NKILAP TARH nklp, detrme, esksnn yerne yensn getrme anlamndadr.

Kullanm olarak esk kurumlar kaldrarak daha modern ve ada kurumlar kurulmasdr. nklp, mevcut dzen zor kullanarak ykp yen dzen kurulmasdr. Kkten deklkler ngrr. htlal, slah yoluyla yaplan ynetm dekldr. Sadece ynetcler der. Rejm demez. Esk dzen ykar. nklbn br safhasdr. Islahat, levn ytrm olan kurumlarn zernde deklk yaplmasdr. INKILABIN ZELLKLER 1- Br halk hareketdr. htyalarn ve aydnlarn ynlendrmes le oluur. 2- Mevcut dzen ykma olaydr. htyalara cevap veremeyen dzenn yklmasdr. 3- Yen dzen kurmay amalar. Btn kurumlarn detrlmesdr. INKILABIN SAFHALARI 1- Fkr Hazrlk Safhas, aydnlarn yenlk fkrn topluma alad dnemdr. 2- Aksyon (htlal) Safhas, esk dzenn gerekrse slah zoruyla detrlmes aamasdr. 3- Yen Dzenn Kurulmas Safhas, bu baarlamazsa nklp gereklemem olur. Yenlkler ve hukuk dzenleme bu evrede olur. TRK INKILABININ ZELLKLER 1- Trk nklbnda ulusal egemenlk ve ulusal bamszlk brlkte gereklemtr. Hem dmana hem de padaha kar ayn anda yaplmtr. 2- Kltrel br nklptr. Kltrel anlamda da batllamay amalar. 3- Halk hareketdr. Her kesmden nsanlarn deste le yaplmtr. 4- Demokratktr. Kongreler ve TBMMnn almas le demokratk br yntem zlenmtr. 5- Trk nklb evrensel br zellk gsterr. Bamszln sonradan kazanan mlletlere rnek olmutur. 6- Planl yaplmam htyalarn ynlendrmesyle aklc br yntem zlenmtr. TRK INKILABINI DERINKILAPLARDAN AYIRAN ZELLKLER 1- Ulusal bamszlk ve ulusal egemenlk ayn anda gereklemtr. 2- Trk nklbnn hazrln yapanlar ve baarya ulatranlar ayn klerdr. 3- Trk nklbnn fkr hazrlk safhas yoktur. 4- Yklan devletn yerne yen br devlet kurulmutur. 5- Sanay nklbnn yannda kltrel alanda ada bat kltrne ge salanmtr. OSMANLININ YIKILIINI HAZIRLAYAN VE DI GELMELER Osmanlda Btn kurumlarn ve sstemlern bozulmasyla syanlar km ve devletn ykl hzlanmtr. Avrupada se, coraf kefler, Rnesans ve reform le glenm ve Osmanlya stn hale gelmtr. Fransz htlal ve sanay nklb y deerlendrlemem mllyetlk syanlar ve sanaylemede yetersz kalmtr. OSMANLIYI KURTARMA ABALARI 17 yy da Avrupann stnl kabul edlmednden slahatlar yzeysel kalm ve baarl olmamtr. 18 yy da Avrupa rnek alnarak slahatlar yaplmtr. Genelde asker amal slahatlar olduundan baarl olmamtr.

19 yy da her alanda slahatlar yaplm, Tanzmat, Islahat ve Merutyet le aznlklara ayrcalk tannmtr. Fakat aznlk syanlar, Byk devletlern Osmanlnn lerne karmas, kaptlasyonlarn olumsuz etklernden dolay slahatlar baarl olmamtr. FKR AKIMLARI OSMANLICILIK: Gen Osmanllarn savunduu grtr. Osmanl ersndek btn toplumlara et haklar verp dayanma ve kaynamann salanmasn amalamtr. nce anayasa lan edlmel ve Mecls Mebusan almalyd. Gen Osmanllara gre Osmanlnn yklmas bu eklde nlenrd. 2. Abdlhamt zamannda uygulanm 1876 da Kanun Esas lan edlerek Mecls- Mebusan almtr (1. Merutyet). Her toplumu temsl eden mlletvekl vard. Ancak Mllyet syanlarn devam etmes, 18771878 Osmanl-Rus savanda aznlklarn Ruslar desteklemes zerne 2. Abdlhamt Mecls Mebusan kapatt ve bu fkre son verd. Bu fkr Balkan halkn ve Araplar memnun etmem. Mllyetlk akmyla elt n baarl olmamtr. SLAMCILIK: 1. Merutyetn sonlarnda btn Mslmanlarn Osmanl halfes nderlnde teklatlandrlmas amalanmtr. Mecls Mebusan kapatlnca 2. Abdlhamt bu fkr uygulamaya koydu. Devletlern bu fkr engellemes ve Osmanldak mllyetlk syanlarn desteklemes sonucu bu fkr baarl olmamtr. 1909dan tbaren tthat ve terakk cemyet ynetmde etl olarak bu fkr nemn kaybetmtr. 1. Dnya Savanda Osmanlnn chat arsna slam toplumlarnn destek vermemes ve Osmanl nde yaayan Araplarn Osmanl le savamas bu rkn baarl olmadn gsterr. TRKLK: En neml savunucusu Zya Gkalptr. 1. Merutyet ve Balkan Savalarndak baarszlklar bu fkrn uyanmasn salad. Osmanldak Trkler br at altnda toplamay amalamtr. tthatlarn etkl olduu dnemde snr dndak Trkler de teklatlandrmak amalanm ve Trklk Turanclka dnmtr. Dnemn artlarndan ve Uygulamann g olmasndan bu fkr baarsz olmutur. Kurtulu Savanda Osmanl Mebusan Meclsnde Msak- Mllnn kabul edlmesyle bu fkr nemn ytrmtr. Kurtulu Sava yllarnda bu fkr halkta brletrc rol oynamtr. BATICILIK: 17181730 Lale Devrnde balayan bu fkre gre her alanda bat uygarlnn llern kabul etmek gereklyd. Bu fkr Trkye Cumhuryetnn lk yllarnda baaryla uygulanmtr. Devlet kurulduu zaman ulalmak stenen gelmelern bat dnyasnda olmas adalamay batllama le edeer hale getrmtr. DEM- MERKEZYETLK (FEDERAL YNETM): Devletn paralanmasnn nleneblmes n blgesel ynetmlern yetklernn artrlmas le blge daha y kalknacak ve devletn yk haffleyecekt. Bu fkr uygulanamamtr. 20 YY DA OSMANLI DEVLET GENEL DURUM 1- karkllar ve d basklardan dolay byk apta toprak kaybetmtr. 1829- Yunanstan bamszln kazand. 1830-Fransa Cezayr gal ett. 1881-Fransa Tunusu gal ett. 1882- ngltere Msr gal ett. 1878- Rusya Kars, Ardahan ve Batumu gal ett.

2- Srbstan, Karada ve Romanya bamszln kazand. 3- ngltere, Fransa ve Rusyann kkrtmas le Balkanlarda mllyet syanlar kmtr. TRABLUSGARB SAVAI (19111912) Nedenler 1- talyann hammadde ve pazar aray 2- Trablusun hammadde zengn olmas ve tcaret yollar zernde olmas 3- Osmanlnn savunacak gcnn olmamas 4- talyann Avrupallarn desten almas NOT: Osmanl Trablusa yardm gnderemed nk 1-Msr nglz galnde olduu n karadan balant yoktu. 2- Osmanl donanmas yeterszd. NOT: Almanya tarafsz kalmtr. Baz gnll Osmanl subaylar (Mustafa Kemal) buraya gderek halk teklatlandrm ve talyaya ar kayp verdrmtr. Osmanlnn Trablusu vermeyp sava uzatmas zerne talya Osmanly bara zorlamak n Egedek On k ada ve Rodosu gal ett. Osmanl antlama yapmak stemese de Balkan Savalar kmas zerne 18 Ekm 1912 U Antlamasn mzalamak zorunda kald. Maddeler 1- Trablus ve Bn gaz talya ya verlecek 2- On k ada ve Rodos Balkan Sava btene kadar talyada kalacak 3- Buradak Mslmanlar Osmanl halfesne bal olacak 4- Osmanlnn d borlarnn denmesne talya yardm edecek Sonular 1- Osmanl Kuzey Afrkadak son topran da kaybett. 2- Yunanstann On k aday gal tehlkesne kar gec olarak talyaya verld. Balkan Savalar sonunda vermeyerek 1. Dnya savanda gal ettn lan etmtr. 2. Dnya Savandan sonra 1947 de talya On k adadan eklnce Byk devletlernde araya grmesyle Rodos ve On k ada Yunanstana verld. 3- Osmanl halfel kullanarak blge halk le balar devam ettrmek stemtr. BALKAN SAVALARI (19121913) 1. BALKAN SAVAI Nedenler 1- Rusyann Balkan devletlern kkrtmas 2- Osmanlnn Almanyaya yaklamasndan rahatsz olan ngltere Rusyay Osmanl, boazlar ve balkan poltkasnda desteklemes 3- Balkan uluslarn Osmanl topraklarn ele gerp genlemek stemes 4- Avrupallarn Balkan uluslarn desteklemeler 5- Mllyetlk fkrlern etks ve Balkan uluslarn aralarnda uzlama salamalar 6- Osmanlnn Trablusta zayfladnn ortaya kmas

NOT: nce 8 Ekm 1912 de Karada sonra Bulgarstan, Yunanstan ve Srbstan Osmanlya sava at. Trablus Savandan yen kan Osmanl hazrlkszd. talya le antlama yapmasna ramen Balkan savanda baarl olamad Yunanstann Ege adalarn gal ett. Osmanlnn Balkan uluslarn yenecen dnen Avusturya ve Rusya br bldr le Osmanlnn 1878 Berln Antlamasndak snrlar dndak snrlar tanmayacaklarn lan ettler. Fakat Osmanl baarl olamad ve Ege adalar da gal edld. Arnavutluk da Avusturya ve talyann kkrtmas le bamszln lan ett ve Osmanldan ayrlan son Balkan devlet oldu. Osmanl yenlgy kabul ederek Bulgarstan le antlama mzalamasna ramen Yunanstan, Karada ve Srbstan savaa devam edyordu. Osmanlnn Balkan savalarnda baarsz olmas Avrupallar memnun ett. Yaplacak antlamalar grmek n 17 Aralk 1912 de Londra Bykeller Konferansn topladlar. OSMANLININ YENLMESNN NEDENLER 1- Byk devletlern balkan devletlern desteklemes 2- Orduya syasetn grmes ve dsplnn bozulmas 3- Balkanlardak 65 bn askern terhs edlmes 6- Ordunun etmsz olmas ve sava plannn yaplmamas 7- Drt cephede brden savamas NOT: tthatlar 1. Balkan Savann kaybedlmesnn sorumlusunun stanbul Hkmet olduunu syleyerek 23 Ocak 1913 de Bab-Al Baskn le ynetm ele gerd. Bu olaydan sonra Avrupallarn basks sonucu Osmanl le Balkan Devletler arasnda 30 Mays 1913 de Londra Antlamas mzaland. 1- Osmanl le bat snr Mdye-Enez hatt olacakt 2- Arnavutluk ve Ege adalarnn gelece byk devletlere brakld. 3- Yunan Selank, G.Makedonya ve Grt alacakt. 4- Bulgar Kavala, Dedeaa ve btn Trakyay alacakt. 5- Srplar Orta ve Kuzey Makedonyay alacakt. 1. Balkan Savann Sonular 1- Osmanl Balkanlardan tamamen ekld. 2- Egedek Osmanl hkmyet sona erd. 3- Arnavutluk savamadan bamszln kazand. 4- Osmanlnn bat snrndak tek komusu Bulgarstan oldu. 5- Bulgarstan en karl devlet olduundan 2. Balkan Savann neden olmutur. 6- Osmanlclk fkr nemn kaybett. 7- Balkanlardan Anadoluya Trk g balad ve Trklk fkr glend. 8- Atatrkn ordunun syasete karmamas gerekt gr yenlgyle kantland 2. BALKAN SAVAI (1913) 1.Balkan Savandan karl kan Bulgarstan Yunanstan ve Srbstann kendne saldracan anlaynca Onlara sava at. Daha sonra Romanya ve Karadada Bulgarstana kar savaa grd. Bulgarstan yenld. Osmanlda Bundan yararlanarak Bulgarstana sava at ve Edrney ald. Bulgarstan bar sted ve Bkre Antlamas le savaa son verld.

Bkre Antlamas 10 Austos 1913 Bulgarstan, Yunanstan, Romanya, Karada ve Srbstan arasnda mzaland.

Bulgarstan bu drt devlete de toprak vererek stnln kaybett. Dede aa le Ege balantsn devam ettrd. Bu antlamadan sonra Balkan devletler Osmanl le ayr antlama mzaladlar. 1. Dnya sava Balkanlardak stkrarszlklardan dolay kacaktr. stanbul Antlamas 29 Eyll 1913 Osmanl le Bulgarstan arasnda mzaland. 1-Mer Nehr snr kabul edld. 2-Edrne, Krklarel, Dmetoka Osmanlya brakld. 3-Bulgarstanda kalan Trkler 4 yl nde g edebleceklerd. 4-Bulgarstandak Trkler le Bulgarlar et olacakt. 5-Mlkyet hakk, etm dl Trke olmas, dn hrryetn kabul ett. Atna Antlamas 14 Kasm 1913 Osmanl le Yunanstan arasnda mzaland. 1-Osmanl Grtn ve balkanlardak ald topraklarn Yunanllarn olduunu kabul ett. 2-Yunanstandak Trklern haklar belrlend. 3-Ege adalarnn gelece byk devletlern hakemlne brakld. Byk devletler On k aday talyaya Ege adalarn Yunanstana vermey kararlatrd. Osmanl kabul etmed ve bu sorun 1. Dnya Sava sonras zld. stanbul Antlamas 13 Mart 1914 Osmanl le Srbstan arasnda mzaland. k devlet arasnda ortak snr kalmad n Srbstandak Trklern haklar ve tanmaz mallarn durumu le lgl kararlar alnmtr. BALKAN SAVLARININ GENEL SONULARI 1- Osmanl Balkan hkmyetn tamamen kaybett. 2- Balkanlarda Trkler aznlk oldu ve Balkan Trkler Sorunu kt. 3- Osmanlnn Ege hkmyet sona erd ve Ege Adalar Sorunu kt 4- Osmanlnn Balkanlardak Trk nfusu azald ve Anadoluda nfus artt. 5- Bugnk Bat snrmz zld. 6- Bab- Al baskn le tthatlar ynetm ele gerd. Orduyu genletrerek askern etm n Almanyadan subaylar getrld. 7- Bulgarstan 2. Balkan Sava le verd topraklar alablme arayna grd. 1. DNYA SAVAI (19141918) Genel Nedenler 1- Fransz htlalnn Sonular: Fransz htlal le yaylan dnceler kkl deklklere neden oldu. Mllyetlk hareketler le talya ve Almanya kurulmu Bu k devletn kurulmas syas dengeler bozdu ve 1.Dnya Savana neden oldu. 1830 ve 1848 htlaller bu fkrden dolay kmtr. Mllyetlk hareketlern etks le uluslar kendlern ynetenlere kar ayaklanmtr. 2- Sanay nklb: Hammadde ve pazar araylar smrge devletler arasndak rekabet artrmtr. Bundan dolay devletler slahlanma yarna grm, kar atmalar da bloklamalara neden olmutur.

zel Nedenler 1- Almanya, sanays n maden kmr olan Fransa topra Alsas-Loren gal etmes, Donanmasyla nglterenn smrgelern tehdt etmes, Avusturya Macarstan, Bulgarstan ve Osmanly pazar olarak grmes, Balkanlarda Panslavzm yaymaya alan Rusyaya kar mevcut durumun devamn savunmas 2- talyann Akdenzde gl olmaya almas ve Almanyann talyay desteklemes, 3- Avusturya Macarstan Rusyann Panslavzm poltkasna kar gvenln salamaya almas ve Srbstan ortadan kaldrmay planlamas, talya le Dalmaya Kylar Sorununun kmas, Almanyaya yaknlamas, 4- ngltere, byk smrgelere ve donanmaya sahpt. Bu stnln Almanyann tehdt etmes ve Almanyaya kar her grme destek vermes, 5- Fransa, Almanyadan Alsas Loren almak stemes ve ngltere le Almanya n brl yapmas, 6- Rusya, Balkanlarda Panslavzm yayarak etknln artrmak stemesne kar Avusturya-Macarstan ve Almanyann da etknln artrmak stemes, Boazlara hkm olarak scak denzlere nmek stemes, 7- Bulgarstan, 2. Balkan savanda verd topraklar almak n Almanya le yaknlamas, 8- Osmanlnn, kaybedlen yerlern ger almak n Almanya le brl yapmas, ttfak Devletler: Almanya, Avusturya-Macarstan, talya tlaf Devletler: ngltere, Fransa, Rusya NOT: 1. Dnya Sava baladktan sonra Osmanl ve Bulgarstan da ttfak devletlerne katlmtr. talya, Srbstan, Japonya, Romanya, ABD ve Yunanstan tlaf Devletlerne katlmtr. MOT: 1914de Avusturya-Macarstan velaht ve en br Srpl ldrmes sonucu Avusturya Srbstana sava at. Rusya ve Fransa Srbstan destekleynce Almanya da Avusturyann yannda yer ald. Almanyann Belkaya sava amas le ngltere Belkann yannda yer alarak sava denzlere yayld. Japonya Uzakdoudak Alman smrgelern ele gerd ve en ksa srede amacna ulaan devlet oldu. Osmanlnn Savaa Grmes Osmanl ngltere ve Fransa le ttfak yapmak stem fakat bu devletler kabul etmemtr. Nedenler 1- Osmanly paylamak stemeler 2- Rusyann emellern bu devletlern kabul etm olmas 3- Osmanlnn ekonomk ve asker zayf olduundan yaradan ok yk olacan dnmeler 4- Osmanlnn glenmes bu devletler olumsuz etkleyecek olmas NOT: bu nedenler Osmanlnn Almanya le yaknlamasn salamtr. Almanyann Osmanly yannda savaa sokmak stemesnn nedenler 1- Halfenn gcnden yaralanarak tlaf devletlernn smrges Mslmanlarn syan etmesn salamak 2- Yen cepheler aarak Almanyann ykn haffletmek 3- ngltere n neml olan Svey Kanaln tehdt etmek 4- Rusyaya Boazlardan gdecek yardm engellemek 5- Osmanlnn yeralt ve nsan kaynaklarndan yaralanmak Osmanlnn Almanya le ttfak yapmasnn nedenler

1- Ynetmdek tthatlarn Alman yanls br poltka zlemes 2- Almanyann sava kazanacann nanlmas 3- Son zamanlarda kaybedlen topraklarn ger alnmak stenmes 4 - Almanya yardmyla Ordu ve ekonomy glendrmek stemes 5- Orta Asyadak Trklerle balant kurulmasn Almanyann desteklemes 6- Uluslar aras alanda yalnzlktan kurtulmak stemes NOT: Osmanl parasn ded halde nglterenn Osmanl n yapt k sava gemsn vermemes sonucu Almanya le yaknlamtr. nglz donanmasndan kaan Goben ve Breslaw sml Alman sava gemler anakkaleye gelnce Osmanl bu gemlern satn alndn ve mrettebatm Osmanl uyruuna grdn aklamtr. Daha sonra bu gemler Rusyann Karadenzdek lmanlarn bombalaynca Rusya Osmanlya sava at ve Osmanl savaa grm oldu. Osmanlnn Savaa Grmesyle 1- Yen cepheler alarak sava daha gen alana yayld. 2- Osmanl halfes Chat lan ett. 3- Almanyann yk haffled ve Smrgelerdek Mslmanlarn syan tlaf devletlern zor duruma drd. 4- ngltere Kbrs gal ettn aklad. 5- Osmanl brden ok cephede savamak zorunda kald. 6- tlaf devletler Osmanly paylamak n aralarnda gzl antlamalar yapt. 7- Sava sres uzad. OSMANLININ SAVATII CEPHELER TAARRUZ CEPHELER KAFKAS CEPHES Kafkas snr 1878 Berln Antlamas le zlmt. Kafkaslar alarak Trklerle balant kurmay, buradak petrol yataklarn almak ve nglz elndek Hndstana saldrmay amalamtr. Rusyada karklk olduundan Enver Paa kolay kazanacan dnm ve 150 bn askerle taarruz etmtr 1914. Balangta kolay lerlerken ar k artlarndan dolay 90 bn asker donarak lmtr. Buna Sarkam harekt da denr. Osmanlnn yenlerek Ruslar Dou Anadoluya gelerek 1916da Trabzon, Erzurum, Erzncan, Mu ve Btls gal ett. Osmanlnn Bu cephede Yenlmesnn Nedenler 1- Taarruz n mevsmn uygun olmamas 2- Ordunun yeterl donanma sahp olmamas 3- Ulam ve haberlemenn yetersz olmas NOT: anakkalede baarl olan Mustafa Kemal bu cepheye atand ve Mu ve Btls ger ald. Rusyada Bolevk htlal olunca Ruslar Dou Anadoludan ekld ve bu blge tekrar Osmanlnn oldu. Rusya 3 Mart 1918 de Brest Ltowsk Antlamasn btn ttfak devletleryle mzalayarak savatan ekld. Bu antlama le Kars, Ardahan ve Batum Osmanlya katld. Osmanl Bakye kadar lerled. Fakat sava sonunda 30 Ekm 1918 de yapt Mondros Atekes Antlamas le ald yerler ger verd ve Kafkas Savandan ncek snrlarna ekld. KANAL CEPHES

Osmanlnn olan Msr 1882 de ngltere gal ett. nk Svey Kanal ngltere le Hndstan brbrne balayan en ksa yoldu. Almanyann ste zerne Svey Kanalna hkm olmak n Osmanl taarruza get.

Kanal Cephesnn Alma Nedenler 1- Msr ngltereden ger almak 2- nglterenn Hndstan ev der smrge balantlarn keserek hammadde ve asker htyacn karlamasn nlemek NOT: Cemal Paa Saldrya gemesne ramen baarl olamad ve ger ekld. Kanal Cephesnde Baarsz Olunmasnn Nedenler 1- nglzlern slah ynnden stn olmas 2- Araplar Osmanlya kar nglzler desteklemes 3- Almanyadan gerekl yardmn alnamamas NOT: Osmanlnn ger eklmes zerne nglzler lerleyerek Sna Yarmadasn ve Kuds ald. SAVUNMA CEPHELER ANAKKALE CEPHES tlaf devletlernn anakkale Cephesn amalarnn Nedenler 1- Rusyaya yardm ulatrarak savan devam etmesn salamak 2- stanbulu gal ederek Osmanly sava d brakarak savan btn hzlandrmak 3- Balkanlardak tarafsz devletler yanlarnda savaa sokmak 4- Yen br cephe aarak ttfak devletlern zor durumda brakmak 5- Svey Kanal ve Hndstana ynelk tehdtler ortadan kaldrmak NOT: tlaf donanmas 19 ubat 1915 de saldrya get. Amalar Boazlardan gep stanbula ulamakt. Drenle karlanca ger eklmek zorunda kaldlar. Bunun zerne ngltere smrgelerden getrd askerler Gelbolu Yarmadasna kard. Karadak drene son vermey amaladlar. Fakat bunda da baarl olamadlar. Mustafa Kemal Paa Anafartalar, Conk bayr, Kre tepe ve Ar burnunda baarl oldu. anakkale savann Sonular 1- Rusyaya yardm gtmed n Bolevk htlal oldu ve rejm det 2- 1.Dnya sava uzad. 3- 500 bn nsan ld. 4- Bulgarstann ttfak devletlerne katlmasna neden oldu. 5- Mustafa Kemal Paann bu savata ald baarlar Kurtulu Savanda lder olmasn kolaylatrd. 6- Bu savatan sonra tlaf devletler gzl antlama mzaladlar 7- Mustafa Kemal paaya Generallk rtbes verld. IRAK-MUSUL CEPHES

ngltere Basraya asker kararak Irak lerled. ngltere Blgedek petrol yataklarn denetm altnda tutmak ve Kafkaslara kadar gal ederek Rusyaya yardm ulatrmay amalamtr. nglzler bata baarl oldu. Fakat Badat yaknlarnda Kutl Emare blgesnde Osmanl nglzler yend ve Komutanlarla beraber 18 bn asker esr edld. Ancak blgeye yen kuvvetler gnderen ngltere Musula kadar lerled. SURYE-FLSTN CEPHES Osmanl Kanal cephesnde yenld n Surye ve Flstnde savunma hatt kurdu ve bu blgede Yldrm Ordular Grup Komutanl oluturdu. Komutan olarak da Alman General Lman Von Sanders atand. 1917 de Kafkas Cephesnde savan durmas zerne Mustafa Kemal Paa Surye cephesne atand. nglzler savunma hattn gemes zerne Mustafa Kemal Paa orduyu Halepe kadar ekt ve burada nglzler durdurdu ve Msak- Mllnn Surye snr zld. Bu cephe Mondros Antlamas le kapand. nglzler durduran bu ordu Kurtulu savandak ordunun ekrden oluturdu. Mondros Antlamasndan sonra Yldrm Komutanl kaldrlarak Mustafa Kemal Paa stanbula arld. Bylece Mustafa kemal Paa 1. Dnya savandak son grev Surye Cephesn tamamlamtr.

HCAZ-YEMEN CEPHES Osmanl bu cephedek sava kutsal yerler korumak n nglzlere ve syan eden Araplara kar yapt. Bu cephelern Osmanl le balants keslmesnden sonra buradak askerler ya ldrld ya da esr edldler. SINIR DIINDAK CEPHELER GALYA-MAKEDONYA VE ROMANYA CEPHELER Osmanl bu cephelerde Rus, Rumen, Srp ve Franszlara kar Bulgarstan ve Avusturya le brlkte savamtr. Rusyann savatan eklmesyle bu cephelerdek savalar sona ermtr. OSMANLIYI PAYLAAN GZL ANTLAMALAR tlaf Devletlernn aralarnda gzl antlama yapmalarnn nedenler 1- Savatan eklmey dnen devletlern savaa devam etmesn salamak 2- Tarafsz devletlern tlaf devletlerne katlmasn salamak 3- Osmanldak mlletlern ayaklanmasn salamak 4- Sava sonras aralarnda kacak anlamazlklar nlemek 1- BOAZLAR ANTLAMASI (Mart 1915) ngltere, Fransa ve Rusya arasnda mzaland. Boazlarn Rusyaya verlmesn kabul edld. Rusyada k devletn Osmanl zerndek karlarn kabul ett. 2- LONDRA ANTLAMASI ( 26 Nsan 1915) ngltere, Fransa, Rusya ve talya arasnda mzaland. On k ada ve Antalya talyaya brakld. Bu antlama sonras talya tlaf devletler yannda savaa grd. 3- SYKES-PCOT ANTLAMASI (30 Ocak 1916)

ngltere le Fransa arasnda mzaland. 1- Adana, Antakya, Surye ve Lbnan Fransaya brakld. 2- Irak ngltereye brakld. 3- Surye, Musul ve rdnde nglz ve Fransa kontrolnde br Arap Krall kurulmas kararlatrld. 4- Flstnde tlaf devletler ve erf Hseyn tarafndan uluslar aras br kurul oluturulmas stend. 5- Araplarn ounlukta olduu yerlerde halfeln Araplara verlmes kararlatrld. NOT: Bu maddeler Araplarn Osmanlya kar ayaklanmalarnda etkl oldu. 4- PETROGRAT PROTOKOL (Mart 1916) ngltere, Fransa ve Rusya arasnda mzaland. Rusya Trabzon, Erzurum, Van ve Btls almas karlnda Sykes-Pcot Antlamasn kabul ett. 5- SANT-JEAN DE MAURENNE ANTLAMASI (19 Nsan 1917) talyann Sykes-Pcot ve Petrograt Antlamalarndan haberdar olmas zerne ngltere, Fransa ve talya arasnda mzaland. 1- Antalya, Konya, Aydn ve zmr talyaya verld. 2- Baz lmanlarn nglz, Fransz ve talyanlara verld. NOT: Antlamann yrrle grmes n Rusyann onay gerekyordu. Rusyada karklk olduundan onaylanamad ve yrrle konulmad. 6- MAC-MAHON ANTLAMASI (1916) ngltere le Hcaz Emr erf Hseyn arasnda mzaland. Osmanlya kar ayaklanmalar karlnda bamsz Arap Devletnn tannaca belrtld. Bu antlamadan sonra Araplar Osmanlya kar syan ettler. NOT: Gzl antlamalar sadece tlaf devletler blyordu. Rusyada ynetm ele geren Bolevkler bu antlamalar dnyaya aklaynca antlamalarn uygulamas zorlat. Rusyann savatan eklmesyle Rusyaya verlen topraklarn durumunun yenden grlmes gerekt. Ayrca Wlson lkelernn yaynlanmas da bu antlamalarn uygulanmasn zorlatrd. NOT: Gzl antlamalar Mondros Atekes Antlamas sonrasnda uygulanmaya balanm ve uyguland 1. Dnya Sava sonrasnda grlmtr. TARAFSIZ DEVLETLERN SAVAA GRMES 1- talyann Savaa Grmes 1. Dnya savandan nce ttfak Devletler ersndeyd. Almanya her konuda destek veryordu. Fakat Avusturya-Macarstann Adryatk sahllerne doru genlemes karlarna terst. Bu nedenle savan banda tarafszln lan etmtr. talya tlaf devletleryle gzl grmeler yaparak 1915 Londra Antlamasn mzalad ve anakkale Sava srasnda Avusturya-Macarstana sava aarak tlaf devletlernn yannda savaa grd. 20 Mays 1915 2- Bulgarstann Savaa Grmes Bulgarstan 2. Balkan Savanda Balkan devletlerne neml mktarda toprak vermt ve bu topraklar ger styordu. Rusyann 2. Balkan Savanda Bulgarstana destek vermemes ve toprak verd Srbstan ve Romanyann Rusya le yakn syaset zlemes Bulgarstan ttfak devletlerne yaknlatrd. anakkale savanda tlaf

devletlernn yenlmes zerne ttfak devletler yannda savaa grd ve tlaf devletlernn Balkanlardak gcn zayflatmtr. Ekm 1915 3- Romanyann Savaa Grmes Savan balarnda tarafszln lan ett. Konumu tbaryle k tarafta onu kend yannda savaa sokmak styordu. Bulgarstan le lklern bozuk olmas ve Avusturyadan toprak almak stemesnden dolay Rusyaya yaknlat. Bulgarstann ttfak devletlerne katlmas sonucu tlaf Devletler de Romanyay yanlarnda savaa sokarak dengey saladlar. Bolevk htlal le Rusya savatan eklnce Romanyada ekld. Austos 1916 4- ABDnn Savaa Grmes Savan banda tarafszln lan ett. Ama tlaf devletlerne slah satyordu. Almanya buna tepk gsterd ve Alman denzaltlar Avrupaya slah tayan gemler batrmaya balad. Son olarak k ABD yolcu gemsn batrnca lkler bozuldu. tlaf devletler Rusya ve Romanyann eklmesyle skntya dt. talyan ve Srplar beklenen veremyordu. ABDnn savaa grmes artt. tlaf devletler ABD bakan Wlsonun artlarn kabul ettler. Almanya ABDye kar Mekskay savamaya kna etmeye alnca ABD Almanyaya sava at. 2 Nsan 1917 5- Yunanstann Savaa Grmes Yunan babakan Venzelos anakkale savandan tbaren topraklarn tlaf devletlernn kullanmna at. Yunan Kralnn kar kmas zerne ayaklanma balatarak kral devren Venzelos ABDden sonra savaa grdn lan ett ve savaa katlan son tlaf devlet oldu. Bu durum Bulgarstan zor durumda brakt. Balkanlardak dengeler tlaf devletler lehne det. WLSON LKELER ABDnn savaa grmes savan btn hzlandrd. ABD bakan Woodrow Wlson savan sona ermes n 14 maddelk br bldr yaynlad. ngltere ve Fransa ABDnn savaa devam etmes n bu maddeler kabul ett. Maddeler 1- Ak dplomas yaplacak ve gzl antlama yaplmayacak 2- Karasular dnda uluslararas sularda dolam serbest olacak 3- Slahlanma yarna son verlerek devletler garant verecek 4- Smrge ynetmler blge halknn ste dnlenerek zlecek 5- Rusyada gal edlen yerler boaltlp Rusyaya yardm edlecek 6- Belka topraklar boaltlp Belka Devlet yenden kurulacak 7- Alsas-Loren ve gal edlen Fransz topraklar ger verlecek 8- talyann snrlar yenden dzenlenecek 9- Avusturyadak halklara kendn geltrme mkn verlecek 10- Romanya, Srbstan ve Karada topraklar boaltlarak Srbstana Adryatk sahllernde br lman verlecek. 11- Osmanlnn Trk olan blgelern egemenl tannacak, Trk olmayan blgelere kendn ynetme hakk tannacak, Boazlar btn devletlern gemlerne ak olacak bu durum mlletleraras garant altnda olacak 12- Bamsz br Polonya Devlet kurulacak 13- Btn devletlern toprak btnln ve syas bamszlklarn garant altna almak n br Mlletler Cemyet Cemyet Akvam kurulacak. 14- Balkan devletler arasndak lkler mllyet prensbne gre belrlenecek

Wlson lkelernn nem 1- Osmanl Mllyet prensbne gre paralanmak stenmtr. Bu durumdan cesaretlenen aznlklar cemyetler kurarak bamsz devlet n faalyetlere balamlardr. 2- tlaf devletler bu lkeler kabul ett. Fakat sava sonras mzalanan antlamalarla karlarna uygun maddeler uygulayp karlara ters maddeler gz ard ettler. 3- Wlson lkelernn devletleraras etlk prensbne uygun olmas ttfak devletlernn savatan eklmesn hzlandrd. 1. DNYA SAVAININ SONA ERMES 1918 de ABD Avrupaya geldkten sonra tlaf devletler btn cephelerde taarruza get. Yenlgy lk kabul eden Bulgarstan oldu. Sonra Osmanl, Avusturya ve Almanya yenlgy kabul ett ve atekes antlamas mzaladlar.

Bulgarstan 29 Eyll 1918 de Selank Atekes Antlamasn Osmanl 30 Ekm 1918 de Mondros Atekes Antlamasn Avusturya 3 Kasm 1918 de Wlla Gust Atekes Antlamasn Almanya 11 Kasm 1918 de Rethandes Atekes Antlamasn mzalayarak savatan ekld. PARS BARI KONFERANSI (18 Ocak 1919) Galp devletler bar antlamalarnn taslaklarn hazrlamak ve aralarndak problemler zmek n bu konferans dzenledler. Konferansa sadece ttfak devletleryle savam 32 devlet katld. 1- Bu devletlern oluturduu Mlletler Cemyet kuruldu. 2- Galp devletler Wlson lkelerne uymayarak ar artlar olan antlamalar hazrladlar. ABD de Avrupa le lkler en alt dzeye ndrd. 3- Ermenler lk defa bu konferansta Dou Anadoluda Br Ermenstan Devlet kurulmas fkrn dle getrd. Avrupa destekled. 4- ngltere ve Fransann talyaya vermey kararlatrdklar zmr Boazlara yakn olmasndan dolay nglz karlarn tehdt edecek br g olmasndan eknmeleryd. Bu nedenle tlaf devletler le talya arasnda lk gr ayrlklar ortaya kmtr. 5- Sava srasndak gzl antlamalarn uygulanmas karara baland. 6- ngltere ve Fransa Wlson lkelerne ters dmemek n sava tazmnat yerne sava onarm smrgeclk yerne manda-hmaye sstem getrerek uygulanmasn saladlar. 7- Bu konferansta Almanya, Avusturya ve Bulgarstann antlama tasla hazrlanrken Osmanlnn k sonraya braklmtr. nk Rusyaya verlen blgelern Rusyann savatan eklmesyle yenden paylalmas gerekyordu. 8- ABD Avrupadak bu olaylara aktf olarak katlmama poltkas zled. Monroe Doktrn denlen bu poltka sayesnde ngltere ve Fransa 2. Dnya Savana kadar rahat hareket etmlerdr.

1. DNYA SAVAINI BTREN ANTLAMALAR VERSALLES (Versay) ANTLAMASI (28 Hazran 1919) tlaf devletler le Almanya arasnda mzaland. 1- Alsas-Loren Fransaya verlecek 2- Belka yenden bamsz olacak 3- ekoslovakya, Polonya, Ltuanya ve Danmarkaya toprak verlecek

4- Avusturya le ttfak yapamayacak 5- Smrgeler tlaf devletler arasnda paylalacak 6- Almanya sava tazmnat deyecek 7- Asker says snrlandrlacak ve slah retm durdurulacak SANT GERMAN (Sen Germen) ANTLAMASI ( 10 Eyll 1919) tlaf devletler le Avusturya arasnda mzaland. 1- Avusturya le Macarstan ayr k devlet olacak 2- Macarstan, ekoslovakya ve Yugoslavyann bamszln tanyacak 3- Zorunlu askerlk kaldrlacak ve asker says snrlandrlacak 4- Avusturya sava tazmnat deyecek 5- Almanya le ttfak yapmayacak NEULLY ( Nyy) ANTLAMASI (27 Kasm 1919) tlaf devletler le Bulgarstan arasnda mzaland. 1- Romanya, Yugoslavya ve Yunanstana toprak verecek 2- Zorunlu askerlk kaldrlacak ve asker says snrlandrlacak 3- Donanma ve hava kuvvetler bulundurmayacak 4- Bulgarstan sava tazmnat deyecek TRANON (Tryanon) Antlamas (4 Hazran 1920) tlaf devletler le Macarstan arasnda mzaland. 1- Romanya, Yugoslavya ve Yunanstana toprak verecek 2- Zorunlu askerlk kaldrlacak ve asker says snrlandrlacak 3- Donanma ve hava kuvvetler bulundurmayacak 4- Macarstan sava tazmnat deyecek BARI ANTLAMALARININ GENEL ZELLKLER 1- Versay Antlamas le Almanyann br daha Avrupadak dengeler sarsmamas amalanm fakat bu ar artlar 2. Dnya Savana neden olmutur. 2- Bulgarstann Egedek son topra Yunanstana vererek Bulgarstann Ege balants kesld ve Osmanl le Yunanstan komu oldu. 3- Antlamalarda Wlson lkeler dkkate alnmam karlar dkkate alnmtr. 4-Snrlarn zlmesnde Mllyet prensb dkkate alnmad n aznlk sorunlar artmtr. 5- Avrupada brok yen devlet kuruldu ve Avrupann syas yaps det. 6- Yen rejmler ortaya kt. 1. DNYA SAVAININ GENEL SONULARI 1- Osmanl, Rusya, Avusturya ve Almanya paraland. 2- nglterenn stnl br sre daha devam ett. 3- Polonya, Macarstan, ekoslovakya, Yugoslavya, Ukrayna, Ltuanya ve Trkye gb yen devletler kuruldu. 4- Bar korumak amacyla Mlletler Cemyet kuruldu. 5- Smrgeclk Manda eklne dnt.

6- Snrlarn zlmesnde mllyet prensb gzetlmemes yen problemler dourdu ve yen ok uluslu devletler kuruldu.( ekoslovakya, Yugoslavya) 7- ok ar artlar tayan antlamalar yen br savan kmasna neden oldu. 8- ABDnn uluslar aras alanda etks artt. 9- Byk devletlern paralanmas le yen kurulan devletlern bulunduu blgelerde otorte boluu olutu. 10- Komnzm, Fazm ve Naszm gb yen ynetmler kuruldu. MONDROS ATEKES ANTLAMASI (30 Ekm 1918) Bulgarstann Selank Atekes Antlamas mzalayarak savatan eklmes sonucu Osmanlnn Almanya ve Avusturya balants kesld. Trakya gvenl ve Surye ve Flstndek Osmanl ordularnn esr dme tehlkes vard. Atekes antlamas yaplmazsa Anadolu gal edleblrd. Osmanlnn yenlgs kesnlence tthatlar yurt dna kat. Yen kurulan hkmetnde atekes yapmaktan baka ares yoktu. Wlson lkelernn uygulanacana nanan zzet Paa kabnes atekes teklfnde bulundu. Atekes grmeler Yunanstann Lmn adasnn Mondros Lmannda yapld. Osmanly Bahrye Nazr Rauf Bey tlaf devletlernn temslcs de nglz Amral Calthorpe d. Atekes 25 maddeden oluuyordu. neml maddeler 1- anakkale ve stanbul Boaz tlaf devletlerne braklacak, Osmanl sularndak maynlar temzlemede yardmc olunacak 2- Esr olan tlaf askerler ve Ermenler serbest braklacak 3- Trk ordusunun asker says azaltlacak fazlas terhs edlecek 4- Osmanlda bulunan tm sava gemler teslm edlecek, Trk tcaret gemler gerektnde kullanlablecek 5- Haberleme dnda tm telsz, telgraf ve haberleme stasyonlar tlaf devletlernce denetm altnda tutulacak 6- Toros tneller ve tm demr yolu alar gal edlecek 7- 7. madde: tlaf devletler kend gvenlklern tehdt edecek br durumda stedkler stratejk br blgey gal edeblecek 8- lkenn htyalar karlandktan sonra kmr, akaryakt ve denz gereler darya satlmayacak, tlaf devletler bunlar satn alacak 9- Trk tutsaklar tlaf devletlernn elnde tutulacak 10- Anadolu dndak Trk subaylar ve askerler teslm olacak 1124. madde: Doudak alt lde (Vlayet- Stte de) br karklk karsa tlaf devletler bu ller (Erzurum, Van, Btls, Svas, Elaz, Dyarbakr) gal edeblecek Antlamann nem 1- Osmanl kt zernde syas olarak varln hukuken devam ettrmesne ramen flen sona ermtr. 2- Ordularn terhs ve slahlarn teslm dren nlemey amalamlardr. Trk halk Kuva- Mllye brlkler le drenmlerdr. 3- Demr yollar, tnel ve getler gal edlerek drenlern yardmlamalar nlenmek stemtr. 4- Haberleme vastalarna el koyarak galn yurt ve dnya kamuoyuna duyurulmasn nlemek stemlerdr. 5- 7. madde le gallere hukuk br dayanak salamlardr. 6- 24. madde le Dou Anadoluda Ermen Devlet kurulmas amalanm ve Bu ller asl metnde Ermen vlayetler olarak yazlmtr. MONDROS ATEKES ANTLAMASINA TEPKLER

Yldrm Ordular Grup Komutanlna atanan Mustafa Kemal Paa stanbul hkmetne br telgraf ekerek bu antlamayla vatann btnnn tehlke altnda olduunu bldrd. stanbul hkmet antlamaya kar geleblece dncesyle Yldrm Ordular Grup Komutanln kapatp Mustafa kemal Paay stanbula ard. Mustafa Kemal Paa da 13 Kasm 1918 de stanbula geld. MONDROS ATEKES ANTLAMASINA DAYANILARAK YAPILAN GALLER lk gal edlen blge MUSULDUR. ( ngltere) NGLTERE: Musul, skenderun, Urfa, Antep, Mara, Kars ve Batumu tamamen gal ett. Kars ve Batumu Kafkaslardak petrol yataklarn kontrol etmek ve Ermen Devletne zemn hazrlamak n gal ett. ngltere 1919 Pars Konferans le Urfa, Antep ve Mara Fransaya verd. Ayrca ngltere Afyon, Eskehr, zmt, Samsun ve Merzfona asker gndermtr. FRANSA: Mersn, Drtyol, Adana, Urfa, Antep, Mara gal ett. Ayrca Dou Trakya ve Afyon tren stasyonlarn gal ett. TALYA: Bodrum, Kuadas, Marmars, Fethye, Konya ve Antalyay gal ett. YUNANSTAN: zmr, Afyon ve Bursay gal ett. NOT: Dou Karadenzde Rumlar ve Dou Anadoluda Ermenler syan ederek devlet kurmaya almlardr. Aznlklarn bu syanlar kurduklar cemyetlerle ynlendryor tlaf devletler de desteklyordu. Bu ykc faalyetlere kar baz vatanseverler de dren cemyetler kurdu. CEMYETLER Mondrosun uygulanmas le Osmanl ordusu terhs edlm, galler balamt. Kyne dnen askerler gal grnce eteler kurarak blgesel drene getler. Baz aydnlar da dren ynlendrmek amacyla cemyetler kurdu. Cemyetler k grupta nceleyeblrz. 1- ZARARLI CEMYETLER a) Aznlklarn kurduu aznlk cemyetlerdr. Osmanl topraklarnda bamsz devlet kurmay amalamlardr. Deste almak n steklern Wlson lkelerne dayandrmlardr. tlaf devletler bunlar desteklem ve kullanmtr. b) Osmanldak Mslmanlarn kurduu mll varla dman cemyetlerdr. galler engellemenn mmkn olmadn ve dren yaplmamasn savunmutur. tlaf devletleryle y generek tavz koparmaya allmalyd. AZINLIKLARIN KURDUU CEMYETLER Mavr Mra Cemyet stanbul Rum Patrkhanes tarafndan ynetlrd. Amac, Trakya, stanbul, Marmara ve Bat Anadoluyu Yunanstana balayarak Megalo dea yan Bzans yenden kurmakt. Rumlar slahlandrarak Yunan galne yardmc oluyorlard. Pontus Rum Cemyet stanbuldak Rum patrkhanesne bal d. Amac Trabzon Pontus Rum mparatorluunu yenden kurmakt. Bu ama n Dardan bu blgeye Rum getrmlerdr. Etnk- Eterya Cemyet

Yunan subaylar tarafndan kurulmu. Amac Rumlar yaad tm topraklar Yunanstana katlmasn salamakt. Grtn Yunanstana balanmasnda neml faalyetler vardr. Kardos Cemyet Anadoluya gemek n gnll Rum nfusu bulmak n almlardr. Tanak ve Hnak Cemyet Ermenler kurmutur. Amac, Dou Anadolu ve ukurovada Ermenstan Devlet kurmakt. Kurduklar etelerle Anadoluda katlamlar yapmlardr. TBMMye bal 15. Kolordu bunlarla baaryla mcadele etmes le amalarna ulaamamlardr. Alyans sralt ve Makab Cemyet Musevlern kurduu cemyettr. Ortadouda devlet kurmay amalamlardr. Der cemyetlere madd destek salamlardr. Aznlk Cemyetlern Genel zellkler 1- Osmanlnn paralanmas n almlardr. 2- Bamsz devlet kurmay amalamlardr. 3- Rum ve Ermen Patrkler le Musev Hahamba tarafndan ynlendrlmlerdr. 4- tlaf devletler tarafndan desteklenmlerdr. 5- tlaf devletlernn gallerne zemn hazrlamlardr. 6- tepk ekmemek n Wlson lkelerne gre hareket ettklern savunmulardr. MLL VARLA DMAN CEMYETLER Sulh ve Selamet Osmanye cemyet Kurtuluun padaha ballkla salanacan savunan cemyettr. Hrryet ve tlaf Frkas le brlkte hareket ettnden stanbul hkmet zernde etkl oldular. Hrryet ve tlaf Frkas tthat ve Terakk dmandr. Mll mcadeleye kar en sert muhalefet yapmlar ve TBMMye kar kan syanlar desteklemlerdr. slam Teal Cemyet Medrese hocalar kurmutur. lkenn korunmasnn slam kurallarna uymakla mmkn olacan savunan cemyettr. Anadoludak ulusal drene kar kmlardr. Krt Teal Cemyet Dou Anadoluda br devlet kurmay amalamlardr. Amerka ve nglzlerle brl yapm, Anadolu Mdafaa- Hukuk Cemyetne katlmay reddetm bu yzden halktan destek alamamtr. nglz Muhpler Cemyet Smrgelernde mlyonlarca Mslman olan nglzler halfe ve padahla sammyet kuvvetlendrmek n kurmutur.

Anadolu ulusal drenne kar kan syanlar destekledler ve lkede nglz manda ynetmn kurmay amalamlardr. Wlson lkeler Cemyet Amerka manda ynetmn steyenler kurmutur. Bu sayede tlaf devletlernn lkey paralamasndan kurtulmay Mlletler Cemyetnde et hukuka sahp olmay amalamlardr. Mll Varla Dman Cemyetlern zellkler 1- Mslmanlar tarafndan kurulmutur. 2- gallern kolaylamasn salamlardr. 3- Ulusal drene kar faalyet yrtmlerdr. 4- tlaf devletler tarafndan desteklenmtr. 5- Hrryet ve tlaf frkas le brlkte hareket etmlerdr. 6- Saltanat ve hlafet yanlsdrlar. MLL CEMYETLER gallere stanbul hkmetnn sessz kalmas sonucu halk ve aydnlarn kurduu cemyetlerdr. Brbrnden bamszdrlar. Sadece bulunduklar blgelern galn nlemeye almlardr. Trakya Paa el Mdafaa- Hukuk Cemyet Amac Dou Trakyann Yunanstana verlmesn engellemekt. Sonralar Anadolu Mdafaa- Hukuk Cemyetne katlmtr. Lleburgaz ve Edrnede kongre yapmlardr. zmr Mdafaa- Hukuk cemyet zmrn Yunanstana verlmesn nlemek amacyla kurulmutur. Redd- lhak Cemyet zmrn galnden nce kurulmu. Alaehr ve Balkesrde kongre yapm Yunan galne kar slahl dren karar alnm ve Bat Cephes kurulmutur. Ayrca Kuvay- Mllye brlkler lk defa kurulmutur. Klkyallar Cemyet Adana ve evresn Fransz ve Ermen galne kar kurulmutur. Trabzon Mdafaa- Hukuk-u Mllye Cemyet Pontus Rum Devletnn kurulmasn engellemek amacyla kurulmutur. Erzurum Kongresnn toplanmasna yardm etmtr. Sonralar Dou Anadolu Mdafaa- Hukuk Cemyetne katlmtr. Mll Kongre Cemyet stanbuldak yazar ve aydnlar tarafndan kurulan cemyettr. Anadolunun galnn hakszln basn yoluyla dnya kamuoyuna duyurmay amalamlardr. Avrupadak Kamuoyunun desten alablmek n Franszca eserler hazrlatmlar ve blgesel slahl gruplar n Kuvay- Mllye fadesn lk defa kullanan cemyettr.

Dou Anadolu Mdafaa- Hukuk cemyet Dou Anadoluda Ermenlern almalarn engellemek amacyla kurulmutur. Burada Ermen nfusunun ounlukta olmadn nfus saym yaparak Ermen ddalarnn aslsz olduunu gstermtr. Erzurum Kongresn toplamtr. Bakan Mustafa Kemal cemyetler brletrmek n lk adm burada atarak Dou Anadoludak cemyetler Dou Anadolu Mdafaa- Hukuk Cemyet ad altnda toplamtr. NOT: Ayrca drene slah karmak ve sthbarat salamak amacyla Karakol Cemyet, Mm Mm Grubu, Felah Grubu gb cemyetlerde vardr. Ml Cemyetlern Genel zellkler 1- Bulunduklar blgenn Trklere at olduunu ve galn haksz olduunu dnya kamuoyuna duyurmay amalamlardr. 2- Ulusal Mcadeledek teklatlanmann temeln oluturdular. 3- galclere, aznlk cemyetlerne ve stanbul hkmetne kar mcadele etmlerdr. 4- Genellkle tthat dnceye sahp kler tarafndan kurulmutur. 5- Brletrc br lder olmadndan blgesel savunma yapmlardr. 6- Kurulularnda mllyetlk duygusu etkldr. 7- Svas Kongresnde Anadolu ve Rumel Mdafaa- Hukuk Cemyet ad altnda brletrlmlerdr. 8- nceler basn yoluyla ve slahl mcadele eklnde dren desteklemlerdr. 9- Blgesel drenn yannda stanbulda da faalyet yrtmlerdr. TLAF DEVLETLERNN DONANMASININ STANBULA GEL (13 Kasm 1918) 13 Kasm 1918 de nglz, Fransz, Yunan ve talyadan oluan 61 paralk donanma stanbul Boazna demrled ve stanbulun neml semtlerne asker kararak denetm salad. Ayrca nglzlere Dou Karadenz kylar, Franszlara Mersn, skenderun lmanlar ve Bat Karadenz kylar, talyanlara da Ege ve Akdenzn sorumluluu verlmt. stanbul hkmetnn sessz kalmas gallern artrmasna neden olmutur. ZMRN GAL (15 Mays 1919) Gzl antlamalarda Bat Akdenz ve Ege sahller talyaya verlmt. Bu durumda karlarna ters den ngltere Pars Bar Konferansnda zmr ve evresnn Yunanllara verlmesn salad. 15 Mays 1919 da nglz ve Fransz donanmasnn korumas altnda Yunanllar zmre asker kararak gale balad. Yunanstan gal hakl gstermek n Rumlarn Trklerden daha kalabalk olduunu dda etmtr. Bu fkr rtlnce bu sefer Trklern Rumlar katletmek zere olduunu syleyp Hrstyan dnyasnn desten almlardr. Bu gal Megal dea yan Byk Yunanstan hayal gereklemekteyd. Bzans yenden kurablecekt. Yunanllar zmrde katlam yapt n Trk halk der gallerden daha ok tepk gstermtr. lk gn katlama balayan yunanlara lk kurunu gazetec Hasan Tahsn skmtr. Yunan gal tlaf devletlernn deste le 1922 de Sakarya Irmana kadar geld. zmrn galnn Kurtulu Savandak nem 1- Yunan katlamna kar Kuvay- Mllye brlkler kuruldu. Dzenl orduya kadar bu brlkler le dren devam ett.

2- Redd lhak Cemyet Bat Anadolu drenn ynetmeye balad ve Balkesr, Alaehr Kongrelern toplayarak Bat Cephes kuruldu. 3- Anadolunun dek yerlernde zmrn gal n protesto mtngler dzenlend. zmrn gal ulusal blncn canlanmasnda etkl oldu. 4- Halkta Ml dren dnces artt. 5- Tepkler nedenyle tlaf devletler gal zlemek n br heyet oluturdu. Bu heyetn hazrlad rapor Amral Brstol Raporu olarak Mll Mcadelede yern ald. Amral Brstol Raporu 1- Yunanllar Pars Bar Konferansnda tlaf devletlern yanl blglendrmtr. 2- zmrde Rumlarn ounlukta olduu yalandr. Trkler ounluktadr. 3- Blgedek Hrstyanlarn katledld eklndek Yunan ddalar yalan ve aslszdr. 4- Bat Anadoluda Yunan ordusu katlam yapmtr. 5- Yunan ordusu derhal eklmel ve yerne tlaf kuvvetler gnderlmeldr. nem 1- Bat Anadoludak galn hakszl lk defa uluslar aras br belgeyle kabul edld. 2- Yunanstan gal blgede gvenl salamak n del snrlarn genletmek n yapt ortaya kt. 3- tlaf devletler bu raporda tavsye edlenler uygulamamtr. Fakat bu rapor Kurtulu Savanda br ara olarak kullanlmtr. KUVAY-I MLLYE VE ZELLKLER gale kar kk gnll drenler olutu bunlara Kuvay- Mllye denr. nce zmr ve evresnde olutu sonra tm yurtta yaygnlat. Kurulma Nedenler 1- gallern haksz olmasna ramen nlenememes 2- stanbul hkmetnn halk korumakta yetersz kalmas 3- Ordular byk br ksmnn terhs edlm olmas 4- galcler ve aznlk etelerne kar koyma ste 5-Trk mlletnn vatann btnlne ve bamszlna dkn olmas Kuvay- Mllye Brlklernn zellkler 1- gallere kar vatan savunmak amacyla kuruldular 2- Her br kend blgelern korumaya almlardr. 3- Tek br merkezden ynetlmem, bandak kler e gre hareket etmlerdr. 4- Tam br asker dsplne sahp dellerdr. 5- htyalarn halktan karlamlardr. 6- Resm kurulular del, tamamen gnlllerden oluurlard. 7- Dman ordularn durduramam fakat yavalatmay baarmlardr. 8- Gney Cephesnde bu brlkler Urfa, Antep ve Mara Fransz ve Ermen galnden kurtardlar. 9- Dzenl ordu kurulmasna zemn hazrladlar. 10- TBMMye ve Mll Mcadeleye kar kan syanlar bastrdlar. Kuvay- Mllye Brlklernn Kaldrlmasnn Nedenler 1- htyalarn karlamak n halka bask yapmalar 2- Sulu grdkler kler kend kurallarna gre cezalandrmalar 3- galler durdurmada yetersz kalmalar

4- Tek br merkezden ynetlmemeler 5- TBMMnn steklern her zaman uygulamamalar NOT: 8 Kasm 1920 de dzenl ordu kurulmas n Kuvay- Mllye brlklernn datlmasna karar verld. smet Paa bu grev n Bat Cephes Komutanlna atand. Bylece TBMM kend dzenl ordusunu Bat Cephesnde kurmu oldu.

KURTULU SAVAI HAZIRLIK DNEM Mustafa Kemal Paann stanbula gel Mustafa Kemal Paa Surye-Flstn Cephesnde Yldrm Ordular Grup Komutan d. Mondros kar km ve slahl mcadele yaplarak antlamann uygulanmamas n stanbula telgraf ekmtr. stanbul hkmet de Yldrm Ordularn kaldrp onu stanbula ard. Mustafa Kemal Paa da vatann kurtulmas n mdlk stanbul hkmetnde grev alnmas gerektne nanmaktayd ve 13 Kasm 1918 de stanbula geldnde tlaf devletlernn donanmasn grm ve Geldkler gb gderler demtr ve 4 yl sonra gdeceklerdr. Mustafa Kemal Paa Vatann stanbuldan kurtarlamayacan ancak Anadoluya gep Mll Mcadele balatrsa bunun gerekleecen anlad stanbula arlan der komutanlara da bu fkrn sylem ve desteklern almtr. stanbul hkmet le grm ve gallere gz yummamalarn stem ayrca tlaflarla grerek de nyetlern renmeye almtr. Ayrca padah le grerek durum deerlendrmes yapmtr. Sonuta Anadoluya gemeye karar vermtr. Mustafa Kemal Paan Samsuna k 19 Mays 1919 Mustafa Kemal Paa alma yaparken Samsun gal edlm buradak Rumlar ete kurarak halk katletmeye balam ve Pontus Rum Devletn kurmay amalyorlard. Samsunda br Yzba Mondrosu kabul etmeyp askerler le daa kmt. nglzler 7. maddeye dayanarak buray gal edecen stanbul hkmetne bldrd. stanbul hkmet de olaylar ncelemek n Blgeye mfettlk heyet gndermeye karar verd. Bu greve Mustafa Kemal Paann selmesnn nedenler unlardr. 1- 1. Dnya Savanda gsterd baarlar. 2- Padah Vahdettn le dostluunun olmas ve ona gvenmeler 3- 1. Dnya savana grlmesne kar kmas ve tthatlara baz konularda muhalefet etmes 4- stanbuldak baz syas teebbsler nedenyle stanbuldan uzaklatrmak stenmes Mustafa Kemal Paann 9. Ordu Mfett olarak grevler 1- Blgedek karklklara son vermek 2- Slahlarn toplanmasn ve teslmn salamak 3- Karklk karan drenlern cezalandrlmasn salamak NOT: Mustafa Kemal Paann Dou Karadenz ve Anadoluda btn asker svl ynetclere emredeblme yetks vard. Bu yetkler blgesel d fakat Kurtulu savan teklatlandrmasnda n kolaylatrd. Mustafa Kemal Paa 17 klk alma ekb hazrlad ve 16 Maysta Bandrma Vapuru le Samsuna yola kt ve 19 Mays 1919da Samsuna vard. Sevg gsterleryle karland.

Mustafa Kemal Paann Samsundak almalar 9. Ordu Mfettln stanbul hkmet 3. Ordu Mfettl olarak detrm fakat yetkler devam etmtr. Bu dnemde kurtulu ares olarak ngltere ve ABD hmayesne grmek veya Blgesel dren balatmak gb dnceler vard. Fakat Mustafa Kemal bamsz br Trk Devlet kurmay dnyordu. Bunun n blgenn ler gelenler le grm ve stanbula lk raporunu gndermtr. Raporda karkl blgedek Rum etelernn kardn nglzlernde buna gz yumduunu bldrmtr. Samsunda tutuklanma tehlkesnden dolay 25 May1919 da Havzaya hareket etmtr. GENELGELER VE KONGRELER DNEM 1- HAVZA GENELGES 2829 Mays 1919 Samsundan Havzaya geen Mustafa Kemal Paa Btn ordu komutanlaryla haberleerek asker ve svl makamlara br genelge gnderd. 1- Hkmet ve tlaflara telgraflar eklerek galler protesto edlecek 2- galler protesto n mtngler dzenlenecek 3- Mtng srasnda Hrstyan halka zarar verlmeyecek nem 1- Bu genelgeyle halkn gallere tepk gstermesn ve ulusal blnc uyandrmak stemtr. 2- tlaf devletlerne frsat vermemek n Hrstyan halka zarar verlmemesn stemtr. 3- Ml Mcadele dnemnde yaynlanan lk ulusal genelgedr. NOT: bu genelgeden sonra Havza, zmr ve stanbulda mtngler dzenlenm ulusal brlk salanmtr. NOT: tlaf devletler bu genelgeye tepk olarak nceler tutuklam olduu baz devlet adamlarn Maltaya srgne gndermtr. NOT: stanbul hkmet tlaf devletlernn basksyla Mustafa Kemal stanbula arm, Mustafa Kemal emre uymayarak Amasyaya gemtr. 2- AMASYA GENELGES 22 Hazran 1919 Amasyaya geen Mustafa Kemal burada daha rahat br alma ortam bulmu Al Fuat, Refet, Rauf, Cemal paa ve Kazm Karabekrn onayn alarak Amasya Genelgesn yaynlad. 1- Vatann btnl ve mlletn bamszl tehlkededr. nem 1- Ml Mcadelenn gerekes belrtlmtr. 2- Blgesel arelern yeterszl anlatlmtr. 3- Ulusal amszlk n Trk mlletne ar yaplmtr. 2- stanbul hkmet grevn yapamamaktadr. Bu durum mlletmz yok saymak anlamna gelr. nem

1- stanbul hkmetne gvenszlk duyulduunu lk kez aka belrtmtr. 2- stanbul hkmetnn Trk mlletn temsl etmed belrtlmtr. 3-Bu durumun Anadoluda yen br drenn balamas gereklln ortaya koymutur. NOT: Mustafa Kemal yetksn am ve stanbula arlmtr. 3- Mlletn bamszln yne mlletn azm ve karar kurtaracaktr. nem 1- Genelgenn en nem ve kapsaml maddesdr. 2- Kurtulu Savann yntem ve amac belrtlmtr. 3- Mll mcadelenn demokratk yntemle gerekletrlece belrtlmtr. 4- Mll Mcadelenn amacnn mlletn radesne dayal br ynetm kurmak olduu belrtlmtr. 5- st kapal br eklde Cumhuryetten bahsedlmtr. 6- Blgesel kurtulu, manda-hmaye ve smrgecln kabul edlemeyece belrtlmtr. 7- Yaplacak olan drenn evrensel ntelklere dayand belrtlmtr. 4- Mlletn haklarn korumak amacyla her trl etk ve denetmden uzak mll br kurul oluturulmaldr. nem 1- Kurtulu savann teklatlanmas gerekt belrtlmtr. 2- Bu maddenn sonucu lk kez Erzurum Kongresnde Temsl Heyet adyla br kurul oluturulmutur. Bu kurul Svas Kongresnde tm yurdu temsl hale getrlmtr. 5- Anadolunun en gvenl yer olan Svasta mll br kongre toplanmaldr. nem 1- Blgesel drenlern br merkezde toplanmas amalanmtr. 2- Teklatlanmak n somut admlar atlmaya balanmtr. 3- Alnacak kararlarn tm yurdun temslclernn onaylamas amalanmtr. 4- Demokratk yntem uygulamaya konulmutur. 5- Mll brlk salanarak cemyetlern brlemesne zemn hazrlanmtr. 6- Her lden halkn gvend k hemen Svasa doru yola kmaldr. nem 1- Alnacak kararlarn ksel del de Mll kararlar olmas amalanmtr. 7-Svasta kongreye katlacak delegeler Mdafaa- Hukuk ve Redd lhak Cemyetler ve beledyeler tarafndan selecektr. nem 1- Yerel dareler etkl klnmtr. 2- Delegelern Mll Mcadele yanls olmalar salanmaya allmtr. 8- Bu genelge mll br sr olarak saklanmal, delegeler gerektnde kmln gzleyerek Svasa gelmeldrler. nem

1- Genelge kararlarnn stanbul hkmet ve tlaflar tarafndan engellenece hatrlatlmtr. 2- Svas Kongresnn engellenece belrtlmtr. 9- Dou ller adna 10 Temmuz 1919 da Erzurumda br kongre toplanacaktr. Der llern delegeler Svasa ulaablrlerse Erzurum Kongresnn delegeler de Svasa yola kacaklardr. nem 1- Erzurumda blgesel cemyetlern toplayaca kongre der blgelere de duyurularak bu tp kongrelern yaygnlatrlmasn salamak stenmtr. 10- Asker ve Svl teklatlar datlmayacak, ynetm devredlmeyecek ve slahlar teslm edlmeyecektr. nem 1- Gerektnde slahl mcadele yaplaca belrtlmtr. 2- Mondros Antlamasna kar klmtr. 3- Yaplacak mcadelenn top yekn olaca belrtlmtr. 4- Mustafa Kemal Paann asl grevn yerne getrmeyece ortaya kmtr. 5- Asker ve svl makamlarn Mll Mcadele yanllarnda kalmas amalanmtr. Amasya Genelgesnn Ml Mcadeledek Yer 1- Br htlal beyannames zelln tar. 2- Trk nklbnn htlal Safhasn balatmtr. 3- Syas, asker ve hukuk br dren balatmtr. 4- Havza Genelgesyle uyanan ulusal bln harekete gerlmtr. 5- stanbulun Anadolunun sesn dnlemes gerekt belrtlmtr. 6- stanbul hkmetne gvenn ytren vatansever aydn ve subaylarn Anadoluya gemeler salanmtr. 7- Svas Kongres n delege semler yaplmaya balanmtr. 8- En karanlk gnlerde br mlletn yenden drln salamtr. 9- Ml Mcadelenn gerekes, amac ve yntem belrtlm ve btn kongrelern ve teklatlarn temel bu genelgeye dayanr. 10- Mll egemenlk ve mll bamszlk brlkte balatlmtr. 11- stanbul hkmetne kar cephe alnmasna ramen saltanata kar klmamtr. Amasya Genelgesne Tepkler 1- stanbul hkmet Mustafa Kemal Paay stanbula arm ve sterse zne ayrlablecen sylemtr. 2- stanbul hkmet genelgenn yasad olduunu lan etm ve uygulayanlarn tutuklanacan aklamtr. 3- Mustafa kemal Paann stanbula gelmemesnden dolay mfettlk grevnden alnm ve tutuklama karar kartmtr.

ERZURUM KONGRES 23 Temmuz7 Austos 1919 Mustafa Kemal Paa Tokattan Erzuruma gem ve br sre daha stanbul le haberlemey srdrmtr. Ancak bunun fayda salamadn grerek askerlkten stfa etmtr ve stanbul hkmetne ball ve emrlere uyma zorunluluu ortadan kalkmtr. Mustafa Kemal svl olarak ulusal dren teklatlandrmay srdrmtr. Svl olarak lk almas Erzurum Kongresnn bakanldr. Ermenlern Dou Anadoludak faalyetlerne kar Dou Anadolu Mdafaa- Hukuk Cemyet kurulmu ve bu cemyetn almalar sonucu bu kongre toplanm ve ler gelenler ve Kazm Karabekr davet zerne Mustafa Kemal de katlmtr.

Mustafa Kemal askerlkten stfa ett zaman 15. Kolordu Komutan Kazm Karabekr Ben ve ordum emrnzdeyz dyerek onu desteklemtr Kongrenn Toplanma Nedenler 3 Mart 1918 de Rusya le Brest Ltowsk Antlamas yaplarak Dou Anadolu Osmanlya kalmt. Fakat tlaf devletler bu antlamay tanmamaktayd. Mondrosta Dou Anadoluda Ermen Vlayetler fades vard. Ve Ermen devlet kurmay amalyorlard. 18 Ocak 1918 dek Pars Bar Konferansnda Dou Anadoluda ermen Devlet kurulmas karar alnd. Bu kongrenn temel amac, blgenn Trk yurdu olarak kalmasn salayacak kararlar almakt. Bu kongreye Trabzon Mdafaa- Hukuk Cemyet de delege gndererek katlmtr. Kongrenn Al ve Alnan Kararlar Dou Anadolu llernden 54 delegenn katlmasyla kongre balad. Kongrenn balad gn stanbul hkmet bakan Damat Fert Paa kongrey syan hareket olarak ntelemtr. 1- Mll snrlar nde vatan br btndr paralanamaz nem 1- Yurdun her blgesnn br btn olduunu ve snrlardan tavz verlmeyece belrtlmtr. 2- Mll Snrlar fades lk defa kullanlmtr. 3- Bu madde Msak- Mll kararlarnda da yer almtr. 2- Her trl gale kar mllet brlkte kar koyacaktr. nem 1-Blgesel glern brlkte hareket etmes gerekt belrtlmtr. 2- Bu amala lk neml adm olarak da Dou Karadenz ve Dou Anadolu cemyetler, Dou Anadolu Mdafaa- Hukuk Cemyet adyla brletrld. 3- stanbul hkmet grevn yapamazsa gec br hkmet kurulacaktr. Hkmetn yeler Mll Kongre veya Temsl Heyet tarafndan selecektr. nem 1- stanbul hkmetne kar Alternatf br hkmet kurulmas gerekt belrtlmtr. 2- Alnan kararlarn uygulanablmes n blgesel br Temsl Heyet oluturulmu, bakan da Mustafa Kemal Paa selmtr. 4- Ml radey hkm klmak n mll kuvvetler kullanlmaldr. nem 1- Ulusal radenn hkm klnmas gerekt belrtlmtr. 2- Yabanc devletlerden yardm almaktansa bu n mll kuvvetler le gerekletrlece belrtlmtr.

5- Hrstyan halka syas hkmyetmz ve Sosyal dengemz bozacak ayrcalklar verlemez. nem

1- Aznlklarn Tanzmat ve Islahat Fermanyla kazandklar ayrcalklarn kabul edlemeyece belrtlmtr. 2- Her ynyle tam bamszlk hedeflend ve hbr devletn karamayaca belrtlmtr. 6- Manda ve hmaye kabul edlemez. nem 1- Mondrostan sonra ulusal drenn gerekleemeyecene nanalar Yurdun paralanmasna kar nglz veya ABD manda ynetmn stemekteydler. Buna lk cdd tepk Erzurum Kongresndek bu kararla belrtlmtr. 7- Mebusan Mecls hemen toplanmal ve hkmet denetlemeldr. nem 1- stanbul hkmet denetlenemed n mllet temsl edemed belrtlmtr. 2- Meclsn alarak mll radenn egemen klnmas amalanmtr. 3- Ulusal radeye verlen nem belrtlmtr. Erzurum Kongresnn Mll Mcadeledek Yer 1- Blgesel br kongre olmasna ramen alnan kararlar tm yurdu lglendren ntelktedr. 2- Bu kongrede ulusal egemenl koulsuz olarak gerekletrmek gr ortaya kmtr. 3- Bu karalarn uygulanmas n 9 klk heyet olumu ve Mustafa Kemal Bakan selmtr. Yetkler blgeseldr. Fakat Svas Kongresnde Tm yurdu kapsayacak eklde genletlmtr. 4- Yetkler elnden alnm olduu halde Mustafa Kemal Paay bakan semeler ona gvendklern gsterr. 5- alnan kararlar sadece stanbul hkmetn del tlaf devletlern de balayc ntelktedr. 6- Mondros Atekes Antlamasnn kabul edlmed aka belrtlmtr. 7- Osmanl ynetm le halk arasnda byk gr ayrl olduu ortaya kt. 8- Erzurum Kongres br mecls gb hareket etmtr. 9- Erzurum Kongres bat drenne de olumlu etk yapmtr. 10-Erzurum Kongresndek kararlar Svas Kongresnde aynen kabul edlmtr. 11- Dou Anadoludak drenler brletrlm ve btn yurtta brletrlmes yolunda lk adm atlmtr. 12- stanbul hkmet Kongrenn engellenmesn ve Mustafa Kemal Paann tutuklanmasn stemesne ramen stekler yaplmamtr. Bu da gvenrln ve otortesn kaybettn gstertr. 13- Mustafa Kemal Paa stanbul hkmetnn kar halkn temslcs ve lder olarak selmtr. 14- Bu kararlar btn resm makamlara ve tlaf devletlerne gnderlmtr. 4- BALIKESR KONGRES 2630 Temmuz 1919 Bat Anadoluda Yunan ordularna kar dzensz hareket eden Kuvay- Mllye brlklern rgtlemek n blgesel kongreler dzenlenmtr. En nemllernden br bu kongredr. 1- Yunan ordusuna kar seferberlk devam edecek 2- Herkes Yunanllara kar slhaltna alnmakla ykmldr 3- Askerlkten kaanlar cezalandrlacaklardr. 4- Dren br elden ynetmek n Merkez br heyet kurulacaktr. nem 1- Amasya Genelgesnn kararlar bu kongrede de kabul edld. 2- Sadece Bat Anadoludak dren rgtlemek n kararlar alnmtr. 3- stanbul hkmetnn yeterszl br kez daha ortaya kt. 4- Bat Anadoludak drenn ynetm br merkezde toplanmtr. 5- Kongre kararlar tlaf devletlerne telgrafla bldrlmtr.

6- Amac ve alnan kararlar le blgesel br kongredr. 5- ALAEHR KONGRES 1625 Austos 1919 Balkesr kongresnde alnan kararlar gzden germek ve kararlarn daha y uygulanmasn salamak n toplanmtr. 1- Yunanllara kar dren galler sona erene kadar srecektr. 2- Yunanllara kar askere alma lemler hzlandrlacaktr. 3- Yunanllarn halka yapt katlamlar nedenyle gerekrse tlaf devletlernden yardm stenecektr. nem 1- Yunanllarla daha etkl mcadele gerekt belrtlmtr. 2- Yunanllarn katlamlarndan honut olmayan tlaf devletlernn bu durumundan yararlanlmas amalanmtr. 3- Asker rgtlenmeye ncelk verlmes belrtlmtr. 4- stanbul hkmetne kar klm padaha se ballk bldrlmtr. 5- Blgesel br kongredr. NOT: Toplanmas ynyle Erzurum Kongres gb blgesel olmalarna karn fark bu kongrelerde Mustafa Kemal Paa gb br lderlernn olmaydr. NOT: Balkesr ve Alaehr Kongreleryle Yunanllara kar Bat Cephes kurulmutur. Svas Kongresnde de alnan kararla Al Fuat Paa Bat Cephesnn komutan olmu ve Bat dren Temsl Heyetne bal hale geld. SVAS KONGRES 411 Eyll 1919 Svasta kongrensn toplanaca Amasya genelgesnde duyurulmu ve her lden knn katlmas stenmt. Svas Kongresnn Amalar 1- Amasya Genelgesnn karalarn uygulamaya germek 2- lke genelndek dren tek elde toplamak ve ynetmek 3- Temsl Heyetnn tm yurdu temsl etmesn salamak 4- stanbul hkmetnn yetersz kalmasyla halkn haklarn koruyan kararlar almak NOT: tlaf devletlernn basksyla stanbul hkmet kongrey engelleme steyerek Anadoludak otortesn kazanmaya almtr. Svas Kongresn Engelleme almalar 1- stanbul hkmet kongrey yasad lan ett ve katlanlarn tutuklanacan bldrd. 2- Svasa gden yollarda denetm artrld. 3- Harput-Elaz vals Al Galp kongrey basmakla grevlendrld 4- kongre toplanrsa ehrn Franszlarca gal edlece duyuruldu NOT: Btn engellemelere ramen Svas Kongres topland. Fakat bask nedenyle katlamayan delegeler oldu. Kongrey basmak steyen Elaz vals Al Galpn ordusunu Kazm Karabekr tarafndan datlmtr . Bu durum Anadoludak drenn stanbula kar gcn gstermektedr. Bu olay sonrasnda Mustafa Kemal Paa stanbul Hkmet le Anadolu arasndak haberlemey kesmtr. 1- Mll snrlar nde vatann br btn olduu ve paralanamayaca belrtlmtr.

nem 1- Erzurum Kongresnde alnan bu karar btn temslcler tarafndan onaylanmtr. 2- Gayr Mslmlere syas egemenlmz ve sosyal dengemz bozacak ayrcalklar verlemez. nem 1- Dn ve rk ayrmclna kar klm ve bu amala d basklara boyun elmeyece belrtlmtr. 3- Ulusal dren etkl klmak n btn cemyetler Anadolu ve Rumel Mdafaa- Hukuk cemyet ad altnda brletrlmtr. nem 1- Yurt genelndek dren tek elde toplanmtr. 2- Blgesel dren yerne ulusal br rgtlenme dnces kabul edlmtr. 4- Temsl Kurulunun yetkler tm yurdu temsl edecek eklde genletlmtr. nem 1- Erzurum Kongresnde oluturulan Temsl Heyet tm yurdu temsl eder hale gelmtr. 2- Anadolu ve Rumel Mdafaa- Hukuk Cemyet adna Temsl Heyet karar verme yetksne sahp oldu. 3- Temsl Heyet bakanlna selen Mustafa Kemal Paa yurt apnda drenn temslcs olmutur. 4- Temsl Kurulu Al Fuat Paay Bat Cephesne atayarak yrtme yetksn kullanarak lk defa hkmet gb hareket etmtr. 5- Temsl Kurulu 23 Nsan 1920 Ankarada TBMM alana kadar varln devam ettrmtr. 5- Manda ve hmaye kesn olarak reddedlmtr. nem 1- Erzurum Kongresnde byk tartmaya sebep olan bu konu bu kongrede de tartlm ve Kongre bu konu nedenyle dalma tehlkes germtr. Fakat delegeler kna edlerek manda ve hmaye kesn olarak reddedlmtr. 6- Mebusan Meclsnn toplanablmes n almalara devam edlmes kararlatrld. nem 1- Ulusal radenn her eye ramen salanmas gerekt belrtlmtr. 7- Mlletn bamszln ve vatann btnln tehlkeye drmemek kaydyla herhang br devletten ekonomk yardm alnablece belrtlmtr. nem 1- lkenn kurtulmas ve kalknmas n her trl almann yaplablece ancak mlletn bamszl ve vatann btnlnden tavz verlemez. SVAS KONGRESNN SONULARI

1- Her ynyle ulusal br kongredr. 2- Yurdun her yernden delegelern katlmasyla mecls gb alm TBMMnn br provasdr. 3- Erzurum Kongresnde alnan kararlarn btn yurt n geerl olmas salanmtr. 4- Mustafa Kemal Paa tm asker ve svl drenn lderdr. 5- Bat, Dou ve Gney Cephelerndek askerlern organzel hareket etmeler salanmtr. 6- Temsl Heyetnn uygulamalar sonucu Damat Fert Kabnes 2 Ekm 1919 da stfa etmtr ve yerne Al Rza Paa Kabnes kurulmutur. Bu gelme Temsl Heyetnn lk syas baarsdr. 7- Amasya Genelgesnde alnan kararlar yurt genelnde uygulamaya koyulmutur. 8- Temsl Heyet stanbul hkmetne kar alternatf br hkmet gb hareket etmeye balamtr. 9- Erzurum ve Svas Kongrelernde alnan kararlar Msak- Mllnn de temeln oluturmutur. 10- stanbul hkmet le Temsl Heyetnn arasndak Amasya Grmelernn yaplmasnda Svas Kongres etkl olmutur. 11- Kongreden sonra Temsl Heyetnn yayn organ rade- Mllye gazetes karlmaya baland. NOT: Svas Kongresnden 1 hafta sonra Svasa gelen Amerkal General J.G. Harbord le gren Mustafa Kemal br Trk devlet kuracan syleyerek Svas Kongresnn amacn gstermtr.

AMASYA GRMELER VE PROTOKOL 2022- Ekm 1919 Damat Fert Paann yerne hkmet kuran Al Rza Paa uzlamac br tavr sergled. Mustafa Kemal Paa Al Rza Paaya Erzurum ve Svas Kongrelernde alnan kararlara saygl olursa yardm edeblecen sylemtr. stanbul hkmet Bahrye Nazr Salh Paay Amasyaya gnderd. Protokoldek Maddeler Temsl Heyet bakan Mustafa Kemal le Salh paa arasnda u kararlar alnd. 1- Mebusan Meclsnn almas n mlletvekl semler serbeste yaplacak 2- stanbul hkmet lehnde ve aleyhnde hbr alma yaplmayacak 3- Svas Kongres kararlar Mebusan Meclsne sunulmak artyla prensp olarak uygun grlmtr. 4- Mebusan Meclsnn gvenl olmayan stanbulda toplanmas uygun deldr. 5- Aznlklara syas ve sosyal dengeler bozacak ayrcalklar tannmamaldr. 6- Temsl Heyet stanbul hkmet tarafndan tannmaldr. 7- Trklern bulunduu mll snrlarn galne zn verlmemeldr. 8- Temsl Heyetnn zn alnmadan tlaf devletler le her hang br antlama yaplmamaldr. nem 1- stanbul hkmet Temsl Heyetn resmen tanmtr. 2- Ulusal drenn gz ard edlemeyece spatlanmtr. 3- Anadolunun kabul etmed hbr eyn uygulanamayaca grlmtr. 4- Salh Paa bu protokol stanbul hkmetne sunmu fakat kabul ettrememtr. 5- Sadece Mebuslar Mecls almas konusunda fkr brlne varld ortaya kmtr. 6- Temsl Heyet bu grmeden sonra Mebusan Mecls semler le lglenmtr. TEMSL HEYETNN ANKARAYA GEL 27 Aralk 1919 Amasya Grmelernden sonra Mustafa Kemal Paa Svasa dnd ve komutanlarla grt Amasya Grmelernde varlan uzlama le Anadoluda semler yapld ve selen mebuslar stanbulda toplanarak Mebusan Mecls almalarna balamtr.

Erzurum mebusu selen Mustafa Kemal Paa stanbulda toplanacak Mebuslar Meclsnn gven nde olana kadar Temsl Heyet le Ankaraya hareket etm ve Ankarada kalmtr. Temsl Heyetnn Ankaraya Gelmesnn Nedenler 1- stanbulda alan Mebusan Meclsnn almalarn yakndan takp etmek 2- Meclse gden ou mlletveklnn yolu Ankaradan gemesn deerlendrerek onlarla grmek 3- Bat Cephesndek gelmeler yakndan takp etmek 4- Mll Mcadele yanls Ankara halknn desten almak NOT: 27 Aralk 1919 da Ankaraya gelen Mustafa Kemal Paa stanbula gdecek mlletveklleryle grerek onlardan u steklerde bulunmutur. 1- Alacak olan Mebusan Meclsnde Mdafaa- Hukuk Grubu kurulmaldr. nem 1- Bylece Svas Kongresnde alnan kararlarn kabul edlmes kolaylaacaktr. 2- Svas Kongres kararlar Mebusan Meclsne kabul ettrlmeldr. nem 1- Bu kararlar Mustafa Kemal ve mletvekller le son kez grlm, dzenlenm ve Msak- Mllnn tasla hazrlanmtr. 3- Mebusan Mecls stanbul dnda toplanmaldr. nem 1- Meclsn tlaf devletler basksndan kurtarlarak hbr etk altnda kalmadan mll kararlarn alnmasn salamak amalanmtr. 4- Mmknse Mustafa Kemal Paa mecls bakan selmeldr. nem 1- Mebusan Meclsnn Mustafa Kemal Paann ynetmne alnmas dnlmtr. Bylece ulusal drenn Osmanlnn en yetkl kurumu tarafndan ynetlmes amalanmtr.

SON OSMANLI MEBUSAN MECLSSNN ALIMALARI 12 Ocak18 Mart 1920 Amasya Grmelernde stanbul hkmet le Temsl Heyetnn anlat ortak konu Mebusan Meclsnn almasdr. Temsl Heyetnn amac stanbul hkmetn denetm altna alarak mll kararlar kabul ettrmekt. stanbul hkmet de Anadoludak otortesn bu yolla tekrar kazanmay amalamtr. lk bata Meclsn almasn sakncal gren tlaf devletler sonralar Osmanl le yapacaklar antlamay meclse onaylatablmeler n kend denetmlernde olan stanbulda almasn destekledler. 12 Ocak 1920 de alan meclsn mlletvekller saltanata balyd. Ankarada Mustafa Kemal le gren brok mlletvekl sznden dnmt. Sonuta mecls bakan selemed. Meclste Mdafaa- Hukuk Grubu kurulmam onun yerne az mlletvekl le Felah- Vatan Grubu oluturulmutur.

Bu da mlletvekllernn bask le fkrlernn detrdklern gstermtr. Yne de Mll Mcadeleclern ounlukta olduu meclste 28 Ocak 1920 de Msak- Mll karalar gzl br oturumda kabul edlm. 17 ubat 1920 de ak oturumla btn dnyaya duyurulmutur. MSAK-I MLL (Mll Yemn) 28 Ocak 1920 1- 30 Ekm 1918 Mondros Atekes Antlamasnn mzalad gn gal edlen ounluu Araplardan oluan yerler blge halknn verece karara bal olacaktr. Fakat ounluu Trk ve slam olan yerler blnemez ve ayrlamaz br btndr. nem 1- lk defa Erzurum Kongresnde fade edlm Svas Kongresnde de kabul edlm olan Mll snrlar bu madde le aklanmtr. 2- Vatann blnmez br btn olduunu ve gallern tannmayacan belrtmtr. 3- Mondrostan sonra yaplan gallern sona ermes gerekt belrtlmtr. 4- 1. Dnya Sava srasnda gal edlen ounluu Araplarn olduu blgenn ynetm galc devletlere braklmasna kar klm ve Wlson lkesne dayanarak halk oylamas yaplmas stenmtr. 2- Halkn oylar le anavatana katlm olan Kars, Ardahan ve Batum n gerekrse tekrar halk oylamas yaplmaldr. nem 1- Bu vlayetn durumu 3 Mart 1918 de Rusya le yaplan Brest Ltowsk antlamas le halk oylamasna gdlmesne karar verld. Yaplan oylamada bu ller Osmanlya balanmay kabul ett. Mondrosta se Osmanlnn bu llerden eklmes kararlatrlmt. Bu madde halkn ounluunun Trk olmas nedenne dayanmtr. 3- Bat Trakyann hukuk durumu br halk oylamas le belrlenmeldr. nem 1- Osmanlnn Balkan Savalarnda kaybett Bat Trakyada Trklern ounlukta olmas nedenyle bu karar alnmtr. 4- stanbul ve Marmarann gvenl salandktan sonra stanbul ve anakkale Boaz tcar ulama alacaktr. Bu konuda lgl devletlern oybrlne gtmes gerekr. nem 1- stanbulun ve Boazlarn gvenl garant altna alnmak stenm, Boazlarn Trk ynetmne braklmas gerekt belrtlmtr. 5- Aznlklarn haklar komu lkelerde yaayan Mslman halka tannan haklar kadar gvenlk altna alnacaktr. nem 1- Komu lkelerde yaayan Mslman halkn uluslar aras antlamalarla belrlenm olan haklarn kullanablmeler karlnda Osmanldak aznlklar n de geerl alablece belrtlmtr. 6- Syas, adl ve mal gelmemze engel olan her trl snrlandrmalar kaldrlmaldr.

nem 1- Osmanlnn lerne karma anlamna gelen her trl durumun ortadan kaldrlmas gerekt belrtlmtr. 2- zellkle kaptlasyonlarn kaldrlmas gerekt belrtlmtr.

Msak- Mllnn Kurtulu Savandak Yer 1- Daha nce yasad olarak lan edlen Erzurum ve Svas Kongreler kararlar Mebusan Mecls tarafndan onaylanm ve resmyet kazanmtr. 2- Mll Snrlarn ne anlama geld aka belrtlmtr. 3- Mustafa Kemal Paann ulusal drenn hakll kabul edlmtr. 4- yaplacak bar antlamasnda Trk tarafnn kabul edece konular ve snrlar belrtlmtr. 5- Syas, ekonomk ve hukuk alanlarda tam bamszln amaland belrtlmtr. 6- Mll Mcadelenn syas program belrlenmtr. 7- Lozan Bar Antlamas grmelernde Msak- Mll kararlar TBMM temslclernn temel dayana olmutur. Msak- Mllye Tepkler ve stanbulun gal tlaf devletler ve stanbul hkmet Meclse bask yaparak kararlarn ptal edlmesn stem fakat baaramamlardr. tlaf devletlernn basks nedenyle Al Rza Paa kabnes stfa etm ve Salh Paa yen kabne kurmutur. Fakat tlaf devletler basky artrarak 16 Mart 1920 de stanbulu gal etm ve brok aydn tutuklamlardr. Aznlklarn Mslmanlara kar yamalamalar balam brok Trk subay tutuklanmtr. Meclsn yaplanlar sndremeyecen anlayan tlaf devletler Mebusan Meclsn kuatm, ok sayda mlletvekln tutuklam ve zorla mecls kapatmtr. NOT: tlaf devletler stanbulun galnn Anadoluda ayaklanmaya neden olmasn nlemek n u blgy yaynlamlardr. 1- gal gecdr. 2- tlaf devletlernn amac saltanat makamnn etksn krmak del daha etkl hale gelmesn salamaktr. 3- Anadoluda syan ktnda veya katlam yapldnda stanbul Trklerden alnacaktr. 4- Herkes saltanat makam olan stanbulun emrlerne uymaldr. Mustafa Kemal Paann stanbulun galne Kar Tepks stanbulu gal ve meclsn kapatlmas Mustafa Kemal Paann Mecls stanbulun dnda gvenl br yerde kurulmas gerekt fkrn hakl karmtr. Mustafa Kemal Paa Mll radenn Ankarada harekete gemes n u almalar yapmtr. 1- tlaf devletlerne protesto telgraflar ekerek galn haksz olduunu belrtmtr. 2- Tutuklanmam mlletvekllern Ankaraya ararak yenden semler yaplmasn ve Ankarada mecls kurulmas arsnda bulundu. 3- Gelrler stanbula gden kurumlarn bu gelrlern dondurmalarn sted. 4- An br gal nlemek n Ankaraya balants olan Geyve ve Ulukla demryollarn tahrp ettrmtr. NOT: stanbulun gal ve meclsn kapatlmas dren daha kararl hale getrd.

Bu durum Mustafa Kemal Paann kurtuluun tek ares olduunu gsterm ve TBMMnn almasn hzlandrmtr. TBMMNN AILMASI VE ALIMALARI Mustafa Kemal Paa Meclsn gvenl olmad n stanbulda almasna kar kmt. Mecls tlaf devletlernce kapatlnca hakll ortaya kt ve yen br mecls n almalara balad. 19 Mart 1920 de br genelge yaynlayarak Ankarada olaanst toplanacak meclse her lden 5 mlletvekl selerek 15 gn nde Ankaraya gelmelern sted. stanbuldak meclsten tutuklanmam olanlar da seme grmeden Ankaradak meclse katlmalarn sted. Bu da Mustafa Kemal Paann mll radeye verd nem gsterr. stanbul gal edlmesne ramen Mustafa Kemaln arsna katld ve baz engellemeler dnda semler yaplarak 23 Nsan 1920 de Ankarada mecls ald. Bu mecls 1 Nsan 1923e kadar olaanst yetklere sahp mecls adyla ald. lk oturumu 120 k le gereklem, sonradan katlanlarla bu say 390a ulamtr. Mustafa Kemal Paa bakan selm ve meclsn alma sstem le lgl br nerge verm ve 24 Nsan 1920 de mecls tarafndan kabul edlmtr.

LK TBMMNN ALIMA ESASLARI 1-TBMMnn stnde hbr g yoktur. nem 1- Ynetmde tek egemen g mllettr ve ulusun egemenlne dayal ynetm anlay benmsenmtr. 2- Saltanat makam ve stanbul hkmetnn TBMMy ynlendremeyece belrtlmtr. 2- Padah ve halfe zor durumdan kurtulduu zaman mecls onlarn durumunu kanunlarla belrleyecektr. nem 1- Mll brln korunmas, saltanat yanllarnn kstrlmemes n byle br madde benmsenmtr. 2- Bu maddeyle TBMMnn padah da kurtarmak n mcadele ett belrtlmtr. 3- Hkmet kurmak gerekldr. Gec br res veya padah vekl atamak doru deldr. nem 1- Alnacak kararlar uygulanablmes n stanbul hkmet yerne Ankaradak mecls yen hkmet kurmaldr. 2- Ankaradak hkmetn her trl faalyette tek yetkl olduu belrtlmtr. 3- Padah vekl atanamaz denerek TBMM hkmetnn baskda kalmamasn salamtr. 4- Yen alan meclsn srekl olduu ve kararlarn bamsz olduu belrtlmtr. 4- TBMM, yasama ve yrtme yetksne sahptr. nem 1- Olaanst br durumda ald n mecls tm yetkler elnde toplamtr. (Gler Brl) 2- Gler Brl uygulanarak alnacak kararlar ksa srede sonulanmas amalandrlmtr.

3- Yasama yetksn kullanan TBMM sulularn yarglanmas n stklal Mahkemeler kurulmasn kararlatrlm ve bylece mecls yarg yetksn de elne almtr. 5- Meclsten selecek br heyet hkmet lern yrtecektr. Mecls bakan hkmetnde bakandr. nem 1- Mecls Hkmet Sstem kabul edlmtr. Cumhuryetn lanndan sonra bu sstemn yern Kabne Sstem almtr.

LK TBMMNN ZELLKLER 1- gallere kar oluan dren tek at altnda toplanmtr. 2- Mlletn rades ynetmde egemen klnm Ulusal egemenlk gereklemtr. 3- Osmanl Mebusan Mecls mlletvekller de TBMMye katlm bylece TBMM farkl grlere ak olduunu gstermtr. 4- TBMM Gler Brln benmsem ve bylece Olaanst yetklere sahp mecls ya da htlalc Mecls unvann almtr. 5- Kurtulu Savanda btn savaalar TBMM tarafndan ynetld n Sava Mecls de denr. 6- Yen Trk Devletnn lk kurumlarn kurmas ve temel yasarln kabul etm olmas bakmndan Kurucu Mecls de denr. 7- TBMMnn almasyla Temsl Heyetnn grev sona ermtr. 8- tlaf devletlerne telgraf eklerek stanbul hkmet le yaplacak hbr antlamann kabul edlmeyece bldrlmtr. 9- 23 Nsan 1920 de alan lk TBMM 1 Nsan 1923 de semlern yenden yaplmas n almalarna son verm knc mecls 11 Austos 1923 de almtr. 10- lk TBMMde aznlk mlletvekllernn bulunmamas bu meclsn mllyet ntelklere sahp olduunu gsterr. LK TBMM YAPTII FAALYETLER 1- Hyanet- Vatanye kanunu karld. 2- stklal Mahkemeler kuruldu. 3- syanlar bastrld. 4- Bat Anadoluda dzenl ordu kuruldu. 5- 1. nn, 2. nn, Eskehr-Ktahya, Sakarya, Byk Taaruz ve Bakomutanlk savalar yapld. 6- Dou, Gney ve Bat cephelerndek zaferlerle Anadolu gallerden kurtarld. 7- 1921 Anayasas le stklal Mar kabul edld. 8- Mudanya Atekes Antlamas mzaland. 9- Saltanat kaldrld. 10- Lozan Grmeler balatld. Bu srada mecls seme gtt n Lozan Antlamasn knc TBMM onaylad. TBMMYE KARI IKAN AYAKLANMALAR Drenn engellenememes ve Meclsn almas sonucu tlaf devletlernn desteyle Damat Fert hkmet 4 Mays 1920 de Mustafa Kemal Paa ve arkadalar n dam karar ald. stanbul eyhlslamndan Mustafa Kemal aleyhne fetvalar alnm ve Anadoluya datlmtr. Ayrca Kuvay- Mllyeye kar kan syanlar desteklenerek TBMMnn otortesnn zayflatlmas amalanmtr. 1- STANBUL HKMET TARAFINDAN IKARILAN SYANLAR

Aznavur Ayaklanmas Osmanl subay Ahmet Aznavur stanbul ve tlaflardan ald destekle Manyas, Susurluk, Bga, Gnen ve Ulubatta karm Kuvay Mllye Kasm 1919 da syan bastrmtr. TBMM aldktan sonra tekrar ayaklanm bu defa erkes Ethem ve Al Fuat Paa Mays 1920 de etksz hale getrmtr. Kuvay- nzbatye Ayaklanmas stanbul hkmet tlaflardan slah alarak Adapazar Geyve blgesnde Kuvay- Mllyeye kar bu brl kurmu. Hlafet Ordusu da denr. Bu brlk Kuvay- Mllyeye saldrm fakat yenlerek dalm ve gnll olarak Kuvay- Mllyeye katlmlardr. NOT: Boazlarda kan bu syanlar tlaf devletlernn desteklemesnn neden Kuvay- Mllyenn teklatlanmasn nlemekt ama baaramadlar. 2- STANBUL HKMET VE TLAF DEVLETLERNN KIKIRTMASI LE IKAN AYAKLANMALAR tlaf Devletler galler kolaylatrmak, Sevr Antlamasn kolayca uygulayablmek ve TBMMnn Anadoludak otortesn yok etmek n bu syanlara destek vermlerdr. Bolu, Dzce, Hendek, Adapazar Ayaklanmalar Boazlara yakn blgelerde nglz desteyle 13 Nsan 1920 de bu syanlar balad. Kuvay- Mllye bu syanlar 23 Eyll 1920 de syanlara son verd. Yozgat-Boazlayan Ayaklanmalar apanoullar ve Aynac oullar alelernn ynlendrd bu syanlar erkes Ethemn yardmyla 1920nn sonlarnda bastrlmtr. Afyon Ayaklanmas Yozgat syan srasnda Afyonda opur Musa syan etm kuvay Mllye basks sonucu Yunan ordusuna snm ve syan sona ermtr. Konya Ayaklanmas En nemls Delba Mehmet syandr. Kuvay Mllyenn basks sonucu Mersndek Fransz brlklerne snm ve syan sona ermtr. Mll Aret Ayaklanmas Urfa, Sverek ve Vran ehrde Franszlarn deste le ayaklanan Mll aret Kuvay Mllye ye kar baarsz olunca Franszlara snm ve syan sona ermtr. Al Bat syan: Mardn ve Nusaybnde kmtr. eyh Eref syan: Bayburtta kmtr. Kokr syan: Erzncan, Zara ve Ko hsarda kmtr. NOT: Bu syanlar TBMMye kar km ve bastrlmtr. 3- AZINLIKLARIN IKARDII SYANLAR Rum ve Ermenler Wlson lkelerne dayanarak bamsz devlet kurmak n ayaklanmtr.

Dou Anadoluda Ermenlern Rusya desteyle ayaklanan Ermenler brok nsan ldrmtr. 15. Ordu komutan Kazm Karabekr Ermenler snrlarmzn dna atarak Gmr Antlamas mzalanarak Ermen sorunu sona ermtr. Adana, Urfa, Antep ve Maratak Ermenler Franszlarn deste le ayaklanm Kuvay Mllyenn hem Franszlar hem Ermenler blgeden atlmlardr. Dou Karadenze Rusyadan gelen Rumlar le beraber Samsun, Ordu, Gresun ve Trabzondak Rum aznlklar Aralk 1920 de ayaklanarak Wlson lkelerne dayanarak Pontus Rum Devletn yenden kurmay amalamlardr. nglzler desteklem ubat 1923 de syan sona erd. Bu TBMMy en uzun sre uratran syandr. Bat Anadolu Yunanllardan ald destekle Rumlar syan etm bu syan Byk Taarruz sonucunda sona erd. 4- KUVAY-I MLLYE BRLKLERNN AYAKLANMASI zmrn gal sonras kurulan Kuvay Mllye btn yurda yayld. Dzenl hareket etmedklernden ve tek merkezden ynetlmemeler sonucu Yunanllara kar baarl olamyorlard. Bu yzden TBMM dzenl ordu n smet nny grevlendrd. 10 Kasm 1920 de Blecke gderek kuvay Mllye brlklernn yen kurulan orduya katlmasn stem katlmayanlarla mcadele edlmtr. Mansada Demrc Mehmet Efe ve Ktahyada erkes Ethem yen orduya katlmak stememtr. Yen ordu Demrc Mehmet Efenn brlklern datm fakat erkes Ethem le mcadele etmesnden yararlanan Yunanllar Eskehr ve Afyona kadar lerlemtr. Albay smet nn, nn blgesnde Mevzlenm ve Yunanllar yenmtr. Daha sonra erkes Ethem syanna son vermtr. erkes Ethem syan yen orduyu ok zor durumda brakm Yunanllarn yen galler yapmasna neden olmutur. TBMMnn Ayaklanmalara Kar Ald nlemler 1- 29 Nsan 1920 de Hyanet- Vatanye Kanunu kabul edlerek syan edenler vatan han lan edld. 2- 11 Eyll 1920 de stklal Mahkemeler kuruldu. yeler TBMM nden seld. Ceza yetks de bunlara brakld. 3- stanbul hkmetnn yaynlad fetvalara karlk Ankara mfts Rfat Brekden alnan fetvalarla TBMMye kar gelenlern vatan han olduklar lan edld. 4- Otortey salamak amacyla dzenl ordu kuruldu. 5- stanbul hkmet le resm haberleme kesld. TBMMye Kar kan Ayaklanmalarn Sonular 1- Kurtulu Savann uzamasna neden oldu. 2- gallern genlemesne ortam hazrlad. 3- 1. nn savana neden oldu. 4- Mll kuvvetlern brbrne kar mcadele etmeler mll kaynaklarn boa harcanmasna neden oldu. 5- Dzenl ordunun kurulmasn hzlandrd. 6- Yen kanunlar kmasn ve TBMMnn teklatlanmasn hzlandrd. 7- TBMMnn ayaklanmalar bastrmas Anadoluda otortesn artrd. SEVR BARI ANTLAMASI 10 Austos 1920 1. Dnya Savandan galp kan tlaf devletler Pars Bar Konferansn toplayarak yapacaklar bar antlamalarn belrledler. Fakat Osmanlnnk bell deld.

gale devam eden tlaf devletler Antlamay onaylatmak n Mecls Mebusann almasna zn vermlerd. Fakat Msak- Mll karalar nedenyle mecls gal edlm ve kapatlmtr. Yen mecls Ankarada almtr. Mll dren bymeden tlaf devletler talyada San Remo Konferansnda Osmanl le yaplacak antlamay belrledler. Osmanly temslen katlan Tevfk Paa antlamann ar artlar olduundan mzalanamayacan sylemtr. stanbul hkmetnn yava davranmas zerne yaptrm n yen galler balamtr. 22 Hazranda taarruza geen Yunanllar Balkesr, Nazll, Karamrsel ve Mudanyay alarak Mlne Hattna kadar ulatlar. Ayrca 20 Temmuzdan tbaren Yunanllar Edrne, Krklarel ve Tekrda gal ettler. Bu gelmeler zerne Osmanl Parsn Sevr kasabasnda antlamay mzalamak zorunda kald. Bu antlama 433 maddeden olumaktayd. neml Maddeler Snrlar 1- Dou-Bat Trakya ve Ege adalar Yunanstana verlecek 2- Mardn, Urfa, Antep ve Surye Fransaya verlecek 3- Rodos, On k ada ve Gneybat Anadolu talyaya verlecek 4- Arabstan, Musul ve Irak ngltereye verlecek 5- Dou Anadoluda Ermenstan ve Krdstan kurulacak 6- Osmanlya Tokat, Ankara ve stanbul arasndak blge kalacak Syas erkl Maddeler 1- stanbul Osmanlnn bakent olmaya devam edecek, fakat aznlklarn haklar korunmazsa stanbulda Osmanldan alnacak 2- Hcaz bamsz br devlet olacak Osmanl Msr zerndek haklarndan vazgeecek 3- Boazlar sava zamannda ble btn devletlern gemlerne ak olacak ve Boazlar Kurulacak olan Boazlar Komsyonu tarafndan ynetlecek. Bu komsyonun ayr br bayra ve btes olacak. Bu komsyonda Trk temslc olmayacak. 4- Aznlklara ayrcalk verlecek, verg vermeyecek ve askere gtmeyecek Asker erkl maddeler 1- Osmanlda mecbur askerlk kalkacak3 2- Osmanl ordusu 50 bn kden oluacak, orduda ar slah bulunmayacak 3- Denz gc 13 gemy gemeyecek ve denzalts olmayacak Ekonomk erkl Maddeler 1- Osmanl tamrat bedel ad le ar sava tazmnat deyecek 2- Kaptlasyonlar yenden yrrle konacak ve btn devletler yararlanacak 3- Osmanl malyes tlaf devletlernn kurduu br komsyon tarafndan ynlendrlecek, gerektnde bu komsyon Trk temslcsne danacak Sevr Bar Antlamasnn nem 1- Bu antlama le Osmanl tlaf devletlernn smrges oldu. 2- Osmanlnn Boazlar le lgl btn haklar ortadan kalkt. 3- Aznlklar Mslmanlardan daha fazla haklara sahp oldu, Osmanl uyruundan kma zendrld. 4- Anadoluda syas ve sosyal brlk bozuldu. 5- Osmanl hukuken kt zernde devam ederken bamszln kaybettren brok madde vardr.

6- Asker snrlamalar Osmanly savunmasz hale getrmtr. 7- Kaptlasyonlar genletlmtr. 8- Osmanl ekonoms smrge ekonoms halne gelmtr. 9- Bu antlama asker zorlama ve yen gallerle zorla mzalatlmtr. 10- Osmanl Mebusan Mecls tarafndan onaylanmad n hukuk geerllk kazanmamtr. tlaf devletler kk deklklerle bu antlamay TBMMye onaylatmaya almlarsa da baarl olamamlardr. 11- tlaf devletleryle bar br syaset zlemenn yarar olmad grlmtr. 12- Osmanlnn mzalad son antlamadr. 13- Mll mcadelenn azmn artrmtr. 14- TBMM bu antlamay tanmadn ve mzalayanlarn vatan han olduklarn lan etmtr. KURTULU SAVAINDA CEPHELER Kuvay Mllye hem tlaf devletlernn gallern yavalatm hem de TBMMnn kurulmas ve Anadoluda otortenn salanmasnda etkl olmutur. Ayrca dzenl ordunun kurulmasna da zemn hazrlamtr. TBMMye bal kuvvetler Kurtulu Savanda cephede savamtr. 1- DOU CEPHES Dou Anadoluda Rus ve Ermenlerle savalm bu cephedek olaylar byk devletlern Ermen Sorunu varm gb gstermelernden kaynaklanmtr. ERMEN SORUNU Osmanlda hmayesnde uzun sre yaayan Ermenlere Sadk mllet denrd. Fakat 19 yy da mllyetlk akm Ermenler etklem ve Rusyann kkrtmasyla Osmanly te ve dta zor durumda brakacak faalyetlerde bulunmulardr. Osmanlda Ermen Sorunu lk defa 18771878 Osmanl-Rus Sava sonras mzalanan Berln Antlamas le uluslar aras br sorun olmu. Osmanl slahatlar yapmay kabul ederek uluslar aras baskya boyun emtr. 19 yy sonlarnda ngltere ve Rusyann Ermenlere destekler artm. Rusya Ermen Devlet sayesnde Akdenze ulamay amalyordu. ngltere se Ermen Devletn etks altna alarak Rusyann Akdenze nmesn engellemek styordu. Rusya Tanak ve Hnak Cemyetlernn kurulmasna destek verd. Bu cemyetlern amalar unlardr. 1- Dou Anadoludak Ermenlern bamszln salamak 2- Ermenler dnya apnda teklatlandrarak uluslar aras destek salamak 3- Madd yardm salayarak slahl Ermen eteler kurmak 1885ten tbaren Anadolunun etl yerlernde Ermenler syan ett. Osmanl kuvvet kullansa da ngltere ve Rusyann engellemesyle baarl olamad. 1. Dnya Sava balaynca ngltere Ermenler kkrtarak Osmanly zor durumda brakm Ermenler Vann Ruslar tarafndan gal edlmesn salamlardr. Bunun zerne Osmanl 14 Mays 1915 de Tehcr Kanununu uygulayarak slahla dren gsterenlern Surye ve Iraka g ettrldler. 3 Mart 1918 de Rusya le mzalanan Brest Ltowsk antlamas le Ruslar ger eklrken Ermenler Anadoluda kalarak faalyetlerne devam ettrmlerdr. 30 Ekm 1918 de mzalanan Mondros Atekes Antlamasnda Ermen Vlayetler fades kullanlm ve Anadoluda Ermenstan kurulmasna zemn hazrlanmtr. 18 Ocak 1919 Pars Bar Konferansnda Ermen Devlet kurulmaldr karar alnmtr. 19 Kolordu komutan Kazm Karabekr Ermenlerle Dou Anadoluda mcadele etm. TBMMden her trl deste almtr.10 Austos 1920 de mzalanan Sevr Antlamasnda Ermenstann kurulmas aka belrtlmtr. Kazm Karabekr 30 Ekm 1920 de Kars zafern kazanarak Ermen ordusunu datm Ermenler takp eden Trk ordusu Gmry alarak Ermenlerle Gmr Antlamasnn mzalanmasn salamtr.

GMR ANTLAMASI 3 Aralk 1920 Maddeler 1- Dou Snr ldr Gl le Aras Nehr arasnda uzanacak 2- Sarkam, Kars, Kazman ve Idr Trk devletne verlecek 3- Ermenler Sevr Antlamasn tanmayacak ve Msak- Mlly kabul edecek 4- Ermenlerden Trklere kar slah kullanmam olanlar 6 ay nde ger dneblecek 5- Ermenstan Trkyeye dmanca tavr almayacak nem 1- TBMMnn bamsz br devletle mzalad lk antlamadr. 2- TBMMnn kazand asker zafer syas zaferle tamamlanmtr. 3- Msak- Mll snrlarnn br ksm gereklemtr. 4- Ermenstan TBMMy tanyan lk devlet olmutur. 5- Kurtulu Savann Dou Cephes kapanmtr. 6- Buradak brlkler Bat Cephesne kaydrlmtr. 7- Ermen sorunu sona ermtr. 8- Rusya le TBMM arasndak grmelern balamasna neden olmutur. 9- Grcstan le 21 Mart 1921 de Batum Antlamas yaplarak Artvn ve Batumun Trkyeye at olduunu kabul ettrlmesne ortam hazrlamtr. 10- Yen Trk Devlet kend adn lk defa bu antlamada Trkye olarak belrtmtr. NOT: Gmr Antlamasndan sonra Ermenstan ve Grcstan Rusya tarafndan gal edld. Rusya bu antlamann baz maddelernn detrlmesn stem ve 16 Mart1921 de Moskova Antlamas mzalanmtr. 13 Ekm 1921 de TBMM le Azerbaycan, Ermenstan ve Grcstan arasndak Kars Antlamasyla bu snrlar kesnlemtr. GNEY CEPHES Mondros Antlamasndan sonra nglzler Urfa, Antep, Mara ve Adanay Franszlara brakt. Franszlar gal kolaylatrmak n Ermenler kkrtarak ayaklandrd. Buradak Kuvay- Mllye brlkler yardm almadan Franszlar yenmtr. Yenlgy kabul eden Fransa TBMMnn Sakarya Zafern kazanmas zerne Ankara Antlamasn mzalayarak blgeden eklmtr. BATI CEPHES Yunanllarn zmr gal le halk slahlanm ve Kuvay- Mllye brlkler kurmultu. Yunan galnn yaylmas bu brlkler baarsz klmt. TBMM Dou ve Gneydoudak syan ve gallerle uratndan bat cephesne yardm edemed. Redd lhak Cemyetnn almalar sonucu Balkesr ve Alaehrde Kongreler topland ve drenn tek merkezden yaplmasna ve asker toplanmasna karar verld. Svas Kongresnde Temsl Heyet Al Fuat Paay Bat Cephes komutan olarak atad. Al Fuat Paa askerlern dsplnsz olmasndan dolay baarsz olmutur. Al Fuat Paa erkes Ethemn de yardmyla Yunanllara saldrmak n TBMMden zn stem fakat zn verlmemtr. Buna ramen saldrm ve yenlerek ger eklmtr. erkes Ethemn dzensz hareket etmes yenlgde etkl olmutur. Bunun zerne TBMM Al Fuat Paay grevden alarak Moskova Bykellne tayn ett. TBMM Bat Cephesn kye ayrarak br tarafa Albay smet nn der tarafa Refet Bey komutan yapt.

10 Kasm 1920 de smet nn Blecke gelerek brlkler dzenl ordu eklne sokmutur. ERKES ETHEM MESELES Kuvay Mllyelern ounu Osmanl subaylar ynetyordu Bu brlklern en nemls Kuvay Seyyare denlen erkes Ethemn brlkleryd. y etml ve daha kalabalkt. TBMMye kar kan syanlarda bastrmada baarl olmutu. Bu baarlarn etksyle sznn dnlenmesn sted. Bu davran Gedz Muharebesnde yenlgye sebep oldu. Albay smet Paa Bat Cephes komutan olunca btn brlkler yen orduya katlmasn stem fakat erkes Ethem kar gelmtr. smet Paa da erkes Ethem le savamaya balamtr. Yunanllar bunu frsat blerek taarruza gem ve 1. nn Savana neden olmutur. smet paa 1. nn savan kazanarak erkes Ethemn zerne gtt ve brlklern ortadan kaldrd. NOT: erkes Ethem Olay TBMMnn otortesn zayflatm ve Yunan galn kolaylatrmtr. syan bastrlnca TBMMye gven artmtr. 1. NN MUHAREBES 610 Ocak 1921 Nedenler 1- Yunanllarn erkes Ethem syanndan yararlanmak stemes 2- Sevr Antlamasnn TBMMye kabul ettrlmek stenmes 3- Yen ordunun glenmesnn nlenmek stemes 4- Eskehr alarak Demeyollarnn en neml merkezn denetm altna almak stemes 5- Ankaray gal ederek TBMMy ortadan kaldrmak ve Kurtulu savana son vermek stenmes 6- Yunanstann tlaf devletler yannda nemn artrmak stemes NOT: smet paa ekes Ethem le urarken yunanllarn lerledn rennce syan brakp Yunanllar nnde karlad ve yend. SONULARI 1- TBMMnn kurduu yen ordu lk zafern kazand. 2- Dzenl brlklern gerekll spatland. 3- TBMMye olan gven artt. 4- Dzenl brlkler katlm artt. 5- 1921 Anayasasnn kabul edlmesne zemn hazrlad. 6- stklal Mar lan edld. ( 12 Mart 1921 ) 7- Albay smet Paa Generalle ykseltld. 8- tlaf Devletler bu durumu deerlendrmek n Londra Konferansn toplad. TBMM bu toplantya katlarak uluslar aras alanda resm olarak tannmay baard. 9- Afganstan le dostluk antlamas mzaland. 10- Rusya le Moskova Antlamas mzaland. LONDRA KONFERANSI ( 21 ubat12 Mart 1921 ) TBMMnn nglz destekl Yunanllar yenmes zerne tlaf devletler bu konferans toplad. Amalar unlardr. 1- stanbul hkmet le TBMM arasnda anlamazlk karmak ve bundan yararlanmak 2- Sevr Antlamasn haffleterek TBMM ye onaylatmak 3- Dalan Yunanllarn toplanmas n zaman kazanmak

NOT: Bu konferansa stanbul hkmet resm olarak davet edlmt. Mustafa Kemal Paann da gelmesn stedler fakat TBMMy resmen davet etmedler. TBMMy Osmanlnn br sorunu olarak gryorlard. Yaplan almalar sonucu talyann resm davet zerne TBMM ayr olarak toplantya katlmtr. Bylece konferansta ngltere, Fransa, Yunanstan, talya, stanbul hkmet ve TBMM heyet katlm oldu. Mustafa Kemal Paa konferanstan br ey kmayacan blyordu fakat br heyet gnderd. Gndermesndek Amalar 1-gallern hakszln dnya kamuoyuna duyurmak 2- TBMMnn bar yanls olduunu gstererek tlaflarn TBMM aleyhndek propagandalarn nlemek 3- Msk- Mlly gerekletrme dek kararll gstermek 4- TBMMnn resmen tannmasn salamak 5- Trk halknn gerek temslcsnn TBMM olduunu gstermek NOT: Bu konferansta stanbul hkmet szcs Tevfk Paa sz TBMM szcs Bekr Sam Beye brakm. Bekr Sam Bey de Sevrn Uygulanamayacan ve Msak- Mll kararlarnn ne anlama geldn anlatan br konuma yapt. tlaf Devletler kk deklklerle Sevr TBMMye mzalatmaya alm fakat baaramamtr. Konferanstan sonu alnamamtr. Bekr Sam Bey ngltere, Fransa ve talya le baz antlamalar mzaladysa da TBMM onaylamamtr. Londra Konferansnn sonular 1- TBMM tlaf devletler tarafndan resmen tannmtr. 2- tlaf Devletler Sevr Antlamasnda byk deklkler yaplmas gerektn anlamaya balad. 3- tlaf devletler arasndak fkr ayrlklar yce dernlet. 4- TBMMnn Anadolu halknn gerek temslcs olduu ve bar antlamas mzalamak sted grld. 5- tlaf Devletler bu konferansla Yunanllara zaman kazandrm grmelerden sonu alamaynca Yunanllar tekrar saldrya germ ve 2. nn Muharebesne neden olmutur. 6- tlaf devletler Msak- Mllye dayal br bar antlamas yapmak n kesn zafer kazanlana kadar savalmas gerekt anlald. TRK-AFGAN DOSTLUK ANTLAMASI 16 MART 1921 Moskovada Rusya le grmeler yapld srada Afgan Heyet le TBMM heyet arasnda dostluk antlamas mzalanmtr. Ankara Antlamas da denlen bu antlama le lk defa Mslman br lke TBMMy resmen tanmtr. Bu durum TBMMnn Asyadak Mslmanlar arasnda saygnln artrmtr. MOSKOVA ANTLAMASI 16 MART 1921 Rusya 5 Aralk 1920 de Ermenstan gal ett. Rusya TBMM le antlamaya yanamyordu. Bu antlamaya ortam hazrlayan sebepler 1- Gneyde Franszlara kar baarl olunmas 2- 1. nn savann kazanlmas 3- Mustafa Kemal Paann dplomatk almalar 4- TBMMnn Kafkaslarda etknlnn artmas 5- TBMMnn Londra Konferansna davet edlp tlaf devletlernce tannmas TBMM bu antlamay unlar amalamtr.

1- Kafkas snrn kesnletrmey 2- TBMMnn tannmasn salamay 3- Msak- Mlly tantmay 4- Rusyann yardmn almay amalamtr. Rusya se bu antlamayla unlar amalamtr. 1- Yen rejm tantmay 2- Kafkaslardak etknln artrmay 3- TBMMy kend yanna ekmey 4- Kafkas snrn gvenlk altna almay amalamtr. 5- Bak petroller zerndek etknln artrmay amalamtr. Antlamann maddeler 1- k taraftan brnn kabul etmed antlama yaplmayacak 2- Osmanl le arlk Rusya arasndak antlamalar geersz saylacak 3- Rusya Msk- Mlly tanyacak 4- Osmanlnn Rusyaya verm olduu kaptlasyonlar kaldrlacak 5- Batum Grcstana kalacak. TBMMnn Ermenstan ve Grcstan le yapt antlamalar Rusya tanyacak 6- k devlet ktsad ve syas antlamalar yapacak 7- Boazlarn tcaret gemlerne ak kalmalar amacyla Karadenze kys olan lkeler le br konferans toplanacak Antlamann nem 1- Rusya le TBMM karlkl brbrlern tandlar 2- Rusya Sevr antlamasn tanmadn lan ett. 3- TBMM Dou snrn gvenlk altna ald. 4- Kaptlasyonlarn kaldrlmasn lk kabul eden Rusya oldu. 5- Batum kaybedlm ve Msak- Mllde lk tavz verlmtr. 6- Kurtulu savanda Rusya TBMMye yardm ett. 7- Rusya Boazlar konusunda ngltere, Fransa ve talyann karar vermesn kabul etmeyecen bldrd. NOT: 1. nn Savandan sonra toplanan Londra Konferans, Afgan Dostluk Antlamas ve Moskova Antlamas TBMMnn dnya syasetnde saygnln artrmtr. Bu durum kendn poltkalarda da kendn gstermtr. YEN TRK DEVLETNN LK ANAYASASI 20 Ocak 1921 23 Nsan 1920 de mecls alm ve 24 Nsan da tzk belrlenmtr. Meclsn daha ssteml almas n br Anayasaya htya vard. Douda Ermenler, Gneyde Franszlar ve Batda Yunanllara kar zafer kazanan TBMMnn kendne olan gven artm ve Yen Trk devletnn anayasasnn kabul edlmesne ortam hazrlamtr. Teklat- Esasye Kanunu denlen 1921 Anayasas 20 Ocakta mecls tarafndan kabul edlmtr. Maddeler 1- Egemenlk kaytsz artsz mlletndr. Ynetm ekl halkn kend kendn ynetmes esasna dayanr. nem 1- Ulusal Egemenle dayal br ynetm uyguland belrtlm

2- Saltanat makamnn yetkler gz ard edlm. Ortam msat olmad n saltanat kaldrlmamtr. 2-Yasama ve Yrtme yetkler Mllet Meclsne attr. nem 1- Gler brl lkes kabul edlmtr. 2- TBMM stklal Mahkemeler kurarak yasama ve yarg yetksnn elnde olduunu gstermtr. 3- Gler brl lkes olaanst hallerde abuk karar almak ve sonuca ulamak amacyla kabul edlmtr. 3- Trkye Devlet TBMM tarafndan ynetlr. Hkmet TBMM hkmet adn alr. nem 1- Mecls Hkmet Sstem anayasal br hale gelmtr. 4- TBMM llerden selen yelerden oluur. Semler k ylda br yaplr. Yens toplanncaya kadar esk mecls greve devam eder. Sem yaplmazsa toplant br yl uzatlr. nem 1- Meclsn k ylda seld belrtlm 1 Nsan 1923 de lk mecls semlere gtmek zere Faalyetlerne son vermtr. 5- Dn ler, yasa yapp kaldrma, sava ve bar yapma gb btn temel yetkler TBMMye attr. nem 1- TBMM sadece poltka del d poltkay da belrleyen tek kurum olduu belrtld. 2- Dn konulara TBMM karar verecek bu nedenle 1921 Anayasas lak br anayasa deldr. 6- TBMM lkey kend nden set bakanlar tarafndan ynetr. Mecls bakanlara gerektnde Ynerge verr ve detreblr. 7- Mecls Bakan Mecls Genel Kurulundan selr. Bakanlar Kurulu Bakan bakanlar tarafndan selr. Mecls Bakan Bakanlar Kurulunun da bakandr. nem 1- Mecls Bakan, Bakanlar Kurulu ve Mecls Genel kurulunun yetkler belrtlmtr. 2- mecls Bakannn stn yetkler tad belrtlmtr. 8- Kanun- Esasnn bu maddelerle elmeyen hkmler geerl olacaktr. nem 1- 1921 anayasas acl hazrlandndan her konuya yasal br dzenleme getrememtr. Bu an Kanun- Esas denlen Osmanl Anayasas le kapatmtr. 2- 1921 Anayasasnn yerne 1924 Anayasas getrlm bu anayasaya kadar en neml deklk 29 Ekm 1923te Cumhuryetn lan edlmesdr. STKLAL MARININ KABUL EDLMES

gal altnda ken mll deerlern yenden drlmes n Mll Etm Bakanlnn dzenled yarma sonucu Mehmet Akf Ersoyun yazd stklal Mar 12 Mart 1921 de TBMM tarafndan onayland. Bestes 1930 da Cumhurbakan Senfon Orkestras ef Zek ngr tarafndan yaplmtr. 2. NN SAVAI 23 Mart1 Nsan 1921 1. nn Savandan sonra toplanan Londra Konferansnda tlaf devletler Sevr TBMMye mzalatmay baaramaynca Bu konferansla zaman kazanan Yunanllarn TBMMy yenerek Ankaraya ulaacaklarn dnyorlard. Yunan taarruzunun amalar 1- tlaf Devletlernn sted antlamay TBMMye mzalatmak 2- Ankaray gal edp TBMMy datarak drene son vermek NOT: Yunanllar nn mevzlernde knc defa durduruldu. Fakat Trk ordusu Aslhanlar ve Dumlupnar taarruza gem fakat baarl olamamtr. Sonular 1- TBMM Bat Cephesnde knc kez zafer kazanm ve gven artmtr. 2- Yunanllar Trk ordusunun sadece savunma yapablecen ve saldr gc olmadn anlam ve daha gl br ordu n hazrlklara balamtr. 3- 2. nn Sava Eskehr-Ktahya Muharebelerne neden olmutur. 4- Yunanllarn yenlmes tlaf devletler arasnda gr ayrlklar artt. 5- talya ve Fransa gal ettkler yerler boatmaya baladlar. 6- Bat Cephesnn Gneyndek brlkler de smet nnnn emrne verld. 7- 1. ve 2. nn dman oyalayarak zaman kazanlmasn salamtr. NOT: 2. nn zaferyle Mustafa Kemal Paa nnye telgrafla Sz dman del mlletn maks talhn de yendnz demtr. ESKEHR-KTAHYA SAVAI 1. ve 2. nn Savann kazanlmas ramen Yunan ordusu yok edlememt. Ankaray alacaklarna nanyorlard. Yanan Kral gazetelere Ankarada basn toplants n sz ble vermt. Ankaray alacaklarna kesn gzyle bakyorlard. Yunallarn saldrmasndak amalar unlardr. 1- nn yenlgleryle kaybett saygnl tekrar kazanmak 2- tlaf devletlernden ald yardm artrmak 3- Ankaray gal ederek Sevr TBMMye kabul ettrmek 4- TBMM ordusunu ortadan kaldrmak NOT: Yunanllar en byk gcyle taarruza get. Trk ordusu yeternce savunma yapamad ve Mustafa Kemal Paann emryle Sakarya Nehrnn dousuna ekld. eklme nedenler unlardr. 1- Daha uygun br savunma hatt uygulamak 2- Trk ordusunun tamamen yok edlmesn nlemek 3- Yunanllar kmal noktalarndan uzaklatrmak Savan Sonular 1- TBMM lk ve tek yenlgsn ald. 2- Sakarya Nehrnn batsna gelen Yunanllar son saldr n hazrlk yaptlar.

3- Eskehr, Afyon ve Ktahya gale urad. 4- Ordunun eklmes Kurtulu savann kaybedld dncesne neden oldu. 5- TBMMnn daha gvenl olan Kayserye tanmas dnld ve tartld. 6- TBMMde Mustafa Kemal Paaya kar muhalefet artt. 7- talya ve Fransa gal ettkler yerler boaltmay durdurdu. 8- Mustafa Kemal Paaya bakomutanlk yetksnn verlmesne ve Teklf- Mllye Kararlarnn alnmasna zemn hazrlad. BAKOMUTANLIK YASASININ IKARILMASI 5 AUSTOS 1921 Eskehr ve Ktahya Savann kaybedlmes sonucu Mustafa Kemal Paaya muhalefet artmtr. Sorumlu olarak onu gryorlard. Muhalefet onun ordunun bana gep Mecls Bakanlndan uzaklamasn styorlard. Bylece yunanllar yendnde Mustafa Kemal Bakomutan olduu n gzden decekt. Mustafa Kemal Paa Bakomutanlk ve TBMMnn tm yetkler verlrse grev kabul edecen bldrd. Ve bu yasa karlarak aylna yetk verld. Bylece Erzurum Kongres nces 78 Temmuz 1919 da stfa ett askerle ger dnd. Bu yetkler abuk karar alma ve uygulamak n sted. Sakarya Savanda baarl olmas nedenyle bu Bakomutanlk yetks 20 Temmuz 1922ye kadar er aylk arayla uzatlmtr. Bakomutanlk Kanunu Mustafa Kemal Paa 29 Ekm 1923te Cumhurbakan selmesne kadar yrrlkte kalmtr.

TEKLF- MLLYE EMRLER ( MLL YKMLLKLER Kanunu ) 78 Austos 1921 Mustafa Kemal Paa ordunun hemen toparlanmas n sava kaybedlrse kmsenn elnde br ey kalmayaca n ordunun htyalarnn halk tarafndan karlanmasn salad. 1- Her lde Teklf- Mllye Komsyonu kurulacak 2- Her trl yyecek, gyecek, makne, ara ve bnek hayvanlarn yzde 40na sonra denmek artyla el konulacak 3- Halkn elndek aralar ordu n aylk 100 km ulam yapacak 4- Her aleden br ark, orap ve amar Komsyona verlecek 5- Btn sahpsz mallara el konulacak 6- Halkn elndek slah ve cephaneler gn nde orduya teslm edlecek 7- Demrc, nalbant, terz, dkmc ve marangozlar ordunun kontrolnde alacak NOT: htya ok olduundan uymayanlara ar ceza verlece belrtld ve stklal Mahkemeler yenden kuruldu. Bu emrlerden 15 gn sonra Sakarya Sava balad. Bu emrlerden tam yararlanlmam fakat sava kazanlmtr. 26 Austos 1922 Byk Taarruza kadar bu emrler uygulanm ve zaferlerde katks byktr. SAKARYA SAVAI 23 Austos13 Eyll 1921 Eskehr-Ktahya savan kazanan Yunanllar lojstk destek n Sakarya Nehrnn batsnda beklem zmr Lmanndan yardm aldktan sonra son br saldr le Ankaray almay planlyorlard. 14 Austosta yenden lerleyen Yunanllar Sakaryann dousunda Trk ordusu le karlat. Bu sava kaybedlrse Ankara gal edlecek ve TBMM zor duruma decekt. Bunun zerne Mustafa Kemal der komutanlara Hatt mdafaa yok sath mdafaa vardr. O sath btn vatandr. Demtr. Bu sava 22 gn 22 gece srmtr. Trk ordusu dman durdurmu ve 11 Eyllde kar saldr balatarak 13 Eyllde Yunanllar bozguna uratt.

Bu zafer TBMMnn erde ve darda tbarn artrmtr. Sonular 1- Avrupa karsnda 1683 dek 2. Vyana Kuatmasndan sonrak ger eklme Sakarya Zafer le sona ermtr. 2- Kurtulu sava son savunma sava olmu bundan sonra Trkler taarruza gemtr. 3- Azerbaycan, Grcstan ve Ermenstan le 13 Ekm 1921 de Kars Antlamas mzalanarak Kafkas snr kesnlk kazand. 4- tlaf devletler ararsndak gr ayrlklar artt ve Fransa le 20 Ekm 1921 de Ankara Antlamas mzaland. 5- 22 Ekm 1921 de ngltere le Esr Dem Antlamas mzaland. Daha nce Maltaya srlen Trkler anavatana dnmlerdr. 6- 2 Ocak 1922 de Ukrayna le Dostluk Antlamas mzaland. 7- talyann Anadoludan eklmes Sakarya savandan sonra tamamlanmtr. 8- Mustafa Kemal paaya TBMM tarafndan Gazlk ve Mareallk unvan verld. 9- Yunanllar tlaf devletlernden ald yardm ve deste kaybett 10- tlaf devletler TBMMye antlama teklf etm fakat TBMM Msak- Mllye uymayan bu teklf kabul etmemtr. 11- Sakarya savandan sonra Yunanllarla br yl byk br sava yaplmamtr. Trk ordusu bunu deerlendrerek Teklf- Mllye kararlarn tm yurtta uygulayarak taarruz gcn artrmtr. 12- Yunanllar Sakarya Savandan sonra saldr yapmaktan vazgem ve ald yerler kaybetmemek n savunma nlemler almaya balamtr.

ANKARA ANTLAMASI 20 EKM 1921 Fransa TBMMnn Sakarya savan kazanmas zerne TBMM le Ankara Antlamasn mzalamtr. Maddeler 1- k taraf slahl atmalara son verecek 2- k taraf ellerndek esrler serbest brakacak 3- Hatay ve skenderun zerklk verlmes artyla Fransa ynetmndek Suryeye braklacak Antlamann nem 1- Gney Cephes kapanm buradak brlkler Batya kaydrld. 2- Fransa TBMMy ve Msak- Mlly tanyan lk tlaf devlet oldu. 3- Hatayn Fransa ynetmndek Suryeye braklmas sonucu knc kez Msak- Mllden tavz verlmtr. TLAF DEVLETLERNN BARI TEKLFLER Sakarya Zafer sonucu tlaf devletler TBMMye sted antlamay mzalatamayacan anlaynca Trk ve Yunan taraflarna bar yapma teklfnde bulundu. Yunanllar kabul ett fakat TBMM tam bamszlk stedn syleyerek teklf reddett. Buna ramen br antlama hazrlayarak TBMMye sundular. Sevrden fark olmad anlalnca kabul edlmed. tlaf devletler TBMMnn Msak- Mll snrlarna ulamasn engellemeye altn aka gstermtr. Grmelere son verlerek Yunanllara kar yaplacak taarruz hazrlna balanmtr. BYK TAARRUZ VE BAKOMUTANLIK MEYDAN MUHAREBES 26 Austos18 Eyll Sakarya savan kaybeden Yunanllar aldklar yerler kaybetmemek n savunma hatt oluturdular. nglz subaylar Trklern bu hatt geemeyecen sylyorlard. Trk ordusunda Dou ve Gney brlkler Batya aktarld.

Mays 1922 de Bakomutanlk yetks tekrar uzatlm ve 22 Temmuz da sresz olarak uzatld. Mustafa Kemal Paa kesn zafer n Taarruz art olduunu bld n hazrlklar uzatt. Bu durum meclste muhalefetn artmasna neden oldu. Mustafa Kemal hem ordunun ler, hem tlaf temslcler hem de TBMMdek muhalefet le urayordu. TBMMde 10 mays 1921 de Anadolu ve Rumel Mdafaa- Hukuk grubu kurarak muhalefetle mcadeley kolaylatrd. Taarruzu gzlemek n Temmuz da orduda Futbol turnuvas dzenled ve btn komutanlarla grme mkn salad. Taarruz 26 austos 1922 de balad. TBMM ble taarruz baladktan sonra haberdar edld. Yunan ordusu ger eklerek Afyonu Trk ordusuna brakt. Sonuta 30 Austos 1922 de kesn zafer saland. Yunan ordusu mha ve esr edlmtr. Mustafa Kemal Paa bu savata orduyu bzzat ynett n Bakomutanlk Meydan Muharebes denr. Bu zaferden sonra Mustafa Kemal Paa Ordular lk hedefnz Akdenzdr emrn vermtr. Yunanllar 9 Eyll de zmrden denze dklmtr. 18 Eyll de se Bat Anadolu tamamen Yunanllardan temzlenmtr. Byk Taarruzun sonular 1- Yunan gal sona ermtr. 2- Kurtulu Savann asker safhas tamamlanmtr. 3- Trk ordusu Marmara ve Trakyay kurtarmak n lerlednde nglzlerle karlat. Bylece Kurtulu Savanda lk kez nglzlerle savama htmal ortaya kt. 4- Kesn zafer sebebyle tlaf devletler TBMMye atekes teklf ettler. Bunun sonunda Mudanya Atekes Antlamas mzaland.

MUDANYA ATEKES ANTLAMASI 311 EKM 1922 Bat Anadoludan atlan Yunanllar Trakyada Trklere katlam yapmaya balad. Trk ordusu hem Trakyay hem de boazlar kurtarmak n harekete get. ngltere boazlar korumak n mttefklernden yardm stem fakat yardm etmemlerdr. Bu durum nglz Babakan Lloyd Georgenn Trk Dmanl poltkasnn flas ettn gstermtr. tlaf devletler Mustafa Kemal Paaya bar teklfnde bulunmu Edrne dhl Trakyann TBMMye verlmes artyla grmeler balamtr. k hafta sren grmelerde nglz, Fransz, talya le TBMM arasndan bu antlama yaplm Yunanstan katlmam 3 gn sonra onayladn bldrmtr. TBMM adna smet nn katlmtr. Bu antlamann en neml konular Dou Trakya, stanbul ve Boazlarn durumu olmutur. Maddeler 1- Trk ve Yunan sava sona erecek 2- Yunanstan Mer Irmana kadar olan Dou Trakyay 15 nde boaltacak yerne br ay tlaf kuvvetler gelecek sonra Trklere braklacak 3- TBMM Trakyada 8 bn asker bulundurablecek 4- stanbul, Boazlar ve evres TBMMye braklacak. Fakat tlaf devletler antlama mzalanan kadar stanbulda kalacak 5- Bar yaplana kadar Trk ordusu zmt ve anakkale arasndak belrlenen blgey gemeyecek Antlamann nem 1- Kurulu Savann asker safhas btm dplomatk safhas balamtr. 2- Lozan Bar Grmelernn balamas n almalar balamtr. 3- Sava yaplmadan Edrne, Tekrda ve Krklarel yunan galnden kurtarlmtr. 4- stanbul, Boazlar ve evres galden kurtarlmtr.

5- stanbulun TBMMye devredlecenn sylenmes tlaf devletlernn TBMMy hukuken tandn gsterr. Bu yzden Osmanl devlet hukuken sona ermtr. SALTANATIN KALDIRILMASI 1 Kasm 1922 Mudanya Atekes Antlamasna stanbul Hkmet de TBMM le katlmak stedn bldrm tlaf devletler de gr ayrl kmasndan yararlanmak n desteklemtr. Mustafa kemal Paa tepk gstererek 1 Kasm 1922 de alnan kararla saltanat halfelkten ayrlarak saltanat kaldrlmtr. Halfeln devam etmes ve Osmanl hanedanndan brsnn TBMM tarafndan selmes kararlatrld. Saltanatn Kaldrlmasnn Nedenler 1- Kurtulu savan TBMM kazand halde Lozan Konferansna Saltanat temslen stanbul hkmetnn de arlmas 2- stanbul hkmet ve padahn Kurtulu savanda ulusal drene kar olmas 3- lke ynetmnde ve bar grmelernde k ayr hkmetn bulunmasnn uygun olmamas 4- Saltanat sstemnn ulusal egemenlk badamamas 5- TBMMnn saltanat olmakszn ulusal egemenl uyguluyor olmas Saltanatn Kaldrlmasnn sonular 1- lkede k ayr ynetmn bulunmasna son verld. 2- 600 yllk Osmanl saltanat sona erd. 3- Ulusal egemenlk n neml br adm atld. 4- TBMM Trkyede tek yasal g halne geld. 5- Dn ve devlet lernn tek knn elnde olmas son verld. Bylece Laklk n neml br adm atld. 6- Son Osmanl sultan 6. Mehmet Vahdettn 17 Kasm 1922 de ngltereye snd. 7- TBMM nglterenn halfey kullanmasn engellemek n Abdlmect Efendy halfe set. 8- Halfelk gcn kaybederek sembolk makam halne geld. 9- Yaplacak nklplara zemn hazrland. 10- Lozan Bar Grmelernde tek br heyetn grmes saland. tlaf devletlernn klk karma plan sona erd. 11- Saltanatn kaldrlmas TBMMde tartmalar artrd ve TBMMnn seme gtmesn hzlandrd. LOZAN BARI ANTLAMASI 24 Temmuz 1923 Mudanya Atekes Antlamasndan sonra bar grmelernn balamasna karar verld. TBMM grmelern Trkyede yaplmasn stemesne ramen tarafz br yer selerek svrenn Lozan ehr uygun grld. Bu Konferans 1. Dnya sava ve Kurtulu Savann sonulanmas asndan TBMM n ok nemlyd. Saltanat kaldrlarak konferansa tek heyet olarak gdlmtr. Heyet bakan sorunu km Mustafa Kemal Paa bakan tecrbel fakat padah yanls klerden semem tecrbes olmayan fakat Mudanya Antlamasnda baarl olan TBMMye balln spatlayan smet Paay semtr. TBMMnn Lozandak Amalar 1- Msak- Mlly gerekletrmek 2- Trk topraklarnda Ermenstann kurulmasn engellemek 3- Kaptlasyonlar kaldrmak 4- tlaf devletleryle olan sorunlar zmek 5- Yen Trk devletnn tannmasn salamak

Konferansa Katlan Devletler Konferans ngltere, Fransa, talya ve Japonya toplamtr. tlaf devletler Sevr mzalatmak Japonya se onlar destekleyerek ekonomk kazan salamay ve Boazlar ve dnya syasetnde daha etkl olmay hedeflyordu. Katlan der devletler se Yunanstan, Yugoslavya ve Romanyadr. ABD 1. dnya Savanda savat halde Lozanda gzlems sfatyla bulunmutur. Rusya ve Bulgarstan Boazlar konular grlrken davet edlmlerdr. Grmeler 20 Kasm 1922 de balamtr. Grmede TBMM Kaptlasyonlar, stanbulun boaltlmas, Musul ve Ermen Devlet konularnda tavz vermemtr. Grmeler ok sert gem k taraf da tavz vermeynce 4 ubat 1923 de grmeler keslm ve sava htmal ortaya kmtr. Fakat arabulucular sayesnde 23 Nsan 1922 de yenden grmeler tekrar balamtr. lk tur grmelern kesntye uramas srasnda TBMM sresn tamamlamak zeredr. Saltanatn kaldrlmas le yce ypranmtr. knc tur grmeler balamadan 1 Nsan 1923 de sem yaplmas n mecls tatl edlmtr. knc tur grmelere smet Paa bakanlk etmtr. 23 Nsan 1923te balayan grmeler 24 Temmuz 1923te antlama mzalanarak sona ermtr. Grlen Konular 1- Snrlar Surye Snr: 20 Ekm 1921 de Franszlar le mzalanan Ankara Antlamasndak snrlar kabul edlmtr. nem: Lozan Antlamas le Hatay snrlarmz dnda kalmtr. 1936 da Hatay le lgl grmeler tekrar balam. 1939 da Hatayn Trkyeye balanmas salanmtr. Irak snr: Musul-Kerkk snr anlamazl sonucu bu snr belrlenemem. ngltere ve TBMM bu snrn en ok 9 ayda kesnlemes karar balanmtr. , nem: Lozanda belrlenmeyen tek snr Irak snr olmutur. ngltere ve TBMM 1926 da Ankara Antlamasn mzalayarak Musul ngltereye kalmak kaydyla Irak snr zlmtr. Bat snr: Trakyada Yunan snr Mudanya atekes Antlamas le Mer Irma olarak zlmt. Ek olarak Yunanstan sava tazmnat karl Karaaa Trkyeye vermtr. Egede Gkeada ve Bozcaadann Trkyeye braklmas ve der adalarn slahsz olmak kaydyla Yunanstana brakld. nem: Bylece Yunanstan le gnmzdek snr zlmtr. Balkan Savalarnda kaybettmz Bat Trakya ve Ege adalar ger alnamamtr. talya tarafndan Trablusgarp Savanda gal edlen On k ada Lozan Antlamas le talyaya brakld. 2- Kaptlasyonlar Yabanc devletlern Osmanl zamannda kazandklar her trl ayrcalklar Lozan Antlamas le sona ermtr. nem: TBMM ekonomk alanda bamszln kabul ettrmtr. 3- Sava Tazmnat Kurtulu savanda Anadoluda ykm yapan Yunanllarn sava tazmnat demes kararlatrld. Ancak Yunanstann ekonomk sknts olduu n sava tazmnat olarak Karaaa Trkyeye verlmtr.

nem: 1. Dnya savanda elnde olmayan Karaaa bu antlamayla Trkyeye braklmtr. 4- D Borlar Osmanlnn 1845 ten tbaren ald borlar 1. Dnya Savandan sonra denmez hale geld. TBMM borlarn br ksmn demey kabul ett. Bu borlar Osmanldan ayrlan lkeler arasnda paylatrld. Trkye de borlarn takstler halnde Trk Lras veya Fransz frang olarak vermes kararlatrld. Bylece Duyunu-u Umumye kaldrlmtr. nem: Bu konu Lozan Antlamasndan sonra Fransa le Trkye arasnda sorun olmu fakat Trkyenn sted olmutur. Borlarn Osmanldan ayrlan lkeler arasnda bllmes Trkyey byk bor yknden kurtarmtr. 5- Boazlar 1- Boazlar bakanln br Trkn yapaca komsyon tarafndan ynetlecek 2- Boazn her k yakasnn 20 km alan slah ve askerden arndrlacak 3- Tcaret gemler boazlardan serbeste geeblecek 4- Sava gemlernn ge zaman ve tonaj bakmndan snrl olacak 5- Boazlara saldr olursa Mlletler Cemyet kararyla nlem alnacak nem: 1841 Londra Boazlar Szlemesnden bu yana Avrupallarn sz hakk netlemtr. Boazlar Komsyonu Trkyenn bamszlna glge drmtr. Boazlar sorunu daha sonra tekrar gndeme gelm ve 1936 Montr Boazlar Szlemesyle yen br dzenleme yaplmtr. 6- Ermenstan Sorunu Dou Anadoluda kurulmas kararlatrlan Ermen devletnden vazgelmtr. nem: tlaf devletler Anadolunun tam anlamyla br Trk yurdu olduunu kabul etmtr.

7- Aznlklar ve Nfus Mbadeles Aznlklarn ayrcalklar kaldrlm, Trk vatandalarna tannan btn haklardan yararlanmalar salanmtr. nem: Bylece Avrupallarn Trkyenn lerne karmalar nlenmtr. Trkyedek Rumlar le Yunanstann Bat Trakyadak Trklern yer detrmes kararlatrld. ( Nfus Mbadeles). Bylece Rum ve Trklern haklar yasal olarak korunmu. Fakat Yunanstan stanbulda daha fazla Rum brakmak stemes lerde tekrar sorun olmutur. 8- Yabanc Okullar Trkyede yabanc okullarn Trk hkmet tarafndan dzenlenmes ve buna saygl olunmas kararlatrld. nem: Bylece etmde brlk ve etlk salanmas amalanm, etm kontrol altna alnm dn ve syas etm engellenmtr. Bu konu lerde Fransa, Vatkan ve Trkye arasnda tekrar sorun olmutur. 9- stanbulun Durumu

Lozan Antlamasnn TBMM tarafndan onaylanmasndan 6 hafta sonra tlaf devletler stanbulu boaltmay kabul ettler. nem: Bu karara uyan tlaf devletler 6 Ekm 1923te stanbulu terk etmlerdr. 10- Patrkhane Ortodokslarn dn merkez Patrkhane syas yetklerden arnmak kaydyla stanbulda kalmas kararlatrld.

Lozan Antlamasnn Yrrle Grmes Bu antlama 24 Temmuz 1923 de TBMM le tlaf devletler ararsnda mzaland. lk TBMM 1 Nsan 1923 de sem yaplacandan dolaysyla kapal d. Bu yzden Antlamann onaylanmas n semler beklend.11 Austos 1923 de almaya balayan knc TBMMnn lk faalyetlernden br bu antlamann onaylanmasdr. Bu antlamann Trke metnlernn hazrlanp grlmesnden sonra TBMM 23 Austos 1923 de antlamay onaylamtr. Lozan Antlamasnn Sonular 1- Yen Trk Devletnn varl uluslar aras alanda tannmtr. 2- Kurtulu Savann asker zafer bu antlamayla syas br zafer halne gelmtr. 3- Lozan Antlamas 1. Dnya savan btren antlamalar nde en uzun sre varln koruyan antlamadr. Gnmzde hala geerlln korumaktadr. 4- Sevr Antlamasnn yerne Lozan Antlamas yrrle grmtr. 5- Smrge altnda yaayan mlletlere rnek tekl etmtr. CUMHURYET DNEMNDE POLTKA Trk nklb Amasya Genelgesyle balam ve Cumhuryetn lanna kadar srm, Cumhuryetn lanndan sonra yen dzenn yerlemes n her alanda nklplar gerekletrmek allmtr. nklplarn en youn grld yllar 19231927 arasdr. Bu yllar arasnda grev yapan 2. TBMM nklp Mecls olarak adlandrlmtr. 2. TBMMnn Almas 1. TBMM 23 Nsan 1920 de alm. Daha ok bamszla ynelk almtr. Lozan Grmelernn balamasn salam Saltanatn kaldrlmas le ok ypranm 1 Nsan 1923 de yen mecls semler n kapanmtr. 2. TBMM 11 Austos 1923 de almalara balamtr. Mustafa Kemal Paa TBMM almadan nce Halk Frkasn kurmu, bu part Yen Trk Devletnn ve 2. TBMMnn lk parts olmutur. 2. TBMMde nklp yanllarnn ounlukta olmas sonucu ok sayda nklp gerekletrmlerdr. Bu nedenle nklp Mecls olarak adlandrlmlardr. 2. TBMM 1 Ekm 1927 tarhne kadar faalyetlern srdrmtr. CUMHURYETN LANI 29 Ekm 1923 Nedenler 1- Saltanatn kaldrlmasyla ortaya kan devlet bakan sorununu zmlemek

2- Ulusal egemenlk ve demokrasy daha y uygulayablmek 3- Yen Trk devletnn rejmn belrlemek ve bu konudak tartmalara son vermek 4- Mecls Hkmet sstemnden doan sorunlar gdermek 5- Ynetmdek yetk ve sorumluluklar tam olarak belrlemek NOT: Amasya Genelgesnde Mlletn gelecen yne mlletn azm ve karar kurtaracaktr. Maddesyle Cumhuryet ynetmnden bahsedlmtr. Mudanya Atekes Antlamasndan sonra 1 Kasm 1922 de saltanat kaldrlm mllet adna tek knn sz sylemesne son verlmtr. 2. TBMM aldktan sonra 13 Ekm 1923 de Trkyenn Bakentnn Ankara olduu lan edlm ve stanbulun devlet merkez olmas tartmalarna son verlmtr. 29 Ekm 1923 de Trkye devletnn ynetm ekl cumhuryettr. Maddes Anayasaya eklenmtr. Cumhuryetn lannn Sonular 1- Ulusal egemenln salanmas ynnde neml br adm atlmtr. 2- Yen Trk Devletnn ynetm ekl aklanmtr. 3- Cumhurbakan, Babakan ve Mecls Bakannn yetkler brbrnden ayrlarak ynetm kadrolar yenden dzenlenmtr. 4- lk Cumhurbakan Mustafa Kemal Paa, lk Mecls Bakan Feth Okyar, lk Babakan smet nn olmutur. 5- Mustafa Kemal Paann Cumhurbakan selmes devlet bakanl sorununu ortadan kaldrmtr. 6- Mecls Hkmet Sstem yerne Kabne Sstem getrlerek hkmet poltkalarnn daha uzun mrl olmas saland. 7- Yrtme lernn daha hzl yaplmas saland. 8- 1921 Anayasasnda en neml deklkler Cumhuryetn lan le gereklemtr. HALFELN KALDIRILMASI 3 Mart 1924 Nedenler 1- Saltanatn kaldrlp Cumhuryet lan edldkten sonra halfeln br sembol halne gelm olmas 2- Halfenn TBMM zernde gb hareket etmes ve grnmes 3- TBMM tarafndan halfel onaylanan Abdlmect Efendnn devlet bakanym gb hareket etmes 4-Halfeln Cumhuryet rejmne ve lakle aykr olmas 5- Yenlklere kar olan muhalefetn tek dayanann halfelk makamnn olmas NOT: 3 Mart 1924 te kaldrlm ve yen dzenlemeler getrlmtr. 1- erye ve Evkaf Veklet kaldrlarak yerne Dyanet ler Bakanl ve Vakflar Genel Mdrl kurulmutur. 2- Erkan- Harbye Umum Veklet kaldrlarak yerne Genel Kurmay Bakanl ve Mll Savunma Bakanl kurulmutur. Bylece ordunun syasetten ayrlmas salanmtr. 3- Tevhd Tedrsat Kanunu karlarak etmde brlk salanm ve etm laklemtr. 4- Osmanl Hanedan yelernn snr dna karlmas kararlatrlmtr. Halfeln Kaldrlmasnn Sonular 1- Lakle ge hzlanmtr. 2- Ulusal egemenlk anlay glenmtr. 3- Yaplacak nklplarn gereklemes kolaylamtr. 4- TBMMdek muhalefetn etks azalmtr. 5- Halfele bal kurumlarda dzenlemeler yaplarak TBMM tarafndan denetm salanmtr.

6- mmet anlaytan ulusu anlaya ge hzlanmtr. 7- Saltanatn kaldrlmasna ramen etksn srdren Osmanl hanedannn bu durumuna son verlmtr. 1924 ANAYASASININ KABUL 20 Nsan 1924 20 Ocak 1921 dek lk anayasa ncelkl htyalar gderc maddeler eryordu. Halkn btn htyalarn Karlayacak durumda deld. nklplarn gerekletrlmes le yen anayasay gerekl klmtr. Maddeler unlardr. 1- Egemenlk kaytsz artsz mlletndr. 2- Devletn ynetm ekl Cumhuryettr. 3- Devletn dn slam, dl Trke ve bakent Ankaradr. 4- Yasama, Yrtme ve Yarg yetkler TBMMye attr. 5- TBMM yeler 4 ylda br selr. Seme ya 18 selme ya 30dur. 6- Cumhurbakan mecls nden ve mecls tarafndan 4 yl n selr. Tekrar seleblr. 7- Seme selme hakk sadece erkeklere attr. 8- Trkye Cumhuryet vatandalar kanun nnde ettr. NOT: 1924 Anayasas 1921 Anayasasna gre daha kapsamldr. Trkye Cumhuryetnde en uzun yrrlkte kalan ve zernde en ok deklk yaplan anayasadr. 1924 Anayasasnda Yaplan Deklkler 1- Yaplan her nklp anayasaya eklenmtr. 2- seme ya 18 den 22 ye karlmtr. 3- 1928 de Trkye Cumhuryetnn resm dn slamdr maddes anayasadan karlm ve anayasa laklemtr. 4- 1934 de kadnlara syas haklar verlerek syas alanda kad-erkek etl salanmtr. 5- 1937 de Atatrkn alt lkes anayasaya eklenmtr.

OK PARTL HAYATA GE DENEMELER Trkyede ok partl sstem 2. merutyet dnemnde yaanm, fakat Osmanlnn ykln nleyememtr. Ulusal egemenln tam salanmas n Mustafa Kemal Paa ok partl ssteme ge grmnde bulunmutur. 23 Nsan 1920 de lk meclste partler yoktu. Farkl dncedek mlletvekller gruplar oluturarak dncelern meclse kabul ettrmee alyorlard. Bu gruplar; Tesant Grubu, stklal Grubu, Mdafaa- Hukuk Grubu d. Mustafa Kemal Paann bu gruplar brletrme abalar sonu vermeynce 10 Mays 1921 de Anadolu ve Rumel Mdafaa- Hukuk Grubunu kurmutur. Bunda yaplacak nklplarda yenlklern teklatlanmas ve meclstek muhalefetn bastrlmas amalanmtr. Anadolu ve Mdafaa- Hukuk Grubuna kar muhalefet Muhafaza- Mukaddesat Grubu kurmutur. Bundan sonra Mustafa Kemal Paa yanllarna brnc grup muhalefet edenlere de knc grup ad verld. Mustafa Kemal Paa 11 Austos 1923 de 2. TBMMnn almasndan hemen sonra Anadolu ve Rumel Mdafaa- Hukuk grubunun yerne 9 Eyll 1923 de Halk Frkasn kurmutur. Daha sonrada bu frkann bakanlna selmtr. 1- CUMHURYET HALK FIRKASI

9 Eyll 1923 de Atatrk kurmu, 1924 de Cumhuryet Halk Frkas ve 1935 de CHP adn almtr. Trkyenn lk syas partsdr. nklplar bu part le hazrlanp yrrle konulmutur. 1924 ve 1930 yllarnda Atatrkn de zn le yen partler kurulmu yenlkler kabullenemeynce kapanmtr. Bu nedenle 1946ya kadar semlere tek part katlmtr. Ve CHP 1950ye kadar 27 yl ktdarda kalmtr. Bu part sosyal alanda halklk, Ekonom alanda devletlk, ynetm alannda se laklk lkesn savundu. Atatrk 1938 ylna kadar CHPnn bakanln yapt. Atatrk lnce bakanl 1950e kadar smet nn yapmtr. ORDUNUN SYASETTEN AYRILMASI Kurtulu savann tannm komutanlar lk meclste mlletvekl olmulard. Sava devam ettnden bu kabul edlr br durumdu. Fakat 11 Austos 1923tek 2. Mecls kurulduunda sava yoktu. Baz komutanlar yenlklere kar kmas ordunun syasetten ayrlmas gerektn gsterd. Kazm Karabekr, Al Fuat Paa, Refet Bele komutanl brakp mlletvekl olarak hayata devam etmek stedklern bldrdler fakat ordunun basz kalaca ve Kazm Karabekr ordudak etksn kullanarak yenlklere kar koymay dnd n bu stekler kabul edlmed. Mustafa Kemal Paaya bal komutanlar mlletveklln brakarak komutanla ger dndler. Bylece ordu zernde kend arkadalarnn etkl olmasn salamtr. 3 Mart 1924 de kabul edlen Genel Kurmay Bakanl syaset dnda braklmtr. TBMM 19 Aralk 1924 de askerlern grev devam ederken mlletvekl olamayacana dar br yasa kabul edld. Bylece ordunun syasetle lks kesld. 2- TERAKKPERVER CUMHURYET FIRKASI Yenlklere kar kan Kazm Karabekr, Al Fuat Cebe soy, Rauf Orbay, Refet Bele ve Adnan Advar 17 Kasm 1924 de bu frkay kurmutur. Programlarnda Cumhuryet, Lberalzm ve Demokrasy benmsedklern ve dn nanlara saygl olduklarn belrttler. Bu frkann kurulmas Atatrk memnun ett. ok partl demokrasye nanyordu. Meclste sert tartmalar oluyordu. Bu srada Dou Anadoluda eyh Sat syan kt. Bu syan zerne Takrr- Skn Kanunu karld ve stklal Mahkemeler yenden kuruldu. Bu frkann desteklemes zerne 3 Hazran 1925 de kapatld ve ynetcler yargland. Bu frkann faalyetler ok partl ssteme hazr olunmadn gstermtr ve 1930a kadar yen muhalefet parts kurulmamtr.

EYH SAT SYANI 13 ubat 1925 Nedenler 1- Halfe ve saltanat yanllarnn kkrtmalar 2- Terakkperver Frkann tavrlarnn esk rejm yanllarn cesaretlendrmes 3- nglzlern eyh Sat kkrtmas ve Musul Sorununda lehne sonu elde etmek stemes 4- nklplarn halk tarafndan tam anlalamamas 5- Gneydouda nglz destekl br Krt devletnn kurulmak stenmes NOT: Lozan Antlamasnda Musul sorunu ngltere ve Trkye arasnda gergnle sebep oldu. Trkye savaa hazrland srada bu syan kt. Ksa srede Elaz, Bngl ve Dyarbakra kadar genled. nlem alnmad n ksa srede bastrlamad. Babakan Feth Okyar gtm yerne smet nn hkmet kurmutur.

Takrr- Skn Kanunu karlarak olaanst hal lan edld. stklal Mahkemeler yenden kuruldu. syan bastrldktan sonra syan karanlar cezalandrld. smet Paa syan blgesel del rejm tehdt eden br syan olarak alglam ve sert nlemlerle bastrmtr. syann Sonular 1- Terakkperver frkasnn destekled anlalnca bu frka kapatld. 2- Huzuru salamak n 4 Mart 1925 de Takrr- Skn Kanunu karld ve 1929a kadar yrrlkte kald. 3- smet Paa Babakan olmutur. 4- stklal Mahkemeler yenden kuruldu. 5- ngltere bu syan kullanarak Musul sorununun kend lehne zmlenmesn salad. 6- eyh Sat syan Cumhuryet rejmne ynelk br syandr. Atatrk Kar Sukast Grm Yenlk kartlar rejm ykmak n Mustafa Kemal Paay16 Hazran 1926 da zmre gdecekken ldrmey planlam sukastlar yakalanarak cezalandrlmtr. Terakkperver Frkas yesnn de nde olmas nedenyle bu frkann ynetcler zmr Sukastndan de yarglanm fakat balantlarnn olmad anlalmtr. Bu olaydan sonra Atatrk Benm naz vcudum elbet br gn toprak olacaktr. Fakat Trkye Cumhuryet lelebet yaayacaktr. demtr. 3- SERBEST CUMHURYET FIRKASI Kurulmasnn Nedenler 1- Ulusal egemenl daha y uygulayablmek 2- Halkn her kesmnn grlern meclste yanstablmek 3- Hkmet denetleyerek salkl almasn salamak, 1929 da balayan Dnya Ekonomk Krznn etklern ortadan kaldrmak NOT: Mustafa Kemal Paa arkada Feth Okyardan br part kurmasn stemtr. Ve 12 Austos 1930 da b frka kurulmutur. Ekonomde Lberalzm savunmu, ekonomk faalyetlerde devletn rolnn azaltlmasn, Kadnlara syas ve sosyal haklar tannmas gerektn savunmutur. Bu frka Cumhuryet Halk Frkasndan daha yenlkdr. Kurucular nklp, lak klerd. Fakat zamanla yenlk kartlarnn bu frkay ele germesyle 17 Aralk 1930 da yen br syan kmamas n Feth Okyar partsn kapattn lan etmtr. Atatrk dnemnde baka ok partl hayata geme almas olmamtr. Bu frkann kapatlmasndan br hafta sonra Menemen syan kmtr. Bu da Feth Okyar hakl karmtr.

MENEMEN OLAYI 23 Aralk 1930 zmrn Menemen lesnde br camye gelen Derv Mehmet ve arkadalar nsanlar rejme syana armlar. Derv Mehmetn konumasn engellemek steyen retmen olan Yedek Subay Kublay syanclar tarafndan eht edlmtr. syanclar yakalanm ve stklal Mahkemelernde yarglanp cezalandrlmlardr. Blgede skynetm lan edlm ve yurt apnda syana destek verenler yakalanm ve cezalandrlmtr. NOT: eyh Sat syan, zmr Sukast ve Menemen Olay ok partl hayata ge gecktrmtr.

TRKYEDE OK PARTL HAYATA GELMES 1930 dan 2. Dnya Savana kadar ok partl ssteme ge durmu 2. Dnya Savandan sonra Trkyenn uluslar aras saygnlnn artmas ve Mlletler Cemyetnde faalyetlerde bulunmak n ok partl ssteme htya vard. Bu nedenle 1946 da smet Paann znyle Demokrat Part kurulmutur. Bu party Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuat Kprl, Refk Koraltan, CHP mlletvekll ken ayrlarak bu party kurdu. 1946 da yaplan semle ak oy gzl saym sem eklyle muhalefet olarak meclse grmtr. lk defa ok partl genel semler baaryla yaplmtr. 1950 dek semlerde de Demokrat Part ktdar olmutur. Trkyede ok partl demokras 1960 ve 1980 Asker darbeleryle kesntye uram fakat Cumhuryet rejm devam etmtr.

INKILAPLAR Atatrk nklplarnn Amalar 1- Toplumsal etl salamak 2- Trk kltrn geltrmek 3- Demokrasnn yerlemesn salamak 4- Trkyey ada lkeler dzeyne ulatrmak 5- Ulusal egemenlk anlayn geltrmek 6- Eskyen kurumlarn yerne yensn kurmak 7- Lak devlet anlayna gemek HUKUK ALANINDAK NKILPLAR Osmanlda hukuk sstemnn temel slam dnne dayanyordu. Her alandan slam hukuku temel alnm, geleneklerde slam hukuku le elmyorsa rf hukuk olarak uygulanmtr. Gayrmslmler kend dn kurumlar tarafndan yarglanablmekteyd. Bu nedenle Osmanlda hukuk brl yoktu. 17. yy dan sonra yarg kurumlarnn bozulmas sonucu halk hukuka sayg duymamaya balad. Zamanla hukuk htyalar karlayamaz hale geld. Osmanl 19. yy a kadar hukuk alannda byk demeler yapmamtr. Tanzmat dnemyle Gayr Mslmlern haklar d basklar sonucu dzenlenm, batl tarzda mahkemeler alm, Gayr Mslmlern yarglanmalarnda ayrcalk tannmas hukuk alannda daha ok karmaaya sebep olmutur. 19 yy sonlarnda slam kanunlarn an htyalarna gre dzenlenmes n Mecelle denlen hukuk ktab n almalar balatlm uzun srd n sonu alnamamtr. Osmanlnn hukuk alannda yapt en kkl deklk Tanzmat ve Islahat Fermanlarnn yaynlanmas, Avrupa tarz mahkemelernn almas ve 1876 da Kanun- Esas denlen lk anayasann kabul edlmesdr. Btn bu yaplanlar amacna ulamam hukuk kargaas daha da artmtr. Bu nedenle yen Trk Devlet Lak hukuk sstem getrmek n kkl yenlkler yapmak zorunda kalmtr.

1- Hukuk Alanndak nklplarn Amalar 1- Lak hukuk anlayn uygulamak 2- Modern aa gre htyalar karlayacak hukuk sstem oluturmak 3- Kadn-erkek etln salamak 4- Her alanda akla ve blme ncelk vermek 5- Bat devletlern hukuk sstemlern uygulamak

6- Hukuk brln salamak 7- Ekonomk hayat dzenleyen ada kanunlar yapmak 2- Meden Kanununun Kabul 17 ubat 1926 Osmanl kanunlarndan erkeklern stnl vard. Lak hukuk anlaynda se haklar ett. Avrupallarn uygulad meden kanunlar ncelend ve svre Meden Kanunu dzenlenerek Trk Meden Kanunu olarak kabul edld. svre Meden Kanunun Selmesnn Nedenler 1- Avrupada hazrlanan en son Meden Kanun olmas ve her trl yenlkler ermes 2- sorunlara aklc ve pratk zmler getrmes 3- Demokratk olmas 4- Kadn-erkek etlne dayanmas 5- Lak br anlayla dzenlenmes Meden Kanununun Kabulnn Sonular 1- Resm nkh zorunlu olmutur. Evllk devlet kontrolnde olmutur. 2- Kadnlara stedkler te alma hakk tannm ve kadn-erkek etl salanmtr. 3- Tek ele evllk zorunlu olmu ve Trk ales modern yapya kavumutur. 4- Mrastan kz ve erkek ocuklarnn et yaralanmas saland 5- Kadnlara da boanma hakk verld. 6- toplumsal hayatn ada kurallara gre dzenlenmes saland. 7- Gayr Mslmler Lozan Antlamas le elde etkler haklardan vazgep Trk Meden kanununa uymak stedklern belrtm, bu stekler kabul edlmtr. 8- Patrkhane ve Konsolosluklarn yarg yetkler sona erd. 9- Trkyede hukuk brl saland. 10- Lak hukuk anlay toplumun her kesmne uyguland. 2- Hukuk alannda Der Dzenlemeler Avrupann der kanunlar da alnm ve Trk hukuk sstemne kazandrlmtr. svreden Borlar Kanunu 8 Mays 1928 de Almanyadan Tcaret kanunu 10 Mays 1928 de talyadan Ceza Kanunu 1 Temmuz 1928 de uygulanmtr. Trkyede Lakln Aamalar 1 Kasm 1922 de Saltanatn kaldrlmas, Lakln lk admdr. Padahn yetklerne son verlerek tekk yetkl TBMM olmutur. 3 Mart 1924 de Halfeln Kaldrlmas le TBMMnn dn kurum olmad spatlanm ve laklk alanndak der nklplara zemn hazrlanmtr. 3 Mart 1924 de erye ve Evkaf Veklet kaldrlmas, Yerne TBMMnn kontrolnde Dyanet ler bakanl ve Vakflar genel Mdrl kuruldu. 3 Mart 1924 de Tevhd Tedrsat Kanununun kabul edlmes le Medreseler kapatlm ada ve lak etmn temeller atlmtr. Yerne ada dn adam yettren okullar ald. 30 Kasm 1925 de Tekke, Zavye ve Trbeler kapatlmasyla, halkn dn duygularnn smrlmes engellenmtr. 17 ubat 1926 da Meden Kanun kabul edlmesyle, hukuk alannda lakle gelmtr.

1928 de Anayasadan Trkye Cumhuryetnn resm dn slamdr. Maddes karlmasyla, Anayasa laklemtr. 1937 de Atatrkn alt lkes le brlkte Laklk lkes anayasaya eklenmesyle, Trkye Cumhuryetnn Lak olduu resmen aklanmtr. ETM VE KLTR ALANINDAK NKILPLAR Avrupa skolstk dnceden kurtularak poztf ve zgr dnce le modernlemtr. Bu da y etml aydnlar sayesndedr. Avrupa etm kurumlarna nem verm, bu sayede Osmanldan stn hale gelmtr. Osmanlda 17 yy da etm bozulmu, okullarda teknk blg gz ard edlm ve engellenmtr. Sonunda bu teknk blgler renmek amacyla Avrupadan subaylar getrmek zorunda kalmtr. 19 yy da toplumun etm sevyes dk olduundan 2. Mahmut dnemnde kz ve erkeklere lkretm zorunlu hale getrlm fakat baarl olunmamtr. Avrupa tarz okullar almasyla etmde klk km ve kltr atmas olumutur. Atatrkn Trk etm sstemndek yenlklern amac adalamak ve her alanda lerlemek olmutur. 1- Etm alanndak nklplarn Amalar 1- Lak ve ada etm salamak 2- Blmsel etm yaygnlatrmak 3- Etmde brl salamak 4- Kz-erkek arasndak etm etln salamak 5- Her alanda teknk eleman yetmesn salamak 6- Etm kolaylatrmak ve yaygnlatrmak 7- Etm mllletrmek 2- Tevhd Tedrsat Kanunu 3 Mart 1924 Halfeln kaldrld gn bu kanun kabul edld. Bylece 1- Aznlk ve yabanc okullarn dn ve syas etm vermeler engellend. 2- retm brletrlerek btn okullar Mll Etm Bakanlna baland. 3- Yabanc okullarda Tarh, Trke, corafya ve Felsefe Grubu derslern Trk retmenlernn vermes saland. 4- Medreseler kapatlarak lak etm anlay etkl hale getrld. 3- Medreselern Kapatlmas Tevhd Tedrsat Kanununda medreselern kapatlmas le lgl ak br fade olmamasna ramen blmsel etme gence medreseler kapatlm yerne mam Hatp Okullar ve lahyat faklteler dn adam yetrmeye balamtr. 4- Maarf Teklat Hakknda Kanun 2 Mart 1926 lkede lkokul, lse ve yksekokullarn esaslarnn dzenlenmes bu kanun le yan Etm Sstem Yasas le kabul edld. Devletn zn olamadan okul alamayaca belrtlerek hang derslern ne eklde okutulaca belrlend. 5- Yen Trk Harflernn Kabul 1 Kasm 1928

Arap harflernn yerne batllarn kulland Latn alfabes kullanlmtr.

Latn Harflernn Kabul Edlmesyle 1- Batllama adna neml adm atld. 2- Okum-yazma kolaylat. 3- Avrupa le blg ve kltr aktarm kolaylat. 4- Baslan ktap says artt. NOT: Yen Trk Alfabes lkokullarda hemen retlmeye baland. Atatrk 24 Kasm 1928 de Yen alfabey br grup rencye anlatmtr. lkokul an gem kler de halk mekteplernde Yen alfabey renmlerdr. 6- Trk Tarh Kurumunun Kurulmas 15 Nsan 1931 Osmanl zamannda yazlan tarh ktaplar slam tarh zell tayordu. slamyetten ncek Trk Devletlernden bahsetmyordu. Osmanlda mmet tarh anlay vard. Atatrk Trk tarhnn bnlerce yllk tarh olduunu ve br btn olarak ncelenmes n bu kurumu kurmutur. Mll ve lak tarh anlayn getrmtr. Bu kurumdan u konular aydnlatmasn stemtr. 1- Trk kltrnn en esk uygarlklardan br olduunun spatlanmas 2- Trk Tarhn br hanedan veya dn tarhyle snrlandrmayp mll tarh anlay le aratrlmas 3- Trklern dnya medenyetlerne katklarnn belrlenmes 4- Trk yurdu hakkndak kukularn gderlmes ve yabanclarn Trk yurdu zerndek emellernn engellenmes 5- Trklern sar rktan olduu ve gelme ve kablyetten yoksun olduu teznn rtlmes. 7- Trk Dl Kurumunun Kurulmas 12 Temmuz 1932 Trk Tarh le brlkte Trk dlnn de en esk ve ssteml dl olduunun spatlanmas n bu kurum kurulmutur. slamyetten sonra Trkeye Arapa ve Farsadan brok kelme grm ve baz Trke kurallar bozulmutur. Bu kurumdan u konularn aydnlatlmasn stemtr. 1- Halk tarafndan benmsenmem yabanc kelmelern karlarak Trke kelmelern yaygnlatrlmas 2- Yaz ve konuma dlnn ayn olmasnn salanmas 3- Trk dlnn zengnl le dnyadak saygnln artrlmas 4- Trkey blmsel ve ekonomk alanda daha zengnletrlmes NOT: Trk Tarh Kurumu ve Trk Dl Kurumu Atatrkn Mllyetlk lkes dorultusunda kurulmutur. Etm le lgl Der Yenlkler 1925 de Trkyenn lk Yksekokulu Ankara Hukuk Mekteb ald. Osmanlnn kurduu Dar-ul Fnun kaldrlarak yerne 1933 de stanbul nverstes kuruldu. 1933 de Ankara Dl, Tarh, Corafya fakltes le Yksek Zraat Enstts ald. 1924 de Sanay- Nefse Mekteb, Gzel sanatlar Akadems olarak detrld.

TOPLUMSAL HAYATIN DZENLENMES 1- Toplumsal alanda Yaplan nklplarn Amalar 1- Trk toplumunun batllarla ayn amalar dorultusunda ynlendrlmes 2- Trk halknn grn olarak batllara yaknlatrlmas 3- Toplumsal alanda laklemenn salanmas 4- Soy veya meslekten doan ayrcalklarn kaldrlmas 5- Resm kaytlarn daha dzenl tutulmas 6- Ekonomk alanda Trk toplumunun batllamasn salama

2- Tekke Zavye ve Trbelern Kapatlmas 30 Kasm 1925 Kt klern elne geen bu kurumlar halkn duygularn smrdkler n kapatlmlardr. Ayrca ayn gn eyh, derv, dede ve seyyt unvanlar yasaklanm ve tm ayrcalklar kaldrlmtr. 3- Klk-Kyafetn Dzenlenmes 25 Mays 1925 de apka Kanunu kabul edld. 3 Aralk 1934 de dn temslcler mabetler ve aynler dnda dn kyafetle dolamak yasakland. Sadece dyanet ler Bakan, Rum ve Ermen Patrkler ve Yahud Hahamba sted zaman dn gyslern gyeblecek. Atatrk Trk kadnnn kyafetne karmam zaman nde modern kyafet kendlnden benmsenmtr. 4- Soyad Kanununun Kabul 21 Hazran 1934 Ayn sm tayan klern btn ler brbrne kart n Soyad Kanunu karlarak bu karkla son verlmtr. Her alenn br soyad olacak, Trke olacak, stnlk fade eden, gln veya ahlaka aykr kelmeler soyad olarak kullanlmayacakt. 24 Kasm 1934 de Mecls ald kararla Mustafa Kemal Paaya Atatrk soyad verld. Ayn yl aa, hac, hoca, hafz, hoca efend, bey, paa, hanm, hanmefend unvanlar kaldrlmtr. 5- Takvm, Saat ve llerde Deklkler 26 Aralk 1925 de Mlad takvmn kullanlmas kabul edld. Mlad takvm ve Saat 1 Ocak 1926 da kullanlmaya baland. 1 Nsan 1931 de Metre ve Klogram kabul edld. 1935 de hafta sonu tatl Cumadan Pazar gnne alnmtr. EKONOMK ALANDA YENLKLER Trkye Cumhuryet kurulu yllarnda savalar ve borlar yznden ekonomk sknt ndeyd. Osmanl zamannda Kaptlasyonlar yerl retm yok edyordu. Osmanl da bamlyd. Hammadde ve kaynaklar yabanc letmelere verlmtr. 1. Dnya Sava ve Kurtulu sava ekonomy yce sarsmtr. 1- Ekonomk Alanda Yaplan Yenlklern Amalar 1- Devletn ekonomk bamszln salamak 2- Sanayy geltrerek modern aralar ve tessler kullanmak 3- Ekonomde mllleerek yabanc sermayeye bamll kaldrmak

4- ktsad kurumlar ve grmler devletletrmek 5- Sanay dallarn devlet korumasna almak 6- zel teebbs desteklemek 7- Batdak tcar gelmeler Trkyeye kazandrmak 2- zmr ktsat Kongres 17 ubat 1923 Lozan bar grmeler 4 ubat 1923 de kesntye uraynca Trkyedek her meslek grubundan temslcler zmrde yen devletn ekonomk durumunu grmek n toplanm, ft, , sanayc ve tccar olarak 1135 knn katld toplant sonunda Msak- ktsad ( Ekonomk Yemn ) kabul edld. Atatrk bu toplantda asker zaferler ekonomk zaferlerle talandrlmazsa baar devaml olmaz demtr. Msak- ktsadnn Maddeler 1- Yerl mal kullanlmas salanmaldr. 2- Teknk etm geltrlmeldr. 3- Hammaddes yurt nde olan sanay dallar kurulmaldr. 4- Kk malattan byk letmelere gelmeldr. 5- zel teebbse kred salayacak br devlet bankas kurulmaldr. 6- zel teebbsn yapamad yatrmlar devlet yapmaldr. 7- Demryolu naat programa balanmaldr. 8- Yabanclarn kulland tekellerden kanlmaldr. 9- lern durumu dzeltlmeldr. NOT: Bu kararlar TBMMye yol gsterm Lozan Bar Grmelernde kaptlasyonlarn kaldrlmasnda TBMM heyetne byk destek salamtr. 3- Tarm Alannda Dzenlemeler Osmanlda halkn drtte tarmla urayordu. Ama tarmsal retm azd. Vergler ok ard. Aar Vergs bte gelrnn yzde 40n oluturuyordu. retc mallar satamyor veya gereken yerlere ulatramyordu. 17 ubat 1925 de aar Vergs kaldrlarak araz Vergs getrld. ftye kred salamak n Zraat Bankasnda dzenlemeler yapld. Traktr kullanm tevk edld. Tarm Kred Kooperatfler ve Yksek Zraat Ensttler kuruldu. Devlet ftlkler kuruldu ve tohum slah n slah stasyonlar ald. 4- Tcaret alannda Dzenlemeler 30 Hazran 1930 da tcaret geltrmek n Merkez Bankas kuruldu. Sermaye ak denetm altna alnd.1924 de verenlere kred salamak n Bankas kuruldu. 5- Sanay Alannda Dzenlemeler Osmanldan kalan sanay azd. zmr, stanbul ve Adanada brka dokuma fabrkas vard. 28 Mays 1927 de Tevk- sanay kanunu karlarak zel teebbse destek verld. 1929 da gmrktek thalat mallarnn vergler ykseltlerek yerl retmn thal le rekabet etmes saland. beyaz (eker, un, pamuk) ve syah (kmr, demr, petrol) projes gerekletrlememtr. Nedenler 1- zel sektrn elnde yeterl sermayenn olmamas 2- Teknk blg ve etlm nsan yeterszl 3- Devletn 1929 a kadar yerl sanayy da kar koruyamamas 4- 1929dak dnya ekonomk bunalmnn Trkyey etklemes NOT: 1934 de planl ekonomye geld. 19341939 yllarn kapsayan 1. Be Yllk Kalknma Plan uyguland. Bylece zel teebbsn yapamad yatrmlar devlet elyle yapld.

1937ye kadar demr, cam, kt fabrkalar alm thal mallar yzde 50 azalmtr. 1939 da kabul edlen 2. Be Yllk kalknma Plan se 2. Dnya Sava nedenyle uygulanamad. 1933 de kurulan Smerbank ve 1935 de kurulan Etbank sanayclere kred verd. 1935 de Maden Tetkk Arama Enstts (MTA) kuruldu. 6- Ulam Alannda Dzenlemeler Demryollar: Trkyede demryollar yabanclara yap, let, devret stemyle yaptrlm devlet bu yollar yabanc rketlerden satn alarak mllletrmtr. Tamamen yerl sermaye kullanarak 1938 ylna kadar 3360 km yen demryolu yapmtr. Karayollar: Karayolu ulamnn glkle yaplmas, retlen mallarn tanmasn zorlatrmakta bu durum tcaret, sanay ve tarm olumsuz ynde etklemtr. Yurdun her yernde yollar onarlm ve yen yollar yaplmtr. Denzyollar: Osmanl denzclkte ger kalmt. Yabanc rketler tama lern yapyordu. 1 Temmuz 1926 da Kabotaj Kanunu karlarak Trk sularnda tama hakknn Trklere at olduu lan edlm ve 1 Temmuz Kabotaj Bayram olarak kutlanmaktadr. Denzlerde yolcu tama devletn elnde olmu, yk tama se zel teebbse braklmtr.

ATATRK DNEMNDE DI POLTKA 119201923 Yllar Arasndak Dnem TBMMnn almasyla yen devlet kuruldu. lk bata Kurtulu Sava ve syanlarla uramak zorunda kald. TBMM Msak- Mll n sonuna kadar savaaca ve tam bamszlk stedn dnyaya bldrd. tlaflar TBMMy nemsemem Kurtulu Sava kazanlnca syas lk kurmak zorunda kalmlardr. TBMMnn almasndan Lozan Antlamasna kadar olan sre nde d poltka yle olmutur. ABD le lkler 1. Dnya Savana kadar Osmanl topraklarnda yzlerce ABD kolejnn olmas olumlu lkler olduunu gstermektedr. ABD 1. Dnya Savanda Osmanlya kar savaa grm Wlsonun Anadoluda Trklern ounlukta olduu yerlerde Yen Trk Devletnn kurulmasna verd destek ABDye gven artrm fakat Ermenlere de Ermen Devlet n destek vermlerdr. Ermen etelernn katlamlar n ABDl General Harbourd Anadoluda ncelemeler yapm ve Harbourd Raporunu yaynlamtr. Ermenlern haksz olduunu ve ounlukta olmadn yazmtr. ABD de Ermenlerden desten ekmtr. Bu da Osmanlnn ABDye sempatsn artrmtr. Svas Kongresnde ABD manda ynetmn steyenler olmu fakat kesn reddedlmtr. ABDnn 1920 den tbaren Asya ve Avrupa syasetnde dekl olmu daha ok poltka le uramasndan dolay Lozan Antlamasna kadar youn lk kurulmamtr.

Sovyet Rusya le lkler 1. Dnya savanda Rusya tlaflardan savaa grmt. arlk rejm vard.

Almanya ve Avusturyaya yenlg almaya balaynca ve tlaflarda Boaz geemeyp Rusyaya yardm gnderemeynce Rusyada ekonomk krz artmtr. Bunu deerlendren Bolevkler 1917 de htlalle ynetm ele gerdler. Bolevkler nce 1917 de atekes lan etm. 1918 de Brest Ltowsk Antlamas le savatan eklmtr. Rusya 1878 Berln Antlamasnda Rusyann ald Kars, Ardahan ve Batumu Trkyeye brakmay kabul ett. Bolevkler yaylmac poltka zlememlerdr. Yen rejm tlaflar tarafndan y karlanmad. Bu nedenle Rusya Kafkas ve Anadolu snrlarn gvenlk altna almaya alt. TBMM 1. nn zafernden sonra 16 Mart 1921 de Rusya le Moskova Antlamas yapt ve Rusyann slah ve madd desten ald. Sovyet Rusyann Kafkaslarda Grcstan, Ermenstan ve Azerbaycan gal etmes le bu snrlarn tekrar dzenlenmes gerekt. TBMM Sakarya Savan kazannca Rusyann ste le Rusyaya bal devletle 13 Ekm 1921 de Kars Antlamas yapt ve Trkyenn Dou snr kesnlet. ngltere le lkler 1.Dnya sava nces dnyann en gl devletdr. Bunu srdrmek n petrol yataklarna ve Osmanl topraklarna sahp olmak styordu. Fakat nglz halk sava stemyordu ve Lloyd George hkmetne bask yapyordu. Bu yzden nglz hkmet Anadoludak Trklerle savalarda Fransa ve Yunan ordusunu ne sryordu. Yunan ordusunu desteklem ve Anadoludak katlamlarna gz yummutur. Yunanllar Bat Anadoludan atan Trk ordusu Dou Trakyay kurtarmak n Boazlara ynelm ve lk defa nglzlerle sava htmal domutur. Fakat Mudanya Atekes Antlamas mzalanarak Kurtulu Savann slahl mcadeles sona ermtr. nglz hkmet halkn basksyla stfa etm. Mudanya Atekesnden sonra toplanan Lozan Bar Konferansnda en sert tartmalar nglz ve TBMM temslcler arasnda yaanmtr. Fransa le lkler Fransa 1. Dnya savanda Adana, Urfa, Antep ve Mara gal etmt. Buradak Ermenler kkrtarak galler kolaylatrmak stem fakat kurulan Kuvay Mll brlkler galler zorlatrmtr. Ve bu brlkler Franszlarn bu blgeden eklmesn saladlar. Franszlar TBMMnn Sakarya Savan kazanmas zerne TBMM le 1921 de Ankara Antlamasn mzalad. Bu antlamadan Lozan kadar Franszlarla slahl mcadele olmam Mudanya Atekes Antlamas mzalanmasnda Fransann arabuluculuu etkl olmutur. talya le lkler 1. Dnya savanda tlaflarn yannda savaa grd. Gzl antlamalarla Anadolu ve Dou Akdenzde karlar elde ett. Fakat savatan sonra yaplan Pars Bar Konferansnda daha nce kendsne verlen zmrn Yunanstana verlmes sonucu tlaflarla aras alm ve gallerde Trk halkna daha y davranmtr. Antalya, Kuadas ve Konyaya asker karm fakat byk br slahl atma olmamtr. talyada karklarn artmas ve TBMMnn 2. nn Savan kazanmas sonucu askerlern ekmeye balam Sakarya Zafernden sonra askerlernn tamamn ekmtr. Yunanstan le lkler 1. Dnya savanda gzl antlamalarda yer almamasna ramen nglterenn poltkalarn uygulayablmes n Anadoluda gallere katlmtr.

Yunanstann gallere katlmasna lk defa 1919 da Pars Bar Konferansnda karar verlm bu durum talya le tlaflarn aralarnn almasna neden olmutur. En byk deste ngltere vermtr. Bu destekle Bat Anadolu ve Dou Trakyay topraklarna katmaya almtr. Trk nfusunu azaltmak n katlamlar yapmtr. Bu yzden Yunan galne halkn tepks byk olmu ve lk Kuvay Mllye brlkler Yunanllara kar kurulmutur. Yunan galnn hakszl ve yaplan katlamlar duyuran lk uluslar aras belge Amral Brstol Raporudur. BU belge Ml Mcadelenn d dnyada haklln gsteren lk belgedr. TBMMnn Yunanllara kar kazand zaferler TBMMnn d poltkada saygnln artrm ve tannmasn salamtr. Yunanllarn Anadoludan atlmas Mll Mcadelenn sonulanmasn salamtr. LOZAN BARI ANTLAMASI SONRASI DI POLTKA Lozan Antlamasyla Yen Trk devletnn bamsz br devlet olduu kabul edlmt. Lozandan sonrak d poltkann temel lkeler unlardr. 1- Lozandan sonra kalan sorunlar zmlemek 2- Bamszla saygl devletlerle her alanda lk kurmak 3- Mll snrlarmzn gvenlnn artrlmasn salamak 4- uluslar aras sorunlar zerken hukuka dayal ve bar br syaset zlemek 5- Der devletlern lerne karmamak 6- lermze karlmasn engellemek 7- Uluslar aras bar salamaya alan kurulular desteklemek ve katlmak 8- Trkye Cumhuryetnn uluslar aras saygnln artrmak 9- Yurtta Sulh Chanda Sulh lkesn uygulamak 1- 19231930 YILLARI ARASINDAK DNEM Bu dnemde TBMM genelde Lozandan kalan sorunlar zmeye alm, ulusal egemenlk ve lermze karlmasna ortam hazrlayan konularla uramtr. Nfus Mbadeles Sorunu Lozanda Trkyedek ve Yunanstandak Trk ve Rum nfusunun detrlmes kararlatrlmasdr. Yunanstan stanbulda daha fazla Rum brakmak n sorun karyordu. Trkye durumu Mlletler Cemyetne kyet ett. zm bulamaynca gergnlk artt. Sonunda 10 Hazran 1930 da anlalarak Bat Trakya ve stanbuldak Rum ve Trklern blgenn yerls olmas kararlatrld ve nfus detrmeden vazgeld. Bu sorunun bar yollarla zlmes lkler olumlu etkled. Yunan Babakan Venzelos Trkyey zyaret ett. Dostluk glend. Fakat1954 de Kbrs Sorunu lkler tekrar germtr. Yabanc Okullar Sorunu 19 yy da Osmanl Avrupa tarz yenlklern yannda yabanc renc ve yabanc okula zn verlmt. Ksa srede ABD, nglz, Fransa, Avusturya ve talya okullar am. Zamanla bu okullar denetmden uzaklaarak msyonerlk yapan okullar halne gelmtr. Lozanda TBMM bu okullarn etm ve mfredatnda tek yetkl kendsnn olduunu kabul ettrmtr. 1925 de TBMM bu okullarda Trke, Tarh ve Corafya derslernn Trk retmenler tarafndan verlmesn, dn tren ve dn sembollern kaldrlmas ve ktaplarda Trkye aleyhne fadelern olmamasn stem, uymayan okullarn kapatlaca belrtlmtr.

TBMMnn bu kararna en byk tepk Fransa ve Papalktan gelm, ancak TBMM bunun sorunu olduunu syleyerek karar uygulamtr. Karara uymayan okullar kapatlmtr. Bu durum Trkyenn ve dta gl olduunu gsterr. Irak-Musul Sorunu Atatrk zamannda Trkyey en ok uratran sorun Musul sorunudur. 30 Ekm 1918 de mzalana Mondros Atekes Antlamasndan sonra 3 Kasm 1918 de ngltere Musulu gal ett. Trkye Mondrostan sonra gal edld n Musulun Trkyeye verlmesn sted. Blgenn yeralt zengnl ve stratejk nem nedenyle ngltere kabul etmed. Bu yzden lkler gergnlet. ubat 1925 de kan eyh Sat syann nglzler desteklem ve bu syan Avrupa kamuoyunu Trklere kar kkrtmak n kullanmtr. ngltere Musul Sorununu Mlletler Cemyetne bal Lahey Adalet Dvanna gtrm, ngltere hakl bulunmutur. Bu durumda fazla br ey yaplamayaca anlalnca ngltere le Trkye arasnda 5 Hazran 1926 da Ankara Antlamas mzaland ve sorun zld. Musul nglz ynetmndek Iraka brakld. Musuldak petroln %10u 25 yl Trkyeye verlmes kararlatrld. Bu antlamaya Musul karlnda Trkye sterse nakt 500 bn nglz lras alablece maddes eklend. Trkye nakt paray kabul ett ve Msak- Mll snrlarndak Musuldan vazget. Bu sorunda uzlamac olan Trkyenn Mlletler Cemyetne grn kolaylatrmtr.

2- 19301939 YILLARI ARASINDAK DNEM Mlletler Cemyetne Gr 18 Temmuz 1932 Trkyenn d poltkasnda Yurtta sulh chanda sulh olduundan brok lkeyle saldrmazlk ve dostluk antlamas mzalamtr. 19231930 yllar arasnda 24 lkeyle dostluk antlamas mzalamas saygnln artrmtr. Trkyenn uzlamac tavr le Mlletler Cemyetne ye olan lkelern sempatn kazanmtr. spanya Temmuz 1932 de Trkyenn ye olmasn stem Yunanstan destekleynce teklf kabul edlmtr. Mlletler Cemyet Trkyey davet etm ve 18 Temmuz 1932 de ye olmutur. Trkye 1934 de Konsey yelne selm 2. Dnya Savana kadar bu grevde kalmtr. Balkan Antant 9 ubat 1934 Trkye Balkanlardak problemler yakndan takp etmekteyd. 1. Dnya Savandan sonra ekonomk ve sosyal yaplardak dalgalanmalar ve Almanya ve talyada ortaya kan ar mllyet yaylmac ynetmler Balkanlar ve Ortadouyu tehdt edyordu. Bu durumun etksyle Trkye nderlnde Yunanstan, Yugoslavya ve Romanya bu antant mzalad. Bu drt lke brbrlernn toprak btnlne sayg duyacaklarn, lerne karmayacaklarn ve ekonomk brl yapacaklar konusunda anlatlar. Arnavutluk talyann basksyla, Bulgarstan se katlan lkelerle snr anlamazllar sonucu bu antanta katlmamtr. Trkye bu antantla bat snrn gvenlk altna alm fakat 2. Dnya Sava knca bu antant bozulmutur. Montr Boazlar Szlemes 22 Temmuz 1936 Lozann Boazlar le lgl maddesnde Boazlar Komsyonunun devam etmes, Boazn k yakasnn ve Marmara adalarnn slahtan arndrlmas ve Boazdan20 km ersnn askerden arndrlmas kararlatrld.

Bu durum hem Trkyenn egemenlne glge dryor hem de Marmara ve evresnn gvenl tehlkedeyd. 1930larda Almanya ve talyann saldrgan tutumu Boazlarn gvenln tehdt edyordu. Mlletler Cemyetnn Almanya, talya ve Japonyann gallern engelleyememes sonucu Trkye boazlar sorununu tekrar gndeme getrd. Trkye 10 Nsan 1936 da Lozan Antlamasn mzalayan lkelere br nota gndererek boazlarn statsnn Trkyenn egemenlk ve savunma haklarna gre dzenlenmesn sted. Bunun zerne svrenn Montr ehrnde br konferans topland. Toplantya Trkye, ngltere, Fransa, Rusya, Yunanstan, Bulgarstan, Romanya ve Yugoslavya katlmtr. mzalanan Antlamada u maddeler vardr. 1- Boazlar Komsyonu kaldrlarak btn yetkler Trk Devletne devredlecek 2- Boazlar ve evresnde Trkye sterse asker bulundurablecek, slahlandrablecek 3- Tcaret gemlernn boazdan ge serbest olacak 4- Sava gemlernn boazdan ge arlk ve zaman Trkye tarafndan belrlenecek 5- Sava tehlkes karsnda Trkye boazlar kapatablecek nem 1- Bu antlama Trkyenn d poltkada neml br baarsdr. 2- Trkyenn tarafsz poltkalar boazlar konusunda kendsne gvenlmes sonucu bu antlamann mzalanmasn kolaylatrmtr. 3- Lozanda Trkyenn egemenln snrlayan hkmler kaldrlm Trkye boazlara tam egemen olmutur. 4- Trkyenn uluslar aras alanda nem artmtr. Sadabat Pakt 8 Temmuz 1937 Almanya ve talyann yaylmac poltkalar Ortadou ve Balkanlar tehdt edyordu. Bu amala Trkye Balkan Antantna benzer br yapy Ortadouda yapmak styordu. talyann Habestan gal etmes zerne Trkye, ran, Irak ve Afganstan arasnda mzaland. Bu lkeler lkelern snrlarna saygl olmay, Mlletler Cemyetnn alaca kararlara uyaca ve dostluk ve brln geltrme karar aldlar. Bu paktta 2. Dnya Sava knca dalmtr. Hatayn Trkyeye Katlmas 23 Temmuz 1939 Kurtulu Savanda Franszlarla mzalanan Ankara Antlamasyla Hatay Fransz ynetmndek Suryeye brakld. Fakat Fransa halkn ounluunun Trk olmas sonucu Hataya zerklk vererek Hatayda ayr br mecls kurulmasn kabul ett. Hatay Msak- Mllden verlen br tavzd. 1936 da Fransa 2. Dnya Sava nces Suryeye bamszlk verm, Hatayda Surye snrlar nde kalmtr. Atatrkn almalar sonucu Mlletler Cemyet ve Fransann da onay alnarak 2 Eyll 1938 de Bamsz Hatay Cumhuryet kurulmutur. 1939da Hatay Cumhuryetnn ald br kararla Hatay Trkyeye balanmak stem, Trkye karar olumlu karlamtr. Bylece 1921 Ankara Antlamasyla verlen tavz 1939 da gderlmtr. Hatayn Trkyeye katlmas d poltkann y zlenmes sonucunda olmutur.

ATATRKLK, NTELKLER VE LKELER Atatrklk: mlletn bamsz ve egemen olmas, mllet ve deerlern muasr medenyet sevyesne karlmas, mlletn huzur ve refah n gerek dnce ve lkelerdr. Ntelkler 1- Mlletmzn htyalarndan kmtr.

2- Bamszlk, egemenlk, blm ve aklclk, sevg, bar ve adalama deerlern bnyesnde toplamtr. 3- Mll dnce sstemdr. 4- Smrge mlletler n model ve rnek olmutur. 5- Sstem, mll ve evrensel deerlern kaynamas sonucu ortaya kmtr. 6- Sstem, Mllet muasr medenyetler sevyesne karmay amalar. 7- Uygarlk ve nsanlk anlay le ters den hbr dnce le balants yoktur.

ATATRK LKELER Atatrk lkeler, 1935 de CHP kurultaynda kabul edlm ve 5 ubat 1937 de anayasaya grmtr. Cumhuryetlk 1- Ynetm ekl cumhuryetn benmsenmesdr. 2- bu lke bamszln olduu br ortamda uygulanr. 3- Cumhuryete egemenlk k ve zmrenn tek elnde deldr. Mlletn elndedr. Egemenl semle selen kler mllet adna kullanr. Cumhuryet demokras n deal br ynetm ekldr. 4- Bu rejmde Anayasa stndr. 5- Bu lke zgr ortam oluturduundan der lkeler bu ortamda gerekler. 6- Atatrk Cumhuryetlk ve Laklk lkelern her trl tartmann dnda tutmutur. NOT: Mllyetlk, Halklk ve Laklk Cumhuryetlk lkesn btnler Mllyetlk 1- Mllet gerene dayanmaktadr. Toplum hayatnda ulalan son mertebedr. 2- Mlletn oluumunda vatan, dl, kltr ve deal brl olmaldr. 3- Mlletn varln srdrmes ve ycelmes n almann kuaklara aktarlmasdr.

Atatrkn Mllyetlk Anlaynda 1- Her mlletn kend devletn kurma hakk vardr. 2- Irklk, dn ve mezhep fark yoktur. 3- Aklc ve nsancl olma esastr. NOT: Halklk ve Mll Brlk ve Beraberlk lkeler Mllyetlk lkesn btnler

Halklk 1- Halk lkede yaayan vatandalardr. 2- Halklk Cumhuryetlk ve Mllyetln doal sonucudur. 3- Halklk ynetmde halktan g almaktr. Halkn kendn demokratk esaslara gre ynetmesdr. 4- Devletn rejm halk tarafndan halk yararna kullanlr. Halklk demokrasnn uygulanmas ve yerlemesne ynelktr. 5- Halklk nsanlarn stn olmamas, kanun nnde herkesn et olmas ve hbr zmre ve gruba ayrcalk olmamasdr. 6- Atatrk her trl ayrcala son verlmes ve halk radesnn geerl olmasna dayanr.

Devletlk 1- Gen anlamyla gerekl grd ekonomk, sosyal, kltrel vb. alanlara mdahale etmes ve vatandalarn gelmes ve ycelmes n gerekl almalar yapmasdr. 2- Dar anlamyla devletn ekonomye mdahalesdr 3- Cumhuryetn lk yllarnda sermaye olmadndan zel teebbsn yapamad yatrmlar devlet gerekletrm ve Devletlk lkes dodu. 4- Toplumsal refah salamak n planl ekonom gerekldr. Laklk 1- Devlet dzen ve hukuk kurallarnn dne del, akl ve blme dayandrlmasdr. 2- devletn egemenlk gc lah kaynaklara del mllet radesne dayanmtr. 3- Trk devlet aamal olarak lakl gerekletrrken, dn kurallarna mdahale etmemtr. 4- Knn dn nan, vcdan ve dnce hrryetnn salanmasdr. 5- Kanun nnde her dnden olann nsann et sayld br lkedr. 6- Laklk 1937 de anayasaya grm 1961 ve 1982 anayasalarnn 2. maddesnde yer almtr. NOT: Blmsellk ve Aklclk lkes Lakl btnler nklplk 1- syas, sosyal, ekonomk vb. alanlarda yaplan kkl deklklerdr. 2- nklplar benmsemek, korumak ve savunmaktr. 3- batllama, adalama, lerye ve ada uygarla ynelmedr. nklplar geltrmey ve uygulamay gerektrr. NOT: adalk ve Batllama nklpl btnler BTNLEYC LKELER Mll Egemenlk 1- Mlletn kendn dare etmes ve kendn ynetecek kler semesdr. Demokratk rejmler kaytsz artsz mll egemenle dayanr. 2- 1921 anayasasnda egemenln mllete at olduu belrtlm, Cumhuryetn lan le Mll egemenlk ynetm ekl olmutur. NOT: Mll egemenlk, Cumhuryetlk lkesn btnleycsdr. Mll Bamszlk 1- Hr br eklde yaamay gerektrr. 2- H kmseye bal olmamak demektr. 3- Bamszln mllete benmsenmes ve ama halne gelmesdr. 4- Atatrk bamszlk n Ya stklal ya lm demtr. 5- Mll bamszlk d poltkada temel lkedr. Mll Brlk ve Beraberlk

1- Mllete brl ve br arada yaamay fade eder. 2- Mllyetlk lkesnn doal sonucudur. 3- Trkye, mll br devlettr. Mlllk zell tar. Mll devlet, blnmez br btn olan mll snrlarda yaamak demektr. 4- Mll brlk ve beraberlkte lke btnlnn bulunmas gerekr Yurtta Sulh Chanda Sulh 1- Yurt nde huzur ve gven nde yaamay ve mlletleraras bar ve gvenl hedefler 2- Yurtta bar, Devlet lke brl ve btnl nde vatandan huzur ve gvenln salamaya alr. 3- Dnyada bar, mlletler aras bar ve gvenln salanmasn, devletleraras anlamazlklar bar yolla zmey amalamtr. 4- Bu lke d poltkann temel lkelerndendr. Aklclk ve Blmsellk 1- Trk nklbnn temel zell akla ve blme dayanmasdr. 2- Aklclk, gere arayp bulmaya yarayan yoldur. 3- Blmsellk se, devlet ve toplumda blme yer vererek hurafe ve nyarglar yerne akln hkmyet demektr. NOT: Bu lke Laklk ve Cumhuryetlk lkelern btnler. adalk ve Batllama 1- Trk nklbnn amac, meden dnya ersnde yer alma abasdr. Batdak ada kurumlar benmsenmel ve alnmaldr. 2- Atatrk, baty taklt edlmesnden yana deldr. Batnn deneymlernden yararlanarak ada kurumlar rnek alnmaldr. NOT: Bu lke nklplk lkesn btnler. nsan ve nsan Sevgs 1- Trk nklbnn br zell de nsana ve sevgye deer verlmesdr. 2- Demokras, sosyal adalet, nsan haklar, dn ve vcdan hrryetne sayg bu lkenn anlalmasyla mmkndr. 3- Atatrk Bz kmsenn dman delz, yalnz nsanln dmannn dmanyz. Dyerek nsan sevgsn gstermtr. Atatrkn Son Gnler Atatrkn 1937 ylnn sonlarnda sal bozulmaya balamtr. Bu srada Hatay Sorunu le urayordu. 1938n ocak aynda sal yce bozuldu. Ar br karacer hastalna yakalanmt ve dnlenmes gerekyordu. Atatrk bakalarnn hastaln olumsuz deerlendrmemeler n Mays 1938 de yurt gezsne kt ve gney llern zyaret ett. Bylece dpdr ayakta olduunu gstermek styordu. Ancak bu gez salnn yce bozulmasna neden oldu. Gezden 26 Maysta Ankaraya dnd. Ayn gn akam da stanbula gtt. Artk gnlern doktor kontrolnde geryordu. Br sre Savarona yatnda kald. Burada devlet erkn ve yabanc konuklarla grt. Dnlenmed n sal daha ok bozuldu.

1 Kasm 1938 de lk defa TBMMnn alna katlamad. Atatrkn al nutkunu Babakan Celal Bayar yapt. 10 Kasm 1938 Perembe gn saat 9u 5 gee komadan kurtulamayarak hayata gzlern yumdu. 20 Kasmda Ankaraya getrlen cenazey on bnlerce k karlad. 21 Kasmda TBMMnn nnde yaplan trenle na Etnografya Mzesnde hazrlanan gec kabrne konuldu. 10 Kasm 1953 de mlletn onun n yaptrd Antkabre getrld.

2. DNYA SAVAI 19391945 1.Dnya Savandan Sonra Bar Koruma abalar 1- Dnya bar n Mlletler Cemyet (Cemyet- Akvam) kuruldu. 2- Bar n brok antlama yapld. Kk Antant 1921: ekoslovakya, Romanya ve Yugoslavya arasnda mzaland. Locarno Antlamas 1925: Fransa le Almanya arasnda bar n mzaland. Kellog Pakt1928: Anlamazlklara zm bulmak n Fransa le ABD arasnda mzaland. NOT: Trkye de Dnya barn korumak n Balkan Antant, Sadabat Pakt, Montr Boazlar Antlamas ve Hatay Antlamasn yapmtr. 2. DNYA SAVAI Nedenler 1- 1. Dnya Sava sonucu Avrupada dengelern bozulmas 2- Almanyaya Versay antlamasn kabul ettrlmes 3- Sorunlar ve szlk sonucu Komnzmn gelmes, buna Almanya ve talyann tepk gstermes 4- Almanya ve talyann slahlanp gallere balamas 5- 1. Dnya sava sonunda mzalanan antlamalarda mllyetlk prensbne dkkat edlmemes 6- Almanya ve talyada ar mllyet akmlarn ktdara gelmes Savan Balamas ve Yaylmas 1- Almanya Rusya le antlama yaparak 1 Eyll 1939 da Polonyay gale balam, Rusya da Dou Polonyay gal etmtr. 2- Polonyaya gvence veren ngltere ve Fransa Almanyaya sava lan etm ve 2. Dnya Sava balamtr. 3- talya, Japonya, Bulgarstan, Macarstan ve Romanya Almanya safnda yer almtr. Bunlara Mhver devletler denr. 4- ABD; ngltere, Fransa ve Rusyaya se Mttefk Devletler denlmtr.

5- Almanya Fransay gal ett. Ayrca Norve, Danmarka, Belka, Hollanda ve Lksemburgu da gal ett. Rusyay da gal ednce Rusya Almanyaya sava lan ett ve Mttefk Devletlere katld. 6- Almanlar br sre sonra Yunanstan ve Yugoslavyay da gal ett. Ayrca Kuzey Afrkada talya le beraber Msra kadar lerledler. Savata Trkyenn Tutumu Trkye snrlarna ynak yapm, Almanyann Bulgarstan gal etmes zerne Bat Cephesnde tehlke belrmtr.

Fakat Almanya ve Trkye arasnda Saldrmazlk Pakt yapld (1941). Trkye bu pakta gre tarafsz kalacakt. Mttefklern basks sonucu ubat 1945 de Almanya ve talyaya sava lan etmtr. Bunun neden de sava sonunda oluacak uluslar aras kurululara kolayca greblmektr. Trkyede 2 mlyon asker hazrdr. Asker yatrmlar sonucu 2. ve 3. be yllk sanay ve kalknma planlar uygulanamamtr. Savan sona Ermes ABD, Japonlarn Pearl Harbourdak Amerkan slerne saldrmas zerne 1941 yl sonlarnda savaa grd. Sava ksa srede Pasfk hkmyetne dnt. Almanlar gn getke g kaybett. Ruslar btn cephelerde baarl oluyordu. Hava stnln de nglzler ele gerd. Amerkann deste le Almanlar zor durumda brakt. ABDnn karmalar Almanlar ger eklmeye zorlad. ABD bat bu eklde kontrol altna ald. Douda se Japonyaya atom bombas kulland ve Japonya teslm olmak zorunda kald. Savan Sonular 1- nsan kayb ve ekonomk ykma yol at. 56 mlyon nsan ld. 2- Sava Mttefk Devletler kazand. 3- ABD sava ksa srede btrmek n atom bombas kulland. 4- Ar mllyet akmlar (Nazzm, Fazm) baarsz oldu. 5- Smrgecler smrgelern kaybett. Hndstan, Msr ve Cezayr bamsz oldular. 6- Almanya kye blnd.( 1990 da tekrar brlet) 7- Mlletler Cemyetnn yerne dnya barn korumak n Brlem Mlletler kuruldu 1945.