YAPI BİLGİSi Slayt

04.11.
2011
YAPI BLGS DERSNN NEM

naat Mhendislii reniminin ilk yllarnda, bu bilim dalnn zihinlerde ve gen mhendis adaylarnn bilinlerinde yaratt meslek ve yapmclk=constructor kavramlar; beklentiler, mit ve araylar, teknik konular en doal ekliyle ve ncelikli olarak ilk kez Yap ya da Yap Elemanlar temel derslerinde edinilmektedir. lk mesleki bilgi aktarm, genel tanmlaryla ve stajlar ncesinde ancak bu dersin kapsamnda yaplabilmektedir. Bu konunun ierii, dier teknik, bilimsel, ekonometrik almalarn temelini, kaynan tekil etmekte; kiilere hesaplama, boyutlandrma, tasarmlandrma, tahminde bulunma, snflandrma gibi daha pek ok ynden yetenek ve bak as kazandrabilmektedir.
Yapnn Tanm
Tm canllarn beslenme barnma ve dier doal gereksinimlerini salamak iin eitli yap gere ve yapm teknikleriyle oluturulan yeryz, yeralt ve sualt tesislerine yap denir.
Yapnn zellikleri
stenen amaca uygun olmaldr, Yap gereleri yapm tekniklerine ve zelliklerine uygun kullanlmaldr, Yaplar kendi yk hareketli ykler yamur kar rzgar deprem yangn ve dier etkilere dayanabilecek salamlkta olmaldr, Ekonomik olmaldr.
Yaplarn Snflandrlmas
Yaplar eitli zelliklerine gre snflandrlabilirler; Gerelerine gre snflandrma Bulunduklar yere gre snflandrma Srekliliine gre snflandrma Hizmet Amalarna gre snflandrma Mlkiyetlerine gre snflandrma Tayc Elemanlar ynnden snflandrma naat Aamalarna gre snflandrma Yapnn Elemanlarna gre snflandrma
Gerelerine Gre Snflandrma

Betonarme yaplar elik yaplar Kerpi yaplar Ahap yaplar Kargir yaplar Yarm kargir yaplar Hm yaplar
Bulunduklar Yere Gre Snflandrma

Alt yaplar yol su kanalizasyon kpr ve dier zemin seviyesi altnda kalan yaplar, st yaplar zemin seviyesi zerinde kalan tm yap kesimleri.
04.11.2011
Srekliliine Gre Snflandrma

Geici yaplar ksa sreyle ve hizmet amacyla yaplan antiye baraka depo v.s. Yaplar Srekli yaplar kalc olarak yaplan ve kendisinden hizmet eklenen yaplar
Hizmet Amalarna Gre Snflandrma

Konutlar mstakil ev apartman kk ve benzerleri Konaklama yaplar otel motel kamp vb. Kltr yaplar okul mze ktphane vb. Salk yaplar hastane dispanser sanatoryum revir salk oca vb. Dini yaplar Cami mescit kilise vb. Sosyal yaplar sinema tiyatro kulp vb. Ticaret yaplar banka dkkan ihan vb. Endstri yaplar atelye ilik fabrika vb. Antlar ve tarihi yaplar Ulatrma yaplar terminal gar deniz ve hava limanlar vb. Spor yaplar stadyum yzme havuzu hipodrom vb. Su yaplar baraj su kanal su tasfiye yaplar vb.
Mlkiyetlerine Gre Snflandrma

Resmi yaplar Vakf yaplar zel yaplar
Tayc Elemanlar Ynnden Snflandrma

Yma yaplar masif yaplar iskelet yaplar Ahap yma yaplar yaplar Kargir yma yaplar yaplar Karkas yaplar Ahap karkas Betonarme karkas elik karkas yaplar Prefabrik yaplar..
naat Aamalarna Gre Snflandrma

Kaba inaat temel duvar merdiven vb. tayc sistemler nce inaat kaplama, boya, badana, yaltm, tesisat vb.
Yapnn Elemanlarna Gre Snflandrma

Tayc elemanlar (kaba yap) Temeller Duvarlar Kolonlar Kiriler lentolar Demeler Merdivenler atlar Tamamlayc elemanlar (ince yap) Kap ve pencere doramalar Deme duvar tavan merdiven ve at kaplamalar Merdiven balkon ve teras korkuluklar Su nem ses ve s yaltmlar Boya ve badanalar Tesisatlar Temiz pis ve scak su tesisatlar Elektrik tesisatlar Istma kalorifer tesisat Havalandrma tesisat Klima tesisat Asansr tesisat Kanalizasyon tesisat
04.11.2011
TEMEL ZEMN
zerine gelen bina ykn emniyetle tayan zemine "temel zemini" denir. Temel zemini yapnn kendi arl ile sonradan yapya gelecek ykleri tayabilmelidir. Zemin ok deiken zellikler gsterebilir. Bu nedenle temel zemininin nceden ok iyi etd edilmesi gereklidir.
Zemin Trleri
Tama gc deerlerine gre zemin snflar; Salam yap zemini Orta yap zemini rk yap zemini Tane byklklerine gre zemin snflar; Kil Silt Kum akl
Kohezyon zelliklerine gre zemin snflar Kohezyonlu zeminler Kohezyonsuz zeminler
Salam Yap Zemini

Skmaya uygun olmayan 2-3 m. kalnlndaki tabakalar halinde olumu zeminlerdir. Pskrk zeminler granit bazalt kalker vb. Tortul Metamorfik Ayrca akll zeminler kil, kist ve killi topraklar da bu snfa girerler. Tama gleri 5-30 kgf/cm2 arasndadr.
Orta Yap Zemini

Skabilen 3 - 4 m. kalnlndaki zemin tabakalarndan oluur. Kumlu ve killi zeminler bu guruptandr. Tama gleri 0.4 - 5 kgf / cm2 arasndadr.
rk Yap Zemini
Skmaya uygun ve yk altnda kayabilen zeminlerdir. nce kum slak kil killi toprak bataklklar dolgu zeminler bu guruba girerler. Tama gleri 0.2 - 0.8 kgf / cm2 arasndadr.
Tane byklklerine gre zemin snflar

Taneli zeminleri esas alan bu snflama; tane bykl (ap) 0.002 mm den balayan kil, silt, kum ve akl gibi tane byklklerine sahip zemin trlerini iermektedir.
izelge. Tane byklne gre zemin gruplar
Zemin grubu akl Kum Silt kil
Tane bykl (ap, mm) >2.0 2-0.06 0.06-0.002 <0.002
04.11.2011
Kohezyon zelliklerine gre zemin snflar

Zeminler kohezyon zellikleri bakmndan genelde iki gruba ayrlrlar. Bunlar kohezyonsuz zeminler ve kohezyonlu zeminler olarak adlandrlr. Birbirinden ayrlabilen tanelerden oluan zeminlere kohezyonsuz zeminler denir. Kohezyonsuz zeminlere rnek olarak; kum ve akllar gsterilebilir. Taneleri birbirinden ayrlamayan veya zorlukla ayrlabilen zeminlere denilmektedir. kohezyonlu zeminler Kohezyonlu zeminlere rnek olarak killi zeminler verilebilir.
Zeminin Tannmas
Bir yap ykn zemine tatabilmek ancak zemin hakknda iyi ve salam bilgiye sahip olmakla ve kapsaml zemin etdleri yapmakla mmkndr. Temel Zemini zelliklerinin doru ve yeterli olarak belirlenmemesinden kaynaklanan temel tasarm hatalar sonradan telafi edilmeyecek sonular dourabilir Zeminleri tanyabilmek iin; Tabaka kalnl, cinsi ve derinliini, Tama gcn Yeralt su seviyesini bunun zeminde ayrma yapp yapmadn Zeminin kayma mukavemeti ve donma derecelerini Betona zarar verebilecek kimyasal ve organik madde durumunu aratrmamz gereklidir.
Zemin incelemelerinin kapsamnn ne olaca ve hangi derinliklere kadar yaplaca;

Binann tr ve ilevi, Binann boyutlar ve toplam yk, Bina yapsal zellikleri, Dnlen temel tr, Arsann konumu, Zemin tr ve zellikleri gibi faktrlere bal olarak deimektedir. Temel zemininin tannmasnda iki aamal bir alma ngrlmektedir. Bunlar; Yap yerinde gerekletirilen aratrmalar, Zemin rnekleri zerinde deneysel almalar, eklinde gerekletirilmektedir.
BALICA ZEMN ETTLER

Soruturma yapmak Muayene ukuru ya da ukurlar amak Sondalama yapmak Sondaj yapmak Sondaj Kaz kullanmak JEOFZK yntemler
Soruturma yapmak; Benzer ve evredeki dier binalardan sorarak gerekli yresel bilgiler derlenmelidir. Muayene ukuru ya da ukurlar amak; Zeminin durumuna gre gevek zeminlerde evli veya kademeli kendini tutamayan zeminlerde "KSA"l muayene ukurlar alr. Ayrca numune silindiri ile ukur tabanndan numune alnr. Zemine dik olarak sokulan iki ucu ak elik silindir boru daha sonra st ucu kapatlarak zeminden dik durumda kartlr.
ekil 1. (a,b,c)eitli muayene ukuru rnekleri
ekil 2. Numune silindirleri
04.11.2011
Sondalama Yapmak Sondaj Yapmak

Kk alanlar zerinde ap 24 cm. uzunluu 35 m. olan "Deney Mili" ile sondalama yaplr. Mil zemine batrlr her 5 vuruta bir milin zemine batma miktarlar llp bir grafie ilenir. Bylece zeminin dayanm hakknda ve mil ucuna yapan zemin paracklarna baklarak tabakalar hakknda fikir edinilir. Daha iyi bir sondalama ilemi de yaklak 10 m. uzunluundaki uzatma ubuklarna 2 m.lik sonda ucu taklp evirmek suretiyle zemine sokulmas eklinde uygulanan "Sondalama Aleti" kullanlmaktr.
evirme kolu Arlklar
Kalas kapak
Geni burgu delii
ok derinlerdeki zemin paralarn rselemeden kartmak ve alt tabakalar hakknda bilgi sahibi olmak iin yaplr. Bir sondaj gerekletirebilmek iin; Sondaj ubuklar Sondaj borular Sondaj ular kullanlr Genellikle sondaj dndrerek akarak ya da delerek uygulanr.
(a) Sondalama aleti
(b)Uzatma ubuu
(c) Sonda ucu
Sondaj ular
Sondaj borusu kska ve bilezikleri
(a) Helezoni delici
(b) Spiral burgu
(c) Salyangoz burgu
(d)
(e) Sondaj kasklar .
(a) Sondaj borusu
(b) Boru kskac
(c) Boru bilezii
Krlan sondaj boru ve ubuklarnn karlmasnda kullanlan aparatlar
Sondaj Kaz Kullanmak

Bu yntem 10 m. derinlie kadar zeminden rselenmemi rnek alma yoluyla yaplan kullanl bir uygulamadr. Burada kullanlan sondaj kaz "Burhard Kaz" olarak adlandrlan elikten yaplm ve i ie geme ift borudan oluan ahap balkl bir borunun ahmerdanla zemine aklmas eklinde uygulanr.
ekil 3. Sondaj ubuu
ekil 4. Sondaj ucu
Talih engeli
Yakalama Vidas
Gelberi
Yayl yakalama kutusu
Trnakl Manivela
Yakalama Manonu
Klapal an
04.11.2011
Zeminden Alnan Numuneler zerinde Yaplan Deneyler

Zemin ortamnda (kum-kil-silt-akl) SPT standart penetration test deneyleri yaplmakta ve zeminden shalby tp ile UD rselenmemi numune alnmaktadr. Alnan rselenmemi numuneler yerinde etiketlenip, tpn alt ve st kesimleri hava almayacak ekilde parafinlenerek hemen laboratuara gnderilmektedir. Kaya ortamda ise karotiyer vastasyla yzde yz karotlu ilerleme yaplarak kaya ortamn TCR toplam karot yzdesi, SCR Silindirik karot yzdesi, RQD kaya kalitesi deerleri belirlenmektedir.
Zeminden Alnan Numuneler zerinde Yaplan Deneyler

eksenli basn dayanm Serbest basn dayanm Elek analizi Konsalidasyon Atterberg Limitleri deneyleri yaplmaktadr Kaya ortamda ise; Nokta ykleme ve basn deneyleri yaplmaktadr
Bu yntemlerden baka daha derin tabakalarda zemin etd yapmak iin "JEOFZK" ve "FZYOLOJK" yntemler de kullanlmaktadr ;
Zemin aratrmalarnda ve yer alt yaplarnn belirlenmesi haritalanmas ilerinde georadar (gpr) yer radar uygulamalar da youn olarak kullanlmaktadr. Sondaj almas sonrasnda sahaya gelen jeofizik mhendisleri sondaj verilerini de gz nne alarak uygun sismik yntemini (krlma-yansma-remi) ve uygun profilleri belirleyerek sismik almalar yapmaktadrlar. Sismik alma ile sismik hzlar (Vp- Vs) ve zemine ait geoteknik parametereler, zemin hakim periyodu (To) belirlenmektedir. Sismik almay takiben sahada yeralt su seviyesini ve zemin tabakalarn tespite ynelik olarak rezistivite (schulumberger) etd almalar yaplmaktadr.
Zemin rnekleri zerinde deneysel almalar

Yukarda ukurlar, srasnda aklanmaya sondalama zeminlerden allan; veya sondaj muayene ilemleri Bu
rnekler
alnr.
rnekler; rselenmi (doal durumu bozulmu), rselenmemi (doal durumu bozulmam)
olarak alnr. Laboratuarda bu rnekler zerinde gerekletirilen deneysel almalarla zeminlerin fiziksel ve mekanik zellikleri belirlenir.
34
Zemin tama gc
Temelin zemine aktarm olduu yap yklerinden dolay zemini oluturan taneler skr ve bu skmann doal sonucu olarak zemin bir miktar ker. Bu kme temelin btn yzeyinde yaklak 4-20mm civarnda ve eit miktarlarda olursa yap iin bir tehlike arz etmeyebilir. Eer kme miktar ekilde grld gibi kabul edilebilir miktar aar ve/veya temel yzeyinde eit miktarlarda gereklemezse, fazla ve/veya farkl kmelerden dolay yapda istenmeyen durumlar ortaya kar.
Zemin tama gc
Temel zemininde meydana gelen fazla ve/veya farkl kmeler yapda farkl istenmeyen gerilmelerin meydana gelmesine neden olur. Bu gerilmelerden dolay yapda atlaklar meydana gelir ve yapnn dayanm azalr. ou zaman farkl kmeler, farkl yapya sahip olan zeminlere binalarn gerekli tedbirleri almadan oturtulmas durumunda ortaya kar. Tanelerinin durumu bozulmadan zeminin birim alanna gelen bir yk tama gcne zemin tama gc denir.
Z e m in d e e it k m e
Z e m in d e fa rkl k m e
36
04.11.2011
Zemin Etdnn Sonulandrlmas

Sondaj, jeofizik ve laboratuar almalarndan elde edilen veriler kullanlarak, zemin parametreleri, potansiyel svlama durumu, inceleme alannn depremsellik, svlama, zemin hakim periyodu ve inaatla ilgili nerileri ieren, yapda kullanlacak temel sistemi ile ilgili nerileri ve temelde kullanlacak parametreleri ieren Bayndrlk Bakanl formatna uygun zemin ett raporu hazrlanmaktadr.
YAPI PLANININ ZEMNE UYGULANMASI (APLKASYONU)

Projesi tamamlanm, zemin etdleri yaplm, zemin tama gc ve temel tipi belirlenmi bir yapnn arazi zerinde yerinin tespit edilmesi ve yerletirilmesine "zemine uygulanmas" ya da "aplikasyonu" denir.
Yapnn Plannn Zemine Uygulama Aamalar

ncelikle bulunduu blgenin temizlii ve tasfiyesi gereklidir, Daha sonra yap alannn stnde bulunan bitkisel toprak tabakasn kaldrmak amacyla genellikle greyderlerle "STRP KAZISI" denilen 20 - 30 cm.lik bir syrma tabakas kazs yaplr, Bundan sonra da arsann imar durumuna gre dzenlenmi Vaziyet Planndan alnan llere, kot ve sabit rperlere gre yapnn cadde veya sokak izgisi ile subasman kotu esas alnarak kadastro grevlileri tarafndan "Yap Hatt" ve "Keleri" kazklarla zemine tespit edilir.
Yapnn Plannn Zemine Uygulama Aamalar - I

Bu ke noktas ve yap hatt esas alnarak, dier ke noktalar da tespit edilip buralara kazklar aklr. Yeni dorultular bulmak ve bunlara gerekli dikleri kmak ya da belirli alar yapan dorultular bulmak iin, nivo gibi yatay taksimatl tesviye aletleri kullanlr. Ancak, yalnzca dik inme ve kmalarda, pratik olmas nedeniyle aynal gnye, diyoptri aleti, prizmalar ve Pisagor teoreminden yararlanlarak uygulanabilir.
Vaziyet Plan Yapnn Plannn Zemine Uygulama Aamalar - I

Pisagor Teoremi
7 5 12 3
C
a= 5
Pisagor teoremine gre; rnein boyu 12,00 m olan ve esnemeyen bir ip alnr. zerine llerek, dik genin kenar uzunluklar olan 3.00, 4.00 ve 5.00 m'lik ller sra-syla iaretlenir. p, bu iaretlerden gerdirilerek A, B ve C noktalarna balandnda, A noktasndaki a dik olacaktr. Yzeyi dz olan arsalarda lme kolay yaplr; ancak eimli arsalarda, kademeli lme yapmak gerekir.
SOKAK
b=3
c= 4
a2 = b2 + c2 52 = 32 + 42 25 = 9 +16 25 = 25
04.11.2011
Eimli Arazide Kademeli lme
Yapnn Plannn Zemine Uygulama Aamalar - I

Prizmaya gre ise; krlma kanunlarndan yararlanlarak gelen ve giden nlarn dik a tekil etmesi salanr. Kullanlan prizma eitleri: 1. gen Prizma 2. Begen Prizma 3. Wollaston Prizmas 4. ift Prizmalardr Dorultular belirlendikten sonra bina planndaki llerin, bu dorultularda ve yatay lmelerle, 1/1 leinde zemine uygulanmas gerekir. Bu uygulama da, ip iskelesi kurmakla mmkn olur.
44
p skelesi
Yapnn Plannn Zemine Uygulama Aamalar - II
Yapnn yaplaca arsaya ait Kadastro mdrlnce hazrlanan aplikasyon krokisi ve zeminde gsterilen ke ve krk noktalarnn aplikasyon krokisinde belirtilen deerlere uygun olarak gsterilmelidir. Zeminde snrlar iaretlenen ve doruluu kontrol edilen arsa iine vaziyet planna uygun olmak koulu ile, binann ke noktalar, lke koordinat sistemine gre koordinatlandrlr. Temel kazlmadan nce ke noktalar zemine aplike edilir ve siyah kotlar verilir.
ahap ta
D
ip ip
e ph ce
ivi
ivi
0 .0 15
15 00
12.00 A B
ip iskelesi az
P SKELES
Jalonlanan AB, BC, CD ve AD dorultular, doru bir biimde ip iskelesinin ahap tasna aktarlr. Aktarma ilemi ip iskelesinin ahap tasna aklan ivilerle yaplr. Bu ivilere taklan tel veya ipler AB, BC, CD ve AD dorultularn gsterir ve bu ekilde iplerle yap almalar yrtlr.
Yap kelerinin zemine uygulanmasnn yan sra temelin ve yap eksenlerinin de zemine uygulanmas istenir. Yap eksenlerinin zemine uygulanabilmesi iin ip iskelesin kurulmas gereklidir. Yap eksenlerinin ve temelin zeminde belirtilmesi, uygulama eksenleri ad verilen ve yap yerinin evresinde alnan eksenler yardm ile salanr. p iskelesi, yapnn keleri zeminde belirtildikten sonra kurulur.
9.00
su tu ul r do
04.11.2011
p skelesinin Yapm Aamalar

1.
p skelesi Kurulu Seyri

2 1
Ke noktalarna aklan kazklarn dorultularndan, duruma gre 100 - 250 cm gerisinden ve 150 - 300 cm aralklarla kazklara aklr. Kazklarn kesitleri, genellikle 7x7, 8x8, 6x8 cm gibi kare veya dikdrtgen ya da ap 10 cm civarnda daire olur. Boylar ise, 100 - 150 cm kadardr. ekilde ip iskelesinin kurulu seyri grlmektedir.
3
5X10cm Kesitli lata 5x10 Kazik
200~400cm
3. 2.
Bu kazklarn d-st kenarlarndan olmak zere yatay latalar aklr. Lata kesitleri, 4x8, 5x10 cm gibi olup, boylar da 200 - 400 cm arasndadr. Bu latalara telre denir. Telreler, zeminden 50-100 cm ya da subasman seviyesinden 30-40 cm kadar yukarda olmaldr. Yap yerine girmek, malzeme tamak vb. i akm iin, telrelerin uygun yerlerinde boluk (kap) braklr. Telreler, byk yaplarda kesik kesik yaplabilir; yani gerekmeyen yerlere telre konmayabilir.
52
Telrelerin zerine, aada belirtilen elemanlar iaretlenir; Yma yaplarda; Temel kazs genilii, Smel ya da temel hatl genilii, Temel duvar genilii, Zemin kat duvar genilii. Karkas (iskelet) yaplarda; Temel kazs genilii, Smel akslar
Yma Kagir Yaplarda Uygulanan p skelesi

Plndaki yatay akslar genellikle rakamlarla, dikey akslar ise harflerle isimlendirilir. Bu rakam ve harfler, telre zerindeki yerlerine yazlarak, aks yerlerinin sonradan kolay bulunmasn salar.
H a til T e l r e 1 2 34 5 6 7 8 ekl Z e m in k a t d u v a ri
Tem el
S m el
50~100cm
04.11.2011
Yma Kagir Yaplarda Uygulanan p skelesi

A B C
Karkas (skelet) Yaplarda Uygulanan p skelesi

T e l r e A B K a z ik 1 1 Komsu Bina D ik e y A k s Tem el Y a ta y A k s 2 C
1 I 2 Telre Temel 3 Kazik I
4
3
K o lo n 3
Yaplarda aralkl p skelesi

A B C D
Bu
iaret
yerlerinin
kaybolmamas
iin;
telrelerin
zerindeki yerlerine iviler aklr yada entikler alr. Karlkl olarak tek kenar dik "V" eklinde alan kertiklere naylon ipler ekilir. Telre zerine entik aarak iaretleme yapmak, daha kullanldr; nk iviyle iaretlemede iviler, gereksiz olarak sklebilir ve iaretin yeri kaybolabilir. Ayrca ivilere balanan ipler, dalgnlkla arpmalar sonucu geveyebilir ve hatta kopabilir, entikle iaretlemede ise iplere, karlkl olarak birer arlk (rnein tula) balanp, entiklerden asldnda ip, hem daima gergin duracak ve hem de arpmalarla kopmayacaktr.
1 2
Telre aretlenmesi
4.
ivi entik
Bu iaretlerden, karlkl olarak ipler gerilir. Duvar kelerinde iplerin, birbirini dik olarak kesip kesmedii ve birbirini kesen ip boylarnn da, plandaki
Telre
Telre
uzunluklarna uygun olup olmad metreyle llerek kontrol edilir.

Kazik Kazik
5.
plerin kesitii noktalardan akl sarktlarak yapnn, arsa zerindeki ilgili noktalar tespit edilir.
10
04.11.2011
Ke Noktalarnn Tespiti
Ke Noktalarnn Tespiti
T e l re T u g la
Sakl
Sakl
Tugla
Telre
62
Komu Bina Duvarnda Telre Tespiti

Yap bitiik nizamda ise, mevcut komu binann
K o m s u b in a
duvarlarndan yararlanlr; yani telrelerin komu bina duvarna gelen ksm, komu binann duvar zerine tespit edilir.
T e l r e
p skelesi
T e m e l a la n i
0~ 20 0cm
15
m in
15 0~ 20 m 0c
20
0c
T e l r e ( ip is k e le s i)
11
1. GR Yaplarn temel zeminine oturtulmas, evre dzenlemesi ve/veya baka amalarla zemin malzemesinin alnmasna kaz denir. Kazlar, kullanlan kaz aralarna ve kaz ekillerine gre olmak zere iki ana grupta incelenebilir. Zemin kazma ileminde bizzat kullanlan kaz aralarna gre kazlar; El aletleri ile yaplan kazlar Makineler ile yaplan kazlar Patlayc maddeler kullanlarak yaplan kazlar Olarak e ayrlr
1 2
YAPI BLGS DERS KONU: KAZILAR
retim yesi: Yrd.Do.Dr.Mustafa ULLU
2. KAZI ETLER
2.1. Tesviye kazlar: Yap alan yzeyinde bulunan arza ve hafif eimleri dzeltmek amac ile yaplan yzeysel kazlara tesviye kazlar denir. Bu kazlarda zemin yzeyi yatay bir dzlem haline getirilmeye allr. Eimi fazla olan yap alanlarnda tm yzeyi yatay bir dzlem haline getirmek mmkn olmayabilir. Bu durumda kademeli yatay dzlemler oluturma yoluna gidilebilir
Kazlar, kazma sreci sonunda kaz alannn ald ekle gre; Tesviye kazlar Temel ukuru kazlar Temel st kazlar olmak zere ksma ayrlr.
2.1. Tesviye kazlar: Kaz srasnda zemin yzeyinde yksek yerlerden kazlarak alnan toprak ukur yerlere tanarak serilir. Genel olarak kaz ilerinde toprak kazma ve alma ilemine kaz veya yarma, ukur yerlere toprak doldurma ilemine ise imla veya dolma ad verilir. Dolma ilerinde toprak 20 ~ 25cm.tabakalar halinde serilerek el tokmak yada sktrma makineleri ile sktrlr.
2.2. Temel ukuru kazlar
Zemin yzey kotu altnda deiik derinlik seviyelerinde yer alacak yap temellerinin ina edebilmesi iin yaplan kazlara temel ukuru kazlar denir. Temel ukurunun derinlik ve genilii, yap projesinde n grlen deerlere gre deiik olmakla beraber kaz derinlii blgenin don seviyesinin altnda olmas gerekmektedir..
Trkiyede don seviyesi en az 60cm. ve en ok 150 cm. olarak n grlmektedir. Temel ukurunun genilik ve derinliine gre el ile yaplan kazlarda kaz ukurundan kaz malzemesinin karlmas iin zel nlemler gerekebilir. ekil 2 de el ile yaplan bir temel ukuru kazsndan kaz malzemesinin karlmasna iin alnan nlem grlmektedir.
8
2.3. Temel st Kazlar

Bodrumlu olarak tasarlanan binalarda bodrum katnn yaplabilmesi iin uygulanan kazlara temel st kazlar denir. Bu kazlarda, bodrum kat ykseklii ve temel derinlii esas alnarak bina oturma alan temel zemini seviyesine kadar kazlarak boaltlr. Bodrum kat adedi, temel boyutlar ve zemin trne bal olarak deien derinliklerde yaplan bu tr kazlarda ou zaman yer alt suyu kma ve yerst sularnn kaz ukuruna dolma ihtimali vardr.
ekil 2. Temel ukuru kazlmas ve boaltlmas

9 10
2.3. Temel st Kazlar

Bu kazlarda, temel ukurunda biriken sular bir kede alan ukura toplanarak pompalarla dar atlr. ou zaman makineler ile yaplan bu kazlarda kaz makineleri ykleyiciler ve tayclar kullanlr. Kaz srasnda kaz alannn genilii ve kaz makinelerinin trne bal olarak kazc, ykleyici ve taycnn temel ukuruna inmesi ve kmasnda glkler kabilir. Bu gibi durumlarda ou zaman giriten itibaren kaz alanna inan bir rampa braklr. Kaz ilemleri bittikten sonra bu rampa kaz makineleri veya el ile kazlarak kaldrlr.
3. Kaz ukuru kenar ekline gre kazlar Kaz derinliince su kmayan zeminlerde temel st ve temel ukuru kazlar kenarlar zeminin cinsine bal olarak ekilde yaplr. Kenarlar dey olarak yaplan kazlar, Kenarlar evli olarak yaplan kazlar, Kenarlar desteklenerek yaplan kazlar
11
12
3.1. Kenarlar dey kazlar

Kaz derinliince kaz kenarlar kayarak kaz geometrisi bozulmayacak ekilde taneleri biri birini tutma zelliine sahip (kohezyonlu) zeminlerde kaz ukuru kenarlar ekil 3.1. de grld gibi dey olarak kazlabilir.
Dey kaz kenar
3.2. Kenarlar evli kazlar
Temel ukuru
Temel zem ini
evli kazlarda ev as zemin tabakalarnn zelliklerine gre deimektedir. ev as kumlu ve killi zeminlerde normal olarak 60 civarnda seilmektedir. Dier taraftan Ayn temel ukurunda zemin tabakalarnn zelliklerine bal olarak ekil 3.3. de grld gibi hem dik hem evli kazlar yaplabilir. Dier taraftan ekil 3.4. ve 4.10 da grld gibi zeminin ve temel kazsnn zelliklerine bal olarak evli kademeli kazlar yaplmaktadr.
14
ekil 3.1. Kenarlar dey temel ukuru kazs

13
evli kaz kenar
evli kaz kenar

Dey kaz kenar
Temel zemini
Temel zemini
ekil 3.2. Kenarlar evli temel ukuru kazs

15
ekil 3.3. Kenarlar dik ve evli temel ukuru kazs

16

T em el uk u ru
evli kaz kenar K adem e
3.3. ZEMN TRLER

Kaz yaplan zemin cinslerinin ve snflandrlmasnn arazi zerinde belirlenmesine "Klas Tespiti" denir. Zemin klas % olarak tespit edilir ve kullanlr. Bayndrlk ve skan Bakanl Genel Teknik artnamesine gre zeminler balca 4 guruba ayrlmaktadr. Toprak Zeminler Yumuak Toprak zeminler Sert Toprak zeminler. Ksklk Zeminler Yumuak ksklk zeminler Sert ksklk zeminler. Kaya Zeminler Yumuak Kaya zeminler Sert Kaya zeminler ok Sert Kaya zeminler Batak ve Balk Zeminler 18
A -A K esiti
st g rn
ekil 3.4. Kenarlar evli ve kademeli temel ukuru kazs

17
Toprak Zeminler
Yumuak Toprak zeminler Bel ya da krekle kolayca kazlabilen gevek toprak, bitkisel toprak, gevek kum gibi zeminler bu guruptandr. Sert Toprak zeminler Kazma ucuyla biraz zorlanarak kazlabilen kumlu ya da gevek kil, killi kum, tal toprak gibi zeminler de bu guruptandr.
Ksklk Zeminler
Yumuak Ksklk zeminler Ksk yada kazmann sivri ucuyla kazlabilen sert kil, yumuak marn, skm gravye, 100 dm3 e kadarki blok talar ve amurlar bu guruptandr. Sert Ksklk zeminler Ksk, kama, tokmak ve krc tabancayla kazlabilen atlam kaya yumuak gravye ist talam marn ve kil ile 100-400 dm3 e kadarki blok talar bu guruptandr.
19
20
Kaya Zeminler
Yumuak Kaya zeminler Ksk krc tabanca ya da patlayc madde kullanlarak kazlan tabakalam kalker ist gre alta volkanik tfler ve 400 dm3 ten byk blok talar bu guruptandr. Sert Kaya zeminler Krc tabanca ve patlayc madde kullanlarak sklebilen sert gre, kesif kalker, andezit, trakit, bazalt tfleri, mermer ve 400 dm3 ten byk blok talar bu guruptandr. ok Sert Kaya Zeminler Fazla miktarda patlayc madde kullanlarak ya da kesif krc tabancayla atlabilen, sklebilen granit, bazalt, porfir ve kuvarst gibi zeminlerle 400 dm3 ten byk ve ayni cins blok talar bu guruptandr.
21
Batak ve Balk Zeminler

Su muhtevas ya da yeralt su seviyesi yksek, genellikle yapkan ve cvk zeminler bu gurubu oluturur.
22
1.DAYANMA YAPILARI
YAP-203 YAPI BLGS-I DERS KONU: DAYANMA YAPILARI
Kohezyonsuz zeminlerde kaz derinlii fazla, yerst veya yer alt sular nedeni ile zemin slak durumda olacaksa ou zaman ev yapmak sureti ile kaz kenarlarnn kaymas nlenemez. Bu gibi durumlarda kaz kenarlar desteklenerek kenar toprann zemin ukuruna kaymas nlenir. Kaz esnasnda veya sonradan temel ukuruna topran kaymamas iin yaplan bu yaplar kaz ukurunun zelliklerine zemin tr ve zelliklerine bal olarak deiik yapsal ekil ve zellikler tayabilmektedir.
1 2
1.DAYANMA YAPILARI
Zemin kaymalarn nlemek iin aadaki genel kurallara uyularak kaplama yaplmaldr. a)Kaplama temel ukuru iinde almaya engel olmamaldr. b)Kaplama ukurda ve evrede alanlarn emniyetini salamaldr. c)Yaplmas esnasnda, sonradan sklecei gz nnde bulundurulmaldr. d)Keresteler az kesilmeli ve paralanmamaldr. e)Kaplama yaplrken kerestelerin su emerek iebilecekleri ve kuruyunca hacimlerini daraltacaklar dikkate alnmaldr. f)Balant iin demir kanca ve bulon kullanlmal, ivi akldnda balar dar braklmaldr. (1)
3
2.KSALAR
Kaz esnasnda yeralt suyu kmayan ve ayrk taneli, kendini tutamayan zeminlerde yaplan kazlarda alnan nleme iksa denir. ksalar genellikle; Kalaslarla yaplan bir kaplamadr, Bu kaplamalara dik olarak konulan gslemeler, Ykleri aktaran yatay veya eimli (payanda) destekler ile, Sktrma iin kama, vidal destek ve madeni balant elemanlarndan (klama gibi) oluur. ksalar alacak ukur derinlii topran cinsi ve eldeki gerelere bal olarak balca iki ksmda ele alnabilir; - Dar yap ukurlarnda ele alnan iksalar - Geni yap ukurlarnda ele alnan iksalar Her iki grup iinde yaplan iksalar iki ayr ekilde olabilmektedir; 1. Yatay kaplamal ve Dey kaplamal iksalar Aralksz (sk) yatay ve dey iksalar Aralkl (seyrek) iksalar (3)
4
2-1 Dar Yap ukurunda Dik ve Aralkl ksalar
Kaz esnasnda kendini tutabilen zeminlerde kaz ii tamamlandktan sonra temel yaplrken topran kaymasn nlemek iin yanlar kapanr. Kalaslar arasndaki aralk zemin cinsine gre 20100 cm. arasnda deiir. Derinlik az olduunda tek destek kirili, fazla olduunda ift destek kirili yaplr.
2-1 Dar Yap ukurunda Dik ve Aralkl ksalar
2-2 Dar Yap ukurunda Yatay ve Aralkl iksalar

Akc yani kaz esnasnda kendini tutamayan zeminlerde kaz yaplrken topran kaymasn nlemek iin yanlar kaplanr. Temel ukuru bir veya iki kalas derinliinde kazldktan sonra kalaslar yatay olarak konur ve karlkl duran bu kalaslarn arasna 150-200cm ara ile geici destekler konur. Bylece 4-6 kalas konularak 100-200cm derinlie inildikten sonra kalaslarn i yzeylerine ve ek yerlerine getirilerek 150-200cm ara ile destek dikmeleri st ve alt balarna destek gergileri konur. Kalaslarn kaymamas iin dikmelerin yan tarafndan iviler aklr ve ivi balar akta braklr. Gergi ve dikmelere klama ad verilen kanca demirleri aklr. Ayn ilemler ile istenilen derinlie kadar inilebilir. Zeminin yapsna gre aralkl veya aralksz olarak konur.
2-2 Dar Yap ukurunda Yatay ve Aralkl iksalar
2-3 Genilii Fazla Olan Yap ukurunda ve Temel st Kazlarnda Yatay Aralkl ksalar
Bu kazlarda payanda destekler kullanlr. Kaplama dar temel ukurlarnda olduu gibi yaplr. Binann d temel ve duvarlar yapldktan sonra iindeki topran boaltlmas ve i yap elemanlarnn inas mmkn ise payanda desteklerin alt ular topraa dayatlr. Temel ukurunun tamamen boaltlmas gerekirse payandalarn alt ular zemine aklan kazklara veya yastk kirilerine dayatlr.
YATAY ARALIKLI KSA
9 10
2-3. Genilii Fazla Olan Yap ukurunda ve Temel st Kazlarnda Yatay Aralkl ksalar
2-4 Dar ve Geni Yap ukurlarnda Dik Aralksz ksalar
DKME
UFK KSA
PAYANDA KLAPA YASTIK KAZIK
GEN YAPI UKURLARINDA BAST KSALAR
Kaz esnasnda kendini tutamayan zeminler ile kaz derinliince su kan zeminlerde yaplr. Bir kalas boyunun yeterli olduu temel ukurunda kalaslar keden balanarak sra ile yan yana aklr. Temel ukurunun etraf dik aklan kalaslarla evrildikten sonra kaz yaplrken toprak basncn nlemek iin destek kirii ve gergiler konur.
11 12
2-4 Dar ve Geni Yap ukurlarnda Dik Aralksz ksalar

350 15 20
25x25 Kalas 5x10
10x10 3,5x1,5
Derinlii fazla olan zeminlerde dik kaplama kademeli olarak yaplr. Bu kaplamada temel ukurunda almay kolaylatrmak iin platform braklr.
13
Zeminin st tabakalar taneli ve alt tabakalar akc ise veya yeralt suyu varsa st tarafta yatay ve alt ksmnda dik iksa yaplr.
14
2-5 Putrelli Yatay Aralkl veya Aralksz ksalar

Kendini tutamayan zeminlerde ve ilek olan yol kenarlarnda, kaplamaya yandan fazla basn gelen ve i destek gergi veya payandalarn az olmas veya hi konulmamas istenilen yerlerde yaplr. Putrellerin gvdeleri ukur kenarna dik gelecek ekilde 100-250cm aralklarla ayn hizada aklr. Temel ukuru kazldka yatay vaziyette konulan kalaslar putrel flanlar arasna srlp kamalarla sktrlr. Bu ekilde kalaslar paralandndan ve u kamalar zamanla geveyeceinden kalaslar putrel flanlarna cvata ile balanabilir. Putrelin delinmesi istenmiyorsa engelli cvata ile balanr. engelli cvata saysn azaltmak iin kalaslarn i yzeyine putrellere paralel vaziyette balant atklar konulur ve 40-60cm aralklarla balanr. Dar olan temel ukurlarnda putreller st ularndan yatay konan gergilerle, geni temel ukurlarnda yatay gergi ve payandalarla desteklenebilir. ukur iine desteklerin konulmas almaya en olacak ise putrellerin st balarndan arkaya doru elik tel veya halatlarla balanr. Tellerin ayaa taklmamas iin zemine 10-15cm gmlr.
15
2-5 Putrelli Yatay Aralkl veya Aralksz ksalar
5 x1 0
MAX : 250
15 0
10x10 2 ,5 x 2 ,5
16
ksa Yapmnda Dikkat Edilmesi Gerekenler ksalar, temel ukurunda alacak iiyi zemin kaymasndan koruyacak gte olmaldr. Temel ukurunda ki ilerin yaplmasn ve kazlan zeminin karlp tanmasna engel olmayacak ekilde hazrlanmal, yani temel ukurunu fazla daraltmamaldr. ksada kullanlacak ahap malzeme olabildiince az ilenmelidir (kesilmemeli, ivilenmemelidir). Destekler ve ahap ksmlarn gevememesine dikkat edilmelidir. ksa kolay taklp sklebilir olmal, zaman kaybna yol amamaldr. (1)
17
18
3. PALPLANLAR
Kaz esnasnda su kan, ok akc zeminlerde veya su ierisinde inaat yaplabilmesi iin kullanlan perdelere palplan denir. Palplanlar tahkim ilerinde kullanld gibi rhtm ve istinat duvar olarak da kullanlabilir. Palplanlar yardmyla, suyun zemin yan duvarlarndan yap ukuruna dolmas engellenir. Szan su pompalar yardmyla ve aknt ynnde atlarak bina yapm kolaylatrlr. (4) Palplanlar yapldklar malzemenin cinsine gre eittir. Ahap palplanlar elik palplanlar Betonarme palplanlar
19
3. PALPLANLAR
30 10
4 30
14 4
PALPLANLARDA BAST BNDRME EKLLER
20
3-1 Ahap Palplanlar:

ok sulu olmayan zeminlerde, suya dayankl olan kknar, melez aalar ve ral am kurutulmadan kullanlr. Sulu zeminlerde ise gemeli ahap palplanlar kullanlr. Ahap palplan elemanlar ime ve erilmeler dnlerek, nceden slatlmal ve slak uygulanmaldr. (3) Ahap palpaln genellikle ucuz olmas istenilen geici istinat duvar ve palplan yapmnda kullanlr. nk ahap su iinde uzun zaman dayanamaz. Ahap palplan yaplrken daire ve dikdrtgen kesitler seilir. Daire kesitli yaplacak palplanlarn derinliine gre 2m uzunluk iin 15-30cm apnda olmaldr. Dikdrtgen kesitindeki kalaslarn genilii 20-30cm olup 2m derinlik iin 6-8cm kalnlk yeterlidir. Daha fazla uzunluk iin kalnlk her metrede 1-2cm artrlmaldr. Palplanlarn zemine kolay girmeleri iin ular kesik veya sivri olarak yaplr. Ahap palplanlarn aklmas esnasnda tokmak veya ahmerdan kullanlr. aklmas esnasnda ahap balarnn atlamas ve liflerin dalmasn nlemek iin ba ksmna 1,5-2cm kalnlnda 5-10 cm geniliinde balk geirilir. (5)
3-1 Ahap Palplanlar:
20
20
25
ARIK
8 - 12 4,5 > 25
SVR GEME
KARE GEME
22
21
3-2 elik Palplanlar:

Gemeleri iyidir, ahap ve betonarme palplanlara gre kesitleri kk olduundan kolaylkla aklrlar. Su geirmez bir balant salar ve bir eri dorultusunda aklabilirler. akma srasnda az sarsnt yaptklarndan mevcut yap ve yollarn kenarlarnda da yaplabilirler. Skldkten sonra zeminde az boluk brakrlar ve tekrar kullanlabilirler. elik palplanlar ahap ve betonarme palplanlara gre daha pahal olmasna ramen normal olarak 20 defa kullanlabildiinden ve dayankl olduundan tercih edilir. Yksek dayanml olduundan orta sertlikteki kayalar ve zemini paralamadan akmak mmkndr. eliin paslanmamas iin ierisine %0,5 orannda bakr ilave edilir ve yumak zeminlerde kullanlacaksa zerine asfalt srlr. elik palplanlarn boylar 2-28m arasnda deimektedir fakat istenirse kaynakla uzatlabilir. zel ekilde retilen ke palplanlar yardmyla eitli alarda ke oluturma olana salarlar. Piyasada ok eitli palplanlar bulunmaktadr. Patent olarak eitli firmalarca retilen elik palplanlarn biimleri, tipleri, boyutlar farkldr. Derin kaz gerektiren kollektr ve kanal inaatlarnda pratik ve ekonomik bir ekilde kullanlan. Birbirine geen lamba-zvanal elik palplan rnei. (6)
Palplan perde st grn
Palplan perde en kesiti
23
24
25
26
27
28
3-3 Betonarme Palplanlar:

Daha ok derin kazlarda ve byk ilerde kullanlrlar. Eer yer alt suyu betona zararl maddeler iermiyorsa ve zemin fazla tal deilse uzun sre veya daima kalacak betonarme palplanlar yaplr. Betonarme palplanlarn boyutlar kullanlaca yere gre deimektedir. Genlikle kullanlanlar ise; 50-60cm geniliinde 10-50cm kalnlndadrlar. Daire kesitlilerin aplar ise 25-50cm arasnda deiir. Gemeleri trl detaylar gstermekle birlikte genellikle lamba- zvana tr gemelere sahiptirler. (3)
A
29
C B.A. PALPLANLAR
A-Yan Grn B-n Grn C-Boyuna Kesit D-Enine Kesit

30

Dikdrtgen palplanlarn mukavemet momentlerinin kafi gelmedii yerlerde, simetrik keski veya ulu, T ve I eklinde kesitlerde kullanlabilir. Betonarme palplanlar dkldkten en az 6 hafta sonra kullanlabilirler. Betonun dklmesi; geni ksm yere gelecek ekilde ve esnemez bir altlk zerinde yaplr. Palplanlarn kullanlacaklar yere gre nakilleri esnasnda, mesnetlenecekleri veya kaldrma aletleriyle(ahmerdanlarla) tutulacaklar yerler iaretlenmelidir. (8) Betonarme palplanlarn aklmas ahap palplanlarn aklmas gibidir. Yalnz bunlarda kuaklar genellikle putrellerden yaplr. Bu palplanlarn tekrar sklp kullanlmas zordur ve ekonomik deildir. aklmas srasnda ulara ark balara da balk geirilerek u ve ba ksmlarnn paralanmas nlenir. (1)
31
4. BATARDOLAR
Deniz, gl gibi veya bu su seviyelerinin altnda yaplarn kuruda ina edilebilmesi iin yaplan yap trne batardo denir. Batardolarn ykseklikleri su seviyesinin 30-50cm yukarsnda olmaldr. (1) Genel olarak bu her sene tekerrr eden yksek su seviyelerinin daha aasnda alnr. Eer bir batardonun her ne olursa olsun himayeyi salamas istenirse baln en yksek su seviyesinden daha yukarsna kadar ykseltilmesi gerekir. Buda ina mafraflarn pek fazla artracaktr. Bu nedenle; batardo beklenilen yksek su mevsiminden sonra ina edilir ve bunu takip eden yksek su gelmeden nce tekrar buradan uzaklatrlr. (8) Batardolar nleyecekleri suyun derinliine ve zeminin yapsna gre eitli ekillerde ina edilirler. Yapldklar malzemelere gre drt ksma ayrlr. Toprak batardolar Ahap batardolar Beton batardolar elik batardolar
32
4. BATARDOLAR
DESTEK DKMES DESTEK GERGS TAKVYE KAZIK
4-1 Toprak Batardolar:

%30-40 silisli, kumlu, killi, lem gibi taneli ve su ierisinde yaplarn az deitiren topraklar kuruda ina edilmek suretiyle kullanlrlar. Batardonun yaplaca zeminde organik kil tabakas temizlendikten sonra tabakalar halinde serilir, yumatlr ve tokmaklanarak sktrlr. Suyun batardo topran andrmas ve kaydrmasn nlemek iin su iinde kalacak yzey moloz ta tabakas ile kaplanr. Herhangi bir tertibatla korunmam olan toprak batardolar, hareketli sular iin uygun deildir. Zira toprak akarsu tarafndan srklenir. Bu halde su tarafndaki ev, demetlerle, ta dolmasyla veya su tarafndaki ev yerine bir kazk duvar ikame etmelidir. Eer toprak batardolar feyezana maruz kalrlarsa, birka dakika ierisinde tamamen harap olabilirler. Bu husus inaata karar vermek ve ykseklii tesbit etmekte bilhassa dikkate alnmaldr. (8)
33 34
PAYANDA
4-2 Ahap Batardolar:

Batardo yapmnda kullanlacak toprak hacmini azaltmak iin suyun derinliine ve zeminin yapsna gre ekilde yaplr. Basit Ahap Batardolar: zeminlerde kazk akma imkan var ise ve su derinliide 2m ve altnda ise ahap batardo yaplr. Suyun szmasn nlemek iinde n ksm toprak ile doldurulur.
35
36

BALIK 12 / 18 2.5 / 20

Sehbal Ahap Batardolar: Eer zemine ahap kazklarn aklmas zor, su derinlii de 8m ve altnda ise sehpal ahap batardo yaplr.
KALAS 8 x 20 SU
DKME 12 x 12
DESTEK 12 x 14
KIL
YASTIK 10 x 10
37
38

Ahap Sandk Batardolar: Batardo genilii az olmas istenilen yerlerde tek veya kademeli sandk batardolar yaplr.
SU
70
90
Kil
akl ve Kum
39 40
41
42
4-3 Beton Batardolar:

Zemine palplan yaplmasnn zor olduu ve batardonun uzun zaman kalmas gerektiinde kalp yaplarak ierisine beton dklerek ina edilir. Bu batardolara beton sandk batardolar ad verilir. (1) Beton batardolar ayn zamanda temel ukuru iinde de destek veya ayaklarla tahkim edilebilirler.
4-4 elik Batardolar:

Batardo yksekliinin fazla olmas halinde elik palplanlar iki sra olarak aklr ve aradaki bolua toprak doldurulup sktrlarak yaplr. Bu batardolar gerektiinde hcre eklinde veya destekli olarak yaplabilirler. (1) elik batardolar bir ok kere kullanlabilir olmasndan dolay en ok kullanlan batardo eididir. Bunlar demirden yaplm bir perdeden ibaret olup en basit hallerde balk ve desteksiz olarak da yaplabilir. Tamel ukuru derinliinin daha fazla olmas veyahut kayann az derinde olmas veya dier sebeplerden dolay akma derinliinin nisbeten az olmas hallerinde, elik batardolar ya yatay veya eik olan desteklerle tahkim edilir. (8)
44
43
45
46
5. ASKIYA ALMA
Yap ukurunun alaca parsele bitiik binalar bulunduunda yklma tehlikesiyle karlaabilirler. Bu durumda yap ukuru yerine, her defasnda tek bir smel ukuru alr, smel ve kolon betonu dklp, prizini tamamladktan sonra ikinci ukur alr daha sonra smel balantlar yaplr. Baka bir kullanm ekli ise binann kaba inaatn meydana getiren yap elemanlarnda deiiklik yaplmas istendiinde zerine gelen yklerin geici bir zaman iin tanmasn salamak zere genellikle ahaptan yaplan iskeledir. (8)
47 48
5. ASKIYA ALMA
naat sresinin kstl olduu veya su yaltm vb. nedenlerle yap ukurunun tmnn bir defada almas gerektiinde askya alma olarak adlandrlan uygulama yaplr. Askya alma; bitiik binann tek tarafta, karlkl iki tarafta olmasna ve yap yksekliklerine gre farkl ekillerde olabilir. (3) Ask malzemesi olarak en ok ahap kullanlr. Ancak tek bir binann kendi iinde yaplan askda elik kullanlr. Uygulamalarda balantlarn kaymayacak ekilde yaplmalarna ve bitiik binalarn blc d duvarlar yerine tayc elemanlarnn askya alnmasna dikkat edilmelidir.
49
5. ASKIYA ALMA
A YASTIK PAYANDA KALAS KANCA KAZIK
B
GERG
BULON
B PAYANDA
A
50
5. ASKIYA ALMA
Tahkim yapl ekillerine gre drt ksma ayrlr; Binann tayc elemann veya eklini deitirmek iin binann bir ksmn askya almak elik veya betonarme palplan ile komu bina temelini tahkim etmek Bir komu binay zeminden askya almak Karlkl ve birbirine yakn olan iki binay askya almak. (1)
51
5-1 elik Palplan veya Fore Kazklar le Komu Temelini Tahkim Etmek Yaplacak binann temel ukur derinlii komu binannki kadar veya daha az ise bir sorun yoktur. Ancak yeni yaplacak binann temel ukur derinlii komu binannkinden daha derin olacak ise yanlardaki binalarn askya alnmas gerekir. Zemin cinsine gre tahkimat malzemesi seilir. Zemin killi veya kumlu olan yerlerde yaplacak binann temel ukuru komu binann temel taban seviyesinden daha aaya indirilecek ise, komu bina temel zemininin zedelenmemesi iin bir sra palplan aklr. Temel ukuru komu binann temel taban seviyesinin 4060cm stnde bir seviyeye kadar kazldktan sonra komu binadan 15-30cm ieride palplanlar aklr. Palplanlarn boyu zemin yapsna ve temel ukuru derinliinin farkna gre deiir. Gerekir ise palplanlarn st balarndan destek kiri, gergi veya payandalarla desteklenir.
52
5-2 Bir Komu Binay Zeminden Askya Almak
5-3 Karlkl ve Birbirine Yakn ki Binay Askya Almak
Komu binann askya alnmas hesaplamalar sonucunda deiik durumlar ortaya kar. Askya alnacak binada iskelelerin ykseklii, kullanlacak malzemelerin boyutlar, tahkim ekilleri vs. binalarn kat adedine ve yk tayan elemanlara gre deiir.
Yapnn ina edilecei arsann her iki tarafnda ki binalar arasndaki mesafe az ise, tahkimat karlkl iki bina arasnda yaplabilir. Karlkl binalarn duvarlarna bulon veya kanca demirleri ile yastk kirileri balanr. Araya konulan kafesin balama kirileri deme seviyesinde yastklar destekleyecek ekilde 2-4m aralklarla tanzim edilir. (1)
54
53
FORE KAZIKLAR
Temel zemini killi, kumlu ve akll olan yerlerde, temel ukuru komu bina temel taban derinliinden fazla olacak ise fore kazklar ile tahkim yaplr. Ayrca yol kenarlarnda yaplacak kazlarda yol zerinden geen ar vastalar taneli zeminlerde sarsnt meydana getireceinden, srekli olarak tahkim yaplmas tercih edilir. Bu durumlarda zemin tesviye edildikten sonra, st ular zemin seviyesinden 40-60cm aada olacak ekilde yerinde dklen betonarme kazklar kullanlr.
55
FORE KAZIKLAR
Bu kazklarn yanlarnn dzgn olmas ve fazla beton sarf edilmemesi iin kaplama borusu kartlan betonarme kazk tipleri tercih edilir. Kazklar zeminin yapsna gre, temel ukuru derinliinin 2,5-3 kat uzunluun da 40-150cm aralklarla aklr. aplar 45-65cm dir. Kazk iin zemin derinlikten ve kaplama borusu indirildikten sonra, betonarme elik donat yerletirilir ve betonarme betonu dklrken kaplama borusu yava yava yukar doru ekilerek alnr. Kazklar daha sonra da istinat duvar eklinde kullanlr. (1)
56
zetle 1- Kendini tutmayan zeminlerde geici klf boru aklr veya bentonit solsyonu kullanlr. 2- Rotary ile foraj yaplr. Sert zeminlerde ayrca trpan veya kak kullanlr. 3- Kuyu iine demir kafes yerletirilir. 4- Hazr beton tremie ile dklr. Bentonit geriekilir. 5- Geici klf boru vibro ile ekilir. (6)
57
Fore Kazk Uygulamas
58
Fore Kazk ve Ankrajl ksa

Derin temel kazlar srasnda evre yol ve yaplara zarar vermemek iin, imal edilen kaz duvarlar destekleme yntemlerinden birisidir. Kaz derinliine, zemin artlarna ve srarj (evresel) yklerine bal olarak seilen fore kazk + kuak kirii + ankraj grubundan oluan bu iksa sistemleri, yksek gvenlik gerektiren durumlarda tercih sebebi olmaktadr. (8)
59
60
10

Fore kazklar, kaz derinliinin ok fazla olmad durumlarda konsol olarak yanal ykleri tayabilirler. Bu tr iksa sistemlerinde, ankraj ve kuak kirii uygulamalarna gerek olmad iin, projelere ekonomik zmler sunulabilir. (7)
61
62
Mini Kazk ve Ankrajl ksa

Derin temel kazlar srasnda evre yol ve yaplara zarar vermemek iin, imal edilen kaz duvarlarn destekleme yntemlerinden birisidir. Mini kazk + kuak kirii + ankraj grubundan oluan iksa sistemleri, ehir iindeki dar inaat sahalarnda fazla yer kaybna neden olmamalar asndan tercih edilmektedir. (7)
63
64
Betonarme Perde ve Ankrajl ksa

Derin temel kazlarnn destekleme yntemlerinden birisi olan bu sistemler, daha ok kohezyonlu zeminlerde dey eleman kullanlmadan imal edilir. Kaz derinliine ve srarj yklerine bal olarak kalnlklar deien betonarme perdeler, uygulamada anolar halinde dklmelidirler. Bu tr iksa sistemlerinde gvenlik asndan her anonun ankraj yapldktan sonra bir alt kademenin hafriyatna geilebilir. Bu sistemler, imalat hz bakmndan yava olmakla beraber, kolay ve salkl izolasyon yapma imkan saladklar iin ve kaz emniyeti asndan tercih edilirler. (7)
65 66
11
67
68
Palplan Perde
Kohezyonsuz zeminlerde rahatlkla uygulanabilen bir yntemdir. S kanal kazlarnda, deniz kenar gibi yerlerde yaplacak temel kazlarnda zemin akmasn ve su geliini byk oranda engelleyen palplan perdeler hidrolik ekiler yardmyla istenilen boyda zemine aklrlar. Kaz ileri bitirilip, kazlan yer kapatldktan sonra palplanlar tekrar ekilir ve baka yerde kullanlabilirler. Bu nedenle s temel kazlarndaki ev stabilitesi problemlerinde palplan perdeler; hz, ekonomi ve gvenlik salarlar. (7)
69
Palplan Perde
70
Palplan Perde
71
12
5. TEMELLER
YAPI BLGS DERS KONU: TEMELLER
Bir binann zemin yzeyi altnda kalan ksmna temel veya altyap, zemin yzeyi stnde kalan ksmna st yap denilmektedir. Bu konuda baz farkl ifade tarzlar da bulunmaktadr. Binann zerine oturmu olduu zemine zaman zaman temel denildii bilinmektedir. Ancak, bu doru bir ifade tarz deildir. nk, zeminler ile temeller birbirinden ok ayr unsurlardr. Temel ve zemin yap tabannda buluan iki farkl unsur olarak grlmelidir.
1 2
5.TEMELLER
Temelin grevi, yap arl ve evre artlarndan kaynaklanan ykleri zemine aktarmaktr.Yap temelleri ayn zamanda; 1. Yapdan gelen yklere (l, hareketli, ve dinamik) dayanmal ve bu ykleri yapda herhangi bir hareket olumasna meydan vermeden zemine aktarmal, 2. Zeminin imesi/bzlmesi veya donmasndan etkilenmeyecek yapda ve/veya derinlikte olmal 3. Slfatlar gibi zemin ierisinde bulunabilecek zararl aktif maddelere kar direnli olmal,
3
5.TEMELLER
Zeminler blmnde baz zellikleri aklanan killi zeminler (yaklak 1 m derinlik seviyesine kadar) mevsimlere bal olarak farkl davranlar gsterebilmektedirler. Bilindii gibi taneli zeminler ou zaman su ile temas etmeleri durumunda bir miktar suyu (absorbe ederler) bnyelerine alrlar. Yaz mevsimlerinde absorbsiyon suyunu kaybetmekten dolay kuruma ve bzlme, k mevsimlerinde ise yamur ve kar sularn emerek genleme gsterirler. Dier taraftan zeminde bulunan kire ta paracklar, yer alt suyu ve/veya kimyasal etkilerle eriyerek ekil 5.1 de grld gibi boluklarn olumasna neden olabilir.
4
5.TEMELLER
5.TEMELLER
Bina temelinde meydana gelebilecek olan yatay ve eik dorultudaki oturmalar tehlikelere neden olabilmektedir. Binalarda yatay ve eik oturmalarn nlenmesine ynelik tedbirler alnmaldr. Dey dorultuda tesir eden kuvvetler ou zaman bina ve temel zemininde istenmedik sonulara neden olmazlar. Eik dorultuda tesir eden kuvvetler yatay ve dey iki bileene ayrlmaktadr. Dey bileen temel zemin tarafndan karlanrken, yatay bileenler zemin temel srtnme direnci ile karlanmaya allmaktadr. Yeterli srtnme direnci olumamas yatay deplasmanlara neden olabilmektedir.
5 6
(a)
(b)
(c)
ekil 5.1 Temel zemininde boluk oluumuna ilikin rnekler Killi zeminlerde bzlme/ime, kire ta paracklar erimesi, donma/zlme gibi eitli nedenlerle temel zemininde kme (tasman) olabilecektir. Temel zemininde olabilecek bu kmelerin temelin her blgesinde ayn miktarlarda olmas gerekir. Aksi taktirde farkl oturmalar farkl gerilmelere neden olur.
5.TEMELLER
Bu durumda binada farkl boyut ve dorultularda atlaklar meydana gelebilmektedir. Yatay deplasman miktarnn artmas zaman ierisinde binann tamamen yklmas gibi bir sonuca da ulaabilmektedir. ekil 5.2 de eik kuvvetlerin nasl yatay/dey kuvvetlere dnt ve temel zemininde bunlarn nasl dengelendii grlmektedir.
P (Eik kuvvet)
5.TEMELLER
Binann oturmu olduu temel zemininin yapsnda farkllamalar olabilir. Bu gibi durumlarda binann derzler kullanlarak paralara ayrlmas gerekir. Dilatasyon derzleri olarak ayrca ele alnabilecek olan bu yapm biiminde, bina ksmlarn zemin yapsnn farkllama snrlarnda blerek her bina ksmnn kendi ierisinde niform davranmas salanr(ekil 5.3). ekil 5.3 Temel zemininde farkl zelliklerden dolay binann derzlerle ayrlmasna ilikin bir rnek
8
ekil 5.2 Bina temelinde herhangi bir nedenle oluabilecek yatay kuvvetler
Srtnme direnci
Px (Yatay kuvvet)
Py (Dey kuvvet) Py (Dey kuvvetler)
Px (Yatay kuvvet)
Zemin tama gc
5.TEMELLER
Temel zeminindeki yapsal farkllklar, esas itibariyle zemin jeolojik yapsndan kaynaklanan farkllklardr. Bunlar farkl zemin trleri olarak grlr. ekil 5.4 de verilen rnekte, ince taneli ve kaya zemin olmak zere iki farkl zemin tabakas grlmektedir. ekil 5.4.a da bina dey ykleri zemine intikal ederken kaya zemin yzeyinde bileenlerine ayrlarak kaya zemine dik ve zemin yzeyine teet iki bileen olutururlar. Burada kaya zemin yzeyine teet olan kuvvetler ince taneli gevek zemini yatay deplasmana zorlar. Bu durumda ekil 5.4.b de grld gibi bina temelden dilatasyon ile ayrlmazsa farkl oturmalar ve yatay gerilmelerden dolay binada ciddi atlaklar oluabilir.
9
5.TEMELLER
ekil 5.4 Zemin tabakalamasnn neden olabilecei eik kuvvetler ve binann oturma biimi
Dey kuvvetler
nce taneli zemin Kaya zemin
(a)
(b)
ekil 5.5 Binalarn tabakal zeminlere oturma biimlerine ilikin baz rnekler
Yanl
Yanl
Doru
Doru
10
5.TEMELLER
Temel yklerinin smel yzeyinden zemine doru ekil 5.6 da grld gibi 45 derecelik bir a ile dald kabul edilir. ekilde grld gibi, temel zeminini derinliklerine doru toplam yk daha geni zemin alanna yaylmaktadr. Bu ekilde temel zeminin derinliklerinde daha az basn gerilmeleri meydana gelmektedir.
5.TEMELLER
ekil 5.7 de grld gibi birbirine yakn olan iki smelde farkl bir durum ortaya kar. Birbirine yakn olan iki smelin altnda zemin derinliklerine doru ortak basn alanlar oluur ve bu ortak basn alanlarnda daha youn basn gerilmeleri meydana gelir.
ekil 5.6 Temel yklerinin zeminde dalm
Ortak basn alan
ekil 5.7 Birbirine yakn temellerde ortak basn alanlar oluumu

11 12
5.TEMELLER
Temeller iin yaplan hesaplamalarda smel tabanlarnn yaknlndan kaynaklanan ortak basn alan dikkate alnmazsa ekil 5.8 de grld gibi farkl zemin kmeleri oluabilir. Bu durumlarda, farkl zemin kmeleri zerinde gerekleen farkl temel oturmalarndan dolay bina atlaklar oluabilir.
5.TEMELLER
Bir baka yaklamda; temel basnc dalm ekil 5.9 de grld gibi, smel yzeyinden itibaren zemin derinliine doru daire yaylarna benzer eriler zerinde gerekleir. Soan %90 erileri veya izostatik eriler %70 ad verilen bu eriler smel tabannn ucundan balayarak %50 zemin derinliklerine doru daha byk yaylara %30 dnrler. Zemin %20 derinliklerine doru genileyen yaylar temel yknn azalarak ekil 5.9 Temel basncnn zemin zemin derinliklerine daldn derinliklerine doru izostatik eriler gstermektedir. zerinde dalm
14
ekil 5.8 Birbirine yakn temellerde ortak basn alanlar oluumu ve zemin kmesi
Ortak basn alan Zemin kmesi
13
5.1. Temellerin Snflandrlmas

Temeller genel olarak tula, ta, beton veya betonarme olarak yaplrlar. Dier taraftan temeller; temel zeminin zelliklerine, zemin tama gcne, yap yknn byklne ve malzeme trne bal olarak farkl ekillerde tasarlanrlar. Balangta temeller Yzeysel temeller ve Derin temeller olmak zere iki ana snfa ayrlmaktadr. Ayrca yzeysel ve derin temeller kendi ilerinde:
5.1. Temellerin Snflandrlmas

A. Yzeysel Temeller 1. Yma bina temelleri 2. Tekil (Mnferit) temeller 3. Srekli (Mtemadi) temeller
Tek dorultuda srekli temeller ki dorultuda srekli temeller
B. Derin Temeller 1. Ayak temeller 2. Kazk temeller

a. Hazr kazklar b. Yerinde dklen kazklar c. Kompozit kazklar
4. Plak (Radyejeneral) temeller a) Kirisiz plak temeller b) Kirili plak temeller c) Ters tonoz plak temeller d) Hcresel plak temeller
3. Keson temeller
a. Ak kesonlar b. Pnomatik kesonlar c. Yzen kesonlar
eklinde alt snflara ayrlmaktadr.
15
16
5.2. Yzeysel Temeller

Yzeysel temeller; doal zemin yzeyine yakn derinlikte, kabul edilebilen oturmalar almadan yap yklerini zemine aktarabilme imkannn yaplan temellerdir. bulunduu durumlarda
5.2. Yzeysel Temeller

Doal zemin yzeyi Hd: don derinlii Doal zemin yzeyi En az 90cm
Yzeysel temelin doal zemin yzeyinden olan minimum uzakl don derinlii (don seviyesi) olarak bilinir. Yzeysel temellerde temel zemini doal zemin yzeyine ok yakn seviyede olsa bile temel taban seviyesi blgenin don seviyesinin altnda olmas gerekir.
17
ekil 5.1 Yzeysel temellerde don derinliine ilikin rnekler

18
Hd
5.2.2. Tekil (mnferit) temeller

Tekil temeller, iskelet (karkas) yaplarda tek tek kolonlarn altna yaplan yzeysel temellerdir. dikdrtgen, okgen veya daire
30-45
ekillerinde olabilir. Tula, ta, beton ve betonarme olarak yaplabilmektedirler. Ancak, tekil temeller en ok betonarme olarak yaplmaktadr. Tekil temeller daha ok tama gc yksek zeminlerde ve az katl binalarn yapmnda tercih edilmektedirler. Dier taraftan, ana tayc sisteme yansmas istenmeyen baz titreimli makine yklerini tayacak olan platformlarn altna da bina tayc sisteminden ayr olarak zel tekil temeller yaplmaktadr. ekil 5.20 de tekil temel ekillerine ilikin rnekler grlmektedir.
19
Sabit kalnlkl tekil temelde zmbalama erevesi Sabit tabanl deiken kalnlkl tekil temel Sabit kalnlkl tekil temel
30-45
Kirili Nervrl Tekil Temel
Kare Kolon Altnda Tekil Temel - Degisken Kalnlk .
Dikdrtgen Tabanl Tekil Temeller Kolonlar eksenel ( merkesi ) veya asimetrik konumlu
ekil 5.20 Tekil temel ekilleri

20

Ortak basn alanlarnn olumamas ve tekil temellerin birbirini etkilememesi iin, aralarndaki uzakln geniliinin kat olmas gerekmektedir. Tekil temellerim merkezi simetrik ekillerde olmas arzu edilir. Ancak, komu binaya bitiik olma veya komu parsele girilememesi gibi durumlarda asimetrik ekiller kanlmaz hale gelmektedir.

Tekil temellerde yatay deplasmanlarnn nlenmesi iin ba kirileri ile biri birine balanrlar. Ba kirileri temelleri iki ekilde balayabilirler. Birincisi ba hatlnn smel tabanndan balanmas, ikincisi ise smel kolon birleim dzleminden balanmasdr. Ba kirii kesitleri zemin tr ve binann yaplaca deprem blgesi derecesine gre deimektedir. Deprem ynetmeliine gre en kk ba kirii en kesit alanlar ve donat miktarlar izelge 5.1 de grlmektedir.
Tekil Tem el sadece bir tarafndan arsa snrnda yer alyor.
Tem el her iki taraftan arsa snrnda yer alyor.
21
22

kolon
izelge 5.1 Deprem ynetmeliine gre ba kiri kesit alanlar ve donat miktarlar
D kolon
smel
D smel
ekil 5.21 Tekil temellerin smel tabanndan ba kirileri ile balanmas

Grobeton
Ba kiriinin Minimum enkesit boyutu*(cm)
Deprem blgesi A grubu 1. ve 2. deprem blgesinde 3. ve 4. deprem blgesinde 25 25 625 625 4 14 4 14
Zemin snflar B grubu C grubu D grubu 25 25 750 625 4 16 4 14 30 25 900 750 4 16 4 16 30 25 900 750 4 18 4 16
Ba kirii
kolon
Minimum enkesit alan (cm2)
1. ve 2. deprem blgesinde 3. ve 4. deprem blgesinde
D kolon
smel
ekil 5.22 Tekil temellerin smel kolon birleim yerinden ba kirileri ile balanmas
D smel
Minimum boyuna 1. ve 2. deprem donat blgesinde 3. ve 4. deprem blgesinde

Grobeton Ba kirii
23
24
5.2.2. Tekil (mnferit) temeller Tekil temellerde smel tabannn boyutlarnn belirlenmesinde izlenecek yol; kolondan gelen ykn (P) smel taban alannda (F) meydana getirdii basn gerilmesi b ile zemin emniyet gerilmesi zem dengelenmesi esasna dayanr.
P=25t
5.2.2. Tekil (mnferit) temeller Betonarme ekil ve tekil

Kolon filizleri
temellerin donat kesit konumlar yaplan hesaplamalar sonunda betonarme temelin grlmektedir. belirlenir. ekil 5.26 da basit bir tekil perspektifi
Betonarme i kolon
Betonarme smel
ekil 5.24 Tekil temellere ilikin bir rnek

25
Grobeton
ki dorultuda smel donats

26
ekil 5.26 Betonarme tekil bir smel rnei

ekil 5.27 de yaygn olarak karlalan baz betonarme smel tiplerinin donat biimlerine ilikin rnekler

Kolon donats Kolon Smel donats Smel Ba kirii donats Ba kirii
grlmektedir. ekilde grld gibi donatlar smel tabanna her iki dorultuda yerletirilmekte ve kolunun
Donat dalm (%)
27
altna gelen blgede donat sklatrlmaktadr.
ekil 5.26. Betonarme smel tipleri ve donatlarna ilikin rnekler

28
5.2.2.1 Birletirilmi smeller

Youn yerleim blgelerinde bina yapmnda, ou zaman bitiik binalara yaklama durumunda d smellerde simetrik yklemeler geekletirilemez. Bu problemi zmek iin evre kolonlarn oturduu mnferit smelleri birbirine birletirerek ekil 5.27 de grld gibi, kolon alt srekli temel ekline sokmak gerekir. Bu durumda srekli temel, tekil yk alan ters kiri gibi dnlerek kesit ve donat tayini yaplr (Bu tr kirilerde kolonlar arasnda negatif moment oluur.). Eer srekli kolon temelleri ile yeterli taban alan elde edilemezse birletirilmi tekil temel tercih edilir.
29
6 8 13 23
50
5.2.2.1 Birletirilmi smeller

E it y k aktaran ko lo nlar v ey a d ko lo n o k az y k aktary or D ko lo n
ko lon
K o lo n v e s m ellerin arlk m erk ezi
G rob eton
B irleik s m el
kolon (Daha fazla yk tayan) Kolon ve smellerin arlk merkezi kolon (Daha az yk tayan)
ekil 5.27 Birletirilmi tipik smel rnekleri
Smel boyu snrl
Grobeton
Yamuk planl smel
30
Yma binalar genellikle tayc duvarlar altnda srekli olarak devam eden temeller (smeller) zerine yaplmaktadrlar. Bu temellere duvar alt temelleri de denilmektedir. Bu temeller, temel duvar ve temel taban (smel) olmak zere iki ana unsurdan olumaktadr. Tayc duvarlar altnda uzanan yma bina temellerinin smelleri genellikle betonarme olarak yaplmalar nedeni ile srekli temellere benzemektedirler. Ancak, statik zellikler ve donat biimi bakmndan yma bina temelleri ile srekli temeller arasnda nemli farklar bulunmaktadr.
31
5.2.1. Yma bina temelleri

Temel duvar
Doal zemin seviyesi
Smel
Perspektif
ekil 5.10 Yma bina temeline ilikin bir rnek

32

Yma binalarn temelleri; tula, ta, beton ve betonarme olarak yaplabilmektedir. Temel biimlerinin seimi ve tasarm; Binann toplam yk Zemin yaps ve tama gc gibi iki ana faktre bal olarak deimektedir.
33
3.

Bina toplam birim uzunluk yklerinin belirlenmesinde en olumsuz artlar dikkate alnarak hesaplama yaplr. Bina toplam birim uzunluk ykn hesaplanmasnda;
1.
at yk (duvar zerine gelen atnn mahyadan saaa kadar olan 1 m geniliindeki eridinin arl), deme yk (duvar zerine oturan demenin ortasndan duvar zerine kadar olan 1 m geniliindeki eridinin arl), duvar yk (temel zerine oturan duvarn atdan temele kadar olan 1 m geniliindeki eridinin arl), temele gelen toplam birim uzunlu yk ise, 1, 2 ve 3 yklerinin toplam, olarak alnlr.
2.
4.
34

Yma yaplarda kat bana gelen toplam birim uzunluk (erit, izgisel) yk yaklak 3-3.5 t/m civarndadr. Yma binalarda temellerin, temel duvarlar ve duvar altnda yaplan smellerden olutuunu bilinmektedir. ekil 5.11 de genel olarak bir yma bina temelinin geometrisinin nasl olabileceine ilikin rnekler grlmektedir. ekilde yer alan (c) ve (f) rnekleri kademeli (d) kademeli, ve (g) rnekleri ise anbuatmanl smeller olarak adlandrlmaktadr. Pratikte, Anbuatmanl smeller daha ok beton ve betonarme smellerde uygulanabilir. 35

Tenmel duvar Tenmel duvar Smel
(a)
(b)
(c)
(d)
Anbuatman Kademe
K.
ekil 5.11 Yma bina temellerinin geometrisine ilikin baz rnekler 36
K. s A
s A
(e)
(f)
(g)

Smel tabannn genilii, bina ykleri ve zemin tama gc dikkate alnarak belirlenmektedir. Smelin kalnl (ykseklii), kademe says ve
kalnlklar smel kesitinde oluacak eilme ve kesme gerilmeleri dikkate alnarak hesaplanr.
ekil 5.12 de smel kesitini etkileyen ykler ve olas deformasyon biimleri grlmektedir. ekil 5.12 (a) da bir smel kesitini etkileyen dey ykler (b) de smel kesitinde meydana gelebilecek kesme, (c-d) de ise smel kesitinde meydana gelebilecek eilme deformasyonu grlmektedir.
37
(a)
(b)
(c)
(d)
ekil 5.12 Smel kesitinde meydana gelebilecek deformasyonlar
38

ekil 5.13 Yma bina smeli birim uzunluk yknn smele etkisine ilikin rnek
Smel taban geniliinin belirlenmesinde;

rnek: rnek katl bir yma binada; bina toplam izgisel yk 10500kg/m, temel duvar 50cm geniliinde ta duvar ve birim uzunluk yk 2600kg/m, binann yaplaca zemin C grubu ve emniyet gerilmesi 1.6kgf/cm2 olduuna gre smel geniliini hesaplaynz. zm: Problemde, Q = 10500kg/m, G = 2600 kg/m, zem = 1.6kgf/cm2 (16000kgf/m2) olarak verilmektedir. Smel genilii; b = (Q + G ) / zem b = (10500 + 2600) / 16000 = 0.818m olarak hesaplanr. Bu durumda, smel genilii b = 85 cm alnabilir.
40
b = (Q + G ) / zem
T em el duv ar Sm el
b: smel taban genilii (m), Q: st yapdan eksenel olarak G: temel duvarnn birim
forml kullanlr. Formlde;
gelen birim uzunluk yk (kg/m), uzunluunun yk (kg/m), (kgf/m2), olarak ifade edilmektedir.
zem: zemin emniyet gerilmesi

39
5.2.1.1 Yma binalarda tula temeller

Tula temellerin boyutlar, bina ykleri ve zemin tama gc esas alnarak yaplan hesaplamalarla belirlenir ve belirlenen bu deerler tula boyutlarna uygun hale getirilir. Dolays ile, tula temellerin temel duvar ve smel rgleri tula duvar rg kurallarna uyularak gerekletirilir. Bu durumda; tula rglerinde esas alnan bir tula (1t,), iki tula (2t), ikibuuk (2.1/2t) gibi duvar r kalnlklarnn yan sra, yarm tula (1/2t), eyrek tula (1/4) gibi tula duvar di veya kademe boyutlarnn ortaya kt grlr.
41
5.2.1.1 Yma binalarda tula temeller
60
(a)
(b)
(c)
ekil 5.14 Yma bir binada uygulanabilecek tula temellere ilikin rnekler
42
5.2.1.2 Yma binalarda ta temeller

Ta temeller neme ve suya dayankl olmalar nedeni tula temellere nazaran daha avantajl bir yap olutururlar. Geleneksel bir yap malzemesi tr olarak talarn basn dayanmlarnn yksek olmas neme, suya ve dona dayankl olmas talarn temelde kullanmnn tercih nedenleri olmaktadr. Ancak, temelde kullanlacak talarn iyi seilmesi gerekmektedir. Seimde basn dayanm yksek su emme oran dk dona dayankl ve aderans yksek ta trlerinin seilmesi gerekir. Dier taraftan, ta iiliinin ar ve zor bir iilik olduu gzden uzak tutulmamaldr. Temelde ta rglerinde mutlaka imento harc kullanlmaldr.
43
5.2.1.3 Yma binalarda ta temeller

Ta temeller de tula temellerde olduu gibi, zeminin tama gcne bal olarak dz, tek kademeli veya ok kademeli olarak yaplmaktadr.
ekil 5.15 Yma bir binada uygulanabilecek ta temellere ilikin rnekler

44
5.2.1.3 Yma binalarda beton smeller

Bilindii gibi, yma binalarda temel duvar tula veya ta olabilmektedir. Temel duvar tula veya ta olarak yapld halde duvar alt temeli (smel) beton olarak yaplabilmektedir. Beton smel, yap gvenlii asndan tula ve ta smele nazaran daha uygundur. Bilindii gibi betonun dklmesi iin smel kalb yaplmas gerekir. Kalp smelin ekil ve boyutlar dikkate alnarak hazrlanr. Beton smeller kuru ve sulu zeminlerde uygulanabilir. Tula ve ta temel duvarlar altna yaplabilecek beton smellere ilikin rnekler ekil 5.16 ve 5.17 de grlmektedir.
45
(a)
(b)
(c)
ekil 5.16 Yma binalarda, tula temel duvarlar altnda beton smel rnekleri
46
5.2.1.4 Yma binalarda betonarme smeller

Yma binalarda bina yknn byk olmas veya zemin tama gcnn kk olmas nedeni ile smel geniliinin artmas durumunda smel betonarme olarak yaplr. Betonarme smel yma bina yapmnda en yaygn kullanlan smel trdr. Betonarme smellerin yapmnda; temel zeminine nce 5-10cm kalnlnda grobeton dklr. Hazrlanan grobeton zemin zerine smel kalb yaplr. Kalp ierisine paspay dikkate alnarak donat yerletirilir. Kalp takviyeleri kontrol edildikten sonra beton dklr. Betonarme smellerde, beton smellerde olduu gibi bina ykleri ve zemin tama gcne bal olarak, ekil ve boyutlar belirlenirken ayrca donat hesap ve tayinleri de yaplr. ekil 5.18 de betonarme smel rnekleri grlmektedir.
48
ekil 5.17 Yma binalarda, ta temel duvarlar altnda beton smel rnekleri
47
Afet ynetmeliinde, yma bina temellerinin tamas gereken minimum boyut ve teknik zellikler:
A ve B grubu zeminlere yaplacak temellerde: smel genilii, tayc duvar geniliinin her iki tarafna 15 cm eklenerek belirlenecek genilikten veya 50 cm den daha dar olmayacak. Smel ykseklii en az 30 cm olacak. C grubu zeminlere yaplacak temellerde: tayc duvar genilii; tayc duvar geniliinin her iki tarafna 20 cm eklenerek belirlenecek genilikten veya 60 cm den daha dar olmayacak. Smel ykseklii en az 40 cm olacak. D grubu zeminlere yaplacak temellerde: tayc duvar genilii; tayc duvar geniliinin her iki tarafna 25 cm eklenerek belirlenecek genilikten veya 70 cm den daha dar olmayacak. Smel ykseklii en az 40 cm olacak. Yma bina (duvar alt) smellerinin betonu en az C16 olacak, smel enine ve boyuna yerletirilecek donatlar ynetmelikte belirtilen tanmlara uygun olacaktr.
50
(a)
(b)
(c)
ekil 5.18 Yma binalarda, betonarme smel rnekleri
ekil 5.18 de grld gibi smel zemine; (a) duvar kalnl geniliinde, (b) duvar kalnlnn her iki yanndan belirli miktarlarda genileyerek ve (c) daha geni smel taban oluturmak iin anbuatmanl olarak oturabilmektedir.
49
Yma yaplarn betonarme smellerine ilikin asgari boyut ve artlar: A ve B grubu zeminlere oturan smellerde; C grubu zeminlere oturan smellerde; b = d + (20 + 20)cm bmin = 60cm h = 40cm donat adedi 6 14 etriye adedi 8 / 30 aklanan afet ynetmelii artlarna uygun olarak tasarlanan smel rnekleri ekil 5.19 da grlmektedir.
51
b = d + (15 + 15)cm
bmin = 50cm h = 30cm donat adedi 6 12 etriye adedi 8 / 30 D grubu zeminlere oturan smellerde;
6 O 12 /
6 O 14 /
8 O 16 /
>
A ve B grubu zeminlerde C grubu zeminlerde D grubu zeminlerde
b = d + ( 25 + 25)cm
bmin = 70cm h = 40cm donat adedi 8 14 etriye adedi 8 / 30
ekil 5.19 Afet ynetmeliine gre yma yap temel rnekleri

Yma yaplarn eimli arazide yaplmas durumunda gerek duyulursa temelleri basamakl (kademeli) bir ekilde yaplabilmektedir. Ancak, kademelerin oluturulmasnda baz hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir. Eimli arsalar zerine yaplacak temellerin kademelendirilmesi, temel hafriyat ve temel yapmnda kullanlacak malzeme-iilik maliyetlerinin azaltlmasn amalamaktadr. Aksi takdirde eimin en st tarafndaki temel derinliini en alt kenardaki temel derinliine kadar kazarak indirmek ve daha sonra bu derinlikleri temel duvarlar ile yeniden kmak byk maliyet artlar getirebilecektir.
53
Yma bina temellerinin kademeli olarak yaplmasna ilikin olarak afet ynetmeliindeki baz kurallar; A ve B grubu zeminlerde; basamak ykseklikleri 30cm den fazla olmayacak, basamak genilikleri 100cm den daha az olmayacak, basamaklarn yatayda bindirme mesafeleri 30cm den daha az olmayacak, C grubu zeminlerde; basamak ykseklikleri en az 30cm olacak, basamak genilikleri 150cm den daha az olmayacak basamaklarn yatayda bindirme mesafeleri 40cm den daha az olmayacak, D grubu zeminlerde; D grubu zeminlerde kademeli temel uygulamasna yaplmayacak, eklinde aklanmaktadr.
54
>
>
52
Yma binalarda kademeli temel uygulanmas
don derinligi don derinligi min 100 cm Basamak yk. 30 cm Smel yksekligi 30 cm
ekil 5.20 a Yma binalarda kademeli temel uygulanmasna ilikin rnekler

yatayda min 90 cm
Hd
Hd L Toprak zeminlerde H/L < 1/2 veya Hd > don mesafesi

/
H Kaya zeminlerde H/L < 1/1

/
Binmeler min 30 cm 30
A ve B grubu zeminlerde
Farkl temel derinliklerinde genel ilkeler ve mimimum mesafesi

min 150 cm Basamak yk. 30 cm Smel yksekligi 40 cm
ekil 5.20 a Devam

40 C grubu zeminlerde
Binmeler min 40 cm
Yma binalarda kademeli temel uygulamas
55
56
5.2.3. Srekli (mtemadi) temeller

Bir aks zerinde yer alan bir kolon dizisi, perde duvar veya tayc paneller altna srekli temel yaplabilir. Bilindii gibi tekil temellerin birbirine ok yakn olmas durumunda birleik temel haline getirilebiliyordu. Baka bir deyile, birbirine ok yakn olan tekil temeller zemin ltlerine bal olmakszn srekli temel durumuna
a = m in 2 x s m e l g e n i li g . i
min.100cm
getirilebilmektedir. Srekli temellerin yapmndan ama,

m in . 10 0 cm
bina yklerini daha geni bir zemin eridine gvenli bir ekilde aktarmaktr.
Y k
le n e
n ze m in
a la n
ekil 5.20 b Yma binalarda kademeli temel uygulanmasna ilikin rnekler

57
58

Zemin tama gcnn az olmas veya ayn zellikleri tayan bir zemin zerine daha ar bina yaplmas durumunda; tekil temellerin yerini ykleri daha geni bir alan yayma imkan salayan srekli temeller almaktadr. Srekli temeller, tekil temeller gre ykleri daha geni alana yayarken kmeler kar daha fazla diren gsterir ve daha stabil bir statik davran gsterirler( ekil 5.30). Kolonlarn dizili olduu aks zerinde bir erit gibi uzayan srekli temeller, kolonlardan yukardan aa tekil ykleri alrken zeminden yukarya doru zeminden yayl yk (zemin reaksiyonu) alrlar. Dolays ile sanki ters yklenmi bir srekli kiri gibi deformasyona zorlanrlar.
59

Tem el ukuru
A
Kolon
1
Srekli tem el
Srekli smel Srekli smel
Perspektif
2 2
Kolon
ekil 5.30 Kolonlu srekli temellere ilikin bir rnek
60
Plan
10

Srekli temellerde en kesitler, ekil 5.31 de grld gibi sabit kalnlkl, basamakl ve deiken kalnlkl (eimli) olabilir. Srekli temeller ekil 5.32 de grld gibi tek dorultuda veya ekil 5.33 de grld gibi iki dorultuda yaplabilirler.

K olon Ba kirii (hatl) Srekli smel
K esit
K olon
Grobeton Srekli sm el
B a kirii (hatl)
Sabit kalnlkta srekli smel
Basamakl srekli smel
Deiken kalnlkta (eimli) srekli smel
Plan
ekil 5.31 Srekli smellerde en kesit rnekleri

61
ekil 5.32 Tek dorultuda srekli temellere ilikin bir rnek

62

Srekli sm el Kolon Srekli sm el

Tek dorultuda yaplan srekli temeller dier dorultuda ba kirileri ile birbirlerine balanrlar. Ba kirilerinin en kesit boyutlar zemin grubu ve deprem blgesi
Kesit
derecesine gre deiir.

Kolon Srekli sm el
Srekli temellerde; temele etki eden ykler, zemin zellikleri, blgenin deprem durumu gibi faktrler dikkate
Srekli sm el
alnarak kesit tayini ve donat hesaplar yaplr. Bu hesaplamalar sonucunda temel kesit ve donats tayin edilir. ekil 5.34 de srekli temellere kesit ve donat
Plan
dzenine ilikin bir rnek grlmektedir.

63 64
ekil 5.33 ki dorultuda srekli temellere ilikin bir rnek

Donat Beton Kolon Donat Donat Beton B Grobeton
5.2.4. Plak (Radyejeneral) temeller

Plak temeller kirili veya kirisiz bir plak yardm ile binann yklerini zemine aktaran temellerdir. Zemin tama gcnn ok dk veya yetersiz olduu durumlarda, zemin skma
zelliinin fazla olduu zemin trlerinde binann tm veya bir ksmnda plak temel uygulanabilir. Genelde plak temeller binann
A- A kesiti
B-B Ayrnts
tmnn tabann bir betonarme plak ile kaplarlar. Plak temeller bina yklerinin dalaca alan bytrken, binada meydana gelebilecek farkl kmeleri de nlerler. Plak temellerin amac,
Srekli smel
Srekli smel
bina yknn temel alannn tamamna dzgn bir ekilde yaylmasn salamaktr. Bu durumda tekil ve srekli temellere gre daha geni bir temel alan elde edilmi dolays ile temel
65
Kolonlar
Plan
ekil 5.34 Srekli temellerde kesit ve donat dzenine ilikin bir rnek
tabannda oluan basn gerilmesi azaltlm olur.
66
11
5.2.4. Plak (Radyejeneral) temeller

Srekli temel alannn temel alannn yarsndan fazla yer tuttuu durumlarda plak temel uygulamas daha ekonomik olmaktadr. Plak temeller; 1. Kirisiz plak temeller, Mantar plak temeller, 2. Kirili plak temeller, Dz kirili plak temeller Ters kirili plak temeller 3. Ters tonoz plak temeller 4. Hcresel (perde duvarl) plak temeller olmak zere 4 ana grupta incelenebilir.
67
5.2.4.1. Kirisiz plak temeller

Kirisiz plak temellerde deme durumunda olan temel, btn temel tabannn her yerinde ayn kalnlktadr. Temele gelen yklerin en
byk olanna gre temel kesit ve donats tayin edilir. Dolays ile bu tr temellerde temel kesiti temelin her yerinde ayn kalnlk ve eit donat younluundadr. Kolonlardan temele gelen ykler kolon tabanlarnda temel demesini eilmeye zorlayarak alt ksmlarda ekme gerilmesi meydana getiriler. Dier taraftan, zeminin tama gcnden kaynaklanan reaksiyonlar kolonlar arasnda kalan temel demesini eilmeye zorlayarak st ksmda ekme gerilmesi meydana getirirler. Betonarme plak kalnlklar bina yklerinin byklne bal olarak yaklak 20-40cm olarak kmaktadr. ekil 5.35 de kirisiz plak temellere ilikin bir rnek grlmektedir.
68

Kolon Betonarme mantar plak
Betonarme plak
Grobeton Donat
5.36.
A-A Kesiti
Kolon filizleri
Kolon
Mantar plak temellere ilikin bir rnek
Kolon aya (Ykseklik 10 cm)
Betonarme mantar plak
Donat Grobeton
ekil 5.35. Kirisiz plak temellere ilikin bir rnek

69
Plan
70
5.2.4.2.Kirili plak temeller

Plak temellerde plak kalnlklarn ekonomik bir seviyede tutmak iin kirili plak temeller yaplr. Kirili plak temeller iki ekilde uygulanr. Bunlar; kirilerlerin plan stnde yer ald Dz Kirili Plak Temeller ve kirilerin pla altnda yer ald Ters Kirili Plak Temeller olarak adlandrlr(ekil 5-37). Kirili plak temellerde kiriler kolonlardan genel ykleri plak yzeyine yayarlar dolays ile kirisiz plak temellere gre kirili temellerde plak kalnl daha ince kar. Plak temellerde kiri kalnln ekonomik

Kolon filizleri Betonarme yerinde dkm veya prekast deme
Kolon ayaklar (Yksekli 10 cm) Betonarme kiri
Grobeton
snrlar ierisinde tutmann yolu, tayc duvar veya kolonlarn bast yerlerde kiriler yapmaktr.
71
Betonarme plak
ekil 5.37. Dz kirili plak temellere ilikin bir rnek
72
12

Dz kirili plak temellerde; plak st yzeyi ile temel kirii st seviyesi arasnda ykseklik fark meydana gelmektedir. Bodrum kullanlacaksa, bu ykseklik fark kullanmn engeller. Bu durumda; ekil 5.37 de grld gibi kiriler zerine betonarme deme yaparak, veya ekil 5.38 de grld gibi dolgu ve zerine grobeton deme yaparak bodrum demesi oluturulabilir.
Grobeton deme Betonarme kolon Betonarme kiri

Ters kirili plak temellerde; temel kirileri kolon ekseni zerinde ve deme plann altnda yaplmaktadr. ekil 5.39 da ters kirili plak temellere ilikin bir rnek grlmektedir. ekilde grld gibi, ters kirili plak temellerde temel pla dorudan bodrum demesi olarak kullanlabilecek durum dadr. Dz kirili plak temellerde olduu gibi ayrca deme yapmaya gerek yoktur. Ters kirili plak temellerde, dz kirili plak temellere gre daha az hafriyat yaplr.
Betonarme kolon Betonarme plak
Cruf dolgu
Grobeton
Betonarme plak
ekil 5.38. Dz kirili plak temellerde deme oluturulmasna ilikin bir rnek
73
Grobeton Betonarme kiri
ekil 5.39. Ters kirili plak temellerde deme oluturulmasna ilikin bir rnek 74
5.2.4.3.Ters tonoz plak temeller

Ters tonoz plak temeller, zemin suyu basnc ve/veya yap yknn fazla olmas durumunda temel pla ekil 5.40 da grld gibi ters tonoz eklinde yaplarak gerekletirilir. Dier taraftan, temel kenarna gelen aklklarda ayrca ekil 5.41de grld gibi tonoz plan almasn nlemek iin gerei demiri ile sistem rijit hale getirilir.
A

B eto na rm e ters ton o z p lak
A -A K e s it i
B e t o n a r m e k o lo n
P la n
ekil 5.40. Ters tonoz plak temele ilikin bir rnek

75 76
5.2.4.4. Hcresel (perde duvarl) plak temeller

Zemin yeterli tama gcne plak ve kiri ykseklii ile karlanamayacak derinlikte ulalmas durumunda hcresel temeller uygulanr. Baka bir deyile hcresel temeller; kiri ykseklii 90cm yi geen dz kirili plak temellerin kirilerinin burkulmasnn nlenmek iin st ksmndan ikinci bir plak ile balanmas halidir. Bu tip temellerde yksek temel rijitlii beklenir. Temel derinlii arttka tayc temel kirileri ykselerek perde duvar eklini alrlar. Bu nedenle bu temellere perde duvarl temeller de denilmektedir. Hcre temellerde; plaklar, perde duvarlar, kiri ve kolonlar bir btn halinde betonarme olarak yaplrlar. Bu nedenle bu temellere Rijit Radye Temeller de denilmektedir.
77 78
Betonarme kolon Deme Cruf dolgu Gergi demiri
Grobeton
Betonarme ters tonoz plak
ekil 5.41. Ters tonoz plak temellerde kenar aklklarn gergi demiri ile balanmasna ilikin bir rnek
13
5.2.4.4. Hcresel (perde duvarl) plak temeller

Betonarme kolon (Duvarlarn kesime noktalarna yerletirilmi) Betonarme deme
5.3. Derin Temeller

Derin temeller; zemin yzeyine yakn derinlikte yap yklerinin kabul edilebilir zemin oturma miktarlar almadan aktarlamad durumlarda, ykleri daha derinde bulunan tama gc yksek zemine aktarlmas iin yaplan temellerdir. Derin temel yapm ile yap ykleri derin seviyelerde bulunan tama gc yksek zeminlere aktarlrken zemin ierisinde kullanlabilir mekan imkanlar da salanabilir. Derin temeller;
1.
ayak temeller, kazk temeller, keson temeller,

80
Kap boluu Betonarme duvar (ki dorultuda) Betonarme plak
Grobeton
2. 3.
ekil 5.42 Tipik bir hcresel plak temel detay
olmak zere gruba ayrlrlar

79
5.3.1. Ayak temeller

Ayak temeller tekil temeller gibidir. Ancak tekil temel, taban daha derin seviyelerde yer alan tama gc yksek zemine kadar iner. Ayaklar tabanda tek tek kalabilecei gibi yk ve zemin tama gcne bal olarak birbirlerine balanabilirler. Ayaklar duvarlarn birleme ve kesime noktalarna gelecek ekilde dzenlenirler. Ayak temellerin yapmnda her ayak iin ayr temel ukuru kazlmaz, btn temel iin ak temel ukuru kazlr. Ayaklar sabit kalnlkta olabilecei gibi, kademeli eimli olabilir. Ayak temeller kargir olarak yaplabilir, ancak genelde betonarme olarak yapld grlmektedir. ekil 5.45 de kemerlerle balanm kargir ayak temellere ilikin bir rnek grlmektedir.
81
Temel aya
Tama gc yksek zemin
A-A kesiti
Temel aya
ekil 5.43. Betonarme ayak temellere ilikin tipik bir rnek

Ayak Temel
82
Bodrum kat
Deme
Doal zemin yzeyi
Salam Zemin
2-4m
A-A Kesiti
ekil 5.45. stten kemerlerle birine balanm kargir bir ayak temel rnei ekil 5.44. Tabandan ayaklar birbirine balanm betonarme ayak temellere ilikin bir rnek
83 84
14
5.3.2. Kazk temeller

Kazk daha derin seviyelerdeki tama gc yksek zemine yap yklerini aktarmakta kullanlan bir kolon olarak dnlebilir. Ahap temel kazklar bu anlamda 20. yzyla kadar kullanlmtr. Gnmzde derin temellerin yapmnda ok eitli malzeme ve metot kullanlmaktadr. Bilindii gibi, yap yklerinin derin seviyelerdeki zeminlere aktarmakta kullanlan tek metot kazk temeller deil ancak, yeterli tama gcne sahip zemin seviyesin derinlerde bulunmas durumunda en ok kullanlan yntemin kazk temeller olduu sylenebilir.
85

Kazk temeller; zeminin dk tama gcne sahip olmas, zemin tama gcn aan yap noktasal ykleri,, yzeyde skma zellii yksek dolgu zeminler, kil gibi su tutucu veya plastik zeminler, zeminde yksek yer alt suyu seviyesi, bulunmas durumunda yaplr. Kazk temellerde kullanlan kazklar; yap yklerini zemine aktar ekillerine, yap yklerini tama durumlarna, yapm yntemlerine, yapldklar malzemelerine ve zemine yerletirilme durumlarna gre snflandrlrlar.
86

Kazk temeller yap yklerini zemine ekilde aktarr ve aktarma ekline gre isimlendirilirler Bunlar ekil 5.46 de grlmektedir.
Yap yk Yap yk Yap yk

Kazklar, yap yklerini tama durumlarna gre ekil 5.47 de grld gibi; 1)basn kazklarn, 2)ekme kazklar, olmak zere iki gruba ayrlrlar. ekil 5. 47
Tam agc ok zayf zemin
Tama gc ok zayf zemin
Tam agc ok zayf zemin
ekil 5.46. Yap yklerini zemine aktar biimine gre kazk tipleri
Basn ve ekme kazklarna ilikin rnekler

ekme kaz
Tayc zemin
Tayc zemin
Basn kaz
(c) Kismen u ve ksmen yzen kazk
(a) Ucu salam zemine oturan kazk (u kaz)
(b) Yzen kazk
87
88

Kazk temellerin yapmnda kullanlan kazklar yapm yntemlerine gre; hazr kazklar, yerinde yaplan (dklen) kazklar, Kompozit (ksmen hazr, ksmen yerinde yaplan) kazklar, olarak gruplandrlrlar.
5.3.2.1. Hazr kazklar

Basit hazr kazklar: tek para halinde retilen, kazk boyunca en kesit boyutlar ve malzemesi deimeyen kazklardr. Paral hazr kazklar: paralar halinde retilen, paralar aklmadan nce ya da aklma srasnda birbirine eklenerek boyu uzatlabilen kazklardr. Bu tr kazklarn birletirme elemanlarnn eksenleri akacak ekilde retilmesi ve eksantrik eklem oluumunun nlenmesi gerekir. Hazr kazklar, yapldklar malzemeye gre; ahap hazr kazklar, elik hazr kazklar, betonarme hazr (prefabrik) kazklar, olmak zere gruba ayrlr.
90
5.3.2.1. Hazr kazklar

Kazk temellerin yapmnda, zemine aklarak kullanlan, bir btn olarak ya da paralar halinde yaplm olan kazklardr. Hazr kazklar, kaz oluturan paralarn saysna gre; basit hazr kazklar, paral hazr kazklar, olarak iki gruba ayrlrlar. 89
15
5.3.2.1.1. Ahap hazr kazklar

Ahap hazr kazklar genel olarak ine yaprakl aalardan veya mee aacndan hazrlanrlar. Bilindii gibi, ahap su ve neme kar dayankl bir malzeme deildir. Bu nedenle, ahap kazklarn dayanklln artrc tedbirlerin alnmas gerekir. Normalde kazklarn devaml su ierisinde kalmas dayankllk asndan faydaldr. Ancak, ahabn dayankllnn artrlmas iin emprenye edilmesi, kullanm durumuna gre d yzeylerinin katran vb. malzemelerle kaplanmas gibi nlemlerin alnmas gerekir. Ahap kazk kalnlklar tesir eden yklere ve kazk flambaj durumuna bal olarak deiir. ok genel bir bilgi olarak 4.0 m boyunda olan bir ahap kazk ap 25 cm olmaldr. Ayrca her bir metre uzunluk art iin ap 1.5 veya 2cm artrlmaldr.
91

Kazk ular zemine kolaylkla aklabilmesi iin sivriltilir. Yumuak zeminlerde sivriltme boyu uzarken sert zeminlerde sivriltme boyu ksaltlr. nk zemin sertletike kazk u ksmnn bozulma ihtimali artar. ok sivri ular daha kolay bozulur. Kazk sivriltme boylar, genellikle kazk apnn 1,2-2 kat kadar olur. Ahap kazklarn aklrken ularnn paralanmamas iin ularna elik kazk arklar taklr. elikten yaplm kazk arklar kazk sivriltme ucu geometrisine ve kazk eksenine uygun olmaldr. Ayrca, akma ilemi srasnda dalmamas iin kazk balarnn elik ember veya balk geirilmesi gerekir.
92

ember
.

Ahap hazr kazklarn boylar ekleme yaplarak 25m ye kadar uzatlabilir. Ancak, ek yerleri kazklarn flambaj bakmndan en zayf yerleridir. Bu nedenle ek yerlerinde flambaj nleyici tedbirlerin alnmas gerekir. ekil 5.49 da ahap kazklarn ek yerlerine ilikin rnekler grlmektedir.
Balk
.
elik boru
ekil 5.48. Ahap hazr kazklara ilikin baz rnekler
Ahap kazk
1,22 d
ekil 5.49. Ahap hazr kazklarn eklenme biimlerine ilikin rnekler

(b)
(a)
93
(a)
(b)
(c)
94
5.3.2.1.2. elik hazr kazklar

elik hazr kazklar tek paral ve ok paral olarak retilirler. Ahap kazklara nazaran basn ve ekme dayanmlar yksektir. elik kazk retiminde, korozyondan etkilenmemesi iin zel alaml (bakrl elik) elikler kullanlr. elik kazklar H profil, daire, kare veya dikdrtgen en kesitli retilmektedirler. elik hazr kazklarn ular akma ileminin kolaylatrlmas iin sivriltilebilir. Gerek grlrse kazklarn ularn ahap hazr kazklarda olduu gibi ark taklabilir. Ayrca, kazklarn ba ksmlar ember veya balklarla glendirilebilir.
95

Balk
Rothe Erde tipi profil kesiti
Krupp tipi profil kesiti
(a) H profil
(a) Daire kesitli sivri kazk (c) Daire kesitli vidali kazk
(d) Dikdrtgen kesitli profil kazklar
ekil 5.50 elik hazr kazklara ilikin rnekler
96
16

elik hazr kazklarn bazlar (vidal kazklar) zemine dndrlerek sokulurlar. Bu tip kazklarn ucuna vidal arklar taklr. Vidal kazklarn uyguland zeminlerde ta gibi kazn yerletirilmesini engelleyici unsurlarn bulunmamas gerekir. Vidal kazklarn ularna taklabilecek vidal arklara ilikin baz rnekler ekil 5.51 de grlmektedir. ekil 5.51 elik vidal hazr kazk ularna ilikin baz rnekler
5.3.2.1.3. Betonarme hazr (prefabrik) kazklar

En kesitleri kare okgen veya daire eklinde olan kalplara dklen betonarme hazr kazklar, ahap ve elik kazklara gre daha ar olduklar iin tanma ve yerletirilmelerinde glkler gsterirler. Kazk donatsnn korozyon bakmndan ok iyi korunmu olmas gerekir. Kazk evresinde betona gmlmemi ak donat kalmamaldr. Kazn akma ilemi srasnda en fazla zorlanan ksmnn ba ve u ksm olmas nedeni ile ba ve u blgelerde ilave donat bulunmas gerekir. Ayrca, akma srecinde bozulmamas iin ba ksmlara balk, u ksmlara ise elik arklar taklmas gerekir. ekil 5.52 de betonarme hazr kazklara ilikin rnekler grlmektedir.
98
(a)
(b)
(c)
97
5.3.2.1.3. Betonarme hazr (prefabrik) kazklar

Kum Balk
5.3.2.2. Yerinde yaplan (dklen) kazklar

Gnmzde en ok uygulanan kazk temel yntemi, yerinde alan kazk boluklarna beton dklerek yaplan kazklar zerine yapnn oturtulmas eklindedir. Kazk ukurlarnn almas, donat yerletirilmesi ve beton dklmesi gibi temel srelerle gerekletirilen bu kazklara Yerinde Dkme Kazklar veya Fore Kazklar da denilmektedir. Bu kazklarn yerinde hazrlanmas srecinde kazk ukurunun almas baka bir deyile zeminin kazk dklmek zere delinmesi, en nemli ilemlerden birisini oluturmaktadr. nk, zemin cinsine bal olarak zeminin delinmesinde farkl zellik tayan bir ok glkle karlalmaktadr. Ayrca delme ilemi toplam kazk maliyeti ierisinde nemli bir paya sahiptir.
Fret
(c)
Boluk
(d)
Metal ark
(a)
Buyuna kesitler
(b)
(e)
Enine kesitler
(f)
ekil 5.52 Betonarme hazr kazk rnekleri

99
100
5.3.2.2. Yerinde yaplan (dklen) kazklar

ou zaman kazk boluunun zeminde delinmesi srecinde zemine kazk apnda bir boru indirilir. Bu boru delme ileminin bir paras olarak grlr. Ancak, beton dkerken de bu borudan yararlanlr. Bazen zeminin veya kazklarn zelliklerinden dolay zemin borusuz da delinebilir. Yerinde yaplan kazklar yapl biimine gre; 1. borusuz yerinde yaplan kazklar, 2. klf zeminde braklan kazklar, 3. borusu karlan kazklar, olmak zere gruba ayrlrlar.
101
5.3.2.2.1. Borusuz yerinde yaplan kazklar

Borusuz yerinde yaplan kazklar, taneli ve yer alt suyu olmayan zeminlerde 0.85m ap ve 6.00m derinlie kadar uygulanabilirler. Bu tip kazklar, zeminin
sktrarak tama gcn artrmak amac ile yaplrlar. Borusuz yerinde yaplan kazklar; 1. Kompresol kazklar, 2. Kornart kazklar, 3. Ekspres kazklar, olarak ekilde yaplrlar.
102
17
5.3.2.2.1.1. Kompresol kazklar

Kompresol kazklar metodu 1920 yllarnda Fransada kullanlmaya balanmtr. Bu tip kazklarn yapmnda ekil 5.53 de grlen tip ahmerdan kullanlr. Kompresol kazklarn yapm bu ahmerdanlar kullanarak aamada gerekletirilir. ekil 5.53. Kompresol kazklarn yapmnda kullanlan ahmerdan tipleri
G=2200kg Borer (delici) ahmerdan G=2000kg Rammer ahmerdan G=1600kg Tester ahmerdan
5.3.2.2.1.1. Kompresol kazklar
(a) 1.Aama: Borer Delici ile delmek
(b) 2.Aama: Rammer ahmerdanla akl taban sktrmak
(c) 3.Aama: Tester ahmerdanla betonu sktrmak

104
ekil 5.54. Kompresol kazklar ve yapm aamalar

103
(a)
(b)
(c)
5.3.2.2.1.2. Kornart kazklar

Kornart kazklar orta sertlikte ve kohezyonlu zeminlerde uygulanr. Kornart kazklarn yapm aamada gerekletirilir.
5.3.2.2.1.3. Ekspres kazklar

Ekspres kazklar da Kornart kazklarda olduu gibi orta sertlikte kohezyonlu zeminlerde uygulanr. Bu kazklarn uygulamas ekil 5.56 da grld gibi iki aamada gerekletirilir.
Yardm c kazk
ekil 5.55. Kornart kazklar ve yapm aamalar
ahmerdan Beton
ekil 5.56. Ekspres kazklar ve yapm aamalar
Ekspres kazk ucu
(a) 1. A am a
(b) 2. Aama
(c) 3. Aam a
105
(a)
1. Aama
(a)
2. Aama
106
5.3.2.2.2. Klf zeminde braklan kazklar

Klf zeminde braklan kazklar, yumuak skma zellii fazla olan kohezyonsuz zeminlerde uygulanrlar. Bu tr kazklar ucunda elik ark ve ierisinde 0.6-2mm kalnlnda bir klf bulunana ap 30-90 cm olan boru eklindedir. Klf zeminde braklan kazklar aamada uygulanrlar. Birinci aama: Bu aamada kazk ahmerdan yardm ile istenilen seviyeye kadar zemine aklr (ekil 5.57a). kinci aama: Bu aamada kazk dnda yer alan elik boru geri ekilerek ark ve klfn zeminde kalmas salanr. Zemin ierisinde kalan klfn ierisine daha nceden hazrlanan donat yerletirilir (ekil 5.57b). nc aama: erisinde donat ve ucunda ark bulunan klf ierisine kademe kademe sktrlarak beton dklr. Bu kazklarda klf betonarme kalb durumundadr (ekil 5.57c).
107
5.3.2.2.2. Klf zeminde braklan kazklar

ekil 5.57. Klf zeminde kalan kazklar (Raymond Kaz) ve yapm aamalar
Beton
elik boru
elik boru
Klf
Klf
Donat
elik ark
elik ark
(a)
1. Aama
(b)
2. Aama
(c)
3. Aama
108
18
5.3.2.2.3. Borusu karlan kazklar

Borusu karlan kazklar, yer alt suyu bulunan gevek kohezyonsuz veya dk kohezyonlu zeminlerde uygulanr. Bu tr kazklar, aklarak veya zemin delinerek zemine indirilirler. Boru ierisinde kalan zemin, delme ka veya burgularla kartlr. Zemin ierisinde kalan malzeme bu ekilde karlmaya devam edilerek boru istenilen derinlie indirildikten sonra beton dkm ilemine geilir. Beton dkm ilemi srasnda beton ykseldike boru ykselmeye paralel olarak yukar ekilir. Beton dkm ve boru karlmas ilemi genelde 1-2m lik kademelerle gerekletirilir. Borusu karlan yerinde dkme kazklarda genel olarak drt farkl uygulama yntemi grlmektedir. Bunlar: 1. Simpleks kazklar, 2. Franki kazklar, 3. Pedestal (kaideli) kazklar, 4. Wolfholz kazklar, olarak adlandrlmaktadr. 109
5.3.2.2.3.1. Simpleks kazklar

Simpleks kazklarn yapmnda genellikle ap 40cm, ucunda biri konik, dieri timsah enesi eklinde iki ark bulunan elik borular kullanlr. Simpleks kazklar ekil 5.58 de grld gibi drt aamada uygulanr. Birinci aama: Simpleks kazk borusu ahmerdanla dey pozisyonda zemine aklr. akma ilemi srasnda timsah az kapal pozisyondadr (ekil 5.58a). kinci aama: Boru ierisine donat indirilir (ekil 5.58b). nc aama: zel dkm kovasnn az alarak kademeler halinde beton dklr. Dklen beton her kademede sktrlr ve boru bir miktar yukar ekilir. ekme ileminde timsah enesi ark alp geri gelirken, konik ark kazk ucunda braklr (ekil 5.58c).
110
5.3.2.2.3.1. Simpleks kazklar

elik boru Donat elik boru
5.3.2.2.3.2. Franki kazklar

Franki kaznn yapmnda teleskop eklinde ii ie geen borular (klf) kullanlmaktadr. Franki kaznn yapm ekil 5.59 da grld gibi drt aamada gerekletirilir Birinci aama: 45-50 cm apndaki klf, dikey olarak zemine oturtulur. Klf ierisine yaklak 100 cm ykseklie kadar az nemli u beton dklr ve sktrlr (ekil 5.59a). kinci aama: Klf ierisine dklen u beton ahmerdanla aklarak zeminde ukur alr (ekil 5.59b). nc aama: U beton zemine girerken onunla birlikte klfta zemine girer. Bu durumda zemin suyu ve toprak u betonu ap klf ierisine giremez. U beton salam zemine ulaana kadar akma ilemi devam eder. U beton salam zemine ulatktan sonra, u beton iyice tokmaklanarak genlemesi salanr. (ekil 5.59c). Drdnc aama: Gerek grlrse, nceden hazrlanan donat klfn iine indirilir. Klfn ierisine kademeler halinde beton dklerek sktrlr. Beton dkm ilemine paralel olarak 112 kademeler halinde klf yukar ekilir (ekil 5.59d).
Beton
Timsah az ark
Konik ark
Konik ark
(a) 1. Aama
(b) 2. Aama
(c) 3. Aama
(d)
ekil 5.58. Simpleks kazklar ve yapm aamalar

111
5.3.2.2.3.2. Franki kazklar
5.3.2.2.3.3. Pedestal (kaideli) kazklar

Pedestal kazklarnn yapmnda; bir klf (boru) ve onun ierisinde hareket edebilen sivri ulu bir delici ahmerdan kullanlr. Bu tip kazklarda donat kullanlmamaktadr. Yaklak 30 tonun zerinde yk tayabilen bu tip kazklarn boylar 12 metre kadar olabilmektedir. Pedestal kazklarnn yapm drt aamada gerekletirilmektedir. Birinci aama: Sivri ulu ahmerdan klf ierisinde zemine tekrar tekrar drlerek zemin delinir. (ekil 5.60a). kinci aama: stenilen derinlie inildii zaman klf dibine beton dklerek ahmerdanla sktrlarak bir dip kaide oluturulur (ekil 5.60b). nc aama: Kazk tabannda istenilen genilikte bir kaide oluturulduktan sonra kademeler halinde beton dklerek ahmerdan tokma ile sktrlr. Bu srete klfta kademeler halinde ekilerek karlr (ekil 5.60c). Drdnc aama: Beton dkm ilemi tamamlanarak kazk yzeyi tasfiye edilir, karlm olan klf yeniden kullanlmak zere 114 temizlenir (ekil 5.60d).
K lf
ahmerd an D onat Beton u
Beton arme k azk
ekil 5.59. Franki kazklar ve yapm aamalar
B eton u
(a) 1. A am a
(b) 2. A am a
(c) 3. A am a
(d) 4. A am a
(e) 5. Aama
113
19
5.3.2.2.3.3. Pedestal (kaideli) kazklar

Klf
5.3.2.2.3.4. Wolfhoz kazklar

Wolfhoz kazklar yer alt suyu bulunan zeminlerde uygulanr. Bu tip kazklarn yapm drt aamada gerekletirilir. Birinci aama: Sonda ilemi ile zemin delinirken sondaj borusu (klf) salam zemine kadar indirilir (ekil 5.61a). kinci aama: Klf ierisine daha nceden hazrlanm olan betonarme donats yerletirilir (ekil 5.61b). nc aama: Klfn ierisine; hava giri, hava/su k ve beton dkme borusu yerletirilerek az bir kapak ile kapatlr. Klfn iine, hava giri borusundan basnl hava ve beton borusundan basnl beton verilir. Tabanda beton seviyesi ykseldike klfta bu seviyeye uygun olarak yukar ekilerek alnr (ekil 5.61c). Eer zemin betona zarar verecek aktif maddeler ieriyorsa klf zeminde braklabilir. Drdnc aama: Klf tamamen alndktan sonra, beton dkm ilemi tamamlanarak kazk yzeyi tasfiye edilir, karlm olan klf yeniden kullanlmak zere temizlenir. (ekil 5.61d). 116
ahmerdan
Tokmak
. Delici u
ekil 5.60. Pedestal (kaideli) kazklar ve yapm aamalar
(a)
(b)
(c)
(d)
1. Aama
2. Aama
3. Aama
4. Aama
115
5.3.2.2.3.4. Wolfhoz kazklar

Beton
5.3.2.3. Kompozit (ksmen hazr, ksmen yerinde yaplan) kazklar ekil 5.61. Wolfhoz kazklar ve yapm aamalar
Kompozit kazklar, yer alt suyu seviyesinin altnda kalan ksmda ahap (akma kazk), zerinde kalan ksmnda ise beton ya da betonarme (yerinde dkme kazk) kazk kullanlan kazklardr Bu tip kazklarn avantaj yer alt su seviyesi altnda kullanlan ahap kazklarn dk maliyetli kazklar olmas ve st ksmda kullanlan beton ve betonarme kazklarn ise dayankl olmasdr. Birinci aama: Ahap kazk ahmerdanla zemine tamamen aklr kinci aama: Zemine aklan ahap kazn st ksmna bir Raymont kaz borusu (klf) oturtulur ve bu klfla birlikte sistem istenilen derinlie kadar aklr. nc aama: Gerek grlrse klf ierisine nceden hazrlanan donat yerletirilir. Klf ierisien kademe kademe beton dklerek sktrlr. Beton dkm srecine paralel olarak klf yukar ekilir Drdnc aama: Klf tamamen karldktan sonra, beton dkm ilemi tamamlanarak kazk yzeyi tasfiye edilir, karlm olan klf yeniden kullanlmak zere temizlenir.
118
Hava
Hava ve Zemin suyu
Salam zemin
(a) 1. Aama
(b) 2. Aama
(c) 3. Aama
(d) 4. Aama
117
5.3.2.3. Kompozit (ksmen hazr, ksmen yerinde yaplan) kazklar

Ahap kazk
5.3.2.4. Kazk zgaralar (Balar)

Bir kazk grubunun balarnn gml olduu elemana kazk zgaras denir. nceki blmlerde anlatlan herhangi bir yntemle zemine uygulanm olan kazklar zemin yzeyine yakn bir seviyede zgaralarla birbirlerine balanrlar. Kazk zgaralarnn byk lde beton veya betonarme olarak yapld grlmektedir. Zemin zellikleri, temel ekil ve boyutlarna bal olarak dzenlenenmektedir. Kazk zgaralar kazk balarna plak banket veya kiriler eklinde otururlar Kazk zgaralar; 1. Yap temelinden gelen ykleri kazklara eit bir ekilde datmak, 2. Kazklarn birbirinden ayr ve yanlara olabilecek hareketlerini nlemek, 3. Kazklarn zemine oturmasn niform hale getirmek, 4. Yap temeli iin bir platform oluturmak, gibi grevleri yerine getiriler
119 120
Klf Klf Beton kazk
ekil 5.62. Kompozit azklar ve yapm aamalar
Ahap kazk
(a)
(b)
(c)
(d)
1. Aama
1. Aama
1. Aama
1. Aama
20

360 230

Kolon
ekil 5.63.
280 350
230
Izgara
230 250 280
Kazk zgaras dzenlemeleri
Kazk
7.5 7.5
min 30 7.5.10 10-15
50-90
min30
121
ekil 5.64 de tekil bir temelin kazk zgarasna oturma Tekil smel biimi grlmektedir. Kazk zgaras Grld gibi, kolondan gelen yap ykleri normal olarak tekil temelin tabanna (smeline) aktarlmakta, temel tabanndan kazk zgaralarna aktarlan ykler kazklar yardm ile derin seviyelerdeki Kazklar salam zemine aktarlmaktadr. Burada kazk temel sisteminin; 30 kazklar, kazk zgaras, bina temeli gibi ekil 5.64. Tekil bir smelin kazk ksmdan olutuu zgarasna oturmasna ilikin bir rnek 122 sylenebilir.
30
215

ekil 5.65 de tipik bir srekli temel ve temel kazklar ilikisi grlmektedir. Burada srekli temel altnda belirli aralklarla yer alan temel kazklarnn ba ksmnda 7.5cm kadar bir grobeton dkldkten sonra onun zerine srekli temelin dorudan uyguland grlmektedir. Bu durumda kazk balarn 10cm kadar ierisine alan srekli temel (smel) ayn zamanda kazk zgaras olarak ta grev yapmaktadr.
Betonarme kolon Ba kirii Srekli smel
300

ekil 5.67 de bir betonarme plak temelin kazklar zerine oturu biimi grlmektedir. ekilde grld gibi, plak temel grobeton zerine dklen plak temel kazk balarn da birbirine balayarak kazk zgaras grevini de yerine getirmektedir
Kazk balar 10 cm plak ierisine gml Betonarme plak
50
Betonarme kazk Grobeton
50
30
ekil 5.65. Tipik bir srekli temel ve temel kazklarna oturma biimi
123
ekil 5.67. Plak (radye jeneral) temelin kazklara oturmasna ilikin bir rnek
124
21

YAPI BİLGİSi Slayt

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

YAPI BİLGİSi Slayt

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

04.11.

YAPI BLGS DERSNN NEM

Gerelerine Gre Snflandrma

Bulunduklar Yere Gre Snflandrma

Srekliliine Gre Snflandrma

Hizmet Amalarna Gre Snflandrma

Mlkiyetlerine Gre Snflandrma

Tayc Elemanlar Ynnden Snflandrma

naat Aamalarna Gre Snflandrma

Yapnn Elemanlarna Gre Snflandrma

Kohezyon zelliklerine gre zemin snflar Kohezyonlu zeminler Kohezyonsuz zeminler

Salam Yap Zemini

Orta Yap Zemini

Tane byklklerine gre zemin snflar

Zemin grubu akl Kum Silt kil

Tane bykl (ap, mm) >2.0 2-0.06 0.06-0.002 <0.002

Kohezyon zelliklerine gre zemin snflar

Zemin incelemelerinin kapsamnn ne olaca ve hangi derinliklere kadar yaplaca;

BALICA ZEMN ETTLER

ekil 2. Numune silindirleri

Sondalama Yapmak Sondaj Yapmak

Geni burgu delii

(a) Sondalama aleti

(c) Sonda ucu

Sondaj borusu kska ve bilezikleri

(a) Helezoni delici

(b) Spiral burgu

(c) Salyangoz burgu

(e) Sondaj kasklar .

(a) Sondaj borusu

(b) Boru kskac

(c) Boru bilezii

Krlan sondaj boru ve ubuklarnn karlmasnda kullanlan aparatlar

Sondaj Kaz Kullanmak

ekil 3. Sondaj ubuu

ekil 4. Sondaj ucu

Yayl yakalama kutusu

Zeminden Alnan Numuneler zerinde Yaplan Deneyler

Zeminden Alnan Numuneler zerinde Yaplan Deneyler

Zemin rnekleri zerinde deneysel almalar

rnekler; rselenmi (doal durumu bozulmu), rselenmemi (doal durumu bozulmam)

Zemin Etdnn Sonulandrlmas

YAPI PLANININ ZEMNE UYGULANMASI (APLKASYONU)

Yapnn Plannn Zemine Uygulama Aamalar

Yapnn Plannn Zemine Uygulama Aamalar - I

Vaziyet Plan Yapnn Plannn Zemine Uygulama Aamalar - I

Eimli Arazide Kademeli lme

Yapnn Plannn Zemine Uygulama Aamalar - I

p skelesinin Yapm Aamalar

p skelesi Kurulu Seyri

Yma Kagir Yaplarda Uygulanan p skelesi

Yma Kagir Yaplarda Uygulanan p skelesi

Karkas (skelet) Yaplarda Uygulanan p skelesi

1 I 2 Telre Temel 3 Kazik I

Yaplarda aralkl p skelesi

uzunluklarna uygun olup olmad metreyle llerek kontrol edilir.

Komu Bina Duvarnda Telre Tespiti

YAPI BLGS DERS KONU: KAZILAR

retim yesi: Yrd.Do.Dr.Mustafa ULLU

2.2. Temel ukuru kazlar

2.2. Temel ukuru kazlar

2.2. Temel ukuru kazlar

2.2. Temel ukuru kazlar