NOT : Koyu yazlar yazarn vurgulamalar. Renkliler dzenleyene aittir.

HULK CEVZOL U PROFESYONEL YAAMI:

Gazeteci-TV program yapmcs Hulki Cevizolu, A.. Siyasal Bilgiler Fakltesi'nde "Siyaset Bilimi" lisans ve "letmec ilik" yksek lisansn tamamlad. 1981'de gazetecilie balad Hrriyet'te aralksz 8 yl altktan sonra eitli basn kurulularnda muhabir ve ynetici olarak grev yapt. 1994'te balad "Ceviz Kabuu" programn Kanaltrk'te srdryor. Hulki Cevizolu'nun programlar yksek retimde baz derslerde incelenmekte ve baz doktora tezlerinde kaynak oluturmaktadr. 31 adet kitab bulunan Cevizolu'nun verilen dller arasndan kabul ettii 100' akn dl bulunmaktadr.

DLLER:
Verilen dller arasnda Hulki Cevizolu'nun kabul ettii baz dller: TV Haber Program Dalnda "Yln Yldz" (Yldz Teknik ni.-2006); Yln lkeli ve Onurlu Gazetecisi dl (Cumhuriyet ni.-2005); En yi Tartma Program dl (Kabata Erkek Lisesi); 2005 Yl Televizyon Program Yapmcs dl (Trk Ocaklar Tekirda b.-2005); En Baarl Tartma Program dl (Gaziosmanpaa ni.-2005); Mlkiyeliler Onur dl (A. ni. SBF.-2005); Yln Ke Yazar (nn ni.-2005); Toplumsal Sorumluluk Medya Baar dl (Frat ni.-2005); Yln Kemalist TV. Program (Uluslararas Kbrs ni.-2005); Yln En yi Tartma Program (zel Radyo ve Televizyon Yaynclar Dernei-2005); Yln Kuvacs (internetajans.com-2004); En Baarl Ulusal Tartma Program (Trkiye Kamu-Sen Giresun b.2004); Yln Tartma Program (stek Bilge Kaan Okullar2004); TV Haber Program Dalnda Yln Sembol (zel Sembol I..O.-2004); lkeli Gazeteci dl (Sivas Cumhuriyet ni. Atatrk Dnce ve Trk Dili Topluluklar-2004); En yi Tartma Program (KKTC Girne Amerikan ni.-2004); En Beenilen Tartma Program (Maltepe ni.-2004); En yi Tartma Programcs (Trk Ocaklar Trabzon b.-2004); En iyi Tartma Programc-

s (13 iletiim Fakltesi Dekannn zel dl-2004) (Trkiye'de lk); En yi Tartma Program (Polis Akademisi-2004); En yi Tartma Program (Uluda ni Uluslararas likiler Topluluu 2004); Yln Atatrks (Atatrk Dnce Dernei, D. b.2004); Yln TV Program (Nide niversitesi-2004); Yln Tartma Program (Trk Eitim-Sen-2004); Yln En yi Tartma Program (zel Radyo ve Televizyon Yaynclar Dernei-2004); En Beenilen TV. Program Yapmcs (K.T.. iletme ve Ekonomi Kulbr2003); Yln Tartma Program (.. Diplomasi K ulb-2003); En yi Haber Programcs (Gazi ni. Uluslararas likiler Aratrma Topluluu-2003); Ulusal Televizyon Ak Oturum ve Sylei dalnda 2002 Ylnn En Baarl letiimcisi (Se luk ni. letiim Fakltesi-2003); Basn Onur dl (Cumhuriyeti Genlik Platformu-2003); Ziyad Nemli Byk dl (Trabzon Gazeteciler Cemiyeti-2003); Trk Dnyas'na Hizmet dl (Trk Dnyas Yazarlar ve Sanatlar Vakf-TRKSAV-2003); En ok izlenen Tartma Program (H,. Bes. Ve Diy. Kulb 2002); En Beenilen TV Program Yapmcs (B.. letme ve Ekonomi Kulb-2002); Yln En yi Aratrma Program (. , Bilgisayar Kulb-2002); Ak Oturum Dalnda 2001 Ylnn En Baarl letiimcisi (Seluk ni. letiim Fakltesi-2002); 2002 Karaman Trk Dili dl (Karaman Valilii-2002); En yi Haber ve Tartma Program (A.. Hukuk Fakltesi Birleik Hukukular Kulb-2002); Medyann En yileri, 2001 Yl En yi Tartma Program (zel Radyo ve Televizyon Yaynclar Dernei-2002); En Beenilen Tartma Program (M.. letiim Fakltesi-2001); Aratrma dalnda 2000 Ylnn Biliimcisi (I.. Bilgisayar Kulb-2001); Baar dl (Aydn Gaz. Cem.-2001); Trk Kltrne ve Sosyal Hayatna Hizmet Eden TV Prog. dl (Trk Ocaklar2000); Televizyon Sylei dalnda 1999'un Baarl letiimcisi (I.. letiim Fakltesi-1999); Gazetecilik dalnda Yln Altn Adam dl (Anadolu Basn Birlii-1999); Televizyon Sylei dalnda 1998'ln Baarl letiimcisi (I..letiim Fakltesi -1998); 1998 Sedat Simavi Televizyon dl (T.Gazeteciler Cemiyeti1999); Medyada Hogr dl (.Kale Onsekiz Mart ni.1998); Televizyon Sylei dalnda 1997'nin Baarl letiimcisi (I.. letiim Fakltesi-1997); Yln Gazetecisi (Gazeteciler Cemiyeti-1997) (Tm Medya iinde yalnzca tek kiiye verilen dl); Jri zel dl (Dou And. Gaz. Cem.-1997); TV Tartma dalnda Yln Televizyoncusu (T.Yazarlar Birlii-1997); Cengiz

Polatkan dl (RTGD-1997); Haber dalnda Yln Gazetecisi (GD-1987); Haber dalnda Yln Gazetecisi (GD-1986).

KTAPL ARI:
gal ve Direni (1919 ve Bugn) (2007, 1. Bask 30.000 Adet), Ey Trk stikbalinin Evld! (2006, 4. Bask 26.000 Adet)', Btn Kaleler Zaptedilmedi (Attil lhan'la Birka Saat) (2006, 18. Bask), Ya Sev, Ya Sevr (Bir Gafletin Bymesi) (2006, 15. Bask), Masonluk ve Rotaryenlik (2005, 9. Bask), Tarih Trkler'de Balar (2005, 5. Bask), Trk Olmak (2005, 4.Bask), Vatikan (Bat'dan Gelen Tehlike) (2005, 1. Bask 10.000 Adet), Misyonerlik ve Siyasal Hristiyanlk (2005, 1. Bask 10.000 Adet), Trkiye ve Trke zerine Oynanan Oyunlar (2004), Uzayllardan Vahiyler! (2003), Taze Yaz Kokusu (2003, 2. Bask), Amerika'nn Krfez Sava (2003, 2. Bask), Altn ve Suikast (Bergama ve Alman Vakflar Olay) (2003, 2. Bask), 28 ubat: Bir Hkmet Nasl Devrildi (2003, 3.Bask), Kur'an ifrecilerine Cevaplar Edip Yksel :"pe At" (2002, 9. Bask), Trke badet (2002, 3. Bask), Szmn z (Oulcan Cevizolu'nun Resimleriyle) (2002), Yaar Nuri ztrk'e Soruyorum (2002, 2. Bask), Yakn Zamanlar Tarihi (2001), Generalinden 28 ubat tiraf:"Postmodern Darbe" (2001), Eekli Ktphaneci (2000), Nurculuk-(1999), Lider Troyka (1999), zelletirme (1998, 3. Bask), Yaar Nuri ztrk (1998), Vicdanmz Yastk Yapp Yatyoruz (1998), eyhler, Mritler ve Yalanc Peygamberler (1997), Dn Bugn ile 68'liler (1997), Ceviz Kabuu (1996, 2. Bask), Misyon (1987).
v

NSZ YERNE 21. YZYILIN BA INDA G ENEL DURUM

Dn' "okuyoruz.." Bugn' "yayoruz!.." Dn; Hkmet ciz, haysiyetsiz ve korkakt!.. Devlet iten ve dtan kertilmeye allyordu.. Yabanc memurlar ve ajanlar yurdun her yannda faaliyette idi!.. Bir "lider" aranyordu!.. "Demiryollar bizim deildi! Kmr, ehir klar ve sular, rhtmlar, limanlar bizim deildi! 'Bu memleketin size ait olduunu sylyorsunuz. Neniz var bu topraklarda?' deseler, z canmz ve camilerimizi gsterebilirdik! Deil bankamz, bankalarda alan Trk memuru yoktu! talyan, Battan, 1. Dnya Harbi ve Kurtulu Sava srasnda i ve d tahriklerle irili ufakl 60 kadar isyan olmutu! Padiah, halife, vezirler ve paalar millete ihanet etmilerdi! Nice edebiyatlar, airler halka svmlerdi!.." "lkenin genel durumu ve grn" yleydi. Mustafa Kemal anlatyor:
1

[1]

Atay, Falih Rfk, "Bir Gece Karanlnda di", Kemalizm (Atatrk /ksnn Bayraklaan Addr) Dergisi, Trkiye Kemalistler Tekilt'nn

"1919 yl Maysnn 19'uncu gn Samsun'a ktm. lkenin genel durumu ve grn yledir: Osmanl Devletinin iinde bulunduu grup, 1.Dnya Savanda yenilmi, Osmanl Ordusu her tarafta zedelenmi, artlar ar bir atekes anlamas imzalanm. Byk Sava'n uzun yllan boyunca millet yorgun ve fakir bir durumda. (...) Saltanat ve hilfet makamnda oturan Vahdettin soysuzlam, ahsn ve bir de tahtn koruyabileceini hayal ettii alaka tedbirler aratrmakta. Damat Ferit Paa'nn bakanlndaki hkmet ciz, haysiyetsiz ve korkak. Yalnz padiahn iradesine boyun emekte ve onunla birlikte kendilerini koruyabilecekleri herhangi bir duruma raz. Ordunun elinden silhlar ve cephanesi alnm ve alnmakta... tilf Devletleri, atekes anlamasnn hkmlerine uymay gerekli bulmuyorlar. Birer bahane ile tilf donanmalar ve askerleri stanbul'da. Adana ili Franszlar, Urfa, Mara, Ayntap(Gaziantep) ngilizler tarafndan igal edilmi. Antalya ve Konya'da talyan askeri birlikleri, Merzifon ve Samsun'da ngiliz askerleri bulunuyor. Her tarafta yabanc subay ve memurlar ile zel ajanlar faaliyette. Nihayet, konumamza balang olarak aldmz tarihten drt gn nce, 15 Mays 1919'da, tilf Devletleri'nin uygun bulmas ile Yunan ordusu da zmir'e kartlyor. Bundun baka, memleketin her tarafnda Hristiyan aznlklar gizli veya aktan aa kendi zel emel ve maksatlarn gerekletirmeye, devleti bir an nce kertmeye alyorlar. Sonradan elde edilen gvenilir bilgi ve belgelerle iyice anlalmtr ki, stanbul Rum Patrikhanesi'nde kurulan Mavri Mira Hey'eti illerde eteler kurmak ve idare etmek, gsteri toplantlar ve propagandalar yaptrmakla megul. (...y[2] Bugn, 2000'li yllarn balar.. "Mtareke dnemi'ne geri dndk.
2

Nutuk(Kemal Atatrk) (1919-1927), Bugnk Dille Yayna Hazrlayan: Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu, Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2000, s.1.

Falih Rfk Atay'n szyle, "Size alt olduunu sylediimiz bu memlekette", bize ait hibir ey kalmyor!.. Topraklarmz ve bankalarmz yabanclara satlyor; her trl ulam ve haberleme sistemimiz yabanclarn denetimi altna giriyor; limanlarmz bizim olmaktan kyor; dev iletiim irketlerimiz (kablolu ve kablosuz telefon irketlerimiz, Trk Telekom, tm cep telefonu irketleri) yabanclarn eline geiyor; televizyon, radyo ve gazeteleri yabanc paras satn alyor; Sevr hortlatlyor; ABD ve AB destekli Krt isyanlar karlyor; madenlerimiz satlyor; hayat damarlarmz Dicle ve Frat nehirlerinin denetimi uluslararas yabanclar ynetimine braklmak zere; szde Trk(!) kimi edebiyat, air ve yazarlar Trkle, Trk bayrana, ulusal marmza ve dinimize svyor; bizi almayacaklarn kesinlikle ve defalarca aklayan AB'ye hayli yelik uruna ulusal egemenliimizi para para elden karyoruz; sava nedeni olarak aklanan krmzizgilerimiz birer birer yok oluyor, "mttefikimiz"(!) ABD Kuzey Irak'ta (Sleymaniye'de) "Trk askerinin bana uval" geiriyor; Trkiye'de (Adana'da) incirlik ss'nde Trk Binba, yine Amerikan askerleri tarafndan "kelepeleniyor"; resmi ziyaretle Yunanistan'a giden askerlerimizin odasna giren Yunanllar Trk bayran yrtyor, zerine irkin yazlar yazyor; Genelkurmay Bakannn resmi davetlisi olarak Trkiye'ye gelen Yunanistan Genelkurmay Bakan, "ekmenik" (evrensel) olduunda srar eden Fener Rum Patrii Bartholemeos'un elini pyor [3]; Trk yurdu KKTC'yi kendi elimizle Rumlar'a teslim ediyoruz; Bat Trakya'daki (Yunanistan'daki) soydalarmz Trkler ile Irak'taki soydalarmz Trkmenler'e sahip kamyoruz; ve, Kan uykularnda ihanetleri gryoruz!.. Mustafa Kemal dn "Bamszlk benim karakterimdir" diyordu, bugn "lkenin bamszl AB'ye teslim edildi"; Mustafa Kemal dn "Egemenlik kaytsz artsz milletindir" diyordu, bugn "Milli egemenlik Brksel'e devredildi"; Mustafa Kemal dn "Milleti kurtaracak, yine milletin
3

Bu askeri olaylarn yaand tarihlerde Trk Ordusu'nun banda Orgeneral Hilmi zkk vard. Org. zkk, 30 Austos 2006'da sresi dolduu iin emekli oldu.-HC

kendi iradesi ve azmidir. Manda kabul edilemez" diyordu, bugn "Kurtulu iin ABD ve AB mandas kabul edildi"; Mustafa Kemal dn "Ne mutlu Trk'm diyene" diyordu, bugn "Trkiyeliyiz" diye barmak "adalk" (!) diye yutturuluyor; Mustafa Kemal dn "Ulus devleti" kurmutu, bugn MT Mstear bile "Ulus devlet tehdit altnda" demek zorunda kald.[4] Mustafa Kemal'in her sznn inenmesinin ardndaki neden, AB'nin uzun zamandr "Kemalizm'den vazgein, Kemalizm AB nnde engeldir" dayatmas idi. Bu srete KKK (Kara Kuvvetleri Komutanl) Birlik Armasndan (yaygn deyimle brvesinden) Atatrk'n resmi karld!..[5] (Youn tepkiler zerine karar geri alnd!.) Cumhurbakan Ahmet Necdet Sezer, 2000'li yllarn balarnda yaanan bu sreci ankaya Kk'nde u szlerle zetledi!: "Cumhuriyet'in kurtulu ve kurulu dneminden sonraki en zor dnem!.."[6] Szmz ok, belgemiz var.. imdi tarihi baa saryor ve hikyemizi batan alyoruz Hulki Cevizolu
4

Milli istihbarat Tekilat Mstear Emre Taner'in 80. yl nedeniyle yapt aklama. Baknz: www.mit.gov.tr/basin32.html, 5 Ocak 2007; ve Hrriyet Gazetesi, 6 Ocak 2007, 8.1, manet. 5 Yenia Gazetesi, 8 Kasm 2005, s.1, srmanet. 6 10.Cumhurbakan Ahmet Necdet Sezerin, ankaya Kk'ndeki 29 Ekim (2006) Cumhuriyet Bayram kabulnde(resepsiyonunda) benim soruma verdii yant. Baknz: Cevizolu, Hulki, "Ant Trkiye'ye de Dikecekler?, Yenia Gazetesi, stanbul, 31 Ekim 2006, s.8. (Bu aklama srasnda yanmda Takvim Gazetesi Ankara Temsilcisi ve yazar Mehmet etingle vard. O da bu szleri 30 Ekim 2006 tarihli Takvim Gazetesi'nde yaynlad.)HC

Ankara, 12 ubat 2007 [7]

Bu kitabn sadece "yazm" tam tamna bir yl srd. Bylece, ortalama her gne bir sayfa dm oldu!.. Kitab yazabilmek iin, Kanaltrk Televizyonu'ndaki ana haber sunuculuunu bile brakmay gze aldm. Yazar ve aratrrken saysz geceler sabahladm ve gnn masna ok tanklk ettim. Birok kiinin "biliyoruz" dedii bilgileri en salam kaynaklardan aratrdm ve belgeledim. niversitelerde ya da gnlk tartmalarda genlere kaynaklk edecek bir belgesel-tarih eseri yazdma inanyorum. Bu eser hem bugn, hem de yarnlar iin kalc bir belge nitelii tayor. Belgelenen "yaadmz olaylar" ise, 26 yllk gazeteciliim boyunca verdiim "toplumu aydnlatma" mcadelesinin bo olmadn kantlyor. Byle bir esere imza atmaktan mutluyum. Ama en byk mutluluum, bu eserimin kalc ve lke apnda yaygn olduunu grmek olacaktr.-Hulki Cevizolu.

"Asm'n nesli... diyordum ya... nesilmi gerek; te inetmedi namusunu, inetmeyecek." Mehmet Akif Ersoy1[8] PINARLI AL... htiyat Zabiti Hattatolu Mustafa Efendi anlatyor[9]: Birgn, bizim birlie "Takviye Balkesir gnllleri geldi" denildi. Gittim. 120 kiiydiler. Hemen hemen hepsi tandkt. Sarldk, hasret giderdik. Balarnda da o zamanlar Balkesir'in nl kabadays pnarl Ali vard. Ali, sancaktar olmu. Tfei apraz asm, sancan zerinde de srma ile "Karesi Gnllleri" yazdrmt. Kabadayl gene elden brakmam, askerlikte pek ho olmamasna ramen, bilene kamasn sallandrmt. Beni grr grmez yanma geldi: "Kumandan efendi, biz buraya beklemeye gelmedik! Haydi dman basalm..." "Burada her ey emirle olur. Hcuma sadece biz geersek, kendimizi gereksiz krdrrz. Her eyin bir zaman var." "Peki yleyse, hcuma gemeden yarm saat nce bize syle de, u srt antalarn emniyetli bir yere koyalm. yle rahat rahat dvelim!" Ali haklyd. Srt antalar, askerin en kymetli eylerini tard. amarlar, paralar, mektuplar, usturas, sigaras, ttn hep srt antalarnda olurdu. antalar kaybolduunda, asker sknt ekerdi. ok hareketli zamanlarda, anta srtta muharebeye girilirdi. Hcuma Yarm saat kala Aliye haber verdim. Balkesirlileri ald, siperlerin gerisinde bir vadide kayboldu. Hemen gelirler sandm. Beklerim gelmezler... Beklerim gelmezler... Bir avua, "u bizim hemehrilere bir bak bakalm." dedim. Gitti. Biraz sonra nde pnarl Ali, arkada arkadalar kp geldiler. ardm. Hepsi sslenmiler; hanmlarnn, nianllarnn verdii ayrlk mendillerini kimi boynuna dolam, kimi
8

Ersoy, Mehmet Akif, Safahat, Mill Eitim Bakanl Yayn: 2801, stanbul, 1996, s.431. 9 Ayhan, Aydn, anakkale... Ah! anakkale..., 2. Bask, ehitkale Yaynclk, zmir, Mays 2005, s.86-88.

alnna atm, kimi bileine sarmt. ou yakalarna artk kurumu gl veya karanfil takmt. Ali'ye sordum: "Neden ge kaldnz?' "Komutan Bey, biraz sonra Cenab- Allah'n huzuruna kacaz. Temiz kalm dedik. Ola ki bir pislik bulamtr, diye amarlarmz deitirdik. Abdest aldk. Biz buraya oynamaya deil, dne (savaa) geldik; bayrama geldik. Bugn bizim bayrammz. Onun iin sslendik. Ayrlk hediyelerini taktk. Birazdan bayrammz var. Aman sen bize, hcumdan be dakika nce yine haber ver..." Ali'nin bu szlerinden sonra byk bir sessizlik oldu... Herkes kendi dnyasna dnm, dua ediyordu. Gzler yumulu, avular alm, sadece dudaklar kprdyordu. Saatime baktm. Ali'ye be dakika kaldn bildirdim. Birden bire ortalk kaynayverdi. Hepsi birbirlerine sarlyor, pyor, hellleiyorlard. "Utandrmayn ha!.. yi dvn ha!.. Gn bugndr... Anamz bizi bugn iin dourdu... Hakknz hell edin..." Ksa sre sonra diler kenetli, snglerini takm, tfeklerinin dipiklerine parmaklarn geirircesine yapm blk hcuma hazrd. Herkes lme hazrd. "Hcuuum!..." deyince sanki siperler sarslverdi. Hepsi, "Allah... Allah!" diye dmann iine bir haner gibi daldlar. Dvtk... Dvtk... Dvtk... Akama doru sava durdu. Yanma birisi geldi, "Komutanm, pnarl Ali sanca vermiyor..." dedi. Gittim, baktm. O yzyirmi kiiden, o gn on kii sa kalm. Ali de ehitler arasnda idi. Ama sanca yle bir kavram ki parmaklar kenetlenmiti. ekeyim, dedim olmad!.. Orada, Anafartalar'da top am aac vardr. O gn ehit olanlar o aalarn arasna gmdk. Gmlen ehitlerin en zerine de Ali'yi sancana sararak yatrdm... Orada, Anafartalar'da am aalarnn altnda nice memleket evld, bu vatana kurban ko yiitler yatyor... Bu Anafartalar'dan, bu ruhtan bir lke kt: Trkiye Cumhuriyeti!.

imdi, bu Cumhuriyet'i ve Mustafa Kemal'i ykmak isteyenlere gre yeni tehlikeler bir "paranoya", ruh ve dnce hastal!.. Anafartalar'da kahramanlaan Mustafa Kemal, daha sonra Ulusal Kurtulu Sava ile destanlat.. Bu destann iinde hainler de var: Yzlerine "Polyanna maskesi" takp; lke igal edilirken, "Sylentilere inanmayn" diyenler!.. Kendilerini "barolde" grpte, "yabanclarn figran" olanlar... imdi bu gereklere yolculuumuz balyor..

GAL BALIYOR... HAL K SESSZCE SEYR EDYOR..

15 M ay s 1919 Per embe.. Atatrk 'n Samsun 'a kmasndan drt gn nce, gzel yurdumuzu n incil erinden zmir igal ediliyor. Halk sessiz ve zgn se yrediyor. Kolordu Ko mutan Ali Nadir P a a'nn " muk avemet edilme mesi" emri yz nden T rk kuvvetleri klalarna ekildiler. ngiliz, Fransz, Yunan bahriye silhendazlar (deniz piyadeleri) leden sonra, me vkii mstahkemleri (savun ma tesislerini) , kaleleri i gal ediyorlar. GNLERDEN BER zmir limannda toplanmakta olan yabanc harp gemilerinden leden sonra bahriye silhendazlar (deniz piyadeleri). ndiler ve kentin eitli noktalarn igal ettiler. ngiliz birlikleri, Karaburun ve Uzunada taraf n, Fransz kuvvetleri Urla ve Foalar', Yunan mfrezeleri de Yenikale'yi kontrolleri altna ald. Halk sokaklara, kordon boyuna yaylarak sessizlik iinde bu igali seyretti. Yllarca bu lkenin ekmeini yiyen, para kazanan ehirdeki Rumlar ise, enlikler yaptlar ve karaya kan Yunan silhendazlarn byk gsterilerle karladlar.

HKMET: "GAL E NANMAYIN! "

HARBYE NAZIRI akir Pa a, gnmz deki "te slimiyetiler" gibi , "Bu gibi ayialara (sylentilere)

ehemmiyet vermeyin" a klamasn yapyor!. SABAH SAATLERNDE, 17.Kolordu Kumandan Ali Nadir Paa, Harbiye Nezareti'ne (Savunma Bakanl'na) telgraf ekti. Komutann telgrafndan anlaldna gre, resmi igal, stanbul Hkmeti tarafndan komutana bildirilmedi. Yunan gal Komutan ise, son dakikada tebligatta bulundu. Buna ramen, Hkmetten bilgi verilmedii iin, komutan kararsz. galcilerle "ibirlii" iindeki stanbul Hkmeti3[10], kendi ordusunun komutann aldatyor. Komutan da, basiretsiz ve aldanma eiliminde. Ali Nadir Paa, telgrafnda, "halktan duyduklarna dayanarak", yle diyor: "Halk arasndaki ayialara (sylentilere) gre, zmirin Yunan ktalar tarafndan igal edilecei yahut Yunanistan'dan daha evvel zmire getirilmi bulunan Yunan Kzlha ekiplerinin, el altndan yerli Rumlar'dan tekil edip silahlandrd kuvvetler tarafndan, ieriden igal altna alnaca ihtimali vardr." Komutan, igal karsnda nasl hareket edeceini Bakanla sorarak, ok acele emir bekliyor. Fakat, Harbiye Nezareti zmiri savunacak olan komutana hibir cevap vermiyor! O srada, Midilli limannda bekleyen Averof Zrhls'nda, Yunan 1. igal Tmeni Komutan Albay Zafiryo 4[11], son nlemlerini yazl emre dkyordu: "Trk mukavemetine (direniine) imkan brakmamak iin zmir'in etraf sratle abluka (kuatma) altna alnacaktr. Yabanc unsurlarn kent iinde kargaalk karmalarna imkan braklmayacaktr. Kent iinde meydana gelecek direnileri krmak iin, Trk ve Rum mahalleleri birbirlerinden tecrit edilecektir."
10

"stanbul Hkmeti" sz kimi zaman genel bir ifade olup; mtareke koullarnda (4 yl 21 gnlk srete), 11 kez kurulan hkmetleri (srasyla Ahmet zzet Paa, Ahmet Tevfik Paa, Ali Rza Paa, Salih Hulusi Paa, Ahmet Tevfik Paa ve Damat Ferit Paa) anlatmaktadr. (Merdanolu, Hsn, Ulusal Kurtulu Sreci ve Kuvayi Milliye, mit Yaynclk, Ankara, 2006, s.90.) 11 Zafiriu ya da Zafiru olarak da yazlan ad Zafiryo olarak okunuyor.-HC.

galin plan, sabah saatlerinde Amiral Kaltorp'un bakanlnda yaplan bir toplantda kararlatrlm ve saat 00.00'da, Kolordu Kumandan Ali Nadir Paa ile Vali Kambur zzet'e bir nota ile igal tebli edilmiti. Kolordu kumandan, igal notasn alr almaz, bu kez telgraf makinesinin bana geti, Bbl ve Harbiye Nazr akir Paa ile konumaya alt. Harbiye Nazr akir Paa, mors alfabesinin banda cevap veriyor: "igal vukuuna dair Babli'ye verilmi bir malumat (bilgi) yoktur Amiralin bu teklifi (igale, "teklif diyor!), Mtareke artlar hkmleri icabndan olmakla, muvafakat edilmesi (=uyulmas) lzumu tabiidir." "Efendim, bunun bir Yunan igaline yol aaca srarl ayialar vardr." "Bu gibi ayialara (=sylentilere) ehemmiyet vermeyiniz!" GECE YARISINA yaklarken, ngiliz Akdeniz Filosu Komutan Amiral Kaltorp (Calthorpe) ikinci notasn (mzik notas deil, igal notas!) veriyor ve "esef verici olaylara meydan verilmemesini"(!) istiyor: "Mondros Mtarekenamesinin 7. maddesi gereince, tilaf Devletleri namna, zmir Yunan askeri birlikleri tarafndan gal olunacaktr. Bu karar Babli'ye de bildirilmitir. karma kuvvetleri yarn (15 Mays 1919) saat 08.00'de zmire ulaacaklardr. Yunan deniz silahl mfrezeleri, saat 07.00'den itibaren iskeleleri igal edecektir. Esef verici olaylara meydan vermemek zere, Osmanl ktalar, bulunduklar mahallerde kalmaldr. Bir ngiliz deniz piyade mfrezesi tarafndan igal edilecek olan Telgrafhanede, sansr edilmek kaydyla, resmi muhaberata msaade edilecektir. Yunan askeri makamlarnn emirlerini bekleyin." zmirin karsndaki Midilli adasndaki 1.Yunan Tmeni, sabaha kar zmir'e hareket ediyor. gal balyor!.. "deme saati gelmiti !"5[12]
12

Bu sz, Beler (ngiltere, Fransa, talya, Yunanistan ve ABD) toplantsna katlan Fransz Babakan Klemenso'ya (Clemenceau) ait. "Beler Toplants", Trkiye'yi Sevr'e gtren Paris'teki toplantlar idi.

ZMR'DEK TRK KOMUTAN Ali Nadir Paa ise, emrindeki birliklere u talimat veriyor!: "zmir mstahkem mevkii tahkimat blgesi, bugn leden sonra tilf Devletleri ktalar tarafndan igal edilecektir. Toplar ve dier her trl harp malzemesi bu ktalara teslim edilecektir. Bu blgelerdeki komutanlar, subaylar ve erler, esef verici olaylarn olmamas iin(!) garnizonlarndan kmayacaklar ve bu blge dnda ve gerilerinde toplanacaklar, kolorduca verilecek emre gre hareket eyleyeceklerdir. Bu igal esnasnda katiyen kar konmayacak, igale gelecek itilf mfrezelerine gereken kolaylklar gsterilecektir." Bu emri veren komutan daha sonra, Yunanl bir igal temeninden tokat yiyeceini bilmiyordu!.. Kolordu emri nedeniyle, Trk birlikleri igalden hemen nce sessizce ekiliyor ve dzenli hibir atma olmuyor. Ordu "tek kurun atmadan" zmir igalcilere teslim ediliyor!.. Bugn bile pek ok insan, zmir'i yalnzca Yunanllar'n igal ettiinin propagandasn yapyor. Oysa, zmire kanlarn banda ngiliz, Fransz ve talyanlar geliyor. Bu lkeler, Yunanllar' ileri srerek, onlara "igal taeronluu" yaptryor. Kendileri, tpk Irak igalinde olduu gibi, geriden idare etmeyi tercih ediyor. Gryoruz ki, neredeyse 100 yl nceki taktik de ayn. Bugn yaptklar hi de srpriz deil.

AMER KAN BASINI: "TRKYE: SO NUN BA LANGICI"

zmirin igali, Amerika Birleik Devletleri'nin (ABD) tarih boyunca Trklere hangi gzle baktnn da bir gstergesi ve dahas "tarihi bir belgesi" oldu. 18 Mays 1919 tarihli The New York Times gazetesi, "Trkiye: Sonun Balangc" bal altnda "Trkler'e Anadolu'da kk bir blge braklabileceini" yazyordu: "zmirin igali; Asya ve Avrupa Trkiyesi'nin her tarafnda manda ynetimlerinin kurulmas ve Trkiye Devleti'nin bamsz

bir imparatorluk olarak varlnn ortadan kaldrlmas yolunda atlan ilk admdr. Halen stanbul'da bulunan Trk Sultan'na Bursa ve civarnda kk bir blgenin braklaca tahmin edilmektedir. (...) Ayn kaynaktan verilen bir dier habere gre, Avrupa Trkiyesi iki blme ayrlarak bir blm Yunanistan'a verilecek, dier blm ise uluslararas bir devlet haline getirilecektir, stanbul ve evresini kapsamn alacak olan bu ikinci blmn Amerika Birleik Devletleri mandas altnda ynetilmesi ngrlmektedir." 6[13] "MASA BAINDA KAYBETMEK" deyiminin de, "Trke Trk propagandas" ya da "derin devletin psikolojik savann(!) rn" olmadn da, yine Amerikan basn 1919 ylnda belgeleniyordu. The New York Times, bu haberin yaynndan bir gn nce, 17 Mays tarihli basksnda, "zmir Trkler'in Elinden Alnd" ve "Hesaplama Gn Yaklayor" balklar ile unlar yazyordu: "Paris'ten gelen son haberlere gre, yaknda mzalanacak antlamalarla Avrupa'daki Trk hkimiyetinin son kalntlar da temizlenmi olacaktr. (...) zmir ve evresindeki bu kuvvet yna, Trkler'e masa banda kabul ettirilen bar artlarnn uygulanmasna geildiinde doabilecek tepkilere kar bir tedbir niteliindedir."7[14] Bugn olduu gibi yaklak 100 yl nce de, Avrupa "Trk adn tarihten silmek" ve her trl hilelerle boyunduruk altna almak iin "masa banda" oyunlar oynuyordu. Trklerin "iini bitirmek" in, Yunanllar "son 750 yln en byk frsatn(!) yakalamt. Amerikan basnnn iki yl sonra (1921'de) vurgulayaca bu tarihi aratrdmzda, karmza Miryokefalon Sava kyor Trkler'in 1071'de Anadolu'ya giri13

Ulagay, Osman, Amerikan Basnnda Trk Kurtulu Sava, zel Yayn, stanbul, Mart 1974, s.47. 14 Ulagay, Osman, a.g.e., s.46.

inden 100 yl gibi ok ksa bir zaman sonra, "Trkler'i Anadolu'dan atmak" isteyen "Hallar" adndaki Avrupa'nn Birlii, bozguna uramt.8[15] TRKLER'N KEHANET olduunu belki u anda duyuyorsunuz.. zmir'in igaline giden srecin balarnda (3 Kasm 1918), Amerikan basnnda bir "okuyucu mektubu" yaynland. The New York Times'n "Trkler'in Kehaneti Dorulanyor" balkl haberinde bu okuyucunun (M.M.Housepian) mektubuna yer verildi: "Trkler'in en parlak devirlerinde sylenmi olan khince bir szde Evveli am, ahri am' (En nce am, en sonra da am) denir. Yzyllardan beri azdan aza yaylarak en cra Trk kyndeki, en cahil Trk kylsnn bile dilinden dmeyen bu kehnet artk gereklemek zeredir. Gnmzden 500 yl kadar nce Seluk Tatarlar diye adlandrlan barbar bir kavim, Anadolu topraklarna saldrm ve i ekimelerle zayf dm Bizans mparatorluu'nun kuyusunu kazmaya balamt. Uzun mcadeleler sonucunda mparatorluun bakenti stanbul ehri de, barbar Trkler'in eline gemiti. Ancak bu zaferlerden hibiri kutsal yerlere bir geit saylan am'n alnmas kadar sevindirmemiti Trkler'i. Trkler, (...) savunma ynnden en emin blge olarak gneyi grdklerinden, 'am elden giderse, biz de biteriz' anlamna gelen bu sz sylemilerdir. Bu kehneti savuranlarn ileri grl olduklarna phe yoktur. (...) Bu gelimelerden sonra, dnyann en verimli blgelerin15

Miryokefalon Sava: "Bizansllar, Hallarla ibirlii yapp Bat Anadolu'da baz yerleri ele geirmilerdi. Hatta Trkler'i Anadolu'dan karabilecekleri umuduna bile kaplmlard. Bizans imparatoru, bu amaca ulamak iin gl bir ordu hazrlad. Trk ordusu ile Bizans ordusu Eirdir Gl civarnda Miryokefalon (Kumdanl) denilen yerde savat. Bizans ordusu yenildi.(1176). Bizansllar bu yenilgiden sonra, Trkler'i Anadolu'dan atma dncesinin hayal olduunu anladlar. Miryokefalon Zaferi, Anadolu'nun Trk yurdu olduunu ve hep byle kalacan kesinletirdi." (Sosyal Bilgiler-6 lkretim Ders Kitab; Yazarlar: ennver, Karabulut, Kesim, Turgut Ercan, Kkbaycan, Uslu ve Akay, Milli Eitim Bakanl Yaynlar, 3. Bask stanbul 2005; s.74.) (Kaynak olarak bir "lkretim kitabm" almamn amac bir anlamda, ocukluumuzda rendiimiz tarihimizi ne yazk ki byynce unuttuumuzu vurgulamaktr.- HC)

den birini 500 yldr igal ederek, bu blgelerde katliam ve ya madan baka hibir ey yapmayan bu vahi insanlara kimsenin yardm elini uzatacan sanmyoruz. Byle bir yardma kalka n kimse, yanl ata oynam olacaktr. nk Trkler'in dnya siyaset tarihindeki sayfalar kapanmak zeredir." 9[16] Oysa, Gandhi'nin ifadesiyle, "ld sanlan Trkler, cenaze trenleri iin hazrlanan tabutlarn, katillerinin balarna geirecek"10[17] idi.. "Amerikal okuyucunun"(!) mektubunu incelediimizde, sper bir okuyucu ile karlayoruz!.. Bu okuyucu, hem ok bilgili, hem de gelecei gryor. Hem, stratejik analizler yapyor. Hem, Trkler'e srekli hakaret ederek, Amerikan derin devletinin psikolojik savan uyguluyor!.. Hem, Trkler'e yardm aklndan geireceklere gzda veriyor. Hem, smrgeci eylem ve igallerini masum gsteriyor!.AMERKAN "DERN DEVLET" byle bir "okuyucuya" sahip olmak iin neler vermez ki!.. Bugnk Amerikan ve Trk medyasn okurken, bunlar unutmamalyz... Bu mektubu yaynlayan The New York Times, 4 yl sonra (Aralk 1922'de) yazar W.L.Westermann 11[18] imzasyla bir itirafta bulunacakt: "Bat'ya kar duyulan tepkiyi yaratmakta bizim de paymz olduu bir gerektir. Siyasi ve ekonomik yaylma (=smrgeleme) 12[19] yntemlerimizin zaman zaman korkun ve pervasz niteliklere brnmesi, Batnn kt bir grnt yara tmasna yardm etmitir. Bat smrclnn kt etkileri yznden misyonerlerimizin sulanm olmas zc bir olaydr. Biz misyonerlerimizin, kendi iradeleri dnda meydana gelen bu itibar kaybn, ksa zamanda gidererek yararl faaliyetlerine yen i16 17

Ulagay, Osman, a.g.e., s.30.

zakman, Turgut, u lgn Trkler, 49. Basm, Bilgi Yaynevi, Ankara, Austos 2005, s.659.
18

Hem okuyucunun, hem de yazarn soyad "sahte olacak" kadar anlamlHC. 19 Kitaptaki bu ve bundan sonraki (=) iaretli tm Trkeletirmeler bana ait.- HC.

den balamak frsatna kavuacaklarna inanyoruz. "13[20]

ZMR'DE DREN NCES MTNG

M aatlk'ta (M usevi M ez arlnda) dn toplanan binlerce vatanda , gali protesto ett i. "Yunanistan yerine Amerika, ngiltere, talya bizi gal etsi n" stekleri ortaya knca genler, "silahl direni" hazrlna girdi .. Bata Harbiye Nazr akir Paa olmak zere stanbul Hkmeti, "igal sylentilerine inanmayn!" derken, gali haber alan "halk" tepki koymaya balad. galden hemen nce, dn gece, Maatlk denen blgede (Maatlk=Musevi Mezarl) byk bir miting yapld. Binlerce Trk, zmirin Yunanistana ilhakn heyecanl konumalarla reddetti. Genler aralarndan bir grubu temsilci seerek, Trk Oca'nda toplant yapt. Hkmetin tutumunu renmek iin de zmir Valisi izzet Bey'e heyet gnderilmesini kararlatrdlar. Heyete yz vermeyen Vali izzet, "Her eyi Sadrazam Damat Ferit Paa'ya yazdm. Cevap bekliyorum" dedi. lkenin hkmetinden bile are gelmeyeceini anlayan genler yeniden Trk Oca'nda toplandlar, ilerinden bir ksm, "Yunan igalini protesto edelim. Amerika temsilciliine giderek, Yunanistan yerine Amerika, ngiltere, Fransa ya da talyanlarn igal etmesini talep edelim!" deyince, ounluk byk tepki gsterdi: "Efendiler, silhtan baka bizi mdafaa edecek vasta yoktur!" Toplantda bulunan Damat Ferit yanls, Ali Kemal'in etkin olduu Hrriyet ve tilaf Frkasndan, Msavat Gazetesi sahibi avukat Sadk Bey, iddetle itiraz etti: "Olmaz, olmaz. Memleketi yangn yerine veririz" Ayn tepkiyi, lkeyi korumakla ykml bir komutan da gsteriyordu... "Silahl direni" balatmak iin silh isteyen
20

Ulagay, Osman, a.g.e., s.228.

genler, baz subaylarla konumu, onlar da bu istei Kolordu Komutan Nadir Paa'ya iletmiti. Onun da tepkisi yle olmutu: "Silhl greceimiz her kimseyi Divan- Harbe yollayacam!"

TRK GENC VE TRK MLLET! ..

LKE adm adm igal ediliyor, Mondros Mtarekesi'ni bahane eden lkenin valisi ve kolordu komutan, "silahl direni" balatmak isteyen genleri, askeri mahkemeye vermekle tehdit ediyor; ordunun garnizondan dar kmamasn emrediyorlard!.. Bu gnleri yaayan, hznn iinde hisseden Mustafa Kemal, gerekli dersi karmt. 14 yl sonra, 5 ubat 1933'deki Bursa Nutku'nda, genlere bugn iin de ok anlaml mesajn verecekti. BURSA NUTKU Trk genci, devrimlerin ve Cumhuriyetin sahibi ve bekisidir. Bunlarn gereine, doruluuna herkesten ok inanmtr. Rejimi vs devrimleri benimsemitir. Bunlar zayf drecek en kk ya da en byk bir kprt ve bir hareket duydu mu "Bu memleketin polisi vardr, jandarmas vardr, ordusu vardr, adalet rgt vardr" demeyecektir. Hemen mdahale edecektir. Elle, tala, sopa ve silahla; nesi varsa onunla kendi eserini koruyacaktr. Polis gelecektir; asl sulular brakp, sulu diye onu yakalayacaktr. Gen, "Polis henz devrim ve Cumhuriyetin polisi deildir" diye dnecek, ama asla yalvarmayacaktr. Mahkeme onu yarglayacaktr. Yine dnecek; "Demek adliyeyi de dzeltmek,

rejime gre dzenlemek gerek!,." Onu hapse atacaklar. Yasal yollarla itirazlarn yapmakla beraber; bana, babakana ve Meclis'e telgraflar yadrp, haksz ve susuz olduu iin tahliyesine allmasn, kayrlmasn istemeyecek. Diyecek ki, "Ben inan ve kanaatimin gereini yaptm. Mdahale ve eylemimde haklym. Eer buraya haksz olarak gelmisem, bu hakszl meydana getiren neden ve etkenleri dzeltmek de benim grevimdir," te benim anladm Trk Genci ve Trk Genlii!..

Mustafa Kemal, Sivas'ta, kendi yaynlad ve yazd rade-i Milliye Gazetesi'nde de Trk genci ve milleti iin u gerei haykryordu: "Trk Milleti ykselmek ve ilerlemek iin mandaya(smrgecilie) deil, bir para bar bir para sakinlie muhtatr. Trk kyls alkandr. Trk genci zekidir. Trk topra feyyazdr(ok verimlidir). Trk Devleti dili diline, dini dinine uymayan uluslar dardan kkrtlp, cesaretlendirilmesine karn yine de- eit haklar vererek yzyllarca adaletle ynetmitir. Trk Devleti mcadelede sabrl ve deneyimlidir. 14[21] Trk
21

Metnin aslnda "Trk Devleti mderridir" diyor. Ancak, byle bir szc hibir yerde bulamadm, bulamadk. Osmanl arivi ve Osmanlca uzmanlar, mderri" ile "mderrib" szcklerinin yaz/nn ayn olduunu, bugnk alfabeye evirirken yanllk yaplm olabileceini ve mderrib'in de "cenkte sabrl" ve "deneyimli" anlamlarna geldiini akladlar.-HC

milleti bugnk hareketi ile olgunluunu(rtn) kantlamtr. Trkler sadr ve uygardr ve yaayacak, ykselecek ve ok fazla ykselecektir." 15[22] GELMELER zerine, Mdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti kurucular, halk uyandrmak iin bir miting dzenlenmesini kararlatrd. Karar alnd zaman saat 21.00 sular idi. Vakit gecikmiti. Buna ramen, vatann kurtarma azmindeki yurtseverler, ulusal gler canla hola almaya devam ediyordu. Anadolu Matbaas'nda bastrlan miting duyurular, Trk mahallelerinde davullar alnarak datlmaya baland. Ayn saatlerde, Rumlar'n Amaltiya Matbaas'nda da, Albay Ztfiryo'nun "zmir Halkna gal Bildirisi" baslyordu! Reddi lhak temsilcileri "igale Direni Bildirilerini" halka dattlar: "EY BEDBAHT TRK! Wilson (ABD Bakan Thomas Woodrow Wilson) prensipleri ad altnda, senin hakkn gasp ediliyor, namusun ineniyor. Buralarda Rum'un ok olduu ve Trklerin Yunan'a iltihakn memnuniyetle kabul edecei sylendi. Bunun neticesi olarak gzel memleket Yunan'a verildi. MD SANA SORUYORUZ: RUM SENDEN DAHA MI OKTUR?.. YUNAN HKMYETN KABULE TARAFTAR MISIN?.. Artk kendini gster... Btn kardelerin Maatlktadr. Oraya yzbinlerce toplan ve byk ounluunu orada btn dnyaya gster. lan ve ispat et... Burada zengin, fakir, lim, cahil yok. Fakat Yunan hki22

rade-i Milliye Gazetesi, 2 Terini Evvel 1335 (2 Ekim 1919), Numara: 5, s.3. (Alnt yaptm kaynak: rade-i Milliye, Sivas Kongresi'nin 83. yldnmnde -2002- Sivas Valilii tarafndan yaplan Trke bask.) (Trke'letirme bana ait.-HC)

miyetini istemeyen bir kitle-i kaahire (byk ounluk) var. Bu, sana den en byk vazifedir. Geri kalma! Hsran ve pimanlk fayda vermez. Binlerle, yzbinlerle Maatlk'a ko ve Heyet-i Milliye'nin emrine itaat et! mza: Reddi ilhak Heyeti Milliyesi" 16[23] Gece ge vakitte toplanan mitingdeki konumaclar, Yunan igaline kar "silhl mukavemetten" baka are kalmadn dile getirdiler. Ancak, aresizlik yle bir boyuttayd ki, "Bizi Yunan igal etmesin de, Dierleri igal etsin" diye bir heyet de, limana giderek itilaf Devletleri temsilcileri grmek istemek zorunda kald. Limandaki sava gemileri se, zaten mitingin yapld Musevi Mezarln ldaklarla tarayarak, Ne olup bittiini grmeye alyordu. Yerli Rumlar da, mitinge szmlar, oradaki konumalar YUNAN Konsolosluuna ihbar ediyordu. Reddi lhak Heyeti Milliyesi, igale saatler kala (14 Mays 1919 gecesi) btn illere (vilyetlere), sancak, kaza ve nahiye belediye bakanlklarna acil telgraflar ekti, "imdat" lklarnn kart bu yardm telgraflarnda, protestolar dzenlenmesi ve "vatan ordusuna katlm" ars da yaplyordu: "zmir ve evresi Yunan'a ilhak edilip, egemenlii altna giriyor, igal balad. zmir ve ona bal yerler tmyle ayakta ve heyecanda. zmir son ve tarihi gnlerini yayor. Son imdadmz sizin gstereceiniz yardma baldr. Mitingler, telgraflarla her yere bavurunuz ve vatan ordusuna katlmaya hazrlannz. Olgunluk ve sakinlii son derece koruyarak, kimsenin incinmemesine zen ve dikkat ediniz. 17[24]

VENZ ELOS: " GAL E DAVET EDLD K

Yunanistan Ba bakan Venizelos, zmir'i igal
23

Gner, Zeki; Kabata, Orhan; Mill Mcadele Dnemi Beyannameleri ve Basn, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Trk Tarih Kurumu Yaynlar, Say:38, Ankara, 1990, s.77. 24 Selvi, Haluk, Yrd. Do.Dr., Mill Mcadele'de Erzurum (1918-1923), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2000, s.73. (Trkeletirme bana ait.- HC)

etmeleri i in, kendilerini, "Avrupa'n n birle ik lkelerinin grevlendirdi ini a klyor. Amerikan sava gemileri de i gale katlyor. Trkiye'nin igalinin gerekesi, Osmanl mparatorluu'nun 1. Dnya Sava'n kaybetmesi deildi. nk, ".. Dmanlarn gc, devleti yok olmaya mahkum edecek boyutta deildi. Bunun en byk kant, ayn savata bizimle birlikte ortak kadere boyun een Almanya ve Bulgaristan'n silahszlandrlmasna ramen, igal edilmemesi, bamsz birer devlet olarak varln srdrmesi idi. Almanlar'n bir kar topran dman inememi, Bulgaristan'n btn kayb ise Makedonya'daki toprann elinden alnmas olmu ama Bulgaristan Bulgarlar'n elinde kalmt." 18[25] ZMR'DEK RUMLAR, artk ihaneti gizlemiyor, bunu mutluluk biiminde da vuruyordu. Bu lkenin koynunda beslenen zmirli Rumlar, hem igal kuvvetlerini karlamak iin enlikler dzenliyor, hem de "gal mjdesini"(!) resmi azlardan duymak iin sabrszlanyorlard. Yunanistan Konsolosluu da, saat 14.00'de Metropolithane'de (Patrikhaneye bal bina) olaanst toplant dzenledi. Toplantya, kavaslar (elilik grevlileri), papazlar, Rum ve Yunanl gazeteciler, dn cemaatler ve mahalle heyetleri arld. Metropolit Hrisostomos ve Anadolu'nun Yunanistan Babakan. bapapazlar, Yunan ordularn karlamak ve "takdis etmek" iin derin bir sevin iindeydiler. Konsolosluktan gelip, hzlca salona girdi. Heyecandan titriyordu. Metropolit (Patrik'ten sonra gelen din adam) Hrisostomos, alamaya balad, insanlar birbirini kucaklayarak kutlamaya devam ediyordu. Mavridus, uultuyu susturdu ve Yunanistan Babakan Venizelos'un "igal bildirisini" okumaya balad: "Yunanistan, zmiri igal etmek zere, Bar Konferans tarafndan grevlendirildi. Yzyllardr beklenen hedefimiz ger25

"Harekt- Milliyenin Esbab(=Nedeni)", rade-i Milliye Gazetesi, Pazar: 18 Zilhicce 1337 ve 14 Eyll Sene 1335 (14 Eyll 1919), Numara:1, 8.1. (Sivas Kongresi'nin 83. yldnmnde -2002- Sivas Valilii tarafndan yaplan Latin alfabeli bask.) (Trkeletirme bana ait.-HC)

eklemitir. Milletimiz idrak ederler ki, bu karar, Konferans idare edenlerin vicdannda Enosis'in, zmirin Yunanistan'a ilhaknn yer bulmasndan sonra verilmitir. Balkan Harbi'ne kadar ayn boyunduruk altnda esir bulunduum iin, bugn, Kk Asyal Rum kalplerinin ne derece sevin duygularyla dolu olacan iyi hissediyorum. Duygularn aa vurulmasn nleyecek deilim. Fakat bu gsterileri, ahali arasnda, vatanda unsurlarn hibirine kar husumet ve hakaret mahiyetini almayacana eminim. Aksine olarak fazla sevin, gsteri, dier unsurlara kar kardelik hisleri gstermekle e anlaml olmaldr. talyan unsuruna zellikle dikkat gsterilmelidir. zmir'in Yunan igali hususunda talyann da dier mttefiklere katlmas, gz nne alnmaldr. Yunanl Kk Asyadan (zmire 'Yunanl Kk Asya' diyor!) ricamn, faydasz kalmayacan ve zmiri kendisine 'lhyay Milli ncil'ini' getirmek suretiyle yaknda ziyaret edebileceimi mit ederim. ELEFTEROS VENZELOS" Bildirideki szler, tarihe kayt dmek iin propaganda amalyd. Hem lkemizin ok nemli bir blgesini igal ediyor, hem de Trk halknn tepkisinin kendilerine ynelmemesi iin sevinci ll(!) tutmaya alyorlard. Sanki, ABD'nin Irak' igalinde dnya televizyonlarna yansyan, Amerikan bayraklarnn heykellere aslp, sonra yok edilmesi olay nceden yaanyordu. Nitekim, Yunan igal tmenlerinin gelmesi ile birlikle yerli Rum ahali de toplu bir yama ve katliama giriti. Venizelos'un dedii gibi, "Yzyllardr bekledikleri hedefleri gereklemiti." Amerikallar da geri kalmyor ve kopan bedenimizden bir para alabilmek iin Arizona adl zrhl sava gemisini zmir l imanna demirliyorlard.

"MANDA" DEMEK, " G AL" DEMEK

ZMR'N GAL, bugn bize "mttefik" olarak gsterilen

ngiltere ve Amerika Birleik Devletleri tarafndan organize edildi. 2-12 Mays tarihleri arasnda Paris'te toplanan Yksek Konsey toplantsnda ngiliz Babakan Loyd Cor (Lloyd George), zmir'i Yunanistan'n igal etmesini teklif etmi, ABD Cumhurbakan Vilson (Wilson) ile Fransz Babakan Klemenso da (Clemenceau) kabul etmiti. talya bu gizli toplantda yoktu. Niin?.. Trkiye'yi dnd iin mi? Hayr. talya, Trkiye'yi "tek bana igali" planlyordu. Dierleri, "tek bana" deil, "hep birlikte" igal etmeyi savunduu iin talya'y bu toplantya almamlard. Bu yzden, ngiltere, ABD ve Fransa, emirlerinden kmayacak daha gsz bir lkeyi, Yunanistan' kullanmay yelemilerdi. Paris toplants uzun srd. Her gn saatlerce konuuldu, planlar yapld, komutanlar arlarak uygulamalar gzden geirildi, ne kan dnceler yleydi. Lloyd George: "Venizelos'tan bir telgraf aldm. Anadolu'da, talyanlar'la Trkler arasnda ibirlii olduu belirtiliyor. Trkler, Yunanllar'a kar terr uygulamaya balam. Venizelos bizden, zmir limanna bir sava gemisi gndermemizi istiyor. Kendisi de Yunan sava gemisi gndermek iin izin istiyor." ... Wilson: "talyanlar, Anadolu'ya gemilerini, talyan uyruundaki korumak iin gnderdiklerini sylyor." Lloyd George: "talyanlara bir ders vermeli. Geen gn talyanlar, bir manastrlarn korumak bahanesiyle Antalya'ya asker kardlar. Bunu izin vermeyeceimizi gstermek gerekir." Lloyd George: "talyanlar Bulgaristan'a 30 bin asker yolladlar. Oysa, yalnzca bir tmen gndereceklerdi. Bylece, Balkanlar'da ezici bir stnlk saladlar. Anadolu'da da Marmaris limann igal ettiler. Burasn kmr istasyonu olarak kullanacaklarn sylyorlar. Antalya'dan Burdur ynne asker sevk edi-

yorlar... Trablus seferi srasnda da, hilelerini o kadar gzel gizlemilerdi ki, btn dikkatimize ramen, kartmay olup bittikten sonra rendik. Bir gn fark edeceiz ki, talyanlar Anadolu'nun yarsn igal etmiler." Lloyd George: "Amerikallar stanbul'u, Franszlar da Suriye'yi igal edeceklerdir. Yunanllar'n zmir'i gal etmelerine izin vermeliyiz. Orada katliam balamtr ve Yunan halkn koruyacak da kimse yoktur. (Nasl, gnmzde ABD ve AB lkelerinin Irak ve Afganistan igal bahaneleriyle ayn deil mi ).? Vilson bana, Trkler arasnda Amerikan mandas lehinde bir istek olduu bilgileri veriliyor. Ancak, Amerikan kamuoyunun buna raz olacan sanmyorum. nk, Amerika'da inanlmaz lde Trkler'e kin beslenmektedir. Amerikan toplumunun kabul edebilecei ey, Trkler'e kar Ermeniler'in ya da baka bir milletin korunmas olabilir. (Yani, Trkler manday, himayeyi istese bile, Amerikallar ltfedip kabul buyurmuyor. Amerikan toplumu bizi himayeyi kabul etmiyor!.. Ancak, bugn de ok sevdikleri "Ermenileri koruyacaz" gerekesi ile, Amerikallar bizi korumak iin asker gnderebilirmi!!.. Atatrk, "manda kabul edilemez" derken, her trl kandrmacaya kar kyor, onurumuzu da kurtaryordu.) Ancak, eer bize, stanbul'un ynetimi teslim ediliyorsa, halkmz, bu kentin igalini de onaylar. nk bu kararla, stanbul Trklerin elinden alnm olacaktr. Fakat, itiraf ederim ki, talya gibi kartrc bir kuvveti Anadolu'ya yerletirmek tehlikeli olacaktr."19[26]
26 u

"Wilson Prensipleri" hakknda genel bilgi: ABD tarafndan Wilson Prensipleri" ile ortaya atlan "elf determinasyon" (kendi kaderini tayin hakk- HC) ilkesi, Osmanl bakiyesi aznlk ve uluslarn Trk topraklar iinde hak ne srmelerine yol aacak gelimeleri ivmelendirmi ve ABD grnte ak sylemese de, hibir zaman Atatrk'ten ve onun devrimlerinden mutlu olmamt. 3u nedenle, Lozan Bar Anlamas'n imzalamamt. Bu dnemde, ABD iindeki baskn sesler "Monroe Doktrinine geii savunduklarndan "infirat politikas" olarak da bilinen "yalnzlk" politikasnn seilmesi zerine Wilson, Birinci Dnya Sava'nda da baarl olamamt. (Evciolu, Kemal, Byk Ortadou Projesi, Umay Yaynlar, zmir, 2005, s.396.)

Wilson: "Mtareke koullarna gre, Trkler'in mukavemet etmemeleri gerekir. nk, Mtareke maddeleri, mttefiklerden biri iin nerede tehlike bulunuyorsa, oraya kuvvet gndermek hakkn bize veriyor. Yunanistan da bir mttefiktir." Venizelos: "Zaten zmir'de Yunan Krall'nn 30 bin vatanda bulunmaktadr. ok iyi tandm Trk subaylar, eer emir alrlarsa, hibir direni gstermeyeceklerdir, zmir halk ise, bize dosta yaklaacaktr!" Venizelos: "Bat Anadolu'nun nfusu iinde Ege adalarnn nfusu da dikkate alnmaldr. Eer byle hesaplanmazsa, bu blgelerdeki Yunan nfusu azalyor ve tamamen kayboluyor. Eer zmir'in gneyindeki blge Avrupa mandasna alnacaksa, bu manda yetkileri, hi olmazsa 10 yllna bize verilmelidir."

ZMR VALS NE GRE, GAL HABERL ER "PARANO YA! "

ZMR VALS izzet ise, mill kuvvetleri rgtleyip, direnii balatmak yerine, Trk gazetelerini yalanlama, halk tepkisizletirme ve (stanbul'daki) hkmete yaranma telandayd. Ona gre, zmir'in igal edilecei haberleri "paranoya" idi!.. Herkes hayal gryor, bir tek o gerekleri sylyordu!.. Kyl Gazetesi'ne tekzip gnderiyor, "Baz kt niyetliler, zmir'in Yunanllar tarafndan igal edilecei tarznda ayialar karmlardr. Tekzip olunur"; Islahat Gazetesi'ne demeler veriyordu, "Sorduunuz konular, genel politikamz ilgilendirir ki, henz Avrupa'nn bu konuda kararlar belli deildir. Ama, kuvvetle zannediyorum ki, bu lke halkn bugn endieye sevk eden durum, Bar Konferans'nda gndeme gelmeyecektir!" Valiye gre, bu haberleri karanlar "hayal" gryordu:

"Bunlarn nereden ktn bilmiyorum. Kukusuz, bu gibi sylentileri art niyetli, zihinleri hayalet ile dolu birtak m insanlar, temiz ve saf insanlar kandrmak maksadyla yaymaktadr." Ona gre, tpk bugnk Avrupa Birlii ve ABD gibi(!), Bar Konferans, "cihan tanzim" ile urayordu. Yani, "dnyay dzenleme" ile. Bugnk adyla, "Yenidnya dzeni!" ile... Ve bu, devletin valisi iin ok normaldi!.. Oysa, az sonra, kenti igal edilecek, katliama urayacak, namusu inenecek ve zmir yaklacakt!.. Dnemin "Nevrotik Sindrellas" vali, Bar Konferans'nn "gayet adilne" karar almasn bekliyordu!: "Bu dakikaya kadar, devletimizin menfaatlerine aykr Avrupa'ca hibir karar olmad gibi, alnacak kararn ters olacana ilikin de bir iaret (emare) mevcut deildir. Aksine, bizi memnun edecek iaretler vardr... Tepesinde sallanan kl, az sonra, bal olduu sa k lndan kurtulacak ve ensesine saplanacak olan vali; Trkiyenin igalini kararlatrm ve son dzenlemeleri yapan gal Konferansn (yasal ad Bar Konferans) savunuyordu. Tpk Avrupa Birliinin, imdi Trkiyeye yaptklarn gizleyen yneticiler gibi. Hayal dnyasnda yaayan (Sindrella) ve kendisini yabanclara beendirme abasndaki (nevrotik) vali, bizi memnun edecek iaretlerin olduunu halka propaganda ediyordu!.. Lanet!..

MUSTAFA KEMAL , DAMAT FERT'LE YEME KTE...

Genelkurmay Ba kan M ustafa Fevzi Pa a, ani bir emirle grevinden al narak, yerine Cevat Pa a getirildi... M ustafa Kemal Pa a, Samsun 'a git meye haz rlanyor... Trkler'i savunanlar g revden al nyor, Trk mahkemelerine Ermeni hakimler atan yor, Patrikhane aztyor, Yunanistan "Ru m n fu s var" gerek esiyle stanbul ve Edirne'yi de istiyor... HARBYE NAZIRI(Savunma Bakan) akir Paa ile gr ayrlna den Genelkurmay Bakan Mustafa Fevzi Paa ani

bir emirle grevinden alnarak, yerine Tevfik Paa Hkmeti'nde Savunma Bakanl yapan Cevdet Paa atand. Fevzi Paa, zmir'in igaline kar "direni gsterilmesi" gerektiini savunuyordu. Teslimiyet, her yere sindii iin, dmana kar en temel grevini yapmak isteyen bir genelkurmay bakan bile artk grevinde tutulmuyordu. Avrupallar krmamak ve fkesini ekmemek iin, artk her trl rezalet yaplyordu. Grevden alnan Mustafa Fevzi Paa, zmir Kolordu Komutan Nadir Paa'ya verilen "silahlar teslim et, direni gsterme" emrine kar kyordu. MUSTAFA KEMAL ise, bu arada, Nianta'nda Sadrazam Damat Ferit Paa'nn evinde idi. zel toplantya, yeni atanan "teslimiyeti genelkurmay bakan" Cevat Paa da katlyordu. Yemekler yenmi, kenara ekilinmi, kahveler iiliyordu. Damat Ferit bir harita istedi, gelen harita zerinde konumaya balad: "Paa, yeni grevinin mahiyeti nedir? Neler yapmak istiyorsun?" 9. Ordu mfettiliine atanan Mustafa Kemal, "Efendim" dedi, "ngiliz raporlarna gre, Samsun ve havalisinde baz karklklar varm. Biraz abartldr sanyorum... Yerinde yapacam inceleme ile bunlar hallederiz. imdiden isabetli bir ey syleyememekten korkarm." Teslimiyeti Genelkurmay Bakan, hibir mit tamyordu: "Efendim, Paa tabii o mntkadaki kuvvete kumanda edecektir. Zaten nerede kuvvet kald ki?" Mustafa Kemal, mfettilik yetkisi iinde "tm Dou illerindeki komutan ve valilere dorudan emir verme yetkisinin" de olmasn istiyordu. Kendisini stanbul'dan uzaklatrmak isteyen Damat Ferit, "yetkiyi alsa da emir verecei ordu kalmad" dncesiyle bu yetkiyi kendisine tandlar. Damat Ferit Paa'nn Nianta'ndaki konandan birlikte kan Cevat (obanl) Paa, Tevikiye'ye doru yrrken, Mustafa Kemal'e dnd: "Bir ey mi yapacaksn Kemal?"

"Evet Paam, bir ey yapacam!" "Allah muvaffak etsin." "Mutlaka muvaffak olacaz!"20[27] Mustafa Kemal "kanatlarn rparak umaya hazrlanan bir ku gibiydi!: "Tarih bana yle uygun koullar hazrlam ki, bakanlktan karken heyecandan dudaklarm srdm hatrlyorum. Kafes alm, nmde geni bir lem, kanatlarn rparak umaya hazrlanan bir ku gibiydim."21[28] (Mustafa Kemal'in, Nutuk'ta, "ciz, haysiyetsiz ve korkak" dedii Hkmetin bandaki Damat Ferit ile yemekte bulumas, grevi gereiydi. Atatrk'le karlatrlamayacak rnekler ama, yine de hatrlatmakta yarar var. Yakn tarihimizde de, 12 Eyll htilli ncesi Kenan Evren Paa, 28 ubat post-modern darbesi ncesinde de smail Hakk Karaday Paa, iktidardan indirecekleri politikaclar ile gryor, toplum nnde bir araya gelip, tokalayorlard.) Mustafa Kemal, daha sonra Damat Ferit hakknda dndklerini yle dile getirecekti: ..ne yazk ki stanbul'da, 300 milyon Mslman'n bugn byk umutla bakt hilafet makamnda vatan, millet dman bir hkmet iktidar mevkiinde duruyor. Damat Ferit Paa gibi cahil, haris (=hrsl), hodbin (=kibirli) bir hanedan mensubu ahs, yce saltanata maalesef leke olan bir millet haini, sabit fikirleri ve hayvani inadyla vatan ve milleti, milletsiz saltanat olamayaca iin, bu arada saltanat makamn da muhakkak bir uuruma srklyor."22[29]
27

stiklal Harbi Gazetesi, 15 Mays 1919; Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Doumundan lmne Kadar Kaynakal Atatrk Gnl, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 1999, s.127. 28 ztrk, brahim Sadi, Ulusal Kurtulu Mcadelesine Kar AyaklananlarBakaldranlar, ATO Yayn, Ankara, Kasm 2005, s.5 29 Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt:4 (1919), Kaynak Yaynlar, stanbul, Kasm 2000, s.61.

Damat Ferit'i "ibirliki" yapan ngilizler de, aslnda farkl dnmyordu. Damat Ferit'le Mustafa Kemal'i kyaslayan ngilizler, "Ferit Paa'nn siyaseti ancak Trkiye'nin blnmesine yol aar; Mustafa Kemal'inki ise en ktsyle, bamszlk ve toprak btnl iin bir atlmdr" grndeydi. 23[30] Bu yzden de Damat Ferit'i karlar uranda "kullanmaya" devam ediyorlard.

30

ngiliz Devlet Arivleri, FO 371/4158/130700: stanbul'dan Londra'ya yaz, 03.09.1920. Aktaran: Prof. Dr. Salhi R. Sonyel ("ngiliz Belgelerinde Milli Mcadele ve Mustafa Kemal Atatrk, 1919-1923"). Baknz: Dilek, Zeki, 10 Kasm'larda Atatrk' Anmak ve Anlamak, 2. Bask, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2005, s.229.

MUSTAFA KEMAL K MDR?

stikll Harbi Gazetesi, Mustafa Kemal'i okurlarna yle tantyordu: Dokuzuncu Ordu Mfettilii'ne tayin edildiini bildirdiimiz Mustafa Kemal Paa, mtarekenin imzalanmasndan 13 gn sonra dndnde, bir basn toplants yaparak, devlet idaresi ile ilgili fikirlerini aklamt. Minber Gazetesi, 19 Kasm 1918 tarihli nshasnda, bu basn toplantsn verirken, Mustafa Kemal Paa hakknda da unlar yazmtr: "tiraf edelim ki, vatann emsalini yetitirmekte cmertlik gstermedii birka mstesna zekdan biri ve hatt birincisi. Minber, Zaman ve Vakit gazetelerinde beyanat neredilen Kemal Paa'dr. Milletin ve memleketin en ziyde hayrhah evldndan olduu halde, en az takdire mazhar olan yine kendisidir. Fakat kime kabahat bulalm? Kendisi o kadar hretten kaan, o derece mahviyetkrdr ki, Anafartalarn yegne mdafii ve stanbul'un kurtarcs, mnhasran kendisi olmasna ramen, bu hakikati pek ok zaman ifa etmedi. Ve bu suret-

te, btn muvaffakiyetin an ve erefleri, apulcularn inhisarc hisselerine kaydedildi." Minber gazetesi, Mustafa Kemal Paa'y anlatan bu makalesini, u cmle ile sona erdirmiti: "Herhalde istiklal-i vatan Mustafa Kemal Paa'dan byk hizmetler beklemekte hakldr." Mustafa Kemal Paa, anakkale savalar srasnda Anafartalar'da ngiliz karma birliklerini durdurmu, stanbul'u korumutur. Bundan sonra, Anadolu'nun dousunda vazife alan Mustafa Kemal Paa, Bitlis ve Mu'u da dmandan geri almtr. 2. ve 7. Ordu Kumandanlklarn da yapan Paa, Yldrm Ordular Grup Kumandanlna tayin edilmi, mtarekede, 31 Ekim 1918'de, bu grubun lavedilmesi zerine stanbul'a dnmtr.

"Kuku edilmemek gerekir ki, Ermeni krm zerine sylenen szler geree uygun deildi. Tam tersine gney blgelerinde yabanc kuvvetlerce silahlandrlan Ermeniler, koruyucularndan yz bularak bulunduklar yerlerdeki Mslmanlara saldrmakta idiler, alma dncesiyle her yerde acmaszca ldrme ve yok etm- yolunu tutmakta idiler." Mustafa Kemal24[31]

SZDE TRK(! ) HAN BAKAN: "TRKYE'DE D! .."

BU GELMELER YAANIRKEN, Trk yurdunda Trkler"! savunanlar grevlerinden alnyor, askeri mahkemelere bile Ermeni hkim atanabiliyor patrikhne aztyor, Yunanistan yeni igaller istiyordu. Bugnde ermeni soykrm ddias" olarak karmza getirilen konu, o tarihte, "Ermeni mezalimi" olarak Trklerin nne konuyordu.25[32] Hain ve ibirliki Damat Ferit'in kendisi
31

800

B N ERMEN

KATLEDL-

Nutuk (Sylev), Gazi Mustafa Kemal Atatrk, Gnmz Diline evirip Basma Hazrlayan: Ord. Prof. Dr. Hfz Veldet Velidedeolu, ADD Yayn, Ankara, 2006, s. 191. 32 Devlet arivlerindeki belgeler bugne de k tutuyor. Ermeni iddialarn belgelerle yalanlayanlarn makalelerinin yaynlanmasna dahi izin verilmiyordu. Bunun bir rneini, 1 Aralk 1915'te Refet Bey yle anlatyor: "Makalem, ngilizler'in houna gitmediinden dolay bu gibi yaynlara devam ettiim taktirde ldrleceime dair gnderilen tehdit mektubunun evirilmi bir kopyas birlikte sunulmutur. Azgn bir kpek gibi kuduran kana susam ngilizler, yaz ile olsun meru mdafaay bile insana ve slm'a vermek stemiyorlar." (Osmanl Belgelerinde Ermeni-ngiliz likileri 1896-1922, T.C. Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Yayn, Ankara, 2006, s.

gibi hain iileri Bakan Cemal Bey de, "Trkiye'de 800 bin Ermeni katledildi' diyebiliyordu. Mustafa Kemal, bu ibirliki ileri Bakann, Sivas'ta kendi yaynlad rade-i Milliye Gazetesi'nde, ar biimde yle eletiriyordu: "Ferit Paa Kabinesi'nde iileri Bakan sfatyla aziz milletimizin bamszlk ve geleceini yok etmeye azimli hainlerden biri olan Cemal Bey, ilk icraatna milletin namus ve tarihini lekelemekle balam, stanbul'daki Trke gazeteleri brakarak, Galata'da yaynlanan Franszca bir gazeteye, yabanc kamuoyunu etkilemek iin hain telkinlerde bulunmak zere, Trkiye'de (tamam 800 bin) Ermeni katledildiini aklam, Ermeni davasn Paris'teki Bousturyar Paa'dan daha ateli bir kalp ile savunurken masum Trk Milleti'nin soyluluuna irkin bir iftira lekesi srmtr. Erivan'dan tehcir ve dou illerinin enkaz ve harabesi altnda Ermeni mezalimi ve ihanetinin kurbanlar olan yzbinlerce Mslman kardeimizin iskeletleri ortadayken, Osmanl Devleti'nin bir bakan sfat ve yetkisiyle Franszca bir gazeteye tamam kayd ile 800 bin Ermeni'nin katledildiini aklayan bu aklsz, vicdansz bakan, bu szleri ile Paris'te alan Byk Ermenistan kurma hayallerine hizmet etmi ve hi kukusuz bu hizmet ile dlsz kalmamtr." 26[33] Kemal Paa'nn dehas, yllar sonrasn da grmt.. Bu tr hizmetler, yllar sonra da dlsz kalmayacakt!.. Mustafa Kemal, yllar sonra Nutuk'ta bu konuya daha da aklk getirdi: "Kuku edilmemek gerekir ki, Ermeni krm zerine sy107.) Refet Beye bir ngiliz tarafndan gnderilen tehdit mektubundaki szler de, ASALA terr rgtnn yllar sonra Trk diplomatlarn katletmesini daha iyi anlamamz salyor: "Seni gidi canavar! Mahalli gazetelerde Ermeniler hakknda yaynlattrdn kanl makalelerine son vermediin taktirde, o cehennemlik kafana bir kurun skacam ve bu hareket benim haytma mal olsa bile asla umursamayacam. Siz Trklerin ne zalim ve haramzade olduunu btn dnya bilir. Kendinizi masum kuzu gibi halka tantmanza gerek yoktur... Ermeniler'in sizden intikam alaca vakit geldiinde, yazk ki, kfir ve tutucu bir millet olarak sizler cesur Ermeniler'in fkesi karsnda havalara srayacaksmz.(...)" 33 "Ferit Paa'nn Rfekay Hyaneti" (Ferit Paa'nn Arkadalarnn ihaneti), rade-i Milliye Gazetesi, 2 Ekim 1919, s.1. (Trke'letirme bana ait.-HC)

lenen szler geree uygun deildi. Tam tersine gney blgelerinde yabanc kuvvetlerce silahlandrlan Ermeniler, koruyucularndan yz bularak bulunduklar yerlerdeki Mslmanlar'a saldrmakta idiler. alma dncesiyle her yerde acmaszca ldrme ve yok etme yolunu tutmakta idiler. Mara'taki o ackl olay, bu yzden meydana gelmiti. Yabanc kuvvetlerle birleen Ermeniler, top ve ar makineli tfeklerle Mara gibi eski bir Mslman kentini yerle bir etmilerdi. Binlerce gsz ve gnahsz ana ve ocuklar tepeleyip yok etmilerdi. Tarihte bir benzeri grlmemi olan bu yrtcl yapanlar Ermeniler'di. Mslmanlar ancak namuslarn ve yaamlarn korumak kaygsyla kar koymular ve savunmada bulunmulard. Yirmi gn sren Mara krmnda Mslmanlarla birlikte, kent iinde kalan Amerikallar'n, bu olay zerine stanbul'daki temsilciliklerine ektikleri tel, bu ackl olay yaratanlar, yalanlanamaz biimde gstermekte idi. Adana ili iindeki Mslmanlar, tepeden trnaa kadar silahlandrlan Ermeniler'in sng basks altnda, her dakika lm tehlikesiyle kar karya idiler. Cann ve bamszln korumaktan baka bir ey istemeyen Mslmanlar'a kar uygulanan bu kym ve yok etme politikas, uygar insanln dikkatini ekecek, acma duygularn uyandracak nitelikte iken, olaylarn tam tersini ileri srmek ve bundan vazgeilmesini istemek gibi bir davrana nasl gvenilebilirdi?" 27[34]

ABD YOR! ..

BAKANI

TRK YE' Y

DRDE

BL-

YIL 2005.. Ermeniler'in Trkler'e yapt soykrmn belgeleri akland. 28[35] Devlet Arivleri Genel Mdr Do. Dr. Yusuf Sarnay, Ceviz Kabuu Program'nda "Ermeniler'in 524 bin Trk' soykrma urattn" aklad. "Bu konuyla lgili belgeler ve tarihi gerekler Trkler'den yana. Ermeni Tanak rgtlerinin 3-4 yl inde katlettii 524 bin
34 35

Nutuk (Sylev), a.g.e., s.191. Ceviz Kabuu Program, Kanaltrk Televizyonu, Ankara, 23 Aralk 2005 Cuma, Saat 22.30.

Trk ve Mslman nfusun listesini kardk. Nfus bilimcilerin ve Justin McCarty'nin de syledii gibi, 2 milyona yakn kayp var, ama belgeleyemediimiz, faili belli olmayanlar bu listeye dahil etmedik." Ermeni belgeseli hazrlayan yazar Sadk Usta da ayn programda, ok nemli belgeleri -bir kez daha- topluma sundu: "ABD Bakan Wilson'un, 1920 ylnda Dileri Bakanl'nn Kafkasya Blm'ne hazrlatt, Trkiye'yi drde blen (Ermenistan, Lazistan, Krdistan ve dier etnik paralar) harita Trk halkndan gizleniyor. Aslnda en byk tehcir Trkler'e ve Mslmanlar'a yaplmtr. 1912'de Edirne'nin igali ile milyonlarca Trk'e ikence yaplmtr. Hazrladmz belgeselde bunlarn grntleri var. Trk Ordusu'ndan kaan Ermeni birlikleri Fransz ve Rus niformas giyerek Trk Ordusu'na kar savatlar. Ermeniler'in srekli kullandklar, kafataslarndan oluan bir piramit resmi var. Bunlar bir Rus ressamnn, 1915 szde Ermeni soykrmna atfen yapt syleniyor. Oysa ressam, bu tarihten ok nce, 1904 ylnda ld. National Geographic'de yaymlanm sahte grntler de var. Trkler'in zulmnden kaan Ermeniler'in giysileri lime limedir, alk iindedirler. Ama fotorafta grdnz gibi i mintanlar tertemiz. Suratlar ise pudralanmtr." Yine Ceviz Kabuu'nda, Emekli Bykeli ve tarih aratrmacs Bill imir, AB'nin, tam yelik iin iyi ilikiler kurmamz art kotuu Ermenistan'n, 23 Austos 1990'da, "soykrm tanmamz artn anayasa hkm haline getirdiini" syledi. Prof. Dr. lber Ortayl da, bu durumun yorumunu yaparken, unlar syledi: "AB bir kasaplar kulbdr. Kendi soykrm sularn bize yaymak stiyorlar. Bunun ezikliinden kurtulmak istiyorlar. Gemileri kasaplklarla doludur. AB gelip geer. Tarih bir sr birlii, politik yaplanmalar srkler gtrr ama, byle bir genosit damgas adamn stnde kalr."

Asla blc emellerinden vazgemeyen ABD, her frsatta baka adlar ve projeler ad altnda (en son, BOP denen "Byk Ortadou Projesi") srarn srdryor. Bu haritadan 86 yl sonra, 2006'da da ayn harita ortaya kt. (Amerikal subaylarn bu almalarn ve yaptklar haritay ilerleyen sayfalarda vereceim.) Tekrar 1919'a dnyoruz. "Ermeni mezalimi iddialar ok fazla bytlyor" diyenleri, Ermeni cemaati protesto ediyor, yabanc bile olsalar, grevlerinden aldryordu. Bunlardan biri de, Amerikan Robert College (Kolej) mdr Dr. Gates idi. Mahkemeler bile smrgecilerin etkisine girmiti. Ermeniler'e ikence, zulm yaptklar iddias ile tutuklamalar yaplyor, bunlarn arasnda Prof Fuad Kprl, milletvekil-

leri, tccarlar ve gazeteciler de bulunuyordu. Asker mahkemeye bile, Ermeniler'e zulm yaptklar iddia edilen Trkleri yarglamak iin Garabet Ayciyan adl bir ermeni atanyordu.. FENER RUM PATRKHNES DE bo durmuyor, ortal kartrc aklamalar yapyordu. "Anadolu'da Hristiyanlar, felketle kar karya bulunmaktadr. Alktan(!) lme tehlikesi vardr. Trk makamlar, Hristiyanlar'a ekmek vermiyor, Konya'da eteler Hristiyan evlerini basyor." zmir'den balayan "igal blgesini geniletmek" amacyla yaplan faaliyetler arasnda, Rum Heyetleri'nin stanbul'daki Yunan derneklerinde yapt toplantlar da nemli yer tutuyordu. Bunlar, Yunanistan Babakan Venizelos'a bavuruyordu: "zmir ile Bursa, Yunanistan'a kavuurken, Anadolu ilerindeki biz Rumlar, barbarlarla birlikte yaamaya devam edemeyiz. Tam bir siysi bamszlk anavatanmzn garantisi, byk devletlerin de himayesi altnda ilerimizi yrtmek hakkn istiyoruz." Trkler barbard!.. Tam bamszlk istiyorlard!.. Galip devletler de ayn biimde dnyordu. Mustafa Kemal, daha sonra bu durumu yle aklayacakt: "...Karar verildi, hareket balad. Artk maskeler atld. Trkiye paralanacak, Trkiye halk esir, alak, sefil ve perian edilecektir. Maksat bu idi ve bu zalim gayeye varmak iin hatr ve hayale gelmeyen her trl tedbirlere mracaat edildi ve hususta Bat'nn baz hkmetleri ve siysi kiileri bunun byle olmasnda srar ediyordu ve bugn de srar ediyor. Bu tr hareketlerini cihan manzarasnda mazur gstermek ve. hatt kendi milletlerinin gznden gizlemek iin bavurmadklar tedbir kalmad. Her trl iftiray icat etmekten daha kolay bir ey olamazd. Trkler vahidir, zlimdir, adaln gereklerini kabule msait deildir, tarznda trl iftiralar icat ettikleri bu forml tekrarlayarak kamuoyunu ifale (=kandrmaya) kalktlar. Bu teebbslerinde muvaffak (=baarl) olacaklarn zannettiler. nk Trkiye'nin hayat kabiliyetinden tamamen mahrum olduunu zannediyorlard. Halbuki dmanlarmz bu zanlarnda tamamen aldanmlardr. Bu muhakkaktr. Gerekte dimalar (=beyinleri)

birtakm hrsl duygularn dalgaland yer olan insanlarn anlay ile birtakm btl (=temelsiz) zanlarla gerei deitirmek ve hakk sndrmek mmkn deildir ve bugne kadar kinatta buna imkn bulunmamtr."29[36] "RUM NFUS VAR" gerekesini ileri sren Yunanistan da, artk Edirne'nin te ikisinin Rum olduunu iddia ederek Edirne ve stanbul'u da igal etmek istiyordu. Ancak kullandklar deyim, "igal" deil, "kentin kendilerine terk edilmesi" idi... (Avrupallarn bugn de, "Krt nf us var" gerekesiyle, szde Krdistan kur ma hedefleri ve PKK terrn desteklemelerine ne kadar benziyor de il mi?.. )

BRLEM AVRUPA'NIN KENCE KRTER"

UYGUL AD II

"-

KATLAM, C NAYET VE KENCELER

YUNAN GAL KUVVETLER'N tayan gemiler, saat 07.30'da limana girdiler, ilk igalci, saat 08.40'da, karaya kt. Yunanllar', zmir'in yerlisi Rumlar limanda sevin gsterileri yaparak karlad. Metropolit Hrisostomos, Yunan bayran pt, ilk kan igal taburunu, abartl bir trenle "takdis" etti, tuz serpti. Sonra askerlere seslendi: "Asker evlatlarm, Elen ocuklar! Bugn ecdat (=ata) topraklarn yeniden fethetmekle, sann en byk mucizesini gstermi oluyorsunuz. Bu uurda ne kadar Trk kan dkp, ierseniz, o kadar sevaba girmi olacaksnz. Ben de bir bardak Trk kan imekle onlara kar kin ve nefretimi teskin etmi C= yattrm) olacam. Haydi, buyurunuz, btn Azizler sizin arkanzda olacak. Atalarnzn toprak36

Evsile, Mehmet, Do. Dr., Atatrk'n Sylev ve Demeleri'nin Konular indeksi, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 1999, s.32.

lan sizleri bekliyor." 30[37] Hrisostomos, Yunan ordusu sanki cesurca Trk ordusuyla savamaya geliyormu gibi, -halk deyiiyle- "gaz" veriyordu!. Oysa, Mondros Mtarekesi (Atekesi, Brakmas) ile Trk ordusu silahszlandrlm ve datlmt, igal ordusu yalnzca, karsna kacak masum sivilleri katletmek iin geliyordu. Hristiyan azizlerin desteini almasna gereksinimi yoktu!.. Szde din adamnn syledii "iilecek Trk kan", sava meydannda olmayan masum kadn ve ocuklarn kanyd!.. Ksa bir zaman iinde bu kann iinde boulacaklarn hi tahmin bile etmiyorlard!.. Nitekim, Trk balklar ve sandalclar, zincirlere balanarak denize atlp ldrlmeye balad. Byk bir hzla ldrme ve yama balatlmt. Sanat Okulu rencisi hsan (Efendi) boazlanarak ldrlyor, St Ahmet Aa Cedit Mahallesi'nde paralanyor, karakollarda polisler boazlanyor, direnenlerin bir ksm bulunan kuyulara atlyor, yakalanan askerler ya kuruna diziliyor ya da baklanyordu. Yerli Rumlar yan yana yaad Trkler'in evlerini basp kzlarn ve kadnlarn rzna geiyordu. Kordon boyunda birok ceset karaya vurmaya balamt. KENCELER daha sonra byyerek devam edecekti. "Birlemi Avrupa'nn ikence kriteri" ile karlaan dnya, bugn Irak'ta, Filistin'de yaplanlara olduu gibi, igal dneminde Trkler'e yaplanlara da gz yumdu, susarak destekledi. Dahas, igal kuvveti iinde yer alarak ikencenin gbeinde yer ald. Bu ikenceler ve insanlk d askeri faaliyetler, stanbul Hkmeti'nin iileri Bakanl tarafndan, "Trkiye'de Yunan Fecayit' adyla iki ciltlik ikence kitab biiminde yaynland. Resmi belgelere gre, "Sessiz kalan dnyay ve Avrupa'y utandrmas gereken" ikencelerden bir ksmn kaytlara bir kez daha geirelim: "- Orhangazi'de rlplak soyulan erkekler, ellerine krbalar verilerek kendi elerini dvmeye zorlanmlardr. (15 Ekim 1921 tarihli rapor)
37

Cokun, Alev, Kuvayi Milliyenin Kuruluu (En Uzun 15 Gn, demi Direnii), Cumhuriyet Kitaplar, stanbul, Ekim 2005, s. 158; Karaduman, Fethi, Atatrk Devrimi (Osmanl mparatorluundan ada Trkiye Cumhuriyeti'ne), Gnizi Yaynclk, stanbul, Ekim 2006, s.225.

Yerli Rumlar'la birlikte narck kyn eviren Yunanllar, anneleri erkek evlatlarna peke ekmek istemiler, fakat lm pahasna bunu yapmayan delikanllar sngleyerek ldrmler, sng ucuna taktklar bebekleri kuzu kzartr gibi atelere tutmular, gen kzlarn gslerini 'keserek kebap yapmlardr. narck'ta ldrlen 24 kiinin adlar verilmektedir. Bunlardan kadn olanlarn adlar ve ldrlme biimi yle sralanmaktadr: mam Hafz'n kz Emine (ba kesilerek), Emine kz Hatice (sng ile), Emine kz Nerime (sng ile delik deik), Celal Efendi'nin torunu 4 yandaki Nigr (kaza vurularak), brahim avu'un annesi Fadime (yaklarak), Arnavut Mehmet avu'un 9 kiilik btn ailesi (balta ile). (24 Nisan 1921 tarihli rapordan) Cihanky'de 5 yana kadar olan ocuklar evlerinden toplanarak annelerinin gzleri nnde sngye taklp diri diri atee atlmlardr. Yeniky'de tutulan raporda, 70 yandaki bir kadnn zerine erkek uzuvlar konulduu, 13 yana kadar olan bir gen kzn memelerinin delindii, deliklere tahta paras sokulduu yazldr. (19 Ekim 1921 tarihli rapora gre) Aa ve Yukar Karadere'de 70 yandaki bir kadnn' doranm paralar, bir kk yn haline getirilmi ve kesik ba bu yn zerine konulmutur. Aratrma Kurulu tarafndan yakalanan bir Yunanl'nn antasndan bir avu knal kadn parma, bilezikler ve altnlar kmtr. (15 Mays 1921 tarihli rapor) 13 Nisan 1921'de Yunanllar'n yerli Rumlar'dan kurduu eteler, evre kylerden btn gen kzlar, alc Ky'e toplamlardr. Erkekler de toplu olarak oraya getirilerek aalarn altna serilmi yataklarda, kurun tehdidi altnda yaplan lemleri seyre mecbur tutulmulardr. 29 Mays 1921 tarihli baka bir raporda, ngiliz Subay, Yunanl Temenin Trkler'e yapt zulm anlatmaktadr: Trkler evlerine girip kaplar kapaynca Yunanllar kye girdiler ve hemen btn evlere taksim oldular. Balarnda bir temen vard. Evden karlan kadn, kz, ocuk ve erkekler snglerle drtlerek meydanla topland. Hepsi durmadan dvlyordu. Gen kzlara feci sarkntlklar yaplyor ve elbiseleri sn-

g ile yrtlyor ve gsleri kesiliyor. Yunan temenin yanna gittim. Bu vahete neden lzum grdn sordum. Rumca bir eyler syledi ve beni azarlad. Tylerim diken diken olarak daha feci manzaralara ahit oldum. () Kzlar, kadnlar barp aryorlard. Yunan askerlerine yalvaryorlar ve ayaklarna kapananlara merhamet edilmiyordu. Evlerin pencerelerinden alevler kmaa balamt. Byk aacn altnda bir gen kadn koyun gibi boazland ve sonra karn deilerek ocuu sngye taklp bir Trk erkeine uzatld. Bu feci manzara bir saat srd. (...) Hava kararncaya kadar vahet devam etti. Mttefik inceleme Kurulu'nda grevli Kzlha temsilcisi M.Gehri'nin 10 Temmuz 1921 tarihli, zmit'te kaleme ald 5 numaral raporunda yle bir manzara anlatlyor: Darack bir sokaktaki kadnlar hamamnn nnden getiimiz srada, kaln ivili bir kap birden ald ve iinden yzlerce gen kz, deirmen oluundan akan bir su gibi bir anda dar frlad. Salar balar darmadank, elbiseleri yrtk ve kan iinde idi. Birou elbiselerini yrtp klot yerine rtmt. Deliler gibi saa sola kamaya baladlar. Kadn gzlerinin bu kadar yuvalarndan frladn, azlarnn bu kadar irkin olduunu ve yzndeki izgilerin bylesine derinletiini o dakikaya kadar grmemitim. Korkun bir alama sesi, deta gkleri sarsyordu. Ayaklanma kapananlarn, yalvaranlarn hesab yoktu. Kocalarnn, erkeklerinin nerelerde olduklarn soruyorlard. Gzellii karsnda bir anda hayran olduum gen bir esmer kz, iri yeil gzlerini gzlerime dikmi, akl hastalarnn baklarna benzeyen delice nazarlarla beni szyordu. Ktndisinv doru bir adm atnca hafif saa dnd, ban nne edi. Sonra yzn evirerek manasz, souk bir tebessmle bakt. Bozuk bir Trke ile 'Naslsnz?' dedim. Birden az dolusu bir tkrk savurdu. Sonra u satrlar yazdm anda kulaklarmda nlayan berrak, temiz bir kahkaha att; ldrmt zavall!.. Sonra rendiimize gre Yunanllar ve yerli Rumlar, bir mahallenin ne kadar gen kz varsa, geceden toplamaa balam ve er beer bu hamama tkmlar. lerinden birou payimal edilmi, sabaha kar kadnlardan en gzel ve tazelerini ayrarak irkin ve clz olanlar serbest brakmlar. Maksatlar bu kzlar yanlarnda gtrp, Yunan askerlerine kadn temin et-

mekmi. M.Pierre gece kiliseden karak Trk evlerini teker teker gezmi ve Yunanllar'n kendilerini ldreceklerini syleyerek kiliseye snmalarn istemi. Kiliseye 3 bin kadar Trk toplanm. Yunanllar bunu duyup kiliseyi basmak istemilerse de, Fransz Yzba Ailen Goumard'n sert tutumu zerine girememiler." 31[38] Yerli Rumlar da, ehit den asker ve komutanlara bile ikence yapyor, kafalarn kesmek gibi uygarlk d her trl yolu deniyordu. Manisa Papazl Ky'nn yerli Rumlar', iyice aztmlar ve yakaladklar Halit Paa'nn da kafasn kesip, bir kyl ile Paa'nn alayna gndermilerdi. 32[39]

TRKLER' N UYGUL AD II TER"

"UYG ARLIK KR-

TA K PR YE BL E SAYGI! ..
"Meden' (!) olduunu ileri sren Avrupallarn "sistemli ve rgtl ikencelerine" karn, Trkler'in savataki davranlar onlarn anlayamayaca bir "medeniyet gstergesi" idi. Braknz canllar ve insanlar, ta yaplara bile verilen nem, asker bir milletin gururudur. u olay, yzlerce rnekten yalnzca biridir: "Mfrezelerimizden bir blk, Hackr tren hattn mehur Ta Kprsn dinamitle havaya uuraca srada, Avusturya uyruklu bir mhendis kar duruyor. 'Bu kpr tamamen bir sanat eseridir. Uzun emeklerle meydana gelmitir, ei enderdir. Bu sizin malnzdr, yazk deil mi? Bunu yok etmeyin. Bir daha ei38

Kadir Msrolu'nun "Trk'n Siyah Kitab-Yunan Mezalimi" (9. Bask, Sebil Yaynlar, stanbul, 1976) adl kitabndan aktaran Sarhan, Zeki, Kurtulu Sava Kadnlar, Cumhuriyet Kadnlar Dernei Yaynlar, Yayn No:11, Ankara, ubat 2006, s.55-75. (Bu konuda ayrca, Yeniden Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Yaynlar tarafndan karlan "Trkiye'de Yunan Vaheti" adl kitaba baklabilir. Franszca'dan eviren: Necdet Ekinci, Yrd. Do. Dr., stanbul, Haziran 2006.) 39 Dinamo, Hasan zzettin, Kutsal syan (Milli Kurtulu Savann Gerek Hikyesi), C.2, Tekin Yaynevi, stanbul, 2000, s.524.

ni yapmak imknszdr. Eer amacnz, tren hattnn almasn engellemek ise, ileride dier kk kprlerin herhangi birisini uurabilirsiniz. Fakat bu kprye dokunmak gnah deil, ayn zamanda cinayet olur, ok yazktr, kymaynz' diye yalvaryor. Bu szler zerine mfreze komutan dinamitleri, yerletirdii kprnn temelinden karyor. Bu kpr gerekten bir aheserdir. Birbiri zerine birok kemerlerle ina edilmitir. Dan iki tarafna gerilen elik telleri eken makineler yardmyla ta, kumu, imentosunu yukardan indirmek suretiyle, bir yldan fazla sren bir emekle Alman mhendisleri tarafndan yapld. Bu Avusturyal mhendis de, kprnn inaatnda bandan sonuna kadar bulunmutur." 33[40]

TRKLK" VE "TRK YELL K" ORT AYA IKIYOR..

Gazeteci Osman Nevres (Hasan Tahsin) , "ilk kurun"u att ve "ilk ehit" oldu... M ustafa Kemal Samsun 'a hareket ediyor... stanbul ga zetelerinin ounun ba yazlar beyaz kt... "Elinde adalet mealesi, dilinde h rr iyeti akvam(ulu slarn zgrl) . Cihana ha yk ranlar nerede?.." OLAYIN FARKINDA OLMAYAN "bir ksm basn", igal yokmu gibi o gnk basklarnda gnlk yaamdan kesitlere yer veriyordu: "Konut kiralarnn 5 kat artmas protesto edildi!", "Amerikan kunduralar gelmitir. Reklam fiyatna satlmaktadr!.. " Evet, gerekten kunduralar gelmiti ama bunlar, Amerikan kunduras giyen Yunan igal askerleri idi!.. "Bir ksm basn", "Ali Kemal'lerin basn", igal askerlerinin postal seslerini duymuyor, Amerikan kundurasnn reklamn yapyordu!.. zmir'li Rum kzlar yol kenarlarna dizilmi, Yunan bayrann rengi olan mavi-beyaz elbiseler giymilerdi. Binlerce Rum,
40

Arkolu, Damar, Birinci Byk Millet Meclisi Milletvekili, Hatralarm (Milli Mcadele), Kendi Yayn, Adana, 1961, s.91.

ellerinde iekler ve Yunan bayraklar ile byk sevin gsterileri yapyordu. Kzlar lk atyordu. nk onlar "Trk" deil, "Trkiyeli" idi!.. Bu lkeden besleniyor, buradan para kazanyor, Trkiye'de yayor ama kendisini Trk deil Trkiyeli(!) sayyordu. "Trk kimlii" ile "Trkiyeli kimlii" arasndaki ayrm, burada net biimde ortaya kmt. "Trk", vatanna sahip kyor; "Trkiyeli" ise, ihanet ediyordu!.. Zaten kimlikler, byle en kritik anlarda kendisini gstermiyor muydu?.. Yllar sonra da "tarih tekerrr etmeyecek" miydi?.. gal tmeninin taburlar karaya ktka, dzenli biimde yrye geti. Sancaktar ve bayraktarlar nde, Trk mahallerinin iinden geerek, zmir'in Karantina blgesine doru hareket ettiler. Yunan gazeteleri daha sonra bu olay yle yazacakt: "zmir Kordon Boyu, dnya yaratldndan bu yana byle bir manzara grmemitir. Sabahn erken saatlerinden itibaren halk rhtma akt. Geceleyin byk bir takzafer (=zafer tak) kurulmutu. zerinde Yunan askerleri iin u szler yazlmt: Ho geldiniz!" (Estia Gazetesi) "Rhtmlar adamdan tayor. Tklm tklm dolu. Hepsinin de ellerinde Yunan bayraklar ve ieklerle dolu sepetler var. Sevinten alyorlar. zmir'de imdiye kadar byle bir manzara grlm deildir. Btn evlerin balkonlar bayraklar ve ieklerle sslenmi. Sokaklara da hallar serilmi, halk, sevinten sarma dola sokaklarda dans ediyor. "(Atina Habercisi adl gazete) RUMLAR'IN DUYGULARINI ok iyi anlatan bir yazda Rodas adl Yunanl bir yazar tarafndan kaleme alnd: "Genler, ihtiyarlar ve her snf halk, anavatan Yunanistan ordusunu, cierlerinin btn kuvvetiyle alklamak iin, ellerinde bayrak ve iekler olduu halde kouyorlard. (Bu duygular, gnmzde "soyumu aratryorum" diyerek, Yunanistan'n ak destei ile Karadeniz'de Rum Pontus aratrmas yapan szde Trk! baz aratrmaclara ders olur mu acaba?-H.C.) htiyarlar nefeslerini zor tutuyorlar, o gn grmek ve sonra da 'Her eye kadir olan Allahm, imdi kleni azat et' demek iin hazrlanyorlard.

'onia' delikanllar, kadnlar, erkekleri sanki, 'Ba'sbadelmevt'e (=ldkten sonra dirilmeye) mazhar olmular gibi yeni elbiselerini giymilerdi. Ellerindeki iek demetlerini pyor ve bu ieklerin tazeliini, hrriyet gnne(!) kadar saklamak iin gzyalar ve kanlaryla nesilden nesile -yedi asr mddetle- sulandklarn sylyorlard." Yunanl yazar duygu selini yle anlatmaya devam ediyordu: "Bir menkbe renmitim (efsane olacak): zmir'in karsnda iki tepe vardr. Adna 'ki Kardeler* derler. Bu iki karde Yunanl idiler. zmir'in Trkler tarafndan zaptndan sonra orada kalmlar; tepelerinde Yunan idealini kurmulard. Asrlarca mddet Adalar Denizi'ne bakmlar, oradan Yunan perisine intizar etmilerdi. Bu iki beki, 15 Mays 1919 gecesi beyaz gemileri grd... Tatl tatl afak skyor, sis dalyor, sakin deniz arzn kucanda uyuyor. Sular, beyaz gemileri okuyor. Yedi asrn btn lleri ayakta... Hrriyetin mukadder saati hulul etmi, gemilerin direkleri stnde gemiciler, askerler gr sesleriyle: 'kr yarabbi' diye baryorlar, gemiler btn sratleriyle zmir'e giriyorlar." 34[41] Rumlar, daha nce Osmanl lkesine "vatanm" derken, imdi igalci Yunanistan'a "vatanm" demeye balamt. Bu vatanda, baz konularda vatann z evlatlarndan daha fazla haklara sahip olan "aznlklar", ihanet ediyor, "igal gerekleti" diye sevin gzya dkyordu!.. Yunan gazeteleri, bir yandan igali kutlarken, te yandan da Ayasofya Camii'nin Fener Rum Patrikhanesi'ne verilmesi ve Ortodoks Kilisesi yaplmas iin kampanya balatyordu. YZYILLARIN birikmi intikam alnyordu. Osmanl ynetimindeyken hibir kt muamele grmeyen Rum ve Yunanllar, zellikle din adamlar tarafndan srekli kkrtlyordu. Daha
41

Bayar, Cell, Ben de Yazdm: Mill Mcadeleye Giri, Cilt 6, Sabah Kitaplar, stanbul 1997, s.45.

dorusu, "din adam" maskesini kullanan ajanlar, her trl melanetin peindeydi. Bu durum yalnzca 1919'da ortaya kmamt. Daha, 42-43 yl gibi ksa bir sre nce, 93 Harbi'nde de (187677) bu durum ortadayd ve buna dikkat ekiliyordu: ".. iimizde yaayp da vatanda saydmz Rumlarn verdii tarih eitimi yle akl alc, yle tesirli ki!.. Tarih sahnesinden silinen eski Yunan medeniyeti ile bozuk bir lisandan ba ka, ahlaken, miras yoluyla ve soy itibariyle hibir ilikileri yokken, bir ufack Rum diyakozu (papaz yardmcs) kendisini Aristo ve Eflatun'un eitim halkasnda yetiip olgunlam bir usta; gnlk yiyeceini kazanmaktan aciz tembel bir Rum palikaryas (kabadays) ise, kendisini Makedonyal skender'in torunu gibi grerek, alm satmakta, canl kanl, bir asker olu asker gibi hareket etmekte." 35[42] Nedense hep bir "ada"y tercih eden papazlar (Fener Rum patrikhanesi'nin "Heybeliada Ruhban Okulu"nu ama tartmas sryor), Ayvalk'n Cunda (Ali Bey) Adas'nda "kin" ve "insanlk suu" dersleri veriyordu. 36[43] Yaklak 150 yl nce (1770'de) Papaz ikonomos, Cezayirli Hasan Paann izniyle, "Ali Bey Adas Ruhban Okulunu amt. ki ksm ve dokuz maddeden oluan ders programnda unlar vard: Trkler hakkndaki temel dnce Madde 1: Trkleri ezeli bir dman olarak Rumlar'a tantmak. Trkler aleyhine uluslararas propaganda Madde 2: Trklerin en kk hatalarn byterek Avrupaya duyurmak. Meden alemi Trkler'e dman etmek. Rum'lar ve kiliselerin siyasi hedefi Madde 3: Trk hkmranln baltalamak. Bu ii azar azar gelitirip, stanbul'u ele geirmek. Eski Kostantiniyye'yi ye42

Arif, Mehmed, Bamza Gelenler (Bir mparatorluun Dramatik Kayb) (93 Harbi'nde Dou Anadolu Cephesi...), Babali Kltr Yayncl, stanbul, Ocak ;006, s.17. 43 Kbrs "Adas"nda da papaz Makarios'un yapt Trk katliamn anmsayalm.-HC

niden kurmak. Harpler esnasnda yaplacak hyanetler ve balt alamalar Madde 4: Bir harp srasnda, Trk halkn sefalete gtrecek her areye bavurulacak. Trk topraklarnda zahire ve en lzumlu gda maddeleri halkn elinden sr'atle ve gizlice toplanp, adalara sevk edilecek, komu memleketlere satlacak. Rum tccarnn urad zarar, milli bankalar tarafndan tccara para olarak denecek. Btn bunlarn, devletin bir harp ile megul olduu, yahut i isyanlar kt, devlet idaresinin zayf olduu srada yaplmas gerekir. Hastanelerin vazifesi Madde 5: Doktor ve eczac Rum'lar Trk hastalar, bilhassa kimsesiz hastalar gizlice zehirleyip ldrecekler. Kr, sar, sakat ederek saf d brakmaya alacaklar, (zellikle Balkan Harbi ve 1. Cihan Harbi esnasnda, pek ok hastann bunlar tarafndan ldrld veya sakat brakld, bu savalara katlanlar tarafndan mahede edilmitir.) M anastrlarn vazifesi Madde 6: Birer ileri karakol ve gzetleme yeri olan manastrlardaki azizlerin istekleri derhal, verecekleri mektuplar, kendi ilerinden evvel sahiplerine gtrlp teslim edilmelidir. Bu tavsiyelere aykr hareket edenler, hemen aforoz edilip, lanetlenir. Kredileri kesilir. Buradaki camiadan kovulur. 37[44]

MTAREKE BASINI G AL KUTSUYOR, SOYLU BULUYOR! ..

zmir igal altnda iken "mtareke basn" 38[45] neyle ura44

Yaman, Mehmet, lkemizi evreleyen Tehlikeler, Kendi Yayn, Konya, 2005, s.69-74. 45 "Mtareke basn" deyimi ile, Mondros Mtarekesi'ni savunan, igale kar kmayan, ve hatta "igalcilerle ibirlii" yapan szde Trk basn kastediliyor.-HC.

yordu?., igal ncesi ne yapmt, zmir igal altna girince ne yapt?.. Halk uyandrma ve uyarma grevini yapyor muydu?.. Mill glere, Kuvayi Milliye'ye destek veriyor, onlarn gr ve duyurularna yer veriyor mu idi?.. Yoksa, dmanla ibirlii mi yapyordu?.. SOMUT RNEKLER vererek, her dnem ortaya kan "mtareke basnnn" ne yazdn grelim. 39[46] Bunlar, igalden sonra yazdklar nemli ilk yazlardr. zmir'in igalinden iki gn sonra, 17 Mays 1919: VAKT GAZETES : "GALE KARI IKM AY ALIM !.." "zmir askeri tesislerinin Yunanistan igali altna alnmas kamuoyu zerinde korkun bir sr etkisi yapt.(!.) Hkmetin basna datt resmi aklama metni, bu srrn zmn kolaylatrmaktan ok biraz daha zerini rtmektedir. (...) Geri bugn zmir havalisinde mttefiklerin karlarn tehdit edecek bir durum bulunduuna ilikin hibir ey yoktur. Bununla birlikte, byle bir igal bize gre gereksizdir. Fakat mademki, tilaf Devletleri kendileri iin byle bir durum olduunu zannetmiler. Zarar yok, kar kmayalm (engellemeyelim). Nihayet mtareke sresince devam edecek olan byle bir nlem almalarna bir ey demeyelim. Eer zmir'i igal eden asker ngiltere, Fransa, Amerika, talya devletlerinden birine mensup olsayd, bu biimde bir akl yrtme geerli ve mantkl olabilirdi. Fakat gerek bu merkezde deildir. zmir limanna karlan asker Yunan kuvvetlerinden olumaktadr. Srf bir Mtarekenamenin uygulanmas biim ve niteliinde olsa bile zmir'in Yunan kuvvetleri tarafndan igali Trkler ve Mslmanlar tarafndan derin bir znt ile karlamak iin yeterlidir. Bununla beraber sorun bundan ibaret kalsayd, bugne kadar derin aclara katlanan Anadolu Trk ve
46

Buradaki alntlarn tamam ilk kaynaktan, yani dnemin Osmanlca yaynlanan gazetelerinden ilk evirilerdir. Bu alma iin zel olarak, Osmanlca yaz ve yorumlar Trk (Latin) Alfabesi'ne eviren "Devlet Arivleri Genel Mdrl" uzmanlarndan Sayn Oktay imek'e teekkr ediyorum. Ben de bugnk Trke'ye evirdim-HC.

Mslmanlar buna da geici olarak sabr ve skut ile katlanmay gze alrd. Ne yazk ki byle deildir. zmir'in igalinin anlam, bundan daha baka daha ac bir gerei ierir. Amiral Kaltorp (Calthorpe) tarafndan merkezi hkmete verilen notaya gre, zmir'in igali Mtarekenme'nin deil, belki Paris Bar Konferans'nn hakkmzda ald kararlar arasndaki bir maddenin uygulanmasndan ibaret olduu anlalmaktadr. te btn Anadolu'yu en derin endie ve azaplar iinde kvranmaya mecbur eden ey, meselenin bu yndr.(...) Trkiye meselesi basit bir i deildir. Ve en przl mesele Harp'ten (1.Dnya Sava) nceki Trkiyenin ihtiva ettii eitli milletlere verilecek yeni ynetimlerin biimi ve ieriini belirlemektir. Srbistan, Suriye, Irak, Kilikya, Ermenistan, zmir, Trakya, stanbul meselelerinin her biri bir rk ve millet meselesidir.(...) Mehmed Asm"

Grld gibi, Vakit Gazetesi yazar Mehmed Asm, "igale kar kmama" ars yapyor?.. znts ise, igalin farkl gerekeye dayanmasndan!.. zmir'in igalinden iki gn sonra, 17 Mays 1919: KDAM GAZETES , BEKLYOR!.. GALCLERDEN Y NYET

"(Haber Kayna: Vilyetten gelen telgraflar, tilaf Devletleri temsilcilerine bavuru, Hrriyet ve itilaf Partisi Genel Merkezi'nin aklamas, zmir ile posta ve telgraf haberlemesi.) zmir'in igali btn memleket zerinde ok heyecanl bir etki yapmtr. gal durumu, adeta bir elektrik hzyla lkenin her yanna yaylm ve yce hkmet ile itilaf Devletleri temsilcilerine, Hrriyet ve tilaf Partisi Genel Merkezi'ne, basna ulaan yzlerce telgrafta Trk unsurunun ounlukta bulunduu zmir'in Yunanllar tarafndan igalinin Vilson ve insaniyet prensiplerine aykr olduu aklamasyla, milletin hakknn savunulmas talep ve rica olunmutur. Belediye reisleri ile mft ve eraftan (ileri gelenlerden)

birok kiinin imzas ile Konya, Soma, Yalova, Nide, Mardin, Kalecik, Konya Ereli'si, Seydiehir, Bayrami ve Burdur ile eitli blgelerden igal aleyhinde matbaamza ulaan telgraflar aynen yaynlamaya yerimiz yeterli olmadndan bunlardan yalnz ikisini yaynlyor ve yce hkmetin bu konuda yapt almalarn tilaf Devletleri tarafndan yi karlanacan mit ediyoruz. Bayrami 15 Mays- Devletler Hukuku kurallarna aykr ... igale kar ... dni ve milli balarmz ile kutsal vatanmz korumak iin gereken her zveriyi yapmaya hazrz. (...) Seydiehir 16 Mays- (...) zmir, vatan paralarnn en nemlisi ve zbez Trk yurdudur. Burann igalinin hibir zaman mmkn olamayacan zaman kantlayacaktr. zmir'i igal hak ve adalete kar isyan demektir. Uygarlk (medeniyet) ve adaletin datlmasyla dnyaya rehber olmak isteyen tilaf hkmetleri ve insanlk lemi bu igale izin vermez. Hak ve adaletin gmlmesi ve hakkn unutulmayacana inanan Miting Heyeti ve halk btn varl ile igali reddeder.!...) Bu ackl olayn milletin kalbinde at derin yara, ancak hakkn kabul ve onaylamakla kapanabilir." Bir sre Ali Kemal'in "bayazarln" yapt kdam Gazetesi, igalle ilgili ilk haberi(aklamalar) 17 Mays'ta veriyor, rneini yukarya aldm bu saysnda, igal haberi birinci sayfann ancak son stununda yer bulabiliyor. Toplumun igale kar youn tepkilerinin gazeteye iletilmesi karsnda sessiz kalamad iin, bu tepkilerden ikisine yer vermek zorunda kalyor. Bu tepkileri okuduumuzda Trk milletinin, bu mtareke basnnn aksine, igale kar ne denli iddetli ve youn bir direni" gsterdiine tank oluyoruz. Yldrm gibi yaan ulusal (mill) tepkilere direnemeyen ve bunlar klterek yaynlamak zorunda kalan kdam Gazetesi, bu grlere katlmyor. Halkn tepkisine karn, "Yce hkmet" dedii "Damat Ferit Hkmeti'nin almalarnn igalciler tarafndan iyi karlanmasn, iyiye yorulmasn" bekliyor!.. Yani, "igalcinin merhametine snyor!.." Mustafa Kemal kart Damat Ferit'in Ali Kemal'li hkmetinin yannda yer alyor. Yukarda rneini verdiimiz "halkn tepkisi" yerine "ibirliki hkmetin grlerini" yaynlyor.

zmir'in igalinden gn sonra, 18 Mays 1919: ALEM DAR GAZETES , "SOYLU" DYOR!.. GAL KOM UTANIN A

"(...) Dnden beri zmir Valiliinden ulaan ok saydaki telgraftan, daha nce verilen notada aklanan igal biiminin deitirildii anlalm ve gerekten soylu Amiral Kaltorp Hazretleri, Yunan askerinin kente girdiini valiye bildirmitir. (...) zmir'de yzde 83 orannda ounluu oluturan ve dni, dncesi, amac, hayli ve adetleri orada yaayan aznlklarnkinden tmyle farkl olan Trk halk ile tmyle Trk olan yeni bir kent olduu iin burada Trk milletinin hakkn gz nne almamak; hem ok zor, hem de adalet ve tarafszlk ilkesini inemek ve insafszlk olur. Bununla birlikte, ne hkmet ne de Osmanl milleti, devletin en nemli kentlerinden birinin igalinin kalc olaca ihtimalini bir an iin bile kabul edemezler. Osmanl Hkmeti, itilaf Devletleri hakknda saygl dncelerini korur. Ancak ad geen devletlerin, kuvvete dayanan arzularna boyun emesi, hibir biimde hakkndan vazgeme anlamna gelmez. Allah'n rahmetinden mit kesmeyiniz." ngiliz mandas (smrgesi) yanls Alemdar Gazetesi, ngiliz igal komutann "soylu" buluyor! Yaknd konu ise igal deil, igalin biimi!.. O da, igal biiminin -kendilerine bildirilmeden(!)-deitirilmesinden yaknyor. gale kar direnmekten ve halkn tepkisinden sz etmiyor. Edilgen biimde, Hkmetin "igale boyun emesine" gereke buluyor. "Haklyz ama boyun emeliyiz" mant ile kitleleri uyuturuyor!.. zmir'in igalinden be, Mustafa Kemal'in Samsun'a kndan bir gn sonra, 20 Mays 1919: VAKT GAZETES : "GAL M , YARDIM M I?" "(...) imdi bu oldu-bitti (igal) karsnda ne yapacaz? gal burada kalacak mdr? Yarn daha baka biimde oldubittiler kmayacak mdr? Bu olaslklar karsnda grevimiz ne olacaktr? Yeni kurulan Ferit Paa Kabinesi bu sorularn fiilen yan-

tn vermek grevini stlenmitir. Btn millet, hkmetten bu grevin olgunluk ve sabrla yerine getirilmesini bekliyor. (...) Ortak tehlike karsnda, hkmet kuvveti altnda tam bir birlik ile yrmeli, aykr dncelerin nne gemeli, hakkmz savunmalyz. Kendi kendimizi aldatmak zamannda deiliz. Vatan tehlikededir. Mehmed Asm" Daha nceki yazsnda "igale kar kmayalm" diyen Mehmed Asm, gn sonraki yazsnda "Damat Ferit Paa Hkmeti'nin etrafnda birleme" ars yapyor!.. nne geilmesini istedii "aykr dnceler"(!) de, Kuvayi Milliyeciler'in "direni" dncesi!..

UYAN, EY T RK OLU, UYAN! "

OSMAN NEVRES (Hasan Tahsin), 30 yanda, uzun boylu, yakkl, gler yzl ve "silahl direnii" savunan gen vatanseverlerden biriydi. Hukuk-u Beer Gazetesi'nde bayazarlk yapyordu. gali kabullenemiyor, "dmana diren gsterilmemesine" ierliyor, Uyan, ey Trk olu, uyan!" diyerek ulusal bir grev yapyordu: "O Yunan gelsin (...) silhlarmz toplasn. Evltlarna silh datsnlar. Benliimizi paralasnlar. Ruhumuzu ezsinler. Fakat asla, asla unutmasnlar ki Trk lmedi, yayor. Kalbinin, ruhunun, Mslmanl'nn, peygamberinin telkin ettii ilhamat (ilhi dnceler) ile yayor. Ve buray Yunan'a vermeyecektir. Vermek isteyecek kuvvetle paylaacak kozumuz var. Hatta snglerimiz, silhlarmz olmasa bile... Asf ruhumuzla, cokun kanlarmzla, hararetli vicdanlarmzla, dklmeyen dilerimizle bu memleketi mdafaa edeceiz. Ne kadar zehirli olurlarsa olsunlar, o dilerle, stn maneviyatla kuvvetlenen dilerimizle kalplerini paralayacaz." 40[47]
47

Kololu, Orhan, Dr., Trk Basn (Kuvayi Milliye'den Gnmze), Kltr Bakanl Yaynlar, No: 1563, Ankara 1993., s.46.

SNGL Yunan Mfrezeleri, saat kulesi karsndaki Kla'ya girerek, Kolordu komutan bata olmak zere, Kla iinde "savamadan bekleyen" btn Trk subaylarn, iti kak iinde esir ald. Yunanllar, gzda vermek iin, esir aldklar Trk komutanlar halk arasnda yrterek Pasaport iskelesine getirdi ve Patris vapurunun ambarna kilitledi. "Mukavemet etmeme" emri ald iin direnmeyen Trk subaylar, sivil elbise giyerek halkn arasnda karm Yunan gvenlik kuvvetleri ve yerli Rumlar tarafndan saldrya urad. Tabancayla, sngyle ve dipik darbeleriyle 9 komutan ehit edildi. 27 subay kayboldu. Esir alnarak Yunan gemilerine gtrlen memurlara ve lise rencilerine Rum eylerinden ta ve kiremit paralar atlyordu. Esir alnarak, sokaklarda yrtlenler "Zito Venizelos" (Yaa Venizelos) diye bartlyordu. Bunlarn arasnda, Paris'teki Bar Konferans'ndan "olumlu iaretler" ald propagandas yapan, gazeteleri ynlendiren ve igal haberlerinin yalan olduunu syleyen zmir valisi zzet de vard. Her ne kadar, kendisini makamnda esir alan Yunan askerlerine, "Ben valiyim. Bana dokunmaynz" dese de, daha nceki "teslimiyetilii" ve "demokratik zm" beklentisi de, o an iin kendisini kurtaramamt. Vali Konann baslp, esir alnmasna ramen, "nevrotik Sindrellal" devam ediyordu. Aklnda, "yapt hizmetlerin karln alamamann" karmaas vard. Bana da bu yaplr m? Tklaca Yunan gemisinin ambarna doru gtrlrken, hl umutluydu. Yanndaki olunu sktryordu: "Seyfi olum, Zito bar, Zito bar!" Mustafa Kemal'in daha sonra syleyecei, "Milletimin karakteri yksektir" sznn tersi bir rnek olan vali, gemiye yaklamken, son anda yetien bir Yunan memuru tarafndan kurtarld. Bu kurtulu, aslnda tam bir zilletti!..

Trk tarihi asndan en utan verici anlardan biri de, Kolordu komutan Nadir Paa'nn yaadyd. Kla, Yunanllar tarafndan ate altna alndnda, elinde beyaz bayrakla ilk kan Nadir Paa oldu!... Yunanl bir temen kendisine yaklat, elinden beyaz bayra ald ve herkesin nnde Paaya pe pee birka tokat att. Nadir Paa, karlk veremedi, vermedi.. Ardndan, en dk rtbeli Yunan subay olan temenden kfrler yedi. Gkn karmad, karamad.. Sng ve dipik vurularak subaylarn zerleri arand; balarndan kalpaklar alnarak yere atlp inendi; zerlerindeki para, saat, yzk, sigara tabakas ve mendil dahi! ne varsa tm eyalar gasp edildi; en ar kfr ve hakaretlerle dvldler. O an, anl Trk tarihinin., anl Trk ordusunun., erefiyle ehit olmasn bilen ama asla bu zilleti yaamayan Trk ordusunun., en fazla aaland "ilk an" idi!.. Trk askerinin eref ve namusu ayaklar altna alnmt. 17. Kolordu Komutan Nadir Paa'nn eline beyaz bayra verilerek, kalabalklar nnde, esaret yryne karld. Paann ba ndeydi, etrafa bakamyordu. "Zito Venizelos" diye baranlar, bartlanlar arasnda, boynu bkk yryordu, stanbul Hkmeti'nin emrine uyarak, onurunu inetse de, (Mustafa Kemal'in ifadesiyle) "zaferleri ve mazisi, insanlk tarihi ile balayan, her zaman zaferlerle beraber, medeniyet nurlar tayan kahraman Trk Ordusu'nun" 2128 yllk 41[48] "aydnlk onuru" i bask yaratyordu. "Milletimiz ordusundan yoksun braklma giriimi ile kar karyadr. Orduyu imha etmek iin subayn mahvetmek, aalamak lazmdr. Kumandanlarmza ve subaylarmza tecavze baladlar. Askerlik izzeti nefsini yok etmeye gayret ettiler. Millet, bamszlmzn korunmasn ordudan, ordunun ruhunu tekil eden subaylardan bekler. te subaylarn yce va48

Trk Kara Kuvvetleri'nin temeli; Hun mparatorluu dneminde Mete Han tarafndan M.. 209 ylnda atlmtr. (Baknz: zel, Mehmet, Trk Ordusu, ATO Yayn, Ankara, 2000, s.39.)

zifesi budur. Milletin bamszl ihlal edilirse, bunun vebali subaylara ait olacaktr! Subaylar, fedakrlar snfnn en nnde bulunmak mecburiyetindedirler; nk dmanlarmz herkesten nce onlar ldrr, onlar aalar ve hor grrler. (Mustafa Kemal, Afyonkarahisar Kolordu Karargh, 1920) YIL 2006, EYLL SONU... Milletimiz bir kez daha ordusundan yoksun braklma giriimi ile karlat. Subaylar yine aalanyordu. Yine, herkesten nce onlar kmseniyordu... Avrupa Birlii(AB) Trkiye Komisyonu (Delegasyonu) Bakan Hansjrg Kretschmer, "Trk Ordusu'nu yasal dzene saygszlkla" sulad! "Fedakrlar snfnn en nndekilerden" Genelkurmay Bakan Orgeneral Yaar Bykant ve Kara Kuvvetleri Komutan Orgeneral lker Babu sert szlerle AB mfettiine gereken yant verdiler. Org. Babu, "TSK'y sakn baka ordularla kartrma" ("Trkiye zerinde i ve d kaynakl radikal deiim projelerinin bulunduunu grmekteyiz. Bu kesimler, projelerinin nndeki en nemli engel olarak Trk Silahl Kuvvetleri'ni gryorlar. TSK'y baka lkelerin ordularyla karlatrarak farkl sonular retmeye alanlar, Trk toplumunun tarihini bilmeyen ya da kendilerine yabanclam olanlardr.") 42[49] derken; birka gn sonra da Org. Bykant, "Trk Ordusu hedef tahtas deildir" ("TSK'nn demokrasi d hangi sylemi vardr? Yoksa TSK'nn sylemleri, bu yorumlar yapanlarn gizli ajandalarnn hedeflerini mi zorluyor? Bunlar iyi bilmeliyiz.") 43[50] dedi. 17. KOLORDU KOMUTANI da, ayn yere hapsedildi. Irak'taki Ebu Gureyb Hapishanesinde ikence gren Irakllar gibi, soyuldular. stlerindeki her ey alnd. Paa ve mahiyetindekiler, geminin hayvan ambarnda en ar hakaretlere uruyorlard:

49

Yenia Gazetesi, 26 ve 29 Eyll 2006, s.1, manet; Cumhuriyet Gazetesi, 26 Eyll 2006, s.1, manet. 50 Akam Gazetesi, 3 Ekim 2006, s.1, manet.

"Allah'nz gelip, imdi sizi kurtarsn da grelim." "Muhammet'inizden yardm isteyin." " Sizin Allah'nza ve Muhammed'inize.........." Ayn ekilde bartlarak yrtlen daha sonraki bir esir grubu iinde bulunan Albay Sleyman Fethi Bey ise, "Zito Venizelos" diye barmay kabul etmedi. Sngl Yunan askeri, drterek: "Ellerini kaldr ve Venizelos'u selamla" dedi. Bu uyarya da aldrmayan Albay Sleyman Fethi, hayatnn tehlikede olduunu ok iyi biliyordu. Buna ramen: "Bir Trk askeri, ancak milletinin byklerine sayg iin ellerini kaldrr ve azn aar" yantn verdi. Mustafa Kemal'in tanmlad biimde "fedakrlar snfnn en nnde bulunan" ve bu yzden "en nce ldrlecek, aalanacak ve hor grlecekler" arasnda bulunan kumandan, beklenen sonla karlat. Yunan askeri, bu itiraz ve szleri duyunca hiddetle sngsn Albaya saplad. Pe pee birka sng yiyen kumandan, ahadet getirerek yere yld ve orada ehit oldu. Vatansever Albay, daha nce de "geliyorum" diyen Yunan igaline kar sert bir direni gsterilmesi iin Nadir Paa'ya bavurmu, "igal emrivakilerine izin verilmemesi" gerektiinde srar etmiti.

84 YIL SONRA, UVAL GE RL YOR

84 YIL SONRA... galci Amerikal Albay, "Trk askeri onurludur" dedi, "Yzleri grnerek onurlar krlmasn.. Geirin uval kafalarna!.." Amerikan 101. Hava indirme Tugay'na 44[51] bal bir tabur asker, Kuzey Irak Sleymaniye'deki Trk zel Timi'nin bulunduu binay kuatt.
51

Baz aklamalara gre 173. Hava ndirme Tugay.-HC.

Binada, 3' subay, 8'i astsubay olmak zere 11 zel tim grevlisi vard. 11 kiilik Trk zel Timi Amerikal askerler tarafndan tutukland. Albay Mayville komutasndaki Amerikan taburu, daha sonra, Irak Trkmen Cephesi(ITC) Merkezini, Trke yayn yapan Trkmenler'e ait TERT-2 Radyosu binasn, bir anaokulu ve Trkmen Kltr Merkezini de bast. 11 Trk subay ile birlikte tutuklananlarn says 30'a ulat. Baskn yapan Amerikan 101. Hava ndirme Tugay, Kerkk'te stlenmiti ve konvoylar halinde Sleymaniye'ye gelmiti. Celal Talabani'nin pemergeleri onlar ehir giriinde karlad ve kuatmaya elik etti. 45[52] igalci ABD tarafndan Cumhurbakan yaplan Irak Cumhurbakan Celal Talabani'nin olu Bafel Talabani de pemergeleriyle ikinci emberi oluturmutu. Kendisi, beyaz bir cipin iinden baskn kamerayla kaydetti. 46[53] Trk Ordusu'nun birimleri 1995 ylndan bu yana Sleymaniye ve Erbil'de bulunuyor, irtibat amal grev yapyordu. Amerikallarn baskn gerekesi olan "llegal faaliyetlerde bulunduklarndan kukulanld. Sleymaniye Valisi'ne suikast ihbar aldk" iddias yaland. Bu ilk defa olmuyordu, ikibuuk ay nce de, 22 Nisan'da Erbil'de, Trk zel Tim askerleri tutuklanmt. Balarnda yine ayn Albay William Mayville vard. 2 gnlk tutuklama "olay yaratmamt." Ancak, ikibuuk ay sonraki tutuklama srasnda kafalara "uval geirilince", Trk halk isyan etti.
52

Ergin, Sedat, "Derhal zr Dileyin", Hrriyet Gazetesi, 06 Temmuz 2003, s.1 (manet). Olayn yaand 4 Temmuz 2003 tarihinde, Genelkurmay Bakanlnda Orgeneral Hilmi zkk, Genelkurmay Harekt Dairesi Bakanlnda ise Korgeneral Kksal Karabay bulunuyordu.-HC 53 Emekli Korgeneral Kksal Karabay'n aklamas. Basn Kulb Program, Hazrlayan ve Sunan: Melih Meri, Habertrk Televizyonu, stanbul, 17.12.2006, saat 21.20. (Korgeneral Karabay terfi ettirilmeyince, kendisi emekliliini istedi. Emekli olduktan bir sre kt Habertrk Televizyonu'ndaki Melih Meriin programnda aklamalarda bulundu. Karabay'n aklamalarnda mantk ve sorumluluk hatalar vard. Bu aklama, karanlktaki sorular aydnlatmad, karanl artrd.. Ayn programda, Koksal Karabay'n Amerikallar'la ortak olduu Black Hawk Uluslararas Gvenlik irketi ve orman arazisine villalar yapmakla sulanan Acarkent'in sahibi inaat irketiyle balants da sorguland, ancak yantlar kamuoyunu doyurmad.-HC)

Eski Trk topraklarn igal eden Amerika'nn setii tarih, 4 Temmuz'du. 4 Temmuz ise, Amerika'nn "Bamszlk Bayram" (Independence Day), ngilizler'e kar kazandklar "Zafer Gn" idi!.. UVAL GERE ayrntlaryla hibir zaman Trk halkna aklanmad. Hkmetin (Ankara'daki AKP Hkmeti) haberi olmu ve "direni gstermeyin" mi demiti?.. Yoksa, Recep Tayyip Erdoan da, gazeteden mi renmiti haberi?.. Trk halknn asla dinmeyecek byk tepkisi ortaya knca, ABD'ye nota verilmesi gndeme gelmi, Babakan Erdoan ise, "Bir olay olduunda, pat diye onun zerine atlanmaz. Bizim bir devlet tecrbemiz var. Ne notas veriyorsun? Mzik notas m?' demiti!.. Ama 3 yl sonra, 27 Aralk 2006'da, Ermeni asll piyanist vatandamz Burak Bedikyan Azerbaycan'da kt muamele grerek snr d edilince, Bak'ye ifte nota verdi!.. imdi, olay batan alyor ve tarihi bilgileri ilk kez paylayoruz47[54] : Albay Mayville'nin Washington'dan ald emir, "Trkler'e unutamayacaklar bir ders verin" idi, "Buradaki etkinlikleri krlsn, 1 Mart Tezkeresi'nin hesabn demi olsunlar."48[55] Mayville, endieliydi: "Emredersiniz, ama NATO mttefikimiz Trk askerlerine operasyon, tepki yaratmaz m? "Washington u andan itibaren, tepkilere kar sar ve kr konumuna geiyor. Olaydan haberimiz olmadn, bundan sonra elimizden geleni yapacamz garanti edeceiz. Siz emri yerine getirin!.."
54 55

Hulki Cevizolu'nun ulat zel bilgiler. 1 Mart Tezkeresi denen olay, ABD'nin Irak' igali ncesi, Trkiye'nin hava sahasn, limanlarn, askeri s ve tesislerini kullanmak; Trkiye'de 62.000 asker bulundurmak iin TBMM'nden izin karma giriimi idi. Babakan ve AKP Genel Bakan Erdoan'n basksna karn, AKP'den de 97 milletvekili anamuhalefet partisi CHP'ye destek verdi ve tezkere reddedildi.HC.

KM SATTI TRK ASKERN?.. Amerikallar'n amac, psikolojik darbe vurmann yan sra, o zamana kadar zel tim subaylarnn toplad istihbarat bilgilerini ele geirmekti. Baskn srasnda, Amerikan askerleri gizlenmi bilgilerin bulunduu yeri, "elleriyle koymu gibi" buldular!.. Bilgi ve belgelere geici olarak el konuldu, tutukladklar komutanlarmzla birlikte Kerkk'e gtrld ve orada CD'lere, bilgisayara kopyaladlar. Daha sonra, bunlar yerine koydular. "Trkler'in haber elemanlar kimlerdir, kimler kimlerle temas etmi, nerede nasl bulumu, bugne kadar yaplm operasyonlar" gibi, yllardr toplanan bilgiler, "kara defter" denen belgede toplanmt. Bu istihbarat kaytlar, herhangi bir basknda bulunamayacak kadar iyi saklanmt. Amerikallar nasl olduysa, "elleriyle koymu gibi" hi zorlanmadan "kara defter"in yerini buldu!.. Binann konumunu, zayf noktalarn, atdaki makineli tfei, ierde ka kii olduunu avularnn ii gibi ok iyi biliyorlard!.. Balarna uval, ellerine plastik kelepe taklarak Kerkk'teki 101. Hava indirme Tugay'na gtrlen Trk subaylarn, "Kaan" kod adl Kerkk'te grevli bir yzba karlad. Silah arkadalarna, "Bir ey olmayacak" dedi. Ancak, Amerikallar Trk subaylar "yarglamaya" kalkt. Trkiye'den de Genelkurmay Bakan Orgeneral Hilmi zkk, askeri hakimler gndermiti. Oradaki grmelerde, Trkiye'den gnderilen askeri heyetin, "Trk timinin resmi grevli olduunu, yasad hibir faaliyeti olmadn" anlatmak iin kulland ifadeler, zaten byk bir tepki iindeki zel Tim subaylarn yaralad: "Hibir sular yoktur. Sulularsa yarglayn!" Amerikallar ise, ok ynl planlarn gerekletirmiti: "Biz zaten amacmza ulatk. Alacamz aldk. Artk elemanlarnz serbest brakacaz." Peki, Trk Ordusu'nun komutanlarn, onlarla temastaki birisi, byk bir para karl m satt?..

Bilinen u: Ylmaz adnda, uzun sre kendisinden yararlanlan bir Trkmen, bugn kaak ve aranyor!..

TRK MLLYETLER, AMER KALIL ARI TUTUKLUYO R..

Bu "uval geirme" olay, gurur krc ve yllarca kapanmayacak derin bir yara at. Oysa, Kurtulu Sava srecinde gurur verici olaylar yaanyor ve "Trk Ulusalclar (Milliyetileri)", ngiliz ve Amerikallar' tutuklamaktan ekinmiyordu. stanbul'un igal edildii gn (16 Mart 1920), Mustafa Kemal Anadolu'daki btn ngiliz subay ve erlerini tutuklatt. Mustafa Kemal, gelimeleri daha nceden grd iin nlemini de nceden almt, stanbul'un igalinden 2 ay nce (22 Ocak 1920'de), Kolordu Komutanlarna emir verdi. Bunu Nutukta yle aklad: "Baylar, yabanclarn stanbul'da saldrlar artrarak nazr ya da mebuslardan kimilerini tutuklamaya balayabileceklerini kestirip, byle bir davrana karlk olmak zere, Anadolu'da bulunan yabanc subaylarn tutuklanmasna karar verdim. Bu kararm ve buna gre nlem alnmasn, 22 Ocak 1920 gn Ankara, Konya, Sivas ve Erzurum'daki Kolordu Komutanlarna, kiiye zel olarak, kapal telle (=ifreli telgrafla) buyurdum."49[56] Bu emirle tutuklananlarn says 29'u buldu. 50[57] ifre ok ivedi ve kiiye zeldir Ankara, 22 Ocak 1920 On Beinci Kolordu Komutanl'na ngilizler, stanbul'da saldrlarn artrarak, nazr veya mebuslardan baz kiileri, zellikle Rauf
56 57

Nutuk (Sylev), a.g.e., s.186. zakman, Turgut, Vahidettin, M.Kemal ve Milli Mcadele (yalanlar, yanllar, yutturmacalar), Bilgi Yaynevi, Ankara, Eyll 1997, s.332.

Bey'i tutuklarlarsa, karlk olarak Anadolu'da bulunan ngiliz subaylar tutuklanacaklardr. Buna gre Erzurum'da bulunan Ravlinson'u karmamak iin imdiden nlem alnmasn rica ederim. Mustafa Kemal
Nutuk, Belge No: 226/11.

te yandan, bir Trk askerine (jandarmasna) kar koyan ve onu tehdit eden Amerikal Yakn Dou'ya Yardm Komisyonu yesi (Raymond Custer) yargland ve 6 ay hapse mahkum edildi. ABD Yardm Heyeti yesini kurtarmak iin giriilen tm uluslararas giriimler sonusuz kald. 51[58]

ASKERE " ATTIRILMAY AN" KUR UNU, BR SVL ATIYO R

OSMAN NEVRES (Hasan Tahsin), teslimiyetiler gibi dnmyordu. Aklnda "kahraman" olma dncesi yoktu, bu yzden "gerek bir kahraman" oldu. Teslimiyeti hkmetin (stanbul Hkmeti) "direnmeyin" emri onu etkilemedi. Direnecekti. Can pahasna olsa da.. Mutlaka "onurlu bir direni" verilmeliydi. Asker, sivil yzlerce Trk'n, "Zito Venizelos" diye bartlarak, snglerle itip kaklarak, antrepolara, zindanlara ve gemi ambarlarna doru gtrldn grdke, dayanamad. Kordon boyunda kilise anlar alarken, lkesinin igalini seyreden zavall kalabalklar birdenbire yard ve Yunan mfrezelerinin
58

The New York Times Gazetesi, 9 Ocak 1921. (Ulagay, Osman, a.g.e., s.118.)

karsna atlad: "Yaasn ulusumuz!" Ayn anda, birka el tabanca sesi duyuldu. Yunan Efzun Alaynn en nde yryen sancaktar yere yld. Ardndan yanndaki. lk panik atlatlnca, ate edenin tek kii olduunu gren igalciler, Osman Nevres'e pe pee kurun yadrmaya balad. Elindeki tabancasnn mermileri biten gazeteci Nevres, o anda ehit dt. Yunanllar hrsn alamam, yerde cansz yatan 30 yandaki gen gazeteciyi snglemeye balamt. Tabanca sesini duyan limandaki Yunan sava gemileri de, bir direni olduunu anlam, korkudan, kylar atee tutmaya balamt. Bu arada, Yunan'a "ilk kurun"u atan, Osman Nevres'in o mbarek bedeni, igalciler tarafndan parampara edilmiti... 52[59] Yunanllar, kentte "skynetim" ilan etti. Trkler dar kamazken, daha nce yan yana yaadklar Rumlar, silahlaryla onlarn evine girerek, yama, soygun, tecavz ve katliamlara balad. Yunan igaline kar koymak arzusundaki "direni yanls, vatansever Trk genleri", Anadolu ilerine ekilmenin uygun
59

Dmana sklan "ilk kurun" konusunda farkl kaynaklarda elikili aklamalar yer alyor. Trkiye Cumhuriyeti'nde Cumhurbakanl makamna gelmi olan Cell Bayar bile, bu farkl grlere itibar ediyor!.. Bayar'n arlkl olarak kabul ettii gre gre, ilk kurunu "saati Aziz Efendi" skmtr. (Baknz: Bayar, Cell, Ben de Yazdm: Mill Mcadeleye Giri, Cilt 6, Sabah Kitaplar, stanbul, 1997, s.51.) Cell Bayar, bu konu zerinde uzun uzun dururken, gerekesini yle aklyor: "Tarihi gerei meydana karmak istemekle beraber, o zaman bizi idare edenlerin ruh zaafn gstermek iindir." (Kanmca bu szler de byk tartma yaratacak niteliktedir. nk, o dnemki yneticilerin zaafn ortaya karmakla, ilk kurunu skann kim olduu arasnda ne balant vardr, ilk kurunu devlet skmadktan sonra?-H.C.) evket Sreyya Aydemir ise, Hasan Tahsin'den sonra "ikinci bir kiinin" ate atn, bu ikinci kiinin "adnn, sannn bilinmediini" yazyor. (Baknz: Aydemir, evket Sreyya, Tek Adam, 2.CK, Remzi Kitabevi, stanbul, Mays 1993, 5.72.)

olacan dnd. Fener Patrikhanesi'ne bal zmir Metropoliti, len iki Yunanl igal askeri (Basile Delaris ve Jorj Papakostos) iin grkemli bir cenaze treni hazrlna giriti.

"PAA, SN! .."

PAA..

DEVL ET

KURTARABL R-

MUSTAFA KEMAL, SAMSUNA hareket etmeden nce, veda ziyaretlerinde bulundu. Yeni Genelkurmay Bakan Cevdet Paa, eski bakan Fevzi Paa, bakanlar (nazrlar) ve Padiah Vahidettin ile grt. Grmeler srerken, Bandrma Vapuru'nda son hazrlklar yaplyordu. Mustafa Kemal grmeler ncesi Milli Savunma Bakann (Harbiye Nazrn), iileri Bakann (Dahiliye Nazrn) ve Babakan (Sadrazam) aram, hibirini makamnda bulamamt. Hepsi "toplantda"(!) olduunu sylemiti. Mustafa Kemal bunun zerine, randevusuz biimde Babli'ye gitti. ehrin durumu ok hzn vericiydi, igal kuvvetlerinin donanmalar liman "elik orman" gibi sarmt. Khne bir motorla Haydarpaa'dan stanbul'a geerken bir sre dalgn ve nemli gzlerle, heybetli dman zrhllarn seyretmi, sonra yaverine (Cevat Abbas Grer'e) dnp: "Geldikleri gibi gideceklerdir !" 5 3 [ 60] demiti: "stanbul sokaklar, dman askerleri ile dolu. Boazii, toplarn saa-sola eviren dman zrhllar ile rtl. Denizin mavi sular grnmyor deta. Birok duygulu stanbullu, ancak ekmek ve yiyecek almak iin evlerinden kyorlar. Yolda hakarete uramamak iin ezilip, bzlerek yryorlar.. Koskoca stanbul, yzbinlerce insan ile, sesi kslm bir halde..." Bu sz zerine "dern elem ve mitsizliini derhal unutan" yaveri Cevat Abbas Grer, "Size nasip olacak, siz bunlar kovacaksnz Paam" de60

Soyak, Hasan Rza, Atatrk'ten Hatralar, Yap 2131, Tarih:23, 3. Bask, stanbul, Ocak, 2006, s.98.

Kredi Yaynlar-

di.54[61] Babakanlk zel kaleminde beklemeye alnan anakkale Kahramannn geldiini duyan dier bakanlar da (nazrlar), salona tler. Kt haberi Mehmet Ali Bey verdi: "Allah, Allah!.. Ne kstahlk? Duydunuz mu efendim, Yunanllar zmir'e kyor!.." Donanma Bakan (Bahriye Nazr) ban sallayarak, igal haberini onaylad. Mustafa Kemal ise, onlarn aknlklarna katlm grnd: "Ya.. Bu da m oldu?" inden baka dnceler geiyordu. Bunlarn olacan ok syledim ama, kimseye anlatamadm!. 55[62] Daha sonra, yaknlarna bu durumu yle anlatacakt: "Nazrlarn tel karsnda alamak m, glmek mi lzmd? Kendimi tutuyordum. Fakat bu emrivaki karsnda ben, 'Allah, Allah' demekten baka bir ey dnemeyen bu nazrlara ibretle bakyordum."
61

Grer, Turgut, Derleyen, Atatrk'n Yaveri Cevat Abbas Grer (Cepheden Meclise Byk nder le 24 Yl), Cumhuriyet Gazetesi Yayn, stanbul, Ekim 2006, s.97. (Mustafa Kemal'in yaveri Cevat Abbas Grer, torunu tarafndan derlenip yeni basks yaplan, -ilk bask 1939'da yaplm- kitabnda, tarihi sz "Geldikleri gibi giderler" biiminde aklyor. Baknz, a.g.e., s.97. -HC) 62 Yakup Kadri Karaosmanolu, Mustafa Kemal'in ektii acy yle anlatyor: "Mustafa Kemal'in daima mehul kalan taraf, Byk Zaferini baarmazdan evvel ektii azap ve ikencelerdir. Arkadalarna sz geiremez; amirlerine dert anlatamaz; devlet ve siyaset adamlarn yola getiremez; kaplar alar, almaz; barr, arr, iiten olmaz; devlet batyor der, padiah gzlerini kapar, mesuller dudak bker. te genlie her eyden nce Atatrk'n bu mihnet, bu evir ve cefa devri anlatlmaldr. Genlik en ziyade O'nun bu cephesindendir ki muhta olduu azim ve irade dersini alabilir." (Soyak, a.g.e., s.99.)

Mustafa Kemal sakinliini bozmamaya zen gstererek, "Ne yapmay dnyorsunuz?" diye sordu. "Protesto edeceiz!" "Bu lzmdr, dorudur. Ancak byle bir protesto ile Yunanllar'n zmir'den geri ekileceine ya da ngilizler'in onlar geri ekeceine ihtimal veriyor musunuz?" aresizlik iinde Mustafa Kemal'in yzne baktlar: "Fakat baka ne yapabiliriz?.." "Belki de daha kesin nlemler dnlebilir." "Mesel ne gibi?" Yunan igalini aknlk iinde heyete duyuran Mehmet Ali Bey, sze girdi. "Dmann merhametine" snmaktan yanayd: "yle hareketlere kalkarsak bize ne yaparlar, bilir misiniz?" Samsun'a gitmeye-hazrlanan Kemal Paa dnda herkes perianlk iindeydi, daha uzun konumann kimseye yarar olmayacakt. Ne Damat Ferit Paa Hkmeti'nin, ne de Mustafa Kemal'in dnceleri deimeyecekti. Mustafa Kemal, son ziyaretini Padiah Vahidettin'e yapt. Yldz Saray'nn ufak bir salonunda Padiah'la adeta diz dize denecek kadar yakn oturdular. 56[63]

63

stikll Harbi Gazetesi, 16 Mays 1919, s.2; Bayar, Cell, a.g.e., Cilt 8, s.93. (Kimi kaynaklarda bu grmenin tarihinin net olmad, 15 ya da 16 Mays olabilecei belirtiliyor. stikll Gazetesi 16 Mays'ta haberi yazdna gre, grmenin 15 Mays olmas gerekir.-HC) (NEML BR TESPT: Pek ok kaynakta anlatlanlar, hep "ilk elden" kaydyla verilmesine ramen, bunlarn ok uzun yllar nce, 1919'da stikll Harbi Gazetesi'nde "aynen" yaynlandn grdm!.. Anlarn yazanlar, acaba zamannda not tutma frsat bulamadklar iin, hatrlayabilmek amacyla 1919 tarihli gazeteye mi bakarak alnt yaptlar?. Ayn durum Cell Bayar'n anlarnda da grlyor. Bayar'n "Atatrk'ten dinledim de yazdm" dedii birok konu, yllar nce gazetede "aynen" yaynlanm!.. Yukardaki alntda olduu gibi.HC)

Vahidettin'in sanda, dirseini dayad bir masa ve stnde de bir tarih kitab vard. Oturduklar yerden, balarn hafife saa evirdiklerinde, Boaz'da demirlemi ve toplarn Yldz Saray'na dorultmu, birbirine paralel dman zrhllarn gryorlard!.. Padiah, Mustafa Kemal'in hi unutamayaca u szlerle konumaya balad: "Paa, Paa.. imdiye kadar devlete ok hizmet ettin."57[64] Vahidettin, masann zerindeki tarih kitabna elini basmt: "Bunlarn hepsi artk bu kitaba girmitir. Tarihe gemitir.. Bunlar unutun. Asl imdi yapacan hizmet hepsinden nemli olabilir." Bir mit krntsyla tarihi szn syledi: "Paa, Paa.. Devleti kurtarabilirsin!" Mustafa Kemal hayretini gizleyemedi... Acaba Vahidettin benimle samimi mi konuuyor? Padiah'n, Mustafa Kemal'in ili'deki evinde, ordu komutanlar ve asker yetkililerle yapt "gizli toplantlardan" ve niyetinden haberi mi vard?.. Samsun'a ktktan sonra, igale kar balataca silahl direnii mi renmiti?.. igalcileri ikna etmek iin her yolu deneyen Vahidettin, Mustafa Kemal'in deyimi ile, "Yznc derecedeki insanlarla" temastayd. "Paa, Paa, devleti kurtarabilirsin!" derken, artk padiahln kurtarmaktan vazgemi, yaptklarndan piman m olmutu?.. Aldatldn m anlamt?.. nk, Mustafa Kemal'in herkesin bildii "resm grevi", Samsun ve evresindeki aznlklarn ve zellikle Rumlar'n, itilf Devletleri temsilcilerine yapt ikyetleri incelemek ve onlar
64

" istikll Harbi Gazetesi'nde (16.05.1919) bu sz "..hizmet ettik" biiminde yer alyor. Alnt yaptm ana kaynak bu gazete olmasna karn, baka hibir kaynakta "...ettik" sz olmad iin bunu yazm hatas olarak kabul ediyor ve tm kaynaklardaki "..hizmet ettin" szcn alyorum-HC

rahat ettirmek iin gerekli nlemleri almakt. Yani, herkes Mustafa Kemal'e, "igalcilere yardmc olacak bir grev" verildiini dnyordu. Mfettilik grevinin z buydu!.. Padiah, silahl direnie kesinlikle karyd.. Mustafa Kemal'in aknl tedirginlie dnmt, iki u dnce arasnda bocalayan Mustafa Kemal, "bahislere girimeyi tehlikeli buldu." Daha sonraki gelimeler Padiah'n bu szlerle neyi kastettiini ok net biimde gsterecekti. Mustafa Kemal, basit yantlar vererek, karar sonraya brakt: "Hakkmdaki tevecch ve gvene arz teekkr ederim. Elimden gelen hizmette kusur etmeyeceime emniyet buyurunuz." "Eminim." "Merak buyurmayn efendimiz. Noktai nazar ahanenizi (yksek grnz) anladm. rade-i seniyeniz (ferman, padiah emri) olursa, hemen hareket edeceim ve bana emir buyurduklarnz bir an unutmayacam." "Muvaffak ol!" Padiah'n huzurundan kan Mustafa Kemal, Vahidettin'in "noktai nazar ahanesinin" ne olduunu zmt. Daha sonra bir yaknna bunu yle anlatacakt: "Padiah demek istiyordu ki, hibir kuvvetimiz yoktur. Tek dayanamz, stanbul'a hkim olanlarn siysetine uymaktr. Benim memuriyetim, onlarn ikyet ettikleri meseleleri halletmektir. Eer onlar memnun edebilirsem ve bu siysete kar gelen Trkler'i takip edersem, Padiahn arzularn yerine getirmi olacaktm." Adm adm igal edilen Trkiye'nin hkmdar, "devleti kurtarmak" olarak, "igale direnmemeyi, igalcilere hizmet etmeyi ve vatan kurtarmak iin silahl direni balatacak Trk ler'i engellemeyi" anlyordu. "Paa, Paa.. Devleti kurtarabilirsin" sznn anlam buydu. Padiaha gre, Mustafa Kemal bunlar yaparsa "muvaffak

olacakt!.."58[65] YAKLAIK ALTI AY NCE DE (22 Kasm 1918), Vahidettin Mustafa Kemal'i bir Cuma namazndan sonra grmeye davet etmiti. "Mustafa Kemal'in Srda", bu grmeyi daha sonra Paa'dan dinledi. Kl Ali'ye gre, Mustafa Kemal bu grmeyi ve duygularn yakn silah arkadalarna -defalarcayle anlatt: Bu grme epey uzunca olmutu.59[66] Ben, lkenin iinde bulunduu tehlike zerinde onu aydnlatmak ve uyarmak iin giri yaparken; o benden abuk davranarak dedi ki: Ordunun komutan ve subaylar eminim ki seni ok severler. Bana gvence verir misin ki onlardan bana bir fenalk gelmeyecektir?' Ordu tarafndan aleyhinde davranlara dair iittikleri olup olmadn sordum. Evet, ya da hayr demedi. Kendi sorusunu tekrarlad. Derhal cevap verdim: 'Ben stanbul'a geleli birka gn oldu. Buradaki durumu yakndan bilmiyorum. Ama ordu banda bulunan komutanlarn Zat- ahanenizle kar karya bulunmas iin bir sebep olabileceini de sanmyorum. Onun iin temin ederim ki bir fenalk beklemeyiniz.' Hemen ilave etti: 'Yalnz bugnden sz etmiyorum. Bugnden ve yarndan?.. Son cmlesi bende bir phe uyandrd. Demek, yarn padiahn yle bir hareket yapmas ihtimali vard ki, ordunun yurtsever komutan ve subaylar bundan znt duyabilirler. Padiah beni aldatarak benim araclmla onlardan emin olmak
65

Vahidettin'in bu szlerinin ne anlama geldiini daha sonra belgesiyle grececeiz. Bu grmeden yaklak 1,5 ay nceki baka bir gelime ibret vericidir.-HC 66 Kimi kaynaklarda bu sz Atatrk'n azndan yle anlatlyor: "...darda bekleyenler tarafndan ok uzun olarak yorumlanm bir grme yaptk. Gerekten grme zaman itibariyle pek ksa olmutur." -HC

istiyordu. Karmdaki adam kararn oktan vermi bulunuyordu. Biz ise, bu kararn ne olduunu anlamayan veya anlamak istemeyen kimselerle temasta kalm, hibir kar nlem almaya frsat bulamam durumdaydk. ok mitsiz ve zgn durumda Vahdettin'in salonundan ktm. zlmekte haklymm. Bir iki gn sonra her srr renmitim. Meclis-i Mebusan datlmt.60[67] "SERSEM BR AHSYET'.. Aslnda Mustafa Kemal, Vahidettin hakkndaki kararn, onun veliahtl dneminde vermiti. Vahidettin, Padiah adna Almanya Genel Karargh'na iade-i ziyaret iin giderken Mustafa Kemal'i de yanna almt. Vaniky'deki Veliaht Saray'nda gezi ncesi(13 Aralk 1917) yaplan grmeye dnelim. Mustafa Kemal anlatyor: 61[68] ... (Vahidettin) eriye girdi, bizim bulunduumuz tarafa yneldi, kanepenin sa kesine oturdu. Ben karsndaki koltua oturdum, br taraftaki koltuu Naci Paa 62[69] igal etti. Bu zat bir defa gzlerini kapad, derin bir vecde dald (=kendinden
67

Turgut, Hulusi, Derleyen, Atatrk'n Srda Kl Ali'nin Anlar, Bankas Kltr Yaynlar, stanbul, Ocak 2005, s.34. Ayn konuma, Mustafa Kemal'in anlar olarak 12 Nisan 1926 tarihli Hakimiyet-i Milliye Gazetesi'nde de yaynlanr. Baknz: Bayur, Yusuf Hikmet, Atatrk Hayat ve Eseri (Doumundan Samsun'a kna Kadar), 2. Bask, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 1997, s.238. 68 Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt:3 (1919), Kaynak Yaynlar, stanbul, Mays 2000, s.32. (Atatrk'n bu szleri, "anlar biiminde 1926 ylnda gazetelerde yaynland. Ankara merkezli Hkimiyet-i Milliye Gazetesi'nde 13 Mart 1926 ile 12 Nisan 1926 arasnda; stanbul merkezli Milliyet Gazetesi'nde ayn tarihlerde; stanbul merkezli Cumhuriyet Gazetesi'nde 15 Mart 1926 ile 13 Nisan 1926 arasnda; ve, Falih Rfk Atay'n Atatrk'n Htralar adl kitabnda 1965 ylnda yaynland. Baknz: a.g.e., s. 17.) 69 Korgeneral Naci Eldeniz (Manastr 1875-Ankara 1848). O srada Albay rtbesinde. 1918-1920'de Vahidettin'in Bayaveri, Byk Taarruz'da Atatrk'n Tmen Komutan, zaferden sonra general, 1928'de isteiyle emekli, 2 dnem Cebelibereket 2 dnem de Seyhan Milletvekili. (Grgl, smet, Dr., Atatrk'n Anlar, Bilgi Yaynevi, Ankara, Ekim 1997, s.69.)

geti), neden sonra gzlerini at, bize ltfen iltifat etti: - Sizinle merref oldum, memnunum. Tekrar gzlerini kapad, bu nazikne szlere cevap vermeye hazrlanrken, bihu (=sersem, akn, deli) bir ahsiyetin huzurunda bulunduumu fark ettim; cevap vermek mi, yoksa vermemek mi lazm geldiinde tereddt ettim. Naci Paa'nn yzne baktm, o da ok durgundu. Onda bir defa daha konuma kudreti mevcut olup olmadn anlamak iin beklemeyi tercih ettim. Biraz sonra gzlerini at: - Seyahat edeceiz, deil mi? dedi. Ben ok sklm, ok ac eken bir halde: - Evet, seyahat edeceiz, dedim. tiraf edeyim ki, bir mecnunla kar karya bulunduumu hemen hissetmi, fakat mantki konumaya girimekten kendimi men etmitim. Hemen ayaa kalkp dedim ki: - Efendi Hazretleri, beraber seyahat edeceiz; seyahat iki gn sonra balayacaktr. Perembe akam garda hazr bulunacaksnz. Oradan hareket edeceiz. Veda ettik ve ktk. Mkellef bir saray arabasna binmitik. Naci Paa ile aramzda aa yukar yle bir konuma oldu; - Zavall, bedbaht{=bahtsz, talihsiz), acnacak... Bunlarla ne olabilir? - yledir. Bu zavall yarn padiah olacaktr, kendisinden ne beklenebilir? - Hi... - Biz ki aklmz, mantmz vardr; biz ki, memleketin mukadderatn (=kaderini, yazgsn), hlini ve geleceini anlam insanlarz, ne yapabiliriz? Naci Paa, "G" dedi.

MUSTAFA KEMAL' E DARB E TEKLF! ..

Osmanl Mebusan Meclisi'nin feshinden sonra stanbul'da geni bir tutuklama balatld. Fethi (Okyar) Bey de bunlar arasndayd. Vatanseverler Sansaryan Han'na ylyordu. stanbul'da balayan bu tutuklamalar zerine vatanseverleri bir dehet alm, meden igalcilere ilk koyu kin balanmaya balamt. Yalnz dmanlarn emellerine hizmet eden tilf ve Hrriyeti geinenler az ok kendi igzarlklar saydklar bu rezillii onur kabul ediyorlard. Hristiyan unsurlar silahlandrlyor ve rgtleniyordu. Silik adllar, mehul kimlikliler, zmir'e kadar bile vatan tanmayan belirsiz hanedan damatlar meydana kartlyor, bana getiriliyordu. Her haliyle lme ortak olmu vezirler (=bakanlar), vekiller (=milletvekilleri) ve subaylar diriltiliyor, ellerinde ila ieleriyle devletin en ar sorumlu makamlarna oturtuluyordu. Deerli ve zverili vatandalara "srgn ve lm mahkmlar" unvan verenler; asil kkn kurutulmas iin lke ve ulusun can dallarn kesmekle ve bu vatanseverleri uzun yllar hapse mahkm etmekle ulusal varl bouyorlar, lkeyi dmanlarla birlikte uuruma yuvarlyorlard. Bu kanl maceralar her gn yakndan gren ve bu gidi aclnn arln byk hassasiyetle en ok duyan Atatrk'n evini bile aramaya ve annesinin mnevi evltlarn alp gtrmeye igal kuvvetleri polisi cr'et gsteriyordu. Evvelce o cokun kaynaktan kuvvet ve kudret almaya, teselli bulmaya ya da knlan mitlerini canlandrmaya gelmi olanlar, imdi Atatrk'n evinin kapsn almaya cesaret edemiyorlard. Bir terrn btn iddetiyle balad dehet, bir aralk hzn kaybeder gibi oldu. Bay Fethi Okyar tahliye edildi. Fethi Okyar'n bu kurtuluuna kendisinden ok Atatrk sevinmiti. Olaylarn alaca ekle gre pusuya sinmi olanlar, yava yava Atatrk'le grmek iin frsat aramaya balad. ttihat ve Terakki, parti ve rgtn,

kaan reislerinin deitirdii adyla ve var olan parasyla ve malyla Sabri Toprak ve Kara Kemal'in eline brakmt.63[70] te bu koullarda Kara Kemal ve Sabri Toprak, Paa'y ziyarete geldiler. "Sahibi olduklar zengin miras, stanbul'da yaplacak bir hkmet darbesi ile Mustafa Kemal'in emrine vereceklerini garanti ettiler. 64[71] Mustafa Kemal ise, ok az tand ve gven duymad bu kiilere "Hkmet darbesinin sonu almayacan, temel olann ulusal yapy harekete geirmek ve bunun iin yalnzca stanbul'da deil btn vatanda halk rgtlemek olduunu" anlatt. STANBUL GAZETELER'NE sansr de balamt. Bu nedenle, igal haberine yer veren gazeteler, "zmir katlimn" halka duyuramamt. stanbul Hkmeti'nin de propagandas ile, halk "tepkisizletirilerek", igali sessizce kabullenmeye zorlanmt. Hkmet, gazetelere gnderdii bir bildiriyi yaynlatm ve halk "sknete" davet etmiti: "Gerekli btn tedbirler alnyor." Hdisat ve stanbul gazetelerinin bayazlar yaynlanamaz ve stunlar beyaz karken, igal yanls Alemdar Gazetesi, ittihatlara atyordu: "Dnya Sava'na giriimizin ve btn cinayetlerimizin cezasn ekeceiz. Kollarmz krk, ayaklarmz bal. tibarmz kalmam. Paramz yok. Sefalet belimizi bkm. 'Btn ktlklerin sorumlularnn Allah cezasn versin' demekten baka bir ey gelmiyor
70

Mustafa Kemal'in. yaveri Cevat Abbas (Grer)'in anlatm. Baknz: Grer, Turgut, a.g.e., s.207. 71 Grer, Turgut, a.g.e., s.208.

elimizden."

ANADOLU BASINI ise daha zgrd. Ama, etki ve ulat alan ok kstlyd. Buna karn, rnein Giresun'da yaynlanan Ik Gazetesi, "iren dram" bal ile gerekleri ok gzel tarihe kaydediyordu: "Hak ve adalet niyetleriyle avutulan yetim Trkler, pek ac ve zc bir sarsnt ile gzlerini atlar, zmir, bu Trk semasnn parlak lkesi, mark bir palikaryann kirli ve di kucana atlmak isteniyor. Gklerden ahikalar yasa, dalardan kanl volkanlar fkrsa, denizler tassa da araziyi tufanlara bosa idi, Trkle, slm lemine belki o kadar etki edemezdi. Hayat iin gne, grmek iin gz, karanlk iin k ne ise; slmiyet, Trklk iin de zmir ayn deeri, ayn stnl tar. Elinde adalet mealesi, dilinde hrriyeti akvam(uluslarn zgrl)... Cihana haykranlar nerede? Hani Byk Britanya'nn mertlii, vefa duygusuna sahip byk insanlar ne oldu? Asil Fransa evltlar nereye sakland? Yoksa bu adaletler, bu mertlikler, bu arzular yalnz maluplar aldatmak iin icat edilmi

sahte, yalanc, yaldzl hileler midir?" (Bugnk Trke'si:H.C.)

YIL 2006 YAZI... Trkiye'yi "blmeye" alan d destekli terr rgt PKK ile Trk Ordusu'nu ayn kefeye koyan bir sanatnn 65[72] "Gvercin kanadna mektup"u yaynland... Byk bir gazetede manetten yaynlanan bu mektuba yant gecikmedi. Ama bu yant, yine etki ve ulat alan ok kstl olan basnda yer ald. Bu mektup da bir anlamda, "Elinde adalet mealesi, dilinde hrriyeti akvam (uluslarn zgrl) olarak cihana haykranlarn" gerek yzn anlatyor, blclerle ibirliini vurguluyordu. Onur ve erefe, bayraa, vatana, kutsal olan ne varsa hepsini onursuz bir hayatla dei toku eden, dalara denen mayndan daha tehlikeli ve kahpece, dimalara ve bilinlere mayn deyenlere yant, Gneydouda grev yapm emekli bir astsubaymz, Oktay Yldrm tarafndan veriliyordu.66[73] KARTAL KANA DINA M EKTUP Su bir mektuptur. Yazanlara ithaf Ku kanadna, suya, l kumlarna yazlm mektuplar okuyanlara veya bu mektuplar edilmitir. Vatan zerine. Bayrak zerine. Onur zerine. Namus zerine.

72 73

9 Austos 2006'da eyh Sait'in torunu ile evlenen Ylmaz Erdoan. Kl, Altemur, "Kartal Kanadna Mektup", Yenia Gazetesi, 9 Austos 2006, s.8.

Vicdan zerine. Akl zerine. Ad fark etmeyen ve ithal edilmi tm meseleler zerine. Kelimeler ve kelimeleri irkinletiren kalemler zerine. Kalemleri tutan riyakar ve kan kokulu eller zerine. Kalemlerini sapladklar ehitlerin ve kadnlarnn ve ocuklarnn ve kardelerinin ve onlarn analarnn yrekleri zerine yazlmtr. Mayn, bomba, pusu, baskn, yazar, izer ve ihanete alet olan her ey zerine. stemeyen okumasn. Kanla yazlm bir mektuptur bu. Gvercin kanadnn gc yetmez tamaya, karabat kartal olsa nafile. Ardr, zira eskidir ve unutulduka kanla yeniden yazlr, ehit mezarlarnn talar zerine. Bu mektup binlerce yl nce yazld ve binlerce yldr yazlyor, yeni fark edenler utansn. Karde kardei ldrmez, ldren karde falan deildir, kalletir olsa olsa. Kallelerin en kallei ise, kardeim diyerek kallelik yapan kallelerdir. Ve aslnda en kahpesi, mayn deil onu Adil binbalarn, Davut avularn yoluna deyen eldir, o eli alklayan ve ululayp aklayan kalemdir. En az o el kadar suludur o kalem, tarihin yanlmaz vicdannda. O maynlara basp paralanan bedenler, Edirnekap'dadr ve bizim yreklerimizde ve hafzalarmzda yaarlar. Kemerburgaz'daki Kemer Country villalarndan grnmez Edirnekap, ok uzaktr hem de ok. DALARDA YARIM KALDILAR VATAN N

Ellerimizde can verdi o paralanan bedenlerin sahipleri, bayraklar dalgalansn diye. Vcudunda sigara sndrlerek, tm kemikleri krlarak, kafa derileri yzlerek ikence edilen, sonra da aatan kazklarla ldrlen ve lklar telsizlerden dinletilen vatan evlatlarnn yeri bizim yreklerimizdedir, o lklar duymayanlarn yan banda durmaz onlar. Bir de katillerinin yan banda dururlar, kulaklarnda nlar haykrlar eer bir yerlerinde bir para insanlk kalmsa. Yazklar olsun, can veren o yiitleri hainlerle bir tutanlara. "Aabey" diyordu bana telefonda, Astsubay Zlfikar, "geen gn kz arkadamla gezdim biraz ve kimse bacamn takma olduunu anlamad." "Aabey" diyordu, "biraz daha urarsam belki bisiklet bile srebilirim." Daha on dokuz yandayd Zlfikar, mezun olal tam yirmi gn olmutu, o kahpe ellerin dedii maynla ve baz kalemler tarafndan ululanan o hainlerin, lk zleriyle tanrken. Kskn veya kzgn deildi sesi, piman veya aciz de deildi. Gururlu ve biraz pusluydu sadece, bisiklet srebilse yeterdi. Komay, atlamay, denize girmeyi feda etmiti vatan iin. Bacan payanda yapmt, Kemerburgaz'n da zerinde bulunan Trk egemenlik rtsne. Yazklar olsun, iek toplayan k k k zlar ldrenlere ve yaz klar olsun o katilleri ululayan kale mlere. KAVGANIN BR SEBEB VAR, HANETN DE Kavgann sebebini unutmadk, nk bu kavga hi bitmedi.

Kavgann sebebi vatandr nk bayraktr, onur ve namustur, vicdandr. Kimseye verilemeyecek olan, kimse ve hibir ey iin vazgeilemeyecek olan egemenlik hakkdr. Atalarmdan bana kalm olan ve benim ocuklarma brakmak zorunda olduum mirasn vicdani sorumluluudur. Hibir vicdana dayanarak reddedilemez, hibir ocuun veya sevgilinin sevgisiyle deitirilemez. Hibir aalk pazarla konu edilemez, namustur nk istiklal, br ihtimal lmdr. Ben dilimle, bayramla, hudutlarmla yaamak iin lmeyi kayp veya yazk deil, eref sayarm. Bu paha ne ile biilirse biilsin, kimseye yalvarmam durdurun diye, benim olana uzanmsa el, ben durdururum ellerimle. Meerki lm varm, sevememek varm, iek koklayamamak, ne gam? Vermek vicdansa eer, aklsa susmak, pusmak, yerle yeksan olmutur onur ve eref. MAYINLAR NEREDE ? M aynlarn yeri bilinmez, d eyen erefsizin y eri bilinmedik e. Ve da lara denen may ndan daha tehlikeli ve kahpecedir dima lara ve bilin lere denen may nlar. Dalara denen mayn tek kalr, tek can alr. rer her doumda, her okunmada zihinlere denen maynlar ve ihanet her doumda bir daha artar. Baka zihinlere bular, maynlarn en tehlikelisidir bu, yaylr. Dalardaki gibi otla ve toprakla gizlenmez, s evgiyle, barla ve daha ne kadar varsa t m ssl kelimeler alet edilir bu gizlemeye.

te o anda lr kelimeler, kahreder kaderine. Kullancsn seme hakk yoktur nk. Sevgi, blen ve ykann azndan, ak yataklk edenin, sinsice zihinlere mayn deyenin kaleminden dklr. lr kelimelerde sevgi. Ve bar artk, en fazla paray verenin yatan doldurur, en fazla paraya yazp izenin elinden. En pahal kalemler pazarlar bar, salyalar akan blclerin sofrasna. Bazen bir villann alma odasnda ve bazen bir gazete kesinde dokunakl kelimelerle sslenip ylece pazarlanr bar. Pazarl yaplm ve satn alnm bir fuhu iin. Blmek ve par alamak iin yaplan hain sava , fuhu yapar barla, tecav z eder bar a hayaszca ve pazarlayan kalemlerin nezaretinde. Dedim ya, bu eski ve ar bir mektuptur, Trk nereye gittiyse obasyla, ihanet en sondaki katrla takip eder g kolunu. Soylu atlar hzldr, bu yzden biraz ge gelir ihanet, yolda haram meralardan beslenerek. Bu eski bir hikayedir, ne ku kanad ne suya atlan ie tayabilir; ardr, kanla yazlmtr, bir ksm Edirnekap'dadr, anakkale'de bir ksm ve Kars'ta, zmir'de, Mu ovasnda, Malazgirt'tedir, Sakarya'dadr. Bir ksm hala yazlmaktadr, Cudi'de, Gabar ve Krkandil'de, Masura ay'nda, Ali Boaz'nda, Cehennem Deresi'nde cehennem scanda yazlmaktadr, ehit Mehmetlerin kanyla. Yazklar oluyor, onur ve erefe, bayraa, vatana, kutsal olan ne varsa yaz klar oluyor onursuz bi r hayatla de i toku edilirken. BU YAZGIYI KM YAZMI? Yazklar oluyor yazgya, nk yazg ihanet edenin suunu tayamaz, can alann, ev yakann, ocuk ldrenin yk

yazgya bile ar gelir. Klaya gidenin, askerden sonra evlenip ifte ubua bakmann hayalini gdenin yazgs Allah'n ise eer, ocuk ldrenin, mayn deyip pusu kurann yazgs kimindir? Kim yazar bu yazgy ve hangi kalem bunu yazg diye ulular, hangi akl buna nanr ve bu nasl vicdandr? Bu ar ve eski bir hikayedir, kanla yaz lmt r ve ne ku kanad ne suya atlan ie ta yabilir; bir ksm Edirnekap'dadr ve Edirnekap ok uzaktr, Kemerburgaz 'daki bir villann alma odasna. Adil Binbann bast maynn zerinde "Made in Italy" yazyordu ngilizce. Ama''deyen eller ngilizce veya Latince deil Krte konuuyordu ve Krte de 'mayn" kelimesinin nasl sylendii nemli deildi, tad anlam ihanetti nasl olsa. Kimseyi hakl veya haksz bulmayan kalemler, hakk yazar sonra, hak iin lenlerin inadna. Bylece hakk, batla pazarlar ayn sabkal eller ve kalemler ayn hayasz fuhu iin. Ne gariptir ki bu kalle ellerin dedii maynlara daima anayasal yolculuklara kanlar basar. Onlar ki; bu yolculua siyasal veya mukaddes yolculuklar yaplabilsin diye karlar. Yazklar olsun, baktklar krk caml siyasal gzlkleri ile denen bedellerin mukaddesatn gremeyenlere. Yazklar olsun! DL KAVGANIN VE HANETN SEBEB MDR, YOKSA ARACI MI? Korku salan ve fke artran meselelerin paralar deil, esas gerekeleridir aslnda Trke dndaki baka diller. Dil zgr olunca, zgrlk dil olur artk ve btn blnmeler byle balar. zgrlk daima yeni snrlar ister. Okul der, ayr olsun.

Brokrasi der, bu dilde anlayamyorum ayr olsun. Bayrak der sonra, ayr olsun dilim ayr naslsa, ben da ayrym ve bu da varlmn semboldr. Toprak der arkasndan, ayr olsun birazn bana ver, nasl olsa daha nce dilinin, zgrlnn birazn vermedin mi? Hem ne olacak, birazck topraktan ne kar biz karde deil miyiz? zgrlk paylalmaz oysa. Birinin zgr olduu yerde, dieri zgr olann kurallarn ve zgrln tehdit edinceye kadar zgrdr. Yani dilin de kiinin de zgrl esas mlk sahibinin zgrln ve geleceini tehdit edene kadardr. Sonras anari, sonras terr, sonras blclk, kahpelik ve ihanettir. Sonra arkadan vurmalar ve mayn demeler balar yollara ve zihinlere. Ama her hl ve art altnda tm blclerin yardm ve yatakla ihtiyalar vardr. Gizli olmaldr yardm ve yataklk, sinsice. Kimse fark etmeden yaplmaldr, Trke konumaldr ama aslnda baka dilde anlalmazdr. Trke yazmaldr ibirliki mektuplar ama baka lisanda anlalmaldr. Acndrmaldr ama aslnda acmadan katletmelidir, dili, egemenlii ve onun bekilerini. Yardm ve yataklk yapann da yardma ihtiyac vardr. Dardan. ok uzaktan, denizler ve tarihler tesinden. Eski kinlerden ve hesaplardan ve o hesaplarn sahiplerinden beslenir yataklk yapan. Para alr, vaat alr, aferin alr. Bu eski ve ok ar bir mektuptur.

Trk ba mszln koruyanlarn kanlar ile yazlmtr. Ne suya salnan bir ienin ve neden kukanadnn tamaya gc yeter; karabat kartal olsa nafile. Bal binlerce yl nce atlmtr ve Edirnekap'daki ehit mezarlarnn talar zerine yazlmaya devam etmektedir. Emin olun binlerce yl daha yazlmaya devam edecektir. Trke'nin sahipleri yaadka bu kanl mektup yazlmaya devam edecektir, nk Trke'nin ve onun sahiplerinin zgr yaamasn istemeyenler, yollara ve zihinlere mayn demeye, paralamak ve blmek iin abalamaya, paralamaya alanlara yardm ve yataklk etmeye devam edeceklerdir. Bu eski mektup bir yaz ttr aslnda, Trk'n var olu destandr, binlerce y ldr ya l dnyann barna sapl kaidelere ve mezar ta larna yazlr. Yazanlar asla diz kmezler ve kimseye yal varmazlar. Kimsenin topran, ' dilini veya zgrln istemezler ve kendilerinin olan da kimseye vermezler. Bu bir mektuptur. Vatan, bayrak ve onur zerine yazlmtr. Vatanszlar, dilsizler, hainler, blcler ve toprak hrszlar gibi aczi ve acnmay anlatmaz. Var olduu yerde kendinden gayri her eyi nemsiz/etiren, vatan ve bayrak akn anlatr. Onurlu ve egemen lebilmenin, onursuzca ve esir yaamaktan daha nemli olduunu anlatr. Asla diz kmeyece imizi anlatr. Yrei olan varsa gelsin de ktrsn diye. Y rei olan varsa okusun diye yaz lmtr. Varlm Trk Varlna Armaan Olsun

ULUSAL (MLL) D REN BALIYOR..

GALCLER TANISIN diye, Trk Ordusu tarihinde ilk kez, paalar dahil tm Trk subaylarna yabanc dille yazlm kimlik tama zorunluluu getirildi. Savunma Bakanl (Harbiye Nezareti), igalcilerin isteklerine uyarak, Trk Ordusu'na bir emir yaynlad ve artk Trke'nin yan sra Franszca yazl askeri kimlik tamalarn istedi. Bu kimliklerde, st rtbeliler de dahil tm Trk subaylarnn fotoraflar yannda, grevleri de yazacakt. Bylece, igal gleri kimlik kontrol yaparken, herkesi kolay tanma olana bulacakt. Buna da kimse sesini karmad... REDD- LHAK Milli Komitesi, zmir'de organize ettii byk mitingin ardndan, tm yurtta halk direnie aryordu. Tm vilayet, sancak, kaza ve nahiyelere gnderilen telgraflar ile, blgelerinde toplantlar dzenlenmesi, direni ordusuna girmek iin hazrlklar yaplmas istendi. Byk basndaki sansr nedeniyle zmir'deki katliamdan habersiz olan Anadolu halk, Redd-i ilhak rgtnn bu telgraflar ile gerei reniyor, igale kar mcadele azmini biliyor, vatan kurtarmak iin hkmetin yalanlarna, ibirliine kar bileniyordu. Ulusal ( mill ) direni balyordu. Hkmete, padiaha ve igal notalar veren ngiliz Amiral Kaltrop'a protesto telgraflar yayordu. lk telgraf Karaman'dan gelmi, onu yzlercesi izlemiti. Anadolu halk Mtareke hkmlerine, uluslararas hukuka uymayan bu oldu-bitti igale kar, kannn son damlasna kadar savamaya ant iiyordu. YIL 1991 VE 2003.. Ayn gler, uluslararas hukuka uymadan Irak' ve Afganistan' igal etti. zmir'deki gibi, sivil halk katletti, ikence yapt, sngledi, cezaevlerinde her trl insanlk d muameleye tabi tuttu. Irak ve Afganistan ordusu da, stanbul Hkmeti'nin ordusu gibi direnmedi!.. DREN NCES, Antalya halk adna gnderilen protesto telgrafnda yle deniyordu:

"(..) Hakkn, genel' Bar Konferans'nn adaletinden bekleyerek savunamayan bir milletin, en son mit karsnda zelillikle, sabr ve skun ile uymasna imkan kalmamtr. Haklarmz ineyenlere kar Hkmetimizin grn sabrszlkla bekliyoruz. (...) Vatann korunmas iin fiili gsterilere ve fedakar hareketlere hazrz. Milletin namusu ya varln silerek, tarih sayfalarna gemek ya da yaamak hakk olduunu ispat etmek ister." Yalva Mfts nclndeki insanlar ise, hl stanbul Hkmeti'nin satlmlna inanamyor, gayet safa ferman bekliyordu: "Biz daha lmedik. Byk Hakanmzn, anl tarihimizin son kurban olacaz. Gayret borcumuz, ya zmir ya lmdr. Vatan iin lmeye amadeyiz. Ferman cevab bekliyoruz." Halk direnmeye hazrd, ancak hkmette direnecek siysi irade yoktu!.. Hkmetin iradesi teslim olmak, igalci olarak grmedii, paranoya olarak niteledii igal karsnda, talimatlara uymak, ordu komutanlarn (Mustafa Kemal'i de) igal kumandanlarnn isteklerine uygun grevlendirmekti. Garbn(Bat'nn) afakim sarmsa elik zrhl duvar, Benim man dolu gsm gibi serhaddim var! Ulusun, korkma! Nasl byle bir mn boar, Medeniyyet dediin tek dii kalm canavar? Mehmet Akif Ersoy

BU DURUMA NASIL G EL ND?.. (FLM AYNI FLM! ..)

GALC AVRUPA lkelerinin peinden gidenlerin "paranoya" diyerek, igali bile gizlemeye alt, gaflet ve ihanet durumuna nasl gelinmiti?.. "Geliyorum" diye baran ve her trl iareti yeren igal nasl grlememiti?.. Ya da, grld halde yaplacak bir ey mi kalmamt?..

Bugnlerde ska kullanlan, o yzden neredeyse, sradanlaan "Trkiye igal edilmek isteniyor", "Avrupa lkeleri kt niyetlerini gizliyor", "Bize dost gzken, askeri ve ekonomik ittifak bile kuran Avrupallarn gz topraklarmzda" gibi cmleler, zmir'in igalinde yadsnamaz gerekler olarak karmza kt. 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Mtarekesi'nden sonra geen 6,5 ay gibi ksa srede, Trkiye nasl igal altna girmiti?.. Dnemin, "teslim olmayan, satlmam gazetelerinden", stikll Harbi Gazetesi, zmir'in igalinden bir gn sonra 16 Mays 1919'da, "Bu hle nasl dtk?" balyla, gelimeleri irdeledi. Bu sorunun yant iin iki tam sayfa ayran gazetenin tespitleri arpcyd: Osmanl Parlamentosu'nda Trkle hakaret eden Trk mebusu Rumlar!.. Fener Rum Patrikhanesi, Rum okullarnda Trke okutulmasn yasak etti!., zmir'de ve stanbul'da Rumlar'n byk enlikleri!., ldrlen ve katilleri yakalanamayan Trk polisleri!.. MONDROS MTAREKES'NDEN sonra, "ttihat-itilf" diyerek birbirlerini yerken, stanbul ve Anadolu'daki Rumlar Yunanistan ile ibirlii iinde igal hazrlklar yapyordu. Mondros Mtarekesi'ne zellikle konan bir madde vard: "tilf Devletleri, gvenliklerini tehdit edecek bir durum olduuna kanaat getirirlerse, istedikleri Trk blgesini igal altna alabilirler!" YIL 2006. Yaklak 90 yl sonra, 2006 ylnda da, Avrupa Birlii'nin ve ABDnin destekleriyle, Trkiye'nin bir blgesi, "soykrm ddialar" bahane edilerek, dardan kuvvet armak yoluyla igal edilmek isteniyordu: "nmzdeki gnlerde Gneydou'daki olaylarn artmas beklenmelidir. Gneydou'ya mdahale edilirse de, Trkiye Gneydou'da soykrm uyguluyor' denilerek kuvvet arlacak. Bugne kadar tahterevalli oynadlar. Ya TSK'y tuttular, siyasetileri bastrdlar; ya siyasetileri n plana karp, askerleri geri plana attlar. Bugn ikisine birden ynelik bir operasyonla kar karyayz ve bu Trkiye tarihinde ilk defa olmaktadr. Orduya ynelik operasyon Genelkurmay Bakanl seiminin dndadr. Hedef TSK (Trk Silahl Kuvvetleri) kurumudur. Bana kimin

getii hibir eyi deitirmez. Ama TSK'y 'ete' gibi tarif ediyorlar. TSK'nn Gneydou'daki insanlar nezdindeki itibarn yok ediyorlar. Diyorlar ki, 'bakn bunlar geliyor, sorgusuz sualsiz adam ldryor. Saa sola bomba atyor. Kendi emniyet mdrn bile ldryor' diyorlar. Bu vahimdir." 67[74] Nitekim, Mart 2006 sonlarnda olaylar balad. stanbul'da bile, yolcu tayan belediye otobslerine molotof kokteyli denen, "yanan benzin ieleri" atarak insanlarmz canl canl yaktlar. VENZELOS'UN tavsiyesi ile Trkiye Rumlar, eitli yerlerde tahrikler, provokasyonlar hazrlayarak, Hristiyan halkn katliama urayacana ilikin aslsz dedikodular yayarak, bu maddeyi uygulatmaya altlar. Gaflet iindeki Damat Ferit Paa'nn tavr bu iddialara dayanak veriyordu, rnein, Senato'da yapt konumada, Osmanl'nn teslimiyet anlamasn kutlamak iin enlikler dzenleyen stanbul Rumlar'n destekleyerek, kan dklmesini nleyici tedbirleri bile, Rumlar' katletme giriimi olarak nitelemiti!.. GAZETE, dier olaylar da yle sralyordu: "Beyolu'nda 2 Kasm 1918'de Rumlar enlikler yapar, Trkler elemden alarken Patrikhane'de mhim bir toplant olmutur. Burada alnan kararlara uygun olarak Aydn mebusu Emanuelis, zmir mebusu Mimarolu ve atalca mebusu Dimitriyadis ertesi gn, yesi bulunduklar Osmanl Devleti'nin Parlamentosu'nda, Damat Ferit'in nce temas ettii, aznlklarn katliam konusunu bir takrirle getirmiler, sulularn cezalandrlmasn istemilerdir. Trklerin bir milyon Ermeni'yi imha ettiklerini, '40 asrdan beri memleketin medeniyet unsuru' olduunu syledikleri Rumlar'dan 550 bininin imha, srgn ve emlakinin de msadere olunduunu iddia etmilerdir." Bir Trk Parlamentosunda, Trk vatandalar tarafndan byle bir soru nergesi verilebiliyordu.L

74

Eski MT Daire Bakan Prof. Dr. Mahir Kaynak'n aklamas, Ceviz Kabuu Program, Kanaltrk Televizyonu, 10 Mart 2006 Cuma, saat 22.30.

SOYKIRI M DD ASI VE NO BEL DL

O zamanki, "Bir milyon ermeni, 550 bin Rum" balonu, bugn "Bir milyon Ermeni, 30 bin Krt" biiminde uurulmaya devam ediyor! Yllardr Nobel dl almak iin uraan ve yabanclara Trkiye'yi ktleyen yazar Orhan Pamuk, svire'de yaynlanan Tagesanzeiger gazetesinin "Das Magazin" adl kltr ekindeki rportajnda, "Trkiye'de 30 bin Krt' ldrdler. Ve bir milyon Ermeni. Ve neredeyse hi kimse bunu dile getirmeye cesaret edemiyor. O halde ben yapyorum. Ve bu yzden benden nefret ediyorlar" dedi. 68[75] Orhan Pamuk, batan aa eliki ve yanllarla dolu bu rportajnda, Avrupa'y "dnce zgrl ve demokrasisi" iin vyor ama, Avrupal gazetecinin sorularna sinirleniyor ve onu da Avrupal saymyor!: "Sizi kutlarm!.. Bu syleide, kendimi Avrupal deil de, bir Trk gazetecinin karsnda oturuyorum gibi hissettim." 69[76] svireli gazeteci "kendisinin Trk'e benzemediini" syleyince, Pamuk, "Hayr ama, bu lkede 2-3 yl nce hortlayan milliyetiler gibi konuuyorsunuz" diyor!.. Yani ona gre, lkeyi sevmek lm bir duygu!.. O yzden milliyetilii "hortlak" olarak yorumluyor.. ok tartlan ve Trk milletinin nefretini kazanan o talihsiz szn de, Avrupal gazetecinin saduyulu, "Ama siz hl konuuyorsunuz. lle de banz derde mi sokmak istiyorsunuz?" sorusu zerine sylyor. "Evet diyor.. Yani, ille de "ban derde sokma gayreti" bilinli ve taammden!.. TARH: 12 EKM 2006.. Orhan Pamuk'a, Nobel Edebiyat dl verildi!.. sve Kraliyet Bilimler Akademisi, "Kltrlerin atmas ve birlemesinde yeni semboller bulduu" gerekesiyle Pamuk'a
75

Hrriyet Gazetesi ("Kimse Sylemiyor, Bari Ben Syleyeyim"), 9 ubat 2005, s.1. 76 Hrriyet Gazetesi, a.g.e., s.4.

dl verildiini aklad.. Ermeni diasporasnn (yurtdndaki Ermeni topluluu ve lobisi) savunucusu gibi davranan ve AB dayatmalarna hayr demeyen baz evreler Pamuk'u alklad!.. Toplum ise "Orhan Pamuk dl geri vermelidir" dedi. 70[77] 10 Aralk'taki dl trenine giderken de, elinde Nobel dlyle stanbul'a dnnde de, Orhan Pamuk'u kimse karlamad. Oysa, bir televizyon kanal "Haydi havaalanna" diye karlama kampanyas balatmt. Yayncsnn dnda Trk halk "Nobel'li Trk yazar" karlamaya gitmedi. "Kitabn satn alan okurlar" bile Pamuk'a ilgi gstermedi. nk, karmzdaki "Trk yazar", "Trkler bir milyon Ermeni'yi, 30 bin Krt' ldrd" diyen bir yazard!.. "BEYGR KNED". Vatan savunmasnda genler her trl zveriyi gze alp, mcadele ediyordu. Onlar gibi bir baka mcadele veren de, Mahmut Esat Bozkurt 71[78] idi. gale kar direnii, Cumhuriyet kurulduktan sonra da devam etti. Bozkurt, yllar sonra da genlerin "yan gelip yatmamalar" ve "vatan sevip korumalar" iin tlerde bulunmay srdrd. 1934'te yaynlanan 'Trk htillinde Vatan Mdafaas" adl kitabndaki u rnek bugn de akllarda yer edecek niteliktedir: "lm nedir, hayat nedir? (...) imdi de yaadklarn zanneden bir iki Romal'nn hayatlarn anlataym. Baz Romallar'n mezar kitabelerinde unlar okuyoruz: 'Yedim, itim, kazandm, elendim. Her ey yaptm. imdi burada yanma kr kalan yalnz bunlar oldu. Ziyareti!
77

Kanaltrk Televizyonunda canl olarak yaynlanan "Ceviz Kabuu" programmzn 13 Ekim 2006 tarihli yaynnda, izleyicilere "Orhan Pamuk Nobel dln iade etmeli mi?" sorusunu sorduk. Ksa mesaj yoluyla, noter gzetiminde yaplan ankete 10 bin 500 oy geldi. Katlmclarn yzde 97'si Pamuk dl geri vermelidir" dedi. -HC. 78 Mahmut Esat Bozkurt (1892-1943) Trk devlet adam ve hukuku. Trk Devrimi'nin ideolojisi olan Kemalizm'in nde gelen kuramclarndan biri,. Bugnk Ankara Hukuk Fakltesi'nin kurucusu. Trk Medeni Kanunu bata olmak zere Cumhuriyet'in "temel kanunlarnn" mimar. Atatrk'n Adalet Bakan(1924).

Akll isen benim gibi yap: Trk genci, bu bir hayat mdr? Nihayet bir hayvann mezarna bir ta dikilmek istense, bundan baka ne yazlabilirdi? Belki biraz daha ak ifade ile 'Burada yatan beygir yedi, iti, tepindi, kinedi, buraya gmld ve bunlar yanna kr kald' denebilirdi. Bu mezar kitabeleri neyi ifade eder, bilir misiniz? Bence Roma'nn ykm devirlerini." 72[79] Ayn Mahmut Esat Bozkurt, Trk genlerine atalarn anmsatyordu: "Trk genci, yine unutma ki, en medeni millet, dvmesini en iyi bilendir. Her eyi kasp kavuran yldrmlar, yalnz onu, balarnda byk efleri ile kadn erkek, oluk ocuk dven Trk milletini tarihin gsnden skp alamad. (...) Eer bir yldrm darbesi Trk' tarihin gsnden skp alabilseydi, medeniyet ksz kalrd. Tarih bir mezara dnerdi ki, orada baykular ter, bayku lklar ortal alrd."73[80] MERDVEN DBNDE ALAYAN TRK GENC!.. Trk genci, 2000'li yllarn balarnda da yldrmlayordu. Azminin ve bilincinin gstergesi gz yaartcyd. Silahl ya da silahsz olas bir igale kar dimdik duruyordu: "...Bizim i dinamiklerimiz Atamzdan kaynaklanan ulusalclmz ve egemenlik kavrammz, ABD politikalarnn nnde settir, ncelikle kurtulmamz istenen ey, Kemalist bamsz dncelerimizdir. Size bir olay anlatmak istiyorum. 10 Kasm 2004 tarihinde televizyonda izlediim bir profesr, ABD'nin Trkiye'yi igal edecei, hatta duble yollarn o yzden yapld gibi bir komplo(!) sunmutu. Bunu anneme anlattmda, 'yapamazlar, yaptrmazlar' gibi bir cevap aldm. Sonra oluan olaylar, olabilecekleri sayn profesrn sylediklerini anlattm. Hatta
79

Bozkurt, Mahmut Esat, Trk htillinde Vatan Mdafaas, Yayma Hazrlayan: Atatrk'n Btn Eserleri alma grubu, Kaynak Yaynlan, stanbul, Haziran 2006, s.21-24. 80 Bozkurt, Mahmut Esat, a.g.e., s.20.

Irak'taki olaylarn kendi bamza gelebileceini syledim.(Bu ileti geldiinde Saddam Hseyin'in idamna daha yaklak 2 yl vard-HC) akayla kark 'benden yardm isteme' dedim. Annemin verdii cevap uydu: 'Ne yapalm olum, yle bir ey olursa inerim apartmann nne, ieri giren iki askeri ldrrm, nc de beni ldrsn ne olacak?' nann kendimi dar attm. Bugne kadar duymadm, hatta duyacama ihtimal vermediim szlerdi. ndim merdivenleri saydm. nk, annem ilkokul mezunudur (kendisini gelitirme istei beni alt ediyor, o baka). Olduka kilolu, hatta sa dizinde sv kayb olduu iin yrrken bile ac eker. Dnebiliyor musunuz, annem hasta haliyle 85 merdiven inip, leceini syledi! ALADIM. Onun iin Amerika deil, 7 dvel gelsin, bu halk bu dnceden kmad mddete sadece niformal askerler deil, sivil ancak korkusuz Trk kadnyla kar karya kalacaklardr. Bizim iimizdeki korku paranoya deil, sahiplenme ve sorumluluk bilincidir. Bilmeyenlere duyurulur. ... Hulki Bey, biliyorum vglere programda yer vermiyorsunuz. Ancak, arada srada kendinize hakszlk ettiinizi dnyoruz. Sizin yaptnz bir bilinlenme hareketidir. Belki uykusuz geceler vaat ediyorsunuz ancak yapmaktan ekinmeyeceimizi bilmenizi istiyoruz." 74[81]

YALNIZCA GEL! ..

"ULUSAL

D REN LERE"

E N-

Basn ve edebiyat dnyasnda Orhan Pamuk'un aklamalar kadar tepki eken, Avrupa zentisi, Avrupa Birlii dayatmalarn "kendi arzular" gibi zmseyen ve halka yanstan
81

22 Yandaki Trakya niversitesi rencisi Seluk Tarak'nn szleri. Sevgili Trk gencinin 27 ubat 2005'te elektronik.posta ile bana gnderdii bu szlerini buraya zetleyerek aldm. Bu rnei, birka kez canl yaynda Ceviz Kabuu'nda da dile getirdim.-HC

baka yaz ve grler de yer ald. "Baba ve Pi" adl romannda, Trkler'i "soykrmc kasap" olarak gsteren yazar Elif afak75[82]; Atatrk'e "Bu adam" diye hitap eden ve "Kemalizm gericilie karlk gelir" diyen Prof. Dr. Atilla Yayla 76[83]; "Trkiye'de milli marn okullarda zorunlu olarak retilmesini gerektiren bir kanun var m? Dn bu konuyu aratrdm ve olmadn rendim" diye yazan Erturul zkk 77[84]; ve Trk toplumunu "izoid travmal bir toplum" olarak gsteren ve ulusalcl "Post modern bir hezeyan ideolojisi" olarak tanmlayan yazar Hadi Uluengin'78[85] bunlardan birka idi. Yllardr Nobel'e "aday aday" gsterilmesine karn "ilk Trk Nobel'ini" Orhan Pamuk'a kaptran yazar Yaar Kemal de, Bat'ya yaranma yarnda umudunu asla yitirmedi. 13 Ocak 2007'de, "Gerillann adn terrist koyduk!" diyerek PKK'y aka savundu. Trk Ceza Yasas'na gre, "terr ve terristi alenen vme" kapsamndaki bu szleri ile devlete ar hakaretlerde bulunan Yaar Kemal, terrist azyla tehditkr szlerini yle srdrd: "Gerillann adn terrist koyduk. Bundan da bir umut bekledik. Szckler her zaman, her koulda deiebilir ve bir gn ie yaramaz olur.(...) Kendi halkyla savaan bir lke olduk.(...) Ey milliyeti rklarmz, dnyada bir tane dostumuz varsa, o da Irak Krtleri'dir. (...) Bir insana, bir halka ne yaparsanz yapn, ama onuruyla
82

Roman karakterine "Btn akrabalarn 1915'te kasap Trkler'in ellerinde kaybetmi soykrmzede bir slalenin torunuyum" dedirten Elif afak, "Trkle hakaret" gerekesiyle TCK 301. maddeden yargland ve susuz bulundu!. Baknz: HO Tercman Gazetesi, 22 Eyll 2006, 8.1. 83 Prof. Dr. Atilla Yayla, iktidar partisi AKP'nin zmir Genlik Kollar tarafndan dzenlenen "AB ve Trkiye likilerinin Toplumsal Etkileri" konulu panelde, "Kemalizm, ilerlemeden ok gerilemeye tekabl eder.(...) leride artk bizlere 'Neden her yerde bu adamn (=Atatrk) heykelleri, fotoraflar var?' diye soracaklar. stn rtemezsiniz.."dedi. Baknz: Yenia Gazetesi, 20 Kasm 2006, s. 1. 84 zkk, Erturul, " Gzel Bayrak ve Milli Mar", Hrriyet Gazetesi, 8 Mart 2005, s.23. 85 Uluengin, Hadi, "Softa Ulusalclk, Hrriyet Gazetesi, 29 Temmuz 2006, s.16.

oynamayn. Bu benim genliimden bu yana dilime pelesenk ettiim bir szmdr. Bizim yneticiler bunun tersini yaptlar. Halka etmediklerini brakmadlar. Yreim .yanyor bunlar sylerken, ben bir yazarym nk bu halkn."79[86] Bakent Ankara'da Nadire kale'nin kale Oteli'nde yaplan ve DTP (Demokratik Toplum Partisi), HD (insan Haklan Dernei), ve Diyarbakr Belediye Bakan Osman Baydemir'in n planda grnd "Trkiye Barn Aryor" adl bu toplantya, Trkiye Cumhuriyeti Yargtay'na bir dnem bakanlk yapm olan Sami Seluk da katld ve bu konumalar dinledi!.. Toplantya damgasn vuran Yaar Kemal, "ok kltrl" yapnn da nem kazandn vurgulad ve "Binlerce iekli bu baheden bir iei koparrsanz bir kokudan, bir renkten mahrum kalrsnz" dedi. 80[87] Bu szler zerine, Orhan Pamuk'un Nobel dln almasndan sonra, "Trk Milleti'ne, devletine svld zaman Bat'dan dl gecikmiyor. Bunu syleyecek benden baka kabaday da kmyor bu memlekette" 81[88] diyen AKP'li Adalet Bakan Cemil iek'in bile kulaklar nlam olmal!.. Mill yapya saldrlar srerken, Trk toplumu, Yugoslavya'nn paralanma srecinde yaadklarnn aynsn bire bir yayordu. Televizyonlarn ou "300 bin dolara benimle yatar msn?" tr dizi ve sabah ve akam kuaklarnda yaynlanan ldrtan magazin programlaryla uyuturuluyordu. 82[89] "Ahmaklarn seferi" balamt!..83[90]
86

"Gerillann Adn Terrist Koyduk", Hrriyet Gazetesi, 14 Ocak 2007, s.1 ve 22. 87 "Bu Konumayla Artk Nobel Alr, Yenia Gazetesi, 14 Ocak 2007, s.1 ve 11. 88 Hrriyet Gazetesi, 5 Kasm 2006. 89 Bu haberler iin baknz: Vatan Gazetesi 19 Kasm 2006 ve 14 Aralk 2006 tarihli saylarnn birinci sayfalar. 90 "Ahmaklarn Seferi", AB'nin desteiyle paralanan Yugoslavya'y anlatan kitabn ad.(Ayrntlara ilerleyen sayfalarda yer veriyorum) "Ahmaklarn Seferi", bir lke paralanrken o lkenin televizyon ve gazete yaynlar ile szde aydnlarn alet olduklar k anlatyor. Yugoslavya AB'ye girdi ama artk Yugoslavya deildi!. Byle bir lke kalmamt!. Kuzu, kuzu olmaktan

KU YUMURTALARI.. Gazeteci Rahmi Turan ise, internette dolaan ilgin bir yazy kesine ve gazetesinin srmanetine tayordu: "istihbarat dnyasnda 'ku yumurtas retmek' diye bir deyim vardr. Diyelim ki, bir lke var ve siz o lkede 20 yl sonra bir operasyon yapmak istiyorsunuz. Planl, uzun vadeli nemli bir operasyon bu.. Bunun iin size eitli provokatrler lazm. Elbette ki, en gvenilir provokatr kendi yetitirdiiniz elemanlardr. Bu i iin yetenekli ama gelecei parlak olmayan 'zayf karakterli bir yumurta' bulunur. Mesel o gen, niversitede devirilir, eitilir, aama aama. nce retim grevlisi, daha sonra da medya parlatmalar ve irket sponsorluklarma lkede sz dinlenen bir profesr(veya yazar) hline getirilir. Gerekirse tm aratrma ve kitaplar da eline hazr olarak verilir. lkedeki nsanlar bu kiinin yazdn sandklar muhteem eserleri okur ve ona olan sayglar artar. Bylece 'yumurta' kuluka aamasn bitirmi ve atlayp gzel bir ku olma vakti gelmitir. Belirlenen zamanda bu profesr (veya yazar) medya yoluyla mthi radikal aklamalar yapar ve tm lkeyi kartrr. Ayn anda, kendisi gibi yetitirilen dier yumurtalarla farkl faaliyetlere giriirler... lgilenenler iin Dou Bloku'nun k dnemine bakmalarn salk veririm."84[91] Biz zaten bakmtk, paralanan lkelerin tarihine. imdi birlikte bakalm. Eskiden Yugoslavya diye bir devlet, bir Avrupa lkesi vard. Gzmzn nnde paralara ayrld. Ayranlar, yine ayn Avrupa ktas zerindeki dier devletler idi. Bu lkenin iindeki "ku yumurtalar" zaman gelip "atladnda", lkenin aydnlar(!) lkelerini blnmeye gtrecek yaynlar yaptlar. Srekli
km, pirzola ve but olarak para para AB'ye girmiti!-HC 91 Turan, Rahmi, "Ku Yumurtalar", Gzc Gazetesi, 28 ubat 2005, 8.1.

olarak, lkelerinde demokrasinin ve basn zgrlnn olmadndan sz ettiler, bunu kampanya hline getirdiler. Televizyonlarnda halk uyutmak iin "annemi per misin" trnde diziler yaynladlar. Toplum "uyandnda", lkeleri paralara ayrlmt!.. "Avrupa Birlii, Bat ynelimli Yugoslavlar'a, ekonomik problemlerine ve ulusal dmanlklarna bir ekilde e zamanl olarak zm retecek 'deus ex machina' (olayn dnda yer alan ve btn glkleri zen, kahraman kmazdan kurtaran g) (Yani sihirli denek.-HC) olarak grnd. Federasyonu korumak ve demokratikletirmek isteyen Yugoslav entelekteller, yardmlarna gelmesi iin Avrupa'ya bel baladlar.(.) Aslnda 10 yl sonunda Yugoslavya'da atmalar trmandnda, Avrupa Topluluu liderleri neler olup bittiine dair fikir sahibi deildi. Btn tarihsel ilerlemelerin en by olarak grdkleri Avrupa btnlemesinin peine den Avrupa Topluluu, su gtrmez bir biimde Yugoslavya Federasyonu'nun paralanmasna katkda bulundu. "85[92] "Ku yumurtalarnn", basn zgrl ve demokrasi yok diye kampanya yaptklar Yugoslavya'da gerekler bakayd: "1998 itibariyle Yugoslavya'da, 1992'deki saynn iki katndan fazlas kadar; yani 2319 basl yayn ve 101 radyotelevizyon istasyonu mevcuttu. Sadece Belgrad'da 14 tane g nlk gazete vard. 350 bin tirajl 7 muhalefet gazetesine karlk, devlet destekli 6 ulusal gazetenin tiraj 80 bin idi. 'Aznlk haklar' meselesine gelince, bu haklarn Yugoslavya'dan daha iyi korunduu bir yer bulmak zordu. Hem Yugoslavya'nn hem Srbistan'n 1992 anayasalar kendi ana dilinde eitim, kendi dillerinde yayn organlar oluturma hakk, adli ve idari ilemlerde kendi dilini kullanma hakk bata -olmak zere birtakm ulusal aznlklara geni haklar veriyordu." 86[93] "ok kltrl Yugoslavya'nn iddetlice paralanmasna
92

Johnstone, Diana, Ahmaklarn Seferi (Yugoslavya, NATO ve Batnn Aldatmacalar", evirenler: Emre Ergven, Ergin Bulut, Balam Yaynlar, stanbul, Haziran 2004, s.53. 93 Johnstone, Diana, a.g.e, s.296.

kararl bir ekilde katkda bulunan Bat, paralardan birisini, yani Bosna-Hersek Cumhuriyeti'ni ok kltrl bir cennet olarak idolletirdi. .. Avrupa Topluluu'nun Slovenya ve Hrvatistan' tanma karar Bosna'y dipsiz kuyuya itti."87[94] "Yugoslavya'y Bat kapitalizmi adna bombalayp, 6 paraya ayrrken de askerler n plandayd. Sosyalist dzeni yok etmek isteyen Bat, General Franko dneminde tuttuu tarafn kazanmas iin blgede son sahneyi oynad. (...) Emperyalizmle ibirlii yapan btn askerler Bat tarafndan desteklenmilerdir. (...) Bugn asker-siyaset tartmasn bu kapsamda ele almak gerekir. ABD ve AB'nin kar olduu ey TSK'nn ulusalc, Cu mhuriyeti ve Kemalist kimliidir. Bat kapitalizmi bunlardan korkmaktadr."88[95] HULK CEVZOLU'NA ELEKTRONK SABOTAJI.: Aydnlar, basn, televizyon ve sanat evreleri zerinden lkeler byle kertilirken, "direnenlere" her trl engelleme yaplyordu. Bunlardan bir rnei de biz yaadk. Hem de birka kez. Trk toplumunu iine dt tehlikeler konusunda uyarma ve aydnlatma grevini, bir "ak toplum niversitesi" gibi yerine getirmeye alan Ceviz Kabuu adl televizyon programmz ok kez "elektronik sabotaja" urad!.. Genellikle 5 saati aan canl programmz Ceviz Kabuu, birka programda, ok uzun dakikalar boyunca (rnein 22 dakika) kesildi; kimi zaman uyduda yaynn sesi tmyle gitti; kimi zaman grnt izlenemeyecek kadar parazitli oldu; kimi zaman da belediye bakanlar kendi blgelerinde karasal yayn yalnzca Ceviz Kabuu srecince kesti. Bu duruma milyonlarca izleyici tank oldu ve elektronik posta ya da telefon ve belge geerler(faks) araclyla durumu bize bildirdiler. 89[96]

94

Glenny, Misha'nn "Yugoslavya'nn k" (The Fail of Yugoslavia) kitabndan (Penguin Books, Harmondsvvorth, 1992, s.143) aktaran Johnstone, Diana, a.g.e., s.60. 95 Manisal, Erol, Prof. Dr., Ulusal Politika Notlan, Truva Yaynlar, stanbul, Ocak 2007, s.209-210. 96 "Elektronik Sabotaj, Yenia Gazetesi, 11 Temmuz 2005, s.1, manet.

TRKLER' ANADOLU'DAN AT MAK?..

BR NGLZ SAVA GEMSNN limana girmesinden cesaret alan Rumlar zmir'de, Fransz gemisinin Galata rhtmna girmesinden cesaret alan Rumlar da stanbul'da enlikler, gsteriler dzenlemilerdi. Rumlar bir yandan da silahlanmaktayd. Silah kullanp olay kararak, stanbul'un itilf Devletleri tarafndan igalini salamak iin provokasyonlar yapyorlard. 1918 Kasm'nda zzet Paa Hkmeti'nin istifa ederek, Tevfik Paa'nn hkmete gelmesi Rum gazetelerini sevince bomutu. 12 Kasm'da ise, 61 gemiden oluan tilf filolarnn anakkale Boaz'ndan geerek stanbul'a geldii duyulunca, Rum cemaati byk hazrlklara girimiti. Rum gazeteleri de, artk Trke kullanmay brakarak tamamen Rumca yaynlanmaya balamt. Trk Parlamentosu'nda 10 Rum milletvekili bir teklif vererek, son be yl iinde Trkiye'den 250 bin Rum'un snr d edildiini ileri srerek, bunlarn Trkiye'ye yeniden yerletirilmesini istemilerdi. "Allah, yalnz sizinle din urunda savaanlarla, sizi yurtlarnzdan karanlar ve karlmanz iin onlara yardm edenleri dost edinmenizi yasaklar. Kim onlarla dost olursa ite zalimler onlardr." Mmtehine ayet)90[97] Sresi (9.

97

Kur'an' Kerim ve Aklamal Meali, Trkiye Diyanet Vakf Yayn, Ankara, 1993, s.549; ve Yazr, Elmall Muhammed Hamdi, Kur'an' Kerim ve Yce Meali, Sadeletiren: Sabri Ylmaz, enyldz Yaynevi, stanbul, 1997, s.551.

1071'DEN BU YANA sregelen "Trkleri Anadolu'dan atmak" dncesi hibir zaman unutulmuyordu. Rum gazeteleri artk aztm, gemi azya alm ve dizginlenemiyordu: "Trkler geldikleri yerlere artk dnmelidir.." Birinci Dnya Sava'nn sonunda imzalanan Mondros Anlamas'ndan cesaret alan Rumlar, azmamak iin ancak bir ay bekleyebilmi ve sonunda patlamt. (Bu savata 600.000 Trk ehit olmu, 1912 ve 1922'yi kapsayan 10 yl iinde ise 1.200.000. Trk yerinden yurdundan edilmi, g etmek zorunda kalmt!..91[98]) 2 Aralk'ta (1918) ise Yenign Gazetesi, Rumlar'a cevap veriyordu: "Buradayz ve kalyoruz!.." Yunan gazeteleri ise zaten ba ekiyordu, igali gerekletirebilmek iin youn provokasyon ve propaganda faaliyeti srdren Yunanistan'n devlet haber ajans, yle haber geiyordu: "zmir Rum gazeteleri, zmir ve havalisinin derhal Yunanistan'a balanmasn istemektedirler. zmir Rumlar, 30 asrdan beri kendileri ve Avrupa hesabna Asya'nn istilsna (igaline) gs germektedirler. zmir ve havalisinde durum son derece naziktir. Birok Rum ldrlmektedir. Trk makamlar (Trk makam diye bir ey kalm!! ~HC), Rum kiliselerine kadar girerek, dua edenleri bile tutuklamlardr. Mtareke gnnden beri asl duran Yunan bayraklarn yrtmlardr! (Yunan bayran pmemiz isteniyor herhalde -HC)" Yunanistan "30 asrn", yani "3 bin yln" hesabn soruyordu. Antik Yunan medeniyetlerine kadar giderek, Anadolu topraklar zerinde hak sahibi olduunu savunuyordu. Aslnda tm dnya bu dnceyi destekliyordu. Birinci Dnya Sava'nn bitiminden sonra "stanbul ve Boazlar Sorunu"na zm ararlarken "Trkler'in Asya'ya srlmesi" dncesi, akllarna gelen ilk ihtimaldi. 92[99] Ayn grler, Yunan gal Kuvvetleri Komutan
98

imir, Bill N., Dr., Atatrk Dnemi (ncelemeler), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara 2006, s. 155. 99 ztoprak, zzet, Yrd. Do. Dr., Trk ve Bat Kamuoyunda Milli Mcadele, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Trk Tarih Kurumu Yaynlar,

Albay Zairyo'nun "igal bildirisinde" de yer ald: "Mttefiklerin onay ile hareket eden Yunan Hkmeti'nden aldm emir gereince, zmir ve civarnn igaline balyorum. galden maksat, mevcut yasalarn iyi niyetle muhafazas ve himayesi yoluyla, btn toplumun refahn gvenlik altna almaktr. Bununla birlikte, 3 bin yldan beri93[100] Yunanistan'a, eitli sebeplerden dolay bal bulunan u topraklar hakknda, devletlerin grerek bir karara varmasn bekleriz. Bu karardan nce, herhangi bir iddia ve icraatmz olmayacaktr. Eskisi gibi grevlerini srdrecek olan sivil devlet daireleri memurlar ile din adamlar, bu grevlerini yaparken, kolaylk ve asayii salamak bakmndan, her an iin, Yunan askeri kuvvetlerinin yardmn isteyebilirler!(...)" Daha sonra zmir'e kacak olan Konstantin ise, Yunan Ordusu'na "zmir, 2 bin senedir sizi bekliyor!" diyecekti. Tpk, Ermeni soykrm safsatalarndaki rakamlarn rast gele sallanmasnda olduu gibi, Yunanllar da "ka yldr" lkemizde gz olduklarna karar veremiyorlard!.. "Yunanllar, hurafeleri zengin bir tarih yapmt!."94[101]

XVI. Dizi, Sa. 58, Ankara, 1989, s. 56. 100 stikll Harbi Gazetesi'nde "3 bin" olan bu rakam, Hdist Gazetesi'nde "400 yl" olarak geiyor. (Hdist, LSene, No:139, 19 Mays 1335/1919; Alnt: Gner ve Kabata, a.g.e., s.293.) 101 Eski, Mustafa, Yrd.Do.Dr., smail Habib Sevk'n Aksz'deki Yazlar (1921/1922) Makaleler-Fkralar, Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 1998, s.33. (Kastamonu'daki Milli direnii bandan itibaren destekleyen, yaz ve konumalaryla binlerce insann gnlne mill heyecan damla damla aktan" Aksz Gazetesi'nin bayazar T.Habib Sevk, "Byk Lokma!" balkl yazsnda yle diyordu: Napolyon Msr'a kt vakit, askerlerine ehramlar-piramitleri gstererek, 'Krk asr size bakyor' demi. Konstantin de zmir'e kt vakit, ordusunu kmldatabilmek iin nerettii beyannamede, 'kibin sene sizi bekliyor!' dedi. Konstantin deyip de gememeli. Perikles'in klc onda, skender'in taht onda, ark Roma'nn saltanat yine ondadr!)

"HEKTOR'UN CN ALDIM!.." Yapt hibir ey "tesadf olmayan" Mustafa Kemal ise, yllar sonra, "Anadolu'nun sahiplii" konusunda bu safsatalara gndermede bulunacak ve "Trkler'in Anadolu'da 7 bin yldr var olduunu" syleyecekti. Tpk, Yunanllarn "Ege" dedii denize "Akdeniz" diyerek onlarn tezlerini reddettii gibi {"Ordular ilk hedefiniz Akdeniz'dir, ileri!..")95[102] Tpk, Alparslan'n Malazgirt Sava'n kazand "26 Austos'u", Anadolu'nun yeniden Trklemesinin balangc olan Byk Taarruz'un balang gn olarak semesi gibi. Tpk, anakkale zaferi ve Kurtulu Sava'ndan sonra, "Hektor'un cn aldm"96[103] demesi gibi.. "Bu memleket, dnyann beklemedii, asla mit etmedii
102

Ne yazk ki, bugn bile Yunan tezine uygun biimde, Akdeniz'in bu girintisine Ege Denizi diyoruz!.. (Bu konuda, ayrntl bilgi iin baknz: Cevizolu Hulki, "Peki, Ordu Nereye Gitti?", Yenia Gazetesi, 13 Eyll 2005; "Ordu Emri Doru Anlad", Yenia Gazetesi, 20 Eyll 2005. 103 Hektor, Truval (Troya) Trk komutan. Eksi 1.200'l (.. 1.200) yllarda, bugnk anakkale blgesindeki Truva'y kuatan Yunan Akha ordularnn komutan Ail'e (Akhilleus) yenildi. Asil, Hektor'un cesedini arabasnn arkasna balayarak kentin surlar etrafnda srkledi. Akha ordularnn banda Kral Agamemnon vard. 1.Dnya Sava'nda yenildiimizde imzaladmz Mondros Antlamas da, ngilizler'in Agamemnon adl zrhlsnda imzaland. Eksi 1.200'lerdeki kuatma, 30 Ekim 1918'de de aynen gerek oldu. Tarihte tesadf yoktur!.. Mustafa Kemal, bu yzden Bat'ya (Asil ve Agamemnon} kar zafer kazandnda "Hector'un cn aldm" demitir. M.Kemal'in bu szn; anakkale zaferi, Dumlupnar zaferi, Sakarya zaferi ya da 9 Eyll 1922'de zmir'de Yunan' denize dktnde mi syledii net deildir.-HC (nl ozan ve tarihi Homeros, lyada Destan adl eserinde, Yunanl Ail'in Truval Hektor'u yenmesini "Bat, Dou'yu yendi" biiminde yorumluyor. Asil Bat'y, Hektor ise Dou'yu -Anadolu'yu- temsil etmektedir. Trkiye'nin bugn AB nndeki mcadelesi de Asil ve Hektor'un mcadelesi olarak grlebilir. Truvallar'n Trk olduuna ilikin bir bilgi de Montaigne'in " Byk Adam" adl denemesinde vardr: "Trkler'in padiah 2. Mehmet-Fatih Sultan Mehmet-, Papa 2. Pius'a unlar yazyor: talyanlarn bana dman olmalarna ayorum; biz de talyanlar gibi Troyallar'n soyundanz. Yunanllar'dan Hektor'un cn almak benim kadar onlara da der; onlarsa bana kar Yunanllar'/ tutuyorlar." Baknz: Montaigne Hayat-Sanat-Eseri, Hazrlayan: Sabahattin Eyubolu, Varlk Yaynlar, Say: 222, stanbul, Aralk 1953, s. 87. Ayrca, talyanlarn ve Truvallar'n Trk olduuna ilikin, Kzm Miran'n aklamalarnn yer ald "Tarih Trkler'de Balar" adl kitabma baklabilir.-HC)

bir sekin varln yksek belirlemesine, yksek sahne oldu. Bu sahne 7 bin yllk, en aa, bir Trk beiidir. Beik, doann rzgrlaryla salland; beiin iindeki ocuk, doann yamurlaryla ykand; o ocuk doann imeklerinden, yldrmlarndan, kasrgalarndan evvel korkar gibi oldu; sonra onlara alt; onlar doann babas tand; onlarn olu oldu. Bir gn o doa ocuu, doa oldu; imek, yldrm, gne oldu; Trk oldu. Trk budur: Yldrmdr, kasrgadr, dnyay aydnlatan gnetir." (Atatrk'n el yazs)97[104] YAAYAN EN BYK OSMANLI TARHS Prof. Dr. Halil nalck da, 2007 ylnda Bat'nn sregelen bu iddialarna u bilimsel yant verdi: "Bundan bir asr nce, T.G.Djuvanr adnda bir Fransz Trkiye'nin 100 Paralanma Projesi' diye bir kitap yazd. Bir asr nce biz, 100 defa paralandk ama yine ayakta kaldk. Bugn dnyann sayl devletlerindeniz. Gelecek ok parlaktr. (...) Kendimizi kk grmeyelim. Bu topraklar zerinde 3 bin senelik bir kltrn, medeniyetin varisleriyiz ve yine de dnyada yerimizi alacaz. (...) Trkiye'nin geleceine byk itimadm, byk umutlarm var."98[105] "Dman sngs altnda, milli birlik olmaz!." Mustafa (1919)99[106] Kemal

104

"Trk'n Tarifi (Hikmet Bayur'un verdii vesika)". Millet Dergisi, 1948, Say:116, s.10. (Aktaran: Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Atatrk'n Fikir ve Dnceleri, Geniletilmi 2. Basm, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2005, s.301.) 105 inalck, Halil, Prof. Dr., Popler Bilim Dergisi'nin 1. Bilim dlleri Treni'nde Verdii Konferans, TOBB-ET Konferans Salonu, 21 Ocak 2007 Pazar, Saat 16.40. (Prof. Dr. nalck, PB Dergisi tarafndan "Bilim Onur dl" ald-HC) 106 Gerede, Hsrev, 20. Asr Mecmuas, C.3, 1953, Say 66.

Bu arada, be vatansever gazete mcadelesini srdrrken, Anadolu'nun eitli yerlerinde de Mdafaa-i Hukuk rgtleri kuruluyordu. Ancak, Osmanl bakenti stanbul'da, parti kavgalar da sryordu. "TRK PARLAMENTOSUNDA TRK'E HAKARET" serbestti!.. D glerden destek alan milletvekilleri, artk milleti unutmutu.. Trk Milleti onlar iin nemli deildi. Her eyini borlu olduu lkeye, millete ve vatana ihaneti benimseyenler, bunu "normalletirmi" ve "iselletirmiti." Bylece rahatlamlard da. rnein, Trabzon Rum milletvekili Yorgi Efendi ve Tekirda Rum milletvekili Efelidis Efendi blgelerinde Rumlar'a zulm yapldn ileri srerek, Trkler'e hakaret ediyor ve Trkler'in cezalandrlmasn istiyordu. Konutuklar yer Trk Meclisi'ydi.. Olaylara sahne olan Meclis'de, bunlara cevap veren Edirne milletvekili Faik Bey, bu gerein altn yle iziyordu: "Trk Mebusan Meclisi'nde Yunan mebuslar konuur ve Trk mebuslar susar!.." Durum byleydi. nk, bu milletvekilleri her trl yanl bilgi ve hakareti sayarken, "dardan" destek alyor, Avrupallarn himayesine snyor; daha dorusu ise, Avrupallar bunlar kullanyordu!.. "Kullanlan milletvekilleri" menfaat peindeydi, vatan satarak, kazan salamaya alyordu!.. stanbul'daki aznlk gazeteleri de, Trkle ve Osmanlya hakaret yazlar yaynlyordu. Mahkeme ve yarg bamszl diye bir ey kalmad iin bunlara kar bir ey yaplamyordu.

TRKLER'! DL..

AAILAMAK

VE

"Z GRLK"

YIL, 1991.. Genel seim sonras Kasm aynda TBMM'nde milletvekili yemin treni yaplyor. Koalisyon orta SHP listesinden milletvekili seilen eski HEP 100[107] milletvekilleri "Krte ye107

HEP(Halkn Emek Partisi), terr rgt PKK'nn siyasi organ olarak alyordu. 1990 ylnda SHP'den ayrlan 10 milletvekili tarafndan Fehmi

min" ediyor. Anayasamza gre bu yasak!.. Byk bir ovla TBMM'ne gelen Leyla Zana, Hatip Dicle ve 5 arkada, PKK'y simgeleyen renklerden oluan yaka mendilleri, sa band ve PKK rozetleri tayorlard!.. Leyla Zana'ya yemin sras geldiinde, nce Hatip Dicle krsye kt ve aynen unlar syledi: "Ben ve arkadalarm bu metni, Anayasa basks altnda okuyoruz!" Hatip Dicle, milletvekili yemin metnini iki kez okudu ve her seferinde -Anayasaya aykr olarak- eklemeler yapt. Saat 18.14'te krsye gelen Leyla Zana, "Krte yemin etti ve sonunda Krte slogan att!..[108] Leyla Zana'nn Krte ne dediini kimse anlamad. Sorulduunda da sylemedi. Ktipler zabtlara durumu yle geirdi: "Leyla Zana anlalamayan bir dilde baz kelimeler kulland!" Bir sre sonra Avrupa, her zaman yapt gibi, Trkiye aleyhindeki bu szleri ve faaliyetleri dllendirdi. Avrupa Parlamentosu, Leyla Zana'ya Sakharov Bar dl verdi!.. 102[109] YIL 2000'LERN BAI... Agos Gazetesi'nin Genel Yayn Ynetmeni, Ermeni kkenli Trk vatanda Hrant Dink, bir yazIklar bakanlnda kuruldu; Anayasa Mahkemesi tarafndan kapatlma tehlikesine kar 1991'de adn DEP(Demokratik Halk Partisi) olarak deitirdi.-HC 108 Cevizolu, Hulki, Ya Sev Ya Sevr, Ceviz Kabuu Yaynlar, 15. Bask, Ankara, ubat 2006, s.22-24. 109 Zana'ya dl 1995'te verildi. Leyla Zana, o tarihte yine hapiste olduu iin dln 9 yl sonra 2004'te ald. Bu tarihte de cezasn tamamlamamt. AB'nin dayatmas ile hapisten karlan Zana (Grcanl, Zeynep, "Ruhban Okulu ve Zana Srada", Star Gazetesi, 20 Mays 2004), Dileri

Bakan ve Babakan Yardmcs Abdullah Gl tarafndan Dileri Bakanl resmi konutunda kabul edildikten sonra, havaalan VlP(eref) Salonundan Brksel'e gitti, dln ald ve AP'nda da
bir konuma yapt!..-HC

snda "Trkl alenen aalad." Agos'un ynetmeni Dink, Mustafa Kemal Atatrk'n "Muhta olduun kudret, damarlarndaki asil kanda mevcuttur" sznden karm yaparak ve bu sz usta bir slupla. deitirerek, "Trk'ten boalacak o zehirli kann yerini dolduracak temiz kan, Ermeni'nin Ermenistan'la kuraca asil damarnda mevcuttur" diyerek Trkl aka aalad.103[110] Yeni Trk Ceza Yasas'nn 301. maddesi uyarnca 6 ay hapse mahkum oldu. Mahkeme cezay, bir daha Trkl aalamamas kouluyla, erteledi. Yaklak 3 ay sonra ise -Orhan Pamuk'a Nobel Edebiyat dl'nn verilmesinden bir gn sonra- 13 Ekim 2006'da Avrupa Hrant Dink'i dllendirdi.. Pamuk sve'ten dl alrken, Dink de Norve'ten dl kazand. Norve Edebiyat ve ifade zgrl Akademisi (Jrnson Akademisi), Hrant Dink'e "Ermeniler zerine yapt almalar nedeniyle" dl verdiini aklad.. Hrant Dink, 19 Ocak 2007'de, Agos Gazetesi'nin nnde silahl bir saldr sonucu ldrld. Hrant Dink ve suikast hakkndaki dncelerimi, haftalk ke yazmda, yle dile getirdim. DAHA DA KAIYACAKLAR... [111] Tam bir yl nce neredeyse bugn (24 Ocak 2006'da) "Ulusalclar Bu Oyuna Gelmez!" diye yazmtm. O tarihteki konu, Abdi peki'nin katili ve Papa suikasts Mehmet Ali Aca'nn hapisten salverilip, tekrar yakalanmas nedeniyle vatanseverlere yaplan saldrlar idi. "Oyun ahane, gerisi bahane" taktiiyle, vatanseverlere (Atatrk, ulusalc, milliyeti, demokratlara) yaplan saldrlar son bulmayacak. Daha da kayacaklar!.. lke gittike smrgeletirilirken, bunlar gizlemek iin yurtseverler sulanarak gndem deitirilecek. Bu yazdklarm, lke zerinde oyun oynamak isteyen i ve d er odaklarn durdurmaz. Ama, bu oyunlara
110

Yargtay 9. Ceza Dairesi'nin kararn onayan Yargtay Ceza Genel Kurulu'nun 2006/9-169 Esas, 2006/184 Karar Sayl ve 11.07.2006 tarihli karar. Ayrca baknz, Atalay, Akn, stanbul Barosu Avukat, "Trkl Aalamak Serbest mi Olacak?", Cumhuriyet Gazetesi, 3 Ekim 2006, s.2. 111 Cevizolu, Hulki, "Daha da Kayacaklar...", Yenia Gazetesi, 23 Ocak 2007 Sal, s.1 ve 10.

kar u anda ok bilinli olan halkmza katkda bulunur. DAMAT FERT BLE LDRLMED Bir kez daha syleyelim: Ulusalclar adam ldrmez!.. En byk rehber Atatrk'n izinden gidenler, onun gibi davranr. Bilmeyenlere kk bir hatrlatma yapalm. Mustafa Kemal, "vatan haini" dedii ve mahkemeye kardnda kesin "idam cezas" alacak Damat Ferit'i bile ldrmedi!.. Damat Ferit'e suikast dzenlenmesi iin kendisine sorulduunda, "Hayr" demiti. (Ayrntlar, yaknda kacak kitabmda...) Damat Ferit'e bile suikast dzenlemeyen ulusalclarn(millicilerin) lideri Atatrk'e ramen, bugn de kimse bu yola bavuramaz. Aslnda bu gerei bilmelerine ramen, Trkiye'nin aleyhinde alanlar, tam tersi kampanyadan medet umarlar. Bouna!.. GEREKLER RTMEYELM Bu tartmalar kapsamnda, eletirilecek ok nokta var. zellikle basn. Menfur cinayetten sonra, yanl ve sorumsuzca yaplan yaynlar yine eksik olmad. Tpk Dantay suikastndan sonra yaplan ynlendirmeler gibi. Szde Ermeni soykrm iddialarn meclislerinde yasalatran, Trkiye'nin AB'ye tam yelik koulu olarak dayatan, ASALA rgtnn onlarca diplomatmz katletmesine gz yuman, destek olan Avrupa, imdi de Screamers(lk Atanlar) adyla yeni bir szde soykrm filmini vizyona sokuyor!.. Film afilerinde Trk bayra, Avrupa'nn faist gamal ha ile eit olarak gsteriliyor. Yani sorumsuzca kama devam ediyor... ierde de Orhan Pamuk diyor ki, "Asl sulu 301'ilerdir. Bu maddenin kalkmasn istemeyenlerdir." Asl sorumlular tam tersi olmasn!.. Yani, Trkle ve tm ulusal deerlere hakareti serbest braktrmak isteyenler!.. Byle bir durumda bile, AKP Hkmeti'nin nasl davrandn anlamak mmkn deil, zellikle Dileri Bakanl'nn.. Dnk gazetelerde haber vard. Dileri, bugnk cenaze treni

iin "masraflarn karlayarak Ermeni diasporas temsilcilerini ve ABD'deki Ermeni dini liderleri cenazeye davet" etmi! Pes yani.. Bu lkenin vatanda Hrant Dink'in dirisine sahip kamayan hkmet, lsne de sahip kamyor mu?.. Hrant Dink Trk vatanda deil mi?.. Niin yabanclarn eline teslim ediyorsun?.. Kendiliinden gelenleri arlamak ayr, bu tavrla "ben acizim ve gnahma affettirmek istiyorum" tavr ayr...

DNK, YANLI D NEN Y BR NSANDI

Yine gz ard edilen bir nokta, Hrant Dink'in 10 Ocak (2007) tarihli son yazs. Dink, Genel Yayn Ynetmeni olduu Agos Gazetesi'ndeki yazsnn bir blmnde yle diyor: "(Ailesi iin sylyor) 'Gidelim' dersem geleceklerdi, 'Kalalm' dersem kalacaklard. Kalmak ve direnmek. yi de, gidersek nereye gidecektik? Ermenistan'a m? Peki, benim gibi hakszlklara dayanamayan biri, oradaki hakszlklara ne kadar katlanacakt? Orada bam daha byk belalara girmeyecek miydi?" Hrant Dink, Ermenistan'a da byk eletiriler yapyordu. "Soykrm yoktur diyeni hapse atarm" yasasn karan Ermeni koruyucusu Fransa'nn tavrna da karyd.. Birka kez Ceviz Kabuu programna katld kadaryla tandm Hrant Dink, ahs olarak iyi bir insand. Kibar, beyefendi, kendisiyle medenice tartlabilir bir kiiydi. Dncelerine hl katlmyorum. Bilim de onun sylediklerinin tersini sylyor, mahkemeler de. Dink'in szleri Yargtay tarafndan sulu bulunmutu. Bu karara zlen, "Ben imdi insanlarn yzne nasl bakacam" diye incinen bir insand. imdi, bu menfur cinayetti bahane ederek baka insanlar incitmemek gerekir. Hepimiz bu lkenin insanlaryz. Elbirlii ile, bizi birbirimi-

ze drerek, lkeyi blmek isteyen srtlanlara kar omuz omuza durmalyz. Dnce ayrlklarmz. lkemizin ayrlmasna izin vermemeli. Ve en nemlisi, kendi sorunlarmz, Avrupa ve Amerika'y kartrmadan uygarca zmeliyiz. Bugn defnedilecek olan Hrant Dink, inallah, diledii huzuru br dnyada bulur. Topra bol olsun, -bazlar kzsa daAllah rahmet eylesin.

"Bir fesat ve hyanet oca bulunan, memlekette ayrlk ve anlamazlk tohumu saan, Hristiyan hemehrilerimizin huzur ve refah iin de uursuzluk ve felket kayna olan Rum Patrikhanelerini artk topraklarmzn zerinde brakamayz. Bu tehlikeli tekilt memleketimizde muhafazaya bizi mecbur etmek iin ne gibi vesile ve sebepler gsterilebilir? Trkiye'nin Rum Patrikhnesi iin arazisi zerinde bir yer gstermeye ne mecburiyeti var? Bu fesat ocann hakiki yeri Yunanistan'da deil midir?" Mustafa Kemai 105[112]

112

Evsile, Mehmet, Do. Dr., a.g.e., s.97.

FENER RUM PATRKHANESNE devlet sz geiremiyordu. Mtarekenin imzaland 1918 sonlarnda, zmir'de igal, "geliyorum" diyordu. Her trl hazrlklar artk aktan aa yaplyordu. 14 Aralkla sava kazanan itilaf Devletlerinin bir filosu zmir limanna girince coan Rumlar, evlerinde sakladklar 50 bin civarndaki Yunan bayran hemen evlerine asmt. zmir'i takip eden stanbul'da da durum farkl deildi. Ortada devlet kalmam, eklen bir ceset duruyordu. Olmayan devlet, kimseye szn geiremiyor, Patrikhane tarafndan da tersleniyordu!.. Sen Sinod Meclisi, Trkiye'deki Rum okullarnda Trke'yi yasaklyor ve bunu resmi bir aklama ile bildiriyordu!.. Yerel seimler zerine arln koyuyor, katlmama karar alabiliyordu. Patrikhane, faaliyetlerini yurt dna da tarm, kendisinde "temsil" yetkisi grerek hareket etmeye balamt, rnein, Paris Bar Konferans'na bir heyet gndererek, stanbul Rumlar'nn haklarn savunmutu. Daha da ileri giderek, "stanbul'un Yunanistan'a braklmasn" istemiti!.. 16 Mart'ta (1919) ise, stanbul'daki kiliselerin geni katlm ile "Anavatan Yunanistan'la birleme ve stanbul'u igal" adl byk mitingler dzenlemi, Paris'teki Patrikhane heyetine destek vermiti. Rum kiliselerinin hepsine de Yunan bayraklar aslmt. Temmuz ayna gelindiinde ise, Patrikhane'nin kapsnn zerine "ift Kartall Bizans Bayra" asld.. Patrikhane'den "Kuduran Trkler, ilk darbelerini hep Patrikhane'ye indirdiler. Fakat imdi muzaffer tilaf Ordular ile Yunanllar bu eski dnyay ykyorlar" biiminde demeler verilmeye baland. RUM OKULLARINDA ETE ETM VERLYOR... Mustafa Kemal, Patrikhane'nin tm etkinliklerini yakndan izletiyor, gizli raporlar alyordu. Yaynlad bir genelge ile mill direniin birimlerine de bu durumu yle bildirdi: "ok gizli tutulacaktr. 22/8/1919 Erzurum,

Pek gvenilir kaynaklardan elde edilen bilgilere gre, stanbul Rum Patrikhanesi'nde Mavri Mira adnda bir kurul kurulmutur. (...) Kurul dorudan doruya Venizelos'tan emir alyor. Rumlar'n ve Yunan Hkmeti'nin para yardmyla, pek byk bir varla sahiptir. Grevi, Osmanl illerinin snrlan iinde eteler kurup ynetmek, mitingler ve propaganda yapmaktr. Yunan Kzlha' da bu Mavri Mira Kurulu'na baldr. Grevi, grnte gmenlere bakmak gibi insancl bir perde altnda, ete rgt kurmak, ayaklanma dzenlen hazrlamaktr. Bylece ila ve salk gereleri ad altnda, silah, cephane ve asker malzemeyi Osmanl lkesine sokmaktr. Dahas, resmi gmenler komisyonu da Mavri Mira Kurulu'na baldr. stanbul Patrikhanesi ve Yunan Konsolosluu, silah ve cephane deposu halini almtr; stelik kiliseler, ibadet yerinden daha ok, asker ambarlar gibi kullanlmaktadr. Ermeni Patrii Zaven Efendi de, Mavri Mira Kurulu'nca satn alnmtr. Rum okullarnn -daha nce bizim de kurup, tam imdi sras iken ne yazk ki braktmz- zci rgtleri, tmyle Mavri Mira Kurulu'nca ynetilmektedir. (...) zciler yalnz ocuklar deildir. Yirmi yan akn genler de bunun iindedir. Anadolu'da Samsun ve Trabzon, cephane datm yerleridir. Elverili durumda, bir Yunan yelkenlisi cephane ve silahlarla ykl olarak, bu yerlerde istasyon olarak bulundurulacaktr. Ermeni hazrl da, tmyle Rum hazrl gibidir. Mustafa Kemal" 106[113] YIL, 2000'LERN BALARI.. Gelenek sryordu.. stanbul'da Fener Rum Patrikhanesi, "ekmenik" (Trkiye'den bamsz, dnyadaki tm Ortodokslarn temsilcisi) olduunu iddia ediyor, Trkiye Cumhuriyeti hkmetleri "Hayr ekmenik deilsin. Sen Fatih (Eyp) Kaymakaml'na balsn" diyordu. Patrikha113

Belge 1, Nutuk (Sylev), a.g.e., s.416.

ne, uluslararas toplantlar dzenliyor, Patrik devlet bakan gibi geziler yapyor, Yunan Hkmetinin tahsis ettii zel uakla yurt d geziler yapyor, stanbul'da dnya patriklerini topluyor ve dini mahkemelerde yarglyordu. Sen Sinod Meclisi seimlerini, uyarlara ramen bildii gibi yapyordu. Amerika Birleik Devletleri'nin Ankara'daki Bykelilii bile davet verirken, "Ekmenik Patriin himayesinde" diye davetiye gnderiyordu!..

"Papazn en nemli grevi ziyarettir, derler. Ziyaretle ok eyi hallediyorlar. Kbrs'ta da yle yapmadlar m?" Prof. Dr. lber (2006)107[114] Ortayl

lkemizin birliinin unsurlarndan olan dinimize ieriden de saldrlar oluyordu. Mustafa Kemal'in Hristiyan igalcileri zmir'den denize dkt tarih olan 9 Eyll' kendisine ad olarak alan niversitenin Rektr Prof. Dr. Emin Alc, "Keke Anadolu Mslman olmasayd!" diyebildi. 9 Eyll niversitesi'nin "Hristiyan olduunu aklayan" 108[115] Rektr, bu szn "matbaann lkemize ge giriine" balyordu:
114

Rahmetli Babakanlardan Blent Ecevit'in kurduu ve onun bakanlnda toplanan "Ulusal Uzmanlar Kurulu"nun 16 Nisan 2006, Pazar gnk toplants. Ecevit'in daveti zerine ben de bu Kurul'un toplantlarna katlyordum.-HC 115 Vatan Gazetesi, 28 Eyll 2006, s. 18; Demir, Hasan, "Hristiyan Rektr", Yenia Gazetesi, 28 Eyll 2006, s.6; Ylmaz, Murat, Dr., "Normal Bir Adam Bunlar Sylemez", Zaman Gazetesi, 28 Eyll 2006, s.22; "Anka Ajans: Bant Elimizde", Vakit Gazetesi, 28 Eyll 2006, 8.1; Yeni afak Gazetesi, 28 Eyll 2006, s. 15.

"Yasaklar nedeniyle Mslman halk matbaay kullanamyor. Fakat bu srede Anadolu'da matbaay kullanan birileri var. (...) Keke o zaman Anadolu Mslman olmasayd." Bu tartmalardan tam bir ay sonra bir papaz Trkiye'ye nemli bir ziyaret yapt. Gelen kii, "Siyasal Hristiyanln" temsilcisi, dnyadaki tm katoliklerin ruhani lideri Vatikan Devlet Bakan 16. Benedict takma adl Papa Ratzinger idi.. Bizim birliimizi bozmaya ynelik saldrlar olurken, "Hristiyan Birlii'ni kurmak" iin 28 Kasm 2006da Trkiye'ye geldi. Aslnda bir yl nce yapmay planlad ve "zoraki davet" nitelii kazanan bu ziyarette, Fener Rum Patriine "ekmeniklik destei" verdi. Bu ziyaret srasnda Patrikhane Trk gazetecilere "Ekmenik Patriklik kimlik kart" datt!.. Papa 16. Benedict, Patrikhane'nin Efes'teki Aziz Andreas ayinine (St. Andreas Yortusu) katld. Olayn bandan sonuna kadar aka Lozan Anlamas inenmiti!.. Lozan'a gre Patrikhane yalnzca stanbul ve Trkiye'de yaayan Ortodokslarn temsilcisi idi; ekmenik, Trkiye'den bamsz bir yaps yoktu; Trk makamlarna bal idi; "devlet bakan" gibi kendi bana diplomatik davette bulunamaz idi.. Bunlarn tmnn tersi yapld ve AKP Hkmeti AB uruna olsa gerek, hibirini engellemedi. Bunu engellemesi beklenen Babakan Recep Tayyip Erdoan, 2002'de, Vatikan'n da merkezinin olduu Roma'ya gittiinde, talya Babakan Berlusconi'ye "AB ile Katolik nikh olsun ki, hi bozulmasn!" isteini dile getirmiti.109[116]

116

Mengi, Gngr, "Siyasetin Cilvesi" ("Anket ve Lider' balkl makalenin altbal), Vatan Gazetesi, 23 Kasm 2006, s.3.

"Ulusun 'Kahro lsun i gali ' diye y kselen yak nma ln bomaya alan, duygusuz ve anlay sz kimselerden kurulmu , yapsnda bilinsizlik ve hay nlk bulunan bir Hkmetin b ncesine, bilgisizcesine ve mi skincesine davran larna seyirci kalmak; akl , anlay ve yurtseverl ii olan kimselerden i stenebilir miydi?. Mustafa Kemal (1919)110[117]

BOAZLIYAN KAYMAKAMI ASILI YOR! ..

TRK POLSLER ldrlyor, katilleri yakalanamyor, yakalanabilenler ise Avrupallarn basksyla salveriliyordu!., rnein, zmir'deki bir Rum gsterisinde etrafa rasgele ate eden Rumlar, polis Hamza Efendiyi vurmular, Trk makamlar, gazetelere de yansd halde, katili aramaya cesaret edememiti. stanbul'da da, sarho iki Yunan askeri Trk kadnlarna tacizde bulunurken kendisine engel olmaya alan polis Hsn Efendiyi vurup ldrm, ama halk tarafndan yakalanmasna ramen, Yunan ordusu katil Yunan askerlerini karakoldan almlard. Sadrazam Tevfik Paa, iktidardaki acemiliini henz atamam, aknlk ve gaflet iindeydi. O kadar aresizdi ki, Franko adl bir Hristiyan' Dileri Bakan yaparak, kurtulu umudunu ona balamt!.. Bu, son 40 yl iindeki ikinci Hristi117

Nutuk (Sylev), a.g.e., s.138.

yan bakand. Bu olaylar, lkenin Batllar tarafndan istil edilip, smrgeletirilmesine neden olurken, felketin ayak sesleri oktan duyulmu, ancak kulak tkanmt. STANBUL UFUKLARINI kara bulutlar kme kme sarmt. Tarih 10 Nisan' (1919) gsteriyordu. Vakit ikindiyi biraz gemi, onbinlerce insan Savunma Bakanl'nn nndeki Beyazt Meydan'nda toplanmt. Meydann ortasndaki nar aacnn altnda ayakl idam sehpas kurbann bekliyordu... 111[118] Sehpann evresinde ngiliz, Fransz ve talyan askerleri, hkim yerlerde makineli tfekler vard. Biraz sonra silahl bir mangann arasnda, elleri arkasndan bal, zerinde beyaz idam gmlei ile 35 yalarnda Kemal Bey grnd. dam sehpasna karlp, boynuna yal ilmek geirildi. Dni treni Kadky-Mecidiyeky ve skdar Dergh eyhi Mpip Efendi ynetiyordu. Meydandakiler arasnda Tbbiyeli renciler de bulunuyordu. Kemal Bey'e son szleri sorulunca, binlerce Trk'e bararak: "Sevgili vatandalarm! Ben bir Trk memuruyum. Aldm emri yerine getirdim. Vazifemi yaptma vicdanm emindir. (...) Beni ecnebilere yaranmak iin asyorlar. Eer adalet buysa, kahrolsun byle adalet!" dedi. Beyazt Meydan'n dolduranlarda topluca cevap verdiler: "Kahrolsun byle adalet!" "Kahrolsun gvurlar!" "Kahrolsun hkmet!" Mazgal deliklerinden (kk pencerelerden) kendisini izleyen Bekir Aa Hapishanesi'ndekiler ve halk gzya dkerken Kemal Bey, devam etti: "Vatan urunda cephede len bir Mehmetik gibi ehit gidiyorum. ocuklarm asil Trk milletine emanet ediyorum. Allah vatanmza ve milletimize zeval vermesin!" "Amin!" Halkn "min" sesleri arasnda bir ihanet sesi duyuldu:
118

Arslan, Nurten, a.g.e., s. 438.

"Syletmeyin bu alak herifi!..Hemen asn bu kpei. Ne duruyorsunuz it olu itler!" ngiliz ibirlikisi Sait Mollann sesiydi bu. dam sehpasndaki grevli ingeneler, Kemal Bey'in altndaki sandalyeye tekmeyi vurdular!.. Gne, utancndan stanbul'un semalarn terk etmek iin acele ederken Kemal Bey daraacnda kuru bir yaprak gibi sallanyordu!.. Boazlyan Kaymakam Kemal Bey, vatann savunduu iin igalciler ve yerli ibirlikileri tarafndan idam edilmiti... Kemal Bey sallanrken, elinde sefer tas yal bir adam kalabal yara yara ne gemiti. Sehpada sallanan gen adam grnce sesi meydan nlatt: "Kemaaaaal!" Yal gzler, ihtiyar adamn zerinde topland. Adamcaz, elindeki sefer tasn, ekmek bohasn frlatp, nn kesmek isteyen askerleri tepeleye tepeleye sehpaya ulat ve Kemal'in soumam ayaklarna sarld, hngr hngr alamaya balad. dam mangasnn kumandan ekinerek sordu: "Kimsiniz efendi?" Yal adam, hkrrken cevap verdi: "Evldmdr!.." Bu srada ngiliz, Fransz ve talyan askerleri meydandaki kalabal dipiklerle datmaya balamt... Daha sonra Tbbiyeli renciler Kaymakam yalnz brakmad. Mezar bana kadar gittiler. Elindeki iei mezara brakan genlerden biri u konumay yapt: "Dinle ey Trk Milleti!.. Mslmanlar dinleyin!.. Kemal'i ehit ettiler. Bilmiyorlar ki, ehitlik mertebesine ulamak isteyen binlerce Kemal srada bekliyor, ne bekliyoruz? Felketimizi hazrlayan ngilizler'i vatandan atmak borcumuzdur. Onlar yok etmeden bize hrriyet yok. Odesallar ngilizler'i

Odesa'dan attlar. Biz Odesallar kadar yok muyuz? Haydi biz de onlar stanbul'dan kovalm! Allah'n yardmyla, yaknda ngilizler'in kafalarn ezeceiz!.112[119] HAYVANCA BR DNCE... Bu olay seyreden hkmet gibi, daha sonraki hkmetler de igali irkin grmeyen bir politika izliyordu. Mustafa Kemal'e gre, "Kahrolsun igal" diyemeyen hkmet, "snglerini milletin kalbine saplayan yabanclar, konuk sayan ve yumuak davranan" bakanlara sahipti!: "Kahrolsun igal, dedike, lkenin daha fazla igaline mi sebep olunacakt? igal ve saldr karsnda, milletin sessizliini koruyup igalden etkilenmemi grnmesi mi akla ve siysete uygundu?.. Byle yanl ve hayvanca bir dnce, yok olu uurumuna kadar tekmelenmi bir devleti kurtarabilecek siysete temel olabilir miydi?(...) Bu nasl kafadr? Milli amalar bu muydu?"113[120] "ANADOLU BR KALE..." Mustafa Kemal Samsun'a hareket etmeden nce, 11 Nisan'da evine bir ziyareti geldi... Gelen kii, Erzurum'daki 15.Kolordu'ya komutan atanan General Kzm Karabekir idi. Karlkl durum deerlendirmesi yaptlar. mitsiz duruma karn, veda konumasnda Kzm Karabekir yle dedi: "Silahmz, cephanemiz bitmi deildir. Son fieini atmadan teslim olan bir kale kumandan nasl vatan haini saylrsa, biz de ona benziyoruz. nk, Anadolu bir kale, biz de onun kumandanlaryz. Henz namusumuzu yitirmi saylamayz. te bu dncelerle ben Dou'ya gitmek iin aylarca uratm. ngilizler'in Dou'dan ordu kumandan evki Paa'nn kaldrlmasn istemeleri bu frsat verdi." 114[121]
119

Arslan, Nurten, a.g.e., s.439-441 (Bu alntdaki edeb anlatm yazara aittir.-HC) 120 Nutuk (Kemal Atatrk), Hazrlayan: Kemal Bek, Bordo-Siyah Yaynlan, stanbul, 2006, s.243; Nutuk (Sylev), a.g.e., s. 136. 121 Dinamo, Hasan izzettin, a.g.e., C.1, s.252.

Mustafa Kemal, Kzm Karabekir'i dikkatle dinliyor, kendi yakn arkadalaryla verdii kararlarla bunlar arasnda tam bir ideal yaknlk buluyordu.

MUSTAFA KEMAL: "MUVAFFAK OLAMAZ SAM L M OL URUM"

DOKUZUNCU ORDU Mfettilii'ne atanmay baaran Mustafa Kemal Paa, Akaretler'deki evinde annesine vedaya gitti. Sevgili annesinin elini pt, kz kardei Makbule'nin hatrn sordu ve yer sofrasna bada kurup oturdu. Ertesi gn Samsun'a hareket edeceini annesine nasl syleyecekti?.. Bu heyecanla yedii yemekten zevk almyor, annesini zmemeyi dnyordu. Birdenbire sze balad: "Anne, ben yarn Anadolu'ya gidiyorum. Buralarn hli malm deil. Selanik nasl elden gittiyse, buralar da yle olabilir. Ben, kurtarmaya alacam. Ne elimden gelirse onu yapacam. Fakat bu ite tehlike oktur. Hesapta lmek, gidip gelmemek vardr. Bana hakkn hell et!.. Sen de bunlar iyi dinle Makbu (=Makbule). ler fenaya dnerse, sakn buradan ayrlmayn. Btn paranz sarfedersiniz, paranz biterse hallarnz, kymetli eyalarnz satarsnz. Bir kere daha sylyorum. Ne olursa olsun yola kmaya kalkmayacaksnz. Muvaffak olamazsam zaten sizi ldrrler, o zaman elbet, ben de lm olurum."115[122] Bu szler annesi ve kz kardei iin "beklenmedik bir darbe" idi. Gerisini kz kardei Makbule (Atadan) anlatyor: "Onun szlerini anne kz bir bardak zehir gibi yutmutuk.
122

Dlger, Bahadr, "Bayan Makbule Atatrk'n Hayatn Anlatyor", VakitYeni Gazete, Yl:30-1, Say: 10803-61, 10 Kasm 1947, s.2; ve Dlger, Bahadr, "Atatrk'n Hemiresi Makbule Atadan Anlatyor", Tasvir Gazetesi, Say: 816, 10 Kasm 1947, s.5. Akio.an: Akay, Ouz, Benim Sofram Bu, Truva Yaynlar, stanbul, Kasm 2006, s.62.

Benim boazm kurumu, cierlerim sanki birbirine kenetlenmiti. Annem ok sevdii Mustafa'snn bu szlerinden derin bir teessre (=zntye) dm ve hemen iddetli bir kalp krizi ile sarslmaya balamt. Bu iddetli kriz, bize her eyi unutturdu. Zavall anacama nefes aldrmak iin pencereleri atk, kucamzda onu sofaya kardk. Atatrk heyecan iinde syledii szlerin tesirini izale etmek (=gidermek) istermi gibi annemi: - Anne merak etme, bu kadar zlme... Ben size en kt ihtimali anlattm, muvaffak olmam ihtimali de kuvvetlidir. Tekrar buraya dnerim. Sizi yanma aldrrm. zlme... diye teselli etmeye alyordu. Doktor Rasim Ferit (Talay) vaktinde yetimemi olsayd, o akam annem lebilirdi. Sabaha kadar onunla uratk, afak skerken biraz rahatlar gibi oldu ve o zaman da ayrlk vakti geldi.116[123] Sabahleyin, annesinin doktor denetiminde kendisine geldiini gren Mustafa Kemal, tekrar anneciinin elini pt ve ngilizlerin kontrolndeki Galata rhtmna geldi; kendisini bekleyen Bandrma Vapuru'na binerek kydan akta beklemeye balad.

SAMSUN'A GDERKEN BANDI RMA VAPURU ARANAN MUSTAFA KEMAL: "BZ, DEAL VE MANI GTRYORUZ"
Paaya elik edecek 18 kiilik117[124] "mfettilik kadrosu" rhtmdan sandallarla hareket ederek akta bekleyen vapura kt. Rhtmda hibir tren yaplmamas planlanmt, yle de oldu. Bandrma Vapuru Kz kulesi nne geldiinde ngilizler tarafndan durduruldu ve bir binba eliindeki igalciler tarafndan tepeden trnaa arand. tilaf Devletleri'nin emirlerine gre hareket eden ngiliz Binbann kontrolleri, uzun bir treni aratmamt..
123 124

Akay, Ouz, a.g.e., s.62. Kimi kaynaklara gre toplam 23 kii.-HC

Daha nce de, gemisinin Karadeniz'de batrlaca istihbaratn alan Mustafa Kemal kukuya kapld. "Acaba bunlarla ehirdekiler arasnda bir haberleme mi vard? Maksat kendisini tutuklamak ise, btn bunlara gerek yoktu." Sklyordu. "Bir kararszlk da olabilir" diye dnd. Kaptana hzlanmasn syledi. Kaptan (smail Hakk Durusu) demir aldrmaya balad.118[125] Vapur, dman zrhllar arasnda ilerlemeye balaynca Mustafa Kemal gvertede arkadalarna dnd ve "Bunlar ite byle yalnz demire, elie, silh kuvvetine dayanrlar. Bildikleri ey yalnz madde! Bunlar hrriyet uruna lmeye karar verenlerin kuvvetini anlayamazlar. Biz, Anadolu'ya ne silh, ne cephane gtryoruz; biz ideali ve iman gtryoruz!.. dedi. 119[126] Bir baka deyile, Mustafa Kemal'in syledii, Ne kadar ahmaklk! Esliha (=silahlar) ile mhimmat (=cephne) aryorlar. Biz ise, kafamzla imanmz gtrrz" sz ekici olduu kadar, inandrcyd da... 120[127] Bandrma Vapurundaki gen subaylardan Kurmay Binba Hsreve. (Gerede) gre ise Mustafa Kemal, Budala herifler bizim silah-cephane deil, kafa gtrdmz bilmiyorlar m? dedi. 121[128] Mustafa Kemal ve arkadalarn Samsun'a gtrecek Bandrma'y Karadeniz'de iddetli bir frtna bekliyordu.. 27 yllk kaptan "Ne aksi, bu denizi pek iyi tanmam. Pusulamz da biraz bozuk" diyordu. Mustafa Kemal kaptan yerinde idi. Subaylar ve askerler dar ktlar, gemi hareket etti. 122[129] Mill direniin lideri, geminin kaptanna tehlikeleri anlatt ve emir verdi: "Dman devletlerinin herhangi bir aracnn zararl girii125 126

Bayar, Cell, a.g.e., Cilt 8, s.95. Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Doumundan lmne Kadar Kaynakal Atatrk Gnl, a.g.e., s. 128. 127 Jaeschke, Gotthard, Kurtulu Sava ile lgili ngiliz Belgeleri, eviri: Cemal Kprl, Trk Tarih Kurumu Yayn Ankara 1971 S:118 128 nal, Sami, Hsrev Gerede'nin Anlar (Kurtulu Sava, Atatrk ve Devrimler) (19 Mays 1919-10 Kasm 1938), Literatr Yaynlar, kinci Basm, stanbul, Kasm 2002, s. 12. 129 Bayar, Cell, a.g.e., Cilt 8, s. 95.

mine uramamak iin sahile yakn bir rota tutunuz! Eer kesin tehlike grrseniz gemiyi karaya, en yakn sahile oturtunuz!"123[130] Ufukta dman gemisi "grld zaman, Bandrma gemisi karaya oturtulacak ve Mustafa Kemal ile arkadalar Anadolu'ya kacakt. Anadolu toprana ayak bastlar m, artk ebed esenlie kavumu olacaklard. 124[131] Gemide 3.Kolordu Komutan Albay Refet (General Refet Bele) de vard. Kafileye son dakikada katlmt. stanbul'dan k vizesi yoktu. Atlarn ykleme bahanesiyle Bandrma'ya girmiti. Gemide rtbe iaretlerini karm, atlarnn yanna gizlenmiti. Gemi Boaz'dan kncaya kadar bu durumda kalacakt.125[132]

GENEL KURMAY 2. BA KANI ABD'DE, DEVL ET BAKANI DAN MARKA'DA ARANI YOR
2006 YILI KASIM AYI... ABD Genelkurmay Bakan Yardmcsnn resmi davetlisi olarak bu lkeye giden Genelkurmay 2. Bakan Orgeneral Ergin Saygun, Beyaz Saray'da Milli Gvenlik Konseyi Bakan Yardmcs Dr.Jack D. Crouch ile grmeye girerken st aranmak istendi. 2. Bakan Orgeneral Saygun tepkisini gstererek, ieri girmedi ve oteline dnd. "AB Bamzakerecisi" (Grmecisi) Devlet Bakan Ali Babacan da birka gn nce AB yesi Danimarka'da havaalannda ayn davranla karlat. st aranmak istenen Babacan, tepki gsterip geri dnme cesaretini gstermedi. 35-40 dakika minibste mahsur kaldktan sonra, eref salonundan deil, arka kapdan (kimileri depo kaps diyor) gemek zorunda kald. Dahas, bu durumu "knamak" yerine, "iletiim kopukluu" biiminde aklayarak sneye ekti!..126[133]
130

Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Doumundan lmne Kadar Kaynakal Atatrk Gnl, a.g.e., s.128. 131 Mustafa Kemal'in szleri. Aktaran: Bayar, Cell, a.g.e., Cilt 8, s.96. 132 Bayar, Cell, a.g.e., Cilt 8, s.95. 133 Cevizolu, Hulki, "Aile i (Siysi) iddet, Yenia Gazetesi, 21 Kasm

DMANA VE RUHL ARI SATILMI YERL BRLK LERE KAR I; SLAHLI D REN BALIYOR...
YZLERCE yerli Rum bir araya gelerek "yama eteleri" kurmaya balamt, zmir'in Urla yarmadasnda Trk kylerine saldr, yama ve yakma olaylar balaynca; Mtarekeden sonra neredeyse iskelet haline gelmi olan 56.Tmene bal 173. Alay direnmeye alt. Koskoca Alayn mevcudunu, sadece 18 silahl er oluturuyordu! Teslim olmamaya niyetli ve kimseden are gelmediini gren Urla halk, 17 Mays 1919'da silahl direni balatma karar ald. Bu, ilk milis gcn oluumu anlamna geliyordu. Hkmetten ve ordu komutanlarndan direni emri almayan morali bozulmu baz askerler ise, top tayan hayvanlar binek hayvan olarak kullanarak memleketlerine doru ekilmeye balad. Komutanlar iradesizdi. Askeri birlikler komutansz kalmt. Emir bekleyen ve askeri liderlikte muhatap bulamayan birlikler ba bo kalmt. Urla halk silahlanmak iin, Alayn silah deposunu bast. Depodaki 120 civarndaki tfee ve cephaneye el koydu. lkeyi halkn azmi ve iradesi kurtaracakt!..

MTAREKE YOR! ..

BASINI,

LKES NE

KFRED-

YILLAR SONRA, satlmln ifadesi olarak "mtareke basn" biiminde anlacak olan gazetelerden Alemdar Gazetesi, direni gsteren "ulusalclara" kzyor, yle yazyordu: "Protestocularn 'zmir'in Yunanistan'a ilhakndan' sz etmeleri, byle telgraf ekmeleri yanltr. Karmzda Yunanistan' bile grmyoruz. Sadece tilaf Devletleri mevcuttur. Bunlara kar Hkmet zaten gereken giriimlerde bulunmaktadr." Szde slm Ykseltme(Teli) Cemiyeti ise, ulusalclara hakaret yadrrken smrgeci(emperyalist) igalcilere nasl
2006, s. 1.

sevgiyle(!) yaklatn da ortaya koyuyordu: "Ey Anadolu'nun masum ve mazlum ahlisi! (...) Oniki sene evvel 'ttihd ve Terakk' adyla lkemizde bir bid'at kt. Selanik dnmeleriyle(Sabetayist demek istiyor!. -HC) asl, soyu, mezhep ve merebi belirsiz eitli tredilerden oluan bu cemiyet, istibdad (basky) kaldracaz, merutiyet ve hrriyet getireceiz, hkmet halka zulmetmeyecek, halk rahat edecek, devletlerin yannda deerimiz bilinecek' diye bizi aldatt.(...) ... bu defa da Anadolu'da Mustafa Kemal ve Kuv-yi Milliye maskaralar, Yunan askerlerinin nnden korkaka kaarken, zavall saf ve gafil halk ve askerden topladklar kuvvetleri d manla savatrarak... zavall askerlerimizi ve halkmz b ou bouna krdrmak yntemini izliyorlar. aresiz millet! Bu yankesicilerin hilelerini hl tmyle anlayamamtr... Memleket bunlarn fitne ve fesad uruna milyonlarca evldn telef ediyor da Talt, Enver, Cemal, Mustafa Kemal gibi be on ekyann bedenini ortadan kaldrmak iin gereken kk zveriyi gze aldramayarak lkeyi ve kendilerini ebed tehlikeden kurtarmak ve esenlie karmak yolunu kavrayamad ve hl da kavrayamyor! (...) ngilizler'! kzdrdnz, zerimize Yunanllar' musallat ettiler. Savata yenildikten sonra uslu oturmak ve yenilginin sonucuna katlanarak sabrla telfi etmekten baka are var mdr? Yunanllarla savaa tutuuyor, sonra da bir taraftan kayor ve bir taraftan 'yle direndik, byle kayp verdik' gibi yalanlarla halk kandrmaya alyorsunuz! Dnmyorsunuz ki, Yunanllar'a fazla kayp verdirmek bile bundan sonra bizim iin hayrl ve yararl bir ey olamaz.(...) Ey yalanc ve azl ekyalar! (...) Yamaclar.. Kendinize ne hakla, ne yzle, ne utanmazlkla Kuv-yi Milliye unvann veriyorsunuz? Milleti ldrerek, mahvederek milletin hakkn savunacaksnz, yle mi? Utanmaz hinler, artk yetiir, yakamz brakn: Cenb- Hakk'n gazap ve laneti sizin zerinize olsun! (...) Kuv-yi Milliye ekyas stanbul'u da elimizden karmak

ve lkeye son hizmet biiminde son ihanetlerini de yapmak iin alyorlar." 127[134] Bu szlere kar sylenecek szck var m gnmzde? (Sizler bulabiliyor musunuz?..) Yine, mtareke basnnn nde gelenlerinden Peym- Sabah Gazetesi de, hakaretlere geni yer ayryordu. Bu gazetede, Kuvayi Milliye iyice ortaya kp, tanndktan sonra bile, szde "Trk Teali (Ykseltme) Cemiyetinin "Vatandalara Bildiri" ad altnda yaynlad yazda ar hakaretler yer almaya devam ediyordu: "Mill Tekilta aldanmayn iz. (-) imdiye kadar Trk olmadklar halde Trk Milletinin bana geerek, kendilerini z Trk gsteren ve Trk'n maln, cann, rzn yok eden, ocuklar ksz, kadnlar dul, evleri yoksul brakan, bunu kendisine i ve g edinerek eitli ad ve unvanlar taknarak ortaya kan ve her gn Trkleri aldatan hainlere aklanmaynz. Trk Milleti byle korkun kara ok kara gnler grm geirmitir. Byle gnlerde, peygamber postunda oturan ulu padiahlarnn ta ve taht etrafnda gl olarak toplanm ve kendilerini esenlie karmtr. u zamanlarda tarihten ibret alalm. Ssl ve yaldzl szlerle ortal velveleye veren, Arnavut'u Trk'ten, Krt' Trk'ten ve arada kalan erkez'i bu defa Trk'ten ayrmaya alan ve bugnk durumun oluumuna neden olan Kuvayi Milliye adyla kar salayan ve Moskof elindeki Boleviklik kafasn tayanlar gibi yersiz yurtsuz serserileri, eski zamanlarda padiahlarmz birer birer tepelediler ve milletin gayretine gvenerek milleti kurtardlar. (...) Ey Trk ve Mslman karda! Seni aldatmak isteyene, hamiyetten, milliyetten, dinden sz edene sor, necisin? iftin, ubuun, kzn, tarlan var m? Nerelisin? Hangi kydensin? Anlarsn ki bunlar, eytan gibi kovulmu ve seni de lkeden kov134

Tunaya, Tark Zafer, Trkiye'de Siyasal Partiler, Clt. ll, Trk nklp Enstits Arivi, stanbul, 1986, s.387-392. Aktaran: Gner ve Kabata, a.g.e., s.218-223. (Gnmz Trke'sine eviri bana ait -HC)

durtmaya, ldrtmeye ve en sonunda maln, paran soymaya gelmi, yersiz yurtsuz Trk olmayan yabanclardr.(...) Bilmeyerek u topraa ihanet etme, hilfet ve saltanata balanmaktan ayrlma." 128[135] "Aziz ve kutsal vatanmz kurtarmak iin btn aydnlarn, herkesin hazr olmas lzmdr." Mustafa Kemal (1919) 129[136]

"Aydn" snf iinde yer alan gazetecilerden bir ou, niin smrgeci-igalcilerle ibirlii yapyordu?.. Bugn olduu gibi, o dnemde de "lkesini sevmek ve savunmak" yerine, niin "igalciyi seviyor ve savunuyordu?.." Bu durumu yalnzca, "para karl satlmlk" kavramyla aklamak yeterli olmaz. Birka gn sonra yaynlanan (24 Mays 1919) The New York Times Gazetesi, "ylgnlk" kavramnn da etken olduunu aklyordu: "zmir'in igalini izleyen dnemde, Yunanllar'n Bat Anadolu ilerine doru ilerlemesi ve emperyalizmin gl grnts karsnda ylgnla kaplan Trk aydnlar grubu, ibirlikilerle ayn paralelde, eitli devlet mandalar arasnda tercih yapmaya alrken..." 130[137] Yani bir anlamda szde aydnlar, "celladna ak olma sendromu" (Stockholm Sendromu) yayordu. "Hayalci Trk aydnlar", Amerikallarn yeni bir smrge135

Peym- Sabah, 7. Sene, No: 482, 31 Mart 1336/1920. Aktaran: Gner ve Kabata, a.g.e., s.264. (Metindeki kelimeler aynen alnd, vurgulamalar bana ait.-HC) 136 nder, Mehmet, Atatrk'n Yurt Gezileri, Trkiye Bankas Yaynlar, Ankara, Haziran 1998, s.310. 137 Ulagay, Osman, a.g.e., s.49.

cilik dzeniyle Latin Amerika'y ve Karayip Adalar'ndaki lkeleri nasl smrdklerini bilmiyorlard. Bunu bilmeyince Filipinlilerin, bamszln salamak iin nice yllar bekleyeceini ve bu uurda 2. Dnya Sava'nda Amerika uruna nice kanl savalara sahne olacan elbette kestiremezlerdi. 131[138] Ulusalc Hdist Gazetesi ise, gerekleri yaymakta direniyordu: "Bugn stanbulun bile igal altnda olduu ortamda, zmir'in Yunanllar tarafndan igali, gelecek iin ciddi bir tehlike arz ediyor. zmir'de 1.239.782 Trk, 298.373 Rum'un esaretine terkedilmitir. Gzyalarmz brakalm da aksn!.."

ELNZDE SLAHINIZ OL MASA DAH .." "MLLET EREFLE L MEY GZE AL DI! .."
Mtareke basn, Ulusalclarn nn kesmeye alrken ikinci kvlcm Denizli'de akt, stanbul Hkmeti'ne protesto telgraf gnderenlerin banda yer alan Denlzlililer, "erefle lmeyi gze almt." Milli mcadelede ilk rgtlenen il olan Denizli'de, Mft Ahmet Hulusi Efendi132[139] "Mdafaa-i Hukuk" ve "Redd-i ilhak" Cemiyetini kurdu. Ahmet Hulusi ordusuz kalm milleti, "er ta alarak dman zerine atmak suretiyle mutlaka fiili mukabelede bulununuz" szleriyle "direnie" aryordu. Sokaklara tellallar kararak, "Allah'n, dinini, vatann sevenleri" mftlk binas
138

Erikan, Celal, Komutan Atatrk, 4. Bask, Trkiye Bankas Kltr Yaynlar, Ankara, Mays 2006, s.383. 139 Mft Ahmet Hulusi Efendi, 13 Eyll 1861'de Denizli'nin Kayalk mahallesinde dodu. Burann benim yaammda "tesadf" bir nemi var. Kklmzde ayn mahallede oturduk, ilkokul birinci snfa gittim. 1964-65 retim ylnda okuduum "Kahramanlar lkokulu"nun ad, uzun yllar sonra "Mft Ahmet Hulusi ilkretim Okulu" olarak deitirilmi. 25 ubat 2006'da Denizli'ye konferansa gittiimde okulumu buldum, ziyaret ettim ve "Mft Ahmet Hulusi gereini" ancak o zaman renebildim. (H.C.)

nnde toplantya ard: "Muhterem Denizlililer!.. Bugn sabahn erken saatlerinde zmir, Yunanllar tarafndan igal edilmitir. Bu tecavze kar hareketsiz kalmak, din ve devlete ihanettir!.. Vatana kar ilenecek sularn (irtikap edilecek crmlerin) Allah ve tarih nnde aff imkansz gnahtr. Cihat, tam manasyla teekkl etmi dn fariza olarak karmzdadr. Hemehrilerim!.. Karmza karlan dnk tebaamz Yunan'a biz malup olmadk. Onlar, teki dmanlarmzn vastasdr. Yunan'n bir Trk beldesini eline geirmesinin ne manaya geldiini, zmir'de u birka saat iinde ilenen cinayetler gsteriyor. Silahmz olmayabilir, topsuz, tfeksiz, sapan talar ile de dmann karsna kacaz. stiklal ak, vatan sevgisi, haysiyet uurumuz ile kalbimizdeki iman ile mcadelemizin sonunda zaferi kazanacaz. Bu uurda cann verenler ehit, kalanlar gazidir. Bu, mutlak olarak cihad- mukaddestir. Sizlere vatanmz dmana teslim etmenin aresiz olduunu syleyenler, dman esareti altnda olanlardr. Onlar irde ve kararlarna sahip deildirler. Bu vaziyette olanlarn emri ve fetvas aklen ve er'an caiz, makbul ve muteber deildir. Meru olan, mnhasran vatan mdafaas ve istiklal uruna cihattr!. Korkmaynz!.. mitsiz (meyus) olmaynz!.. Bu livay- hamd'in altnda toplannz ve mcadeleye hazrlannz!. Mftnz olarak cihad- mukaddes fetvasn ilan ve tebli ediyorum. Elinizde hibir silahnz olmasa dahi, er ta alarak dman zerine atmak suretiyle, mutlaka fiili mukabelede bulununuz!.." Mitingde halka, "Fetva veriyorum. gal edilen memleket halknn silaha sarlmas farz- ayn'dr" diyen Mft Ahmet Hulusi, stanbul Hkmeti'ne ektii telgrafta da, "igali kabul etmeyeceiz" szleriyle direni gsteriyordu:

"Merutiyetin ilnndan itibaren pek elm ve kanl feci olaylara uradk. Fakat bunlarn hibiri, sevgili zmir'imizin Yunan kuvvetleri tarafndan igali haberinden doan zntleri meydana getirememitir. Sava yllarnda hibir zveriden kanmayan millet, cidden vicdanlar yakan u haber karsnda irade ve ihtiyatn kaybetmi ve yarn buralarn Yunan etelerine geni bir sahne olacan dnerek, hayatn bir esirlik ve azap olaca fikri ile imdiden erefle lmeyi gze almtr. Bu sebeple, bu igali katiyen kabul edemeyeceimizi ve hkmetin emirlerine hazr bulunduumuzu arz eyleriz." Ordu'dan, Sinop'tan ve yurdun birok kesinden gnderilen igale direnme telgraflarnda, hep "halkn galeyana geldii", "direni iin kafi azimli olduu" bildiriliyordu. stanbul gazetelerinin bir ksm bu bildirileri yaynlarken, zmir'de enliklere devam eden Rumlar da, istikbal Gazetesi'ni protesto ediyordu. nk bu gazete, Karadeniz'i "Pontus Rum Cumhuriyeti" kurmak isteyen Trabzonlu Rumlar ve Trabzon Metropolithanesi'ne kar uyank olmaya aryordu. Bu yzden, Yorgi Mihalidi adl Rum matbaas Trk gazetesini gnlerdir basmyordu.

"MEML EKET YANACAKSA, BAR ANLI OLARAK YANSIN..."

ZMR'N GALNE KARI yurdun birok blgesinde direni balarken, stanbul hareketsiz kalyordu. Darlfnun (stanbul niversitesi) rencilerinden bir grup gen ise, bu sessizlii bozmaya kararlyd. Erkekli kzl genler, byk bir miting dzenleyerek igale tepki vermek iin dersleri boykot ettiler. Hocalarn da byk mitinge katlmaya aryorlard. Fatih Meydannda, skdar'da hazrlklar srerken, Bursa'da gn srecek mitingler balamt. Bu arada, istifa eden Damat Ferit, Vahidettin tarafndan yeniden hkmeti kurmakla grevlendirildi, ikinci Damat Ferit Hkmeti'nde yine Ali Kemal vard. lk hkmette Eitim Bakan olan gazeteci Ali Kemal, Damat Ferit'in ikinci babakanlnda ileri Bakan oluyordu.

ngilizler ise, Urfa'da airetleri silahlandrmaya balamt. Ama, blgede karklk karmakt, zmir'in igali nedeniyle halk iinde direni giriimleri olduunu bahane ederek, bu blgelerde igal alann genileterek denetimi salamak istiyorlard. ngilizlere boyun emeyecek airetlere, silahlandrdklar Cubur airetini saldrtmakla tehdit ediyorlard. ngilizler sonunda Urfa'y igal ettiler (24 Mart 1919). Urfa'daki 1. Svari Komutan Binba Hseyin, bu igali protesto etti. igal kuvvetleri komutanna gnderdii mektupta, "Mondros Mtarekesi'nde bu yrelerin igalinin kararlatrlmadn, igali gerektirecek bir 'mtareke hkm ihlali' olmadn" bildirdi... ngilizler daha nce de (22 ubat 1919) Mara' igal etmilerdi. tilf Devletleri'nin Trkiye'yi paylama plan gereince, Bat Anadolu'da igalci Yunanllar'a ikence ve soykrm izni vermeleri Erzurum'da da byk tepkiye yol at. nk, ayn smrgeci Bat Adana, Urfa, Mara ve Antep'te de bu kez Ermeniler eliyle benzer yntemi uyguluyordu. Aslnda, 15 Mays'ta zmir'in igali Anadolu'da deta bir bomba gibi patlamt. Kuvayi Milliye Harekt, bu igalle birlikte "dnce" alanndan "eylem" alanna kmt. zmir igali, douda mill rgtn balang noktas ve merkezi olarak kabul edilen Erzurum iin de ayn etkiyi meydana getirdi. Erzurumlular "yurdu bir btn" olarak grdklerinden, herhangi bir noktann igalini Erzurum'un igali gibi deerlendirmilerdi. 133[140] Bu bakmdan Gney ve Gneydou Trk halk kurtulu areleri aryor ve bunun iin de silahlanyordu. Bu abalar gren Mustafa Kemal Paa, blgedeki rgtlenmeyi organize ediyordu. 134[141] ngilizler, 30 Ekim 1919'da Urfadaki "igali Franszlar'a devrettiler!".. Yani, smrgeciler Trkiye'yi "paslaarak" paylayordu!: "Artk sra sende, igali sana devrediyorum!" gibi., ngilizlerin amac, Franszlar' Anadolu ilerine szmaya tevik etmekti. Franszlar' sonu alamayacaklar bir alana srerek Musul'u gzden karmaya alyorlard. Bunu da yaptlar ve dnya kamuoyunun gz nnde Urfa igali tartlrken, kendileri Musul-

140 141

Selvi, Haluk, Yrd. Do.Dr., a.g.e., s.73. Selvi, Haluk, Yrd. Do.Dr., a.g.e., s.239.

'u igal ettiler!.. 135[142]

ERMEN KIZI: "TRK BAYRAI NI NDRRS ENZ, DANS EDER M! ST MAM T ABANCAYI ATEL YO R..
"igali devralan" Franszlar, ayn gn Mara'ta Mslman hanmlar taciz etmeye balad. Uzunoluk Hamam'ndan kan Mslman hanmlarn araf ve peelerini aarak, kutsal deerlerine dil uzatmaya baladlar. Kadnlarn barlar zerine genler (Tfeki Bayazt Usta'nn olu Sait, niversite rencileri Taha ve Osman) yardma kotu. Bunlar Ermeni askerlerle urarken, koarak St mam geldi. St imam, gelir gelmez elindeki tabancay karsndaki Ermeni Lejyonerinin (askerinin) kafasna dorulttu ve ateledi. Fransz ordusundaki Ermeni asker yere ykld. Bu arada, Uzunoluk'ta devriye gezen ngiliz atl askerleri, Fransz askerlerini olay yerinden uzaklatrd.136[143] Bir ay sonra, 30 Kasm 1919 Cuma gn, Mara Kalesi'nden Trk bayra indirilip yerine Fransz bayra ekildi. Belgelere gre, Mara Kalesinden Trk bayrann indirilmesi bir Ermeni kznn dans etme koulu" olarak yerine getirildi!.. Osmaniye Valisi (guvernr) Andre, Ermenilerin ileri gelen zenginlerinden eski Meclis-i Mebusan yelerinden Katolik Hrfakyan Agob'un evine misafir edildi. Daha nceden dzenlenen baloda Vali Andre, Hrlakyan'n iki kz torunundan diri olan, Hosvep'in gzel kz Helena'ya dans teklifinde bulundu. Ermeni kzn verdii yant, ulusal mcadeleyi hor gren ve uzak duran bugnk baz insanlara tokat gibiydi: "Trk bayrann dalgaland yerde dans etmemeye ye142 135

zgelik, smail, Prof. Dr., Mill Mcadele'de Gney Cephesi: Urfa (30 Ekim 1918-11 Temmuz 1920), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara 2003, s.46 ve 63. 143 Ali Sezai Bey'in "Yaynlanmam Notlar"ndan aktaran Eyicif, Ahmet, Do. Dr., "Mara Savunmas", Atatrk Aratrma Merkezi Dergisi, Cilt: XXI, Mart 2005, Say:61,s.56.

minliyim!"137[144] O srada, stanbul'da igalcilerle ibirlii iindeki birka satlm szde Trk kadn, ulusal bilinten yoksun biimde, igal subaylar ile hibir eye aldrmadan dans ediyor, eleniyordu!!.. Bunun zerine Fransz subay, yarndan itibaren resmi dairelerden ve kaleden Trk bayrann indirilmesi emrini verdi!.. Meraklar gidermek iin tarihi sonucu syleyelim. Bu emir zerine Ermeni kz Helena, Fransz subay-vali ile dansa kalkt!. Mara halk da ertesi sabah ayaa kalkt, ayakland ve kaleye yryerek Trk bayran yeniden kalenin burcuna dikti!..' Fransz ve Ermeni askerlerinin zulm devam ederken, rgtlenmeyi tamamlayan Mara halk bir buuk ay sonra (20 Ocak 1920'de) savunma savan balatacakt.138[145] (Bu sava 22 gn srd ve Franszlar 11 ubat'ta Mara'tan ekilmeye mecbur kaldlar. Mara savunmasnda 4.000 Trk ehit olurken, Fransz ve Ermeniler 16.000 kayp verdi.)

NVERST E GENL BO DURMUYOR! ..

Tekrar Mays ayna dnyoruz. AL KEMALLER, Damat Feritler rm iktidar koltuklarna yeniden otururken, niversite genlii oturmuyor, yan gelip yatmyordu!.. Atatrk'n Samsun'a hareket etmesinden bir gn nce, 18 Mays 1919, Pazar gn Darlfnun'da ok cokulu bir toplant yapld. niversite hocalar genleri sakinletirmeye abalyordu. Filozof Rza Tevfik: "Adi nmayilere (=gsterilere) meydan vermeyelim. Varsnlar aka zulmetsinler. Burada en necip, en temiz kalpli adamlar Trkler'dir. Yalnz kkrttn m, dnmeden hareket
144

Eyicil, Ahmet, Do. Dr., a.g.e., s.58. (Ayrca baknz: ATAE- Genelkurmay Bakanl Asker Tarih ve Stratejik Etd Bakanl Arivi, Bar Faaliyetleri Koleksiyonu, Klasr No: 1162, E/Y Dosya No: 153/81, Belge No: 23) 145 Eyicil, Ahmet, Do. Dr., a.g.e., s.47.

eder, diyorlar. Ben biliyorum, byle bir millet elbette yer yznden kalkmaz. Korkarm ki, elimizi ayamz balarlar. Biz bu noktalar kendilerine sarahaten (=aka) arzederiz. Fevkalde tehlikeli bir zamandayz. Biz sopa ve silah ile kmayacaz." "Damarlarndaki asl kann cokusunu" tayan genler yerinde duramyor ve direni stiyordu. Tbbiye temsilcisi gen: "Kan dkerek, kahramanlkla lmeyi tercih ediyoruz. Miting stiyoruz. Umum Darlfnunlara, lemi insaniyete hitap edilmesini istiyoruz." niversite temsilcisi gen kz: "Kim demi ki kadn kk eydir, Bir kadn belki en byk eydir." Bir vatanda: "ldrp mahvolmaktansa, erefle lmek evldr. Hatemi milliyi gstermeli, bayraklar siyaha boyamal, siyah perdeler amal, siyah rozetler takmalyz." igal altndaki zmir'den gelen Hukuk Fakltesi rencisi Hamit evket'in konumas, byk bir tezahratla karland: "Ben Rza Tevfik Beyin 99 deil, 100 defa konferansn dinledim. Fakat itidal yerine, hareket tavsiyesini beklerdim. Memleket zaten yanmtr. Yanacaksa, bari anl olarak yansn!. Protesto yaplsn." Hocalarnn igale kar "tepkisizletirmek" istedii niversite genlii, seferberlik isteiyle bir bildiri yaynlad: "1- gal protesto edilecektir, 2-Grevinin kutsalln bilen genlerden bir heyet oluturulacaktr, 3- Mderris ve muallimler nderlik yapacaktr, 4Milletin vicdan iin hakiki seferberlik ilan ederek, dmanla hudutta, ieri girmise orada mcadele edilecektir,

5- Mektepleri kapatlacaktr." ZMR VALS Kambur zzet, ok nceden onaylad igal kuvvetlerinin "kuklas" olmay kabul etmi, makamna oturtulmutu. Ancak, Yunanllar, kentteki resmi binalar dahil olmak zere pek ok binaya Yunan bayra astrrken, hkmet binasna Trk bayra astrarak alay ediyorlard. zmir Valisi izzet, koltuk uruna bu zillete de katlanm, Yunan gal Komutan Rumlarn katliam ve yama yaptklarn kabul ederken; o, ibirlikiliinin bedelini tam tersi aklamalar yaparak dyordu. Ama direnii etkisizletirmekti: zmir'deki katliam, yama ve tecavzler abartlyor. Hadise, zmir'in Yunan askeri igali altna alnmasndan ibarettir. Sknet avdet eylemitir. Herkes iiyle gcyle meguldr!.." Szde Trk Valisi Kambur zzet, bu hizmetlerinin karlnda Yunanllar'dan yaklak 4 ay sonra "manevi zarar tazminat" ad altnda 15 bin altn alacakt!.. Tpk, Selnik'i Yunan'a teslim eden Tahsin Paa'nn 65 bin altn almas gibi!..139[146] "GALCNN MERHAMETNE SIINARAK 1 devlet ynettiini sanan Vali zzet gibileri iin, Atatrk, "...Yreksizlerin, yabanc hayranlarnn, umutsuzlarn ve korkaklarn Anadolu'nun barnda yeri yoktur" 140[147] diyordu. 1927'de de ulusu yle uyaracakt: "...Sras gelmiken, saygdeer ulusuma un u tlerim ki: Ba rnda yeti tirerek, ba nn st ne dek karaca adamlarn kanndaki, vicdanndaki z mayay ok iyi incelemek dikkatinden, bir an vazge mesin !" 1 4 1 [ 148]
146

rade-i Milliye Gazetesi, 17 Zilhicce 1337 ve 17 Eyll 1335(1919), Numara: 2, s.4. (Sivas Kongresi'nin 83. yldnmnde -2002- Sivas Valilii tarafndan yaplan Latin alfabeli bask.) 147 Kl Ali'nin anlatm. (Baknz: Turgut, Hulusi, a.g.e., s.78.) 148 Nutuk, C.2, TDT Enstits Yayn, 1969, s.607; Nutuk (Sylev), a.g.e.,

URLA D T!
Direniin balad noktalardan biri olan Urla, ne yazk ki az saydaki asker ve 120 kiilik milis gcyle, ok iyi donanml Yunanllara kar yenildi. Kahramanca, ge saatlere kadar direnen kuvvetlerimizin deniz destekli igal kuvvetlerine yenilmesinin ardndan, yerli Rum palikaryalar Urla'ya girip yamaya balad. Aydn ve Ske'de ise, basz, ynetimsiz, komutansz kalan az saydaki erler ktalar brakp kamaya baladlar. YIL 2006...URLA YENDEN DYOR... NATO'nun talya'nn Napoli kentindeki deniz ssnn Urla'ya tanaca ortaya kt. Bu amala 4 bin civarndaki Amerikan askerinin Urla'da ev tutmaya balad ve bu yerleimden sonra, Amerikan 6. Filosu'nun ana slerinden biri durumuna getirilecei bilgisi halk arasnda yayld. Gereke olarak, Ortadou'daki snrlar yeniden izen Amerika'nn Adana ncirlik ss'nn ran'n fze menzilinde olmas ileri srlyor.

"MEDEN YET NIZ! ."

ZPPES

SO YGUNCULARSI-

Yunanllar'n yapt zulm incelemek iin blgeye gelen bir ngiliz subay, Trk kadnlarndan beklemedii bir tepki ald. Bugn, az ak Avrupa hayran olarak dolaan kimilerine ders veren gen Anadolu kadnlarndan biri, oturduu seccadeden kalkarak igalci ngiliz'e "Efendi, efendi banak bak!" diye haykrd: "Yunanllar mahallemizi atee verdikleri zaman, (seccadesini gstererek) ite yalnz bunu alarak, ancak zerimdeki elbise ile kap kurtuldum. Kaamayacak kadar yal annem, babam ne oldular, hl bilmiyorum. Aydn'a m dneceim, asla.. Namusumun kefili kim olacaktr? Bizim mill felketimizle, buraya kadar gelip alay m ediyorsunuz?
s.269.

Sizi bize yanl tantmlar... Siz medeni insan deilsiniz! Kendi karnza hizmet eden medeniyet zppesi soyguncularsnz. Yalan sylyorsunuz; size kar duranlar etelermi, yok bilmem ne imi... Biz bu dakikada, o kahraman vatandalarmn verdikleri, verebildikleri bir lokma ekmekle ya yoruz. Yeter bu kadar bana... Haydi defol buradan." 142[149] "HKMETE MUHTA OLMADAN YAAMAK" durumu ortaya kmt... Akam Gazetesi'nin bayazar Necmettin Sadk Bey, zmir'in igalini ele ald yazsnda u tespiti yapyordu: "yle ihtimaller karsnda bulunuyoruz ki, Trk Hkmeti'ne, hkmet kuvvetine ve devlet yardmna muhta olmadan yaamak, hayat ve mdafaa kuvvetini kendimizden almak mecburiyetinde kalabiliriz."

19 MAYIS: YEN B R ERGENEKO N.. MUSTAFA KEMAL SAMSUN 'DA, 80 BN K MTNGTE...

STANBUL'DA 80 bin kiinin byk bir protesto mitingi yapt saatlerde Mustafa Kemal Samsun'a kt. "Son yzyl Trkler'i iin yeni bir Ergenekon'un kaps alyor ve yeni bir devrin tarihi balyordu."143[150] Dokuzuncu Ordu Kt'alar Mfettii Paa'nn grevi, hem asker hem de mlk idi. Grevleri arasnda blgede asayiin salanmas ve dank silah ve cephanenin belirlenen depolarda emniyet altna alnmas da vard. General Kzm Karabekir komutanlndaki 15. Kolordu'ya bal 4 tmen ile 3.Kolordu'ya bal 2 tmen Mustafa Kemal'in emrine verildi. AYNI SAATLERDE stanbul Fatih Camii'nin nnde 80 bini akn insan zmir'in igalini protesto iin topland.
149 150

Bayar, Cell, a.g.e., Cilt 7, s. 112. Atatrk'n srda Kl Ali'nin tanmlamas. (Baknz: Turgut, Hulusi, a.g.e., s.36.)

Konumalarn yapld krsye, siyah zemin zerine beyaz ay-yldzl bayrak aslmt. Delikanllar kollarna siyah protesto kurdelalar balam, gen kzlar ise zerinde "zmir kalbimizdir" yazl siyah rozetler takmlard. Bugne kadar allmadk biimde ilk kez kadnlar da, erkeklerle birlikte ayn meydanda toplanmt. Krsye nce Halide Edip geldi: "Mslmanlar! Trkler!.. Trk ve Mslman bugn en karanlk gnn yayor. Gece, karanlk bir gece. Fakat insann hayatnda, sabah olmayan gece yoktur. Yarn, bu korkun geceyi yrtp ma'a (=parltl, prl prl) bir sabah yaratacaz.144[151] Bugn memleketimiz taksim (=blnme) tehlikesi karsnda. Adm adm, adeden kendi durumumuzdaki milletleri bamza efendi yapmak istiyorlar. Bugn zmir, yarn Konya, br gn stanbul, sonra Mslman dnyasnn ba olan Trk susturulmu olacaktr... Buna kar ne silahmz var? Kurun, top, bomba. Bir top bebeklerimizi ldrebilir. Bizim bundan da kavi silahlarmz var. Topun yzne tkren milletlerin ruhu bizde de var. Sesimizi mutlaka dnya iitecektir. itmek ve iittirmek iin bugn kuvvetli ve metin bir millet halinde bulunmalyz. Bugn Trkler arasnda milli dvalar haltedinceye kadar, nasl kurunuvusta'da (=Ortaa'da) haftada gn Allah mtarekesi yaplrsa, yle Allah mtarekesi akdedilmelidir." Henz Mustafa Kemal'e mit balamam olan Halide Edip, padiahtan "babalk yapmasn" istiyor: "Biz padiahmzdan bize babalk etmesini rica ederiz. Biz
151

Mitingden bir gn sonra stikll Harbi Gazetesi'nde aynen yer alan bu szler iin, daha sonraki anlarnda Halide Edip, "lk cmlem, 'Gece en karanlk ve ebed grnd zaman, gn en yakndr' oldu diye yazd. Baknz: Advar, Halide Edip, Trk'n Atele mtihan, 11. Bask, Atlas Kitabevi, stanbul, Tarih yok (Benim aldmda zerine attm tarih 18.04.1998-HC), s.29. Burada gazetenin yazdnn daha doru olduunu kabul ediyorum. nk, Halide Edip'in miting konumalarn daha nceden hazrlayp, yazmadan yaptn yine kendisinden reniyoruz. (Baknz: a.g.e., s. 34) Bu nedenle, kendi anlarnda unutkanlk olmas ok olas.-HC.

erkeklerimizle beraber milletin kalbinden gelen en kuvvetli, en akll, en cesur, milleti en ok temsil edecek bir kabine isteriz. Padiahmza halkn hissiyatn tebli eder ve deriz ki: te kara bir gn yayoruz. Bugn herkes susmutur. Bugn Trk ve Mslman, padiahn etrafnda toplanmtr!.." Kurtulu iin padiahn etrafnda toplanmay dnebilen Halide Edip, tarihe geen konumasnda, zellikle kadnlar direnie tevik ediyordu: "Hanmlar, efendiler! Bunun 5 bini kadar bir miting de yapm olsak, bir semeresini gremeyiz. Fakat yarn var, ocuklarmz var. Buradaki Trk, Mslman leminin kalbidir. Siz dtnz zaman, bir ok eyler decektir. Kadnlar silahsz ve zayf, fakat kalbi gayet metindir. Btn Alem-i slm hep kardeimizdir. Bundan dnen Trk kadn deildir. Yaasn milletimiz!..'' Hseyin Ragp Bey heyecanla konuma srasn beklerken, ondan nce krsye gelen Hukuk Fakltesi hocas Salhattin Bey, "Dn Darlfnunda, bugn de burada hakkn isteyen bu millet ortadan kaldrlamaz" derken; binlerce kii "Kalkmayacak" diye tezahrat yapyordu. Hseyin Ragp Bey, artk heyecann yenemiyordu. Kendisine eki dzen vermeden, krsye frlad. Meydandaki 80 bini akn kii de yerinde duramyordu o konuurken: "... Vatandalar! Bizimle beraber yaamak istemeyenler iin kaplarmz aktr. Geldikleri yere gidebilirler. Fakat biz, kendi yurdumuzda, hibir milletin bize hkim, bize efendi olarak yaamasna tahamml edemeyiz. Dadan gelip badakini kovmak isteyenlerin hakk, ktek ve satr olacaktr. Vatandalar! \ zmir Yunan'a ilhak edilemez ve hibir zaman ilhak edilmeyecektir. Bu uurda genler kan dkecekler, kadnlar zmir matemini beiklere ninni diye aracaklardr. Vatandalar! zmir Yunan'a ilhak edilemez!..''

U l u s

u y a n y o r d u !

Kadnlarn mill duygusunu dile getiren Meliha Hanm, mitingin son konumasn yaparken, ulusun uyan ve devletin bykln arpc szlerle ifade etti: "Bu koca devlet yklrken yle bir tarraka .(=gmbrt) ile devrilmeli, yle bir atrt ile devrilmelidir ki, o metin ve rasin (=salam, dayankl) binann atrts cihan sarsmal, btn insaniyeti titretmelidir. Bu enkaz altnda yalnz bu milletin erkekleri deil, kadnlar da ezilecektir. Hem onlarn nazik ve hassas vcutlar, bu mthi felket altnda daha ok mteessir olacaktr. Hi phesiz ki, btn bu felketlerden sonra, sevgili zmir'imizin urunda mukaddes ve kymettar vatanmza feda olarak lmek ulv bir eydir." Miting sonunda padiaha sunulmak zere bir ar metni kabul edildi. Halk, lke zerine ken karanlk bulutun dalmasn istiyor, ama bunu kimin gerekletireceini henz bilmiyordu. O yzden imdilik tek adres gibi gzken padiaha arda bulunuyordu. Ulus igale kar uyanm ama henz padiahn yaptklarna kar uyanmamt. Bu karanlk bulutu datacak kii ise, almalarna Samsun'da balamt!..

1919'DA "LKEN N ! .." G ENEL DURUMU VE G RN-

Mustafa Kemal Samsun'a ktnda "lkenin genel durumu ve grn" yleydi. Mustafa Kemal anlatyor: "1919 yl Mays'nn 19'uncu gn Samsun'a ktm. lkenin genel durumu ve grn yledir: Osmanl Devleti'nin iinde bulunduu grup, 1.Dnya Sava'nda yenilmi, Osmanl Ordusu her tarafta zedelenmi, artlan ar bir atekes anlamas imzalanm. Byk Sava'n uzun

yllar boyunca millet yorgun ve fakir bir durumda. (...) Saltanat ve hilfet makamnda oturan V a h d e t t i n s o y s u z l a m , ahsn ve bir de tahtn koruyabileceini hayal ettii a l a k a t e d b i r l e r a r a t r m a k t a. Damat Ferit Paa bakanlndaki h k m e t c i z, h a y s i y e t s i z v e k o r k a k. Yalnz padiahn iradesine boyun emekte ve onunla birlikte kendilerini koruyabilecekleri herhangi bir duruma raz . Ordunun elinden silhlar ve cephanesi alnm ve alnmakta... itilf Devletleri, atekes anlamasnn hkmlerine uymay gerekli bulmuyorlar. Birer bahane ile itilf donanmalar ve askerleri stanbul'da. Adana ili Franszlar, Urfa, Mara, Ayntap(Gaziantep) ngilizler tarafndan igal edilmi. Antalya ve Konya'da talyan askeri birlikleri, Merzifon ve Samsun'da ngiliz askerleri bulunuyor. H e r tarafta yabanc su bay ve memurlar ile zel ajanlar faal i y e t t e. Nihayet, konumamza balang olarak aldmz tarihten drt gn nce, 15 Mays 1919'da, itilf Devletleri'nin uygun bulmas ile Yunan ordusu da zmir'e kartlyor. Bundan baka, memleketin her tarafnda H r i s t i y a n a z n l k l a r gizli veya aktan aa kendi zel emel ve maksatlarn gerekletirmeye, d e v l e t i b i r a n n c e k e r t m e y e a l y o r l a r. Sonradan elde edilen gvenilir bilgi ve belgelerle iyice anlalmtr ki, stanbul Rum Patrikhanesi'nde kurulan Mavri Mira Hey'eti illerde eteler kurmak ve idare etmek, gsteri toplantlar ve propagandalar yaptrmakla megul. (...)"145[152]

2000'L YILLANN BA LARINDA "GENEL DURUM": "KURTULU VE KURULU TAN SONRAK EN

152

Nutuk(Kemal Atatrk) (1919-1927), Bugnk Dille Yayna Hazrlayan: Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu, Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2000, 8.1.

ZOR DNEM! .."

2000'li yllarn balarnda "mtareke dnemi"ne geri dnld.. Falih Rfk Atay'n szyle, "Bize ait olduunu sylediimiz bu memlekette", bize ait hibir ey kalmyor!.. Topraklarmz ve bankalarmz yabanclara satlyor; her trl ulam ve haberleme sistemimiz yabanclarn denetimi altna giriyor; limanlar mz bizim olmaktan kyor; dev iletiim irketlerimiz (kablolu ve kablosuz telefon irketlerimiz, Trk Telekom, tm cep telefonu irketleri) yabanclarn eline geiyor; televizyon, radyo ve gazeteleri yabanc paras satn alyor; Sevr hortlatlyor; ABD ve AB destekli Krt isyanlar karlyor; madenlerimiz satlyor; hayat damarlarmz Dicle ve Frat nehirlerinin denetimi uluslararas yabanclar ynetimine braklmak zere; szde Trk(!) kimi edebiyat, air ve yazarlar Trkle, Trk bayrana, ulusal mar mza ve dinimize svyor; bizi almayacaklarn kesinlikle ve defalarca aklayan AB'ye hayli yelik uruna ulusal egemenli imizi para para elden karyoruz; sava nedeni olarak aklanan krmz izgilerimiz birer birer yok oluyor; "mttefikimiz"(!) ABD Kuzey Irak'ta (Sleymaniye'de) "Trk askerinin bana uval" geiriyor; Trkiye'de (Adana'da) incirlik ss'nde Trk Binba, yine Amerikan askerleri tarafndan "kelepeleniyor"; resmi ziyaretle Yunanistan'a giden askerlerimizin odasna giren Yunanllar Trk bayran yrtyor, zerine irkin yazlar yazyor; Genelkurmay Bakannn resmi davetlisi olarak Trkiye'ye gelen Yunanistan Genelkurmay Bakan, "ekmenik" (evrensel) olduunda srar eden hener Rum Patrii Bartholemeos'un elini p yor146[153]; Trkiye'yi ziyaret den ABD Bakan George W. Bush'un korumalar, kendisiyle tokalamak isteyen bakanlarm za kendi yurdunda "terrist" muamelesi yapyor ve bileklerinden tutarak avularnn iini kontrol ndiyor147[154]; Trk yurdu
153

Bu askeri olaylar yaand tarihlerde Trk Ordusu'nun banda Orgeneral Hilmi zkk vard. Org. zkk, 30 Austos 2006'da sresi dolduu iin emekli oldu.-HC 154 Baknz gnlk gazeteler: "uvaldan Beter", Yenia Gazetesi, 30 Haziran .'004, s.1, manet; "Skandal!", Vatan Gazetesi, 30 Haziran 2004, s.1; "Bakan'n itile Avucuna Baktlar", Milliyet Gazetesi, 30 Haziran 2004, s.1; "Bakan'n Avucunu Bile Kontrol Ettiler", DB Tercman (Daha sonra bu ga-

KKTC'yi kendi elimizle Rumlar'a teslim ediyoruz; Bat Trakya'd aki (Yunanistan'daki) soydalarmz Trkler ile Irak'taki soydalarmz Trkmenler'e sahip kamyoruz; ve, K a n u y k u l a r n d a y o r u z!.. i h a n e t l e r i g r

Mustafa Kemal dn "Bamszlk benim karakterimdir" diyordu, Bugn "lkenin bamszl AB'ye teslim edildi"; Mustafa Kemal dn "Egemenlik kaytsz artsz milletindir" diyordu, bugn "Egemenlik kaytl, artl Brksel'e devredildi"; Mustafa Kemal dn "Milleti kurtaracak, yine milletin kendi iradesi ve azmidir. Manda kabul edilemez" diyordu, bugn "Ku rtulu iin ABD ve AB mandas kabul edildi"; Mustafa Kemal dn "Ne mutlu Trk'm diyene" diyordu, bugn "Trkiyeliyiz" diye barmak "adalk"(!) diye yutturuluyor; Mustafa Kemal dn "Ulus devleti" kurmutu, bugn MT Mstear Emre Taner bile "Ulus devlet tehdit altnda" demek zorunda kald.148[155] M ustafa Kemal 'in her s z nn ine nmesini n ardndaki neden, AB'nin uzun zaman d r "Kemalizm'den vazge in, Kemalizm AB n nde engeldir" daya tmas idi. Bu srete KKK (Kara Kuvvetleri Komutanl) Birlik Armasndan (yaygn deyimle brvesinden) Atatrk'n resmi -

karld.149[156]
Dnemin Genel Kurmay Bakan Orgeneral Hilmi zkk Deitirmeseydik gerici olurduk dedi. 150[157] Atatrkn Kocatezetenin ad deiti, "Bugn" oldu-HC), 30 Haziran 2004, s.11. 155 Milli stihbarat Tekilat Mstear Emre Taner'in 80. yl nedeniyle yapt aklama. Baknz: www.mit.gov.tr/basin32.html, 5 Ocak 2007; ve Hrriyet Gazetesi, 6 Ocak 2007, s.1, manet. 156 Yenia Gazetesi, 8 Kasm 2005, s.1, srmanet. 157 Yenia Gazetesi, 14 Kasm 2005, s.1.

pedeki grnts karlm sembol (arma) Orgeneral zkk tarafndan KKK iken tasarlanm ve KKK'l konutunun nne aslmt.151[158] Cumhurbakan Ahmet Necdet Sezer, 2000'li yllarn balarnda yaanan bu sreci ankaya Kk'nde u szlerle zetledi!: "Cumh uriyet'in kurtulu ve kurulu dneminden sonraki en zor dnem!.." 1 5 2 [ 159]

"CUMHUR YET KARILAMADI"

BU

KADAR

T EHDTLE

Trk Ordusu'nun 25. Genelkurmay Bakan olan Orgeneral Yaar Bykant da, ayn dnemi, "Trkiye Cumhuriyeti kurulduu gnden bu gne kadar hibir zaman, bu kadar tehditle ayn anda kar karya gelmemitir" szleriyle ifade etti. 153[160] Bir yl nce, "Ulusal kimliimizi paralamak, 'blnmeye hazr bir Trkiye' grmek isteyenler var" 154[161] diyen Orgeneral Bykant, "Kendi ulusumuzu tabii ki seveceiz ve daha akas sevmeyenlerden de nefret edeceiz.(...) Avrupa Parlamentosu'nda, terrle mcadelemizi saldrgan askeri operasyonlar' ola158

Toplumun youn tepkileri zerine, birka ay sonra "Atatrk'l sembol" yeniden kabul edildi ve KKK subaylarnn yakalarnda ve komutanlklarda yerini ald. Toplumu "ilk" uyarma grevini Ceviz Kabuu programmzda yaptk ve 11 Kasm 2005 tarihinde canl yaynda halkn grlerini aldk. Yaptmz ankete 20 bine yakn katlm oldu. Yzde 96.17 orannda "Atatrk'l arma" istendi.-HC. 159 10.Cumhurbakan Ahmet Necdet Sezerin, ankaya Kk'ndeki 29 Ekim (2006) Cumhuriyet Bayram kabulnde (resepsiyonunda) benim soruma verdii yant. Baknz: Cevizolu, Hulki, "Ant Trkiye'ye de Dikecekler", Yenia Gazetesi, 31 Ekim 2006, s.8. (Bu aklama srasnda yanmda Takvim Gazetesi Ankara Temsilcisi ve yazar Mehmet etingle vard. O da bu szleri, 30.10.2006'da Takvim Gazetesi'nde yaynlad. )-HC. 160 Genelkurmay Bakanl Devir Teslim Treni, Ankara, 25 Austos 2006. Ayrca baknz: Cevizolu, Hulki, "Blnmeye Hazr Trkiye stiyorlar", Yenia Gazetesi, 30 Austos 2006, s.8. 161 Kara Harp Okulu 2005-2006 Akademik Yl Al Konumas.-HC.

rak niteleyen dnce ve ifade eklini esefle knyorum.(...) Bu tr ifadeleri, Trkiye Cumhuriyeti'ni uyandrmas gereken an sesleri olarak izlemekteyim.(...) Trkiye'nin ve ulusumuzun gl ve dinamik yaps, lke sevgisi, bu dnceleri ifade edenlerin yzne bir amar gibi arpacaktr" diye devam etmiti. Genelkurmay Bakanl devir treninde yapt konuma da, yaanan "teslimiyet srecini" ayrntl biimde tarihe not etti. Haftalk ke yazmda deindiim bu bilgileri buraya da alyorum: Org. Bykant: Bu dneme blc terr ve irticai faaliyetler damgasn vurmu durumdadr. (...) rtica tehdidi Trkiye Cumhuriyeti'nin kurulduu anda balamtr ve bugn de devam etmektedir. (...) T rkiye Cumhuriyeti kur ulduu g nden bu gne kadar hibir z aman, bu kadar tehditle ayn anda kar karya gelmemitir . Anlam: Son dnemde (AKP iktidar ve Org. Hilmi zkk dnemi oluyor) tm tehditler Trkiye'ye yam, askeri ve sivil nlem alnmamtr. Hi bu kadar kt duruma dmemitik. Org. Bykant: Son yllarda Trkiye'de "askerin rol" konusu ok tartlr olmutur. (...) Ancak, n yargl, bazlar yabanc devletlerce finanse edilen ve sipari zerine yaplan, doru bilgileri iermeyen ve kamuoyunu yanl ynlendirmekten baka bir amac ve ilevi olmayan ve bilimsellikten uzak bu deerlendirmeler, znt ve ibretle karlanmaktadr. Anlam: Askeri, grev yapamaz dur uma getirmek iin i ve d kaynakl (ABD ve A B oluyor) operasyo nlar dzenlemekte, ierde bunlarn maalar Trk ask erine hakaret etmek i in yabanc devletler tarafndan destekleniyor, yalan haberler yapyorlar, Trkiye'de hibir ynetici de bunlara dur demiyor, hkmet bu nlara dur demiyor . Org. Bykant: TSK'nin i siyasetle ilgisi yoktur ve olmamaldr. Ben, silah arkadalarma, bu konuda hep 1830-1918 dnemi Osmanl tarihini iyi incelemelerini neriyorum. (Burada, askerin anayasal 4 temel grevini sayyor; savaa hazr olmak, d tehditlere kar koymak ve lke karlarn korumak, niter yapy korumak.anayasann ilk maddesindeki cumhuriyetin

temel ilkelerini korumak) Anlam: 1830lu yllardaki Tanzimat ve Islahat Fermanlar ile Avrupallar Osmanl gibi bir devi kertti. Bunlar hep medeniyet projesi d iye maskeled iler. 1918'e gelindiinde de (1. Dnya Sava'nn s o nunda) , Trkiye'yi igal ettiler. Siyasi ekimeler ve askeri hatalar Trkiye'ye smrgelemenin eiine getirdi. Org. Bykant: Belirttiim 4 hususun hibiri, bizim anlaymza gre i siyasetle ilgili deildir ve bu grevler bize yasalarla verilmitir. Askerin, yasalarla verilmi grevleri yapma veya yapmama gibi bir seenei ve lks yoktur. Anlam: Trk Ordu su, bir tehdi t grd zaman bu tehdide kar koyacaktr. ster irtica olsun, ister Anayasa'nn dei tirilemez dedii Cu mhuriyetin te mel ilkelerine ynelik tehdit ols un, i ste r terr, isterse de yurt dn dan maskeli tehdit olsun biz buna kar karz. Bu konularda kimse (iktidar partisi oluyor) bize "ordu siyaset yapyor" deme sin. TSK'nin ynet imindeki komutanlarndan hibiri "Biz bunu yaparz, unu yapmayz" diyemez. nk, yasa bunu emred iyor. Org. Bykant: ahsma ynelik iki yldr sren akl, ahlak ve yasa d saldrlar konusu (...) Bu, Trk Silahl Kuvvetleri ve laik T.C. dman er odaklarn yalnz ben deil Trk milleti de bilmektedir ve inanyorum ki, yakn gelecekte maskeleri decek olan bu er odaklar yce Trk adaleti nnde gereken hesaplar vereceklerdir. Anlam: Bana "Sabetayist, Yahudi" dediler. Her trl ar ve insafsz hakareti yaptlar, internet ve cep telefonlar ile bakanlarn gizli telefonlarna bile mesajlar yolladlar. Ben bunlar yapanlar tespit ettim. Bunlar, kamuoyunun da tahmin ettii ve dile getirdii er glerdir. stihbaratmz iyi alt, bunlar tespit etti. Pelerindeyiz. u anda adlarn aklamyoruz ama hepsini biliyor ve takip ediyoruz. Yaknda adalet nne karacaz. Cezalarn biz vermeyeceiz (Son cmleyi resepsiyonda da syledi). Bunlar maskeli yayn yaptlar, kendilerini Atatrk ve milli-

yeti olarak gsterdiler ama yaknda onlarn bu maskelerini dreceiz. Aslnda drdk, yaknda kamuoyuna aklayacaz. Milli-ulusal birlii bozmak iin d destekli bu er yaynlar ve arkalarndaki baronlar ortaya kacak. (Son yazlarmdan birinde, bu er odaklarn hkmetin organlarnn ve Ulatrma Bakan'nn ortaya karmas gerektiini, karamazsa ya da karmazsa greve geldiinde Bykant'n ilk iinin bunlar ortaya karmak olduunu yazmtm.-HC'155[162]) Org. Bykant: almalarmzn g kaynan, Atatrk Dnce Sisteminin ada aydnl, geleneksel disiplin anlaymz, silah arkadal kavrammz ve Yce Trk milletinin bize kar besledii engin gven duygusu oluturacaktr. Anlam: Unu tturul maya allan ve AB t arafndan "resimlerini indirin" denen Atatrk bizim iin vazg eilmezdir. Gericileri n "ad kald" dedii Atatrk dnce sistemi adalk ve aydnlktr. Bu arada milletimizin gvenine layk olmaya alrken, "silah arkadal" kavramn da canl tutacaz. (Bir yazmda, d kaynakl tahribat etelerinin, Trk Ordusu'nu ierden ykmak iin "silah arkadal kavramn yok edin" emri verdiini vurgulamtm.-HC) Org. Bykant: iyi niyetle de olsa, baz kiiler teoriler retmektedirler. T.Cumhuriyeti'nin Sevr ile tekrar karlaacan ifade etmektedirler. TSK'nin Komutanln teslim almak zere olduum u anda ak ve kesin olarak ifade etmek isterim ki, baz mihraklar bu tr cabalar ve dier bazlar da bu tr beklentiler iinde olsa bile, ben milli gcmzn tm unsurlarn alt ederek Trkiye'yi yeniden Sevr'e mahkum edebilecek bir gcn mevcut olduunu veya olabileceini dnmyorum. Trk milleti ve devleti gldr. Hep ifade ediyorum, kendimizi gsz grmeyelim. Emelleri ve hayalleri olanlar olabilir Ancak biz onlarn bu hayallerini sndrme g ve kararlna sahibiz. Anlam: Nereden gelirse gelsin Sevr'e geit ve r162

Kitabn son dzeltmelerini yaptm Ocak 2007'ye kadar bunlar ortaya karlamad, Orgeneral Bykant yarg ve toptum nnde hesap soramad Bunlar ok mu glyd, dardan m yayn yapyordu, Trk myd, yabanc istihbarat kurulularndan destek mi alyordu, tarikat myd, neydi, niin ortaya karlamad, bilinmiyor.-HC

meyeceiz. Bunu isteyenler var, ama hayal gryorlar. Bunu yaknda anlayacaklar. Baz yerleri ele geirseler de, milli gcn t m unsurlarn alt edemezler. Byle bir g yoktur. Ordu'nun komutas artk bende. Trkiye'yi kesinlikle Sevr'e mahkum et tir meyeceim. (lk kez emekli deil, grevdeki bir komutan hem de en st komutan Sevr'i telaffuz ediyor ve byle bir tehlike olduunu, izin vermeyeceini sylyor) Org. Bykant: Kbrs'ta nemli bir askeri g bulundurmaktayz. (...) TSK birliklerinin adil ve kalc bir bar salanmadan Ada'dan ekilmeyecei, Genelkurmay ve hkmet yetkilileri tarafndan aklanarak devlet politikas haline gelmitir. Biz de bu politikann asker olarak takipisi olacaz. Anlam: Avrupa Birlii "Kbrs'tan Trk askeri ekilsin" dese de, nce kalc bar salanmaldr. Bu konuda hkmet sz vermitir ama biz asker olarak bu sz sk biimde takip edeceiz. (AKP 'nin ilk Di leri Bakan Yaar Yak da, Trk Ordusu 'nun i galci olarak adland rlacan sylemi, Annan referandumu srasnda Trk ordusu aleyhine Kbrs'ta A B fo nlar destekli propagandalar yaplm, imdiki Cu mhurbakan M .Ali Talat da bunlara destek vermlti.-HC)156[163]

CUMHUR YET DNEM NDE NE M YAPIL MITIR?.. YANIT: "HAY KR OL ASIL AR! .."
AKP Hkmeti dneminde, kimi yetkililer Mustafa Kemal Atatrk' ve yaptklarn alaya almak ve kltmek iin, "Cumhuriyet dneminde ne yapld ki?" biiminde sorular sormaya baladlar. 3 Kasm 2002 seimlerinde iktidara gelen AKP'ye daha sonra Genel Bakan olan Recep Tayyip Erdoan,157[164] Onuncu
163

Cevizolu, Hulki, "Blnmeye Hazr Trkiye stiyorlar', Yenia Gazetesi, 30 Austos 2006, s.8. 164 AKP seimi kazandnda, Recep Tayyip Erdoan Genel Bakan deildi. Ama buna ramen, seimdeki oy pusulalarnda ad "genel bakan" ola-

Yl Mar'ndaki "Demir alarla rdk, anayurdu drt batan" dizelerini eletirmek iin, "Demir alarla rdk dediler. Ne rdnz laftan baka? Ama bak, biz ryoruz, receiz inallah" dedi.158[165] Erdoan, iki yl nce de (genel seimden bir gn nce), ayn eletiriyi yapmt: "Onuncu Yl Mar okumakla Trkiye raylarla donanmyor. Bu iler lafla olmuyor. Mar oku, demir alarla r! Neyi rdn yahu, neyi?"159[166] Bu szlere yant yllar ncesinden, ta 1962'den geliyor! Falih Rfk Atay, "Bir Gece Karanlnda di balkl makalesinde yle yant veriyordu o gnklere ve bugnklere: "Ey benim sevgili vatandalarm, bugnk Trkiye'de iyi adna ne varsa Atatrk devrinde yaplmtr; kt adna ne varsa asrlardan kalmadr ve sizin gayretlerinizi beklemektedir. Bu memlekette bugn bile: - Ne yaplmtr 27 ylda? diyorlar. Hay kr olaslar! O tarihte memleketten kovulan Yunanllar getirseniz de, gittikleri yerleri gsterseniz onlar bile demez bunu! Atatrk'e, ondan da fazla Atatrkle inann. Sfrdan bugne kadar ne yaplmsa o imanla yaplmtr, bundan byle de ne yaplacaksa o imanla yaplabilir!.."160[167]

UYURG EZER NOTA!

HKMET E

NGLZ LERDEN

MUSTAFA KEMAL'N SAMSUN'A ULAMASI ngilizler'! ciddi bir endieye sevk etti. Kendilerine anakkale'yi dar eden ve "anakkale geilmez?' szn tarihe yazdran bu Trk generak yazld!.. Erdoan o tarihte siyasi yasakl idi. Seime giremedii iin milletvekili de olamamt. Sonradan hem milletvekili, hem genel bakan ve hem de babakan oldu!..-HC. 165 AKP Konya mitingi, 21 Mart 2004. 166 laan, Emin, "Tayyip Bey'in Demir Alar Taknts", Hrriyet Gazetesi, 24 Mart 2004, s.5. 167 Atay, Falih Rfk, "Bir Gece Karanlnda di, Kemalizm (Atatrk lksnn Bayraklaan Addr) Dergisi, Trkiye Kemalistler Tekilt'nn Fikir ve Yayn Organ, Yl:1, Say:3, Ekim 1962, s.5.

ralinin Anadolu'ya gitmesinden kukulanan Karadeniz itilaf Ordular Bakomutan General Milne, Savunma Bakanl'na bir nota verdi: "Dokuzuncu Ordu'nun bir tekilt olarak datlm olduu anlalm iken, buraya bir genel mfetti ve bir kurmay bakan ile byk bir kurmay heyetinin niin Sivas'a gnderildii anlalamamtr." Mustafa Kemal ise, stanbul Hkmeti'ne gnderdii ilk ifreli telgrafnda, ngilizlerin mtareke koullarna aykr olarak "ulusal haklarmz inediini" belirtti ve "ngilizler, Mahalli Hkmetin haberi olmakszn Samsun'a 100 kadar asker ve sava malzemesi kard" dedi. GALCLER arkasna alan yerli Rumlar, Trabzon'daki Pontus faaliyetlerini Merkez Ortodoks Rum Kilisesi'nde byk bir hzla srdryordu. Atina'da yaplan toplantlarda Amerikan heyeti (Westermann, Montgomery, White) Karadeniz'deki Rumlar" "Yunanistan'la birlein" diye kkrtyor, ancak "imdilik birleme uygun deil Mstakil bir Pontus Rum Cumhuriyeti kurmamz daha dorudur" yantn alyordu. Bu arada, zmir igalini protesto eden Trkler telgraflar ve mitinglerle halk uyandrmaya devam ediyordu.

Bir haber... stanbul elektrikle a ydnlatlacak stanbul'un elektrikle aydnlatlmas iin Belediye ile Elektrik irketi arasndaki mzakerelerin devam etmekte olduu aklanmtr. Henz bu hususta kat' bir karara varlmamtr.
(stikll Harbi Gazetesi, 22

Mays 1919)

stanbul Hkmeti'nin "uyurgezer" olmas halk durdurmuyordu. Osmanl bakentinde birok semtte binlerce kii mitinglere koarak, ulusal dayanmay pekitiriyordu. skdar'da 30 bine yakn insann toplanmas, daha byk mitinglerin de habercisi idi. Kadnlarmz mitinglerde hep ne kyordu. Krsye kan Sabahat Hanm, binlerce erkee "sessiz mi kalacaz diye soruyordu: "Vatan iin dklen kanlara hrmet edilmiyor. te hayat, ruhu Trk olan zmir'i, bugn bir hayat koparr gibi birer birer Konya'mz, Bursa'mz, hatta evet, btn gzellikleriyle nazarlar celp eden ok sevgili stanbul'umuzu da isteyecekler! O zaman bu hayatmza zehirli trnaklarn takp, her frsatta bizi biraz daha lme yaklatran bu kahir kuvvetler karsnda yine byle skn ve tevekkl ile mi yaayacaz? Ben buna hayr diyorum!.." Sabahat Hanm'n bu yrekli knn ardndan sz alan Doktor Ferruh Niyazi Bey de ayn heyecan srdrd: "Tarihte hibir milletin idam edildii vaki deildir, lenler bile dirilirken, yaamakta bulunan bir millet hibir zaman lmeyecektir. Hakkmz gasp edilecek olursa ocuumuzla, kadnmzla, erkeimizle hepimiz leceiz." skdar meydanndaki miting krssne genler de kp konuuyordu. Sz, skdar Lisesi rencilerinden Mazhar'a geldi: "Elimizde top yok, tfek yok, silh yok, bir eyler yok. Fakat bunlarn hepsinden kymetli bir kalbimiz var. Trk'n kan kaynyor. Kalbi her zaman vuruyor. Biz yaamak iin daima hazrz ve yaamak iin lmeye yemin ettik!.."

80 BNDEN 200 B NE...

22 Mays 1919, Perembe.. Bir, bin oluyor; binler, onbin..

Binlere binler katlyordu. skdar'daki 30 bin kiinin yan sra, Kadky'de de 20 bin kii toplanyor, Fatih Camii nnde toplanan 80 bin Trk, Sultanahmet'te 200 bine ulaarak rekoru tamamlyordu. Bahar yamurlarnn balad Mays aynda, yamurlar altnda mitingler sryor, Halide Edip mitingden mitinge kouyordu. iddetli yamur altnda halka hitap eden konumaclar, Byk Sultanahmet Mitingi ncesi Kadky'de, siyah yas bayraklaryla rtl belediye balkonuna karak halk yle uyaryordu. Gazeteci Fahrettin Bey: "Dman sesi duymak istemezsek, karde sesidir uyan bu sesten. Kalknca grr ki, akam olmu, vaktiyle uyanmayan bu sesten. Bizim artk Avrupa'ya emniyetimiz(=gvenimiz) yoktur." 20 bin kii, hep bir azdan: "Kahrolacaklar!" air Hseyin Suat Bey: "Trkler birlesiniz, nifak ve ifak(=bozgunculuk ve blcl) braknz." Mnevver Saime Hanm, bugnlere de ders olacak biimde: "Her Trk'n sylemek istedii fakat niin bilmem, yksek sesle sylemekten ekindii birka sz ben aka sylemek isterim. 161[168] Evet, ak sylyorum kardelerim! Aldatc kaynaklarn yaydklar haberlere inanmayn. Bizim tamamiyeti mlkiyetimizi muhafaza edecekler! Fakat, hangi hudut dahilinde? Bu tasrih edilmedike (=aka belirtilmedike) Trkiye'de sulh (=bar) mmkn olmayacaktr. Ben bu kanaat168

Orhan Pamuk'un "ekinmeden syledii ile Mnevver Saime Hanm'n "ekinmeden syledii arasnda ne kadar fark var!..-HC.

teyim. syan etmeyecek bir Trk kalbi de tanmyorum. Efendiler, az sylemek (=konumak), ok i grmek (=yapmak) zaman gelmitir. Biz yalnz alyoruz. Alamakla kazanlacak hak, hkrklarmz dinleyecek kalp yoktur." Biz yalnz a lyoruz. Alamakla kazan lacak hak, hkrklarmz dinleyecek kalp yoktur!. Mnevver Saime Hanm, deta, zmir'in igalinde yerli Rumlar'n duygularn anlatan Yunanl yazar Rodas'un "Ba'sbadelmevfli (=yeniden dirili'li) szlerine yant veriyordu: "Yarab! Ben kardelerime deil, nce sana sesleniyorum. Vatann felketi karsnda bir gen kzn feryadn dinle! Bu alayan anneler, ehitlerin annesi; bu boynu bkk gen kadnlar, fedakarlarn gen ei; u hkran yavrular, askerlerin yetimleri deil mi? Byle necip kavme gzya dktrmekte hikmet ne? (...) Bir millet yok edilemez. Tarihin sayfasna kendini yazdranlar varolmak erefine ulam demektir. Milletler iin de ba's-badelmevt var. te Lehistan... Milletimizin yok edilebileceine inananlar aldanacak. Heyecanlarmz, kanlarmz sndrlse bile, gsmzde milletten yaplm bir kap var ki, onda bir dmann ne ihtiras, ne korkusu yaar. (...) Ben, kendi zgrl gasp edilmi bir milletin kz olarak, istikllime nasl yryeceimi syleyeceim. Olum bana, 'Ben neyim?' diye ilk sorduu gn, ona semalardan haykran bir melek gibi, 'Byk tarihli bir Trk'sn' diye sesleneceim. Bu ses, bu hayrl ses, onun ruhunda ne frtnalar hazrlar. Ninnisini sylerken, bugnleri yank sesle ruhuna serpeceim. Ona byk Trk rknn arklarn terennm edeceim. Kundana mimarlarn yapt bu abideleri ileyeceim. Masallarda Fatih'leri, Yavuz'lar anlatacam. Mendilinde, kitabnda, czdannda, fesinde hep zmir'ler grecek. lrken ona, babamdan kalan altn kakmal klc, rafta sarl duran bayra bir miras olarak vereceim. Ve kulana gizli

bir vasiyet syleyeceim. te o gnden itibaren, galiplerin takt zincirler zlmeye mahkumdur. nk o gn olumun kalbine ektiklerim hrriyet iekleri olarak aacak, kzl isyan olarak taacak.(...)" Halide Edip de, "aldatc kaynaklarn" yayd haberlerin moralleri bozmak ve teslimiyeti salamaya ynelik olduunu vurgulad: "Yalan haberlere inanmaynz." 20 bin kii: "nanmyoruz.. nanmyoruz!.." AYNI GN, bir ngiliz generali, Merzifon'a gitmek zere bir Amerikan gemisi ile Samsun'a ulat. Durumu yakndan izleyen Mustafa Kemal, ngilizlerin Anadolu'nun ilerine yaylmasna kar stanbul Hkmetini uyard. Yunus Nadi de, hapisten km, Yenign gazetesini karmaya balamt. "ALAYAN MNARELER ALTINDA YEMN EDNZ. BAYRAIMIZA HANET ETMEYECEZ.." Bu szleri duyan 200 bin Trk, Sultanahmet Meydan'n byk bir igal protesto alanna evirmiti. Kadky mitinginden bir gn sonra, stanbul Sultanahmet Meydan'na akan ikiyz bin Trk, zmir'in igalini kutlamak iin sokaklardan zmir limanna akan yerli Rumlar'a ve tm dnyaya cevap veriyordu. 50'nin zerinde sivil kurulu (cemiyetler), renciler ve siyasi parti yelerinin de dahil olduu 100 bin Trk' Sultanahmet Meydan'ndaki tarihi yaplarn arasnda bir araya getirmiti. Kum gibi kaynayan bu yasl ve mutsuz Trk kalabal kadnlardan, erkeklerden, yallardan, genlerden, askerlerden, subaylardan meydana gelmiti. (...) Btn meydanlar, evlerin balkonlarn, aalarn stlerini, camilerin duvarlar ile kubbelerin stlerini, minarelerin erefelerini ve damlar doldurmutu.162[169] stikll Harbi Gazetesi'ne gre ise meydan, "mahere" dnmt.163[170]
169 170

Dinamo, Hasan zzettin, a.g.e,, C.2, s.216. stikll Harbi Gazetesi, 24 Mays 1919, 8.1. (Gazeteye gre meydandaki kalabalk 100 bin, Halide Edip'in aktardna gre 200 bin kii idi. Baknz:

Matemi anlatmak iin siyah tllerle kaplanan Trk bayraklarnn donatt meydandaki pankartlarda unlar yazyordu: Trk hrdr, esir olamaz. Hak isteriz. 2 milyon Trk, 200 bin Rum'a feda edilemez. Yaamak istiyoruz. Mslman lmez ve ldrlemez. Halide Edip'ten nce krsye kan air Mehmet Emin, "Ey Avrupa, ey Amerika, bunun mesuliyeti sizin olacaktr" diyerek, igal altnda bile henz tam birlik olamayan Trkler'e, "nce aramzdaki nifak ldrelim" arsnda bulundu. Daha sonra kitleyi, Tevfik Fikret'in iiriyle coturdu: "Zalimin topu var, gllesi var, kal'as varsa, Hakkn da bklmez kolu, dnmez yz vardr." "MLLETLER DOSTUMUZ, HKMETLER DMANIMIZDIR." szleri ile bugne kadar yaayacak bir zl sz(vecizeyi) syleyecek olan retmen Halide Edip, tarihe geecek klarndan birini yapmak iin, siyah yas rtleriyle rtlm krsye emin admlarla geldi: "Kardelerim, evlatlarm!.." Meydan cokuyla dalgalanmaya balamt: "Ruhu gklerde olan 700 senelik anl tarihimiz, bu minarelerden bugn Osmanl tarihinin faciasn seyrediyor. Bu muazzam, bu tarihi meydanda zafer alaylar tertip eden ecdadmzn ruhu bizi seyrediyor. Dnyann br ucuna at sren nmalup Mslman tarihinin bedbaht bir kzym. Bugn de dnk kadar kahraman ve talihsiz Trk milletinin anasym. Millet nmna, ecdadmzn bizi seyreden ruhlarna yemin ediyorum. Bugn kollar kesilmi olan Trk'n kalbi, eski cesaret ve ecaatini (=yiitliini) kaybetmemitir. Yemin, ediyorum ki Osmanl sancana, tarihine hyanet etmeyeceim. Kardelerim, evlatlarm, Osmanl topranda byle muazzam, byle tarihi bir gn
Advar, Halide Edip, a.g.e., s.32. -HC)

belki bir daha idrak etmeyeceiz. Evlatlarm, yle bir gn olur da bir daha toplanamazsak, iimizde lenler olursa, Trk'n istikll bayrayla mezar zerine geliniz. Benimle beraber yemin ediniz. Trkiye'nin istikll ve hak hayatn alaca gne kadar hibir korku, hibir meakkat nnden kamayacaz." ngilizler'in havadan uakla izledikleri Sultanahmet Meydan'n hnca hn dolduran yzbin Trk yemin ediyordu: "Vallahi... Vallahi..." "700 senenin tarihini, a layan minareler alt nda yemin ediniz. Bayra mza, ecdadmzn namusuna ihanet et meyece iz. Bu uurda can vermekten ekinmeyece iz!.." Aylar sonra "Kemal'in askerleri ilerlemeye balad zaman, bu ifadeler yle olacakt: "Trk ve slm Ordusu, Trk ve slm Ordusu! Sen evvel Kl Arslan'n elinde harekete gemi bir ecel, Ftih'in elinde yerinden oynam bir zelzele, Selim'in elinde de hiddetinden kkremi bir arslan gibi giderdin. imdi de git. Trk ve slm Ordusu, ecelden bir kasrga gibi, intikamdan bir zelzele gibi, Selim'den kalm bir arslan gibi git! (...) yleyse aziz ordu, atacan gllelerde bin senenin arl, atelediin barutlarda btn o muazzez yerlerin yakc iddeti, saplayacan snglerde milyonlarca aile tel'inlerinin kahredici kudreti bulunsun. Sebatn(=kararlln) marur kayalardan, savletini(=ileri atlma, saldr) kzgn yldrmlardan, dehetini comu nehirlerden al."164[171] Miting sona erdikten sonra bir heyet, Harbiye Nzn evket Turgut Paann eliinde saraya giderek Vahidettin'e halkn
171

Eski, Mustafa, a.g.e., 1998, s.66 ve 358.

isteklerini bildirdi, Padiah ise gelen heyete u d verdi: Azmz aalm baralm, sesimizi ykseltelim. Fakat elimizi kaldrmayalm."165[172] YIL 2006: "DK DURACAIZ AMA DKLEMEYECEZ!"... Babakan Recep Tayyip Erdoan, AKP'nin stanbul 2. Olaan il Kongresi'nde "AB dayatmalarna" kar karken yle konutu: "Biz dik duracaz ama diklemeyeceiz, anlaymz bu."
166[173]

2006 ylnda tartma yaratan bu szler ilk deildi. Tayyip Erdoan, iki yl nce de ayn szleri kullanm, ama bu kadar dikkat ekmemiti. Erdoan AKP'ye katlmlar nedeniyle stanbul'daki Cevahir Sosyal Tesisleri'nde dzenlenen trende de, "AK Parti gerilim politikalar zerine siyaset yapmay isteyen parti deildir.(...) AK Partililer olarak her zaman dik duracaz ama hibir zaman diklemeyeceiz Aslnda bu Trk Milleti'nin onurlu duruudur" dedi!. 167[174] TARH SULTANAHMET MTNGNDEK cokuyu srdrmek iin birok semtte daha ak hava toplantlar yaplmas kararlatrld. Ancak, ikiyz bin Trk'n tepkisini gren ngilizler, mitingleri yasakladlar. SAVALARDAN yorgun dm Trk milleti halsiz, mecalsiz olmasna ve tm engellemelere karn yeniden arklarn slatyor, yola kmak iin kepekli undan yol ekmekleri hazrlyordu.
172

25 Mays 1919 tarihli (8007 numaral) kdam Gazetesi'nden aktaran Cell Bayar (Baknz: a.g.e., Cilt 6, s.100.) 173 Anadolu Ajans'nn haberi, 17 Haziran 2006, Baknz: www.hurriyet.com.tr/gundem/4600457.asp?gid=71. 174 TC Babakanlk Basn Merkezi'nin haberi, 4 Ocak 2004, Baknz www.bbm.gov.tr/modules.php?name=News&file=article&sid=23.

ocuklarnn matemi ile salar aaran yal babalar, kardelerinin yas ile hrslanan genler, kocalar nceki savalarda ehit olduu iin dul kalan kadnlarmz lm ve namus arasnda kararlarn vermek zereydi: "Ya istikll ya lm!.." "Ulusal yas" (Mill matem) srerken, okullar kapatld, 3 bine yakn muallim ve muallime (bay ve bayan retmen), "anl bir biimde lmeye her an hazrz" diyerek toplu yemin ettiler. "Trk evltlarn hakszlklara kar syan hisleri le yetitirece iz!.." YUNAN GAZETELER, psikolojik sava srdrrken ilgin bir propagandaya bavurdu: "Trkler'in damarlarnda Rum kan var!.." Yunan askeri propagandasna gre, Trkler aslnda Rum oluyordu!.. Bu propagandann amac, Trkiye'de Rumlar'n Trkler'den daha kalabalk olduu, yani aslnda, igal edilen blgelerin Rumlar'a ait olduu ve geri alnd sav idi. TARH: KASIM 2004 ... Fransa Cumhurbakan Mitterrand, Avrupa Birlii (AB) kapsnda bekleyen Trkiye hakknda ok tartlan bir aklama yapt: "Aslnda hepimiz Bizans'n ocuklaryz!.." Bu sz, "Hepimiz kardeiz" anlamnda deil, "Bizim Bizansl olduumuz biliniyor, ama siz Trkler'in atalar da Bizansldr. Trklkle vnmeyin" anlamnda sylendi. Biraz daha derinletirirsek, "AB yelii iin istediklerimize bouna itiraz etmeyin" demek oluyordu. Tpk, devam idi: igal dnemindeki Yunan propagandasnn

"Trkler'in damarlarnda Bizans kan var!.." Trkler, 20. yzylda olduu gibi 21. yzylda da "tarihsiz braklmak" isteniyordu.. Avrupa'nn "bilimsel rklnn politik silah olarak kullanlmas karsnda Trk bilim insanlarnn sesi rtlyordu. Dorusu uydu:

"Bizans'tan 2.400 yl nce Trkler stanbul'da yayordu.. Yani, aslnda Bizansllar Trk ocuklar olabilirdi!.."168[175]

YABANCI PARASIYL A SATIN ALINMI GAZETE VE DERNEKLER

"Yabanc parasyla satn alnm derneklerin etkinliklerine ve bu gibi gazetelerin zararl yaynlarna son verilmelidir, (zellikle subaylarn ve memurlarn bu gibi derneklere ye olmalar kesinlikle yasaklanmaldr.)" Mustafa (1919)169[176] Kemal

BRLK YERL -BASIN ise, tehlike karsnda halk uyarmyor, yabanc sermayeye ve hkmetin ltuflarna bel balayp, anak yalaycl yaparak ngiliz igali istiyordu. "z sz doru, siyasi Osmanl gazetesi"(!) sloganyla yaynlanan ALEMDAR (Bayraktar, nder!..) adl gazete, bu hainliini "igal bayraktarlna kadar gtrmt, igalin ana sorumlusu ngilte175

Aratrmac Halk Tarcan'a gre, "Bu konudaki bir belge yaklak ikinci bin tarihli, Erenky yaztdr. Asla Hristiyan olmam olan Konstantin'in Dou Roma mparatorluu'nu kuru tarihi 395'tir. Demek ki, n atalarmz stanbul'da, Bizans'tan 2395 yl nce mevcuttur." Baknz: Cevizolu, Hulki, "Chirac 'Trk ocuu' kt", Yenia Gazetesi, 23 Kasm 2004, s.1 176 Mustafa Kemal'in 20-22 Ekim 1919 tarihli "Amasya Mlakat" ya da "Amasya Protokolleri" diye bilinen belgedeki szleri. Toplam 5 Protokol'n 4.s olan bu belge "gizli" olduu iin, dierlerinin aksine imzalanmamtr. Baknz: Atatrk'n Btn Eserleri. Cilt:4, a.g.e., s.348. (Trkeletirme bana ait-HC)

re'yi vmek iin bin bir yola bavuruyor, "ngilizler'in bizi hibir zaman elme takp sendeletmediini" ileri srerek yle yazyordu: "ngilizleri istiyoruz.. Trkler'in kendi gleri ile adam olmalarna imkn yoktur. Bu ac ama hakikattir. Yatamza serilmeden nce, bir kere daha Trkler ellerini ngiltere'ye doru uzatmaldr. Zaten 3 gndr ehrin her tarafnda, Trkiye'nin ngiliz mandasna terk edilmesi in imza toplanyor, imzalar 40 bine ulamtr. Trkler'i ancak ngiliz idaresi koruyup, kurtarabilir." "Dnyada insan diye yaamak isteyenler, insan olmak vasflarn ve kudretini kendilerinde grmelidirler. Bu uurda her trl fedakrla raz olmaldrlar Yoksa hibir medeni millet, onlar kendi srasnda ve safnda grmek istemez." M ustafa Kemal (1919) " 1 7 0 [ 177]

Mustafa Kemal, bu alaltc szlere Nutuk'ta tarihi yant verecekti: "Yetersiz (ciz) ve korkak insanlar, herhangi bir ykm karsnda Ulus'un da duraksamasna ve ekingen bir duruma gelmesine yol aarlar. Gszlk ve duraksamada (beceriksizlik ve tereddtte) ylesine ileri giderler ki, sanki kendi kendilerini
177

Grgl, smet, Dr., a.g.e., s.188

alaltrlar. Derler ki: 'Biz adam deiliz ve olamayz! Kendi kendimize adam olamayz. Varlmz, balsz(kaytsz) koulsuz(artsz) olarak yabanc bir devletin eline brakalm.' Balkan Savalar'ndan sonra ulusun, zellikle ordunun banda bulunanlar da, baka biimde, ama gene bu anlayla i grmlerdi. Trkiye'yi, byle yanl yollarda dalma ve yok olma uurumuna srkleyenlerin elinden kurtarmak gerekir. Bunun iin bulunmu bir gerek vardr, ona uyacaz. O gerek udur: 'Trkiye'nin dnen kafalarn bsbtn yeni bir inanla(imanla) donatmak. Btn ulusa salam bir i gc(mnev g)vermek. "171[178] (Parantezleri ben ekledim.-HC) Hkmet ve ordunun ba nda bulunan lara At atrk' n yant buydu.'.. "Kendini ve Trkler'i kk grme" eski bir detti aslnda. Osmanllar'n son dnemlerinde, Bat'nn etkisiyle gelien bu "kimliksizletirme" ve "Bat kimliini benimseme", neredeyse ada bir deer olarak toplumun damarlarna rnga edilip, uyuturulmutu. Bunun yazl bir anlatmn da "93 Harbi" denen 1876-77 yllarndaki Trk-Rus Sava dneminde, Anadolu Ordusu Bakumandan Mareal Gazi Ahmed Muhtar Paa'nn zel kalemi denebilecek grevdeki Mehmed Arifin kitabnda gryoruz. "Zannederim biz de adet haline gelen kendini kk grme, efkat dilenme gibi psrklklar, bir ahsn edep ve terbiyesinin delili saylmakta. Bu sebepten, i erleri saydmz zincirsiz aslanlar karsnda o kadar klmz ki, tarihi deil, yaknda hayat kaynamz olan imanmz da buhara evirerek btn btn yok olacaz."172[179]

178 179

Nutuk (Sylev), a.g.e., s.310. Arif, Mehmed, a.g.e., s.18.

DNK VE BUGNK AL KEMALLER 1 7 3 [ 180]

Kurtulu Sava'nda emperyalizme hizmet eden satlk, kiralk ya da doldurma kalemler deyince en bata Ali Kemal, Refi Cevat Ulunay, Refik Halit ve Sait Molla akla gelmektedir. Bir rnek olarak Ali Kemal'i anlatmak yeterlidir. Ali Kemal'in asl ad Ali Rzadr, 1869'da stanbul'da dodu. 1.Dnya Sava sonrasnda, stanbul igal altndayken, Milli Mcadele aleyhindeki yazlar yazm, ama igal kuvvetlerine dost bir yazar ve-politikac olmutur. Mandaclk ve ihanetin sembol olarak nlenmi, bu nedenle ad Artin Kemal'e km, bugnk mandaclarn nderi olmutur. Gazeteci ve yazarl ile tannmasna ramen, bunlarn yan sra Damat Ferit Hkmetlerinde Milli Eitim ve iileri Bakanlklar da yapmtr. Hayat hep yurt dnda geiyor. 1869'da stanbul'da douyor ama henz 17 yandayken Paris'e gidiyor(1886). Sonra, Cenevre, stanbul (1 yl), Halep, stanbul (2 yl), Paris, Brksel, Msr ve Londra. ngiliz'le evlendi. (ngiliz ajan rahip Frew ile ok yaknd. Atatrk Nutuk'ta bunun da haince faaliyetlerini anlatmaktadr.) ngiliz Muhipleri(Dostlar) Cemiyeti'nin "onur yesi" idi. Hayat srekli kama-kovalama ile geiyor. Bu fizker, olduu gibi, dnsel olarak da byle. Vur-ka taktii iinde bir hayat sryor. Gazetecilii srasnda sahtecilik ve "intihalin" de kt rneklerinden birini oluturuyor. Fransz basnnda yaynlanan rportajlar evirip, kdam Gazetesi'ne gndermi, bunlar kendi zgn rportajlar gibi yutturmutur. Gazetecilikteki bu sahtekarlklar da Hseyin Cahit tarafndan ortaya karlmtr.
180

Cevizolu, Hulki, "Dnk ve Bugnk Ali Kemaller", Babakanlk Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu-Atatrk Aratrma Merkezi Bakanl tarafndan dzenlenen "Doumunun 125.Ylnda Ulu nder Mustafa Kemal Atatrk Uluslararas Sempozyumu'nda sunulan bildiri", TDK Salonu, Ankara, 16 Mays 2006. O tarihte hazrladm bu metin iin, Hasan Pulur'dan (Milliyet, 28 ubat 2002, 26 Ekim 2005) ve Turgut zakman'dan da (zakman, Turgut, "Vahidettin, M.Kemal ve Milli Mcadele", a.g.e.) yararlanmm IH

Trkiye'de (stanbul'da) olabildii srelerde bir eyler kapyor: 1.Damat Ferit Paa Hkmeti'nde Eitim Bakan (Maarif Nazr), 2.Damat Ferit Hkmeti'nde ise ileri Bakan (Dahiliye Nazr) oluyor!.. Atatrk Samsun'a kt gn ileri Bakanl koltuunda oturuyor, ilgintir, yaklak bir ay sonra, 26 Haziran 1919'da grevinden istifa ediyor!.. Bakanlk grevleri ile deil, kdam, Peyam ve Peyam- Sabah gazetelerindeki Milli Mcadele kart ve hakaret dolu yazlaryla ne kt, n yapt. Mustafa Kemal'in ordudan azlini salad. Kendisini line kadar gtrecek, igalcileri savunan Milli Mcadele aleyhindeki yazlar, halk tahrik ediyordu. Ders verdii Darlfnun Edebiyat Fakltesi'nde siyasi tarih derslerindeki tahrikleri, 31 Mart olaylarna kadar gitti. 31 Mart kalkmasn bastrmak zere Selanik'ten gelen Hareket Ordusu'ndan korkarak yeniden Paris'e kat (1909). 4 Kasm 1922 tarihinde stiklal Mahkemesi'ne karlmak zere Ankara'ya gtrlmek zere evinden alnd. Ama, zmit'te 1. Ordu Karargahnda Komutan Sakall Nurettin Paa'ya teslim edildi. 6 Kasm'da Paa ile grmesinden dar karken, bina dnda bekleyenler tarafndan lin edildi . ileri Bakan olduu srada, Redd-i lhak ve Mdafaa-i Hukuk gibi yeni kurulan milli rgtlerin telgraflarnn ekilmesini yasaklar ve Yunanllar'la atmaya balam olan Milli Kuvvetler'in bastrlp datlmas iin genelge yaymlar. Hkmet, igalin protesto edilecei stanbul'daki mitingleri yasaklar. Yazlarndan baz alntlar: "Kurtuluumuza son darbe, bu (milli) harekettir." (Peyam, 29 Ekim 1919) - "M.Kemal ve Rauf Bey ikbal hrs iindedirler. Siyasetten habersizdirler. Milli Kuvvetler, ate olsalar, cirimleri kadar yer yakarlar." (Peyam, 14 Kasm 1919) - 'Kuvayi Milliye ancak etecilik yapar, vurur, krar, geirir." (Peyam- Sabah, 2 Mart 1920) "Milli Tekilat yok etmek, millet iin var olma mesele-

sidir. Dahildeki Mslmanlar bilmelidir ki, o alaklara kar kanlar dine, halifeye, millete, unutulmaz hizmetlerde bulunmu olacaklardr." (Refi Cevat Ulunay, Alemdar, 4 Nisan 1920) "Byk Millet Meclisi, kk heriflerin eseridir" (Peyam- Sabah, 28 Mays 1920) "Anadolu'nun henz istilaya uramayan yerlerini M.Kemaller'den, Ali Fuatlar'dan, o ipsiz sapsz, aklsz fikirsiz zorbalardan, canilerden temizlemelidir. Kan, can, mal ne pahasna olursa olsun, temizlenmelidir!" (Peyam- Sabah, 5 Austos 1920) - "Anadolu Trkler'i eriat hkmne ve Padiah fermanna dayanarak, bu aklabanlara hadlerini bildirmelidir." (Peyam- Sabah, 13 Nisan 1920) (Ankara'da TBMM'nin ald tarihte, stanbul'da Kuvayi Milliyecileri yarglamak iin Divan- Harp'ler kurulur. ki gn sonra, 25 Nisan'daki yazs:) dam! dam! M.Kemal cezasn bulacak!" (Nemrut Mustafa Paa'nn bakanln yapt Harp Divan, 11 Mays'ta M.Kemal'i idama mahkum eder.) Ali Kemal 'in olu bykeli Zeki Kuneralp'tir . Zeki Kuneralp babasnn lin edilmesinden 20 yl sonra Dileri Bakanl'na girdi, Trkiye'nin Bern, Londra ve Madrid bykeliliklerini yapt. (Ei 1978'de ASALA tarafndan Madrid'de ldrld.) (Ali Kemal'in torunu, Zeki Kuneralp'in olu, Selim Kuneralp de Trkiye'nin Stockholm Bykeliliinden sonra Seul Bykeliliini srdrmektedir.) Ali Kemal, Hrriyet ve tilaf Partisi'nin nde gelenlerinden biri idi. Bu parti 1911'de, t tihat ve Tera kki iktidarn devirmek i in kurulmutu. inde din adamlarndan, en keskin Bat yanllarna kadar pek ok kii vard. Hrriyet ve tilaf Partisi, 13 Ekim 1919 tarihinde hkmete bir muhtra vererek, Kuvayi Milliye'nin "milli kuvvetler" deil, Kuvayi Bagiye yani, "asi kuvvetler" olduunu vurgulad ve buna gre nlem alnmasn istedi. Hkmet de, bu parti ile ngilizler'in desteini arkasna alarak Milli Mcadele'ye kar yerel ayaklan-

malar kararak, ete hareketlerini destekledi: Adapazar Olaylar (Ekim 1919), eyh Recep Olay (18 Ekim 1919), Birinci Anzavur Ahmet Ayaklanmas (25 Ekim-30 Kasm 1919), Birinci Bozkr Ayaklanmas (27 Eyll-4 Ekim 1919), kinci Bozkr Ayaklanmas (20 Ekim-4 Kasm 1919) Ali Kemal, ileri Bakan olduu dnemde, Atatrk'n Samsun'a kndan 6 gn sonra (25 Mays'ta), Mustafa Kemal'in "cebren ve mahfuzen" geri gnderilmesi emrini verdi. Ali Kemal ile H rriyet ve tilaf Partisi, 16 M art'ta stanbul 'un i galine de ok sevinir. Ancak bir zntleri vardr: "Bu i gal bir nlem niteli indedir ve g ecikmitir!..." Ali Kemal'in gazetesi Peyam- Sabah'da, Kuvayi Milliye'ye kar hkmet bildirisi ve fetvalar yaynlanr. Bunlar ngiliz, Fransz ve Yunan uaklaryla Anadolu'ya atlr. Bu fetva ve bildirilerde yle deniliyordu: "Padiahtan izinsiz olarak istilac lara kar direnen milliyetileri tek tek veya topluca ldrmek, din gere i ve grevidir. Bu uurda lenler ehit, ldrenler gazi say lr."

BUGNK AL KEMALL ER
Bugnk Ali Kemallerin says daha fazla. Bunlar AB ve ABD ile ibirliinin "kaytsz koulsuz" savunucular olarak ortaya kyorlar: "Biz adam olmayz. Kendimizi ynetemeyiz. Kanunlar karamayz. Kendi kendimize uygarlaamayz. Ancak AB dayatmas (sopas) ile bir eyler yapabiliriz. nsan haklar o zaman yrrle girebilir." Yabanclarn "kanun zoruyla tarih yazma" komedisini destekleyerek, dnce zgrl ad altnda PKK ve szde Ermeni soykrm iddiasn destekliyorlar. (...) Birlik ve beraberliimizin simgelerinden Milli Marmz

karalayarak, tam tersi propaganda yapyorlar, "Milli Mar'n szleri blc" diyebiliyorlar!.. Milyonlarn gznn iine bakarak, televizyon canl yaynlarnda, Trk Silahl Kuvvetleri'nin ad deimelidir" diyerek, "Trkiye Silahl Kuvvetleri" adn nerebiliyorlar!.. Genelkurmay Bakan Org. Hilmi zkk'n bile, "Terr rgt, AB vastasyla isteklerini Trkiye'ye dikte ettiriyor" demek zorunda kald 2005'deki Genel Deerlendirme toplantsndaki konumasna ramen, PKK'nn siyasallamasn aka savunabiliyorlar!.. "PKK terr rgt deildir" diyen belediye bakanlarna; "Krdistan'n bakenti Diyarbakr'a geldim" diyen AB mfettilerine, milletvekillerine; "Ermeni soykrm yoktur, diyemezsiniz" diyen AB lkelerine destek kyor, aka savunuyorlar!.. Terr rgt ba calan'n affedilmesini isteyebiliyor, terrle mcadele etmek iin karlmak istenen yasalar engellemek iin ise, ellerinden gelen propaganday yapyorlar!.. Avrupa Birlii fonlarndan srekli olarak beslenip, onun propagandasn yapyorlar!.. Oysa Atatrk: "unu bilmenizi isterim ki" diyordu; "Biz, emperyalistlerin penesine den bir ku gibi yava yava, sefil bir lme mahkum olmaktansa, babalarmzn olu sfat ile vurua vurua lmeyi tercih ediyoruz." Trk Vatann deil, baka vatanlar seviyorlar; elden kmas tehlikesine aldrmyorlar. Oysa baknz vatan airimiz Namk Kemal ne diyor: "Vatan bize klcmzn ekmeidir. Bir millet, vatann sevmezse ok zaman gemez, vatann, vatan sevgisiyle dolu olan baka milletlerin istilas altnda grr." Bu topraklarda, Ali Kemallere kar Mustafa Kemaller'in saylamayacak kadar ok olduuna ve dip dalgas olarak ahlanan bu yurtseverlerin, Atatrk'n kurduu Cumhuriyeti sonuna kadar yaatacana inanyorum.

"ngiliz paras burada Trkiye'yi mahvetmek iin harcanr." Mustafa (1919)174[181] Kemal

"NGLZ DOSTLARI", hedeflerine ulamak iin bir cemiyet (sivil toplum kuruluu-STK) kurarak rgtleniyor, igal ve ngiliz bayraktarl yapan szde Trk basnna (Alemdar Gazetesi, Sabah Gazetesi ve Trke stanbul Gazetesi) destek oluyordu. "ngiliz Muhipleri (ngiliz Dostlar) Cemiyetinin kurucularndan Sait Molla, Anadolu'daki tm belediye bakanlarna telgraflar ekerek, u isteklerde bulundu: "ngiliz taraftarl kuvvetlendirilmeli ve sratle yaylmaldr. Trkiye iin tek kurtulu yolu ngiliz idaresi altna girmektir. Bu maksatla Cemiyet'in ubeleri kurulmal ve ngiliz taraftarln yaymak iin gayret sarf edilmelidir."

YABANCI PARASI YLA SATIN ALINAN BANKA VE HABERL EME RKETL ER

"Tam bamszlk demek, elbette siyasa, maliye, ekonomi, adalet, askerlik, kltr... gibi her alanda tam bamszlk ve zgrlk demektir. Bu saydklarmn herhangi birinde bamszlktan yoksunluk, ulusun ve lkenin geek anlamyla b181

Mustafa Kemal'in 15 Ekim 1919'da Amerikan basnna (United Sl.i Press) yapt aklamadan. (ngiliz Dileri Bakanl Arivleri, 406/41, No: 140/5) Bill N. imir'den (ngiliz Belgelerinde Atatrk, 1919-193H) akl Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt:4, a.g.e., s.314.

tn bamszlndan sunluu demektir.(...)

yok-

Eer ulusumuz bunu kabul etseydi, bunu kabul edecek eilimde olsayd, iki yldan beri savamak hi de gerekli olmazd. Daha Atekes Anlamas'nn ertesinde suskunluk durumuna geilebilirdi." Mustafa Kemal (1921 )175[182]

2000'L YILLARIN BALARI... Artk bilinlenen Trk halk, eer byle olacaktysa, biz bu Kurtulu Sava'n niin yaptk?" diye sormaya balad. te Atatrk de, yukardaki sz ile ayn durumu dile getiriyordu, bugnleri gren dehas ile... AB Dostlarnn kurduklar dernekler, vakflar, ak toplum enstitleri, AB fonlarndan aka maddi destek alyor ve srekli Avrupa Birlii bayraktarl yapyordu. Yabanclara kar "cesaret" yerine "esareti" yeleyen bu kesim, "ekonomideki teslimiyeti"; "Yaasn yabanc sermaye giriyor!. Kresel sermaye bizi tercih ediyor, biz gl bir lkeyiz" yalanlar ile rtyordu!.. Bu yalanlar syleme gerei niin duyuluyordu?.. Bir insan nefes alp, ekmeini yedii lkesinin teslim olmasn niin isterdi?.. Bu sorunun yantn ararken, yaanan gerekleri tarihe kaydedelim.. IMF akrebinin kskacnda skan Trkiye, ekonomik bamszln yitiriyor; AB'nin Gmrk Birlii'ne ye olmasndan dolay da, 2006 yl sonundaki zarar, yaklak 200 milyar dolara ulayordu!., zelletirme ad altnda, stratejik kurulular ve tesisler ile ekonominin can ve kan damar bankalar yabanclarn
182

Nutuk (Sylev), a.g.e., s.302.

eline geiyor; tm haberleme sistemi yabanclarn denetimine giriyordu. Recep Tayyip Erdoan bakanlndaki AKP'nin iktidarda 4. yln tamamlad 2006 yl sonunda, yabanclar tarafndan satn alnan Trk bankalarn durumu yle oldu: Trk Ekonomi Bankas, Fransz BNP Paribas ile ortak oldu; Dbank, Fortis'e satld; Denizbank, Dexia'ya satld; Finansbank, Yunan milli bankas NBG'ye satld; Garanti Bankas'nn yzde 25,5 pay GE'ye satld; Yap Kredi Bankas, Ko-UniCredito'ya satld; C Bank, srail bankas Hapoalim'e satld; ekerbank, Kazakistan bankas Turana satld; Tekfenbank, Yunan bankas EFG'ye satld; MNG Bank, Lbnanl Hariri ailesine satld; Adabank, Kuveyt bankas The International Investor'a satld; Akbank'n yzde 20 pay, Oyakbank, Alternatif Bank ve Halkbank ise srada bekliyor, satlar son aamaya geldi. 2006 Eyll sonu bilano verilerine gre, bankaclk sektrndeki 460 milyar YTL'lik aktifin yaklak 120 milyar YTL'lik ksm yabanclarn denetimine gemi oldu!.. Borsa zerinden "take ver" denilen "ele geirme" yntemiyle byk hisseleri yabanclarn eline geenler bunlarn dnda. GSM denen cep telefonu (ya da, kablosuz telefon) ann yan sra kablolu telefon hizmeti veren Trk Telekom irketi de yabanc denetimine girdi. Bu zetle u anlama geliyordu: Yabanclarn denetiminden gemeden Trkiye'de Trkler, birbiriyle telefon grmesi yapmas mmkn deildir!.. Tpk, neredeyse yabanclarn denetiminden gemeden bankalar zerinden para

hareketi yapmann mmkn olmamas gibi!.. "Trk" adn tayan devletin Trk Telekom'unu, Lbnanl Hariri Ailesi satn ald. Artk "Hariri Telekom" ya da "Lbnan Telekom" denmesi gerekirken, Trk ad da onlarda kald. (Durumu bilmeyen sade vatandalar, bu irketi Trkiye'ye ait sanmakta devam edecekti.) zel irkete aitken TMSF (Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu) adl devlet kurumunun ynetimine geen Telsim adl cep telefonu irketi de ngiliz irketi Vodafone'a satld.. Bu irket, Yunanistan'da da faaliyet gsteriyordu. Ancak, orada "tele-kulak skandal"na karm ve ceza almt. Vodafone adl ngiliz irketinin suu, Yunan Genelkurmay, Babakan ve 4 bakan dahil pek ok resmi kuruluun telefonlarn yasa d olarak dinlemeye almasyd!.. imdi bu irket Trkiye'de faaliyet gsteriyor: "Yaasn yabanc sermaye geldi!. Bizi seviyorlar!.. Biz de byk lke oluyoruz!.."

ASKER KERT ME PROPAG ANDASI I..

"NGLZ SEVERLER" almalarn youn biimde srdrrken, "Yunan severleride bo durmuyordu. Fener Rum Patrikhanesi'ne bal zmir Metropoliti Hrisostomos, yanna mfty de alarak, mahalle mahalle dolayor ve Yunan igalini gzel gstermek iin youn aba harcyordu. Bir gazete haberi... apka rna hcum! dkknla-

ZMR- Yunan igalinin balamas ile ehrimizdeki apka dkknlarna hcum olmu, bir tek apka kalmam, hepti satlmtr.

(stikll Harbi Gazetesi, 27 Mays 1919)

AYDIN DT!..Tarih 27 Mays 1919, Sal.. Trkiye aleyhindeki propaganda almalar ok ynlyd ve sonuca ulayordu. Bunlardan biri de, Trk subaylar aleyhindeki sylentiler idi. Henz internet olmad iin bugnk "nternet dedikodular'' yerine "sylentilerden" yararlanyordu dman. Ona yataklk eden Hrriyet ve tilaf Partisi'nin propagandas sonucu Aydn, talyanlar'n at yoldan ilerleyen Yunanllar tarafndan igal edilmiti. Fiziki ve asker direnci kran manevi yolu aan Hrriyet ve tilaf Partisi'nin propagandasnda u yalanlar syleniyordu: "Mukavemet hakkndaki teviklere kaplmaynz. Felket getiriri. Memleketimizde subaylarn bir dikili aac yoktur. Onlar, imdiden sonra subay kalamayacaklar iin milleti kendi emellerine alet etmek istiyorlar. Onlara uymaynz. Almanlar, Avusturyallar, Bulgarlar mttefikimiz olduu halde biz itilf Devletleri ile baa kamadk. imdi biz mi buuk kii ile kacaz? Biz hkmetten daha m iyi biliriz? Elbette bize zarar var ki, hkmet skneti emrediyor." Bugnk durumda Hrriyet ve tilf Partisi'nin yerine istediiniz bir partiyi koyun, kampanyay o yapyor olsun. Yukardaki szleri de, ABD ya da AB'nin (veya Rusya'nn) smrgeletirme, Trkiye'yi teslim alma isteklerine direnenlere kar sylyor varsayn. Bakalm arada fark var m?.. Kampanya halk arasnda ok baarl oluyordu, istiklal Harbi Gazetesi'nin verdii habere gre 176[183], kahvehanelerde pinekleyen insanlar bile, nlerinden geen Trk subayn gstererek, "Bunlarn yzn grmeyelim de ngiliz mi, Moskof mu, Yunan m kim gelecekse gelsin!" diyecek kadar ileri gidiyordu. Bu yzden, Aydn'n igali srasnda, o gnk gazete haberlerine gre;

183

stiklal Harbi Gazetesi, 28 Mays 1919, s. 1.

"hibir olay kmamt!.." Aydn'n dmana teslim olmas srasnda, kimi zengin Trkler evlerine Yunan bayraklar ektiler!.. TARH 17 KASIM 2005... ki gn nce, Hakkrinin emdinli ilesinde bir kitapnn bombalanmas zerine olaylar kt. Protesto gsterileri Yksekova'ya da srad. Buradaki gsteriler, 3 kiinin lmyle sonuland. 17 Kasm'daki cenaze trenine yaklak 40 bin kii katld; hkmet polise "mdahale etmeyin" emri verdi; polisin mdahale etmedii cenaze treninde devlet otoritesi yerle bir edildi, Abdullah calan posterleri ve PKK sembolleri eliinde sloganlar atld; terr rgt lkenin bir ilesini teslim ald. Trenin ardndan Babakan Erdoan, "Olay kmamtr" aklamas yapt!.. Devletin egemenlii ve yasalarnn uygulanamad cenaze kalabal zerinde iki adet F16 sava ua alak uu yapt.. Bu, belirli kesimler tarafndan eletirildi, "bara(!) darbe" biiminde deerlendirildi.. Dnemin Kara Kuvvetleri Komutan Orgeneral Yaar Bykant, "Kasten uurmadk, ama ihtiya olursa uurulur da" dedi. 177[184] Hava Kuvvetleri Komutan Orgeneral Faruk Cmert de, "Trk F-16'larn grenlerin gurur duymalar gerekirdi"" biiminde ok anlaml bir aklama yapt. 178[185] "Trk Ordusu, senin tarihini yksek tutan, bugnk varln koruyan, bamszlk yolunu aan ve aydnlatan kutsal bir kahramanlk kurulu184 185

Hrriyet Gazetesi (Nur Batur'un rportaj), 23 Kasm 2005, 8.1. Milliyet Gazetesi (Fikret Bil'nn rportaj), 24 Kasm 2005, s.1.

udur. Askerleri sev.." (1929)

179 [186]

Atatrk

YIL 2006... TSK'YI KERTME OPERASYONU!... Henz Genelkurmay Bakanl'n devralmam bulunan Kara Kuvvetleri Komutan(KKK) Orgeneral Yaar Bykant zerinden Trk Silahl Kuvvetleri'ni(TSK) kertme operasyonu balatld. Orgeneral Bykant'n Genelkurmay Bakan olmasn istemeyen evreler(!) dardan teknoloji destekli kampanya balattlar, internet zerinden yrtlen kampanyay herkes "bilecek kadar tahmin ediyor" ancak, ftira merkezine ulalp yasal ilem balanamyordu. Bu iddialar nce "Bykant Sabataist-dnme" biiminde balad, sonra Cumhuriyetin bir savcs(!) tarafndan nl "emdinli iddianamesine farkl biimde girdi. Van Cumhuriyet Savcs Ferhat Sarkaya 180[187], KKK Org. Bykant' "rgt kurma, yarglamay etkilemeye teebbs, sahte belge dzenlemek ve grevi ktye kullanmak" ile sulad. Ayn savc, bir sre nce Hizbullah tarafndan ldrlen Diyarbakr'n ok sevilen Emniyet Mdr Gaffar Okkan' da "asker vurdu" ifadesini de "ciddi" buldu ve iddianameye koydu.181[188] Ayn tarihlerde, eski Deniz Kuvvetleri Komutan Oramiral lhami Erdil de, "yolsuzluk" suundan yargland iin, komutanlara atlan iftiralarn daha byk kuku yaratma olasl vard. "Bykant'a ynelik sulamalar ieren emdinli iddianamesi ve
186

fet nan, A, Prof. Dr., Meden Bilgiler ve M. Kemal Atatrk'n El Yazlar, Sadeletirerek Yayna Hazrlayanlar: Prof. Dr. Ali Sevim, Prof. Dr. Azmi Ssl, Do. Dr. M. Akif Tural, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2000, s.422. 187 Sonra AKP Hkmeti tarafndan grevinden alnd ve Adalet Bakanl Hakim ve Savclar Yksek Kurulu tarafndan meslekten ihra edildi.-HC 188 Milliyet Gazetesi, 7 Mart 2006, 8.1, manet.

baz AKP'lilerin buna destek vermesi TSK'daki sknty artrd. Konuya sabah saatlerinde deerlendiren Genelkurmay Bakan Orgeneral zkk, akam saatlerinde grt Erdoan'a TSK sistemli bir ekilde ypratlyor. Olayn ksa sre iinde zlmesini bekliyoruz' mesajn verdi." 182[189] Ana muhalefet Partisi CHP'nin Genel Bakan Deniz Baykal, durumu "Orduya darbe giriimi" olarak nitelendirdi. 183[190] Orgeneral Bykant'n grevi devrald nceki Genelkurmay Bakan Orgeneral Hilmi zkk dnemi de ok alkantl geti. Bu dnemde, Trk Ordusu'nun etkinlii ve onuru ok tartlr oldu. Org. zkk, kendisini "demokrat olarak nitelendiriyor, toplumun "masaya yumruunu vur" diye bekledii anlarda "Biz, masaya yumrukla deil, beyinle, bilgiyle, hukukla vururuz" diyordu! Aykr dncelere tepki gsterirken de "ok aykr fikirlerle karlaabilirsiniz. Hele bu fikirlere vatan haini bir dnce gibi ok iddial bir nyargyla yaklarsanz, fikirlerden istifade marjn daha balangta sfrlam olursunuz. Asimetri yaratacak fikirlerden rkmeyiniz. inizden birinin aklna gelen ve sizlere balangta olduka sra d gelen bir fikir zmn anahtar olabilir" diyordu. 184[191] Ama, kimi zaman kendisinin aklna gelen aka yollu fikirler, "zmn anahtar" olmak yerine ok ters sonulara yol at. Bunun bir rnei, 25 Austos 2006'da, Kara Kuvvetleri Komutanlar devir teslim treni sonundaki kokteylde yaand. Gazetecilerin sorularn istekle yantlayan Cumhurbakan Ahmet Necdet Sezer'e iaret parman uzatarak, "Efendim, sizi kurtarmam iin bir iaretiniz yeter" biimindeki szleri ok byk gerginlik yaratt. Sezer, zkk'n yzne bile bakmadan, "Ben kendimi kurtarrm. Kurtarlmaya da ihtiyacm yok!. Konumamn dozunu da bilirim" yantn verdi. 185[192] Eski Genelkurmay Bakan Emekli Orgeneral Hilmi zkkn, Kbrs'taki nl Annan Referandumu ncesindeki, "Hi byle elikiye dmemi189 190

Cumhuriyet Gazetesi, 7 Mart 2006, 8.1. Yenia Gazetesi, 7 Mart 2006, s.1 191 Ocaktan, Mehmet, "zkk, Statkocular in Zararl Bir Paayd...", Yeni afak Gazetesi, 29 Austos 2006, s. 13; Cevizolu, Hulki, "Genelkurmay Bakannn Yznn Srr", Yenia Gazetesi, 12 Eyll 2006, 8,1. 192 Cevizolu, Hulki, "Dayatmalara Boyun Eilecek mi"!, Yenia Gazetesi, 29 Austos 2006, s.1.

tim. Evet de, hayr da demem"; ve ABD'nin Byk Ortadou Projesi kapsamnda Kuzey Irak'ta Krtleri koruyan tutum ve Trkiye iin tehlikeli gelimeler karsnda da "Durumun deitiini kabul etmeliyiz" szleri toplumun nemli bir kesimi tarafndan "etkisizlik" olarak yorumland. Emekli Org. zkk, grevi boyunca kamuoyu nnde AKP Hkmeti ve Babakan Recep Tayyip Erdoan ile hi "uyumsuzluk" gstermedi. Hatta, "Hkmet ile iir gibiyiz"186[193] szleri ok tartld. Antkabir'deki bir trenden ayrlrken Babakan Erdoan gazetecilerin nnde kendisine "Hocam!" diye hitap etti.. Orgeneral Yaar Bykant'n Genelkurmay Bakan olmasndan sonraki ilikiler de ise durum deiti. AKP Manisa Milletvekili iken TBMM Bakan seilen Blent Arn, laiklik tartmalar srasnda Bykant'a "Nezaketsizlik!" 187[194] diye yant verirken; "Org. zkk emekli olurken ok aladn"188[195] aklad. AB VE ABD'NN, PKK ZERNDEN TRKYE'Y BLME GRMLER.. Trk emniyet glerinin lke btnlne byk tehdit oluturan terre (PKK'ya) kar mcadelesini de -AB basklaryla-engelleme giriimlerinde bulunuldu, sk sk. emdinli, rnak ve Mart 2006 sonunda Diyarbakr'da kkrtmalar (provokasyonlar) yaand. lke btnlne ynelik bu kalkma(isyan) giriimlerinde polise silah kullanmak yasakland. Gazetelere yansd biimiyle, polis "sapanla" ta atmak durumunda kald!.. Daha sonra da, yakp ykan, Molotof kokteylleri le otobsleri binalar yakan PKK'llara kar point bali boya tabancas dnlmeye baland!..

193

zkk, kimi sohbetlerinde basna yansyan bu szlerin doru olmadn syledi.-HC 194 Sabah Gazetesi, 6 Ekim 2006, s. 19. 195 Milliyet Gazetesi, 6 Ekim 2006, 8.1, manet.

ABD'nin Krdistan haritas TESADFN BU KADARI!.. Trkiye'yi blerek bir Krdistan karma giriimleri srerken, byk bir projeye imza atld: BTC Projesi.. Yani, Bak-Tiflis-Ceyhan petrol boru hatt projesi.. Azerbaycan petrolnn Avrupa'ya tanmas iin bakent Bak'den balayan boru hatt, Tiflis zerinden Trkiye'de Adana'nn Ceyhan ilesine kadar geliyordu. 1.774 kilometrelik boru hattnn te ikilik byk blm (1.074 kilometresi) Trkiye'den geiyordu. 189[196] BTC Konsorsiyumu(Ortakl) irketinin yzde 40'lk payna ngiliz mill petrol irketi BP (British Petroleum) egemendi. Trkiye olmazsa olmayacak bu boru hattnda bizim paymz ise sadece yzde 6,5 idi!.. Asl ilginlik ve tesadf(!) ise, boru hattnn gzerghnda yatyordu. Avrupa'y besleyen ve ABD ile ngiltere'nin egemen olduu petrol boru hatt, szde Krdistan olarak dnlen snrla neredeyse tpa tp aynyd!.. Acaba, boru hatt geerken "taa gelmesin" diye mi, byle bir hat izilmiti?. Yoksa "taa gelmesin denen tehlike baa gelsin" diye mi dnlmt, mttefiklerimiz tarafndan?.. ki harita arasndaki benzerlik bu kadar "tesadf (!) olabilir miydi?. stelik yaplan anlamaya gre, "Trkiye, boru hattn korumada zaaflyet
196

BOTA, Petrol- Yayn:102, stanbul, 18 Ocak 2007, s.78.

gsterirse, 'uluslararas bir gvenlik kuruluu' korumaya gelecekti!." Yani silahl bir ngiliz-Amerikan gc lkemizde koruma yapacakt!..190[197] ATO (Ankara Ticaret Odas) Bakan Sinan Aygn ise, BTC ksaltmasn "Blnm Trkiye Cumhuriyeti olarak tanmlyordu. MUSTAFA KEMALN 1929DA Trk Ordusu iin syledii, Kutsal bir kahramanlk kuruluudur" sz ve "Askerleri sev!.." buyruu bouna deildi. Bu sz, Mehmetiin, Mustafa Kemal'in de kahramanlat anakkale Sava'ndaki kahramanlndan geliyordu: "Sabah nbet yerinde ne var, ne yok kontrol etmek ve nbettekileri deitirmek iin bir baka manga gnderildi. Biraz sonra, yeni giden manga avuu akn bir vaziyette geri geldi. 'Yzbam, btn nbetiler ehit olmu, ama avu nbeti brakmyor..'dedi. Yzba ile beraber ben de gittim. Gerekten de avu nbette idi. Bir kayann zerine abanm, parma tetikte, gzleri ak, btn dikkati ile ileri bakyordu. Bir mermi alnndan girmi, arkadan kmt! Srt kan iinde idi. Alnndan akan kan gz ukurlarndan aa ya gibi damlamt. nce silahn alalm dedik, brakmad. Yzba geldi, eliyle avuun omuzuna dokunarak, 'Sen grevini yaptn. Nbetin bitti..' dedi. artc bir ey oldu. avuun parmaklar zld, yavaa kayp srt st uzanverdi.. Kimbilir, ehit orada hl nbette idi... " 191[198] MALTA SRGNLER... ngilizler vatanseverlerin tepkisini azaltmay umarak ittihatlar ve generalleri Malta Adas'na gnderiyordu. Ayn zamanda, Rumlar' ve Yunanllar* gcendirmemek iin, stanbul'un Fatih Sultan Mehmet tarafndan fethi
197

Bu gerei, eski BOTA Genel Mdrlerinden Mete Gknel Ceviz Kabuu programnda canl yaynda aklad. Baknz: Ceviz Kabuu Program, Kanaltrk Televizyonu, Ankara, 9 ubat 2007, saat 22.30. 198 Ayhan, Aydn, a.g.e., s.304.

kutlamalar yasaklanyordu. 2000'li YILLAR... Avrupa (Birlii) yetkilileri, Trkiye'de kentlerimizin "dman igalinden kurtulu gnleri"nin yasaklanmasn istiyor, kimi Trk (!) gazeteleri de "temsili dman canlandracak kii bulunamyor" diyerek, "kurtulu gnlerinin ilkellik olduunu" yazarak destek veriyordu!.. "Hamidiye Kahraman" Rauf Bey, ulusal direnie katlmak iin Anadolu'ya geerken, Mustafa Kemal "mitingler devam edecek" diye genelge yaynlad.

MUSTAFA KEMAL: "HKMET, DR"

Baz Trk paalar ngilizler tarafndan Malta'ya srgn edilir ve Trk hkmeti seyrederken, Mustafa Kemal Paa seyretmiyordu. Erzurum'daki 15.Kolordu Komutan Kzm Karabekir Paa'ya ifreli bir telgraf gndererek, "Trk Hkmeti'nin yabanclarn oyunca" olduunu vurguluyor ve unlar sylyordu: "tilf Devletleri'nin mill istikllimizi ve devletimizi idama mahkm etmekte olduklar anlalmtr. stanbul'daki Trk Hkmeti de, yabanc kuvvetlerin elinde esir bulunmakta ve stanbul ehri de kuvvetle igal altndadr" 9.Ordu Mfettii Mustafa Kemal, Trk Hkmeti iin "deta, kuatlm bir kale iinde mahsur kalmtr" diyordu. "ANADOLU'DA GZL TEKLAT KURULSUN!.," Mustafa Kemal telgrafnda, ulusal mcadele iin "gizli direni rgt" kurulmasn istiyordu: "Anadolu'daki devlet memurlarnn itimat edilecek ahslarla ibirlii hlinde gizli olarak tekilatlanmalar gerekmektedir. stikllimizi temin iin bu ekilde yaplacak atmalarda ve mcadelede esas dev askerlere dmektedir.

YABANCILARIN

EL NDE

ESR-

Milletin esaretten kurtarlmas, hkim ve mstakil olarak topraklarmzda yaayabilmesi, ancak azimkar ve namuslu ellerin milleti ksa ve doru yoldan mdafaa-i hukuk ve istikble evkiyle kabil olacaktr. Rumlar'n sahillere yanamalar ihtimaline kar kyler silahlandrlma!!, bu gibi sarkmalarn yurdun iine doru yaylmas karsnda atele mukabele edilmeli ve sahillerdeki depolarda bulunan silhlar gizlice ilere doru karlmaldr." Damat Ferit Hkmeti ise, ayn anlarda, Yunan Ordusu ile savalmamasn, dmann yurdun iinde ilerlemesi durumunda Trk askerinin o kadar geri ekilmesini(kamasn!) emrediyordu!.. gal askerleri yurdun ilerine doru ilerledike, Anadolu'daki yurtsever direniiler, iileri Bakanl'na bavurarak "nasl davranacaklarn" soruyor, direni emri bekliyordu. Oysa, "direni" iin emir bekledikleri kii Rum'du, iileri Bakanl'nda Anadolu'daki kaymakamlarn muhatab bakanlk mstear idi ve igal altndaki lkenin bakanlk mstear ise Rum'du, "igale direnmeyin" emri veren iileri Bakan Ali Kemal'in mstear da, igalcilerin destekisi bir Osmanl Rum'u idi. Hkmet, her frsatta igalciler lehine gsteri yapan "iimizdeki Rumlar'" zaten aka destekliyordu.

Hayatn iinden bir haber.. Kadnlara yasak Ramazan- erifte btn devlet dairelerinde memurlar saat birde vazifeleri bana gelecekler ve akam be buukta evlerine dneceklerdir. Dier taraftan polis mdriyeti de bir tebli neretmi ve Ramazan

sresince kadnlarn Direkler Aras'nda dolamalar men edilmitir. ehrin elence yerlerine yaklaamayacak olan kadnlarn Fatih ve Beyazd taraflarnda dolamalar serbest braklmaktadr. Geceleri parklarda oturmak da yasak edilmektedir. (stikll Harbi Gazetesi, 2 Haziran 1919)

NSAN YAARKEN FARK EDEMYOR... Nasl dmana alet ediliyor; iindeki kk gzken kavgalar, dnce ayrlklar dman tarafndan nasl kullanlyor; zenginler nasl durumu fark etmiyor, ya da "paray vatandan daha ok nemsiyor"... Bugn olduu gibi, igal gnlerinde de susturulmaya allan birka vatansever-ulusal gazetenin uyarmasna karn, akp giden gnlk yaam iinde igal de "normalleiyordu!.." lke uurumun kenarna deil, iine dmken dahi parti kavgalar sryor, herkes birbirini suluyordu. ttihat-itilaf kavgas grnmnde, ngilizler'in istei ile ittihatlar yarg nne karlyor, susturuluyordu. Byle bir ortamda Giresun'da yaynlanan Ik Gazetesi'nde brahim Hamdi Bey'in ibret verici bir bayazs yaynland: "ZENGNLERM Z EDYORLAR.. 'HANETL UYKUDA ' DEVAM

zmir'e kar vazifemiz iki telgraftan m ibaret kalmalyd? stanbul Hkmeti byle bir zamanda da gazeteleri yine sansr basksnda m bulundurmalyd? stanbul halk da buna ba emeli miydi? imdiye kadar Yunanllar denize dklmemeli miydiler? Zenginlerimiz hl iktisadi ihanetli uykularna devam m et-

meliydiler? Emin olunuz, bunu bir Bulgar yapmazd. Varna'sna Yunan' bastrmazd Sofya'snda Yunanca konuturtmazd. Bu zilletlere boyun een bizler bilmeliyiz ki, ilk kademe atlmtr. kinci Kademe Ayasofya'ya ha taktracaktr. Milli felaketlerimizin silsilesini, leimiz bir mezbeleye atlncaya kadar takip edeceiz. Vcudumuza saplanan sng, dmanlarmza, harekete gemeye hazrlkl olmadmz gsterdi. Kalbimize vurulacak ikinci darbe ise, harekete muktedir olamayacamz bildirerek, Trkl ve slml mahvedecektir. Ondan sonra sizler, aypare kartallar, dinin dostu, mridi gzken din dmanlar, paralarnz hangi kasada saklayacak, hangi slm' bulacaksnz? Ne are ki, rk arpk ruhlarnz ve ihanet dolu kalplerinize benim iin nfuz imkan haricinde. Size doru yolu gstermek iin elimde riya, eytanet mealesini tamalym ve sizlere lmsz glman, iaeler, ambarlar, baklavalar, brekler dolu bir cennet amalym. Fakat onlar geti... Yamalar, dolgun ikembeler, mazi masal oldu. ster istemez takibine mecbur olduumuz iki yol var: Alaka lm, namuslu lm ve hayat." "Gneydou'da 30-40 ky olan aalar var. Bu dzen mutlaka yklmal.'' Blent Ecevit (16 Nisan 2006)192[199]
199

Rahmetli Babakanlardan Blent Ecevit'in kurduu ve onun bakanlnda toplanan "Ulusal Uzmanlar Kurulu"nun 16 Nisan 2006, Pazar gn "Ktphane Ev"deki toplants. Ecevit'in daveti zerine ben de bu

NGLZLERN KRT O YUNU

ngilizler yalnzca partileri birbirine drmekle kalmyor, "Krtler'i de ayaklandrmaya" alyordu. s olarak Diyarbakr seilmiti!.. ngilizler blgeye bir binba bakanlnda ekip gndermi, Mardin'den balayarak Viranehir'e ve Diyarbakr'a geen ngiliz "kkrtma subaylar" (!), Krt yurttalarmz -bugn AB maskesi ad altnda olduu gibi- ayaklandrmaya, igallerine destek olmaya aryordu. ngiltere'nin Erzurum ve Dou Anadolu'daki Krtler ve Ermeniler zerindeki plannn arkasnda yatan neden uydu: "ngilizler'in doudaki emperyalist hedefleri dorultusunda alan Dou Hindistan irketi, Krt airetleri ile iliki kurmaya ve onlar kullanmaya balad. 1919'da Amerikal misyonerler kararghlarn zmir'de kurdular. 1863'te stanbul'da kurduklar Robert Koleji, Amerikallar'n Osmanl Devleti'ndeki en aktif politik merkezi niteliini kazand. Buradan Van, Erzurum, Bitlis. Siirt, Badat ve dier blgelerdeki rgtlerle temas salanarak politik almalar yrtlyordu, ngiliz misyonerlerinin 1840'a kadar devam eden almalar sonucunda dier yerlerin olduu gibi Dou ve Gneydou Anadolu Blgesi'nin de coraf durumu, yeralt kaynaklar, burada yaayan halkn sosyalce ekonomik hayat dikkatle incelenmi ve gerekli bilgiler elde edilmitir. Bylece, Dou ve Gneydou Anadolu Blgesi, ngiltere'nin planlama daireleri nezdinde ekonomik, politik, ticari ynden ve ngiltere'nin smrgesi durumuna gelen Hindistan'a ulam iin en ksa ve en uygun karayolu olmas bakmndan byk bir nem taamaya balad. Bu yol zerinde uzun incelemelerden sonra bir plan tespit edildi. Ki bu yol, Krdistandan (O tarihteki eyalet adHC) ran Hali'ine giden yoldu. Karadeniz yolu ile Trabzon'a gelen mallar buradan Erzurum ve Krdistan'dan geirilerek ulam salanacakt."193[200] Grlyor ki, emperyalist Bat, smrgeci emellerini yalKurul'un toplantlarna katlyordum.-HC 200 Selvi, Haluk, Yrd. Do.Dr., a.g.e., s.377.

nzca siyasal rgtler eliyle deil, "kimse uyanmasn" diye "irketler" eliyle de tam yol srdryordu. Bugn de borsadaki irketleri, satn ald Trk bankalar ve satn ald basn kurulu lar ile yapt gibi.. YIL 2006.. AMERKALI SUBAYLAR, szde Krdistan haritalar ile ortaya kmaya baladlar. Yaz aylarnda yar resmi Armed Forces Journal (Ordu Haberleri) adl dergide yaynlanan harita, Eyll ay ortalarnda Roma'da da grld!.. Trkiye'nin dou ve gneydousunu blerek, "Free Krdistan" (zgr Krdistan) olarak gsteren harita, Roma'daki NATO Savunma Koleji toplantsnda, Amerikal bir Albay tarafndan BOP 194[201] haritas olarak vlnce, Trk subaylar byk tepki gsterdi. Durum Ankara'ya iletildi. Genelkurmay Bakan Orgeneral Yaar Bykant, ABD Genelkurmay Bakan Orgeneral Peter Pace'i arayarak olay knad. Daha nceki olayda "ABD Ordusuyla ilgisi yok. Emekli bir albayn kendi almas" diyen Amerika, bu kez zr diledi. 195[202] Ayn gnlerde, iktidar partisi AKP'nin Diyarbakr milletvekili M. ihsan Arslan'n da, Gneydou Anadolu'yu "Krdistan" olarak tanmlad ortaya kt. 196[203] Gazeteler yle yazyordu: "AKP'l hsan Arslan, bebek katillerini gerilla, Gneydou'yu Krdistan olarak tanmlad. M.hsan Arslan'n 1991'deki Musa Anter, mer Vehbi Hatipolu, smail Beiki, Hseyin Oku gibi isimlerle Gneydou meselesi ile ilgili sorulara verdii cevaplarn topland 'Krd Soruturmas' isimli kitaptaki grleri yle:
201

BOP: Byk Ortadou Projesi. Babakan Recep Tayyip Erdoan, daha nce yapt aklamada "BOP'un e bakanym" diye vnmt!.. 202 Yenia Gazetesi, 28 Eyll 2006, s.1, manet haber...Bu haber, btn televizyon haberlerinde de nemli bir yer ald. zellikle Kanaltrk, NTV, CNN Trk, Habertrk, Skytrk, Kanal B ve ART ana haberleri ile programlarnda 27 Eyll gecesinden balayarak, 28 Eyll Perembe ve izleyen gnlerde yer ald. 203 HO Tercman Gazetesi, 25 Eyll 2006, s.1, manet; laan, Emin, Hrriyet Gazetesi, 26-27 Eyll 2006.

dr.(...)

Doduum yer olmas itibariyle Krdistan vatanm-

Zulme kar verdii mcadele sonunda, halkn mazlumiyeti yannda ve onun yegne koruyucu ve destekisi konumuna giren gerilla hareketi, blge halknn gznde muteber bir kiilie sahip olmutur. - (...) Trkiye corafyasnn Misak- Milli ile izilen snrlar hibir anlam ifade etmemektedir. Son slm devletini ve onun messeselerini ortadan kaldran ve yegne politikas slma dmanlk ve onu yok etme esas zerine kurulan bir zihniyet ve otoriteye kar tm isyan ve bakaldrlar alklamak gerekir. - (...) Ksa vadede alnmas gerekli yegne nlemin, ayn zamanda yegne zmn, Trkiye'nin tamamna uygulanacak yeni bir 'Eyalet Sistemi' olduunu hatrlatmak isterim. - Trkiye Trkler'indir.. Trkiye lkesiyle blnmez btndr.. Balangta ok masum gibi grnen bu ilkeler gerekte ok ak gasp ve tahakkm (basky) iermektedir.. Hayr, bunlar yalan ve yllardan beri devam edegelen gayri samimi uyutma politikalarnn gereidir. Eer 'Trkiye, Trkiye'de yaayan herkesindir' denmiyorsa, bu ikiyzllktr." Ayn tarihte, eski DEP milletvekillerinden "siysi yasakl" Hatip Dicle de "Krdistan Eyaleti" istediini aklad!: "Biz Krdistan diyoruz. Trk halkna ok aykr gelmemesi iin bu rportaj kapsamnda Dou ve Gneydou diyebilirim... (...) Mesel biz kendimizi ynetmek de istiyoruz. Trkiye'nin eyalet sistemine gemesini istiyoruz. Etnik deil, coraf eyalet olacak bu. AB yeliinde bunlarn garantileri yok. AB'nin getirdii haklar yetersiz. AB sadece birey haklar getiriyor."197[204] Bu arada, ykselen "ulusal ruh" (mill tezahr), l topran silkeleyerek miting meydanlarn dolduruyordu. ngilizler bu mitinglere de engel olmak isterken, Mustafa Kemal, "Mitingler men edilemez" aklamas yapt. Grevli bulunduu Havza'dan
204

Radikal Gazetesi, Nee Dzel'in "Pazartesi Konumalar" balkl rportaj, 25 Eyll 2006, s.6.

stanbul'a gnderdii telgrafta, ok nemli bir "direni'' daha sergiledi. Mustafa Kemal, igalci ngilizlerin Anadolu'dan kendilerine teslim edilmesini istedii silah ve cephaneyi stanbul'a gndermeyeceini, bunlar Dou Anadolu'da muhafaza edeceini aklad. O tarihe kadar Trk Ordusu'nun silah ve cephanesi, Mtareke artlar ileri srlerek Samsun'da toplanyor, oradan da stanbul'a gnderiliyordu. Aka bu koullara ba kaldran Mustafa Kemal, bu silahlar, igalcilere ve "yabanclarn elinde esir olan" hkmete vermiyor, ulusal direni iin koruma altna alyordu!.. Mays 1919 sonu.. Albay smet (nn), cebinden kard ajanda tipinde kk bir deftere 198[205] dikkatle yazd: "Mays karanlk gnler. zmir'i Yunanllar igal etti. Tevess ediyorlar=yaylyorlar). zmihll-i katiden (=kesin yok olutan) bahsolunuyor. stanbul'dan bizi karyorlarm. Mukavemet yok. mkan yok. Hkmette o fikir de yok. Mitingler. Siyah Osmanl bayraklar."199[206]

"ARTIK KALEM DEL, SL AH KONUACAKTIR! .."

zmir'in igaline tepkiler demi'te de younlayordu. Srann kendilerine de geleceini ok iyi bilen ve gren demililer, "Yiit Ordusu" adyla Kuvayi Milliye etrafnda rgtlendiler, zmir'in igalinden ok gemeden 14 gn sonra, 29 Mays'ta, demi de kuatld. Kaymakam Bekir Sami (Baran) Bey'in odasnda toplanan Kuvayi Milliyeciler, zmir ve stanbul'daki igal kuvvetleri temsilcilerine gnderilmek zere bir bildiri hazrladlar. Bildiride, "Adalet ve zgrlk vaadiyle igalin balamas" protesto ediliyor ve "Artk kalem deil, silah konuacaktr" deniyordu:

205

"" nn, smet, Defterler (1919-1973), I. Cilt, Yap Kredi Yaynlar1568, stanbul, Aralk 2001, s.VII. 206 nn, smet, a.g.e., s.12.

"Sizinle yaptmz atekes antlamas, bizim ve sizin namusunuz deil miydi? Biz buna uyduk. Siz uymadnz. Gzel zmir'i Yunan'n pis ayayla inettiniz. Silah ve cephanemizi onlara verdiniz. Her trl kontroln dnda olan haberlemeye sansr koydunuz. Trk'n feryadna kulak tkadnz. Oysa, Hristiyanlarn mallar Trk namusuna emanettir. una emin olunuz ki, Hristiyanlar'a dn de, bugn de kt lem yaplmad, bundan sonra da yaplmayacaktr. Anlamadnz gerekler bugn meydana kt. Trklk ve slam lemi uygar grevini gstermeye balad. Yunan igal kuvvetleri zmir'den ekilmedii taktirde dklecek kann sorumluluu sizin temsil ettiiniz milletlerin olacaktr. 20.Asrn insanlk toplumunu yaatmak, sizin vereceiniz son karara baldr. Silah patlarsa greceiniz netice, pek ac ve pek elim olacaktr. Artk bilin ki; kalem deil silah tecektir."200[207]

"HALK HAREKET" BALI YOR.. "NCE MZDEK HA NLER TEMZ LEYECEZ! ."
Samsun, ngiliz birliklerinin elindeydi. Bir ngiliz istihbarat subay, Mustafa Kemal'in tm yaptklarn inceden inceye soruturuyordu. Yerli Rum ve Ermeniler onun her hareketini, temaslar n, hatt telefon grmelerini bile rapor ediyorlard. Trkler onunla konumaktan neredeyse korkuyorlard. Bir bahane bularak kararghn Havza'ya, ardndan da olduka i kesimde ve Trkiye'nin dousuyla batsn birletiren anayolun kavak noktasnda bulunan bir kasabaya, Amasya'ya tad. 201[208] Mustafa Kemal iin Havza'nn baka bir nemi de vard. Bu nem, ilk kez "halk" ile dorudan temasa geecek olmasnda
207 208

Cokun, Alev, a.g.e., s.261. Armstrong, H.C., Bozkurt, eviren: Gl aal Gven, Arba Yaynlar, stanbul, Austos 1996, s.89.

yatyordu. Nitekim 30 Mays Cuma gn, Havzadaki Yrge Paazade Mustafa Bey Mescidi'nde mitler ve hazrlklarla ilgili bir mevlit dzenlenir. Mevlit, zmir'in igalinde ehit denlere adanaca iin olabildiince kalabalk toplanmal ve geni halk kitleleri uyarlmalyd. Kalabalk toplanr, sokaklara taar. Kitlenin bilinlendirilmesi iin halkn ok sevdii bir kiinin hitab gerekir. Mustafa Kemal halkn arasna lk kez katlmaktadr. Grev, ulemadan Stk Hoca'ya der. Stk Hoca, "cihat hutbesi" okuyacaktr. Ancak hoca sz verdii halde gelmez. Toplant, Mustafa Kemal'in hedefi asndan d krkl ile sonulanr. Ylgnlk gstermeyen Mustafa Kemal, bu kez de halk Mesudiye Oteli nne mitinge davet eder. Stk Hoca'y da kazanmak gerekir. nk, "o gnk koullar iinde sz, biraz da Stk Hocalarndr."202[209] Bu ortalama mitingden sonra 12 Haziran iin yeni bir miting dzenlenir. Mustafa Kemal mitingi Mesudiye Oteli'ndeki odasnn penceresinden izler. Hatipler arasndaki Stk Hoca "halk hareketinin balatlmasnda" nemli rol oynar. Halk kendisine, camide vaaz dinler gibi sayg gsterir, arkasnda namaz klar gibi yksek duygular iinde dinler: "Yangn saakl sard. Yanyoruz! Tek aremiz, silha sarlmaktr! Derhal silhlarnz temizleyiniz! Silh olmayan baltasn, baltas olmayan salam bir odunu eline alsn, derhal saldracaz! nce iimizdeki ekmek bilmez hainleri, sonra da yurdumuzu igal eden dmanlar temizleyeceiz!.."203[210] Stk Hoca kazanlmtr!..

TRK GENL: " BOYUN E MEYECEZ! .."

4 Haziran 1919'da Nazilli de Yunanllar'n eline geti.. Ayn gnlerde "Yzba Selahattin", Alaehir'i terk ederken "vatan ocuklarn dman eline brakmann" acsn ekiyordu:
209

Aydemir, evket Sreyya, Tek Adam (Mustafa Kemal), ikinci Cilt (19191922), 12. Basm, Remzi Kitabevi, stanbul, Mays 1993, s.24. 210 Aydemir, evket Sreyya, a.g.e., s.24-25.

"(Alaehir'den 3 Haziran 1919 gn) Yola kmadan nce, askerlik ubesindeki baz deerli evrak yakmak gerekiyordu. Bunlar salnameler (=yllklar), kitaplar, orduya degin (=ilikin) belgelerdi. ube bahesinde bunlar yakarken ocuklar evremi sardlar: 'Efendi amca, ne olur yakmayn bize verin...' Ben ktlar ve kitap sayfalarn yakyor, kapaklar ocuklara veriyordum 'Efendi amca, siz gidiyor musunuz? Bir daha gelmeyecek misiniz?' Cevap verdim: 'Geleceiz yavrum.' ocuk dedi ki: 'Buraya gvur gelecekmi. Bir daha bizim hkmetimiz olmayacakm! Bunu Rum ocuklar sylyorlar, yle mi?' ocua cevap veremedim, alayarak odama ktm, bir subay iin vatann ocuklarn dmana brakmaktan daha ar, daha ac ne olabilirdi? Geceden haber vermilerdi. Alaehir camilerine drt hoca gelmi, halka vaaz ederek diyorlarm ki: 'Yunan ordusu padiah emriyle geliyor. Sakn hrmette kusur etmeyin!' Bekir Sami, bu hocalarn sabahleyin kaymakamlk binas nne getirilmesini sylemiti. Biz atlara binip Alaehir Hkmet Kona'nn nne geldiimiz zaman kaymakam, jandarma kumandan ve drt hoca oradaydlar. Kumandan sordu: 'Hocalar bunlar m?' Birisi: 'Evet' dedi. Bu karlk zerine Bekir Sami umulmadk bir an iinde tabancasn ekip drt hocay yere serdi.

Onlar yerde debelenirken gr ve sert bir sesle kaymakama: 'Grevlerini yapmayanlarn sonu bu olacaktr, bunu unutmayn ve siz de byle davrann' deyip, atn srd. Bekir Sami, 3 Haziran 1919 sabah, Anadolu ihtillinin ilk kurbanlarnn kanlarn Alaehir'de dkmt."204[211] Bu igaller, byk ekonomik sknt eken halkn zerine zam olarak da yayordu. Ekmek bata olmak zere her rnn fiyat artyordu. 5 Haziran'dan itibaren stanbul'da 1. snf ekmein kilosu 19 kurua, yan Amerikan yar yerli undan yaplan 2. snf ekmein kilosu da 15 kurua kt... Ekonomik olarak direnemeyen Trk halk, bedensel varlklarn ortaya koyarak direnebiliyordu. Hi kimse, "da bamlyz, geim derdindeyiz, isiziz, ne yapabiliriz ki demiyor, can pahasna "vatan iin" lm gze alyordu. Halk ekonomik bunalmdayken, kayna belirsiz paralar datarak, insanlar ngiliz Muhipler Cemiyeti'ne ye yapmaya alan, lkenin ngiliz mandas (himyesi, smrgesi) altna girmesi in byk aba harcayan Sait Molla gibi hain gazetecilere kar, ou genlerden oluan bir grup vatansever, "Trkiye Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni" kurdu. "Sknetle lm kararlarn bekleyemeyiz" diyerek bir bildiri yaynlayan yurtsever genler, "hi bir partinin leti olmayacaklarn da" vurguladlar: "Asrlardan beri din ve medeniyetimizin ebed izlerini sinesinde saklayan ecdadmzn mukaddes kanlar ile yorulmu olan sevgili vatanmzn, para para igal edildii ve btn cihann aleyhimizde hcuma hazrland u felketli gnlerde, byk milletimizin hukukunu mdafaaya azmetmi olan genlik, Trk ve Mslmanlar'n, mukadderatmz izen ellerin verdii lm ve inkraz (=yok olma) kararlarn tevekkl ve sknetle intizar etmeyeceklerine ^beklemeyeceklerine) iman ederek, de rhal topland. Trkiye'deki Mslmanlar'n hakk hkimiyetini mdafaa iin faaliyette bulunmak zere 'Trkiye Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti' adyla bir cemiyet kurdu. Memleketin bu lm dakikalarnda yalnz vatan hissi ile kalpleri arpan genlerin bu toplan, samimi ve vahdeti frkac211

Seluk, lhan, Yzba Selahattin'in Roman(2), 12. Bask, Cumhuriyet Kitaplar, stanbul, Aralk 2005, s.85.

lktan, her nevi ihtiraslardan yksek ve mnezzehtir (=uzaktr). Cemiyetimiz hibir frka ile alkal deildir. Vatann son nefesinde, ifa verecek hareketlerle yaralarmz tedaviye alan cemiyetin vatanperver mesaisi etrafnda, dedikodulara kulak verilmemesini tavsiye ile kurucular ile yelerinin vatann tehlikesi karsnda yekvcud (=tek bir vcut hlinde) alacak bir kitle olduunu beyan eyleriz." Vatanseverlerin bildirisinde iki konu ok nemliydi: 1- rgtlenme partiler styd, 2Dedikodulara kulak verilmemesi isteniyordu. Onlar da biliyordu ki, "particilik" vatann son nefesinde dahi insanlar blebiliyor; "dedikodular" ise milli mcadeleyi engellemek isteyenler tarafndan byk bir silah olarak kullanlyordu!.. "Hkmeti drn?.."

GZL RGTLENMENN ESASLARI

Mustafa Kemal'e gre, "ulusal direni" iin "gizli rgtlenme" gerekiyordu. Ulusal direniin lideri "gizli rgtlenmenin esaslarn" Nutuk'ta aklad205[212]: Gizli, nemli. M DAFAA-I H UKUK CEM YET RGT TZNE EKTR(1) YALNIZ LGLLERE ZEL VE GZLDR 1- Bamszlmz savunma urunda kurulmu ve rgtlenmi olan Ulusal Kuvvetler her trl mdahale (karma) ve saldrya kar korunmutur. Devletin ve ulusun kaderinde (yazgsnda) ulusal irade (isten) etken ve egemendir. Ordu yce Hilafet makamnn dokunulmazlnn da gvencesi olan bu ulusal iradeye (istence) bal ve onun hizmetindedir. 2- Ordu bir saldn durumunda planna gre harektn yneteceinden, ayrca aadaki rgtler kurulur.
212

Belge: 188, Nutuk (Sylev), a.g.e., s.626.

3- Ulusal rgtmzle ordu arasndaki balanty Temsilciler Kurulu salar. Ancak bir tehlike annda, her merkez yaknnda bulunan birlik ve komutanlaryla da balant kurar. 4- Ulusal Birlikler Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin ynetim ve merkez kurullarnca oluturulur. Bu konuda gereken yardm askerlik ubesi bakanlar ve blge komutanlar salarlar. Bu rgtlerde aadaki noktalar dikkate alnr: a) Mslman olmayan unsurlarn okluu; b) Bakaldrma eylemlerindeki zel gleri; c) Salt soygunculuk ve alma ve bunun gibi nedenlerle cinayet ileyen ve ekyalk yapan, Mslman ve Mslman olmayan etelerin azl ya da okluu. 5- Ulusal birlikler (=mill mfrezeler) durucu ve gezici (=sabit ve seyyar) olmak zere iki trldr. Genellikle sava yapmak, gvenlik ve dirlik dzenlii salamak ve srdrmek, gerektiinde ordunun harektn kolaylatrmak amacyla gezici birlikler kurulur. Bundan baka, ekyann saldrsna ve Mslman olmayan unsurlarn bakaldrma ve basknna kar kasaba ve kyleri korumak ve savunmak iin mahalle, ky ve blgelerde durucu birlikler kurulur. 6- Gezici birlikler silahaltnda grev yapan erlerden baka, btn halkn eli silah tutan genlerinden oluturulur. Bir tehlike belirdiinde, yaplacak ar zerine, orduyu seferber duruma koyacak olanlar orduya katlr. Geri kalan gler yerel tehlikelere kar olup, onlara gerektiinde makineli tfek ve top da verilir. Erlerin sava grm olmas yelenir. Komutan, disipline (zapturapta) yetenekli ve becerikli olmal ve birlikler, haydutluk amac gden bir kuvvet olmayp, yurda ve ulusa yaamn ve hizmetini adam, azla yetinen, yurtsever kiilerden olumaldr. Birliklerin kurulu, emir, komuta ve ynetimi, tpk asker manga, takm ve blk gibidir. dl verme ve cezaland rma da tpk askerlikteki gibi olur. 7- Birlikler yalnz kendi blgelerinde kalmayp, gerektiinde, oraya yakn blge birlikleriyle ibirlii iin teki blgelere de geerler.

Bu grevler yerel ynetim ve merkez kurullarnn buyruu ile olur. Ancak nemli durumlarda birlikler kendiliklerinden yardma komakla ykmldrler. Ancak bu durumda, bal olduklar ynetim ve merkez kurullarna bilgi verirler, nemli grlen yerlerde, gerektii zaman, bir askeri kuvvete yardmc olarak da gnderilir. 8- l merkez kurullaryla Temsilciler Kurulu, gerekli grd blgelerin birliklerini, tehlike iinde bulunan herhangi bir yakn blgeye gnderip, orada toplayarak greve arabilir. Bu durumda, blgeler, kendilerine bal birliklerin eksikliklerini tamamlamak ve gndermekle ykmldr. 9- Durucu birlikler, gezici birlikleri oluturanlarn dnda kalanlardan kurulur. Ve bunlar tarafndan gerekli grlen kylerde, bucaklarda, kasabalarda, kasaba ve kentlerin her mahallesinde savunma dzeni kurup, Hristiyanlarn ldrme ve gvenlii bozmak gibi melunca amalarna ve ekya etelerinin saldr ve cinayetlerine kar nlem alrlar. 10- Durucu ve gezici ulusal bitliklere gerekli her trl silahn salanmas nemlidir; ekyann elinden alnan silahlar ve zenginlerce verilecek para ile elde edilme olana bulunan tfek, rovelver, bombalar, silahlanmaya yardmc olabilir. Bu konuda ordudan da yardm istenir. Yaamlarn ve yiyeceklerini salamak da ayn yoldan olur. 11- Her trl fazla silah, cephane ve gereler, elverili yerlerde depo edilir. Yabanclar eline, dman eline geme olasl bulunan depolar, tehlikeli blgelerden gizilce baka yere tanr ya da zorunluluk doarsa ya da yama durumunda, kaldrlp gvenli yerlere depo edilir veya tehlikeli blgelerde halka datlr. 12- Silahlar her zaman ulusun mal ve yitirilmesi ulus hazinesinin zarar demek olduundan, silah datm, askeri ktalardaki yntem uyarnca yaplaca gibi, gezici ve durucu birliklerde datm, kefillikle ve dzenli numara altnda tutulan kaytlarla, birlik komutanlarnn sorumluluu altnda yaplr. 13- Ulusal birlikleri oluturacak herkes, yce Kur'an zerine el bastrlarak ant iirilir. 14Birliklerin salk ileri iin daha nce askerlikte ders

grm olanlardan yararlanlmaldr. Gereken silah ve sarg takmlar ordudan istenir. 15- Bu ek, ynetmelik niteliinde olup, her yerin gerekleri ve koullar gzetilerek uygulanr.206[213] "KARAKOL" ADLI GZL ASKER BRLK(RGT), rgtlenmenin ve mcadelenin nemli unsurlarndan biriydi. Bu rgtn ruhu, gerek bir yurtseverlik rnei olan Kara Vasf idi. 24 Mays 1920'de Padiah tarafndan Mustafa Kemal'le birlikte idama mahkum edilen Kara Vasf 207[214], ufak tefek ve esmer idi. htilalci Trk liderleri arasnda ilkelerine ok bal bir insan olarak gze arpyordu. Karakol adl gizli rgtle Halide Edip de temasa gemiti: "Benim oraya gitmemi tabi ok dikkatli ve gizli bir ekilde, salamlard. Gider gitmez kar karya geldiim ilk yz, Kaymakam Kemal Bey (Kemalettin Sami Paa) oldu.(...) Hemen kar karya oturduk, bir kt zerinde mill maksadmz tespite altk. Tabii o memleketin corafya durumunu ok iyi biliyordu. ou subay olan bir hayli gen Trklerin kuku gtrmez ounlukta olduklar yerlere gideceklerdi. Bu, Trkiye'yi paylamaya hazrlanan tilf kuvvetlerinin planlarna kar halk uyandrmak ve hazrlamak iin yaplmt."208[215] "Gizli askeri birlik"
213

Atatrk, Sivas'ta 15 Ekim 1919'da da, "Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti Temsilciler Kurulu" adna yaynlad bir genelgede, "Kimi yerlerde ete adn tayan birtakm kiilerin kendilerini, ulusun hakl ve kutsal isteklerini elde etmek amacyla kurulmu olan yasal rgtle ilgili gstermekte olduklar ve ulusun arzusuna aykr eylemlere giritikleri haber alnd. (...) Vatann kurtuluu, ulusun esenlik ve mutluluu amacyla kurulmu olan Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti Tz'nde 'ete' deyimi yoktur" demitir. Baknz: Nutuk (Sylev), a.g.e., s.731. -HC. 214 Kara Vasf Bey, eski 27.Frka Kumandan, Albaylktan emekli ve stanbullu (Soyad Yasas ktnda kurduu rgtn adn alarak, soyad Karakol oldu).. dama mahkum edilen dier kiiler eski 20. Kolordu Kumandan Mirliva (Tugeneral) Salacakl Fuat Paa, eski Waington Elisi ve Ankara Milletvekili Midillili Alfred Rstem, eski Shhiye Mdr stanbullu Doktor Adnan Bey ile eski niversite Bat Edebiyat retmeni Halide Edip Hanm idi. -HC. 215 Advar, Halide Edip, a.g.e., s.26. Advar, Halide Edip, a.g.e., s.26.

olan Karakol, ulusal direni iin silah salyordu: "Kara Vasf Bey bu kuruluun ruhu, Kemalettin Sami ise eli, kolu ve ynetim cihaznn ba idi. O, istil kuvvetleri ile yaknda temasta ve ayn zamanda el altndan Anadolu'ya silah kartmak yollarn salamaktayd. Hatta, ngiliz ve Fransz kuvvetlerinin depolarndaki birok silah kapclar, gemiciler ve orada alan baka kimseler yoluyla elde edip, Anadolu'ya gndertirdi. Bunlarn arasnda 320 manikal tfek, 1.500 tfek, bir top. 200 sandk mermi, 10.000 niforma vs. Anadolu'ya karlmt. Kemalettin Sami, stanbul'da 10. Frka (Tmen) Komutan olduu zaman btn grevini grdkten sonra geceleri de ihtille hazrlard. Gece yarsndan sonra skdar tarafna geerek eitli Birliklerle iliki kurar, hazrlanrd. Ve, ou zaman gece ikiden sonra bize gelir ve derdi ki, 'Doktor Adnan o kadar yorgunum ki, yatsam vcudum kendini yataktan yere atyor. "209[216] Bu rgt "subaylar" tarafndan kurulmutu. Her asker klada bir Karakol rgt Komutan bulunmasn da istiyordu. Mustafa Kemal ise buna izin vermedi. Kara Vasf Bey, Sivas Kongresi'ne de delege olarak katld ve Mustafa Kemal'le grt, rgtn gelirlerini asker kaynaklar ve balar oluturuyordu. Mustafa Kemal ve Ankara Hkmeti daha sonra bu rgte operasyonlar iin para gnderdi. rgt ayrca, Ankara'nn ihtiyac olan teknik subaylarn ve dier asker ve sivil elemanlarn, stanbul Hkmeti'nde elde ettii adamlar araclyla, atamalarn yaptrarak Anadolu'ya gitmelerini salad. 210[217] Asker gereler, stanbul'dan neboludaki asker birime, ticari eya gibi gizlice sevk ediliyordu. Bu gerelerin teslim edilecei kapal adres, "Zafer Ticarethanesi - nebolu" idi. Kanc kadnlar yolda doum yaparlarsa, ocua "Zafer" adn koyuyorlard. Zafere bylesine inanm bir milleti yenmek mmkn deildi. 211[218]

216 217

Advar, Halide Edip, a.g.e., s.26. Advar, Halide Edip, a.g.e., s.26. zkan, Tuncay, MT'in Gizli Tarihi, 18. Basm, Alfa Yaynlar, stanbul, Mart 2005, s.104-107. 218 zakman, Turgut, u lgn Trkler, s.213.

1919'UN "DERN DEVLET! .."

Mustafa Kemal, bu gizli rgt Erzurum'da iken haber almt. Karakol rgt (Cemiyeti), kurulu tz ile genel grev ynetmeliini btn orduya, komutan, subay, herkese datmt. Mustafa Kemal anlatyor: "Bu ynetmelii okuyan bana en yakn komutanlar bile, bu ii benim yaptm sanarak iyiden iyiye kukuya dmler. Benim, bir yandan kongreler toplayp ak olarak ulusal ortak almalar yaparken, bir yandan da gizemli (esrarengiz) ve korkun bir komite kurmakla uratm sansna kaplmlar. Geri, bu ilen ve rgtleri yapanlar stanbul'da bulunuyorlarm; ama her eyi benim adma yapmakta imiler. (...) Karakol rgtnn ynetmeliinde, 'bir ulusal Ordu'dan sz ediliyor ve; Bu ordunun bakomutan ve genelkurmay bakan, ordu, kolordu ve tmen komutanlar ve kurmaylar seilmi ve atanm olup gizli ve sakl tutulur. Bunlar, grevlerini gizli olarak yaparlar' deniliyordu. Baylar, hemen komutanlar uyardm; bu tzk ve ynetmelik kurallarn hi uygulamamalar gerektiini ve bu iin kaynan aratrmakta olduumu bildirdim. Sivas'a varmdan sonra, oraya gelen Kara Vsf Bey'den anladm ki, bu ii yapan kendisi ve baz arkadalar imi. Herhalde byle bir davran doru deildi. Herkesi asmakla korkutarak, bilinmeyen bir merkezin, bilinmeyen bir bakomutann, bilinmeyen birtakm komutanlarn buyruklarna uymaya zorlamak ok tehlikeli idi. Gerekten, orduda grevli herkeste hemen bir korku ve birbirlerine kar gvensizlik balad, rnein, herhangi bir kolordu komutannn, 'Benim komutam altndaki kolordunun acaba sakl ve gizli komutan kimdir? Bu gizli komutan acaba ne vakit ve nasl komutanl ele alacak ve acaba bana kar nasl davranacak?' gibi hakl birtakm kuruntulara kaplmas beklenilmez deildi. 212[219] Mustafa Kemal Sivas'a delege olarak katlan Kara Vsf Bey'i ararak sorar:
219

Nutuk (Sylev), a.g.e., s.72.

"Gizli merkez, gizli bakomutan ve gizli genelkurmay bakan kimlerdir?" "Hepsi siz ve arkadalarnzda" Bsbtn aran Mustafa Kemal, bunu "akla ve manta uygun bulmaz." nk, hi kimse kendisine byle bir dzen ve kurulutan sz am ve bu i iin onay almamt. 213[220]

YIL 2007.. ERDO AN: "DERN DEVL ET YO K ETMEK G EREK! .."

Babakan Recep Tayyip Erdoan, Kanal 7 Televizyonu'nda Mustafa Karaaliolu'nun sunduu "skele Sancak" Programnda "Derin devleti yok etmek gerek" dedi: "Derin devlet var. O her zaman olmu. Trkiye Cumhuriyeti dneminde balam bir ey de deil. Ta Osmanl'dan, o gelenekten gelen bir ey zaten. Ama bunu minimize etmek, mmknse yok etmek, bunu baarmak gerek." 214[221] Oysa, "Derin devleti"*askerler farkl tanmlyor, farkl dnyordu. lk kez bir st dzey komutan bu konuda Ceviz Kabuu Program'nda canl yaynda aklama yapt. Eski Jandarma Genel Komutan Emekli Orgeneral ener Eruygur, "Tabii ki, resmi ideolojiyi yerletirmek istiyoruz. Bu, anayasal ilkelerdir, Atatrk dnce sistemidir. Bunun deitirilmesine kar tabii ki, derin devlet nlem almaldr. Temel yanllk, sistem yaklam iinde ele alnmaldr" grndeydi.215[222] MUSTAFA KEMAL, Ankara'ya geliinin ertesi gn (28 Aralk 1919) halka hitap ederken de, Kuvayi Milliye rgtlenmesini anlatt ve bamszln kazanlmasndan sonra kurulacak devlet ynetimi hakknda da nemli ipular verdi:
220 221

Nutuk (Sylev), a.g.e., s.73. skele Sancak Program, Kanal 7 Televizyonu, stanbul, 26 Ocak 2007, Saat: 22.00; Vatan Gazetesi, 28 Ocak 2007, 8.1, srmanet. 222 Eski Jandarma Genel Komutan (O tarihte ADD'nin de -Atatrk Dnce Demei- Genel Bakan), Emekli Orgeneral ener Eruygur'un aklamas, Ceviz Kabuu Program, Kanaltrk Televizyonu, 11 Austos 2006 Cuma, saat 22.30.

"Bireyler fikir sahibi olmadka, haklarn alglamadka, kitleler istenilen yne, herkes tarafndan iyi ya da kt ynlere ynlendirilebilirler. Kendini kurtarabilmek iin her bireyin, gelecei ile bizzat ilgilenmesi gerekir.(...) .. Hkmetlerin icraat olumsuz olup da millet itiraz etmez ve drmezse, btn kusur ve kabahatlere katlm demektir.(.) Gerekten unun bunun oyunca olabilen milletler, haklarn alglamamlar demektir. Ve byle bir millet, denetim altnda bulundurulmaya layk olur."216[223] "AMAN BZE BR RANDEVU!.." Teslimiyeti stanbul Hkmeti ve egemen basnn "ilgi alan" farklyd!.. Paris'e gidecek olan bir "Bar Heyeti"nin (!) bu ziyaretini kim ayarlamt? Damat Ferit mi, yoksa Veliaht Abdlmecid Efendi mi?.. Heyette ka kii olacak, kimlerden oluacakt?.. Bu bo uralara dayanamayan stikll Harbi Gazetesi, 6 Haziran 1919'da "Nelerle urayoruz?" baln att. 217[224] Paris basn ise, "Trk heyeti ile mzakere yok" baln atyordu. Yabanc basnn haberine gre, Damat Ferit ile kimse "mzakere etmeyecek", yalnzca "uzman" olarak kendisini "dinleyecekti." Avrupa'nn, 20.yzyln balarndaki bu "smrgeci patron tutumu" 20.yzyln sonlarnda da aynen sryordu. Avrupa, yzyln banda Osmanl'ya uygulad "paralama taktiini" yzyln sonunda Yugoslavya'ya uygulad ve ayn tuzak yine baarl oldu. Yugoslavya da Osmanl gibi paralara ayrld, igal edildi. Bunda, szde liderlerin, "kasabn ban yalayan kuzu" gibi AB'ne yaklama yar nemli rol oynad. Yugoslavya'nn geirdii srece bakalm: "Avrupa Birlii adn alacak olan Avrupa Topluluu'nun ekim gc muazzamd. Tm Orta ve Dou Avrupa'da, Sovyet Bloku tnelinin sonunda grnen k, Avrupa Birlii'ne yelik beklentisiydi. Bu ortak tutku... Orta ve Dou Avrupa lkelerinin liderleri arasnda, Brksel'deki kurumlarn onayn almak amacyla dierlerinden daha 'Batl' ve 'Avrupal' olduklarn kantlama yarna brnd. Tutkulu Slovenler, ... Kendilerine 'Yugoslav gemisinden' ayrlp Avrupa gemisine' binmeye en elverili
223 224

Merdanolu, Hsn, a.g.e., s.451. stikll Harbi Gazetesi, 6 Haziran 1919.

cumhuriyet olarak grdler."218[225] TRKYE DE 2005 ve 2006 yllarnda younlaan biimde ayn sreci yaad. AKP Hkmeti bakanlar, zellikle Dileri Bakan Abdullah Gl ve Babakan Tayyip Erdoan'n kimi AB toplantlarna katlma sreci, "kendilerinin Avrupal olduklarn kantlama yarna" dnd. Hep son dakikaya kadar beklendi, "geliyoruz, gelmiyoruz" havasna girildi. "ardlar ama filanca konuda garanti vermezlerse gitmiyoruz" ya da "Ceza Yasas'nda zinann su olup olmamasna biz karar veririz. Biz Trk'z, kendi kararmz kendimiz veririz" benzeri szde meydan okumalar yaand. Ama sonunda her zaman olduu gibi AB'nin dedii oldu ve kuzu kuzu toplantlara katlnd. Her seferinde de Brksel'den eli bo dnld. AB'nin dayatmalar sineye ekildi. Ama bunlar yaygn ve hkmet yanls basnn desteiyle birer "zafer" gibi sunulmaya alld. Yetkililer, mzran uvala smad zamanlarda da "AB bizi blyor" diye feryat ederek, ykselen ulusalclk akmndan puan almaya altlar?..

"AYASOFYA'DA ELNZ PECE M! .."

Patrikhane yine devrede... Hristiyan yurttalara "din hizmeti" vermesi gereken stanbul'daki Patrikhane, yine "kin hizmeti" veriyordu. Paris'e giderek, Yunan igalini savunan Patrik Vekili Dorote, stanbul'a dnerken Pire'ye urad ve Pire limannda dzenlenen trenin ardndan Patrikhne'ye getirildi. Yunanistan'dan hareket etmeden nce burada bir konuma yapan Dorote, unlar syledi: "Yunan milletinin sinesinden domu olan Patrikhane, her devirde Yunan haklarnn savunuculuunu yapmtr. Bu haklan devaml ve byk savalarla savunmutur. Annelerine sadk kalarak mstebid (=zorba, despot) Trklerin darbelerine mruz kalmtr. Fakat bir gn emellerine ulaaca mitleri ile bunlara kar koymakta devam etmitir. Size mjdeliyorum ki, pek yaknda Byk Yunanistan'n
225

Johnstone, Diana, a.g.e, s.178.

kuruluuna ahit olacaz." Patrik Vekilini Paris'te tren garnda uurlayan Yunanistan Babakan Venizelos da ona u sz vermiti: "Ayasofya'da elinizi peceim!..''

"Padiah k lelii ile kazanlan ktidar, ktidarszlk rne idir." M ustafa Kemal (1919) 2 1 9 [ 226]

MUSTAFA KEMAL' N DNMES N NGLZ TEHDD

6 Haziran 1919... galci ngilizler'in Karadeniz Ordusu Bakumandan General Milne, Anadolu'daki "direnii" bymeden bastrmak ve "ban ezmek" iin stanbul Hkmeti'ne bir nota verdi. Mustafa Kemal'in vilyetlerde gezmesinden rahatsz olan ngilizler, "derhal geri dnmesini" emrettiler. Smrgelerinden birindeymi gibi davranan ngilizler'in notasna Harbiye Nazr evket Turgut Paa'nn verdii yant kabul edilmeyince, hkmet acilen eyhlislamn bakanlnda topland. Savunma Bakan ngiliz generale verdii yant da, "Mustafa Kemal Paa'nn Samsun'a gnderilmesine, o havalide asayisizlik bulunduuna dair ngilizlerden gelen ikyetlerin yol at" hatrlatld ve "Talebinizi geri aln" dendi. Trkiye'de bir hkmet var gzkyor, ama kararlar ngilizler alyordu!.. Smrgeci ngilizlere bu yant vz gelince, Mustafa Kemal hkmet tarafndan resmen stanbul'a arld.
226

Nutuk (Sylev), a.9.e., s. 131.

Bu tarihi olay, bugnlerde dah Atatrk dmanlarnn milli direnii kltmek iin bir koz olarak kulland "Mustafa K emalin Samsun'a gidiine ngilizler izin verdi" safsatalarn rten arpc bir yanttr. 9. Ordu Mfettii Mustafa Kemal ise, gnderdii telgrafta "Suret-i hareketimi ona gre dzenlemek zere davet nedeninin ltfen izah buyurulmasn rica eylerim" diyerek, dnmeyeceinin iaretlerini veriyordu. KARADENZ: ULUSAL DRENN KALB VE ATARDAMARI... Bu yazmalar srerken, "ulusal direniin kalbi" ve "atardamar" olan Karadeniz Blgesi'nde ciddi rgtlenmeler engel tanmyordu. Giresun'da "yedek subaylar" toplanarak bir rgt (cemiyet) kurmaya karar verdiler. Ik Gazetesi'ne gnderdikleri bildiriyle, arda bulundular: "Memleketimizin vaziyeti gz nnde tehlikede. Bu tehlike haftalarla saylamayacak kadar yakndr. Fikirlerinizden, tecrbelerinizden istifade iin bir htiyat Zabitleri Cemiyeti tekil etmek tasavvurundayz. simlerini, adreslerini ltfedecek arkadalara minnettar kalacaz."

"EY G ENL ER UYANIN !

Balkesir'de yaynlanan Dorusz Gazetesi de, halk igale kar limnsu ard. "Genliin dirilecei ve direnecei zamann geldiini" belirten Dorusz Gazetesi'nin ars ksa, zl ve netti: Hep lenler gz ak bekleyince bu yeri, Diriler, kapamak yakr m gzleri, Ey yurdun genleri ileri, ar ileri!.. Ey genler uyannz ! Genliin dirilecei, faaliyet gsterecei sra, ite gelmitir. Yenilmez, ylmaz bir kuvvet hlinde vatan urunda birleiniz ey genler!.. Ey millet birleiniz ! Hepimiz bir daire dahilinde toplanmazsak, bitleri birletirecek kuvvetlere eskiden olduu gibi istih-

fafla (-kmseme ile) bakacak olursak, bu lkede yaamak hakk, hayatmz kalmaz. Balarmz mahveden flosera (hastal) baka bir ekilde tecelli ederek bizleri de mahvedecektir." Kendi vatan yerine igalcilerin vatann savunan szde gazeteciler de, "vatan satmak" iin almalarna ara vermeden devam ediyordu. Sk sk karmza kan ve kacak olan gazeteci Ali Kemal, ileri Hakan olunca da uslanmamt. Bir de "icra" yetkisini ele geiren Ali Kemal, vatan satma ynndeki grlerini, imdi uygulamaya koyma makamna gelmiti. lgin bir olay, bu kin ve intikamn bykln gstermesi asndan nemli... Ali Kemal henz bakan olmamken, Sabah Gazetesi'nde yazd yazlar "gayri vatan" bulduu iin aka delloya davet edilmiti. Vurumaya davet eden Gemlik Belediyesi doktoru Ziya Bey idi. Bunun zerine, stanbul'da Rumca yaynlanan gazetelerden Patris Doktor Ziya aleyhinde byk kampanya balatm ve "tutuklanmas" gerektiini ileri srmt. Ali Kemal ay sonra iileri Bakan oldu. Bu olay bir tarafa "not eden" gazetecibakan, stanbul'a adm att gn "vatan dman yazyorsun" diyen Doktor Ziya Bey'i tutuklatt. Rum ve ibirliki hkmet ilikisi her zamanki gibi tkr tkr iliyordu..

Gnlk yor..

yaam

sr-

Terkos suyu zam istiyor irketi Hayriye'nin biletlere 4 misli zam talebini hkmet tasdik etti. Evvelce suya yzde yz zam yapm olan Terkos irketi, kmr fiatlarndaki yeni artlar ileri srerek, bundan byle eski tarife ile i yapmasna imkn kalmadm bildirerek yeniden zam istemitir. irketin bu talebi Nafia

Bakanlnda incelenmektedir. Dier taraftan, irketi Hayriye tarafndan istenmi olan 4 misli zammn hkmet tarafndan kabul edilmi olduu da renilmitir. (stikll Harbi Gazetesi, 10 Haziran 1919)

bretlik bir gazete haberi DN N VAKT BULDULAR Abdlhamid'in mahdumu ehzade Kaymakam Abdurrahim Efendi ile eski Sadrazam Prens Sait Halim Paa'nn biraderi eski Nafa Bakanlarndan Abbas Halim Paa'nn kerimesi hanmn dnleri yaplmtr. Resimde, u felketli gnlerimizde dn yapan Saray mensubu Abdurrahim Efendi grlmektedir. (stikll Harbi Gazetesi, 9 Haziran 1919)

BR TRK KIZINI N SO N DUASI ...

lkemiz adm adm igal edilirken., ordularmz datlrken., btn kalelerimiz zaptedilirken.. Ve hkmet de aymazlk, sapknlk ve hyanet iinde iken., i bandakiler kendi karlarn

dmanlarn siyasal amalaryla birletirmiken., ulus yoksulluk ve sknt iinde ezgin ve bitkin dmken.. "Byk Mecmua" adl dergide, Sabiha Zekeriya Hanmn "Bir Trk kznn son duas" yaynland: "Allahm... Ak sal ihtiyarlar, bar yank analar, gnl yaralanm yetimler, btn Trk ve Mslman kullarn hep birden duaya geldik... Sesimiz sana minareler memleketinin btn Mslman dnyasna ses veren mbedlerinden ykseliyor... Kalbimizi sana atk,gzlemlerimizde senin nurun, kalbimizde senin vecdin, ruhumuzda senin akn var... Mbedlerinde alayan, surlarn zerinde feryat eden, Mslman iklimlerinde matem tutan yeisli Trk sedasn iiten Tanrm. Bizi de dinle. Ruhumuzdan kopan feryatlara ac ve bizi koru Allahm. Gnahlarmza tvbe ederek, ehitlerimizin ruhundaki kutsiyete snarak sana secde ediyoruz. Mslman ruhunu temsil eden camilerine ha diktirme Allahm. Yedi yz seneden beri minarelerinde okunan ezan sedne bizi hasret etme Allah/m... Topraklar altnda millet iin len ehitlerini mezarnda alatma Yarabbi. Babalar iin alayan bir milyon yetimin hkrklarn iit, bizi o ehitlerin ruhu hrmetine syanet eyle (koru) Yarabbi. 700 seneden beri denizlerin hkimi, arkn hkmdar olduk. Bizi dmanlarmza esir eyleme Yarabbi. arkn stnde dalgalanan matem sanca, btn esir olan Mslman dnyasnn matemini ilan ediyor. te biz bugn o siyah bayran alkrklar arasnda sana yalvaryoruz Allahm. Asrlardan beri hkmran olan Trk'n, bugn btn milletlerin edecei bir zulm ile mukaddesat, istiklli hayat, hm ayi mahvoluyor... Biz Allahm senin adaletine sndk. Bizim, ha fevkinde her kavmin stnde en byk kuvvetimiz olan Allahm, seksen milyon Trk'n kalbinde senin vecdin, senin akn var. Ve biz bu ak h Trk'n hakkn btn cihana, milletlerine baracak ve anlatacaz. Trkler, ancak Trk sultannn, halifesinin hkmnde yaar. Ve biz hrriyetimiz iin, seksen milyon Trk, gen, ihtiyar, kadn, ocuk, sesimizi iittirinceye, hakkmz tantncaya kadar baracaz Cihadmza sen zahir (destek) ol Yarabbi. Sesini sana ilhi mbedlerinden

tekbirler ykselten Trkn sesini iit ve bizi kurtar Allahm. Huzurunda diz ktk, sana btn vicdanmz, btn imanmzla yalvaryoruz. mdat dileyen yal gzlerimiz, merhametine snan matemli kalplerimiz, hicran dolu ruhumuzla sana ibadet ediyoruz ve yalvaryoruz. Hkmran olduumuz topraklarda bizi srndrme Allahm. Camilerimizde yanan din ve iman kandillerini sndrme Allahm. Yz milyon Mslman'n halifesi, Hz. Peygamberin vekilini zalimlere esir etme Yarabbi. Fatihlerin, btn hakanlarn an ve eref lkesinden (...) eksik etme Allahm. Dmanlara hakkn kuvvetini tant ve bizi kurtar Allahm."

TRK'N L HS
gal altnda kurtulu iin her yolu deneyen Trk halk, kurtulua destek veren bir avu gazetede duygularn gn gn anlatyor, birbiriyle paylayordu, "istikll Harbi" gazetesinde, Musa Sreyya imzasyla yaynlanan "Trkn ilhisi" de 220[227] bunlardan biriydi: "Sarm matem buralar Saz benizli ovalar Boynu bkk yuvalar Sen himaye et Yarabbi Ne bir yazk diyen bize Ne ses veren sesimize Huzurunda geldik dize Senden inayet Yarabbi Her ehre bize yabanc Bari sen bir para ac Srndrme altun tac Bize yardm et Yarabbi Bir gn sabah olur diye Katlandk her ikenceye Bu felketli geceye ver bir nihayet Yarabbi"

227

stikll Harbi Gazetesi, 13 Haziran 1919.

MEL EKL ERN CNSYET, TAVADAN SUYA ATLAYAN BALI KLAR! ..

Birok Trk, Fatih Sultan Mehmet stanbul'u fethederken, Bizansllarn "melekler dii mi, erkek mi?" tartmas yapmakta olduuna inanr. stanbul'un sahibi olduklarna inanan Rumlar ise, kendi bak alarna gre farkl bir yknn inananlardr. Onlar, stanbul'u yeniden ele geirecekleri haylini hep canl tutmakta, o zaman neler olacann(!) yklerini anlata gelmektedirler. te, zmir'den itibaren Trkiye'yi igal etmeye balayan Yunanl'lar ve ibirlikisi Rumlar, stanbul'u yeniden ele geirme hedefine ok yaklatklarna inanmlard. Yunan ve Rumlar, stanbul'u kurtar efsanelerini canl tutarken, Atina'da yaynlanan gazeteler u ykye yer vermeye baladlar: "Trklerin stanbul'a girmekte olduklar bir srada, bir papaz, sobada yedi balk kzartyormu. Balklarn daha bir taraf kzarm iken, odaya bir Rum heyecanla girer ve Trkler'in ehre girmekte olduklarn bildirir. Bunun zerine papaz barr: - Bir taraf kzarm bu balklar canlanrsa, ancak o zaman ben bu habere inanabilirim! Papazn bu szleri zerine, bir taraf kzarm balklar tavadan frlar ve hemen yakndaki suya atlayarak yzmeye balar. Bahsedilen bu mevki Balkl'dr. Hl balklar bu suda, bir taraflar kzarm yzmektedirler. stanbul'a tekrar kavutuumuz gn papaz, sudan bu balklar alacak, dier yanlarn kzartp yiyecektir. Silivri kaps yanndaki mabeddeki bu suda balklar hl grnmektedir. Bu sebepledir ki, Rumlar buraya Balkl adn takmlardr." Bugn mevcut olan ise, akl ve sinir hastalklar hastanesi olan Balkl Rum Hastanesi'dir.

EFELER "GERLL A SAVAI" BALATT I! ..

lkemizin fiilen igal edilmesini kabul etmeyeceini aklayan Mustafa Kemal, Konya'daki ordu mfettii Mersinli Cemal Paa ile Erzurum'daki 15. Kolordu Komutan Kzm Karabekir Paa'ya, "Olup bitenleri kabul edemeyiz. Sald r hazrlmz iyi yapabilmek iin zaman kazanmalyz" bilgisini verdi. Bu arada, Sabah Gazetesi igale kar gelinmemesi iin yaynlar yapyor, Damat Ferit Hkmeti'ne yaranabilmek iin direniileri ihbar ediyordu!.. Kurtulu iin areler arayan yurtseverlerin toplant ve faaliyetlerini "ihbar" etmeyi grev sayan Sabah Gazetesi "durumdan vazife karm" ve "igalcilere yardm" grev saymt!.. Sabah, toplant yerlerine "baskn dzenlenmesini" ve toplantlara katlanlarn tutuklanmasn istiyordu. BRLK GAZETELERN yaynlar, yalnzca, yurdumuzu igal eden emperyalistlerin (smrgecilerin) houna gidiyordu. Bu yaynlar, Trk milletinin direni azmini asla kramyordu. Nitekim igalcilere kar gerilla sava balamt. Akdeniz'de (Ege'de) "Trk gerillas Efeler" dmana kar direniin dmesine basmt. GERLLA SAVAI, Mustafa Kemal'in "Mill Mcadele yntemlerinden biri" idi. O, iki hedef belirlemiti. Biri "mill hareketi halka ml etmek", dieri ise "nderlie seimle gelmek."221[228] Hareketi halka mal etme plannn ilk aamas "ordu desteini salamak" idi. Kendi ifadesiyle, "lk i olmak zere, btn ordu ile temasa gemek lzmd."222[229] Bu amala, 21-30 Mays 1919 tarihleri arasnda Kolordu Komutanlarna ifreli telgraflar gnderdi. Mus228

evik, Zeki, Yrd. Do. Dr., Mill Mcadele'de "Mdafaa-i Hukuk'tan Halk Frkas'na Gei" (1918-1923), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara 2002, s.180. 229 Belge: 188, Nutuk (Sylev), a.g.e., s.626.

tafa Kemal komutanlara emir verir gibi deil, dosta ve arkadaa bir slupla hitap ediyor, "Halkn gerilla tarznda mdafaa yapmas iin kuvvet oluturmasna yardmc olunmasn" istiyor, bu ynde "komutanlar tevik ediyordu. 223[230] Mustafa Kemal, bir yl sonra TBMM kurulduunda milletvekillerine bunu aklayacakt: "...Kk kk birliklerin banda subay bulundurmakla oluturulan rgt, kk sava rgtdr... (Gerill) denilen kk sava rgtdr. Cmlenizin hatrndadr ki; milletimizin sava konusundaki bak asn burada aklarken demitim ki; uzun zaman savamak ve btn milletin savama duygularn srekli diri tutabilmek iin gerill rgt kuracaz. Bunu sylediim zaman kuvvetlerimizin ufak tefek topluluklardan oluacan hepiniz anladnz. Bu ufak kuvvetlerin banda subaylar faaliyet halinde bulunacaktr. Bu, esasen hkmetin verdii bir karar ve kabul ettii bir yntem, bir baktr ve uygulanmasna balanm olduunu mjdelerim..." 224[231] Gerilla glerinin rgtlenmesinde jandarma subaylar Kl Ali ve Saip Beyler, topu subay Kemal Bey ve svari subay Osman Tufan Bey zel bir etkinlik gsterdiler. Bat Anadolu'da irili ufakl gerilla birliklerinin says yzden fazlayd. Baz birliklerde sava says bini ayordu. Bylesi birlikler byk arpmalar da yrtebilecek gteydi. nk, Anadolu'da "kolordu" diye adlandrlan birok asker birim, gerekte 150-200 askerden oluuyordu. 225[232] Bergama'da Kuvayi Milliye ve Nizamiye mfrezeleri tarafndan bozguna uratlan Yunan taburundan kurtulanlar Menemen'e kam ve burada katliama balamt. Menemen'deki silahsz vatandalara saldran katil srs, kaymakam ve memurlar da ehit etti. Byk Menderes blgesinde ise, Yrk Ali Efe kuvvetleri dmann ilerleyiini durdurmak iin demiryolu kprsn havaya uurdu. Kprleri koruyan Yunan bir230 231

evik, Zeki, Yrd. Do. Dr., a.g.e., s.183. Evsile, Mehmet, Do. Dr., a.g.e., s.33. (Trke'si bana ait.-HC) 232 amsutdinov, A.M., Mondros'tan Lozan'a Trkiye Ulusal Kurtulu Sava Tarihi (1918-1923), Rusa Aslndan eviren: Ataol Behramolu, Doan Kitaplk A.., stanbul, Mays 1999, s.139.

lii tmyle imha edildi. Ulusal direnie (milli mcadeleye) destek veren gazeteler Yrk Ali Efe'yi kamuoyuna yle tanttlar: "Yunan istilsna kar mcadeleye atlan ve Malko'da dmana ar darbe indiren Yrk Ali, 23 yanda bir zeybektir. (...) Yrk Ali Efe orta boylu, omuzlar geni, kavi bnyeli, beyaz tenli, byklar hissedilmeyecek derecede pek hafif terlemi, kumralca kal, el ve ekik gzl, yakkl, levent tavrl bir delikanldr. Ayn Trk airetlerinden Sartekeli airetine mensup bir Trk oludur." YRK AL'NN GERLLA KUVVETLER (EFELER), daha sonra byk eziyetlerden sonra Yunanllar tarafndan boaltlan Nazilli'ye girdi. "Askerce dvmek" yerine, kaarken sivilleri rehin olarak yanlarnda gtren Yunan kuvvetleri, bu masum insanlarmz yolda katlettiler. Yunan askerlerinin boaltt Nazilli'ye giren Yrk Ali'nin gerilla kuvvetleri (Efeler), ekmek yedikleri vatana ihanet eden igal ibirlikisi (casusu) Osmanl Rumlar'n hemen meydanda ipe ekti.

MUSTAFA KEMAL: " MLL O RDU KURULMAL IDIR"

Milli mcadelenin rgtlenmesi almalarn srdren Mustafa Kemal, Amasya'da lkemizin ancak "mill birlikle" kurtulacan, bunun iin de "Millet Ordusu"nun milletin kaderini belirleyeceini aklad. BAIMSIZ KRDSTAN !.. Bu arada, ngilizler'in kkrtmas (provokasyonu) ile Diyarbakr'da Krt vatandalarmz syana tevik ediliyordu. Tpk 21.yzylda, bugn de olduu gibi. ngilizlerin amac, Trkiye'yi blmek, "Bamsz Krdistan" ku rmakt!.. Tpk ABD ile birlikte bugn de Trkiye'de yapmaya altklar gibi.. Tpk eyrek asrdr PKK denen terr rgtn besleyip, blclk yaptklar gibi.. Tpk Kuzey Irak'ta nihayet kurduklar Krdistan gibi... Durumu ok iyi izleyen Mustafa Kemal, yine Erzurum'daki Kzm Karabekir Paa'ya gelimeleri telgrafla bildirdi: "Diyarbekir'deki Krt kulb, ngilizlerin teviki ile ngiliz-

lerin himayesinde bir Krdistan tekili gayesini takip ettii anlaldndan kapattrlmtr. Krdistan'n maruf beylerinden aldm mteaddit (=srekli) telgraflarla, datlan bu Krt kulbnn hibir Krt' temsil etmedii, birka serserinin neticei teebbsat (=giriiminin sonucu) bulunduu ve vatan ve milletin tamamen mstakil (=bamsz). Ve hr yaamas urunda her fedakrl ve bu bapda (=bu manada, bu konuda) emirlerimize amade bulunduklar bildirilmektedir." "KRTLER Z KARDEMZ" sz de, o gnlerden bugne Mustafa Kemal'in verdii ibretlik bir ders niteliindedir. Mustafa Kemal'in "Krtler'i z karde" olarak grdne yazl belgelerde de tank oluyoruz. Bugne kadar gelen belge niteliindeki telgraflarndan 15 Eyll (1919) tarihli olannda, blgenin nde gelen aalarna yle diyordu: "Hac Kaya ve atzade Mustafa Aalara Sivas 15.9.35(1919) Malatya Mutasarrf Vekili Vastasyla Hac Kaya ve atzade Mustafa Aalara Padiah ve millet hainlerinin aldatmalarna kaplarak, maazallah (=Allah esirgesin) slm arasnda kan aktlmas ve gnahsz zavall Krt kardelerimizden birounun padiah askerleri tarafndan telef edilmesi gibi, dnya ve ahret pek ac bir akbetin ortaya kmasnn engellenmesi emrinde geen vatanperverane (=yurtseverlere yakr biimde) almalarnz Sivas Genel Kongre Heyeti'nce takdire ve krana deer grlmtr. Sizler gibi din ve namus sahibi bykler olduka, Trk ve Krdn yekdgerinden ayrlmaz iki z karde olarak yaamakta devam eyleyecei ve hilafet makam etrafnda sarslmaz bir vcut halinde dahil ve hari (=i ve d) dmanlarmza kar demirden bir kale halinde kalaca phesizdir. Cenab Hak mesainizi makbul eylesin. Heyeti Temsiliye namna Mustafa Kemal " 226[233] Orduya gnderdii bir baka telgrafnda da ayn yaklam
233

Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt:4, a.g.e., s.39.

gryoruz: "Diyarbekir, Erzurum, Van, Bitlis, Harput Vilayetlerine 13.Kolordu, 15.Kolordu Kumandanlklarna ifre Sivas 6.11.35(1919) ngilizler'in el altndan teviki ve Krt Tevn (=Yardmlama) Cemiyeti'nin ayrlk faaliyeti ile Krtlerin milli harekt aleyhinde olduklarna dair pek zararl propagandalar yaplmakta olduu stanbul'dan bildiriliyor. Dou Anadolu'nun asil bir unsuru olan Krt kardelerimizin, Osmanl memleketinin ayrlmaz bir ktasnda, mukaddes hilafet makamna btn iman ve sadakatleriyle bal bir milleti olduklar, milli harekt ve tekilatn en sadk ve kuvvetli bir uzvu bulunduklar meydanda iken, yine bu kabil zararl propagandalarn yce saltanatn payitahtnda (=bakentinde) reva (=deer) bulabilmesi znt vericidir. Btn heyeti merkeziyelere ve Krt aalarna ve erafna keyfiyetin (=durumun) anlatlmas ile, Kuvayi Milliye ile birlemi olduklarna, Osmanl camiasndan hibir ekilde ayrlmayarak, mukaddes hilafet makamna tam bir sadakatle bal kalacaklarna ve Krt Tevn Cemiyeti'nin ayrlk hareketini lanetlediklerine dair hkmete, temsilcilere telgrafnameler ektirilmesi rica olunur. Heyeti Temsiliye namna Mustafa Kemal. M.Kemal 3. Kolordu Kumandan"227[234] TRKLER ESR PAZARINDAK ZENC gibi olmak istemiyordu. Avrupa ne kadar diretse de, Trkiye ve Trkler kararlyd.. Yunanllar'n "Trakya bize verilirse, zmir'den vazgeeriz" biimindeki propagandalar etkili olamayacakt. Olmad da. Zaten, bunlar yalan zerine kuruluydu. Yunanllar, zmir'den vazgemek niyetinde deil, tm dnyay kandrp zmir'in yan sra
234

Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt: 5 (1919), Kaynak Yaynlar, stanbul, Nisan 2001, s. 108.

Trakya'y da ele geirmek istiyordu. Szleri doru olsa bile bu, "esir bir kentin halkn, bir baka kentin halkn esir alarak deimek" anlamna geliyordu. Bu aldatma kampanyalar zerine Trakya Paaeli Mdafaa-i Hukuk Heyeti bakanl bir aklama yaparak, "Trkler, esir pazarlarnda asla zenci gibi satlamaz" dedi: "(...) Yirminci asrda (...) nefretle protesto ederiz. Kendilerini Avrupallara medeni diye satmak isteyen Yunanllar'n ihtiraslarn tatmin iin bir vilyet halkn dieri ile mbadele etmek ve bu halk esir ticareti yapar gibi, eli altnda tutmaya almak yolundaki teebbsleri, bilemeyiz Avrupa'ca nasl bir telkkiye mazhar olacaktr. Bize gelince dsturumuz, Trakya Trakyallarndr' cmlesinden ibarettir. Trk halknn esir pazarnda zenci satar gibi bir muameleye tabi tutulmak istenmesini de iddetle protesto ederiz." Amasya Ta mi mi : "M illetin istikl lini yine milletin azim ve karar kurtaracaktr"

ANADOLU'DA CAK! ..

"MLL

HKMET"

KURUL A-

Trkiye gizli ve ak igal edilirken, zihinler devirilip, topraklar fiilen igal edilirken, Ulusal(Milli) Kongreler dnemi balad. Sivas ve Erzurum'da yaplacak kongreler ncesi Amasya'da n hazrlk gerekletirildi. Buradaki tarihi toplantda, Sivas Kongresi'ne katlacak Trkmen, delegelerin nasl seilecei belirlendi. Damat Ferit Hkmeti'ne kar direnie geen komutanlar, Amasya'da bir araya geldiler ve nemli kararlara imza attlar. Sivas Kongresi ncesi alnan ve bir "mill sr" olarak saklanmas kararlatrlan karar metninde, "Vatann tehlikede oldu-

u" vurgulanyordu. Mustafa Kemal, 21-22 Haziran(1919) gecesi Amasya'da yaveri Cevat Abbas'a "Yaz bakalm" demiti: 1- Yurdun btnl, ulusun ba msz l tehlikededir. 2- stanbul'daki hkmet stlendii sorumluluun gereklerini yerine getirememektedir. Bu durum ulusumuzu yok olmu gibi gsteriyor. 3- Ulusu n ba mszln yine ulu sun a zim ve karr kurtaracaktr. 4- Ulusun durumunu ve davrann gz nnde tutmak ve haklarn dile getirip, btn dnyaya duyurmak iin her trl etkiden ve denetimden uzak ulusal bir kurulun varl ok gereklidir. 5- Anadolu'nun her ynden en gvenli yeri olan Sivas'ta ulusal bir kongrenin tez elden toplanmas kararlatrlmtr. 6- Bunun iin btn illerin her sancandan, halkn gvenini kazanm 3 delegenin, olabildiince abuk yetimek zere, hemen yola karlmas gerekmektedir. 7- Her ihtimle kar bu durum, ulusal bir sr(=giz) gibi tutulmal ve delegeler gereken yerlere kimliklerini gizleyerek (=ad ve klk deitirerek) gelmelidir. 8- Dou illeri adna 10 Temmuz'da Erzurum'da bir kongre toplanacaktr. O gne dein teki il delegeleri de Sivas'a ulaabilirlerse, Erzurum Kongresi'nin yeleri de Sivas'ta yaplacak genel toplantya katlmak zere yola kacaktr.228[235] Mustafa Kemal, daha sonra (20 Ekim 1919) Rauf ve Bekir Sami Beylerle birlikte tekrar Amasya'ya gelecek ve Tasvir-i Efkr Gazetesi muhabiri Ruen Erefe yle diyecekti:
235

Nutuk (Sylev), a.g.e., s,53 ("Belge 26" iin de baknz: s. 429); Grer, Turgut, a.g.e., s.236. (Rahat anlalabilmesi iin her iki kaynaktaki metni, anlam ve dile bal kalarak, bugnk Trke'ye evirdim.-HC)

".. Dnya, milletimizin hayatna ya sayg gsterip onun birlik ve bamszln onaylayacaktr, ya da son topraklarmz son insanlarmzn kanyla suladktan sonra btn bir milletin ls stnde reddolunmu igal hrsn tatmin etmek zorunda kalacaktr." 229[236] 22 Haziran 1919, Pazar: Albay smet (nn) Bey, yksek atele hasta yatt stanbul'daki evinde kk not defterine yazmaya devam ediyor: "Miralay (=Albay) mer Ltfi Bey geldi. Havadisleri M.Kemal Paa beklemiyor imi. Bandrma tarafnda toplanyorlarm. Yunanllar Bergama'ya tekrar ve cebren girmiler. Hkmet bu ilere muarz (=kar) imi. Sonra Kzm Paa geldi. M.Kemal Paa vazifesine devam ediyor imi. Garip vaziyet syan m edecek. Posta mdir-i ummisi Refik Halit Bey'e telgraf ekmi, Mdfaa-i Hukuk-i Milliye, Mdfaa-i Hukuk-i Vatan Cemiyetlerinin telgraflarm kabul etmemesi iin idarehanelere verilen caniyane emri geri alsnlar diye yazm. Hep hastaym. Evden kmyorum. Rza ile sigorta iini konutuk."230[237]

HKMET AZLETSE DE MCADEL EYE DEVAM..

Amasya'da toplanan komutanlar, toplant sonras grev yerlerine dald. Ali Fuat Paa da Ankara'ya hareketinden nce Mustafa Kemal'le ba baa grt. Paa, kader arkadalarndan Ali Fuat'a dnd: "Fuat Paa, beni ordu mfettilii makamnda uzun mddet brakacaklarna ihtiml vermiyorum. u nmzdeki birka gn iinde vaziyet anlalacaktr. Seni temin ederim ki, mcadelemize sfat ve salhiyetten azade olarak da devam edeceim.
236

Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Atatrk ve Trkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi (1918-1938), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2000, 5.111. 237 nn, ismet, a.g.e., s.14. (Notlar yazld gibi aynen aldm. Yalnzca parantez ii aklama, yatk yaz ve siyahlama bana ait.-HC)

Arkadalarmn ayn yaknl ve vefay gstereceinden eminim." "Vaziyet ne ekilde tecelli ederse etsin, ben ve Kolordum daima emrinde kalacaktr." Mustafa Kemal, tehlikenin kendisiyle snrl olmadna iaret etti: "Bu adamlar seni de Kolordunun bandan ve hatt askerlikten ayrabilirler." Ali Fuat Paa da kararln vurgulad: "Bu taktirde dahi, seninle beraberim Paam." "Ulusal direni", toplantlarda olduu kadar cephelerde de devam ediyordu. Atina gazeteleri, baz satlm szde Trk gazetelerinin yazmad gerei yazmaya balad: "Anadolu'da mukavemet!.." Elefteros Tipos adl gazete, Yunan Ordusu'nun Trkiye'de kayplar vermeye baladn gizleyemiyor, "Anadolu'nun her tarafnda Jn Trkler halk ayaklandrmaktadr. iddetli tedbirler alnmaldr" diye yazyordu. in ciddi olduunu gren zmir Metropoliti Hrisostomos da, Paris'teki toplantlara katlan Amerika Birleik Devletleri Bakan Wilson'a bavurarak, "Anadolu topraklarndan Yunanistan'a verilecek paralarn hzla belirlenmesini ve Yunanistan'n Anadolu'daki snrnn izilmesini" istedi!..

NE BLFE ALDIRIR, NE TEHD TTEN KORKARIZ!

Bu arada, Sivas'a geme hazrlndaki Mustafa Kemal'in tutuklanaca haberleri yayld. Hkmet tarafndan yeni atamas yaplm bulunan Elaz (Mamretlaziz) Valisi Kurmay Albay Ali Galip, Sivas'a giderek Vali Reit Paa'dan kente ayak basar basmaz Mustafa Kemal'in tutuklanmasn istedi. Fransz Binba Brno da, Sivas' igalle tehdit ediyordu. Tutuklamaya kar kan Reit Paa, "te kendisi geliyor, buyurun siz tevkif edin" karln verdi. Sivas'taki paa-vali Reitin durumu bir telgrafla kendisine bildirmesi zerine, arkadalar ile uzun uzun gren Mustafa

Kemal ise, "psikolojik savala" ilgili nemli bir yaklam sergiledi: "imdi paaya gereken cevab vereceim. Fakat, bu ne gaflet, ne bilgisizlik ve ne gr ktl? Bir Fransz binbann gelii gzel atp tutmasndan ibaret szler. Sivas'n igali kolay ey mi? Franszlar bunu hangi kuvvetini sevk ederek yapabilecek Arkadalar buna nasl inanabiliyorlar? Basit bir propaganda ve blf karsnda arkadalarmzn maneviyat krklna (moral bozukluuna) uramalar ayan hayrettir dorusu!... Ne Sivas' igal edebilirler, ne de kongreye engel olabilirler." Mustafa Kemal, her ada rnek olacak "azim ve iradesini" yine kongre ortamnda, Mazhar Mfit'in omuzlarn skarak u szlerle ifade edecekti: "Mazhar Mfit, bu sylediin eyler tehlike tekil etmez. Tehlike ancak azim ve imanna gvendiim arkadalarmda grdm bu zaaftadr."231[238] Mustafa Kemal, daha sonra Ali Galip'i Kolordu Kumandanlk Dairesi'ne artt ve "gereken cevab" verdi. Mustafa Kemal'in yz ask, kalar atkt. Azarlayan bir nutuk ekti. Ali Galip'in, Sivas'ta gnlerce gizli faaliyette bulunmasn "bayalk" olarak tanmlad. St dkm kediye dnen Ali Galip'in yannda Mustafa Kemal, kkreyen bir aslan yavrusuna benziyordu. Ali Galip ylesine periand ki, srekli ter dkyor ve yutkunuyordu. Birka kelime sylemek istedi ama Mustafa Kemal Paa msaade ve msamaha etmedi. 232[239] Kzgn biimde ayaa kalkt, "Size daha ar muamelede de bulunabilirdim. Emekli bir asker olduunuza sayg gsterip bu kadarla yetiniyorum. Aklnz banza almaz, haddinizi bilmezseniz, dilinizi de tutamazsanz sonunuz kt olur" dedi. Paa'nn szleri Ali Galip'in yzne tokat gibi iniyordu: "Askerler mert olur. Trk askeri ise mertlerden mert ve pek civanmert 233[240] olur. Siz cihann kabul ettii bu kaideye is-

238

Kansu, Mazhar Mfit, Erzurum'dan lmne Kadar Atatrk'le Beraber, 1 Cilt, 4. Bask, Trk Tarih Kurumu Yaynlar, Ankara 1997, s.339. 239 Kl Ali'nin anlatm. (Baknz: Turgut, Hulusi, a.g.e., s.44.) 240 Civanmert: Yiit, temiz, asil ve cmert yaratll, mert, babayiit.-HC

tisna m tekil ediyorsunuz?" 234[241] Mustafa Kemal, Sivas Kongresi'nin tamamlad ktan sonra da (11 Eyll), dnemin ileri Bakanna 235[242] bir telgraf ekerek, hak ettikleri biimde ok ar hakaretlerde bulunacakt: "Alaklar, caniler! Dmanlarla millet aleyhinde haincesine tertiplerde bulunuyorsunuz. Milletin kudret ve iradesini takdirden aciz olduunuza phe etmiyordum. Fakat vatan ve millete kar haincesine ve baklarcasna harekette bulunacanza inanmak istemiyordum. Aklnz banza toplayn! Galip Bey ve yandalar gibi aklszlarn ahmaka olan bo vaitlerine (=szlerine) kaplarak ve Mr.Nowill gibi milletimiz ve vatanmz iin zararl olan yabanclara vicdann satarak yaptnz alaklklarn millete tatbik olunacak mesuliyetini gz nnde tutunuz! Gvendiiniz kiiler ve kuvvetin akbetini rendiiniz zaman kendi akbetinizle mukayeseyi unutmaynz!"236[243] fkesi dinmeyen Mustafa Kemal, gece yarsna doru yorgunluk kahvelerini itikten sonra, Mazhar Mfit'e (Kansu) dnd, "Hele bak u Brno gafiline. Bir iki kuru sk tehdit ve blfle bizi yolumuzdan dnecek insan m sanyor bu zavall? Biz ne blfe aldrr, ne tehditten korkar, ne de siyaset manevra ve tuzaklarna deriz dedi. Sonra da, milli mcadelenin kaytlarn tutan Mazhar Mfit'e emretti: "Mazhar Mfit, hatra defterine bu olay da yaz. Merak etme utanmazsn!.. Yaz ve de ki, 'Mustafa Kemal ve arkadalar Sivas'a hareket edince Brno ve arkadalar Sivas'tan katlar.'
241

Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Atatrk ve Trkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi, s. 62. 242 O srada, Ali Kemal istifas ile boalm bulunan ileri Bakanl koltuunda Adil Bey oturuyordu.-HC 243 Kocatrk, Utkan, Doumundan lmne Kadar Kaynakal Atatrk Gnl, a.g.e., 159. 190

Bu notu hatra defterine bugn yazmanla, o gn yazman arasnda hibir fark olmayacaktr." Moralleri dzelen arkadalarnn "Paam bizler, tek kurun, tek tepe kalncaya kadar arpacaz, diye ant itik. Ya istikll ya lm, diyen bir millet de gz nnde mevcutken korkacamz hibir ey yok" yantn alan Paa, bir efkar sigaras tttrd ve, "Haydi 'Da ban duman alm' marn syleyelim" diyerek ayaa kalkt. Gece yars ortalk "Da ban duman alm" maryla inlerken, milli mcadeleciler odalarna dalyordu. 237[244] ngiliz-Trk-Kr t ibirlii:

MUSTAFA KEMAL' N KATL N 6 B N ALTIN

Daha sonra renilecekti ki Ali Galip, Mustafa Kemal'e verdii namus szn ineyerek, bamsz bir Krt hkmeti kurmak iin, ngiliz binbas nl casus C. E. Noel'i ve yine ngiliz himayesinde kurulmu Krt Teali Cemiyeti temsilcilerini de yanna alarak, evreden toplad airet kuvvetleriyle Sivas' basp Mustafa Kemal'i tutuklamak ve kongrenin toplanmasn nlemek iin Malatya'ya doru yola kmt. Emekli subay Ali Galip, direniin liderini ldrmek iin ngilizler'den 6 bin altn almt. Daha sonra, Kl Ali bakanlnda yaplan bir basknda bu "suikast anlamas" ve 6 bin altn le makbuzu bulundu. Makbuzda(senette) yle yazyordu: "Mustafa Kemal ve avenesinin yakalanp katledilmesi karl alt bin altn alnmtr" Senetin altnda Ali Galip ile Malatya Mutasarrf (mlk amiri) Halil Rami'nin imzalar vard. Alt bin altn da, biner liralk kn hlinde ele geirildi. Malatya'daki bu basknn, kahraman Kl Ali, belge ve altnlarla Sivas'a Mustafa Kemal'in yanna dnd. Kl Ali, Paa'nn emriyle altn knn Heyet-i Temsiliye kasasna teslim etti. Bu servet, Ulusal Kurtulu Mcadelesi'nin deta sermayesi olacakt. Paa, parann miktarn duyunca, g244

Kansu, a.g.e, 1. Cilt, s.152-'l63.

lerek unlar syledi: "Bu ok byk para. Bizimkilere birden syleme. Yreklerine iner." 238[245] DAMAT FERT'E SUKAST'E HAYIR!.. Kendisine suikast yaplmas iin her yol denenen Mustafa Kemal, hain Damat Ferit'e dzenlenecek suikasta izin vermeyecek kadar da bykt. 1919'un 17 Eyll'nde arkadalarna durumu anlatan Mustafa Kemal, yle diyordu: "Bir gen arkadamz, Sadrazam Ferit Paa'nn ldrlme teebbs iin benden onay istiyor. Bu adamn bir adalet divannda ihanetinin sabit olacana hi phe yoktur. Byk fenalklarna devam ediyor ve elinden geldii kadar da devam edecektir. Buras yle... Fakat biz mahkeme deiliz, hakim de deiliz. Adaleti uygulama yeri ve yetkisinde de deiliz. Ancak adalet isteyebiliriz. Bunu da fert yapar. Kald ki bu adam, halen nazariyede bile olsa eklen meru durumda sadrazam, nk Padiah'n gvenine sahip... Faaliyet halinde Meclis-i Mebusan yok ki, gvensizlik beyan etsin ve drsn. O halde onunla ancak, imdilik onu oraya getireni ikna ederek, yarn da bu lkede byle sonulara meydan vermeyecek yollar kapayarak mcadele edebiliriz.(...) Bu yolun dndaki hibir tarz, ne vatana ve ne de sahiplerine hayr getirir. Anlatk deil mi?" 239[246] Sonra da, dncenin sahibi gence dnerek, "Sen ne dersin ocuk? Bir akn kahraman veya kurban m yapmak istiyorsun? Brakn bu komitac kafasn..." dedi.

245 246

Kl Ali'nin anlatm. (Baknz: Turgut, Hulusi, a.g.e., s.56-62) Kl Ali'nin anlatm. (Baknz: Turgut, Hulusi, a.g.e., s.66)

ATNA BASINI : "ANADOLU SYANI HIZLI BYYO R! "

Kent ve kasabalarda "dmana kar dikleni" ve direni arttka, dman basn bile gerekleri yazmaktan kendini alamyordu. Atina Habercisi adl gazete, "Mustafa Kemal, Trk Ordusu'nun en yetenekli subaylarndan biridir" diyerek 240[247], stanbul'dan u haberi veriyordu: "Anadolu'da tam bir anari hali mevcuttur. Yldrm Ordular Grup Kumandan ve Trk Ordusu'nun en kabiliyetli subaylarndan biri Mustafa Kemal Paa, merkezi hkmete kar isyan etti. (...) milleti vatan savunmak iin , kendi etrafnda birlemeye davet etti. Mustafa Kemal Paa'nn karargh Amasya'da (Samsun'da) bulunmaktadr. Fakat tesir sahas Bursa vilyetine ve Yunan igal blgesine kadar yaylmaktadr. (...) Trk kaynaklarndan alnan haberlere gre, bu hareket bilhassa merkezi hkmete kar bir isyan mahiyetindedir. Birok kaymakam, ileri Bakanl'nn emirlerine uymay redde tmitir.(...)" Atina gazetesi bu haberleri geerken, milli kuvvetler Aydn geri ald. STANBUL, ANADOLU'YA TAB OLACAK." Mustafa Kemal Amasya'da iken bir "grnen" alma yapt, Amasya Genelgesini(Tamimini) yaynlad; bir de "grnmeyen" alma yapt ve birok yetkiliyi ulusal mcadele iin mektuplarla rgtledi. Paa, igale kar yalnz mitingler ve benzeri tezahratn, byk hedefe tek bana ulamaya yeterli olmadn belirterek, u grlerini bildirdi: "Ancak, milletin sinesinden fiili bir g doarsa kurtarc olabilir.
247

Atatrk' o tarihte dman bile taktir ederken, bugn iimizdeki kimi Atatrk dmanlarnn (aydn grntllerin, Bat smrgesi hayranlarnn ve bilinsizlerin) sapknlk ve aymazlklarn hatrlayalm.-HC.

Anadolu stanbul'a deil, stanbul Anadolu'ya tbi olmaldr. stanbul'daki muhalif akmlar, milli mcadeleye zarar vermekte ve gayri milli propagandalara neden olmaktadr." stanbul dahil yurdun her kesini yoksullua ek olarak yangnlar ve hastalklar sarmken, Osmanl'nn bakentinde parti kavgalar da sryordu..

M. KEMAL: " BAI MSIZ BR TRK DEVL ET' KURMALI YIZ"

Halkn deyimiyle stanbul'daki "rz krk namert hkmet", igalcilerin tm tecavz ve emirlerine "miskince boun eerken", Mustafa Kemal Erzurum'da toplantlarna devam ediyordu. "Her trl zillete katlanan hkmet'e ramen Mustafa Kemal, lkenin karlat tehlikeleri halka daha iyi anlatma abalarndan vazgemiyordu. 4 Temmuz'da, Erzurum kalesi muhafzlna ait kk bir binada geceleyin dzenledii toplantda, "t e k b i r t e p e v e t e k b i r k u r u n k a l n c a y a k a d a r s a v a a c a m z " syledi: "Milli mcadeleyi milletin byk ounluuna dayanarak hzlandrmak ve organize etmek zorundayz. Hkmet, dmanlarn her trl tecavz ve emirlerine miskince boyun emekte, her trl zilletine katlanmaktadr. Padiah ise, unvan mahfuz ve baki kalmak kouluyla her eye raz bulunuyor. Arkadalar! Tek nlem, Hkimiyet-i Milliye'ye dayal kaytsz artsz bamsz bir Trk Devleti kurmak ve bu hedefe mutlaka ulamaktr. Hedefimiz bu olacaktr. Kolay ey deil. Byk direnilerle, ihanet ve hyanetlerle karlaacamz kesindir. Mcadele-i Milliyeye atlanlarn yok olmas iin saray, hkmet ve ecnebiler muhakkak ki, ilk andan itibaren harekete geeceklerdir."

"Vatann si-

nesinde (=ba rnda) kurtulu arelerini bi rlikte, lnceye kadar aramaya, temin et meye alacaz." Mustafa Kemal (24 Aralk 1919)241[248]

"M illet kuvvetli ve bu derece uyan k"

ORDUDAN STFA VE S NE-I MLL ET'E DN..

Bamsz bir "Trk Devleti" kurma amacndaki Mustafa Kemal'in bu yndeki abalarndan rahatsz olan ngilizler ve emri altna ald stanbul Hkmeti, Paa'y grevden alma hazrlklarna giriti. Mustafa Kemal uzun bir sredir byle bir giriime kar tedbirliydi. Hkmet kendisini kandrarak stanbul'a dndrmeye alt iin, o da ayn taktii uyguluyor, "Kararghn memleket iine sokmak iin" yazmalar yaparak zaman kazanmaya alyordu. Savunma Bakan evket Turgut Paa, en son kendisini 8 Haziran tarihli telgrafla stanbul'a arm, o da 11 Haziran'da "Davet nedeninin ltfen aklanmasn rica ederim" diye kar telgraf ekmiti. 15 Haziran'da da bu kez Amasya'dan padiaha telgraf ekti: "(...) stanbul'da iken, milletin bu kadar kuvvetli ve az vakitte felketlerden bu derece uyank olduunu hayl edemezdim. (...) Eer zorlanrsam, grevimden istifa ederek nceden olduu gibi Anadolu'da ve milletin snesinde kalacam ve vatan gre248

Mustafa Kemal'in 24 Aralk 1919'da Krehir'de genlere hitabndan. nder, Mehmet, a.g.e., s.310.

vime bu kez daha ak admlarla devam edeceim." 242[249] SNE-I MLLETE DN.. Karlkl taktikler 8 Temmuz'a kadar srebildi. Hkmet, gelen basklara daha fazla dayanamyordu. Padiahn kendisini grevden alma kararndan bir gn nce "ordudan istifa ettiini" ve "sine-i millete dndn" aklad. Bir gece nce, ge vakitlere kadar Savunma Bakan evket Turgut Paa ile telgraflaan Mustafa Kemal, hkmetin "derhal geri dn" emrine uymayacan bir kez daha bildirince, Savunma Bakan "O halde resmi greviniz sona ermitir" cevabn verdi. "ONLAR BEN AZLEDYORLAR!.." Mustafa Kemal ise telgraf odasnda bulunan Bitlis Valisi Mazhar Mfit'e (Kansu) dnerek, "Onlar beni azlediyorlar. Fakat ben hem memuriyetimden, hem de canm kadar sevdiim mesleim olan askerlikten de ekiliyorum' dedi. Ardndan da "ordudan istifa" telgrafn Savunma Bakanl'na gnderdi: "(...) Byk bir ak ile bal bulunduum yce askerlik mesleimden de istifam sunarak veda ettiimi arz ederim." zerinden byk bir basknn kalktn hisseden Paa, yanndaki arkadalarna ksa bir aklama yapma gereini duydu: "Aziz arkadalarm, bu andan itibaren hibir resmi sfat ve memuriyetim yok. Bir millet ferdi olarak ve milletten kuvvet ve kudret alarak greve devam edeceim."
249

Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Doumundan lmne Kadar Kaynakal Atatrk Gnl, a.g.e., s. 137. Mustafa Kemal'in Sivas'ta yaynlad ve kendisinin de yazd rade-i Milliye Gazetesine gre, bu telgraf Amasya'dan deil Havza'dan gnderilmi gzkyor. Telgrafn aslnda bu szler yle: "(...) stanbul'da iken milletin bu kadar kuvvetli ve az vakitte felketlerden bu derece mteyakkz olduunu tahayyl edemezdim. (...) Eer icbar edilirsem memuriyet-i cizanemden istifa ederek kemakne (=eskisi gibi) Anadolu'da ve sine-i millette, kalacam ve vezif-i vataniyeme bu kere daha sarih hatvelerle devam edeceim." Baknz: irade-i Milliye Gazetesi, 14 Eyll 1919, s.4.

YUNAN VE ERMEN EMELLER... Mustafa Kemal, ertesi gn Erzurum bata olmak zere vilyetlere ve millete bir yaz gndererek istifa gerekelerini aklad: "Mbarek vatan ve milleti paralanmak tehlikesinden kurtarmak ve Yunan ve Ermeni isteklerine (emellerine) kurban etmemek iin alan milli sava (mcadele-i milliye) urunda milletle beraber serbest surette almaa, resm ve asker sfatm (sfat resmiye ve askeriyem) artk engel olmaya balad. Bu kutsal ama (gaye-i mukaddese) iin milletle beraber sonuna kadar almaya, mukaddesatm adna sz vermi olduumdan, pek a bulunduum yksek askerlik mesleinden bugn (8 Temmuz 1919) veda ve istifa ettim. Bundan sonra kutsal ulusal amacmz (gaye-i mukaddese-i milliyemiz) iin her trl fedakrlkla almak zere sine-i millette (halkn iinde, barnda) bir ferdi mcahit suretiyle bulunmakta olduumu bu genelgeyle (tamimen) arz ve iln eylerim."243[250]

AL KEMAL, MUSTAFA KEMAL ' AZLETT! ..

NGLZLERN EMR ile hareket eden Trkler'in szde ileri Bakan, eski gazeteci Ali Kemal, Mustafa Kemal'i grevinden ald. Dorudan kendisine bal olmad halde igalcilerin emirlerine uymay "bar" ve "medeniyet" kabul eden (!) Ali Kemal, Savunma Bakanl'na (Harbiye Nazrl'na) bal olan Mustafa Kemal'i azlettiini hemen duyurdu. Ksa bir sre sonra istifa etmek durumunda kalacak olan Ali Kemal, kendisine bal valilere telgrafla bir genelge yollayarak, "Paa ile asla temasta bulunulmamasn" ve "emirlerine uyulmamasn" emretti. Ali Kemal illere gnderdii genelgede, Kuvayi Milliye'ye hakaretler ediyor, lkesini kurtarmak iin canlarn ortaya koyan250

stiklal Harbi Gazetesi, 9 Temmuz 1919; Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Doumundan lmne Kadar Kaynakal Atatrk Gnl, a.g.e., s. 146.

lar "hara mafya", "saygsz" ve "babozuk" olarak gsteriyordu: Mustafa Kemal Paa byk bir asker olmakla beraber, gnn politikasna uymasn beceremediinden, hamiyet ve gayretine ramen memuriyetinde muvaffak olamamtr. Mustafa Kemal, ngiliz Olaanst Komiserinin 244[251] talep ve srar ile azledilmi ve sonra da yaptklar ve yazdklar ile kusurlarn daha ziyade meydana vurmutur. Reddi lhak cemiyetleri gibi Karesi ve Aydn havalisinde slm ahaliyi bo yere krdrmaktan ve fakat bu vesileden istifade ile halk haraca kesmekten baka bir i gremeyen emirsiz, saygsz ve gayri kanuni tekil edilen baz heyetler iin teden beri ektii telgraflarla da siyasi hatalarn idareten de arttrmtr." Ali Kemal'in dilindeki "gnn politikasna uymak", Avrupa'nn (bugn Avrupa Birlii ve ABD'nin) galci ve smrgeci politikalarn "moda" ve "adalk"(!) diye kabul etmek anlamna geliyordu. Ona gre Mustafa Kemal'in "kusuru"(!) ise, "lkeyi dmana teslim etmemek" idi. "Yasa d" grd heyetler, Amasya'daki toplantya katlan komutanlarn oluturduu heyetler di. Ali Kemal'in yaz yazd gazete olan ve "dmann kucana oturan" Sabah Gazetesi de, "Mustafa Kemal ve arkadalarnn dmann oyununa geldiini"(!) yazyordu. Ali Kemal, Entente adl ngiliz gazetesine de deme vererek, Kuvayi Milliyecilere hakaretlerini srdrd: "Aa tabakalar", "soyguncular", "katiller", "eteci srs" ve "iimizdeki dman! Daha sonra "Ben ngilizler'i severim. Asil millettirler" diyecek olan Padiah Vahidettin gibi, igalcilere yaranmaya alan Ali Kemal'in demecine baktmzda dzeysizliini gryoruz: "- craat ve giriimlerimize kar gelenler ve zorluk karanlar maalesef yalnz Rumlar olmayp, dmanlarmzn hepsi de harite deildir. Bunlar hem daha tehlikeli ve hem de iimizde bulunan ittihatlardr!
251

Bugnk Avrupa Birlii komiserlerini hatrlayalm.- HC

- Bunlar tercihen halkn aa tabakalarn arkalarndan srklemek iin uramaktadrlar. (Yaptklar) soyan, ykan, katleden eteler tekilidir! - Ortada bugnk propaganday yapan 700 bin liralk bir para ve bunun dnda da bunlarn savata hile ve dolaplarla hazrladklar azim (byk) servetleri vardr!" ANADOLU 'DA DRENE GEENLER, paral askerler deildi!.. Paraszlk, yokluk ve yoksulluk i inde azimle sava an, k saca "yan gelip yatmadan" can v eren yurtseverler, milliyet iler, ulusalc lar yani Kuvayi M illiyeciler idi!.. Gn gelecek ordu sngsz kalacak, onlar, Ankara civarndaki kylerden zerlerinde pide piirilen saclar toplayp, dvp, sng yapacaklard.245[252]

"ASKERL K L! .."

YAN

GELP

YATMA

YER

DE-

Tarih: 4 Eyll 2006.. Sivas Kongresi'nin 87. yldnm. Ama bugn yaananlar, Sivas'ta ulusal direni kongresini yapanlarn ruhlarn huzura kavuturmak yerine, rahatsz edecek dzeyde. Babakan Recep Tayyip Erdoan, bir vatandan "ehit cenazesi grmek istemiyoruz" isyanna, "Canm kardeim. Baknz, askerlik herhalde yan gelip yatma yeri deil" karln verdi: "Hepimiz askerlik yaptk. Hibir sorumluluk mevkiinde olan ehit cenazeleriyle karlamak istemez. Ama bu mcadele srerken (PKK'y kastediyor-HC) zaman zaman ehitlerimiz oluyor, olacaktr." 246[253] Halkn terre ve bu terr engelleyemeyen ve "Terr sorunu" tanmlamas yerine "Krt sorunu" tanmlamas yapan d252 253

Bozkurt, Mahmut Esat, a.g.e., s.30. Hrriyet Gazetesi, 5 Eyll 2006, s.1, srmanet; Cumhuriyet Gazetesi, 5 Eyll 2006, s.1.

nemin Babakan Erdoan'a tepkisi farkl boyutlar kazanyor. "Halkn terre tepkisi ilk kez nitelik deitiriyor. ocuklarn terrde kaybeden ailelerin feryatlar artk ok farkl. Fark iki ynl, ilki 'Vatan saolsun demeyeceim' szlerinde dile geliyor. kincisi de, Tayyip Erdoan'a ve dier yetkililere ynelik, siyasetin tesinde, kieye adresli tepkiler." 247[254] Bu tepkiler, ak hava toplantlarnda "Yan gelip yatma, vatan satma!" ve gazetelerde de "Babakanlk yan gelip yatma yeri deildir" biimine dnt. "Babakann grevi, o terr ve o terr yaratan koullara ortadan kaldrmaktr, bunu tartlmaz bir gerek olarak kabul etmek deil! Eer bu lkenin gencecik askerlerine bir elik yelek datlamyorsa, bu da Babakan'n sorunudur. Eer bu lkenin Babakan' iseniz, bu lkenin gencecik insanlarnn bayraa sarl tabutlarna bakp 'askerlik yan gelip atma yeri deildir demeye de hakknz yoktur. 248[255]

MUSTAFA RUM!

KEMAL:

"H KMET

TANIMI YO-

Amasya toplantsnda Ali Fuat Paa'ya, "Fuat Paa, beni ordu mfettilii makamnda uzun mddet brakacaklarna ihtiml vermiyorum" diyen ve bu kararn da "birka gn iinde" belli olacan syleyen Mustafa Kemal'in dedii kmt. Ali Fuat'a syledii gibi, "mcadeleye sfat ve salhiyetten azade olarak" devam edecekti. Ancak, dier grevliler yerlerini kimseye devretmeyecekti. Mustafa Kemal, Erzurum'daki Kzm Karabekir Paa'ya bir kez daha ifreli bir telgraf gndererek, ald kararlan bildirdi: "Belirlenen ulusal amalara ulancaya kadar komutanlar mevkilerini, 'baka ruhla' hareket edecek kiilere devretmeyeceklerdir. stanbul Hkmeti bu komutanlar azletse dahi ekilmeyecekler ve vekaleten de olsa grevlerine devam edeceklerdir.
254

Doan, Yaln, "Halkn fkesi Erdoan'a Soruldu", Hrriyet Gazetesi, 5 Eyll 2006, s. 13. 255 Ylmaz, Mehmet Y., "Babakanlk Azna Geleni Syleme Yeri Deildir?', Hrriyet Gazetesi, 5 Eyll 2006, s. 19.

Yeni atamalar olursa ve gelenler ulusal amalardan uzak kiilerse bunlar bertaraf edileceklerdir. Valiler iinde ayn uygulama yaplacaktr. Ulusal (milli) hedeflere bal vali ve kaymakamlar, Hkmet tarafndan azledilse dahi ekilmeyecekler ve makamlarn devretmeyeceklerdir." Paa, ayn kararlar mfettilik blgesi iindeki vali ve kaymakamlara da bildirdi. M ustafa Kemal, a ka isyan bayra n ekmiti!.. Mustafa Kemal ve en yakn silah arkada Kzm Karabekir Paa, 5 ay sonraki bir Heyeti Temsiliye toplantsnda da (26 Kasm 1919) isyandan aka sz edecekti. Mustafa Kemal: "Biz diyoruz ki, mahvolacak derecede paralanmaya urarsa, hkmet, meclis bunu feda ederse, millet dinlemeden isyan etmelidir." (...) Kzm Karabekir: "Milli Meclis bir eye karar verirse ihtilal yapacaz. Biz askerlerce kolordularda buhran (=kriz) iki ay daha devam grr." (...) Mustafa Kemal: "..hkmetle aramzda hakiki ve giderilemez anlamazlklar vardr. Mesel, hkmet birok memur ve kumandanlar tayin ediyor ve biz kabul etmiyoruz. Vali tayin ed iyor, kabul etmiyoruz. O da sabit, biz de. Bilmemezlikten geliyoruz. Memnuniyetsizlii bir gn tamamen meydana kacak. Bize kar itaatkr bir vaziyette duruyor. Sebebi, Kuvayi Milliye'nin kendi vastalarna stnln zannediyor. Bunun iin de bu hususu inceliyorlar. Eer mdafaa kabiliyeti grrse, alenen(=aka) husumet(=dmanlk) ilan edecektir. imdi biz ayr, onlar ayr ve birbirine aykr gidiyoruz. te onlarn bize kar anlamazlk kardklar taktirde onlara kar yapacamz ey isyandr."249[256] ngilizler ise, Mustafa Kemal'in Samsun'a kndan iki
256

Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt: 5, a.g.e., s.285-286.

hafta sonra (6 Haziran 1919) resmi raporlarnda kendisinden "si bir general" olarak sz etmeye balamlard. ngiltere, stanbul'daki Yksek Komiserleri Amiral Sir Arthur Calthorpe(=Kaltorp)'un raporlarna dayanarak, onu "rlandal milliyetilerin, Alman Spartasistleri'nin, Rus Bolevikleri'nin, yine Trkler'in, Gandi ve Tifak'n varisi olarak gryor; komplo ve ihtilal akmlarndan kayglanyorlard."250[257] Ulusal hedeflere bal gnl ve beyinlere sahip Kuvayi Milliyeciler dierlerinden ok farklyd. "Mill ruh" ile "Gayri mill ruh" arasndaki fark, gnlk olaylarda da kendisini gsteriyordu. Millciler, kendilerini "atee atmaktan" ekinmiyordu. "Atatrk'n srda" Kl Ali'nin yaad, bugn bizleri biraz da glmseten bir olay bunlardan yalnzca biri. Gecenin ilerlemi saatiydi. Kl Ali yatmak zereyken Mustafa Kemal Paa kendisini artt. Tek bana ve dnceliydi. Masann zerinde alt sedef kolonlu sekiz numara lamba yanyordu. Her zamanki gibi "otur" demeden: ' "Kl!. Sana vereceim tehlikeli bir grevi kucaklayabilir misin? Kendini atee atabilir misin?" diye sordu. Parmayla yanan lambay iaret ediyormu gibi geldi Kl Ali'ye... Yant vermeden ani hareketle sa eliyle yanan lambann iesini kavrad. Saatlerce yanan ve eskilerin deyiiyle nr- beyza (akkor) haline gelmi ieye eli yapt. Yank bir et kokusu, bir anda evreye yayld. Kavrulan derisini, sert bir hareketle ieden nasl kurtardn bilemedi Kl Ali. Yalnz Paa'nn sesini duydu: "ocuk!.. Ne yaptn?'251[258]

SATIL MILII N BELGES...

Artk neredeyse bir "ngiliz Smrge Valilii" durumuna giren stanbul Hkmeti Mustafa Kemal'i grevde ok bile tut257

Times Gazetesi, Londra, 11.11.1938. Aktaran: Prof. Dr. Salhi R. Sonyel ("ngiliz Belgelerinde Milli Mcadele ve Mustafa Kemal Atatrk, 1919-192T). Baknz: Dilek, Zeki, a.g.e, s.229. 258 Kl Ali'nin anlatm. (Baknz: Turgut, Hulusi, a.g.e., s.80.)

mutu!.. Babakan Damat Ferit'in Paris'te olmas nedeniyle, eyhlislam ve Babakan Vekili Mustafa Sabri'nin bakanlnda toplanan 18 kiilik bakanlar kurulunca alnan ve Padiah Vahidettin tarafndan onaylanan "azil" yazs, "satlmln belgesi" idi: "nc Ordu Mfettii Mustafa Kemal Paa'nn memuriyet blgesi iinde bulunan Mslman halk, br unsurlar ve yabanclar aleyhine kkrtma yolundaki davranlarndan dolay stanbul'a getirilmesinin ngiltere Fevkalde Komiserlii tarafndan srarla istenmesi ve ad geenin vki kkrtmalar sonucu olarak asayii bozucu haller meydana gelecek yerlere asker gnderilmesine mecburiyet hsl olacann nemle ileri srlmesi zerine, kendisine durumun nem ve incelii Harbiye Bakanlnca defalarca telgrafla aklanp, memuriyetinden istifa ile stanbul'a dnmesi tavsiye edilmi ve bildirilmi olduu halde, bunlar yerine getirmeyip kkrtmalara devam etmekte olduu, her gn yerlerinden vki olan resmi bildirmelerden ve bizzat kendisi tarafndan gelen telgraflardan anlaldndan ve bu gn hl ordu mfettii sfatyla etrafa tehlikeli emirler verdii ve 5 Temmuz'da Samsun'a karlan ve bir igal mahiyetinde olmad mmessiller tarafndan garanti olunan ngiliz Birlii'ne kar deta savunma durumu alnmasn, ast kumandanlara emir veren bu Mustafa Kemal Paa meselesinin ngiltere devletiyle nemli anlamazlklarn kmasna sebep verecek derecede tehlikeli sonulara doru gittii grldnden, bu mfettilikten azil hakknda ad geen bakanla tanzim edilip bu tutanaa ekli olarak arz edilmi olan rade Tasarsnn bir an evvel onaylanmasnn Padiah iznine bal olduu yksek bilgilerine vardnda her hususta emir ve ferman emir sahibi efendimizindir." zetle., ngilizler 252[259] Samsun ve Merzifon'dan balayarak Anadolu ilerine asker karmaya balyor.. Hkmet, Yunan ve Ermenilerin nnde durulmasn hata sayyor.. galci yabanclara direnilmesini, vatan savunmasn yabanclara kar kkrtma olarak gryordu!..

259

Smrgesi olan Hindistan'dan da Hintli asker getirerek atee atmlardr.

ATE N KARI SINDA ALINAN MADAL YA! ...

Hkmet daha sonra Mustafa Kemal'in rtbe ve nianlarn da geri almak istedi. O tarihte 253[260] Tokat'tan Sivas'a gitmekte olan Mustafa Kemal, otomobilde arkadalarna, "Ben onlar sava meydannda, atein karsnda aldm, salonlarda ve saraylarda deil!" dedi: "(...) stanbul'dakiler rtbelerimi, nianlarm geri alacaklarm! Haklar yok ya! nk ben onlarn her birini sava meydannda, bir hizmet karl kazanmtm. Salonlarda, saraylarda deil! Haydi kordonumu alsnlar; o saraynd. Fakat her ne ise... Zaten ben, o kimselerden nce davranarak istifam verdim. Varsn alsnlar! Ancak (gsndeki altn sava imtiyaz madalyasn gstererek) bunu vermem! Bunu benden kimse alamaz! Bunu, Anafartalar'da sava meydannda, atein karsnda benim gsme taktlar!'"254[261] Hkmetin yabanclara satlml "azil yazsyla" da belgelenirken, direnie azmetmi Trk Ordusu ve halk zerinde etki yapmyordu. Mustafa Kemal'in grevinden azledilmesinin ardndan Kzm Karabekir Paa komutasndaki Erzurum'daki 15. Kolordu ve Ali Fuat Paa komutasndaki Ankara'daki 20. Kolordu Mustafa Kemal'in emrine girdiini aklad.. Eski Denizcilik (Bahriye) Bakan ve Balkan Sava'nn Hamidiye Kahraman Rauf Bey de, yaynlad genelge ile Ulusal Mcadeleye girdiini bildirdi. Samsun'daki 3. Ordu Komutan Refet Bey de istifa etti.

ABD BAKANI 1919'DA DA DEVR EDE! ..

Gnmzdeki pek ok insan, Kurtulu Sava dneminde sanki Amerika Birleik Devletleri(ABD) mevcut deilmi, ya da igalle ilgisi yokmu gibi bir alglama iinde. O gnlerden bugne gelen ve akllarda kalan tek tk kavramlardan biri "Wilson prensipleri" kavramdr.

260 261

28 Ekim 1919. Ruen Eref naydn'dan aktaran Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Doumundan lmne Kadar Kaynakal Atatrk Gnl, a.g.e., s.173.

Yunanllar'n -uluslararas alanda tpk bugn de olduu gibi- bir maa gibi kullanld o dnemde ABD Bakan olan Wilson, igali organize ediyor ve ynetiyordu. Paris'te karargh Kuran ABD Bakan Wilson, ngiliz ve Fansz Babakanlar ile "Trkiye'nin paylamn" tartyordu. Wilson: "stanbul bir Trk kenti deildir. stanbul artk btn bir imparatorluun bakenti olmaktan kmtr. stanbul Boaz ve evresindeki bir arazi parasn da Amerikan mandasna almalyz. Clamenceu (Fransa Babakan): "stanbul artk Trkler'in elinde kalmamal. Sizin stanbul'u ve boazlar almanzdan memnuniyet duyarz!. Bunu nasl yapmay planlyorsunuz? Wilson (ABD Bakan): "Boazlara ve stanbul'a Amerikan askeri yerletireceiz. Bylece, boazlar bir tecavze kar koruma altna alm olacaz... Dn sabah Yunanistan Babakan Venizelos ile konutum. Anadolu'daki skntlar, bizlerin arasndaki gr ayrlklarndan kaynaklanmyor, talya, igal edecei yer konusunda Yunanistan'la anlaamyor." Lloyd George (ngiltere Babakan): "talyanlar, Anadolu'ya her gn biraz daha sokuluyor. Bundan endie duyuyorum. Dier Mslman lkelerde Msr'da, Kuzey Afrika'da ve Hindistan'da bize kar slmi tepki artabilir!.." Wilson (ABD Bakan): "Osmanl mparatorluu taksim edilecek deil! Fakat bu topraklar zerinde yaayan milletlerin iyilii(!) iin, manda sistemlerine uygun olarak tarafmzdan idare edilecektir. Bu, Trkiye'nin taksimi deil ki!" 255[262] Lloyd George (ngiltere Babakan): "Manda rejiminden nce, Trkiye ile barn(sulhun) aktedilmesi daha uygundur." Wilson (ABD Bakan): "Trkler'e yle diyebiliriz: 'Avrupa'daki topraklarnz ve Asya'daki u ve u topraklar brakacaksnz.' Ya da, Snrlarnz u ekilde olacak ve Trkiye bu snrlar dndaki btn topraklar zerindeki haklarndan vazg e262

Tpk, "Irak'n toprak btnl korunacak" diyerek topraklarnn igal edilip, kukla ynetimlerle manda altna alnmas gibi. Tpk, Trkiye'nin 21. yzylda da manda altna alnma dayatmalar gibi.-HC.

ecek.' Ayrca Trkiye, idaresi altnda kalacak topraklarda, id aresinin baz blmleri -maliye, polis, sahil muhafaza- zerinde daha sonra ad tespit edilecek bir devletin 'yardmn' kabul ed ecektir!.."

YUNANST AN, CUMHURYETN LNI NI 4 YIL NCE REN YOR! ..

Bu arada ok ilgin bir ey oldu. Yunan gazetelerinde artc haberler kt. stanbul kaynakl olarak yayn yapan kimi Yunan gazetelerinde, Mustafa Kemal'in "Samsun'da Cumhuriyet ilan ettii" haberleri yer ald. Oysa, Trkiye'de Cumhuriyet 4 yl sonra, 1923'de iln edilecekti!.. Atina'da yaynlanan gazeteler, "Tahminlere gre, Cumhuriyet'in iln karar, Erzurum'da toplantya davet edilen Milli Meclis tarafndan alnmtr" diyordu. Oysa, henz Erzurum Kongresi toplanmasna yaklak 10 gn vard ve doal olarak hibir karar da alnmamt!.. MUSTAFA KEMAL PAA, Cumhuriyet'in ilan edileceini 29 Ekim 1923 tarihine kadar herhangi bir ortamda, dorudan doruya "Cumhuriyet" laf etmiyor, bu arada etrafndakilerin eilimini lyor, dncesini aklamak iin uygun frsat kolluyordu. Devlet idaresi, Cumhuriyet'ten sz etmeksizin "mill hkimiyet" ilkeleri erevesinde younlatrlmaya allyordu. (...) nk memlekette kmsenemeyecek bir ounluk oluturan saltanatlarn, hemen padiahn yetkisini kullanmas gerektiini ortaya atmalar tehlikesi kapda bekliyordu. Bu hassas gei dneminde atlacak her admda, sylenecek her szde, kurulacak her ilikide ok dikkatli davranmak gerekiyordu. 256[263] Mill mcadele kapsamnda ok tartlan cumhuriyet ilan aniden mi gerekleti?.. Bu dnce Mustafa Kemal'in aklna son anda m gelivermiti?.. Yoksa, bu uzun sren plann sonucu mu idi?..
263

Bandan Sonuna Her Ynyle Kurtulu Sava, Cumhuriyet Gazetesi Yayn, stanbul 2006, s.324.

"te bu soruyu, tarih huzurunda aydnlatmak iin bu bahsi araya sokuyorum. Byk Ata'nn, 'Hkmet ekli Cumhuriyet olacaktr' demesi, Erzurum Kongresi'nin toplanmasndan ncedir. (...) Paa devaml ekilde benim bu nokta zerinde dolamamdan usanm olacak ki, glerek ve fakat kafi ifadesini vererek: 'Aka syleyeyim: ekli hkmet, zaman gelince, Cumhuriyet olacaktr' dedi. (...) Hkmetin Cumhuriyet olacan, 20 Temmuz 1335(1919) gn Erzurum'da renmi bulunduumu bildirerek gzlerinizden perim." 257[264] Mustafa Kemal, "olaylarn yaratt bir ef deil, olaylar yaratan bir Ba idi. 258[265] Gryoruz ki, Yunan gazeteleri Mustafa Kemal'in ok yaknndaki yalnzca birka kiinin bildii Cumhuriyet'in ilann haber almlar, ancak ayrntlar renememilerdi!.. Paa'nn aklnda Cumhuriyet vard ama, bunu kamuoyuna ve basna aklamamt!.. Ancak, "bilgi" dzeyinde olmasa da, "sezgi" dzeyinde Cumhuriyet kurulaca dile getiriliyordu. "Sadrazamlardan Ali Rza Paa, Anadolu'da cumhuriyete doru gidildiini Sivas Kongresinden ksa bir zaman sonra sezmi, 'Cumhuriyet yapacaklar, cumhuriyet!' demiti." 259[266] Kamuoyuna ilk aklama, 29 Ekim'den (1923) birka gn nce Avusturya kaynakl Neue Freie Press adl gazeteye verdii demele oldu. Bu demete, "Yeni Trkiye Devleti'nin Tekilat- Esasiye Kanunu'nun (Anayasas'nn) ilk maddelerini size takrir edeceim diyen Mustafa Kemal, zerinde alt iki maddeyi bildirmi, ardndan u cmleyi kurmutu: "Bu iki maddeyi bir kelime ile zetlemek mmkndr
264 265

Kansu, a.g.e., 1. Cilt, s.72 ve 74. Bu cmle, Atatrk'n takdirini kazanm ve O'nun tarafndan nemli yerlerde grevlendirilmi Ord. Prof. Dr. Fuat Kprl'ye ait. Baknz: Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Atatrk izgisinde Gemiten Gelecee (Atatrk ve Yakn Tarihimize likin Grmeler, Aratrmalar, Belgeler), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2005, s. 131. 266 imir, Bill N., Dr., a.g.e., 8.15.

Cumhuriyet!.." 260[267] "YARIN CUMHURYET LAN EDECEZ"... Cumhuriyetin Meclis'de resmen ilan edilmesinden bir gn nce, 28 Ekim 1923'te, bu szck ankaya'da da Atatrk'n sesinden yankland: "Gece olmutu. ankaya'ya gitmek zere Meclis'ten ayrlrken, koridorlarda beni beklemekte olan Kemalettin Sami ve Halit Paalara rastladm. (...) Benimle grmek iin o zamana dein orada beklediklerini anlaynca, akam yemeine gelmelerini Mill Savunma Bakan Kzm Paa'ya sylettim, ismet Paa ile Kzm Paa'ya ve Fethi Bey'e de ankaya'ya benimle birlikte gelmelerini syledim. ankaya'ya varnca, orada beni grmek zere gelmi olan Rize milletvekili Fuat, Afyonkarahisar milletvekili Ruen Eref Beylere rastladm. Onlar da yemee alkoydum Yemek yenirken 'Yarn Cumhuriyet lan edeceiz!' dedim. Orada bulunan arkadalar hemen dncemi benimsediler. Yemei braktk. O dakikadan balayarak, izlenecek yntem iin ksa bir program dzenledim ve arkadalar grevlendirdim." 261[268] YUNAN BASINI bunlar yazarken Trkiye'nin bir gazetesi de, ngiliz mandasna girme propagandasna devam ediyordu. Alemdar gazetesine gre, "Trkiye bir kilit, anahtar ise ngiltere" idi: "Kilitsiz anahtar olamayaca gibi, her anahtar da her kilidi aamaz. ngiltere'nin temel politikas, milletlerin serbest biimde gelimelerine kefil olmak, sonra da slm dnyasnn kilidinin anahtarn ngiltere'nin emin ve gvenilir eline teslim etmektir. Bu teslimiyette slm dnyas iin bir tehlike yoktur. (...) ngiltere'nin rehberliinden endie edecek bir Mslman da dnlemez.
267 268

Bandan Sonuna Her Ynyle Kurtulu Sava, s.324. Nutuk (Sylev), a.g.e., s.372.

ngiltere dostluunun destek ve garantisine millete almak gerekir. Yoksa hem kendimizi kurtarmak ve hem de slmiyete son bir dini hizmette bulunmak gibi birbirinden nemli iki frsat karm oluruz Onun iin soruyoruz: Ge kalmyor muyuz?" Mandac Trk(!) gazetesi, ksaca "teslimiyette ge kalmayalm ars yapyordu!..

Gnlk yaam sryor.. Futbolda Hali Vefay yendi Hali'te Komodorluk meydannda, Vefa dmanyurdu ile Hali dmanyurdu Kulb arasnda icra edilen futbol msabakasnda, bir sayya kar say ile Hali dmanyurdu Kulb ihraz galebe etmitir. (stikll Harbi Gazetesi, 14 Temmuz 1919)

RUML ARIN NFUS OYUNU

Osmanl vatanda olmayan Rumlar, Trk topraklarna yerlemeye balad. zellikle Karadeniz blgesini seen Rumlar'a sahte belge dzenlenmesi iin stanbul hkmeti de alet oldu. Anadolu'dan on binlerce Osmanl vatandalk tezkeresi (nfus kad) stanbul'a gnderilmeye baland. Bylece, vatanda olmad halde, Karadeniz'de Rum n-

fusunun ok olduu igal kuvvetlerine ve dnyaya gsterilerek, "Burada Trkler aznlktadr. Bu topraklar bizimdir" tezini kabul ettirmek amalanyordu. YIL '2006.. Trkiye'nin belli blgelerinde "yabanc nfus oyunlar" oynanmaya devam ediyor. Bunlarn iinde en gze arpan ve ileri giden rneklerden biri Didim... Didim neredeyse bir "ngiliz kasabas" oldu!.. Artk, belediye su faturasn ngilizce, elektrik idaresi de elektrik faturasn ngilizce gndermeye balad, iyerleri iinde Trke tabela kullanan kalmad gibi. Blgesel rgtlenmeler sryor, "Buraya Trkler giremez" gibi uygulamalar balad, ngilizler bu konuda ok uygun bir meslek olan emlakilii seip, kendi yurttalarna toplu siteler kuruyorlar. "Sinir gev etici szlere, tlere nem verilmemeli ve bel ba lanmamaldr. Osmanl yneti m ve politikasnn yaratt bu tr anlay kt grl melidir. 'Orduyla, sava la, direnmeyle bu i in iinden klmaz' biimindeki kayna darda bulunun tlere uymakla, yurt ve ulus ba mszl kurtarlamaz. Tarih, byle bir olay yazmamtr." M ustafa Kemal 2 6 2 " [ 269]

269

Nutuk (Sylev), a.g.e., s.310.

"lkeyi satma" szlemesi...

"TRKYE, 15 YIL NGLTERE'NN SMRGES OL SUN! "

Padiah Vahidettin'in enitesi263[270] olan Babakan Ferit, istifa etti!.. Paris konferansndaki baarsz temaslarnn ardndan stanbul'a dnen Damat Ferit, gven tazelemek iin Vahidettin'e istifa dilekesini sunarak, yeni bir hkmet ile yoluna devam etmek istedi. "Bakanlar arasnda uyum olmadn" ileri sren Damat Ferit, yine Vahidettin tarafndan hkmeti kurmakla grevlendirildi. Bu arada, kaynbirader-enite ikilisinin ay kadar nce ngiltere'ye dehetengiz bir teklifte bulunduu ortaya kt: "Trkiye, sun!.."264[271] 15 yllna ngiltere'nin smrgesi ol-

HALKTAN SAKLANAN GZL ANLAMANIN ilk grmesinin 30 Mart 1919'da yapld belirlendi. 4 Mart'ta padiahn babakanla getirdii Damat Ferit, ay sonunda, stanbul'da bulunan ngiliz Yksek Komiseri Amiral Kaltorp'a (Galthorpe'a) giderek, Vahidettin'in hazrlad anlamann (muahedenin) taslan sundu. Halktan gizlenen bu anlama metninde u korkun istekler yer ald: 1- (...) ngiltere 15 yl boyunca, Trkiye'nin yabanclara
270

Damat Ferit, I.Abdlmecit'in (1823-1861) kz ve Vahidettin'in kz kardei Mediha Sultann kocas.-HC 271 Gizli anlamann uzun aklamas iin baknz: Bayur, Yusuf Hikmet, a.g.e., s.270-274. Birok kaynakta bu belge iin "ngiltere Dileri Bakanl arivi, 3 Nisan 1919, Kayt No: 453" notu bulunmaktadr.-HC.

kar bamszln korumak ve i gvenliini salamak iin gerekli bulduu yerleri igal edecektir. (Bu, artk bu yzylda "rtl igal" ile yaplyor. "Paralel ynetim" yntemi ile yaplyor. AB gibi "Birlikler" ve IMF gibi "uluslar aras ekonomi anlamalar" ile gerekletiriliyor. -HC) 2- Ermenistan, dier byk devletlerle anlaacak olan ngiltere'nin isteine gre bamsz bir cumhuriyet olacaktr. 3- Boazlardaki (Karadeniz ve anakkale'dekiler de dahil olmak zere) btn tahkimat yklacak ve buralar ngilizler tarafndan igal edilecektir. 4- ngiltere bir "dostluk iareti" olarak, padiah tarafndan Osmanl Bakanlarna ngiliz Mstearlar (yani onlar idare edecek bakan yardmclar -HC) tyin edilmesine -ltfen- onay verecektir!. (Yani, "ltfen bizi denetleyin" mant. Ya da, bugn AB'nin dayatmalar karsnda sylenen "onlar istedii iin deil, biz istediimiz iin yapyoruz" mant!.. -HC) 5- Her vilyete atanacak ngiliz Konsoloslar 15 yl boyunca Trk valilere "danman"(!) olacaklardr. (Onlar da valileri ynetecekler!.. Gnmzde, devlet kurumlarna yerlemi yabanc danmanlar ne yapyor acaba? -HC) 6- Parlamento seimleri ile yerel seimler ngiliz Konsoloslarnn gzetimi altnda yaplacaktr. (stenmeyen sonu kma olasl grnrse -KKTC'de Annan Referandumu ve Cumhurbakanl seimi ncesinde olduu gibi- seim sonularna mdahale edebilirsiniz, demek. -HC) 7- ngiltere ister bakentte, ister tarada "mli denetim birimi" kurma hakkna sahip olacaktr. (Dyun-u Umumiye daresi, IMF denetisi gibi alabilirsiniz. Ekonomimizin denetimini tmyle elinize alabilirsiniz, demek. -HC) 8- Anayasa, Dou milletvekillerinin yetenek ve siyasi kabiliyetlerine gre sadeletirilecektir. (Yani, Ermenistan gibi Krdistan kurmann yolu da Anayasa'da alacaktr. -HC) Bu "satlk dnceler" bile igalcilerin gzne girmeye yetmedi. Yazl "teslimiyet belgesini" alan ngiliz Amiral, vatann satan babakan aalad, teklifi kabul etmedi. Satlmln bile dzeyi vard!:

"Mttefiklerimizden ayr bir anlama yapamayz.(...) Bu bakmdan teklifin bir ksm ile btn taraflar iin bahsedilen faydalar takdir etmekle beraber, dier taraftan pek fazla mahzurlar olmas muvacehesinde (=erevesinde) teklifinizi geri aln.265[272] Bu teklif, dier igalci devletleri bile kskandracak bir teklifti!. Yllar sonra (1925'te) bu dnemi aratran ikago Tribn {Chicago Tribne) Gazetesi'nin stanbul muhabiri, "Damat Ferit'in Bir ihanet Belgesi" bal altnda, "Bu anlama ile Damat Ferit, Osmanl imparatorluu'nu ngiltere'ye satmtr" diye yazacakt... Bu belge, ngiliz resm belgeleri arasnda 1952'de kncaya kadar Trkiye ve dnyada duyulmamt. Kuvayi Milliye zamannda duyulsayd, Vahidettin ve Damat Ferit'e kar ok gl bir propaganda silh olurdu. 266[273] "Sava ve arpma demek, iki ulusun; yalnz iki ordunun deil, iki ulusun btn varlklaryla btn mallaryla, btn maddi ve manevi gleriyle karlamas ve birbiriyle vurumas demektir." Mustafa (1921)267[274] Kemal

"BU KADARINI "UMMAZDIK!..." Vahidettin ve Damat Ferit'in "gnll smrgeleme" giriimi yeni deildi aslnda. 81 yl nce de, 1838'de balayan "szde yenileme hareketleri" bu smrgelemenin nn amt. Padiah ve babakan bunlar bilerek nlem almak yerine, ayn bataklktan gemeyi yeledi ve bataklktan kamad.
272 273

Bayar, Cell, a.g.e., Cilt 7, s. 91 ve 191. Bayur, Yusuf Hikmet, a.g.e., s.272. 274 Nutuk (Sylev), a.g.e., s.298.

1838'deki Balta Liman Antlamas'yla ekonomisi baltalanan Osmanl, Bat'ya balanm; 1839'daki Tanzimat Ferman ile de bu kez siyseti tanzim edilmiti. Smrgeci azgnl asla doymayan Avrupa bunlarla yetinmemi, 17 yl gibi ksa bir srede (1856'da) Islahat Ferman ile gayr mslmlere (aznlklara) hak geniletmesi yapmt. Avrupa istedike istiyor, ama o dnem yneticilerde bir para "onur" kaldn dnerek, aldklarna kendisi de ayordu. Bu durumu Fransz Elisi, "Devlet-i liyye'nin bu kadar fedkrlk edeceini ummazdk" szleriyle aklarken; ngiliz Elisi Lord Cannig, "Ne dediysek Osmanl devlet adamlar kabul etti diyordu. 268[275] "Arkada, yurduma alaklar uratma sakn; Siper et gvdeni, dursun bu hayszca akn." Mehmet Akif Ersoy (istikll Mar'ndan)

KARI IKLI K I KTI, G ALE G EL! ..

Trk Milletinin, "kendi kaderini tayin etmek" zere Erzurum'da toplanmas planlanan Kongreyi de engellemek isteyen Damat Ferit, Mtareke'nin 24. Maddesini halkn aleyhine kullanmak iin hareket geti. "Karklk" kan yerlerde igal kuvvetleri (tilaf Devletleri) o blgeye silahl mdahale hakk kazanyordu. Sarayn damad Ferit, btn valilere bir genelge gndererek, "Anadolu'da kark275

Dnden Bugne Kapitlasyonlar, Vatanseverin El Kitab Serisi:2, Ankara Ticaret Odas Yayn, Ankara, ubat 2004, s.46.

lk ktn" ileri srd. Bylece, Anadolu'nun igali iin yabanclara "hakl bir gereke!" yaratm oldu. Ona gre, Trk milletinin bamszln kazanmas bir "karklk" idi ve igalciler mdahale etmeliydi!.. Yani, dmana "Karklk kt, gel beni igal et ars yapyordu. Oysa Mustafa Kemal, Trk yurdunun igalcilerden kurtuluu iin oktan dmeye basmt. 23 Temmuz'daki Erzurum Kongresi de, kurtulu yolunda nemli bir kilometre ta idi. "Kalp ve vicdann yabanc menfaatlerine satan birtakm kimselerin asl ve fasl (=kimlii ve ii) milletimizce mehul bir nam (=ad) ve bahane uydurarak, milletin bamszlk lksn bomaya ve milletin, hamt olsun kendi kuvvetiyle imdiye kadar hasl ettii yi tesirleri bozmaya alt aynen anlalyor." 269[276] M ustafa Ke mal (1919)

DMANIN PS KOLOJK SAVAI

"Milli Kongre" 23 Temmuz'da Erzurum'da topland.
276

Mustafa Kemal'in 21 Eyll 1919'da Erzurum Valilii'ne, Erzurum Heyet-i Merkeziyesi'ne ve 15. Kolordu eliyle orada bulunan Amerikal General Harbord'a gnderdii telgraftan. Baknz: Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt:4, a.g.e., s.85.

Kongre bakanlna seilen Mustafa Kemal, ilk byk nutkunu okudu. Uzun nutkun son blmnde ise dmanlarn uygulad "psikolojik sava'n unsurlarna dikkat ekti: "urada ackl bir gerek olarak bildireyim ki, lkemizde pek ok yabanc paras ve birok propaganda dolayor. Bunun amac, pek aktr ki, ulusal hareketi baarsz klmak, ulusal istekleri felce uratmak, Yunan, Ermeni isteklerini ve yurdun baz nemli paralarn ele geirmeyi (=igali) kolaylatrmaktr. Bunun yannda her ada, her lkede ve her zaman kt gibi, bizde de yrei ve siniri zayf, bilinsiz insanlarla, vatansz ve ayn zamanda kiisel varlk ve karn yurdun ve ulusunun (=vatan ve milletinin) zararnda arayan alaklar da vardr."270[277] Mustafa Kemal, "Dmanlarmzn bu tip insanlar, zellikle Dou sorununu ynlendirme ve zayf noktalar arayp bulmada rgtl duruma getirdiini vurgulad. Paa, szlerini yle tamamlad (Burada szleri aynen veriyorum): "En son olarak niyazm udur ki, Cenab- Allah Hazretleri, Habib-i Ekrem'i hrmetine, (...) kaderimizi dnmekle ykml olan heyetimizi muvaffak buyursun. Amin." Talat Paa 271[278] da bir yl nce (2 Kasm 1918) "ecnebilere" dikkat ekmiti. stanbul'u terk ederken Babakan Ahmet izzet Paa'ya brakt mektubunda yle diyordu: "Pek muhterem ve mbarek tandm izzet Paa Hazretleri'ne, Memleketin bir mddet ecnebi nfuz (=etki) ve tesiri altnda kalacan anladm. (...) Memleketin ecnebi nfuz ve tesirinden kurtulduu gn ilk telgrafnza itaat edeceim."272[279]
277 278

Nutuk (Sylev), a.g.e., s.442. (Vurgulamalar bana ait.-HC) Talat Paa (1874-1921) ttihat ve Terakki (-Birlik ve ilerleme) Partisi'nin liderinden biri idi. 1913-1917 yllar arasnda ileri Bakan, 19171918'de Babakan oldu. 1918'de Almanya'ya kat.-HC 279 Talat Paa byle bir telgrafa hi yant veremeyecekti. nk, Almanya'ya kandan yl sonra, 1921'de, Berlin'de Ermeniler tarafndan yol or-

Trkler de yabanclarn bu parayla satn ald insanlar rgtleyerek yapt psikolojik savaa "silahl propaganda" ile yant vermeye alyordu!. ngilizlerin Ermeniler'e teslim etmek zere yola kard cephane ve silahlar Erzurum'da "halk" tarafndan karld. 15. Kolordu Komutan Kzm Karabekir Paa'nn sorumluluk alanndaki blgeden geen mhimmat ykl tren, Horasan civarnda 300 atl tarafndan basld. Silah sandklar karld ve sevkyata gzclk yapan ngiliz subaylar biraz tartaklandktan sonra serbest brakld. Ama, subaylarn grdklerini anlatmalaryd. 15. Kolordu Komutan Karabekir, ngilizler'e oyun oynam, trenin baslmasyla ilgili olarak milis kuvvetlerle gizli bir toplant ve ibirlii yapmt... GALCLERN LKESNDE SE, durum hi de iyi gitmiyordu.. Darya kar gl ve refah (gnen) dzeyini yksek gstermeye alan ngiltere, grevlerle sarslyordu... Austos banda Londra'da polisler bile greve gitti. Grevler Liverpool ve Birmingham kentlerine de srad. Sokak gsterilerinde pek ok maaza tahrip ve yama edildi. Gsz kalan hkmet orduyu devreye soktu. Ay sonunda Babakan Loyd Cor (Lyod George), lkesinin d borcunun 10 kat arttn aklamak zorunda kald, ngiltere'nin d borlarnn ou, Amerika'ya aitti. Bunlar 1. Dnya Sava'ndan kaynaklanyordu.

tasnda ldrld. Bunu duyan Mustafa Kemal, "Zavall Talat Paa, kendisinin bir serseri Ermeni kurunu ile Berlin sokaklarnda yere serildiini iittiim zaman ne kadar zlmtm" dedi. (Baknz: Grgl, smet, Dr., a.g.e., s.31-32.) Mustafa Kemal, rahip Furu ile stanbul ilideki evinde yapt grmede ise, "..msaadenizle syleyeyim ki, ttihat ve Terakki vatansever bir cemiyet idi. Balangcndan ok zaman sonrasna kadar ben de bu cemiyet iinde bulundum. Cemiyet hibir vakit sizin bu aalamalarnza hak verdirecek bir mahiyet almamtr. ok kusurlar ve yanllar olabilir. Ama, vatanseverlii mnakaalarn stndedir" dedi. (Baknz: Grgl, smet, Dr., a.g.e., s.187.)

"ASR" SZC KFR OL ARAK GRLD..

Devam etmekte olan Erzurum Milli Kongresinde yaanan bir szck tartmas, deerlerimize sahip kmak asndan nemli bir nokta olarak grlebilir. Kongre sonunda yaynlanacak bildirinin bir maddesine konulmak istenen "Milletimiz insani, asri amalar hedefler biimindeki cmlede yer alan "asr" szc uzun tartmalara yol at. Bu szcn kabul edilmemesini isteyen birok delegenin itiraz yleydi: -"Bu, Frenklemeyi kabul etmektir..." -"Kfre kadar gider.." - "Bari Mslmanl terk edip Hristiyanl kabul ettiimizi ilan edelim.." YIL 2006.. MLL DEERLER asndan farkl bir tablo iziliyor; AKP Hkmetinin Babakan Recep Tayyip Erdoan ve Dileri Bakan Abdullah Gl, "Trkleri yok etmeye yeminli" Papa'nn heykeli nnde AB anlamalarna imza atmaktan ekinmiyor; Mill Eitim Bakanl, ilkretim 5. snf ders kitaplarndan "soyut" olduu gerekesiyle(!) "vatan, millet" kavramlarn karyordu.

ABDULLAH G L: "SZ K KN KOYACAKLAR" BAHESNDEK KULBEYE

Oysa, ayn Abdullah Gl, 1995 ylnda TBMM'nde bu AB iin yle konuuyor ve byk alk alyordu!: "Siz o profesrn (Erol Manisal) dedii gibi, Avrupa'nn Zenginler Kulb'nn kknde, bahedeki bir barakaya girdik diye sevinerek geldiniz. Halbuki ben, unu hatrladm: Bizim ata-

larmz -bugn onlarn ruhunu yd ediyor ve bugn onlarn davasn gdyoruz- bir gn Avrupa'ya nasl gitmilerdi, Osmanl Avrupa'ya nasl gitmiti? Avrupa'ya siz byle gittiniz. Ben bunu karlatrarak dorusu ok zldm Deerli arkadalar, Avrupa Parlamentosundaki mnkaalar takip edin. Trkiye oralarda nasl rencide edilecek ve Trkiye oralarda nasl kt durumlara drlecek, greceksiniz. SERBEST DOLAIM YOK.. imdi ben soruyorum; Yine Sayn Dileri Bakan '1963 Ankara Antlamas yrrlktedir; biz ona dayanarak, bunlar uyguluyoruz' dediler. Peki, o antlamaya gre, 1986'dan itibaren Trk vatandalar Avrupa'da serbeste dolamayacaklar myd? Bu hakk niin almadnz o zaman? Ankara Antlamas, daha nce yaptnz anlamalar bu hakk verdiyse, niin onlar diretiyor, 'Hayr, benim karma deildir; Trkiye'de 10 milyon isiz vardr; Trkiye'nin nfusu byktr, gelir Avrupa'y igal eder, istedii yerde oturacak, istedii ii yapacak. Ben bu imzaladm, taahht ettiim 1986 ylnda uygulamaya girecek, dediim antlamay tanmyorum' diyor da, siz nasl oluyor da hl 1963 Antlamasndan bahsediyorsunuz? HBR DREN OLMAMAKTADIR.. 1982 ylndan itibaren, mli yardm yapmayacak myd, Ankara Antlamas veyahut da dier anlamalara gre? Burada herey tek tarafl olarak gitmektedir. Avrupa'nn menfaatleri sz konusu olduunda tavizler verilmektedir, vazgeilmektedir; fakat Trkiye'nin karlar sz konusu olduunda, hibir direni, hibir srar olmamaktadr. Bu udur: 'Ne pahasna olursa olsun, Trkiye Avrupa Birlii'ne girecek, Trkiye Gmrk Birlii'ne girecek' anlaydr. HALKIN BEYN YIKANIYOR.. Avrupalnn fert bana geliri nedir; 20 bin dolar civarndadr. Siz neyi alacaksnz, neyi alacaksnz? Alm gcnz m olacak? Ama bunlarn reklam yaplacak. Eer bugn reklam harcamalar 5 trilyonsa, 20 trilyona kacak. Tabii ki medya, tabii ki gazeteler, tabii ki tele vizyon kanallar bunu alklayacak, halkn beynini ykayacak. (...) imdi neyin savunmasn yapyorsunuz Allah akna? Hepimiz Trkiye'de isizlikten bahsetmiyor muyuz; hepinizin odasna gelen insanlar, 'bana i, i' diye gelmiyor mu? Yarn greceksiniz, batan sanayi karsnda, odanza 'i' diye gelen insanlarn says 10 misline kacaktr. Bunar zlerek sylyorum; ama bunlar

gerektir. Trkiye'de gerek ilim adamlar da bunlar sylyor; fakat televizyon programlarndaki mzakerelere bakyorsunuz, oralara karlan herkes, resmi yayn organ gibi, herkes, bir pembe tablo iziyor. Niin bir tane de, ilim adamlarndan, politikaclardan, bunun farkl yann syleyenler karlmyor, konuturulmuyor, halktan gizleniyor? nk, Trkiye'de karclar, bunun peindedir. (RP sralarndan alklar.) YABANCI SERMAYE KERTECEK.. Yabanc sermaye gelecek, deniliyor. Doru, yabanc sermaye gelecek; ama, yabanc sermaye Trkiye'ye yatrm yapmak iin gelmeyecek. Yabanc sermaye, rekabet karsnda sarslan Trk sanayiini, fabrikalar, hisseleri, getirdii birka yzbin dolarla satn almak iin gelecek. (RP sralarndan alklar.) KIBRIS GTT. Kbrs meselesi Trkiye iin dolayl olarak bitmitir; iddia ediyorum burada. Krk yllk Kbrs meselesi; nk, siz imza atmsnz ve demisiniz ki: '6 ay sonra, Kbrs'la AB arasndaki yelik anlamas balayacaktr.' Bu ne demektir; Avrupa'y bilen herkes biliyor ki, 6 ay sonra, bir sene sonra, Rum Kesimi -ki, Avrupa'nn gznde, Kbrs' Rum Kesimi temsil etmektedir- AB'ne tam ye olarak girecektir. (...) Daha iki ay nce, Avrupa Konseyi Parlamentosu'nda alnan Kbrs'la ilgili karar, Trk Ordusu'nun igalci olduunu... Birlemi Milletler'in bile diyemedii hakareti yapt kararlar aldlar. Dolaysyla Kbrs davasnn Brksel'e tanmas, Yunanistan'n, zaten yllardr urat bir eydi ve dolayl olarak bitmitir. (...) Bu mill davada, sizin burada, 'Ben de yle yaparm' demeniz bizi hi ilgilendirmez; nk, onu yapabilecek gc olmayacaktr Trkiye'nin. Bunu sylyorum. Eer olsayd, Trkiye, AB'nden daha nceki anlamalardan doan haklarn elde edebilirdi. (RP sralarndan 'Bravo' sesleri, alklar.) UTANDIM.. Ne zcdr ki, dn, Brksel'den dnen heyet burada, szmona, gstermelik, neeli eylerle karland. (RP sralarndan, Davulla, zurnayla' sesleri.) Ben, kendi adma utandm bundan. Davul zurnayla karland. Trkiye iinde bitmi, tkenmi, ekonomiyi berbat etmi, halk yaamyor gibi yaamaya mahkum etmi, evet halk yaamyor gibi yaamaya mahkum etmi bir hkmet, kendi halkna kar baarlaryla vnemiyor.

DYUN-U UMUMYE.. Kapitalist onlar... Dyun-u Umumiye'yi hatrlayn, tek parti devrinin ideologlar, onlar tenkit ede eda bu halkn beynini ykad. Fakat ne yazk ki ayn duruma Trkiye'yi drmekle meguller." 273[280] Ayn yln sonlarna doru (13 Ekim 1995), ayn partinin (RP=Refah Partisi) Sivas Milletvekili Abdllatif ener de(AKP Hkmeti'nin Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakan) TBMM krssnde dile getiriyordu: "Washington talimatlar, Avrupa Birlii talimatlar, IMF talimatlaryla bu lkede hibir ey halledilemez. (RP sralarndan 'Bravo' sesleri.) (...) Bu paketler neyin nesi arkadalar? Bu IMF'nin, Dnya Bankas'nn hazrlad paketler ne ie yaryor? Bu IMF, paketlerine Trkiye'de yaayan insanlarn sorunlarna zm bulmak iin mi retiyor, getiriyor, nmze koyuyor?.. Yoksa, kendi lkesindeki sermayenin karlarn devam ettirmek iin mi? Bunun zlmesi gerekir. IMF reeteleri ile Trkiye'nin hibir yere varamayaca aktr. IMF reetelerine teslim olmu bir babakanla Trkiye'nin sorunlarnn zlemeyecei de aktr."274[281] Ne ilah tesadftr ki, iktidara geldiklerinden itibaren AKP Hkmeti de (Abdullah Gl, Dileri Bakan ve Babakan Yardmcs; Abdllatif ener de, Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakan olarak!) ayn kaderi yaad ve Trkiye'ye yaatt!.. AKP Milletvekili Ramazan Toprak gibi, bu gerei gren baz AKP'liler durumu, "AB, alacakm gibi; biz de girecekmi gibi yapyoruz" szleriyle zetlediler. Durum fkradaki gibi. Ata ok dkn bir aann at lm. Kimse korkudan atn ldn aaya syleyememi. Uyank bir kyl, "Ben sylerim" diyerek gnll olmu ve aann huzuruna km:
280

Trkiye Byk Millet Meclisi Genel Kurul Tutana, 19. Dnem 4. Yatama Yl, 83. Birleim, 8 Mart 1995 aramba. 281 laan, Emin, "imdi Sz Abdllatif ener'de.'", Hrriyet Gazetesi, 13 Aralk 2006, s.5.

"Aam, senin at var ya, uzanm yatyor." "iyi ya, ne var bunda?" "Aam senin at kulaklarn da yere sermitir* "Desene olum, at ld!.." "Aam ben demedim, sen dedin!"

"Ferit Paa, hem milleti, hem padiah aldatmak suretiyle imdiye kadar mevkiinde payidar olabilmitir. nk Paris'ten dnnde Konferans'a verdii notalarn feci ieriini arptarak tercme edip, padiaha ve milletin grne arz etmi ve bu suretle hyanetini gizlemeye almt. Fakat Avrupa matbuat ad geen belgelerin hakiki metinlerini aynen yaymlam olduundan, sadrazamn yapt caniyane hile, btn aklyla meydana kt" Mustafa Kemal (2 Ekim 1919 275[282]

282

Mustafa Kemal'in stanbul Belediyesine, basnna ve halkna yaynlad bildiriden. Baknz: Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt:4, a.g.e., s.175.

AB DAYATMALARI..
AKP Hkmeti ile AB arasnda da, "Ben demedim, sen dedin" durumu srerken, AB deyiverdi: "8 Konuda grmeleri askya aldm!.."276[283] Biz diyemedik, aa dedi!.. Ayn Avrupa Birlii ve Parlamentosu, "askya alma" tehdidiyle, AKP Hkmeti dneminde (zellikle son ylnda younlaan biimde, 2002-2007 yllar arasnda) "yelik kriteri-koulu" olarak, yazl ya da szl; deiik tarihlerde ve srekli olarak pek ok dayatmada bulundu: -Pontus ve Sryani soykrmn tanyn!.. -Ceza Yasas'ndaki 301, Maddeyi kaldrn!.. -PKK'ya kar silahl mcadeleyi brakp, sosyal, kltrel ve siysi zm bulun!.. -niversitelerde Krte dersler verilsin!.. -Gmrk Birlii Ek Protokol'n uygulayn ve limanlarnz ile havaalanlarnz Rumlar'a an!.. -Orduyu denetim altna aln!.. -Heybeliada Ruhban(Papaz) Okulu'nu an!.. -Fener Rum Patrii'nin ekmenikliini tanyn!.. -Dicle ve Frat sular ile blgedeki barajlar ve GAP'n ynetimini uluslararas AB ynetimine devredin!.. -Tam yelii imdilik dnmeyin ama "imtiyazl ortaklk" iin bile Kbrs Rum Devleti'ni tanyn, KKTC'yi yok edin!.. "Trkler Avrupa'dan atlmaldr. Amerikal senatr Lodge'un dedii gibi stanbul Trkler'den
283

Cumhuriyet Gazetesi, 30 Kasm 2006, 8.1, manet; Yenia Gazetesi, 30 Kasm 2006, s.1, manet.

tamamen alnmal, bir veba tohumu olan, harplerin yaratcs, komular iin bir kfr olan Trkler Avrupa'dan silinmelidir." Lord Curzon

"Trkler'i Avrupa'dan kovmak gerekir. Ancak nce taksim (=paralayp, paylama) konusunda anlamaldr." Jean Louis Carra

"Bugn Trkler'in ayaklar altnda ezilip inleyen Hristiyanlar, zaman gelince onlar yarglayp, cezalandracaktr. Trk Ordusu eytann ordusudur." Martin Luther

"TRK HALKINA HAKARET!.." Aka Trkiye'ye hakaret ediliyordu. Sonunda insafl Avrupallar dayanamad ve itiraf ettiler.. ngiltere Parlamentosu'nun st kanadn oluturan Lordlar Kamaras'nn sekiz yesi, Daily Telegraph Gazetesinde "ak mektup" yaynlad: "Trkiye'nin AB'yle mzakerelerini askya almak Trk halkna bir hakarettir. Laik bir devlet olan Trkiye, Avrupa'dan uzak-

latrlp slmi kktencilie doru itiliyor!"277[284] Babakan Erdoan'n tavr ise, "Kaybeden AB olur" eklinde oldu. 278[285]

"SEVR' KABUL EDN! "

AB dayatmalar, sonunda, Trkiye'ye Sevr'i kabul ettirmeye kadar uzand. Bugnk Kuvayi Milliyeciler (Atatrkler), yllardr lkemizin paralanmas anlamas olan Sevr dayatmalarna dikkat ekiyor ama "paranoyak" denilerek, szleri etkisizletirilmeye allyordu!.. Sonunda AB de aka bunu dile getirmeye balad. te, kapmzdaki SEVR dayatmas ve onun altyapsn oluturan AB'nin dier "yelik koullar!": Sularmza Uluslararas Ynetim! ("Trkiye'nin Suriye ile olan ilikileri iyileme srecindedir. Bu sorunun kalc zm Suriye'nin Frat nehrinden daha fazla su karlnda fiili snrlar tanmas ile gelebilir. Dicle ve Frat havzasnn su ynetimi ortak bir ynetime braklmaldr.")279[286] (SEVR ANTLAMASI MADDE 38: "anakkale Boaz, Marmara Denizi ve Karadeniz Boaz'nn ynetimi iin Boazlar Komisyonu kurulacaktr."-HC) "Kopenhag Kriterleri SEVR'in Yerini Tu tmaldr" (Sol Parti Lideri Utla Hoffman: "Atatrk ve Lozan Antlamas ile, byk bir toplum olan Krtler, bir izgi ile yok edilmilerdir. AB eer Trkiye'yi yelie alacaksa, Lozan Antlamas ile yapt hatay dzeltmelidir. Kopenhag Kriterleri, SEVR Antlamas'nn yerini tutmaldr. Sadece kat zerinde deil, gerek hayatta da bunun yaama geirilmesi gerekir. Krtler'in zgrlkleri iin mcadelemizi srdreceiz.") 280[287] "SEVR' Kabul Edin"
284

Hrriyet Gazetesi ("Trk Halkna Hakaret Ediyorsunuz), 6 Aralk 2006, 8.1, srmanet. 285 Anadolu'da Vakit Gazetesi, 6 Aralk 2006, s.1, manet. 286 AB Komisyonu'nun lerleme Raporu, 6 Ekim 2005, s.69. 287 Sevr Antlamas'nn 83. Yldnmnde Stockholm'de Dzenlenen Top-

("Avrupa Parlamentosunda szde Ermeni soykrm konusunu gndeme getiren Fransz Parlamenter Toubon, Trkiye'nin Sevr Anlamas'n kabul etmesini istedi. Talep, Trk Parlamenterlerin sert tepkilerine yol at")281[288] "Yine Soykrm art" ("AP iki karar ald: 1- Trkiye'ye yelikten nce Ermeni soykrmn tanma koulu getirilsin, 2-Trkiye, Rumlar' tansn, Kbrs'tan asker eksin") 282[289] (SEVR ANTLAMASI MADDE 89: "Erzurum, Trabzon, Van ve Bitlis vilayetlerinde Ermenistan'n denize kn salayacak Ermenistan ile Trkiye arasndaki snrn tesbitinde ABD Bakan hakem olacaktr." SEVR ANTLAMASI MADDE 90: "Sz geen iller topraklarnn tm ya da bir kesiminin Ermenistan'a aktarlmasna yol aacak olursa, Trkiye aktarlan toprak zerindeki btn haklarndan ve sfatlarndan vazgeecektir." SEVR ANTLAMASI MADDE 142: "Osmanl hkmeti sava sresince Trkiye'de yaplan topluca ldrmeler srasnda 283[290] kiilere verilen zararlar en geni lde karlamak iin, 1 Kasm 1914'den beri herhangi bir soydan ya da dinden olursa olsun ortadan yok olmu, zorla gtrlm, gzaltna alnm ya da tutuklanm kiilerin aranmas ve kurtarlmas iin, kendisinin ve Osmanl makamlarnn tm desteini salamay ykmlenir."-HC) "Ermeniler 60 Milyar Dolar stiyor" ("Ermeniler'in szde soykrm iddialar maddi boyuta tand. Ermeni tarihi Stepanyan, Ankara'nn varislere 60 milyar dolar tazminat demesi gerektiini ne srd")284[291]
lantdan, Baknz: ABA Altndan Sopa, Ankara Ticaret Odas Yayn, Ankara, Kasm 2005, s.516. 288 Yenia Gazetesi, 25 ubat 2005, s.1. 289 Hrriyet Gazetesi, 29 Eyll 2005. 290 Dikkat edilirse, SEVR Antlamasnda dahi "Soykrm" sz yok. O tarihte btn dnya "topluca ldrme" tanmlamas yaparken, sonraki yllarda ortaya kan "soykrm lobisi ve soykrm sanayii!" bu kavram retmi ve kullanmaya (siyasi ve ekonomik rant salamaya) devam ediyor.-HC 291 Star Gazetesi, 23 Mart 2005, s.1.

Heybeliada Papaz Okulu'nu An" ("Heybeliada Ruhban Okulu henz almamtr. Trk vatanda olmayan din adamlarnn Trkiye'de alabilmesi konusundaki zorluklar devam etmektedir.") 285[292] "Atatrk Resi mlerini ndirin!" ("ngiliz Parlamenter Andrew Dufftan kstah szler: Devlet binalarndan Atatrk resimleri inmedike AB'ye giremezsiniz") 286[ 293] ("Trkiye-AB Ortak Parlamento Komitesi Bakan Yardmcs ve Avrupa Parlamentosu Milletvekili Andrew Duff yle demektedir: Trkiye Kemalizm ile mcadele etmelidir. Atatrk'n devlet binalarndaki fotoraflar artk indirilmelidir... Atatrk yaasayd AB ile yelii imzalayabilir miydi, diye sormak lazm. Bence hayr.")287[294] Dnemin Babakan Recep Tayyip Erdoan da, daha nce (1993te, RP stanbul il Bakan iken) yle dnyordu: "Bize gre demokrasi ama deil, ancak bir aratr. Hangi sisteme girmek istiyorsanz, bu dzenin seiminde bir aratr." "Trkiye Cumhuriyeti kat bir niter anlaya sahip olmutur. Hatta Trkiye din konusunda da ayn eyi semi, kendisine din olarak Kemalizm'i alm, baka hibir dine hayat hakk tanmayarak kitlelelere zorla dikte ettirmitir." "Trkiye'nin yarnnda artk K emalizm'e ve Kemalizm benzeri reji mlere, sistemlere yer yoktur."288[295] "Kemalizm Varsa AB Yok" ("VATAN'a konuan AB Raportr Oslander, Kemalist felsefe ve ordunun rol deimedii srece Trkiye'nin AB'ye girmesinin mmkn olmadn
292 293

AB Komisyonu'nun lerleme Raporu, 6 Ekim 2005, s.45. Akam Gazetesi, 17 Eyll 2005, s.1. 294 Cumhuriyeti Kuatanlar, CHP Kadn Kollar Yayn, Ankara (Basld Yer. Mart Matbaaclk Sanatlar Ltd. ti., stanbul), Ekim 2005, s.131. 295 Cumhuriyeti Kuatanlar, a.g.e., s.50.

iddia etti") 289[296] "AB Ke malizme Kafay Takt" ("Avrupa Parlamentosu'nun Trkiye Raporu: Kemalist felsefe AB yolunu tkyor") 290[297] "Asker art" ("AB Komisyonu'nun AB Liderleri Zirvesi raporuna gre ordu, insan haklan ve dini konularda sorun karsa mzakereler kesilecek!") 291[298] "Silahl Kuvvetler'e Saldrdlar!" vatan ve Cumhuriyeti kuvvet kullanarak 292[299] ykml olmasn") ("AB: Ordu korumakla

"Trk Ordusu g alci" ("Trkiye'ye resmen hakaret ediyorlar! Zehir zemberek rapor. Avrupa Parlamentosu'nun hazrlad ve Strasbourg'da masaya konulacak 'Kbrs Raporu'nda ordumuza 'igalci' iftiras attlar") 293[300] Orgeneral By kant:

"ULUSUMUZU SEVMEYEND EN NEFRET ED ECEZ! ."

Bu szler, Atatrk'e, ilkelerine ve Trk ordusuna dman olanlarn niin Avrupa Birlii'ne drt elle sarlp, kendilerine "mttefik" yaptn da aka ortaya koyuyordu!.. Avrupal Parlamenterlerin bu "kstah igalci tavrlarna dnemin Kara Kuvvetleri Komutan Orgeneral Yaar Bykant ar ve ierikli bir yant verdi. Bu szleri, "an Sesleri!" balyla o tarihte haftalk ke yazma tamtm:

296 297

Vatan Gazetesi, 26 Eyll 2003. Hrriyet Gazetesi, 26 Mart 2003. 298 Hrriyet Gazetesi, 2 Ekim 2004. 299 Yenia Gazetesi, 3 Aralk 2004, s.1. 300 Gne Gazetesi, 9 Mart 2004, s.1.

AN SESLER !.. 2 9 4 [ 301]

Avrupa Parlamentosu(AP) milletvekili ve Trkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu Ebakan Yardmcs Andrew Duff, birka gn nce "Devlet dairelerindeki Atatrk resimlerini indirmemizi" istemiti. AP ve AB yetkilileri uzun zamandr Atatrk'ten rahatszlar. nk biliyorlar ki, Atatrk ve O'nun ilkeleri Trk milletini birbirine balayan, selde srklenirken tutunaca bir dald.

"ULUSUMUZU SEVMEYEND EN NEFRET ED ECEZ"

Dn, Kara Harp Okulu'nun yeni eitim ve retim yl al treninde konuan Kara Kuvvetleri Komutan Orgeneral Yaar Bykant, hem bu szlere yant verdi, hem de ok arpc aklamalar yapt. Org. Bykant, Atatrk resimlerini devlet dairelerinden indirmemizi emreden Duff a u cevab verdi: "Bizim milliyetiliimiz Atatrk milliyetiliidir. Kendi ulusumuzu tabii ki seveceiz ve daha akas sevmeyenlerden de nefret edeceiz. Bu sevgi, etnik temele dayal bir sevgi deil, bir yurttalk sevgisidir."

"ULUSAL DEERLERMZ BASKI ALT INA AL INIYOR"

zellikle PKK terrne kar halkn gsterdii tepkiyi eletirenlere de arpc biimde cevap veren KKK Org. Yaar Bykant, hem milliyetilik ve ulusal akmlar konusunda; hem de bunlar ktlemeye, hor grmeye alanlara kar unlar syledi: "Ulusal konularda, zellikle PKK terr rgtne kar gsterilen her tepkiye, 'Trkiye'de milliyetilik ykseliyor mu?' yargs ile yaklalyor. Bu duygunun, ulusun ve onun yksek deerle301

Cevizolu, Hulki, "an Sesleri!..", Yenia Gazetesi, 27 Eyll 2005, s.1.

rini bir anlamda bask altna almak anlamna gelir." Bykant, tam da "Dil Bayram"na denk gelen bir dnemde, bu tr sylemlerin sahiplerinin "ulusal kimliimizi paralamak, dil birliimizi ortadan kaldrmak ve blnmeye hazr bir Trkiye grmek isteyenler" olduunu vurgulad.

DNAMK GL ER GREVDE! ..
Bu konularda uzun sredir "gr bildirmeyen" Trk Silahl Kuvvetleri'nin ne yapacan da yine Komutan'dan reniyoruz: "Trkiye'nin ve ulusumuzun gl ve dinamik yaps, lke sevgisi bu dnceleri ifade edenlerin yzne bir amar gibi arpacaktr.(...) Tarihin en kanl terr rgtnn tm cinayetlerini, barbarlklarn, demokrasi, zgrlk ve bar gibi deerlerle rttrmeye alanlarn ve bunlara destek verenlerin oyununa Trkiye Cumhuriyeti ve Cumhuriyet'in inanl koruyucular alet olmayacaktr. lke iinden ve dndan destek gren ykc ve blc faaliyetler, elbette ki, Trkiye Cumhuriyeti'ni korumakla ykml dinamik glerin penelerinde yok olacaklardr." Bu ifadelerden anlyoruz ki, lkemizin "dinamik gleri" hl ayakta ve grevde!..

AN SESLER. .
Bu arada, "AB'ye girmek isteyen" Trk Silahl Kuvvetleri'mizin, olaylara kar uyanklnn bir gstergesini de, yine Kara Kuvvetleri Komutan'nn mthi ince anlaml szlerinde buluyoruz. Baknz ne diyor Yaar Bykant: "Avrupa Parlamentosu'nda, terrle mcadelemizi 'saldrgan askeri operasyonlar' olarak niteleyen dnce ve ifade eklini esefle knyorum. (Buraya dikkat-HC) Bu ifadeleri, Trkiye Cumhuriyeti'ni uyandrmas gereken an sesleri olarak izlemekteyim." Hilal ile Ha'n atmasnda, bir komutann bu "an sesleri" benzetmesi, gerekten mthi bir incelik.

Bunlarn zerine imdilik sylenecek bir sz yok. Anlayana sivrisinek saz, anlamayana an sesleri bile az!.. Bakalm anlar kimin iin alyor?..

"DMEYE BASTIM!.." Genelkurmay Bakan Orgeneral Bykant, 26 Eyll 2005'teki "dinamik gler grevde" szn ve 25 Austos 2006'daki "Cumhuriyet 1923'ten bu yana bu kadar byk risk, tehdit ve skntlarla kar karya kalmad" szn 14 ubat 2007'de de yineledi. Bykant, Genelkurmay Bakan Orgeneral Peter Pace'in davetlisi olarak gittii ABD'de, Trk Bykelilii'nde Trkler'e yapt konumada, bir milim geri adm atmadn gsterdi: "Trkiye'yi koruyan dinamik gler var olduu srece, Trkiye'yi blmeyi ryalarnda grenler kbusla uyanrlar ve derslerini alrlar. Bir kere buna inanmamz lazm. Biz inanyoruz. Kimse Trkiye'yi blemez, ona cesaret edemez. Onu dnenlerin biz gereini yaparz.(...) Daha nce de aka syledim. Trkiye Cumhuriyeti, 1923'ten bu yana bu kadar byk risk, tehdit ve skntlarla kar karya kalmad. (...) . Soruyorum: Sizin, bizim bugnk durumumuz, Samsun'a kmadan nce 16 Mays 1919'da Atatrk'n kar karya olduu sorunlardan daha m byk? Hayr deil. (...) Trkiye, onun bunun iteleyecei bir lke deildir.(...) Burada dmeye bastm. Trkiye kristal bardak m krlsn? O zaman biz asker olarak bouna varz. Gidelim Trkiye'den baka yere, hatta New Jersey'e 295[302] yerleelim."296[303]
302

Bu son paragraf, Cumhuriyet ve Hrriyet Gazetelerinde, "New Jersey'de yaayan Fethullah Glen'i ima etti' biiminde yorumland. Genelkurmay'n resmi internet sitesinde ise hi yer almad. (Baknz; aadaki dipnot.) 303 Genelkurmay Bakanl resmi internet sitesi, 14 ubat 2007, (www.tsk.mil.tr/bashalk/konusma_mesaj/2007/konusma_washington.htm); Gzc Gazetesi ("Gereini Derhal Yaparz"), 15 ubat 2007, s.1, manet; Cumhuriyet Gazetesi ("Kimse Blemez"), 15 ubat 2007, s.1, manet; Ye1 nia Gazetesi ("Anlayn Artk ), 15 ubat 2007, s.1, manet; Hrriyet Ga-

AVRUPA BRL, "almay hi dnmedii" Trkiye'yi oyalyor, istediklerini elde ediyordu. Tpk, "Evlilik vaadiyle kz kandrmak" gibi; tpk, tavan koturmak iin nnde "havu" sallamak gibi.. Avrupa'da gerei yzmze defalarca syleyen politikac, gazeteci ve devlet adam da olmasna karn, "siyas varlklarn AB'ye balam" olanlar iin bunlarn hi nemi yoktu. nk, AB'yi braktklar anda deceklerini biliyorlard.. stelik, Trk milletinin yzde 80'e yakn AB'ni istemedii halde!.. AB Kurucusu ve en ok sz sahibi olan Almanya ile Fransa'da pek ok Cumhurbakan ve babakan, "Trkiye'ye AB'ye tam ye yapmayacaz" diyordu: - "Avrupa'nn geleceinde Trkiye'nin yeri yoktur. 70 Milyon Trk vatandan Avrupa iinde dolatranlayz. (...) 21. Yzyln sonlarna doru Trkiye'nin nfusu Fransa ve Almanya'nn toplam kadar olacak. Gen ve hzl byyen nfusun satn alma gcnden yararlanmalyz. (68 Kua'nn "Onlar ortak, biz pazar" slogan nasl da doru kt!..-HC)" Trkiye'ye adaylk stats verilmesi hatadr. HATT, SEVR ANLAMASI'NIN MZALANMI OLMASINA KARIN TRKYE'NN BLNMEM OLMASI DA BR HATADIR." (Almanya Eski Babakan Helmut Schmidt) 297[304] - "Trkiye iin bir Yugoslavya Modeli' ngrlmektedir." (Almanya Eski Babakan Helmut Kohl)298[305] - "Bugn Avrupa'da hibir lider Trkiye'yi AB'nin iinde grmek istemiyor. (...) Trkiye'nin AB iinde yeri olmayacaktr."

zetesi ("Blme Ryasn Kbusa eviririz"), 15 ubat 2007, s.1; Sabah Gazetesi ("ABD'de 'Var Ol Paam' Sesleri), 15 ubat 2007, s.1. 304 Avrupa Birlii mi, Trkiye'nin Birlii mi?, Ankara Ticaret Odas Yayn, Ankara, Kasm 2002, s.12. 305 Avrupa'nn Birlii mi..., a.g.e., s.13.

(Fransa Eski Cumhurbakan Valery Giscard d'Estaing) 299[306] - "Trkiye'ye kesinlikle AB yesi olamayaca sylenmelidir. Bylece Trkiye'ye iyilik yapm oluruz. (...) Artk Trkiyeye kar drst davranlmal ve ikiyzl politikadan vazgeilmelidir." (Almanya CDU/CSU Koalisyonu Meclis Grubu Bakan Wolfgang Schaeuble)300[307] AB'nin Sevr istekleri hi bitmeyecek, her frsatta, her ortamda bu arzu dile getirilecekti, ilerleyen sayfalarmzda bu konu yine karmza kacak.. "Ulusal direni iradesi" rnekleri

MUSTAFA KEMAL, ABD B AKANINA MUHTIRA VERD! ..

Bugn duyup ta inanamayacamz bu gelime, Mustafa Kemal Paa tarafndan 1 Austos 1919'da gerekletirildi!.. Mustafa Kemal Bakanlndaki Erzurum Kongresi Heyetinin, Amerika Cumhurbakan Wilsona (Wilson'a) verdii muhtrada, "Tarihten silinmi uluslar ihya ederken, 1500 yllk Trk ulusunu nasl yok etmeye alrsnz?" diye hesap soruluyordu!.. "Bu hedefinize ulaamayacaksnz, kahramanca lm gze aldk" deniyordu: "Sayn Bakan! (Reis Cenaplar!) 600 yllk bir imparatorlua ve 1500 yllk gemie sahip olan Trk milleti, varlklar tarihe karm olan milletlerin uygulamalarnz sayesinde yeniden diriltildii bir srada, yok olmaktan baka bir anlam olmayan kararlarnza boyun emeyecektir... Artk tarafnzdan yok ediliimizin kanlmaz olduunu anlyoruz. Son karar vermek bize dyor. Ve bu son karar ise onurlu ve namuslu lmek, atalarmzn yiitlik kanyla yorulmu olan bu topraklar zerindeki egemenlii bizim ve evltlarmzn kanyla savunarak, dnyaya yeni bir zveri ve kahramanlk rnei
306 307

Avrupa'nn Birlii mi..., a.g.e., s.14. Avrupa'nn Birlii mi..., a.g.e., s.15.

gstererek terk etmektir." 301[308] Ulusal direni in liderinde dnyann sper gcne kafa tutan, lkesinin onurunu koru yan bir insan n "yanlmaz ve bklmez iradesi" vard . "Silhsz, bezgin, mitsiz bir milletin bir dnyay yeneceine tek bana inanm bir kahramann, Trk ruhunda birikmi sonsuz mnevi gc nasl bilinlendirdiini, maddiletirdiini, rgtlendirdiini" gryorduk. "Bu gce bilin ve ekil veren byk kahramana" tank oluyorduk. 302[309] "GRME BTMTR!.." Dnya, ayn "direni" ve "tehditlere kar koyma iradesi"ne Erzurum Kongresi ncesinde de tank olmutu. Kongrenin 10 Temmuz'da yaplacan haber alan ngilizler, Yarbay Ravlinson'u (Anthony Rawlinson) 9 Temmuz'da Mustafa Kemal'e gndermilerdi, igal subay, ulusal direniin liderinin karsna knca, "ittiime gre, burada yarn bir kongre aacak imisiniz?" dedi. "Evet, millete almas kararlatrlmtr" yantn alnca, kstah igalci durmad. Daha da ileri giderek gzda verdi: "Almamas daha mnasip olacaktr! "Kongre muhakkak toplanacak ve gnnde alacaktr!.. Millet buna karar vermitir. Almamasn tavsiye eden dncenize hkim olan nedenleri bile sormay gerekli grmyorum." "Kongreden vazgemezseniz zor kullanarak toplantnn datlmasna mecburiyet hasl olacak." "O halde biz de, zorunlu olarak kuvvete kuvve tle kar koyar ve her durumda milletin karar n yerine getiririz. Ne pahasna olursa olsun kon greyi a acaz.
308

Kzm Karabekir'in "stikll Harbimiz" adl eserinden alnt yapan Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Atatrk ve Trkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi, s.75.(Trkeletirme bana ait.-HC) Bu muhtra metni, ABD'nde 1920 ylnda yaynland. Waington Senato Ktphanesi'nde de bulunmaktadr. Baknz: Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt:4, a.g.e., s. 106-113. 309 Fuat Kprl'nn szleri. Baknz: Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Atatrk izgisinde Gemiten Gelecee, s.131.

Grmemiz bit mi tir!.." (Er zurum Kongresi'nin a l iin ilk kararla trlan tarih, 10 Temmu z 1919 idi; ancak delegelerin b yk ounlu unun vilyetlerden Erzurum'a gelileri geciktii iin, kongrenin a l 23 Temmuz'a ertelenmiti.) 3 0 3 [ 310] "ULUSAL DREN RADES"ne bir baka rnek, Mustafa Kemal tarafndan 15 Austos'ta da sergilenecekti. Sinop mutasarrf (validen kk mlk mir) Mazhar Tevfik Bey, ngilizler'in tutuklayarak gtrmek istedii baz Trkler'i onlara teslim etmemiti. Mustafa Kemal hemen kendisine telgraf ekti: "Gsterdiiniz mill cesaret takdiri gerektirmektedir. Yerinden olma, vatanseverler iin hi sz konusu olamaz. Her ne zaman zorunluluk karsnda kalnrsa, milletin sinesi fedakr evltlarna aktr.304[311] "STEDNZ EY ELMDE DELDR"... Smrgeci yabanclara, kar 7 Aralk'ta da benzer bir tokat vurulacakt. Mustafa Kemal, Sivas'ta idi. Fransa'nn "Suriye zel temsilcisi" Pikot (Picot) kendisini ziyarete geldi. Mill ordunun hareketini durdurmak istiyordu. Picot: "Trk-Fransz gelecek dostluu ve ortak menfaati elinizdedir. Kilikya'ya doru yrmekte olan mill ordul arnzn bulunduklar yerlerde kalmalar iin derhal emir verirseniz, her ey kknden zlm olacaktr." M.Kemal: "Fakat benden mmkn olmayacak bir ey istiyorsunuz! M illetin bamszl tehlikeye girdii zaman, millet ordularn kendi toplar ve yaln z bir hareket tarz kabul eder. O da; kurtulu urunda sonuna kadar kann dkmek! Eer Kilikya'da Trk'n bamszln almak gibi bir niyetiniz olmadn gerekten kantlayacak olursanz, bu ordularn zerinize yryerek sizinle savaa tutuacaklarn zannetmem. Gryorsunuz, i stediiniz ey gerekten benim
310 311

Kansu, a.g.e, 1. Cilt, s.44. Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Doumundan lmne Kadar Kaynakal Atatrk Gnl, a.g.e., s.154.

elimde deildir.305[312] "BEKLESNLER".. Mustafa Kemal, bu tavrn Osmanl'nn nl ttihat Dileri Bakan (Hariciye Nazr) Halil Mentee'ye kar da gstermiti. Kendisi anlatyor: Arburnu'nu, Anafartalar' yapm bir komutan idim. Sanyordum -ki, daha sonra dost dman herkesin kanaati de benim bu sanm dorulad- memlekete bir hizmette bulunmutum, o hareketle zellikle payitaht (=bakenti) kurtarmtm. nsanlk hli, bu kk hizmeti yapm olmaktan memnun olabileceini tahmin ettiim Osmanl devlet adamlarnn nemlilerini ziyaret ediyordum ve bu ziyaretten' daha nemli bir grev duygusu ile yapyordum. (...) (Makamda uzun sre bekletiliyor, sonradan gelenler bile ieri giriyor-HC) Canm sklmad deil, mstear muavinine: - Beyefendi Hazretleri galiba beni unuttular, dedim. Muavin Bey, beklediimi tekrar hatrlatt. - Beklesin, buyurmu. Sabr ile muavin beyin yannda oturdum. Kendisine dedim ki: - Sizin Nazrnz btn zamann byle manasz ziyaretleri kabul etmekle mi geirir? Terbiyeli ve geimli olan muhatabm soruma cevap vermedi. Bir aralk Nazr Beyefendinin brosunu salona birletiren kap ald ve bir odac: - Buyurun efendim, dedi. Muavin Beyle ciddi bir konu zerinde konuuyordum; - Nedir o? dedim. Odac: - Nazr Beyefendi Hazretleri sizi kabul buyuracaklar... Cevabn verdi.
312

Ali Fuat Cebesoy'dan aktaran Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Doumundan lmne Kadar Kaynakal Atatrk Gnl, a.g.e., s.182.

- Beklesinler! Dedim.306[313] 2000'L YILLARIN BALARINDA ise, bekleten Avrupa ve Amerika Birleik Devletleri idi. Babakanlar, ABD Bakanndan randevu alabilmek iin basnda tartmalara neden olacak kadar uzun, aylarca beklemek zorunda kalyor, ABD'li yetkililer "TBMM'nden filanca karar kmazsa, ABD Bakannn telefonlar size megul alar"307[314] tehdidinde bulunuyordu. Kapsnda beklenilen ABD, ayn zamanda AB'nln de patronu idi. ABD, neredeyse tm AB lkelerinin yesi olduu NATO zerinden Avrupa'y ynetiyordu!. Tpk Birlemi Milletler rgt'n, ABD Hkmeti'nin bir organ olarak kullanmas gibi. Yl 2007 deil, 1919..

"YABANCIYA TOPRAK VE ML K SAT MAYIN! .."

"Yabanc larn toprak almasnda her t rl engelin ortadan kalkmas, sa lkl bir mali sistemin kuru l mas ve yol veya k prlere yatrlan sermayenin g ven altna alnabilmesi i in verilen gvenceler, ard ndan byk sonular getirecek olan diplomat ik baarlardr, nmzde i lenme mi ve zengin bir toprak b ulunmaktadr. Bat sanayisi bu to pra a nfuz et meli ve ona sahip olmal dr." Times Gazetesi (12 ubat 1856)308[315] Times Gazetesi'nin bu yazsndan 63 yl sonra 1919'da, stanbul'da topra ve binas olan vatandalarn bir ksm mlklerini yabanclara satmaya balad.. Bu satlar durdurmayan stanbul Hkmetinin amac, "bte an kapatmak idi!.. zellikle Akam Gazetesi stanbul halkna arda bulu313 314

Grgl, smet, Dr., a.g.e., s.33. 1 Mart Tezkeresi ncesinde sylendii gibi.-HC 315 Karaduman, Fethi, a.g.e., s.79.

narak, "yabanclarn bir manevras" ile kar karya bulunduumuzu ve yabancya toprak satmann "lkenin bir parasn satmak" olduunu syledi: "Toprak ve mlk satmaynz. Bugn vergisini veremediimiz toprak, yarn bize bir servet getirecektir. Satmayalm, mmknse alalm. Son istatistikler, her gn stanbul'un Mslman ve Trk halknn yn yn emlk ve arazi satmakta olduunu gstermektedir. (...) Eer bunlar da elden karrsak, kupkuru nfus olarak kalacaz. Zaten bizi istemeyenlerin de amac budur. Bize imdi bol bol para veriyorlar ya da verilen paray frsat sanyoruz. Bu manevra karsnda armayalm. Evini, arsasn, iradn(gelirini) yabancya satan her Trk, kentinin bir parasn satyor demektir."

"Memleketimizin ekonomik kaynaklar, btn dnyann ar isteklerini ekecek verim ve servete sahiptir. Halkmzn ifti olmas, topraklarmzn dnyann en bereketli topraklarndan bulunmas, madd yaam iin hibir kaygya yer brakmamaktadr." Mustafa (1922)309[316] Kemal

"Memleketimiz batanbaa hazinelerle doludur. Biz, o hazineler stnde a kalm insanlar gibiyiz.(...) Gerek zaferlere, ancak bu gibi verimli alanlardaki almayla varacaz." Mustafa Kemal (1923) 310[317]

Yl 1919 deil, 2004!..

"VATAN NAMUSTUR, SAT ILAMAZ! .."

Yl 2004... 85 yl sonra ayn durumla karlatk. 19 Austos tarihli Yenia Gazetesi tam sayfa manet haber olarak,
316 317

Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Atatrk'n Fikir ve Dnceleri, a.g.e., s.383. Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Atatrk'n Fikir ve Dnceleri, a.g.e., s.383.

"Vatan namustur, satlamaz!.." kampanyas balatt: "ehit kanyla alnan, korunan lke topraklarnn para karl satlmas, toplumun her kesimini isyan ettirdi. AKP, kard 4916 sayl yasayla Trkiye'yi 'ak pazar" haline getirdi. Anadolu'yu kar kar, para para satn almaya balayan yabanclar, Sevr paavrasn pratikte parayla uygulamaya koydular. Trkiye'nin snr boylar, su kaynaklar ve maden sahalar, bloklar halinde yabanclar tarafndan ele geiriliyor. 'Yatrm' ve 'inan turizmi* maskesiyle arazi alan yabanclar; silahla, savala yapamadn parayla ve adm adm gerekletiriyor. Vatann, zgrln, bayran seven herkes sata isyan ediyor!"311[318] Ayn gazetede yurtseverler tehlikeyi yle zetlediler: Aytun Altndal(Aratrmac Yazar): "Egemenliimiz tehdit altnda." Sinan Aygn (ATO Bakan): "lkem adna endieliyim." Prof. Dr. Mustafa Erkal (Aydnlar Oca Bakan): "Sevri parayla uyguluyorlar." Vural Sava (Yargtay Onursal Cumhuriyet Basavcs): "Yerel ynetim yasalar da sat iin kt." Prof. Dr. Anl een (A..Hukuk Fak.): "Sistematik yaplanma var." Mehmet andr (MHP Gn. Bk. Yrd.): "AKP, Trk'e ihanet ediyor." Grol Ergin (CHP Mv.): "AKP, nemini kavrayamyor." Ouz Tezmen (DYP): "Yahudiler de byle balad." H. brahim zsoy (ANAP): "Kim alyorsa alsn, denemez." Dou Perinek (.P. Gn. Bk.): "Urfay Yahudiletirme Projesi yrtlyor."

318

Yenia Gazetesi, 19 Austos 2004, s.1.

"Bastn yerleri 'toprak' diyerek geme, tan! Dn altndaki binlerce kefensiz yatan. Sen ehid olusun, incitme, yazktr atan. Verme, dnylar alsan da bu cennet vatan" Mehmet Akif Ersoy (istikll Mar'ndan) 2006 ylna gelindiinde de durum deimedi. Gelimeler karsnda Ceviz Kabuu programnda, 3,5 saat boyunca konuyu masaya yatrdk. Eski Babakan Blent Ecevit'in ei, DSP'nin kurucu bakan Rahan Ecevit nemli deerlendirmeler yapt: "(Avrupa lkeleri ve ABD) imdi karlarnda zayf, hatt art niyetli bir hkmet buldular ve bu frsat iyi deerlendirmeyi dnyorlar. Bu arada AB, Trkiye'yi bnyesine almak iin artlar kouyor. Trkiye de Birlie katlmak uruna o artlar yerine getirmek iin rpnyor. Sanki AB'ye girdik de bamza ku kondu. Daha AB'ye girmeden o uurda attmz admlar, Trk insann u gnlerde perian etmeye balad bile. Devletin tarmdan destei ekmesi istendi, ekildi. 'eker pancar yetitirmeyeceksin, kendi msrn kullanmayacaksn, Amerika'dan alacaksn' dendi. Buday, et ihtiyacn AB karlayacak. 'Su kaynaklarnz da AB ynetecek' dediler. Devlet byklerimiz AB bamls oldular. Bu kararlar uyguland taktirde, Trkiye AB'nin smrgesi olacak. Trk kyls, Trk iftisi topran satmasn da ne yapsn? Her ey inceden inceye hesaplanm. nce devlet kylden destei ekecek, sonra yabancya toprak sat yasas yeniden dzenlenip, ortaya srlecek. Bylece yabanclar, en verimli topraklarmz, aresiz braklm kylmzden, iftimizden satn alacak ve Trk kyls kendi topranda yabancya rgat olacak. O topraklar ki ehitlerimizle kaynam. imdi biz 'Onlar satyoruz ve para kazanyoruz' diye de vnyoruz. Oysa bir lke," topraklar ile vardr. Toprak olmaz-

sa devlet de olmaz." 312[319]

"Benim bir kar toprak vermem sz konusu olamaz. Zira istenen toprak bana ait deildir. O, milletime aittir. Bu imparatorluun hibir parasn hibir kimseye veremem. Yahudiler imdilik milyarlarn biriktirsinler. Kim bilir, bir gn bu imparatorluk paylalrsa, onlar da istediklerini, belki de bir ey demeden elde edebilirler. Fakat ancak kadavramz paylalrsa. Canl vcuttan para koparlmasna msaade edemem." 2. Abdlhamid Rahan Ecevit, toprak satlaryla misyonerlik ve zelletirme arasnda ba olduuna da dikkat ekti: "zelletirmenin manas, devletin dorudan ekonomik giriimlerinin mlkiyet ve ynetiminin dier kii ya da kurululara devredilmesidir. Yabanclara devrediliyorsa, bunun yabancya toprak satndan ne fark var? Yabanclarn ald bu topraklarda Hristiyan nfus artyor ve misyonerlik faaliyetleri de younlayor. Trk milletini bir arada tutan unsurlardan biri de dindir. Trkiye'yi blmenin bir yolu da din deitirmekten geer. Hristiyan nfusu artarsa, Trkiye'yi blmek de kolaylar. (...) Yabanclarn younluk kazand blgeleri elde tutmak zorlar. (...) Trkiye'nin stratejik yerlerinden en ok srailliler toprak alyor. Oysa srail kendi vatandana bile toprak satmyor, srail topraklarnn yzde 90' devlete ait. Asl hile, yabanc adna
319

Ceviz Kabuu Program, Kanaltrk Televizyonu, Ankara, 7 Nisan 2006 Cuma, Saat 22.40.

deil de, Trkiye Cumhuriyeti vatanda adna satn yaplmasdr. Arkada para verenlerin de yurt d kaynakl olduu syleniyor ama bunu belgeleme ans yok."313[320] Toprak satlar hz kesmeden devam ettii iin uyarlar da srd. 2006 Eyll' sonunda, Rahan Ecevit, "Yabancya toprak satmayn, nian yzm vereyim" diye deta yalvaryordu: "Urunda kan aktlan topraklara vatan denildiine gre, o topraklar para karl satlamaz. lkeyi bu duruma getirenler avularn asnlar, halktan aka yardm toplasnlar. O zaman ben de, 62 yldr parmamda sevgiyle tadm nian yzm vermeye hazrm." 314[321] Rahan Ecevit'in bu aklamasndan yaklak bir ay sonra (5 Kasm 2006'da), o yzkle bal olduklar ei, eski babakan Blent Ecevit vefat etti... "Bu bir kasaplk!.."

YUNAN VAHETNE VAH DETTN BLE DAYANAMIYOR...

Milli mcadeleyi engelleyen, Mustafa Kemal'i grevden alan ve tutuklanmas emrini veren, 15 yllna ngiliz smrgesi olmay kabullenen ve Kurtulu Sava sonunda da bir ngiliz zrhls ile kaacak olan Padiah Vahidettin bile, sonunda Yunan mezalimine isyan ediyor 315[322].. "Babas gibi ngilizsever" olduunu bizzat syleyen Sultan Vahidettin, ngiliz Morning Post (Sabah Postas) Gazetesi'ne
320

Ceviz Kabuu Program, Kanaltrk Televizyonu, Ankara, 7 Nisan 2006 Cuma, Saat 22.40. (Canl yaynda izleyicilere, "Vatan topraklar satlyor. Trkiye'nin btnl tehlikede mi?" sorusunu sorduk. Ankete katlan 10 bine yakn izleyicinin yzde 98'i "evet" yantn verdi.-HC) 321 Hrriyet Gazetesi, 30 Eyll 2006, s.1. 322 Yunanllar'n ok ksa bir sre iinde 20 bin sivil Trk' katlettii rapor ediliyordu. -HC

verdii uzun demete, "itilaf Devletleri, Yunan kasaplna son verdirmelidir" demek zorunda kald. Vahidettin'in zel demecinden baz satrbalar yle zetleyebiliriz: Milletimiz harbe (1. Dnya Sava'na girmekle byk bir hata iledi. Fakat bir hata iledi diye, bu harple ilgisi olmayan binlerce insan cezalandrmak hi de doru deil. Hkmetin bir hatas iin neden Anadolu'nun masum halk, sizin de iyi bildiiniz gibi, Yunanllarn katliamlarna ve etelerin grlmedik, iitilmedik vahetlerine maruz kalsnlar? Yzde 99'u Mslman olan bir memleket, niin Yunanllar'a terkedilsin? urada masamn zerinde Aydn'a ait birok resimler ve son zamanda Ermeniler tarafndan ilenen katliamlar gsteren fotoraflar var. Giderken onlar size vereceim. Bugn bu mtecavizler, yalnz masumlarn katliam ile megul oluyor. Memleketimiz yaklyor, haksz yere birok halk ldrlyor. Byk bir vahet deil mi? Olaylar daha zor bir duruma gelmeden tilf Hkmetleri bu kasapla bir son vermelidir. Aziz pederim Sultan Abdlmecid Han, ngiltere'nin dostu ve Fransa ile ngiltere'nin mttefiki idi. 316[323] Ben ise, her zaman ngiltereyi sevdim ve daima ngiliz politikasnn muhibbiyim (aym). nsaniyet ve adalet duygular ile dolu olan asil ngiliz milleti ve hkmeti, hakkmz geri almakta bize adil biimde yardm edecektir. (ttihatlar eletirdikten sonra) Fakat bu hareketler Avrupa'nn, Yunanllar'n yaptklar katliam ve vahi hareketlere izin vermesine bir gereke oluturmaz. (...) Ahalinin kasaphanelerde koyun keser gibi ldrlmesine izin verilmemelidir." ngilizlere yaranmaya alan, onlarn stanbul'u igal et323

Yabanc devletlerle "mttefik" olmak bile, igal edilmeyi nlemiyor. O yzden, gnmzde de "Ben ABD'nin stratejik mttefikiyim, AB'nin mttefikiyim, NATO yesiyim" demek Trkiye'nin esenlii iin anlam tamyor. -HC.

melerine ses karmayan Vahidettin ayn demecinde Yunanistandan yaknyor. Paris'teki konferansta Venizelos'un dier devlet bakanlarn "bylediini" ve "Trkler'in yllardr Avrupa'da kt gsterildiini" sylyor. Vahidettin, ngilizlerin mtareke koullarn rendii zaman zzet Paa'ya yle demiti: "Bu artlar ok ar olmalarna ramen kabul edelim, yle tahmin ederim ki, ngilizler'in douda asrlarca devam eden dostluu ve ltufkr siyaseti deimeyecektir. Biz onlarn hogrsn daha sonra elde ederiz." 317[324]

VAH DETTN: "SANK AYDA YAI YORUZ! .."

Son padiah, "Sanki ayda yayoruz" szleriyle iine dt felketi anlam ama k yolunu hl yanl yerde aryordu. "Babasnn ngiltere'nin byk dostu" olduunu 15 Temmuz (1919) tarihli ngiliz gazetesi The Morning Post'a da tekrarlayacak, onlardan medet umma gafilliini srdrecek, sava kazanan celladna sanki yalvaracakt; direnmek, kar koymak, mcadele etmek yerine...: "... Etrafla irtibatmz hl kesik... Sanki ayda yayoruz... Milletimiz harbe girmekle byk hata etti.. Fakat memleketi ha rbe srklemeye hi katlmam olan binlerce halk cezalandrmak da elbette hataldr. Sevgili babam Sultan Abdlmecid ngiltere'nin byk dostu ve bu memleket ile Fransa'nn mttefiki idi. Ben daima ngiltere'ye hayranlk besledim ve daima ngiltereye dost bir siyasetin destekleyicisi oldum. Biz ngiliz milleti ile hkmetinin insaf ve insanlk duygular ile adaleti temin iin bize yardm edeceklerini mit etmekteyiz.:." 318[325] Fransz basn Anadolu'nun parolasn yazyor:

324 325

Jaeschke, Gotthard, a.g.e., s.2. Jaeschke, Gotthard, a.g.e., s.5.

"TRKYE TRKLER'NDR! .."

Paris merkezli Le Temps Gazetesi, gnmze kadar gelen ve nce Hrriyet Gazetesi'nin slogan olan, bugn ise Yenia Gazetesi'nin de kulland 'Trkiye Trkler'indir" slogann yaynlad. Anadolu'nun nabzn ok iyi tutan Fransz gazetesi, Kuvayi Milliye hareketinin gcn, halkn desteini ve ibirliki hkmetin zayfln u szlerle okuyucularna duyurdu. Fransa vatandalarnn bu haberi okuduu sralarda, Fransz yneticiler Trkiye'yi paylamaya alyordu: "Hkmet, Anadolu'daki durumun ciddiyetini kavrad ve bu durumun genilemesi halinde, btn lkenin itilaf Devletleri tarafndan igaline yol aacan grd. (...) Bu hareketi bastrmada hkmetin ans ok zayf. Grtm kaynaklara gre, Anadolu Hareketi tamamyla milli bir harekettir. Konya'dan tede hkmetin sz gememektedir. (...) Parola: Trkiye Trkler'indir. Eer hkmet bunlara kar asker yollarsa, giden asker de derhal kar tarafa katlacak. Bunlarn ou ayn ekilde dnmektedirler. Bu nedenle de hkmet, Mustafa Kemal'e kar yollayacak bir paa bulamamaktadr. Damat Ferit'in devrilecei ve yerini Mustafa Kemal'e taraftar bir hkmete terk edecei dnlyor." M illi Kongre'nin tespi ti..

KURTULU UN ZANLIK ! ..

NNDEK

ENG EL:

PART -

Erzurum'da, "milli vicdandan domu" derneklerin katlm ile toplanan Milli Kongre 7 Austos'ta almalarn tamamlad. Kongrenin toplanmasna neden olan, Trkiye'yi tehdit eden gelimeler yleydi: 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros

Mtarekesi'ne kazanan devletler uymuyordu.. Anlamaya aykr biimde Trkiye igal ediliyordu.. Ermeniler, Kafkasya'da snrlarmza kadar uzanan Trk ve Mslman soykrmna balamt.. Karadeniz kylarnda Pontus Devleti kurmak iin Rusya'dan "gmen" grnts altnda, yabanc Rumlar(Osmanl Rumlar deil) akn ediyordu.. Rumlar bu amala d destekli ekya etelerini Karadeniz'e sokmulard.. Bu koullar altnda ulusal varlmzn kurtarlmas amacyla Erzurum Milli Kongresi ana hatlaryla u kararlar ald: 1Trabzon kenti ve Canik Sanca ile Dou kentten (Erzurum, Diyarbakr, Elaz, Van ve Bitlis) hibir neden ve bahane ile birbirlerinden ve Osmanl Topluluu'ndan ayrlmas mmkn olmayan bir btndr. Mutlulukta ve felkette ortakl kabul eder ve ayn amac hedef edinirler. 2Osmanl vatannn btnl ve milletin bamszlnn salanmas, saltanat ve hilfet makamlarnn korunmas iin Kuvayi Milliye'yi etkin duruma getirmek ve milli iradeyi egemen klmak esastr. 3Her trl igal ve mdahale Rumluk, Ermenilik tekili anlamna ynelme saylacandan birlikte savunma ve kar koyma (direnme) esas kabul edilmitir. 4Siyasi egemenlii ve toplumsal dengeyi bozacak biimde, Hristiyanlar'a yeni ayrcalklar (imtiyazlar) verilmesi kabul edilmeyecektir. 5Milletimiz insani ve asr (ada) amalar yceltir. (...) Devlet ve milletimizin i ve d bamszl, vatanmzn btnl sakl kalmak zere milliyet esaslarna uygun ve lkemize kar igal amac olmadan herhangi bir devletin fenne, sanayie, ekonomiye ait yardmlarn mutlulukla karlarz. 6stanbul hkmetinin milli iradeye boyun emesi zorunludur. (...) Hkmet hemen milli meclisi toplamaldr. 7Milli vicdandan doan derneklerin anlama ve birlemeleri ile oluan kitle, imdi "Dou (ark) Anadolu Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti adnda bir topluluk hline getirilmitir. Bu cemiyet her trl particilik akmlarnn dndadr. Btn Mslman yurttalar demein doal yesidir."

Kongre toplantsndan kan sonularn en nemlilerinden biri de, kurtuluun nnde "partizanln" byk engel olduu idi. Sen ben kavgalarnn ne denli blc olduunu Mustafa Kemal o tarihte kayda geirmiti.. Ona gre, bu koullarda, "siyasi partilere deil, milli birlie" ihtiya vard!.. "Ordudan perde arkasnda kalmak iir ayrlmadn" toplantnn ilk gnnde skca vurgulayan Mustafa Kemal, damgasn vurduu kararlarda, "d yardmlar" ya da "yabanc lkelerin yardmlar" konusunda da, bugne k tutacak bir ilkeye imza atyor. Mustafa Kemal ve arkadalar "yabanc yardmn kabul ediyor", ancak "devletin bamszl ve vatann btnlne en kk bir tehdit oluturmamas gerektiini" vurguluyordu. Erzurum Kongresi'nin zeti uydu: - Vatan bir btndr, paralanamaz. - Millet, igale kar kendisini savunacaktr. - Kuvayi Milliye tek kuvvettir. - Egemenlik, milli iradenindir. - Manda ve himaye kabul edilemez.

Bir yanda Amerika, te yanda ngiltere..

"TRKYE LI! ..

AMER KALIL AR'A

BIRAKILMAM A-

"Biz, 'gerek ideali din imi' gibi davranacak karc bir grubu, ynetici olarak sunmaya alacaz... Bizim imdiki hedefimiz

blmek, arkada gibi davranp kazanmak ve sonra hkmetmek olmaldr." ngiliz Ryan319[326]

"Trkiye Amerikallar'a braklmamal" diyen Veliaht Abdlmecid Efendi idi.. lk bakta Abdulmecid'in ulusal bir grte olduu izlenimi veren bu aklama, aslnda smrgecilie k yakyordu. Veliaht'n ttihadclarla temasta olduu ve millicilere (ulusalclara) yardm ettiinden kukulanan ngiliz ve Fransz Yksek Komiserleri, bir Cuma gn 2 saat boyunca onu "sohbet' ad altnda "sorgulamlard!" (Bu durum, o gnn gazetelerine haber bile oldu!..) Daha sonra bu grme, ngiliz Yksek Komiserlii grevlilerinden Rayan (Ryan) tarafndan lkesine rapor edildi. Abdlmecid Efendi, "Trkiye'nin Amerikallar'a braklmamasn" syledi ve "Ne Kuvayi Milliye hareketi, ne de onun nderleri ile hibir balants bulunmadna ilikin" namus sz verdi!.. Padiah koltuuna otursa bile bu grlerinden vazgemeyecekti!.. Trkiye'yi Amerikallar'a teslim etmek istemeyen Abdlmecid, ngilizler'e oktan teslim olmutu, ngilizleri ne kadar ok sevdiini ve bal olduunu kantlamak iin, smrge mfettilerine odasnn duvarndan hi indirmedii Lord Palmerstone'un portresini gsterdi!.. Ancak ngiliz istihbarat tekilt, sre iinde Kemalistler ile Abdlmecid ilikisini tehlikeli bularak, emin olmak iin daha sonra da birka kez kendisiyle ba baa grme yapt. Bundan tam sonu alamayp kukular srnce, nl Hintli casuslar Mustafa Sagir'i grevlendirdiler. Hintli ngiliz casusun grevi, dier Osmanl paalar ve ehzadelerinin hangisinin ngiliz dos326

Karaduman, Fethi, a.g.e, s.283.

tu, hangisinin dman olduunu tespit etmekti. ngilizler kukularn Vahidettin'e bildirerek Abdlmecid'in gzaltna alnmasn istediler. Vahidettin'in emri zerine veliaht, amlca'daki kknden alnarak Dolmabahe Saray'nda 38 gn gz hapsinde tutuldu (31 Austos-7 Ekim 1920). 320[327] Ancak, gzalt sresinin bitiminden yaklak 2 ay sonra ayn Abdlmecid, "Milliyet ve din fark gzetmeden btn milletlerin koruyucusu" sfatyla Papa 15.Benedikt adna bir ant al yapt!..321[328]

"Belirti bir millete sevdayla balanmaktan kannz. Baka bir lkeye nefret ya da sevgi duygular beslemeyi adet edinen milletler kleleirler, kendi grev ve karlarn unuturlar. (...) Byk ve gl bir lkeyle yle bir iliki kuran kk ya da zayf bir millet, tekinin uydusu olmaktan kurtulamaz. Yabanc entrikalarn aleti durumundaki kiiler, gvenini ve alkn aldklar halk aldatarak, onun karlarn bakalarna teslim etmesini salarken, btn bunla327

Veliaht Abdlmecid hakknda kiisel kanaatim udur: Abdlmecid, millicilerin gcnn artn grerek, bundan yararlanmak ve Mustafa Kemal'in Ankara davetini lehine evirerek kendi halifeliinin ilnn salamakt. Birok uzmann belirttii gibi Ankara'ya millici olarak deil, bir monark ve padiah olarak gitmek istiyordu-HC. (Nitekim ngiliz belgelerinde de benzer kantlar grmek mmkn: "Abdlmecid nasyonalizmini kuvvetli bir ngiliz sevgisiyle ve Ankara'ya kar gtt kukusu ile 1922 ylnda bile hl bir arada yrtyordu." Jaeschke, Gotthard, a.g.e., s.20.) 328 Jaeschke, Gotthard, a.g.e., s.18.

ra kar kan gerek yurtseverler pheli duruma drlp lanetlenebilirler." George Washington (ABD Bakan. 17 Eyll 1796. Siyasetten ekilirken yapt veda konumas.)

HALDE EDP: "G EC AMERKA MANDASINA GREL M! .."

Abdlmecid Efendi'nin tersine, ulusal mitinglerin cokulu sesi Halide Edip ise "Trkiye'nin Amerika'ya braklmasn" ist iyordu!.. Erzurum Kongresi'nin bitiminden gn sonra kentten ayrlmam bulunan Mustafa Kemal'e uzun bir "gizli mektup" gnderdi. "Mill davada can ve ba ile alanlar arasnda bir Trk askeri alakgnlll ile Mustafa Kemal'le birlikte olduunu" belirten Halide Edip, Amerikan mandasn "15-20 yl katlanlabilir kt bir durum" olarak tanmlyordu. Ama, smrgesi olmay istedii Amerika bunu kabul etmeyebilirdi!.. Onu, "Avrupa'dan stn bir millet olabilirsiniz" diye ikna edebilirdik!.. Daha sonra "onba" sfatn alacak olan Halide Edip, "Sergzet (macera) ve sava devri artk gemitir" diyordu. Mustafa Kemal'in "Milli Mcadeleye yardmc ol" diye davette bulunduu Halide Edip; cevap mektubunda "Henz Milli Mcadele'ye inanmadn" ortaya koyuyordu. Kantlar vard!: "ngiltere Trk'n birliini, adalamasn, gerek bir istiklle kavumasn istemiyor. ngiltere Trkiye'yi bir btn hlin-

de a la bilse kafasn, kolunu koparr, birka yl iinde sdk bir smrge haline koyar." Baka bir zm(!) yolunu yle gryordu: "Dier bir zm yolu da Trkiye'yi Trakya'dan, zmir'den, Adana'dan, belki de Trabzon'dan ve mutlak stanbul'dan mahrum ettikten sonra, eski kapitlasyonlar ve boulmaya mahkum dahili snrlar ile mstakil brakmak." Halide Edip'in ifade ettii yabanclarn bu niyetini, Sevr haritasna baktmz zaman aynen gryoruz. "Baka bir zm" diye sunulan tablo, Trkiye'nin bir "Sevr lkesi" durumuna getirilmesi idi!.. Orada da, Trkler'e yalnzca i Anadolu blgesi braklyordu. Benzer bir durumu, bugnk Avrupa Birlii para birimine (Euro'ya=Avro'ya) baknca gryoruz. AB para biriminin zerindeki haritada, Avrupa'nn snrlar iine Trkiye giriyor ama yalnzca Trakya ve stanbul olarak!. Amerikan smrgeciliine geici bir sre katlanabilirdik!: "Biz stanbul'da kendimiz iin btn eski ye yeni Trkiye snrlarn kapsamak zere, geici bir Amerikan mandasn katlanlabilir kt bir durum olarak gryoruz." Amerikan mandas olmamzn gerekeleri vard: "Filipin gibi vahi bir lkeyi, bugn kendi kendini ynetebilen ada bir makine haline koyan Amerika, bu konuda ok iimize geliyor." Smrge olmann da bir snr vard!: "On be yirmi yl zahmet ektikten sonra yeni bir Trkiye ve her kiisi eitimi, zihniyeti ile gerek istiklli kafasnda ve cebinde tayan bir Trkiye'yi ancak Yeni Dnya'nn (=Amerika'nn) gc meydana getirebilir." Padiah Vahidettin ve babakan enitesi Ferit Paa ise, ngilterenin smrgesi olmay "15 yllna"(!) istiyordu. Aslnda kendileri oktan onlarn smrgesi olmutu, "slmn halifesi" Padiah, Cuma namaz iin bile camiye giderken kendisini "slm askeri" deil, "ngiliz askeri" koruyordu!..322[329]
329

ztrk, brahim Sadi, 1'inci T.B.M.M.'nin Gizli Oturumlarnda Atatrk'n

Halide Edip'e gre Amerikan mandasna girmenin baka yararlar da vard: "Amerika'y kendimize kazanarak ark (Dou) Sorununu da, Trk Sorununu da (!) gelecek iin kendimiz zm olacaz." Tabii bu kadar yararl bir smrgecilik iin katlanmamz gerekenler eyler de vard: "Hzla istememiz gereken Amerika da, tabii sakncasz deildir. zzet-i nefsimizden (onurumuzdan) olduka zveride bulunmak zorundayz." Biz istesek de Amerika bizi smrge olarak kabul etmeyebilirdi!. Halide Edip, bu durumda Amerika'y raz etmenin yolunu da Mustafa Kemal'e yle aklyordu: "Amerika Dou'da mandaterlie (smrgecilie) ve Avrupa'da bana dert almak istemiyor. Fakat onlar, Avrupa'dan daha stn bir millet olmay onur sorunu yapmlardr.323[330] Bir millet (Trkiye), samimiyetle Amerika milletine bavurursa, Avrupa'ya, girdikleri memleket ve milletin hayrna nasl bir ynetim kurabildiklerini gstermek isterler." Yani, Halide Edip "Ey Amerika! Gel bizi yle bir ynet ki, Avrupa senin kendisinden ne kadar stn bir millet olduunu grsn!. Sen ki, Filipin gibi vahi bir lkeyi bile ada bir makine haline getirdin!" diyor!.. "Doru bir soruyu" da "yanl bir zamanda" soruyordu: "Snrlarnda bu kadar ok evld olan zavall memleketimizin fikir ve uygarlk savanda ka tane ehidi var?" AMERKAN MANDASI savunucularnn byk ksm stanbul'da toplanm olan aydnlard(!). ngiliz mandasn savunanlarn banda Alemdar, Payam ve stanbul gazeteleri geliKonumalar, (Bugnk Trke le) (24.4.1920-25.2.1922), ATO Yayn, Ankara 2004, s.36. 330 Trkiye'nin "stn bir millet" olmasn Halide Edip kendisine sorun yapmyor!.. -HC.

yordu. stanbul'daki szde aydnlar -bugnk deyimimle "karanlk aydnlar"- Amerikan mandasn -zetle- u gerekelerle savunuyorlard: 1. Trkiye'nin toprak btnln korumak, 2. Aznlklara yabanc mdahalelerini engellemek, 3. Yabanc sermaye giriini salamak, 4. Devletin ar bor yk altnda olmas. Bu szde aydnlara gre, "Amerika'nn, Avrupa devletlerinin aksine smrgeci bir dncesi yoktur Amerika, "laik ve milliyetsiz bir kimlie sahiptir 324[331] "YA BENMSN YA DA KRTLER'I AYAKLANDIRIRIM"., ngilizler ise, eer Trkiye Amerikan mandasna girerse, blgede Krt ayaklanmas, Ermeni sorunu gibi olaylar yaratp Amerikallar' yldrmak, sonunda da lkemizi ele geirmek istiyordu.325[332]

NN, KARITI! ..

MANDACI! ..

BAYAR,

CUMHURYET

Halide Edip gibi kafas kark olan, daha dorusu Mustafa Kemal kadar kararl ve net dnceli olan kimse yoktu. Mustafa Kemal'in en yaknndakiler bile "mandac" ya da "cumhuriyet kart" idiler. Fuat Kprl'nn 326[333] anlatmna gre, "Memleketin en temiz, en idealist tannm birok evltlar bile akn, bezgin,
331

ztoprak, zzet, Dr., Kurtulu Sava'nda Trk Basn (Mays 1919Temmuz 1921) (Trkiye ile ilgili d haberler ve bunlarn i basndaki tepkileri), Trkiye Bankas Kltr Yaynlar, Ankara, 1981, s.80. 332 Kurmay Binba Hsrev Gerede'nin szleri. Baknz: nal, Sami, a.g.e., s.63. 333 Ord. Prof. Dr., Trk Edebiyat ve Trk Tarihi zerinde uluslararas en byk otorite, 1950'de Dileri Bakan.

mitsiz bir haldeydi.. (...) Kara mtareke gnlerinde en metin, en fedakr insanlar bile bu korkun dncelerle sarslmlar, kuvvetlerini, iradelerini, mitlerini kaybetmilerdi; sonsuz gibi duran bu karanlk iinde hibir k gremiyorlard." 327[334] Cell Bayar'n anlatmna ve nn Arivi belgelerine gre, Albay smet Bey (nn) arkada General Kzm Karabekir'e 27 Austos 1919 tarihli yazd ve Kurmay Binba Saffet Arkan'la gnderdii mektupta yle diyordu: "(...) Eer Anadolu'da halkn Amerikallar' herkese tercih ettikleri zemininde(=yolunda) Amerika milletine mracaat edilse, pek ziyade faydas olacaktr, deniliyor ki ben de tamamiyle bu kanaatteyim."328[335] Kzm Karabekir Paa ise, manda yanls olmay "gal altnda zgr bir nefes alamayan aydnlarla, Anadolu'daki Mill Direniiler arasndaki fark" olarak aklyor ve mandaya kesinlikle kar olduunu net biimde ortaya koyuyordu: "Milli direnie karar verecei yerde, Sivas Kongresi Amerika mandasn isteriz derse, aylardan beri ne zorluklar ve ne fedkrlklarla hazrlanan mill tekilat zlp, dalverir. Dier devletler, milli cephenin bozulduunu grnce, paralama ilemini manda kelimesiyle kolayca yapabileceklerdir. Oysa, istikll (=bamszlk) ak hemen btn ordu mensubunu ve yer yer halk sarm ve bu akla Erzurum Kongresi'nden milletin sesi fkrmtr. Balkesir'de, Alaehir'de de ayn sesler ykselmi; imdi Sivas'ta btn bunlarn sonucu olarak mill kuvvet sonsuza kadar yok olmaktan kendini kurtarmak ve bamsz bir devlet olarak yaamak midini geree dntrecektir. te Anadolu'da mill kuvvetler arasnda milletin zgrlk ve mutluluu iin fiilen uraan gzlerin grd bu geree karlk, istila altnda zgr bir nefes alamayan en aydn ve en tecrbeli ve hamiyetli insanlarn zan ve vehimleri arasndaki fark... Bu gr kuvvetlendiren smet Bey'in gnderdii mektu334

Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Atatrk izgisinde Gemiten Gelecee, s.129. 335 Bayar, Cell, a.g.e., Cilt 6, s.108; Turan, erafettin, Prof. Dr., smet nn (Yaam, Dnemi ve Kiilii), kinci Basm, Bilgi Yaynevi, Ankara, Nisan 2003, s.30.

bu, stanbul Hkmeti hakknda dahi faydal bilgi olduundan aynen yazyorum." 329[336] Bandan itibaren "ulusal direniten" yana olan General Kzm Karabekir'in bu yantna karn, Albay smet "mandaclk" grn srdrd. Ancak, Mustafa Kemal'in iradesinin Sivas Kongresi'ne yansmas ve Kongre'de bu grn reddedilmesi zerine vazgemek zorunda kald, iyi bir "ikinci adam" olacak olan Albay ismet (nn), igale kar direni kongreleri yaplrken "henz" destek vermiyor, ngilizce renip, bira iiyordu!: "ismet Bey, ... Sivas Kongresi'nde ABD mandasnn istenmesine karar verilmesinin yararl olacan belirten layiha (=tasar) dorultusunda belirtmi olduu anlalan bu grnden, Kongre'de manda nerisinin reddedilmesi karsnda vazgemiti. O, bo zamanlarn bir ngiliz retmenden ngilizce renmek ve arada bir Cenyo Birahanesi'nde arkadalarla buluup, lke sorunlarn konuurken bir iki kadeh bira imekle deerlendirmeye alyordu." 330[337] Cell Bayar'n da o tarihlerde, "direniten yana" ama, "Cumhuriyet kart olduunu" gryoruz. Bunu bizzat kendisi itiraf ediyor: "Ben de o zamanlar Cumhuriyet idaresinin, bizim halk tarafndan kavranmasnda zorluk olacan ve byle bir idarenin bizi ikiye blerek dahili kavgalara yol aacan dnyordum."331[338] Bayar, o tarihte "Cumhuriyet kart" olduunu itiraf ederken, "mukavemet (direni) kart" olduu iddialarnn ise doru olmadn aklyor... Galip Hoca kod adyla milli mcadelede yer alan Bayar hakkndaki bu iddiay, yazdklar ok nemli bir
336

Karabekir, Kzm, stiklal Harbimiz, Trkiye Yaynevi, stanbul 1960, s. 173. (Trkeletirme bana ait-HC) 337 Turan, erafettin, Prof. Dr., a.g.e., s.31. (Bu bilgiler, Prof. Dr. erafettin Turan tarafndan; nn'nn kendi arivinden ve zgn belgelerden yararlanlarak elde edilmi. nn Vakf Bakan zden Toker ad geen kitabn hazrlanmasnda zel destek vermi. Baknz: a.g.e., 8.11 - HC) 338 Bayar, Cell, a.g.e., Cilt 7, s. 143.

kaynak olan evket Sreyya Aydemir ortaya att.332[339] Bayar'n direni kart demeler verdiini ileri sren evket Sreyya, daha sonra bu iddialarn "Tek Adam'' adl nl kitabna da koydu. Buna yant veren Celal Bayar ise, Atatrk'n Nutuk'taki szlerini kaynak gstererek iddialar yalanlad!..333[340]

YIL 1919... AMER KA, TRK YE'YE 100 BN ASKER GNDERMEK ST YOR! ..
Halide Edip, "Amerika mandasna girmek iin" Mustafa Kemal'i ikna etmeye alrken, Amerikallar da bo durmuyordu. Bir "Amerikan yardm heyeti(!), temaslarn srdryordu. 334[341]
339

Aydemir, evket Sreyya, "Menderes'in Dram", Cumhuriyet Gazetesi, 25 ubat 1969. 340 Bayar, Cell, a.g.e., Cilt 7, s.155. 341 "Amerikan yardm heyetleri"(!) ok nldr. Bunlarn genellikle "misyo-

"Yardm heyetinin"(!) bandaki "Binba" Arnold, Londra'dan sonra getii Paris'te bir aklama yapt: "Trkiye'yi meden duruma getirmek iin, 100 bin Amerikal yeterlidir!." lkemizi himayelerine almay da -tpk Halide Edip'in syledii gibi-"insaniyet nmna" kabul buyuracaklard!: "Amerika, insaniyet duygular ile Trkiye mandasn kabul edecektir. Rumeli ve Anadolu Trkiyesi'ni meden hle getirmek iin 100 bin Amerikal yeterlidir. Bu kuvvet iki yl iinde koullar hafifleyinceye kadar asayii koruyabilir." (...) Amerikallarn besledii binlerce Ermeni ocuu, mnakalat (=ulam) koruyan yeterli sayda yabanc kuvvet bulunmazsa, hi kukusuz alktan leceklerdir." 335[342] Halide Edip Amerikallar' korurken, zmir'in igalinde ngilizlerin "Trkler'i medenletirme projesi"(!) ad altnda, ikence ve krm uyguladklarn sylyordu: "Mister Lloyd George'un (=Loyd Corc) Trkler'i medenletireceiz diye gnderdii ordu, ne yazk ki medenletirmek hareketine byle balamtr. Trk kamuoyunu rndan karan ite bu ilk zmir olaydr."336[343]

nerlik" ve "gvenlik" almalarnn maskesi olarak kullanld ok grlmtr. Yakn tarihte, Irak'n igali ncesinde bu lkeye (uua kapatlan 36. paralelin gneyindeki Krt blgesine) yzlerce "yardm heyeti" gitmi ve orada igal ncesi istihbarat ve askeri almalar yaparak, igalin alt yapsn oluturmutur. -HC. 342 Bu arada, yzyllk sorun olan Ermeniler konusundaki cmleler de gzden kamamal. Ermeniler'i kimin koruyup, besledii de 1919'da itiraf ediliyor. -HC. 343 Advar, Halide Edip, a.g.e., s.27.

YIL 2003... AMER KA, TRKYE'YE 62 BN 500 ASKER GNDERMEK STYOR! ..

Amerika'nn Irak' igal etmesinden(20 Mart 2003) yaklak bir ay nce, 25 ubat'ta TBMM'ne bir tezkere sunuldu. 337[344] AKP Hkmeti bu tezkere ile milletvekillerine ABD'nin isteini kabul ettirecekti. Toplum ABD'ye ve bu isteine kar kyor; AKP ve ABD ise bu tepkiler karsndaki riski azaltmak iin elinden geleni yapyordu. Bu amala, ABD'nin Ankara Bykelilii yetkilileri TBMM koridorlarna kadar giderek "kulis" yapmaya baladlar. 1 Mart 2003 Cumartesi gn, gizli oturumun ardndan oylama yapld.338[345] Tm CHP milletvekilleri "ret" oyu kullanrken , 361 AKP milletvekilinden 264' "evet" dedi. 97 AKP'li, ABD'nin isteine kar direnenler arasna katld. Kesin sonu yleydi: Kullanlan oy : 533. Kabul (evet) : 264. Ret (hayr) ekimser : 250. : 19.

Kabul oylarnn 14 say fazla olmasna karn, Anayasa'nn 96. maddesine gre "TBMM ye tam saysnn salt ounluuyla karar gerektii" iin tezkere reddedilmi sayld. 1 Mart Tezkeresi kabul edilseydi, 62 bin 500 ABD ve mttefik askeri, 6 ay sreyle Trkiye'de konulanacakt. 255 uak ve 65 helikoptere kadar Trkiye'de ynak yapacakla rd. Trkiye hava sahasn rahata kullanacak ve Irak' Trkiye zerinden vuracakt. Sava unsurlar, szde "geici" olarak konulanaca blgeler oluturacakt. Bu blgeler stanbul Sabiha Gken havaalanndan Trabzon'a; ve Diyarbakr'dan Dou Ana344

Tezkere'nin tam ad: "Trk Silahl Kuvvetlerinin Yabanc lkelere Gnderilmesi ve Yabanc Silahl Kuvvetler'in Trkiye'de Bulunmas in Hkmet'e Yetki Verilmesine likin Babakanlk Tezkeresi" idi.-HC 345 TBMM Genel Kurulu, 39. Birleim, 1 Mart 2003, Saat 15.20.

dolu'daki pek ok blgeye kadar hemen hemen tm Trkiye'yi kapsyordu. Yani, "Irak'a mdahale" maskesi altnda, re smen gerekleecekti!.. T rkiye'nin "s i l a h l i g a l i"

Tezkere ncesi AKP Hkmeti, olayn bu ynnden ok, Trkiye'nin asker gndermesi boyutunu n plana kard. Olay, Irak'ta ABD'nin izdii 36. paralelin kuzeyine yerlemesinin bir benzeri idi. ABD oradan asla kmad, blgeyi Irak'a "uua yasak" ilan etti; Talabani ve Barzani'nin Krt airetlerini palazlandrp, Krdistan kurulmasna; Saddam'n devrilip, idam edilmesine; yardmclarnn idam srasnda kafalarnn bile koparak savrulmasna neden oldu.. Irak'n kuzeyinin merkezden kopmasna, bugn durumdan zarar gren ve yaknan Trkiye de yardmc olmutu!.. Hkmetler, Trkiye'de yerleen Amerikan "eki G"nn sresini her defasnda "son kez" diyerek 6'ar ay olarak srekli uzatmt. Bu yzden, Trk topraklarna 12 yl boyunca yerleen Amerikan askerleri, Irak'n blnmesinde en byk rol oynad. Bu gerei, Dileri Bakan Abdullah Gl de yllar sonra (Ocak 2007) kabul etti: "eki G'n grev sresinin uzatlmasna destek veren hkmetlerin Irak'n kuzeyinin koparlmasnda rol byktr."339[346] Oysa, 1991'den beri Trkiye'de yerleik olan ABD askerlerinin Trkiye'de kalma sresini son olarak, 26 Aralk 2002'de, Abdullah Gl'n Babakan olduu 58. Hkmet uzatmt!.. 1 Mart Tezkeresinin reddedilmesiyle, Trkiye -imdilikbyk bir igal tehlikesinin eiinden dnd!.. ABD bunun intikamn daha sonra 11 Trk askerinin bana uval geirerek ald. Trk halk ise, bunu -asla unutmayacak biimde- belleine kaydetti.. Irak' "medeniletirmek!340[347] iin igal eden ABD gibi,
346

Ylmaz, nder, "Gl, Sresini Uzatt eki G'ten Yaknd", Milliyet Gazetesi, 24 Ocak 2007, s. 15. 347 ABD'nin Irak' "medeniletirmekten" maksad; demokrasi ve insan haklar getirmek, Irak'l kadnlarn seimlere girmesini salamak, Saddam'n szde "kitle imha silahlarn" yok etmekti. Daha sonra ABD Bakan Bush da,

AB de Trkiye'yi "medeniletirmek!" istiyordu. O da, ABD ile birlikte, Trk topraklar iinde PKK terr rgtn -siysi ve silah yardm biiminde- destekleyerek, lkemizin blnmesini salamaya alt. Bu gereklere karn, "AB'ye yelik" srekli olarak Trk halkna "Medeniyet Projesi" olarak sunuldu ve sunulmaya devam ediyor!..

YIL 2005 AB RESMEN "SEVR" STED..

Tarih: 24 ubat 2005.. Trkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu toplantsnda Fransz milletvekili Jacques Toubon (Okunuu: Jak Dbon), "Trkiye Sevr'i kabul etmelidir!" dedi. Rum milletvekili Marios Matsakis de, Trkiye Ermeniler'e, Rumlar'a ve Krtler'e soykrm uygulad" diyerek, Toubon ile ayn grte birleti. Bylece soykrm yalanlarna ilk kez "Krt soykrm" yalan da eklenmi oldu!.. Avrupa Birlii'nin resmi toplantsnn basna kapal blmnde konuan iki AB milletvekiline, toplantda bulunan CHP milletvekili kr Elekda ve Trkiye'nin AB Daimi Temsilcisi Bykeli Ouz Demiralp sert tepki gsterdi. "PARALAMA GAYRET VAR"... AB'nin her isteine "evet" diyen AKP Hkmetinin Babakan Recep Tayyip Erdoan, bir buuk ay sonra, 16 Nisan 2005'te, toplumun hi alk olmad bir tepki verdi: "Dayatmalar olduu dorudur. Hatta, paralamaya ynelik
"Yanldk, silah yokmu!" dedi. Ama, 700 bin civarnda Irak'l sivil ldrld, dnyann tank olduu insanlk d ikenceler yapld, Irak snni-ii biiminde mezhep kavgas ile i savaa itildi, Irak petrollerinin yzde 75'i resmen ABD ve ngiltere'nin oldu.-HC

gayretler ierisinde tezler nmze geliyor."341[348] "ALLAH BELNI VERSN"... Dileri Bakan Abdullah Gl'n tepkisi ise 2 ay sonra geldi. ok sk bir AB taraftar ve savunucusu olan Gl, yle demek zorunda kald: "Allah beln versin, dedirtmek istiyorlar!.." Gl'e gre, AB konusunda karmzda "iki evre" vard: "Birinci gruptakiler bize 'Allah beln versin' dedirtmek istiyor, ikinci gruptakiler de frsattan istifade her eyi sokuturmak istiyor. Oysa biz AB yolunda zerimize deni yaptk ve yapmaya da devam edeceiz."342[349] "AB perest" szde aydnlar ise, bu istek karsnda "sessiz" kald!.. Ama Trk halk onlarn ne "dndn" gemiten bu yana biliyordu... Devleti ve lkeyi korur gibi gzken Damat Ferit, Sevr Anlamas'n imzalamann kanlmaz olduunu dnyor ve bunu "mill karmz"(!) olarak gsteriyordu: "Kimdir ki, bugn cesaret edip de 'Bu devlet mahvolsun' diyecek? ... Kuvvetli ellere dtk, imza etmezsek dnk tebaamz olan Yunanllar igal edecekler. mza edersek, Yunan askeri gelmeyecek. Hep birden el birlii ile alarak Anadolu'da isyan (Yunan igalini deil, mill direnii kastediyor-HC) bastralm ve hem de Cenab Hak'tan mit ederim ki bastrrz. Hi deilse, byle bir mit kaps ak bulunur." Daha sonra iileri Bakanl koltuuna oturacak olan "Ermeni'den ok Ermeni, bir Frenkten ok Frenklik eden"343[350] gazeteci Ali Kemal de, Sevr'i savunmann tesine geiyor, kar kan milliyetilere "Zirzoplar!" diyordu: "Haydutlarn ii gc sava... Ellerinde derme atma bir ordu, birka tane de dzmece kahraman. Dvp duruyorlar.. Hkmet lm, bimi, uygun grm, Sevr Anlamas'n imzalam. Size ne oluyor, a zirzoplar? rendiime gre, Londra'348 349

HO Tercman Gazetesi, 17 Nisan 2005, 8.1, manet. Milliyet Gazetesi, 2 Mays 2005, s.7. 350 nal, Sami, a.g.e., s.34.

da ocuk gibi, 'zmir'i isteriz, Edirne'yi isteriz', hatt Tam ba mszlk isteriz' diye tutturmular. Mihran (odasndaki Ermeni konuklardan biri-HC), bunlar lgn!" Millicilerin telgraflarn engelleyen, hatt gizli ifreleri ele geirmeye alan Posta-Telgraf Genel Mdr, gazeteci-yazar Refik Halit (Karay) da, gece "st ak kalm" biimde yazyordu! (Buna "tk dnceler" de denebilir): "..Bir patrt, bir grlt. Beyannameler, telgraflar... Sanki bir eyler oluyor, bir eyler olacak... Ayol urackta her iimiz, her kuvvetimiz meydanda. Drt tarafmz ak. Dnya vaziyetimizi biliyor. Hlyann, blfn sras m? Hangi rgt, hangi kuvvet, hangi kahraman? Hlyann bu derecesine, uydurmasyonun bu ekline ben de dayanamayacam. Bari Kavuklu gibi ben de soraym: - Kuzum Mustafa (Kemal), sen deli misin?" 344[351] Refik Halit (Karay), daha sonra itirafta bulunarak "Bu kadar yanlmamam lzmd" diyecektir. 345[352]

NGLZ TOPLANI YOR

MANDASI

SAHTE

MZAL AR

Hem ieriden, hem de dardan "Trkiye'yi himaye(koruma)" ad altnda "yabanclarn smrgesi" yapmak iin uralar verilirken, Padiah'n destekledii "ngiliz mandaclar" ataa kalkt. Kimlii daha sonra Nutuk'ta da aklanacak, ou belirsiz kiiler "Trkiye ngiltere mandasna girsin" diye ev ev
351 352

zakman, Turgut, u lgn Trkler, s.20. "Kurtulu Sava zaferle sonulanm, Lozan Antlamas imzalanm ve Kurtulu Sava'na kar kan 150 hain, 1922'de yurt dna srlmt. Refik Halit de bu 150'likler arasndayd. 15 yllk srgn yaamndan sonra, 1938'de karlan af yasasndan yararlanarak yurda dnen Refik Halit, kaleme ald anlarnda, devrimin asla baarya ulaamayacan sandn itiraf etmi ve 'Bu kadar yanlmamam lzmd' diyerek pimanln dile getirmiti." (Dikba, Ylmaz, Gnll Devirmeler, Toplumsal Dnm Yaynlar, stanbul, Eyll 2002, s. 103.)

imza toplamaya balad. Gnmzde AB dayatmalarn kabul ettirmede, Annan 346[353] referandumunda ve ABD lehine tezkelerde (daha nce de 'eki G' oylamalarnda) olduu gibi, kandrmacalar yaplyordu. Kap kap dolaan kiiler, kapy aan vatandalarn durumuna gre yalan syleyerek imza alyordu. Gerekte ne iin imza verdiklerini bilmeyen Trk ve Mslmanlar,, ya "emeklilik maann artacan" ya da "isizliin nleneceini" sanyorlard. Bu sahtekrl rgtleyenler, ngiliz ajanlar ile Hrriyet ve itilaf Partisi ve onun "arka bahesi olarak kurulan "ngiliz Muhipleri Cemiyeti" (ngiliz Dostlar Dernei) idi. "Bu addan, ngilizler'i sevenlerin kurduu bir cemiyet anlalmasn! Bu cemiyeti oluturanlar, kendi ahslarn ve kiisel karlarn sevenler ve kendileri ile (kendi) karlarnn kurtulu resini Loyd Corc hkmeti araclyla ngiliz himayesini salamada arayanlard." 347[354] Tarih boyunca "papazlar" (din adamlarn) ajan olarak kullanmay seven ngiltere, yine bir papaz ne srmt: Rahip Frew!.. Rahip Frew (okunuu: Furu), bir ngiliz ajanyd ve Dernein Bakanln yapyordu. 348[355] ngiltere Babakan Loyd Corc (Llyod George) tarafndan zel olarak grevlendirilen papaz Furu, daha nce de Hindistan'da benzer grevlerde bulunmu, stanbul'a geldiinde ise Babakan Damat Ferit ile ei Mediha Sultan'n olu Prens Sami ve Hrriyet tilaf Partisi Genel Bakan emekli Albay Sadk' kontrol altna almt. "Ali Kemal trevlerinden" Sait Molla da (Eski Dantay Bakan) ngilterenin "gizli zel temsilcisi' Furu ile can cier kuzu sarmas idi. Papaz Furu "Ordu Albay Papaz
353

KKTC'de yaplan referanduma adna veren dnemin Birlemi Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan. 354 Mustafa Kemal'in szleri. Baknz: Nutuk (Kemal Atatrk), Hazrlayan: Kemal Bek, a.g.e., s.42. 355 Atatrk'n Nutuk'taki tanmlamas. Baknz: Sylev (Gazi M.Kemal Atatrk), Ksaltarak Basma Hazrlayan: Ord. Prof. Dr. Hfz Veldet Velidedeolu, ada Yaynlar, stanbul, Mays 1978, s.24; Nutuk (Sylev), ADD Yayn, a.g.e., s.39.

Emiling" olarak da tannyordu. ngilizler hesabna alan Sait Molla ile Furu, sk sk biraraya geldikleri gibi zaman zaman da yazl olarak haberleiyor ve mektuplayordu. 349[356] KUVAY MLLYECLER'N STHBARATI bu yazmalar izliyordu. Heyeti Temsiliye'nin bir kararnda 350[357] bu istihbarat hakknda bilgi ediniyoruz: "Dersaadet'te anakkale Mevkii Mstahkem Kumandan Miralay evket Beyefendi'ye ifre 16.11.35(1919) kapand 11.30 1. Mektuplar tayan Celal Efendi geldi. Sait Molla'ya ait gnderilmi olanlarn kopya olduuna gre, ele geen asllarnn yannzda muhafaza edilmekte olduu anlalmtr. Bunlarn fotoraflarnn aldrlmasn! ve bu fotoraflardan bir ksmnn buraya gnderilmesini, asllarnn da gerektiinde ie yaramak zere gvenli bir biimde korunmasn rica ederiz. 2. Mektuplarn iinde sz edilen. Padiah'n ngilizler'le yapm olduklar anlama hakknda kuvvetli inceleme ve uygulama yaplmas ve bu konuda elde edilecek bilginin bildirilmesini nemle rica ederiz. 3. Biz imdilik, bu ihanet belgesinden yalnz gerekli olan hakknda gizli olarak bilgi vermeyi ve ad geeni huylandrmamak ve kovuturmanza zorluk karmamak amacyla da, yayn ve genelge konusunda uygun zamana ertelenmesini yerinde grdk. 3. Kolordu Kumandan
356

Sivas,

Bu konuda saysz kaynak vardr. Atatrk'n Nutukta (Belgeler kitabnda) deifre etmesinin yan sra, C.Bayar da bunlar yazmtr. (C.B., a.g.e., Cilt 7, Belge 15, s. 194.) 357 16 Kasm 1919. (Belge Cumhurbakanl arivinde kaytl. Vesika No: 458.)

Heyeti Temsiliye namna Mustafa Kemal351[358] TARH 2002.. Avrupa Birlii Trkiye Temsilcisi Karen Fogg'un yazmalarnn izlendii ortaya kt! i Partisi Genel Bakan Dou Perinek'in dzenledii basn toplantsnda (7 ubat 2002) bu istihbarat hakknda Trkiye bilgi sahibi oldu: "Karen Fogg'un e-maillerini ele geirdik... Trkiye'ye kar yeni bir Hal seferi balatlmtr... Buradan aka ilan ediyoruz ve btn Trkiye'ye duyuruyoruz... Karen Fogg bir diplomat deildir ankaya'da kurduu kararghta, gizli servislerin ykc ilerini yrten bir istasyon efidir." 352[359] Tunceli'ye gittiinde, "Trk bayraklarnn yerine burada sar, krmz, yeilden oluan bayra (PKK'nn szde bayraHC) grmek istiyorum" 353[360] diyen "Bayan Sis!" 354[361] neler yapmt? Basna yansyan aklamalarla bu "sis" dald: "Haddini bildirdik, dedii Cumhurbakan Sezer'in ifre ad HoR, yani Head of Republic (Cumhuriyetin Ba)... Mesut Ylmaz'nki (O tarihte Babakan Yardmcs-HC) Happy Unyielder... Mehmet Ali Birand'a hitab canm, tatlm, hayatm anlamna gelen svveethart... i Partisi Genel Bakan Dou Perinek, AB Trkiye Temsilcisi Karen Fogg'un (...) bizim Dileri ve Adalet Bakanlklarnda alan birtakm grevlileri ayarladn, buradan gizli bilgiler szdrdn iddia etti. (...) Perinek'in yapt sutur veya deildir. Ulusalc glere, 'Uyuyan kpekler', Cumhurbakan'na 'haddini bildirdik' demek cretini gsteren Bayan Fogg'un hakknda doan kukulara aklama getirmesi gerekmiyor mu? Buras Hotanto cum-

358

Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt: 5, a.g.e., s. 175. (Trkeletirme bana ait.-HC) 359 Gndoan, Eren, Yayna Hazrlayan, Karen Fogg Dosyas, Gndoan Yaynlar, Ankara, Mays 2002, s.5. 360 Avrupa'nn Birlii mi..., a.g.e., s.20. 361 Fog=sis, foggy=sisli demek.

huriyeti mi?" 355[362] Yahya Kemal'den a r ele tiri:

"KOCA SALTANATI BR MANDAYA DEECEZ! .."

"Bu ehre girmek i in, Fatih'in her t opuna 90 ma nda komut uk. imdi, koca saltanat bir mandaya de ieceiz!" Zaman Gazetesi'nin bayazarlna gelen Yahya Kemal, ilk yazsnda "manda" konusunu ele ald. Makalesinin byk blmn Namk Kemal'in "vatan" konusundaki grlerine ayran nl airimiz, son blmde yle diyordu: "Trk milletinin 6 milyon ocuunu bu yanl kavram urunda kurban verdikten sonra z vatann zmir'i iin alyoruz. Drzi eyhi'nin tagallbnden (=zorbalndan), Arnavut elifbasndan (=alfabesinden), sakal vergisinden, eyh drisin sihirbazlndan bahsederek bizi 40 yldr 'vatan, vatan' diye dadan daa, lden le koturanlar nerede? Dn trende zarif bir arkadala konuuyorduk. Arkadam gne batarken kararan stanbul'a bakyordu. Ne dndn sordum. Dedi ki: Bu ehre girmek iin Fatih'in her topuna 90 manda komutuk. imdi koca saltanat bir mandaya deieceiz."

362

Ak, Melih, "Madam Fogg", Milliyet Gazetesi, 15 ubat 2002, s. 15.

KOLORDUL ARIN "G ZL HABERLE MES" YASAKLANDI..

ngiliz generali Milne "Anadolu Mttefik Kuvvetleri" yani "Anadolu igal Kuvvetleri komutan" olurken, Trk hkmetinin bir generali (yeni Harbiye Bakan Sleyman efik Paa) Trk ordusunun "gizli haberlemesini" yasaklad!.. Bundan sonra, Trk kolordular birbirleri ile "ifreli telgraf ile haberlemeyecek, tm askeri srlar dahil "ifresiz telgrafla" yazacaklard!.. Bir baka Trk generali de, Babakan Damat Ferit Paa bu olaylara izin veriyordu!.. 356[363] Bu, Kuvayi Milliye'yi datma operasyonuydu. nk, "ak yazma" ile Kolordular arasndaki tm askeri srlar ortaya dklecek, igalcilere kar yaplan hazrlklar nceden haber alnarak "ibirliki hkmet' tarafndan gal Kuvvetleri'ne bildirilecekti!.. Yani, tam rezalet, tam satlmtk!.. birliki hkmete gre bunun "yasal gerekesi"(!) vard: Mtareke artlar bunu gerektiriyordu!.. "Telgraf iletiimi" mill mcadelede ok nemliydi. Mcadelenin ilk gnlerinde Mustafa Kemal, gece gndz demeden "telgraf makinesinin" bandan ayrlmamtr, stanbul hkmetleriyle yaplan grmeler bir yana, asl nemlisi Anadolu'daki rgtl mcadele iin lkenin her kesine ulamak ancak telgraf ile mmkn oluyordu. 357[364]
363

"General" ya da "komutan" deyince Trk insannn aklna her zaman "olumlu" bir dnce gelir. Mustafa Kemal gibi "generaller" olduu gibi, "Damat Ferit gibi generallerin" olduunu da unutmamak gerekir. -HC. 364 Altnal, engl, Basnn Kamuoyu Oluturma levine rnek Olarak: Hkimiyet-i Milliye Gazetesi (1920-1934), Yaynlanmam Doktora Tezi, Marmara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, stanbul 1992, s.255. (1908'de elektrikli ara ve gerelerin yurda giriini yasaklayan yasann kaldrlmasndan sonra kurulmaya balanan telgraf a, 1.Dnya Sava banda 1.000 kilometre karede 91 km.lik bir younlua ulamt. Bu oran, Hindistan'dakinin iki kat, Amerika'dakinin yzde 40' kadard. O dnem ve lke koullarna gre ok gelimi olan bu telgraf ann, Abdlhamit tarafndan kurdurulduu syleniyordu. Baknz: a.g.e., s.256.)

ngiliz igal generali smrge valililii iin zmir'e girerken, bizim (!) General, Harbiye Bakan Sleyman efik Paa "haince" bir telgraf emri yaynlyordu. gale kar direnme azminde olan Anadolu'daki kolordu komutanlarnn bu emre uymalar beklenemezdi. Doal olarak, onlar da "bu emre uymayacaklarn" akladlar. 15. Kolordu Komutan Kzm Karabekir Paa, Babakan Damat Ferit Paa'ya bir telgraf ekti: "Harbiye Bakan Sleyman efik Paa, askeri srlarn ifasn emrederken mill tarihimizi de ebediyen lekelemektedir!. Bu emir derhal iptal edilmelidir." Trk ordusunu "savunmasz" brakacak emri veren "savunmamz" ile grevli "general"(paa) bakana gnderilen telgrafta ise, bu emrin "idamlk su olduu" hatrlatld: "Seferber dman karsnda askeri srlar aklamann cezas, kanunlara gre idam iken, siz, askeri srlarn aklanmas emrini veriyorsunuz. Kolordumuz btn birliklere bu emre uyulmamas emrini vermitir. Aksi hareket edecekler, gerektii biimde cezalandrlacaktr. Siz, Mtareke'den sonra Savunma Bakanlna gelen 11. bakansnz. Bugne kadar hibir bakan byle emir vermemitir." Erzurum'daki Kzm Karabekir Paa'nn yan sra Ankara'daki 20. Kolordu Komutan Ali Fuat Paa da, bu emir zerine Savunma Baban Paay telgraf bana artarak "tehdit" etti: "ifreli haberlemenin yasaklanmas emrinizi 24 saat iinde geri aln. Almadnz taktirde, btn postaneleri askerlerimle igal edeceim ve kolordularmzla ifreli haberlemeyi srdreceim!.." MLL DRENN GENERALLER, birliki generallere kar uyank ve ayaktayd!.. "birliki General" Damat Ferit Paa, ulusal(mill) kuvvetleri kertmek iin elinden geleni yaparken, Kuvayi Milliye'nin zerine asker gnderemiyordu, ngiliz komiseri Amiral Webb, ibirliki hkmetin asker gnderme isteine kar kyordu. nk, Kuvayi Milliye ile karlaan askerler onlara katlyordu!..

Amiral Webb, ngiltere Dileri Bakan Lord Curzon'a gnderdii raporda, "Anadolu'nun mill kuvvetlerden temizlenmesi iin zerlerine Yunan ve talyan askerlerinin gnderilmesini" istedi.

MLL KUVVETLER, JANDARMA GENEL KOMUTANINI HAPSEDYOR! ..

eitli temaslar iin Nazilli'de bulunan Jandarma Umum (Genel) Komutan Ali Kemal Paa 358[365], Aydn Kuvayi Milliye Komutan Hac kr ile Demirci Efe tarafndan "zeybek usulne gre" gzaltna alnd. Ali Kemal Paa'nn Kuvayi Milliye'ye destek vermedii ve faaliyetlerine kukuyla bakt sanlyordu. Hac kr, 57. Tmen Komutan Albay efik'e ektii telgrafta bu kukuyu u szlerle dile getirdi: "(...) Memlekette hibir ey olmam gibi stanbul sakin ve sessiz dururken harektmzn hangi amaca ynelik olduunu bu zppe paa, eski yntemle jurnalcilik biiminde renmeye gelmi. Biz de/ buna karlk 5 bin tfek, 15 bin sandk cephane, bin bomba, 4 makineli tfek, bir gl cebel takm ve bin atmlk cephanesiyle teslimine karlk zeybeke esir ettik." Hac kr'nn ektii telgraf zerine Nazilli'ye gelen 57.Tmen Komutan Albay efik, gzaltndaki Genel Komutanla yapt grme sonras, "Paann Kuvayi Milliye'yi desteklediini, bu amala Balkesir'den, Uak'tan hkmete gnderdii telgraflarda 'Hareketin desteklenmesini istediini' ve telgraf kopyalarn grdn" aklad. 359[366]

365 366

Bu, baka bir "Ali Kemal". Galip Hoca olarak milli mcadele saflarndaki Cell Bayar ise, komutann kendisinin ve arkadalarnn peinde olduunu dnyordu. (Baknz: Bayar, Cell, a.g.e., Cilt 7, s.130 ve143.

KARABEK R'N TRAFK KAZASI, MUSTAFA KEMAL' E SU KAST HAZIRL II

15. Kolordu Komutan Kzm Karabekir Paa, 22 Austos'ta bir trafik kazas geirdi. Yetim ocuklarn toplu snnet dnne giderken makam otomobilinin freni patlayan ve kmakta olduu yokutan hzla geriye doru kaymaya balayan 15. Kolordu Komutan, kendisini makam otomobilinden atarak kurtarabildi. Bu arada, Sivas'a gitme hazrl yapan Mustafa Kemal'e kar ngilizlerin de bir baka hazrlk yapt ortaya kt... Kuvayi Milliye stihbarat, ngilizler'in kiralad katillerin (efleri Sofu Ziya ve Ahmet Nuri), Sivas giriinde Mustafa Kemal'e suikast dzenleyecekleri istihbaratn Ankara'daki 20.Kolordu Komutanl'na bildirdi. Fransz gazetesi de ayn bilgiyi veriyor..

"M. KEMAL CUMHURYET LAN EDECE N BLDRD"

Yunan gazetelerinden sonra Le Temps adl Fransz gazetesi de, Mustafa Kemal'in "Cumhuriyet ilan edecei" haberini verdi. Yunan basn "edildi" derken, Fransz basn "edilecek" diyordu. Henz Trkiye'nin bilmedii ok nemli bir bilgiyi yabanc basn haber almt. 12 Austos'ta (1919) stanbul'dan Paris'e bu haberi geen L.u lemps'e gre, Mustafa Kemal 8 Austosta Damat Ferit'e bu ihtarda bulunmutu. Fransz gazetesi ise haberi nedense 12 gn sonra, 24 Austos'ta yaynlad. Haber, Trk basnnda 25 Austos'ta yer ald.360[367] Fransz gazetesi haberi yle duyurdu: "Geen Cuma gn (8 Austos) Mustafa Kemal'in bir ihta367

stikll Harbi Gazetesi, 25 Austos 1919.

r stanbul'a ulamtr. Mustafa Kemal bu ihtarnda, Anadolu hareketine kar stanbul Hkmeti tarafndan silahl birlikler sevk edildii taktirde, Anadolu'da Cumhuriyeti ilan edeceini bildirmitir. Bunun zerine kabine acele olarak toplanarak konuyu grm ve bundan sonra da Anadolu hareketine kar silahl birlikler evkinden vazgeilmitir. Selanik'te domu olan Mustafa Kemal, Talt ile Enver'in eski arkadalarndandr. Mustafa Kemal, siyset arkadalar n plana geerken bir trl sivrilememi, ihtiras sahibi bir kimsedir. Enver'e dman olduu syleniyorsa da, koyu bir ttihatdr ve onun ynetimi altnda Anadolu'da ttihatlk yeniden dirilmektedir." MLLETE DAYANMIYORMU!... Ayn gazetede, "Cumhuriyet ilanndan korktuu iin asker gndermedii" ileri srlen Damat Ferit'in bir rportaj yaynland. Ferit Paa, yine Anadolu Hareketi'ni kk gstermeye alyor, bu hareketin "millete dayanmadn" ve "saman alevi gibi sndn" ileri srerek "psikolojik sava" taktii uyguluyordu: "Bu hareketin askeri hibir bnyesi yoktur ve millete dayanmamaktadr. Bunlar, harp iinde rtbe alm ve herhangi bir i peinde Anadolu'ya snm subaylardr ki, bir hareket yaratabilmek iin rpnmaktadr. Anadolu Hareketi bir saman alevidir ve alevleri de snmtr. Fakat bu hareketi yaymak iin Anadolu'da byk lde para harcanmaktadr. Ve burada da, harp iinde muazzam servetler toplam olan ttihat Terakki'nin parma grlmektedir. Bu nedenle, Anadolu Hareketi gerekten bir ttihat hareketidir. Yalnz her taraftan aldmz telgraflar, halkn merkezi hkmete sadk kaldn, emirlerin 'itaat ettiini gstermektedir. Kukusuz bu durum, Konya'dan bu yana mevcuttur. Yerel makamlara itaat etmeyen eteler de var. Fakat zmir'e Yunan igalinin snrlarn belirleyecek komisyonun (General Milne'nin gidii-HC) ulamasndan beri durum hzla dzelmektedir. Ve ok

yaknda asayi salanacaktr." Grld gibi, bir yandan hareket kkm gibi gsterilmek isteniyor, te yandan ttihat Terakki'nin gcnden sz ediliyor ve stanbul Hkmeti'nin Konya'dan te Anadolu'da sznn gemedii itiraf ediliyordu. Ayn Damat Ferit, ngiliz ko miserine yollad yazda da, Anadolu Hareketi'ni k msyor ve kendisinin yeniden Paris'teki toplant ya davet edilmesinin salanmasn i stiyordu. Tpk, son y llarda Avrupa ve Amerika'ya kendisini zorla davet ettirme pe indeki baz politikac lar gibi bir b yk bir zaafiy et ve acziyet gsteriyordu!.. SZDE TRK BABAKANI, tpk Ali Kemal gibi konuuyor, ngilizler'e yle diyordu: "Anadolu'daki karklklar, zmir meselesi ile hiddetlenmi olan mill duygular istismar eden birka mezcup, muhteris ve gayri memnun tarafndan kkrtlmaktadr. Bugn bu hareket, yzeysel ve yerel kalmaktadr. Fakat zamanla tehlikeli de olabilir. Hkmet, bu hareketi bastrmak iin, krizin bandan itibaren gsterdii ayn gayrette devam etmektedir. Bar anlamas imzalanmad iin iinde bulunduumuz durum net deildir. Ne bar ne de sava durumundayz. Bu kararszlk iinde hibir ey yaplamyor. Anadolu'daki hareket nedeniyle, bte gelirlerimiz de kaybolmutur. Bu nedenle jandarma ve polis kuvvetleri dzenlenemiyor. Bu konuda tavassutunuzu rica ederim." MUSTAFA KEMAL TTHATI MI D?.. Birinci Dnya Sava'na sokarak Osmanl Devleti'nin paralanmasna ve Sarkam faciasna neden olduu iddialaryla byk eletirilen alan ittihatlk konusu da sorgulanmaya balamt. Mustafa Kemal, "ittihat ve Terakki" (Birlik ve lerleme) yesi miydi?.. Balatt harekt, ttihatlarn yeni bir hayli mi idi? Bu ve benzeri sorular Mustafa Kemal'e ok soruldu. Hatt, Sivas Kongresi'nde kendisinden bu konuda "yemin" bile alnd!.. O'nun ankaya'da l-

mne kadar zel kalem mdr ve genel sekreteri olan Hasan Rza Soyak, bu konuda u bilgileri veriyor: "Ne garip tecellidir; sonradan duymutuk ki, Atatrk' her zaman kendisine muhalif, hatta rakip saymakta beraber stn zek, celdet, yksek yetenek ve olgunluuna saygyla takdir beslemekten dahi geri durmad anlalan eski Harbiye Nazr ve Bakomutan Vekili, rahmetli Enver Paa, lkeden ayrlrken, ilgililere: 'Benim yerime Mustafa Kemal Paa'y getiriniz. Bu durumda ancak o bir ey yapabilir'361[368]

368

Soyak, a.g.e., s.83.

GNLK YAAM SRYOR.. BR TABAK YEMEK 20 KURU OLUR MU?

Etler ve sebzeler ucuzlad halde lokantalarda bir tabak yemein hl 20 kuru olmasna ok teessf ve hayret ediyoruz. Byle insafsz esnaflardan halkmz, bilmeyiz, ne zaman kurtulacak? Lokantalar yazarken hamamclarn insafszln yazmaktan da kendimizi alamadk. Yalnz bir su dknmek isteyenlerden 25 kuru gibi fahi para talep ediyorlar. (Giresun Ik Gazetesi, 27 Austos 1919)

nsanlk d ngiliz vaheti..

TRK ESRL ERE " K MYASAL SL AH" KULLANILIYOR! ..

Msr'da tutulan 40 bin Trk sava esirinin gz hastalndan eziyet ektii ortaya kt. Trkiye'ye dnen 300 sava esirinin gzlerinden rahatsz olduklarnn anlalmas ve verdikleri ifadelere gre, Msr'da ngilizler tarafndan esir kamplarnda tutulan 40 bin askerlerimizin "kimyasal silahlara" maruz kaldklar anlald. Dnemin stikll Gazetesi'nde yaynlanan bu haberin zerinde ok durulmad. Ne o gn ne de bugn!.. Oysa, bugn dnyaya "demokrasi" ve "sava esirlerine sayg" dersi(!) vermeye kalkan ngilizler, o dnemde "esirlere kimyasal silah kullanyordu!'' Zaten, kendilerinden intikam alma ateiyle tutuan Ermeni evirmenlerin kastl ve yanl evirileri yznden ar hakaret ve davranlara urayan Trkler, birde ikenceden geiriliyordu. Sng ve dipik darbeleri ile itilerek mikrop krma gerekesiyle szde "dezenfekte havuzlarna" doldurulan Trk esirler, ar miktardaki krizol adl kimyasal madde ile halanyorlard.. Bele kadar gelen suya oturtulup, balar da ieri sokulan esir Trk askerleri kr oluyordu!.. Eksik ilk bilgilerle durumu haber veren istikll Gazetesi, 300 esirden sz ediyordu; oysa gerek rakamn 15 bine ulat daha sonra belli oldu. BUGN... anakkale'de posu aryorlar!. . kimyasal silah d e-

1919'daki bu ilgin gelimeden haberimin olmad bir tarihte (2 Nisan 2005), Yenia Gazetesi'nde "anakkale kazlarnn srrn yazmtm. anl anakkale Zaferi'nin 90. yldnmn kutladmz gnlerde, bu blgede, uzun sredir "baz yabanclar" eitli isim ve grntler altnda "kazlar" yapyordu!: "Aldm bir bilgi, ngilizler'in Gelibolu'da, anakkale'de 'kimyasal silah deposu' aradklar... 90 yl nce kullandklar ve kaarken, gmmek durumunda kaldklar, on binlerce Mehmetik

zerinde kullandklar 'kimyasal" silahlarn deposu!'.. Hani, gnmzde, ABD bata olmak zere AB lkelerinin dnyay ayaa kaldrd ve 'insanlk d' olarak nitelendirdii ve bunu kullanan lkeleri vahilikle sulad silahlar!.. Buradan yetkililere sesleniyorum. Bu kazlar ok iyi denetlesinler. Hatta, kazlar biz kendimiz yapalm, yaptralm ve bu kimyasal silah depolarn biz bulup, tm dnyaya ifa edelim!.. Bylece, kim uygar, kim vahi.. Kim vatan iin lm, kim igalci.. Kim smrgeci, emperyalist., ortaya ksn!.."362[369]

BR GENERAL DAHA AZLED LD! ..

Kolordularn askeri srlarnn ortaya dklmesine ynelik emir veren Savunma Bakanna, "ifreli haberlemenin yasaklanmas emrinizi 24 saat iinde geri aln. Almadnz taktirde, btn postaneleri askerlerimle igal edeceim ve kolordularmzla ifreli haberlemeyi srdreceim!.." diyen Ankara'daki 20. Kolordu Komutan Ali Fuat Paa grevinden alnd. General Ali Fuat, "-bu emri de dinlemeyeceini aklad: "Eer milli davamza sadakatle hizmet edecek hamiyetli bir zat gelirse kumanday devredeceim." 20.Kolordu Komutanlna vekaleten atanan Ahmet Hulusi Paa, baz subaylar tarafndan "ikaz"(!) edilince, "komutanla vekaleti kabul etmeyeceini bildirdi.

PAA B NB R GLKLE YOR..

SVAS'A

LERL-

Mustafa Kemal, 29 Austos Cuma gn Erzurum'dan Sivas'a hareket etti. Kendisine suikast hazrlnda olanlar da yollara pusular kurmutu. Erzurum'dan Erzincan'a sakin bir yolculuun ardndan
369

Cevizolu, Hulki, "Kimyasal Silah Deposu mu Aryorlar?", Ey Trk istikbli'nin Evld, 4. Bask (26.000), Ceviz Kabuu Yaynlar, Ankara, Kasm 2006, s. 136.

tekrar yola koyulan kafile Erzincan Boaz'na geldiinde, bir jandarma subay koarak Paa'nn yanna geldi ve geidin Dersimli (Tuncelili) ataln tarafndan tutulduunu haber verdi. Subayn destek' kuvvetleri istediini ve geit temizlendikten sonra geilmesini sylemesi zerine Mustafa Kemal, "Takviyenin gelmesi ve Boaz'n temizlenmesi gnler alr. Bizim ise zamanmz yok. Sivas Kongresi'ne yetiemeyiz ve kongre yaplamaz. Bu da Sivas'ta panie neden olur. Mutlaka Boaz'dan gemeliyiz" dedi. Sivas'ta Mustafa Kemal'i yakalamak isteyen Kuvayi Milliye dman Elaz Valisi Ali Galip'in Dersim'de (Tunceli'de) dolat haberi zerine, Yzba Mustafa Bey hafif makineli tfekle nc otomobile bindi. Mustafa Kemal, emrini verdi: "Boaz ate ederek geeceiz. len ya da yaralanan olursa onlarla ilgilenilmeyecek. Sa kalanlar mutlaka Sivas'a ulaacaklardr!." Bu hazrlkla yola kan kafile, hibir atma olmadan yoluna devam etti. Be gn sren yolculuun ardndan ise Sivas'a vard. "Mill (Ulusal) Hareketin Lideri" Mustafa Kemal'i karlamak zere, kente 5 kilometre kala adrl bir karargh kurulmutu. Sivas halk karlamaya kouyordu. Neredeyse bir tek vali hari tm Sivas, mill hareketin liderini grmeye gelmiti. Byk tezahrat yapan halkn arasna giren Mustafa Kemal, kafilesiyle birlikte arkasnda byk bir kalabalkla Sivas'a girdi. Vali Reit Paa, kendisini ancak Sultani binasnn giriinde karlad. Bu bina, hem kongrenin yaplaca hem de liderin ikamet edecei bina idi. le yemeinde, vali ile Mustafa Kemal arasnda, daha nce valiyi Sivas'ta kongre yaplmamas iin tehdit eden Fransz igal mfettii -Binba Brno'nun szleri konu oldu. Mustafa Kemal: "Tehditkr Fransz nerede? Bizi tutuklamak iin tertibat almakla m, yoksa Sivas' igal iin ordu celbi ile mi megul? Vali Reit Paa: "Malatya'ya doru kamakla megul...

Erzurum'dan hareketinizi rendikten sonra, jandarmay dene tleyeceini syleyerek Malatya'ya gitti." "Binba Brno, belki bir gn Sivas'a gelmek iin bizden izin istemeyi dnecektir. Hatt bizden biri olduunu iddia edecek ve kantlamak iin uraacaktr." Daha nce, Fransz binbann tehdidinin "blf olduunu syleyen Mustafa Kemal, bu tehditlerden ylmam, arkasnda byk bir igal kuvveti ve ibirliki Trkler olan Fransz askerine kar "ulusal bir dik duru" sergilemiti. gal subayndan korkarak Mustafa Kemal'den kongreyi Sivas dnda dzenlemesini isteyen paa vali ise, artk, "Fransz kat" diyordu. Mustafa Kemal'in ok nceden Brno'nun kaacana ilikin Mazhar Mfit'e yazdrd, "Bu notu bugn yazmanla, o gn yazman arasnda hibir fark olmayacaktr" szndeki "o gn" gelmiti. Kemal Paa'nn her ngrs tek tek gerekleiyor, hibir eyi tesadflere brakmad bir kez daha ortaya kyordu!.. Yarn(4 Eyll) balayacak olan Sivas Kongresi ncesi, Mustafa Kemal'e okul binasnn ikinci katnda, kongre salonunun yan banda bir yatak odas ayrlmt. stanbul Hkmeti verdii demelerle, yapt ibirlii ile ne kadar gl grnmeye alrsa alsn, ulusalclara kar aresizdi. Sivas'taki ikinci mill kongrenin toplanmamas iin rpnp duruyordu. Son bir are olarak Elaz Valiliine yeni atad Kurmay Albay Ali Galip'i bu kez Sivas vali ve komutanlna atad!. Daha nce Sivas'a giderek Vali Reit Paa'dan kente ayak basar basmaz Mustafa Kemal'i tutuklamasn isteyen ama Reit Paa'dan "te kendisi geliyor, buyurun siz tutuklayn" karln alan Albay Ali Galip'in silahl "Krt" svarilerle kongreyi basmas isteniyordu. baa dmt! Paa'nn yap(a)madn Albay yapacakt!.. Harbiye ve ileri Bakanlarnn (Sleyman efik ve Adil

Bey) ortak imzasn tayan ifreli telgrafta 363[370] stanbul Hkmeti basknn ayrntlarn da bildiriyordu: "Oralardaki Krtlerden gvenilen 100-150 kadar svari toplayn. Kendilerine nereye ve niin gidileceini sylemeyin. Blgeden kimseye sezdirmeden ayrln ve Sivas'a hi kimseye fark ettirmeden girin. Vali ve komutanl hemen efe aln. Oradaki jandarma ve asker says az olmakla birlikte iyi ynetecek olursanz, karnzda baka bir kuvvet bulanmayacaktr. Bylece derhal egemenliinizi kurup toplantlara meydan vermeyerek, orada bulunanlar hemen tutuklayp, muhafzl olarak stanbul'a gnderin." Bu gizli telgraf, rade-i Milliye Gazetesi'nde hanetin Belgesi" bal ile yaynland. 364[371]

JANDARMA G ENEL KO MUT ANI SERBEST BIRAKIL DI

Nazilli'de Aydn Kuvayi Milliye Komutan Hac kr ile Demirci Efe tarafndan gzaltna alnan Jandarma Genel Komutan Ali Kemal Paa, serbest brakld. stanbul'a dnen Genel Komutan, efelerden vgyle sz etti ancak bunlarn Mustafa Kemal ile ilgileri olmadn aklad!.. Jandarma Genel Komutannn Trk gazetelerinde yaynlanan aklamalarnn byk blm, sansrlendii iin "beyaz" bir boluk olarak kt. Sivas'ta M illi Kongre topland ..

"MLLET ARTIK UYANDI"

Tm milli gleri birletirme ve Trkiye'yi igalden kur370

"Dersaadet(=Bakent stanbul), Numara: 906, 3 Eyll 1335(=1919), Bizzat halledilecektir(=deifre edilecektir, zlecektir)" kaytl. 371 rade-i Milliye Gazetesi, 17 Eyll 1919, s. 1.

tarmaya ynelik ikinci "ulusal direni kongresi" 4 Eyll 1919'da Sivas'ta topland. Kongre bakanlna seilen Mustafa Kemal, a konumasnda "Artk milletin uyandn" sylyordu ama, milletin tam olarak uyand sylenemezdi. Kongre delegelerinin pek ou "Padiaha kongre adna bir telgraf ekilmesini, "Kongrenin ttihatlkla ilgisi olmadna likin yemin edilmesini istiyordu.

HIRSTYANLAR, ERMENLER VE PONTUSULAR'IN kirli emellerine deinen Mustafa Kemal uzun konumasnda nemli noktalara tek tek iaret etti. lkemizdeki Hristiyanlar az tmt: "tilaf devletlerinden kuvvet alan lkemizdeki Hristiyanlar, milletimizin onuruna dokunan lgnca davranlara giriti. Bat Anadolu'da slm'n harim-i ismetine (namusuna) tecavz eden Yunan zalimleri, tilaf devletlerinin hogrr gzleri nnde canavarca facialar yaptlar." Ermeniler katliama ba lamt : "Dou'da Ermeniler, Kzlrmak'a kadar genileme hazrlklarna giritiler. imdiden snrlarmza kadar dayanp, toptan ldrp yok etme politikasn gtmeye baladlar." Pontus Krall canlandrlmak isteniyordu: "Karadeniz kylarmzda, Pontus Krall hayalinin gereklemesine bile alld. Adana, Ankara, Mara, Konya yaknlarna kadar gelen igalciler Antalya'ya da girdiler.Trakya da igal blgesi iine alnd." Hkmet her eye katlanyor ve susuyordu: "Saltanat tahtnn yeri ve halifeliin merkezi olan stanbul ise, padiah saraylarnn iine kadar sokulan boucu bir igal havas iinde, yabanc tekeline ve basksna yenik dt. Btn bu haksz saldrlara kar stanbul'daki hkmet, belki tarihte bir benzeri daha grlmemi bir katlanma ile sustu. Her zaman gsz ve kararsz kald. te bu durumlar, milletimizi silkinip uyanmaya srkledi."

Cansz bir lke, kansz bir millet grn ts sergileniyordu: "Artk milletimiz ok gzel anlad ki, itilaf devletleri bu lkede, kutsal sadklarna ve milli kaderine sahip kacak bir gcn, bir istein (iradenin) olmadna iyice hkmederek akllarna geleni yapmlardr. Ve bu zavalllk yzndendir ki, cansz bir lke kansz bir millet neleri hak etmi saylabilirse, hepsini hi ekinmeden uygulamaya koymulardr. Buna kar boyun eip, teslim olmu grnmek, tam bir kntden baka bir sonu vermeyecektir." Umud u yitirme mek gerekiyordu . "Efendiler! Milletimizin sizler gibi uyank ve erefli kimseleri, grnn kaygl karanlklarndan umutsuzlua dmediler. nk onlar bilirler ki, tarih bir milletin varln, hakkn hibir zaman inkr edemez." Hkmet, milletin se sini bo uyordu : "lkenin ve milletin kaderine sahip kmada gszlkten, miskinlikten baka bir ey gsterememi olan stanbul Hkmeti, milletin sesini bomak, belirlemeye balayan ballklarn koparmak ve bylece milleti daima yenik gstermek gibi ancak dmanlarmzn karna ileyen aykr davranlarda ancak gcn gsterebilirdi. Bu durum, milli tarihimizde elbette stanbul Hkmeti hesabna lekeli bir sayfadr." Ordu, hkmeti uyar yordu: "Teekkr olunur ki, millet ve milli gcn tam dayana olan namuskr ordumuz, merkezi hkmeti uyarmakla bir ok byk zarar nlemi oldu. Yine de bu durumun, milli davranta bir ok gecikmelere ve duraklamalara neden olduu unutulamaz." Tkrn ehli salibin(Halnn) o hayasz yzne.. Tkrn, onlarn asla gvenilmez szne.. Medeniyet denilen maska-

ra mahlku grn: Tkrn, maskeli vicdanna asrn, tkrn.. Mehmet Akif Ersoy

YIL 2006... Mustafa Kemal Sivas Kongresi'nin alnda Ermenilerin Trkler'i katlettiini", Pontus Krall'nn canlandrlmaya alldn sylyor, lkemizi igal eden Avrupallarn zalimliklerini sralyordu. 87 yl sonra da, 27 Eyll 2006'da Trkiye zerinde ayn oyunlar sergileniyor ve lkemiz sulanyordu. Avrupa Birliinin Parlamentosu(AP) gerekleri ters yz ederek, yeni bir "Trkiye Raporu" onaylad. Eurlings tarafndan hazrlanan raporda, "Trkler'in Ermeni soykrm yaptn" ileri srd, "Trkiye'nin de bu gerei(!) kabul etmesini" istedi. Ayn AB ayrca, Trkler'in Pontus Rumi ar ve Sryaniler'e de soykrm uyguladn ok byk oyla kabul edip, rapora geirdi!.. te yandan, AB, Trkiye'de "ifade zgrlnn" nndeki engellerin kaldrlmasn isterken, AB yesi Hollanda Trk milletvekili adaynn "ifade zgrln" yok etti!.. "Trkler Ermeni soykrm yapmamtr" dedikleri iin, erken genel seim aday listelerinden atlan Trk politikac (Erdin Saan, Ayhan Tonca ve Osman Elmac) "Avrupa demokrasisi" (!) karlam oldular. Bu gelimeden birka ay nce, Avrupa'nn gbeindeki svire(AB yesi deil) ve bu gelimeden sonra 12 Ekim 2006'da da AB'nin kurucu yesi Fransa'da "Trkler Ermeni soykrm yapmamtr" demek, kanunla yasakland. 365[372] Trk Tarih Ku372

Fransz Parlamentosu'nda kabul edilen yasaya gre, "Ermeni soykrm yoktur" diyen 1 yl hapis ve 45 bin Euro(Avro) para cezas alacak. Oylamaya 577 milletvekilinin 129'u katld, bunlarn 106's "evet" dedi. Bir yl nce AB konusunda, "Dayatmalar olduu dorudur. Hatta, paralamaya ynelik gayretler ierisinde tezler nmze geliyor" diyen Babakan

rumu Bakan Prof. Dr. Yusuf Halaolu gibi bir tarihi dahi, "snrda gz altna alnacak ve sorgulanacaktr" diye tehdit edildi, bir baka politikac (i Partisi Genel Bakan Dou Perinek) Lozan'da gzaltna alnd. Daha nce, Avrupa ve ABD bata olmak zere onlarca lke "Ermeni Soykrm" yasalar kabul etmi, meydanlarna szde Ermeni soykrm ant dikmi, bize dost olduunu syleyen o lkelerin babakan ya da cumhurbakanlar da bu antlar trenle amt. Danimarka Hz Muhammed'e hakaret karikatrleri yaynlam; daha sonra Hz. Muhammed'e "hakaret yarmalar" dzenlemi; Vatikan Devlet Bakan olan Papa(16.Benedikt), 'Hz. Muhammed'in retileri eytandir. slmiyet'i kl zoruyla yaymtr. Ondan renilecek bir ey yoktur" diye deme vermiti!.. 2 EKM 2006... Ordu, Mustafa Kemal'in bu aklamasndan 87 yl sonra da hkmeti uyard.. Trkiye ve Trk Ordusu'na ynelik szl ve eylemli i ve d saldrlara kar AKP Hkmeti'nin sessiz kalmas zerine Genelkurmay Bakan Orgeneral Yaar Bykant, sessiz kalmayacaz dedi. 366[373] Genelkurmay Bakannn, Harp Akademileri Komutanl 2006-2007 eitim retim yl al trenindeki bu konumasndan iki gn nce de bir baka komutan smrgecilere dersini verdi. Deniz Kuvvetleri Komutan Oramiral Yener Karahanolu "Anadolu denizinde hepsi boulacak" dedi: "Haince hedefleri, Trkiye Cumhuriyeti ve bu cumhuriyetin temel deerleri olan; ancak bu hedeflerin nndeki esas engelin, TSK olduunu bilen kimi i ve d mihraklar, -ki onlar kendilerini bizim bildiimiz gibi ok iyi biliyorlar- dn olduu gibi bugn de Trkiye Cumhuriyeti devleti zerindeki emellerine ulama gayretlerini srdrrken TSK'y ypratmak iin ibirlii halinde saldrlarn younlatrmlardr. Sonlarn kendileri hazrlayan
Erdoan, bu kez "Pislik pislikle temizlenmez" diyerek pasif tutumunu srdrd.-HC 373 Cumhuriyet Gazetesi, 3 Ekim 2006, 8.1, manet; Hrriyet Gazetesi, 3 Ekim 2006, s. 1, manet.

bu zavalllara biz sadece acyoruz. Bu mihraklar ya Trkiye'yi terk edecek ya da Anadolu denizinde boulacaklardr. (...)ada Trkiye, en az AB yesi lkeler kadar ulusal karlarna, anayasa,' vazgeilmezlerine ve gelecek kuaklarn gvenlik ve refahna kar hassastr. Ayrca, geleceini ekillendirmede Trkiye'nin kimsenin dayatma ve tavsiyesine de ihtiyac yoktur. Bu srete bilinmelidir ki, Trk Silahl Kuvvetleri, AB idealleri ve AB uyum sreci uruna Trkiye Cumhuriyeti Devleti'nin Anayasa ile belirlenmi temel deerlerinden asla sarf nazar edemez, edilmesine de, andrlmasna da msamaha gsteremez." 367[374] Gen Tbbiyeli'den M ustafa Kemal'e:

"MANDA' YI KABUL EDER SENZ, SZ DE REDDEDER, VATAN BATI RICISI LAN EDERZ! .."
SVAS KONGRES'NN ilk gnnde ana konulara girilemedi. Kongre yeleri zamanlarnn byk blmn, o gne kadar kafalarnda biriktirdikleri sorularn yantn aramakla "gven oluturmaya" ynelik tartmalarla geirdiler. zellikle, "toplant ttihatlarn toplants myd, deil miydi?" sorusu ve bu konuda "yeminler edilmesi" tartmas n plandayd. Daha sonra, Trkiye'yi igalden kurtarmak iin kurulan derneklerin birletirilmesine karar verildi. "Manda" (himaye) konusu da kongrenin ok ayrntl biimde zerinde durduu ana konulardan biri oldu. ANADOLU'DA BR "MLL HKMET" kurulmasna deinen Mustafa Kemal, mandacln kabul edilemeyeceini vurgulad durdu. Milli hkmet kurulmasn isteyenlere (Mazhar Mfit, Hsrev Sami Bey, Denizli ve Afyon delegeleri) destek veriyor ve buna kar kacak Padiah ve Damad Ferit iin "sterlerse
374

Hrriyet Gazetesi, 30 Eyll 2006, s.1; Bulut, Arslan, Yenia Gazetesi, 2 Ekim 2006, s.11.

buna isyan adn versinler" diyor ama tedbirli davranyordu: "Bunun iin galeyana gerek yok. Bir ii zamansz yapmak, o ii sonusuz brakmak olur. Dncelerinize kar deilim. Sadece zamansz olduu kanaatindeyim.. Her ey srasnda ve zamannda yaplmaldr." stanbul delegeleri srarla, Amerikan mandasna girilmesini istiyordu. Anadolu delegeleri ise kesinlikle buna karyd. Manda taraftar "milliciler"(ulusalclar), "mandann, bamszln terk edilmesi anlamna gelmediine" inanyordu. Hatta, stanbul delegelerinden smail Hami, "Manda kelimesine taklmayn. Bu kelimenin nemi yok. nemli olan iin ieriidir. 'Manda altna girdik' demeyelim de, isterlerse 'Sonsuz yaayacak devlet olduk' diyelim" diyordu!.. Amerikan smrgesi olmak isteyenler Mustafa Kemal'e u szlerle de bask yapyordu: "abuk, Amerikan himayesini isteyin. Bir dakika kaybedecek vakit yok. stanbul'da filn Amerikal veya Amerikan heyeti cevap bekliyor. Yoksa frsat kaacak. Biz kendimizi idare edemeyiz. Borlarmz deyemeyiz. Bizden bunlar gemitir. abuk, abuk; aman yabanc devlet himayesi..." 368[375] "ABUK, ABUK.. AMAN AB TREN DURUR!.." 20022006 yllar arasnda da hkmet, Avrupa Birlii emsiyesi altna girmeye alrken "Aman AB treni durur, karrz Daha nceki yllarda karlmt. Biz herkesten daha iyi AB'ciyiz" dedi durdu.. Aslnda durmad, hep AB'nin isteklerini yerine getirdi.. "Tam bamszlk" isteyenler arasndaki Bursa delegesi Ahmet Nuri ise, yle diyordu: "Kendimizi tmyle ciz ve aresiz kalm grerek, 'bizi kurtarn' diye una buna yalvarmak gibi bir zillete bu millet dayanamaz. Ya lrz ya istiklal-i tam sahibi oluruz? Manda tartmalar kongre bitiminde de sryordu. rnein, bir gece "milli hareketin liderinin" odasndaki sesler darya tat..
375

Aydemir, evket Sreyya, a.g.e., s.124.

Gen Tbbiyeli delege Hikmet, sesini ykselterek heyecanla: "Paam, yesi olduum Tbbiyeliler beni buraya stikll davamz baarmak yolundaki almalar iin gnderdiler. Ma nday kabul edemem. Eer kabul edecek olanlar varsa, bunlar her kim olursa olsun iddetle reddederiz, rnein, manda dn cesini siz kabul ederseniz sizi de reddeder, Mustafa Kemal'i 'vatan kurtarcs' deil, vatan batmas' ilan eder ve iddetle knarz!.." diyordu. Mustafa Kemal de heyecanlanmt: "Evlat (ocuk!) msterih ol. Genlikle gurur duyuyorum. Biz aznlkta kalsak dahi manday kabul etmeyeceiz. Parolamz tektir ve deimez: Ya istikll ya lm!." Bu szler zerine Hikmet, "Var ol Paam" diyerek Mustafa Kemalin ellerine sarlp perken; Paa da genci alnndan pt; "Genler, vatann btn mit ve stikbli size, gen kuaklarn anlay ve enerjisine balanmtr" dedi. Dnemin gazetelerinde yer alan bu haberi de "kaydeden" Mazhar Mfit, yllar sonra yle "diyecekti: "Mustafa Kemal Paa, yllardan sonra 'Acaba bizim Sivas Kongresi'ndeki biricik ateli gen tbbiyelimiz nerede?' diye sormutu. Hikmet'i milletvekili yapmak istiyordu. Bulunamad, 'lm..' dendi. Halbuki, geen sene hayatta olduunu, albay rtbesine ykselmi olarak bir asker hastanenin bahekimliinde bulunduunu memnuniyetle rendim."369[376] "..lerinden bir ksmnda saf bir vatanperverlik hissinin cokunluundan baka ne fikir, ne de tedbir kabiliyeti vard. Bir ksmnn hl hasis politikaclk menfaatlerinden baka dndkleri yoktu."
376

Kansu, a.g.e., 1. Cilt, s.248.

Mustafa Kemal (1919)370[377]

PARA OLSA, ANNEM DE YAPAR! ..

Kongre'nin sonunda "btn dnyaya kafa tutan millicilerin paraszl" tartlrken, Mazhar Mfitle Mustafa Kemal arasnda geen konuma, tam bir ders niteliinde. Mfit Bey sinirli biimde: "Hepsi gzel, fakat biz burada 5-6 kii oturmuuz, yalnz memleketimizle, padiahla, Ferit Paa ile deil, btn dnya ile urayoruz. Para yok, asker yok, top yok, tfek yok. Velhasl bu savamz destekleyecek elimizde kuvvet yok. Buna are dnelim" dedi. Mazhar Mfit, Mustafa Kemal'in yannda Milli Mcadele'nin finansal sorunlarndan da sorumluydu. Paraszlk doal olarak onu sinirli yapyordu. Paa glerek, "Azizim Mazhar Mfit! Bu senin dediklerinin hepsi olsa, o zaman bu ii annem de grebilir. Marifet bu yokluk iinde baarl olmaktr. Her nedense sen bu gece sinirlenmisin. Haydi git yat, yarna kadar bir eyin kalmaz" karln verdi. 371[378] Para, asker, top ve tfek yoksulluunun yan sra, mill direnii anlatacak bir gazete karmak iin de para yoktu. Var olan ise, kat bulamyordu. Daha sonra Mustafa Kemal bu durumu yle aklayacakt: "Elde var olan Hakimiyet-i Milliye Gazetesi iin bile kadmz yok. (...) Tabii istenir ki, yalnz Hakimiyet-i Milliye Gazetesi deil, be on tane gazete daha karlabilsin ve hatta yabanc
377 378

Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt:3, a.g.e., s.80. Kansu, 1. Cilt, a.g.e, s.340.

gazeteler karlsn, bunlar arzu edilir. Bu konuda da varolan olanaklara bavurulmam deildir." 372[379] SAF BR VATANPERVERLK tek bana hibir zaman ie yaramazd. Yurtseverlik, milliyetilik duygularyla comak, lkeye hizmet iin yeterli deildi. Davaya maddi ve manevi katkda bulunmadan, dnce gcne katlmadan sylenecek her sz "bo bir coku" olmaktan teye geemeyecekti. Mill Mcadele'nin finansman konusunda da bu gerekle yz yze geliyoruz. Tpk, bugn yabanc sermayeye kar gl bir ulusal sermayenin oluturulmamas ya da var olan ulusal sermayenin ulusal konularda para harcamaktan uzak kalmas gibi. Heyeti Temsiliye toplantsndayz. Mustafa Kemal bakanlndaki toplantda (26 Kasm 1919) "Kzm Paa, Fuat Paa, Rauf Bey, Rstem, Bekir Sami, Haydar, Mazhar Beyle r, Mmtaz, Selhettin ve emsi Beyler" var. 373[380] Birok konu tartlyor. Sra yine paraszla geliyor. Reis (Mustafa Kemal) Paa: Hkmetin gelirlerini beklemek mmkn deil. Hariten bor almak da mmkn deil, bu devleti yaatmak da lazm, ne yapmaldr? Haydar Bey: Vergileri artrmak. (...) Reis (Mustafa Kemal) Paa: Yani yle bir dahili(=i) borlanma yapmal ki, adeta teberru(=ba) ve iane(=yardm) eklinde olsun. (...) Reis (Mustafa Kemal) Paa: Yani bir hayat memat meselesidir. Devletin hayatnn devam iin ahaliden para almak mecburidir.
379 380

ztrk, brahim Sadi, a.g.e., s.107. Heyet-i Temsiliye Tutanaklar, Hazrlayan: Ulu demir, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Trk Tarih Kurumu Yaynlar, Ankara, 1989, s. 103-126, aktaran: Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt: 5, a.g.e., s.273-288.

Mmtaz Bey: Rza ile imknszdr. Reis (Mustafa Kemal) Paa: Yar rza le, yar kuvvetle. Mmtaz Bey: O halde kendiliinden anari kar. Reis (Mustafa Kemal) Paa: Her yerin bir zengini vardr. Mmtaz Bey: En zengin yerler istil altnda., zmir.. Adana. Reis (Mustafa Kemal) Paa: Bor almak eklide yardm toplamak. Kzm Paa: Bizim blgede rast geldim. Btn zenginlerin elinde yazl senetler, zel senetler., doludur. Hayvan, mal, her eyi alnm. Birok zengin tccarlar iflas etmitir. Mklat: Ya hkmet bir de bize dirsek evirirse? () Reis (Mustafa Kemal) Paa : Vilayetler, kolordular para istiyor, yok diyor. Kzm Paa: Cevap bile vermiyor. Reis (Mustafa Kemal) Paa: 3. Kolordu zannedersem o kadar zengin deildir. Subaylara maa iin paras yoktur. sta nbul da vermiyor. Ne yapacak? (...) Reis (Mustafa Kemal) Paa: Netice olarak halka yklenmek. Selhettin Bey: Byle olacak. Reis (Mustafa Kemal) Paa: Sivas vilayetinde, Sivas, Tokat, Amaya, Canik livalarnda ne kadar subay, ne kadar nefer besleyeceksiniz? Selhettin Bey: Alt bin insan beslemeye mecburuz. Reis (Mustafa Kemal) Paa: Ne kadar para? Selhettin Bey: Yz bin lira. Yemek imek. Her ey dahil. Reis (Mustafa Kemal) Paa: Et, un karrsak, ne kadar kalr?

Selhettin Bey: Yar yarya kalr. Elli bin lira. (...) Reis (Mustafa Kemal) Paa: Alt bin kiiyi besleyemeyeceksiniz. Sonra ne olacak? Selhettin Bey: Dalacak. Reis (Mustafa Kemal) Paa: Demek kecek. Selhettin Bey: Bir miktarn beslemek iin zorla alacam. Biraz ac olacak ama, ne yapalm. Bir ksmna izin vermek, bir ksmn beslemek. Asgari bir hadde(=en az miktara) indirmek. (...) Reis (Mustafa Kemal) Paa: Demek yine ahaliye. Bulgar repiskas (=makbuz) gibi olacak. Haydar Bey: Yine vergiler konmasdr. Yalnz hafif olmal. Reis (Mustafa Kemal) Paa: Ne dersek diyelim. Yine ahaliye dayanmadr. KUYUDAN IKAN HESAP DEFTER... Zaferden sonra Sarayky'de bir kuyudan karlan "hesap defteri", Milli(Ulusal) Mcadele'nin parasal skntlarn gsteren belgelerden biridir. Bu defter, Denizli Sarayky'de Heyet-i Milliye'nin kasa defteri idi. galde dman eline gememesi iin evrak uval iinde kuyuya atlan defter, uvaln ortasna denk geldii iin dierlerinin aksine sudan etkilenmemi ve erimemi olarak bulundu. Defterde, milli mcadele iin paralarn topland ve ihtiyaca gre harcand grlyor. Buna gre; kii bana alnan 100-10.000 kuru arasndaki balardan birka rnek yleydi: 100 kuru 150 kuru 500 kuru Emin Usta. 3.000 kuru : : : : Kocairiolu Sleyman Efendi. Kahveci Hasan avu. Muhacir(gmen) Kundurac

Ekmeki Hac Osman Usta.

10.000 kuru

Beylerbeyi Ky'nden. Kazamz Rumlar'ndan.

5.00010.000 kuru :

Yaplan harcamalardan birka rnek: 824 kuru : (18 Haziran 1919'-da) stanbul'daki ngiliz, Fransz, Amerika ve talya siyasi temsilciliklerine ekilen telgraf creti (makbuzlu). 1.600 kuru: (20 Haziran 1919) Vatan ordusuna katlan mcahitlere alnan kundura iin kundurac Hac Mestan'a. 15.500 kuru: (2 Temmuz 1919) Kr Hasan etesi'ne katlan 35 nefere harlk olmak zere 5'er lira. 160 kuru: (10 Temmuz 1919) demi Jandarma Kumandan Tahir Bey etesi hayvanlarnn yem bedeli. 5.000 kuru: (29 Temmuz 1919) Aydn atmasnda ehit olan Yzba Sleyman Aa ailesine mkfat. 6.000 kuru: (30 Eyll 1919) Milli jandarmalarn Eyll 1919 maalar (bordro gereince). 374[381]

AMER KALI GAZET EC SVAS KO NGRES'NDE..

AMERKAN MANDASININ tartld Sivas Kongresi'ni dnya basnndan bir tek gazeteci izliyordu. O da Amerikalyd?.. ikago Daily News Gazetesi'nin muhabiri Louis Edgar Brovvne, Mustafa Kemal'le de grtkten sonra, "Hakszlk karsnda btn Anadolu ayaa kalkt" diye yazyordu. Milli kongrede, stanbul Hkmeti tarafndan grevinden alnan Ankara'daki 20.Kolordu Komutan Ali Fuat Paa, "Bat Anadolu Kuvayi Milliye Komutanlna" atand. General Ali Fuat, hemen ngilizler tarafndan igal edilmek zere olan Eskiehir'e hareket etti Eskiehir orum, Afyon ve Konya ile birlikte stanbul Hkmeti'ni tanyordu ve kongrelere kar "direnme merkezi" gibi alyordu. Eskiehir'i igal ede381

Bayar, a.g.e., Cilt 6, s.155, 220 ve 242.

cek ngilizler n saflara Hindistan'dan getirdikleri Hintli askerleri sryordu. 375[382] 11 Eyllde Sivas Milli Kongresi sona erdi. "Trk Milleti'ne" hitabyla yaynlanan sonu bildirisinde, Erzurum Kongresi'nde alnan kararlara sahip kld ve bir kez daha vurguland.

MUSTAFA KEMAL: "GAZETESZ VE FKRSZ B R HTL AL NASL YRR?"

11 Eyll 1919'da Sivas Kongresi sona ererken, Ulusal Bamszlk Sava'nn nemini, yaplacak ileri, mevcut durumu nce kendi milletine anlatmak isteyen Mustafa Kemal, gazete karmak gereini duydu. 376[383] Ulusal Bamszlk Sava'n baarya gtrmek, alnacak kararlar ve yaplacak eylemleri gn gnne halka duyurmak ve hkmetle halk arasnda balanty salamaktan geiyordu. Mustafa Kemal, "basnn bir silah" olduunu Harbiye rencilii zamanndan beri ok iyi biliyordu. Bu silah sonraki yllarda ok iyi biimde kulland. O'na gre, "Gazetesiz ve fikirsiz bir ihtilal nasl yrrd?" 377[384] Harbiye rencisiyken, baskc yntemlere kar direnii karakterini basn yoluyla sakinletirebiliyordu. Harbiye'de "el yazsyla" bir gazete karp, ynetimi eletiriyordu. Mtareke'den nce stanbul'da Ali Fethi (Okyar) ile Minber adl gazete karmt. "Benim gazeteciliim de vard. Mtareke'den nce stanbul'da Ali Fethi ile Minber adl bir gazete karm, sava ylla382

ngilizlerin "stratejik mttefiki" Amerika Birleik Devletleri de, Irak' igal ederken, gmenlerden oluan "paral askerleri" ne sryordu. 383 zkaya, Ycel, Prof. Dr., Mill Mcadele'de Atatrk ve Basn (19191921), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara 1989, s.59. 384 zgelik, smail, Prof. Dr., Mill Mcadele'de Anadolu Basnnda Gney Cephesi (Adana, Antep, Mara, Urfa) 1919-1921, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara 2005, s.15.

rnda biriktirebildiim altnm batrmtm" szleri de basna verdii nemi gsteriyordu. Daha sonra Sivas'ta kard irade-i Milliye gazetesinin uzun sre bayazarln yapmt. Paa, Sivas'tan Ankara'ya geldiinde hemen bir gazete karlmas emrini verecekti. Adn bizzat kendisinin "Hkimiyet-i Milliye" koyaca gazete, 6 ubat 1920 sabah baslrken Ankara'daki Vali Han'nn ahr makine grltsne boulacakt: "O sabah gne daha yeni ykselmiti ki, ehirde mevcut tek otomobil, hann avlusuna kadar girmi ve Mustafa Kemal gelmiti. Yaz ileri odasnda iskemlelerden birine ilimi, gnlk kmaya balayan gazetesinin bu ilk nshasn bir mddet sevinle seyretmiti, ylesine mesuttu ki! Tek yaprakl da olsa u gazete ile, ok kark bir manzara arz eden meclise de yn verebilecekti."378[385] Hkimiyet-i Milliye Gazetesi, yayn dnemi boyunca sk sk stanbul basnna ar dille atm ve basnn Mill Mcadele ve devrimler dneminde, halk ynlendirmek yerine cinayet, adi sular, vb. basit magazin haberleriyle halk oyalayc yayn yapmakla sulad. 379[386] Mill Mcadele dneminde ortak bir ulusal direni ruhu ve kamuoyu olumasnda Anadolu Basn'na byk grev dt. Mtareke basnnn karsndaki gazetelerin yaynlar ile, yeni oluan devletin ulusal politikas halka anlatlm; ulusun topyekn savaa hazrlanmas salanm; dmanlarn kimler olduu konusunda halk bilinlendirilmi; eitli halk tabakalar arasndaki ayrlklarn kaldrlmasna allm; millet, vatan, bayrak ve kahramanlk duygular srekli gelitirilmi; toplum gelimeleri, siysi akmlar izleyebilmi; halkn psikolojik yapsn desteklemek iin de gerekli propaganda nemli lde gerekletirilmitir. 380[387] Halkn psikolojisinin bozulmamas iin ise, bir
385

zgelik, smail, Prof. Dr., Milli" Mcadele'de Anadolu Basnnda Gney Cephesi, s.20. 386 Altnal, engl, Basnn Kamuoyu Oluturma levine rnek Olarak: Hkimiyet-i Milliye Gazetesi (1920-1934), Yaynlanmam Doktora Tezi, Marmara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, stanbul 1992, s. 251. 387 zgelik, smail, Prof. Dr., Mill Mcadele'de Anadolu Basnnda Gney Cephesi, s.V(nsz).

ok stanbul gazetesi ve aznlklarn basn organlar Anadolu'ya sokulmamtr. Bu amala 6 Mays 1920'de bir "Sansr Talimatnamesi" karlm, 20 Mays 1920'de Hkimiyet-i Milliye Gazetesi'nde yaynlanmtr. 19 maddelik bu Talimatname'nin ikinci maddesine gre; "stanbul gazetelerinin taraya girmesi yasakt. Btn stanbul gazeteleri, sahil sansr merkezlerinden geriye yollanacakt. Bu gazeteler ve resm belgeleri kabul eden ya da geriye gndermeyen memurlar 'Vatana hanet' Yasas ile yarglanacakt."381[388] Tek tek ya da topluca ..

ULUSALCILARIN KATLED L MES N FETVA

Hkmetin adam eyhlislm Mustafa Sabri, "millicileri" (ulusalclar) ldrerek yok etmenin dn bir grev olduuna ilikin fetva hazrlad. nceleri gizlilik iinde hazrlanan bu "katliam fetvas", yabanc basna szd. Fetvann yabanc basna szmasnn srr, stanbul'un henz "resmen" ilan edilmese de "fiilen" ngiliz igalinde olmas ve tm emirlerin igalciler tarafndan verilmesi idi. nk, emri onlar veriyor ve kendi gazetelerine haberi onlar uuruyordu. Lozan Gazetesi (Gazette de Lausanne) ile Atina Habercisi (Le Messager d'Athenes) adl gazeteler, 14 Eyll tarihli basklarnda haberi yle verdiler: "eyhlislm Mustafa Sabri Efendi zel bir toplantda unlar sylemitir: Milli hareketin efi ve Harbiye Bakan (Nzm Paa) ve btn subaylar ttihatdr. Harbiye Bakann deitirmeye ve yerine bir sivili ya da sivil gibi davranacak bir askeri getirmeye karar verdik. Milli hareketin eflerine kar etkili biimde davranabilmek iin, ben bir fetva ve padiah da bir beyanname yaynlayacak. Bunlarda, milli harekete katlan herkesin sultann ve hilfetin dman olduu ve bunlarn katledilmelerinin cinayet sayl388

zkaya, Ycel, Prof. Dr., a.g.e., s. 71 ve 51.

mayaca ve her Mslman'n bunlar tutuklamakla ve direnmeleri halinde de ldrmekle grevli bulunduklarn aklayacaz! Asilerin btn paras ve mallar, onlar yakalayan ya da ldrenlerin olacaktr." "MLL KUVVETLER KFRDR!.." Eyll (1919) aynda yabanc basnda yer alan bu haber doruydu. ngilizler, ulusal direniin lideri Mustafa Kemal ve ekibi ile ulusal direnie katlan herkesi yok edebilmek iin planlarn oktan yapmt. Bunu "uslne uydurabilmek in", Mslman bir lkede dini kullanmalarnn uygun olacan dndler. Bunun en iyi yolu da "fetva" karmakt. Bu fetvann resmilemesi ve Trk kamuoyunun renebilmesi iin yedi ay gemesi gerekecekti. Yedi ay sonra, 10 Nisan 1920'de, dnemin eyhlislm Drrizade Abdullah'n "Anadolu'daki mill kuvvetleri kfir ve katlinin gerekli olac an bildiren fetvas" yaynland. 382[389] Ayn gn Anadolu'ya datlan bu fetva, bir gn sonraki Takvim-i Vakayi ve dier stanbul gazetelerinde yer ald. eyhlislmn "Fetv-i erif diye yceltilen "lm fetvas" zetle yleydi: "Dnya dzenin nedeni olan slm Halifesi (Yce Allah, onun hilfetini kyamet gnne kadar srdrsn) Hazretlerinin ynetimi altnda bulunan slm beldelerinde baz kt kiiler, aralarnda birleip ve kendilerine reisler seerek Padiah'n bal uyruklarn (teb'sn) hileler ve yalanlar ile kandrmaya ve yoldan karmaya, Padiah'n yksek emirleri olmadan halktan asker toplamaya kalkp, grnte askeri besleme ve donatma bahanesiyle ve gerekte mal toplama sevdasyla kutsal eriat ve Padiah'n emirlerine aykr olarak birtakm salma ve vergiler kesip, eitli bask ve ikencelerle halkn mallarn ve eyalarn yamalamak ve bu yoldan Allah'n kullarna zulmetmeye ve sular ilemeye, memleketin baz kyleri ve blgelerine hcum ile krp dkp, yerle bir etmek, Padiah'n bal uyruklarndan nice gnahsz kimseleri kati ve masum kanlarn dktkleri, m389

Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Doumundan lmne Kadar Kaynakal Atatrk Gnl, a.g.e., s.211. (10 Nisan tarihi kimi kaynaklarda 5 ya da 11 Nisan olarak gemektedir.-HC)

minlerin Emiri olan Padiah emrinde bulunan baz dni, askeri ve mlk memurlar kendi balarna grevden alma ve kendi ktlk arkadalarn (hempalarn) tayin, hilfet merkezi ile memleketin ulatrma ve haberleme yollarn kesmek, devlete gnderilen emirlerin yaplmasn yasaklamak, hkmet merkezini dier blgelerden ayrmak suretiyle halifelik otoritesini krmak ve zayflatmak amacyla yksek halifelik makamna ihanet suretiyle imama(Padiaha) bakaldrmakla (itaatten dar dmekle), Devlet-i liye'nin nizam ve dzenlerini, memleketin asayiini bozmak iin yalanlar yaymak ile halk kkrtmaya ve kargaala gayret etmekte olduklar aklanm ve gereklemi olan ad geen reisleri ile avneleri ve onlara bal olan kimseler ekya dzeyinde bulunup, dalmalar hakknda gnderilmi bulunan yksek emirlerden sonra hl inat ve fesatlarnda direnirlerse, ad geen kimselerin ktlklerinden memleketi temizlemek ve zararlarndan halk kurtarmak vacip(=gerekli) olup, 'Fekatil ellet! tebga hatta tefaa ile emer Ulah' ayeti kerimesi gereince katledilmeleri ve gerekirse kitle halinde ldrlmeleri yasal ve farz(=zorunlu) olur mu? Beyan buyrula. Cevab budur: Gerei Allah bilir ki, olur! Drr Zade Es-Seyyid Abdullah tarafndan yazld. (...) Bu suretle halifenin askerlerinden olup da ekyalar katledenler gazi ve ekyalar tarafndan katlolunanlar ehit ve efaate nail olurlar m? Beyan buyrula. Cevab budur: Gerei Allah bilir ki, olur! " 383[390] "DMANLA BRL EN BYK GNAH!.." lkemizi igal eden smrge askerlerinin yazdrd ve dnen yanl olan bu fetva, Mslman Anadolu insan zerinde etki yapabilirdi. Bu yzden, slmiyet'e uygun doru bir aklamann yaplmas gerekiyordu. Bu gereklilik, 6 gn sonra 16 Nisan'da (1920) yerine getirildi. Ankara Mfts Rifat (Breki) Efendi, eyh390

Selek, Sabahattin, Anadolu htilali, LCilt, 11. Bask, Kasta Yaynlar, stanbul, Ocak 2004, s.85. (Sabahattin Selek'e gre, bu fetvann tarihi 5 Nisan 1920'dir... Selek'in metnini de Trkeletirdim-HC)

lislm Drrizade Abdullah'n fetvasnn dnen geerli olmadn iln eden bir fetva yaynlad. (Bu fetva Anadolu'ya duyurulduktan sonra yzlerce mft ve din bilgini tarafndan onaylanarak imzaland ve 22 Nisan 1920 tarihinden itibaren eitli Anadolu gazetelerinde imzalaryla birlikte yaynlanmaya balad.384[391]): "Dnyann dzeninin nedeni olan slm Halifesi Hazretlerinin halifelik makam ve saltanat yeri olan stanbul, mminlerin emirinin (Padiahn) varlnn nedenine aykr olarak, Islmlar'n (=Mslmanlar'n) dmanlar olan devletler tarafndan fiilen igal edilerek, slm askerleri silahlarndan uzaklatrlp, bazlar haksz olarak kati ve hilfet yerinin korunmasna yarayan btn siperler (istihkmlar), kale ve dier sava aralar zapt edilmi, resm ileri grmeye ve slm askerlerini donatmaya grevli olan Hkmet ve Savunma Bakanl'na (Babali ve Harbiye Nezareti'ne) el konularak, halifenin milletin gerek karlarn hedef tutan nlemler almasn fiilen engelleme (men) ve skynetim iln ve asker mahkemeler kurmak yoluyla ngiliz yasalarn uygulamaya, yarglamak ve cezalandrmak yoluyla halifenin yarglama hakkna mdahale ve yine yksek halifelik makamnn amalarna aykr olarak Osmanl lkesinin topraklarndan zmir ve Adana ve Mara ve Ayntap(=Ar\tep) ve Urfa blgelerinde dmanlar tarafndan tecavz edilerek, gayrimslim uyruklularla birleip slmlar'/ katliam ve mallarn yamalamak ve kadnlara tecavz ve slm'n kutsal sayd deerlere hakaret eder olduklarnda, akland zere hakaret ve esirlikle kar karya kalm bulunan slm halifesinin kurtarlmas iin elden gelen gayreti harcamak, btn iman sahiplerine farz olur mu? Beyan buyrula. Cevab budur: Gerei Allah bilir ki, olur! Bu suretle yasal haklar ve halifeliin elinden alnm gcn kurtarmak ve fiilen tecavze urad belirtilen memleketleri, dmandan temizlemek iin mcadele eden ve savaan slm halk eriata ekya olurlar m? Beyan buyrula. Cevab budur: Gerei Allah bilir ki, olmazlar! Bu suretle dmanlara kar alan savata lenler ehit,
391

Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Doumundan lmne Kadar Kaynakal Atatrk Gnl, a.g.e., s.212.

hayatta kalanlar gazi olurlar m? Beyan buyrula. Cevab budur: Gerei Allah bilir ki, olurlar! Bu suretle savaan ve dni grevini yerine getiren slm halkna kar dman tarafn tutarak, /s/a7n/ar(=Mslmanlar) arasnda karklk kararak, silah kullanan Mslmanlar, eriata gnahlarn en byn ilemi ve ktle ynelmi olurlar m? Beyan buyrula. Cevab budur: Gerei Allah bilir ki, olurlar! Bu suretle dman devletlerinin zorlamalar ve kandrma/aryla olaylara ve gereklere aykr olarak karlm bulunan fetvalar, slm halk iin eriata geerli olurlar m? Beyan buyrula. Cevab budur: Gerei Allah bilir ki, olmaz! " 385[392] ngilizlerin haber yaynlatt yabanc gazeteler yedi ay nce ne yazmt?.. eyhlislm bir fetva yaynlayacak, padiah da bir buyruk (ferman) ile bunu destekleyecekti!.. Planlar bir bir uygulanyordu. Mustafa Kemal ve arkadalar ile tm direniileri katletmek iin Padiah Vahidettin de, 11 Mays'ta stanbul'da Nemrut Mustafa Paa'nn bakanln yapt Divan- Harp'den (Askeri Mahkeme, Sava Mahkemesi) bir "idam karan" kartt, 24 Mays'ta da bunu onaylad. galci a zyla propaganda..

DREN N YOR! ...

ADI

"F TNE

VE

FESAT"

OL U-

Babakan Damat Ferit imzasyla datm yaplan bu idam ferman, satlm hkmetin "igalci azyla" yazd bir propaganda malzemesi idi. Ayn zamanda, Kurtulu Sava hakknda retilen tm gerici iddialara kar da bir utan belgesi nitelii tayordu. Birlikte okuyalm:

392

Selek, Sabahattin, a.g.e., s.87.

PADAH FERMANI (BUYRUU)386[393] Mehmet Vahidettin (ONAY) Kuvayi Milliye ad altnda kardklar fitne ve fesatla, Anayasaya aykr olarak halktan zorla para toplamak, asker almak, bunun aksine hareket edenlere ikence ve eziyet ederek, vilyetleri yakp ykmaya kalkmak suretiyle, i gvenlii bozanlarn tertipisi olduklar iddiasyla haklarnda dva alan, 3. Ordu Mfettiliinden387[394] alnarak, askerlik mesleinden kartlm bulunan Selnikli Mustafa Kemal Efendi, eski 27. Frka Kumandan Miralaylktan (=Albaylktan) emekli stanbullu Kara Vasf Bey, eski 20. Kolordu Kumandan Mirliva (=Tugeneral) Salacakt Fuat Paa ile eski Vaington Elisi ve Ankara Milletvekili Midillin Alfred Rstem ve eski Shhiye Mdr stanbullu Doktor Adnan Bey ile eski niversite Bat Edebiyat retmeni Halide Edip Hanm'n; ayrntlar 11 Mays 1336 (=1920) tarihli ve 20 sayl karar tutananda yazl olduu zere, Mlkiye (=Devlet) Ceza Kanunu'nun 45. maddesinin 1. fkras uyarnca, 55. maddesinin 4. fkras ve 56. maddesi uyarnca, sahip olduklar askeri ve mlk rtbe ve nianlarla, her trl resm unvanlarnn kaldrlmasna ve DAMLARINA, hlen firarda bulunmalar dolaysyla kanun hkmleri gereince mallarnn haczedilerek, uslne gre idare ettirilmesine dair stanbul 1 Numaral Divan- Harbi (=Askeri Mahkemesi) tarafndan gyaben (=kendisi yokken) verilen hkm ve karar, ele geirildiklerinde tekrar yarglanmak zere onaylanmtr. Bu Padiah Ferman'n (Buyruunu) yrtmeye Savunma Bakan grevlidir. 24 Mays 1336 (1920) Babakan ve Savunma Bakan Vekili DAMAT FERT

393 394

Trkeletirme ve vurgulamalar bana ait.-HC.

Mustafa Kemal'in mfetti olduu "9.0rdu"nun ad, 15 Haziran 1919'da yrrle giren bir talimatla "3.0rdu" olarak deitirildi.-HC.

HKMET, LKES NN GALN ST YOR! ..

lkesini kurtarmak iin direnie geen millicilere (ulusalclara) "lm fetvalar" yaynlatan hkmet, daha da ileri giderek "kendi lkesinin igalini" istedi!.. Mustafa Kemal, hkmetin dmanlara yalnzca teslim olmadn, dmann lkeyi igal etmesi iin de "yardm etmeye" sz verdiini sylyordu: "Dmanlarn her dediine 'iittik ve uyduk' (semina ve atina) demekten doacak durumun, btn Trkiye'ye bu istilclarn egemen olmas sonucunu vereceine kuku duymamak gerektiini ve bir gn Osmanl kabinesinin dmanlar tarafndan atanacan anlattm. Kendini zayf ve ciz gren insanlar, nispeten (grece) kuvvetli ve azimli insanlardan merhamet dilendikleri zaman mutlaka, kendilerine andracaklarna emin olmak iin bilmem ne duygu ve sfatta olmaldrlar."388[395] Mustafa Kemal ve arkadalarn yok etmek isteyen Damat Ferit, ngiliz Yksek Komiseri 389[396] Amiral De Robek'le 390[ 397] yapt grmede, Trkiye'nin "stratejik noktalarnn igalini" istedi. ngiliz smrge valisi yetkisindeki Robek ise, "Bu uygulama, Trkiye'yi korkun tehlikelere atar. imdilik sabrl olun" dedi. Amiral Lord Kurzon'a(Curzon) gnderdii telgrafta bu durumu ayrntlaryla aklad: "Bu sabah Sadrazam ile uzun bir grme yaptm.(...) Sadrazamn artan bir nem verdii Mustafa Kemal'in hareketlerine ilikin bana anlattklaryla zellikle ilgilendim. Damat Ferit Paa bu hareketin Ankara, Sivas ve Erzurum kentlerinde, says 500' bulan kk bir subay grubu tarafndan hazrlandn, Trk Hkmeti ile Mttefiklere ayn derecede dman395

Soyak, a.g.e., s.85. (Ayrca baknz, imir, Bill N., Dr., a.g.e., s.4; Atay, Falih Rfk, Atatrk'n Bana Anlattklar, Sel Yaynlar, stanbul, 1955, s.70-82.) 396 ngiliz Yksek Komiseri: Bugn de uyguladklar biimde "koordinatr", "zel temsilci" ya da "smrge valisi" demek.-HC. 397 Amiral Sir J.Robeck-HC.

lk gsterdiklerini ve bir aralk Sultan'a sadk olduklar halde imdi farkl bir durum takndklarn syledi. Bunun iin nerdii zm, bunlar ezmek iin ya bir Trk ordusu gnderilmesine mttefiklerin izin vermesi ya da nemli stratejik noktalar igal iin Mttefik Kuvvetlerin sevk edilmesi idi.(...) Kendisine birinci kkn bir i sava ilnna eit olduunu, ikinci kka gelince Mttefiklerin artk kan dkmek istemediklerini syledim.(...) Halbuki Mustafa Kemal taraftarlar ise, vatansever olduu kadar sama bir hareket olan savaa devam edilmesi taraftardrlar." galci bile, lkeyi yneten satlm babakandan daha insafl idi!. Sabr tavsiye ederken, aslnda henz Anadolu'nun igali iin hazr olmadklarn gstermi oluyordu. Mustafa Kemal hakknda "vatansever" deerlendirmesini yapmas da, Damat Ferit'ten daha gereki olduunu gsteriyordu. 21. YZYILIN BALARI... Birok Trk hkmeti Avrupa Birlii'ne yelik; ABD'den ise "icazet" alarak "siysi meruiyet kazanmak" iin bunlarn her dediine "duyduk ve uyduk" diyerek, istilclarn btn Trkiye'ye siysi ve ekonomik egemenliklerinin yolunu atlar. AB ve ABD'nin her isteine boyun ediler. Oysa Mustafa Kemal, "Bizim iin g kayna Ulus'tur. Halkn nefretini kazanan ve zarar veren glerle sonu aln amaz" dncesindeydi. 391[398] Kendilerini zayf ve ciz gren baz politikaclar, emperyalistlerden "merhamet" dilendiler. "Teslimiyet" ylesine artt ki, neredeyse "Ne olursunuz bizi ltfen igal edin!" noktasna dayand. Tpk, Sadrazam ve Bakomutanlk Kurmay Bakan Ahmet zzetin 8 Kasm 1918 tarihinde Mustafa Kemal'e telgrafndaki itiraf gibi:
398

Mustafa Kemal'in, LTBMM'nin 125. Birleimi(gizli oturum), nc oturumundaki sz. 29 Aralk 1920, aramba, saat 6:00. (ztrk, brahim Sadi, a.g.e., s.157.)

"(...) Savaa devamdan, kat surette ciz bulunduumuz aikr olup skenderun kenti iin, glkle imzalamay baardmz Mtareke'nin feshedilecei de muhakkak bulunduuna gre, bavuru durumunda, kentin boaltlp teslim olunmas iin ilgililere acele emir verilmesi lazmdr."392[399] Bu mantk Sait Mollada da ortaya kan mantkla aynyd. Salt Molla, "ngiltere taraftar olduumuz iin deil, lkemizin taraftar olduumuz iin ngiliz taraftaryz" diyordu!.. galci ngilizleri savunmann, kendi lkesini savunmakla ayn olduunu ileri sren bir rk mantk. Yalan. ngiliz Severler Dernei'nin (ngiliz Muhipleri Cemiyetinin) kurucusu ve ngiliz paras ile "Trke stanbul" adl gazete karan Sait Molla, "Akbetimize Doru" balkl makalesinde yle diyordu: "Bir makalemizde sylemitik. ngiltere taraftar olduumuz iin deil, memleketimizin taraftar olduumuz iin ngiliz taraftaryz! Bunun iindir ki, ngiliz taraftarlar her eyden nce vatann sever ve bu sevginin ok gerekli olduu kanaati ile de ngiliz dostudur. (...) ngiliz taraftarlar emindirler ki, Trkiye'nin paralanmakszn ve belki snrlarn da bile fazla kayba uramakszn toprak btnlnn salanmas, ancak ngiltere'nin yardm sayesinde mmkn olabilir. Avrupa'dan Trkiye'yi incitecek bir ok olumsuz aklama gelmesine ramen, geenlerde ngiltere Babakan Loyd Corc'un Trkiye hakkndaki demecinde ve Teodor Morrison'un bize yazd mektupta 'Trkiye mparatorluu' cmlesini kullanmas, ngilizler'e kar duyduumuz sevgi ve sempatinin bir karl ve bu makalemizdeki dncemizin dorulanmasdr. Btn bu vatan karlar karsnda, Trkiye'de ngiltere taraftarln taktir etmeyen salam bir akl, samimi bir duygu sahibi yoktur. (...)" "Avrupa Birlii istiyor diye deil, kendi karlarmz iin bu
399

Soyak, a.g.e., s.93.

yasalar karyoruz!.." Neymi? "Avrupa Birlii istiyor diye deil, kendi karlarmz iin bu yasalar karyormuuz!!!!!.." "Geici Ba bakan" olarak emir verince..

MUSTAFA KEMAL'E BLE KARI I KANL AR OLDU

Sivas'ta toplanan "Geici Hkmetin" bakan sfat ile ilk emirlerini veren Mustafa Kemal, kolordu komutanlarnn ile derneklerin grlerini bildirmelerini, seim hazrlklarna balanmasn istedi. Kongreler srecinde igalcilerin istedii biimde "Trk ordularnn datlmasn" isteyen ve Mustafa Kemal'in de Erzurum Kongresi bakanlna seilmesine kar olan ve Selmet Gazetesinde aleyhte yazlar yazan Srmene delegesi mer Fevzi, bir ngiliz gemisi ile Trabzon'dan stanbul'a* kat. Taraftarlar ise, gece duvarlara afiler asarak Paa'y eletirmeye balad. Mustafa Kemal'in stanbul Hkmeti ile balarn koparmasna itiraz edenlerin bildirilerinde, "Vatan felkete srkleniyor. Ala ey millet-i hazin ala. Ala ey kavm-i perian ala. Ey millet, on yldr kann eme eme doymayan, seni felketler iinde inleten o menkus cemiyet, bugn yine idareyi eline alyor" deniyordu. Geici Hkmetin aklamalarna "Mustafa Kemal" imzasnn atlmasna ise, Kzm Karabekir Paa'dan itiraz geldi. Karabekir, "Heyeti Temsiliye" imzas konmasnn daha doru olduunu sylemeye balad. Mustafa Kemal ise, "Muhterem Kardeim" diyerek verdii yantta, "iileri Bakan Adil Bey'le telgraf banda rast gele kar karya geliverdik. Ona serte yantlar verdim" grn savundu.

MLLC "G EN SUBAYLAR" DARBE YAPT I!

16 Eyll Sal gn, Topu Albay Osman Bey ve beraberindeki iki subay, Kuvayi Milliye'ye katlmas iin Ankara'dan Kastamonu'ya gnderildi. Komutanlarn kente giriini haber alan hkmetin adamlar ve vali vekili, gittikleri evde Albay ve arkadalarn tutuklad. Bunu haber alan "yurtseverlikleriyle rnek" stemen evket Bey ve birka "gen subay", ani bir basknla darbe yaparak Kuvayi Milliye komutanlarn kurtardlar. Topu Albay Osman Bey'in emrine giren "gen subaylar", Damat Ferit'in adamlarn, vali vekilini ve Jandarma Alay Komutann tutuklad. Telgrafhane de ele geirildi. Albay Osman, hemen Ankara zerinden Sivas'taki Mustafa Kemal Paa ile temasa geti. Mustafa Kemal Kastamonu'da duruma hkim olup olmadklarn sordu. "u anda valilie hkimiz" yantn alnca tekrar sordu: "Kuvvetiniz ne kadar?" "Kuvvetimiz 250 kiiyi bulur. Bir tabur, 4 makineli tfek ve bir mitralyzi blkten oluan kuvvetimiz vardr. Merkezdeki 35 jandarma erinden sonra, Jandarma Komutan Emin Bey ile 40 kiilik polis gcyle Polis Mdr Halil Bey de bize katldlar. Emrinizi bekliyoruz." "Yeni vali Ali Rza Paa'nn nebolu'ya gittii haber alnmtr. Kendisini derhal tutuklayn. Valilik grevini siz stlenin." Albay Osman Bey, vali olmak istemiyordu: "Emrederseniz, sizin de Diyarbakr'dan tandnz Defterdar Ferit Bey'e veklet verelim. Bize katlan 318 neetli skp'l Jandarma Tabur Komutan Emin Bey de ellerinizden pyorlar." "Emin Efendiyi tanrm. Teekkr ederim. Valilik vekleti de bildirdiiniz gibi uygundur.(...) Tedbirlerinizde ve icraatlarnzda baarlar dilerim. Bizi durumunuzdan ve gelmekte olan

valinin tutuklandndan haberdar buyurmanz bekleriz." 393[400] Gelimelerden haberdar olan neboludaki stanbul Hkmeti'nin Valisi Ali Rza Paa ise tutuklanamad. nk, bir vapurla stanbul'a kamt.

PARASIZLI KTAN ES RLER YURDA G ET RLEMYO R..

Birinci Dnya Sava'nda esir den Sibirya ile Msr'daki 8 bin civarndaki askerimiz paraszlktan yurda getirilemiyor. zellikle Sibirya'da ok g koullarda esir tutulan askerlerimiz lmle penelemeye balamt. Bu durumun rapor edilmesi zerine, Mtareke Komisyonu yelerinden Kurmay Yarbay Kemal Bey, Savunma (Harbiye) 394[401] Bakanl'na bir yaz gnderdi ve para bulunmasn istedi: "Yurt dndaki sava esirlerimizin toplam 150 bin civarndadr. Bunlarn yurda getirilmeleri iin 3 milyon liraya ihtiya vardr. Maliye Bakanl ise bu paray bulamamaktadr. stanbul'daki bir yangn sonras bile halktan 600 bin lira yardm topland hatrlanacak olursa, bu para ok deildir. Yine halktan yardm toplanmal ya da yeni bir vergi konarak bu para bulunmaldr. 150 bin insanmzn yurda getirilip ekonomiye kazandrlmas ile elde edilecek gelir bu parann ok ok zerindedir. Esirlerimizin vatanmz iin katlandklar felkete son verilmelidir."

400 401

Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt:4, a.g.e., s.57. "Harbiye" Bakanl'nn bugnk karl "Milli Savunma Bakanl." Ancak, o dnemki bakanln adn bugnk Trke'ye evirirken tam karlk olarak "Sava" Bakanl demek daha uygundur. ok kullanlmad iin ben de bugnk kullanma yakn szc yeledim. -HC.

GENERALL ER SAVA I: HANLER VE MLLCLER ! ..

stikll Sava'nn bir anlamda "generaller sava" biiminde de gerekletii sylenebilir. galcilerin emrindeki stanbul Hkmeti'nin atad valilerin ou "general"(paa) idi. Hkmetin ba, babakan Damat Ferit de dahil olmak zere... Hkmetin emrinde igalcilere boyun een "tak-ak paalara" kar, Mustafa Kemal Paa ve dier paa arkadalar vard. Baka bir deyile, "hain paalar" ile "millici paalar" kar karya idi. Ve, tabii ki "ulusalc paalar" kazanacakt!., yle de oldu.

"KUVAY MLL YE'N N NDER PAA"

Mustafa Kemal, yine kendilerine atan ve "Anadolu isyan snmektedir" diye deme veren "hain paa" Damat Ferit'e bir genelge ile yant verdi: "Millet ve vatan haini Damat Ferit Paa'nn 13 Eyll tarihli stanbul gazetelerinde grlen Fransz Ajans'na verdii demecinde, Anadolu Vilyetlerinin stanbul'la olan kt ilikisi, yamaclarn hareketi gibi gsterilmekte ve hyanet iindeki Harbiye Bakan'nn faaliyeti sayesinde, szde bu hareketin snmeye yz tuttuunu syleyerek, yasa d hkmetinin iktidarn aklnca yabanclara kar salam gstermeye yeltenmektedir. Makamlarn birka saat daha fazla koruyabilmek, yabanc kesesinden biraz daha fazla para almak kaygsyla yalan sylemekten utanmayan, Padiah hazretlerini kandrmaktan korkmayan bu hainlerin yeni bir cniyane giriimde bulunacaklar haber alnmtr. Millet ile sevgili padiahlarn temas ettirmeyen, gerek durumu kutsal Hilfet makamnn kulana gitmesine izin vermeyen bu alaklar, bu kez de hilfetin dayana olan o ok mukaddes makama, kandrc aklamalar yapmaktalar. ktidara yasal bir hkmet gelinceye kadar Dersaadetle (stanbul'la) resmi iliki mmkn olmadndan, oradan yaplan

her aklama kukusuz gerek ddr."395[402] AVRUPA KENDS LE ALAY EDLDN dnyor. eteleri yok etmek zere daha nce Aydn'a giden, ancak orada Kuvayi Milliyeciler tarafndan tutuklanan Jandarma Genel Komutan Ali Kemal Paa da, serbest brakldktan sonra Fransz Le Temps gazetesine deme verdi. Fransz gazetesi, uzun demeci yaynlarken, "Avrupa le alay ediliyor" baln kulland: "eteleri imha etmekle grevlendirilen Jandarma Umum Kumandan, dnnde gazetelere verdii demecinde eteleri vyor. Kendisinin ok iyi karlandn sylyor. Bu szleriyle babakann (Damat Ferit'i) yalanlyor. Buradan anlyoruz ki, kendisini tutuklayanlardan Demirci Efe, eski Bahriye (Denizcilik) Bakan Rauf Bey'in kendisidir ve Demirci Efe takma adn kullanmaktadr."

"GAL'N ADI "BARI GETRMEK! .."

ngiliz ve Amerikan basn da Trkiye hakknda yorumlar yapmaya devam ediyordu. Times gazetesinin stanbul muhabiri, Anadolu'daki olaylar aktarrken, "ok kritik bir dnemi girilmektedir. ki haftaya kadar Anadolu'da rn toplanm olacaktr. Eer kyl, Anadolu eflerinin iddia ettikleri gibi onlarn yannda ise, bu durumda ete says bir misli artacaktr" diyordu. Newyork Times ise, "Anadolu hareketinin stanbul Hkmeti tarafndan desteklendiini" ileri sryordu: "Anadolu'da Mustafa Kemal hareketi hl stanbul Hkmeti tarafndan desteklenmektedir, nk bu hareket stanbul Hkmeti tarafndan planlanmtr. stanbul Hkmeti bir taraftan Anadolu hareketine kar olduunu ilan ederken, dier taraftan da gizlici bu hareketi desteklemektedir.
402

Birok yerde olduu gibi, Trkeletirme bize ait. -HC.

Mustafa Kemal hareketinin hedefi, Hindistan'da bir ayaklanma ihtimali tehlikesini ortaya atarak, ngiltereyi kararszla drmektir. Oysa, Hindistan'da hibir tehlike yoktur ve Hindistan Mslmanlar hibir zaman stanbul'a bal olmamlardr. Tam tersine, Anadolu, itilaf Devletlerinin denetimi alt na alnrsa, ngiltere iin Hindistan yolu alm ve Dou'ya bar getirilmi olur." Avrupa ve Amerikanlar iin "igal" ve "smrgeletirmenin" ad, bugn olduu gibi 90 yl nce de "bar getirmek" di!..

TRABZON PAPAZI "PONT US CUMHURYET" STYOR,

Paris'teki Bar Konferans'na bavurarak, Trabzon ve civarnda bir "Rum Pontus Cumhuriyeti" kurulmasn isteyen Trabzon Metropoliti, 17 Eyll'de Atina'ya gitti. stanbul'daki Fener Rum Patrikhanesi'ne bal papaz, Atina'da Kral Aleksandr tarafndan kabul edildi. Yunan Kral, Trabzon Papaz'na, Pontus devleti kurulmas iin Paris'teki toplantda yapt giriimleri anlatt ve sabrl olmasn istedi. Yunan Dileri Bakan da, metropoliti, szde Pontus'un bakan gibi karlayarak onuruna bir ziyafet verdi. Bu arada, ngiliz generali ve bir Albay Trabzon'a gelerek bir "bayrak gsterme" hareketi yapt. Batum'dan gelen generaller, ngiliz temsilcinin evinde yemek yedikten sonra, otomobille Trabzon iinde 4 saatlik bir "igal tefti turu" gerekletirdi. Gelimeler, Kuvayi Milliyeciler tarafndan Erzurum'daki 15.Kolordu Komutan Kzm Karabekir Paa'ya annda bildiriliyordu. Gnlk yaam sryor.. TEMAA Pangalt sinema tiyatrosunda, Komik Hasan Efendi, aramba gn gndz hanmlara, gece

beylere: "ki Fidan Bir Ylan." (stikll Harbi Gazetesi, 19 Eyll 1919)

"Sivil ve asker Trk vatanseverleri, iktidarszlkla suladklar hkmetlerine kar ve Trkiye'yi paylamak istediklerinden kukulandklar baz mttefiklere kar tam bir ayaklanma halindedir." Lyon Republlcaln Gazetesi (23 Eyll 1919) 396[403]

"MLL KUVVETLER BTN VATANA YAYI LMITIR."

ngilizler, Ali Fuad Paa ve milisler tarafndan kuatlm bulunan Eskiehir'e de iki tren asker gnderdiler. Ancak bu kuvvetler mevcut ngilizler'i korumaya ynelikti. Kenti ok salam biimde kuatan Ali Fuad'n ald askeri nlemler zerine panie kaplan, yeni 20.Kolordu Komutan Kiraz Hamdi Paa stanbul'a istifasn gnderdi... Mill Kuvvetler, 23 Eyll tarihinde Eskiehir'de "darbe" giriiminde bulundu ancak, baarya ulaamadlar. Bunun zerine millici genler ldrlmeye balad, istikll Harbi Gazetesi, haberi yle verdi: "Mutasarrf Hilmi Bey, rfi idare iln ederek tevkiflere balad, Millicilerin darbe teebbs muvaffak olamad."397[404] Kuvayi Mlliye'ye kar asker toplamaya balayan Ankara Valisi Muhittin Paa ise, Sungurlu ile Keskin arasndaki yolda
403 404

Bandan Sonuna Her Ynyle Kurtulu Sava, a.g.e., s.95. stikll Harbi Gazetesi, 25 Eyll 1919, s. 1, manet.

mill kuvvetler tarafndan yakaland. orum'dan Ankara'ya gelmekte olan vali, kendisine elik eden Keskin Mill Mfrezesi komutan Hamitli Rza Bey tarafndan tutukland. Muhittin Paa, kendisini koruyan mfrezenin Mill Kuvvetler'den olduunu anlaynca i iten gemiti. Tutuklanan Ankara Valisi, hemen Sivas'a gnderildi. ngilizler'e gre, "Anadolu isyan" halk arasnda kk salmamt. Onlara gre, bu harekete terhis olan subaylar katlyor ve cretleri sayesinde gittike byk bir blgeye yaylyorlard!.. Oysa artk Anadolu, Mill Kuvvetler'e katlmaya balamt. Srasyla orum, Kuvayi Milliye'ye katld... Sonra Ktahya, Kuvayi Milliye'ye katld... Ardndan Afyonkarahisar, Kuvayi Milliye'ye katld... Onlar Bolu'nun Kuvayi Milliye'ye katlmas izledi... Sivas'a gelen Amerikan Generali Harbord, Mustafa Kemal'le grt. Harbord, "Bir Trk olsaydm, ben de ancak bu biimde davranrdm"398[405] dedi ve grmenin gizli kalmasn istedi. Mustafa Kemal Paa ise, "Kuvayi Milliye'nin gc byktr. Yayld alan da btn vatandr. Mtareke imzaland sradaki snrlar dnda hibir emel ve giriimimiz yoktur" aklamasn yapt. Daha nce "Anadolu isyan snmektedir" diyen Damat Ferit Paa, Anadolu'daki gelimeler zerine Mustafa Kemal'le grme yollar aramaya balad.

NGLZ RAPORU: "ANADOLU'DA BAI MSIZ CUMHUR YET KURULACAK"

Daha nce Yunan ve Fransz basnnda yer alan "Cumhuriyet iln edilecek" haberleri bu kez, ngiliz Yksek Komiserinin raporunda yer ald... Amiral de Robek, Londra'ya gnderdii raporlarda, u deerlendirmeleri yapt:
405

Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt:4, a.g.e., s.82.

"- Elde mevcut btn raporlara gre, harekt, Anadolu'da bamsz bir cumhuriyet ynnde gelimektedir. (...) - Mustafa Kemal'in banda bulunduu milliyeti parti('), Erzurum'dan balayarak Ankara ve Sivas'a yaylm ve imdi Kastamonu ve Harput'u tehdit etmektedir. Anadolu demiryolu ann ngilizlerin denetiminde bulunmas, bu harektn Aydn ve dier Bat Anadolu kesimlerindeki hareketlerle irtibat kurmasn geni lde nlemektedir. - Anadolu harekt stanbul'dan ve zellikle Harbiye Bakanl'ndan geni destek grmektedir. Bu harektn veliaht Abdlmecid Efendi ile temasta olduu da hemen hemen kesindir. - Hkmetin kabul edecei bar, gerek anlamda bar olmayacaktr. nk milliyetiler bunu kabul etmeyeceklerdir. Size daha nce de bildirmi olduum gibi, Damat Ferit Paa Hkmeti'nin gc hzla snmektedir. - Bugnk durumla, 1908'de Sultan'n Gen Trkler tarafndan devrilmesinin ortaya kard durum arasnda olduka kuvvetli benzerlikler vardr. Her iki olayda da sadrazamlar Byk Britanya'nn salam dostlar idi. O zaman da, bugn olduu gibi, ngiltere'ye memleketin geni gruplar tarafndan yaknlk duyulmakta idi. Ancak bunlar sonusuz kalmtr. nk bunun balca nedeni, Trklerin ynetilmek deil, yardm grmek istemeleridir. Bu durum benzerliinden, faydal sonular karlabilir. - Bu sabah Damat Ferit bana, istifaya hazr olduunu, ancak byle bir istifann Padiah ortada brakmak olacan syledi. Damat Ferit Paa, Padiahn, kendisi ile ailesine bu kadar ac ektiren bir partiden yeni bir sadrazam ve kabine semektense, tahtndan feragat olayna milliyetilerin gsterecekleri kaytszl paylardm ama, bundan bizler iin gayet tatsz bir durum ortaya kmas

endiesi olmasayd."399[406] ngiliz Yksek Komiseri, raporunun sonu blmnde son gelimelere gre lkesinin yeni bir politikas olup olmayacan, kendisinin de nasl davranmas gerektiini soruyor: "imdiki hkmeti, Anadolu demiryolu boyunca gerekirse g kullanarak destekleyip desteklemeyeceimin bildirilmesi, bu husus onaylanmyorsa, demiryolu boyunca ngiliz garnizonlarn yerlerinde brakp brakmayacamn bildirilmesini rica ederim.(...) u iki ktan baka kar yol gremiyorum: a- Kavga ve atmaya yeniden giriilmesi ki, bu da, k mevsiminde ok etin bir lkede ete savana yol aacaktr. b- talyanlarla Yunanllarn Anadolu'dan ekilmeleri." ngiliz Yksek Komiserinin lkesine gnderdii raporu incelediimizde; igalci ngilizlerin siyasi gelimeleri ok yakndan analiz ettiklerini, tm abalarna karn Anadolu hareketini engelleyemediklerini ve ibirlii yaptklar Damat Ferit Paa'dan umudu kestiklerini, ykselen millici harekete yanamaya altklarn, denetimlerindeki demiryolu an koruyan ngiliz garnizonlarn kaldrmaya hazr olduklarn (baka areleri yok), srekli anlamazlk iinde olduklar talyanlar'n Anadolu'dan kmasn istediklerini, byk destek verdikleri Yunanllar' da terketmekten ekinmeyeceklerini gryoruz. Anadolu isyannn stanbul Hkmeti ve veliaht Abdlmecid tarafndan desteklendiine ilikin "kesin" dnceleri ve padiah ile Damat Ferit'in koltuklarn brakmaya hazr olduu yolundaki bilgileri ise; tarih bilimi asndan ok tartmal. (Birok tarihiye gre, "Veliaht Abdlmecid, Mehmet Vahidettin ve Damat Ferit ile mcadelesi iin Kemalist hareketi kullanmaya, Kemal Atatrk de Veliaht ile Damat Ferit ve Padiah Vahidettin arasndaki bu gerginliklerden yararlanmaya almtr. Bu hareketiyle Kemal Atatrk, hem Osmanl Saray iinde bir atlak a406

stikll Harbi Gazetesi, 22 Eyll 1919, s.2. 296

maya, hem de Anadolu halk iin manev bir dayanak bulmaya almtr. Ancak Veliaht'n kararsz ve gvenilmez hareketleri nedeniyle bu gayretinden vazgemi, onun yerine eyh Snus'nin manev misyonunu koymu ve bu misyonu Hilfet'in kaldrlmasna kadar devam ettirmitir."400[407]) Kuvayi Milliyeciler asndan baktmzda; ulusalclarn ok iyi istihbarat ald gerei ile karlayoruz. Bu dnceyi savunmamzn en nemli gerekelerinden biri, sz konusu bilgilerin, Milli Hareketi destekleyen stikll Harbi Gazetesi'nde yaynlanmas., Millici basnla ilgili gze arpan bir baka nemli ayrnt ise, gazetelerde Mustafa Kemal'in son zamanlarda ekilmi hibir fotorafnn yaynlanmamas idi. Paa'nn tm fotoraflar hep anakkale cephesinde iken ekilmi olanlar idi...

"DAMAT FERT HKMET DEVR LMEK Z EREDR"

Millcilerin eline ulaan istihbarat bilgileri, kimi zaman Anadolu basnnda yer alarak "psikolojik savaa" katk salyordu. Bunlardan biride de, Mustafa Kemal'in "gizli" telgraf konumasnn yine batnda manet olmas idi. 401[408] Paa, Kastamonu'daki ulusalclar ile saatler sren bir konumasnda "Hedefe ulamamzn en byk dman, harektmzda en kk bir zayflk ve endie gstermektir" diyerek, "Damat Ferit Paa Kabinesi'nin devrilmek zere olduunu" sylyordu: "stanbul'daki tilaf Devletleri temsilcileri, Hkmet hakknda Avrupa'ya verdikleri gizli bir haberle, Ferit Paa kabinesinin yakn bir zamanda devrileceini bildirmilerdir. Bir de bugn, merkezi hkmet stanbul telgrafhanesinde kendi dnemlerinde yaplm ifre ve ak haberlemeyi inceleyerek toplamakla megul olmutur. Bu da, kendilerinin ekilme hazrlklarna bir iarettir."
407

Ora!, Mustafa, Yrd. Do. Dr., "Veliaht Abdlmecit'in Ankara'ya Davet Edilmesi Meselesi', Atatrk Aratrma Merkezi Dergisi, Cilt: XXI, Mart 2005, Say: 61,3.281. 408 stikll Harbi Gazetesi, 24 Eyll 1919, s.1, manet.

"Biz emperyalist penesine den bir ku gibi yava yava aalk bir lme mahkum olmaktansa, babalarmzn oullar olarak vurua vurua lmeyi tercih ediyoruz" Mustafa Kemal (1919)402[409]

AMER KA VE FRANSA "DP DALGASINDAN" KORKUYOR

Amerika ve Fransa da, hem Mustafa Kemal'in ne yaptn yakndan renebilmek, hem de Anadolu'da gibi byyen "dip dalgann" altnda kalmamak iin kendisiyle "gizli grmeler" yapmaya balad. Bu haberlerde ayn tarihli gazetede yaynland. Gazete haberinde, "gizli telgraf grmesinin bu konuyla ilgili blmnde Mustafa Kemal'in u szleri yer ald: "Dn stanbul'dan Fransa Eliliinden Delong adnda bir Fransz bizimle grmekle grevlendirilmi olarak buraya(Sivas'a) gelmitir. Elinde, milli harektmza tamamen taraftar olduklarna(!) ve hkmetin sessizlie mahkum olduuna ve her trl isteimizin Franszlarca memnuniyetle yerine getirilmesine hazr olduklarna(!) ve bu konuda emir verilmesini beklediklerine ilikin(!) France Desperey'in 403[410] yaverinden bir de mektup vardr.
409

Atay, Falih Rfk, ankaya (Atatrk'n Doumundan lmne Kadar), Pozitif Yaynlar, stanbul, Temmuz 2006, s.214. 410 General Franchet d'Esperey.-HC.

iki gn nce, beraberinde iki general ve yaklak 15 subayla birlikte Amerika inceleme Heyeti Bakan General Harbord da, Sivas'a gelerek, milli hareketimizin meruiyetini ve gereini(!), merkezi hkmetin zayf ve gayr meru olduunu(!), bizim gl olduumuzu ve hakl olan isteklerimizin kabulnden baka are olmadn(!) derhal stanbul'a bildirdiini ifade etmitir. Gerek Amerikallar'la ve gerek Franszlar'la olan bu ilikinin gizli tutulmasn hareketimizin gelecei adna rica ed erim."404[411] Mustafa Kemal'in Amerikal General Harbord ile grmesini daha sonra yakn arkada ve srda Mazhar Mfit Kansu da yazd.405[412] Kansu'nun "tanklna" gre General Harbord, konumann sonuna doru glerek, "Millet ve siz her trl almada ve fedkrlkta bulunmanza ramen baarl olamazsanz ne yapacaksnz? diye sordu. Mustafa Kemal ise u tarihi yant verdi: "Millet ve biz yok, vahdet(birlik) halinde millet var. Biz ve millet ayr ayr eyler deiliz. Ve unu kesin olarak syleyeyim ki, bir millet varlk ve istiklli iin her eye bavurur ve bu ama urunda her fedkrl yaparsa, baarl olamamas mmkn deildir. Elbette baarl olur. Baarl olamaz ise, o millet lm demektir. u halde, millet yaadka ve her trl fedkrlkta bulunduka baarl olamamas dnlemez ve byle bir ey sz konusu olamaz." General Harbord, bu szleri onaylayarak Paa'nn elini skt ve "Anladm, bu azimde bulunan bir millet baarl olur" dedi. Falih Rfk Atay'n "yazdna" gre de, grme yle gerekleti.406[413] ABD Genelkurmay Bakan General Pershing'in Kurmay
411 412

nlem iaretleri ile vurgulamalar ben yaptm. -HC. Kansu, Mazhar Mfit, a.g.e, 2. Cilt, 4. Bask, Trk Tarih Kurumu Yaynlar, Ankara 1997, s. 345. 413 Atay, Falih Rfk, ankaya, a.g.e., s.214.

Bakan General Harbord, Mustafa Kemal'e dnd: "Trk tarihini okudum. Milletiniz byk kumandanlar yetitirmi, byk ordular hazrlamtr. Bunlar yapan bir millet elbette bir medeniyet sahibi olmaldr. Takdir ederim. Ama bugnk duruma bakalm. Bata Almanya, mttefiklerinizle drt yl harbettiniz, yenildiniz. Drdnz bir arada yapamadnz eyi, bu durumda tek banza yapmay nasl dnebiliyorsunuz? Fertlerin intihar ettikleri vakit vakit grlr. Bir milletin intihar ettiini mi greceiz?" Mustafa Kemal, generale "Teekkr ederim" dedi: "Tarihimizi okumu, bizi renmisiniz. Fakat unu bilmenizi isterdim ki, biz emperyalist penesine den bir ku gibi yava yava aalk bir lme mahkm olmaktansa, babalarmzn oullar olarak vurua vurua lmeyi tercih ediyoruz." Amerikal general ve arkadalar sessizce ayaa kalktlar: "Biz de olsak byle yapardk!

"TARHN MA! "..

AKIINI

DETRECEK

BULU -

Amerikan Kuvvetleri Bakomutan General Pershing'e tannm fiil yetkilerle donatlm General James C. Harbord'un Sivas'a gelii, Kl Ali'ye gre "tarihin akn deitirecek" kadar nemli idi. Kl Ali'nin u szleri ok dikkat ekicidir: "Bir gn gelir de, Ulusal Kurtulu Mcadelesi'nin ilk gnleri hislerden arnm ve gerek deeriyle yazlrsa, bu buluma, Trkiye Cumhuriyeti'ne imkn veren temel olaylardan biri olarak yerini koruyacaktr"407[414] "Atatrk'n srda" Kl Ali, Amerikan generali ile Mustafa Kemal'in bulumasyla ilgili u arpc aklamalarda bulunuyor: "Denilebilir ki, yzylmzda hibir gizli konuma, 22-24 Eyll 1919 gn ve gecelerinde devam eden Sivas Mlakat ka414

Kl Ali'nin anlatm. (Baknz: Turgut, Hulusi, a.g.e., s.69.)

dar, olaylarn akn deitirmemitir! ... Gzlerimiz yollarda Amerikan generalini heyecanla beklemitik. nk her an vazgeebilir, Sivas'a uramaz, yoluna devam ederdi. Bu yol, Amerika-ngiltere-Fransa'nn kurulmasn kararlatrdklar ve snrlarnn iinde bugn yedi ile sabilmi aziz topraklarmzn da bulunaca Byk Ermenistan'la noktalanyordu. ... Dnya Sava'nda bizim de kendilerine kar dvtmz tilaf Devletlerinin (ngiltere-Fransa-Rusya-talya ve daha sonra Amerika) kesin zaferinin asl sahibi, savaa son olarak katlan Amerika'yd. ... Yeni Ermenistan Devleti'nin kurulmas karar, Amerikan Senatosu'nun onayndan gemiti. ... Harbord'un grevi, yeni Ermeni Devleti'nin kurulaca yerleri grmek ve raporunu Kongre'ye sunmakt. Tehlike gerekten bykt. ... stanbul'da Trk milliyetileri harekete gemiler, Harbord'la temas kurmular (...) uzun uralardan sonra Harbord'un Sivas'a uramas salanmt. ... itiraf edeyim ki; Amerikal generalin Sivas'a gelecei renildikten sonra, Paa'nn bu ziyarete verdii farkl nemi ve yapt hazrlklar bizler yadrgamtk. ... Reit Paa'y, hkmeti temsil eden kii olarak generale bizzat Mustafa Kemal takdim etti. Bylelikle, Sivas'ta, kendisinin banda olduu hareketin, lkeyi ve milleti temsil ettiini anlatmak istiyordu. ... Haksz iftiralarn ve olumsuz propagandalarn etkilerini Yeni Dnya (=Amerika) insanlarnn kafasndan silmek zorundaydk. Paa'nn, Harbord'un geliine neden bu kadar hassasiyet gsterdiini, zaferden sonra, Amerika'nn yine bir asker olan ilk Bykelisi General Sherrill'i kabul ettii gnn ertesinde kendisinden dinledim. Amerikan Bykelisi'ne Trk Ulusal Mcadelesi'ni btn evreleriyle anlatm olan Paa, soruma u yant vermiti: 'Amerika, sahip olduu olanaklarla bir dnya devleti... Temsil ettii zgr dnce felsefesiyle de bize yakn... Trkler'i

ve Trkiye Cumhuriyeti'ni olduu gibi tanrsa aramzda gerek bir dostluk kurulur ve bu dostluk iki taraf iin olduu kadar, dnya iin de hayrl olur. O gnlerde General Harbord'a gerekleri anlatmay baaramasaydk.zm g oldubittilerle karlaabilirdik.' 408[415] Mustafa Kemal, "Bu yabanclara her hareketinizle, lkenin sahibi olduunuzu hissettireceksiniz. Asl greviniz budur..." dncesindeydi. 409[416] M ustafa Kemal 'den

AMER KALIL AR'A RA 4 1 0 [ 417]

- VE

GNMZE-

MUHTI-

Sivas'ta kendisini ziyarete gelen Amerikan heyeti ile gren Mustafa Kemal, kendilerine ok uzun bir muhtra verdi. Bu yazda, direni rgtlerinin (cemiyetlerin) kurulmas, zmir'in igali, Amerikallar'n Ermeniler'e yardm, kongreler, gayrimslimler, Krtler, ittihatlar, Bolevizm ve ngiliz oyunlar hakknda 21. yzyldaki tartmalara da k tutacak- ok nemli gr ve bilgiler yer Alyordu. GAYRMSLMLER HAKKINDA: "Kendileriyle ok uzun bir zaman bir arada yaadmz gayrimslim vatandalarmz (Ermeniler, Rumlar, Yahudiler, vs.) hakknda en iyi niyetlerle samimi duygular beslemekten ve onlar da bizimle tam bir eitlikte dnmekten baka bir grmz yoktur. Mutlak biimde inanyoruz ki, eer memleket, imdiye kadar sren kt faaliyetler, etkiler ve telkinlerden kurtulursa, mparatorluun eitli rklar birbirleriyle tam bir bar iinde yaayacaklar ve ortak mutlu ve refah dolu yaam sreceklerdir."
415

Kl Ali; Amerikal general ile Erzurum'a gidileri, Kzm Karabekir'in byk karlama trenini, heyetler aras grmeleri, Ermeniler'in yapt katliamlar Amerikal generale gstermeyi uzun uzun anlatyor.-HC. 416 Kl Ali'nin anlatm. (Baknz: Turgut, Hulusi, a.g.e., s.76.) 417 Buradaki "muhtra", "diplomatik nota" anlamnda deil, "hatrlatmak ve uyanda bulunmak amacyla verilen yaz" anlamndadr. -HC.

VARLIIMIZA SALDIRILAR KONUSUNDA: "Asil ve temiz amalarmz tilaf Devletleri aleyhinde saldrgan niyetlerden uzaktr. Buna ramen kendimizi, varlmza kar yneltilen ve insanlk ve adalet haklarna bir tecavz(saldr) olan maddi hcumlara kar savunmamz ve bunlara karlk vermemiz kanlmaz ve doaldr." TTHATI DDALARINA YANIT: "Hkmet milli rgt ve onun hareketlerini bastrmak iin, millet tarafndan ittihatlara duyulan korkuyu silah olarak kullanmaktadr. O ttihatlar ki, milletin zararna birka yl sren kt ynetimleriyle ve lkeyi, iinden glkle kurtulmaya urat bir uuruma drmek suuyla, btn dnyada kskanlmayacak bir ne sahiptir. Bu korkuyu silah olarak kullanan hkmet, bo yere her trl kiisel ihtirastan uzak olan ve tmyle milli amalar gden bizim hareketimizi ttihatlarla ilgili gstererek kltmeye alyor. (...) Bizlerle ttihatlar arasnda herhangi bir iliki olamaz." BOLEVKLK HAKKINDA: "Bolevikler'e gelince, bizim lkemizde bu doktrinin hibir biimde yeri olamaz. Dinimiz, detlerimiz ve toplumsal yapmz bu dncenin yerlemesine tmyle engeldir." KRTLER HAKKNDA: "ngilizler, imparatorluu blmek ve Trkler'le Krtler arasnda bir karde savama neden olmak iin Krtleri, kendi himayeleri altnda bamsz bir Krdistan kurma planna katlmak zere kkrttlar, ileri srdkleri tez, imparatorluun nasl olsa dalmaya mahkum olduudur. Bu amalarn gerekletirmek iin byk paralar harcadlar, her trl casuslua bavurdular. Bunun iin Noel adl bir ngiliz subay Diyarbakr'da uzun sre aba harcad ve faaliyetlerinde her trl sahtekrlk ve aldatmaya bavurdu. Fakat bizim Krt vatandalarmz, hazrlanan komplonun farkna vararak, onur ve vicdanlarn parayla satan dier bir grup haini blgeden kovdular. (...) Saf Krt vatandalarmz, isyana (ayaklanmaya) tevik ettiler. Bu alaka plann amac vard: Krtler'in kar duygularn canlandrma, milli kuvvetleri yok etme ve ayn lkenin evlatlar arasnda bir mcadele ve kan dkmeye neden olmak. (...)

Bu entrikalarn tmyle dnda kalan yerel halk, ok gemeden bunlarn gerek niyetlerini anlad ve sulular tutuklamak zereyken, onlar katlar." "KRT PLANI", bu tarihten nce olduu gibi sonra da, Batllar tarafndan hi masadan kaldrlmad. Ksaca hatrlamak yerinde olur411[418]: - ABD Bakan Vilson (Wilson) (1918): "Trkiye haritadan silinmeli!.." 1919 Paris Bar Konferans'na katlan ABD'li raportrlerin, Trkiye Raporu: "Anadolu'da Arapa konuulan blgeleri, Ermenistan' ve Konstantnopolitan devletini ayrdktan sonra, geriye ounluu Trkler'den oluan byke bir blge kalmaktadr. Bu blgenin bir ksmnn Krtler in Krdistan; Yunanllar iin Pontus (Karadeniz blgesinde Sinop'tan Batum'a kadar); Suriyeliler iin Kilikya (Adana); talyanlar iin Adalia (Antalya) ve btn gneybat, yine Yunanllar iin Smyrna ve bat olarak paralanmasna ynelik istekler belirmitir. Komisyonumuzun bu blgelerden tavsiye edebilecei biricik blge Krdistan'dr." Amiral Sir F. de Robek'den (Robeck) Lord Kurzon'a (Curzon) (1920): "Krdistan, Trkiye'den tamamen ayrlp zerk olmaldr. Ermenilerle Krtler'in abalarn badatrabiliriz." - 10 Austos 1920 Sevr Antlamas maddelerinden: "Dou Anadolu'da bamsz bir Ermenistan devleti kurulacak; bu devletin snrlar ABD tarafndan saptanacaktr Ayn blgede zerk bir Krdistan devleti kurulacak. Bu devlet bir sre sonra tam bamsz olacak." - Lozan Antlamas grmeleri srasnda, "Kurt Devleti"nin ba savunucusu ngiliz temsilci Lord Curzon: "Krtler ngiliz mandas istiyor." - Kurtulu Sava srasnda, Kzm Karabekir Paa'nn Atatrk'e gnderdii 10 Mart 1920 tarihli yazdan:
418

Dura, Cihan, Prof. Dr., Smrgeleen Trkiye, kinci Basm, leri Yaynlar, Ekim 2004, s. 138-142.

"ngilizler'in yok etme plannn ana izgileri; nce Krt', hatt erkez'i ayrmak, Trkler'i birbirine drmek, Anadolu'yu paylamak ve orada kendilerine sdk kltrler oluturmaktr." - Mustafa Kemal Atatrk: "Trk ulusunu yok etmeden, Krt devleti kuramazlar." - The Washington Post (1998): "Apo, silahl Krt bamszlk hareketinin lideridir. ABD iin, Krt sorunu halledilmesi gereken bir sorundur." - 1998'de Washington'da Talabani ve Barzani ile varlan anlamada, Kuzey Irak Krtler'! in bir federasyon kurulmas karar alnd. Kukla devlet, bir tr "Mslman srail" olacak. - ABD'nin Christian Science Monitr gazetesinde 4 Mays 2000'de yer alan bir haberde, Kuzey Irak'ta bir Krt devletinin fiilen kurulduu yakyordu. Gazetede, Krt devletinin altyapsnn Birlemi Milletler'in Iraka (Saddam'a) uygulad ambargo sayesinde kurulduu, bylece kendi para birimi, ulusal mar ve dili olan ayr bir devletin olutuu belirtildi. Trkiye'ye hibir zaman "tam yelik" sz vermeyen AB'nin Parlamentosu da, vaatlerle her istediini yaptrrken, "Krt Plan"n yle kabul ettirmeye alt412[419]: Avrupa Parlamentosu(AP) Kararlar: - "Trk Hkmeti'ne, PKK'ya ve dier Krt rgtlerine, Krt konusuna iddete dayanmayan ve siysi bir zm bulmalar iin ellerinden gelen tm abay gstermeleri iin arda bulunur." (13.12.1995) - "Trk Silahl Kuvvetleri'nin Trkiye'nin dousunda ksa bir sre nce srdrd asker operasyonlardan ve Krdistan'daki anlamazla barl bir zm bulma yollarn aramay reddetmesinden byk kayg duymaktadr." (19.09.1996) 419

"Bay calana verilen cezay lanetler ve lm

Avrupa'nn Birlii mi..., a.g.e., s.30.

cezasnn kullanlmasna kesin muhalefetini tekrarlar." (22.07.1999) (dam cezas kaldrld, hakknda Yargtayca onaylanm idam cezas olmasna karn calan idam edilmedi-HC) - "AP, Sakharov dl sahibi Leyla Zana'nn ve dnceleri nedeniyle hapse atlm olan Krt kkenli eski milletvekillerinin serbest braklmalarn talep eder." (15.11.2000) (Leyla Zana, AKP Hkmeti dneminde serbest brakld, Dileri Bakan Abdullah Gl, Zana ve arkadalarn Dileri Bakanl resmi konutunda arladHC) - "Trk Silahl Kuvvetleri, Gneydou Anadolu'da Krtler'e kar srdrd operasyonlar durdurmaldr. TC Hkmeti tm Krt rgtleri ile grmelere balamal (Yani, "PKK ile masaya oturun!.." diyor-HC) ve Krtler'e haklar tannmaldr." (20.06.2002) AKP Hkmeti srerken Diyarbakr'a gelen AP heyetleri de bu "Krt Plan"n uygulamaya altlar. stekleri aka "Krdistan kurmak" idi. DTP'li Belediye Bakan Osman Baydemir'i ziyaret eden 7 kiilik AP Heyeti'nin bakan ek milletvekili Ransdorf, Baydemir'e unlar syledi: "Blgenize, mcadelenize, Krdistan'a katk sunmaya alyoruz. Katk sunmaya devam edeceiz."413[420] Ransdorfun "Krdistan" szn deerlendiren, AP'nin Kalknma Komitesi Bakan talyan milletvekili Morgantini de, "1999 Ylnda buraya geldiimizde Krt ve Krdistan kelimelerini kullanmak sorun yaratyordu. Ancak u anda, rahatlkla gelip kullanabiliyoruz. Bunlar yi gelimeler" dedi!.. SEVR' canlandrmak isteyen bu szde Avrupallar karsnda Sevr'de ne dendiini anmsayalm: SEVR ANTLAMASI MADDE 62: "Frat'n dousunda, ileride saptanacak Ermenistan'n gney snrnn gneyinde Suriye ve Irak'ta, Trkiye snrnn kuzeyinde, Krtler'in sayca stn bulunduu blgelerin yerel zerkliini, ibu Antlama420

Cumhuriyet Gazetesi ("AP'nin stei Krdistan"), 27 Kasm 2004, s.1, manet.

nn yrrle konulmasndan balayarak 6 ay iinde, stanbulda toplanan ngiliz, Fransz ve talyan Hkmetlerinden her birinin atad yeden oluan bir komisyon hazrlayacaktr." SEVR ANTLAMASI MADDE 64: "...Krtler, bu blgedeki nfusun ounluunun Trkiye'den bamsz olmak stediklerini kantlayarak Milletler Cemiyeti(=BM) ve Konseyi'ne bavururlarsa ve Konsey de bu nfusun bu bamszla yetenekli olduu grne varrsa ve bu bamszl onlara tanmay Trkiye'ye salk verirse, Trkiye bu tavsiyeye uymay Ve bu blgeler zerinde bulunan btn haklarndan ve sfatlarndan vazgemeyi imdiden hkmlenir.... " 414[421] Avrupallar'n "Krdistan kurma taknts" 2007 ylnda da yok olmad. Avrupa Parlamentosu tarafndan hazrlanan "Trkiye'de Gda Gvenlii" adl raporda dahi, Gneydou Anadolu Blgesi'nden "Krdistan" olarak sz edildi. 415[422] Kendi lkemizde olanlar, Avrupa(l)nn yaptklarndan daha da vahim idi. rnein, nemli bir bakanlk "APO Meclis'e Girsin!.." diye rapor yazabilmiti. Dnemin Genelkurmay 2. Bakan Orgeneral, elini masaya vurarak "Vatan hainlii bu!.. Bir bakanlk nasl byle rapor verebilir?" diye byk tepki gstermiti. 416[423] Genelkurmay Bildirisi:

"BYK TRK MLLET! .."

imdi biraz geriye dnerek, olanlar anmsayp hzlca tekrar bugne gelelim. 2005 yl Mart ayndaki Nevruz gsterilerinde, Trkiye'de Trk bayra inendi!.. ki kk ocuun bu hareketi televizyonlarda yaynlannca milyonlar ayaa kalkt. Bunun zerine Genelkurmay Bakanl 22 Mart'ta ok sert bir
421

Uluslararas ilikilerde "nfus" unsurunun ne denli nemli olduunu, Trkiye'deki nfus oyunlarnn (baz blgelerde nfus planlamas, baz blgelerde nfus patlamas gibi..) hangi amaca ynelik olduunu bu maddeden anlyoruz.-HC 422 Cumhuriyet Gazetesi, 5 Ocak 2007, s.1. 423 Cevizolu, Hulki, "ok.. ok.. Bakanlk: APO Meclis'e Girsin!..", Yenia Gazetesi, 25 Mart 2005, s.1, manet.

aklama yaynlad: "Byk Trk M illeti, Hibir deerden nasp alamam bir grup tarafndan, insanln ortak deeri olan Baharn geliini kutlama adna dzenlenen masum etkinlikler, yce Trk Ulusu'nun sembol, her zerresi ehit kanyla bezenmi anl Trk Bayrana saldr densizliinde bulunulacak kadar ileri gtrlmtr. Trk Milleti engin tarihinde iyi ve kt gnler grm, saysz zaferler yannda ihanetler de yaamtr. Ancak hibir zaman kendi vatannda, k e n d i s z d e vatandal a r tarafndan yaplan byle bir alaklkla karlamamtr. Sava meydannda vurutuu bir dmann Bayrana dahi sayg gsteren bir ulusun, kendi Bayrann, kendi topraklarnda szde kendi vatandalar tarafndan byle bir muameleye maruz kalmas hibir ekilde izah edilemez ve mazur grlemez. Bu h a i n c e bir davrantr. Hem bir lkenin vatanda olmak, havasn teneffs etmek, suyunu imek, kamn doyurmak; hem de o lkenin en kutsal ortak deeri olan Bayrana el kaldrmaya yeltenmek gaflet, dalalet ve hyanetten baka bir ekilde tarif edilemez. Dost ve dman herkes unu ok iyi bilmelidir ki; Ne bu lkenin Blnmez Btnl ne de bu birlik ve btnln sembol olan anl Trk Bayra asla sahipsiz deildir. Bata yce Trk Milleti olmak zere onun barndan km Trk Silahl Kuvvetleri, tpk atalarnn yapt gibi, lkesini ve Bayran koruma ve kollamaya, bunun iin gerekirse k a n n n s o n d a m l a s n a k t m a y a h a z r d r. Y e m i n l i d i r. Onun vakar ve ciddiyetini, sabrn yanl yorumlayanlara, yanl hesap peinde koanlara, Trk Silahl Kuvvetleri'nin Vatan ve Bayrak Sevgisini denemeye kalkanlara, tarihin sayfalarna bakmalarn neririz. Sayg ile duyurulur. 417[424](Vurgulamalar bana ait-HC)
424

Basn Aklamas, T.C. Genelkurmay Bakanl Genel Sekreterlii, Ankara, Tarih: 22 Mart 2005, No: BA-01/05.

Buna ramen, yaklak 6 ay sonra, Eyll'de ortalkta bir "provokasyon alay" dolamaya balad. Bir iki otobs dolusu PKK destekisi, mral Adas'ndaki Abdullah calan' "ziyaret" bahanesiyle yola kt. E zamanl olarak stanbul'un birka blgesinde "kalkma" (isyan) grntleri altnda ortalk birbirine katlmaya, evine Trk Bayra asan vatandalara saldrlmaya baland. lkemizin eitli yerlerinde terr rgtnn sembolleri, terristlerin resimleri ve sloganlar aka boy gsterdi. Bozyk'te halk tahrik edildi, olaylar byd. Oysa, 2 ay nce, 19 Temmuz 2005'te, dnemin Genelkurmay 2. Bakan Orgeneral lker Babu, Avrupa'da bu hareketlerin nasl byk cezalar aldn aklamt. "Terr Deerlendirme Toplantsnda basn temsilcilerine konuan Orgeneral Babu, yle demiti: "Terrle Mcadele Kanunu gzden geirilmeli. Bat lkelerinde olanlar olsun, yeter, rnein; ngilterede, 2000 ylnda karlan Terrizm Kanununun 13. maddesi kapsamnda, yasaklanm bir rgtn renklerini tayan bir rozet bile takamazsnz. ngilterede bir terristin resmi veya sesi radyo vs televizyonlardan verilemez. ASD'de bir kii kp Usame Bin Laden'I verse annda tutuklanr. lkemiz terr ven, onu ycelten yaynlarla doludur. Blc terr rgtn ven kitaplar ise raflarda yer almakta ve rahatlkla satlabilmektedir." 418[425] Orgeneral Babu'un bu aklamay yapt tarihte, siysi iktidarda Tayyip Erdoan babakanlnda AKP Hkmeti grev yapyordu!.. Gelien olaylar kaydetmeyi srdrelim. Bir sonraki yl, 2006 Martnda da, bir cenaze trenini bahane eden PKK, Diyarbakr' sava alanna evirdi. 419[426] DTP'li
425

Babu, lker, Orgeneral, Genelkurmay 2. Bakan, "Terr Deerlendirme Toplants", Genelkurmay Bakanl, Ankara, 19 Temmuz 2005, Sal, saat 10.30, Datlan Metin, s.4. 426 Bu olaylarda "Silah kullanma" emri verilen Trk polisi "sapanla" ta

(Demokratik Toplum Partisi) Belediye Bakan Osman Baydemir, yz kapal bir eylemciyi yanaklarndan pt, lastik yakarak yolu kapatan bir baka eylemci grubun yanna gidip, Krte "Sizleri cesaretlerinizden dolay kutluyorum. Sizinle gurur duyuyorum" dedi.420[427] te bunun ad demokrasi(!) di. "Demokratik yollarla"(!) belediye bakan seilen Osman Baydemir, terristi perek kutluyor, isyan giriimini "cesaret" olarak nitelendiriyor ve "gurur duyuyordu!." ngiliz yayn kuruluu BBC'nin haberine gre, Baydemir konuurken eylemcilerden biri arkasnda PKK'nn szde bayran amt. Ayn trende konuan DTP'nin Siirt il Bakan Murat Avc, "Trk Ordusu halkn zerine kurun yadrmaktan vazgemelidir... Ordu, Krdistan'da aktt kann hesabn vermelidir" dedi. 421[428] DTP'nin Hakkri Belediye Bakan Metin Teke ise, "PKK terr rgt deil" diyerek, aka yasalar iniyordu. Bu aklamann TBMM'nde yaplm olmas durumu daha da arlatryordu. 422[429] Teke, bu szlerle "demokratik zm"(!) aradn ifade ediyordu. DTP'li belediye bakan Teke, hakknda soruturma alnca "Szlerinin arkasnda olduunu" aklad ve, "Benim vereceim sadece canm var, bu sorunun zm iin gerekirse vermeye hazrm" dedi.423[430] DTP'nin Genel Bakan Yardmcs Hasip Kaplan da, "Babakan ve ileri Bakannn aklamalarndan sonra diyalog (PKK ile devletin masaya oturmasn kastediyor!-HC) kaps kapanm ve bylece ar iddetin yolu almtr" szlerinin sahibi idi. Diyarbakr'daki bu gelimeler, kimi gazetelerde, "Bu adam neden hl grevde?" sorusunun sorulmasna neden oluyordu:
atmt. Bu fotoraf kitabn ortalarnda grebilirsiniz.-HC 427 Gzc Gazetesi (Diyarbakr'n Deil, PKK'nn Bakan!), 31 Mart 2006, s.1, manet. 428 Trker, Mehmet, "hanet emberi!..", Gzc Gazetesi, stanbul, 31 Mart 2006, s.5. 429 TBMM emdinli Olaylarn Aratrma Komisyonu'ndaki szleri. Baknz: "Hakkari Belediye Bakan'nn ok Eden Aklamalar", http://www.haberturk.com/news/220741.html.com/news/220741.html, Haber Girii: 16 Mart 2006, Saat: 08.32. 430 "Hakkari Belediye Bakan: Szlerimin Arkasndaym", www.milliyet.com.tr/2006/03/16/son/sonsiy20.asp, 16 Mart 2006.

"Resmi grevi Diyarbakr Belediye Bakan... Ama asl grevi PKK szcl. lk icraat, terrist cenazesi iin resmi ambulans tahsis etmek oldu. Ses gelmedi.. Roj TV'ye kp, 'PKK silahl Krt muhalefetidir" dedi. Yine ses kmad.. tay hep ykselterek devletin sabrn test etmeyi srdrd."424[431] Babakan Recep Tayyip Erdoan ve AKP Hkmeti "o kadar sabrlyd ki, Osman Baydemir'in, Ekim 2006'da "Blgedeki petrol ve barajlar bizim olsun" isteine bile ses kar(a)mad!.. DTP'li Diyarbakr Belediye Bakan, PKK'nn destekisi Avrupa Parlamentosu'nda "Trkiye ve Krtler" konulu bir toplantda konuturuldu. Baydemir, "Yerel kaynaklar yerel ynetimlerce kullanlmal. Batman'daki petrol rezervleri ile blgedeki hidroelektrik santrallar bu kapsamda deerlendirilmeli... Valilik ve belediye bakanl makamlar birletirilmen. Ama bundan eyalet modeli ynetim nerdiim anlam karlmamal.." dedi. 425[432] Frat ve Dicle zerinde 22 baraj, 19 elektrik santral bulunuyor. Batman petrolyle ikisinin ekonomik deeri yllk 2.8 milyar dolar. DTP'liler, PKK'y "terrist" olarak kabul etmiyor, DTP terr rgtnn "siysi brosu" gibi alyordu. DTP, "yasad eylemlerin odak noktas" olmutu ama, 2007 banda hl faaliyetini srdryordu. AB korkusuyla ileri Bakanl (Bakan: Abdlkadir Aksu) dahil kimse DTP'ye dokunamyordu! Bu aresizlik, sonunda ehit ailelerini de isyan ettirdi. Terrist maynnn patlamasyla ehit olan Binba Adil Karagz'n annesi, cenaze treninde, "Artk vatan sa olsun demeyeceim" szleriyle hkmetin etkisizliine isyan etti. "Vatan saolsun demeyeceim, nk bugne kadar hibir ey yaplmad. 426[433]

SZDE TRL

TER RLE

MCADELE

KO ORDNA-

Bu terrle mcadelede, PKK'y -tm dnyada yaptnn

431 432

Gne Gazetesi (Soruyoruz), 31 Mart 2006, s.1, manet. Vatan Gazetesi ('Petrol ve Barajlar Bizim Olsun), 19 Ekim 2006, s.1, srmanet. 433 Hrriyet Gazetesi, 29 Temmuz 2006, s.18.

aksine- vurup yok etmeyen ABD, yeni bir oyalama yntemi icat etti: Terrle mcadele zel temsilcilii!.. Halk arasnda "PKK Koordinatrl" adyla anlan ve byk tepkilere neden olan bu garip koordinatrlk iki bal idi. Trk tarafna Emekli Orgeneral Edip Baer, ABD tarafna Emekli Orgeneral (ve iadam!) Joseph Ralston atand. Artk, PKK ile "dorudan" mcadele yerine "dolayl ve aracl" mcadele yoluna girilmiti. Ama, Trk Hkmeti'ni -IRA modelinde olduu gibi- PKK ile "aktrmadan!" masaya oturtmakt.. Deneyimli komutanlardan, Eski "Jandarma Genel Komutan" Emekli Orgeneral ener Eruygur da, bu durumu daha uygulamaya girmeden tespit etti: "Bu, gayr resmi olarak PKK'y tanmak zere yaplan bir planlamann takdimi. Birileri ile iyi geinmezsek sonumuz felaket olur' eklinde bir korkular dnyasnda yaatlmaya alyoruz. Bu, dayatmann ayak sesleridir. D destekli psikolojik faaliyetler olduu endiesi tayorum. 'PKK ile anlan' diyecekler. 'Ver kurtul' gibi bir dayatma."427[434] Bu arada, PKK ile szde mcadele edecek olan Ralston, "aktrmadan" Trk Hkmeti ile baka bir masaya oturdu ve byk krla kalkt!: "Trk F-16 ihalesi Org. Ralston'un ynetim kurulu yesi olduu Lockheed Martin irketine verildi." 428[435] halenin bedeli 800 milyon dolar idi.

DZ OVADA SYASET! ..
Bu gelimeler olurken, DYP (Doruyol Partisi) Genel Bakan Mehmet Aar, PKK'ya -dolayl- arda bulundu: "Dada silahla dolaacaklarna, dz ovada siyaset yapsnlar!.." Bir "su rgtne" siyset yapma ars, byk tepkiler ekti. Bu, uzun sredir Bat'nn yaptrmak istedii eydi.

PKK'DA ABD SLAHLARI..

Trk Ordusu'nun emekli pek ok generalinin yllarca sy434

Eski Jandarma Genel Komutan Emekli Orgeneral ener Eruygur'un aklamas, Ceviz Kabuu Program, Kanaltrk Televizyonu, 11 Austos 2006 Cuma, saat 22.30. 435 Sabah Gazetesi ("F-16 ihalesi PKK Koordinatr'ne"), 28 Aralk 2006, s.1, manet.

ledii "ABD PKK'ya yardm yapyor" 429[436] szlerine kar hibir nlem alamayan AKP Hkmeti de sonunda "ihbarda" bulundu: "PKK'da ABD silahlar var!" Babakan Erdoan, Lbnan'a yapt gezi srasnda "PKK'nn elinde ABD meneli silahlar var" aklamasnn ardndan, Emniyet Genel Mdrl ABD nezdinde giriimde bulundu. 430[437]

MUSTAFA KEMAL, KURTU L U N RGTLENYO R..

General Harbord bakanlndaki Amerikan heyetinin Mustafa Kemal'i ziyaretinden ksa bir sre sonra basn konuyu merak etti. Tasviri Efkr Gazetesi'nin bayazar Velit Bey, Sivas'ta bulunan Mustafa Kemal'e 21 maddeden oluan bir soru metni yollad: "Sivas'ta Mustafa Kemal Paa Hazretleri'ne stanbul, 13.10.1919 Sayn Paam; Ka gndr sizinle Gazeteciler Kurulu adna yazyorduk. Bugn de Tasviri Efkr adna rahatsz edeceim. Aada baz sorular sunuyorum. Ama, Kuvayi Milliye'nin durumu zerinde olabildiince ak bilgi vermektir. Alnacak yantlarn ajans araclyla Avrupa'ya ektirilmesine allacaktr. Bu sorulardan uygun grlenlere, yarnki sayya yetitirilmek zere olabildiince abuk yant vermenizi rica ederim" diye balayan telgrafa Mustafa Kemal yaveri araclyla hemen karlk verdirdi. 431[438] Bayazarn amac her ne kadar "Kuvayi Milliye hakknda bilgi almak" olarak aklansa da, kapsaml sorular ve yantlar; hem o dnemi ve Mustafa Kemal'in hedeflerini anlatmas bakmndan ok nemliydi, hem de tuzaklarla doluydu: Kuvayi Milliye'nin olumasnn ilk sebepleri nelerdir?
436 437

Bu konuda "Ya Sev Ya Sevr" adl kitabmda geni aklamalar var.-HC Milliyet Gazetesi {"ABD'ye Silah hbar"), 5 Ocak 2007, s. 16. 438 Nutuk (Sylev), a.g.e., s,133 ve 576. (Ayr metinler halindeki sorular ve yantlar, karlkl rportaj gibi veriyorum.-HC)

"Ulusun kar karya kald haksz ilemler." Ulusal rgtlenme ne zaman balad? "Atekes Anla mas 'ndan he men sonr a ve yu rdun her yannda, hemen ayn zamanda." Bugn ka il zerinde egemendir? "Bugn Anadolu ve Rumeli illerinde ulusal rgt bulun mayan tek yer kalmamtr. Etkinli i btn yurdu kapsamaktad r." Ulusal rgtn ileri gelenlerinden balcalar kimlerdir? "Ulusal rgtn ileri gelenleri, yurdun b tnlk ve ba mszl iin yrekleri arpan ulusun tek se kin evlatlar dr." Temel amac nedir? "Temel a ma, lkenin bt nln ve ulusu n bamszln salamaktr." Temel amac elde etmek iin balca giriimleri nedir? "Kuvayi M illiye etken ve ulusal iradeyi (istenci) egemen k lmaya kesin olarak karar Vermi olan ve btn ulu s bireylerini i inde toplam bulunan rg tmzdr. Tzk ve bildirimizde bunlar, oldu u gibi yazldr." Seimler konusundaki dncesi nedir? "Seimlere yasaya ayk r herhangi bir kar mada bulun may p, ulusu zgr brakmakt r. Yalnz rgtmz, kendi ilkelerini kabul edenlerin se imde ba ar kazanmalar n diler." Anadolu'da seimler tam bir zgrlk iinde yaplabilecek midir? "Evet yaplacaktr." Nispi seim ilkesi kabul olunur mu? "Bu se imin eldeki yasa uyar nca yaplmas zo runludur. Ve zaten bu yolda da ba lanmtr. Nisp i

seim ynte mi M ebuslar M eclisi'nin zme ba lay aca bir sorundur." Avrupa'ca kurulmas tasarlanan Ermenistan snrlar konusunda ne dnyorsunuz? Sizce Ermenistan snn ne olabilir?(2 soru) "30 Ekim 1918 tarihindeki s nrlarmz iinde kalan vat an paralarndan bir kar topran Ermenistan Devleti 'ne kat lmasna u lus kesinlikle kardr." General Harbord ile ne grtnz? (Burada yant yok.-HC) Ulusal rgtn ikinci, nc derecedeki organlar iinde baz ittihatlar vardr, deniliyor; ne dereceye kadar dorudur? "rgt mzde t tihat olarak kimse yoktur, itt ihatlk tarihe kar mtr, stanbul H kmeti 'nin ve Bat'n n siyasal yan lgs, onlarn yeniden canlanmasna neden olmazsa, ulus, bun un canlanmas n aklna bile getirmeyecektir. Bu kon uda Temsilciler Kurulu 'nun yeni bir bildirisi, bu gece Gazeteciler Derne i Bakanl'na tel yazsyla bildirilecektir." ttihatlarn Kuvayi Milliye zerinde etki yapmas olana var mdr? "Kuvayi M illiyemizde egemen olan etken, sad ece ulus ve ulusun y ce ama lardr. Baka hibir kii ya da topluluk etken olamaz." Seimlerden sonra Kuvayi Milliye ne biimde kalacaktr? "Kuvayi M illiye'nin gelecek bi imi, M ebuslar M eclisi'nin g ven ve zgrlk iinde yasama ve d enetleme grevini ba armasn dan sonra , bir kongre ile belirlenecektir. Bu nokta, t zmz n son maddesinde yazldr." Gelecekteki snrlarmz sizce ne olabilir? "Gelecekteki snrlarmz bizce, 30 Ekim 1918 tarihinde, Ate kes Anla ma s 'nn i mz aland gnde

eylemli olarak sahip kald mz snrdr." Mebus seimlerinde adaylnz koyacanz syleniyor, doru mudur? Nereden mebus kmak istiyorsunuz? "M ebuslua adayl m koymadm ve koymay acam. Ama ulus beni herhangi bir yerden mebuslu a seerse, vnle kabul ederim." Arkadalarnz arasnda baka kimler mebus olmak isteindedir? "Arkada larm da tpk benim gibi dnmektedirler." Kentinizde tilaf Devletleri temsilcileri var m, onlarla iliki durumunda msnz? Size kar tutumlar nedir, Ulusal Savam konusunda ne dnyorlar? "Kentimi zde itilaf Devletleri temsilcileri yoktur. Ancak btn Avrupa ve Amerika devletlerinin ge ici olarak gelip giden siyasi ve askeri g revlileriyle yap lan zel grmelerde, onlar ulusal rgt ve sava m mzn hakl niteliini tmyle onaylam ve anlamlardr." stanbul temsilcisi olarak atadnz Vsf Bey ne zaman gelecektir, ynergesi nedir? (Burada yant yok.-HC) zgemiinizi ksaca bildirir misiniz? "Paa'nn zgemii zetle yledir: Rumi 1296(Mildi 1880)432[439] tarihinde Selanik'te domutur. lk ve ortarenimini Manastr'da, subaylk ve kurmaylk renimlerini stanbul'da bitirerek 1904 ylnda kurmay yzba olmu, 1907 ylna dein Suriye'de ve nyzba olduktan sonra, 1911 ylna dein Makedonya'da bulunmutur. Bu sre iinde ordu kurmaylnda, Redif Tmeni kurmaylnda, ordu ve kolordu kurmaylnda, Selanik Subay Talimgah Komutanlnda ve tren hatt mfettiliinde grev yapmtr.
439

Atatrk'n doum tarihi "1881" olarak kabul edilmesine karn, kendisi yazyla "1880" olduunu bildiriyor.-HC

31 Mart Olay zerine Selanik'ten stanbul'a giden birliklerin kurmay bakanlnda ve 1910'da Arnavutluk'ta giriilen harektta Harbiye Nazr (=Savunma Bakan) Mahmut evket Paa'nn kurmay olarak bulunmu, 1910'da Pikardi manevralarn izlemek iin Fransa'ya gitmitir. 1911'de Genelkurmay Bakanl Dairesi'nde grevlendirilmi ve oradan, talya Sava dolaysyla Libya'ya giderek bu savan sonuna dein Sire-Naik blgesinde Derne Birlikleri Komutanl'n yapm, bu srada Balkan Sava balam ve Bulgarlar'n atalca hattna geldikleri bir srada stanbul'a dnerek Gelibolu Mrettep Kuvvetleri Kurmayl Harekt ubesi Mdr ve Bolayr Kolordusu Kurmay Bakan olarak Balkan Harbi'ne katlp Edirne zerine bu kolorduyla birlikte yrm, Dimetoka yresinin dmandan geri alnmasnda eylemli olarak bulunmutur. Balkan Sava'ndan sonra Sofya, Belgrat etine ateemiliterliklerini yapmak zere Sofya'da grevlendirilmi ve orada yarbayla ykseltilmitir. Dnya Sava'nn ilanndan sonra Tekirda'da yeni kurulan Ondokuzuncu Tmen Komutanlna atanmtr. Maydos ve yresi blge komutanln yaptktan sonra bu tmen ile bu blgede bulunduu srada Arburnu Kuvvetleri Komutanl'n stlenmi ve bunun sonucunda albayla ykseltilmitir. Daha sonra Anafartalar Komutan olmu ve ngilizler'in ekilmeleri zerine Onaltnc Kolordu Komutan olarak Edirne'ye ve orada bir ay kadar kaldktan sonra Diyarbakr, Bitlis, Mu yresine, ayn say ile kolordu komutan olarak gitmi ve bu cephede tugenerallie ykseltilmitir. Ynak yapan kinci Ordu iinde Bitlis ve Mu'u be gn sren savatan sonra Ruslar'dan geri alm ve bir sre sonra kinci Ordu Komutan Vekilliine ve az bir sre sonra da Hicaz Seferi Kuvvetleri'ne ordu komutan olarak atanm ise de, am'a kadar gittikten ve Sina cephesini denetledikten sonra, Medine'ye gitmesine gerek grlmediinden, ikinci Ordu Komutanl'na asil olarak atanp Diyarbakr'a dnmtr. 1917 ylnda Halep'e ynak yapan ve General Falkenhayn komutasnda bulunan gruba giren Yedinci Ordu Komutanl'na atanmtr. Bu general ile arasnda, sava hareketleri konusunda anlamazlk ktndan ve hkmet de kendisinin grn kabul etmediinden, bu ordunun komutanlndan ekilmi ve ardndan atand ikinci Ordu Komutanln da kabul

etmeyerek stanbul'a dnmtr. Bu sre iinde veliaht bulunan kiinin (Vahidettin) yannda Almanya'da Sava Genel Kararghna ve Alman bat cephesine gitmitir. Veliahdn padiah olmas zerine, padiahn szl ve srarl buyruu ile Falkenhayn'n yenik olarak brakt Nabius yresindeki Yedinci Ordu'ya yeniden gitmi ve oraya varmasndan onbe gn sonra yaplan ngiliz genel saldrsnda bu orduyu Halep'e kadar geri ektii srada Padiaha fahri yaver(onursal yaver) olmutur. Halep Savaandan sonra Yedinci ve -Adana yresinde bulunan-ikinci Ordu'dan oluan Yldrm (Ordular) Grubu Komutanl'n stlenmi ve Atekes Anlamas'ndan sonra stanbul'a dnmtr. Son zamanlarda bilindii gibi, nc Ordu Mfettilii ile Dou Anadolu'da bulunduu srada 8 Temmuz 1919'da askerlik mesleinden ekilmitir.

NGLZLER: " MLL HKMET DE B ZE MECBUR.."

ngiliz Yksek Komiseri De Robek, Londra'ya gnderdii yeni bir telgrafta, Damat Ferit'in yerine "Milli bir h kmet bile iktidara gelse, ekonomik durumun onlar da kendilerine bal klacan'' bildirdi.

"Gzel vatanmz fakirlie, memleketimizi harapla srkleyen eitli sebepler iinde en kuvvetli ve en nemlisi, ekonomimizde

bamszlktan yoksun olmamzdr." Mustafa Kemal (1923)433[440]

YIL 1950-2006 ARASI... iktidara gelen sac, solcu, laik, dinci tm hkmetler ekonomik knt nedeniyle hep Avrupa ve Amerika'ya baml oldu. "ada Dyun-u Umumye" olan IMF, Dnya Bankas ve Avrupa Birlii'nden gelecek mali yardmlara bel balayan son hkmetler, yabanclarn her isteine ve dayatmasna evet dedi.. ... ngiliz Komiser telgrafnda, iflsn eiindeki Osmanl'y anlatyor, "milli" iktidarlar" iin de, "ekonomik bamllk" deerlendirmesi yapyordu: "Beni ziyarete gelen Damat Ferit, Osmanl Devleti'nin ifls etmekte olduunu, memur maalarn bile deyecek paralar kalmadn anlatt. Osmanl Devleti'nin iflsa gitmesi nlenmelidir. Bu nedenle Mttefikler kendilerine, maalarn denmesi iin gereken 3 milyon liray bor olarak verebilirler. Dyun-u Umumiye, bu paralarn nasl harcandn kontrol eder. M ill bir hkmet iki/dara gelirse, bu m li duru m onlar da bize uymaya mecbur edecektir. Bu m li durum belki de bize, onlara n fuz et me ol anaklar n salayacaktr!!!..'' Mustafa Kemal, denetimsiz yabanc sermayenin ve ar d borlanmann Osmanl imparatorluu'nu ekonomik ve siysi adan Avrupal devletlere bal kldn ve Avrupal devletlerin bu durumu, Osmanl imparatorluu'nu paralama ve topraklarn smrge haline getirmek iin kullandn grmt. Bu yzden, kurduu Trkiye Cumhuriyeti'ni ekonomik adan kalkndrrken,
440

Kocatrk, Utkan, Prof. Dr., Atatrk'n Fikir ve Dnceleri, a.g.e., s.375.

yabanc sermayeye, kanunlarmza uygun ekilde ve bamszlmz tehdit etmeyecek biimde yer verdi, 434[441] Mustafa Kemal'in -bugn de kimi evrelerce arptlmaya allan- yabanc sermaye konusundaki gr uydu: "Tabiidir ki, hariten gelecek sermayeye, yol gstermeye, alma usulne ihtiyacmz vardr. Fakat bu, birliimize ve bamszlmza son verecek bir vesayet tarz demek olamaz."435[442]

DAMAT FERT, KEMAL PAA'YA YAL VARI YOR

Yabanc heyetlerin sk sk Mustafa Kemal'e gitmesi ve "lkenin iilerine karmayacaklar, Milli Harekete kar tarafsz olduklarn" belirtmeleri karsnda 436[443], iktidarnn kmekte olduunu iyice gren Damat Ferit yeni bir oyuna bavurdu. Mustafa Kemal'in hkmetle ilikileri koparmasndan 15 gn sonra, Paa'nn ok sevdii bir generali "arac" olarak Anadolu Hareketi'nin eflerine gndermek istedi. Artk "Anadolu isyan snmektedir" aklamalarndan vazgeen Damat Ferit'in planna gre, belirlenecek bir yerde "oldu bitti" biiminde bir grme salanacak, bu grmede "karlkl grlere sayg gsterilecek, kiilie ve erefe dokunulmayacakt." Mustafa Kemal, kendisine gelen bu istihbarat bilgisi karsnda, bir oyuna dmemek iin "Grmenin hkmetten geldiinin" belirtilmesi kouluyla, kendisiyle de telgraf banda grlebileceini bildirdi. Konya da Kuvayi M illiye'ye kat ld

DAMAT FER T'N SON " REN KAL ES" DE

441

Tolon, Ahmet Hurit, Birinci Dnya Sava Srasnda Taksim Anlamalar ve Sevr'e Giden Yol, (Doktora tezi), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara 2004, s.267. 442 Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt:4, a.g.e., s.383. 443 Trnak iindeki bu szler Mustafa Kemal'e ait. Milli Hareketin lideri bunlar Sivas'ta 25 Eyll'de aklad.-HC

DT..
birliki hkmetin Anadolu'daki kalesi Konya idi. Damat Ferit'in ve igalcilerin etkisi Konya'ya kadar uzanyor, oradan Anadolu'ya geemiyordu. Tersinden bakarsak, Kuvayi Milliye'nin etkisi de Konya'ya kadar gelip duruyordu. Damat Ferit'in Anadolu'daki "son mukavemet noktas", Heyet'i Temsiliye'ye gre "mlevves (iren, kirli) kalesi" Konya'daki vali Cemal Bey, milli gler karsnda tutunamad ve talyanlarn yardm ile trenle stanbul'a kat. Mustafa Kemal'e gre "Milletin namus ve tarihini lekeleyen, vicdansz ve aklsz"437[444] Cemal Bey, kamadan iki gn nce, en yakn arkadalarndan birine "Memurluktan m istifa edeyim, yoksa dncelerimi mi deitireyim (tebdil-i kanaat edeyim)" diye sormutu. Damat Ferit'in dostu vali, yaklaan Kuvayi Milliye korkusuyla son rpnlar iinde, "tebdil-i kanaatin (dncelerini deitirmenin) ie yaramayacan anlad ve areyi kamakta buldu.

SIRA, BRLKLERN BAININ DEVRLMESNE GELMT.. KURTULU YAKINDI!..

444

M.Kemal'in Sivas'ta yaynlad rade-i Milliye Gazetesi, 2 Ekim 1919, 8.1.

KAYNAKA
- AB Komisyonu nun lerleme Raporu, 6 Ekim 2005. - ABA Altndan Sopa, Ankara Ticaret Odas Yayn, Ankara, Kasm 2005. - ADIVAR, Halide Edip, Trk'n Atele mtihan, 11. Bask, Atlas Kitabevi, stanbul, Tarih yok. - FETNAN, A, Prof. Dr., Meden Bilgiler ve M. Kemal Atatrk'n El Yazlar, Sadeletirerek Yayna Hazrlayanlar: Prof. Dr. Ali Sevim, Prof. Dr. Azmi Ssl, Do. Dr. M. Akif Tural, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2000. - AKAY, Ouz, Benim Sofram Bu, Truva Yaynlar, stanbul, Kasm 2006. - AKINCIOLU, M.Cahit, Misk Mll: Dn Olmayan Yemin, Kendi Yayn, stanbul, Mart 2002. - ALTINAL, engl, Basnn Kamuoyu Oluturma levine rnek Olarak:Hkimiye-i Milliye Gazetesi (1920-1934), Yaynlanmam Doktora Tezi, Marmara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, stanbul, 1992. - ARIKOLU, Damar, Birinci Byk Millet Meclisi Milletvekili, Hatralarm (Milli Mcadele), Kendi Yayn, Adana, 1961. (Eser, Ekim 2000'de olu Mehmet Korkut Arkolu tarafndan babasnn adyla yeniden yaynlanmtr.) - ARF, Mehmed, Bamza Gelenler (Bir mparatorluun Dramatik Kayb) (93 Harbi'nde Dou Anadolu Cephesi...), Babali Kltr Yayncl, stanbul, Ocak 2006. - ARMSTRONG, H.C., Bozkurt, eviren: Gl aal Gven, Arba Yaynlar, stanbul, Austos 1996. - ARSLAN, Nurten, Kk Anlarda Byk Srlar (eytan geni Mondros, 13 Kasm 1918-16 Mays 1919), Biyografik Roman, Mavi Ku Yaynevi, Ankara, 2005. - ARTU, brahim, Yeniden Dou (Trk Kurtulu Sa-

va), 1 .Cilt, Kasta Yaynevi, stanbul, Kasm 2001. - AIK, Melih, "Madam Fogg", Milliyet Gazetesi, stanbul, 15 ubat 2002. - Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt:3 (1919), Kaynak Yaynlar, stanbul, Mays 2000. - Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt:4 (1919), Kaynak Yaynlar, stanbul, Kasm 2000. - Atatrk'n Btn Eserleri, Cilt: 5 (1919), Kaynak Yaynlar, stanbul, Nisan 2001. - ATAY, Falih Rfk, Atatrk'n Bana Anlattklar, Sel Yaynlar, stanbul, 1955. - ATAY, Falih Rfk, ankaya (Atatrk'n Doumundan lmne Kadar), Pozitif Yaynlar, stanbul, Temmuz 2006. - ATAY, Falih Rfk, "Bir Gece Karanlnda di, Kemalizm (Atatrk lksnn Bayraklaan Addr) Dergisi, Trkiye Kemalistler Tekilt'nn Fikir ve yayn Organ, Yl:1, Say:3, Ekim 1962. - Avrupa Birlii mi, Trkiye'nin Birlii mi?, Ankara Ticaret Odas Yayn, Ankara, Kasm 2002. AYDEMR, evket Sreyya, "Menderes'in Dram", Cumhuriyet Gazetesi, stanbul, 25 ubat 1969. - AYDEMR, evket Sreyya, Tek Adam (Mustafa Kemal), ikinci Cilt (1919-1922), 12. Basm, Remzi Kitabevi, stanbul, Mays 1993. - AYHAN, Aydn, anakkale... Ah! anakkale..., 2. Bask, ehitkale Yaynclk, zmir, Mays 2005. - AYVERD, ilhan, Misalli Byk Trke Szlk, Kubbealt Lgati, 3 Cilt, stanbul, Kasm 2005. - Basn Aklamas, T.C. Genelkurmay Bakanl Genel Sekreterlii, Ankara, Tarih: 22 Mart 2005, No: BA-01/05. - Basn Kulb Program, Hazrlayan ve Sunan: Melih Meri, Habertrk Televizyonu, stanbul, 17 Aralk 2006, saat 21.20.

- BABU, lker, Orgeneral, Genelkurmay 2. Bakan, Terr Deerlendirme Toplants, Genelkurmay Bakanl, Ankara, 19 Temmuz 2005, Sal, saat 10.30, - Bandan Sonuna Her Ynyle Kurtulu Sava, Cumhuriyet Gazetesi Yayn, stanbul, 2006. - BAYAR, Cell, Ben de Yazdm: Mill Mcadeleye Giri, 8 Cilt, Sabah Kitaplar, stanbul, 1997. - BAYUR, Yusuf Hikmet, Atatrk Hayat ve Eseri (Doumundan Samsun'a kna Kadar), 2. Bask, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 1997. - BAYZAN, Ali Rza, Misyonerin Soykrm Oyunu, 2. Bask, IQ Yaynclk, stanbul, Kasm 2006, - BERBER, Engin, Bir zmir Kbusu (Mtareke ve igal Dnemi zerine Yazlar), zmir Bykehir Belediyesi Kltr Yayn, zmir, Mart 2002. - BOTA, Petrol-i Yayn: 102, stanbul, 18 Ocak 2007. - BOZKURT, Mahmut Esat, Trk htillinde Vatan Mdafaas, Yayma Hazrlayan: Atatrk'n Btn Eserleri alma grubu, Kaynak Yaynlar, stanbul, Haziran 2006. - Ceviz Kabuu Program, Hazrlayan ve Sunan: Hulki Cevizolu, Kanaltrk Televizyonu, Ankara, 11 Kasm 2005, saat 23.00. - Ceviz Kabuu Program, Hazrlayan ve Sunan: Hulki Cevizolu, Kanaltrk Televizyonu, Ankara, 23 Aralk 2005 Cuma, Saat 22.30. - Ceviz Kabuu Program, Hazrlayan ve Sunan: Hulki Cevizolu, Kanaltrk Televizyonu, Ankara, 10 Mart 2006 Cuma, Saat 22.30. - Ceviz Kabuu Program, Hazrlayan ve Sunan: Hulki Cevizolu, Kanaltrk Televizyonu, Ankara, 7 Nisan 2006 Cuma, Saat 22.40. - Ceviz Kabuu Program, Hazrlayan ve Sunan: Hulki Cevizolu, Kanaltrk Televizyonu, Ankara, 11 Austos 2006

Curna, saat 22.30. - Ceviz Kabuu Program, Hazrlayan ve Sunan: Hulki Cevizolu, Kanaltrk Televizyonu, Ankara, 9 ubat 2007, saat 22.30. - CEVZOLU, Hulki, "Aile i (Siysi) iddet, Yenia Gazetesi, stanbul, 21 Kasm 2006. - CEVZOLU, Hulki, "Ant Trkiye'ye de Dikecekler, Yenia Gazetesi, stanbul, 31 Ekim 2006. - CEVZOLU, Hulki, "Blnmeye Hazr Trkiye stiyorlar", Yenia Gazetesi, stanbul, 30 Austos 2006. - CEVZOLU, Hulki, Btn Kaleler Zaptedllmedi, 16. Bask, Ceviz Kabuu Yaynlar, Ankara, Ekim 2005. - CEVZOLU, Hulki, "an Sesleri!..", Yenia Gazetesi, stanbul, 27 Eyll 2005. - CEVZOLU, Hulki, "Chirac Trk ocuu' kt!, Yenia Gazetesi, stanbul, 23 Kasm 2004. - CEVZOLU, Hulki, "Daha da Kayacaklar...", Yenia Gazetesi, stanbul, 23 Ocak 2007. CEVZOLU, Hulki, "Dayatmalara Boyun Eilecek mi?", Yenia Gazetesi, 29 Austos 2006. - CEVZOLU, Hulki, "Dnk ve Bugnk Ali Kemaller", Babakanlk Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu-Atatrk Aratrma Merkezi Bakanl tarafndan dzenlenen "Doumunun 125.Ylnda Ulu nder Mustafa Kemal Atatrk Uluslararas Sempozyumu'nda sunulan bildiri", TDK Salonu, Ankara, 16 Mays 2006. - CEVZOLU, Hulki, Ey Trk stikblinin Evld, 4. Bask (26.000 adet), Ceviz Kabuu Yaynlar, Ankara, Kasm 2006. - CEVZOLU, Hulki, "Genelkurmay Bakannn Yznn Srr", Yenia Gazetesi, stanbul, 12 Eyll 2006. - CEVZOLU, Hulki, "Kimyasal Silah Deposu mu Aryorlar?", Ey Trk stikblinin Evld, 4. Bask (26.000), Ceviz Kabuu Yaynlar, Ankara, Kasm 2006.

- CEVZOLU, Hulki, "Ordu Emri Doru Anlad", Yenia Gazetesi, stanbul, 20 Eyll 2005. - CEVZOLU, Hulki, "Peki, Ordu Nereye Gitti?", Yenia Gazetesi, stanbul, 13 Eyll 2005. - CEVZOLU, Hulki, "ok.. ok.. Bakanlk: APO Meclis'e Girsin!..", Yenia Gazetesi, stanbul, 25 Mart 2005. - CEVZOLU, Hulki, Trk Olmak, 4. Bask, Ceviz Kabuu Yaynlar, Ankara, Haziran 2005. - CEVZOLU, Hulki, Ya Sev Ya Sevr, Ceviz Kabuu Yaynlar, 15. Bask, Ankara, ubat 2006. - COKUN, Alev, Kuvayi Milliyenin Kuruluu (En Uzun 15 Gn, demi Direnii), Cumhuriyet Kitaplar, stanbul, Ekim 2005. - Cumhuriyeti Kuatanlar, CHP Kadn Kollar Yayn, Ankara (Basld Yer: Mart Matbaaclk Sanatlar Ltd. ti., stanbul), Ekim 2005. - EVK, Zeki, Yrd. Do. Dr., Mill Mcadele'de "Mdafaa-i Hukuk'tan Halk Frkas'na" Gei (1918/1923), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2002. - LAAN, Emin, "imdi Sz Abdllatif ener'der, Hrriyet Gazetesi, stanbul, 13 Aralk 2006. - LAAN, Emin, "Tayyip Bey'in Demir Alar Taknts", Hrriyet Gazetesi, stanbul, 24 Mart 2004. - DEMR, Hasan, "Hristiyan Rektr", Yenia Gazetesi, 28 Eyll 2006. - DKBA, Ylmaz, Gnll Devirmeler, Toplumsal Dnm Yaynlar, stanbul, Eyll 2002. - DLEK, Zeki, 10 Kasmlarda Atatrk' Anmak ve Anlamak, 2. Bask, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2005. - DNAMO, Hasan izzettin, Kutsal isyan (Milli Kurtulu Savann Gerek Hikyesi), 5 Cilt, Tekin Yaynevi, stanbul, 2000.

- DOAN, Yaln, "Halkn fkesi Erdoan'a Soruldu", Hrriyet Gazetesi, stanbul, 5 Eyll 2006. - DURA, Cihan, Prof. Dr, Smrgeleen Trkiye, kinci Basm, Ikrl Yaynlar, stanbul, Ekim 2004. - Dnden Bugne Kapitlasyonlar, Vatanseverin I Ankara Ticaret Odas Yayn, Ankara, ubat 2004. - DZEL, Nee, "Pazartesi Konumalar" Radikal Gazetesi, stanbul, 25 Eyll 2006. - ERGN, Sedat, "Derhal zr Dileyin", Hrriyet Gazetesi, stanbul, 06 Temmuz 2003. - ERKAN, Celal, Komutan Atatrk, 4. Bask, Trkiye i Bankas Kltr Yaynlar, Ankara, Mays 2006. - ESK, Mustafa, Yrd.Do.Dr., smail Habib Sevk'n Aksz'deki Yazlar (1921/1922) Makaleler-Fkralar, Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 1998. - EVCOLU, Kemal, Byk Ortadou Projesi (Alfa, Kaos, Omega, Tapnak), Umay Yaynlar, zmir, 2005. - EVSLE, Mehmet, Do. Dr., Atatrk'n Sylev ve Demelerinin Konular indeksi, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 1999. - EYCL, Ahmet, Do. Dr., "Mara Savunmas", Atatrk Aratrma Merkezi Dergisi, Cilt XXI, Ankara, Mart 2005, Say:61. - GEREDE, Hsrev, 20. Asr Mecmuas, C.3, Say 66, stanbul, 1953. - GRGL, ismet, Dr., Atatrk'n Anlar, Bilgi Yaynevi, Ankara, Ekim 1997. - GNDOAN, Eren, Yayna Hazrlayan, Karen Fogg Dosyas, Gndoan Yaynlar, Ankara, Mays 2002. - GNER, Zeki; Kabata, Orhan; Mill Mcadele Dnemi Beynnameleri ve Basn, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Trk Tarih Kurumu Yaynlar, Say:38, Ankara, 1990.

- GRCANLI, Zeynep, "Ruhban Okulu ve lana Srada", Star Gazetesi, stanbul, 20 Mays 2004. - GRER, Turgut, Derleyen, Atatrk'n Yaveri Cevat Abbas Grer (Cepheden Meclise Byk nder le 24 Yl), Cumhuriyet Gazetesi Yayn, stanbul, Ekim 2006. - NALCIK, Halil, Prof. Dr., Popler Bilim Dergisi'nin 1. dl Treni'nde Verdii Konferans, TOBB-ET Konferans Salonu, 21 Ocak 2007 Pazar, Saat 16.40. - NN, smet, Defterler (1919-1973), 1. Cilt, Hazrlayan: Ahmet Demirel, Yap Kredi Yaynlar-1568, stanbul, Aralk 2001. - skele Sancak Program, Hazrlayan ve Sunan: Mustafa Karaaliolu, Kanal 7 Televizyonu, stanbul, 26 Ocak 2007, Saat: 22.00. - JAESCHKE, Gotthard, Kurtulu Sava le lgili ngiliz Belgeleri, eviri: Cemal Kprl, Trk Tarih Kurumu Yayn, Ankara, 1971. - JOHNSTONE, Diana, Ahmaklarn Seferi (Yugoslavya, NATO ve Batnn Aldatmacalar), evirenler: Emre Ergven, Ergin Bulut, Balam Yaynlar, stanbul, Haziran 2004. - KANSU, Mazhar Mfit, Erzurum'dan lmne Kadar Atatrk'le Beraber, 1. ve 2. Cilt, 4. Bask, Trk Tarih Kurumu Yaynlar, Ankara, 1997. t - KARABEKR, Kzm, istiklal Harbimiz, Trkiye Yaynevi, stanbul, 1960. - KARADUMAN, Fethi, Atatrk Devrimi (Osmanl mparatorluumdan ada Trkiye Cumhuriyeti'ne), Gnizi Yaynclk, stanbul, Ekim 2006. - KAYNAK, Mahir, Prof. Dr., Ceviz Kabuu Program'ndaki aklamalar, Kanaltrk Televizyonu, Ankara, 10 Mart 2006, saat 22.30. - KILI, Altemur, "Kartal Kanadna Mektup", Yenia Gazetesi, stanbul, 9 Austos 2006.

- KOCATRK, Utkan, Prof. Dr., Atatrk izgisinde Gemiten Gelecee (Atatrk ve Yakn Tarihimize ilikin Grmeler, Aratrmalar, Belgeler), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2005. - KOCATURK, Utkan, Prof. Dr., Atatrk'n Fikir ve Dnceleri, Geniletilmi 2. Basm, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2005. - KOCATURK, Utkan, Prof. Dr., Atatrk ve Trkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi (1918-1938), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2000. - KOCATURK, Utkan, Prof. Dr., Doumundan lmne Kadar Kaynakal Atatrk Gnl, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 1999. KOLOLU, Orhan, Dr., Trk Basn (Kuvayi Milliye'den Gnmze), Kltr Bakanl Yaynlar,, No: 1563, Ankara, 1993. - Kur'an' Kerim ve Aklamal Meali, Trkiye Diyanet Vakf Yayn, Ankara, 1993. - MANSALI, Erol, Prof. Dr., Ulusal Politika Notlar, Truva Yaynlar, stanbul, Ocak 2007. - MENG, Gngr, "Siyasetin Cilvesi {"Anket ve Lider balkl makalenin ait bal), Vatan Gazetesi, stanbul, 23 Kasm 2006. - MERAY, Seha L.; OLCAY, Osman, Osmanl mparatorluu'nun k Belgeleri (Mondros Brakmas, Sevr Andlamas, lgili Belgeler), A..S.B.F. Yaynlar, No: 409, Ankara,1977. - MERDANOLU, Hsn, Ulusal Kurtulu Sreci ve Kuvayi Milliye, mit Yaynclk, Ankara, 2006. - MORAL, Nail, Mtarekede zmir, zmir Bykehir Belediyesi Kltr Yayn, zmir, Aralk 2002.

- Nutuk (Kemal Atatrk) (1919-1927), Bugnk Dille Hazrlayan: Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2000. - Nutuk (Kemal Atatrk), Hazrlayan: Kemal Bek, Bordo-Siyah Yaynlar, stanbul, 2006. - Nutuk, Cilt I (1919-1920), Trk Devrim Tarihi Enstits(TDT) Yayn, stanbul, 1961. - Nutuk, Cilt II (1920-1927), Trk Devrim Tarihi Enstits(TDT) Yayn, stanbul, 1961. - Nutuk, Cilt III (Vesikalar), Trk Devrim Tarihi Enstits(TDT) Yayn, stanbul, 1967. - Nutuk (Sylev) (Gazi Mustafa Kemal Atatrk), Gnmz Diline evirip Basma Hazrlayan: Ord. Prof. Dr. Hfz Veldet Velidedeolu, Atatrk Dnce Demei(ADD) Yayn, 125. Doum Yl Ansna, Ankara, 2006. - OCAKTAN, Mehmet, "zkk, Statkocular in Zararl Bir Paayd...", Yeni afak Gazetesi, 29 Austos 2006. - OKAN, Cneyd, Dnemin Mizah Dergilerinde Milli Mcadele Karikatrleri (1919-1922), T.C. Kltr ve Turizm Bakanl Yaynlar, Ankara, 2004. - ORAL, Mustafa, Yrd. Do. Dr., "Veliaht Abdlmeclt'in Ankara'ya Davet Edilmesi Meselesi', Atatrk Aratrma Merkezi Dergisi, Cilt: XXI, Ankara, Mart 2005, Say: 61. - Osmanl Belgelerinde Ermeni-ngiliz likileri (18961922), T.C. Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl, Yayn Nu: 76, Ankara, 2006. - NAL, Sami, Hsrev Gerede'nin Anlar (Kurtulu Sava, Atatrk ve Devrimler) (19 Mays 1919 -10 Kasm 1938), Literatr Yaynlan, ikinci Basm, stanbul, Kasm 2002. - NDER, Mehmet, Atatrk'n Yurt Gezileri, Trkiye i Bankas Yaynlar, Ankara, Haziran 1998. - ZAKMAN, Turgut, u lgn Trkler, 49. Basm, Bilgi Yaynevi, Ankara, Austos 2005. - ZAKMAN, Turgut, Vahidettin, M. Kemal ve Milli Mca-

dele (yalanlar, yanllar, yutturmacalar), Bilgi Yaynevi, Ankara, Eyll 1997. - ZELK, smail, Prof. Dr., Mill Mcadele'de Anadolu Basnnda Gney Cephesi (Adana, ntep, Mara, Urfa) 19191921, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2005. - ZELK, smail, Prof. Dr., Mill Mcadele'de Gney Cephesi: Urfa (30 Ekim 1918 -11 Temmuz 1920), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2003. - ZDEMR, Zekeriya, Mill Mcadele Yllarnda Balkesir Cepheleri, Kendi Yayn, Ankara, Austos 2001. 2000. - ZKAN, Tuncay, MT'in Gizli Tarihi, 18. Basm, Alfa Yaynlar, stanbul, Mart 2005. - 2KAYA, Ycel, Prof. Dr., Milli Mcadele'de Atatrk ve Basn (1919-1921), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 1989. - ZKK, Erturul, " Gzel Bayrak ve Milli Mar", Hrriyet Gazetesi, 8 Mart 2005. - ZTOPRAK, izzet, Dr., Kurtulu Sava'nda Trk Basn (Mays 1919-Temmuz 1921) (Trkiye ile ilgili d haberler ve bunlarn i basndaki tepkileri), Trkiye i Bankas Kltr Yaynlar, Ankara, 1981. - ZTOPRAK, izzet, Yrd. Do. Dr., Trk ve Bat Kamuoyunda Milli Mcadele, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Trk Tarih Kurumu Yaynlar, XVI. Dizi, Sa.58, Ankara, 1989. - ZTRK, brahim Sadi, 1'inci T.B.M.M.'nin Gizli Oturumlarnda Atatrk'n Konumalar, (Bugnk Trke ile) (24.4.1920-25.2.1922), ATO Yayn, Ankara, 2004. - ZTRK, brahim Sadi, Ulusal Kurtulu Mcadelesine Kar Ayaklananlar, Ba kaldranlar, ATO Yayn, Ankara, Kasm 2005. ZEL, Mehmet, Trk Ordusu, ATO Yayn, Ankara,

- SARHAN, Zeki, Kurtulu Sava Kadnlar, Cumhuriyet Kadnlar Dernei Yaynlar, Yayn No:11, Ankara, ubat 2006. - SELUK, ilhan, Yzba Selahattin'in Roman(2), 12. Bask, Cumhuriyet Kitaplar, stanbul, Aralk 2005. - SELEK, Sabahattin, Anadolu htilali, I. Cilt, 11. Bask, Kasta Yaynlar, stanbul, Ocak 2004. - SELV, Haluk, Yrd. Do.Dr., Mill Mcadele'de Erzurum (1918-1923), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2000. - SOYAK, Hasan Rza, Atatrk'ten Hatralar, 3. Bask, Yap Kredi Yaynlar-2131, Tarih:23, stanbul, Ocak 2006. - Sylev, (Gazi M. Kemal Atatrk), Ksaltarak Basma Hazrlayan: Ord. Prof. Dr. Hfz Veldet Velidedeolu, ada Yaynlan, stanbul, Mays 1978. - Sylev, (Gazi M. Kemal Atatrk), (Nutuk-Belgeler), 7. Bas, Cilt 3, Trkeletirip Basma Hazrlayan: Ord. Prof. Dr. Hfz Veldet Velidedeolu, ada Yaynlar, stanbul, ubat 1999. - AMSUTDNOV, A.M., Mondros'tan Lozan'a Trkiye Ulusal Kurtulu Sava Tarihi (1918-1923), Rusa Aslndan eviren: Ataol Behramolu, Doan Kitaplk A.., stanbul, Mays 1999. - MR, Bill N., Dr., Atatrk Dnemi (incelemeler), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2006. - TOLON, Ahmet Hurit, Birinci Dnya Sava Srasnda Taksim Anlamalar ve Sevr'e Giden Yol, (Doktora tezi), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2004. - TURAN, Rahmi, "Ku Yumurtalar", Gzc Gazetesi, stanbul, 28 ubat 2005. - TURAN, erafettin, Prof. Dr., smet nn (Yaam, Dnemi ve Kiilii), ikinci Basm, Bilgi Yaynevi, Ankara, Nisan 2003.

- TURGUT, Hulusi, Derleyen, Atatrk'n Srda Kl Ali'nin Anlan, i Bankas Kltr Yaynlar, stanbul, Ocak 2005. - TRKMEN, Zekeriya, Dr., Yeni Devletin afanda Mustafa Kemal (Ekim 1918-Ocak 1920), Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Aratrma Merkezi Yayn, Ankara, 2002. - Trke Szlk, 10. Bask, Trk Dil Kurumu, Ankara, 2005. - TRKER, Mehmet, "hanet emberi!..", Gzc Gazetesi, stanbul, 31 Mart 2006. - Trkiye Byk Millet Meclisi Genel Kurul Tutana, 19. Dnem 4. Yasama Yl, 83. Birleim, 8 Mart 1995 aramba. - Trkiye'de Yunan Vaheti, Franszca'dan eviren: Ekinci, Necdet, Yrd. Do. Dr., Yeniden Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Yaynlar, Antalya, Haziran 2006. - ULAGAY, Osman, Amerikan Basnnda Trk Kurtulu Sava, zel Yayn, stanbul, Mart 1974. - ULUENGN, Hadi, "Softa Ulusalclk, Hrriyet Gazetesi, 29 Temmuz 2006. - USTA, Sadk, Emperyalist Yalan Ermeni Soykrm, Digital Kltr Yaynlar, stanbul, Eyll 2005. - www.haberturk.com/news/220741.html, Haber Girii: 16 Mart 2006, Saat: 08.32. - www.hurriyet.com.tr/gundem/4600457.asp7gids71, 17 Haziran 2006. - www.mit.gov.tr/basin32.html, 5 Ocak 2007. www.tsk.mil.tr/bashalk/konusma_mesaj/2007/konusma_washingt on.htm, 14 ubat 2007. - YALIN, E.Semih, Prof. Dr Koca, Salim, Prof. Dr., Mustafa Kemal Paa'nn Anadolu'ya Geii, Berikan Yaynevi, Ankara, 2005. YAMAN, Mehmet, lkemizi evreleyen Tehlikeler,

Kendi Yayn, Konya, 2005. - YAZIR, Elmall Muhammed Hamdi, Kur'an' Kerim ve Yce Meali, Sadeletiren: Sabri Ylmaz, enyldz Yaynevi, stanbul, 1997. - YILMAZ, Mehmet Y., "Babakanlk Azna Geleni Syleme Yeri Deildir!", Hrriyet Gazetesi, stanbul, 5 Eyll 2006. - YILMAZ, Murat, Dr., "Normal Bir Adam Bunlar Sylemez!", Zaman Gazetesi, stanbul, 28 Eyll 2006. - YILMAZ, nder, "Gl, Sresini Uzatt eki G'ten Yaknd", Milliyet Gazetesi, stanbul, 24 Ocak 2007.

DNEMN G AZETEL ER:

- Alemdar Gazetesi, stanbul, 18 Mays 1335(1919). - Hdist Gazetesi, Sene, No:139, stanbul, 19 Mays 1335(1919). - kdam Gazetesi, stanbul, 17 Mays 1335(1919). - rade-i Milliye Gazetesi, Sivas, Pazar: 18 Zilhicce 1337 ve 14 Eyll Sene 1335 (14 Eylfl919), Numara:! (4 Eyll Sivas Kongresi'nin 83. yldnmnde -2002- Sivas Valilii tarafndan yaplan Trke Bask) - Irade-i Milliye Gazetesi, Sivas, 17 Zilhicce 1337 ve 17 Eyll 1335(1919), Numara: 2. (Sivas Kongresi'nin 83. yldnmnde -2002- Sivas Valilii tarafndan yaplan Trke Bask.) - rade-i Milliye Gazetesi, Sivas, 2 Terini Evvel 1335 (2 Ekim 1919), Numara: 5. (4 Eyll Sivas Kongresi'nin 83. yldnmnde -2002-Sivas Valilii tarafndan yaplan Trke Bask) - stiklal Harbi Gazetesi, Hazrlayan: mer Sami Coar, Yeni stanbul Yaynlar, stanbul, 1975. - Vakit Gazetesi, stanbul, 17 Mays 1335(1919). - Vakit Gazetesi, stanbul, 20 Mays 1335(1919).

BUGNN G AZETELER:
- Akam Gazetesi, stanbul, 17 Eyll 2005. - Anadolu'da Vakit Gazetesi, stanbul, 6 Aralk 2006. - Cumhuriyet Gazetesi, stanbul, 27 Kasm 2004. - Cumhuriyet Gazetesi, stanbul, 7 Mart 2006. - Cumhuriyet Gazetesi, stanbul, 5 Eyll 2006. Cumhuriyet Gazetesi, stanbul, 30 Kasm 2006. - Cumhuriyet Gazetesi, stanbul, 5 Ocak 2007. - Cumhuriyet Gazetesi, stanbul, 15 ubat 2007. - DB Tercman Gazetesi, stanbul, 30 Haziran 2004. - Gzc Gazetesi, stanbul, 31 Mart 2006. - Gzc Gazetesi, stanbul, 15 ubat 2007. - Gne Gazetesi, stanbul, 9 Mart 2004. - Gne Gazetesi, stanbul, 30 Mart 2006. - Gne Gazetesi, stanbul, 31 Mart 2006. - HO Tercman Gazetesi, stanbul, 22 Eyll 2006. - Hrriyet Gazetesi, stanbul, 26 Mart 2003. - Hrriyet Gazetesi, stanbul, 2 Ekim 2004. - Hrriyet Gazetesi, stanbul, 9 ubat 2005. - Hrriyet Gazetesi, stanbul, 29 Eyll 2005. - Hrriyet Gazetesi, stanbul, 23 Kasm 2005. - Hrriyet Gazetesi, stanbul, 30 Mart 2006. - Hrriyet Gazetesi, stanbul, 29 Temmuz 2006. - Hrriyet Gazetesi, stanbul, 5 Eyll 2006. - Hrriyet Gazetesi, stanbul, 5 Kasm 2006. - Hrriyet Gazetesi, stanbul, 6 Aralk 2006. - Hrriyet Gazetesi, stanbul, 14 Ocak 2007.

- Hrriyet Gazetesi, stanbul, 15 ubat 2007. - Milliyet Gazetesi, stanbul, 28 ubat 2002. - Milliyet Gazetesi, stanbul, 30 Haziran 2004. - Milliyet Gazetesi, stanbul, 2 Mays 2005. - Milliyet Gazetesi, stanbul, 26 Ekim 2005. - Milliyet Gazetesi, stanbul, 24 Kasm 2005. Milliyet Gazetesi, stanbul, 7 Mart 2006. - Milliyet Gazetesi, stanbul, 6 Ekim 2006. - Milliyet Gazetesi, stanbul, 5 Ocak 2007. - Sabah Gazetesi, stanbul, 6 Ekim 2006. - Sabah Gazetesi, stanbul, 28 Aralk 2006. - Sabah Gazetesi, stanbul, 15 ubat 2007. - Star Gazetesi, stanbul, 23 Mart 2005. - Takvim Gazetesi, stanbul, 30 Ekim 2006. - Vakit Gazetesi, stanbul, 28 Eyll 2006. - Vatan Gazetesi, stanbul, 26 Eyll 2003. - Vatan Gazetesi, stanbul, 30 Haziran 2004. - Vatan Gazetesi, stanbul, 28 Eyll 2006. - Vatan Gazetesi, stanbul, 19 Ekim 2006. - Vatan Gazetesi, stanbul, 19 Kasm 2006. - Vatan Gazetesi, stanbul, 14 Aralk 2006. - Vatan Gazetesi, stanbul, 28 Ocak 2007. - Yenia Gazetesi, stanbul, 30 Haziran 2004. - Yenia Gazetesi, stanbul, 19 Austos 2004. - Yenia Gazetesi, stanbul, 3 Aralk 2004. - Yenia Gazetesi, stanbul, 25 ubat 2005. - Yenia Gazetesi, stanbul, 11 Temmuz 2005. - Yenia Gazetesi, stanbul, 8 Kasm 2005.

- Yenia Gazetesi, stanbul, 14 Kasm 2005. - Yenia Gazetesi, stanbul, 7 Mart 2006. - Yenia Gazetesi, stanbul, 30 Mart 2006. - Yenia Gazetesi, stanbul, 20 Kasm 2006. - Yenia Gazetesi, stanbul, 30 Kasm 2006. - Yenia Gazetesi, stanbul, 14 Ocak 2007. - Yenia Gazetesi, stanbul, 15 ubat 2007. - Yenia Gazetesi, stanbul, 16 Ocak 2007. - Yeni afak Gazetesi, stanbul, 28 Eyll 2006.