ATATRK ZEL ARVNDEN SEMELER

III

Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Ett Bakanl

rs
Harp Aksdsm ileri Ktphanesi K a y t N o . :

838

Geldii Ta :

 N D E K L E R Sayfa No Sunu ..............................................................................

nsz ...............................................................................................................
II I

Defter No : 2 ................................................................ Defter No : 10 ............................................................ Defter No : 16 ............................................................ Defter No : 17 ............................................................ Defter No : 18 ............................................................ Defter No : 19 ............................................................ Defter No : 20 ............................................................ Defter No : 5 ..............................................................

1 47 75 97 105 127 155 177

S U N U

Genelkurmay ATAE Bakanl Arivi'nde bulunan Atatrk zel Arivi belgelerinden seilerek oluturulan "A tatrk zel Arivi'nden Semeler" ad altnda nc eseri de yaynlam bulunuyoruz. Daha nce Genelkurmay ATAE Bakanl yaynlarndan Asker Tarih Belgeleri Dergisi'nin, 75 (Eyll 1976), 77 (Eyll 1978), 79 (Mays 1981), 82 (Ekim 1982) no'lu saylarnda Atatrk zel Arivi'nden seilerek yaymlanan belgelerin yaynna bu seri iinde devam edilmektedir. Bu sayda, ad geen arivde, A tatrk'e ait zel not defterleri olarak kaytl bulunan 24 adet defterden yedi adedi yeni yazya evrilerek yaymlanmtr. 8 nci defter (D ef ter No : 5) A tatrk'n L tin harfleriyle tutmu olduu notlar dr. 21 adedi bizzat A tatrk'e ait olan, dier adedi ise zel eyalar arasna karm olan bu defterler, defterlerin tm deildir. Dier defterler, eitli kii ve kurumlarn elinde toplanm olup, bunlarn bir blm de bu kii ve kurumlarca yaymlanmtr. Atatrk ve dnemi zerine yaplan aratrmalarda, birinci derecede kaynak olmalar nedeniyle nemi tartlm az olan bu not defterleri, bu alandaki boluu gidermek amacyla Tarih Uzman Nuren GK tarafndan yeni yazya evrilerek yayma hazrlanmtr.

Cumhur ASPARUK Hv.Plt.K orgeneral Gnkur.ATAE Bakam

-III-

N SZ Atatrk ve dnemi zerine yaplan aratrmalarda, en nemli kaynaklardan birinin de, bizzat A tatrk'n kendi dncelerini yanstan kaynaklar olduu bilinen bir gerektir. Nitekim , A tatrk'n dncelerini yanstan nemli kaynak lardan birisi de hi kukusuz kendisine ait not defterleridir. Bu defterler, Nutuk ve dier temel nitelikteki an ve bunun gibi eserlerle birlikte okunduunda ortaya ilgin gerekler kmaktadr. A tatrk'e ait not defterlerinin eitli kii ve kurumlar elinde toplanm olmalar nedeniyle, elimizde bulunan not defterleri belirli bir kronolojik sra takip etmemektedir. Defterlerin ierii mesleinin ilk yllarndan, Cumhuriyet'in ilk yllarna kadar geen bir ak gstermektedir. Defterler, Mustafa K em al'in notlarn alm olduu bu zaman dilimi iinde, dnya ve Trkiye'deki siyas, sosyal, kltrel deiimlerin ok hzl olmas nedeniyle eitlilik gstermektedir. Defterlerin bir blm, gnlk olarak, bir blm de gnn asker, siyas, kltrel ortamn yanstan ve yorumlayan notlar hlinde tutulmutur. Tutulan baz notlar, yaplacak olan kongre, toplant... vb. durumlar iin n alma niteliin dedir. Notlarn bir blm ise az da olsa bizzat A tatrk'n zel yaantsn ve psikolojisini yanstmaktadr. Bu arada not alnm olan iir ve ark gfteleri de gze arpmaktadr. ve d siyas-asker olaylarla ilgili defterde arlkla gze arpan konulardandr. deerlendirmeler

Bunlardan 10 numaral defterde, Yakn a Trk tarihi ve siyaset hayatnda nemli bir dnm noktas tekil eden, 31 Mart Olay srasnda grev alan birliklerin sorumluluk blgeleriyle ilgili ayrntl bilgiler, Hareket Ordusu Kumandam tarafndan yaynlanan beyannamenin bir sureti ile bu olaylar hakknda deerlendirmeleri bulunmaktadr. 2 nolu defterde, 1904 tarihli Japon-Rus Sava zerine, zellikle harpte kullanlan silhlar hakknda ayrntl notlara rastlanrken, ayn defterde Bulgaristan'da Trk aleyhtar - V -

propagandalar ve Selanik'teki notlar da dikkati ekmektedir.

ortam

hakknda

ipucu

veren

17, 18, 19, 20 nolu defterlerde, Kurtulu Sava yllarnda, Anadolu H km etinin gerek tilf Devletleriyle, gerek stanbul Hkm eti'yle olan ilikileri, gerekse Ankara'da Meclis iindeki dnce ayrlklarn yanstan notlara rastland gibi, Yunanl larla yaplan muharebelerin siyas, asker kanadn deerlendi ren notlara da rastlanmaktadr. Defterlerde, arlkl olarak gze arpan konulardan bir dieri ise, A tatrk'n yurdumuzu igal eden dmanla arpr ken ayn zamanda modern bir ulusun yaratlmas iin gsterdi i abalardr. Bilindii zere, A tatrk'n Cumhuriyet'in ilnndan sonra da zellikle belirttii gibi, yeni toplumda vazgeilmez iki ilke cumhuriyetilik ve likliktir. Lik ve ulusal bir toplumun yaratlmasnda likletirilm i bir eitim in vazgeilmez neminin bilincinde olan Atatrk, Anadolu'daki ih tilli tekiltlandrmaya balarken bu konu zerindeki almalarn da balatmtr. Eitim le ilgili dncelerini ilk kez Sivas Kongresi dne minde rendiimiz Mustafa Kemal Atatrk, bu konu ile ilgili ilk nemli konumasn Ankara'da 15 Temmuz 1921'de toplanan Eitim Kongresi'nde yapmtr. Bu kongre iin n hazrlk niteliinde olduu belli olan 16 nolu defterdeki notlarnda Atatrk : "Geri bu gn madd ve manev menbi-i kuvmz (kuvvet kaynaklarmz) hudud- milliyemiz dahilindeki memleketimizde mstevli (igalci) bulunan dmanlara kar isti'm l etmek (kullanmak) mecburiyetindeyiz ve bu sebeple irfn- memleket iin tahsis edilebilen ey mstakbel m arifim izle ma-bih-is istind (dayanak) olacak bir temel bulmaya kfi deildir. Ancak vsi ve kfi erit ve vesite mlik (yeterli koullara ve aralara sahip) oluncaya kadar geecek eyym- cidlde (mcadele gnlerinde) dahi keml-i dikkat ve itina ile ilenip izilmi m ill terbiye program vcuda getirmeye ve mevcd bir m arif tekiltm z bu gnden msmir (verimli) bir fa a li yetle altracak esaslar ihzr etmeye mesi etmeliyiz (hazrlamaya alm alyz)" demekte ve "imdiye kadar takip olunan tahsil ve terbiye usullerinin, m illetim izin tarih-i tedenniytnda (gerileme tarihinde) en mhim m il olduu kanatindeyim" diye devam etmektedir. - VI -

Ayn konu ile ayrntl notlarn yer ald 18 nolu not defterinde, "Bir m illeti kurtarmak iin hsn-i niyyet de kfi deildir, ilim ve m arif lzm dr", "dman malb eden ordularmzn sevk ve idaresinde fenn ve ilm dsturlar rehbe rimiz olmutur. M illeti yetitirmek iin mektepler, darlfnun lar tesis eylemek iin de ayn hkm takip edeceiz" diyen A tatrk'n Trk eitim sistemine lik dnyev ve genel anlam da ilevsel bir nitelik kazandrma abasnda olduu grlmek tedir. Cumhuriyetin kuruluundan sonra bu anlamda kendisini yenilemeyen stanbul Darlfnununun lav ve yerine stanbul niversitesi'nin kurulmas almalar srasnda alnm bulunan bu notlar, 5 nolu defterin ieriini oluturmaktadr. Liklik ilkesini gerekletirmeden toplumun herhangi bir kesiminde yenilemenin olanakszlna inanan A ta t rk n 18 nolu defterinde u satrlara rastlamaktayz : "Bir millet ki akidenin (din inann) bir ananenin delil-i mantka (geerli nedenler) olmakszn srf manev bir takm esbabtan (sebeplerden) dolay muhfazasma haristir (korunma snda srarldr). O m illetin tenevvr ve terkkisi ge olur ve belki de hi olmaz. Teceddd ve terkki bahsinde kuyd ve urta tbi olan bu gibi milletlerdir ki daha makul dnen felsefe-i hayat daha vsi (ak) manasyla idrk eden m illet lerin hkimiyeti altna girerler." Grld zere modern Trkiyenin kurucusu olan Mustafa Kemal A ta t rk n zel not defterlerinin ierii, onun felsefe sinin, yaam grnn, dnyay deerlendiriinin gerek bir yansmasdr.

Asm BIYIK .A lb . 1-As.T.Krl.Bk.

- VII -

Defter No : 2

Defter No : 2

- - * *

H 111

/ > />>/
S*Jr*~K>

U-> J i )or^^w <* 'VO'> I U l J

J -> y

^*-6la^-0y 's*' i* "' -" o^ i c '* ^ * *

2. ' r ~ *-* VU

^-Li (J >' f.-- '

SS rfjj "

,; js s i ^ u *>u. -\ s 1(A y^ ^ L^ ^ ^ > > I . X *7 '"& ^ ) oJs*Jj J */

(*>* *J t j J S )r*^J J

* 3 T /^ - ^
1

' n

^_y< 'y j '-.>j/ ,-*^/ " - ,*> - -I ^ ~ > (

/ ~,,r ,

I.

* .

.<a v-^- I 0 .

> . *

A 1 1 n_ L f_ L _ r - V

[o* y ^ A l~J j * Jo . > j / r1 l tr&Jelj b y ! ; " ' __ ^ - t*"* S * Ir L '^ ^ ^ r c ^ f / ^ ii_ A -> J y/*o> 'vJ3 y aa>_/-1 1 '> 7 /' vu V vy i , _ jj^. > i_ . ,
Ol/*-*-
V ^ c.

1 J y "V -'--* ^ * <^ t ^ u 'H r* j / i " ^->^-

\ ~ y l Cl- '**

* >

,y /- -A / -

t A sji,x>' t > ' /* K- C i ^

-OV I - U Q io lV J/*'} ^
^ c^L *^ V >

A .- ' i'J J O J * -) '

s - '" ^ V V

\j? ' 1 j I f ^

L* r
V > ' - VA? a* ^ v^

y
\

~ (/-< 0
iS i -- J * *

O w^ y *y .1 *
i *)jf S i*
c

< ^//3 >

c o'
a .

^ 3 - r -*>-_av/p-> s ) - ""

.#j 'jL t- -* ' - ^ * _ y v' v *

^ '- '

j I J

J^ V U o I < / u J

O^ / /i* r
f

t> ^ Uct % -' ' .

\> a .p o >

fjTr-^

\
,

$> J-yb^

^
^J

'C ^ ' tJsjr-^J Wv - } \ \S & * ~ ,^ *? ^ <A^ ^ -^1 2a w * j3'y * 1 ^ .0 t^>. 0 -^

j ; >

.J ___ J- I t,.a.JL> ^>~xlr0 ' s ^~> ~^~^' n

V*

J_ _
-\ 2

V ~ ^> r, s - 2 -

Z '

y) U Kt*--^ J - -

.i L /Jr' AJ U S

Defter No : 2

'

f* A f f

r^ *.

' " :- V c /

- J.... ^~ ~ ~ i v - C . ! 7: k "

|\ (

,
^ ^ > *

0>..*.> *>

/* c -- o>'s0 i1*' *
/ e r '- l. u ^ c / V j" l *->JJ' V I
x'

o - c -\ > r'> * > - ^ '< * >

- t

__iC , 1 X t t ~

/'

X-11

j^A-^
^ * !y-^ Vjv/ !** & / ? w~^ * o *

' o >1 A
* - W t -* * i " f

^/iV * *-
t <^r- _+- I>>^> #

X *1 ; /

fjl *)~y < _ . \

< .v-

w 1 -* ( ^ u ^ ^ y U 1 ^ -o / - O I r _4 T >vu
*, * J ''* C -

* ../ ^A ( A*- | w * o-' /

* s ,^/i^Aj"* ^ y rM > -

A/ 1

I 'V

. j* i\.J/ ^ ! s * * 5 -

4 /.^A ,* ?

i- !.. **1 iL :
- 3 -

---!- 'L .

D efter No : 2

i c . v >?./ ir> Oiv _*

iy^>< / >^ $4 jV- J

- ,vs a
t /' ;

4* ^ .
7

&'
~ r(T .

0
Jr'r\ ? ~

^A

>>V

J. t? ^

.. ' / } / >

* O !I ly
, , V .

V\/'s fi . s*

1 , *VW .

^ C ^ V .I

n I ! H ' ,wV' \r
,< b/y

1 ^

U* i f

a r *5

- 4 -

Defter No : 2
XV- s ^ iW myW.M1'pr ^ ^ r>tt>- 1 j r ^-

M.

...- t *

N_

< JLJ j ^'\ 0 ,

-X y^ 4at ~ /-/>> -1
>-4/ \ ^ c J j V. y ^ a c V * V o . .

^
' ( * ? )

<~ /o '

*> '-'.>

f o>-'-^ 'y _)_^

. ?L*V C A jr e-'. <

-'-> ~ -( I -e ^ r ~^ -

O.

P I

- 5 -

D efter No : 2

li

< l* U < j v

c
V

<u Cat

'V J f V

V .

1 - t l o i l l , >

A y

"Vy * v

N *> ^
"

9*s^o'j? < oys- >yy>ji ./~ S r f> c C

?* >'''-', /if i i ' ' '
- -Z'' V * V L~J <v ,'-J* u J J

J ^ -k >

1 * J U^/ *
t/ y W jJ ^

Uj>
*_ i _ U-

A'l><^!y'v'r t ' *> "A ' (*yj

0 , &S y i ! * *T >

^jS t ifCJ , I ,
i X rV'^.

' > -J r ^ -^ * - ~ <^ llivr* . . J jlf * >

.jS
uby^ /V J l /

* (J- < ' U <sy^+'lA y T s & - | Jljjj .; S V j I J .

*** '

V i/ V t ^ *

I ' /o *

jV < <y^ f/r j

* k * 1 -V O ^

s [t^ 1 vA*-*.^ /
l/"0 V-

*T ' *K ,t

v\
a

- -*** vi~r'

VA \
Ovr* / r' '~ >

^^

-W JyJJs-1 a/v>A?l

^ V' ll> s /

' 'jjije /uLb <U>jy

V

c y
's 1(r*-* 4/vU -

' S / :-,-* /

v/^^6' # L I L i ej^. *- * . '

^ v.. * ^^.y *. V * V-^ V, 4 >

'V lu V rr - tfV ^ 1'"", ^ *Lr < J . ^ - f I j U l J I / <'

V ^ X r- JP

6 -

Defter No : 2

C P U/^j

J2^ K ,

C^ i sL

\>V

j 3

V*

I Vy '^ *

<'/ >" -*

_>A j? o- 14 v ^ >-y ^ y X i & j ~J> u ~ J. <J 'r - w > ' ( r us '\ r( WL O '.j ^ ' . > *~ ) > A/j 1/ I

V \< < \

l-> l^4

^ 'Sj-' )

W u-y-'i/'C k ." _, V4-^ C'-' W V -L31 S" * "

A I
D

a ^ ll

= -v -

- 7 -

Defter No

v .,^

...

^ ^

^u. _1, L6 J \ A J\ ^

^ ,r f^>** ?)t --

ik. U

D efter No

VK Vffco.j ^ ' " -'"' X S A

Defter No : 2

0 .

A-

Je^ \ ^J^ li r-V ^ Ouir-ci^ (/ >r V j> > r ** V -^ ' " ' V! 'T**-'

> \ ii_.\
-^T V

--- C -lis

Defter No : 2 /^'- i> ' t '^'cJy.S ^- 'X u> CA o* L\ V a iS j - ^

.# i" f /uU^ l^s- I

I <

t '-f>* ,/

A b M

^
ir-.

<- j> os j j y o+' \ {V 1 tf* L A ^U

I
Fi. [
fl

*-\\

! V i-

^ v '- t v >

I ----- _ ^ s jr

'J

J ^ j>j. J j /

" >b S !s.S ^' J. > u ^ , _ ^ ^ A 'C A fyr^ / y^y U > J

>'J J- ^ I U 1.S '

//'j^> ^ V_ J ' C-- .

- 11 -

Defter No : 2
s .1 -- j c< JL . V *#
| v w . 'Wswn.'vn-w r f '

''V <

v r\A^ T cT J yM c / ' U 4 ^ y '^ L r^ * * " ,* **.. * A . ' ! ^ < j/ y s "U u ** * jj. U * > 1 iv

^- L 'V ^L > ^vy

-o* i-jA

< u 3 u J^i

<*> s ^ t tf 07 U - ui \. J U -o^ i^ u+ i* t *jC*> .i* lLX

i+ o^yW f ; / r

^jr-^ i^H-> (^"r-V ^ _" j * * . ^ ;t <- -M ' ^* V'A *" C - - - >VU. ( lr ^

- a ^ u' J; '
t i j. y u - -

V. O A ^ 'V y J^U

u*

v* <
J>w * y 0^ >

* y -'*} j
1 * Y'*''"'

C C ( - . ^> ^ 1 > 7 . V - >

&* >^'-- *- -j ' * ** *
o r* ^ " ; j ' -

r t~ &

- i * C<!v > A *4
- r M ^

(A ^/ V ) i

v * i d .*0 i ^"r r
y

v *

- _

v 4 . . ( f-+ *-i

; t \*rK ' fU* , I

- i- -. y 'ir.- 4 tf.fi VC V * i.V -? i : . . s * ." >' I r 1 K *s-r * ** '< > ? :' ; - ^ | ; : * V*vj c * U r7 ^->1
--H J a JIf T ^ f r f W ; . * .A r f: r ^ l f !y

o+

A 1~ < > / VJ
C* *1 * <f
f

^ ^
, ^ ) o

...

. O I_(il JI ..^, , ..
y '-O

** j\ r y
I aJ * f - /

w-X(A-. ^j <U J
tS^ 3 x ,l''J - t

o-f ^-^T

' P ^ ' > a *- U

^7 ',- ^ lv^> y*j >

/
<y

JIIbT >y ^a? ^ l ^w

JVajO> ' C ^ Jf

+f+~>

, */ty> /> -

*i k/ u y , ty/xC~f ifS)i. */, i ~ f

(JO / JU>

j> ^-> \^~

vv
^
<' ^ > -

* o y
Ij ^ J ^ V
tf*-* 1 u T * - ^

^ 2 s- *3

j j-^

y*j A* * *

-12

Defter No : 2

'
< 'fi , ' ,
./ -X

e*

'

_ s s^^rZZ r^ ^ * o y > v- /1 / > 1

-* -< p o ^ . ^ ,

o v^>

c7p j / V 1 J VTjff !

y v^> r jJ^-. j\ _ J,1 .^ . J ^ 1 0.1^ 1 I^ ^ v>

^ aJ- Ji : ,. I j^t-j I , > -> ^P r^T ; yy , X _'

'

I je I <*/rf ^ V Q Js r^L> ( . \ > j >,/i/ J. tf'V^ i

O-t' -r !_J \ , % S -V ^ * / \ ^ *
tfb < -- /J^r' <i\

^ U ^aJjI / \ ^ C '_ J- I vV > y . ^

---- /"p"j-I tj^ ^ I ?** " /,

's '-

I <fj ' j ^ *
j\ ~ ^. V

/ , - ' --*

f --Vj -x-J ' j > **'" . '^ ;

*
s

i c-w i y_,j >> * <> vr j r

- v . iri ' L V >

_A *

o ^t, rC^~-it-'
^

S&

^
I -

iP ^ /y ^ y <- -

->

G * - - '

fr

- 13 -

Defter No : 2

t T*.

y- A *

v
< **-/ M - r ^ (T*S

. .

uC' l? # -A -v\, ^Ar^4

r '* * * ^.'tf' ' " , / y ;^ w w_,, * >-1 u ',. . tfj -y-ci V J

o >- I *

e*>V i; o>6i - L *, ^ *

-~vjjf-f v><4^ i .*** V * i - *' c.> 7gV.|^/J < W L y j

^iU p
C g ^ J* ~ ^ .' >

,r -

'

,.

,.

r& I < ' r*^l l S rS j v

Z' S $ * W o J

../Avl J^U cfWy*-- ^ / y .1f -uy Ivf**

'-

- u *U *r !- % M

V* - ; ^ ' <^* , ^ ^ r . -^r**r v J j i \

*

, .*

:? jfcTi' "T

oj fit > <C t H^ - St * ' A w *

,.

*JV t fp ?
'V.

//V J j S

Defter No : 2

S\*s s e{ 'if,/rtf
* / j

^r^t. */v 'j !

-/r. y * t/jf

yf fi'Sj r V/^jy. r'

w n^-'rrL^yayvv*y;\^ r3^^? -j* * > v . .<*

%'*</> e>' 4t_>V- JXf >j < - .^ y * * Mvw ^ j x * fe < * jy M e *'J <- *^ ^<4; - ' C r^* T

i ' '
' III. <!'~*'v-'r\rss ... / j; -ji^A /*

- */.*, X.^

Cp;*y' l* AS >c u

t- > f ./ o\ \ ^(

tsA *kj
P V
j. I

/t-y Li
yC<. A* '*

----- ya j V U * * '< * '^ v j^ a ij

u ^,
y

rj. <+ , ^ V . - ,* r

._; ,_

* '(</

i/lll '^<V l*./.i ,J.y

*1'# < : a * vf a,J> < i v W V^*- rfO'Jj> M,^ w V /; C**^i^u j.

j ' , j > > < f . ' ** v jr -, . . ^ : I *->y % ^ . ^

" - X* > l.m C j

\ -* U S .~ < > * <r^< a* V / i .V /' 'V'?*Sr J-A'.i< t$/ st / '~

>s<! v*?-* * '& > '& u i^ r w * if. . ^ - ' . t '- V C^U ; ^

* ,. Vj JkVJ ijo tj^ r *. / ,.lj J i

' /
< * { V''C /{/r/ A/' -V 'jlr\r > i ' > ^ , " ****j/ v^y

V
- a^ t f j f y < A ^ ^ t Vv >, , ..- . .

^ y -V^V > - -y A2r Aiv ^ '. > V

J >r /^riArf ^ l, vJ x -- 1

cuui ;

A^tf ~ 2 y J^x *J>''-'S ^is< - s\j / /'jS ^r:7'. i ' l ^ .T T

V" : - 1 _.y.i !

'/' w
J^- ^'V '^ s '^ > m
j

< t/01 ^ s * t *=ar :4 ^ V i'-'V'- / # '; . ^ ^ . - ' ^ o. m ^

_^VV> -i' < A Jti U ' S .N / \ s* S -tf'AJ \ S ,-- -< J - J?' Is #--~ .< M'*-AJj < >, b > tfh

. . S .- S ' Ji

^
*+***. 'S ~ J J JLr ~ Z^

jjjjJ'/\s ji>K A
t ' s * y ?

'J *jt*>"'
^ V# jr.

'

^ '^ r !, ifs* f'jS ji, o'-

Jv

-t \ 1 ^v D .. P

0 * * 10 : : J 1

- 16 -

Defter No : 2

- 17 -

Defter No : 2
s*

iv:
I , > ^ ^ ^ - (A l^-

1! t '

** _A^> j> ' > > \ ^ & I

I __. j 4 / " " >

, ^-JC - i
o J A J
______* - ^1 r- ^ l l / J J _ c _

"-- I-U

1'-J>' ^ *
---f \ t ; 0 /S> -**JJ*-

tJ

F I
C^

~jy. ( l o >-y U _ _
\c -_ f r Vi - L uJV

__ .>_/ _ > /^ ^- 6 1
o V ^ ),/ '*
^ 7-f^

y s . <^ j
p - \ d.^ ^ ^LP j
S j^ i. I

1J *
I
[ I^ } _/>*"

/V i o > C> * J^ s> ) ' y * t r 'j

~^'^> t- <~* <C-> J j

^ t

-------------------I ^

*-7 t

- '- Vw -^
S ^j u S > X <L*

i
:

-IS J

sJ *) *-' ' ' ' b

/J <S r ~ K>"s*->^ u

~ >jj&
y ^ fy

a^

. o^. \ o'jU y yg * _

,1 -
C2^?

i ^vV" k > I ' -> " J

- 18 -

Defter No : 2
*o J V

<?.

o/w '
_ I "i ; < / I /-y - s> . ^ K. o, ,

& 1SjLo t>S l>

/ 1 2 V /* ' T M -yfJ ^

&

/ > /' - ^ / // ' ! ss \ ^

.f

^ \ $ I /

/// J

'

**

X A(<A <T / ! !

-&i) v^> < c o'^s

. yV

I y . ><VA
i c a- ^ / y ,> ij/ 1j j A

^- > ^ T y f

is * i

<} xw

' " ^
<'"' -* *u C' "J

. - - '^ J 0 S J \ - i p * \ J ~ > 1 * -_ --V ^ .. -

jW:>. ' - * ' ' J 1 * ' S ^ 'A ' ji ot/' ' / x> - - > , ^It/Ly a . l U vi hL^I *>j \ a^

uo?l

N'

*~ \

** V 1 - ^ -

.
.

,^-i
: > l '

^\
O*

V u ^-<^1 ^ ^ a
'* <2-'/ s \ S

S'9***/ v A < ^ ^

>"" ^

:'

r- . 1 U>->

Jft V .

T _

* -'7 '* 2 C'

- 19 -

Defter No : 2 'i JCT

< /^j s*3

4.
- V. JtL^ *
"i/
,l_ _ _ n _ _____ _

J... * - ?T *

a - > ' > .>

4 ^1

-~ J

_^_
\ * ii . .-' -5^ r

o^-IL*_
.

- ^

L io ^ iV c ,_ _/-\> -V U 'l ^

> J ji

,
^ V l
S U

>
I

^
* ^A/JC- A> r

-^

__
. . ^

a ^

- -> V A

JeA_

_ __<
, -J

/t> '- > ^ Je^ j '^rs^ J S^U' i-</' >

~^ ^

^ /y-,?" I
o ^v3

l*j> i - - U- o / -

-- > 0 . y t j L ' s
U O j (^ A s :

M/ ^

' j\ - y -J 'vJuTJ d j> VWf ,

____ V_il
41 I ^ * j* H / ^ ^ ft / *i
t O -' ^

____
0\r^K. - !>> U y , t/1/ l> w -V ' L

- f. ' - j I

=sf2 . F i
J ir /

r ^ ^ - U' ^ I

g c ^ u'' tJw - _ L-o^ (j-b ^^ -' ! A ^

& *Sj t -fK V O -** ^2 J --( t > I < <.o \, o

^O
^ ^

- -t ^ *>vkj ^ ^c? 4 c *~
vL-J

-* *

^
J__JT^~ a) s - i

-'_ > j < s* > !\

- -I j j u. O

20

Defter No : 2

.A *-* j

A >j

- * * 2 f r ? --- 7 - TT-J^r if fy J "* 'v w ~f 1^ -'1

S > >>./ ^

Jo* '/* ? u U I j'* S^-P y^yLJ> g?

A f * . ^ "r v?

'. *< f i . ii a*,T '^:1 r > n . } [^( ' rr* ,.11: % & * * ')* *' * F > r SJonr*^* - f > ^> '^+> / ' ,VM ~ Vjf.-.r* 'S 'O y C - ' -, j- 'J i/

^ J **- ^ X t 'J - l ' s * . i*

i- - . " , -^lv2- -v^-i ./* * I <4* - -/ A I* > *V * * ' * * ^ t - ,T /-* /" i g r lJ!,< ii - Q* A>* 1 ,.*T ^ I I i.^ O - ^ * - > J. I j o J r ' ' S f .'- '

lf|jd I idw ^'

c tX-' ^

'J i& 'b

> I# j c ^ ^

Jlp

_ . --- K V - _ v t

- j> j6s ^
o v i l^> j I

i
Aj i

, *> <w < * * * - 7 ; 7 ~ S t . p^ -<xAi 6 a - ^r*~-

*/ J4 i '-#
4L^ ^

< ^ * ' j y $ \ r r ^ t L z . ^

c J

* W* L - o i-*!* ' " ^ W1 J? < & ^ -*,/'-a" ( 2 A - JL ^'

>ti> i * v. '* *

V / ii> I

' " fiUL,s i v & l i J i j

r* ^ ^ 1 /u V , L >feS4-*-) c& y -1 1, _ i ^ y , >>#, p > - *^ '* . > O

y.-/ *>>_1^

*- u>> ^ ^ 1 ^-

/ v >

- y ^*s*-* J y"

-V r ^ _ l

j-* -o
. .

/ -* V -

1 1
/- >

^C-

^ J ^ 3

W ^- * 1y ^ ' y > ^ ^
< -/ -+J*\*'

a '- > ^

cf y>j> # jj s ' - V- gfjt& m S *-i 'j r ? -v-tP yJ ^ ' ../

*" ' < ^ f< ^ I

'^-> W U3 ^ 'J

Q ) s ' r-

** V>

# * f "H

tyCC-^ i I

/V

r* I ^ lu o

>6 j

y'y ^ J> '/| t;

V ^ 'I Y^ '- g ' :. ;'-^ ' | ^ *

^
^ *^v J L t_ *\ J I --

i- ' ^s v '^ c~>J > J1

C v u ' a J t UP

y 4 > ^ y . v _ ^ .y :
.

^ &j X' ^
's

'

22

Defter No : 2 I
* *_

I ^pf $

*<-a. Ar * ^ J '^
* ** K V h %* *~ * ' &r . ~

4+ a D Vt,* rz'-'f F u-rrh t ,\ Jt

-A-fJs^

< -A. I ^ c * * ^ f y ^ / c i^ j* ^
. i i i

q_*<
y /

L / -P - I w - y ]
-> ^T -,vkj

Z P F *^ - ' j g g g j g ^ i --- & rfi fg ''Vy '< > ^T C

/j A* i - \ *1 '^ V t/^- -* * V _^1 ^ - * < * *

N fcs---U o y y *_> o -^s _> ' * a \ A r * S j? *s e y jE Z & y =\a . ; jy ^ >

s *j

;# j < * ,r i* *

<> v

J7^|>

* y *i * o ^ ! < i U ^ff ^ 6 vw j ^ v<- / 1^ J J->^v ">./ i

::V

ATATRK'N 2 NUMARALI NOT DEFTERLERNDEN

Mehmed Emin Efendi Doktor Faik

Fatih

Cevher'i rhumsun sen ey melek Hsnnn meclbuyum ahid felek ok deil bir kalbi meshr eylemek

16 480 / 40
12

H. "V iladim ir Vikovi" 4 gn kaldktan sonra 21 Knun- evvel 319 (3 Ocak 1904) Arasdavildk Yunan vapuru ile stan bul'a hareket. skpl gen bir Bulgar ocuu yannda Gndz kendisi kmyor yanndaki kyordu. Manastr Avusturya Konsolosu
8

bulunuyordu.

Makrem ile beraber geldi.

Kendi ifadesi (S.P-...yeti) den. 21 Manastr'dan 2 Bulgar Jandarma firar. Piristo"Bulgar Daskal" 12 kii ile 300 kiiyi isli "sid-i bahri" kafilesiyle grmek zere civardaki tepeye gelmi. Bir Daskal'n muhakemesi : smin nedir? l m ! ne dersin? evet! Buras mahall adalettir? "Kahkaha" sizde adalet var mdr? Edepsizlik ediyorsun! bu mevki-i adalette, azndan kan sz adaletin olmadn isbat etmez mi? Samleker, Marn, Gra, kapakl H. "Korikof" I. K lk'ta bir ekya mezar 11. " ahalisi Trkler.... resimler. yeil,

1. Mezkr kabristann muhit parmakl krmz, beyaz renklerle boyanm, iinde gen bir kz istats. - 25 -

11. Trklerin Bulgar ahalisine kar gya reva grdkleri mezlimin fotoraflar. H-Korikof : Bidyet-i meselede kyleri resm general niformasyla dolaarak Bulgarlara ith f eden nutuklar vermi ve bir gnde ihtiyar Bulgarlardan iki ihtiyar kesmeleri ihtim a li fikrinden vazgeirmek zere meside bulunduundan dolay tevz1 olunan eslihay kablde teenni gsterdikleri sebeb-i zhiri gstererek kendi hamasetle mlga etmitir. Selanik'te Millet Oteli'nde "Panayot M.Yordan" nmnda biri ile grtm. Fransz ve ngilizceyi nazar ve pratik, Almancay pratiksiz, lisn- Trk'yi fevkal'li fevkalde gzel biliyor. Esn-y musahabede L.nin iddetle aleyhinde bulunur. Dinden bahsolunmamay istirhm eyliyordu. 3 saat mtemdiyen grtm. Selnik'e geleli bir ay imi, Franszca muallim lik ediyor. 2,3 akirde mlik imi. Sultaniyyeden diplomas gibi memlik-i ecnebiyyeden birinde ikm li tahsil stanbul'da M alm at, kdam muhbirliinde bulunmu. olduu etmi,

Otel hademesi "D im itri" bu adam mecnn tantyordu. Bu adam erbb- fesddan ve Bulgar olsa ciz. 250 mevcutlu bir ble, hedyy itiyyeden mintann taksimi; hepsi muhta, hepsi plak? bir 50

Mlzm- sni... Nbete gnderilen bir nefer : Af buyurun efendim srtmda amar yoktur paltomun altnda setreye bakn para para ldrmek isterseniz gideyim. Her ay yamurlu ve souk n.halas

Berber kalfal ile t e mn-i maet eden shib-i aile (3) biri Haan Musrlar silh altna alnd zaman ilve olacak yerde redif taburuna veriliyor. lve olan arkadalar terhis olduu hlde merkm redif sfatyla silh altnda kalyor. Ailesi ramazanda a kaldndan birer somun ekmek tahsis olunuyor. belediyeden yevmiye

Ailesi tarafndan bir ok istid lar verildii hlde cihet-i askeriyyece hli dikkat ve merhmet olmuyor. Sarakof : Bu gnlerde (23 kilometrede) Livadyaya (Kkl dhilinde) gelip oradaki ahaliyi isyana tekrar sevk. (Resm emir) - 26 -

Apustol Argir, Sakra "Hepsi Daskal" Kumandalarndaki altna) alacaktr. 250, ekyay taht- idresine (idaresi sene

23 Knun- Evvel (16 Ocak) : Selanik, Tugayda, bu kanlardan mlzm, Tahsin sparta (Bursa mektebinden) Namzet : Osman Sultanahmed, Faik sparta'ya. Kzm Hosar : Bu cuma..... cenazesi geen.

318 (I903)'de smail Hakk, vefat eden konsolos iin (iyi oldu geberdi) demiler, Bulgar istemi bunun iin mehl. Hsn Efendi'nin adresi telgraf ubesi kurbunda. : Yeni cami kurbunda mevcd

Sofya'dan bir Bulgarin Selnik Bulgar Ktphanesi sahibine Cemiyetleri nm na karmakta olduklar gazetenin Selnik muhbirlii kendisine ihle, (Bulgarca, Srpa, Arnavuta, Ltince olarak intir eden gazeteler asr hzra Avrupa ceridinde grlen takdrtdan Selnik Bulgar mektebinde ksmet-i haliye ve mstakbelesinden bahsediyor) Vakay-i mziyye-i trihiyye-yi ihy' cihetinde defne dallar........, zeri resimli ekiller olmal. varakl

Bir Daskal'm muhkemesi : Hi (bilmem) kelimesinden baka bir ey sylemedii hlde....n..... acdm szne mukabil. Ben de size acdm. ok yamurlar sebebiyle narenciyelerin pek ekemediler. "Te'ss ve ihy!" kim i, nerede, nasl? M a'kult bidyetde mahsstn fevkine kaca binenaleyh m a'kult mahsst ile terbiye esas. Evvel Sacialiste olmal Maddeyi anlam al! 30 Knun- Evvel : Pazartesi Vodina'ya hareket J.A.B. cz' ksmn

Akif, evket, Vsf, Necmeddin, Mustafa, Behram, Mustafa Asm, Mustafa Selnik. Hili tarz M. - 27 -

zzet,

Mehmed

Vodina da 3 nc Tb. 11 hepsi mkemmel, gen.

kadar

zabitle

grtm

hemen

1 Malaas, 2 Sarmaras, 3 Vodina 1-T "Ladova Kida" 2-T -Ek 3-T -2,5 da Mlzm- Evvel Ali Selim : 38 ile 3 bin genle bir evde mukbele. Kapy un uvallaryla kapam evvel st kat ihrk edildii hlde mnsib V odinada : Ceviz ii gzel bavul kuru naln 8:10 kuru 3 mecidiye, baston 5:8

1: 4,5 mikyasnda Vadine Hkmet Kona'nn umm projesi Rezalkhawssez yoktur. Martin lvelere 500 er kat elbise redifler iin tabur bana 800 mavzer. 450 bin "baz zbitnn hesbma nazaran". Vodine-Vertikop-Agustos-Karaferye-Gida-Krcalar-Tekeli Selnik. H.1500 hne kadar, 2 byk fabrikas var. Biri iplik, dieri ipekli kuma mendil, araf....Km r "ok miktarda" kyor. stasyonda byk bir ka kmr deposu mevcddur. Selnik'e : 31 Knn- Evvel 319 (13 Aralk 1904) 140 adet seri ateli top 300 kadar topu ve svari hayvan. Abdi Kasm Aa : Ahmed Arif Bey Mlzm Hamdi. Kartal vstasyla "11" 6 Knn- Evvel 319 (19 Aralk 1904) Sal kdm. Trnova, Kstendil, Yanbolu lve olunan Maddesi bir misli tezyd etmi (artm). - 28 Sleyman, Musa, zzet am,

Her frkaya bir liva topu veriyor. Batarya 54 idi imdi hazarda tabur 114, tabur 64 idi. Hidmet-i askeriyye 18:46'ya kadar.

"162"

Boerlerin grizon fabrikasna smarlam olduklar toplar bu defa Bulgarlar tarafndan alnmtr. 7 Knn- Sn. Sabah 8 Knn- Sn "perembe" Rumeli vilyetindeki Rum ve Bulgar mekteplerine Osmn muallimleri ta'y ni emrolunmutur. lisn-

T elm o da icr edilmekte olan sr- atka (eski eserler) mddeti bir sene daha temdd edilmitir (uzatlm tr). Midilli ahalisinden Anagnosti zeytin toplamak iin bir let cd etmitir. mahsln aalardan

"Kore........... ozen=sabh- sde memleketi" Memleket-i ziraiyye, pirin, imlinde buday, msr, dar, er- msmire, bahe sebze-vt, ok ekilir, pamuk, kenevir, ttn ormanlar ok imle doru krkl hayvanta byk srler sevahilde sayd- mh maa-m-fh Kore fakirdir. Derece-i harareti : ..... imalinde daha souktur. Nehirler donar. Mart ok yamur yaar. Nehirleri oktur fakat....... seyr sefine gayr- msaiddir. Altn, demir madenleri varsa da iletilmemektedir. Sanyi mahvoldu. Yalnz ihtiycta aid eya i'm l olur. Bir nev' dut aacnn i kabuuyla yaplan ktlk san'at mer'dir. Japonya ihrcat: ok bakla pirin, balk, mev, mensct medin, ynl eyler. Ticret-i dhiliyye yollarn mefkudiyyetinden (yokluundan) dolay hitir. 13 vilyete mnkasmdr (blnmtr). Byk ehir olarak yalnz Seul vardr. Bunun liman umulpu'dur. Ordusu, muhfaza. bahriye olmayp yalnz Seul'de 3:4 bin askir-i

Kore'de en makbl lisn incedir. Lisn- mahall btn in klliytyla mahmldur. in yazsndan m-ada bir de Sanskz yazs cridir.

- 29 -

Memleket sim Rusya Almanya Danimarka

nek Adet 10.000.000 8.950.000

1 .1 0 0 .0 0 0

Peynir ve Tereya Kilogram 350.000.000 300.000.000 60.000.000

inliler krlang yuvas yedikleri gibi Koreliler de kpek eti yerler. Koyun srs gibi beslerler. yi cinsini fahi fiyatla satarlar. Dnyada mevcd soda ma'den ocaklarndan 3.800 tonilato istihsl olunur. lk su terazisi Msr'da Araplar tarafndan kef olunmutur. Dnyann en "Riyodjanevro" iyi ve vsi' (geni) liman Amerika'daki

Meta-i nisvn : Caiffurefe 5 Knn-i sn 1319 sabah (18 Ocak 1903) Pazartesi ngilizler-Boer mid Burnu Muharebesi Transival, Oranj memlikiyle

Sulh ve mslemet-i hzra Devletlerin idme-i sulh iin istatkoya Japonya'dan taleb edeceklerdir. "Rivaaavya", gnderilecektir. "Moreno" Japonya riyet eylemesini

sefineleri

ngiltere'den

Japonya Hriciye Nzr Baron "Komora" Sobranya Meclis-i a'zsmdan "smail Hakk Efendi" Tophnede Firuz Aa da lambac ba L tf Aristidi vstasyla Yz

Klliyyt- Ulm ve Fnn- Harbiyye'den 1864 Danimarka Seferi Mareal Moltke tarafndan kaleme alnmtr.

- 30 -

Mtercimi Mehmet Zeki Paa 1317

Kumandanlk retir.

carre........... ibretdir.

Bunu

da

tarih-i

harb

Sebeb: Prusya ile Avusturya ,,Kristiyan"nn kendi clsunda Danimarka ve elizvik Dkalklarma ihsn olunan irtibt hukukunu istemiyorlard. Kuvvet: Kale Mareali "Varangel" kumandasnda: Prusya, 2 Avusturya) 3 kolordu= 56.000 Danimarka 37.000 ( l, 3 ordusu

8 Alay 3 Tb. 1 Batarya 1 Alay 2 stihkm Bl 14 Adet Zrhl Kruvazr 10 1 2 2 10 A., 1 Tb. Piyade Bl., 2 Tb., 4 Bt. Adedi Ek. Tb., 6 Bl. Mhendis Aded Zrhl Kruvazr

P.Arthur; 23x1 000=23.000

W, Wos.; 41x1 000=41.000

1 A.Piyade 1 A.Sv. 1 A.Sv. 1 A.Piyade 1 Tb. 1 A.Sv. 3 Tb., 1. Bt. 1 A.Piyade 1 Bt. 1 A.Sv. 1 Tb.Piyade 1 Bt. 1 A.Piyade 1 A.Piyade 1 A.Sv. 1 A.Sv. 1 Tb.Piyade 2 Tb.l.Btr. 1 A.Piyade

4 000 Mingutor Gold

5 000 Lombin

4 000 Kirin Tsifomg-Torfun Lim m y

Kun-t

Kai-Jnen 4 000 Mukden Siyan-Yang

1 000

S fan-Fai-Kulan

A.Piyade 6 000 Zizikar 1 A.Sv.l Tb.Piyade, 1 Tb.Piyade 1 A.Piyade

1 1 4 4

Bt. Sufat 000 Sailer 000 Pilagove Seenski 000

1 A.Piyade 1 Tb. Piyade Hayarusk 6 Tb Muhtedi 27 12 2 11 Piyade A. 7 Piyade Tb., 1 Blk Piyade=115 Svari A., 1 Blk Svari 61 Liva Topu, 7 Tb. Topu, 10 batarya 40 Tabur stihkm, 8 Blk stihkm 52 6 000 115 000 4 000 5 000 130 000 105x6 : 630 90x5 : 450 1 080 5 iin 40, 6 iin 60 pare 1 080 15 1 095 1 080/ 1 080 0 015 Hicz-Ar Aksak Zlfne dil-besteler zlf- perinn kadar Grmedim sayyd dil-i lemde mjgnm kadar. Ben deil grm mdr em-i felek ann kadar. Uruna cmm feddr sev beni cnn kadar. Nakarat Merhamet kl sevdiim meftununa nn kadar. Seni grdke derunumda muhabbet uyanr. P-i emimde melhat gnei dodu sanr. Bu ne behet ne tarvet buna cnm dayanr. - 32 Tb. Bl. Bt. Bl.

Nakarat Sen meleksin sana insan deseler kimse inanmaz.

Suz-nk Ar Aksak Bir gnah ettimse canan suz-nk oldum yeter. Sa iken oldum helk sonra harb oldum yeter. Py-i ayra serildim sanki hk oldum yeter. Suz-nk Ar Aksak Gzlerinden kskanrken bir zaman dil-dnn Gel de seyret yarinin bu devre-i idbrn. Bir televvn bak ne hle koydu cism-i zrn

Japon 724 m.sratli 7,5 santim apnda

ngiliz gazetelerindeki okabaz resmi 8 kutu Japon, Rus, ngiliz, nci yok "A lm an 27 ubat 1319 Cuma sa.: 7 Selnikten geleli 3 ay kadar oldu. Muvsalatmn ilk gnlerinde intizm- hayta bir r buldum zannnda idim. Ma'nen mddeten zebnu olduum zdrabmn mndefi' olmu (atlatlm) gibi gryordum. Lkin heyhat !...Bu gn bilmem ka yznc defa olmak zere yine kalbimin btn ikyet nlelerini (iniltilerini) iitmekle girymm. Her vakitki gibi bu dakika dahi...... M.Kemal Deimez fen mi vardr mstakar eya m kalmtr. Delili sbit olmu binde bir da'v m kalmtr. Deme insana m alm olmadk m an m kalmtr. Eer mechl ararsan her iin encm kalmtr. - 33 Amerika, Sar in, Trk, Fransz, 8

Sipihrin bahtn ikblini hep py-ml ettim . Hamiyyet mesleinde terk-i evld ve lyl ettim . Canmdan muazzezken vatandan infisl ettim . Sebat- arza hil bir den dnya m kalmtr. Mey'i grmedim mrmde bir inkr eden mezheb Fendr bir fen dnyada bir intc her matlab. Firk, hepsi, n e f'i kadr ve nmusumla grdm hep. Cihnn bir silhndan bana perv m kalmtr. Musirrm sbitim ta can verince halka hizmette. Fedkrn kalr ezkr- daim kalb-i m illette, Denir bir gn gelirde sye-i feyz-i hamiyyette, K em al'in seng-i kabri kalmadysa nm kalmtr. 2 Mart 1320 (15 Mart 1904) Sal sa: 8 dakika 30 gn gn evvel natamam kalan cmle-i hissiyytmn hangi tecelliytyla ikml etmek lzm geldiini dnyorum. Btn mevcdiyyetimi yokluyorum. Anlyorum ki hayatmda yakazet tevlidini icb edecek he bir hl yoktur. Lkin yine anlyorum ki safha-i kalbim her gn, dakika yeni bir hiss-i elimin sah'-i tecellsi oluyor. her

Bu efkr- mtezddenin (zt dncelerin) bais-i yegnesi (tek nedeni) hissiyytmn mbhem medlullere aid bulunmas dr. Mbhem.... o kadar mbhem ki.... Sa iken oldum harab oldum helk oldum yeter. M. Kemal 2 Mart 1320 Sal sa:l Bu dakika zihnimde hi bir sehbyaru elem olduunu kabl etmek istemiyorum. Zira., ite en, tr bir hldeyim. imdi takdir etmek istiyorum ki sadet-i haytiye, etret sret-i telkkiye tbidir. avn-

Bu nazariye umum olmasa bile benim iin takibi lzmdr. nk bu nazariye filesofi olmadka nefes-i vpesn-i hayat- 34 -

ma (hayatmn sonuna) kadar mstahi (anlamsz) olur.

bir

an

srr

(sevin)

grmek

M. Kemal 3 Mart 1320 ( .16 Mart 1320) aramba sa:3 gndz Uzun bir zamandan beri kendisiyle muhbere-yi medr- tesliyet addettiim bir ztn skniyle..... muhberedeki teksln (ilgisizliini) grmekle muazzeb oluyordum (zlyordum). Bu gn o skn- meddi ihll eden (uzun sren sessizlii bozan) bir mektubun vrdu azb- vicdnm ta 'd l etti. Bir mektb....evet; birka satrlk bir kt paras... Fakat sevilen bir kalbin m a kes-i tecelliyt peresti edilen bir ruhun sahne-i snht olduu iin bir kymet-i cvdniyi mildir (sonsuz nemi ierir). Bir muhitde yaadm ve hissen fikren tevfuk- tm m n mevcdiyyeti hasebiyle hakla rnda kalbi muhabbetler beslediim arkadalarmla mmkn olduu kadar ok tet-i meveddet etmeyi rz ettiim gibi aradaki b u d- mesfe haylletiyle (uzakln araya girmesiyle) yzlerini gremediim ve szlerini iitmek mahzziyyetinden (hazzndan) mahrm bulunduum kardelerimle de her trl mevniin iktihm iyle devm- mrselede bulunmay (engele gs gererek haberlemeyi) netce-i emel bilirim . Zira bence rite-i uhuvvet (kardelik ba) bir rbta-i zerrn-i kudsiyyettir. M. Kemal Dette Histoir Grec. Victor Zr F.W.Dutzger Historicher Sful-Ortlort Petite Bomain 8 Mart 1320 Pazartesi sa:6 (24 Mart 1904)

Bu gn btem in hesbn r'yet ettim . Masrift vridtn pek ziyde fevkinde buldum. imdiye kadar para antama girip kan paray hesb etmek htrm a bile gelmemiti. - 35 -

Fakat bu hesbszln netyic-i vahmesi olmak zere pek byk zdrablar altnda ma'nen, maddeten ezildim. imdi sarf olunan parann mahal ve mddet-i sarfn ire eden (gsteren) defterime baktm zaman hareketimdeki adem-i intizm (dzensizlik) nazar- dikkatimde tezhr ediyor. Her zaman bu defterin gzden geirilmesiyle hissolunan nedmetler ihtim l tanzm-i hatt- harekete medr olur. Fakat ya henz bunun t e srini idrk etmiyorum. Sebebi; m esriftn fazlaln dan ziyde vridtn azldr. M. Kemal Napolyon; yldrmlardan leme dm bir dhidir. mteekkil bir meimeden saha-i

Hayt top tfek sadlaryla aks-i endz bir sem.... kanl derelere sahne-i cereyn olmu bir zemn-ikbl bulutlar na bir dman ufuklar arasndan geti. Lkin hey hat dnyada, en az devm eden saadettir. Bu parlak cihnm parlak gnei olan o koca kumandann Bahr-i muhitin emvc- siyahnn (kara dalgalarnn) mdhi darbeleri altnda inleyen bir kara parasnda itm m - enfs ettiini grmek ne m tem bir hldir. Arkadalar : Daha hidyette tekml snfmz hazr olduu hlde sizi tebrik etmek isterdik. Lkin rahatsz ederiz m lha zasyla o eref-i tebrike ksmen nil olunmutu. Binen-aleyh imdi cmlemiz birden sizi tekrar tebrk etmek sretiyle mahrum kaldmz o ereften hisse-i meserretimizi alm oluyoruz. Arkadalar; mademki askeriz... mademki hedefimiz bir __ ml-i mstakbelemiz mterektir, arkadalmzn kardeli in fevkinde bir kuvvet ve irtibta ml olmas pek tabidir. Her hlde hepimiz kardeiz ve bu uhuvvetimiz ebed bir hayata m liktir. Mesleimizin te'sr-i kudsiyetiyle bundan evvel de kalpler yek diere kar bir hiss-i samimiyyet ile m l (dolu) idi. Fakat ma-t-teessf zaman ve mevki bu meveddet-i kalbiyyenin alenen tecellsine msid frsatlar bahetmiyordu. te imdi o kymetli frsatlardan birine iin bilseniz ne kadar mesduz. mlik olduumuz

Arkadalar mekteb ahvli, mekteb hayat, sizce de m a'lm dur. nsan bu skc muhitin bin trl lm altnda ezilir. O - 36 -

elemlerin ta h fifi... izlesi iin mutlaka samimi bir rhun...his sen mterek bir kalbin snht- tesliyetine arz- ihtiy olunur. Fi-l-hakika insan insan olduka bu zmre-i beeriyyetin fevkine kamamak acziyle rpndka mmkn deil bu ihtiytan vreste olamaz. Binen-aleyh sizin gibi efkr ve hissiyyt l daha birok hakki arkadalar kazandmzdan dolay biz de yn- tebri kiz. Uhuvvetimizi i Mn ve ifhm a medr olan bu kymetli zamanlarn bizce pek mes'd dakikalar olduuna emn olabilir siniz arkadalar! 1. Parann kymeti 2. Namzed nc snftan karken dier namzed snflar na ved3. Ruslarn malbiyetinden izhr- memnuniyet etmeliyiz. M idillide " " Mesudiye Abdlmecid Hamidiye Asr- Tevfik dolay m 'nen, mddeten

Zrhl Kruvazr Zrhl (tamirde)

Bundan baka K iy elde Krub tezghlarna ve Kramp tezgh larna siprii der-desti mzkere olan 4" zrhl; siprileri verilmi olan "12" torpido muhribi ve usl- ceddeye tahvilleri der-dest-i hitm bulunan Fethi Blend, Muin-i Zafer, Avn-i lh kruvazrleri Ansaldo Fabrikasnn ina etmekte olduu "7" toprido eker. 50-60 torpido sefinesi "Mevcd" Nara burnunda : Mahmudiye, Orhaniye, Aziziye, Osmaniye ta'm irleri der-desti tezekkr. 1884-de kadar. Zrhllarda 45 santimetre toplar kullanl yordu bu gn terk olunmutur. Yerine 30,5 santimetre kaim oldu. Byle bir topun barut hakk 93 kilogram, bir glle skleti 385,5 kg sr'at-i ibtidiyyesi 793 metre. 24 santimetre ve daha byk 30,5 bykap 9:21 orta ap 27,4 santimetre, 24 santimetre, 30,5 santimetre atlmas bat mermilerinin fiyat gal zedelenmi olan bir sefineye son darbe-i tedbri indirmeye hdim olduu iin muharebenin nihyetine doru is ti'm l olunurlar. - 37 -

Muharebe seri ateli, vasat aptaki toplarla balar. Yeni uslde bir sefne-i harbiyye birinci derecede eslihas seri ateli vasat aptaki toplardr. Fransa'da 164 m ilim etrelik toplar m sta'meldir. Dakikada 4-5 mermi endht edebiliyor mezkr toplar ya zrhl kule dhiline konur. Veyahud sadece zrhl siper arkasna konur. skoya'da "K lid" inaat - bahriyye km olan Japonya'nn "Asahi" zrhls hacim. dest-ghlarndan 15,400 ton yni

Mezkr zrhl kuleler 2/3 daire kadar devrederler. Franszlarn "Keydon" nam zrhl kruvazr 9.600 ton. Rus sevahilindeki toplar mir-aly (albay) "Vorlaerin" cd ettii tertbt diresinde mevz' 29 santimetrelik toplar dr. "Top geri tepelerken doldurulmu olur." Mahmuzun kymet-i taarruziyyesi-toplarn terakkisi cihetiy le zrhllarn gs gse muharebe etmeleri ihtim li kalm a mtr. Maa-m-fih bin sefinenin toplar ve efrd ie yarayamyacak bir hle gelirse o zaman son md olmak zere dman saf-i harbi zerine saldrlr. Lkin: Mahmuz ile msdeme tehlikelidir. O derece ki taarruzdan ziyde dr- taarruz olan kazanr. nk: Sefin-i harbiyye suhletle manevra icr eder. Vayd Hit Torpili "5" Metre....... Skleti 526 kg Sr'at 52 km Katedecei Mesafe 777 m elikten m a'm l

Torpil kovanlar sefin-i harbiyyede bulunur. yahud dhilinden endht olunur.

Ya

hriten

Torpido Sefineleri Dman zrhl ve kruvazrlerine zt-l-hereke (otomotik) torpiller atmaya mahss kk sefinelerdir. Bunlarn manevras birka yz metrelik mesfe dhilinde olur. Binen-aleyh vazifesini sr'atle f edebilmek iin ser-s-seyr dman toplarna az hedef tekil iin ufak olmas lzmdr. Evsf (zellikleri) Tl (uzunluk) 37 metre Arz (eni) 4. 30 metre Hacmi 90.6 ton - 38 -

Makinesinin kuvveti 1.800 beygir kuvveti Sr'ati 24 mil 3 havnitorpil endht kovan 2 seri ateli 27 m ilim etrelik top 2 zbit+21 nefer mrettebat Kk olduklarndan donanmay ta'k b Binen-aleyh sahil muhafazasnda kullanlr. Tahte-l-bahr Sefineler Torpidolarn bir nev'dir. Su altnda yrrler. Gayr- mer' (gzle grlmez) olduklarndan dman sefinelerine kolaylkla hcum ederler. Lkin sr'ati gyet bat (yava) olduundan hl-i hareketteki dman sefinesine yetiemez. ekli bala benzer elektrikle mteharriktir. Su sathnda petrol ile iler makineleri vardr. Suya batmas ufk pervnelerle olur. Kaza vuk'unda teknenin altndaki safray atarak su sathna kar. Mnhasran liman mdfaasna mahsstur. nk i grecekleri dire mahdddur. Vesit-i Mdfaa Zrhllar-adi elikler ve demirden ibret olup ilerinde cz' mikdrda kmr ile manganez vardr. Nikel ile krom ilvesiyle yn- dikkat evsfa mlik halitalar (alamlar) teekkl eder. "Huss elik" Mevdd- mterekkibe tezyd veya tenks edilerek (oaltlp azaltlarak) eliin havas ta'dl olunur (deitirilir). Tefhm-elikten m a'm l bir eyin sathm gyet sertletir mek zere orada kmr ile imtizc- kimyev vcda getir mektir. Harb Sefinelerinde Zrhlarn Sret-i Tevz'i "Geydon" kruvazrnde ve bunun gibilerde: Bir zrh kuak 150 milimetre sihan, sefinenin btn tlunca (boyunca) mmted (uzayan), su kesimi hattndan yukarya "60" santimetre aaya doru 1.35 metre. Bu zrh kuan yukarsnda ince bir zrh tabakas: 95 milimetre sehnetde sefinenin bandan itibaren 45 metrelik bir tl zerinde 50 milim etrelik bir zrh vardr. - 39 etmeleri gtr.

30 ve 16 m ilim etrelik iki zrhl gverte "ufk gelen mermi lerden muhfaza iin" Kulelerin kalnl 200, zrhl siperlerin 120 milimetre kumandann bulunduu kule 160 m ilim etrelik zrhla muhfaza olunmutur. Kk aptaki toplarsa torpido gemilerine kar kullanl yor. Zira: Torpiller ( l ) kuvve-i muhribeleri pek mdhi (2) Sefinenin zrhsz yerinden arpar. 47 m ilim etrelik seri ateli top; dakikada 1120 gramlk 20 mermi endht eder. 4-5 milimetreyi gemeyen deler. torpido sefinelerini pek kolay

Torpido sefinelerinin hcmu ekseriya geceleyin vuku' bulur. Binen-aleyh her taraf projektrlerle tenvir ve grln ce tekmil kk aptaki toplar tevcih ya gark (batmaya) veya n e 'a ta (geri dnmeye) mecbur ediliyor. Torpido muhripleri, torpido geer: 300-400 tonilto hacm in de kk sefinelerdir. Sr'atleri torpidolarmkine fiktir (s tndr). Havi iki torpil endht (at) kovan ve kk apta toplarla msellhtr (silhlandrlmtr). Vazifeleri: Donanmaya refkat ederek hcma edecek (balayacak) torpido sefinelerini avlamaktr. ak denize torpidolardan ziyde dayanrlar. tasadd Bunlar

Mehmed lhami 7 Mays 1320 ( ) cum 'a saat 7 ve Kamer Krathnesi'nde yazlmtr. 8*e kadar.........

1 nci Ordu Bakumandan Kroki 2 nci Ordu 3 nc " " " Oku

General Oku 2 nci Japon Ordusu 25 Mays 1, 3, 4 nc y a p t.9 Defa avdet Frkalara kumanda ediyordu. 25/26 gecesi

- 40 -

Mavi 1. Oku tekm il kuvveti hatt- harbe soktu. 2. Donanma ile itirki M* nev 1. Japonlar d e ftla, geri pskrtlmelerine ramen cesa retlerine kesr rz olmad nk Tou Ki mu zabt olunamam t. Meri kazasna soktu. "aldran'da Yavuz hi i'tidl- i demini (soukkanlln) bozmad. htiyat- umm 'tekm illeriyle' Marsalator da yle oldu. Martko Muhrebesi Bonapart Daze kolunun gelmesiyle tec etti (cesaretlendi). Plevne.......olurdu. skoplik ehrin iine kadar girdiler." Japonlar zaten cengver bir m illettir. 800 sene kadar dhil-i memleket ve derebeylik ile geti. En ziyde sevdikleri harbdir. Onlarda da ehdet i'tik ad ummdir. 1894'ten beri Porartr Ruslar ald gnden beri byk bir hiss-i intikm besliyorlar. 5:12 yaa kadar ocuklar mek tepten avdetde iki taraf olurlar bir taraf Rus, bir taraf Japon olurlar Rus Bakumandan yanndakiler kayor o da alyor. "Deli Petro" imdiye kadar Avrupa'nn bilm edii bir unsur meydana kt. Kimo Muharebesi Japon askerinin kymet-i askeriyyesi nokta-i nazarndan parlak safhalar vcda getirecek.

Yeni Japon Tabiyesi

Oyama Erkn- Harbiyye Reisi Kodama "Selefi Morana" Reisi "Formos valisi" o harekt idare ediyor. Mareal Yamagata yal bir adam Japonla. Porartrn muhsarasna 3 frka ile beraber" tahss ettiler. I. III. IV (Oko) - 41 "ihtiyat livalar

II. Oz. XII Frka 1 nci Ordu "kroki" Takoana 5, 11 nci Frkalar ksmen kt. Bu ordu Oko ordusunun arkasn setr iin. Ksm- dieri Oko Koroki ordular arasndaki irtibt te'ss edecek. 6, 10 ncu Frkalar imdiye kadar Yakosana belki Bievo civarna ktlar. Muhakkak ki 7, 8, 9 ncu Frkalar da ksmen km olsalar gerek nk Takoan ve Bievo'daki ktalar muteaddid frkalardandr. Bahr- B altk'da mteaddid zrhllar var. Ekserisi evvel bunlardan istifde yok. En yenisi 11 sene evvel. 1894'ten

8 zrhl 1894'ten sonra. Bu 8 in 3'c ksmen geen sene falan yaplmaya baladndan daha ie giriemez. 5 kald, bir tanesi kazaya urad. 4 kald. Bu 4 zrhlya 2, 3 kruvazr ilve edebilirler. Bunlar ancak; 2:3 ay sonra hazr olabilirler. Gerek makineler kuvveti; kmr..... Japonya sularna gittii zaman Viladivostok buzlar iindedir. Porartr skt etmi ise geriye dnmeye mecbrdur. Yolda Saygon Lim an vardr. Franszlarla da aras imdiki gibi devm etmezse Bahr- Balta dnmee mecbrdur ki o zaman da buras buzlarla kapaldr. Her hlde gndermemek kendilerine hayrldr.

11 30

330.000 Japonlarn kuvveti I II < 3 Bu rapora kar Oko P. 3 Frka

G 2 12

Saana

Koroki

5 1 1 n

- 42 -

~ 8 III j ^ (Tojo) Noo

L 10

80x20 = 160.000 36 288 144 Top Top

Mehur Osmanl Kumandanlar Makbl brahim Paa 901-942 Sultan Sleyman Kanun devrindedir. Parga ehrinde tevelld etm itir (domutur). Bir gemicinin olu olup dem-i ebbeti (genlii) korsanlar elinde geti. Sonra Manisal bir hatun tarafndan satn alnd. Vezreti zamannda M sr'n tenskine m e'm r oldu. Moha Muhrebesi'nde ibrz- diryet etti. Dman tertbt- ma'kulesi (akllca tertipler) sayesinde malb etti. 935'te bulundu. Viyana seferinde hazret-i padiahn maiyyetinde

940'da Badat Valisi Zlfikr Han mezheb-i 'yi terk ettii ve Badad'a mikdr- kfi asker gnderilmesini istirhm etmiti. brahim Paa gitti. ran ahyla muhrebe ve irvan zapt etti. Msikyi sever, 4 lisn tekellm eder (konuur) Czibe-i nutkiyyeye m likti. Emsli ile skender'in seferlerini tetkik ve mtlaa ederdi. Msr ve ran seferlerinde siyset, Viyana ve Moha sefer lerinde beslet izhr etm itir (kahramanlk gstermitir). Medfen (mezar) G alata'da Cn Fez tekkesindedir.

- 43 -

L l Mustafa Paa (915-988) Bosnada tevelld etti. Vezir Hsrev Paann biraderi olmak mnsebeti ile Sultan Sleyman zamannda saraya idhl olundu. Sonra Sultan Selim-i snnin lls ta 'y n oldu. Yemen uygunsuzluunu teskn iin rtbe-i vezretle gnde rildi. Kbrs seferini keml-i muvaffakyyetle icr eyledi. 2 nci Ordu'ya mensb 1 nci Avc Taburu Binba Ahmed Kemal Efendi Kolaas Rusuhi Efendi ....Yzbas Meh met kr Efendi Mustafa Efendi Stk Efendi kinci Blk Y z ba Naci Efendi nc Blk Yzba Ahmet Hamdi Efendi Drdnc Blk Yzba Hamdi Seyid Efendi Huzr-u rfn-penhilerine Shib-i Kem lt Efendim Hazretleri Zt- llerinizi-Selnikli bulunduum cihetle-daha ocuklu umdan beri ismen ve ahsen tanmak erefini hiz ve z-kymet (deerli) olan sr- edebiyyenizin mtlasndan sonra da fazl ve keml ve iktidr- hmenizin meclbu (kalem gcnzn tutkunu) olanlar miynna (arasna) dhil olmu idim. Vk byklnzn meczbu olan kalbimin hissiyt- hrmet ve ta'zm ini (saygsn) arz ve takdm iin bir defack olsun ziyreti eref-nisrnza itb (acele) etmeyi pek ok defalar atein tehalklerle zihnimden geirmitim: Lkin tahsl yolunda senelerden beri memleketimden uzak bulunmak mecbriyyeti bu erefe niliyyetime msade etmiyordu. Zt- eref-i mfehenize (sizinle yzyze grmeye) lyk olanlar seviyesinde bulunamamak bedbahtl da mtk olduum (can attm ) o l sadetin tecellsine bir m 'ni tasavvur olunamaz m? - 44 -

Lkin bu mnialarn hi biri nr-u kem ltnzn a'm k (derinlii) rhuma intirn....ilm ve i rf nnzdan feyz-in olmam bir an bile te 'h r edememitir. "A srm z da parlak stunlar vcda getiren o mnevver sr- fikriyyenizi seve seve, sevine sevine grdke ulviyyet-i dimayyenize kar mevcd olan meftniyetim (tutkunluuna) tevess' ediyor (artyor). Hakikat! o muhterem gazetenizle matbt- Osmaniyyemizin terakkiyyt- medenyyeye lyk bir mevki'-i muallya sline hdim olduunuzdan dolay yn- takdissiniz. V a k ' sye-i hnede memlik-i Osmaniyye'nin her noktasnda efkr- terakki-perverneye saha-i inkif olan yzlerce gazeteler nazar- kr ve muhammedle grlmektedir. Lkin bilmem nasl bir hiss-i cezbe-drn te'sr-i mukvemet-szu asrn ta'kb-i mtlasndan duyduum zevki edindiim itminn-bah (gven veren) m a'lm at dierlerinde bulam adm btn kalbimle ve bir tarz- hussiyetde itirf ve i'l n a bendenizi sevk ediyor. Enzr- lemi kanlar iinde kalan dumanl ufuklara brnen mnteh-y arka (dounun son snrna kadar) cezbeden vekyi'-i criyyeyi menbi'-i muhtelife-i mevcdeden ta'kb ve tetkik etmek muktez-y mesleimdir. stifde -bah gazetenizde her hussda olduu gibi mesele-i hzraya aid husstda dah ta'k b etmekte olduunuz meslek, asr ve yn- tebcl muharrirlerini ebed bir nm- ihtirm la yd ettirecektir. Vukf ve m a'lm tnzdaki vs'ate muhkeme-i dimiyyenizdeki kuvveti istihrc- haky hususundaki (ileri grll nzdeki) isbetinizi hulsa her hussta byklnz dn dke Selnikli bulunduuma bir hiss-i saaddetle seviniyorum. Daha dorusunu isterseniz gsmn bir hiss-i gurur ile kabardn duyuyorum. Asl maksd- ncznem gazeteniz muhteviyytmn herkesi olduu gibi bendenize de bahettii istifdelerden dolay medyn olduum teekkrt acizne arz etmek idi. Fakat dimamda canlanan evsf ve mezya-y ekmel-neleri (stn zellikleri) zt fzl-nelerinize kar rhumdan kopup gelen ihtirm sayfalarn bu sretle tefsren vesle-i cemle tekl etti. - 45 -

Vicdan olan m a'rztm aciz bir kalemden km olduu iin saffet ve nezhetini zayi1 etmez sanrm. Bak takdm-i ihtirm t eylerim efendim hazretleri.

Erkn- Harbiyye Namzedi Mlzm- evvel Mustafa Kemal Bendeleri, bu sene vef mektebi i'dd-i hneyi tahsilini ikm l ile ne'et edenlerdenim. Padiah terakki-perver ve ehr-yr meli-gster velnmet-i muazzammzn btn mmet-i slmiyyeye amil in'm - cellesine mstagrk himyet-i zll-ullhlerine mazhar olarak iktisb- feyz ve irfn eylediinde say ve gayretimin hidemt her ynden de istihdamm kabiliyyetimi iktirn- tenmiye-i ml-i kem-ternemi tekil etmekte idi. cabt- sadkat ve ubdiyyeti ibrza nezreti devletlerinde istihdm kem-ternem idi. Farize -i vicdniyyem olan hidemt- memluknemi hsn-i ifya medr- kav tekiline en msid olduunu dnerek hk-p-y nezretpenhlerine mrcaata cret ve aklm- muhtelifeden bir mensibine kayt ve kablm ile ta ltif ve tesrr buyurulmaklm istirhama cesret eylerim.

Ariv No Kutu No Defter No

Atatrk zel Arivi 7 2

- 46 -

Defter No : 10

A I O ; . (o ~~ F r7X7v:

k.

\.

v>

'*^ r ')> ^ V (rr- */- (/ 1 - >A > ', V ' " " 2>e \ ^o <si% <M c > jrr A ! /o .y F &
//vv* -j > (-.j &

<0>

e i- \ ciy-y*

iy/ CJ> -_> r / a L t ' ' > V -

,nn (

'

A J___ :J i i o I- i lo -,-w r^ ___I ; 1 -

I - r L l^. ; /., i J*

- y J/Jr t ^ j t/1

^ V
r-_P < _*?<

1^1
r V _A

'r* rJ tj ' J A eJ^

* .
i i^ o t p

*-\

J -> > A-> I

X* "* O-'i'' - 1tt- * r*[j* * k V- 3 VS ot *& J* *. \ ^ *J> i r ,*-T V _ U~?

< ** (*-r* j / J \ ^ y * -

* &oI O _
/ 'd
/ >j I /

C- ' >^
^

a I {,

' t -! t j u- 3 u *Jf

!'

'

1.

<r

'*U (-- Ir. *f * ^ - ^ t

( J ^ * .> L

j LL ^ -~

^->

l - - ^

A - >

' '" r r '{J- P - c ,Jjr- U y A3 7 > / jD t ^ ^ yj

- 47 -

Defter No : 10

- ii yj> ^ V

-S t * * f * ' * '

j > . i ?
I

v\Jl^z.. - -(Lc_ ---

j. >6 1

c - Jr o jyjLPj ' , xj' * *

~

HA' -* ? ^ r~
v- 1 ^t>

6 j/l C i^ iP

__

wu;

-$ <?1 , -'

(> -

ar.

jV JV ^> i^cr^-^7~ '

F j

/o-tf

'/ ;

' , - ~ " l '

^ 1^*1

O - I 1-- 1 ok-*' a t *' Vy.. - j * y it J 0 (? ~ {

*s ~ ~ O . r^~ ^ tJ> Cs f XV V tu > * ^ ) J/ ^

yV/o A/V - ^ ^v

' '><?AAO'r> ^vv i/ J-y

v ^* jl

C^ J y y ^ ^^ ^ r^ f

U . J? Jrt I ^ j
r v j j J

V U* i { / ^ % j^X j

^ t^ > * J c^s'^-P^ J -t

^ -X^2

I / y' j 7 y ^ /

c "

a ^ u > y t^ v ^

cJy*^ - ~f

t qJ a-I A s* cf < -- ' jM4,r

- 49 -

Defter No : 10

o> 'r C r J > ]} \

I*

" -C s

lA J i

(i I ^

b'

( SL^j i J ?

- '/ ^ -/V-*1 4 ^ > ^

^ f; ^

U ^ ' , /3l j* >

/ j f ^
vj .i-- L > u - ^ < "? /V
a j

\ * ~i cr^^ j _j - > ^
U s

V j>
yM y C L ^ j _>

r Q -

.
.s

> rv ^

ly ^

jt 2- ^

^ C^ J? *
<" L a L j ^

c
{ jC y ^

j "*

^ j v /

V y s; _ > ^ / ^ ^ ~

? > >

r ,. > .>

^ ^ , / C L) >

/ ? r>vi'J^> -^i^>

.'.'jt1
--U = *rja dz v-2' *>
S

V 't ^ _ 7

< iv ) u * -

J~J '-j* * >* ~

u.

C u ^ S </V ~*>

/ c^y^ j j } o _/*- u > ^ uAj V / / ^y.> Y - ^ 'l/* , ' J -. - r t -e "~ * 1

^ U - o *J >- ^._r- ^^> * > >

^>

-->>

_ 1 ^ __ u_ __

^ u vy<, L

LI

ji ->^

U>

If

- 50 -

Defter No : 10

* . * . i ; - 1 .

ri^

<i s y J c'^T > \ ; ' A J > > F

. tf I <

_ lo /o .9

V
- >V_J t />>

>>
,

..

'_> > r ^ gv ^ - & j>I 1

**s

r-i^/v'U* ^vs. i c Jc t j\ . a _> >

7 uf--' J

yj>* ></i _
)

y <2^,

2J-

4 \ - f ^ 4j>6> i ' /(** V /-^ 1 -_* I e ' > * -* 1 i vi?

-sC-jCr* ^sT - yH / V -i* b

<> o > '& y -L <" tC *

fJ 1
J

-^ 1V>t ^ tfc "^ jr * _

Zp&%a\
1

{ } v t / t '*"" ' Cf*

X
^

F~ i' JL iL i - *
c *JS >-tA-

/.I

: I [ Jl 9

* rJr^ * * . u * C j j Z

C w^tr^sf\^P~ i _ >> - gpg:. - ' jjg^ T ^ ^ *-\ J^ ' i P i >?^ i A

^

JS S ^ ^

-r

v.

& . >

t-.** 3 "

<^

Xt~-~-'
V / >

o$.^'yjiw S
t ~\>

f- -w ,J> * >

_<&9* K^y . ^ JsJ l S^r* S

>*

, ^

jl'eiQz o j * 6^> y, *~ \'

^

. ^ 'jJ /

v UjL-J ^/Wl I > *

- 51 -

Defter No : 10

L p 'e 'jJ j *l J I ^ -zsm ^rs,

Er^tr^l^V/ =
^ - t.. < y > ..- * o r V* / b r*
I -^ '

0^*"'S fx^r-^ii- f

|: & J>r% J
a /
j* s j
A - )^ O V-wL J I y\J J p jf > ' /* * &

y '

> <sJjr& r ^yV U - > - p VJ I vs -^ ' ^

< iS . * * J ^ A* J S ^ --'

<- ^ J y "^ -

jrfj^ /VA> U S I p J t- "" .

JL ^ *

o .J? < < up) J

1 '
* ' -

x^ < " j? <> \ f&2*u >**? i / / i S j7

'

/ cAj J 2 ^ I
Jli- ^ f j> L>

^ <^ 4

> v l J l tJ yVyJ ^ * \

i / U

^ 3

a Ut-
Q s J^

> J

* p *

.>y u ^ r^
*

'S U j* z^~*. - * * itw-' *

; .. 0J*W * u M o yH ^ ' V-J ' y

^
-

e >^vS -' C- J /~ '|^U

-O jr \) U ri/UA

~'r>\

J0& k
\ ^ < /V >>y V . *3 yu I

r i*- - /^ji^-P 1 11 ^ * o^M^

^

^ ^ 0
* */

3 i^t> l> W -

^ - ^ H f C i * 1 /V V _ t ^ I

> '

- 52 -

Defter No : 10

>); J ^)

J I ^ u

kp

-..

- U/ j 1 y *"

' -^'H ^ or t I .A

r4 J J & -*

)p -*7^ ti- j^Ttr~n*asrtrV

/iA* r-^3 J I > u J 1 sv^/U5 ^

^

I * 'Ji
Ji

/is

6/j>

S ^ j\

b j j j > S~> c f y p S> t &p * * V/

Vo L o - j 4 * J^ J y ta ^^ \ ^ t" I /o * -

J*,erw m *z rr^{ jyy' 7

V ' >

^.' J'

W>1 ^; r P **

Uj>' ^

^CX^>> f
*

^j> ^ / '-' ^ ^2 A >* S*

<5i *<

^ i ' -^Q o

- 53 -

Defter No : 10

~ - i> \ J * \ ' u . \ ~ f ,

U * >* - } /'
> ^

I ^e f 4A*J I jS ->
^ c-?e^> -L

f "'

. ' -' C o Vi oSy

z^y* ?

}
\

>>?x>) -

>

C /y^ Jc> \ <J^L/ J JJ1 J > ^ * ^

v 1 T^ / <SJ > -- o 2 \ 'f i

r*!

o-V I >y
yy 'J i

u"

y A><r >

^ ju >

- 54 -

Defter No : 10

'y ,

^ L a

J/\U^ ( )

Jr^

^r'/'J *T ^ ? 1< ^ \/-^j <

\
-& x>' j . -c , ^

l i 'l ,su \ *v>

j r^( ii> _v ^ ^; <r . <jy L39 /y I - y?

' '/^ A '^ - ^ >/ /, <

j --it/CT >

U U/* ! >#
(
V Sc>\ )

.3<V |*
^

) ^ i

rS<

/V

(T * ;A *

i" "r^ O !> r '

r '-

y. /> ' ) ifosUs O Sa*k~y?^ i

I ^ '

'
>

i
//> ^ L>_ ^

( > * < ?
O & l C-Xr^V J ^

^ ) V5 u-- Ui ^

U j, v i __

V -_A ,

O 'V '^.^U . !& (L > ^

_>_ i
I

/o

i . /o . 1 y

- 55 -

Defter No : 10

Defter No : 10

O I - /
Q I

- > 6j

\\
V

ts*S'0 1u> /
\/ y
/

V 0' )
1

V -

JkJ

j* C ^ i
l 0 ^

S ,

IV

- ? - L. V x

U-'

V /

s\

/ \

- V ' a~ i
IL ~ i

^ e >

T ^l

_ ^ / 4 / L^

- 58 -

Defter No : 10

>
C/ >

l f i s \ J . > S *<

- v >-

a -

'/

JL>}

./ /

' ^

' '* J y C ? J ^ \ JQ > ij' ~ >V ~

ti> r j ^ ' </ i U ^ 5 <-J (u->^ - ' ) > < Vs ^ v ^" N y *^i^\ . o j -"C . > ____/ 5

*j>

(s v->

, - C*x fv

^J. J,. < (otvi ' . ,

c^

, \ k v - -lJb /

/O o ' V .. <1.0 X.o .

^ Jfc jA y

\ r* X - ^ IL j J i^

<o. O. . 'i. s.

>-'/J U t/v

i ^ j

f ^jr jl>

-tf-V *
C / si W 9 I C - 1 \' > V ^
r^2D<J y ja J \^j \ S jc C ' i
< r ? | J I r;

y j>

-Z^ ^ j i

J- j

& *b

r U
- 59 -

Defter No : 10

jl

3U a ^ wu-tj- -! A 1' X* Vj-uf'r$^Aj 1 1/n r"

liX , iT' tvy \ y '\

.
'

t.
? o '- f*} >' c.

_ j l ____:..-u -vo
f

y j' c

Ld

; r / I ' j^ 7 j1
{AS. >J ^ l j

'J
y

v ^ _

..-.

c\s-
^

_ ^ /

^ - r r :n
; ; V i

MJ
-

.,

. *" -

> / - -\ " V \ VV> .1 V I V ; , , /* .> ' * ' ^ ^

a

iA

- ' t?-> t . ^

c>>^' > . ' (s^

r * ' ,\-* \C 2-^J \'f J r*

r

-,\

." ^ V U ' " L- I

I )

J'"

V' /

> I

Iyp'

/
L*i- i

<?T"

--f

60

Defter No : 10

s'* c < - i - l .

>> y , - .o

<

*-

..

C . M ^

,~

^ > J

C J 7/ .< o V
r < 1

<s

's

r y >

'

\A

I ^

, / ,'* - .- Y . ! 1

yc

9j^
(s ^ )y ,y i/y i J a _A~^ -

^ / c^, / ^ .

/ ^ V t.

( ^ <

_ - . v

- 61 -

Defter No : i0
s
*

N c \

- g -^ ^rv< => y v < V ( '5)^ ?> ^

<

-. /

\ o ' // ^- > > ; J-k..9 ; o r 1 ut o H i' > - , * ^ 'j i

V .V

'j

>J ^ ~

, j -jy*' >

.S

rJl O J.* '/,

ui\

i_
\ P~l

c HI / rT I t/

; 4 'I ~ V /

/.

62

ATATRK'N 10 NUMARALI NOT DEFTERNDEN 4 Nisan 325 (1909) Cumartesi saat 8.15 Beylerbeyi'nde Altnc Daire Reisi sabk Mehmet Ali Bey hanesinde (l nci Mlzm Nazif) Ekmeki Kolu : 1. Kolaas 1. Mlzm 9. Nefer Erzak kfilesi 6 bin kiilik 10 gnlk Orada itim eden taburlarn erzak yoktur. Levzm reisi para ile idre edilip arkadan yetitireceini sylemi. Taburlar orada zarrete dr etmemek zere kararghn hareketi lzmdr. 4 Nisan 1. Serez ve mhim dier merkezlerden : Ordu kumandanna telgraf. 2. Mnsib grlecek noktadan ileriye ma'lmat. 3. Serez'de kararghn binekleri hakknda. Tahkikat (Arka dalardan biri ile, brahim Bey) 4. nzibat ve namz ve nasyihi lzimai er'iyye f etti rilmesi hakknda emir. 5. Kuvve-i mevcdelerini ve derece-i ihtiylar sorulacaktr. ktattan

6. Frka kumndan tarafndan ktata bir beynnme. Maksad, gayret hamiyyet, stanbul'dakilere aid hi kimsenin hi bir szn dinlememek, balarna

Not : 1. Erzak iin Refik 2. Hattn muhfazas ordudan te'm n ettirilmeli. Sark saran hafiyelerin din perdesi altndaki ilkat men faatten baka bir ey deildir. Din, erit, hamiyyet-i vataniye menfaati hakikisi, Kuran' kerim'in ahkmn ve onun ahkm- - 63 -

icbatmdan olan kanun bizim hareketimiz gibi. 7. Nizam- harbi tetkik.

esasiyi

muhafaza

etmektir.

te

Frkann idaresi iin tertb edilen tabur harekta itirk edecei tabidir. Bunlarn idresi iin ayrca bir idrenin kumandanlktan istenilmesi bu huss hakknda dre Reisi Kolaas Ahmet Efendi ile grlecektir. Frka iin muktezi erzak Ahmet Efendi tarafndan sevkiyta yazlaca gibi. Te'kden de ordu kumandanlna mrcat edilecektir. Ahmet Efendi ile bu bbda istire edilmesi hususunun unu tulmamas. 4 Nisan 325 Ne gibi erzak aranlaca tabi izh edilecektir. Ali Paa Hazretlerine Umm namz makam dindarnesi.
8. Bizim atalca stasyonu'na muvsalatmzda orada bulacamz piyde, svri, topu mikdr (Ahmet Efendi'ye).

9. stanbul ahalisine bir beynnme: Maksadmzn kanna taarruzu men. dre-i Osmaninin kann diresinde tamamen tatbiki (Hakk Efendi'ye)' 10. orlu sevk me'mruna geen mevcdunu bildirmek iin kendisine emr. a' tat les h.aud.enr.1 'inde general de l'arme De trois. Corps apprauche vers comet.est contre despotisne et fomoruo tisme.il va roformer. Sirment loe constitulmen complt sans grand diffuculde sajez sur il n'y aurd. aucrme. 1. Vaz'iyyet, tabur adedi, 2 nci kuvveti, misfirleriniz ve haklarndaki mumelenize dair pek ksa ma'lmat. 2. Ta'cli lzm ihtiycnz var mdr. 3. Karargh Hadmky'nde te'ss edilecektir. ma'rifetiyle tedrikt lzmede bulunulmas.
- 64 -

taburlarn

numare

ve

Zbitn

4. Ktaat kardan gelenlerle kat'iyyen ihtiltda. 5. Taburlarn akam yoklamalarnn usl sbk vehile icr's ve ferizi dinyelerinin muntazaman f ettirilmesi ve kardan gelenlerle sret-i kat'iyyede ihtilt ettirilmemesi hussunu liva kumandanna sret-i hussiyyede syleyiniz. edin Bu misill gelecekler hakknda ayn DAHLYYE Yine tekrar ederim btn Rumeli yek vcd olarak kym halindedir. ehirler stanbul'a doru boalyor. Ferik Hsn Paa kumandasyla 5 bin kiilik bir ordu yrmektedir. Paa erkn- harbiyle yarn atalca'da buluna caktr. Bu sebeple hurn- hamiyyet (coan mill onur) karsnda ne sz ne tedbr kr eder. Trenlerin alamad kahramanlar miyen (yryerek) azmet (gidi) hazrlnda bulunuyor. 3 tren topu levazmyla gidiyor. Padiaha arz ediniz. artk red edilemez. Dil-hh- millet (milletin istei) mumeleyi tatbik

Py- taht- ahaneleriyle beraber tac ve taht- Osmniyi ve btn milleti vahim bir izmihlle (yok olua) sevk edilir. Etrf- hnede bulunup yevm-i hl fecasn tertibi hiz Nadir Aa, lyas Bey, Frenk Emin Bey Mushib Fevzi Mustafa Bey gibi hinler hemen teb'd edilmeli (uzaklatrl mal) ve mahbsnlerimizin tahliye temennisi ile selmet-i nefsiyelerini te'mnen af- ummden sonra mtecsir-i cinyt olanlarn adlete teslimini sng ile istifaya mecbr edilen vkelnn mertiyyet diresinde idesini ve bu sretle yeniden hkmdrm yemini isbta riyet etmesini istiyorlar. 'tikd- ciznemizce artk tereddde imkn yoktur. 1. dre-i rfiyye i'ln olunmutur. Frka-i mrettebenin vazfe-i asliyyesi her nev' (eit) taarruzdan masn olacak (korunacak) vechle gayet kuvvetli bir hkm et-i merta tekil etmektedir. Sokaklarda devriyelerin kef- gzarnda (geiinde) sevb nasevb mezkr mfrezelere sz syleyenler mes'l tutulacaktr. Devriyelerin f-y vazifede zerre kadar mkilta k' olunduu (drld) grlrse silh isti'm l edecektir (kullanlacaktr). 2. Hkmetden me'zn olanlardan m-adsnda (bakasnda) silh grlrse mfsidlerden add edilecektir. 3. O . Cem'iyyet kulpleri mefshtur (yrrlkten kaldrlm- 65 -

-BEYANNAM E-

1. Millet senelerden beri icr'-y mezlim eden kuvve-i istibdd paralayarak hkmet-i mera-i mertay te'ss etti. Bu kansz inklb- mesddan mutazarrr olan (zarar gren) edni gayr mer' bir sretde te'mn-i menfaatlerine hdim olan (hizmet eden) hl-i sbkn iadesi iin bin trl hiyel (oyunlar) desisi (hileler) ve denete (alakla) mrcaat ederek hkmet-i mera-i mertamz rahne-dr etmek (zarara uratmak) istedi ve btn lem-i insaniyyetin tel'in eyledii (lnetledii) stanbul fciasnn hudsuna (mey dana gelmesine) sebebiyyet vererek ma'sm kanlar dkt. 2. Millet; hayat ve ikbli olan mertiyyetin rahne-dr edilmek ve ahkm- er'iyye ve edan ve selmet-i ummiyye-i milliyemizi mens olan kann-i essmizin ayaklar altna alnmak istenildiini grd. Ve bu harekt denet-kranenin sebeb-i asllerini kat'iyyen te'db etmek lzmunu takdir ederek heyet-i ummiyyesiyle stanbul zerine yrmeye karar verdi. Ve ilk bin kuvve-i icriyye olmak zere bizi; stanbul surlarnn karsnda grdnz ite bu Hareket Ordusu'nu buraya gnderdi. 3. Hareket Ordusunun maksd, hkmet-i mera-i mertamz hibir kuvvetin sarsamayaca sretde tarsn etmek (kuvvetlendirmek) ve sarf- kuvvet erit add ile meyyed bulundu ve Kann-i Esasinin fevkinde (stnde) hi bir kann, hi bir kuvvet olmadn ve olamayacan isbt eylemek ve mertiyyet-i meramzn istikrrndan memnn olmayan vatan ve millet hainlerine son ve k a t' bir ders-i-intibh vermektir. 4. Mazlm ahali, bitaraf efrd tamamyla himye edilecek ancak muharrikler (tahrikiler) mfsdler (bozguncular) ve mrikler (i birlikiler) be-heme-hl (nasl olursa olsun) lyk olduklar te'dbt- kanniyyeden kurtulamayacaklardr. 5. Hey 1 et-i fzla-i ilmiyye ki tac- ihtirm ve intihbta yn- tekrm ve ta'zmdir (sayg deerdir). Fakat te'mn-i melanet ve menfaat-i diye maksadyla yalandan kisve-i ilmiyyeye brnerek din-i erif-i Muhammediyi tezyif ve istihfftan (kk grmekten) ekinmeyerek teml-i mefsedete (bozgunculua) kalkan bir takm hafiyeler, menfaatpe restler elbet de muktez-y er' kanna gre mumele grmekten hals olmayacaklardr. / 6. Milletin meb'uslarnn ve bu muhterem meb'uslarn yn- i'tim d (gvenilir) grp intihb ettikleri (setikleri)
66 -

hey'et-i vkelnn hayatlar ve kann-i essnin kendilerine baheyledii hukuk ve nfuz ve salhiyetleri tamamyla ve kemliyle te'm n ve skn ve srr- ummiyye kat'iyyen istihsl edilecektir. 7. Selmeti vatan ve sadet-i milletimizin istilzm eyledii (gerekletirdii) icrat- askeriyyemiz esnasnda stanbul'da bulunan bil-cmle muhterem sfera ve ecnebi misafirlerin kat'iyyen muhfaza-i hukuk edilmemelidir. Memleketin inzibt- dhili ve sknet-i tam meini ve cmlenin muhfaza-i hayat ve maln te'm n iin her trl tedbir ittihzna tevessl edilmitir (nlemler alnmasna bavurulmutur). vak'a-i fecisnda kanlar dklen hednn ervh- muazzamas (ruhlar) karsnda hesb vermeye dr- havf ve hayet olmaya (korumaya) mahmm olanlar ancak o fcia-i hn-ldun (cinayeti ileyenlerin) filleri ve mahrek ve muarikleridir. Bu muktezayt herkes bilmeli ve msterih olmaldr. Hareket Ordusu Kumandan Sfer ve misafirn-i ecnebiyyenin bi-huzr
6. Meb'usan milletle vkel-y devlet ve zbitan ve efrd- saire-i hamiyyetin mevcd muhteremlerinin na-hk (haksz) yere aktlan ma'sm kanlarn sryp getirmesiyle mevki'-i iktidara kid olan (iktidarda oturan) bu na-mer' ve kanl kabineye be-heme-hl skd ettirilecek ve btn milletin ve binen-aleyh bunlarn muhterem meb'uslarnn i'tim d ve emniyyet-i tam meini hiz olanlar reis-kra k ' ad olunacak tr. 8. stanbul

7. Vkel-y milletin ve devletin nfuz ve hayatlar hakky la te'm n edilecektir. Fatih, Samatya Ramiz cihetleri kumandan Erkn- harb (kurmay) binbas Musa Kzm Bey Mrettep 2 nci Alay Kumandan. Karargh Fatih 1 nci Tabur Ramiz 2 nci Tabur Samatya (367) 3 nc Tabur Fatih (300) .... , , u * mele5 * 60 kadar ?eh,d ve yaraIu

Ahali ile temas eden yoktur. pheli adamlar tarassud (gzleme) iin kumandanlar tarafndan gnderilen huss baz efrd
o/ -

Softalarn ahvli fendr. Der-dest olanlar zerlerinde silh kyor.

(ele

geenler)

Buradan sevk olunan mevkflar 1000'den fazla "Davutpaa gayr- kfi - Davut Paa'da muhfz bir blk. - Samatya ahvli iyidir (Kumkap, Yedikule karakollarnda birer blk, 2 Samatya karakolunda) Efrd teslim alnan Alt mermer Koca Mustafa Paa Seyyit Nizam Mevlne kap Bu mntka iin en muvfktr.

Bodur iyi merkez Kumkap olmas daha

Fatih telgrafhanesinde bir telgraf lzm (S.Yedinci Alay Svari Binba Sabit) Selimiye Beyolu ciheti : Mr-liv (Tugeneral) evket Paa Kzm Bey Kabayut'da : Kavala Redif Taburu Manastr Redif Taburu kinci Ordu'dan bir batarya (7 nci Seyyar 2 .Tb, dan) 7 nci Svari Alay 2 nci Ordu'dan Onuncu Svari Alay (2 nci Ordu'dan) Bir otomobil Taksim civarnda : 24/1, 20/1, 36/1, 10/4 "bir Mekteb-i Harbiyye'de" 81/2 Makineli Tfek Bl. Mekteb-i Harbiyye'de : dan" nc Ordu'dan iki cebel bataryas. Onuncu Alay'n 4 nc Taburu'ndan skdar'a gitmek zere Kabatafa gnderilen : Piyade 18 tabur Piyade 6 tabur Manastr gnllleri Bir otomobil Mekteb-i Harbiyye'de kararghtadr.
-

bl

kinci Ordu'dan iki batarya "7 nci Alay, 2 Tb.

bir

blk

68

kinci O rd u'nun stanbul C ihetindeki Kuvvetleri :

Rami ve Fatih ve Unkapam ve civrnda : 2 nci Alay (3 nc Tabur) Telgraf mfrezesi (bu gn Ramiz'den Harbiye kararghna aldrlyor) : Otuz kiilik jandarma mfrezesi. Makrky ve Bab- l civrnda : 1 nci Alay (3. Tabur) Ayestefanos'ta : 9 ncu Svai Alay (Meclis-i Meb'usn) Kavala Manastr Kprl Drama Ohri A1. Ah Hlkmet Be^ e Ordu kumandan nmna topu klas Kumandan vekli Erkn- Harbiyye (kurmay) Yzba Osman..

Manastr gnll taburuna ifahen Ksmen ve pr ksmen trenle 18 nci Nianc .....Redif Svari Mlzm Ahmet Efendi. Hseyin Efendi'ye Kumandan paaya : ki binek Ve bendeniz Eyp : ki binek Hazrlanp Aziziye Karakoluna gnderiniz. Mays nihyetine kadar Jandarma Efrd- Kumandanlna kimsenin ta'yn edilmemesi. Cedide Mektebi

Vasf Sirkeci zmir Oteli mste'ciri (mterisi) Mlzm Eyp Efendi'ye. 4 Nisan Selnik'ten hareket 9 Mays Selnik'e avdet (geri dn) Galata kprsnde 3 tfek Kprde iki mitralyz. Ahmet Efendi vstasyla

- 69 -

G lhane'deki Kuvvet

11 nci Alay

3 nc Tabur

2 nci Blk Cephane Karako lunda, Glhane Hastahanesi (250) 4 nc Blk saray iinde 3 nc Blk Bab- hm yn ittislinde (yaknnda) yeni karakol 1 nci Blk Bab- li ve meb'usn 1 nci Blk Unkapan, Kkpazar, tahniyye karakolu 2 nci Blk Bahekap Karakolu 3 nc Blk Yank Osman civr 4 nc Blk Aziziye

(50) 34 nc Alay 1 Tabur

Svari 14 nc Alay Sirkeci Merkezdeki topular 14 nc Alay Blkleri 4 adet devriye kolu karlacaktr. 14 Nisan 325 (27 Nisan 1909) 3:4 saatte tebdil edilmek (deitirilmek) zere. Maka'da 1 tabur. Silhlar Maka deposunda. Karargh Taksim klasnda. Enver Harbiye Nezreti kolu : Fettah Beyle beraber Tophane istikametine giden kuvvet "35 nci Alay 1 nci Tabur, 34 nc Alay 4 nc Tabur'dan mretteb bir blk", Manastr Gnll Taburu sahra topu 15 nci Alay'dan 1, 2 bt. Harbiye Nezaretinde bulunan kuvvet : 35 nci Alay 1 nci Tabur, 17 nci Tabur "merkezde" Sley man Bey 34 nc Alay 4 nc Tabur "bir blk" 221 nci Blk Hapishane-i ummiyye bir blk Davutpaada bir blk topu klasnda.
- 70 -

14 nc Sahra Topu Alay 2, 3 nc Bataryalar bu kuvvet ayn zamanda Sirkeci skelesi ittisalinde itim ' etmi buluna cak.

Taksim Klasnda 24 nc Alay 1 nci Tabur 20 nci Alay 1 nci Tabur Serez Redif Bir blk (Manastr Gnll Taburu'ndan) Bir makineli tfek Taksim Meydan'nda 3 nc Alay 3 nc Tabur 24 nc Alay 1 nci Tabur bir blk Harbiye Mektebi'nde 2 cebel bataryas 2 sahra bataryas 35 nci Alay 3 nc Tabur ? skdar'da 18 nci Tabur 24 nc Alay 1 nci Tabur 20 nci Alay 1 nci Tabur Serez Redif
P.6 Tabur Tophane'de ve Ta Klada iki makineli tfek 7 nci Alay bir blk Tekmil bu kuvvet bu gn 2.30'da Kabata skelesi ittisa linde toplanm bulunacaktr. Selnik Redif Taburu Ohri Nasli 650 700 450 350 350 500 3 000 400 Rstemli
- 71 -

17 nci Tabur nia 18 nci Tabur nia Selnik Redif 24 nc Alay 1 nci Tabur
6 nia

Serez 34 Alay 1 nci Tabur

Svari 2 nci Alay Kolaas Salih Efendi Aksarayda Olanlar Tekkesi yaknnda, Sorgu Soka'nda Rfat Paa'nn hnesi. 2 yattm. Mays 325 (15 Mays 1909) Glhane Hastahanesi'ne

5 Mays 325 (18 Mays 1909) ktm. Mustafa Kemal (mza) Pertev Paa; 2 nci Ordu topularndan bir bataryann nmne bataryas olarak stanbul'da braklmas. Su kumpanyas su versin Kthane, Orhaniye ve Yldz'daki svari klalarna Yarn sabah tahrk edilecektir. tamamyla toplanmas iin. Ekmek ihzr ve efradn

nc Ordu levzm reisi mart maan soruyor. Mecruhlarn mikdr, ayr koulara tefrki Sebzeyi yeni camide sebze komisyonu, et, ekmek ayaklarna gidecek ot, saman, Kasmpaa ambarndan odun ve kmr, erzak Sarayburnu'ndaki erzak ambarndan.

Mntkalar Aded
1. Harbiye Nezreti 2. Meclis-i meb'usan ve Glhane 3. Fatih ve Eyp 4. skdar 5. Makr Ky Aziz Bey 2 2 2 3
1

Taburlarn adedi
35/1, 17 P. 34/1, 34/4 36/2, 20/1
6 , 18, 24/1 1 cebel bataryas 35/3

Topu 15 nci Alay 6 batarya Sarayburnu 14 nc Alay 3 batarya Mitralyz 5 makineli tfek
- 72

Ali Hikmet Bey Nak Bey Haan zzet Bey 35/3 Kumandan

-Selnik'e Sevk Olunacak Taburlar-

Bahren Selnik ve gnllleri Manastr ve mill taburlar Ohri taburlar Manastr redif taburlar Kprl taburlar Nasli taburlar
Drama Kavala Serez " " "

, a ren

Trenle

Sevkiyytlar Mdr Muvini Binba Reat Bey, Frka tarafndan Mmtaz Yzba Nuri Bey

(Mr Ethem Paa Hazretlerinin yaverleriyle miyyetlerindeki iki avuun murularna mmnaat olunmamas zmnnda (geilerine engel olunmamas konusunda) merkez kumandan Remzi Bey'e tebli olunmutur). Mehterhane Erkn- harbiyye kol aas zzettin Bey'e Bataryalar, Selnik Redif Sarayburnu'nda Mitralyzler Aded Unkapam'nda iki Yzba Ahmet Hamdi 3.0rd Qajata ~ yzba Haan r T Ahmet Hamd

"Sarayburnu1 ndan

Tfek 2
1

Buraya Ihlamur Mahpus "Maka"

- 73 -

11 Nisan 325 (24 Nisan 1909) saat 12 Glhane 14 nc Alay "tavlada" mnzeyi 15 nci Alay "ak ordughta" yanda Karargh svarisi "ak ordughta" kuyunun sanda Glhane kolu : Kumandan : smail Hakk Bey 2 nci Frka 1 nci Alay 10 ncu Tabur "Meclisi Meb'san ve Topkap Saray" 2 Tabur 1 Batarya "Ayasofya'da"

Karargh : "bb- ser-askeri" 34/4 bulunan itfiyye neferlerinden alnp sandnzda mahfuz

Mlzm Hakk Efendi cephaneye me'mur, iyi bir muhfz efrd iin Hafz Hakk Bey'e. Beylerbeyi'nde Selhattin Beyin kknde. Topkap daki tabur Selnike Lira 12,5
10

22,5 Ariv No Kutu No Defter No : Atatrk zel Arivi : 7 : 10

- 74 -

m I

Defter No : 16

-! } - i- : h -"
j.

tfour:dju MoiT.I
i r

Q i

H te s S j ^ e ia le s

J, ' j) j c \ j

1 t

Defter No : 16
<v-j f U l*

I M J , J ou r du ^

. t y *- i-

u- ^ tA> j 'V

< > >n / ~

&S

0 -*^ y V
>

^r\s-~

> r f t J )* I

J ^ j ^

/v y

^_/"

o j^K L y f jjjl / g o - -

- J ^/Mr"* - . jr^ " <*j J J o* i (/_, J\ *> * -

" -- -

cj- y ? *.*aaas4 -

<v- / <^_r / v y \^ i.* .

-V N L* < > 3

r lj Vf /'
> - I 'J
^ y - u - V

-'a f Je*j I C o L.

e > 1 Ti l.^ JL J l/' \ > S-J

j - Q|

j
(

r * ' * - > J^ J

te L -_^ -*

O I

r<-* _ i V ^Li <^ j~ < -" 1 r*-fy A^ c -i o v c * -j j ^ 1 * r, L Ji XL-J y~*Z 1 >

O v't-' U a j . / ^ r ^ y -*

! j

Jour d u M o is
nj J ! * > ^ L J y
J . '- 'C - 'O^-I y_ J LC I ^ y ' o -----

30
-j^ , / ^ - A ~ - j I A T I u - I

x-jS? u ^ r-

jji.'r

'' -*' ' '* - ~ - ', ^ ' __ > -

'^ '*
Ji

^, ^ _o y/ c - 1^ 'r" ~^ : c T
Af'^- L

^^

Defter No : 16
JouT N^u M ois
'J
\ ( j ^ C*AO^* (V-^ ^ j

\ \

cO r^

^ < ^ ' r* L *s*>i r0

sv

^ i_*_j C ^I i
(r f

V L, ,

C > I /so I

r - - u i j* -- C (J y^S Jr iX ^j> *1 r"V *

- I J ii ti
c U ^ <WA j tx^J
<j Us j I y _

\ J
\C~(

v ^ O *

i i

e___ __ C ^ >

'
A ' . -*> <U 1>3 I - U ^. ~

Jf {--!J J*
J ^
l

P^OJ l^c* _r v-^i*-

"*,a

i> ^ i
>-*

(p Jj< * j^,
J J i w /V - jX ; f e V

^Lois J o u r d u M o is
\

m . \

i
i

V 4
eJ
l /

V ^p. '
r +*>-'-* I * \

jTT

^ i

)J'rJkj> O W3J.I J

^ 'w ^-

Ui. j>i <r^L-^

fX. i/- ^ ^T""/ ** ' j 1 ^ ^ t- " ^ ^ < ip j ' <^-r:^ 1 ''-** ; V u ' J < -^ < X> 2^ { ^ I ^ ^ <^ I ~ " ^ ^
a
l ( \ y **S ^

lt/U

78

f
Defter No : 16

U s* /

C lC j

t ~ - - r* ^ J y~~Oj*l^ r L
^y^Jm o j o J , i J
j >

s^

;
/ -

\S
>-* o
j j

^^

r^

Lr*

jJ

_ J t i . " &. V ^ j- * ^ _ t ,j i

o*--* *
*

J o j y ^ ii^
yd-.

pii2> c / / jll f i j p

* (L. I rp j(j I ^ j, *

ft J c*JL j/U A L . _ .J -.

ji

LZEU

t .AX*y * U/Sj-J Ay j j i ! o*c - ^0 -' u ( '^ >y I . r <^--r' i ^ i ' i ^

- 'l'X - > U > - V / I J U j 1 _

) o L I v l-l * L tf * r ^V ' __, ^fl i ^ -y A **'* ^ * < ! > om i jL j s ti- ck^*' *

^ crCTJ t>
j

Jour d u M o is

26

<> i j

t/ U r A ' t* u ^ j ** - j t J'f* ./ * j ^ c ' V v 1 A j_jT ->Ul I.j * > <y^'

< *^ s J

*AJ>I ' c 1 -,-^ o * * * !i -^tf ^ J4 r -- ^ oJ uJ 1lAl * O __ / A ' A ' / . i J j '^J- 1 -IJ O ~ A; -* i >_

< i- < r

J > Vy^ )^ P- 'r->J<' " <v>^ I As 3SJ-* c* --- < T * ^c ! ws V ~ s Uc-A-* X 1 . ~ ^ j

- 79 -

Defter No : 16

g
Jo u r
V

du
^

M o is
/v u _

23

H V e /r ~ 1 ^
cT >** . I /^ ^ - ' < J

V V
-r

f'**\ ''" O jjLj > '' O - A i JJ_I

L
F r

__i<r

< & c .s s f

V^ -

Jour d \o 24 u M is

Jo u r d u M ois

13

" / S py-o

_ _ __ 6 J _ \_ _ I_ I (- i _ _

Jo u r d u M o is

22

, LJa v j a L_ >

Defter No : 16

Jo u r d u M o is

< 0

O u

11 3 r

- <

o- -_ L

J o u r d u M o is
-r
wJ-nr _5 ^

V}
M

~ -" -* - V - V *

> U>

\) \ ' i> ,1 z 'J^

- * 't ,x^~-

- ^ ' V e i-

\ -V

r~

- j '- ) >'

' v - - ~~

j i L^v^-

_ ^ _ y
\ -/

V 1 i * ~S\ lW *\ k i?
*

-- \
-

i 6... l- I 1 >6/; ^ ^ ^ jp I 0
- ) '

y r-

A
\

Je

-j' . t/

r 7 : '

i>v oy

-= r
v *

.y ^Jo

j *\ JL _ i j* ,_
/O I

- 82 -

Defter No : 16

O.A- J> 1

^J y-3

^A ) \

Jour d u M o is
V -SuJ I j ^
V

" ^ r "J ' * V o >

V
Jf

/ ' j V^> v r C -

j> - " r ^

'

^ "

"* \ * ^
#

"

i Cs ^
\

CtA^ ^ 4- js2 ^ X " *'

<_ V. '"A J

*- ^> V < j

N -^ \ >

j F ~ /.'u !

l~r.r-

Defter No : 16

^ ^ A /T ' L~

*7 7 ?

d a Moi s Y

Z'r

' (o

Defter No : 16

M
1 ^ J o u r d u M o i*

T ^

r'

'

^v

^ r-'T :

y > jr

86

Defter No : 16

i
2

dcN.tt Atai feffi S -l* t

*il r<
. Vkfinla nc^U n

JU rf bW

>VLirt*l CUki

wi
T

Jour du Mois
i 1 H,xU>M fw M ta fta
R .f* *

i,

rtriL oft. m
AK.C

3
_
1921

OVIU^w
SVklM

m orn 2 toril 1 &M mm m

iva

rsttku
X M VM &N AM*

|e ? *

t* * V C

M fU M k

>r ^ . ^

;.

IWkw**

iW rhM S' AM

ilUwk
c ^ *

C liM m
***** & I|mc L

T
Lh+4
Hiikwta

C&AI4K. r M t j.3m &C

omm

l NkSa*

eaoue
T

iS S \ K? fi.
S Stm S*| IMn^kK S Mrt . O n.w n * t 09. Cd

rooum
llfeh ' 1 Oxrtti

w*^ 1 1 ; 1 . ' , i I / '

y imiUf V

Z
4

c . 1 s

1 Um M

Uh lur t /) ' w Ctu' I- o '!- V L , C ~

WUHm

CS'Oiif

9 tbctovi . ICWyli

\ *UtkirlM lS
S*O tfpfciM

. S flan *

ATATRK'N 16 NUMARALI NOT DEFTERNDEN

15 Mays 13316 Maysta 1335 (1919) zmirin igali. Biz star.S: dan

1. Daylar daylar viran daylar 2. A kzm sana ^ ker alaym m? 1. Bilmem ki beni sen ne zaman dedeceksin. Maherde mi dil-d edecek gldreceksin. Ben anlyorum sen beni berbd edeceksin. Byle zerek elenerek ldreceksin. 2. Niyetim
2 . Endaht.

Efendi! umma sen, ab- hayt bdeden hisse tahsis ettiler hayvana vermezler.

an

insana

Harb-i umm memleketimize bir malbiyyet tevcih etti. Dmanlarmz bunu vesle ittihz ederek (kabul ederek) milletimizi imha .tmek istediler. Buna kar vku'a gelen galeyn- millyye Ankara" muazzam bir sahne olcu. (Ankara; Harb i umumnin memleketimize tovch ettii malubiyyeti vesk ittihz ederek, milletimizi s.h etmek isteyenlere kar vuku'a gelen galeyn- milliyve r -czzam . bir sahne oldu). Bizi, yaatmak istemeyenlere kar yaamak hakkmz mdfaa etmek zere toplanan "Trkiye Byk Millet Meclisi Ankarada in'ikd eyledi (topland). Bu gn o, Ankara, mill Trkiyenin "milli m .mzn (mill muhalefeti) kuracak Trkiye muallimler kon? .esinin in ikdn da sahne olmak mazhariyyetiyle mftehirdir i:>.ar syla vnmektedir). Asrlarn mahml olduu derin bir ihml-I darnin bye-i devletde vcda getirdii yaralar tedvi iin masruf olacak (sarf edilecek) himmetlerin en byn hi phesiz irfn yolunda ibzl etmemiz (harcamamz) lzmdr. Geri, bu gn madd ve m'nev menbi-i kuvmz hudd- milliyyemiz dhilindeki memleketlerimiz de mstevli (igal etmi) bulunan dmanlara kar isti'm l etmek (kullanmak) mecbriyyetindeyiz. Ve bu sebeple irfn- memleket irn
- 89 -

tahss edilebilen ey, mstakbel marifimize m-bih-is-istind (dayanak) olacak bir temel kurmaya kfi deildir. Ancak vsi ve kfi erit ve vesite mlik (yeterli koullar ve arala ra sahip) oluncaya kadar geecek eyym- cidlde (mcadele gnlerinde) dahi keml-i dikkat ve i't in ile ilenip izilmi bir "m ill terbiye program" vcda getirmeye ve mevcd marif tekiltmz bu gnden msmir (verimli) bir fa'liyyetle altracak esaslar ihzr etmeye hasr- mesi eylemeliyiz (hazrlamaya almalyz). imdiye kadar ta'kb olunan tahsil ve terbiye usllerinin, milletimizin trih-i tedenniytnda (gerileme tarihinde) en mhim bir mil olduu, kanaatindeyim. Onun iin bir mill terbiye programndan bahsederken, eski devrin hurftndan ve evsf- ftriyyemizle (mizacmzla) hi de mnsebeti olmayan yabanc fikirlerden tamamen uzak, seciyye-i millyye ve trihiyyemizle mtansib bir "Culture" kasd ediyorum. nk deh-y millmizin inkif te mni ancak byle bir Culture ile te mn olunabilir. L-ale-t-ta'yin (gelii gzel) bir ecnebi "culture" imdiye kadar ta kp olunan yabanc Culturelerin muhrib (ykc) neticelerini tekrar ettirebilir. "Harset-i fikriyye" zeminle mtensibdir. O zemn mille tin seciyyesidir. ocuklarmz ve genlerimiz yetitirilirken onlara bil-hassa, hakk ve birlii ile taarruz eden bil-umm yabanc ansrla mcdele lzmu ve efkr- milliyyeyi keml-i istigrk ile her mukabil fikre kar iddetle ve fedakr-ne mdfaa zarureti telkn edilmelidir. Yeni neslin btn kuv-y ruhiyyesine bu evsf ve kabiliyyetin zerk mhimdir. Daima ve mdhi bir cidl eklinde tebrz eden (ortaya kan) hayt- akvmn felsefesi mstakil ve mesud kalmak isteyen her millet iin bu evsaf keml-i iddetle taleb etmektedi r. Teferrtm tamamen erbb- ihtissma brakmak istediim bu mes'ele hakkndaki umm nukt- nazarm ikmlen (genel noktalar grm tamamlayarak) ifde iin yeni neslin techz edilecei o evsf- ma'neviyye meynnda kuvvetli bir ak- fazlet ve kuvvetli bir fikr'i intizam ve inzibtdan da bahs etmek zarretindeyim. te, efendiler, biz bu kongreden yalnz, izilmi eski yollarda alelde yremenin tarz hakknda mdvele-i efkr etmeyi (tartmay) deil, belki serd ettiim eriti hiz
- 90 -

(bahsettiim koullara sahip) yeni bir san'at ve ma rifet yolu bulup millete gstermek ve o yolda yeni nesli yrtmek iin rehber olmak gibi mukaddes bir hizmet bekliyoruz. Marif Vekletinin, sizin gibi halk tanm, muhiti ve memleketi takdr etmi muallim ve mtehassslardan mrekkeb bir ilim ve irfn kongresini Ankara'da toplamay dnm olmasn ve bu gnk erit-i mekkileye (koullara) ramen bu teebbsnde muvaffak olmu bulunmasn keml-i takdir ile yadederim. Huzurunuzda ve huzr- millette mill marifimiz hakkmdaki nokta-i nazarm ifdeye imkn bah olan bu vesileden bil isti fde hals- mstakbelemizin piv-y mkerremleri olan (geleceimizin kurtuluunun sayg deer ncleri olan) Trkiye muallime ve muallimleri hakkmdaki hissiyt- hrmetkr-nemi tezkr etmek isterim. stikbl iin hazrlanan evld- vatana, hi bir mkil karsnda serfr etmeyerek (ba emeyerek) keml-i sabr ve metnetle almalarn ve tahsildeki ocuklarmzn ebevey nine de yavrularnn ikml-i tahsili iin her fedakrl ihti yrdan ekinmemelerini tavsiye ederim. Efendiler, byk tehlikeler nnde uyanan kadar sebtkr olduklar tarih-i msbetdir. milletlerin ne

Silhyla olduu gibi dimayla da mcdele mecbriyyetinde olan milletimizin birincisinde gsterdii kudreti kincisinde de gstereceine asl bhem yoktur. Milletimizin saf seciyeleri isti'dd (yetenek) ile mlidir (doludur). Ancak bu tabi istidd inkif ettirebilmek uslle riyle mcehhez (donanm) milletdalar lzmdr. Bu vazfe sizlere tevecch ediyor. Pek mhim ve hayt olan vazifenizde muvaffak olmanz Cenb- Haktan temenni ederim. Sivrihisar'dan tayyare bedeline verilmek zere Osmanl Bankasna 4 bin lira eki Eskiehir Meb'usu Mehmet Efendi' dedir. Fevzi Paa'ya verilecektir. (stanbul'dan (Ali kr Bey)) Rusya Sefiri "imdi" -"Mister Mort" yarn saat 3 sonra (saat 15.00) da riyset (bakanlk) odasnda
- 91 -

Saat 4 maliye vekili

1 . stikrz cebr

2. (Ankara civrnda seran (300) tevelldne kadar efrdn celbi. (1884 doumlu kiilerin askere arlmas)) 3. (Firariler hakknda tedbir) 4. (Maliden silh almak) 5. (Ahaliden iaeye lbas)
6. (Ahaliden vesit-i nakliye)

7. (' ?17)flilerin merkez ordusuna celbi)

8. Depolar

9. (Gazeteler) Ordunun yeni vazifeye geldiinden bu gne kadar yaplan

iler.

'anr. 3 sonrada ancak 5aar 5 Rus sefirine f'j'in "ahlide havan" >t^bo lu'y a gelmi zbitnn celbi) arktan silh arktan silh-zbit-merkeb-(sng-kln)Samsun'da : Ttnler Amerikallara satlsn
1 rifbzondan buraya veya geriye ser' ve emin nakliyt.

Not : 1. Bolu'da tekilt 2. Karargh seyyar hle gelecek. adr vesTe. 3. Yaplabilen hazrlklar. (Erzurum cem'iyyet f uabekir Paa Raif Hora vstas ile Mtak Bey Meb'us) Ali ir'den madasn (bakasndan) afv. Benim imzmla meclis nmna Nurettin tekrar tecziye (af) etmi isndlar yok. Muhiddin Baha Bey Efkar, iin Saat 11 mer Ltf Beyin sylediklerinden Saat 5:6 'ela 4'do istasyona
_

Paa

affetmi

02

- lyas kaptann kaynvalidesi.

evinde

Yahya

kaptann

iki

ocuu

ve

- Hac Doan Karakolu yannda Gavri'nin hanesinde smet Bey'in yannda beylerin yannda. Yahya kaptann refiks. evket Hanm - Msy Kalomati. Not : 1. Vekillerin mhim mesili grub hey'et-i idresini haber dr. 2. Mzkere reislere arkadalara 1. (Efkan Sefiri "hriciyyeye") Meclise dhiliyye vekleti iin m almat vereceim. Bulgarlara yarndan sonra. 1. Cevad iin bir i'timdnme. Not : 1. Hudd Fethi Bey Bak'da karmak.

valilik

etmi

Trabzon'da

Khya mes'elesi Seyfi. Grub hey'et-i idre yazar saat birde toplanacak. 3 Sefiri kabul, mcevhert- nebeviye Filistin hakknda bir sz, 3. 5 Rza Nur Bey Ziya Bey'le birlikte.. Ben haber vereceim. Not : 1. Mmtaz mtekid malarnn i'ta 's (verilmesi)
2. zmit civarna seyhat vesikas "ale-l-usl"

"Erkn- harbiyyeden Kumandanla" 3. Gani Bey. 3. Mehmed Kaya 1. Pazartesi meclisde zht. 2. Bu gece hey'et-i veklede saat 6 da Necati Bey grub Hey'et-i idresini haberdr.
- 93 -

- Mnir Beyin notlan Hayati'de. 1. Mahmud Esat ve Baha Beyler mlkat gece. "svireye" Mesudiye Telgraf Mdr Rt Efendi 800"dr "1500". (Jandarma Kumandan Baha Bey Fevzi'yi de alsn ordu ya) 1. Jandarmalar yiyecek, iecek, et. 2. Eraf talyan tbiiyyetine. 3. Ahz- askere mdhele. "Antalya'dan-Kuadas'na kadar". Tamirt, inaat, ("Marif Vekili" gruba izahat "hep idarece" ve grubun te'ydini. Mbarek Bey "Hamdullah Suphi Bey" "Bekir Sami Bey" "Hrriyet Oteli'nde"

Dyn-u ummiyyede Ziya Bey Pazartesi saat 2 sonrada (saat 14.00) Hoca Harun Efendi sbk meb'uslardan "Efkanistan'a"
(Azerbeycanl 400 kii kadar var? Erzurum, Samsun, Trab zon, Giresun "burada bir gn" Cell Bey'le grmler). (Pire Mehmed stikll Mahkemesi'nde "Yzba" Erzurum'a gitmemek artyla serbest. "Yalanc" imi. Sefil. Pazar saat Bey'in ii. 11'de Mustafa Bey Adliye Vekili'ne Muhittin

Saat 11 20 Efkan Sefri. Haki Bey "Binba" "nebolu" 1. Tern-i verilmemi. gelmi shilde meselesi 11 sevk bin m emru ksr lira nefer hl

snide yer

2. 1 Kanun- evvel 5200 lira battaniye paras verilmemi. 3. 6 020 mliyeden alaca var. Verilmemi. 4. Manifatura, bez, hassa, 4030 ksr makara, bir vapur levzm ngiliz bandral mbdele keyfiyyetinin ile cevba tavassut.
- 94 -

Cumartesi saat 11 evvel (11 .00) Bekir Sami Bey'e : Me'zniyet. Heyet-i sefret iin.

Durak

Bey Nafiz Bey,

4:5 gnde kurye gidecek mektb, emir.

- Mtehassslar iin Erkn- harb zbiti bunlarn ataemiliteri ile. (Fahrettin Antalya Dhiliyye Hriciyye vekli kinci Reis Vekili Bundan sonraki itim ').

Eskiehir'den gelen asker aileleri ev bulamyorlar Kumandan muvenet. Reis vaz'iyyet-i hukkiyye. Hkmetin eklini tebdl lzm. Yenilik. Hey'et-i ummiyye Cem'iyyeti merkeziye kongreleri. Riyset cihn mul. Mfit Efendi.

Ankara

Hilmi Bey'in kitabnn muharrer tab Hseyin Refet Bey'le Hac Ahmet Bey Mu Diyab Aa'ya muhassest. Etem Paa Haydar Bey'in akrabas acele diye tahakkuk. Mu'a gidemez "Kmeri Bey" Ruen Bey Gmhane'ye. slm Kongresi. Program beynname. smail Hakk Berkok Cenb Cephesi Kararghnda... Kuman dan Kemal Bey Sleyman taraflarna

- 95 -

Hey'et-i veklede : Haydar Bey'in evrak. Bekir Sami Bey Encmen-i mahss Dar-ll-mualliminde itim ' Hey'et-i vekile. Ariv No Kutu No Defter No Atatrk zel arivi 7 16

- 96 -

D efter No : 17

*>ur du Mois
^ ' r)(- ./ * i

j> ^
J
,

i'5

0
I ^-

v * - -I, ~1t *.!* / s-

U J

\v

-i7_
' 7 -1

91

Defter No : 17

tfour d u M o is

*^-v

+_ ; ' j _ ^

>> -^ J
" -"?-J" 2> " x -f Oj>> tfjly - > J^V
:

U -\ #
- c cf U .P %

>1 > f^/i . t , V >

-

/ V

* ^

r O t A -O W

j ' t (J ^

>

* **,

O-tOf, w 0>4>
O ^ V - , _, -I v _ ^ I . * . J j ( / I . j

J J , 1 f' 1 ^.'

^ i4j

.*'.

j j Ok cT* u .V r*'^ / - P v i *
1 *. a v ljk / ^ v , (r u j i - ___v,^ j .

Jo u r d u M o is

. - j/ ^ / * -

'* A t jk *

* j J

ajukV* jJ - * ^ >

aJyw

" J

-**'

t*'
*--U> O j-R r1

A <j tf'- * * > ; 'j'tk -* -- V

i,' J * U I ,*. t - V - ' t/'-'yO V ~ > -J o > C -^ > ^ *

W> ~ P vfe> > ^ >

o 'S .jjp J
, . .

V* ''f *-> '* y O** -' " f i

/

t)y ay tx >-y <'* o - > V '^ x 'v * ^ V * *

^,1 . o A -.? # -}i-~r Jt o~ **. OAJ'-' -

- 98 -

Defter No : 17

O-*> (f/Ufr JV y
/ ' o
*.

'

J . 'S J

*** ^

~ J

f-'-'/J:

Jo u r d u ]ULois

.; r ; *
^

\ . O cm , m

J- C
v->

^ '
.

>^yu <- > >*

^ _J 7V

io^ i ^ > * V *_ *" j * c

I ' - >wi

u-> V
ojJ-

/U vw >

>> ^o*-> >i -v^' . < *i

-- . >> o*

. ^ r'lj' , . , ' < M V

w ',W '
'

vn - V

v>O ~

? #.

- 'V * M* V W * _ft_r* >* rf;- < :c > 6 ^

\ ^f ' . ; ,i1 . j y / f 5 >/ U ^ -^ - o j/

lv l.'> *>^.A*' j >> \ f l J / 4*A J -

~ ^ ._s-* rr

" \

.s- '

-J, \if *S>

Jo u r

du Mois

cJL''^

. -*

-1

M u F

1 1 1 t T
1 7-7

- 99 -

ATATRK'N 17 NUMARALI NOT DEFTERNDEN

Ali Fuat Bey Nadi Bey Refik evket Bey Ali Bey Haan Bey Muhittin Baha Bey Sreyya Bey Avni Bey Zeki Bey Ali Sruri Efendi Tahsin Bey Yahya Galib Bey Tevfik Rt Bey emseddin Bey Kadri Bey Cavid Bey Doktor Fikret Bey Ahmet Hilmi Bey Rt ^a Hakk Bey Reis Reis Vekli Reis Vekli Karahisar T rabzon Bursa Saruhan Saruhan Adana Karahisar zmir Krehir Mentee Ankara Diyarbekir Kars Kozan Kayseri Malatya Van

1. Ankara'daki toplar. Koum hayvan. 2. Bakteriyolog' Yzba Selim ta'yn mes'elesi bazan kitbete. Efendi (cepheden geriye)

1. Akehir Bank direktr Nuri'nin biraderi iimize yaryor salhiyetinin fevkinde yardm. Kalsn. iddetle tatbk ve ta'kb edilmesini, mill ordu Erkn- harbiyye Reisi Fevzi Paa'mn hey'et-i vekle riysetinde ibksm ve Millet Meclisinin yed-i iktidr ve nfuzlarnda tutulmasn kararlatrmlardr. Selahaddin ve Ltf Beylerin taraftarlar memleketde diktatrle kar tahamml olmadm takdr ile Misk- Mill esstnda ihtiyct zaman mtensib ta'dlat yaplmasn istemektedirler. Bu grub Refet Paa'mn refkat ve mzahere tiyle (yardmlaryla) fa'aliyyetini ta'yn edecek bir program vcuda getirecektir. Muhfazakrlara gelince bunlar mttefiklerin son notasnda muharrer esaslar diresinde msta'cel (acele) bir sulhun akdine taraftardrlar.

Not

: Resmdir.

7. Grub. Parti
8. Hey'et-i vekle intihb (seimi)

9. Adnan Bey 10. Fethi Bey, Yaver Fevzi Bey ve Rza Nur Bey hrite Fevzi Paa ile mhim vazfe-geldiklerinde is ti 1 f ederlerse nazar- dikkate alnr imdi izhr etmesi.

Not

1. Pazar. Yeni Hey'et-i idre 2. Ve cephe mes'elesi.

Dmann Pln : Fevkalde bir hl zuhur etmedii takdirde cepheden nmyi Kocaeli'yi igal.
Bosfor Gazetesi'nin 28 Haziran 1922 tarihli nshsmdan : Millet Meclisi'nde Frkalar Bu gn Byk Millet Meclisi'nde trl cereyn mevcuddur : 1. Mdfaa-i milliyye cereyn. 2. olak Selahaddin ve mer Ltf Bey taraftarlar cereyn. 3. Muhfazakr grubj cereyn. Mdfaa-i milliyye taraftarlar Msk-, Mill'ye kat'iyyetle merbtdurlar (baldrlar). Son bir itimda imdiye kadar ittihz ve ta'kb olunan programda. 3. Hac Anasti zmire geldi. Atina'da mukarrertm tatbiki iin bil-cmle kolordu nezdine celbedecek. ittihz oiunan kumandanlarn

4. 16 harb sefinesinden ibret byk bir ngiliz donanmas Korfo'ya gelecek oradan arka hareketine devm.
5. Yunan ordusu vaziyyeti : haritada son ma'lmat :

5, 7, 9 ncu Frkalardan mretteb bir Drdnc Kolordu tekil. zmir kumandan (Velsopulos kumandasnda) Bilecik havalisinde tahad (toplanma)

102

24 Hazirandan i'tibaren iml Cephesi'ne nakliyt balam Afyon-Eskiehir arasnda hummal fa'aliyyet ve nakliyt her gn zmir'den mhimmt trenleri tahrk ve gerilerde msellh hizmete yarayan tekml efrd cepheye sevk.

Not

1 . Vaz'iyyet-i askeriyye

2. Hac Anesti. 3. Muhtariyet. Prens Nikola. ngiltere, talya, Fransa 4. 16 harp sefinesinden bir ngiliz Korfo'ya arka. Vaz'iyyet-i siysyye : Rus, Fransz il Amerika. 5. Temmuzun nihyetine doru konferanslar.
6. stihbarat. Bosfor (Yunan)

1. Yunanllar Anadolu'da bir muhtriyyet idre tekil ederek ve ordularnn te'mn-i haytm bu menbi'e istind ettirerek (kaynaklara dayandrarak) muhrebeye devm. Prens Nikola'nm stirkiyadis'le birlikte zmir'e gelecei. Hareketden evvel talya sefiriyle mlkat (Antalya mnt kas) Fransa; ngiliz menfiiyle (karlaryla) gayr- kabil te'lf-i metlibtda bulunduundan ark mes'elesinin uzayaca. (Muhtriyyet idre) Mslman akalliyyetler (aznlklar) hakknda baz imtiyzt te'm ni, reis-i idreye bir Yunan prensinin ta'yni, bu tarz- hlle ngiltere ve talya muvafakat. 2. Temmuz nihyetinde bir konferans akdedilecei bu konferansa Anadolu'nun shib-i salhiyyet murahhaslar da'vet olunaca baz mehfilaen tereh. Ariv No Kutu No Defter No Atatrk zel Arivi 7 17

- 103 -

Defter No : 18

Jour d u M o is
l:

^J

>J

y ,
V

' ^
j ~
i

- <
L^-1 <y&

J> ^k_> us J i

r
r ^ u j

i
^ r*

A 1 1 l V" F 1 V -i

* ~y
>>>% *
-OAr?" J

Uc
I

- U
C

'

\ * -) < L ' O j 'o / ^>1 1 * J * "

L
vV O

5 ^ -t*

flo tes S p e ia le a ^

*=*/' " 'i v -J _ * A>

le U U --^

^ ^ y fc r r
""Kr* ~J a j ^ i J"~ v=
_-

'

C rv

< - ^ '

- 105 -

Defter No : 18

1 '

J o u r 4 u JUlois

29
-

/;> ,

^ A - ^ Jy c -

_
< T * -- -V J^jJ

j/ u - I :

O ^ 1

^u-7

C y j

f
rs >y^

- 1 - x > r ,

5 * M 0- ^ 6 C ^: v

" *

A/1/1 J , , |

> < > vls^ O j V c^-JXjgLiP _ * w^y I_? L

'* < Z jS c ^ y j y ?

'A & 'A s * * t*'**

'

r fi ' ,

S -* +J

A
9 * ir ^ r r ? /
J ' s '

^aJ-

i ^ ---' r J^-r*' t * f O y * " ' lr ^ r~[

air IdU'jo F,
' 'i "

30

\V /

J)//f'^*f''~* ^

. V -) #
<y

^ *^ r <

*
Cs S
\

' 'VC
r'} ; * S+j'S H o f* ' I

A~*0 \ _

- - > 1 /'-* / >1 * ^ |* L J ?

^ >> ' \

'
, ^> -

/ > U S

C> '

V ^ I' o^ -^T' - T . s /*v .

106 -

\/ 1

Defter No : 18
!

I j I ^ ... vv
"

r i ' 1 '

I T T ... r7.ii x Jis!

. I A ' !~L :. r > * J*.'! ^ >yL^twr^J^ / 'j'/ f Jr J'i''

;
I 1 i 1.- I .> ' l j v/C>

i
'- ij Uf i j i ^ ,

-7. ^ . i
< v^| _, t!

I r j- r ,

' j . J

' s '

t.j. cl..^ ".^_,

. , / v 1 . / ~v ^

,, IU ^c,
.

, 1

,y *

.................................

^ > * ^y
I sv>

v'
r-

i I !
1

r . i y ,,'v^ / - f ^ JVir -r'/iy J*u' \" ^ / I *'w t^ o / * ^i a > '.' l^r-yr-^ p 1 < ' ^ '

i I

u-.^v^. ; ^
->,._ o

^ '" c?" ^ ~
1

S T~ '' & ^ >

jo u r 4 u M o is

28
<s } ^

y /C L ^ I ^ c0> ^ ^ ' : ^ / I ^ i ~ ' .-'' .

\ ^ I ~Cfs-> **
e /,- c s jf
cS

jy y

Defter No : 18

D
y Z J b 'e > s fJ lyf-A

Cj v
A-
- xf \S, ,

^ ->/)

^
\ j j cv

A yjO j
y

CT7 ^
_: . ^ - Jvo <*j J y ,^ /
i <c PC

c >
y

o* vi Ut> ( 1 ij> ' /VJTj J J^-C - --

P r^

<UO i-^Ur - , ? ^
' ^ . . jr',i? y x t

'

>Jj? VI < _ w M> ^ *

jour du Moi*

26

^ /-

'/ s
a

a'
.

J
.

t? \

' ( f J ' ^ - *
) w

i A L- kf~ ^ J L S ^ 23

- 108

Defter No : 18

tfour du Mois
v'"'*f~i !> I-s j
9
~J&

23
^ I -'f

y4 -'-'
- /^

j^
.

-^ > A -

yU <r^r i - /V __ "' y

** * *

^ ,> -- I 4~

/*V Ai^

e^, ^ _ -

l OL y * y vyO '

C^-tr-o U 0 . /v/ >y I

J

-o *

_ >

( J-'' U?

K - '-

a.

;v >

':- A v

dc

F
x- l>s i
3 p j< s\ ^ y?

<-f~

24
~ *

i t i
ji

0t

U-* ^

Ss

~ l> - ^

i/ y f? l

a l>

y
L*> - o

! n" i

"

-5

t
r

r r o

bVl c

<jL r + * s ( j h - Y '; s ^ je S

109 -

Defter No : 18
t /r^V C ^>

jour du Moi
J o **..

2|

< l n > ~ y* s 2-^ ^ *>i :< ^ . /I 1 -|

> ,-*Ajr ^ - r .Tfj,

X rr r r< ^ ^ V j ^ >)-r

* > ^ >(5 .

-J I t/ / J < -rj /^ -'V 4 / oU

hT
r

J * J c_ 1 * '-~

____

l l i ~ d ^ r~

vH ^

(y W > * y Jpy ) y 7 >

~J tS~>V'J_,--->

-> 6 '

v> f

V> >

/^ '-> VI *

r
^
'a

jour du Moi*
^ ^ ^ X ^ ^ ^ r ^ i . ^ ^ V r ')

f C ^ "

22
J,

^l^r< /^t> J - -fit r f r

<j/W -A J? ^ \j - ' S
s -Op)
^ > V c/U s,

- \\ ' r^ ~ ~ ,^ 0>V i &1) ^ ^ ./

>i

y .<
r^ jT p 3

.X*->

J >\ l

i e

Defter No : 18

y
^ r y i

Jour du Mois
,
qjz. 6 r^ J
<J y *

J yr^ J u> ^> ) >

v*>. / .

19

J- j r AI* /
y^L>

. clt-'
J A * *

u> / - A -J u .

t )

j,

/ r-'Jv
J- m J __ y

I '>* -* >

' A * r / l Y J C^L> wr/-U#-V /'< 1 -WU \ -*P ^ -* 1 -c^

,' ' ! '
^

>J C >-0 1 -*?- - -^

'
4 '

J f wr*^ -vr* -i/ y~~sjQj I 'sj-^

^
(j^s

vp> WiO --V p

' )

I-

^-VU 1J 0>

Jgferl du yMO I S *'

I. *

-^X^ c/^> (\
U 9 * > i ^ * I

I yAJ I > t' U f * '

J'

S rs p J -l

Z jJjvj - - y/.^J_ U c ^ S t yj- r <-<s'C

J-*-< <f \
rA s

IJyfb < v*J*-o

- o * * L * " ' * o-r-j* -6

. r

rts*'*' r & jir*

r P J * * ^ *

<-ft

l if > ^

O ^ J r

w > L

<

^ ~ X jy

r~A M y

' ^

vL^ i r u-^ v j>

I ^

- 113 -

Defter No : 18

t.

k-L -i-' % >>

Jourdu Mois

y i

j-f ) I Ir r t f ^ m> / t
y y r

; '

V Of""cri 'Vf J . T ^ V

* *jA r+ ! J^sJb y : | J K / v
- *-* t* AS. * V M *

^11

f *

my u <^ ^
% u/i1la. ^

:V

y ' ^

. 'A . /
p ;

'j'.sA >

*; ' V < \fr-n j

<*'-* I-*
s-

Jour du Mois
I

lA>* }>

L i

S ' jt *

*J j r L> .

*** s *

'- # / .y ^ ' ; ._i ^ ir 1 -' __^ ; A r e \ Jj~* 4 c--r* 1 * 'cjl i S L>V.\^-^ 1 r *^A? K jfo ' f ( f * ' T' p'/M ! c O j -*^ ^/ > ( f > ; : W rH

v i ^ >y i v i *j ,f .'] ' J , i rV -^ J ,M

V
J *-|J I

r^Lf^Jf] -+*
i\n+'"*'
"' i 1

1 T* 1

'

112 -

Defter No : 18

1 '' 1 1 1 i '/ :

1! : ' i

Jpqr du Mois
&S f ? i

1 s 's fy jU U <

v/^cr^ * J s p J r > ) CoV ) r^-dU--1

i i

ii

: j

Jour du Mois
4 j t

I * ~ + ! u - o * * c/-4-*

16

V U-'V' i
/ "<

J ^

A t<^r\f - -*<+**y
J

v -r< i r

u ___J

0 ,

"cl*V Q \s* 'y

- 113 -

Defter No : 18

a r i - j t - ' 1.0 J
S* / t, & *>\Xyu

o y.

Jour du Mois

j k ^ _ > ir-*-9

- 114 -

Defter No : 18

Jour du |\do8
, , . .

II

II ojA & s 0 > V

Jour du Mois
i
/ ji

|2
J j/
-

Defter No : 18
r *f

lotir du Mois
j f I s ~ ~ *rr

(9
I *

yO i^

jQ / y
. /

j4 S tv S \

L *

V p jf it

T
! ' p 1 (y ; i ir - 1 '

Jour du Mois
<^a .= s.

||j
/ -

y j r J ) r s

> ^ y ' ; **-* iJ < * -* f *;1J'( sf f ',

\

1. : i . 1
I i!

'S * *

* *y

\ i

J> /[ I ! A ^f< iT' V ' i

*f

tj Jy tSs' y * ^\j jj

116 -

Defter No : 18

i '

s
It!, . S-a--y/ p"C
p

<

r .

'- y 'f
i

f:
S oe s>

I- I i I- J 4~

h
^

j ' S j ,Qt &

i
m l 'mJ*

jJ 9 *ir du Mois
p^l> W> ^ .*' u, i d_> i

-* k _ j->

. W* I

< ->,-** I *

WV < ^4r 2A > ^ I ^t- J <^ Ucr i >U_.

tjpt, JS^* 1 '
j> - r - * *-"*^ O , V L r

...^<i^rii|" L 1 -f ^ " ! - 1 ! - -^ f .r i i

1 A 1 *' L i ^ <f> _ < 4 f,*^rvj' I r f ^j } ' <A(f A 6-^ <A ->

P 1 ^AJ^*-- ' f -f 's 'y 't j *

j j^U ^ ; ry+J\-'t

un I -' / "-0j'|. * ' " - I ^ r ^ / *, , <-r?:j ^ i V . -v^. I ^ I i j * ^1 '*^ *, "% f*~ A!' * ; ! ' ~ o-x X p r S i j o I jL * C -A 9

Jour du Mois
1
r

&

V - 9^r . -^ w i 1, i :> ,
1 r

* ,..
i~ LA i

! i

1 * t\ '-^6,i

r!
> ' * 1 ' 1 '* '0 ' ^ ' I i * e* : C j a} L ; y . , ' ;> . __ W I I r : Jr f_ ' *' ^ V^ i T iucr ^
.f { f t^Y 1

^"2?

^s/b a/" )y / * u
^Ka &

* :

**-y

- 117 -

K \ '

UU

M -.v u U | :;

\ \ '

*r:'

- i ; ^ r - > V :.

v'^o!; i y-

,V Sv^ \r'VN- f v ? ~ \ >-

\ vV V i

Defter N : 18 o

S ft

i | lllj! ijiii !

? -rrn-iE*->rO j k r - ' n O

iillililli]} !,
C N

|CN lo o N ju )
8 t : S M C r s * s s a * * * ff* t u

CO S (o

i l l u 1i^ !if f i! | i plllilllliidlplilhlll

|cm1c o

lio

.cm c o <f m

I !;lfiitei!||jiiti!ii i
5

jiicifcJiisiisSsiJJl^l, - ^ r . ,g = D r t : - r s r 2< ??5rJ 2

o c o S 10 i

CM c o

|u)

ATATRK'N 18 NUMARALI NOT DEFTERNDEN

1. M a-fevk-ul-kann deildir. 2. Brakamam. Yni braktramazsmz. Ani eyler yoktur. imdi te lgraf aldm.

1. H ey'etler oktu. Garbde : R usya'da.. 2. Ordunun edebilir. noksanlarn ikml iin meclis s a r f- mesi

3. Derhl yapyorlar. 4. Emr-i mutlk deildir. Burada m es'uliyyetden k u rta ra maz. Biz de fazla olarak. Erkn- harbiyye reisi deil. 5. Ankara'dan kumanda edilmez. Nereye giderse gitsin emreder. zmir'de sferya tebl. 1. Britanya binasn ykacak en usta mimar Lloyd George' dur. 2. ark m es'elesi hlledilm itir. arkta ak a lliyyetleri (aznlklar) himye vesle-i ebleh-firibnesiyle (aldatc nedenleriyle) ark ekseriyyetlerini ta h t- e sre te alm aktan ibret olan ark m es'elesi. 3. Tahribt, 3, 5 sene evvel ngiliz baam irali geldi bizi ifl e tti. Yunanllara teslm etti. Rhtm da boazland. Zevkle seyretti. ngiliz baamiralinin topla hkim olduu her yerde akvm iin bu kbet mukarrerdir. ark

- 15 Mays 335 (15 Mays 1919) zmir'i igal 3 sene ve 4 ay Den ayn gnde stanbul'u terk. O kara gnde Karadeniz'den bu gn A kdeniz'deyim . 1. Cihan medeniyyetine sorarm, bu mudur medeniyet. Bu vaheti harekt fili olanlarn insaniyet, medeniyyet, efkat nmna sz sylem eye salh iyyetleri olabilir mi ? M em leketi mizde ne tahkikat yapmak istiyorlar.

- 119 -

- A kalliyyetler servet ve smn (rahatlk) iinde Karde gibi geiniyorlard. Bunlar cni yapan kimdir? (Trk zmiri)

idi.

Bu milletin kabiliyyeti olmadndan bahsedenler grsn

- Tarih ngiltere Hkmeti'nin byle gln bir teebbse rap t- md etmesini hayretle kaydedecektir. Maskara bir kavmi T rkiye'yi istil ettirerek cihangir yapmak. Siyas ve asker gaflet nmnesi. gazeteler stanbul tehdidi - stanbul m illetperverleri, karsnda gsterdikleri cesret. Zyitmz ehd, mecruh.. Dmnn... Aldmz top tfek malzeme-i harbiyye ve istirdd olunan (ele geen) mentktaki (blgelerdeki) an sr- insniyye ile bir ordu daha. 316, 317'li depo ve ihtiyt ktatm z henz kullanmaya lzum grlmedi. Hayvnt aldk. Ordumuzu byk kuvvetle on misli. bir zaferle madd kuvvetini m nev

- Lloyd George'un nokta-i cevb. Daha evvel baz ark a dalar. Cevb verm eyecek misin demilerdi. Vereceim dedim zaman bana brakn. - Hriciyye, dhiliyye vekillerimizi gnderdik. Btn h issiyyt- insniyyemizle sulh istediimizi cihna isbt ettik. Fakat muhtablarmz insniyyetden deil kanl m anzaralar dan zevk alan insanlar tesdf etti ve yle oldu. Bu sebeple mebzlen (ok fazla) Yunan kan akt ise kabhat bizde midir. ngiliz diplomatlar insanlktan salhiyyetdr deildir. ki bu gn - Bakumandan olduum zaman demitim fi'liy y t szmdeki isbeti isbt ediyor.

Btn Yunanistan'n kuvve-i msellhasmdan mrekkeb olan bu orduyu ana yurdumuzun harm -i ismetinde boarak nil-i hals ve istikll olmaktr. 5 Austos 335'te (5 Austos 1919) - 3, 5 sene evvel kuvvetimiz yoktu dmanlarmz top, tfek, malzememizi alm lar ordularmz datmlard. Hemen sizi kurtarm aya itb (acele) edemedik.
-

120

Padiah ve stanbul Hkmeti milleti fetv lan ile irdele riyle ifl ederek aleyhimize isyn ettirdiler. Birinci nn, kinci Sakarya Muslih-ne altk.

1. Paa ta 'lm t. 2. Hamid B e y 'e cevb. 2. Hkmete ve Meclise 20 20 ark Elcezire

Not : e rit-i sulhiyye (bar koullar)

1. Baz t e r f i mesili (m eseleleri) m dfaa-i milliyye vekli ile Fevzi Paa ve smet paa grsnler. Geridekiler stanbuldakiler. 2. Orduyu terhis (120) 3. Siys parti program yapacaz. Projesi. 4. ntihb- edeceiz. mebusn (mebus seim i) kannunu tedkk

5. 'Yeni intihbm zaman ve s ret-i icrs nakknda mdvele-i efkr edeceiz (greceiz) 6. Konferans hrite ve dhilde olacana gre murahhasa hakknda mdvele-i efkr edeceiz. 8. zmir'de greceiz. olursa hkmet ve meclisin oraya h e y e t-i naklini

9. Meclisin B u rsa'ya nakline temyl vardr. Ben Ankara' dan ayrlm ay mcib-i z a 'f olacak telkki ediyorum. Bunun hakknda mdvele-i efkr edeceiz. 10. Medivni ile mlkatda Rus siyseti, Kafkas siyseti. 11. Bekir Sami, Atf. Bir millet ki bir akidenin (din inann) bir an'anenin delil-i mantka olmakszn srf m'nev birtakm esbbtan (nedenlerden) dolay- muhfazasma haristir. O m illetin tenev vr ve terakkisi ge olur. Ve belki de hi olmaz. Teceddd ve terakki bahsinde kuyd ve urta tb i' olan bu gibi m illet lerdir ki daha m a'kul dnen felsefe-i hayt daha vsi' (ak) m a'nsyla idrk eden m illetlerin hkim iyyeti altna girerler.
- 121 -

1. Gurr- millnin bahettii azm ve kuvvet. 2. A tlete gayz ve nefret. 3. Kanatkr olu. 4. Haytn ucuzluu tezyntm ehveniyyeti. 5. Hava- p erest-n e ezvka dem -i rabet. 6. E fkr- medeniyyenin, terakkiyt asriyyenin mevni'-i diniyye ve an'aneviyyeye m a rz kalmakszn serian inkif ve intir. 7. Hkmetin erbb- isti'd d hakknda, tevkkrne siyset ta 'k b edii. 1. Bursallara arz- muhabbet ve teekkr. 2. Beni yok. sevk eden millet, zincir-i esrete tahammlm bir

3. Milletimiz hrriyyetin kfil ve shibi. 4. lmez bu vatan...bakar Yunanistan, Lloyd George 5. Fena tem sil olunuyorduk. Yanl zihniyet verdik 6. Adam yok, var 7. Fetva. U lem -y da olmamal. kirm siysete karm am al, mebus

8. Sevr Muhedesiyle -saltanat- hitm.

O smaniyyenin

istiklline

9. Hkimiyyet ve sa lta n a t- m illiyye. Bunu sizden alm aya kim cesret edebilir verir misiniz. 10. Trkiye Devleti Trkiye Byk Millet Meclisi Hkmeti 11. Biz artk kimsenin nmn tayam ayz. Kimsenin nm altnda hviyyetimizi rkmz unutamayz. Ana n t- m illiyyemizi inetemeyiz. Biz yalnz tannrz. nmmzla yad olunur ve ancak bu suretle

12. Trkiye Devleti, Trkiye Byk Millet Meclisi Hkmeti makam hilfetin istind-ghdr. 13. Trkiye Devleti ile makam- hilfet arasndaki rbta ve mnsebet ancak bu iki essa ibtinen (dayanarak) tesbt olunur.
-

122

____________________________________________________________________ j

14. Trkiye Devleti'nin tem elleri bu gn kurulacak deildir. O sarslmaz tem eller binlerce sene evvel kurulmutur. Fakat o tem ellerin stndeki binann tebdil olunan tarz ve renklerini-bizi m olm ayan-atm aya ictim bnyemizle asrn cd - m edeniyyesiyle mtensib en rasn (salam ) bir tarzda en mill bir renkte ihy' edeceiz. Mekteb, iktisd, sa n 'a t, i'm r Memleketimiz feyizlidir. Zengindir m illetimiz alkandr. Ancak ilm fen mahdd sahadadr. erefli ve haysiyyetli bir millet yle olur. Bursa kaplcalarna bakn.

- Teml

- Sofya'da byle menba'lar var her birinde cennet havuz lar vasfnda havuzlar, hamamlar vardr. Biz niin yapm ayalm . Tanr birdir ve byktr. Bu ana, baba yurdu iin haytn vermeye binlerce evldmz vardr. Bir milleti ird etmek, felketden riclin pek byk ehem m iyyeti vardr. hals mheyy yz eylem ek iin

Bu gn, phe yok ki, riclimizin iffet ve nmusu, g a y ret-i m illiyye ve vatan-pervernesi istihzr- menfaat hissi syesinde grmek myesser olmutur. Bir m illetin felket tehlikesine iinde kalmas, izmihll (yok olma)

1. Bir milleti felketten tahlsde irdda riclin ehemmiy yeti -bu gn riclimizin iffet ve nmusu, g a y r e t-i m illiyye ve vatan-pervernesi, istihkr- menfaat hissi syesinde grdk. Ma'rz kal m utlakata ictim , ahlak bir maraza mptel olmas neticesidir. Milletin hakik halsnda muvaffakiyyeti te 'm n iin, mutlaka milletin ictim noksanlarn idrk etm ek ve maraz essndan lm ve fenn bir sretde tedvi arelerine tevessl eylemek lzmdr. 2. Bir milletin m a'rz-i felket olmas bir devletin izmihll (yok olma) tehlikesi ictim , ahlk maraz neticesidir. 3. Milletin hakik hals ictim noksanlarn idrk ederek bundan mtehassl maraz- essndan tedavi lzmdr.

- 123 -

4. verir.

Tedavi

ancak ve

lm ve ictim

fenn bir

surette

olursa istifde program

ifa

Milletin fikri etmek lzmdr.

btn

kuvvetlerinden iin usl ve

Bu kuvvetlerin isrf edilmemesi dhilinde hareket olunmaldr.

Vatann tsini, milletin haysiyyet ve nmusunu muhfaza etmek umde-i essiyye olmaldr. Fazilet ve ham iyyet hsnniyyet. Tedvide m illetin fikr ve ictim btn kuvvetlerinden istifde etmek zarrdir. Hlbuki fikirler safsa ta la rla mal h a y t- ictim iyye akln mantn kabl edem eyecei birtakm sakm dt (hatal grenekler) ile meflc bir hlde bulunursa aradmz, muhtc olduumuz kuvvetlerin m enba'lar yok demektir. - Binen-aleyh bu menba'alarn tathrinden sinden) ie balamak lzmdr. (tem izlenm e

- Milleti kurtarm ak isteyen her vatanperver iin balca evsf ndandr. Fakat bir milletin mukaddertn idre, tsini te 'm n bir h e y e t- i ictim iyyeyi asrn terak k iyyatn a gre tarsn (glen dirmek) iin yalnz bunlar kfi gelmez. Ayn zamanda ilim ve marif lzmdr. Bir milleti kurtarmak iin hsn-niyyet de kfi deildir. 6. lim ve m arif lzmdr. 7. lim ve marifin merkez-i fa ' liy y e ti mektebtir. Milleti kurtarm aya alanlarn ayn zamanda mesleklerinde de birer namuskr mtehsss, f a ' l birer lim olmalar lzmdr. Ancak bu syede bilcmle teebbstm mantk ve ma'kul bir srette neticelenm esi te 'm n olunabilir. Dman malb eden ordularmzn sevk fenn ve lm dstrlar rehberimiz olmutur. ve idresinde te'ss

Milleti yetitirm ek iin, mektebler, drlfnnlar eylemek iin de ayn hkm ta'k b edeceiz.

Milletin siys ve ictim haytnda fikr terbiyesinde her trl t e 's ir t - hriciyyeye mukvemet edecek bir metnet tevld edebilmesi iin ilm ve fenn rehber ittihz edeceiz.

- 124 -

Hdist- tab iiyye hricinde hi bir teebbs tasavvur etmek lzm deildir. Bu fikirlerin muhtc olduu f a 'a liy y e t merkezi : Mektebtir. Mekteb gen dimalarda, insanla hrmeti vatan ve m illete muhbbeti, e re f-i istiklle muhabbeti ve istikll tehlikeye dr olduu zaman onu hls iin ta'k b i lzm gelen ta rk -i selm eti o retir. Mektep syesinde, ilim ve fen syesinde Trk m illeti, Trk s a n 'a t, Trk edebiyt btn bedyiiyle (m kem m elliiy le) kendini gsterecektir. Trk tarihinin ahlak bir su rette tedrisi mektebte olacaktr. Bu da, btn zihinlerde Trkle sam m iyyeti tezyd edecektir (a rttra c a k tr). E fkr- medeniyyenin, te ra k k iy t- asriyyenin hi bir nev' mevnie ma'rz kalmakszn seran inkif ve intir lzmdr. Bunun iin btn ilim ve fen erbbnm bil-rm alm ay bir icb - nmus bilm eleri lzmdr. irlerimiz, ediblerimiz, muallimler ve muallimelerimiz, filozoflarmz geen felket gnlerini mtemdiyen m illete terennrt ve takrr edecekler.. Ma'ruz kaldmz k a t ' an latacaklar. izmihll ihtimlinin esbbm ak ve

Bu kara gnlerin bir daha tekerrr etmemesi iin milletin ruhunu, intibhn her an uyank tu tacaklar. Bilhassa m illete anlatacaklardr ki "Trkiye Devleti "nin em niyyeti, Trkiye halknn hakik sadet ve refh Trk'n bnye-i ictim iyyesine en uygun olan Trkiye Byk Millet Meclisi ve onun hkmeti ile te'm n olunur. Trkiye halk bu mim ve srar-n e idarenin k ffe -i in' mndan istifde edecek ve artk hkim iyyetini ve saltanatn yalnz ve ancak bizzt temsil edecektir. Trkiye halkna hakik benliini idrk ettiren bu mill idreye yan bakanlar millet nazarnda ebediyyen menfr ve makhr olacaktr.

125 -

M a rif Program

En mhim ve en feyizli vazifemiz marif ileridir. Bu ilerde en muvfk program milletimizin haliyle, itim i ihtiyc ile asrn ic b tiy le tamamen mtensib olandr. Bizim ta'k b edeceimiz marif siysetinin tem eli evvel mevcd cehli izle etmek olmakla beraber bir tara ftan da memleket evldm h a y t- ictim yye ve iktisdiyyede fiilen messir ve msmir olabilmesini te 'm n edebilecek am el usuller ta'k b i syesinde mmkndr. Erkek ve kz ocuklar mz ayn tahsil derecelerinden geirerek h e y 'e t - i ic tim iy y e mize ruh ve k b iliye t-i h aytiye vermek ih tiy c - edidindeyiz. Milletimizin dehsn inkif ettirm ek ve lyk olduu m ertebe-i m a'neviyyeye irtik a'sm te 'm n iin l meslekler erbbn yetitirm ek ve mill harsmz eylemek lzmdr. ocuklarmza ve genlerimize grmekte olduklar hududu her ne olursa olsun her eyden evvel : T rkiyenin istiklline Trkiye Byk Millet M eclisi'ne ve hkmetine dman olan btn anasrla mcdele etmek lzumu retilm elidir. 726 sene-i hicriyyesinde Orhangazi tarafndan zabt olundu. Evvel Osman Bey muhsara etti. Muhsara uzad, gitti St'e ekildi oluna terk etti. tahsilin

Ariv No Kutu No Defter No

Atatrk zel Arivi 7 18

- 126 -

Defter No : 19

tJour du JWois
1 t f ^ k

31

-*'

'.xzr*

ln r 'lT J
- i
h

^ j ig

' l J

Defter No : 19
A

^^
^

^ S 'v' >

i <y J?
^

a raipljj M^IS 'H^^4ey

V lIJ ><

7Q

aSJs

/ ' i cS~y

2-u; ^.U ^S - -4-

* / a'

uv> .

A i~

J,'
L

f ^i I
-v A J^ c ^

J > -l. V f ' - o \

~v+

Jour 5 iflois^-^ Q

3-

c>

J ^L^O 0 ~/ rXf^ j ^ <X

" %ca ^

.v x j

'^fese^7 o tw , f-Sr i >,

c_-jwo

' r, >

Si A C y^ ly^ b^ X * =T \<.

;- o'yy L-i > < J^ i * J'^'^S. I A/ / &)o * l / * O N * yv hk - < , L :> j

- 128 -

Defter No : 19

Jour du Mois
m 'r i T - P

27

> .

. ,

o~">

9o

u L k . tv*-V-

**>< & *? !. I !

Oj ^ r - r j r - ^ \\ '

U 1^1 y /gj f j ^ . ^ U r , ,
^ ^ ^ j{ AA_

J 5 ____

l'y-iT

>/ <

Jour du Mois

28

Defter No : 19

jour du Mois

26

Defter No : 19

vv
* y

Jour du Mois

23
< W U .

fy } >

V v jy C -- ^ ^j_j 1 1? F 1 \*j -<

fj U i-^
'

i jP^_y
c ' '

- 131 -

Defter No : 19 jour du Mois 2J

LU '<- i n. >

I - !___

e t

A ! .... ..i ' _15Lj 'r *5 #

eJ o + ' ^ jisr L ^y/'r*y~

Jour dit Moi*

22

O ys*

y. - ^ >y* t r* * u J & -3

ut- ;j

a*

w jf AW n > y*tV - ^ 2 * >>' - > -j^

q >(2 a> j

^ Aw *
._

*, ~ a vci, i *'> > ^ >I> * W !> 1rL J* > &'J

- - c V 1 J 1 l/k

- 132 -

Defter No : 19
VA ) Vc
t>*
> Jy * J -* f' '

aUo

V A.

\/

J"v- Z*K *1 ^ -J j- a .a
> ( * - 1 i y C ' i * ,

Jour du Mois
-

. w j. 31 " - - . ' lw
'-l/ tr' y
* -* J*.
S jj .jO
t , C . U '

. ai
,
,

J J4J

*>

~ s ^ >

r -K t
.

--- < j e T
/ - I

. r"v> ^ ,J -> ,

^ fp i kao I

-V > i
Ay *

/ -I

y i

' <rO .' > *

* S X s

* 1' c<-*~ C > ^ . a -A

, / -y

-r- ' ^
V * i- ''/ ^ -4

'r-o
< ll> J

0 / Lf * J- / m> <

jf

<o.-.
' <v/ L 4 L i */ -ty* <

Jour du Mois

! *> !__J f)

20

Defter
y^>\
C f*J>
J

No : 19
JOtlf <ju MOS
* T *-

X->
-- i -

-A ' * ' A *>C^ A * J I-J I jC-XZ * > x^T ~ >* -* -^" *< * vT -> ? r oj^ c -Ogj *o -* % ^ ' -^ > ~~ ' ' * * * ~^ * v t,y' i j.- u o/- t< C > 1 ^r 6 X*-*6 ^ t/> ^ 'j- r j vs>s-* w> v'-n* * j Ct^ ys *~!> #- y . " j k\\ / _ V' "r- l__ i y ^ -^ >r aL t: . r/< > r Ji . _^u '\ _
!

\ O

> * I . Cj -0 \ * j

U 3|

_>T L

S.

17
^

r - U

u >+. ( ^ y

' "

t/U- ./ * *
''V ''* A - ' Lp f/^-+
J J

^
I

> - -Va
V _/_.

,
^ * .-C p

J n -< r - (*-*-
U J O

\ -^ > ' a

9^

i
i (,

. \ o*'*S ja >

( * J>

rt\' ~ ' * s l S d* -L, l <\J~~

^ *C s~
.

; ,

/> Ja

^ ~ >

i- > 1 _t/ .rV- - f f ''

r
Jr r ^ ' j ,

r S ->

-Q ' -^f

^-.' > I

\l/ c _

c t A - lo

* Jo- )_u

*-J * >

>r * " * JJ/>J i & . ^ .-ovA-s>S\ >y o * . ' * /y/J '-r > r>, , * (1>*. y >' *L '

< iX"

^ /L

ta j a >

v^ >C< ^ y_
> V (,

aJsJ \ o 'I >9 A -C s. '-i J> ^ +t>S ^ {

r\ *j> l i ' r ~ >

V
o-'

'\ ^ 'N

,\ .

^< t-

< -v
S

'j ^>> . ( i,
r^'^-\*
, ^T

-V -3 o ) t - tl N
^<-o) CX- ^ ^jS
^ 4

H-

; v

f>L,y>*
^

< Jj y*Js r-^> y^'&l rkx ( > y^c >-V

s
'

-L-J- < ^ -^

~ 'jf_

' - ^ -"

y ? n ^> ^ - 'V~> " /' / <#<e .-

r ^ - . -

I -7-^- j

/^ C .

'V -

./

/v< r .

X#-f> i A/ - - -- *>* i-., I

- 134 -

Defter No : 19
~ o *

s j-

f- T ' 0 J
_>1 ^ - * ,

'j r-^/1 ^ J i- i
- j o /

*T t *4 j V o f Iff, J e * ft< du tr! ! r y-Ty-Ju- - W __I

jj* J ^

t ;

^ \A*> < * #2-' 6 >*

> - Cju^- I ^ * v>- - - y
J V o 1^
X r o j

S
-t - _ ! ^ >
\t> *

.*
,

Ju

V *J~ < * *.y

-**>*J*A I
,

i
ij *I
*j

___k> - !
v . ' Vs* i u

*s ^^ u -* ) ' j >

j I
'* y
s ^ f^ J

.* j* > j
\\

oLT / !-> i ,

*-

, V l < U * +jXjy " * " I J i t/ ^^ i y i j /-A I -V^i- V J * y # r ^J v eti* ^ 7 ^jJ j'jZ f .- i

L

A* -+ ^ i r J r\*^-*>y (4 > \ * ^ > r 9 ^ (^ y~.r*J*+t ^ ^-Vvi )w *'>- 1 ^"

.

"^V / ^
^Jfc v ^

I _i<_/ / 1^'
* * /v/* '

V 1 W i* ^
^

> -/U^J* ^
s

a aI ' V ' j L . J

+j * ' j

* -* -*< IS

S ~

* *

'~ 4 >S o s ti

, ^

/-

U*

uO

.// V >r a y r ^ j- -6 -*
-'V'
y~*

* ^J>?^ j v-y1C> ^
A I

/'r 'x 1 ^ ^

} r dU w ^ . ?
. > ^

16
^ J j

'v -o> I

s
c

/-^ -*Vyj

)
< s ^ ^
^

^ t* s J>
0^0

( J k i tf -^ V tT

ci" ^

>

/ < ^

-*yj>j
V < V / V ^

j > J^T
v Y > * . >
' J ^ ^

I' 1 '^>1 y -> <-^JL^ *o J-Jfc^./- X**Ju~? \ (f r ' * J* } \ t//it \ 1 '

0 V n/ C -^ ^ V

>

< - X J

^ ^ -f ' ^----T
, V ~ z :c

*> -* V r
~~~i= -~
.

VxJ-AjyA'

1 S^*^ 'J'
f'

v ^ o ^ > v/z^o

\
.

SJ
___ _____

C < > jrr Zr ^J *~

/ ^r- 0 1 y ^ < / \ - "/ . .

'

- -

1 A -v J "* ^"' ~ * . y >v - ># _

r

j s), j> f ^ y * j
V
1 ,

^^
>V J >

-s
J ^

V J ^

S ^ '-

~0 > \J

-* ^ x j L j

r j _U i ' y *L *~ - y / ~ > f
5

J ^ ,

v-e-o r . y \

- 135 -

Defter No : 19
<^o>/ .

r*

' ^ '"T- * ^ ' S jr* S ' ^ >' -M- J-A* /^O * ^ > ^A j-T^ / vV J *
~ t/
J ^ U
Z*

-> L *

f> ^v-* 1
r

'
r <~f

^
i
s Z J - s .7

-* -> ^
d

>a i c> j *s i^ C~f^p . 2 ' >

----- -
u.

* c W

, v

j j

lr-

y s f > o j *J^y>

lVj -

CS+, C \^r

/ . . " / / -* s )/y ) <A < * A

*3 c c* V ^ l -^-c.
v- > i/

.
>/ U s , j

CJ\J
i

S '1 a -

I - V u>-^ -*
\C

Jo u r du

~-~>jt **> <u y ^

yci' *>+ J>> \y j i ^ > ^ u . < ^ . ftl- , j^>

\

r r

. J~ * H '(J
O*-'t**
^

V -4 0

JU

-5. V A/ ^ *

J > | J li4^ 1 ^ ' 0 J

X ^ W
i j 'u
.

' A-O r~ ~ T ''

y
) - * - ^

u *^ -rX ^ --* k ' J c*^* * 0 J J > "V> v^ / ^ > j ,i J . *^* iv S t J r^-~ - - '> - ,J < Y
jy> M R ^J
vj/ Vt4 *

y> J

^
t>L-
* J

o
^ 3 !

-A ' *

c J>S^
t - '^ S y j. ''-

r Ot

^
!o >' / ) VC > _
*.

^L yj y oj
r* t

j
^

L*^-*^ '"' J ' -J '

N j u1 j Wv / *-t' / * *^J >>* ^^

*~ J L - X -^> -L ^-i >V f^ U i- ^1# ^ U _ . nw^ c ^ , /- j 'tP ) j S J V ^ ' G J ' 0J 7 ^ \ c J .*- 1 y ' r J^-> > ' ~-'f - . s > ~j j> <f J 3 j

- 136 -

Defter No : 19
\A
Vi j I * u pP X ja .

U . ^

Jour du Mois
< -'ji _ f - - o/ I '-< v L^e_^ \ ! T O - sf -* -o-^ J2 * O * O
!> J . yS S )>^\ o J y * 3
,U^ \ ^ *-Q_J

11

\ J />^ ' - 1

J y t ,

f (

ic(L -< :

e*j i
_ ,
, \ ,

> ' J " -*: ; ( ' /' ^' ' ^ >v Oi

-^aAo
j

r-w <

iJ%-L~G

.,< t "
^

iS r ^ s i - j s i r

y -j

+ J -* J I ~J I ^ L* i L S >* _^
( \ J c y

^ A I J >* - -

- <^\
/n 1

" V / ' ^ r N ^ ' ry_J> y^XT, a

(* ''
C j*. >

<c
_-^-3 jj

/y

_ ,.)

10 I 1F 1

(9
J9 * ? J

^ 'v U >

'J

V J

( P

A ->

>

^
^_JS

J
* ^ .V y> ^ ' .

u- ^~_rt> ) ^ -'J .
. )a_-> La * *JjX

J\ U jT \ U-A S * t r& J^ jy 7
J *f

W \s_ U /> i ^ . * ^ ** ; ^.. .*v'-' *>^^ 1;>i'',> ^ ^j . - (\j > 'rv I < ^ A
C ? >

>

r*

* N- M

f . . . r'A-* </ r 3 j
u- J

V-. ^
JJ

''fZ .e f o

J I j

^ ' j> . v'a

^ L . \ ^

w ^vJ -.!,/

. < y js ' -*.. ^ I

. 9
> ^-*-^ r

^-O -

^ 4 ,' -i
^ is 1

^ i si J J '-'S. ' -Vo* fa * * cy * -1

' > ? J ^ s - JU

iy\j I -w _j*.- ^ j

_> 1

"-V , v

- 137 -

Defter No : 19
A

Jo u r du J b L i a - f l i- .| t )* ? s\ S^~ zr% /V

( < )

' ' y y^~ ir

^

<\
V - r

- I v l_ y

----------- -------0> J ----~ *7 '

S'

S& LS

Y > .'" u y
y^?/ J

(
/ -V t

^J> >
------------ 'J- -V

r> 1

o j / * Ay *J I J r t & y _ ' >

't^V'
-~ J S J~

"V

*J '

^ v '- *

J./'J

s ', _> IfJ, />

" ,J

' r '- 'J L .

LI A )* i C ' cP->
.

_/ y
~ s~

> S */ h - Hl
ji I

'i X> f*
r> J <> {\

-J
* -^r>
j

v^J

U ^

> j: -L
.* -O - V ..,

: r* O (]j> *

aJU- < </ ) v* ~C " ^ |

I

9 -A-*/* J

QJj*
<^y>

V ^ ^ *"' ^ >'i 1 y -^- -''

0 > *-*
j ~0 >

.1

Jour du
.

*" I l^-J

j C*\ a > AS*L^ ' ^ ^\ K) r^f - - V <^ * :

^
^ ^ ^ *

j >s * \ . X J y ^ j
I 40 0 ^ > I y? 4

*> 3 I *y J v 3 - ? J J -/'' 1

0 > ^ ^ ------^ -C t> / ' *

_1^> o y < >
\

------ T

^V'

. (^' I Qs \J /* \ *

- 138 -

Defter No : 19
f j s o

< vr u > k
*0

~ 0> ^ rj> r
*Y
V I .
C ^ y-

i ________ ->* + JS/.. r: i <j- \C - * *---- fe- ~ Z ~^ p7 tT ~

.
_________ __,

tfour du Mois

(fV
S. rst
o~

- V* ^

- C^
Cs

- A- t\" r< i J , r>' ^

.

c^ ^ rf ' ^ -O / 1 f vCi*"

^ ^ er" V-^-> eJ 'T\Zt ?l

O S

n
' y ) \ f\ Y

/'O i s

U ^

' - ,

^ f * ( 2 - ' ? J,KJ^ c ^ j " e J " ' ' ' '

' o y^ yy f *

(< -\j

^
< s 2J

cv
-^ 3

Jour du ]W[ois
r
^ / V -4 p

/ >
</" o'"

( ^
^ aA j"

' '

^* 'c ji..-> J ^ r + i y ' s- -> . 1 , , A I* . y > '- ^ j. ^a <> t/* <? ^ jul---1 f "f y I '\>UJ j '>* i / l < >*p4-~~3r:* Vr ! > * ^ o 11 <* .) J"'-* ' ^ -3 "
I ^ o ) '"* - ^ -

.-

\\

>^

AO UiD A _^ .
I- (

0 -

>

y i * '

"

-JJ
< jr^ >

j1
x

' & p o ~ ) ( 'f' I

I -C ' .

^V ? H/o
/ V ^ v / 1_a ! a J

- T J C
V

kS o - c-* ' >

< i j*

j < ti- ^ -^ >

/CvT^-i
o* ^yU

J '? .* ) y is j ~ ^

u -^ k r

-i *

1* ;D ,F

^ V ri > ? ^ j>-^-

19 i< - - i/ 7 1

- 139 -

Defter No : 19

Jour du Mois
J&j,
J
' I . <

j
.*v
-w
_ ,

> u l. i

' * ' _ "--{ ' "-- O --

. -JA .' > / . '

* "*"** * ^
j

- o
^

i_r i

- i

- V

-i _ A

. -S > U ^

* C U- L < " * _J
' < -* | . , * . j X i t i , I i ^

* ^
' I

u* I
ms

'

<** * j - \ ^

Qs I

.-. '_

) * -

* I <> ^ / ~ > * * j - * - \ > yT \ cr *

A,/, V V - > ~ v s\' ./ r '^ r < A o ^ \ '

Jour du , / T >y.^.H-y / o l, w '-iri

> ^
( c * )

' (^ I 1 > ^ 0^~ < -r j.^1

.

-------- > < T** ?

(<2 S
. y - ..

' -* v~ t 7 j i - s^ L io -

'-*/* ? *

^ \ .1

<'

^"u^

^ b

' ^ / - i - \ 5J ^ U J 'U' - ___ -< ul-y* -/ J-s ^ //*. J>P I * >* >^
.) ^ ' f r \S '* f

- 140 -

ATATRK'N 19 NUMARALI NOT DEFTERNDEN

Dndm. Ne re dnld? Selb eden nedir? plaklk. btn kuvvetlerini ve vesitini harekete - Esbb dhilde ve hriteki m e'm rlar.

- Memleketin getirm ek lzm,

- Hlbuki : T eklif-i milliyyenin ref'in i (lavn) arkadalarca, Meclisin salh iyyeti vardr. Erkn- harbiyye reisinden, m dfa-i m illiyye vekilinden istzh. Yapabilmek bakadr. Tenkit etm ek de bakadr. - Bata kumandan h ey'etin in intihb ve intihb ettiiniz vekillerin muhssala-i mesisine istind eder. - Grlm ise. 1. Jandarmalarn asker ailelerinin rzlarna taarruz ediyor. Mteaddid m e s'e le __ (dhiliyye) 2. Nevehir'de m dfaa-i hukuk nizmnme istiyor. 3. Madam Golis'in seyhati oradaki vagon tren m es'elesi. Para 4. Selnik ba eh-benderliinde Kmil Bey stanbul'da. Neet mer B ey'in days. 5. Saip Bey stanbul'daki gruba idhl. 6. Polis komiseri Mustafa Efendi'yi meclis iin. 7. Paris ve R o m a'ya ateem iliter. Not : Haan Fehmi B e y 'le Trabzon'a dir greceiz Yarn leden sonra saat 2 Ukrayna
- 141 -

Not :
1. Srr B e y 'le greceim. 2. Rza Bey M u'tan yeni geldi, greceiz. 1. V eba-y bakar, reisler m es'elesi. 2. hsan B ey'in v az'iyyeti. Cumartesi saat 11 Ahmed Emin Bey, Adnan Bey beraber. 1. M kellefiyet-i ziriyye. Bi-kes (kimsesiz) aileler. Erkei olm ayanlara bir erkek terki. 2. F irrler. Aile t e b di (uzaklatrlm as) iyi deil, emvlini msadere (m alna elkonulmas). 3. Muhcirleri askere almamak. 4. Herkesin orduya muveneti (yardm ). 5. Cihet-i askeriyye nmna ekin ektirmek. 6. A nkarann i mr. 7. Ecr (a a la n ) arz- m em lekette mecbur. 8. Kyller ellerindeki mazbatalar bunlar bilmiyor. Kyly devirde dolatrm am ak. 9. Zirat diresi kyllere ne yardm etm itir. 36 kadar Ankara Livas. 12 kadar Ankara ehrinde Dem e'den geldi... eyh Abdlvahab'a Siverek Meb'usu Abdlgani Bey v astasyla grelim. Dersim Meb'usu Abdlhak Tevfik Efendi greceim. Bekir Sami Bey, Rauf Bey, Fethi Bey greceim. Hilmi Bey ile... eyh Sunusinin yanm a muktedir bir erkn- harb, eyhin Cezire-i bni m er'e kendi veya halitasn. eyh Sunusi ile birlikte almak

- Frkamz ile olan mlkat...

- Abdlgani B ey'in zere gndermek. -

Rfai Zade eyh Tahir Efendi burada greceiz. Ragp Bey Gazi Ayntab Meb'usu. Bakumandan ikyet eder.

- 142 -

1. Maa m es'elesi emir verdim. Evvel siz bozdunuz. 2. Bakumandan alkas kalm am tr. 3. Ordunun ilbas esliha ve tehiztnn ikmli iin 45-50 milyon lira. 4. Akehir'de ire edecek para olsayd, edebilecektik. Ve belki 2 h afta gelecekti. ok ey sipari

5. H arekta balayabilmek iin 200 bin cepheye, 300 bin Bakumandanlk nakliyt iin verdim. 6. Bir mikdar para verebilmek iin 420 bin lira istiyorum, maliye vekili alyor. - Bir tara ftan Fransa'dan bir tara ftan R usya'dan ih tiy c t te'm n e alyoruz. - Baz ordu kumandanlar maa m es'elesini o rtaya koyarak orduyu rencide... Maa hakkndaki emir olamyor. 300 000, 200 000 Maliye Vekli Haan B e y 'le greceim. Kmil Bey iin Yusuf Servet B ey'le.

- Kastamonu stikll Mahkemesi a'zsndan Necati B e y 'le mlkat. Emin Bey Sabri Seyfi : Ankara letme M fettilii umr- c e r r iy e de fen memuru Cell Bey ile -

- Giritli Baha Bey.

Cemal Paa ile Haydar Bey ile yarn saat 3 'te m ecliste. Mahmud Bey. Yarn saat 2 ,5 'da Srr Bey, Yarn saat 11 evvelde (11.00) Tevfik Rt B ey 'le.

1. Zeki Bey 2. Mahmut Esat Bey 3. At Bey 4. Yunus Nad Bey

- 143 -

5. Haan Fehmi Bey Gmhane 6. Haydar Bey Van 1. Meclis reisleri vazfeieriri dahilyi tatbik edemiyorlar. 2. nk grub muvenet etmiyor. 3. H e y 'e t-i veklenin hakk dahi tutulm am aktadr. 1. Vekilleri tahkir ediyorlar. 2. R eisleri. Grub itirk ediyorlar. 1. stzh (aklam a) burada. 2. Umum da yaplacak. yapamyor. Nizamnme-i

Not :
1. Cemal Paa, Kzm Paa. Cemal Paa, Vasf Bey huss greceim. Refik evket B e y 'e kann iin. Sal saat 3:2 de M eclis'te Cellettin Arif B e y 'le Yarn saat 3 'te harp encmeni ...... (okunamad) Kadri Sey vstasyla. Suna Gen servi Sevin Sevim Gltekin Hanm Sal gn leden sonra saat te Rus sefiri. sikkesini Bakr elebi ile

Bu gn elebi Efendi'nin beraber damad ve ktip.

Ben ehd-i bdeyim, dostlar demim yad eyleyin Ykayn meyle beni bir mezheb cd eyleyin Neyle, meyle, bir alay mahbb ile her dem gelip Bezm-i cem ayinini kabrimde m u'tad eyleyin Kabrimi tezn iin bir khne sgar vakf edin. Pazartesi gn : Saat 11; Aralof, Kronze'nin hediyelerini getirecek.

- 144 -

Mukaddime Bu gn ikinci itim senemizi ikml ederek nc mill seneye giriyoruz. Bu m azhariyyetten dolay Cenab- H akk'a hamdsen eder ve bu geen sene zarfnda m eclis-i lce ve m illete ve orduca sebk eden fedakr-ne mesiyi tebcil eylerim . Pek mtenevvi hdiselerle mahml olan bu mcdele seneleri tekub ettik e btn efrd ve ta b a k a t- millet de istikll rhunun en hararetli fyzt inkif etm ektedir. Geirdiimiz ikinci mill senenin en mtebriz vasf olarak i ve ordu saflarnda alan efrd- m illetle askerlerin nakabil-i tahamml tazykat altnda icbr edildiimiz bu kanl m cerya alm olan ve ona sik olan (srkleyen) mellem mecburiyyetleri anlam olmalarn zikr edebilirim. Szlerimin banda memleketin en azz unsurlar bulunan bu iki tabakan-i millet hakknda sityilerim i tezkr eyledikten sonra dhil, hric ve umm v az 'iy y e t-i siysiyyem iz hakkndaki nokta-i nazarlarm tafsle geiyorum.

Dhiliyye :
Trkiye Byk Millet Meclisi Hkmetinin dli

Not :
1. Kalem-i mahss m es'elesi. Evrkm tevzii. Gaybbetimde (yokluumda) k la n m la r bunu reddederim. : (Gayya kuyusu) t'b irin i

Not :
2. Sulha kadar bir tarz- te r fi' cd etm iler bunun kannu: - Esasl bir te r f i' kannnmesi matlubdur. Krt v az'iyyeti hakknda. kannu imdilik - H e y 'e t-i vekile vazife ve m es'uliyyeti te 'h r.

6 Mart 338 (6 Mart 1922)-Pazartesi Ankara. Celse-i hafiyye de (gizli oturumda) v az 'iy y e t-i askeriyye hakknda zht verdim. Cell Bey evvel hafi, ba'deh alen celsede zzet Paa ve saray hakknda zht verdi. Baz hatipler saraya ve zzet P aa'ya aid sz sylediler. Gece saat 11'de Ankara'dan hareket. Mart Bier'de. - 145 Sabah saat 9, 7

7 Mart 38 (7 Mart 1922) Sal "1"

Saat 10 evvelde (10.00) Bier'den Sivrihisar'a hareket. Yolda Arif B e y 'e tesadf, 12'de muvsalat ahal, asker istik bl etti. Kolordu diresinde Arif B ey'in evinde yemek. Belediye, hkmet direlerini ziyret, her ikisinde t e 'c l m es'elesi mevz-ibahis kolordu diresine s ret-i harekt pln gndzden hazrlanmt. Kzm B e y i celb ahz- asker hakknda m dfaa-i m illyye ve iktisd vekletlerine bir emr. Arif Bey mntkasnda ieye dair m dfaa-i m illiyye, mliye Garb Cephesi'ne bir emir. "Burada daha ucuz Ankara' nn menfaati. Yem eklikler rk gnderiliyor. Rus hediyeleri hakknda muhbere. Akam yatm ak. erftan brahim Be> evinde yem ek ve orada

8 Mart aramba (2) : Saat 8 .4 5 'de Sivrihisar'dan hareket. 61 nci F rk a nn (tmenin) Paakadn'daki iki bataryas ile hcm taburunu grdm. Ka ra k a y a 'd a 191 nci A lay'n 2 nci 3 nc Taburu'nu tefti. Her iki mahlde de zabitna sz syledim. Saat 11.45'de Kara k a y a 'd a 61 nci frka kumndanmm "Salih Bey" Arif krokileri zerinde v az'iyyeti mtala ie vaz'iyyetini tedkk. Para bunun yemek. Salon h a lla rla tefri edilmi. Frka kararghna dhil Bey beraber h a rita ve kuvve-i ummiyyelerini iin borludur. Ba'deh

Saat 2.30'da hareket saat 3.30'da "Dngel"e muvsalat 174 nc A lay'n bir taburunu tefti. Kyllerle selm latk mevzide tarassud mahlline ktk. Dman mevzilerini uzaktan grdk. Buradan Yaverviran da 159 ncu A la y ' grdk. Evvel kyllerle sonra zbitanla grtk. Kyllerle beraber bir kahve ve ay itik. Bir mahll-i mahssta hazrlk yapmlard. Saat 6 'da hareket saat 7.3 0 'da Sivrihisar'a muvsalat. 9 Mart Perembe "3" Saat 7'de kalktm. Biraz kitap okudum. Baz telgraflar getirdiler. Saat 9 'da hareket saat 10.10'da A k ta 'a 1 nci Frka 5 nci alay bir hcm taburu bir b a tary a bir svri bln te fti memnn olduk.

- 146 -

Saat 11.15'de Belpnar'a hareket saat 12.10 da muvasalat 12 nci A lay'dan 2 tabur 1 b atarya te fti, Mevzie dman vaz'iyyetini tedkk. Saat 1 .3 0 'da hareket 2 .1 5 'de nB atk"a muvasalat 41 nci Frka karargh. Dier otomobil geri kald. Krlm. Yemek. Aziziye'den Mahmud Bey'in gittii otomobili celb ettik.Kendi otomobilimizi gnde rip arkadalar aldrdk. Aziziye'den gelen otomobil kalan otomobili ta 'm r edip beraber getirm ek zere gnderdik. Bir otomobil ile bir ksm arkadalarn saat 5 'de Aziziye'ye hareket. Dierleri otomobillere intizren kaldlar. Saat 6 'da muvsalat. Ordu K., 2 nci Kolordu Kumandan zbitan, asker ahl, mektebler, istikbl. Nuri B ey'in evine. Saat 8 'e doru smet Paa geldi. Evvel yemek. Yemek ten sonra 10 Mart iin s ret-i hareket kararlatrld. V a z 'iy y e t- i siysiyye hakknda ve stanbul'da Yusuf Keml B ey'in ma'rz kald mumeleye dair m a'lm at verdim. Ondan sonra hfza Kur'an okuttuk. Gece rahat ve kfi uyuyamadm. Saat 1 sonra (01.00) y attk . 6 :7 'de uyandm. Tekrar yattm 7.20'de uyandm. M aa-hza shhatim fena deildim. 10 Mart 38 (10 Mart 1922) Cuma "4" Sabah saat 9 ' da Hsrevpaa'da ileri karakol (emniyet hatt) mevzilerine hareket. Saat 11'de muvsalat. Yeniky Hsrevpaa'mn imlinde. Tabur merkezi. Oradan hayvanla bir sa a tte tepeye ktk. Bir saat ileri araziyi, mevzii, geri araziyi tedkk, sonra bir sa a tte kye indik. Bir blk hazrd grdm. Saat 2 sonrada (14.00) hazrlanm bir glgelik adrnda yem ek yedik. Yemek sonunda adr bamza devrildi. Rzgrdan. Saat 3 'de geriye hareket. Mevzi-i asl zerine kmak mutasavver idi. Fakat avdetde mevziin ksm - kllsi grld nden buna lzm kalmad. Yolda Servet Bey A lay'm te ft iin c e m 'etm i idi. Bizim iin zannettik indik kendisi te fti edeceini anlaynca yola devm ettik. Saat 5 Aziziye, yorgunluk hissettim . Bilhassa gne yakm t. Bir saat kadar uyudum. Sonra vcdumu sngerle sildim. Kfi istirahat etm itim . smet, Yakup evki ve Selahattin Paalar gelmilerdi. Beraber yem ek yedik. Baz telgra flar gelm iti, grdm. Hfza

- 147 -

Kur'an okuttum. Saat 10'da g ittiler. Benim no tlan yazyorum. Biraz kitap okuduktan sonra yatacam . Yarnki plnmz 3 frkay da te ftitir. 11 Mart 338 (11 Mart 1922) Cumartesi "5" Sabah saat 9 'd a hareket. Frkay i tim ' hlinde bulduk. Geni nizamda yol boyunca. nnden getik. Baz ufak v a z 'iy y e tle r verdim. Biraz b t e t-i hareket ve em irleri yanl anlay grdm. Saat 10.30'da nc Frka'nn bulunduu yere saat 11'de frkay itim ' hlinde bulduk. nnden getik. Zabitan nihyetinde topland. Ksa bir nutuk. "1. Ziyaretimden memnuniyet. 2. Bu gnk Trkiye ordusu eski ordulardan fazilete daha yksektir. 3. Dmanlarmz yalnz Yunan ordusu deildir. Onun gerisinde oktur" Balkan Muharebesi' nden sonraki cehlet. 5. Suksti nefretle karladk senedir mchede ediyoruz. 6. Dman ordusu da ihtiy iindedir. 7. Da'vmz. 8. Muvaffak olacaksnz. stikblin en erefli zabitleri olacaksnz" Ba'deh frka bir intizr vaz'iyyeti alacak bast bir m es'ele. leri g ittik hazrlanan adrda yemek yedik. Yol zerinde idi. Frka yoldan gelen alay oraya takarrb edince karsndaki srtlar dman svrisi tarafndan igal edilmi olduunu sylettim . Muhrebe oldu. Frka ve bu alay kumandan em niyyet tertb t alm adklar iin ehd oldular farzettim . Sonra grdm h atalar frka kumandanna not ettirdim . Ayrldk efik Bey'in F rkas'n a saat 11.30'da mlki oldum. tim ' hlinde evvel nnden getik sonra topuya vazife verdik. Mangadan balayarak cz-i tm lar bytmek zere vazifeler verdim. Netce : Frka dier frkalar gibi ok gzel ala y ve tabur kumandanlarnda acem ilik var. Avdet saat 4 'de Aziziye'de. smet, evki, Selahattin Paalarla grtk. evki Paa hemen Bolvadin'e hareket etti; Yarnki pln. Yolda evki Paa ile buluacaz. Drdnc Kolordu'nun sa cenhndan teftie balayacaz. Saat 9 'da hareket olacaktr. Akam Bolvadin'e gideceiz. Sonra yalnz kaldm bu notlar yazdm. imdi kitap okuya cam.

- 148 -

12 Mart Pazar " 6 M

Aziziyeden hareket. Yolda 11 nci Frka K. Cemil B e y 'e mlkat. Hayvanla mevzi'-i asllerinin sa cenahna evki Paa ile Kemlettin Bey mlki oldular. Tepeye ktk. Mev z i'- i aslyi ileri em niyyet mevzi'ini tedkk ba'deh umm taarruz iin ufak bir mzkere. Kemleddin Bey evki Paa ile hemfikir olarak Karahisar imline. Oradan Derbend Ky'ne indik. 11 nci Frka'nn iki alayn teft. Gzeldir. Oradan Bolvadin'e hareket. Cadde zerinde 16 nci F rk a'y te ft Bolvadin mahrecinde m e murn ve ahalinin talebinin istikbli belediye diresine indik. Orasn hazrlamlar. Sa bbreim fazla muztarib ediyordu. Derhal y a tm a y a mecbr oldum. Tamamen hastalanmtm . Doktor Hulusi Bey geldi. Fazla olarak kalbimde te k a ttu ' olduunu buldu... 3 'de bir tek attu var. Muyene ve tedvi. Btn gece muztarib. 13 Mart Pazartesi (7) Y atak ta. 13/14 y a ta k ta muztarib. 14 Mart sal (8) fiyevri biraz dt. Hemen Akehir'e harekete karar verdik. ade-i fiyet edinceye kadar te fte nihyet verildi. Saat 11 evvelde (11.00) a y 'a hareket. Orada trende hsan Paa ile grld. O Afyon cenbundan taarruz fikrindedir. Oradan Akehir'e. leden sonra 2.20'de muvsalat. stas yon Caddesi zerinde doktor...nn hnesini ihzr etm iler. ok rah attr banyo vesire yaptrm lar. Gelir gelmez soyundum. Biskvi yedim. Doktor geldi Nabz iyidir. 15 Mart aramba "9" yiyim. Banyo aldm. smet Paa'nn kararghna gittim . Beraber geldik. Yemek yedik. bnrreid'in vekli diye gelm ek te olan zt grdm. phelidir. Bir diim aryordu karttm , akam yemeini smet Paa ile beraber yedik. Saat 1.3 0 'a kadar megul oldum. Doktor Hilmi B e y 'le 16 Mart Perembe mhim bir ey yok. 17 Mart cuma "11" Evin tertb t ile itigal ettim saat 3 'e kadar. Yemek. Bu esnda smet Paa Konya valisi ile geldi. Beklediler saat 4 'e kadar konutuk sonra tay y a re bln te ft Fazl Bey ve dier bir pilot utu. Franszlardan alman 14 ta y y a re Adana'va gelmiti. Havas rzgrl ve souk iki ta y y a re uurmak istedik. Motorlar iletmek g oldu. Biri uabildi.
-

Y attm . Biraz sonra kalktm. muyene e tti. Fiyevri hafiftir.

149

Karargha avdet. Saat 8 ' e kadar yalnz kaldm. Mustafa Abdlhalik Bey geldi. Hafza okuttuk. smet Paa da geldi. Yemekten sonra gittiler. Ben de yattm . Saat 11 ok frtna vard. Bu gn ok limonata barsaklarm artt rahatszm. 18 Mart cum artesi "12 Daha iyi kalktm fakat yine barsaklarm da bir g ayr-i tabilik var. Hava rzgrldr. Banyo almadm. Y ata k ta biraz kitap okuduktan sonra hazrlandm. alma odasna getim. Kitap okudum. Kaput iin terzi ile megul oldum. Doktor Hulusi Bey rejimi izh etti. Mustafa Abdlhalik Bey' b er-y veda geldi. Kendisi ile saat 9 a kadar baz idr husst mzkere ettim . Yem ekte smet Paa geldi, Ankara ile Mah mut Paa hakknda muhbere. stanbul ve Avrupa gazeteleri geldi. Akam rapor ve son ordu emrini bir erkn- harb zbiti zh e tti. Saat 1 .3 0 'da smet Paa oldum yattm . 19 Mart Pazar "13 lca baladm. m es'eleleri, 15 gn alacam . Srr Bey, Haan Bey gitti saat 2 'ye kadar megul

20 Mart Pazartesi "14" Mdfaa-i hukuk h e y 'e t - i, hsan, Fahreddin Paalar geldi. hsan paa ikyet e tti. Hakszdr. Ak konutum. Otomobille gezdim. smet P a a 'y a gittim . Beraber bize geldik. Fahreddin Paa ve erkn- harbini yem ee da'vet etm itim . Hfz k u r an okudu. 21 Mart Sal "15" 22 Mart aramba "16" Medreseyi, mektebleri dolatm. Ge vakit Kazak kyne gittik. Karanlkta dndk. B atakla saplandk. Avdet de rahat sz idim. 23 Mart Perembe "17" Rahatszm. A ntalya Meb'uslar Mustafa ve Tahsin Beyler geldi. Doktor geldi. Aspirin verdi. Akam ok muztarib oldum. 24 Mart Cuma "18" Mtreke teklifini Cell Bey bildirdi. Cuma namaznda hfz U lucam i'de mevld okudu. Ondan sonra gece yarsndan - 150 -

sonra saat 5 'e kadar Ankara'da h e y 'e t - i vekle ile muhbere ettim . Mtlaam yazdm. V erilecek cevb hakknda bir ekil bildirdim. Onlarn mbelli notadaki maddelerin bir ksmn kabul ve bir ksmn ta 'd l ile iktif etmek istiyoruz. Anlaama dk. Onlar B ier'de ben Sivrihisarda mlkat teklif ettim . Fakat cumartesi m ecliste tarafeyn m tlatn beyn ederek meclisin de nokta-i nazarn almak a rty la saat 4 'den sonra yazdm. Muztarib oldum saat 7.30'da kalktm . 25 Mart Cumartesi "19" Banyo biraz rahat ettirdi. Tem asta mevz-i hareket e ttile r. 26 Mart Pazar "20" Gece yine muztarib oldum uyandm. Tekrar y attm . Sabah banyo teskin e tti. Saat 4 ' de Akehir'den trenle hareket. Rus ata e m ilite riy le istasyonda grtm. Trende smet Paa ile de memleketin tisi, m arifi, ktis di ihys hakknda grtk. Ordu ve te fti h e y 'e ti hakknda mdvele-i efkr (grme) Not : (H e y 'e t-i vekle u anlarnda) 1. Mtreke m es'elesi. 2. Marif, muallimler (kurs) 3. Medreseler 4. Nevh kanununun karlm as ve tatbiki. 5. Maa ay'd a hsan Paa, Fahreddin, Emin Beylerle, Bolvadin' de evki Paa Kemleddin Beylerle (Yusuf Bey de hazr) Aziziye'de Selahaddin Paa ile m trekeye dair kk konfe ranslar yaptk hemen cmlesi hemfikirdir. Bizimle. Yolda 41 nci Frka'm n hcm taburuna bir tatbikat y a p tr dm Otomobilimiz krld. Dierine bindik saat 8'de Sivrihisar'a muvsalat. H e y'e t-i vekle, ahal, asker tarafndan istikbl. Yemekten sonra saat 5 'e kadar mzkere. B il'hire zh edemediim nokta-i nazar kabl e ttiler. Tesbt ettik. Yusuf Keml B e y 1 den gelm ekte olduu ve intizra id telgraf aldm. H e y 'e t-i vekle yarn avdet edem eyecek meclise mzkeremiz netyicini ve k eyfiyyeti bildirdik. bahs e ttile r ve 8 -1 0 'd a Ankara'dan

- 151 -

27 Mart Pazartesi 21" Not : 1. Kronze gideli bir sey verilmemitir. 11 vagon fiek teslim ettik diyorlar? Bir radyo verdik. Alamadk.

- Bir fiek fabrikas da Batum 'da baz lt ve edevat henz Moskova da ancak onlarla kabil-i istifde bir hle gelir. - Geen seneden bakiye para (3,5 geldi diyorlar. Hlbuki bu 45 milyon lira. altn ruble T iflis e

338 senesi iin 10 milyon ruble verecekler.

- Top leden sonra saat 6 da h e y 'e t-i vekle hareket. Akam saat 8'de Aralof ile Abilof geldiler. Cidd bir ey grmedik. Yemekten sonra ayrldk. 28 Mart sal 22 Sefirlerle beraber Akehire, yolda yol boyunca 1, 41 nci Frka ktatn, 16 nci Frka toplu grdk. Kk tatb ikatlar alaylara. 2 nci Ordu kararghnda bir kahve, Birinci Ordu k a rarg hnda ay, trenle A kehir'e, yemek. Ayrldk. 29 Mart aramba "23 le yemeinde bulutuk. Mtreke m eselesi mzkere. Akam yemeinde gelmek zere g ittiler. 30 Mart 24" Otomobille ay 1 nci Kolordu'nun kumandanlarna "Bir ve yemek, snnet ocuklarn ziyret muyene mahlline. Kolordu ve frka senede iki zafer..." zerine

Muyeneden sonra resm geit. Elence, akam tiyatro. 31 Mart Cuma "25" Trenle A kehir'e avdet. Bizde yemek. Akam yemeini smet P aa'da b a deh smet Paa'nn brosunda. Sefirler Kzm Paa kinci nota zerinde mnkaa. Sefirler : 1. Ermenistan kendini mdfaa edecek. 2. BelL Kafkas Federasyonu ve Rusya
-

152

3. Boazlar hakknda Grcistan, Moskova, Ukrayna 4. Kendi himyelerinde bir hkmdara kalr. T rkiye'yi edecekler. kime kar kullanacaklar. Bu nikt te'm n

Nisan 338 (Nisan 1922) Cumartesi "26

1. Selmlamak. 2. Ordumuzun millet ve m em lekete if etmi olduu hizmet. 3. Edecei hizmet mhimdir. 4. Btn millet orduya emnet. 5. Da'vmz nedir. 6. Dmanlarmz. 7. Ordunun iinde bulunduu mkilt. 8. Orduda sam im iyet ve i'tim d mtekbil tesnd- tam. 9. Ordu al, mahv, ihy, 10. Ordumuz mukaddes mchede yapyor. stikblde en erefli insanlar ordumuz mensbfni olacaktr. 11. Fedakrln zn devm edeceinden eminim. Ariv No Kutu No Defter No 7 19 Atatrk zel Arivi

- 153 -

Defter No : 20
?I > r - U '' ' * ! .V'

1 !

1:

i 1 i i *t

'~]> /_,.(> /
A,___r - oc* i/ > V < v* ^

i
T

Jo u r du b o is i ^ </'V^ : i* J T ^ ( \jA ^ 2J&)

' ^ /
V " ^ * ^

i
*

---f ^ <v r * - t -' L *

<

} I

4| 1 ! I I

*>

r ^

,^rip- 1 ! rn

--*

^i

- * j>

J j3 r

& u

J>^# ) VJ ^ * 14; ' * i . ** J *v < ?.

, +w * m

; 1
- _

.
?

L ^ ^ k

' ' '

U i o i i j j

/ ~ '' 1 ~ * .

4/ 0 1"ftJ,/__^* -Al/> * ' ' *'

/ (y <-?

^r Lr*1

J <- ' f

U 1 F 1

-T O \

\ t y \rx <i~^ \rS'>f*j , s jj j ^ i 'i-* , J \/ },j

?= =

A 'ir= i i D , *^J7 F z

is
,-

!f * r * s
,

(A ' c A j \ _ -> <A > j

- J t j

/ J ytL-,
\jZ- f

V/ W 3 < < < k

iS

tj

Ifti ** * ^ ^ j\ j r
I

"

L^ _ g> j

r^> I ^

_V ------) J

*Ju- U- ^ 'j-> (i* vA

^>

uu< j I < . ~ /~1 k

V - 4/- y > v ^ r'-*"* ^ J

I 'M j J

_ /j^ 1 \
* ^ > ^- - U

L ^^~

1 rfr- y 1
P 7 L-

>p^t.yj|
fA i ' J ' S ' j f

C V 'Vo^*-4 l
u 's

l -

- 155 -

Defter No : 20

(*

>

'

^
-J ,

UL. ^

tfoUr < Mois *U

I V ."

2Q

S ? - 4

,
's

. / i

* '

I > t *
y * ? '-* '

/
^

----- ~ / r
j j

J& . 1 -k A v-^~ ) r -* \v ., "=_*

i j- l- V . i /

/ - y J 'J j + o C

- / - v Y - " ^

-> w _

(c

' - ^

' J

f .

1 :r;-'-.
F~I -t. - / - u

pr* *J f{
O

^
_

- -( v
~ s' '0

Jour du Mois

30

Defter No : 20
4 I* I I 1 -i

*^L
f't r s

, ___

I r
- fc r * / ,

I>^' ' rt_-f-!j. < v / L jt , 4 i ) - I ^ \ w W* ' jfi ^ t-> o 1 ' V :

u* I*J |p 3 i->w l -ikt- U t> L*^ i fA+ j v~ *! W.l^yu *tV

^ ^ ^ ^
IOf

**-' 1 -^ ; ^
> L > > - r v Jl. > O

j v ^ ,- ,
' r^

< 4 (_i ,m i ?

< i

r (Ai I c^|<f y .
** 'T J '- t-c
U V ! ^ - ^ 1
I

s Jy^r- I

Sv^^-

,
,7

<* - -O fcJ JiuL-y 4 ... ', .^ J* - -L :

y / j i, j

f* \ *
y.
^

U
,

f r '-y .

cu ^ ^ _

u ^ - c r 3 J

1 I

J j'

t-J

v ' < ^ -l

V>I ^ 4>_ OSS' V *J" 'sur*, i *M>'u K t f J ' .Jr? < J>1 j^ t L
' - ' / t f > /i

*
V

a V U <
s r * -f

o ' J >->- I 1-^ I < *

\ CJU*-A-

Jour du Mois
r^t'-4
I II

^ j

o T r^ -t

/<*) #
\ W ^ T F

if~ ^
::r # r ? T 1 f ^

-er^> rj O tmiit' ^TT'fr-irJ in

\ J a f7 ~ J * ' J r V --------

iA

^ I--'

r**-* < ' *

^ t '- '^

V '- *

;> < Ss35fe +*$ * JiMtBp Sy *

J>
t

^ j> *-> - f: I* > . L ti+f-* I * i I /

fS-e \ ' * J ji>J u >
<> > _
<sRs-a )

- u L i I J

* a V I
,^ L *
j^ -'

U'lft , J" C

\ 's r ~ - ^~I

f ^ > - f - d </ _ ^ J u /V-> s.

.* ^ v s J WP - J

J~- t J.^-I ^ Jy I ) J f\Z^ a ?

r

I
f

^ V Ci" I ^

r-S.v>* 'jr

J> j S ^

Jr

^4 u. ^ .1 ^ i-* r

.
J, , r

j -^->
v Vo oA-/ A > ii V _s J*-' 5

CA-*^1> -* ' .2 Lo

> ' ; ^ t f >' 1 '>

d j -< - --

157

Defter No : 20
s *
Jz* 0
j_A
I I I 'I o

*j o

> y -L a '
I

Jourdu
<n
, ''* 4 5 ^ - *

l*

SL j j /-.

W >*-** J *

' . I C

r* /
* f ^ '
/ r 'js '
^

)-
^ ^ *

I-f

-^s* 1 <**>*- " i s

,,

r f ^s^ d

I o / l wVU- < uJLk- t / j * I *r '. " W i " * & JI J k --- * a J i C/Zl^ m Lr lf - i " ' r -I f W* r
v - 1 fc.1 <" ^
J

o J.x' r
J X J>

t r I 1 -* t-vO w
-/ d H

/ k

0.

A**"*/ <*O s~* - A X J ' - ' |V- (

v/^ ^
r

^ C - \ jJ
' t / i> ) I ^ C

(ft.,a ..- f
- j * j

-* > ^^A-> t

. A Jour du1
^

<^-> wA^> i o v1JL# *+ t j * 4

(A

^ / /- r * I < i , ,>t I s l~+^ s* -. 1

l> {y*
U < n

t ^ C^/ J r ^_"

J u T jr jr

> - ! ^

<

' -

1 *^* -M L^

4>y ^ "

\sjA *a
- /'-** i X UD
c * O ' kJL
t r - J --------

O ><_S- ' H
^ V V )

-- od/ U- 1 *
^ J

qjCJo JT> J1V i >

--- --iA US*-

-V -T -V -f > r^3 ^ 7 ^ i " / >y > vr~" ? * r

'

c^ J

*
, ( ^ ( ^ i
v / ^ U -* L

r w - J -* J ef^ i ^

*'*'1 *

t' _ _-

er"' ^
Q jf^ L r

i
,/ c a

i a > <cts ^
-JL*

i,^ ! ^
^

( J ^ j-H jLi^ .
a * JJL /'

I O* s Q+*L& -

i ^MsBS^ \ g z ^ -p A*7 i - ^ * ^ - ..I r| U ^ $/t-^O I T fcfA I W * * ft L " i * * * - 0 ,* ^ ^ I ! * TJ'~r .~ v j r^rJL Jj>i j? y ^ * t ' r ^ !* i ^ C ,1},^' 1JIWWr^M >,'-4 fll"T T >ut~ <oju^S-o

-\*

- 158 -

Defter No : 20

*\

- M I
,

X
< * &

. ^ JT i ~ ^ - ' \ ^
*
l

j ^ I To . I , tfour du 2 3 3 r* * I : 'i ' >* -

j -o i
< r

^
r

r w >J

g-

\>

-* ---------

i Z -C * - V - * 7 J .

> ^

vj ,

ci-l-** tj r i f ' '* ^ ' X # 1

I
p A_#

+y *

1 ^.> -'^/ " /

.V >

'-' / #yv^ "

y ^ - o ,J

X j/ j^ u a j
C / -.

:
i

1 / >

r-1

C v j J > VJO i

' S c'^
. > , j?

't'* ^

^ -J
J Jf
_

j- . u

<

' ' y 'A,

v --------'

, i

j J*w> A
f J u s j^

f -t

^* 1

* r ~ S

J --------

U 1 ':% f . ^ ' - i ^- - ' s J - > /r 0 ^ t r t-' ~ j \> >

v T '.'^ ^ j

^ ^ I /-> >J
S(
* -*U^ o -1

^^ <C jJ _^> "*"

j

-*->

I r^ t ^

J V.-0

r\/ * -t __

^ *

.-^^6 1 --ff'
.J 'u j . 6 / J J -*-vP -

y
^

i^

A s

i -

e -1 (j

> ^f+ ) t* -- ^ .. C
^

* c J y^* I / * % /- -f i
I

j j p " aS >

-K-"

o ^->~*
'

>j

Its
o' ?-/

r< ^

j ' ^ /> ^

I
V .

O u . j j y ' j
S i,

- s

; Vv. ) cr^-^'*

_y -* I ij-*-'
j / *> + **-

- 159 -

Defter No : 20

Jour du Moi^t - - A -----D 1 ao F 1 'La - Il

21

si ; l
V
j I

< ^ -**

/yAo SU - C
O

Jour du i . ! a<?
$s\sJ* O

,
- *
Vv> ) I '

O. - W j *

f^22~ 'C3 0
'r' _> y v s^ rr;

^ V-

(A y

J >* ~-aLf~l>
--------- s T " " .

r\ ^

y -------- i

-Jp J
t \5

M._ _-* c^Xtu> J> / > *v> u " S .,. vi.ViJ-.1. c^lir ' l^\e. ' J ^ / a > ^ y y L -l^ i - \ /V^^V^r *

c? <PO ^-i0 V y j J^> <0 \ _ ^ -' ,

< *

<*o?

3 ^ <

ys
j _

160 -

Defter No : 20

Jour du Mois

nZ T T TT"
*

i - .'-i........- ... -

19

W i

- f
J

- c

- 161 -

Defter No : 20
f V.

Jotr du Mdi
^ ( ' j j+ i i J r

t L

cL-V-i. I Crr? ^ ^ ---- r-Lf J^ t- sf u_ / j 1 p-^-Lno i /, f^ ^ 0 r oJ

J ^ j J

X-t> ' S ' j ~

*j+'y J

C ^xj ^ J

i-

cr**r-^/ *
L -

Vr '
J

J^~ 1/ I - 1 o
/<j r i
* J \S \

T . <2^- ^

*A W ^ -- - 0 X
f * \ c i

- ;_

^ V /

>j < ^> 2>

i.

C o^C >I ' T 6^ ^ ^ r r * V V 6 1 > T t/yVJ i J ~ >V i ^ i r-L f

J > Jn^-* I -:
1*j >\ S ^

y b i 4> v..----*/^ d**

t/ t ''

o ^

a r

' - i * * > t n!7! J

Q -' ^~f'

Jour du Mois

18

m* t \ j 4i jT~ J ^ w >* V>x^ *< J i ^1 t/ - c^ r iP r

;> ^ Lv> *
S^> I

>^

Y ^ J -r^J"fiA^ ^ Mr ~- \ L f y~* S 'I * s s ' '* i - c

*, j

" I '**-* I ^ r **~C- ,

O'J' >J I
o-1 ? ^

,y- >> **
> ^ ^ r lg i
^ *s* S u ' t ,

, ,- .X soA-O
>f_J_< yU'
_T __ ^
' l o s I t,

j
r*

y 4/* _tiiSBS^fc,
^ ^ *>-*-1 '^1-* i

I * V> S
!.* U . .V " u-.^ ,

- 162 -

Defter No : 20

rL r* .

r-f*. i

0S*r'jt 1 < J fi

-t/ I /

v ^ -/ I

i-^ r

^ - ^ s ^ e

y z .

''/H T w __>
j f v * ?>

' rO-*

\ ,---4

Jo u r du M o iq < 1 Lu 2

^ > u w i ^ jg a ^ t ^

^ ? L I *vK > *>/# A ^ > r < - i > % ^ " ' / fi ^ / -* - 0 *S K ? t /* i A>

J t t

> *. - L i < j * > v/t <-< / 1 * , * Ot' * y <'* u / V -C I^^" (/* <3^#4^ ^ "< _/* l *' / '-T. 4 V y , ^
)j> *

^
y :A >

w ,>u i ^ ^ >

- 163 -

Defter No : 20

y i* }* &

y J r t j:
^ 3^4 U-V-^r
,

t J ju S J * * C I <V

^ ^ r f *

- 164 -

Defter No : 20

Defter No : 20

Jour du Mois
c t

ATATRK'N 20 NUMARALI NOT DEFTERNDEN Nisan Cumartesi 38 "1922" "26" Not : Yeni vesitin, yeni ta 'b iy e kavidinin is ti'm l ve tatbikinden dolay, svarinin muhrebeye s ret-i itirki dr ta 'd l olmutur. Fakat der-uhde e ttii (zerine ald) vazifenin tabiat deimi addolunamaz. -Pek kuvvetli ate vstalarn her memleketden fazla olmas kfi s r'a tle manev raya byk kabiliyyet kudreti svrinin en mtebriz h assalardr. - Svrinin tek ilt, onu batete dr etmeden kendisine ate kuvvetini veriyor. S r'at ve k ab iliyy e t-i hareket mahfuz kalabilir. - Otomatiklerin zaim ve ilhakiyle piyade de olduu gibi svride de azam ate te 's r i elde edebilmitir. Byk svri cz-i tmmlarmn kuvvetli topular - Svari tabyas; "Hareket kabiliyyeti" ve "ate kuvveti" ne mstend olmaldr (dayanmaldr). - iddet, azim, c r'e t, fedkrlk gibi meziyyetlerini muhfaza ve idme her zamandan ziyde mhim ve lzmdr. - Muhrebenin cereyn esnasnda -ngehn (ani) v az 'iy y e tle re kar koymak, dier snflarn her ta r a f ta dima bitmez tkenmez bir ihtiyatn tekl... Svri ta 'lm ve terbiyesinde hkim olacak nokta-i nazar lar, vukardakilerdir. - Svri muharebeden evvel bir v sta-i mdfaa, muhrebeden sonra bir vsta-i taarruzdur : - Ate, ninesidir. svri muhrebesinin belli bal ve k a t ' bir

Eski zamanda, netce-i k a t 'iy y e - i msdeme (arpmann kesin sonucu) mkl ve mevzi'-i manevralarda aranyordu. Bu gn kuvvet atetedir. Svari kolordusu Ilgn'da teft. Akam tezhrt. Konya'ya muvsalat (var) saat 7 . 30'da parlak

- 167 -

Asker messest
1 . 'd d -i asker 2 . m lt- harbiyye

3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Otomobil park ve ofr mektebi Nalbant mektebi ve nal mh i'm lth n esi Asker debbhneler Sanyi takm lar Asker ve H ill-i ahmer (Kzlay) hastahneleri Araba i mlthnesi M resm-i gd- der-dest" Gherile fabrikas.

Mlk messest : 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Mekteb-i sultn D r-l-m uallim n (Erkek retmen okulu) D r-l-m uallim t Mekteb-i sanyi D a -r l-i'tm (im aret) Konya H ill-i ahmeri Konya hanmlar H ill-i ahmeri Adana H ill-i ahmeri Belediye diresi : Depo K tat Mfettilii Makam- hkmet Ahz- asker h e y eti Bakanl) riyseti (Askere Alma Heyeti

Garb Anadolu Menzil Mfettilii Demiryollar Mdriyyet-i Umumilii Mdfaa-i hukuk Ziyret mahalleri : 1. 2. 3. 4. 5. Mevlna Celleddin Rum Sultan A lattin Seluk 1 Shib-i a ta r nce minare J K aratay Medresesi

Seluk sr (eserleri)

2 Nisan 38 (1922) "27" Pazar Bu gn le yemeine kadar resmiyye ve messestn ziyreti. istirhat. Sonra devir-i

Trk milletinin mene-i aslsinde ve a k t r- cihna mil harekt ve f a ' liy y e t devrelerindeki hl ve yaaylar tetkk - 168 -

olunursa grlr ki milletimizin h a y t- diyye ve i t im 'iy y e siyle askerlik s a n 'a t mmtezc bir hlde bulunmutur. Millet bu sanatn btn icbtn hayt ve mlinin (em el lerinin) cbt telkki ederek tabi bir sretde ic r ' ederdi. Denilebilir ki m illetin itim i h e y 'e ti ordu h e y 'e ti hlinde idi. phe edilemez ki bu ordunun her trl levzmt, tehizt, nal, mh, yine bu ordunun bu h e y 'e tle efrd eliyle, em eiyle yaplrd. Elbette, ecneb fabrikalarna, ecneb sanatkrlarna sipri edilmezdi. te, her ihtiycn kendi mahret ve san 'a tyla d r ki te'm n edebilen bu Trk ordular btn Avrupa'y arktan garba kadar istil eylem ilerdi. Fakat Osmanl Trkleri, stanbul'u, R um eli'yi fethettikten sonra kendilerinin itim i' ve asker haytn ih tiycat ve levzm atn bizzat te 'm n ile; itigalden mstani olduklarn kabl e ttile r. Bu husus ili, dl tem asa geldikleri ansr- ecnebiyyenin e y d -i san 'atn a terk ettiler. Onlar yalnz, uzun seferlerin mihen ve mekkn iktihm vsi'muhrebe meydnlarnn l-yem t kahramanl erefini istihsli m edr- fahr bilirlerdi. Onlar iin bu kahramanlk san'atndan baka sa n 'a t yoktu. Ve yhud baka s a n 'a tla itigali haysiyyetlerin e mnf grr lerdi. Hfzamda aldanmyorsam, Belgrad zerinden V iy a n a 'y la yryen bir Osmanl ordusunun banda bulunan Sultan Sley man Kanun' nin atnn nal dmt. Nalbant bulmak iin m e s'e le -i mhimme tekl etti. Nihyet efrd arasnda nal bantlktan anlar birisi bulundu. Padiahn atn nallad. Fakat, padiah bu hdiseden, ordu-y hmynlar iinde bir nalbantn bulunduundan m e'ys ve mteessir olmutu. Padiah bu gibi san 'atlarn orduya girmesini ordunun salbetini mhill olaca zehsnda idi. te bu zihniyyetin hkim iyyet-i hne ve m ilesidir ki, b i-n -n etce Osmanl ordusunu ineden iplie kadar, nalndan mhna kadar her trl ihtiyctn te'm nd e chil ve ciz bir hlde brakmt. Btn ihtiyctm n te'm n i iin milleti ecnebilere h a rc gzr eyledi. Bu zihniyyetle san 'atn lzmu, sanatkrln ehemmiyyet ve erefi takdr olunamazd. Efendiler, bu zihniyyetin ne kadar yanl, ne kadar hatrnk olduunu asrlarn verdii ac tecrbe ile ve bilhassa bu gn
- 169 -

iinde bulunduumuz eritin erece-i m kiltyla anlamam acsn hissetmemi bir ferd-i millet kalm am tr. Efendiler, hi phe ve tereddt etm em eliyiz ki, memleke timizin feyyz (bereketli) topraklarndan, n-m tenh (sonsuz) hazininden, mtenevvi (eitli) ve zengin menbiinden (k ay naklarndan) kimseye muhtc olmakszn hakkyla istifde edebilmek iin ve milletimizi mes'ud ve mreffeh... Ordumuzu ihtiytan san 'a t elzemdir. mstani ve kav yaatabilm ek iin

San'atm en basiti en ereflisidir. Kundurac, terzi, maran goz, sara, demirci, nalbant h a y t- ictim iyyem izde, h a yt- askeriyyemizde hrmet ve haysiyyet mevkiine elyk (yakr) san 'atkrlard r. Bu gn bir s a n 'a t mektebinin kdmda hazr bulunduum dan cidden bahtiyrm . Bu messesenin hssaten (zellikle) tebrk ederim. vcda getirilm esine himmet edenlere teekkr ve onlar byk takdirt ile

Mhim ve ta r a fta r gazetelere dorudan doruya ma'lmdur. Not : 1. Hacim Paa bizim ta r a fta arz huddu imlinde bir melce 2. Baz kabil (kabileler) F a y s a la iltihk etm eye mecbr olurlar. 3. Hudd zerindeki kabile iyi idre edecek bir adam - ahs 4. 1. ngilizler emlk ve arazsini gasp etm iler. Tekrar para ile satn aldrmak istiyorlar. Bu erit dhilinde Seyyidin avdetine imkn yok. 2. Evld ylini (oluk ocuunu) Adana vilyetine kadar naklettirm ek. Cmlesi "100" 5. Adana vilyetinde arz, 3 hne eyh Zevi, Yaver Salih Efendi.
170 -

7. Seyid Ad an a'ya gelmek istiyor. Evvel kendi A d an a'ya gelecek sonra biraderlerinden birini celb mzkere ba'deh karar verecek.
8 . Ailesini himyemizde braktktan sonra Hicaz a seyhat etmek arzsundadr. 1 . Sekiz ay evvel ailesine para gnderilecekti gitmemi.

2. Bir binek, bir yk otomobili Elcezire Cephesi emrinde varsa Haleb'e gnderip ta 'm ir ettirin. 11 Nisan 38 ( l l Nisan 1922) Ilgn hareket svri manevralarnda bulunmak iin. 12 Nisan 38 (12 Nisan 1922)

Not : 1. Krmz frka saat 7 raporuna gre Ilgn Caddesi'ni ve dmn hareketini ehem m iyyetle nazar- dikkate alm aya. - Ilca imlindeki mevzii kolordu yetiin ce teslim. Ilgn'dan sonra sol cenhn daha kuvvetli te'm n . fazla tesettr. Grr fakat Eer - Dman nazarndan daha kuvvetini vzh ta 'y n edemez.

2. Krmz keif bl mavi takm tard eyledi. muvaffak olduysa dier iki takm tard etm eliydi. 3. Krmz blk. Bulunduu hkim noktay gitti. Sa cenhdr. Daha ileride gitm eli tepeleri tutm al idi.
1.

terk yardm a

B il'hire gzel hareket hcm, evvelki yerinden yapabi

lirdi. Svri tabyas : Hareket kabiliyyeti, ate kuvveti. iddet, azim, c r et. - Eski zamanda n e tc e -i k a t'iy y e msdemeden mteekkil manevrada bu gn kuvvet atete.

- 171 -

Muhterem arkadalarm . muhabbetle selm larm .

Cmlenizi

itiyak

(zlem)

ve

tilf devletlerinin, ordumuzun uzun mddet kontrol altna alnmasn mstelzim (gerektiren) artlar ihtiv' eden t a 't l - i muhsemt ve m trekeye id ilk te k lifle riy le ordumuzun k eyfiyyet ve kem iyyetini tebdl ve temdd s retiyle m illetim iz den m dfaa-i memleket ve mevcudiyet hk ve imknn selb eden husst dahi ihtiv' eden sulh artlarn a aid ikinci notalarna Trkiye Byk Millet Meclisi Hkmeti cnibinden verilen cevba bu defa tilf devletleri tarafndan nc bir nota ile mukabele edilmi olduu ma'lmunuzdur. Bu nota ile devletler teklifler muhteviyt da Anadolu'nun tahliyesi art esasile tev'em erit (ayn koullar) diresinde mtarekeyi kabule ve sulh mzkertma mberete mheyy (balam aya hazr) olduuna dir hkmet-i cellenizin vermi olduu cevb tilf devletlerinin nc bir notasyla karlanmtr. Bu nota ile tilf devletleri tahliyeyi t a 'lk ile (g e c ik tire rek) muhsamtm (dmanln) ta 'tlin i kaviyyen temenni ediyorlar. yn- dikkatdir ki tilf devletleri : Birinci notalarnda Paris itiminin (toplantsnn) A sya-y sugrnm tahliyesi maksad- aslsine mbten (bal) olduunu ve ikinci notalarn da da mtareke teklifinin Yunan kuvvetleri tarafndan A sya-y sugrnn s ret-i muslih-ne de (araclk suretiyle) tahliyesini ve bu havlinin mecmu zerinde Trk hkim iyyetinin id e-i te'ssini te 'm n etmek n iy e t-i sarhasyla yapldn ve bunla rn bil-m ehl mevki' ic r 'y a vaz'mn mmkn bulunduunu k a t ' bir lisnla ifde eylemi olduklar hlde son notalarnda "erit,i sulhiyyenin h e y 'e t - i mecmuasnn kabuln mteakb" ve baz urt (koullar) ile ancak tah liyeye lzm olunabilece ini beyn ediyorlar. Bu (okunamad) mantk tefsire girim eyeceim . Mevz-i bahs olan sulhun ve buna dir tilf devletlerinin ikinci notala rnn da batan baa muhteviytm tekl eden artlarnn Yunanistan ile asla alkas olmad da zhdan mstanidir. tilf devletleri ile Trkiye arasnda hllolacak mesil olduu ma'lmdur. Yunanistan ilk ve son talebimizin mukaddes topraklarmz vatanmz tahrbden, halkmz kati ve zrrdan bir an evvel men etmek hususuna lyk olduu mertebede ehemmiyyet vermeye mecburuz. imdilik m talatda bulunmayacam. te devletlerin bu son notas zerine ordunun nokta-i nazarn hkmet-i c e lle s ine zh etmek zere bir ka gn iin cepheden ayrlp geldim.

- 174 -

H e y 'e t-i vekle ile mdvele-i efkrdan (fikir al veriin den) sonra lzm hsl olursa h e y 'e t - i cellenizle de grece im. Arkadalar, bir buuk ay oldu. Cephede megulm. Ordula rmz ahvl-i dhiliyyesiyle tefti ettim . Dman vaz'iyyetini yakndan tetkik eyledim. Ordularmz te fti ettim . En byk kumandandan n efe rleri ne kadar btn ordularmzn h e y 'e t - i cellenize olan i'tim t ve merbtiyetini hrmetkr selm lar ile beraber arz etm ekle bahtiyrm. Arkadalar Tamamen em niyyet buyurabilirsiniz ki ordu, bir neferi mstesna olmamak a rty la mukaddes da'vamz btn m liyle anlam tr. Trkiye'nin dostlarn ve dmanlarn hislerle tam am en anlam tr. en tabi ve nezih

Ne iin muhrebe ettiini ve ne zamana kadar muhrebe etmenin zarur olduunu tamamen takdr etm itir. Trkiye Devleti 'nin, Trkiye Byk Millet Meclisi Hkme ti 'nin istik ll-i tammn te'mnden ibret l -y e te g a y y e r (deimez) gyeye hasr- mevcdiyyet eden ordularmzn her kahraman ferdi mdfaa ettii da'vann kudsiyetinden mlhem bir m a'neviyetle m es'ut, en, trdr. Efendiler, Trkiye Byk Millet M eclisi'nin elim erit dhilinde vcda getirm eye muvaffak olduu ordusu f ik i' 1 v Viyana surlarna dayanan eski Osmanl ordusu deildir. Fakat, hiz olduu m efkre-i lye ve insaniyye itib ary la bsbtn baka kym et ve meziyetde bir elik kitlesidir. Trkiye Byk Millet Meclisi ordusu istil la r yapmak, saltan atlar devirmek veya saltan atlar kurmak iin unun, bunun le t- i ihtirst olmaktan mnezzehdir (uzaktr). Mstakil ve insanca yaam aktan baka gyesi olmayan m illetin ayn mefkre ile mtehassis ve yalnz onun emrine sadk z evldlarndan mrekkeb muhterem ve kvi bir hey' ettir. Arkadalar, yakndan, tem as ve tetk ik tm a msteniden arz ederim ki, ordumuzun kudreti, ahvl-i dhiliyyesi yksek ahlk ve m a'neviyt her trl mesili ki "sknetle mtlaa

- 175 -

ederek am l-i mtekeffildi r."

hakika-i

m illiyye

diresinde

intc

etmenizi

1. Arkadalarn orduyu terifleri.

2 . Ciddiyyet niyetlerini anlamak.

Not : Mhim 1. 20/21 cuma saat 11'den i'tib aren a Ankara-Trabzon, Batum, Tiflis hatt emir muhabirlerine verilecektir. Btn te lg ra f la r makine banda muhabereye hazr. 2. (Aralof'un) telgrafn bu gece Trabzon'dan doru T iflis'e verecekler ve oradan alndn bana bildirecekler. Not :
1. 2. 3. 4.

Trabzon. Erzurum. Kars. Artvin

- Mesili arkadaa halletsinler. - Kzm Paa Not : eyh Sunusi'nin h alifesi Not : 1. Nihad Paa'nn 2. Tahsin Bey grmek - Tiflis mmessili 1. Fethi polis "Murat Bey" Ariv No Kutu No Defter No : Atatrk zel Arivi : 7 : 20

Defter No : 5

P ,
'Js)

L .

* /i * >* T
/ V
. S*- *-

^ ^'

'%

<

^ r

r / ?J/ U > -

^
o i ' S

*
'/ / / <

'

ij
y

T * * < y -*L
< T,

U y / C ^ v t * * t j i / f

X .
* '

^ ^
'I / : x * *

' ** <
t c

2j

c .* n y > 6 L

~ oo * c ^ ^ & O .
i -* i u t^ S C

* * e.
/ t^ e

- 177 -

Defter No : 5

\ v r
(

/
f ? ? / z )

.
X x, ___ _

;rr~ < *

s? Jt*
- f 3&

^
* -

- t 3 p - 2 . - 2 - -C

(?& -*** ' e s tC 3 5 )

c^Zj 2U~

/ ? -^ -

i/<?<^p<

' T

'

ss-m ^ , ^ y j u 2 ^ z ~ j^

-------

y -T ^ n ^

----

-^ K ^

- 178 -

Defter No : 5

V o

% .

yC s& i^

J^jf

-Lcsx_; -^ U ^ O o,
-O-e-i^e.

-4 - / ^ o .

/ x -f-

^ 2

, I4L > S ^ < P C '*^ - t^ .

y ^ P ^ y / S ^ jy/ t. s? t c ~ * ' 't, (

9 /

f t *

2^* / ^

.^t

4 & Ju s

179

Defter No : 5

'

. sj c ^ M ^ ^ c y \ ^

& * * - c + - 1

-w-r X

Defter No : 5

4 $

_ D o-$ / ftl
4

/ ^ /

7^---- -d & r * r+ ^
____________ ^

'

'

C ^ tK ^ f< ^

Defter No : 5

.r- :-/ \

J L

h '

i r

^1/1

r ~L-& ^t 0

CL c* / ct^\ '

l^ S k !/ i^ / u ^

L P u ^ _

$4L S > l*~ \ A ~ syL > & JL *^

* + ^

'J

a s*

'

y '* -

- 182 -

Defter No : 5

(jg s is ts i,

i * * i'/ u '^

-* ,

X '

y
l / tu ^ l^ M

(fy r^ y ,
~ & Y ^

- 183 -

Defter No : 5

sistsw U ty- / x jk u s^ L ^ ^

y Py/Lsjts?J h

c/ CLo'e,/'-

------/

i k ____ ,

^ J0 -

'y ^ o C
t A / l/ U ^ i t^ C
m

?< k

< 2 -*?

- 184 -

Defter No : 5

V V .

a ty f \ l^ i/ lA S ' s is \ _ , (* ^ \ < J . L ^ '/ f^ *~ U $ -< * * - j :

> ^ t-V _ / V< / y

ex -

r
c

&

i/ C

'f

/ (

- 185 -

Defter No : 5

/ id

*<.
.-'' j-

* y *
_____________

j
7
i/ ' L i L d

v'~

'

/ J\ i/ (

/ - < - / - !

( t , * X ,., ti
u -, S _

i-

- '^ - o I f i S j
.

, y ' ~ ^ -'iA '

/ '

i U

, I i/ s * 1w '

,'
\ / .

/ <V- <......... / W * .
r

..

- 186 -

Defter No : 5

' A S s ^

v<

i/ y h u ,

- 187 -

Defter No : 5

L/W

J *& 't
(j L ^ ^ s J ^ o o 'k c & y J ii

X y iz -^ 'x

/ ^ c '/'

O
' ''/ > .- f r u

f i

Defter No : 5

i' - t . r 'Y

ym

L- ^

s i.

Defter No : 5

c * s h

r ? ^ y*^
p
1 1

f t
I ^ 0

f L / I<

f 7 ^
J I< S S { & A * ~

* 7 ^ j
L * -* S t-------------------

- 190 -

Defter No : 5

t|jj
] / 0 - 'U 'jy fc + L t ~ ^ y d

l/ e _

iu ^ jJ L

^ -'

0& & -2J

th M j

'b ~ GL^ ~ ~

A y^ i ^

L~ y

t^

I t it s ^

sC

J ^ * * ^ ^ -&

sh u Z

& L

- 191 -

Defter No : 5

<7

/ C x ^

'V

y r j fa i ,
^ 7

^
t . <

^
^ -

>

/ J M itf L

7 ^

>L4P ~ ~ ~

- 192 -

Defter No : 5

ln *

/W

&

r f* A

' f c

t * - fi- H

Defter No : 5

^ c

/ L 'C $ & ~

Q y / 4 < ^ lu t c ^
>_), 0 # * ^ -+ -sC . / s u ' s v ^ Q je ^ 'p 'L

^ .

- 194 -

Defter No : 5

g i

a5*
/ ly *

/ 5 ^

f j / v

V c ,

* j ^

U * !U ~ . ,. / ^ ~ ~ y

- 195 -

Defter No : 5

il
W '

0 ' A

^ ~

1 ^ *

0 ^

J \ j\ A

-^ L

n ^ .

Defter No : 5

r,V\ r\

f a

' -

<^T I

- 197 -

Defter No : 5

s f-Z p l/ i' ta

/ c ' ^ M x k X . : < -'V ' ' ^

c r(<

ty s / u L Q j U ,

- 198 -

Defter No : 5

/^AA

lr '% S f& -

.tix r a ^

Defter No : 5

s* Q ^
la ^

t ^

J^

v / ' - ^ ' y ^ C .a ^ ^ "

v h 4 * -

D efter No : 5

1/ L s

u'

^% <

il'Vi'Vi^

- 202 -

Defter No : 5

t- $

- ^

-'

2^7' V v - .

/ l^ -e fils ^ fL , r 'O i~ ^ r n ^ i

u .

- 203 -

Defter No : 5

Defter No : 5

' h

\ j

r ~

i-

^
e u -

! p

\ *S )

'

a -u ^ y l ., ) ' C ^C *, >
/ i b

r
-

f-

/^ v ^" ^ V U -^ iu A _

Defter No : 5

t J S -.< .-y u jy (lh ^

! A ^ S l t C - ^ s J L ^

}yk- ;

206 -

Defter No : 5
&

/ { A

^ s jk

-A

/ * " ' ----- >

jZ c ^

^ c *

Ca-*

207 -

Defter No : 5

ill
'

^\

t f

-o*.

t^

cu

y w

r - '-

K .

- 208 -

Defter No : 5

m
^

J **{^ &

^ ^ 1 .

'

^ X
j r / i

/>

/ \ 0s ' A s / '^ / L \ ss ~

- 209 -

Defter No : 5

- 210 -

Defter No : 5

, r

U x f-

l/ i

v
V

V
^

o.

**

/ / i a

s * ^ }

t s * ?'?-'

- 211 -

Defter No : 5

'Z T

"M

(L y p \ y ^ y )y X y

^ - '

"^'

- 213 -

Defter No : 5

- 214 -

ATATRK'N 5 NUMARALI NOT DEFTERNDEN ZEL NOTLARI 1931 (Not Defterinden) 59/60 Mhim Not : 1. stanbul Drl'fnnu niversitesi tesis olacaktr. lavolmutur. Yerine stanbul

2. Bunun tesisine M.V. memurdur. 1. Talebe, ngilizce, Almanca, talyanca veya Franszca gibi ekalli bir ecnebi lisan bilmelidir "okuyup anlamak."
2 . H rriyet-i ilm iye mahfuz. Fakat, idare ve talim h e y e tle rinin tayininde ve program tanziminde mdahele.

3. Kfi para verilm itir "908, 474/1931-32". 4. Mud Md. Ma. As. 36 + 72 = 240 ok. 5. Memurlar, mstahdemler adedi oktur. "355" Bu vazifeleri muhta talebeye,
88 + 44 +

Mu

6. Kymetsiz talebenin ilk sene cesareti krlm aldr.

7. Eminin en mhim vazifesi, lm eder; dar iler iin, bir memur lzm.

m eselelere

taalluk

8. Is.D.nin kendisini uurlu bir ekilde, muayyen bir noktaya sevk eden, lm ve fikr bir hzdan nasibdr deildir.

* Bir ka sene iin tevcih olunacak tespit etm eli.

istikam eti

veklet

Faklte reislerinin mterek ve devaml alm alar (Emin tarafndan temin olunmal). 9. Hoca tayini ve azlinde veklet hkim olmaldr. * stanbul Drlfnnu 10. D.F. nin en byk zaaf, ahs mlhaza ve aratrm aya sevk eder tarzda tedris yok. Ansiklopedik malmat veriliyor.

- 215 -

11. Edebiyat fakltesi ok fena. 12. Drlfnn hocalar yoktur. imdilik hariten getirm ek lzmdr. Ondan sonra da, kendi ocuklarmz ecnebi niversi telerinde yetitirm ek lzm. 13. Tp fakltesinin nakli lzmdr. 14. Mlkiye mek. Hukuk F. mterek dersleri vardr. Yakn olmal. 14. Ali T icaret Mek. Hukuk Fakltesine devam. 15. Eczac M. Fen Fak. mterek dersler m. okunur. 16. Dii M. Tp Fak. 17. Ktphanelerin slh, S. 79 5.81 Filologie 5.82 Bizim bildiimiz ve hakikat baka. Notlardan sonra esasl not. Prof. Malchin raporu batan nihayete kadar okunduktan sonra dikkat ve tespit olunmas lzm gelen noktalar unlardr: 1. Herhangi bir Trk mnevver inklps ltfen Drlfnna ve Drlfnn zihniyeti ile yni Trkiye Cumhuriyeti'nde bir kltr program yapmak dncesiyle kafasn yorduu zaman derakab bulup tespit edecei gayet bariz noktalardr. imdiye kadar bu nokta-i nazarlardan phesiz davetlimiz Prof.Malchin'in sylediinden daha ok esasl olarak beyan mtala ettiklerinin ahidi olduumuzu inkr edemeyiz. Fakat m tala sahibi vatandalar kendilerinin salahiyetdar klnmasnn tasavvur ettiklerinden dolay nokta-i nazarlarnda mir grnmemilerdir. Halbuki byk lim sfatiy le ve phesiz bir fedakrlk mukabilinde davet ve tavzif edilmi olan mumaileyh Prof, dahi kendinden maa ve aylk talep edenlere davas sahih ve iddias musib olduuna dair tek bir kelime sylememektedir. * Drlfnn Bu adam yksek mill bir ilim messesine tem as ediyor. Ve btn ifadeleri yalnz bu temasn izaha alr m ahiyetdedir. - 216 -

Yoksa messesenin madd hi ve bilhassa manev daha hi takdirkr olamadn sylemekten ekinmiyor. Prof.u bu ifadesiyle techil edecek deiliz, b il'k is takdir ederiz. nk; bu adam btn nezaketini kullanarak diyor ki: M ben sizi anlamadm ki ben sizi anlayamyorum ki ne yapmak istediiniz hakknda sizinle Trklkle mtenasip Yksek niversiteyi nasl kurmak isteiniz de fikri mahsus yoktur. Yalnz ok gzel bir azimet noktasn farknda olmakszn bir yabanc adam bizim dahi bunun friki olacamz zannet m eksizin bize if etm ektedir. Bu adam raporun 59.cu sahi fesinde aynen yle diyor: "Hakikat bir istinat etmek lzmdr. Bir memleketteki "Trkiye" vaziyetin icabt ve ih tiyacat mehulmz deildir. stanbul Darlfnnu gibi bir drlfnnda, Trkiye gibi batan baa yeniden teekkl eden bir m em lekette bu icabat ve ih tiyacat her tara ftan fazla lm alkay celp etmelidir. Trkiye'nin jeolojisi tabi ve ktisad corafyas, iklimi, iekleri ve nebatlar, kara ve deniz hayvanlar antropolojisi (sekenesi), mazisi (kablet tarihi), tarihi, sanayii, kltr yani sureti umumiyede her eyi btn bu eyler Trkiye'nin Drlfnn tekmil krsleri ile alkadardr. Her eydir." Krsler buradan baka eylerle yazk, ne ayp ve ne utanmamazlktr. itigal ediyorlarsa ne

"nsaniyetin umum fikri sermayesine Trkiyenin verebilece i ve vermekle mkellef olduu" eyler ne byktr. "ark Avrupa ile Anadoludaki byk m edeniyetler burada (Trkiye) deilse nerede tetebbu edilecekdir." "Trk sanat, tarihi btn burada bulam ayacaksa bu sanat caktr. te bize rapor veren yksekliini ve bykln kazanmtr. insaniyet iin tedkik sahasn aklar hangi llere sald rlaProfesr yalnz bu noktalarda gstermekle bizim sevgimizi

Ancak bizim u veya bu yolda sevgimizi kazanm olmak bizim yksek sevgilerimiz ki bizim mill mefkremizdir. Onun bizce kavuulur bir bad hedeflerden olduunu temin etmi olduumuzu zan etmek hata olmaz. Bundan unu karmak ve arkadalarm n dikkat nazarlarn vazetmek isterim. Biz Trkler bilhassa bu yksek Trk inklbn yapm olanlar bilm elidirler ki: Bizi lyk olduumuz seviyeye k ar maktr, Herhangi bir yabanc lim, yabanc dahi, dhi olsa muktedir olam ayacaktr.
- 217 -

Dtmz uurumdan bizi kurtaracak lemin en yksek tabakal sahasna karacak yine bu uurumdan kp yksel mesini bilenler olacaktr. Bu adamlar bu uurumdan kendini ve milletini kurtarm olurlar. Medeniyet dnyasnda yksek gibi grnen her adamn huzurunda tedkik edilen fikir ve mtalasndan istifade etm ek le daima isabeti telkki olunacakdr. Fakat bu noktadaki isabeti kendisinin mensup olduu memleket ve milleti hakknda karar vermesi iin asla isabet telkki olm ayacaktr. Bunda...... kaydnn gzden uzaklatrm yacaktr. Okuduumuz rapor bir bakma gre gya Trkiye'de bir li tahsil messesesi kurmak iin nasihatlar ihtiva ediyor. Halbuki h ak ik atta btn Trkiye'de bir kltr programnn ne olmasn nasl olmasnn iarettir. O hlde bizim iin stanbul Drlfnnu'nu ne yapalm diye bir mesele mevcut deildir. Bizim iin btn Trkiye'de nasl bir kltr pln yapalm ? Mesele budur. te biz yalnz ve ancak biz bu mudil mesele karsndayz. Ve onu behemehal hal etmek mecburiye tindeyiz. Bu mesele vzh surette hal olunmadka stanbul Drlfnnu slahndan bahsetmek ayptr, abesdir. bimanadr.... imdi bir son ve mhim mesele ile itigal ve onu inta mec buriyetinde bulunan Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti, btn medenf lemindeki fikr ve ilm mektep fa aliy e tle ri hakknda en son ve yeni ihtisaslardan istifade lzumuna kni ise ve bunun yksek asr tekem mllere kar bir mecburiyet hlinde m tala ediyorsa ki, bence byledir. hlde bu rapor sahibi olan profesrn fakat yalnz birini deil, A lm anya'nn................. niversitenin ilim aleminde yksekliini tanm profesrdr. Trkiye Cumhuriyeti'nin dar merkezi olan A nkara'ya davet etm ek ve onlar orada toplamak iin hi bir fedakrlk tan ekinmez. Esas noktai nazarlar Ankaral olsun davet olunan lim lere Bu yksek mevki vermekti. Nazar mutlaka takviye edeceklerdir. te ondan sonra yukarda bilmnasebe bahsettiimiz kltr program tespit olunmu bulunacaktr. Ondan sonra Drlfnn yksek niversi te tedrist dediimiz kanun derakab Trk ilk mektepleri karmza kacak. phesiz Trk ilk mektepleri Trk orta ve lise m ektepleri nin Trk yksek camias iin Trk 3/ksek camiasnn istedii evsafta talebe yni muhatap zek, ilim, fen hlsa insanlk kabiliyeti yetitirdikten sonradr ki Trkiye'nin urasnda burasnda ve her yerinde niversite enstitlerinden bahis olunabilir. - 218 -

Grlyor ki mesele tatan topraktan vazodan bahs olun makta inta olunmaz. Vazo denilen kym etle nesimin her an ve kabili hitap vatanda yetitirilm ekted ir. Yoksa her nevi enstitler hayvanlar ahr olur. Misal isterseniz talebe olma ...........hoca olarak Zeki Velidi Beyi gibi hayvan, ahmak byle bir hayvan.......... Ariv No Kutu No Fihrist No Atatrk zel Arivi 5 5

- 219 -