MCEDDD RSLES & VASYETLER VE NASHATLER

Ahmed Ziyddn Gmhnev(K.S.)

MCEDDD RSLES & VASYETLER VE NASHATLER

Ahmed Ziyddn Gmhnev(K.S.)

Tercme: Dr. Mehmed S. Bursal

Vuslat Vakf Yaynlar Tasavvuf Hikemiyat Serisi: 3

Birinci Bask Konya 2006 Tm yayn haklar VUSLAT VAKFIna aittir. Kaynak gsterilerek iktibas yaplr. VUSLAT Eitim-Yardmlama Kltr ve evre Vakf Baba Sultan Mah. stanbul Cad. No: 239 Tel: 0332. 350 64 99 Karatay/ KONYA

MCEDDD RSLES
(Her Asrda Dni Yenileyen Bir Mceddidin Geleceine Dir Bir Risle)

Ahmed Ziyddn Gmhnev(K.S.)

Tercme: Dr. Mehmed S. Bursal

Eser Hakknda Birka Sz... Elinizdeki bu risle, Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve selem)in: Cenb- Hakk, her bir yzyln banda bu mmete, dinini yenileyen bir mceddid gnderir. hadsi zerine, Ahmed Ziyddn Gmhnev Hazretleri tarafndan kaleme alnmtr. Eserinde, her yzyln balangcnn, bir evvelki asr idrk edenlerden kimsenin kalmad andan itibaren balamas gerektiine iret eden Ahmed Ziyddn Gmhnev (K.S.) Hazretleri, bir evvelki asr ile bir sonraki asr arasnda meydana gelen deiiklikler karsnda, insanlara anlayacaklar dilden konuan bir mceddidin gnderileceini, bizzat Peygamberimiz (sallallahu aleyhi ve sellem)in ifade ettiini belirtmitir. Ancak bunun mutlaka lim olmas lzm gelmediine, bazen halife, bazen de melik olarak gelebileceine iret etmitir. Risle, Kitbl-birin sonunda yer almaktadr.* 1 MTERCM

*1-Gmhnev Ahmed Ziyddn ve Hlidiye Tarikat: Dr. rfan Gndz (sh. 135-136)

AHMED ZYDDN GMHANEV (K.S.) Hz.NN KISA TERCEME- HAL

Gmhanede dnyaya gelen, stanbul Sleymaniye Camii haziresinde medfun bulunan, stanbula terifleriyle ufku deien, ariflerin ve evliyalarn kutbu, stad, yardmcs, dayana, yardma yetieni, elinden tutan, kendine ulaanlarn gavs, mridlerinin terbiyecisi, sliklerin irad edicisi, Kuran edebiyle yaayan, Allah(C.C.)n kelimesini ve eriatn gnllerde yceltmeye btn gc ile gayret eden, fakih ve muhaddis, Resulullahn (S.A.V.) snneti ve yolundan ayrlmayan, ilim ve marifetlerin kaynann takipisi, milyonlarca insann gnlne irfan nurlarnn akmasna vasta olan Byk eyh Efendi Ahmed Ziyddin bin Mustafa el-Gmhanevi (K.S.) Hazretleridir. Ahmed Ziyddin Gmhanevi (K.S.) Hazretleri 1813 ylnda Gmhanenin Emirler mahallesinde dnyaya gelmilerdir. Babalar Mustafa,

dedeleri Abdurrahman adlarn tarlar. Pederleri ticaretle hayatn kazanan salih bir zt idiler. Gmhanevi Hazretleri be yanda okumaya baladlar. Sekiz yalarna gelince Kuran- Kerim, Delil-i Hayrat, Kaside-i Brde ve Hizbl-Ahzap kraati iin icazet aldlar. On yalarnda babalarnn Trabzona hicretiyle birlikte, orann ileri gelenlerinden olan Laz Hoca, eyh Osman Efendi ve eyh Halid asSaidden sarf, nahiv ve fkh dersi almaa baladlar. Abilerinin askerde, babalarnn ise yalnz olmas sebebiyle kck yanda bir yandan babalarnn maazasnda alrlar, bir yandan da byk bir ak ve evkle ilim tahsiline gayret ederlerdi. Mutad dersleri ve hafzln devam ettirirken de bizzat elceiziyle rdkleri keseleri satarak helal para biriktirmeye alyorlard. Bu parayla ileride tahsillerini ilerletmek iin gereken masraf karlayacaklard. 1831de amcalaryla birlikte alveri iin stanbula geldiler. Babalar iin lzumlu ticaret eyasn aldktan sonra onlar amcalarna teslim ettiler ve yle buyurdular: Muhterem amcacm, ben u anda gkte ararken yerde bulduum, ilim ve marifet beldesi stanbulda bulunmaktan dolay tarife smaz bir saadet ve bahtiyarlk iindeyim. Aabeyim askerden

dnm bulunuyor. Benim iin artk memleketime dnmek gerekmez. Burada kalp ilmimi tamamlamak, tarikat ve tasavvuf ilmimi srdrmek arzusundaym. Mazeretimi kabul edin ve bana incinip gcenmeyin. leride lazm olur dncesi ile kendi ellerimle rerek sattm para keselerinden birka kuru biriktirmitim. Bunlar da kendime hi pay ayrmadan size vererek babama gnderiyorum. Yardmc ve dost olarak Allah bana yeter! zerimde hakk olan yaknlarmn haklarn helal edip, dualarndan unutmamalar en byk dileimdir. Ben de kapanacam hcremde, sizleri dua ve hayr ile anmaktan bir an geri kalmayacam. Bu vedalamadan sonra, stanbulda hibir tand, yannda da tek kuruu kalmad halde, Rabbine tam bir tevekkl ve teslimiyet duygusu iinde, Bayezid Medresesinde yapayalnz kalmlardr. Ahmed Ziyddin Gmhanevi (K.S.) Hazretleri, Sleymaniye Medresesindeki derslere devam ettiler, zamann ileri gelen ulemasndan padiah hocas Hac Hafiz Muhammed Emin Efendi ve Abdurrahman el-Harputi Hazretlerinin ders halkalarna katldlar. eriat ilimlerini elde edip icazet aldktan sonra Bayezid Medresesinde mderrislie tayin olundular. Orada irada, ders okutmaya ve 28 yl srecek olan ilmi eser tertibine baladlar. Zaten Gmhanevi (K.S.) Hazretleri, henz icazet almadan

stn zeklar, kavray ve alkanlklar ile hocalarnn dikkatini ekmiler ve vekleten erh-i Akaid okutmaya, bir yandan da eserler telif etmeye balamlard. Gmhanevi Ahmed Ziyddin (K.S.) Hazretleri, eriatn zahir ilimlerinde baarl bir tahsil hayatndan sonra icazet almlar, dersimlk mevkiini ulamlar ve ilim yayma faaliyetine balamlard. Ama tarikat ve tasavvuf sahasnda da olgunlamak istiyorlard. Bu maksatla Mevlana Halid el-Badadi (K.S.) Hazretlerinin halifelerinden Abdlfettah el-Akri Hazretlerine mracaat ederek ona intisap etmek istediklerini belirttiler. O u cevab verdi: Sizin, tarikatta ksmetiniz benim vastamla deildir. Mana leminizi nurlandrmakla vazifeli baka birisi vardr. Vakti gelince intisap eder, feyzinizi ondan alrsnz. Bekleyiniz. Bylece Gmhanevi (K.S.) Hazretleri hasret dolu bir bekleyie girdi. O srada Mevlana Halid elBadadi (K.S.) Hazretleri, halifelerinden Ahmed bin Sleyman el-Ervadi (K.S.) Hazretlerine: Ey Dost, parlts ile kuzey Afrika, Buhara, Msr, Mekke, Medine, Hindistan ve uzak dounun aydnlanaca zat iin stanbula git, Onu ara bul. O, henz almam bir goncadr. Her ne kadar stanbula

senden evvel pek ok halife gnderilmi ise de, onun nasibi sana verilmitir. Onun irad ile megul ol. Zira O, bizden sonra sahibi zaman ve rehberi tarikat olacaktr. buyurmular ve Ervad Hazretleri emir gerei yola kp 1845 de stanbula varmlardr. Gmhanevi Hazretleri, bir sabah Abdlfettah Efendinin (K.S.) odasnda ilk defa Ervad Hazretleri (K.S.) ile karlam, ona ok yakn bir alaka ve sevgi hissetmitir. Ervad (K.S.) Hazretlerinin, Ya Ahmed! Sizin iradnz bana verilmi olup, yalnz sizin iin amdan Anadoluya gelmek iin grevlendirildim. demesi zerine tanmad bir kiinin kendisine ad ile hitap etmesinden hayretler iinde kalan Gmhanevi (K.S.) Hazretleri, hemen orackta Ervad Hazretlerine (K.S.) intisab etmilerdir. Pek ok meayhn manevi bir iaretle ynlendirildikleri, diyar diyar gezerek mridlerini arayp bulduklar bilinir. Durumun tam tersine dnp, Gmhanevi Hazretlerinin eyhi Ervad Hazretlerinin amdan sadece Gmhanevi (K.S.) Hazretlerimizi irad iin stanbula gelmesi, Gmhanevi (K.S.) Hazretlerimizin Halidiye Tarikat iindeki yerlerinin byklne iaret etmektedir. Kendisi ile ilmi alverii 16 yl sren Ervad Hazretleri(K.S.), Gmhanevi(K.S.) Hazretlerine bir sre tarikat, zikir ve seyr- slk yollarn talim

ettirmiler, Ona manevi dereceler atrm, ruhani yksek derecelere ulatrmlardr. Gmhanevi (K.S.) Hazretlerinin girdii iki halvetten sonra Ervadi (K.S.) Hazretleri kendisine 1848 tarihinde; Nakibendiyye, Kadiriyye, Shreverdiyye, Kbreviyye, etiyye, Halidiyye, Halvetiyye, Bedeviyye, Rifaiyye, azeliyye ve Mceddidiyye tarikatlarndan hilafet-i tmme ile icazet vermilerdir. Gmhanevi (K.S.) Hazretleri Mahmutpaa Medresesindeki hcresinde irad faaliyetine devam etmiler, bu hcre, zamanla artan mridlerinin ihtiyalarna cevap veremez hale gelince stanbulda, Sultanahmedin Alemdar Mahallesindeki Fatma Sultan Camiini tekke olarak kullanmlardr. Daha sonra cami yanna byk bir ev ve tekke yaptrp vakfetmiler, buras Gmhaneli Dergh- erifi diye hret bulmutur. 1863 ylnda, Sultan Abdlaziz tarafndan emirlerine tahsis edilen bir vapur ile beraberinde birok rencisini alarak Hacca gitmilerdir. Bu Hac ziyaretinde Ramuz el-Ehadis kitabnn tanzim ve planlamasn dnmler, stanbula dndkten sonrada grevlerine devam ederken 18651875 yllar arasnda eserin tasnifini tamamlamlardr. lk haclarna mteakip stanbula dnp, eyhl-Haremi Nebevi

10

Mehmet Emin Paann kz Havva Seher validemiz ile evlenmilerdir. 93 harbinin patlak vermesinin ardndan (1877 1878) mridleri ile birlikte Karsa gidip cephede fiilen savaa katlm, ate hattnda bulunmu, askere manen moral desteinde bulunmulardr. O senenin Ramazan ayna kadar savaa devam eden Gmhanevi (K.S.) Hazretleri, savan hafifledii ve duraklad bir srada Ofa gelip burada iki yz sekseni akn talebeye Ramuz okutmu, birok kiiyi de halvete sokarak hilafet vermilerdir. Ahmed Ziyddin Gmhanevi (K.S.) Hazretleri 1877 senesinde ikinci defa Hacca gitmi, dnte 3 seneden fazla Msr ereflendirmilerdir. Bu ziyaretinde Ramuz el-Ehadisi 7 defa okutarak yzlerce Arap limine icazet vermilerdir. mrnn 28 senesini neriyat ve ilmi almalara veren Gmhanevi (K.S.) Hazretleri, 16 sene mridlerine bizzat tarikat telkini yapm ve hatm-i hace yaptrmlardr. Her sene biri Zilhicce, biri de Recep aynda olmak zere senede iki kere halvete girerlerdi. Zhd ve takvada dereceleri son derece yksek idiler. Gayet perhizkr, kanaatkr yaarlard, ok zaman katksz ekmekle yetinerek ellerine geen paray fakirlere datrlard. mrnn son 18 yln (bayram

11

gnleri hari) aralksz oru ile geirmilerdi. Geceleri uyumazlar, zikirle, ibadetle, eser telifi ile megul olurlard. Gndzleri de talebe yetitirmekle urarlard. Yats namazndan sonra konumay sevmezler, yats abdesti ile sabah namaz klarlard. Gmhanevi (K.S.) Hazretlerinin hocas Muhammed Emin Efendi, Gmhanevi Hazretlerine tarikat ynnden intisap etmiler ve bu suretle eri ilimlerde rencisi olan zatn tasavvufta rencisi olmakla ereflenmilerdir. Yazlarn Beykozun Yua tepesine adr kurarak geiren Gmhanevi Hazretleri, Cuma gnleri mutlaka dergha gelmeyi adet edinmilerdi. Haftann bir gnnde yaplmas adet olan hatm-i hace zikrini bizzat yaptrmay hi ihmal etmemilerdi. Gmhanevi Hazretleri vefat senesinden ndeki yaz Cuma gnleri dhil tekkeye gelmemiler, yerine Hasan Hilmi Hazretlerini vekleten brakmlardr. Kn dergha dndklerinde mihraba hi gememiler, tekkenin tm mesuliyetini halifesi olan Hasan Hilmi Hazretlerine devretmilerdir. Bu Hazretleri aralk ok ey yeyip ara rahatszlanan Gmhanevi (K.S.) pek zayf ve mecalsiz dmlerdir. Bir arlat, yataa dt, be gn hibir imedii, son gnde de gzn hi

12

amad, azndan da tek szn kmad bizzat grenlerden nakledilmitir. Bu hal zere hasta yatanda baygn bir ekilde, drt bklm yatan Gmhanevi (K.S.) Hazretleri, tedavisi iin gelen doktor tarafndan ayaklar uzatldnda, kulaklarnn ucuna kadar utancndan kpkrmz kesilmi, gzlerini hafife aarak: Bir de beni Rabbimin huzurunda ayak uzatma suu ile ba baa brakmayn diyerek ayaklarnn toplanlmasn istemilerdir. 25 Mays 1893 Pazar gn sabaha doru yar baygn yatarken anszn gzlerini ap Hepsini isterim Ya Kibriya! diyerek ruhunu teslim etmilerdir. Mbarek kabirleri Sleymaniye Camii haziresinde, zevcesi Seher validemiz ile yan yanadr. Her iki kabrin etraf parmaklklar ile evrili olup Gmhanevi (K.S.) Hazretlerinin baularndaki tata aadaki manidar beyitler yazldr: Nazar kl em-i ibretle, makm- ilticdr bu! Erenler dergh, bb- fyzt- Hddr bu! Ziyddn-i Ahmed, mevlidi ann Gmhne, ehir-i ark-u garbn, mrid-i rh- Huddr bu!.. Muhakkak ehl-i Hakk lmez, ebed haydr bil ey zir ! Saray- kalbini pk eyle, bb- evliydr bu!

13

ua- drr-i vahdet, menba- ilm-i lednndir. Mkemmel vris-i er- Muhammed Mustafdr bu. Hilfet mddetinden, "rcii" vaktine dek Hakka, Tark-i Hlidyi ner eden, Hakk-reh-nmdr bu. Oku ihls ile bir Fatiha, kalbinde daim tut Cil-y ruhdur zikri, mrdana gddr bu!" Gmhanevi (K.S.) Hazretlerinin vefat haberi duyulunca mslman halk derin bir teessre kaplm, yrekten sarslmt. nk Ahmed Ziyddin Gmhanevi (K.S.) Hazretleri btn mslmanlarn sevdii, sayd, gnlden bal olduu bir din by idiler. Cenazelerinde maheri bir kalabalk hazr bulunmu ve en samimi dualar ve gzya iinde topraa verilmilerdir.

EMAL Orta boylu, beyaz yzl, yanaklar krmz, orta ksm hafife yksek ekme burunlu, atk ka ve ak alnl, sa ve sol gzlerinin altnda birer siyah ben bulunan, yuvarlak yzl, beyaz bellice siyah ve iri gzl, balar devaml tral ve beyaz sakall bir zt idiler. Balarna Nak tac ve beyaz imame sararlar,

14

cbbe, hrka ve uzun entari giyerlerdi. Ayaklarnda devaml ayakkab bulunur, siyah renge hi rabet etmezlerdi. Yazlar beyaz, klar da yeil renk elbise giymeyi tercih ederlerdi. GMHANEL DERGHI Gmhaneli Dergh bir ilim ve irfan niversitesi gibiydi. Ferdi anlamda irad gayreti ile hareket eden tekkenin toplumsal olarak amac ise; iman, fikri, ahlak ile kemale ermi, uurlu Mslmanlar yetitirmekti. Derghta Ramuz elEhadis, Levamiul-Ukul ve Gmhanevi (K.S.) Hazretlerinin dier eserleri okutulurdu. Mridlerin says bir milyonu ayordu. Gmhanevi (K.S.) Hazretleri 116 adet irad salahiyetinde talebe yetitirmiler, onlara maddi ve manevi ilimlerini aktarmlard. Ahmed Ziyddin Gmhanevi (K.S.) Hazretlerinin hrmet edilip sz dinlenen byk bir ahsiyet olmas sebebiyle Dergaha Sultan Abdlmecit, Sultan Abdlaziz, Sultan II. Abdlhamit ve birok devlet adam gelerek Gmhanevi (K.S.) Hazretlerinin sohbet ve derslerine itirak etmi, Reisl Ulema Tikveli Yusuf Ziyddin Efendi, Erkan- Harp Livalarndan Munib Bey, Arap Mehmet Aa gibi zatlar ise Hazretin mridi olma erefine nail olmulardr.

15

Toplumun her trl ihtiyacna cevap verme gayreti iinde olan Gmhanevi (K.S.) Hazretleri, iktisadi ve ticari hayata da istikamet vermitir. O zamanlarda yeni ortaya kan faizle alan bankalardan ihvann kurtarmak iin derghta bir yardmlama sand kurdurmulard. Mntesiplerin ellerinde bulunan menkul kymetleri bir araya getirerek kurulan bu sandktan muhta olanlar ihtiyalar kadar bor alrlar, en msait artlarda bilahare derlerdi. Osmanl Devleti tarihindeki avarz sandklarna benzer bu sandkla Gmhanevi (K.S.) Hazretleri hem evlerde beklemekte olan ufak sermayenin bir araya gelerek bymesini ve i hayatna intikalini salamlar, hem de sosyal hayatn her safhasna hizmet gtren derghlarn, iktisadi ve ticari hayatta da rol alabilecek birer messese olduunu gstermilerdir. Ayrca Gmhanevi (K.S.) Hazretleri, mslmanlarn ilerlemesi, slamiyetin ycelmesi iin bir matbaa kurdurmular, Rize, Bayburt ve Ofta on sekiz bin ciltlik 4 ayr ktphane tesis ettirmilerdir. Dergha ait matbaada baslan slami kitaplar cretsiz verilmiti. Gmhaneli Dergh, tekke ve zaviyelerin kapatlmasndan 1942 ye kadar mabed olarak korundu. Antlar Yksek Kurulunun Muhafazas gerek eski eser olduu kararna ramen dergh ve Fatma Sultan

16

Camii, yol yapm gerekesiyle 1957 de yktrlmtr. Derghtan bu gn sadece, minaresinin tula enkaz ile Gmhaneli Ahmed Ziyddin Soka hatra kalmtr.

LM YN Gmhanevi (K.S.) Hazretleri ilme ok nem vermiler, 28 sene sren telif hayatnda yataa, yasta rabet etmemiler, nice gecelerini srf bu yzden uykusuz geirmilerdir. simleri bir icazetname hacmine smayacak kadar ok mellifin, daha da fazla olan eserlerini inceleyip, bunlar okutacak kadar iyi bildii, Bayezid ve Mahmutpaa medreselerinde rencilere verdikleri icazetnamelerden anlalmaktadr. Ktphanesinde 18 bin ciltlik eser bulunan Gmhanevi Hazretlerinin 60a yakn basl eserleri mevcuttur. mrnn byk ksmn youn ilmi almalara ayrp geceleri hi uyumadklarn, sabahlara kadar kitap yazmaya altn halifelerinden Hasan Hilmi Efendi Hazretleri(K.S.) yle anlatrlar: ok uzun sren bu dnem ierisinde leye az bir zaman kala kbleye dner, bana da bir havlu rterek uyumaya alrd. Byle yaparken evresindekilere: le ezanna az bir zaman kala beni uyandrn diye tembih ettii halde, her defasnda

17

kendiliinden uyand iin onu uyandrmak kimseye nasip olamamtr. Zamannda hadis alannda zirveye ulamlar, 2 ciltlik Ramuz el-Ehadis ve erhi olarak 5 ciltlik Levamiul Uklu kaleme almlardr. Hadis alanndaki stn almalarndan dolay kendilerine Muhaddis-i Rum da denilir. Bu eserler dnda hadisle alakal Acibn-Nbvve, Letaifl Hikem, Hadis-i Erbain adl eserleri daha vardr. Tasavvuf konusunda Cmiul Usul, Mecmuat-l Ahzab ve Ruhul Arifin gibi tasavvufun inceliklerini ihtiva eden eserleri de mevcuttur. Ahlak konusunda ise Necat-l Gafilin, Netaicl hls, Deval Mslimin adl eserlerinden baka Gmhanevi (K.S.) Hazretlerinin fkh ve kelam ilmine dair eserleri de bulunmaktadr.

TASAVVUF AHSYET Levamiul Ukl isimli eserinde kendisini Tarikaten Nakibend, mereben azeli diye tantan Gmhanevi Hazretleri, ruhani latifeler ve seyr- slk prensibini esas alan ve hafi zikr i benimseyen

18

bu iki tarikatn usul ve adab erevesinde bir tasavvuf ve tarikat anlayna sahiplerdir. Gmhanevi (K.S.) Hazretleri, on alt yl mridlerine bizzat tarikat telkini yapmlar, haftada iki defa mridleri ile topluca hatm-i hace zikri icra eylemilerdir. Derghndaki saysz mridin hepsinin farkl farkl manevi kabiliyetlerine vakf olarak onlara ayr ayr yollar gsterip onlar manen olgunlua ulatrmlardr. Bir milyondan fazla mridi bulunan Gmhanevi (K.S.) Hazretleri sadece stanbulda deil tm dnyada tesir gstermilerdir. Yetitirdikleri 116 adet irad salahiyetindeki talebelerini Kazandan Komor adalarna, Msrdan Medineye, inden Afrikaya kadar geni bir sahaya gndererek, Nakibend tarikat ve tasavvuf dncesinin yaylmasna pek byk katkda bulunmulardr. Kiiyi iten vuran ktl emredici karakteri krarak, bedende ruh lehine bir hkimiyet kurabilmek iin zhd ve takva dolu bir hayat anlay benimseyen Gmhanevi (K.S.) Hazretleri, az yemek, az uyumak, az konumak prensibine smsk bal bir mr srdrmler, mridlerine de bunlar telkin etmilerdir. Gmhanevi (K.S.) Hazretlerimizin kolu olan, Nakibendliin Halidiyye kolunda, gizli ve sessiz zikir

19

olan zikr-i hafi ye nem verilir. Gnlk zikir ncesi kalp ve gnlde olan dnyevi kuruntulardan kurtularak, insana, bir gn Allah(C.C.)n huzuruna kp hesap vereceini hatrlatan lm tefekkr yaplr. yle ki: Gzlerimizi yumarz kendimizi yatamzda yattmz gibi dnrz. Sanki bu yatmz son yatmz da Hz. Azrail canmz almaya gelmi. Ne yapacaz ve bu i nasl olacak diye tela ierisinde kvranrken imdad- lahi yetiir ve kelime-i ahadet getirerek ruhumuzu teslim ederiz. Dostlar, akrabalar bamza toplanr. Alarlar, szlarlar, feryad figan ederler. Komulara, ykaycya da haber verirler. Tehiz ve tekfinini hazrlarlar. Elbiselerimizi soymaya balarlar ya ite o hali gznn nne getir. Haa... Bak... Soyuyorlar. Soydular. Teneir tahtasna koydular. Ykayc geldi. Temizledi, ykad. Abdestledi, kefenlere sard. Tabuta koydular, namazn kldlar. Ahiret evi olan kabire koydular. Herkes evine gitti sen orada yapayalnz kalakaldn... Bu ekilde her gn yaplan rabta- mevt ile mrid lmeden evvel lm srrna ermeye ve daha yaarken fenadan bekaya sramaya alr. Gmhanevi (K.S.) Hazretleri bir eyhe olan ihtiyatan bahsederlerken Yaratl gayesi kulluk olarak belirtilen insann, gerek kullua ermesi marifetle, marifet de kmil ve mkemmel bir mrid elinde manevi dereceleri kat ederek, Allah(C.C.) ile kul

20

arasnda karlkl rzann bulunduu durum olan sfat- mardyye sahibi olmaya baldr buyururlar. Marifette kemal ve seyr- slkta visal iin kendisine intisab gereken mridde, kemal ifadesi olarak bulunmas gereken be art unlardr: 1- Silsilesi itibariyle Hz. Peygamber (S.A.S.)e eksiksiz olarak ulaan kmil bir mridden irad icazeti ile merref olmak. 2Manevi zevk sahibi olmak.

3- slam ok iyi bildii gibi, emirlerine uyma ve yasaklarndan kanmada mridlerine stn misal olmas. 4efkat ve himmette yce olmak

5- Allah(C.C.)tan gelen her eye raz olmu, iradesini Hakkn iradesinde ifna etmi durumda bulunmak. sabetli gr ve tesirli telkin sahibi olmak. Nakibendyye prensiplerinden olan intisab, tasavvufi mana olarak kalbi phe karanlndan kurtarmak, gaflet ve isyandan zikre dnmek gayesiyle kamil bir mridin kurtarc eline yapmak, lnn teneir tahtasnda ykaycya olan teslimiyeti gibi, i ve d lemini mride teslim ile tabiri caiz ise manevi bir szlemeye girmek demektir. Nakibendiyye

21

prensiplerine gre eyhe intisab, drt farkl yoldan yaplabilir: 1- ekli olarak ki, bu, bir mrid-i kmilin sohbetine itirak ve istifade etme ile olur. 2- Manevi bir terbiye grmek ve tarikata dhil olmak maksadyla bir mridden inabe istenebilir. Bu tr inabede, gnl ehlinin yolu hangi edebe riayeti icab ettiriyorsa, o eylere istikametle smsk balanmak esastr. 3- Rivayet yolu ile intisab ki, bu, eyhin irad ve ikaz mahiyetinde yazm olduu eserleri, okumak ve anlamaya almak suretiyle yaplr. 4- Dirayet yolu ile intisab. Bu intisap yolu ise, mridin tertib ve telif etmi olduu eserlerini sadeletirerek anlalr hale getirmek ve insanlarn istifadesine arzetmek iin yaplan gayret ve yaplan titiz ilmi almalar iledir. Mrid-i kmile intisab ile balanmak ve feyzinden istifade etmek iin mutlaka onu grmek art deildir. Manen de onlarn yce ruhaniyetlerinden istifade kasd ile intisab mmkn olup, bu eit inabelerde o eyhin hayatn, eserlerini ve sistemini kabul etmek ve onlar benimseyerek yaamak esas olandr.

22

Ahmet Ziyaeddin Gmhanevi Efendimizin (K.S.) Tarikat Silsile-i erifleri yledir: 1. Seyyid-i Kainat Hz. Muhammed Mustafa (S.A.S.) 2. Hz. Ebubekir es-Sddk (R.A.) 3. Hz. Selman el-Farisi (R.A.) 4. Hz. Kasm bn-i Muhammed (R.A.) 5. Hz. Cafer-i Sadk (R.A.) 6. Hz. Beyazid-i Bestami (K.S.) 7. Hz. Ebul-Hasenil-Harakani (K.S.) 8. Hz. Eb Ali el-Faremedi (K.S.) 9. Hz. Yusuf el-Hemedani (K.S.) 10. Hz. Abdlhalk el-Gcdvani (K.S.) 11. Hz. Arif er-Rivgeri (K.S.) 12. Hz. Mahmud ncir el-Fanevi (K.S.) 13. Hz. Ali Ramiteni (K.S.) 14. Hz. Muhammed Baba es-Semmasi (K.S.) 15. Hz. Emir Kll (K.S.) 16. Hz.ah- Nakbend Muhammed Bahaddin veysi el-Buhari (K.S.) 17. Hz. Aleddin Attr (K.S.) 18. Hz. Yakub el-erhi (K.S.) 19. Hz. Ubeydullah Ahrr (K.S.) 20. Hz. Muhammed Zahid (K.S.) 21. Hz. Muhammed Dervi (K.S.) 22. Hz. Hacegi el-Emkenegi (K.S.) 23. Hz. Muhammed Baki (K.S.)

23

24. Hz. mam Rabbani Mceddid-i Elf-i Sani Ahmed Faruk es-Serhendi (K.S.) 25. Hz. Muhammed Masum (K.S.) 26. Hz. eyh Seyfddin (K.S.) 27. Hz. Seyyid Nur Muhammed el-Bedvni (K.S.) 28. Hz. emsddin Cn- Cnn Mazhar (K.S.) 29. Hz. eyh Abdullah ed-Dehlevi (K.S.) 30. Hz. Mevln Ziyddin Halid el-Badadi (K.S.) 31. Hz. Ahmed bn-i Sleyman Halid Hasen e-ami (K.S.) 32. Hz. Ahmed Ziyddin el-Gmhanevi (K.S.) 33. Hz. Hasan Hilmi el-Kastamoni (K.S.) 34. Hz. smail Necati ez-Zaferanboli (K.S.) 35. Hz. mer Ziyddin ed-Dastani (K.S.) 36. Hz. Mustafa Feyzi bn-i Emrullah et-Tekfurdai (K.S.) 37. Hz. Hasib es-Serezi (K.S.) 38. Hz. Abdlaziz el-Kazani (K.S.) 39. Hz. Mehmed Zahid bn-i brahim el-Bursevi (K.S.)

MENKIBELER Ahmed Ziyddin Gmhanevi (K.S.) Hazretlerinin kerametleri ve tasarruflar, saylamayacak kadar oktur. Onun gzel ve stn vasflarn

24

belirtmekte diller aciz kalr. Hazret-i Piri vmeye defterler yetmez, akllar onun bykln kavrayamaz. Anlatlanlar keramet denizinden damla, yazlanlar cmertlik levhasndan nokta gibidir. Gmhanevi (K.S.) Hazretlerinin mridlerinden Mustafa Fevzi Bin Numan Hazretleri, eyh Hazretlerinin menkbelerinden birkan yle anlatmaktadr:

Hristiyan Ak eyh Hazretleri Beykoz ayrnda adrdayken bir Hristiyan daima yanna gelir, alayp szlard. Derdi ki: - Ey eyh Hazretleri, senin gibisi hi grlmemitir. Hallerin gnlm derinden etkiliyor. Ne zaman huzuruna gelsem hemen rahatlyorum. Halbuki benim hi i huzurum yok, dnyay dolasam, huzursuzluum gemiyor. Kendimi ancak senin yannda rahat hissediyorum. Bunun srrn ksr aklm almyor. Senden daha gzel ve stn bir eyh grmedim.

25

Zavall Hristiyan yakp bitiren ve zayf dren onun iindeki kfirlik ateiydi ama o bunu bilmiyordu. Hazret-i eyhin nuru onun kfr ateini sndryor, tevhid kfirlik dikenlerini yakyordu. O yzden Hazreti eyhin huzuruna varmaya can atar, daima onun yannda olmak isterdi. in asln bilmiyordu ama Hazreti eyhin sevgisini iinde saklad, sonra imana gelip Mslman oldu. Ziyafet eyh Hazretleri bir gn Yuada byk bir ziyafet vermiti. yz mritle birlikte drt yz kadar misafir vard. eyh Hazretleri bir tane koyun kestirdi, ondan herkes yedi. Hazreti eyh bizzat kendisi davetlilere sayg gstererek hizmet etti. Zira byklerin misafire hizmet etmesi snnettir, Yahudiler Hazreti eyhin ibret verici bir kerameti daha yledir: eyh Hazretleri Beykoz ayrnda yine adr kurmu, etrafna mritleri manevi zevkler iinde toplanm, sessizce oturuyorlard.

26

Bu srada oraya kadnl erkekli bir grup Yahudi geldi. lerinde hasta, zayf bir zenci vard, gelip eyhin nne oturdu. Dierleri de eyhin huzuruna yerleti, sonra hep birden ark sylemeye baladlar. Bunun zerine eyh Hazretleri yerinden kalkt ve oradan ayrlp yrmeye balad. Onlar aknlk iinde kalp dediler ki: eyh Hazretleri acaba niin gitti? Bir eye mi incindi? Biz holanr diye, ona hrmetimizi gstermek iin ark sylemitik. Edepsizlik ettiysek affetsin, kusurumuzu balasn. Bize acsn, elini pmemize msaade etsin. Bir hastamz var, ayaklarna yz srmesine izin versin. Himmetiyle salna kavuacana inanyoruz. Hizmetiler bunlarn dediklerini Hazreti eyhe arz ettiler, o da kabul etti. Yahudiler bunun zerine gayet saygl bir ekilde gelip eyhin ayaklarn ptler. Hasta olan alayp yalvard. Birden ortal yle bir heybet kaplad ki, yerler gkler titredi. nkrclar bile kendilerinden getiler. Btn mritler alamaya balad. Dalar talar Hakk

27

feyziyle gl bahesine dnd. klarn gnl nurla doldu. Bu heybetten klarn biri yle etkilendi ki, mthi bir nara att. Bu narann iddetinden herkes dehete kaplp yerlere serildiler. Orda bulunanlar hi byle bir heybet ve yksek feyiz grmedik, dediler.

ifa Yine Mustafa Feyzi Efendi (K.S.) Hazretleri yle naklediyorlar: Hazreti eyhin mis gibi kokan sakal kllarn biriktirip topladm. Hastal srasnda ila yapp vcuduna sard bezin iine koyup boha yaptm. te o bez ve sakal kllar feyiz ve ifa vericidir, onu tayana zarar ulamaz. Bir hasta onu muska gibi yannda tutsa Cenab- Hakk onun hastaln iyiletirir.

28

Hamile olup da doumda zorluk eken kadnlara da verdim. Boyunlarna taknca arlar gitti, kolayca doum yaptlar. Hastalar bunu kullandklarnda derhal hafiflik hisseder, iyileirler. Bunu defalarca denedim. Evliyann bir ty bin eit ila gibi tesir eder. zellikle Ahmet Ziyann, o gavs- azamnki ok ifa verir. Bunun pek ok delili vardr.

Kutup Birisi ilim renmek iin yalnz bana yola kmt. Hi arkada olmadndan Cenab Hakk onun yolda olmutu. Issz yollarda giderken iinden Ya Rabbi, bana zamann kutbunu gster, bana ledn ilmini ret diye dua ederdi. Hakk Tel onun duasn kabul etti, birden hatiften bir ses iitti: Ey talip, zamann kutbu Ahmet Ziyadr, ona git. Dileklerini ona syle, o gavsn imdi yeryznde ei benzeri yoktur, git ayaklarna yzn sr! Bunu duyunca eyh Hazretlerini grmek iin iten derin bir zlem hissetti, arayp sordu, gidip onu

29

buldu. Byk bir zevk ve heyecanla huzuruna kt. Daha dileklerini arz etmeye balamamt ki, Hazreti eyh ona yle buyurdu: Ey talip, sen niini, nasl brak! Allah akn kendin alarak kazan. O ak sana hidayet ilmini retir. Kutbu bulmak iin dnyay dolamak gerekmez; ruhun sana senden daha yakndr. Evliyann kalplerine rabta ile ynel, Hakkn eriat ve tarikatna yap. Her zaman kalbin bizlere bal bulunsun, hi phesiz bizlerle can cier dost olursun. Dnyaya ait dnceleri gnlnden kar, Ahmet Ziyay kalbinde grrsn. Ama Cenab Hakkn ltfu olmazsa, kutup sana hibir fayda vermez. Daima Cenab Hakkn ltfunu istersen, Ahmet Ziyann en yakn olursun. Bu ekilde birok tler verdi ve balarda bulunup gnderdi. Kutup, cihandaki btn cisimlerinin ruhudur, onlar zerinde tasarruf eden odur. Onun tasarrufuyla ar feyizlere boulur. Kutup Allahn izniyle btn yaratlmlar diledii gibi hareket ettirir. Cenab Hakkn ltuflar kullara onun vesilesiyle eriir. Kullarn balarna musibetler, Allahn bir velisini incittiklerinden dolay gelir. Veliler ilhi fiillerin sebebidir. Onlar hidayet yldzlardr, Hakka giden doru yol onlarla bulunur.

30

Veliler kalp casuslardr, insann iinden geenleri okurlar. Onlar sevmek gamlar, skntlar giderir. Velilere kzan ve kin tutanlar Hakk Tel sevmez ve kabul etmez. Sonlar, imansz gitmektir onlarn. Son nefeslerinde eytan onlar kandrp imanlarn alar. Cenab Hakk Hadis-i Kutside yle buyurmutur: Evliyam sevmeyen beni sevmiyor demektir. ki cihan saadeti istersen, velileri sev, gnlnn pasn sil. Ahmet Ziya Hazretlerini can ve gnlden sev, onun ruhunu dualarla an. O, byk kutup ve gavstr, Allahn nurudur. Hazreti eyhi seven yksek vasfl kimseler, onun ruhuna Fatiha ve hls okusunlar. Mustafa Feyzi Efendi (K.S.) Hazretleri, Gmhanevi Efendimizin (K.S.) menkbelerini anlatrken, zamann kutbunu ve tasarruflarn da yukardaki gibi izah etmektedirler. Ahmed Ziyaddin Gmhnev (K.S.) Hazretlerini anlayabilmek, okyanusu avulayabilmek kadar zor ve imknszdr. Halifelerinin her biri ayr bir derya, eserlerinin her biri birer hazinedir. Deryaya dalabilene, hazineye sahip olabilene ve bu dergha mensup olabilene ne mutlu!

31

Allah Tel ve Tekaddes Hazretleri Gmhnev Hazretlerinin (K.S.) derectn uly eyleyip, biz ciz ncizleri de, fyzat ve efaatinden feyizyab u nasibdr buyursun... mn, bihrmeti seyyidil-mrseln SAS. ve lih ve sahbih ve men tebiahm biihsnin il yevmid-dn, velhamd lillhi rabbil-lemn.

32

MCEDDD RSLES

33

Bsmillhirrahmnirrahm

Hamd, onun ehli olan Allaha, salt ve selm da Onun Peygamberine olsun. Hamd ve salt selmdan sonra unu ifade etmek isteriz ki; yardm, ancak kinatn yaratcs olan Rabbimizden isteriz. Reslullah buyuruyor ki: Allah-u Tel, her bir yzyln banda, bu mmete dinini yenileyen bir mceddid gnderir. (sallallah aleyhi ve selem)

34

unu bilmi ol ki, Allah(c.c.)n her yzyln banda, bu mmete, dinini yenileyecek bir kiiyi gndermesinin srr, u hikmetlere baldr: Birincisi: Yz sene, tam bir asr saylr. nk insanlar, bir asrn ka sene olduunda ihtilf etmilerdir. Bazs, bir asr krk senedir derken; bazlar altm senenin, dier bazlar da seksen senenin bir asr olduunu ifade etmilerdir. Bu konudaki grlerin ou ise, her bir asrn yz sene olduu ynndedir. Yz seneden ibret olan bir asrda, ounlukla gemi asrda yaayanlardan hi kimse artk hayatta kalmamtr. Hayatta kalan bir kimse bulunursa da, bu ok ndirdir vey gemi asrn ban ve sonunu idrk etmi olan bu kii, yeni balayan asrn banda kk yata olmas gerekir. Dolaysyla, yeni asrn banda yaayanlar, geen asrn banda yaayanlar gibi deildirler. nceki asrn birok hl ve durumlar deimi, kaybolup unutulmu; dini esaslar, baka kltrler, baka dinlerle karp gitmitir. Bu sebeple insanlar, kendilerine bu durumu hatrlatacak, kendilerinin Allah(c.c.)a olan ballklarn yenileyecek bir hatrlatcya ihtiya duyarlar. te, Allah Tel, bu

35

mmete ltfeder ve her yzyl balangcnda dinlerini yenileyecek bir kiiyi kendilerine gnderir. kincisi: Peygamber Efendimiz (sallallah

aleyhi ve sellem) den rivyet edilen u hadis-i eriftir: Peygamberimiz (sallallah aleyhi ve sellem) bir sabah vakti, Ashbna: Bu geceyi gryor musunuz? diye sordu.Ashb Kirm (radiyallah anhm): Evet ey Allahn Resl, dediler. Resl-i Ekrem Efendimiz (sallallah aleyhi ve sellem): te, bu geceden itibren yz sene sonra, bugn yeryznde olanlardan hi kimse hayatta kalmayacaktr. buyurdular. Bu hadisin manas udur: O gece yaayanlarn hepsi, byk ve kk herkes, yz sene ierisinde lecek, o nesil yok olarak yeni bir nesil gelecek, gelecek yz sene ierisinde yaayacak olan bu yeni nesil, Peygamberimizi (sallallah aleyhi ve selem) gren, Ondan ilim renen, Ondan hidyet ve eriat alan kimseler olmayacaktr.

36

halde,

kendilerine

dini

yenileyecek,

bilmediklerini retecek, ihml ettikleri eriat binsn yeniden ikme edecek bir kii gerekecektir. Hicr ikinci asrn durumu byle olursa, nc asrn, drdnc asrn ve ondan sonraki asrlarn hli nasl olur? Sonraki asrlar, dini yenileyecek kiiye, muhakkak ki, hicr ikinci asrdan daha ok ihtiya duyacaklardr. te, Allah Tel bu mmete ltfeder ve her yzyln banda, kendilerine, dine olan ballklarn yenileyecek bir kiiyi gnderir. ncs: Bu mmet, baka mmetlere

nazaran her ynden stn klnm, ereflendirilmi bir mmettir. nk srail oullarna her asrda bir peygamber gnderilirdi. Allah Tel, bu mmete, peygamberler yerine limler vermitir. Reslullah Efendimiz (sallallah aleyhi ve selem) yle buyurur: mmetimin peygamberleri gibidir. limleri, srail oullarnn

37

Bu kide bu ekilde ortaya knca, gemi asrlarda dini yenilemeye kim olan kiilerin tyininde yle bir netice ortaya kar. Allah Telann her asrn banda gnderdii kiilerin lim olmas art deildir. Bu kii, bazen limlerden biri olabilecei gibi, bazen bir halife, bazen ileri gelen bir kii, bazen de insanlarn itaat ettii bir melik olarak da gelebilir.

38

VASYETLER VE NASHATLER

Ahmed Ziyddn Gmhnev(K.S.)

Tercme ve Sadeletirme: Dr.Mehmed S. Bursal

39

Ahmed Ziyddin Gmhnev (K.S.)'nin MRDLERNE VE BTN MMNLERE VASYETLER *2

*2 -Bu vasiyetler; A.Z.Gmhnevi'nin Kitabl Abir fil Ensar vel Muhacir kitabnn 1859 (H.1276) senesi basksnn 51ve 52. sayfalarnda yer almaktadr.

40

VASYETLER nemli tembihler ve pek ok tevikler ihtiv eden bu ltif risale, ncelikle ve bizzat, tarikata intisab etmek suretiyle (eski haytn terk edip yeni bir hayata hicret etmi olan) muhcirlere, daha sonra da ummi olarak btn mridlerime deerli bir hediyedir.

41

Bismillahirrahmanirrahim Her eye kfi olan Allah'a hamd, setii kullarna selm olsun. Bundan sonra unu ifade etmek isterim ki; Ey Muhacirler! Ey hvn- saf! Sizlere cizne vasiyetim udur: Sizlerden stanbul'a gelmeyi murd eden

kimse, buraya vardnda nce burada ikmet edecei yerini belirleyip, daha sonra stdn (eyhini) ziyrete gitmelidir. Bu ziyretini-mmknse- Recep aynda, Ramazan bayramnda veya bayramn ilk haftasnda yerine getirmelidir.

42

En az on kii bir araya gelindi mi, akam ve sabah hatm-i hce icra edilmeli, mmknse Kur'n- Kerim'in tamam, te biri vey cz yok ise hatimsiz olarak toplu zikir yaplmaldr. Zikirlerini kalpte olan kalpte, Letifte olanlar meal-letif, nefy isbatta olan ise ne birden devam ederek zikrini yapmaldr. Eer kendinde bir tesir hissetmezse vukuf-u kalbiye devam etmeli, cezbe galebe gelirse nefy isbat, istirk zuhr ederse murkebe ve tehlile (L ilhe illallah zikrine) devam edip, her zaman evliy ve sdttan istimdd istenmelidir. Dim rbta, vukf-u kalb, huzr-u meallah'a riyet ederek, duy, tazarr ve niyz elden brakmamaldr. Hell kazanca ve hell lokmaya dikkat ediniz. Bir ey yiyip itiinizde huzr ve rbta ile adb ve snnetleri yerine getiriniz. Haramlar terk ile az yeme ve imeye devam ediniz. Yeme ve imenin db ve snnetleri Nect- Kebir (Nectl Gfilin) kitabnn hiyesinde yer almaktadr. Belde dostlarnza ahlisine, hased ana ve ve babaya, onlarla dier ihtilfa

etmeyiniz

43

girmeyiniz. Zira tasavvufun ilk balangc, mahlkat incitmemektir. Yedi yandan yukar olan kz ocuklarnz ayr yataklarda yatrnz, onlar Byk Btn ocuklarn mahremlerinden kzlarnza ve peygamberler korumakla bakasna ailelerinize ailelerini, gstermeyiniz. ihtimm oluk

ediniz.

emrolunmulardr. Peygamberimiz (s.a.v.)in: Sa'd bin Eb Vakkas' n kskanlna hayret mi ediyorsunuz? Muhakkak ki ben ondan, Allah da benden daha gayretlidir (kskantr). hadis-i erifi, aileleri muhfaza etmek konusunda kfidir. Vcdunuzun, bulunduunuz yerin ve

elbisenin temizliine dikkat ediniz. Vcdunuzdaki, zellikle u sekiz uzvun, yni: gz, kulak, burun, az, koltuk alt ve avret yeri temizliklerine, trnaklarn kesilmesine nem veriniz. O erkekler ki, temizlenmeyi severler ayeti bu konuda kfi, Temizlik imandandr hadisi de bu mny teyid etmektedir.

44

Tuvalette kenarlarna, cami

ve

banyoda

konumamal, aa altlarna

yol ve

yaknlarna,

insanlarn kullandklar dier yerlere, gnee aya ve rzgra kar kk abdest yapmaktan saknmaldr. Bu konuda tafsiltl bilgi Nectul-Kebir (NectlGfilin) kitabnda mevcuttur. Namaz, oru, hac, zekt, nezir(adak), kefret vermek, yerde bulunan kayp ey, sadaka-i ftr, kurban, cenaze techizi, szn tutmak, anlamaya uymak, hasta ziyreti ve dier ilhi hkmleri, btn vacipleri ve snnetleri ile yerine getirmeye devm ediniz. Halinizde bir deiiklik bir ziydelik olmasa da, bu ibadetlerden her birinin asln terk etmeden, bunlara devm ediniz. Bu tarikatta, az amel ile ok sevaba nil olunacandan phe yoktur. O halde farz, vcip, snnet, nafile ve mstehablarn hepsini yerine getirmek gerekir. stad, mrid, ana-baba ve akrab haklarna riyet edip, onlara ez ve cef etmeyiniz. Komu haklarna da dikkat edip, onlarn rz ve dularn talep

45

etmelisiniz.

Salt- ve

Mnciye,

Seyyids-Salavt, namazlardan

Seyyidl-stifr

Duy-Fereci,

sonraki tesbihleri, Ayetel-Krsi, Har Suresinin sonu (Hvallhllezi...), Bakara Sresini, nned-dine indallhilislam(l-i mran Sresi, 19.) ve Kulillhmme mlikel mlk.. (l-i mran Sresi, 26.) ayet-i kerimelerini okumal, Muavvizeteyn (Kul ez bi-rabbil felk, kul ez bi-rabbin-ns), abdest, gusl ve yemek dularna, elbise giyerken okunacak duya ve baka eylerde vrid olmu btn dulara riyet ve devm ediniz. Kuran hatmetmek, Delil-i Hayrtdan gnde bir hizip okumak, Hizb-i Bahri tammyla okumak, gerektike dier dular okumak ve baka hizipleri (virdleri) de mbrek gn ve gecelerde bazen okumak gerekir. Kendi tarikatnn dndaki evrd ise, okumamaldr. Beyaz horoz edininiz, patik, el deirmeni, s, misvk, ayna, srmedanlk, divit, di krdan, tarak, makas ve ine gibi eyalar kullannz, bunlar yannzdan hi eksik etmeyiniz.

46

Sahur yemei, tirit orbas, yemekten nce ve yemekten sonra tuz almak ve elleri ykamay ihml etmeyiniz. Mercimek, rek otu, bal, mantar, al, temr-i hindi, habbetur-red ve dier ifl yiyecek ve bitkileri kullannz. Her gerektiinde, keyfiyetine riyet ederek hacamat yaptrnz(kan aldrnz). Slk tutmasn tatbik ediniz. Bu konularda tafsilatl bilgi iin Hacamat Risalesine baknz. Knay, defa kna erkekler sakallarna, Bunun hanmlar da

istedikleri her yere kullanmal, haftada vey ayda bir yaklmaldr. dndaki btn boyalardan ve renklerden uzak durulmaldr. Erkekler sark sarmal, sarn bir ucunu arkaya brakmaldr. Hanmlarn ise batan ayaa kadar rtnmeleri, araf ve ayaklarna orap giymeleri gerekir. Seslerini erkekler iitmemelidir. Yedi yer hari, kadnlarn dar kmasna izin vermemelidir.

47

Kedi, kpek ve dier hayvanlar dvmemelidir. Pire, bit, tahta kurusu, bcek, karnca, ar ve dier haarta eziyet etmemeli, zellikle bunlar atete yakmamaldr. nk atete mahsustur. Btn ilh emirlere tazim, mahlkata yakmak Allah(c.c.)a

merhamet etmeli, vaaz, nasihat, zikir ve Kuran hatmi ile megul olmal, kabirleri ziyret etmelidir. Kadir gecesi ve bayram gnleri, Regib kandili, Berat Kandili, Mevlid Kandili, Aure Gn ve dier mbrek gn ve gecelere tazim etmelidir. Tam bir tvbe ile tvbe edip insanlarla helllemeli, hayvan haklarn ve ilhi haklar yerine getirmelidir. Bir an bile olsa vaktini zyi etmemelidir. zellikle akam ile yats namaz arasndaki vakti, gece yars teheccd vaktini ve sahur vakitlerini ihya etmelidir. Tarikat ehli, def-i kabz (iindeki sknty defetmek) iin, enbiy ve evliy kabirlerini ziyret,

48

stazn (eyhin) sohbet ve ziyretine devm etmelidir. ok zikir ve ok rbtaya ve tasavvuf kitaplarn okumaya devam etmelidir. Uyku ve fetreti (geveklii) def iin, nce zikir mahallini deitirmeli, muhabbet zere rabta, stza mektup yazmak suretiyle ftrun (gevekliin, istize ederek, zikirde giderilmesine bezginliin)

allmaldr. nk ftrsuz bir amel, ftrlu binlerce amelden daha hayrldr. Def-i gazap (kzgnl gidermek) iin

bulunduu yeri deitirmek, ayakta ise oturmak, oturuyorsa ayaa kalkmak, abdest almak ve de ,Onlara eytandan bir vesvese dokunduu zaman... (raf Suresi, 201) yeti mucibince Estezu billh... diyerek istizede bulunmak (Allaha snmak) gerekir. Asl heyetinizi (grnnz) ve elbisenizi deitirmeyiniz. Sigara, tmbeki, nargile, kahve, enfiye, afyon ve dier habis eyleri terk ediniz.

49

Cmiye, mescide ve ev iine tkrmeyiniz. Elinizin yan elbisenize silmeyiniz. Msfahaya, cemate, sabr, kr ve kanate devm ediniz. hy-i evkt (vkitleri deerlendirmek), ihy-i beled(memleketi ihy etmek), (yaratlmlar ihy), ihy-i ihy-i mahlk evkf(vakflar

canlandrmak) ve devm- ubdiyyete(Allah a kullua devma) nemle riyet ediniz. Dikkat ediniz. Ahmed (Gmhnevi)

(K.S.)nin bu vasiyetlerini reniniz ve iyi tutunuz. 1276 Hicri Senesi

50

Ahmed Ziyddin Gmhnev (K.S.) Hazretlerinin NASHATLER*3

*3 -Bu Nasihatler: Tasavvuf Ahlk: M.Z. Kotku(Birinci cild, 116118) sayfalar arasnda yer almaktadr

51

- NASHATLER 1-) Mahviyet ve tevz icb, kendinizi dim chil ve avam kabl ediniz. 2-) Amelleriniz, tahsilleriniz ve ahlknz

bakmndan lim olunuz ve insanlara akllarnn erecei kadar syleyiniz. 3-) Birbirinize arka evirmeyiniz, buz etmeyiniz, ayrlmaynz, haset etmeyiniz ve karde olunuz. 4-) limlerin zlimlerinden ve inatlarndan olmaynz. 5-) Dim mzkere ve hakk zhr iin, ilminizi ve aratrmalarnz arttrnz. 6-) Cemate, cumaya, bayrama ve evrdlarnza, vad ve ahdinize riayetkr olunuz.

52

7-) Cemati, zekt, hacc, orucu, emneti ve emr-i bil-marfu terkedenlere yakn olmaynz. 8-) Avretlerini aanlara, genlere, yni sa ve sakal bitmeyenlere yakn olmaynz ve kadnlara benzemeyiniz. 9-) Muhkem(yksek) binlar ve kabirleri ta ve kirele yapanlara yakn olmaynz. Binlara kurban kesmeyiniz. 10-) Fiz, haram mal ve yetim mal yemeyiniz ve yiyenlere yakn olmaynz. 11-) Zlmen gasb olunan mal yemeyiniz ve gaspedenlere yakn olmaynz. 12-) limlere, meyiha ve anne-babaya ez etmeyiniz. Kalplerini krmaynz ve ind etmeyiniz.

53

13-) Sakallarnz kesmeyiniz ve ksaltmaynz. dette ve grnte Yahdi ve Hristiyanlara benzemeyiniz. 14-) Zina edenlere, livtaclara, deyyuslara, fuhu ileyenlere ve rvet alanlara yakn olmaynz. 15-) Sapk frkalara, dinsizlere(mlhidlere),

sihirbazlara, tembellere, tensuha (ruhun insandan insana getiine) inananlara yakn olmaynz. 16-) Khinlere, yldza bakanlara, falclara, cin ve ifrit shiplerine yakn olmaynz. 17-) Cinlerle uraanlara, muskaclara, gizli eyleri bilirim diyenlere yakn olmaynz. 18-) Tlsm bilgilerine, filozoflarn ilimlerine ve szlerine yakn olmaynz. 19-) Her nev arap, sarholuk veren iki ienlere yakn olmaynz.

54

20-) Her eit ilca, yabanc memleketlerden gelen illara ve kffr eliyle yaplan eyya yakn olmaynz. (kendiniz yapn demektir). 21-) Ressamlara, oyunculara, algclara yakn olmaynz. 22-) Vctlarna dvme yapanlara ve salarn siyaha boyayanlara yakn olmaynz. 23-) Nmahrem olan yabanc kadnlara

bakmaynz ve yakn olmaynz. 24-) Kfirler, putperestler ve mriklerin

kestiklerine yakn olmaynz. 25-) Ashb- Kirma ve evliyullaha svenlere, mctehidlere sdt(Peygamberimiz(s.a.v.)in soyundan gelenlere) ve selefe(sahbe, tbiin ve tebe-i tbiin)e tan edenlere(onlar ktleyenlere) yakn olmaynz.

55

26-) Harp meydanndan, tun, veb gibi bulac hastalklardan, meyiha ve ull-emre itatten kaanlara yakn olmaynz.. 27-)Yemeklerdeki yakn olmaynz. 28-) nsanlar arasnda sz tayanlara ve cenzelerdeki bidatlere

(kouculara) ve Kuran ve hadisten baka eylerden yardm ve medet umanlara yakn olmaynz. 29-) Hibir isrfa ve israflara yakn olmaynz. 30-) Kfir lkelerden gelen ya, eker vesir yiyeceklere, kaplara ve elbiselere yakn olmaynz. (kendiniz yapn demektir). 31-) Zlimlerin kapsna, oyun, elence ve thmet yerlerine (plaj, dans yeri, balo ve emsali yerlere) yakn olmaynz.

56

32-) Satla karlan vakf mallarna, fsit ve noksan alverie, ham meyveleri alp satmaya ve vakf maln deitirmeye, tebdil ve tayre yakn olmaynz. 33-) Ku (gvercin) uurmaya, nefes ve celb havs ve cin arma toplantlarna yakn olmaynz. 34-) Kfre gtren szlere, haram szlere ve yabanc kelimelere (ehinh gibi) yakn olmaynz 35-) mirlik, imamlk, kadlk gibi eylere ve slih kimseleri azletmeye, zlimleri tyin etmeye yakn olmaynz. 36-) Ayakta, yollara ve mbrek yerlere kk abdestinizi yapmaynz. 37-) Yollar kapatmak, onlara pislik dkmek ve geenlere ez veren zararl eyleri atmaya yakn olmaynz.

57

38-) Zhd, ver, velyet, keif, kermet, ilhmt ve Allah(c.c.) ve Reslullah(s.a.v.)i grdm iddiasnda bulunmaynz. 39-) Yksek binlara, kklere, bineklere, her trl ziynet, ss eysna ve mal zyitna yakn olmaynz. 40-) Mescidlerde seslerinizi ykseltmeyiniz,

kk ocuk, deli ve dilencileri cmiye sokmaynz. 41-) El ve bala selm vermeyiniz. limlerden bakasnn elini pmeyiniz. Hi kimseye eilmeyiniz ve sarlmaynz. 42-) Ku (gvercin) uurmaynz, st kuzusunu kesmeyiniz, evde kpek bulundurmaynz. 43-) Haktan ve doruluktan ayrlan mftlere ve hadis limlerine, dinini bilmeyen doktorlara ve ifls etmi tccarlara yakn olmaynz.

58

44-) Hrszlara, hainlere, ganimetten alanlara, harpten kaanlara, yetim mal ve haram yiyenlere yakn olmaynz. 45-) Baston ve her eit kffr detlerine yakn olmaynz. 46-) Memleketin sadet ve selmeti iin, siyseti salam ve drst yapnz. 47-) ediniz. 48-) Zulm terk ile, btn gnahlardan tvbe ve istifr ediniz. 49-) Hak sahipleriyle hellleiniz, kimseyi er cezlarn tatbik edilmesine, din

esaslarn yerine getirilmesine ve mazlumlara yardm

incitmeyiniz, hor ve hakr grmeyiniz. 50-) Btn ilerinizi ve niyetlerinizi dzgn ve salam yapnz.

59

GMHANEV(K.S.) HZ.NN MEZAR TAI KTBES zellikle kendi vasiyetleri ve Sultan II. Abdulhamid Hnn yakn alka ve msadeleriyle, techz ve tekfn masraflarnn bizzat sultan tarafndan karland* 4 Gmhnev Hz.nin defnedildii mbrek kabri; Sleymniye Cami-i erfi avlusunda, Kanni Sultan Sleyman Trbesinin kble duvarna bitiik, yeil parmaklklarla evrili yerdedir. Muhterem zevceleriyle yan yana defnedilmilerdir. Mezar tann baucunda: Nazar kl em-i ibretle beytiyle balayan nefis bir kitbe vardr. Alt beyitten ibret olan bu kitbede unlar yazldr:

*4-Techz ev tekfn masraflarnn, bizzat Sultan II. Abdulhamid Hn tarafndan karland, defninin hemen ertesi gn hkmdra takdm edilen bir belgede yer almtr. Bu konuda baknz:Ahmed Ziyddin Gmhnev Sempozyumu Bildirileri: (sh,115-116)

60

KTBE Nazar kl em-i ibretle, makm- ilticadr bu! Erenler dergh, bb- fyzt- Hddr bu! Ziyddn-i Ahmed, mevlidi nn Gmhne, ehr-i ark-u garbn, mrid-i rh- Hddr bu! Muhakkak ehl-i Hakk lmez, ebed haydir, bil ey zir, Sary- kalbini pk eyle, bb- evliydr bu! u-i drr-i vahdet, menb-i ilm-i Lednndir, Mkemmel varis-i er-i Muhammed Mustafdr bu! Hilfet mddetinden, irci vaktine den Hakka, Tark-i Hlidyi nereden, Hakk-reh-nmdr bu! Oku ihls ile bir ftiha, kalbinde dim tut, Cily- rhdur zikri, mrdna gddr bu! 1311, 7 ZLKADE (13 MAYIS 1893, PAZAR SAAT 10.00)

61

KTBENN SDELETRLM EKL: bret gz ile bak (ey ziyereti), iltic (snma) makmdr bu! Erenlerin dergh, ilh feyizlerin kapsdr bu! Ahmed Ziyddndir, doum yeri Gmhnedir, ark ile garbn en mehru, Hakk yolunun mrididir bu! phesiz Hakk yolcusu lmez, dim diridir, bunu bil ey ziyreti, Gnl sarayn temiz tut, evliy kapsdr bu! Vahdet incilerinin , lednn ilmin kaynadr, Muhammed vrisidir bu! Hilfet zamnndan, irci (Rabbine dn) emrine kadar, Hlidiyye tarikatn yayan, Hakk yolunun rehberidir bu! hlas ile oku bir Ftiha, kalbinde devaml tut (onu), Rhun cilsdr anlmas, mridler iin gddr bu! Mustaf eriatnn en mkemmel

62

AYAK UCU KTBESNDE ise: Muhaddisn-i Kirmdan, fahrl-meyih,

Gmhneli el-Hc Ahmed Ziyddn Efendi Hazretlerinin rh-u mukaddeslerine el-Ftiha yazldr. Muhterem Zevcelerinin KTBESNDE: Hakperestim, arz- ihls ettiim dergh bir, Bir nefes ayrlmadm tevhidden, Allah bir! KTBENN SDELETRLM EKL: Hakkn kuluyum, ihlsm arz ettiim dergh bir, Tevhidden bir an olsun ayrlmadm, Allah bir. beyti yazldr. * 5

*5 -Bu konuda baknz: Gmhnev Ahmed Ziyddn ve Hlidiyye Tarikat: Dr. rfan Gndz (sh.80-81), Byk Du Kitb: A.Z.Gmhnev, tercme: A.Fik Arslantrkolu (sh.24-25), A.Z.Gmhnev Sempozyumu Bildirileri.

63

GMHANEV DERGHI KTBES Gmhnev Dergh- erifinin kapsnda u beytin yazl olduu rivyet edilmitir: Nakibend Derghdr bu, makm- dilk, te meydn- muhabbet, gel azzim, merhab. * 6

*6 -Bb- lnin tam karsnda yer alan, imdiki stanbul Valiliinin yaknnda bulunan bu dergah: Gmhneli Dergh- erfi diye hret bulmutur. Fatma Sultan Cmii, onun bitiiinde Gmhnev tarafndan yaptrlp vakfedilen onalt odal bir merthane (byk ev) ve bir de tekkeden mteekkil bu ilim ve irfan yuvasnn, ne yazk ki bugn, yalnzca kitaplarda resimleri kalmtr. 1951e kadar tekke olarak hizmet gren bu cam ve mtemilt, 1942 ylna kadar mbed olarak muhfaza edilmi, bu tarihten itibren de cmi ksm depo olarak kullanlm meruthne ve tekke ise vakflara kirya verilmitir. 1957 ylnda ise, hibir mer gereke olmakszn, oradan yol da gemedii hlde, (yol yapm bahnesiyle) bu cami ve dergah temellerine kadar yktrlm, yok edilmitir. Hazinesindeki kabirler dzlenmitir. Oysa bu cami ve dergh, mill kltrmzn, mill kimliimizin ok nemli ve byk merkezlerinden biriydi. O sebeple, ne kadar esef etsek, ne kadar hayflansak azdr. Byle bir tahribt karsnda, bir Mslmann, zntden kahrolmamas mmkn deildir.

64

SDELETRLM EKL: Gnle ferahlk veren, Nakibend Derghdr bu, te muhabbet meydn, gel azizim, merhab.

Bugn, sdece, minaresinden tula enkz ile, Gmhnel Ahmed Ziyeddn Soka htr kalm olup, aesas zerinde stanbul Defterdarl bins bulunmaktadr. Baknz: Yakn Trihimizde Cmi Kym: M. evket Eygi (sh.345), Gmhnev Ahmed Ziyddn: Dr. rfan Gndz (sh.54-57) Fatma Sultan-Gmhnev Dergh hakknda daha fazla bilgi iin baknz: Fatma Sultan Camii ve Gmhnel Dergh: Prof. Dr. Semvi Eyice (Prof. Dr. Sabri F.lgenere Armaan, stanbul niversitesi ktisat Fakltesi Mecmus. Cilt:43, say:1-4, 1984-1985, sh.475-513). Bu amansz ykm tahribt furyasndan Gmhnev Hz.nin kabri de nasibini alm, 1957 yllarnda, Sleymniye Cmii avlusunda, Knn Sultan Sleyman Trbesinin yannda yer alan mezarlarnn kaldrlmas plnlanmt. Bu konuda, yaanm bir hadiseyi, bize, M.evket Eygi: Yakn Trihimizde Cmi Kym adl eserinde (sh.338), olayn canl bir ahidi olarak nakletmektedir.

65

NDEKLER

AHMED ZYDDN GMHANEV (K.S.) HZ.NN TERCEME- HAL ...............................5

MCEDDD RSLES ................................... 33 VASYETLER VE NASHATLER ........ 39 AHMED ZYDDN GMHNEV(K.S.)'NN MRDLERNE VE BTN MMNLERE VASYETLER .................... 40

AHMED ZYDDN GMHNEV (K.S.) HAZRETLERNN NASHATLER ..... 51

GMHANEV(K.S.) HZ.NN MEZAR TAI KTBES ............................. 60

66

67