Hakan Günday Romanlarında Aforizmalar

HAKAN GNDAY ROMANLARINDA AFORZMALAR Caner KERMOLU* ZET Bu makalede Hakan Gndayn romanlarndaki aforizmalar incelenmitir.
lk olarak giri blmnde aforizma kelimesinin kkeni, Trk edebiyatnda aforizma trnn yeri, Hakan Gnday ve Gndayn romanlar hakknda ksa bilgiler verilmitir. Ardndan inceleme blmnde romanlardaki aforizmalar snflandrlmtr. Aforizmalar tematik balklara gre sralanmtr. nsan, zaman, mekn, i, rgtlenme, din-ulus, iletiim ve dier kavramlar olmak zere 8 balk belirlenmi ve aforizmalar bu 8 bala gre listelenmitir. nceleme sonucunda aforizmalarn bu balklara dalm u ekilde olmutur: nsan bal altnda 55, zaman bal altnda 30, mekn bal altnda 5, i bal altnda 24, rgtlenme bal altnda 15, din-ulus bal altnda 12, iletiim bal altnda 9, dier kavramlar bal altnda 23. almada Hakan Gndayn romanlarnda geen toplam 173 aforizmaya yer verilmitir Anahtar Kelimeler: Aforizma, Hakan Gnday, Trk roman.
APHORISMS IN THE NOVELS OF HAKAN GNDAY ABSTRACT In this article, aphorisms in the novels of Hakan Gnday are studied. Initially, in introduction some information about the etymology of the word aphorism, the place of aphorisms in Turkish literature, Hakan Gnday and Gndays novels is given, and then aphorisms in the novels are listed. Aphorisms are listed according to thematic titles. 8 titles are identified as human, time, place, business, religion-nation,
* Yard.Do.Dr., Dokuz Eyll niversitesi, Buca Eitim Fakltesi, Trke Eitimi Blm, canerkerimoglu@yahoo.com
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Turkish Studies
Volume 5/1 Winter 2010
1148
Caner KERMOLU
organization, communication and other concepts. Distribution of aphorisms is as follows : Human 55, time 30, place 5, business 24, organization 15, religion-nation 12, communication 9, other concepts 23. This article includes 173 aphorisms in Gndays novels. Key Words: Aphorism, Hakan Gnday, Turkish Novel. 1. Giri 1.1. Aforizma Kkeni Eski Yunanca (ap- ayrarak ntaks ve horos hudut elerinden oluan aphorizeyn tahdit etmek, ayrmak kelimesinden gelen) aforismosa dayanan ve kaynaklarda Trkeye Franszcadan girdii ifade edilen aforizma kelimesi iin vecize, zdeyi gibi karlklar verilmitir (TS 2005, 26; Tietze 2002, 105). Bir gerei veya prensibi zl olarak ifade eden ksa aklama eklinde tanmlanan (McCutcheon 2005, 258) bu edeb formu, kendisi de en nemli aforizma yazarlarndan biri olan Friedrich Wilhelm Nietzsche Benim arzum bakalarnn bir kitapta anlatt eyi, on cmlede anlatmaktr. diyerek kullanm biimine uygun olarak aklar. Trk edebiyatnda msra- berceste, vecize, atasz gibi ifade biimleri zl sz syleme bal altnda deerlendirilebilir. zellikle elfz az, mns ok kelm eklinde tanmlanan (Thir-l Mevlevi 1973, 179) vecize, bu alann en yaygn trlerinden biridir. Batllama hareketlerinin sonucu olarak Trk edebiyatna giren pek ok yenilik gibi aforizma terimi de gelenee eklemlenmi, daha nce benzer ifade biimleri iin kullanlan vecize teriminin kullanm alann da kapsayarak yaygnlk kazanmtr. Bat geleneindeki gibi yalnzca bu amala yazlm almalar Trk edebiyatnda yok denecek kadar azdr. Bugn aforizma olarak kabul gren pek ok ifade genellikle yazarlarn iirlerinden, romanlarndan alnmtr. Cenab ahabettinin Tiryaki Szleri (1918) adl eseri yalnzca bu amala hazrlanm ilk derli toplu alma saylabilir. Bat edebiyatnda zellikle felsefe ile yakn bir iliki ierisinde olan aforizma formu Nietzsche, Schopenhauer, Shaw, Kafka gibi yazarlar tarafndan sklkla kullanlm, dncenin arpc ve kolay hatrlanr bir biimle sunulmas nedeniyle de nemsenen ve sk bavurulan bir anlatm yolu olmutur.
Turkish Studies
Hakan Gnday Romanlarnda Aforizmalar
1149
1.2. Hakan Gnday ve Romanlar 1976 Rodos doumlu yazar Hakan Gnday ilk eseri olan Kinyas ve Kayray 2000 ylnda yaymlamtr. Kara edebiyat, yer alt edebiyat vb. isimlerle adlandrlan bir edebiyat alan ierisinde deerlendirilen ve anarist/varoluu bir atmosfer izen romanlaryla felsefeye ok yakn bir izgide ilerlemi, eitli yazarlarca bu trn Trkedeki en nemli temsilcileri arasnda gsterilmitir (Varlk 2005, 14-24). Bat edebiyatnda zellikle Louis Ferdinand Celineden etkilendiini ifade eden Gnday, bir gazetede kendisiyle yaplan bir rportajda, Celinenin 1932de yazd ve Trkeye 2002 ylnda evrilen Gecenin Sonuna Yolculuk adl roman iin kutsal kitabm nitelemesinde bulunur (obankent-elikkan 2001). Celinenin bu eseri de aforizma kullanm bakmndan zenginlii ve yer alt edebiyatnn temel eserlerinden biri olmas bakmndan dikkat ekicidir. Hakan Gndayn dier romanlar yaymlanma srasyla unlardr: Zargana (2002), Pi (2003), Malafa (2005), Azil (2007), Ziyan (2009). 1.3. Yntem Bu almada yazarn yaymlanan 6 romannda belirlenen aforizmalar zerinde durulmutur. H. Gndayn romanlar aforizmalarn yannda aforizma zellii gsteren fakat aforizmadan daha uzun olan ifadeler bakmndan da zengindir. Bu tr kullanmlar almada inceleme d braklmtr. Kendi ierisinde bir btnlk gsteren, felsefi boyutu gl olan fakat aforizma olarak deerlendirilemeyecek kadar uzun olan bu tr ifadelere u rnekler verilebilir: nsann kaderine ldrene kadar tecavz etmeyi istedii gn, o ka fikrinin bir kara delik gibi zihnine gelip yerletii gndr. Yoksul olduu iin bilgiye ulaamayanlardan, hayat ve insanl sorgulayamayanlardan, en yksek eitim olanaklarnn sunulduu, delirmek iin yeterli btn malzemeye sahip ocuklara kadar btn hayat tarzlarnda, ka, rahatsz ama ekici bir yere sahiptir. zerinde fazla oturulamayan sert bir koltuk gibi. Anarist yazarlarn okunmas gerekmez yaanan yerden kama fikrinin ortaya kmas iin. Parann olup olmamas, bir kentte ya da bir kasabada yaanmas hibir eyi deitirmez. Bir insan ya gitmek ister ya da kalmak. Gidenler znty araf yapp zerine yatar ve o arafn zerinde bin bir zevk iinde hayatla seviir. Kalanlarsa vasat hayatlarn, bir rnn taban ve tavan fiyatlarna benzeyen taban ve tavan duygular Turkish Studies
1150
Caner KERMOLU
iinde yaayarak yerleik dzenin sokak lambalar haline gelir (Z 2002, 48-49). No taxation without representation. Temsil yoksa vergilendirme de yok. Demokrasilerdeki vergi sistemlerinde temel ilke budur. Evet, tat vergisi, katma deer vergisi ve buna benzer birka vergi dedim. Ama hibir zaman gelir vergisi demedim. Bildiim kadaryla hibiriniz demediniz. Gelir vergisi, temel vergidir. Vergi tarihi onunla balar. Kazandnn bir blmn, haklarnn bir blmn devrettiin, senin yerine seni korumakla sorumlu otoriteye verirsin. Ancak demokrasiler burjuvalarn oyuncaklar olduu iin krlmasn engelleyen temsil sistemidir. Gereine inanmadn bir vergiye temsilcin de inanmaz. Teoride yasama byle iler. imdi, senin vergi yasas karacak olan yasamada bir temsilcin var m? Yok. Dolaysyla deyecein bir vergi de yok. Bizler Meclisin herhangi bir noktasnda temsil ediliyor muyuz? Hayr. Demek ki vergi dememiz iin bir neden de yok (P 2003, 186-187). Bu tr ifadelerin de ele alnmasyla romanlardaki aforizma ya da aforizmaya yakn ifadelerin says makale snrlarn aan bir boyuta ulaacak niceliktedir. Bu nedenle almada sz konusu ifade biimleri ayr bir almada ele alnmal dncesinden hareket edilerek yalnzca aforizmalar ele alnmtr. Aforizmalar tematik olarak 8 balk altnda snflandrlmtr. 2. Aforizmalarn Konulara Gre Snflandrlmas 2.1. nsan (Kadn, erkek, duygu, dnce,davran vb..) 1. Bir insann beklerken yapabileceklerinin snr yoktur. Bazlar devlet bakan, bazlar sihirbaz, bazlar da deli olur skntdan (KK1 2009, 36). 2. nsanlar tarlar insanlar. Kundaktayken, tabuttayken. Hep tayacak birileri olur. Bazlar dostluktan, bazlar cepteki paradan, bazlar da iinde bulunduklar sistem bir gn onlara da tanma srasnn geleceini syledii iin tarlar insan (KK 2009, 37). 3. Tercihlerimiz sorularmzdan gelir Nasl? sorusunu soranlar gerek hayatn gerek uralarn en iyi renenlerdir (KK 2009, 44).
Kitaplarn kullandmz basklar ve almadaki ksaltmalar makale sonunda belirtilmitir.
Turkish Studies
1151
4. 2009, 57).
Sadakat sadece kadn ile erkek arasnda olmaz (KK
5. Harcanan kelimeler dnda kalan her eydir, insanlk denilen yaratklar tarihi. Sylenmeyen her eydir. Akllarda uuan btn kavramlardr (KK 2009, 68). 6. Dile getirilemeyen ak gibisi yoktur (KK 2009, 68). 7. Bir lkenin vatanda baka bir lkede kendi vatanna daha ok yaklar (KK 2009, 76). 8. Vatan zlemi, yemeklerin lezzetinde, bulunulan lkenin insanlarna duyulan nefrette gizlidir. Dadan gelip bayrdakini kovmak, daa hasrettendir! (KK 2009, 76). 9. Yalnzlk kurun geirmez. Dostluk, ak, aile geirmez. Hibir ey geirmez. Dardan sokmad gibi ieriden de kartmaz. (KK 2009, 152). 10. lkellik mknats gibidir. Dev bir mknats. Biz istemesek de vcudumuzdaki demir ona doru gider (KK 2009, 176). 11. Yemek, uyumak, barsaklarmzdakileri karmak dnda yaptmz her ey fazladandr. remek dahil. Geriye kalan her ey uydurulmutur. Dnya uydurulmutur! Caddeler, evler, giysiler Her ey... (KK 2009, 176). 12. Var olan en salam zrh insan vcududur. indekileri en iyi saklayan odur. Koridorlarnda birikenlerin kokusunu bile yaymaz darya. Deliliin kokusunu, anormalliin kokusunu duyamazsn yannda gazete okuyan adamn, otobs duranda (KK 2009, 188). 13. Hissetmemek bir ey, bilmemek baka. Zihinsel lm bilmemekten geer. Farknda olmamaktan. (KK 2009, 205). 14. Her uykusuzun kendine ait teorilerle dolu bir evreni vardr. inde hibir misafir bulundurmayan bir evren! Yaarken lmeyi, lerek yaamay sadece uykusuzlar bilir. Gzlerinin altnda biriken her kk torba grdkleri hayaller ile doludur (KK 2009, 214). 15. Yata olmayan insanlarn birilerini dinleyecek kadar sabr yoktur nk. nsann kendine verebilecei ne acl cezadr uykusuzluk. Dayanlmas en zor olandr. (KK 2009, 214). 16. Kadn suratn boyar. nk surat kendisine deil, gzelliini takdir edecek olan erkee aittir. Kimse kendi yaratt bir boku boyamaz! (KK 2009, 229230). Turkish Studies
1152
Caner KERMOLU
17. Her eyin farknda olduunu iddia eden adam, daha kendisinin farknda deildi (KK 2009, 253). 18. Ne kadar yalnzsan o kadar uzaa gidersin. Ne kadar terk edersen o kadar lrsn (KK 2009, 255). 19. Ama bil ki, zihnin cehennemindir. Sonsuza kadar yaayacak. Senin gibi ldnde ise, sen orada olmayacaksn ne yazk ki! (KK 2009, 255). 20. Ne yapmak istediini bilmemek kadar ac verici bir ey daha yoktur. Ne istediini bilmemek insana verilmi en yrtc ikence trlerindendir (KK 2009, 262). 21. 2009, 264). Kolay deildir yalnzlk. renilmesi gerekir (KK
22. Tek bir nedeni yoktur insanlar reddetmenin. Uzun sretir. Dokuz yalarnda balar ve gerekten yalnz kalana kadar devam eder. Yalnzlk parann ektii dostluklarla, fahielerle bozulur arada bir. Sonra hepsi biter (KK 2009, 264). 23. Kimse uyandrmasn kimseyi. Herkes mutlu uyurken. En kt kbus bile iyidir hayatn kendisinden (KK 2009, 368). 24. Hayatm boyunca, belli bir mantk dzeyini de tutturmaya almtm, ta ki mantkl yollarn da mantkszlk kavana varabildiklerini grene kadar (KK 2009, 398). 25. Mutluluun, tatmin olmann bir gz krpmas kadar ksa srdn anlamam zor olmad. Uruna hatalardan kanlacak bir bok deildi mutluluk! (KK 2009, 420). 26. Dnyann en eski meslei fahielikse, dnyann en eski hayal krkl da akt (KK 2009, 424). 27. Btn yaadklarmz hayal edebilseydik, gerekten yapmamza gerek kalmazd (KK 2009, 430). 28. Mutlu olmann ilk yolu taklidini yapmaktan geer! (KK 2009, 525). 29. 547). 30. Dnya zerinde iki tr insan vardr: Trafikte sar grnce frene dokunanlar ve ayn sar k karsnda gaz kkleyenler. (Z 2002, 16 ). nsann tek gerek zgrl yalnzldr (KK 2009,
Turkish Studies
1153
31. nsanlk, kendini ldren ilk insan tarafndan ihanete uramtrKendisini hamile brakan insan kendisini dourmu ve bir tecavz bebei olarak atasnn brakt yerden ihaneti devralmtr (P 2003, 11). 32. Piler, k olduklar kadnlarn kendilerini kurtaracaklarn dnr. Oysa hibir kadn dnyaya bir Pi kurtarmak iin gelmemitir (P 2003, 52). 33. Hayat seni yle bir noktaya getirir ki kendini sevdiklerinle savarken ve nefret ettiklerine seviirken bulursun. zlrsn. Piman olursun. Sonra biraz zaman geer ve tersinin bu dnyada ilemediini anlarsn (P 2003, 55). 34. Belki de en korkun iddet buydu: durmak. nsan kaarken bakasnn, dururken kendi kannda boulur (P 2003, 56). 35. Oysa hayalet dediin ey, yaarken kazk attn insanlar ldkten sonra duyduun vicdan azabnn sana oynad bir tiyatrodur. Vicdan azab yle bir hikyedir ki, ayn hayaletler gibi adam korkudan ldrr (P 2003, 120). 36. Sfrdan hayatlarn yaratm insanlarn hikyeleri kadar hayatlarndan bir sfr yaratm olanlarnki de gsterilidir (P 2003, 124). 37. Piin bir tmarhane ya da hapishaneye kilitlenmemek uruna sarf ettii irade miktar, sradan bir insann kansere zm bulmak, devlet bakan ya da peygamber olmak iin harcadndan fazladr Bir karaktere sahip olabilmeleri iin gereken iradeyi sadece nefes almaya harcadklar iin Piler karaktersizdir (P 2003, 135-136). 38. Doaya zarar veren doann kendisidir. Dzenei byle alr (P 2003, 156). 39. Her an kendine ait doall vardr. Bu an doall da insann zerinde bir karakter tamamasdr (P 2003, 156157). 40. Doalln tek bir anlam vardr: Dncelerini davranlara dntrmek. Oysa bugn kimse doal deil. Herkes sahte. Herkes yalanc (P 2003, 162). 41. ok mutsuz sonlarn birinci balanglardr (P 2003, 175-176). art ok mutlu
42. Yeteneini, soytarlar gibi sergileyen insanlar ok salak buluyorum. Oysa gerek yetenek insanlara gitmez; insanlar ona gelir (P 2003, 185-186). Turkish Studies
1154
Caner KERMOLU
43. 2002, 57).
nsann kulland ilk alet de baka bir insand (Z
44. Bu ada mal, sahibini zayflatr. Bu ada savalar, kaybedecek kadn olmayanlar kazanr. Bu yzden erkek, olabildiince derine gmer kadn (Z 2002, 159). 45. zgrlk buydu! Kt olduunu Gaddarln unutabilmek. Sadece gnahlarn cehenneme giderdi (Z 2002, 218). unutabilmek. hatrlayanlar
46. Her dilde tvbenin karl vard. nk pimanlk ilk insandan torunlarna mirast (M 2007, 105). 47. nk ak, Akdenizin tuzlu suyunda gzlerini aamayan geici krlere sunulmu bir deliliktir. Takm elbiseli hasta bakclara tezgahtar denir (M 2007, 112). 48. Drstlkten vazgemenin tek nedeni dnmeyi unutmaktr. Yalan syleyerek gndelik sorunlarndan kurtulan ve yzeysel aclarn sonlandran insann deyecei bedel, yalan syledii iin duyaca pimanlk acsdr. Yzeysel ac, pimanlk acsnn yannda di ars gibi kalr. te, insan, bu kadar basit bir hesab bile yapamaz. nk dnmeyi unutmutur (M 2007, 161). 49. Sevgi, trmananlar birbirine balayan bir halatt. Biri derse dierlerinin hayatta kalmas iin halatn kesilmesi gerekiyordu. Ancak sevgi, kesilemeyecek kadar kaln bir halatt ve sonunda herkes derdi. Aptallar sevdikleriyle der, ktler sevdiklerini aa eker (A 2007, 19). 50. Ne ktsn ne de iyi. Her eyi dnebilir, her eyi hayal edebilir, ancak sadece setiklerini gerekletirebilirsin. Dnce eytandan, davran Tanrdandr. Hangi dncenin davrana dneceine karar verense insandr (A 2007, 24). 51. Rahat gibi grnyorsan rahat alyorsundur. Grntn, hayalindir (A 2007, 77). olmaya
52. Duygularn, dncelerin en byk dman olduunu renmedike, duygularn, sadece birer kelimeden ibaret olduunu anlamadka, onlarn esiri olacak kalacak (A 2007, 94). 53. (A 2007, 95). 54. nsann amac ve varlk nedeni, yaratarak yok olmaktr nsan, iyilie yakn olan bir ktyd (A 2007, 149).
Turkish Studies
1155
55. nsanln iyilie ynelmesinin tek yolu, ktlkten kamas olacakt (A 2007, 172). 2.2. Zaman (Hayat, lm, doum vb..) 1. ntihar nefsi mdafaayd. Ama bunu baka birinin yapmas ok daha asildi (KK 2009, 20). 2. lmek istemiyorum, nk Tanry da ldrrm diye korkuyorum (KK 2009, 23). 3. Kurtulmaya gelmiyoruz dnyaya. Daha da saplanmak iin buradayz. Dibine kadar. Onun iin ryor bedenlerimiz lnce (KK 2009, 66). 4. Mucizeler bitti. Domak yeterince mucizev. Baka bir tane daha beklemek aptalca. lmek de ikincisi. Bunlarn arasnda da hibir ey yok. Kimse beklemesin (KK 2009, 67). 5. nsan, insan olmaya geliyor dnyaya. Kesinlikle bir tercihi yok. Hibir eyi seemeden de gmlyor topraa. Yerin iki metre altndayken de bin bir bcee lunapark oluyor daha nce bin bir dudan pt bedeni (KK 2009, 113). 6. Yaayarak intihar etmeyi edilemez Bir stil meselesi. (KK 2009, 187). seenlere yardm
7. lml olduunu unutamadktan sonra ne gerei var anlamann? Tutunsan da klarna, zincirlesen de kendini dostlarna yine de gmlrsn topraa (KK 2009, 188-189). 8. Dnya yuvarlak. Hayat da yle. En derini ayn zamanda en ykseidir hayatn. Nereden baktna bal. Nerede doduuna. Doduun yerden ne kadar uzaklatna bal. Elindeki iede ne kadar hayat kaldna bal... (KK 2009, 216). 9. Bir fahie ile bir rahibenin, bir cani ile bir polisin yan yana yatt mezarlklar bana, hayattaki tek gerek, tek yalansz manzara olarak grnrd. lmn de para gibi, yoktu dini (KK 2009, 271). 10. ocuklarm olsayd, ilerine on sekiz yalarna geldiklerinde patlayacak bir bomba yerletirirdim, diye dndm. lk on sekiz yldan sonras tekrarlarla doluydu, hayatn. Ve ne yazk ki, her bir bokun tekrar olduunu bilen bir hafzamz vard (KK 2009, 408-409).
Turkish Studies
1156
Caner KERMOLU
11. Hayat yok etmenin zaman asla gelmez. nk bir saat sonra yaayacaklarn bilemeyecek kadar insansndr (KK 2009, 452). 12. Biz insanlar, sadece iyi bir performans gsterip yle lmek istiyoruz. Yoksa, baka yapacak bir ey yok! (KK 2009, 503). 13. Hibir ey hayatn sonu deildir! nk sen lrsn, bakalar yaar! (KK 2009, 507). 14. Hayat, mtevaz duygularn anlatlmasndan ibaretti (KK 2009, 524). mtevaz sfatlarla
15. Kap ya aktr ya deildir! Sadece iki tr hayat var. Sokakta grlenlerse bu ikisinin deiik tonlar... (KK 2009, 535). 16. Adil olmayan her lme zlrler. ntihar adil deildir... ( Z 2002, 52 ). 17. Sadece et ynlar kendini asar. Sadece onlar bileklerini keser ya da ilala lmeye alr. Kafaya ate etmek! te, yaplmas gereken bu! Sadece dnmekten yorulanlar beyinlerini ldrmek iin akaklarna dayarlar namlular... Sadece dnenler deler kafatasn ( Z 2002, 182 ). 18. ntihar rakamlarnn gnmz dnyasnda bu denli yksek olmasnn balca nedeni hayatn zor ve insanlarn zayf olmas deil, insanlarn bir canly ldrmeden insan olamayacaklar gereidir ( Z 2002, 83-84 ). 19. Gelecek, gemiin merhametine kalmtr ve insan, ikisinin arasnda bir kurbandr (P 2003, 58). 20. Hayat, tren raylarna benzeyen iki paralel izginin arasnda ilerler. Bu izgilerden biri en alt dieri en st hayat kalitesini belirler. ou insan bu izgilere yaklamadan lr. Yaklaanlar ise izgiden ayrlamaz, nk mknats gibidirler (P 2003, 65). 21. Gelecekten bir ey beklemeyenler, mutluluklarn gemite yaratrlar (P 2003, 91). 22. ntihar, akla den bir damla asittir. Onunla ykanmasn bilmeyen delik deik olur ve erir. Bu yzden intiharn eiinden dnen yoktur. Oraya varan orada yaar. Oraya varan orada lr (Z 2009, 113). 23. Zaten herhangi bir karar vermekten daima nefret etmitim. Dnya zerindeki hayat, doru karar verdiini zanneden gerizekallarn rn deil miydi? (Z 2009, 143). Turkish Studies
1157
24. Hayatn kazanmak, onu bir yerlerde kaybetmi olanlar iindi (Z 2009, 248). 25. nsan dnmez, dndn hayal eder. Akl sadece Tanr, beyinse bir ocuk tarafndan korunabilir. nsan koruyansa lmdr. Bir hayal organyla yaad srece kendine zarar verecek olan insan sonsuz acdan kurtaran lm, doumdan stndr (M 2007, 121). 26. Dnya bir tezgahtr. Tezgahn hangi tarafnda hayat olduuysa ancak lnce anlalr (M 2007, 210). 27. lmcl bir hastala sahip olan ile intihar etmekten yorgun denin ortak noktas, ilerleyen zamanda geri gidiyormu gibi grnmeleridir. Ancak bu, ilerleyen bir trenin sadece son vagonuna kadar yrmeye benzer. Sonras yoktur (A 2007, 15). 28. Hepimizin bast yerde ceset var. Hepimizin altnda bir l var. nsanlk gmld yaknlarnn zerinde yryor. nsanlk lmn stnde duruyor. Kouyor, spor yapyor (KK 2009, 171). 29. Ve artk insanlk bir karar vermeli. Ya cenazelerde alamayacak llerine, ya da zerine basmayacak, sevdiklerinin cesetlerinin besledii topran! (KK 2009, 171). 30. Ne hayattan nce bir lm var, ne de lmmden sonra hayat! (KK 2009, 170-171). 2.3. Mekn 1. 2009, 218). Tek tavan gkyzdr. Gerisi her yerde ayn (KK
2. ehirler, hele stanbul gibi lszce byk olanlar, hayvanat bahesinden farksz (KK 2009, 218). 3. En geni yerler hcreler. En byk cennet, o darack evler. nk istila edilme ihtimali yok. Ve bunlarn dnda kalan her yer, ancak dilerini biledikten sonra kabilecein cehennemi sokaklar (KK 2009, 365). 4. Dorudur, Afrika ilkel ve haindir. Bir kitapta okuduum gibi, dnyann vajinasdr. Baka bir kitapta okuduum gibi ilk insann doduu yerdir. nsanolu, farknda olmadan kendi annesine tecavz edendir. Hibir toplum tek bana ilkel, hain ve orospu olmaz. Byle iler iin en az iki toplum gerekir (Z 2009, 156).
Turkish Studies
1158
Caner KERMOLU
5. Antalya, dnya zerinde kendine ait gnei olan tek kenttir. Bu gne stmaz ama slatr. Kanser yapmaz ama kan kusturur. Irk bir orospu ocuudur. Turisti bronzlatrrken, alan buharlatrr. O kadar erken doar ki geceyi kimse anmsamaz (M 2007, 27). 2.4. (alma hayat, ticaret, meslekler vb) 1. Para ii ok iyi ilemi, hi a olmayan bir dolandrclk numaras gibi. Yani sokak arasnda km ve milyarlara bulam koca bir yalan, gerekle alakas olmayan bir dedikodu gibi. Ama her kim bunu ilk dndyse tekerlei bulandan, trampay bulandan daha akll deildi belki ama ondan daha insan ve kurnazd (KK 2009, 185). 2. Askerlik!... Devletin resmi uyandrma servisi. Adam hayatnn bir yerinde uyandryorlar (KK 2009, 232). 3. Eer herhangi bir lke, askere ald adamlara, kara kuvvetleri komutanl makamn hedef gsterebilseydi, belki daha geerli olurdu askerlik (KK 2009, 415). 4. Byk irketler de hayat gibidir. Yirmi drt saat alrlar. nsanlar uyurken evlerine hrszlar yollayan hayattr. nsanlar lyken paralarn iletenlerse irketler. kisi de durmaz. Srekli ak brakrlar klarn (Z 2002, 65 ). 5. Vahet de duruma gre deien bir cinsiyete sahip. Para gibi. (Z 2002, 151 ). 6. alan insan iin dier alan insanlar ok nemlidir. Bunun tek bir nedeni vardr: Para daima dierlerindedir. Dolaysyla onlarn hkm srd dnyann srtnda tad gelimeleri gazeteden takip etmek, alan, insanln grevidir. Hafta sonlar bu greve o dnyann srtndan ok, karn ve aa blgesinde gelienleri ieren ekleri okumak da dhil olur (P 2003, 72). 7. Zaten bu yle bir dnya ki, insanlar ancak bir milyon dolardan sonra zgr olur. O gne kadar herkes kledir (P 2003, 126). 8. Teoriye gre askerliin temeli disiplindir. Teoriyi srtndan baklayan pratie greyse askerliin temeli erlerdir (Z 2009, 17). 9. Zorunlu askerlik hizmeti sresince bir erin emir komuta zincirinden olabildiince uzak kald ve huzura benzer bir duygu hissetmesine neden olan iki an vardr. Bunlardan biri ate Turkish Studies
1159
sahasnda, hazrlklar sona erince Ate serbest! emriyle gelen yalnzlktr. Tek duyulan, atelenen silahlardr. mermi. Sonrasnda hayat, kald yerden devam eder. Erin, kendi bana brakld dier ana ise nbet denir. Soukluk eksi otuz iki deilse, nbet, iki saat boyunca zihnin ve bedenin acmayacan bilmektir (Z 2009, 37). 10. Eer bir pezevenk ya da politikac deilse, bir erkein en ok konutuu dnem, zorunlu askerlik hizmetini yerine getirdii gnlere rastlar. Konuuyorduk. Srekli. Hi durmadan (Z 2009, 49). 11. Emret komutanm, demek, emret leyim demektir. nk askerlik, lmenin emredilebilecei tek meslektir. Hatta emre kar gelmenin cezasnn da lm olabilecei tek meslektir. Aslnda herhangi bir meslekten o kadar uzaktr ki, tanmnda harp sanat kelimeleri geer. Evet, bir sanat! Belki de en dorusu bu. nk sanat da askerlik gibi ilhamn lmden alr (Z 2009, 67-68). 12. Dnyann btn ordularnn btn niformalar ayn kumatan dikilirGrnmezlik kuma. ine girdiin anda kaybolursun. Seni kimse bulamaz (Z 2009, 138). 13. Turizmde srekli mlkiyet hakk yoktur. Sayg dahil her ey el deitirir. Sayg dahil her ey kiralanr (M 2007, 19). 14. Tatil yapan insanlara hizmet edenin laneti, hizmet ettii her kiinin tatilde olmasdr (M 2007,30). 15. Yalan, turizmin balar (M 2007, 38). doasnda vardr. Brorlerde
16. Turistler her eye inanmak iin valizlerini toplam insanlardr... (M 2007, 37). 17. Trkiyede sadece ansl ocuklar alr. anssz olanlar av hayvanlarnnkine benzer hayatlar yaar ve kaarlar. Etleri halanr. Buna sokak ocuu s denir. Yeterince halandklarnda kovalamaya balarlar ve avlanma sras onlara gelir. Buna sokak ocuu dv denir (M 2007, 40). 18. Turizm, zerinde edebilecei bir pistti (M 2007, 44). sadece hayalperestlerin dans
19. Tezgahtarlk ilk deil, son itir. Herkesin tezghtar olduu bir dnyada hibir eye armamak gerekir nk reticilik dnemi sona ermi, araclk dnemi balamtr. Ancak aracln yan etkisiyse deliliktir (M 2007, 47). 20. Yeryzndeki olanaklarn snrl oluu lkeleri doal dmanlar haline getirmitir. Scak ya da souk savalar, insan kadar Turkish Studies
1160
Caner KERMOLU
eskidir. Turizm, doal dmanlklar arasnda savasz var olmay savunan bir ideolojidir. nk savalarda gller kazanr, oysa turizmde zayflarn da ans vardr (M 2007,86). 21. Diplomasi ve turizm, insanlk olimpiyatnn benzer kurallara gre oynanan iki disiplinidir. kisinde de disiplinsizlik arttr. (M 2007, 101). 22. 23. 2007, 150). Anmsamayan demez (M 2007, 143). Mal namussa, namus da maldr. Alnr, satlr. (M
24. nk turist, gnele yat olmak iin, doduu yere kadar giden kiidir. Sar doup krmz batan gne gibi, turist de beyaz gelip siyah gitmeye yemin etmitir. Gne batdan doana kadar turizm douya ait kalacak ve Antalya yanmaya devam edecektir (M 2007, 196). 2.5. rgtlenme (Ynetim, siyaset, medeniyet vb) 1. Utanmadan zgrleme adna, Koyun gibi olma! sloganlar atarlar. Srden ayrl! Gel bizimkine katl! Ama bizde bir de, her koyun kendi bacandan aslyor. Tek medeni tarafmz da bu (KK 2009, 197). 2. Medeniyetten daha kt bir ey varsa, o da medeni olmaya alan bir medeniyetsizlik (KK 2009, 217). 3. Medenilemenin bedeli, ilgilenmemeyi renmek (KK 2009, 225). yerde yatanlarla
4. Ne geebilirsin br tarafa, ne de duyurabilirsin sesini. Dnyann en yksek ve salam duvar, televizyon ekran! (KK 2009, 286). 5. Eer bulunduumuz yerde hl bir McDonalds bulabiliyorsak, demek ki yeterince uzaklaamamzdr (KK 2009, 461). 6. Biz insanlar, canmz acd iin medenilemitik. kisini de yaparken utandmz iin icat etmitik yasalar, evlilikleri (KK 2009, 541). 7. Lider meden olmayand. Meden olmad iin liderdi. inde hl atalarndan miras asgar bir vahilik tad iin hkmedebiliyordu evrimlerini tamamlam benzerlerine (Z 2002, 101). Turkish Studies
1161
8.
Medeniyet duvarla balar (P 2003, 145).
9. Medeni insann ruhsal dengesini sonsuza dek kaybetmesine elektrik, kanalizasyon ya da iletiim sistemlerinin kmesi deil, duvarlarn yklmas neden olacaktr (P 2003, 145). 10. Gnmz siyaseti hayvanlara gre dzenlenmitir. Hayvanlarla iletiim kurmann iki yolu vardr: Kandrmak ve korkutmak (P 2003, 187). 11. Yoksulluk, dmeden yryebilmesi iin zenginliin altna serilmi krmz haldr (Z 2009, 61). 12. Dnyay deviren bir pehlivan bile olsan, dizlerin kesilmi gibi devrilirsin. Devlet yle bir binadr ki kt zaman altnda sadece halk kalr. Ykntlarn arasndan kan tek ceset, halka ait olandr (Z 2009, 221). 13. Bir zamanlar Baty Doudan ayran sadece Berlin Duvaryken artk lke says kadar duvar vardr. Ve o duvarlarda delik amak iin kime ne verilmesi gerektii ok iyi bilinmelidir (M 2007, 58). 14. Ve dolaysyla turizmi nc Dnya lkelerine brakmtr medeniyet. Irzna getii halklara karln verebilmek iin. Bylece rahat uyurlar geceleri. Vicdanlar zencilerden, Kzlderililerden, Uzakdoululardan, Araplardan korunur bylece Bu ufak kazklamalar bir zrhtr yzyln imparatorlarnn vicdanlarna (KK 2009, 77). 15. Dou, Batnn srtdr. Batnn zayfl, kendini srtndan baklayabilecek kadar uzun kollara sahip ve kr olmasdr (M 2007, 183). 2.6. Din-Ulus 1. Dnyada aslnda iki rk vardr. Dolandrlanlar ve tecavz edilenler. Beyazlar dolandrlr. Onun dndaki renklerinse rzna geilir ayn beyazlar tarafndan. Bylesine bir dviz ya da yerel para almnda gerekletirilen kk boyutlu dolandrclk, o lkenin kadnlarndan yer alt ve yerst zenginliklerine kadar her eyine sahip beyazlarn gz yummak zorunda kaldklar bir durumdur (KK 2009, 77). 2. Polonyallar sinirlidir. nk her grd parlak nesneye koan bir ocuk gibi dnya zerindeki btn siyasi rejimlere
Turkish Studies
1162
Caner KERMOLU
komu, hepsinden de byk bir hayal krklyla dnmlerdir (Z 2002, 97). 3. Polonyallar yar insandr. Tek istisna, tabi ki Polonyal Yahudilerdir (Z 2002, 97). 4. 2002, 97 ). Yahudilik bir dinin deil, bir ocuk etesinin addr (Z
5. Yahudiler glkozlu ilalar gibidir, birbirlerinin zihnini aarlar (Z 2002, 98 ). 6. Gerekte byk din de dnyay cehenneme evirmek iin ortaya kmtr. Tek amalar budur. nk hayattan sonra sadece cennet vardr. nsanolunun cenneti hak etmesi iin cehennemden gemesi gerekir. O cehennemden de ilah din eliyle dnyada hkm srmektedir. Tanrnn mant budur ( Z 2002, 183 ). 7. nk Tanr, insan, dnya ve hayat ylesine amatrce bir araya getirmitir ki insan, dnya ve hayattan nefret etmitir (P 2003, 200). 8. Tanr iyi niyetlidir ama yaratmak da iyi niyetten fazlasn gerektirir (P 2003, 200). 9. ngiliz asaleti, byk bir yanl anlalmadr, asker. O gri adada asil olan tek insan, William Blaketi. Asaleti o kadar bykt ki kendisinden sonra yaam tm ngilizlere yetti (Z 2009, 228). 10. Tanrnn hl tanrtanmaz bir anarist olduunu dnyorum. Ve insann da amurdan retilmi bir maymun olduunu. kisi bir araya gelince mutlu bir son beklemek zor (A 2007, 85). 11. Allahszlk, Allaha mahsustur. nsann kaybetmekten korktuu bir Tanrs, ancak Tanrnn tkenmeyen insanlar vardr. Dolaysyla sorgulanmas gereken Tanrya atfedilen niteliklerdir. Tanrnn varl yerine iyilii ya da ktl hakknda kukuya dmek gerekir. Unutmamak gerekir ki Allahn dediinin olduu bir dnyada yayor ve her saniye len bebeklere tanklk ediyoruz (A 2007, 150). 12. nsanln sonu, din ve devletin yaratld gn gelmitir. Aileyse, din ve devlet yaratan bireyleri yetitirmitir (A 2007, 151).
Turkish Studies
1163
2.7. letiim (Dil, sanat vb) 1. Kelimelerle ne kadar ok yaplacak ey var. Biraz uramak yeter dnyann bir yarsn dier yarsna satmak iin (KK 2009, 67) 2. letiim diye bir ey yok. Fazla iyimser bir kavram. Hayat renklendirmek iin. Kim bilebilir kimin bir laf inanarak sylediini. Ya deliyse konuan (KK 2009, 67). 3. Konuarak bir yere varlamaz (KK 2009, 68). 4. Seni anlyorum demek byk bir yalandr. Kocaman bir yalan. Kimse kimseyi anlayamaz ve tanyamaz dnyada (KK 2009, 188). 5. Ama biliyoruz ki, dil parann peindedir! Parann gittii her yere gider. Ortada Amerikan Dolar varsa, ngilizce de vardr (KK 2009, 408). 6. Bence romanlarn iyi olup olmadklarn anlamak iin ikinci kez okumaya almak lazm. Eer okunabiliyorsa, iyi roman testini gemi demektir. Okunmuyorsa, en yakndaki ilkokulun ktphanesine balanmaldr (P 2003, 47). 7. Bir de hangi sayfasndan balarsan bala, okuyabilecein romanlar da vardr. Doru roman testi iin o da iyi bir yntemdir. lk okumadan sonra kitab eline alrsn ve herhangi bir sayfasn ap okumaya balarsn. Sonra da istediin yerde brakrsn. Eer o okuduun birka sayfa sana bir eyler dndrdyse roman iyidir (P 2003, 47-48). 8. ngilizce konumay bilmenin bir yarar yok. Saymasn bilmek yeter. nk ngilizce sadece para saymaya yarar (P 2003, 49). 9. Kendinden ilham alan kii her eyi yapabilir. Eseriyle karmtr. Neyin kurgu neyin gerek olduu anlalamaz. Bir sanat eseri olarak yaar ve kendinden eser kalmaz (M 2007,171). 2.8. Dier Kavramlar (Ahlak, denge, cinsellik vb) 1. Denge, insanolunun icat ettii en vahi kavramdr. p cambaznn kendini en iyi hissettii an, kendini aa brakt andr oysa (KK 2009, 197). 2. Dengesizlik, gerek duygusunun ve gerein tek kapsdr. Dengeyle hibir yere varlmaz. Ancak dmeyi bilenler
Turkish Studies
1164
Caner KERMOLU
kprden, karya yzlerek de geilebileceini renir (KK 2009: 197). 3. Belki cennete, belki ipin gerildii kar tarafa varlr dengenin sonucunda, kabul ediyorum. Ama dmemek iin verilmi mcadelelerin acs ve tedirginliiyle (KK 2009, 197). 4. yilik ile ktln kesitii bir nokta yoktur. Yan yana dururlar birbirlerine dokunmadan. Ve dokunmadklar yerde ben varm (KK 2009, 199-200). 5. Otorite sadece bilinenler zerinde kurulduu iin, tanmayanlar doal dmanlardr (KK 2009, 205). 6. 510). 7. Bir girdabn iinde usulca dolamak k yolunu bulmann en kolay yntemidir. Sakin ve sabrl olmak gerekir. tiraz ve isyan gln bulan girdaplar sadece kan souk olanlara aarlar k kaplarn. Zamann olmad yerde ge kalmak da yoktur. On alt yandakilerin nlerindeki hayatsa sonsuzdur ( Z 2002, 149 ). 8. nsann maymundan geldiinin kant maymuna dnyor olmasdr (P 2003, 42). 9. 206). 10. Olgunlama, kimseye ve hibir eye gvenmemeyi renmektir (Z 2009, 42). 11. Evrim, bo bir azla doup, gerektiinde insan eti yiyecek kadar keskin dilere kavumaktr (Z 2009, 42). 12. nsann topraktan geldiinin kant, her yllk izninde ate ve suya komasdr (M 2007,196). 13. 20). 14. Kurallar, onlarn varln bilmeyenlere gre kader, dierleri iin pusuladr (A 2007, 20). 15. Bedenli ya da bedensiz her eyin ve herkesin boyun edii kurallar, yaratcln snrlardr (A 2007, 20). 16. Yunanllarn uydurduu olimpiyatlar, savaacak gc kalmam olanlar ayakta tutmaya yarayan bir tr uyarc. Evine altn madalyalarla dnenin lkesi patlam bombalarn altnda. Ne fark Turkish Studies Kurallar bulumalarn gecikmesini yasaklar (A 2007, Entelektel birikim zehirli atklara benzer (P 2003, Sradanlktan geiyordu kurtuluumuz (KK 2009,
1165
eder! Sporcuyuz. Yasal mcadele! Yasal dv! Yasal vahet! Yasal smr! Spor! (KK 2009, 123). 17. Aznlklar, ne etnik ne dinsel ne de renklere ilikin olanlardr. Yeryz ve dndaki tek aznlk, yantlardr. Her eyi ve herkesi sorular ynetir. Evren nfusunun ounluu sorulardan oluur. Soru ve yantlarn nadir evliliklerinden doan melezler de bildiklerimizdir. Melezlerin neyi aydnlatyorsa onu grrz. Gerisi karanlktr (A 2007, 20). 18. 2009, 123). Tek spor sekstir. Herkes kazanr. Hepsi bu (KK
19. Seks, bir takm ii deildir. Seks bir gsteridir: Biri performansn sunar, dieri de alklar (P 2003, 139). 20. Cinsel yaknlama hibir kelimenin eriemeyecei hza ve gce sahiptir (M 2007,77). 21. Sutan daha gl bir tutkal yoktur (A 2007, 158). 22. Ahlak ounluun grdr, toplumsal szlemedir derler. Ve geceleri o ounluk yoktur. Ve o szlemenin altna bastklar parmaklarn ok daha baka ilerde kullanrlar (KK 2009, 50). 23. Eer insanlar da bitkiler gibi, hareketlerini emirlere uyarak yapsalard hibir zaman eylemlerinden dolay sulanmazlard. Tercihler yapabildiimiz iin sulanyoruz. Ya ahlakn iinde ya da dndayz! (KK 2009, 410). 3. Sonu Hakan Gndayn romanlarnda belirlediimiz toplam aforizma says 173dr. Bunlarn en byk blm insana dair aforizmalardr, bu balkta 55 adet aforizma vardr. kinci srada 30 aforizma ile zaman ve hayata dair aforizmalar gelmektedir. yaam ile ilgili aforizmalarn says ise 24tr. rgtlenme bal altnda 15, din-ulus bal altnda 12, iletiim 9, mekn bal altnda 5 aforizma vardr. Ahlak, cinsellik, denge gibi kavramlar ieren ve dier kavramlar adn verdiimiz balkta 23 aforizma yer almaktadr. Hakan Gnday 2000li yllarda Trk romannda kendisini gstermi gen bir yazar olarak kendine zg bir roman dili kurmutur. Bu dilin nemli bir boyutunu da aforizma kullanm oluturmaktadr. Ancak yazarn eserleri karakterler, ilenen temalar, Turkish Studies
1166
Caner KERMOLU
felsefi temeller bakmndan da incelenmeye deer veriler sunmakta ve yeni Trk edebiyatnn yeniliini grmek ve aratrmak isteyenlerin ilgisini beklemektedir.
KAYNAKA OBANKENT, Yeim-ELKKAN, Murat, (2001). 2000li yllarda Onlar Okuyacaz, 21.05.2001 Tarihli Hrriyet Gazetesi. MCCUTCHEON, Marc, (2005). Descriptionary: A Thematic Dictionary (Facts on File Library of Language and Literature). USA : Facts on File. MEVLEV Thir-l, (1973). Edebiyat Lugat. stanbul: Enderun Kitabevi. TETZE, Andreas, (2002). Tarihi ve Etimolojik Trkiye Trkesi Lugat. stanbul-Viyana : Simurg Yaynlar. Varlk (2005), Trkiyede Yer alt Edebiyat Var m?: Soruturma. Varlk Dergisi ubat 2005: 14-24.
KISALTMALAR A KK M P TS Z Z GNDAY, Hakan (2007). Asil. stanbul: Doan Yay. GNDAY, Hakan (2009). Kinyas ve Kayra. stanbul: Doan Yay. GNDAY, Hakan (2007). Malafa. stanbul: Doan Yay. GNDAY, Hakan (2003). Pi. stanbul: Doan Yay. Trke Szlk (2005). Ankara : Trk Dil Kurumu Yaynlar. GNDAY, Hakan (2002). Zargana. stanbul: Doan Yay. GNDAY, Hakan (2009). Ziyan. stanbul : Doan Yay.
Turkish Studies

Hakan Günday Romanlarında Aforizmalar

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hakan Günday Romanlarında Aforizmalar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HAKAN GNDAY ROMANLARINDA AFORZMALAR Caner KERMOLU* ZET Bu makalede Hakan Gndayn romanlarndaki aforizmalar incelenmitir.

Volume 5/1 Winter 2010

Volume 5/1 Winter 2010

Hakan Gnday Romanlarnda Aforizmalar

Volume 5/1 Winter 2010

Kitaplarn kullandmz basklar ve almadaki ksaltmalar makale sonunda belirtilmitir.

Volume 5/1 Winter 2010

Hakan Gnday Romanlarnda Aforizmalar

Sadakat sadece kadn ile erkek arasnda olmaz (KK

Volume 5/1 Winter 2010

Volume 5/1 Winter 2010

Hakan Gnday Romanlarnda Aforizmalar

Volume 5/1 Winter 2010

43. 2002, 57).

nsann kulland ilk alet de baka bir insand (Z

Volume 5/1 Winter 2010

Hakan Gnday Romanlarnda Aforizmalar

Volume 5/1 Winter 2010

Volume 5/1 Winter 2010

Hakan Gnday Romanlarnda Aforizmalar

Volume 5/1 Winter 2010

Volume 5/1 Winter 2010

Hakan Gnday Romanlarnda Aforizmalar

Volume 5/1 Winter 2010

Volume 5/1 Winter 2010

Hakan Gnday Romanlarnda Aforizmalar

Medeniyet duvarla balar (P 2003, 145).

Volume 5/1 Winter 2010

Volume 5/1 Winter 2010

Hakan Gnday Romanlarnda Aforizmalar

Volume 5/1 Winter 2010

Volume 5/1 Winter 2010

Hakan Gnday Romanlarnda Aforizmalar

Volume 5/1 Winter 2010

Volume 5/1 Winter 2010

You might also like