C..

lahiyat Fakltesi Dergisi XI/2 - 2007, 317-328

Hat Sanatmz ve Hattat, Kaligrafist, Yaz Tasarmcs ve Eitimcisi Emin Barn Yrd. Do.Dr. Tutku Dilem KALAFAT ALPASLAN

zet Hat sanat, slam medeniyeti erevesinde Arap yazsna bal olarak domu ve gelimi gzel sanatlardan biridir. Salam bir usta-rak ilikisi ile renilen ve kendi snrlar iinde yenilenen hat sanatmz, Batda bir benzeri olmadndan devaml bir arnma haliyle gnmze kadar gelmitir. Osmanl hat sanat Cumhuriyetin ilanndan sonra da varln korumutur. Gzel yaz geleneini srdren Emin Barn bu geleneksel sanat dalnda esiz rnler vermitir. Latin kaligrafisinde usta, hat sanatnda ayr bir yeri olan bir uzman, matbaay ve fotoraf, deiik bask yntemlerini bilen, yaz ve imza konularnda bilirkiilik yapan bir ekspertiz, geleneksel slam-Trk sanatlarna vkf, plastik sanatlar konusunda da yeterince bilgi ve deneyime sahip bir cilt ve grafik sanats idi. Bata Antkabir olmak zere ok sayda kitabe yazlar vardr. Emin Barn, geleneksel kaligrafiden ve Trkslam kltrnden esinlenerek izdii yaz kompozisyonlarnda, ada estetiin gereklerini gz nnde tutmu ve yaz dzenlemelerini ada kkenli bir beeni dorultusunda oluturmaya zen gstermitir. Anahtar Kelimeler: Emin Barn, Hat Sanatmz, Hattat.

Abstract Art of calligraphy is one of the fine arts originated and developed from Arabian hand-writing art within the framework of the Islamic civilization. Our calligraphy art which taught and learned through a strong master-apprentice relationship and renewed within its own structure from time to time has come to our century in a rather pure condition without any deformations as there were no similar arts in the West which could influence it and make any deformations.

Gazi niversitesi Mesleki Eitim Fakltesi Uygulamal Sanatlar Eitimi Blm Grafik Eitimi A.B.D. retim yesi (tutkud@gazi.edu.tr).

318 * Tutku Dilem Kalafat Alpaslan

Ottoman art of calligraphy has protected its existence also after announcement of the Republic. Emin Barn who has continued the tradition of calligraphy has created unique works of art in this respect. He was a master in Latin calligraphy, a specialist having a unique place in the art of calligraphy and an assessor who has an extensive level of knowledge and experience in printing and photography as well as various printing techniques and involved in assessment activities regarding handwriting and signature issues while being also an expert in book-binding and graphics arts with his knowledge and experience in Islamic-Turkish arts and plastic arts. He has created many epitaphs including also the ones at Antkabir (tomb of Atatrk in Ankara). He has considered the requirements of the modern aesthetics and spent efforts in creating his handwriting arrangements in the direction of a modern taste getting inspired from traditional calligraphy and the Turkish-Islamic culture. Key Words: Emin Barn, Our Art Of Calligraphy, Calligraphist.

Arapa bir kelime olan hattn szlk anlamna bakldnda ince, uzun, birok noktann birbirine bitierek sralanmasndan meydana gelen izgi, izgiye benzeyen eyler ve yaz anlamlarna geldii grlr. Yalnz slam yazlar iin kullanlan Hsn-i hat tabiri estetik kurallara bal kalarak ll ve gzel yaz yazma anlamna gelmektedir.1Arap yazsnn menei hakknda farkl grler bulunmakla birlikte zerinde en ok durulan rami asll Nabati yazsndan gelimi olduudur. Nabatilerin M.. VI. Yzyla ait kitabelerindeki yazlarn, Hz.Peygamberin doumundan nceki devreye ait Arapa kitabelerindeki yazlara yakn oluu Arap yazsnn Nabati yazsndan meydana getirdiini gstermektedir.2 Nabati yazs, Arap yazs gibi sadan sola doru yazlr. Nabatilerde harf says 22 iken bunlara 6 harf ilave etmek suretiyle Arap harfleri meydana getirilmitir. Bu benzerlikler yannda her iki yazda da kelime blme ve birletirme kullanlmtr.3 slamiyeti kabul eden hemen hemen btn kavimlerin dini gayretle benimsemi olduklar Arap yazs, Hicretten (622) birka asr sonra artk bir milletin deil, btn slam mmetinin ortak mal haline gelmi; asl ve balangc iin doru olan Arap hatt
1

2 3

Serin Muhittin, Hat Sanat ve Mehur Hattatlar, Kubbealt Akademisi Kltr ve Sanat Vakf, stanbul: 2003, s.17. Alparslan Ali, Osmanl Hat Sanat Tarihi, stanbul: 2004, s.19. Hancolu Tahsin, Kufi Yaz zerine, Gazi Eitim Fakltesi Dergisi, C.I, Say 1, 1985,s.141

Hat Sanatmz ve Hattat, Kaligrafist, Yaz Tasr. ve Et. Emin Barn * 319

sz de zamanla slam hatt vasfn kazanmtr.4 slam dininin retilmesi, vahyin yazlmas, korunmas ve yaylmasna duyulan ihtiya yaznn nemini daha da artrmtr. Kuran-5 Allahn szne yakr bir gzellikte yazma heyecan, gayret ve titizlii, Mslman sanatkrlar ibadet cokusu ve disiplini iinde yazmalarn ve ilahi mesajn gnllere sanat yoluyla iletilmesine vasta olmalarn salamtr.6 Tm slam sanatnda olduu gibi, Osmanllarda da hat sanat dier sanat dallarndan stn tutulmu ve hat sanatlar byk bir saygnlk kazanmtr. Bunun en nemli nedeni olan Kurann en iyi ekilde yazlarak oaltlmasnn yannda yeryznde kullanlan yazlar arasnda sanat yazs olarak gelimeye msait bir yapya sahip olmasdr. Arap alfabesinde 28 harf vardr. Alfabedeki be harfin yalnzca kelimenin sonunda

Derman M.Uur, Trk Hat Sanat: ncelikleri ve Bedi Deerleri Ar, Yl 1, Say 3, 1997, s.54. Kuran- Kerim hakknda;Hicazda inmi, Msrda okunmu ve Trkiyede yazlmtr, denilmitir ki bu da Arap harflerinin en gzel olarak Trkiyede ve bilhassa stanbulda yazlm olduunu ifade eder. Yalnz, Trkiyede yazlana Arap yazs demek yerinde olmaz. Geri alfabe Arap alfabesidir; ama yaz Trk yazsdr. nk bu alfabe Trkler tarafndan tamamen kendilerine mahsus bir stilde ve son derece mkemmel bir ekilde yazlmtr. stelik Divan, Rka, Tevk gibi nevileri Trklerin icaddr. Nesih, Sls vb. gibi eitleri de Trkler tarafndan slah edilerek en mkemmel, en gzel, en ahenkli hale getirilmilerdir. Talik stilinin en mkemmel rneklerinin ranllar tarafndan ortaya konulmu olduu gibi. Ama Cel Talikte Trkler onlar da gemilerdir. XVI. yzyl balarnda Maral Mehmed Hayreddinin talebesi ve yetitirmesi olan byk stat Amasyal eyh Hamdullah, yeni nisbet kurallaryla Nesih ve Sls yazya son derece estetik bir ekil ve deer kazandrd. Bylece, yazda eyh okulu kuruldu ve krullah Halife, Hasan skdar, Dervi Ali yoluyla zamanmza kadar devam etti. Ayn yzyln yarsndan sonra yetien ve Esadullah Kirmannin gzide talebesi olan Ahmed emseddin Karahisar ise bunu herhalde ok kalplam bularak hattata daha geni imknlar veren, yazya ahsiyetini koymasna daha elverili olan, bilhassa Cel denilen byk boyda yaz nevinde daha tatl ve lirik bir grnm salayan kendi okulunu kurdu. Bu cidden byk stadn yolunu, bata ra ve oulluu olup Sleymaniye ve Selimiye camilerinin yazlarn yazan Hasan elebi ile br raklar Muhiddin Halife, brahim Hsn, Dervi Mehmed elebi ve Klali paa camiinin yazlarn yazm olan Demircikulu Yusuf Efendi devam ettirmilerse de ne yazk ki kapanp gitmi, sona ermitir. te, drt yzyl sonra, Emin barn, yine kalplam kurallar krarak hatta krarak deil adeta yok ederekkarmza kyor ve bize hem Arap, hem de Latin alfabesiyle yeni bir Trk yazs stilini, ayn zamanda bunun inanlmaz derecede gzel rneklerini sunuyor.O bence kalem bakmndan ikinci bir Karahisardir, fakat kompozisyon bakmndan Allah vergisi olarak ondan da, gelmi gemi btn hattatlardan da stn ve kolay eriilemeyecek dzeydedir. Bu yazlara onlarda hi bulunmayan bir hava, bir tarz, bir estetik getirmitir. Midhat SERTOLU(Sergi Katalogu, 25 Mays15 Haziran 1978, stanbul Devlet Gzel Sanatlar Akademisi) Serin Muhittin, a.g.e., s.18.

320 * Tutku Dilem Kalafat Alpaslan bulunduunda teki yirmi harfle birleebilmesi; kalan harflerinse kelimenin hem banda hem ortasnda hem de sonunda birbiri ile birleebilir olmas; bu suretle bata ortada ve sonda bulunduklarna gre, tek banda bulunduklar zamanki yazllarndan az ok ayr biimlerde yazlmalar; stelik hat sanatnda kimi zaman kelime bandaki bir harfin, kelime ortasnda veya sonunda yazld gibi ya da kelime ortasndaki bir harfin sonunda yazld gibi yazlabilmesine olanak tannm olmas, sanatya geni bir hareket kabiliyeti ve olabildiince zgrlk salamaktadr. Ek olarak biimleri ayn, fakat sesleri ayr olan harfleri birbirinden ayrmak iin konulan noktalar ve sessiz harfleri ksa e, i ve u sesleriyle okutmak veya sessiz olduunu ya da harfin iftmi gibi okunacan belirtmek iin harflerin stne ve altna konan hareke ler sanatnn yaratcln destekleyen eleri oluturmaktadr.7 slamiyetin yaylmas ve kutsal kitabn hibir deiiklie uramadan byk kitlelere aktarlmas amacyla yazlan ilk Kuranlarda makli hat kullanlmtr. 8. ve 10. yzyllar arasnda yazlan Kuranlarda ise kufi hattn kullanld grlr. Ancak kufi yaznn genellikle keli olan harf biimi ve bunlarn birlemesi ile oluan yaznn getirdii okuma zorluklarnn giderilmesi iin ilk kez Abbasilerin nl veziri bn Mukle yazya belli l kurallar getirmitir.8 Yazdaki bu reform aklam- site ad altnda toplanan alt farkl yaznn olumasn salad. Bunlar Muhakkak, reyhani, sls, nesih, tevki, rkadr. Muhakkak: Bu yaznn grn itibaryla kufi den ilk kan yaz olduu anlalmaktadr. Kalem genilii 2,5-3 mm olup harflerin de yazlrken kalemin btn hakk verilir. zellikle Kuranlarn yazlmasnda kullanlmtr.9 Reyhan: Muhakkakla ayn kurallara bal olan ancak onun te bir kklnde olan bir yazdr. Harf ekillerinin hemen hemen tamam reyhan ieine benzetildiinden bu ad ald ileri srlen reyhan Kuranlarn yazlmasnda bolca kullanlmtr. Sls: mml hutt (yazlarn anas) denen sls, her eit gaye iin (levha, kitap bal gibi ) Emevilerin son devrinden itibaren kullanlmaya balam, XVI. Yzyldan itibaren de btn slam dnyasnda muhakkakn yerini almtr. Nesih:
7

Acar M. inasi, Trk Hat Sanat (Ara Gere ve Formlar), stanbul: 1999, s.21. aman Filiz, . Aksoy, Osmanl Sanatnda Hat, T.C. Kltr Bakanl, Antlar, Ankara: !998, s. 9. Alparslan Ali, ,a.g.e., s. 21.

Hat Sanatmz ve Hattat, Kaligrafist, Yaz Tasr. ve Et. Emin Barn * 321

Nesih te sls harflerin te bir nispetinde ufaltlm olmakla beraber, tam sls deil, fakat onu andran bir yaps vardr. Yani harfleri slsnkinden az ok ayr zelliklere sahip olsa da ikisi arasnda sk bir alaka ve yaknlk vardr. Bu yaz kitaplarn yazlmasnda kullanlmtr. Tevki: Slsn kurallarna bal olmakla birlikte l itibaryla onun biraz k ve adeta fazla zen gsterilmeden yazlan eklidir denilebilir. En karakteristik zellii ise elif, re ve vav gibi harflerin yazda birbirine balanabilmesi ve resmi yazlarda tercih edilen hal almasdr. Rk: Rk tekvinin kk boyda yazlan ekli olup onun kurallarna baldr. Bu yaz mektuplar ve hikyelerinde yazlmasnda kullanlm olup abuk yazlmaya son derece elverilidir. 15.yzyln sonlarna doru hat sanatnda byk bir devrim yapan eyh Hamdullah (14361520) grmekteyiz. Bu sanatkr Sultan II. Bayezidin (14811512) istei zerine yeniden yorumlad aklm- sittenin mkemmellemesinde ok nemli yeri olmutur. Osmanl hat sanatnn slam yaz sanat iindeki nemli yerinin olumasnda katks olan bir dier sanatkr ise Kanun Sultan Sleyman dneminde (15201566) saray hattat olarak alan Ahmed Karahisardir. (l:1556) Hat sanatndaki ycelii harfleri bir kompozitr gibi dzenleme ve birletirmedeki dehasndandr. Celi, yani iri boy yazdaki tartlmaz stnl kendine has zellikleri olan sls hattaki baars, birlemeyen harfleri birletirerek yazd mselsel hatlar, bu tarz kural d araylar ve cretkr tavr ile dikkat eker.10 17.yzyln ikinci yarsnda Osmanl hat sanatnn bir dier nemli ismi olan Hafz Osman (16421698) Kuran- Kerimlerinin yan sra levha eklindeki hilye-i saadetlerin yzyllarca kullanlan ilk grafik dzenlemesini de yapmtr. 18.yzyl Trk hat sanat pek ok nl sanatkrn yetitii bir dnem olmutur. Mustafa Rakm da bunlarn arasnda en nde gelenlerdendir.(17581826) Mustafa Rakmn celi sls yazda denedii ve Osmanl uslub diyebileceimiz istifleri kendisinden sonra gelen pek ok hattata rnek olmutur. 19.yzylda Yesar Mehmed Esad Efendinin olu Yesarzade Mustafa zzet (l:1849), Mahmud Celaleddin (1750 1829) ve Kazasker Mustafa zzet (18011876) hattatlar da daha gzel ve mkemmeli aramlardr. Osmanl hat sanat Cumhuriyetin ilanndan sonra da varln korumutur. Gzel yaz geleneini srdren Necmeddin Okyay, Turake smail Hakk

10

aman Filiz, . Aksoy, a.g.e., s.10.

322 * Tutku Dilem Kalafat Alpaslan Altunbezer, Halim zyazc, Hamid Ayta ve Emin Barn gibi hattatlar bu geleneksel sanat dalnda esiz rnler vermilerdir.11 Salam bir usta-rak ilikisi ile renilen ve kendi snrlar iinde yenilenen hat sanatmz, Batda bir benzeri olmadndan devaml bir arnma haliyle gnmze kadar gelmitir.12 Mderris Mehmed Emin Efendinin torunu, Hattat, mzehhip mcellit Hafz Mehmet Tevfik Efendinin olu olan Emin Barn 1913te Boluda domu ve yazya olan sevgi ve ilgisi daha ocukluk yalarnda balamtr. Boluda balad eitimi stanbul Muallim Mektebi ve Ankara Gazi Terbiye Enstits Resim- Blmnde devam etmitir. 1936 mezuniyetinin arkasndan Milli Eitim Bakanlnn am olduu uzmanlk snavn kazanarak Almanyada yaz ve cilt ihtisas yapma imknn bulmutur. Yurtdna kmadan nce Gzel Sanatlar Akademisinde yapm olduu staj esnasnda ark Ssleme Sanat Blmnden Reislhattatn Kmil Akdikten yaz, Necmettin Okyaydan Klasik Trk Cildi renme ansna sahip olmutur. Bu staj dneminin Emin Barnn daha sonraki yaam zerindeki nemli etkisini hocas ile arasnda geen u szlerle ifade etmek mmkndr. Almanyaya giderken Kmil Akdike, Hocam, ben yazy brakyorum demesi zerine kendisini ok seven hocasnn Evladm, bu yazy brakrsan sana hakkm helal etmem demesi Emin Barnn yirmi be sene sonra eski yazya dnmesinde mhim mil olmutur.13 1938de Weimarda Prof. Dorfnerin zel sanat ciltilii okulunda bir yl sreyle altr. Hazrlad olimpiyat kitab ile Hamburg kitap sergisinde birincilik dln kazanmtr. 1939da Leipzigde Kitaplk ve Matbaaclk Akademisine girmitir. (Akademie fr Knste und Buch Gewerbe) 14 Yurda dndkten sonra Emin Barn Gzel Sanatlar Akademisinde balam olduu grevine emekli olana kadar aralksz devam etmitir. Bu dnem Antkabirdeki 10 kulenin kuak ve kitabe yazlar, parmen deri

11 12

13

14

y.a.g.e., s.11. Derman Uur, Hat Sanatmzn Dn Bugn, Yarn Trkiyede Sanatn Bugn ve Yarn I.Ulusal Sanat Sempozyumu, H.. Gzel Sanatlar Fakltesi yaynlar:1, 1985, Ankara, s.411. Rado evket, Trk Hattatlar : XV. yzyldan gnmze kadar gelmi nl hattatlarn hayatlar yazlarndan rnekler, Yayn Matbaaclk, stanbul: 199?, s. 270. Barn Emin, Editr. Selahattin zpalabyklar , Bir Yaz Sevdals, Yap Kredi Kltr Sanat Yaynclk, stanbul: 2002.

Hat Sanatmz ve Hattat, Kaligrafist, Yaz Tasr. ve Et. Emin Barn * 323

zerine, Atatrkn lahdine konulan ve bakanlar kurulu tarafndan imzalanan nakil zaptn yazd ve Antkabir iin altn imza defteri hazrlad. Ayrca saysz kitabe, diploma ve berat yazmtr.1955te Akademinin Dekoratif Sanatlar Blmne bal yaz ve cilt atlyesinin almasn salamtr. 196869 yllar arasnda davet edildii Lizbonda Trk slam yazma eserleri restorasyonu zerinde almtr. Bata Antkabir olmak zere ok sayda kitabe yazlar vardr. Emin Barnn eski yazya dnn kendi ifadesi ile aktaracak olursak; Yurda dndm zaman, grev gerei almalarm yeni yaz zerinde younlatrdm. Geleneksel sanatlara olan ilgimi kesmemi olmama ramen, yazya bir trl balayamadm. 1965 ylnda, bir mimar dostumun yapt yalnn sahibi kendisinden bir besmele istemi. Onun ricas zerine bir kf besmele hazrladm. ok beenildi. Bir sre sonra besmelesi olmak artyla mimar dostum bir baka yal projesi ald. Bylece her Perembe gn atlyemde toplanan yaz merakls dostlarmn da tevikiyle yeniden eski yazya baladm. Bu arada, Kmil Akdik hocamn arzusunu da yerine getirip huzura kavumu oldum.15

15

Rado evket, a.g.e., s.271.

324 * Tutku Dilem Kalafat Alpaslan

Resim 1- Emin Barn (solda) annesi Atiye, Ablas Muhsine ve aabeyi Fettah ile.

Resim 2- Emin Barn (solda) aabeyi Fettah ile R.1340 (1924)

Sanat eseri olan yazma kitaplarn olumas ancak alannda uzman birka ustann bir araya gelmesi ile oluabildii dnlecek olursa Emin Barnn bu alandaki hakl sz sahiplii daha iyi anlalabilecektir. Yazma bir kitab yazsndan balayarak kad ile, mrekkebi ile, sslemesi ile ve ciltlemesi ile o kadar iyi bilir ki, bu bilgisi onu dnyann modern mesleklerinden biri olan kitap restorasyonu sahasnda hatr saylr bir yere sahip klmtr. htiyarlam bir kitab genletirmekte, yzyllar boyunca yiye yiye kalbura evirdikleri bir kitap sayfasn eski havasn bozmadan daha birka yzyl yaayacak hale getirmekte Emin Barn gl bir ustadr.16 Piyasann ihtiyalarn karlayacak, seri retime cevap verecek nitelikte Barn A.. olarak bilinen bir cilt yapm tesisi kurmu, bu tesis stanbulun seri cilt retimi yapan ilk zel atlyesi

16

Rado Rado, Emin Barn; Toplu Sergiler 4, st.Devlet Gzel sanatlar Akademisi Yaynlar, S.3, 1978, stanbul.

Hat Sanatmz ve Hattat, Kaligrafist, Yaz Tasr. ve Et. Emin Barn * 325

olmutur. El yazmas kltr zenginliklerimizin onarlp kazandrlmas konusunda ciddi bir hassasiyete sahip olan Barn cilt atlyesinde yalnz bu sahada hizmet verebilecek Kitap Patolojisi ve Restorasyon merkezi kurma hazrlklar ierisindeydi. Bu konudaki dnce ve uyarlarn 1977 ylndaki bir sempozyumda u szleri ile dile getirmekteydi: Dnyada slami yazma eser says bakmndan Trkiye n srada gelmektedir. Btn slam leminin en deerli yazma eserleri, Sultann Halife-i Mslimin olmas nedeniyle Trkiyede toplanm durumdadr. Bugn, yalnz Sleymaniye Ktphanesinde yz binin zerinde yazma eser bulunmaktadr. lkemizde bulunan yazma eser saysnn drt yz binin stnde olduu gerektir. Ayrca u da bir gerektir ki, btn slam lkelerinde bulunan yazma eserlerinin toplam, Trkiyede bulunanlarnn ancak drtte biri kadardr. lerinde sanat bakmndan ok deerli veya dnyada tek olarak bulunan yazma eserlerimizi ada teknoloji kurallarna uygun ekilde restore etmek ve gelecek zamann tahribatndan korumak zorundayz.17

Resim 3-Stilize altl Allah

17

Turan lhami, Btn Ynleriyle Hocam Emin Barn Grafik Tasarm, Grsel letiim Kltr Dergisi, Nisan 2007, S.7, s.45.

326 * Tutku Dilem Kalafat Alpaslan

Resim 4-Stilize beli Allah

Resim 5-Kuf drtl Maallah

Yaz, grafik tasarmn en nemli eleman olduu iin Emin Barnn grafik tasarm konusunda da birok amblem ve logo tasarlamasn, eitli grafik rnler yapmasn salamt. Arap harfleriyle yapt kompozisyonlar tamamen grafik tasarm olarak tanmlanr. Eserlerinde Baushaus, De Stijl ve Konstrktivizmin etkileri aka grlmektedir. Emin Barn svirede yaynlanan Who is Who in Graphic Arts isimli kitapta yer alm ve eserleri yaynlanmtr. Drtl Lailaheillallah kompozisyonu optik denge, Mevlana kompozisyonu ritim ve ierik iin iyi birer rnektir. Eserler anlam olarak gelenee balln srdrrken, grnm olarak gemile aralarnda bir uurum oluturur. Bu durumu en iyi aydnlatacak nedenler ise klasik hat sanatmz en ince detayna kadar incelemi ve renmi olmas; en az birincisi kadar nemli olan dier etken ise Latin yaz grafii, cilt ve kt konusunda akademik eitim alm olmasdr. Klasik hat sanatndan ok farkl grnmlere sahip olan grafik veya resim gibi algladmz eserlerinde, szcklerin geleneksel anlamlarndan hibir ey kaybetmemitir.18 Klasik kabul ettiimiz yazlardan Sls, Nesih, Talik vb. yazlar konusunda Barnn hemen hemen hibir eserine rastlanmaz. Bunun en nemli sebebi bu yaz trlerinin byk hat ustalar tarafndan en st seviyelere ulatrlm olmasdr.

18

Tac Abdullah, Hocam Emin Barn, Bir Yaz Sevdals, Yap Kredi Kltr ve Sanat Yaynclk, stanbul:2002,s.24.

Hat Sanatmz ve Hattat, Kaligrafist, Yaz Tasr. ve Et. Emin Barn * 327

almalarn genellikle Kf19 ve Cel Divan yazlarn ada yorumlar ynnde younlatrmtr. Besmele, lfza-i celal, Muhammed, kelime-i tevhid ve Trke baz szler zerinde youn almalar yapm ve geometrik esasl olan kf yaznn hi denenmemi eitlemelerinde son derece baarl rnekler vermitir. Metnin tekrar, belirli bir form ierisinde kompozisyonu, msenna (aynal) formdaki modern anlay ve renk ile malzemenin uyumu konularnda, grafik tasarm becerisiyle, rneine hi rastlanmam almalar yapmtr. Son derece modern ve yaln anlatm ile grafik sanatlarnn en gzel rneklerinden cihar yar- gzin (drt halife) ve ehlibeyt isimlerinin bulunduu levhalar saymak mmkndr.20

Resim 6- Divan Besmele

19

20

1.Kf Neshi- Kfnin nesih kesiminde bulunan bu trls slamln ilk devirlerinden beri kullanlmakta olan ilkel eklidir. Dz izgilerine kar eri izgileri oktur. 2.Kf Sls- Kf neshine gre daha olgun ve girifttir. Burada doru izgiler eri izgilere baskn durumdadr. Kf yaznn bu tr hem Araplarda hem de Trklerde Kuran srelerinin balklarn sslemekte kullanlmtr. 3.Kf Celisi- Kfnin bu tipi gvdesi en ileri, en olgun, en ok organlam olan tipidir. Yine bu tip, kfnin bir yaz, okuma arac olmaktan kp bir bezeme konusu olarak gzel sanata en ok giren tipidir. 4.Satranl Kf- Kf yazdaki geometriklik sonuna kadar gtrlerek salt dikey ve yatay izgilerden ve karelerden olumasdr. Baltacolu smail Hakk, Trklerde Yaz Sanat, Kltr Bakanl yay. 1597, Sanat Dizisi 72, Ankara: 1993, s.34-35. evik Sava, Bir Hattat Olarak Hocam Emin Barn, Bir Yaz Sevdals, Yap Kredi Kltr ve Sanat Yaynclk, stanbul:2002,s.30.

328 * Tutku Dilem Kalafat Alpaslan

Resim 7-Kfi stif

Resim 8-Kfi drtl Allah

Emin Barn dneminin en nemli hat koleksiyoneri olmasnn yan sra ok iyi bir hat eksperiydi. Kendisine danlan eserlerde ou zaman ketebelerine bile bakmadan, hangi dneme ait olduunu ve kimin elinden ktn syleyebilecek kadar engin bilgi ve birikime sahipti.21 Hat sanatnn ada bir kimlik kazanmasnda nc olan, gemile gelecek arasndaki kprleri oluturan, yapt Latin ebecesine dayal dzenlemeleriyle harf tasarmnda zgn rnler veren deerli sanat Emin Barn 1987 ylnda stanbulda vefat etmitir. 22 Cumhuriyet dneminde yetimi Barn Atatrk devrim ve ilkelerinin savunucusu olmu baarl bir sanat, eitimci, hattat, kaligrafist ve yaz tasarmcsdr. Geleneksel kaligrafiden ve Trk-slam kltrnden asla balarn koparmayan ancak eserlerinde ada estetiin gereklerini de yerine getirebilmi, yurtdnda saysz baarlara imza atarak lkemiz adna gururlara vesile olmu bir ustadr. Trkiyede Harf Devriminden sonra yaz konusunu en iyi bilen, hem anlatan hem reten ve hem de uygulayan ilk kiidir. Amac asla eski yazy diriltmek deil, hat sanatnn ve yaratcln oluturduu geleneksel mirasn temel ilkelerinin Latin harfleriyle de yaatlacan gsteren ok nemli bir mesaj iletmektir. Bugn ihtiya duyulan ey zaten varolan tarihin yeniden yaplanmas deil, bu deerli birikimin zerine ve devamll salayacak zgn eserleri koyabilmek olmaldr. Barn zerine ald misyonunu bir yaam boyu baarl bir ekilde ortaya koymutur; geleneksel Trk Hat Sanatn gen kuaklara tantmak ve sevdirmek.

21

22

Portakal Raffi, Emin Barn: Koleksiyoner - Ocak 2002 Bir Yaz Sevdals, Yap Kredi Kltr ve Sanat Yaynclk, stanbul:2002,s.57. Sarkavak Namk Kemal, Batda ve lkemizde Saysal Harf/Font Tasarmclar, Bakent n. Yaynlar, Ankara: 2004, s.134.