Alternatif Tp Yntemleri

insan yaynlar : 415 klavuz kitaplar dizisi : 9 birinci bask: istanbul, mays 2004 isbn 975-574-400-2

alternatif tp yntemleri hakan yalman

idzen insan kapak dzeni rdvan kuyumcu bask-cilt kurti matbaas

www.kurtismatbaa.com

insan yaynlar keresteciler sitesi, mehmet akif cad. kestane sok. no: 1 merter/istanbul tel: 0212. 642 74 84 faks: 0212. 554 62 07 www.insanyayinlari.com.tr insan@insanyayinlari.com.tr 2

Alternatif Tp Yntemleri
Hakan Yalman

HAKAN YALMAN
1965 ylnda Sivas'ta dodu. 1979 ylnda Deniz Lisesi rencisi olarak Deniz Kuvvetleri'ne katld. Deniz Lisesi'ni birincilikle bitirdikten sonra 1983 ylnda Deniz Harp Okulu Elektrik-Elektronik blmne balad. 1987 ylnda buradan ve Deniz Kuvvetlerinden ayrlmak zorunda kald. Cerrahpaa Tp Fakltesinden1994'te mezun olduktan sonra ksa bir sre Samsun'un Ladik ilesinde salk oca tabiplii yapt. Ardndan 1995-1999 yllar arasnda stanbul ili Etfal ve Haseki eitim ve aratma hastanelerinde aile hekimlii dalnda ihtisasn tamamlad. Halen Baclar Aile Poliklinii'nde hekim ve mesul mdr olarak grev yapmaktadr. Hakan Yalman ayrca Risale-i Nur Enstits'nde aratrma grevlisi olarak almalarna devam etmekte, Kpr dergisi yayn kurulunda yer almaktadr. Yazarn, Yeni Asya gazetesinde pazartesi gnleri 34. Pencere, cuma gnleri Mana-i Harfi isimli kelerde haftalk makaleleri yaynlanmaktadr. Kpr dergisinde ok sayda makalesi yaynlanm olan yazarn, Risale-i Nur Enstits yaynlarndan olan Kuantum Dilinde Kainatn Hecesi (Tahavvlat- Zerrat erhi) isimli bir kitab bulunmaktadr.

NDEKLER
I. BLM TIP VE ALTERNATFLERNN TARH GELM LK ADA TIP Dou Medeniyetleri ve Tp 1- Msr ve Mezopotamyada Tp 2- inde Tp 3- Hindistanda Tp ANTK A BATI MEDENYET VE TIP ORTA ADA TIP slm Dnyasnda Tp Bat Dnyasnda Tp Orta a Bat Dnyasnda, Rnesansta ve Yeni ada Tp Osmanllarda Tp YAKIN ADA TIP II. BLM ALTERNATF TIP METOTLARI AKUPUNKTUR UYGULAMALI KNESYOLOJ BYOFEEDBACK ETM HCRE TERAPS AYURVEDA AROMATERAP BYOLOJK D HEKML VCUDUN ALITIRILMASI ELASYON TERAPS KROPRAKTK KOLON TERAPS KRANYOSAKRAL TERAP DETOKSFKASYON TERAPS DYET ENERJ TIBBI

7 9 9 9 11 15 18 24 24 25 26 27 28

33 33 35 36 38 40 44 47 49 51 52 55 56 57 57 58

EVRESEL TIP ENZM TERAPS ORU EK ZLER LE TEDAV YNLENDRLM HAYAL BTKSEL TIP HOMEOPAT HDROTERAP HPERTERM HPNOTERAP ZSU TERAPS IIK TERAPS MANYETK ALAN TERAPS MEDTASYON ZHN/BEDEN TIBBI NATUROPATK TIP NRAL TERAP NRO-LNGUSTK PROGRAMNG (NLP) NUTRSYONEL SUPLEMENTASYON (BESLENME DESTE) ORTOMOLEKLER TIP OSTEOPAT OKSJEN TERAPS QGONG REKONSTRKTF TERAP SES TERAPS GELENEKSEL N TIBBI VETERNER HEKMLK YOGA TIBB-I NEBEV III. BLM TIBBIN VE ALTERNATF TIBBIN GELECE BBLYOGRAFYA

60 61 63 65 65 67 67 69 70 72 73 74 76 77 79 81 83 85 88 88 90 91 93 95 95 97 99 99 101

105 119

1. BLM

TIP VE ALTERNATFLERNN TARH GELM

nsanlk tarihinin ilk dnemlerinde tbbn geliimi, bilimin geliimi ile paralellik arzetmi hatta ou zaman birlikte olmutur. zellikle astronomi, matematik, felsefe ve tp ortak bir geliim sreci izlemi; bilimle ilgilenenler bu konularn tmn ieren bir donanma sahip olduundan bu farkl bilimsel alanlar birbirinden oka etkilenmitir. Bu yakn etkileim dnemlerinde gelitirilen herhangi bir tbb metot varln dier alanlarndaki bilgi birikiminden, bunlarn nasl algland ve nasl deerlendirildiinden, varlk lemine ynelik felsef yaklamlardan otomatik olarak etkilenmitir. Gnmz iin de geerli olmakla birlikte, daha eski alarda bilim tarihi ve tp tarihi arasnda belirgin bir paralellik gzlenmektedir. Bu alarda tbbn geliimini kategorize ederken bilimin geliimi ile ayn ablonlar kullanmak bu adan doru bir yaklam olacaktr. alar boyunca, tbbn geliiminde etkili olan topluluk7

lar o an kltr ve medeniyetinin olumasnda n plnda yer alan topluluklar olmutur. Alternatif tbbn tam anlamyla anlalabilmesi iin konvansiyonel, ortodoks tp ya da modern tp olarak isimlendirilen ana gvdenin tarih geliimini ve alternatiflerin bu geliimin hangi noktasnda ayrlp farkl bir dal oluturduunu ortaya koymamz gerekecektir. Bu anlamda, ilk ada Msr, Mezopotamya, Hint, in ve Antik Yunan medeniyetleri n plna kmakta, Orta ada ise Hristiyan ve slm dnyas erevesinde ekillenmi medeniyetler insanln geliim seyrine yn vermektedir.

LK ADA TIP

Dou Medeniyetleri ve Tp

1- Msr ve Mezopotamyada Tp Msr ve Mezopotamya medeniyetlerinin balangc M.. 3000 yllarna kadar gtrlmektedir.Btn bilimsel gelimelerde olduu gibi tpta da ihtiyalar ve zaruretler, araya ve ilgili alandaki gelimelere zemin oluturmutur. Ancak salk problemleri ve bunlara zm bulma aray kadar insann zn ekillendiren dnce ve buna bal olarak merak ve dorunun aray da ilmin hocas olmutur. Bu dnemde matematik, astronomi ve tp gibi konularda yaplan almalar zellikle pratik ihtiyalardan kaynaklanm ancak zaman zaman sadece teorik amalara ynelik almalar da gzlenmitir. Yine bu dnemde varln alglannda nemli bir yer tutan by ve sihir bilimsel alandaki gelimelerde ve ortaya konan yaklamlarda da etkili olmutur. Mezopotamyada tp almalar cerrahnin balang giriimleri ile bir yandan anatomi ve fizyoloji gibi temel tbb bilimlerin ilk ekirdekleri
9

bilim zeminine atlm ve buna baz teorik gelimeler elik etmitir. zellikle o dnemler iin biraz daha gizemli bir zellik arz eden tp Mezopotamyada by, sihir, kehanet ve falclk gibi biraz daha esrarengiz zellikler barndran pratiklerle birlikte gelimitir. Bu nedenle tp daha ok din adamlarnn elinde gelien bir uygulama olmu ve ayr hekim grubu olumutur. Bir grup, hastaln tehisi ve seyri konusunda kendini gelitirmiti. kinci grubu daha ok bycler ve frkler tekil etmekteydi. A-zu ya da A-su eklinde adlandrlan nc grup daha ok bugnk modern tbbn ilevini stlenir konumdayd ve bu kelime sular tanyan kimse anlamna geliyordu. Msr ve Mezopotamyada su yalnzca gnlk hayatta kullanlan bir unsur olarak alglanmam ayn zamanda varl anlamlandrmann altyapsnda nemli bir yeri olan ve dnce boyutunu etkileyen bir anlam stlenmitir. Mezopotamyada su etrafnda ekillenmi varlk kurgusuna gre tatl suyun ad Apsu idi ve erkek unsuru temsil etmekteydi, tuzlu suyun ad Tiamat idi ve dii unsuru temsil etmekteydi. O dnemdeki inana gre erkek ve dii bu iki unsurun birleip kaynamas sonucu Mummu domutu ve bu da sis ve bulutlar sembolize etmekteydi. Dnyadaki btn hayat ekillerinin bu unsurdan mey10

dana geldiklerine inanlmaktayd. Varln alt yapsn tekil ettiine inanlan bir tr kaos fikri o dnemde de vard ve bunun tanmlanan sulardan oluan ilkel svlarda var olduu dnlyordu. Smerlilere kadar uzanan bir efsaneye gre ilkel okyanus bir tanra idi ve Mummu diye adlandrlmaktayd, evreni de bu tanra dourmutu. Bir Akad efsanesine gre ise, balangta her taraf su iken Marduk adl tanr suyun zerine bir hasr sererek bunun zerine toprak yaym, ardndan rmaklar ve dalar oluturmu ve bylece dnya meydana gelmiti. Msrllarda kinatn aslnn su olduuna ve gklerin de su ile kapl olduuna inanlyordu. Mezopotamyallar yeryzn su zerinde yzen bir disk eklinde tasavvur ediyorlard. Bu topluluun oluturduu medeniyette suyun byk nemi vard, hayatn meneinin su olduuna inanlyordu ve vcut svlarna byk nem atfediliyordu. Bu anlamda ve salkla ilgili yaklamda genel varlk anlaynn etkisi ile n plna km olan suyu hekimlerin tanmas byk nem kazanyordu.

2- inde Tp inde oluan medeniyet tarihin ok eski dnemlerine uzanan, kkl, zaman iinde, tarih zemininde kkleri derinlere uzanan bir medeniyettir.
11

yle ki, insann ilk atalarndan olduu dnlen Pekin nsan olarak adlandrlan fosiller M.. 350.000 yllarna kadar geri gitmektedir. Bu medeniyetin varlk algs daha btncl ve batnn analize dayal bilimsel yntemlerinden daha farkldr. Teoriler gzlem ve deneyden ok sezgilere dayal ekilde ortaya km ve yaklamlar analiz eklinde deil de btn kuatr tarzda olumutur. Bu durum tpta da gzlenmi ve bedene ynelik izahlar embriyon dneminden itibaren bedenin btn safhalarn iine almaya alan bir yaklam ortaya konmutur. in dncesini belirleyen en nemli ekoller: Konfiysler, Taocular, Mohistler, Mantklar, Legalistler (Yasalclar) ve Yin-Yang ekol eklinde sralanabilir. Konfysler Kung Fu Tzunun (M.. 552-479) retilerini izleyen ekoln addr. Konfys bu ismin Ltince yazlp telffuz edilmesiyle olumutur. Bu hem bir felsef sistem, hem varlk ve sosyal olaylara bak tarzdr ve daha sonraki dnemde gelen pek ok topluluu etkilemitir. Daha sonra ortaya kan ve Konfys retiden de etkilenmi olan Taocular da inde toplumsal yaant zeride nemli etkileri olan bir ekol olmutur. Bu ekoln kurucular olarak Lao Tzu (M.. 6.-5. yy) ve Chuang Tzu (M.. 4.-3. yy) bildirilmektedir. Tao kelime anlam olarak yol, kinatn dzeni eklinde tercme
12

edilebilir. Ancak bir kavram olarak ele alndnda, maddenin asl gerekliine ve balangcna iaret eden isimsizlik hlinin bir ifadesidir. Hibir ey olunan noktada her eyin aslnn ve gerek eklinin ortaya kt duruma iaret eder. Sanki slm terminolojisi iindeki melekt kavramna yakn bir anlam tamaktadr. Tao, iyininktnn, dorunun-yanln, hayatn ve dorunun tesindedir. in felsefesini oluturan retilerin en nemli noktas btn varlk leminin, canl ve canszlarn, her trl deiimin bir harmoni ve btnlk iinde ele alnmasdr. Bu felsefeye gre insan kinatn ve tabiatn bir parasdr. Yani bir btn iinde yer almakta ve o btn iinde bir anlam ifade etmektedir. Konfiys, Tao ve in felsefesinin dier retilerinde asl hedef tm varl birlikte grp ele alabilmek ve bu birliktelii aklayabilmektir. Teknik bulular varln mahiyetini aratrmay gerektirmemekte yalnzca insan hayatn dzenlemeye yaramaktadr. Kimya biliminde batnn onyedinci yzylda ulat dzeyi in hemen hemen bir asr nce yakalam ve batllardan ok nce distilasyon tekniini uygulamlardr. Bu sayede baz mineraller hekimlikte kullanlm ve birbirinden ayrlan element ve mineraller inlileri lmszlk
13

iksirini aramaya sevk etmi, bu almalar srasnda barutu bulmulardr. inde bilimsel almalar temel felsef gr ve varlk algs ile yakndan ilikili olarak gelimi, bu ilikinin fizikte daha belirgin olmakla birlikte tpta da etkileri gzlenmitir. Tsou Yen M.. 305-240 yllarnda yaam bir in filozofudur. Yenin retisine gre btn tabiat olaylar ve kinattaki olaylarn tamam Yin ve Yang isimli iki ilkenin etkileimi ile ortaya kmaktadr. Dii prensip Yin ile ifade edilmekte, eril yani erkeklii temsil eden prensip Yang ile ifade edilmektedir. Yinin tarafnda kalan zellikler karanlk, souk, ya ve tekliktir. Bu zellikler ayn zamanda negatif, pasif, gevek ve ykc olmay ierir. Yangn tarafnda ise aydnlk, scak, kuru ve ift olmak yer alr. Bunlar da pozitif, aktif, gl ve yapc olmak zelliklerini ier. Varlk ve hayat bu iki prensip arasndaki dengeyle srp gitmektedir. Deiimler bunlardan birinin artmas ve buna karlk dierinin eksilmesi eklinde ilemektedir. Bu durumda deime dngsel yani dalga hareketi eklinde olacak yani dorusal ekilde tek ynde deiiklik deil, dairesel ekilde ve osilasyon tarznda deiiklikler olacaktr. Bu hlin kuantum fiziinin son dnemlerde gittike nem kazanan ve pek ok alanda etkilerini hissettirmeye balayan verileri ile uygunluu
14

dikkatleri ekmektedir. Tarih boyunca pek ok dnrn ortaya koyduuna benzer tarzda Tsou Yenin retisinde de kabul edilen be temel eleman vardr. Bunlar: toprak, ate, metal, su ve tahtadr. Sosyal olaylarda ve tabiatta olaylar iki prensip ve be elemann birbirlerine dnmleri ile gerekleir. Bunlar arasndaki denge ya da Yin ve Yangn dengede olmas fert, tabiat ve toplum iin huzur ve mutluluk anlamna gelmektedir. Ancak gelime ve deime olabilmesi iin denge bozulur ve bu unsurlar arasnda birbirine dnm yaanr.

3- Hindistanda Tp Hint kltr ve medeniyeti de ok eskilere dayanmaktadr. Bu medeniyet M..2000lerde bugn Pakistann bulunduu blgelerde ortaya kmtr. Daha sonraki dnemlerde toplumda kast sistemi hkim olmu ve savalar, rahipler, tccarlar ve iiler eklinde kastlar olumu ve ayn dnemlerde Vedac inancn temelleri atlmtr. Kast sistemi ve Vedac inan Hint kltr ve medeniyetinin ekillenmesinde ve anlalmasnda ok nemli bir yer tutmaktadr. Hint felsefesi drt dnemde incelenmektedir. lk dnem Vedac dnem olarak adlandrlmakta, M.. 2500-600 yllar arasnda yer almaktadr.
15

Kelime olaraVeda bilgelik anlamna gelmektedir. Bu kltr Orta Asyadan gelen Arlerle balamtr. Bu dnem drt Vedadan olumaktadr: Rig Veda, Yajur Veda, Sama Veda ve Atharva Veda. Bu Vedalarn her birisi de drt ayr ksma ayrlmaktadr: Mantralar, Brahmanalar, Aranyakalar ve Upaniadlar. Vedalar gizli metinlerdir ve Brahmanlar ise Vedalarn konularn trenler vastasyla yorumlayanlardr. Budizm Brahmancln trenler vastasyla temsil edildii dnemdir. kinci dnem destan dnemi olarak bilinen ve M.. 600-200 yllar arasnda yer alan dnemdir. ki adet nemli destan Ramayana ve Mahabharata bu dneme damgasn vurmutur. Hint dncesinde ok nemli yeri olan Budizm ve ayrca Jainism, Saivism, Viasnavism bu dnemde ortaya kmlardr. Budizm Siddharta Gautamann (M.. 546-483) bir retisidir. Bu inana gre hedef, hayatn gayesi Nirvanaya ulamaktr. Bu, tasavvuftaki fenafillah mertebesini andran bir noktadr. Budizm zellikle in, Japon ve Kore kltrleri zerinde etkili olmutur. nc dnem Sutra dnemidir ve milttan sonra ortaya kmtr. Bu dnemin rn olan nemli sistemlerden birisi de Yogadr. Drdnc dnem Skolstik adn almaktadr; nc dnemdeki Sutralarn yorumu zerine
16

kurulmutur. 16. yzylda slmiyetin ve daha sonra ngilizlerin etkisiyle 17. yzylda sona ermitir. Btn bu dnemler Hindistanda bilimlerin ve medeniyetin gelimesi zerinde etkili olmu, dolaysyla tp konusundaki gelimeleri de etkilemitir. Tp ve fizyoloji konusu zellikle Rig Veda dneminde gelimitir. Budist felsefeye gre kinat periyodik olarak yaratlmakta ve yok olmaktadr. Tp, dil, astronomi, matematik, kimya, fizik ve biyoloji konusunda yaplan almalar bata Vedalar olmak zere pek ok din metinde yer almaktadr. Hintli bilim adamlarnn vcudun anatomik yaps hakknda bilgi sahibi olduklar, kesilen bir damara kendi metotlar dorultusunda ilem uyguladklar, bir gz ameliyatn baar ile gerekletirdikleri bildirilmektedir. Ancak, bu dnemde insan sal daha geni ve kltrel deerlerle ele alnmtr. Hint tp anlayna gre salk hava , ate ve suyun ve bunlarn insan vcudundaki karlklarnn bir dengesi olarak ele alnm ve btnlk iinde yorumlanmtr. M.. ikinci yzyldan gnmze kadar gelmi olan Yoga teknikleri bu kltrn salk konusuna baknn tipik bir sonucudur.

17

ANTK A BATI MEDENYET VE TIP Antik a bat medeniyetinde de toplumun genel yaps, deer yarglar ve varl anlamlandrma ekilleri bilimi ve dolays ile tbb gelimeleri belirgin ekilde etkilemitir. Burada da astronomi, felsefe, matematik ve tp birlikte ve i ie gelimitir. Bu medeniyeti belirleyen en nemli unsurun Helen kltr ya da eski Yunan medeniyeti olduu konusunda ittifak vardr. Yunan medeniyetinin kkleri M.. 5000e kadar geri gtrlmektedir. Bu dnemde bilimi karlayacak fiiller felsefe (hikmet aray iinde olma), episteme (bilgi zerine younlama, kaynaklar ve dayanaklarn ortaya koyma), theoria (teori, etrafl dnme, zerinde yorumlar gelitirme) ve peri physeos historia (tabiatla ilgili incelemelerde bulunma) gibi kelimelerle ifade edilmitir. Antik a Yunan medeniyetinin hem mitolojisinde hem de felsefe, edebiyat ve bilim almalarnda etkili olan temel eserler M..7. asrn balarnda yaam olan Homerin lyada ve Odisse isimli eserleri ile ayn asrn sonlarnda yaad tahmin edilen Heziyodun Teogoni ve ler ve Gnler isimli eserleridir. Bu eserlerde yer alan pek ok konu arasnda zellikle kinatn yaratl ve varlklarn ortaya k ile ilgili bilgiler daha sonra
18

ortaya kacak bilim erevesini ve tp felsefesini belirgin ekilde etkilemitir. Homere gre dnya disk eklindedir ve Okyanus ad verilen nehir tarafndan kuatlmtr. Okyanus tanrlarn ve btn varlklarn babasdr. Thalesde de benzer bir yaklam olduu ifade edilmektedir. Teogonide ise tanrlar snflandrlmtr. Balangta Kaos, Gaia (yeryz) ve Eros vard. Daha sonra dier tanrlar doduu ve her bir nesneye tekabl eden bir tanr olduu ifade edilmektedir. Bu kurgu slm tasavvufunda melekt lemi ve fiillerin gerisindeki esma (isimler) anlaynn ilkel, ekillenmemi bir aray gibidir. Bu ada varlk leminde gzlenen deiim, sreklilik ve dzenlilik, nesnelerin ayn etkiler karsnda ayn deiimlere maruz kalmas gibi gzlemler sreklilii temin eden ancak kendisi deimeden kalan temel bir balang ilkesi arayn dourmutur. Bu ilk madde ya da arkhe problemi olarak adlandrlan hl aslna varln temelinde ileyen kanunlarn alt yapsnda bir z, temel bir cevher aray idi. lk antik a filozofu olarak kabul edilen Thalese gre arkhe sudur. Onun Herkesin asl sudur. grnde Msra gitmi olmas ve birok bilgiyi oradan alm olmasnn etkili olduu dnlmektedir. Msr mitolojisinden gelen etkiler ve Nil Nehrinin insanlarn hayatlar zerindeki etkileri felsef g19

rlerin ekillenmesinde de rol oynamtr. Ayn dnem filozoflarndan Anaksimandrosa gre tabiat hdiselerinin ve fizik nesnelerin temeli yani arkhesi apeirondur. Apeiron kelimesi tanmlanamayan, kuatlamayan, snr iine alnamayan gibi anlamlara gelmektedir. Bu belki de mutlakl ifade etme aray iinde ortaya kmtr. Anaksimandrosa gre kinatn oluumu scaksouk, ya-kuru eklindeki iki temel ztln apeirondan ayrlmas ile balamtr. Varlklar bu ztlarn vortex ad verilen bir dnme hareketi sonucunda birbirinden ayrlmas ya da birlemeleri sonucu olumaktadr. Dnme hareketi ile ztlar belirmekte ve kinatta armonik bir yap olumaktadr. Thalesde her varln ruh tad, nesnelerin ruhlarla dolu olduu dncesi Anaksimandrosda biraz daha rasyonellemitir. Yine ayn dnem Miletli dnrlerden Anaksimenes ise havay btn fiziksel nesnelerin arkhesi olarak kabul etmitir. Hava anlamna gelen ruhumuzun bizi bir arada tutmas gibi , nefes ve hava da btn evreni sarar ve bir arada tutar demitir. M.. 5. yzylda Milet ranllar tarafndan igal edilip felsefe almalar baka merkezlere kayd bir dnemde Efesde doan Herakleitos ismi nem kazanmtr. Bu dnr her eyin asl ve zn yani arkhesini aratrmann yannda olu problemi zerinde de durmutur. Ona g20

re her ey srekli bir olu ve hareket iindedir. Arkhe olarak kabul ettii ate varlk lemine bu zellii vermektedir. Ate yn veren kuvvettir. Her ey atee ve ate her eye dnr. Olu, ate sayesinde kartlarn birbirine dnmesi olaydr. Hayat ve lm bir btnn parasdr, gece ve gndz birlikte gn meydana getirir. nen ve kan yol ayndr, daire eklindeki bir hat zerinde balang ve biti noktasn ayrt edemezsiniz. Her ey kartnn yok olmas sayesinde ortaya kabilir ve yaayabilir; olu kartlarn birlii sayesindedir. Bu slm leminde mehur olan Her ey zddyla bilinir hkmnn deiik tarzda ifadesi gibidir. Kartlarn mcadelesi sayesinde var olmak varlklarn zaman iinde deitikleri anlamna gelmektedir. Bu anlamda Herakleitosun Bir nehre iki defa giremeyiz sz mehurdur. Daha sonra yonyal filozoflarla birlikte tek arkhe (monizm) dnemi sona ermi ok arkheli (plralist) varlk izah dnemi balamtr. Bunlardan M. 5. yzyl balarnda yaam olan Empedoklese gre varlklar drt farkl kk elemann (unsurun) bir araya gelmesi sonucu oluurlar. Bunlar toprak, su, hava ve atetir. Drt kk eleman sabittir, deien sadece oranlardr. Bu dnce daha sonra atomcu filozoflar tarafndan gelitirilmitir, ancak atomcu filozoflarn mekanik grleri yerine Empedokles evrime inanmaktadr. Ona gre
21

drt kk elemann bir araya gelmesini ve ayrlmasn temin eden sevgi ve nefrettir. lk atomcular Leukippos, Demokritos ve Epikurosdur. Bunlar M.. 5.-3. yzyllar arasnda yaamlar, fiziksel nesnelerin sert, kat, blnemez paracklardan (atom) meydana geldiini dnmlerdir. Bunlara gre atomlar birbirlerinden biimleri ve geniliklerine gre ayrlrlar. Baz atomlar dz ve yuvarlaktr, bazlarnn engelleri vardr. Farkl ekillerdeki atomlarn bir araya gelmesi ve sivri,yuvarlak, veya keli olularna gre nesneleri farkl alglarz. Pythagoras felsefesinde her eyin asl (arkhe) saydr. Antik Yunan dneminde kozmoz dzenlilik ve gzellii ifade iin kullanlmtr. Bu kelimeyi kinat anlamnda muhtemelen ilk kez Pythagoras kullanmtr. Dzenlilik ve gzellik harmoni demektir. Harmoni sadece fizik dnyada deil insan ruhunda da sz konusu olduu iin bu grler daha sonra tp ve tp felsefesi zerinde de etkili olacaktr. Platon varlklarn ate, hava, su ve topran belirli oranlarda karmlarndan olutuuna inanmaktadr. Ate drt adet gen yz olan ekildeki taneciklerden, hava sekiz yzl taneciklerden, su yirmi yzl taneciklerden, toprak ise kp ekilli taneciklerden olumutur. Bu ekillerle zel22

likler arasnda bir uyum vardr. Mesel atein yakcl genin sivri ularnn bir sonucudur. Aristo Yunan dncesinde bir dnm noktas olmu ve kavramlarn nesnelere bal olarak ekillendiini, esas olann nesneler olduunu ifade etmitir.Bir nesne hakknda elde edilebilecek bilgileri ise on kategoride ele almaktadr. Bunlardan dokuzu nesnenin d grn ile ilgili olup duyu organlarmz ile elde edilir. Onuncu kategori ise akl ile kavranabilen, tasarlanabilen kategoridir. Duyu organlarna hitap eden dokuz kategori nicelik(kemiyet), nitelik(keyfiyet), grelik(nispet, izafet), zaman, yer (mekn), durum (vaz), sahip olma (mlk veya iyelik), etki (fiil,aksiyon), edilgi (infial, passion) eklinde sralanmtr. Onuncu kategori ise hepsinin zn ifade etmektedir ve cevher adn almaktadr. Cevherin, Platondaki asl ve idealardan fark fizik nesnelerin dnda bir dnyaya ait olmamas, tersine fizik nesnelerle birlikte bulunmasdr. Bu anlay daha sonra pozitif olarak adlandrlan bilimlerin ve dolays ile modern tbbn ekillenmesinde nemli bir adm olarak kabul edilmektedir. Daha sonraki gelimelere skenderiye Okulu damgasn vurmu bu okulda ise tp konusunda nemli almalar yaplmtr. Tp alanndaki almalar Herafilos ile balamtr. skenderiyede
23

dersler vermi ve burada diseksiyon(terih) yapma imkn olduu iin tptaki gelimeler hz kazanmtr. Burada Herafilos beyin, sinir sistemi, damarlar, kalp, gz, reme organlar hakknda geni bilgi ortaya koymutur. Ayn dnemde kyaslamal anatominin kurucusu M..4. yzylda yaam olan Erasistratostur ve sinirler, beyin damarlar ve kalp zerinde almtr. skenderiye okulunun tpta son nemli temsilcisi Bergamal Galen olmutur. Galenin M.S.100-200 arasnda yaad tahmin edilmektedir. Anatomi konusunda almalar yapm, nabz tehis arac olarak kullanmtr. Tp bilgilerini sistematik olarak ele ald kitab Orta an sonuna kadar nemini korumutur. Galen ve Hipokrat, antik ada tp alannda en nemli isimler olarak tarihe gemilerdir.

ORTA ADA TIP

slm Dnyasnda Tp slm dnyasnda erken dnemlerdeki tp bilgisi daha ok ayet, hadis ve Hazret-i Muhammedin davranlarna baklarak gelitirilmitir ve halk sal ile ilgilidir; belli yiyecek ve ieceklerden uzak durulmas, beslenme dzeni, uyulmas gereken temizlik kurallar vb. hakknda verilen bil24

gilerin btnne peygamber tbb (tbb- nebev) denmektedir. Daha sonra, dier bilim dallarnda olduu gibi, nceki tp bilgileri de evirilerle slm dnyasna aktarlmtr. evirilerle elde edilen bilgiler esas alnsa da slm dnyasnda yaam olan doktorlar bizzat kendilerinin gzlemlerini ve meslek deneyimlerini bu bilgilerle birletirip, mevcut durumun gelitirilmesinde ok nemli katklar olmutur. Bunlar arasnda Razi, kitaplar yaklak alt yz yl Avrupada tp fakltelerinde okutulan ve Avicenna ismiyle tbbn babas kabul edilen bn Sn, ayn dnemde yaayan zellikle de cerrahh konusundaki almalar ile dou ve batda otorite olarak kabul edilen Zehrav yer almaktadr.

Bat Dnyasnda Tp 12., 13. ve 14. yzyllarda Arapadan Ltinceye evrilen biyoloji ve tp eserleri bu alandaki mevcut bilginin Batya aktarlmasn salarken, 15. yzyldaki keif seyahatleri yeni bitki ve hayvan trleriyle karlalmasna sebep olmutur. 15. yzylda yazlan eserlerin bir ksm o gne kadar bilinen hemen btn hayvan ve bitkileri ieren ansiklopedik eserlerdir. Bu yzyldaki eserler doay mmkn olduunca deitirmeden yanstmaya yneliktir (Natura25

lizm). Bu amala canllar olduka ok incelenmitir. Mesel Leonardo de Vinci 15. yzylda yaam ve canllarn anatomik yapsn detayl ekilde incelemitir.

Orta a Bat Dnyasnda, Rnesansta ve Yeni ada Tp 17. yzyl, bilimsel yntemin yeniden ele alnp ekillendirildii bir dnem olmutur. Daha nce diseksiyona yani insan cesedinin alarak incelenmesine kar kld iin, insan anatomisi ile ilgili bilgiler hayvanlarn iyaplar ve organlar incelenerek elde ediliyordu. Bu dnemde diseksiyon ile insan anatomisi zerinde almalar balam ve anatomide nemli admlar atlmtr. Fizyoloji almalar da viviseksiyon(canl zerinde aratrma yapma) almalar ile hzlanmtr. Canl organizmann ilevlerini cansz zerinde tam anlam ile anlayabilmek mmkn deildir. 18. yzylda bu almalar younlaarak devam etmi sindirim ve solunum sistemlerinin anlalabilmesi iin canl hayvanlar zerinde almalar yaplmtr. Bu dnemde canllk kavram zerinde ok tartmalar olmutur. Canl nedir? Canl ve cansz arasndaki fark nedir? Bu sorularn cevab aranm
26

ve bir ksm canl ve canszlar arasnda farkllk olmad ve her ikisinin de fizikokimyasal olgular olduu ifade edilmitir (Mekanist Okul). Buna kar kan biyologlar ise her ne kadar canl yap cansz madde ile benzerlik gsterse de organik ruh canly canszdan farkl klar, canl bununla canl olur demektedirler (Vitalist Okul). Yine bu dnem canllarn anatomik ve fizyolojik anlamda snflanmasnda nemli bir mesafe katedilmitir. Canly snflandran ilk bilim adam Aristodur. Daha sonra altnc yzyldan itibaren, seyahatlerle daha nce bilinmeyen pek ok bitki ve hayvan tr kefedildii iin bu konu tekrar ele alnmtr. Bu dnem de tr kavram tanmlanm ve kendi iinde oalarak benzeri fertler meydana getiren en geni grup olarak belirlenmitir. Bu yzylda Linne yapt seyahatlerle pek ok yeni bitki ve hayvan tr belirlemi ve yeni bir snflama sistemi oluturmutur. Osmanllarda Tp Osmanl Devletinde tp almalarnn teorik temelini slm tbb oluturmutur. slm dnyasnda olduu gibi drt unsur, drt sv, drt miza tehis ve tedavinin temelini tekil etmitir. Hipokrates, Galen, Razi, bn Sn ve bn Baytar gibi tp dnyasnda otorite olarak kabul edilen doktorlar
27

Osmanl tbbnda da etkilerini srdrmlerdir. Ancak, Osmanl tbb slm dnyasndaki bilgilerin aynen tekrarndan ibaret deildir. Baz doktorlar gzlemlerine ve meslekteki tecrbelerine dayanarak mevcut bilgilere pek ok katkda bulunmulardr. YAKIN ADA TIP 19. yzyldaki tp almalar temel bilimlerden zellikle fizik, kimya ve biyolojiden etkilenmitir. Patoloji almalarnda hcre dzeyine inilmi ve hastalkla ilgili olarak hcre temel birim kabul edilmitir. Yine bu dnemdeki almalara mikroskop elik etmi; virsler, bakteriler ve parazitler konusundaki almalar hzlanmtr. Hastala sebep olan unsurlar yava yava belirlendike onlardan nasl korunmak gerektii konusunda da metotlar gelitirilmeye balanmtr. Bu dnemin nemli isimlerinden olan Pasteur(1822-1895) almalar ile kuduz mikrobunu ve asn bulmu, ayrca btn canllarn ancak bir canldan meydana gelebileceini kesin bir ekilde gstererek yllardr sren bir tartmaya son noktay koymutur. Onun almalar ile pastrizasyon koruyucu bir teknik olarak gelitirilmitir. Bu dnemin en hzl gelien alanlarndan biri cerrah olmutur. Dier nemli bir gelime
28

1895de Rntgen tarafndan X nlarnn hastalk tehisinde kullanlmasdr. Aletlerin dezenfeksiyonu, antiseptiklerin kullanlmas, analjezikler ve anestezi maddelerinin hzla gelitii bir dnem olmutur. J. Lister (1827-1912) havann minik canllarla kapl olup ak yaralarn bunlardan etkilendiini, bunlarn zel merhem ve illarla yok edilmesi gerektiini ortaya koymutur. Bu yzylda, ftk ameliyatlarnda, amputasyonda (kol veya bacak gibi bir organn kesilip karlmas) genel anestezi iin saf klor ve eter kullanlmtr. Anatomi konusundaki almalar zellikle sinir sistemi zerinde younlamtr. Bu almalar yeni bir ihtisas alan olan psikiyatrinin domasna zemin hazrlamtr. P. Pinel psikiyatrinin babas olarak anlmaktadr. ocuk sal ve hastalklar da bu dnemde gelimitir. 19. yzyln nemli gelimelerinden biri de farmakoloji alannda olmutur. Daha nce kullanlan bitkisel ve hayvansal illar kimya dalndaki gelimelerle yerlerini inorganik ve organik kkenli terkiplere brakmtr. Bu almalarla antibiyotikler hzla gelimi ve tbbn hizmetine sunulmutur. Bu dnemin nemli bulularndan biri de vitaminlerdir. N.. Lunin (1853-1937) aratrmalar srasnda, btn doal diyetlerin bilinmeyen baz maddeler ierdiini belirlemitir. Sun olarak hazrlad stle ( ya, protein ve
29

karbonhidratlar ieren) besledii farelerin ldn grm ve bu bilinmeyen maddelerin hayatn vazgeilmez unsurlar olduu sonucunu karmtr. Onun bu almalarnn nemi fark edilmemitir. Ancak daha sonra K.Takaku (18491915) beriberi hastalnn tedavisinde, farelerin besinlerine pirin ilve ettii zaman hayvanlarn iyiletiini belirlemitir. Daha sonra bunun nedeninin suda eriyebilen ve pirin, maya ve buday gibi eitli maddelerde bulunan B vitamini olduunu belirlemilerdir. Ayn dnemlerde halk sal ve koruyucu hekimlik alanlarnda da nemli aamalar kaydedilmitir. 20. yzyl tpta ihtisaslama ve her alann kendi iinde alt dallara ayrlarak gelitii ve mthi bir bilgi birikiminin olutuu dnem olmutur. Beden iinde sinir sistemi ile birlikte alan endokrin sisteminin (hormonlarn ileyii ve bunlarla ilgili hastalklarn sistemi) kefi ve vazoaktif peptitler gibi, endorfinler gibi ar iletiminden yara iyilemesine kadar pek ok olayda etkili olan maddelerin kefi ve immn sistemin (baklk sistemi) ok daha iyi anlalmas hastalk gruplarn ve tedavi yaklamlarn ok zenginletirmitir. Ayrca bilgisayarl tomografi ve manyetik rzenans gibi grntleme sistemleri tbbn tehis imknlarnda byk bir srama oluturmutur. Teknoloji ve zellikle elektronik ve bilgi30

sayar alanlarndaki gelimeler tbbn her alannda zelliklede radyoloji ve cerrahde deta r amtr. nsan genom projesi bu yzyln en heyecan verici projesi olmutur ve nmzdeki yllarn en nemli gelimelerine gebe olduunun pek ok iareti bulunmaktadr. Genetik ve immnoloji tbbn geleceinde ana hatlar izecek iki alan gibi gzkmektedir.

31

32

2. BLM

ALTERNATF TIP YNTEMLER

AKUPUNKTUR Akupunktur orijini yaklak be bin yl ncesine dayanan ve inde ortaya km bir tedavi metodudur. Bu tedavi metotunun temelini oluturan anlaya gre salkl olma durumu tm yaayan organizmalarda mevcut qi (ya da chi) olarak adlandrlan hayat enerjisinin bedende dengeli olarak aknn sonucudur. Akupunktur uygulamalarn ekillendiren teoriye gre bedende meridyen olarak adlandrlan on iki adet temel byk enerji hatt bulunmaktadr ve bu hatlarn her biri belirli i organlarla ve organ sistemleriyle irtibatldr. Hastalklarn qi adl enerji sisteminin belirli noktalarda tkanmasndan kaynakland dnlm ve meridyen sistemi zerinde uyarldnda enerji akn kolaylatracak binden fazla nokta tesbit edilmitir. Hemen derinin altnda yer alan bu akupunktur noktalarna zel baz ineler batrldnda ya da uyarc nitelikte tohumlar yaptrldnda bunun tkankl dzelttii ve enerji akn tekrar salad dnlmektedir. Hastaln ve arnn kayna enerji tkankl ol33

duu iin de ar gemi ve salkl hl tekrar salanm olmaktadr. !960larda Kim Bong Han ve bir aratrma grubu insan bedeninde bu meridyenlerin varln ortaya koyabilmek iin bir alma yaptlar. Bu alma sonucunda in geleneinde varlna inanlan meridyenlere uygun hatlarda ince kanal benzeri tp eklinde oluumlarn var olduunu mikrodiseksiyon yoluyla ortaya koyduklarn belirttiler. Bu kanallardaki sv bazen kan ve lenf dolam ile ayn ynde bazen aksi ynde akmaktayd. Ayn konuda bir Fransz aratrmac olan Pierre de Vernejoul de alm ve akupunktur noktalarna radyoaktif izotoplar enjekte ederek zel bir kamera aracl ile bunlarn dalma paternini izlemitir. Bu alma sonucunda drt ila alt dakika iinde izotoplarn akupunktur meridyenleri boyunca otuz santimetre ilerledii gzlenmitir. Ayn izotoplar kana verilerek yaylm paternleri izlendiinde meridyen hatlarn takip etmiyordu. Bu da akupunktur noktalarnn bulunduu blgeden geen farkl bir hattn delili olarak kabul edilebilirdi. Yine son zamanlarda yaplan almalar akupunktur noktalar, meridyenler ve bedenin elektrik akmlar arasnda spesifik bir balant olduunu ortaya koymutur. 1950lerden beri meridyenlerde ve spesifik akupunktur noktalarnda galvanik deri cevabn rtecek (galvanic skin res34

ponse-GSR ) elektrik cihazlar gelitirmek iin pek ok alma yaplmtr. Bu almalar hem meridyen sistemini dorulam hem de akupunktur noktalarnn bedenin dier noktalarna gre daha yksek dzeyde elektrik kondktans tadn ortaya koymutur. Akupunktur yntemi ile vcudun eitli blgelerindeki arlar, psikolojik ve mental problemler, bamllklar, kilo problemleri, pek ok durum tedavi edilmektedir. Bu yntem giderek daha fazla kabul grmekte ve salk sistemleri arasnda daha fazla yer almaktadr.

UYGULAMALI KNESYOLOJ Bu yntem, spesifik kaslardaki zayflklarn belirlenmesi ile vcut organlarnda ve bezlerindeki salkla ilgili dengesizliklerin ortaya konabilmesi hedefine ynelmitir. Bu spesifik kaslarn uyarlmas ve gevetilmesi ile uygulamal kinesiyoloji ok eitli salk problemlerini tehis edip zme kavuturabilir. Spesifik kaslardaki fonksiyon bozukluklar ve ilgili organ ya da bezlerdeki fonksiyon bozukluklar arasndaki yakn balantdan dolay uygulamal kinesiyoloji geni bir hastalk eidinin tespit ve tedavisinde kullanlabilir. Hastaln kaynann kas, bez veya organ olmas fark oluturmaz. Uy35

gulamal kinesiyoloji kas-bez-organ balantsndan hareketle salk probleminin nedenine iaret etmekte ve bunu dorulamak iin daha ileri tetkiklerin yaplabilmesine yol amaktadr. Problem tespit edildikten sonra ilgili kas glendirmek iin eitli teknikler uygulanmakta ve saln tekrar kazanlmas amalanmaktadr. Bu metotun nclerinden olan Los Angelesdan Robert Blaich, D.C. satm hastalnn tedavisinde konvansiyonel metotlarla uygulamal kinesiyolojinin metotlarn karlatrmakta ve kas aktivitesinin salk zerindeki etkisine bir rnek olarak ortaya koymaktadr. Astmn konvansiyonel metotlarla tedavisinde adrenal bezi hormonlar veya trevleri kullanlmaktadr. Uygulamal kinesiyolojist bu durumda, adrenal bezi ile de balantl olan srt ve bacak kaslarn aratracak ve bu kaslardaki zafiyeti gidermek yoluyla adrenal bezin kendi bronkodilatrlerini ( hava yollarn geveten ya da aan kimyasal maddeler ) salglamasna yardmc olacaktr. Uygulamal kinesiyoloji uzmanlk gerektiren bir tekniktir ve ehil olanlar tarafndan uygulanmaldr. Bu metotu uygulayacak kiilerin ayrc tan yapabilecek ve bulgular deerlendirebilecek dzeyde tbb bilgisinin olmas gerekmektedir. BYOFEEDBACK ETM Biofeedback eitimi kiiye bedeninin hayat
36

fonksiyonlarn basit elektronik cihazlarla kontrol edebilmeyi retir. Biofeedback zellikle stresin azaltlmasn retmekte, ba arlarn geirmekte , astm ataklarn kontrol edebilmekte, hasarl kaslara tekrar fonksiyonlarn kazandrmakta ve arnn azaltlmasnda yararldr. Kiinin hayat fonksiyonlarn kontrol edebilmeyi renebilecei dncesi olduka yenidir. 1969lardan nce bilim adamlarn ou kalp hz ve nabz, sindirim, kan basnc, beyin dalgalar ve kaslarn ileyileri gibi otonom sinir sistemi fonksiyonlarnn istemli olarak kontrol edilemeyeceine inanrlard. Son zamanlarda biofeedback ile birlikte ynlendirilmi hayal, progresif relaksasyon ve meditasyon gibi kendini kontrol metotlar gittike yaygnlaan ekilde fizyologlar ve psikologlar tarafndan kabul grmektedir. Biofeedback eitimi normalde bilin d olan beden fonksiyonlarnn (solunum, kalp hz ve kan basnc gibi) genel salk durumunun iyiletirilmesi amac ile bilinli olarak kontrol edilmesini retmektedir. Bu srete monitrize edilen kiinin hayat fonksiyonlarn annda rapor eden bir dzenek oluturulmakta ve kiiye sistemi bilinli olarak etkileme imkn salanmaktadr. Bu konuda alnan eitimin ardndan
37

pratik uygulamalar ne kadar fazla olursa beden fonksiyonlarn kontrol kabiliyeti de o kadar artacaktr. Bu metot zellikle stresle balantl olan insomni, temporomandibler eklem sendromu, migren, astm, hipertansiyon, gastrointestinal hastalklar, mskler disfonksiyon (kas fonksiyon bozukluklar) gibi durumlarda etkilidir. Ayrca kanser, AIDS ve dier kronik hastalklarda stresi azaltc bir yntem olarak da retilmektedir.

HCRE TERAPS Hcre terapisi vcuda hcre materyallerinin enjekte edilmesi ile fiziksel rejenerasyonu hzlandrmaktadr. yilemeyi hzlandrmak, yalanmann etkilerini geciktirmek iin ve artrit, Parkinson hastal, ateroskleroz ve kanser gibi eitli dejeneratif hastalklarn tedavisinde kullanlmaktadr. ABDde onaylanmam olmakla birlikte dnyann pek ok yerinde ve birok Avrupa lkesinde uygulanmaktadr. Hcre terapisi svireli doktor Paul Niehans tarafndan gelitirilmitir. Niehans bez ve organ transplantasyonunda uzman bir isimdir. 1931 ylnda tiroid ameliyat srasnda paratiroid bezi hasar gren bir bayana uygulad ameliyat sra38

snda kefetmitir. di edilmi bir danadan paratiroid bezi transplante etmeyi plnlyordu, ancak transplantasyonu gerekletirebilecek yeterli zaman yoktu. nce ince kylm bir ksm gudde dokusunu salin solsyonu ile kartrd ve hastaya enjekte etti. Hastann nbetleri durdu ve tamamen iyileti. Bu ilk prosedrn baarsndan sonra bu metot devlet bakan Eisenhower da dahil olmak zere pek ok kiiye uygulanmtr. Hcre tedavisi geni anlam ile ele alndnda kan transfzyonlar, kemik ilii nakilleri ve hcre materyallerinin enjeksiyonunu iermektedir. Bu tedavi eklinin ieriinde organlardan, fetustan, embriyo veya hayvanlardan elde edilen hcre materyallerinin iyilemeyi hzlandrmak ve eitli dejeneratif hastalklar tedavi etmek amac ile kullanmak da yer almaktadr. Canl hcreleri kullanan, dondurulmu l hcreleri kullanan farkl ekoller vardr. Spesifik organlardan alnan hcreler ve tm emriyonun kullanlmas gibi uygulamalar da vardr. Pratik uygulamalarda hcre terapisi vcudun doal ileyi sistemi ile birlikte hareket ettii iin insan bedenine byk lde yardmc olacak metotlara zemin olabilir. Bu metotu uygulayanlara gre vcutta rejenerasyon sreci biyoloji bili39

minin kurallarna gre ilemelidir. Buradaki esas problem bedendeki ileyiin yrmesine yardmc olmaya m yoksa bedeni bir ileyie zorlamaya m altnzdr.

AYURVEDA Son be bin yldr Hindistanda uygulanan bir metottur. Ayurvedik tp, kelime olarak (yaam bilimi) anlamna gelmektedir ve doal tedavi metotlarn nemli lde kiiye zel hle getirip karlatrmal ekilde uygulamaktadr. Ayurvedik tp, beden, zihin ve ruha eit lde nem verir ve kiinin znde var olan ferd harmoniyi tekrar kazandrmay hedefler. Bir ayurveda uzmannn ilgilendii nokta hastasnn ne hastal olduu deil hastasnn kim olduudur. Ayurvedik tp iin anahtar zellik beden yapsdr. Herhangi bir ferdin beden yapsn belirlemek iin ayurveda uzman nce hasta bedeninin metabolik tipini tespit eder. Daha sonra kiinin evresi ile harmoni hline tekrar dnebilmesi iin ona spesifik olan bir tedavi pln yaplr. Bu tedavi pln iinde diyette deiiklikler, egzersiz, yoga, meditasyon, masaj, bitkisel tonikler, bitkisel buhar banyolar, ill lavmanlar, ve ill inhalasyonlar yer almaktadr.
40

Ayurveda tr beden yaps ya da doa olduu tezi zerine oturtulmu bir yaklamdr. adet metabolik beden tr vata, pitta ve kapha olarak adlandrlmaktadr. Bunlar bat tipi snflamadaki zayf, kasl ve yal eklindeki beden snflamalarna benzer. Ancak ayuvedik tp anlayna gre bu tasnifler insan bedenini ok daha derinden etkileyen zellikleri ifade etmektedir. Bu beden tipleri kiinin sistemini oluturan i zellikleri ifade etmekte ve neden bir ksm insann st, krmz biber, yksek ses ya da nemden fazla etkilenmedii hlde bir ksmnn bunlara ar reaksiyon gsterdiini de aklamaktadr. nsanlar ounlukla bu doa karakteristiklerinin farkl oranlarda karmn temsil eder. Genellikle bunlardan biri dierlerinden daha n plndadr. Vata tiplerin genel karakteristik zellii deikenliktir. Byklk, ekil, miza, ve davran olarak tahmin g ve deiken zellikler sergilemek vata tipinin belirleyici zelliidir. Bunlar genellikle ince yapl, damarlar ve eklemleri belirgin, ciltleri souk ve kuru olan kiilerdir. Hayal gleri geni, etkileyici, aktif ve abuk kavrayan ve aceleci zellikler tarlar. lere balamakta iyi, bitirmekte ktdrler. Yeme, ime ve uykular dengesizdir. Anksiyete, uykusuzluk, premenstral sendrom ve konstipasyona eilimlidirler. Vata enerjisi srekli dalgalanma hlindedir. Pitta beden tipinde olanlar az
41

ok kestirilebilen zellikler tarlar. G ve dayankllklar orta dzeydedir. Genellikle istikrarl bir kilo dzeyleri vardr. Sa renkleri ounlukla kzl ya da sar, tenleri krmz ve yzleri illidir. Hzl konuurlar, keskin bir zekya sahiptirler, mizalarnda zaman zaman patlama tarz deiimler gzlenebilir. Uyku ve yemekleri dzenlidir. Gnde n yerler ve sekiz saat uyurlar. ok terlerler, ounlukla scaktrlar ve susuzluk hissederler. ounlukla akne, lser, hemoroid ve mide problemleri vardr. Kapha tipinin temel zellii rahat oluudur. Bu tipte olanlar ounlukla sert, ar ve gldr. Sindirimleri yavatr ve kilo alma eilimindedirler. Salar genellikle yaldr, kzmalar, yemeleri ve hareketleri yavatr. Uykular uzun ve ardr. Yksek kolesterol, obezite, alerji problemleri ve sins problemlerine yatknlk gzlenir. leri hep sonraya brakrlar ve dik kafaldrlar. Her insann metabolik tipi zellikle baskn olan bir doa tarafndan belirlense de her doann zellikleri vcudun her hcre, doku ya da organnda eitli oranlarda bulunmaktadr. Bu doalarn vcudun spesifik alanlarnda lokalize olduklar dnlmektedir. Vata harekettir ve fiziksel sistemi aktive eder bylece solunum ve kan dolam oluur. Vata, kaln barsakta, pelvik kavitede, kemiklerde, deride, kulaklarda ve uyluklarda bulunur. Pitta metaboliz42

madr ve beslenmede yiyeceklerin kullanlabilir hle getirilmesi ile ilgilidir. Bedende bulunan yzlerce enzimin harekete geirilmesinden sorumludur. nce barsak, mide, ter bezleri, kan, deri ve gzlerde bulunur. Kapha ise vcudun ana yapsn belirleyen kemikler, kaslar ve yalarla ilgilidir. Vcudun btnlnn muhafazasndan, beslenmesinden ve organlarn korunmasndan sorumludur. Gs kafesi, akcierler, omurilii saran beyin-omurilik svs kaphann bulunduu yerlerdendir. Doalar denge hlinde ve ferdin zel yaps ile uyum hlinde olduunda sonu salk ve enerji dolu harmoni iinde bir bedendir. Bu ince denge bozulduunda beden dtan gelen stres faktrlerine hassas hle gelir. Bunlar virs ve bakterilerden kt beslenme ve ar almaya kadar deiebilmektedir. Ayurveda ile tedavi metotlar arasnda temizleme ve detoksifikasyon (shodan), paliyasyon (shaman), rejuvenasyon(rasayana), mental hijyen ve ruh sal(satvajaya) yer almaktadr. Temizleme ve detoksifikasyonda kusturma, barsaklara prgatif uygulanmas, lavmanlar, kann temizlenmesi, burun yoluyla il ve aroma uygulamalarn ierir. Bunlarn hepsi birlikte pancha karma eklinde adlandrlr. Hepsi bedende biriktii d43

nlen toksinleri uzaklatrmaya yneliktir. kinci basamak, paliyasyon ya da shaman beden doalarn pasifize etmek ya da dengelemek iin kullanlr. yilemenin beden boyutundan ok ruh boyutuna odaklanr. Bitkilerle tedavi, oru, bir melodiye elik etmek, yoga, solunum egzersizleri, meditasyon ve snrl bir zaman boyunca gnelenme eklindeki metotlarn bir kombinasyonunu uygular. Temizleme rejiminden sonra rasayana ad verilen tonifikasyon program balar. Tonifikasyon bedenin kaltm yolu ile sahip olduu zndeki fonksiyonlarn iyiletirilmesi anlamna gelmektedir. Bu radyonun kanal ayarna benzer tarzda beden fizyolojisinin ayarlanmas anlamna gelmektedir. Mental hijyen ve ruhsal iyileme (satvajaya) daha yksek bir ruhsal/zihinsel dzeye ulamay hedefler. Bu fizyolojik stres, duygusal gerilim bilin d negatif inanlarn atlmas ile salanr. Bu tedavileri uygulamak iin ayurvedik tp diyet, egzersiz, meditasyon, bitkisel ifa, masaj, gne ve solunum eitimi gibi yntemleri kullanmaktadr.

AROMATERAP Aromaterapi enfeksiyon ve cilt hastalklarndan immn yetmezlikler ve strese kadar deien e44

itteki hastalklarn tedavisinde bitkilerden ve aalardan elde edilen esansiyel sv yalar kullanmaktadr. Esansiyel sv yalar Avrupada olduka yaygn olarak kullanlmaktadr ve u an Fransada tbb anlamda bir aromaterapi sistemi uygulanmaktadr. Aromaterapi, bitkisel ifa metotlar iinde eitli bitkilerin esansiyel sv yalarnn tedavi edici zelliklerini kullanan tek metottur. Pasifik Aromaterapi Enstits direktr Dr. Kurt Schnaubelte gre aromaterapi terimi bir yanl anlamaya yol amakta ve iyileme srecinde aromann etkisi daha n plndaym gibi dndrmektedir. Oysa Dr. Schnaubelt, sv yalarn tedavi edici etkilerinin, farmakolojik zellikleri ve kk molekler yaplar nedeniyle vcut dokularna rahatlkla penetre olabilmelerinden kaynaklandn ifade etmektedir. Aromaterapi solunum sisteminin bakteriyel enfeksiyonlarnda, Epstein-Barr virs (enfeksiyz mononkleoz isimli hastala yol at dnlen bir herpes virs eidi) gibi immn yetmezlik (bakl sistemimde yetersizlik) durumuna yol aan hllerde ve eitli cilt hastalklarnda ok etkilidir. Ayn zamanda sistit (idrar torbas iltihab) ve herpes simplex isimli hastalklarda da faydal olduu gzlenmitir. Esansiyel yalarn sklkla daha abuk ve daha derin etkisi merkez sinir sistemi zerinde olumakta ve aromaterapiyi stresle
45

baetmede mkemmel bir metot hline getirmektedir. Esansiyel sv yalarn kimyasal zellikleri bu maddelere antibakteriyel, antiviral, antispazmodik (spazm zc), diretik (idrar sktrc), vazodilatr (kan damarlarn geniletici), vazokostriktr (kan damarlarn daraltc) zellikler kazandrmaktadr. Yine bu yalar adrenal bezleri, overler (yumurtalklar) ve tiroid bezi zerinde de etki etmekte, bedeni enerjik ya da pasif hle getirmekte, toksik maddelerin atlmasna ve sindirim ilevinin kolaylamasna yol aabilmektedirler. Yine sinir sisteminin eitli noktalarna etki ederek immn cevab (baklk sistemini) dzenler ve miza ile duygusal durumu harmonize eder. Nazal kavitenin st ksm ile etkileime giren aromatik molekller limbik sisteme(bu sistemi beynin duygusal ilevlerini dzenleyen ana pano eklinde dnebiliriz) seyahatlerinden nce eitli biyolojik srelerle modifiye edilen sinyaller retmektedirler. eitli esansiyel sv yalarn kokularnnn inhale edilmesi ile sinsler alabilir, burundaki konjesyon gerileyebilir, gste rahatlama ve beynin nrokimyasal yapsnda deiiklik oluturarak mental ve emosyonel durumda deiikliklere yol aabilir. Holistik salk anlay ve yaklam arttka yeil devrim yanllar oaldka aromaterapi de daha nem kazanmaktadr. Muhtemelen gelecek
46

zamanlar iinde aromaterapi tp doktorlarnn uygulama alanna da girecektir. Tbbn yeterince faydal olamad noktalarda alternatif araylarn iine girildiinde aromaterapi de nemli alternatiflerden biri olacaktr.

BYOLOJK D HEKML Biyolojik di hekimliinde, dile ilgili ilemlerde toksik olmayan restorasyon materyalleri kullanlmas ve toksik di materyallerinin, gizli di enfeksiyonlarnn genel salk zerindeki etkileri zerinde durulmaktadr. Alternatif tpla uraan hekimler ve di hekimleri arasnda di salnn genel sal derinden etkilediine dair gittike yaygnlaan bir kanaat olumaktadr. Avrupal aratrmaclar, kronik dejeneratif hastalklarn en az yarsnn dile ilgili problemlere ve bunlarn tedavisinde kullanlan geleneksel ve modern tedavi tekniklerinden kaynaklandn tahmin etmektedirler. Gm / cva ieren ve amalgam ad verilen dolgularn salk zerinde olumsuz etkileri olarak tespit edilip yaynlanm olanlar buzdann su stmde kalan ksm gibidir. Pek ok hasta diteki uygulamalarn yol at yan etkiler nedeniyle ortaya kan kronik problemlere senelerce zm aramaktadr. Di altndaki veya evresindeki enfeksiyonlar, akupunktur meridyenine
47

veya otonom siniri sistemi hattna denk gelen spesifik dile ilgili problemler, di kk kanallar, dite kullanlan restorasyon materyallerinin toksik etkileri veya biyoinkompetibl olmalar, elektrogalvanizm veya iyon g, temporomandibler eklem sendromu, enede stres ve travmaya bal olarak arya yol aan durumlar bedende fonksiyon bozukluklarna yol aabilirler. Ayrca gmk diler, yirmi ya dileri, dolgulu diler, kk kanallar, kistler, kemikteki kaviteler, enflamasyona bal kemikteki younluk alanlar organik problemlere yol aabilir.Di altnda tesbit edilememi enfeksiyonlar da bu trden problemlere yol aabilir. 1950lerde Reinhold Voll azdaki her diin bir akupunktur meridyeni zerinde yer aldn ve elektroakupunktur teknii ile herhangi bir diin enfekte ya da hastalkl olmas durumunda o dile ayn meridyende bulunan dier organlarn da etkilendiini ortaya koymutur. spanyadan Ernesto Adler pek ok hastaln yirmi ya dii ile balantl olabileceini ortaya koymutur. Bu problemler arasnda kekeleme, epilepsi, eklem arlar, depresyon, ba arlar ve kalp problemleri de yer almaktadr. Amerikan Di Hekimlii Birlii Aratrma Direktr Weston Price bbrek ve kalp hastalklar olanlarda kk kanallar problemli ise ve bu problem ortadan kaldrlrsa vakalarn ounda hastaln ortadan
48

kalkacan iddia etmektedir. Ayrca amalgam dolgular da, vcuda civa, kalay, bakr, gm ve bazen inko salglanmasna yol aabilmektedir. Di hastalklarnn biyolojik tedavisinde salkl dilerin korunmas esas alnmakta, nral terapi, oral akupunktur, souk lazer terapisi, kompleks homeopati, ene dengesini bozan durumlarn ortadan kaldrlmas ve beslenme gibi yntemler kullanlmaktadr. Biyolojik di hekimlii, gelecekte amalgam gibi vcuda zarar veren dolgu maddeleri yerine daha biyolojik ve vcutla uyumlu maddelerin kullanlmas arayna girecektir. Dier tp dallar ile koordinasyon iinde vcudu btn olarak ele alan bir di hekimlii anlaynn nmzdeki dnemlerde salk asndan ok daha byk nem arzedecektir.

VCUDUN ALITIRILMASI Bedenin altrlmas terimi masaj, derin doku manplasyonu, hareketlerin farknda olma, enerjinin dengelenmesi gibi uygulamalarn insan vcudunun yap ve fonksiyonlar olarak iyiletirilmesi amacna ynelik olarak kullanlmas anlamna gelmektedir. Her ekli ile vcudun altrlmas ilemi, arnn azaltlmas, hasar grm
49

kaslarn rahatlatlmas, kan ve lenfatik dolamn hzlandrlmas ve derin relaksasyon oluturulmasna yardmc olur. Asrlardr dokunmann teraptik etkisi vcudun iyiletirilmesi ve gnlk hayatn gerilimlerini azaltmak amac ile kullanlmaktadr. Teraptik masajdan derin dokularda vcut altrlmasna kadar deien yzlerce eit farkl ekol vardr. Gnlk yaantdaki beden pozisyonlarnn cidd fiziksel ve emosyonel problemlerle yakndan balantl olduu dnlmektedir. Frederick Matthias Alexander nefes al veriler ile kaslar arasnda bir balant olduunu ortaya koydu. Gn boyu, boyun, srt ve omuz kaslarn uygun pozisyonda durmas ile genel salk arasndaki balantdan hareketle gnlk pozisyonlarn kontrol ve doru nefes alma ile ilgili gelitirdii teknikler Alexander teknii olarak adlandrld. Moshe Feldenkrais ise her bir ferdin farkl ekilde konutuunu, fakl ekilde hissettiini, farkl ekilde dndn ifade etmektedir. Bu farkllklarn yllar iinde ekillenmi bir benlik imajndan kaynaklandna inanmaktadr. Davran ve hareketlerimizi deitirmek iin ncelikle yerlemi benlik imajlarmz deitirmemiz gerektiini ifade etmektedir. Bu amala gelitirdii teknikler Feldenkrais Metotu olarak adlandrlmtr. Yine bir biyokimyac olan Ida P. Rolf vcut po50

zisyonlar ile fizyoloji ve psikoloji arasndaki ilgiden yola karak terapi metotlar gelitirdi. Ba, boyun, bel, bacaklar ve ayaklarn uygun pozisyonda tutulmalar durumunda beden fonksiyonlarnn gelitirilebileceini ifade eden bu metot Rolfing eklinde adlandrlmtr. Yine bu trden metotlar arasnda Aston-Patterning, Hellerwork, Trager Yaklam, Bonnie Prudden Miyoterapi, ve Refleksoloji yer almaktadr. Vcudun altrlmasnn enerji bazl sistemleri arasnda Acupressure , oryantal vcut altrma terapileri, Teraptik Dokunma, Polarite Terapisi gibi gene vcut dengesi ve masajla yrtlen terapiler de vardr. leriki dnemlerde bu metot fertlerin, kendi bedenlerini daha iyi kontrol edebilmeleri ve daha salkl yaamay renebilmeleri asndan byk nem kazanacak gibidir.

ELASYON TERAPS elasyon terapisi toksinleri ve metabolik artklar kandan uzaklatrmak iin gvenli ve etkili bir metottur. ntravenz olarak verilen elasyon ajanlarnn kan akn hzlandrd ve arterlerdeki plaklar ortadan kaldrd ispatlanmtr. elasyon terapisi aterosklerozu geriletebilir, inme ve kalp krizlerini nleyebilir. Bypass cerrahsi ve an51

jiyoplastiye alternatif olarak uygulanmaktadr. elasyon Yunanca bir kelime olan ve trmalamak, yrtmak, balanmak gibi anlamlara gelen chele kelimesinden gelmektedir. Damar yoluyla ve az yoluyla uygulanabilir. Damar tkanklklarnda bata olmak zere kanser de dahil olmak zere pek ok alanda kullanlmaktadr. Bahsi geen deiik yollarla toksinleri balayan ve bedenden atan maddeler verilmektedir. Damar tkanklklar ile ilgili durumlarda EDTA ad verilen madde kullanlmaktadr. Ancak bu konuyla ilgili aratrma imkn u an iin ok snrldr.

KROPRAKTK Bu alanda uraanlar genel salk durumunu iyiletirmek ve ary yattrmak amacyla omurga ve eklemlerde ayarlamalarla vcuttaki sinir sistemini ve doal savunma mekanizmasn etkileyebilmektedirler. Srt ve bel arlar, ba arlar, travma ve yaralanmalarda etkinliinden dolay kiropraktik tm dnyada primer salk bakm ile ilgili alanlar arasnda ikinci sray almaktadr. Kiropraktikte, salk ve hastalk iin btncl bir bak gelitirilmesi hedeflenmektedir. Burada fiziksel hasar, mental veya evreden kaynaklanan
52

stres zamanlarnda bedenin kaltm yoluyla geen kendi kendini iyiletirme kabiliyetine dikkat ekilmektedir. Kiropraktik omurilik ile kas-iskelet ve sinir sistemi arasndaki balantdan hareketle uygulamalarn ortaya koymaktadr. Miamiden Sir Jay Holder, M.D., D.C., Ph.D., Bedenin kendine ynelik muhteem iyiletirme gcnn anahtar sinir sisteminde bulunmaktadr , nk dier btn sistemleri o kontrol ve koordine eder demitir. Omurgann uygun pozisyonu ideal bir salk iin arttr, nk bu blge vcudun ana kontrol paneli gibidir. Omurgada ayarlamalar eski Msr dneminden beri pek ok medeniyette nemli bir uygulama olarak yer almtr. 1895de uzun bir dnem felsefe ve anatomide rencilik yapm olan Daniel David Palmer gne uygun bir kiropraktik teorisi kurdu. Palmer on yedi yldr kulaklar duymayan bir kapc ile karlam ve bu durumun daha nce omurga yaralanmasna yol aan bir travma sonrasnda ortaya ktn renmiti. Muayene srasnda omurgann ilgili blgesinde gzlenen anatomik bozukluk dzeltilince sarlk da ortadan kalkmt. David Palmerin salk felsefesinin oturduu temel tez zde var olan akl eklinde ifade ettii btn canllara bahedilmi doruya ynelme eilimidir. Palmera gre btn canllar kuatan bu akl merke53

z sinir sistemi boyunca akarken btn hayatfonksiyonlar dzenlemektedir. Bu inancndan dolay Palmer kiropraktik uygulayan birinin hastay iyiletirme ynnde gayret sarf etmekten ok bu kuatc akln iini grmesine engel olabilecek faktrleri merkez sinir sisteminin nnden kaldrmas gerektiine inanmaktadr. Gelien il ve cerrah ile tedavi yntemlerine karlk Palmer daha ok doal yntemleri savunmaktadr. Ona gre kiropraktik : Hayat bilimidir, organizmalarn salk ve hastalkta nasl davrandnn bilgisidir ve sinir sisteminin ana iskeletini ayarlama sanatdr. Baz kiropraktik uygulayclar hareketlerle ve eklemi normal hareket aralndan ileri hafife zorlamakla tedavi ederken, bir ksm kuvvet uygulamadan nazike dokunmalar tercih etmektedirler. Yine bazlar Aktivatr ad verilen ve ucundaki lastik balkla omurgay arsz ve nazik bir ekilde dzelten cihaz kullanmaktadrlar. Bu alanda uygulamal kinesiyoloji de kullanlmakta, kemik yap ile birlikte kaslar da dzeltilmektedir. Bu uygulamalarda genel hedef omurgada var olduu dnlen subluksasyonlar (kma ve yerinden oynamalar) ortadan kaldrmaktr. Bu tedavi yntemini uygulayanlardan bir ksm dier yntemlerle kombine bir uygulama sunar, bir ksm da
54

yalnzca omurgadaki subluksasyonlarla ilgilenir. Bu uygulama pek ok lkede salk sisteminin iine dahil edilmitir ve uygulanma alanlar gittike genilemektedir.

KOLON TERAPS Hayat besinlerin alnabilmesi ve vcuttaki artklarn ve toksinlerin atlabilmesi iin salkl bir kolon (kaln barsak) arttr. Kolon terapisi salkl bir kolon fonksiyonuna ynelik terapiler uygulamaktadr ve ba ars, srt arsndan artrit ve hipertansiyona kadar deien hastalk grubunda faydal olabilir. Kolon terapisi ile ilgili kaytlara erken dnem tp metinlerinde de rastlanmaktadr. Amerika Birleik Devletlerinde kolon terapisi 1920-1930 yllar arasnda zirveye ulamtr. O dnemlerde kolona uygulanan irrigasyon makineleri hemen hemen btn muayenehanelerde bulunmakta idi. Farmakolojik ve cerrah tedavi yntemlerindeki ilerlemelerle ilgide bir d meyli yaanmakla birlikte doal tedavi yntemlerine ynelile tekrar ilginin artt bir dneme girilmitir. Kolon tedavisinde makata uygulanan bir aplikatrle kaln barsaa filtre edilmi su ve zaman zaman bununla birlikte terapistin nerileri55

ne gre bitki ve oksijen verilebilmektedir. Bu kolondan atlamayan fekal materyallerin atlmasna ve normal kolon florasnn tekrar olumasna yardmc olur.

KRANYOSAKRAL TERAP Kraniyosakral terapi, ba ars ve kulak enfeksiyonundan inme , omurilik hasar ve serebral palsiye kadar deien bir dizi hastaln tedavisi iin kranyum (kafa tas) kemiklerine uygulanan manplasyonlar iermektedir. Yllardr genel vcut fonksiyonlarn iyiletirmek eitli manplasyon teknikleri uygulanmtr ve gnmzde salkla ilgilenenler arasnda bu metot baarl bir seenek olarak gittike artan bir kabul grmektedir. Vcutta kalp at hz ve solunum says gibi baz ritimlerin var olduu yaygn olarak bilinmektedir. Dier bir ritim de serebrospinal svnn ( beyinomurilik svs) kraniyosakral sistem iinde dolamndan kaynaklanan hacim art ve azal periyotlar ile balantl ritimdir. Hafif dokunularla sistemin btnndeki bu ritim yakalanr ve tkanklk noktalar kaldrlmaya allr. Sutural, menenjiyal ve refleks eklinde ayr yaklam vardr. Her biri beyin omurilik svsnn normal ritimde ve basnta omurga ve kafa tas iinde dolamna ynelik uygulamalardr.
56

DETOKSFKASYON TERAPS Her yl insanlar dnyann atmosferinden, sulardan, yiyeceklerden ve atklardan kaynaklanan binlerce toksik kimyasal ve poltanla karlamaktadr. Bu poltanlar eitli semptomlarla kendilerini belli ederler. Bu semptomlar arasnda azalm immn sistem fonksiyonu, nrotoksisite, hormonal fonksiyonlarda deiiklikler, psikolojik bozukluklar ve hatta kanser olabilir. Detoksifikasyon terapisi bu kimyasal toksin ve poltanlardan bedenin kurtulmasna yardm eder ve salkl duruma dnmeye yardmc olur. Detoksifikasyon, oru ve diyet, kolon terapisi, vitamin C terapisi, elasyon terapisi, hipertermi eklinde uygulanmaktadr. Bu uygulamalara yardmc olarak hidroterapi, deri germe, germe ve gevetme egzersizleri, aerobik egzersizler, masaj ve manel lenfatik drenaj, aromaterapi, nefes egzersizleri, relaksasyon ve meditasyon yntemleri uygulanabilir. Ayrca zel detoksifikasyon banyolar da vardr.

DYET Diyetin genel insan sal zerindeki nemi btn eski tp metotlarnda nemle vurgulanmaktadr ve u an konvansiyonel tp da ayn noktaya
57

gelmitir. Salkl beslenme sanld kadar kolay bir ey deildir. Seilecek yiyecein doruluu kadar hangi ortamda yetitirildii ve sofraya gelene kadar nelerle karlat da nemlidir. Katk maddeleri ve kirletici evre faktrleri yiyeceklerin genel salk zerindeki olumsuz etkileri asndan nemlidir. Bu metotla tedavide yiyeceklerin hazrlan ekli ve hastala zel ya da salkl kalabilmek amacyla uygulanmas gereken diyetler zerinde durulmaktadr. Bu arada yiyeceklerin hazrlan ve saklan ekilleri de bu alann ilgilendii konulardandr. Btn tbb ekollerde salkl bir yaam ve hastalklardan kurtulmak iin diyet merkez bir konuma oturtulmutur.

ENERJ TIBBI Enerji tbb mevcut hastala sebep olabilecek veya gelecekte ortaya kabilecek hastalklara olumsuz bir katkda bulunabilecek, vcut tarafndan neredilen eitli elektromanyetik frekanslardaki dengesizlikleri ler. Bu amala tehise ynelik tarama cihazlarn kullanr. Bu bozulmu enerji aklar bozukluk olan blgedeki etkilenmi frekanslarn aksi ynde spesifik etki gsteren elektromanyetik sinyallerin verilmesi ile normal salkl durumlarna dndrlebilirler. Bu ekilde
58

vcudun normal enerji dengesi tekrar salanm olur. Stanford niversitesinden William Tiller,Ph.D., bu yzyln byk ounluunda bilim ve tbbn salk kavramn bedenin kimyasal ve fiziksel dengesi ile balantl olarak ele aldn, ancak ou zaman kimyasal maddelerle tedavi edilmeye allan hastalklarn vcutta pek ok yan etkilere yol atn ifade etmektedir. Bu durum pek ok doktoru konvansiyonel il tedavisine dayal tedavi yntemlerinin yan sra enerji tbb alanna sevk etti. Konvansiyonel tpta kullanlan EKG (elektrokardiyografi), EEG ( elektroensefalografi ), EMG (elektromiyografi) ve MRI (manyetik rezonans grntleme ) gibi yntemler de enerji tbbnn bir parasdr. Enerji tbbnn kulland cihazlar arasnda deerlendirme iin kullanlan elektroakupunktur biyofidbek, tedavi amacyla kullanlan arasnda hastadan elektromanyetik dalgalar alan ve dzeltilmi ekilde ilgili akupunktur noktasndan hastaya veren MORA, ary rahatlatmak iin kullanlan TENS nitesi, elektroakuskop, k huzmesi jeneratr (LBG), ses probu, diyapals, simatik cihazlar, infratonik QGM ve elektronik kirlenmenin zararl etkilerinden korumaya ynelik teslar gzlem cihaz yer almaktadr. Akupunktur ile de kombine ekilde kullanlan bir metottur.
59

Tehiste ve tedavide hastaya zarar vermeden etkilerinin ortaya kyor olmas enerji tbbn gelecekte ok daha nemli bir konuma getirecek gibidir.

EVRESEL TIP evresel tp diyet ve evrede bulunan alerjenlerin hastalk ve salk zerindeki etkilerini aratrmaktadr. Tozlar, mantarlar, kimyasal maddeler ve belirli baz yiyecekler alerjik reaksiyonlara yol aabilirler. Bu durum astm ve yksek ateten, ba ars, depresyona kadar deien eitli hastalklarn seyrini etkileyebilir. evresel tpta uzmanlam doktorlar yalnzca astm, ekzema, rinit gibi alerjik durumlar evre ile balantl olarak dnmezler. Bu gruba gre ba ars, artrit, yorgunluk, kolit ve lupus gibi hastalklar da alerjenler ve kimyasal duyarllklar sonucu ortaya kabilir veya iddetlenebilir. evresel faktrlerden kaynaklanan hastalklar diyetten elimine etme, deri testi, provokasyon/ntralizasyon, RAST ( Radio Allergo Sorbent Test ), elektroakupunktur biyofidbek adlar verilen testlerle ve tiroid fonksiyonlarn deerlendirilmesi ile tespit edilmektedir. Zaman iinde hastalklarda evresel faktrlerin etkili olabilecei dncesi gittike daha fazla
60

nem kazanmaktadr. Konvansiyonel tp metotlar iinde de evresel faktrlerin etkileri daha nemli bir yer tutmakta ve tehis ve tedavide dikkate alnmaktadr. Bu da evresel tbbn nmzdeki dnemlerde daha byk nem kazanaca anlamna gelmektedir.

ENZM TERAPS Sindirim problemlerinde enzim terapisi, salk ve iyilik hlinin tekrar kazanlmasnda nemli bir ilk adm olabilir. Bitki enzimleri ve pankreatik enzimler sindirimi iyiletirmek ve esansiyel besinlerin emilimini artrmak amacyla komplemanter metotlar olarak kullanlmaktadrlar. Tedavi yntemi olarak salkl bir diyetin yan sra enzim suplemanlar kullanlmaktadr. ABDde enzim terapisinin nclerinden olan Edward Howell Enzimler hayat mmkn klan maddelerdir. demektedir. nsan bedeninde sindirim iin yaklak azdan balayarak ince barsaa kadar her safhada grev yapan yirmi iki adet enzim retilmektedir. Her bir madde grubu iin farkl sindirim enzimleri devreye girmektedir. Ayrca salkl bir hayat ve iyi bir sindirim iin bitki enzimleri de nerilmektedir. Forsyth, Missouriden Howard F. Loomise gre: Yediklerimizin sindirim sistemin61

den emilebilmesi salkl bir hayatn temelidir. Sindirim problemleri zmlendiinde, sonu olarak dier problemler de ortadan kalkacaktr. Bu szler tbbn dehas ve babas mehur bn-i Sina tarafndan : ifa hazmdadr. eklinde zetlenmitir. Bitki enzimleri midede yiyeceklerin nceden hazma hazrlanmas iin etki gstermekte ve bitkisel enzim tedavisinde bu maksatla kullanlmaktadr. Ayrca pankreatik enzim terapisi uygulanmaktadr. Bu tedavinin temelinde ngiliz embriyoloji uzman John Beardn pankreastan elde edilen ekstreyi direk olarak kanserli blgeye enjekte etmesi ve bunun tedavi baars sonucunu dourmas yer almaktadr. Daha sonra ayn baar hz devam etmemesine ramen pankreatik enzim tedavisi eitli hastalklarda kullanlmtr. Bu hastallar arasnda romatizmal hastalklar gibi enflamatuar durumlar, yumuak doku travmas, viral enfeksiyonlar, artrit, multipl skleroz, kanser ve AIDS de dahil olmak zere otoimmn hastalklar yer almaktadr. Dozlar az yoluyla bo mideye veya enjeksiyon yoluyla verilmektedir ve bitkisel enzim terapisi ile kombine edilebilir. Belirli bir hastalk iin belirli bir enzimden ok tedaviler ok ynl ve ok enzimle, dier bakm metotlar ve diyetle kombinasyon iinde yrtl62

mektedir. u an Amerikada iki binden fazla enzim terapisti almakta ve Avrupada da gittike yaygnlamaktadr. Gelecek vadeden bir yntem gibi durmaktadr.

ORU Oru hipertansiyon, ba arlar, alerjiler ve artrit gibi pek ok hastalk durumu iin maliyeti dk ve etkili bir tedavi metotudur. Bedeni yiyeceklerin sindirilmesi iinde rahatlatarak, sistemin toksinlerden arndrlmasn hzlandrr. American Holistic Medical Association (AHMA) , (Amerikan Btncl Tp Birlii)nin kurucularndan Evarts G. Loomis u an elimizde bulunan en iyi tedavi metotlarndan biri orutur. demektedir. nsanlarn ou iin oru iyileme srecini hzlandrc bir fonksiyon stlenmektedir ve genel olarak fiziksel, zihinsel ve ruhsal anlamda salk iin saysz faydalar olduu dnlmektedir. Ksa sreli orular ( iki, be gn aras) evlerde kiisel salk idame programlar erevesinde yrtlebilir. Tbb danmanlk ile birlikte yrtlecek olan daha uzun sreli orular immn (baklk) sistemin glenmesine hizmet edebilir, il alerjilerini azaltabilir ve eitli salk problemleri iin il alm ihtiyacn azaltabilir ya da ortadan kaldrabilir.
63

Yiyeceklerin besleyici komponentlere ayrlmas iin, karbonhidrat ve proteinlerden glikojen oluturulmas iin ve karacierde depolanmas iin ve bunun beden fonksiyonlar iin enerjiye dntrlmesinde byk bir enerji harcanmaktadr. Kalori alm kstlandnda veya elimine edildiinde beden enerjisini baka ynlere kaydrr. Toksin alm durduu iin bedendeki toksinlerin atlm kolaylar. Kandaki ya miktar azalaca iin kann ak kolaylar ve doku oksijenasyonu hzlanr. Sindirim iin harcanan enerji azald iin fazlalk enerji immn sistem, hcre geliimi ve toksinlerin elimine edilmesi srelerine kaydrlr ve bunlarn etkinlii artar. Beden yalarnn yaklmas ve enerjiye dntrlmesi pestisid ve eitli illar gibi atlmlar iin enerji ihtiyac olan molekllerin kana gemesine ve vcuttan atlmasna yardmc olur. Bedenin znde var olan eski ve gereksiz dokularn tespit edilip elimine edilmesi sreci ve bunlarn artklar olan besinlerin yeni srelerde kullanlmas ilemi hzlanr. Fizyolojik fonksiyonlar iyileir. Hastann diyeti ve evresindekiler konusundaki duyarll artar. Farkl ekollerin farkl kstlamalarla ve farkl srelerde uyguladklar oru trleri vardr. Hastann zel durumuna gre de deiiklikler yaplmaktadr.
64

EK ZLER LE TEDAV Bu metot kiinin daha ok duygusal ynne ynelen yaklamlar ile bedenin iyilemesini hedefler. Bu ekilde psikolojik ve fizyolojik olarak iyilik hli amalanr. Negatif duygular ve stresin azaltlmas ile iek zleri salk ve iyilemenin nndeki engelleri ortadan kaldrmaktadr. iekler sabah erken vakitte henz ili olduklar dnemde braklmakta, iki saat direk gne na maruz braklmakla zler hazrlanmaktadr. zellikle duygusal durumu rahatlatmak ve iyi hissetmeye yardmc olmak iin kullanlmaktadr.

YNLENDRLM HAYAL Zihnin pozitif fiziksel cevap retme gcn kullanarak, ynlendirilmi hayal metotu ile stres azaltlabilir, kalp hz yavalatlabilir, immn sistem stimle edilebilir (baklk sistemi uyarlabilir) ve ar azaltlabilir. Zihin/beden tbbnn hzla gelien bir dal olan ynlendirilmi hayal eitli tbb durumlar iin kullanlmaktadr. Uygun ekilde retildiinde kendi kendini tedavi metotu olarak etkin bir yardm salayabilir. Tpta ve iyileme srecinde hayal gcnn u nemli zelliklerinden faydalanld ifade edilmektedir: -Fizyolojik yap zerinde direk etkileri vardr.
65

-Birletirme ve sentez gibi zihinsel srelerle bir i gr ve salk perspektifi salar. -znde ve derinlerde duygularla balantldr ve ounlukla hastalklarn kkleri buralardadr. Hayaller ve insan fizyolojisi arasndaki balanty herkes limon hayal ettiinde aznn sulanmas ile kendi hayatnda hissedebilir. Biyofidbek, hipnoz ve meditasyon gibi konularda yaplan almalar ve aratrmalar insanlarn belirgin ekilde kendilerini kontrol ve beden i yaplarn dzenleme kapasitelerinin olduunu ortaya koymutur. Relaks bir zihin durumunda odaklanm hayal bu tekniklerin ounda merkez faktrdr. Gevemenin renilmesi kendine ynelik terapinin temelidir ve hayal hemen hemen btn geveme, stres azaltma tekniklerinin bir parasdr. nsanlarn ou iin hayal gevemeyi renmenin en kolay yoludur. Aktif oluu bu metotu dier geveme metotlarndan daha konforlu hle getirmektedir. Ferdin kendine ynelik terapileri gelecek dnemlerde daha byk nem kazanacak gibidir. Bu anlamda etkin bir tedavi metotu gibi gzken ynlendirilmi hayal de gelecein salk sistemi iinde daha nemli bir yere gelme istidad tamaktadr.
66

BTKSEL TIP Bitkisel tp insanln bildii en eski tedavi metotudur. Tarih boyunca pek ok farkl kltr ifa amacyla bitkileri kullanmtr. u an bitkilerin hastalklarda kullanm ile ilgili pek ok dokman olumutur. Dnya Salk rgt 119 adet, bitkilerden retilmi farmakolojik il bulunduunu, bunlardan yzde 74nn kullanmnn tarih boyunca geleneksel kullanm ile uyumlu olduunu ifade etmektedir. Bu gn yer yznde 250.000 ile 500.000 arasnda bitki tr olduu tahmin edilmektedir. Bunlardan yalnzca yaklak 5000i tbb etkileri asndan detayl ekilde aratrlmtr. Bitkiler farmakolojik illarla benzer mekanizmalar kullanarak etki eder. Herboloji konusu zellikle geleneksel in tbb, ayurveda ve Bat tbb iinde farkl ekillerde yer almaktadr. Bu alanda yaplan almalarn genel tp sistemi iinde daha nemle ele alnmasna, gelecek dnemlerin genel salk anlay iinde daha etkin ve kontroll kullanlmasna ok byk ihtiya olduu grlmektedir.

HOMEOPAT Homeopati, dnyada yzlerce milyon insann kulland, maliyeti dk ve toksik olmayan bir teda67

vi sistemidir. zellikle konvansiyonel tedavilere cevap vermeyen kronik hastalklarn tedavisinde etkilidir. Ayn zamanda souk algnl ve nezle gibi minr durumlarda kendi kendine bakm iin harika bir metottur. Dnya Salk rgt 2000 ylna kadar dnya genelinde homeopatinin genel konvansiyonel salk sistemi iine entegre edilmesini plnlamaktadr. Homeopati 18. yzyl sonlarnda Alman doktor Samuel Hahnemann tarafndan kuruldu. Terim olarak Yunanca benzer anlamnda homoios ve hastalk anlamnda pathos kelimelerinin birleiminden tretilmitir.Hahnemannn eitli illarla edindii tecrbelerden elde ettii sonu udur: Alndnda belirli bir hastaln semptomlarn oluturan madde daha kk dozlarda alnrsa ayn hastal tedavi edici etki gstermektedir. Bu durum yzlerce maddede denenmi ve ayn tezi destekler mahiyette sonular alnmtr. Daha sonra Hahnemann bu yaklamn temel prensiplerini u ekilde ortaya koymutur: -Benzer benzeri iyiletirir. (ivi iviyi sker.) (Benzerlik Kural) -Bir il ne kadar seyreltilirse etkinlii o kadar artar. ( Sonsuz Kklkte Doz Kural) -Herhangi bir hastalk kiiye spesifiktir.(Btncl Tp Modeli)
68

ABDde homeopati 19. yzyln sonlar ile 20. yzyln balarnda popler bir uygulama olmutu. Daha sonra konvansiyonel tp uygulayclar tarafndan dland. Ancak 1849daki kolera salgnnda ve 1879daki sar humma salgnnda homeopati uygulayan doktorlarn baar oran konvansiyonel tplara gre ok daha yksekti. Bu lkede homeopatinin tekrar nem kazandn ve ilginin tekrar arttn gryoruz. Homeopatide temel farkn yan etkiyi azaltmak ve ayn oranda etkinlii artrmak iin ilacn iyice seyreltilmesi ve kiiye zel tedavi olduunu syleyebiliriz. Homeopati uygulayanlarn kullandklar illar bu yaklamla gelitirilmitir. Bu yntemin genel salk sistemi iine adapte edilmesi ile salk maliyetlerinin ok nemli lde azalacana inanlmaktadr.

HDROTERAP Hidroterapi saln tekrar kazanlmas amacyla su , buz, buhar ile scak ve souk uygulamalarn kullanlmasdr. Tedavi yntemleri arasnda btn vcudun suya girmesi, buhar banyolar, saunalar, oturma banyolar, kolon irrigasyonu ve souk ve scak kompreslerin ayr ayr ya da birlikte uygulanmas yer almaktadr. Hidroterapi, pek ok hastaln tedavisinde etkin bir program69

dr ve kiinin evde tek bana kendi kendine bakm programnn bir paras olarak kullanabilecei bir metottur. Dtan uygulanan hidroterapiler scak su, souk su, kontrast eklinde gruba ayrlmaktadr. Scan gevettii, souun uyard dnlmektedir. Scak su immn sistemi uyaran bir cevap retir. Beyaz kreler damar dna karlar ve dokuya geerek buradaki toksinleri temizlerler ve dokunun toksinlerden kurtulmasna ve fazlalklarn atlmasna yardmc olurlar. Scak su sinirlerdeki refleks etkisi ile bedenin btnnde bir rahatlamaya yol aar. Souk su vazokonstriksiyon(kan damarlarnn kaslmas ve daralmas), damar geirgenliinin azaltlmas ile enflamatuar cevab azaltr. Kontrast terapilerde scak ve souk sular dnml olarak kullanlmaktadr. Bu uygulama ile adrenal ve endokrin bezler uyarlmakta, konjesyon azalmakta enflamasyon gerilemekte ve organ fonksiyonlar aktive olmaktadr. Hidroterapi, buz uygulamas,oturma banyolar, el ve ayak banyolar, du gibi uygulamalarla evde de yrtlebilir tarzda uygulamalar da iermektedir.

HPERTERM Ate, vcudun hastalklara kar en gl savunma mekanizmasdr. Hipertermi, enflamasyon,

70

enfeksiyon ve dier tehditlere kar doal yollardan ate gelitiremeyen hastalara sun olarak retilmi ate uygulamak eklinde bir metottur. Viral enfeksiyonlardan kansere kadar deien hastalk grubunu tedavi iin lokal olarak veya tm vcuda uygulanabilir. Souk algnl ve nezle gibi durumlarda evde kendi kendine yardm amacyla uygulanabilecek en etkin metotlardan biridir. Hipertermi uygulamas vcuda giren mikroorganizmalarn dokulardan daha az scaklklara dayanabilecekleri gereinden hareketle ortaya konmutur. Vcut stldka ona zarar verecek noktaya scaklk ulamadan mikroorganizmalarn ou lrler. Bu durumun rnekleri arasnda rhinovirs benzeri virsler(btn solunum yolu enfeksiyonlarnn yarsna yaknndan sorumludurlar), HIV (insan immn yetmezlik virs), sifilis ve gonoreye yol aan mikroorganizmalar yer almaktadr. Hipertermi dokulara girmi mikroorganizmalar ortadan kaldrmayabilir. Ancak, saylarn azaltarak immn sistemin ba edebilecei hle getirmektedir. Hipertermi uygulama metotlar arasnda radyo frekanslarndaki elektromanyetik enerji ile vcudu stan diyatermi, sesle stan ultrason, kzl tesi nlarn kullanld raydan stma ve kann vcuttan alnp stlarak tekrar verildii ekstrakorporyal stma yer almaktadr. Viral hastalklar,
71

HIV enfeksiyonu, kanser ve detoksifikasyon tedavisinde zellikle etkili olduu bildirilmektedir. Baklk sistemlerinin glendirilmesi asndan nmzdeki dnemlerde hipertermi uygulamas genel salk sistemi iinde daha nemli noktalara gelebilir.

HPNOTERAP Hipnoterapi ok eitli tbb ve psikolojik hastaln tedavisinde kullanlmaktadr. Hipnotik teknikler kiinin sigaray brakmasna, alkol ve madde bamllndan kurtulmasna ve ar yemenin azaltlmasna yardmc olabilir. Ayn zamanda stres, uyku bozukluklar ve anksiyete, korku, fobiler ve depresyon gibi mental salk problemlerinin zmnde de etkilidir. Binlerce yldr eski Yunan, ran ve Hint gibi deiik kltrlerde telkinin, dncenin ve inancn gc iyilemede nemli rol oynayan faktrlerden olduu kabul edilmitir. Hipnoterapi dncenin gcn ve trans benzeri hllerin etkisini zihnin en derinliklerine inerek olumlu deiikliklere yol aacak etkiler oluturmay hedefler. Bu yolla migren, lserler, solunum problemleri, gerilim tr ba arlar ve hatta siilleri tedavide etkili olmaktadr.
72

Psikolojik ve fizyolojik problemler zerinde hipnoterapinin tedavi edici etkileri gzlenmitir. Otonom sinir sistemi kiinin kontrol dnda alyor olarak bilinse de hipnotik durumda bu sistemin fonksiyonlar zeride de deiiklikler oluturulabicei ifade edilmektedir. Hipnoterapi ile ameliyatlarda anestezi etkisi de oluturulabilmekte ve hastalar hipnoz olmu ve bilinleri ak ekilde saatler sren ameliyatlar arsz olabilmektedirler. Hipnoz henz tam anlam ile anlalm olmadndan u an tam anlam ile bilimsel bir metot olarak ele alnmamaktadr. Hipnozun nasl iledii ile ilgili deneyler, etkilerinin kantitatif olarak ifade edilmesi yolundaki almalar devam etmektedir. Bunlarda elde edilen baar ile orantl olarak hipnoterapi daha nemli bir noktaya gelebilir.

ZSU TERAPS zsu terapisi taze, piirilmemi meyve veya sebze sularn vcudun beslenmesi ve yenilenmesi iin kullanmaktadr. Hastalk ve stres annda beslenme destei olarak kullanlr. zsu terapisi ayn zamanda salk idame programlarnn bir paras eklinde de uygulanabilir.
73

Asrlardr bitki zleri ve ekstreleri iyiletirici ve il grevi grme zelikleri nedeniyle kullanla gelmilerdir. Zaten kimyasal terimi de Yunanca bir kelime olan chemiadan gelmektedir ve bu kelimenin anlam bitki zsuyu dur. zsu terapisi bir temizlik ve restorasyon sistemini takip etmektedir. Taze sebze ve meyve zsular vcudun iyileme srecine beslenme temelli bir katk amacyla kullanlmaktadr. zsuyu terapisinde besinler i ve ilenmemi, tketimi ve hazm kolay ekilde oru ve salk idamesi programlarnn bir paras olarak kullanlrlar. Taze meyve ve sebze zleri vcudun temizlenmesinde ve hayat fonksiyonlarn devamnda ok nemli rol oynarlar. Konsantre enerji kaynaklardr ve karbonhidrat, vitamin ve mineraller asndan ok zengindirler. Alerjiden kansere kadar pek ok hastaln tedavisinde destek olarak kullanlrlar.

IIK TERAPS Tarih boyunca k ve renklerin iyileme kaynaklar olarak deerleri bilinmektedir. Bugn k ve renklerin terapi etkileri dnya genelinde pek ok byk hastanede ve aratrma merkezinde aratrlmaktadr. Elde edilen sonular tam-spektrum, renkli ve lazer klarnn kronik ar ve depres74

yondan immn bozukluklar ve kansere kadar deien hastalk gruplarnda etkili olabileceini ortaya koymutur. Ik gze ulatnda, milyonlarca k ve renge duyarl fotoreseptr ad verilen hcre elektrik uyarlarna dntrmektedir. Bu uyarlar optik sinir ve beyin aracl ile nrotransmiter ad verilen kimyasal uyarclar gndererek hipotalamusu harekete geirirler. Bu blge bedenin daha ok otonom (otomatik) fonksiyonlarn dzenlemektedir. Hipotalamus pek ok vcut fonksiyonunu idare eden endokrin sistemin de bir parasdr. Kan basnc, vcut scakl, solunum, sindirim, seksel fonksiyonlar, miza, baklk sistemi, yalanma sreci ve sirkadiyen ritim endokrin sistem aracl ile kontrol edilmektedir. Tam spektrum ( btn dalga boylarn ieren ) k bu yolla ok hassas uyarlar tetikler ve bu fonksiyonlar dzenleyip saln idamesine katk salar. En eski doal k tedavisi kayna gnetir ve gne btn dalga boylarn iermektedir. Tam spektrum k tedavisi yannda SAD (tam spektrum kla birlikte parlak beyaz), parlak k terapisi, ultraviyole k terapisi, UVA-1, hemoirradyasyon, PUVA k terapisi, fotodinamik terapi, sintonik optometri, souk lazer terapisi gibi k terapi yntemleri uygulanmaktadr. renme
75

bozukluklar, depresyon, yorgunluk, vitiligo, lupus eritematozis, sedef ve kanser gibi ok eitli hastalk spektrumunda uygulanmakta ve tedaviye katk salamaktadr.

MANYETK ALAN TERAPS Elektromanyetik enerji ile insan bedeni arasnda varl sabit ve nemli ilikiler bulunmaktadr. Manyetik alan terapisi fiziksel ve duygusal hastalklarn tehis ve tedavisinde kullanlabilir. Bu ilemin semptomlar hafiflettii ve baz vakalarda yeni bir hastalk dnemini geciktirdii gzlenmitir. Gnmzde mknatslar ve elektromanyetik tedavi cihazlar arnn ortadan kaldrlmas, krlm kemiklerin iyileme srecini hzlandrmak ve stresin etkilerini azaltmak gibi amalarla kullanlmaktadr. Dnya ok eitli manyetik alanlarn etkisi altndadr. Bu alanlardan bir ksm yeryznn kendi manyetik yaps tarafndan retilmekte dierleri gneten gelen manyetik frtnalar ve havadaki deiiklikler tarafndan oluturulmaktadr. Ayrca gnlk hayatta kullanlan elektrikli aletler, motorlar, televizyonlar, ofis cihazlar, bilgisayarlar, mikro dalga frnlar ve evlerdeki elektrik tesisatlar gibi pek ok unsur da elektromanyetik alan oluturmaktadr. Hatta insan bedenindeki pek
76

ok sre hcre iindeki kimyasal ilemler ve sinir sistemindeki iyon akmlar ile kk miktarda elektromanyetik alanlar olutururlar. Son dnemlerde bu elektromanyetik alanlarn insan bedenini olumsuz ya da olumlu ynde etkileyebilecei gzlendi ve manyetik alan terapisi geliti. Mknatslarn ve elektrik cihazlarnn rettii kontroll manyetik alanlarn pek ok tbb uygulamas bulunmaktadr. Bunlardan en nemlilerinden biri MR eklinde bilinen Manyetik Rzenans Grntlemedir. Bu yntem daha gvenilir olmas nedeniyle yava yava rntgenin yerini almaktadr. Yine beynin elektrik aktivitesini tespit amacyla manyetoensefalografi elektroensefalografiye tercih edilen bir yntem hline gelmektedir. Tedavi amacyla da kullanlan manyetik alan reten cihazlar, uyumay kolaylatran ve stresi azaltan manyetik alan yataklar ve battaniyeleri de mevcuttur. Stres; bakteriyel, fungal ve viral enfeksiyonlar, arnn rahatlatlmas ve santral sinir sistemi hastalklarnda manyetik alan tedavisinden faydalanlmaktadr.

MEDTASYON Meditasyon , kiinin fiziksel, duygusal ve mental durumlarn dengeleyebilmesi iin uygulayabile77

cei gvenli ve basit bir yntemdir. Kolaylkla renilebilir ve stres ve aryla ba etmeye yardmc olarak uygulanabilir. Hipertansiyon ve kalp hastalklar da dahil olmak zere genel tedavinin bir paras olarak kullanlabilir. Meditasyon binlerce yldr uygulanan bir yntem olmakla birlikte son otuz yldr salk zerindeki klinik etkileri konusunda bilimsel almalar yaplmaktadr. Kanadada stres konusunda nde gelen aratrmaclardan Hans Selye iki tr stres olduunu ifade etmektedir: negatif stres ve pozitif stres. kisi arasndaki temel fark ferdin stresi kontrol edebilmesi ya da edememesidir. Meditasyon dikkatin belirli bir noktaya, tayin edilen sre boyunca odaklanmas eklinde tarif edilmektedir. Zihin sakinse ve belirli bir noktaya odaklanmsa gemi dnemin hatralar ve gelecek endielerinden uzaklamaktadr. ok sayda meditasyon yaklam bulunmakla birlikte tekniklerin byk ounluu iki ana grupta toplanmaktadr: konsantratif meditasyon ve farkndalk meditasyonu. Konsantratif meditasyon dikkati solunum, bir imaj veya bir ses (mantra) zerinde odaklar ve bu sayede zihnin sakinlemesi ve berraklk hlinin belirginlemesi hedeflenir. Bu meditasyon ekli kamerann belirli bir noktaya odaklanmasna benzetilebilir. Far78

kndalk meditasyonu dikkatin,zihinden srekli ekilde geen duygular, dnceler, sesler, kokular gibi eylere bunlarla uzun uzun ilgilenip dnmeksizin almasdr. Meditasyon yapan kii gzlerini kapatr ve zihninden geenleri reaksiyon gstermeksizin ve dnceler,hatralar, endieler ve imajlarla ilerine girmeden ve etkilenmeden izler. Bu meditasyon uygulayan kiinin daha sakin, berrak ve reaksiyoner olmayan bir zihin durumuna ulamasna yardmc olur. En yaygn olarak uygulanan meditasyon ekli transandantal meditasyondur.

ZHN/BEDEN TIBBI Zihin/beden tbb yaknda tpta devrim mahiyetinde deiimlere yol aabilir. Zihin ve bedenin derin ilikisinin ve etkileiminin, bedenin zndeki iyileme kabiliyetinin ve kendine cevabn iyileme srecindeki rol fark edildikten sonra, zihin/beden tbb biyofidbek, hayal, hipnoterapi, meditasyon ve yogay da ieren geni bir aralktaki tedavi ekillerini uygulamaktadr. Son otuz yl iinde bilim adamlar zihin ve beden arasndaki kompleks ilikiler an aratrmaktadrlar. Duygu durumu, davran ve inanlar sonuta her kronik hastal etkileyebilir. Kiinin kendi sal ile ilgili inanlar salk durumunu
79

yakndan etkilemektedir. 1970lerde immn sistem konusundaki almalarda byk gelimeler zihin ve beden balantsnda farkl ufuklar almasna neden oldu. Aratrmaclar peptitler ve nropeptitler gibi (aminoasitlerden oluan mesaj iletici molekller) maddelerin duygu durumu, ar ve mutluluk duygusu zerinde deiikliklere yol atn tespit ettiler. Bu maddeler arasnda ilk tespit edilen endorfinlerdi. Bu endojen morfin (beden iinde retilen morfin), yani beynin kendi rettii morfin kavramnn ksaltlmyd. Endorfinler salndnda opiatlara benzer ekilde mutluluk hli oluturmaktaydlar. Bunun sonucunda nropeptitlerin duygular oluturan maddeler olduu tezi geliti. Bunun ardndan zihin ve beden arasnda dnlenin ok tesinde sk bir ba olduu dncesi belirginleti. Yeni zihin/beden tbb yaklamlar psikonroimmnolojinin de tesine gemi ve enerjiyi evrenin alt yapsn oluturan bir bak as ile yeni bir bilin bilimi erevesinde psikoloji ve fizik de iine girecek ekilde daha geni bir bak as kazanmtr. Eski dou felsefesini ekillendiren gelenekler iinde fiziksel ve psikolojik saln salanmas ve devamnda bilincin nemli bir rol olduu hep kabul edilmekteydi. Bu yaklamn uygulad yntemlerin temeli bedenin kendi iindeki iyiletirici mekanizmalar80

nn harekete geirilmesidir. Bunun da genel uygulan ekli zihnen ve fiziksel olarak rahatlama ve stresle ba etme yntemlerinin retilmesi iledir. Bu amala meditasyon, biyofidbek, hipnoterapi, ynlendirilmi hayal, masaj, bedenin altrlmas, egzersiz, yoga, nefes kontrol, qigong, NLP ve ilerleyen geveme teknikleri kullanlmaktadr. Zihin/beden tbb salk ve varlk ile ilgili btncl yaklamlar ile, insanlara kendi ilerinde var olan iyileme gcn nasl kullanacaklarn reterek, daha kaliteli ve daha salkl yaamalar iin gelecekte hayatlarnn nemli bir paras olacak gibidir.

NATUROPATK TIP Naturopatik tp vcudun kaltm yoluyla gelen iyiletirme yeteneini kullanarak hastalklar tedavi etmeye alr. Naturopatik tp uzmanlar hastann kiisel ihtiyalarn dikkate alan bir zeminde eitli alternatif tp metotlarn kullanarak yardmc olmaya alrlar. Tedavi rejimi belirlenirken diyet, hayat tarz, i ve z gemi dikkate alnr. Naturopati ya da naturopatik tp terimi kullanlmam olsa da bu uygulamann felsef alt yaps81

n besleyen kkler binlerce yl ncesine uzanmaktadr. yileme ve hikmet balantsnn belirgin ekilde ele alnd Hint (Ayurveda), in (Geleneksel in Tbb), Nativ Amerikan, Yunan (Hipokratik) kltrlerinin hepsinden etkilenmitir. Naturopatik tp zaman iinde test edilmi alt temel prensip zerine tedavi mantn oturtmu bir sistemdir: -Tabiatta bir iyiletirici g vardr. -ncelikle sonucu deil sebebi tedavi et. -Her eyden nce zarar verme. -Kiiyi bir btn olarak ele al ve yle tedavi et. -Doktor ayn zamanda bir retmendir. -En iyi tedavi korunmadr. Naturopatik tp sisteminde hastalk, bedenin kendini iyiletirdii ftr etkenlerin grnr hle gelmesi olarak alglanmaktadr. Mesel, ate ve enflamasyon vcudun salkl bir ekilde fonksiyon grmesini engelleyen dengesizlikle bedenin ilgilenme ekli olarak deerlendirilmektedir. Bu dengesizlik ortadan kaldrlmad srece bedenin enflamatuar cevab ya daha dk younlukta ya da belirli aralklarla devam edecektir. Bu hl genellikle bir akut epizotla iddetlenir ve bu naturopatik tpta iyiletirici kriz ya da reaksiyon olarak adlandrlmaktadr. Bunu takiben durum
82

iyiye doru gider. Bu noktada naturopatik tp uzman hastaya bu iyileme srecini hzlandrmak iin durumuna en uygun diyet gibi uygulamalar tavsiye eder. Ancak olabildiince ftr iyileme srecine mdahale etmemeye alr. Naturopatik tbbn en etkin olduu alan kronik ve dejeneratif hastalklardr.

NRAL TERAP Nral terapi bedenin elektrik andaki ksa devreleri ortadan kaldrmak iin anestetik madde enjekte edilmesidir. Bu ilem bedenin enerji akn serbestletirmekte ve hcre fonksiyonunu normalletirmektedir. Bu, nral terapiyi eitli hastalklarda zellikle de kronik arda etkili bir konuma getirmektedir. Nral terapinin ileme mekanizmasnn temellerini anlamak iin ncelikle biyolojik enerjinin temellerini bilmek gerekmektedir. Canl olan her eyde elektrik yk bulunmaktadr. Her canl hcrenin kendi spesifik frekans aral bulunmaktadr. Bedende enerji ak olduka hcre normal frekans aralndadr ve doku salkldr. Kronik hastalklarn ou, otonom sinirlerde ve hcrelerde elektrik iletiminin deiiminden dola83

y ortaya kmaktadr. Bu deiiklikler biyolojik enerji akn engellemektedir. Enerji ak bozulduunda hastalk balar ve nral tpta bedenin zemin sisteminde karma alan olarak bilinmektedir. Zemin sistemi hcre zarlar, arterler, venler, lenf damarlar ve sisnir ular arasnda bulunmaktadr ve ba dokusundan fibroblastlar (kemik, kollojen doku ve dier ba dokusu hcrelerinin prekrsr yani ncs olan hcreler), kollojen (ba dokusu proteini), elastin (dokuyu elastikletiren ekstraseller (hcre d) protein) ve glikoproteinler (ekerle birlemi proteinler) olumaktadr. Normal elektrik akm olduunda bu sistemler arasnda ahenkli bir uyum vardr. Ak bozulduunda ve karm alan olutuunda fonksiyonlarda aksamalar ve kronik hastalklar ortaya kmaktadr. Nral terapi her ikisi de doktor olan iki Alman karde tarafndan gelitirilmitir. 1925te Ferdinand ve Walter Huneke ilk olarak enjekte edilen bir lokal aneztezik maddenin bedenin dier blgelerini etkilediini ortaya koydular. Yllar sonra Ferdinand ar nedeniyle bir bayann bacana yaplan enjeksiyonun yllardr var olan srt arsn annda kestiini hayretle gzlemledi. Bu karm ya da etkileim alanlar dncesinin gelimesine yol at.
84

Almanya ve Gney Amerikada nral terapi kronik arlarn tedavisinde en ok kullanlan yntemdir. Bugn nral terapinin temeli olan zemin sistemi teorisi Avrupada yaygn olarak kabul grmtr. Bu teori aslnda saln hcrelerin iinde yer ald ba dokusu sistemi tarafndan kontrol edildiini ve hastalklarn bu dokudaki bozukluklardan kaynaklandn ileri srmektedir. ABDde Dietrich Klinghardt, M.D., Ph.D., New Mexico, Santa Fede yaklak iki yz kadar pratisyeni Amerikan Nral Terapi Akademisinde eitmitir. Nral terapide iki farkl teknik uygulanmaktadr. Direk ya da lokal teknikte anestezik madde probleme yol aan karm alanna spesifik olarak uygulanmaktadr. Enjeksiyonlar skar dokusuna infiltrasyon yoluyla uygulanabilir, sinir balantlarna uygulanabilir ya da omurilii saran alana uygulanabilir. ndirek teknikte nral terapist karm alann net olarak belirleyememektedir. Karm alan ilgili zeminlere orgjinal ar bloku salanana kadar tarama eklinde enjeksiyon uygulanarak yaplr.

NRO-LNGUSTK PROGRAMNG (NLP) NLP kiilere dncenin ve davranlar bilin d ileyi ekillerini belirleyip tekrar programla85

ma yoluyla psikolojik cevaplar deitirmek ve iyileme srecini hzlandrmak iin yardmc olmaya almaktadr. NLP teknikleri, AIDS, kanser, alerji, artrit, Parkison hastal ve migren tr ba arlar da dahil olmak zere eitli durumlardan etkilenen hastalarda olumlu sonular vermitir. Nro-Linguistik Programing insanlarn nasl renecekleri, iletiim kuracaklar, deiecekleri, geliecekleri ve iyileecekleri zerinde odaklanmaktadr. Nro kelimesi beynin alma eklini ve nasl insan dncesinin uyumlu ve belirlenebilir bir ileyi ekli ortaya koyabileceini ifade etmektedir. Linguistik kelimesi beynin dnce paternlerinin szl ve szsz ifade ediliini ifade etmektedir. Programing kelimesi bu paternleri nasl alglad ve nasl anlad ve bunlarn kiiye daha iyi ve daha salkl olma ynnde daha iyi tercihler yapabilmek iin nasl deitirilebileceini ifade etmektedir. Fiziksel hastalklarndan kurtulamayan hastalar sklkla iyileme konusunda negatif inanlar gelitirirler. Kendilerini yardmsz, aresiz, mitsiz ve deersiz olarak alglarlar. Bunu da Ben iflh olmam, Hi mit yok, Benim iin uramaya demez gibi cmlelerle ifade ederler. NLP uygulaycsnn hedefi, hastann iyileme konu86

sundaki bu inanlarn deitirip tekrar programlayarak onun rahatszlk durumundan salk ve iyilik durumuna geiine yardmc olmaktr. 1970lerin balarnda Santa Cruzda Kaliforniya niversitesinde bir linguistik profesr olan John Grinder ve ayn yerde psikoloji ve matematik rencisi olan Richard Bandler eitli baarl kiiler zerinde alarak mkemmelliin tanmn yapmak zere ibirlii iine girdiler. Gestalt terapinin babas Fritz Perls, olaan d bir aile psikoterapisti Virginia Satir, yeniliki bir hipnoterapist Milton Ericson ve mehur ngiliz antropolog ve iletiim teoriler konusunda yazan Gregory Bateson gibi ahslarn dnce sreleri, dil ve davran paternleri zerinde altlar. Sonu olarak, bu ahslarn mkemmelie ulamalarna yol aan davransal ve psikolojik faktrlerin bilin d ve sezgisel olduunu ve bu kiilerin kendi mkemmel zelliklerini tarif edemediklerini buldular. NLP kiinin bilin altndaki iyiletirici mekanizmalar ve iyileme gcn devreye sokarak, bilin dnn beden zerindeki etkilerini kullanmak yoluyla pek ok kronik hastalkta olumlu sonu vermektedir.
87

NUTRSYONEL SUPLEMENTASYON (BESLENME DESTE) Son zamanlarda yaplan aratrmalar tek bana diyetin genel anlamda saln idamesi iin yeterli olmayabileceini ortaya koymutur. Pek ok uzman eitli hastalklarda beslenme desteinin hayat nem tad konusunda birlemektedir. Vitamin ve mineral destei fiziksel ve psikolojik sal optimum dzeyde tutmak iin ve kronik hastalklardan uzun sreli korunmak iin yardmc olabilir. Yzyllardr vitaminlerin insan sal zerindeki hayat etkileri bilinmektedir. Ancak son zamanlara kadar ihtiya duyulan vitamin ve minerallerin beslenme yoluyla alnabilecei ve vitaminlere ancak cidd beslenme yetersizlii olmas hlinde ihtiya duyulaca dnlrd. Bugn insanlarn hafif ve orta dzeyde beslenme yetersizlii olduu ve saln salanmas ve idamesi iin ounlukla beslenme desteine ihtiya olduu kabul edilmektedir. Bu alanda alan uzmanlar zellikle saln kazanlmas iin gerekli olan beslenme destei zerinde younlamlardr.

ORTOMOLEKLER TIP Optimum beslenme ieriini ve vcutta dengeyi

88

salamak iin vitaminler, mineraller ve amino asitler kullanlmaktadr. Ortomolekler tp bu yolla depresyon, hipertansiyon, izofreni, kanser ve dier mental ve patolojik problemler de dahil olmak zere eitli hastalklarn tedavisini hedeflemektedir. 1968de Nobel dll Linus Pauling, Ph.D., ilk kez ortomolekler terimini kullanmtr. Bu terim vcutta normal olarak bulunan tabi maddelerin tedavide kullanlmas eklindeki tbb yaklam ifade etmek zere ortaya konmutur; orto doru ya da normal anlamn ifade etmektedir. Ortomolekler tpla ilgilenenler pek ok vakada psikolojik ya da fizyolojik sistemlerle ilgili bozukluklarn vitaminler, mineraller ve amino asitlerin ve vcuttaki dier benzer maddelerin tekrar dengeye getirilmesi yani normalletirilmesi ile dzelebileceini fark etmilerdir. Bu ekol bedenimiz su, ya, protein, karbonhidratlar ve benzeri maddelerden olutuuna gre vcutta herhangi bir problem olduunda alt dzeyde bu maddelerin dengesi bozulmu olacaktr. Doal olarak, bu denge tekrar salandnda vcutta eski normalliine kavumu olacaktr. Ortomolekler tbbn esas daha salkl bir diyet oluturmaktr. Yiyeceklerden katk maddeleri ve rafine eker karlmaktadr. zellikle besleyici btnl bozulmam yiyecekler , yksek lif
89

ierii, dk ya ierii olmas konusunda gayret gsterilmektedir. ounlukla tedavinin ilk gnlerinde yksek dozda vitamin yklemesi yaplmaktadr. Bu yzden ortomolekler tp megavitamin terapisi olarak da adlandrlmaktadr. izofreniden astma kadar pek ok hastalk trnde uygulanmaktadr.

OSTEOPAT Osteopati fiziksel tbbn kas-iskelet sisteminin yapsal dengesini tekrar salamaya alan bir eklidir. Eklem manplasyonu, fizik tedavi ve postr eitiminin kombinasyonu ile osteopati omurga ve eklem hastalklarnn, artrit, sindirim bozukluklar, menstral problemler ve kronik arlarn tedavisinde etkilidir. Osteopati, hastann belirli bir blgesine odaklanmak yerine onu bir btn olarak ele almaktadr. Osteopati ar ve kronik hastalklarn tedavisinde ok etkili bir yntem olsa da cidd salk problemlerinin derinlerdeki sebeplerini de aratrmaktadr. Bunlardan biri de koroner kalp hastalklardr. Osteopati bu durumun bir ekilde kas-iskelet sistemi ile balantl olduunu dnmekte ve uygun manplasyonlarla iyileme yolunda etkin sonular alnabileceine inanmaktadr.
90

Bu yaklama gre bedendeki her hangi bir mekanik kstllk, btn sistemleri ve organlar etkileyebilir. Omurgada herhangi bir alandaki kstllk o alanla ilgili organ ve sistemleri direk olarak etkileyebilir. Mesel sa omuz blgesindeki ar safra kesesindeki bir problemle balantl olabilir. Osteopatide, var olan btn problemlerin mekanik nedenleri aratrlmaktadr. Bu anlamda hastann gnlk yaantda duru ve yry, hareketleri, bedenin simetrisini ve deri ve yumuak dokular gzden geirilmektedir. Tedavi metotlar arasnda hafife manplasyon, artiklasyon, fonksiyonel ve pozisyonel serbestletirme metotlar, kas enerji teknikleri, dier yumuak dokulara uygulanan teknikler ve kraniyal manplasyon yer almaktadr. Osteopati gelecekte konvansiyonel ve alternatif tp metotlar arasnda kpr rol oynayabilecek zellikler arz etmektedir. Hastann yapsal ve fonksiyonel btnlne nem veren ve tm ihtiyalarn dikkate alan tam anlamyla btncl bir sistemdir.

OKSJEN TERAPS Oksijen terapileri hastal yenebilmek, iyilemeyi hzlandrabilmek ve genel olarak fonksiyonlar iyiletirebilmek iin vcut kimyasn deitirmeyi
91

hedeflemektedir. Bu terapiler, enfeksiyonlar(viral, fungal, parazitik, bakteriyel), dolam problemleri, kronik yorgunluk sendromu, artrit, alerjiler, kanser ve multipl skleroz da dahil olmak zere ok eitli hastalklarn tedavisinde etkin bir metot olduu dnlmektedir. Oksijen terapisi iyilemeyi hzlandrmak ve patojenleri(hastalk oluturan mikro organizmalar ve toksinler) yok etmek amacyla eitli ekillerde oksijeni kullanan geni bir yelpazedeki tedavi uygulamalarnn addr. nsan vcudundaki btn hcreler, dokular ve organlar fonksiyon grebilmek iin oksijene ihtiya duymaktadr. Oksijenasyon, bazen yksek basn uygulanarak(hiperbarik), vcutta toplam kullanlabilen oksijen miktarn artrmakla ve gaz eklinin kullanm ile vcudu oksijene doyurmaktadr. Yetersiz oksijenasyon patojenlerin geliimini hzlandrabilirken, ar oksijenasyon da normal dokularda hasar oluturabilir. Oksijen sk ekilde kontrol edilen artlarda kullanldnda tedavi asndan pek ok olumlu etkileri grlebilir. Hiperbarik oksijen terapisi, hidrojen peroksit terapisi, ozon terapisi gibi farkl tedavi ekilleri vardr. zellikle yara, yank, gangren, karbon monoksit zehirlenmesi, dekbits lserleri(uzun sre yatmaktan kaynaklanan lserler), staz ve
92

radyasyon nekrozu gibi durumlarda hiperbarik oksijen terapisi etkilidir. AIDSde ozon terapisi kullanlmaktadr.

QGONG Qigong bedendeki vital enerji akn artrmak, kan dolamn iyiletirmek, immn fonksiyonlar iyiletirmek (baklk sistemini gelitirmek) iin hareket, meditasyon ve solunum dzenlemesini kombine ederek uygulanmaktadr. Hem ok ar hastalar hem de salkl kiiler tarafndan uygulanabilecei iin qigong btn dnyada en yaygn olarak uygulanabilen kendi kendine bakm sistemidir. inde her gn yaklak 200 milyon kiinin qigong uygulad tahmin edilmektedir. Qigong (chi-kung eklinde de adlandrlmaktadr) eski bir in egzersizidir; vital enerji ya da hayat enerjisi olan qi bu egzersizle daha iyi bir denge noktasna getirilmektedir. Bu enerji akupunktur meridyenleri (enerji hatlar boyunca) akmaktadr. Akupunktur ve geleneksel in tbb gibi qigong uygulamas hastaya iyi kalmay retmek konusuna vurgu yapmaktadr. inde eitli qigong metotlar salk idamesi ve kiisel geliimde kendi kendine bakmda mill uygulamalarn ekirdeini oluturmaktadr. Qigong i gc gelitirir, zihni sakinletirir ve bedenin kendini regle etti93

i sistemleri optimum fonksiyon hlinde tutarak vcudun doal salk durumunu yeniden oluturur. in ve ABDde son zamanlarda yaplan almalar qigongun stresi azalttn, kan dolamn artrdn ve hastalklara kar diren saladn ortaya koymutur. Bu gn inde pek ok hastane qigongu salk bakm uygulamalarnn bir paras hline getirmitir. Qigong uygulamalar nefes kontrol ile yaplan basit egzersiz hareketlerinden; beyin dalga frekans, kalp hz ve dier organ fonksiyonlarnn egzersizi yapan kiinin isteiyle deitirebildii kompleks egzersizlere kadar deimektedir. Dzenli olarak yapldnda, qigong ile hareket, derin relaksasyon ve kontroll nefes uygulamalar beden gcn ve esnekliini artrabilir. Daha nceki hasar ve hastalklardan kalan hasarlar geriye evirebilir, relaksasyon, kendinin farknda olma ve iyilemeyi hzlandrabilir. Bu uygulamann sindirim problemleri artrit, uykusuzluk, ar, depresyon ve anksiyete gibi problemlerde etkili olduu gibi; kanser, koroner kalp hastalklar ve AIDS gibi hastalklarda da etkili olduu ortaya konmutur. Ayrca qi enerjisi reten bir cihaz infratonik QGM de gelitirilmitir.
94

REKONSTRKTF TERAP Rekonstrktif terapi zayf ya da hasarl tendon veya ligamentlerin glendirilmesi amacyla ba dokusu yapmn hzlandrmak iin doal maddelerin enjeksiyonu metotunu kullanmaktadr. Dejeneratif artrit, bel ars, karpal tnel sendromu, migren tr ba arlar ve yrtlm kkrdak doku ve ligamentlerde rekonstrktif terapi daha basit uygulanabilir oluu ve maliyetinin dkl nedeniyle il tedavisi ya da cerrahye nemli bir alternatif tekil etmektedir. Hafif irrite edici rekonstrktif solsyonlarn uygulanmas damarlarda genilemeye yol amakta ve fibroblastlarn (iyiletirici hcreler) hasarl blgeye ulamasna yardmc olmaktadr. Bu iyiletirici hcreler ilgili alan onarmak iin kollajen (yapsal bir protein) oluumuna yol amaktadr. u an Amerikada olduka yaygn olarak kullanlmaktadr.

SES TERAPS Ses ve mziin insan sal zerinde ok gl etkileri vardr. Ses terapisi stresi azaltmak, kan basncn drmek, ary rahatlatmak, renme glklerinin stesinden gelebilmek, hareket ve dengeyi iyiletirmek, g ve dayankll artr95

mak iin hastanelerde, okullarda ve ofislerde psikolojik tedavinin bir paras olarak kullanlmaktadr. Ses ve mziin iyiletirme kabiliyeti binlerce yl ncesinde fark edilmiti. Eski Yunanda Pisagor ve Efltuna ait metinlerde, ncilde gen Davutun sakinletirici mzikleri eklinde, Hindistanda Vedalarn melodiyle syledikleri ilhler gibi eyler sesin iyiletirici zelliinin bilindiinin iaretleriydi. Ayrca eski Trkler de sesin tedavide kullanlmas eklinde pratikler gelitirmilerdir. Osmanlda ifahanelerde mzikle tedavi nemli uygulamalardandr. Ses terapisi uygulayanlar, belirli seslerin solunumu yavalattn ve genel iyilik hissinde arta yol atn fark etmilerdir. ok hzl atan bir kalp duyulan sese cevap olarak yavalayabilir, hatta huzursuz bir bebek sakinleebilir. Ses ayrca deri scakln da deitirebilir, kan basncn drebilir, kas gerginliini azaltabilir ve beyin dalga frekansn etkileyebilir. Baz sesler (ultrason gibi) kulan iitme aralnn dnda kalsa da bunlar da insann genel durumu zerinde derin etkiler oluturabilirler. nsanlar ses titreimine iki ana ekilde cevap vermektedirler: ritme ve rzenansa. nsan bedeninde ritmik olarak alan organlar mesel kalp, do96

al ritmi ile dtan gelen ritimlerle senkronize olma eilimindedir. Bu ritim mzik parasndaki ritim sazlardan kaynaklanabilecei gibi, buz dolabnn motorundan da kaynaklanabilir. Rzenans farkl ses frekanslarnn bedenin farkl alanlarnn titreimine yol amasn ifade etmektedir. Tipik olarak dk frekansl sesler bedenin alt ksmlarn, yksek frekansl sesler bedenin daha st ksmlarn titretirmektedir. Alzheimer hastalar, ar hastalar, doum hastalar gibi ok farkl bir hasta spektrumunda ses terapisinden faydalanlmaktadr. Ses terapisinde nfratonik QGM (qi enerjisi reten cihaz) kullanlmaktadr. Ayrca Cymatic terapi denen ngilterede gelitirimi bir yntemde ses iitme kanallar yoluyla deil deriye uygulanmaktadr.

GELENEKSEL N TIBBI Geleneksel in tbb bitkisel illar, akupunktur, gda terapisi, masaj ve terapatik egzersizi kombine eden eski bir metottur. Kronik dejeneratif hastalklar, kanser, enfeksiyon hastalklar, alerjiler, ocukluk a rahatszlklar kalp hastalklar ve AIDSte faydal olduu ispatlanmtr. Geleneksel in tbb yaklak bin yllk gemii olan bir tedavi metotudur ve u an dnyann yaklak 97

te biri bu metotun bir veya birka eklini uygulamaktadr. Geleneksel in tbb genel olarak koruyucu hekimlie nem vermekte ve kiilere salkl yaama ve kendi salklarn koruma metotlar retilmektedir. nsan vcudu tabi dnyann bir yansmas olarak grlmektedir. Vcuttaki enerji ve sv aklar nehirlere, kanallara ve denizlere benzetilmektedir. Bedende birbirine zt ynde ileyen fiziksel olaylar ifade etmek iin yin ve yang terimleri kullanlmaktadr. Bu terimler ztlarn denge hlinde olduu kinat anlayn ifade etmektedir. Souk olmadan scan farkna varamazsnz. Yin zdd olan yang olmadan ve yang zdd olan yin olmadan var olamaz. Her ikisi bir btnn birbirini tamamlayan kutuplardr. Bunlar insan bedenine uygulandnda yin organn dokusunun yang ise aktivitesinin karlnda kullanlmaktadr. Yin yetersizliinde organn fonksiyon grebilmek iin yeterli yap maddesi yoktur. Yang yetersiz olduun organ ihtiya annda yeterli fonksiyonu gsterememektedir. Kalp, dalak, akcierler, bbrek ve karacier yin organlar; ince barsak, mide, kaln barsak, mesane ve safra kesesi yang organlar olarak kabul edilmektedir. Geleneksel in tbb ile astm, alerjiler, ba ar98

lar, yksek kan basnlar, safra kesesi hastalklar, lupus, diyabet ve jinekolojik bozukluklar tedavi edilebilmektedir.

VETERNER HEKMLK Alternatif tp prensipleri insanlara uyguland ekliyle hayvanlara da uygulanabilir. Alternatif veteriner hekimlik tabi olarak var olan iyilik hlinin idamesine odaklanmtr. Hayvan tedavisi lml ancak etkili metotlar kullanlarak yrtlmekte sadece semptomlarn ortadan kaldrlmas iin deil altta yatan nedenleri dzeltilmesi iin de gayret gsterilmektedir. Bu anlamda beslenme, akupunktur, homoeopati, veteriner enerji tbb ve kiropraktik metotlar hayvanlarda da uygulanmaktadr.

YOGA Yoga bugn dnyada uygulanan en eski salk sistemlerinden biridir. Yaplan aratrmalar stres azaltmada, zihin/beden tbb ya da enerji tbbnda beligin etkileri olduunu ortaya koymutur. Fiziksel postrler, nefes egzersizleri ve meditasyon uygulamalar yoga iinde uygulandnda stresi azaltt, kan basncn drd , kalp hzn dzenledii hatta yalanma srecini geciktirdii ispatlanmtr.
99

Yogann anlam birliktir. Fiziksel, mental ve ruhsal enerjilerin salk ve iyilik durumunu iyi ynde gelitirmek iin bunlarn entegrasyonu anlamna gelmektedir. lk kez sistematik ekilde yazl hle M.. ikinci yzylda Patanjali Yoga Sutrasda getirmitir. Yoga genel olarak zihin/beden btnln retmektedir. Bu ikisi arasnda uyum yoksa tam anlam ile salkl bir durumdan bahsetmek mmkn olmayacaktr. Zihindeki problemler bedeni, bedendeki problemler zihni etkilemektedir. Yoga egzersizleri bu ikisinin btnln salayacak ve hastala yol aan etkenleri ortadan kaldracaktr. Klsik yogann sekiz alt grubu bulunmaktadr. Bunlar sistematik olarak zel bir hayat stili, hijyen ve detoksifikasyon rejimlerini ayarlamak zere dzenlenmitir, ayn zamanda fiziksel ve psikolojik uygulamalar daha entegre ve btncl bir kiilik geliimine yardmc olur. Bu amala yoga pozisyonlar, solunum kontrol, meditasyon gibi yntemler kullanlmaktadr. Srt arlar, romatizmal arlar ve artrit, anksiyete, migren, menstrasyon ve menapozla ilgili problemler, hipertansiyon, kalp hastalklar, peptik lser, hemoroid, obezite, diyabet, kanser, alkol ve sigara bamll gibi hller yoga ile tedaviden fayda grmektedirler.
100

TIBB-I NEBEV slm peygamberi Hazret-i Muhammedin (a.s.m.) salkla ilgili uygulamalar ve szlerinin ekillendirdii salkl yaama ve tedaviye ynelik uygulamalar ieren yaklamdr. Hazret-i Muhammedin tababet konusundaki hadis-i erifleri batl ve doulu hekimler tarafndan byk ilgi grmtr. eyh Ebul Hasan el-Hamvi, Hafz Muhammed Abdullah Zehebi, Celaleddin Ebu Sleyman Davud gibi ahslarn tbb- nebev konusunda ve tpla ilgili hadislerin derlendii kitaplar bu konuda yol gsterici olmutur. Bu eserler Franszca, ngilizce, Almanca ve talyanca gibi Avrupa dillerine tercme edilmi ve bu konuda Fransz Perruv nclk etmitir. Koruyucu hekimlik ve tedavi asndan Hazret-i Muhammedin (a.s.m.) dnce ve szlerinin Mira gibi bir farkll yaam geni ve kuatc bir baktan kaynakland dnlrse nemi ve deeri daha iyi anlalacaktr. Bu konudaki hadisler drt grupta ele alnmtr. Birincisi: Tabi iler. kincisi: nsan bedeninin durumu. ncs: Hastalk sebeplerine ait bilgi. Drdncs: Hastaln kaynaklar ve belirtilerine ait bilgiler. Tabi ilerle ilgili temel bilgilerde drt unsur ele alnmaktadr. Bunlardan ate; kuru, scak- hava; slak,scak- su; rutubetli, souk- arz, yani yer
101

kuru, souk olarak tanmlanmaktadr. Daha sonra mizalar ele alnmakta, insanlar ve hayvanlar ile insann farkl organlar bu farkl miza tarifleri erevesinde ele alnmaktadr. Miza mfret ve mrekkep ya da ykml eklinde iki grupta ele alnmaktadr. Mfret mizalar scak, souk, nemli ve kurudur. Mrekkep yani ykml mizalar ise scak-kuru, scak-nemli, souk-kuru ve souknemli eklinde snflanmaktadr. Tm hayvanlarn ve insanlarn mizalarnn bu gruplardan biri ile uyumlu olduu ortaya konmutur. ocuklarn mizalar ounlukla rutubetli, genlerdeki miza ounlukla mutedil, orta ya ve ihtiyarlardaki miza ounlukla souktur. Organlarda ise mutedil mizals insann derisidir. zellikle parmak ularnn derisi ok mutedildir. Miza ynnden en scak ve yakc olan kalp, yani yrektir. Bundan sonra karacier ve kaslar gelir. En souk olan kemik, daha sonra sinirler ve en son dima eklinde sralanmaktadr. En kuru olan kemikler ve en nemli olan yalardr. Tabi ilerle ilgili tasnifte nc srada (ahlat) su ele alnmakta ve drt grupta incelenmektedir. Birincisi nemli ve scak olan kan, ikincisi nemli ve souk olan balgam, ncs scak ve kuru olan safra (merare), drdncs sevda denilen karacierdir ve mizac kuru,souktur. nsan bedeninin balangcndaki sv ise sulu menidir. Daha sonra hayat
102

ruhlar, g ve kuvvet ele alnr. nsan bedeninin durumu da shhat, hastalk ve hastalk sonras vcutta olan gszlk yani nekahat hli olmak zere grupta ele alnr. Shhat btn bunlarn ahenk hli ve Allahn kullarna ihsan ettii bir nimet olarak kabul edilir. Nebev tbbn uygulamalar iinde sadece bedene ynelik yaklamlar olmayp saln Halk- Kinat ile balants iinde ve ruh-beden btnl erevesinde dualar da nemli bir yer tutmaktadr. ifa araylar iinde ferdin kendi bedeni ile ilgili ve dier fertlerin onun hastalndan kurtulmasna ynelik dualar zerinde nemle durulmaktadr. Burada insann ruh ve beden btnl ve farkl lemlerin i ie olduunu nazara alan gerekten btncl ve ok geni bir bak as dikkati ekmektedir. Gnmz modern tbbnn en az istifade ettii, belki de hi istifade edemedii bir alandr. zerinde durulup iyice anlalmas hlinde gelecein salk anlaynn ekillenmesinde ve tbbn ufkunun genilemesinde ok nemli rol olaca gzlenen geni bir bilgi birikimi sz konusudur.

103

104

3. BLM

TIBBIN VE ALTERNATF TIBBIN GELECE

Tarihi boyunca insanlk, varlk lemini ve kendi benliini anlamak ve anlamlandrmak konumunda ve evresindeki ileyilerle iletiim hlindedir. Varlk lemi ile ilgili farkl zamanlarda ortaya konan farkl yaklamlar insan hayat ile ilgili her eyi ve doal olarak kendi canll, hayat ve sal ile ilgili problemleri ok yakndan etkilemektedir. Kendini alglama ekli varl alglama eklini ve varl alglama ekli bedeni ile ilgili problemleri alglama eklini etkileyecektir. Bu anlamda salk problemleri varlk probleminden bamsz olarak ele alnamaz ya da alnmamaldr. Modern alara ve Rnesans sonrasna kadar tp, felsefe ve dinlerin i ie oluu ve birbirlerini yakndan etkilemeleri bu ynyle olumlu bir uygulama olarak kabul edilmelidir. Ancak yaanan baz problemlere getirilen radikal zmler bunlarn arasnn iyice almasn ve olumlu ve olumsuz btn etki alanlarnn ortadan kaldrlmas sonucunu dourmutur.
105

19. yzyln n plnda tutulan felsef yaklamlar pozitivizm, determinizm, seklerleme gibi kavramlarn etrafnda ekillenmitir. Bu erevede alglan bir varlk leminde bilim mutlak hkmranln kurmu ve her eyin ekillenmesindeki temel g olarak alglanmtr. Sanayi ve teknolojideki ba dndrc gelimeler ve bilimin varla mutlak anlamda hkmedebilecei intiban veren uygulamalar bilimin tahtn iyice salamlatrmtr. Artk varlk, madd plna snrl ve analitik yaklam iinde paralara ayrlm ve her parann kendi i btnl dnda paralar aras balantnn gz nne alnmad bir tarzda alglanr olmutur. Pozitivist dncenin bu gl geliimi daha nceki dnemlerin bilgi birikimini bir anda silip atvermi ve kendi tanmlad varlk dnyasnn tanmlar ile uyumayan gemi dnemlere ait bilgileri deiik sulamalarla reddetmitir. Bilim o kadar kendinden emin ve analiz ederek paralara ayrp tanmlad madde konusundaki bilgilere o kadar gvenmektedir ki, artk son noktaya geldii dnlmtr. Bu gl rzgr 20. yzylda da etkilerini belirgin ekilde hissettirmekle birlikte bu yzyln balarndan itibaren pozitivist bakn ve bilimsellik ad altnda madd leme ve lboratuvara snrl varlk anlaynn taht sarslmaya balamtr. Fiziin geldii yeni noktada her an yeni bir deiimin gerekletii, hibir
106

eyin kararl ve btnden bamsz olamad bir varlk anlay atom ii lemin kefi ile madd dnya anlayn sarsmtr. Paralarn btn meydana getirdii dncesi yerini her bir parann ayr bir btn olduu dncesine brakmtr. Her btn, btnlerin toplam iinde yine onlarla da btnleerek yer almaktadr. ok kk zaman dilimlerinde ok hzl deiimlerin yaand, her eyin her eyle irtibatl olduu ve bu irtibatn akl almaz llerde ksa zaman dilimleri iinde kurulduu yeni varlk tablosu kaos, belirsizlikler eklinde ifade edilen kavramlar lemimize tamtr. Artk varln btn sebep-sonu ilikileri kurularak gelecein belirlendii determinist yaklamdan ok uzaklamtr. Bilimin kendine ar gvenen bir eda ile olmaz ya da olur eklinde ortaya koyduu hkmlerden pek ounun bir anlam kalmamtr. Bilinemezlikler, belirsizlikler, olaslklar daha n plna km ve yeni dnemin varlk algs kkl deiikliklere uramtr. Bu deiim sreci doal olarak tbb da yakndan ilgilendirmektedir. Ortodoks ya da modern tbb u ana kadar ksmen etkilemitir, yakn bir gelecekte muhtemelen daha fazla etkileyecektir. Modern tbbn insan tanmnda n plnda yer alan fizyoloji, anatomi, biyokimya benzeri bilim dallar yalnzca madd boyutu ele almaktadr. Biyopsikososyal bir varlk eklindeki insan tanmnda ise bedenin
107

dna doru biraz genilemi ancak madd lemin dna kamam bir bak as gzlenmektedir. Bu durum insan bedeni ve salkla ilgili izahlarn yetersizlii sonucunu dourmu; gerek bilim gerekse tp, varlk leminin pek ok gereini izahta acziyet iine dmtr. Anatomi, fizyoloji ve biyokimya ile hatta psikoloji ve psikiyatri ile izah edilemeyen insan bedenine ve davranlarna ait pek ok gerek ortaya kmtr. Parapsikoloji gibi yeni bilim dallar bu gereklerin izah arayndan ortaya km olmaldr. Yine son dnemlerde alternatif tp ve bu alana giren uygulamalarn tekrar ilgi oda olmas, gemite uygulanan pek ok tedavi metotuna dn ayn durumun bir sonucu eklinde alglanabilir. Artk bilimsel yaklam ad altnda baz uygulamalarn kmsenmesi de insanlar bu sahalarla ilgilenmekten alkoyamamaktadr. Dr. Deepak Choprann Quantum Healing (Kuantum yileme) isimli kitabnda yer alan u blm gerekten ifa anlayna farkl boyutlar getiriyor: Tbbn her alannda ortaya kan gerek, bedenin imdiye kadar sanlandan daha esnek ve dayankl oluudur. Oysa tp adamlar A bakterisinin B hastalnn nedeni olduunu ve bunun da C ilac tarafndan iyiletirileceini sylediklerinde biroklar doal olarak bunun tek are olduunu sanmaktayd.
108

Bunun gibi, kansere kar zihinsel yaklam on yl nce alayla karlanrd. Ama insanlarn dncelerini kullanarak kanser tedavisini paylaabilecekleri hatta hastaln ilerleyiini denetim altna alabilecekleri grlmektedir. Teksas niversitesi radyologlarndan olan Dr. Carl Simonton, grtlak kanserli 61 yanda bir hastaya rastlad. Hastalk ok ilerlemiti; hasta glkle yutkunabiliyordu ve 45 kiloya inmiti. Sadece hastaln seyrinin ok kt oluu deil doktorlarn ancak yzde bei tedaviden sonra kendisine be yl yaama ans tanmlard- ayrca hasta o kadar zayft ki bu durumda radyasyona karlk vermesi pek mmkn grnmyordu. Umutsuzlua kaplan Dr. Simonton psikolojik bir yaklam denemeyi merak ettiinden, adama radyasyon tedavisini grsel yoldan glendirmeyi nerdi. Hasta, elden geldiince canl biimde, kanserini grsel duruma getirmeyi rendi. Sonra kendisine uygun gelecek herhangi bir zihinsel yoldan, akyuvarlarnn kanser hcrelerine baaryla saldrp arkalarnda sadece salkl hcreler brakmalarn grntlemesi nerildi. Hasta, baklk hcrelerinin, tipide savrulup siyah bir kayay rten kar tanecikleri gibi tmr kapladn zihnen grntlediini syledi. Dr. Simonton ona eve gidip grsellik egzersizinin gn boyu aralklarla zihnen tekrarlanmasn nerdi.
109

Adam kabul etti ve tmr ksa srede klmeye balad. Birka hafta iinde daha da ufald kesindi ve radyasyona kar yan etkiler olumuyordu. Dr. Simonton, psikolojik yaklamn bu kadar gl olmasna ramen doal olarak arp aciz kalmt. Dnce, kanser hcresini nasl yenilgiye uratrd? Bu mekanizma tmyle bilinmekteydi. Gerekten baklk ve sinir sistemlerinin eytanca karmakl ki burada her ikisi i ieydi sorunu zmsz brakmaktayd. Hasta, iyilemesini kendi ynnden ar bir hayret gstermeden karlad. Dr. Simontona ayaklarndaki artritin (kirelenme) akntl sularda diledii kadar balk avlamasna engel olduunu syledi. Kanseri ortadan kalktna gre artriti de ayn grsel metotla yenemez miydi? Bir iki hafta sonra tam dnd gibi oldu. Alt yl srm olan bir tedaviden sonra hem kanserden hem de artritten kurtuldu. imdi nl olan bu olay zihin-beden tbbnda nemli bir admdr ama ne yazk ki hikyenin tm deildir. Dr. Simontonun grselletirme tedavisi (geni apta bir zihin- beden program olarak branlamtr) kanser tedavisinde gvenilir bir yol deildir. Hastalarmdan biri bunu gs kanserinin tedavisi iin baaryla ve sanrm bir doktorun gzetimi altnda olmakszn kendi kendine uygulad. Bununla birlikte uzun vadeli istatis110

tiklere gre bu gibi bireysel sonular geleneksel tedaviden daha iyi deildir. Bugnk durumda geleneksel tedavinin yandalar oktur, mesel gs kanseri ok ufak ve lokalize (yaylmam) durumda iken tans yaplan bir kadnn yzde 90dan fazla yaama ans vardr. (Burada tedaviden kastolunan hastalk nksetmeden en azndan yl daha yaamaktr.) Bir karlatrma yapacak olursak kendiliinden iyileenlerin says en geni bir tahminle yzde birin altndadr. Zihinsel veya dier bir alternatif tedavi radyasyon ve kemoterapiye stn gelmedike seime bal tedavi yollar olamaz. Her ne kadar hastalar uzun sredir bu gibi yaklamlar zlemekte iseler de doktorlarn ou hl korkmakta ve gvensizlik duymaktadrlar. Ama Dr. Simontonun hastas kendi trnde tek bile olsa bedenin nasl olup da kendini tedavi edebilecei yolundaki inancmz sarsmaktadr, nk burada doa lmle baa kmak iin hibir doktorun daha nce denememi olduu bir yol bulmaktadr ve buradaki gizli ihtimal de doktorlarn genellikle doal yardm deil onu bastrmay, bomay denedikleridir. u an insanln ihtiya duyduu en nemli eylerden biri her eyi kuatan ve her bir unsuru btn iinde ele alabilen btncl bir varlk tarifidir. Byle bir varlk tarifi iinde yer alan insan ve has111

talk ya da salk tanm insann asl gerekliine daha yakn olmaldr. Madd plnda bile sonsuzluu artran bir varlk leminde, byklk ve kklk snrlarna ulalamam bir kinatta, her atomun her atomla balantl olduu gzlenen bir dzende kesinliklerden, netliklerden ve belirlenebilirliklerden bahsetmek mmkn olmamaldr. Bu anlamda modernlik ya da bilimsellik gibi zrhlara brnp insanlk tarihi boyunca retilmi ve stelik modern bilimin ve tbbn geliimine zemin olmu bilgi ve kltr birikimini kmsemek ve gz ard etmek ancak bilim adna taassup ile izah edilebilir. nsanln rettii her deer yine insanln yararna ve btn genilii, zenginlii ile kullanlmaldr. Modern ve ortodoks tanmlar iinde ele alnan tbbn hastalklar ve salk konusunda geldii nokta ebette gz ard edilemez. Tbbn ana gvdesini oluturan ileyilerin ve kurumlarn bu alan iinde kald muhakkak. Ancak bu durum modern tbbn sahiplenici bir yaklamla dier metotlar dlamas yerine kendi uygulamalar iinde bu metotlarn kullanlabilirlii noktasnda almalar yapmas tbbn ve insanln yarar asndan daha makul gzkmektedir. Kimse ve hibir kurum mutlak bilgiye sahip olmadna gre herkes herkesten istifade kapsn ak tutmal ve bilim ya da bilimsellik adna bir taassup ve banazlk olmamaldr. Geli112

menin, daha fazla eyler sunabilmenin tek yolu ve gerek bilimsel tavr her farklla n yargsz olarak ak olabilmektir. Bugn modern tbbn pek ok noktada elde ettii byk baarlar ve gelimelere ramen yetersiz olduu ve etkin zm retemedii pek ok hastalk bulunmaktadr. Bu hastalklara zm rettiini iddia eden ve bu durumu son zamanlarda eitli bilimsel metotlarla da ortaya koyan alternatif metotlar modern tp tarafndan da dikkate alnmaldr. zellikle onkoloji dalnn alanna giren hastalk gruplarnda farkl alternatif metotlardan belirgin ekilde faydalandn hatta istifade ettiini belirten pek ok hasta varken, modern tbbn bu durumu ilgisizlik ve gz ard etmekle karlamas, insanlarn bu kuruma gvenini de sarsacaktr. Gnmzde salk hizmetleri asndan en nemli ihtiya tarihin bilinen ilk dnemlerinden gnmze kadar gelitirilmi btn yaklam ve metotlar bir arada deerlendirip optimum fayda ile insanln hizmetine sunulmasdr. ifa kavramnn sadece illar, sunulan baz teknolojik imknlar ve ameliyatlardan ibaret olmadn son zamanlarda modern tbbn birikimi ile yetimi ancak dier uygulamalara da souk kanl bir ekilde bakabilen baz hekimler de dile getirmektedir. Bunun btn dnyada ilgi ile karlanan rneklerinden biri Amerikal bir bayan dok113

torun Avustralyada yaad ruhsal yolculuun yks olarak ifade edilen Bir ift Yrek isimli kitaptr. Kitabn yazar ve yknn kahraman Marlo Morgann yaadklar yle zetlenmektedir: Bir ift Yrek, Amerikal bir kadnn Avustralyada yaad ruhsal yolculuun yksdr. Normadik kltrden Aborjinler eliinde, kabilenin kendilerini adlandrdklar ekliyle, Gerek nsanlarla birlikte drt ay sren ve l boydan boya katettikleri uzun bir yrye kar. Bu sre boyunca, ln orak corafyasndaki bitkiler ve hayvanlarla uyum iinde yaamay renir. Olaand insanlardan oluan bu toplulukla birlikte yapt yolculukta Morgan, bu insanlarn 50.000 yllk kltrlerinin felsefesi ve bilgeliiyle tanr. Macerasnn ilk gnnden itibaren bu etin yolculuun zorluklaryla mcadele etmek zorunda kalr. Dayankllnn her gn snand bu zorlu yolculukta, karlat her zorlukla birlikte ruhu da deiime urar Aborjinler byk bir alakgnlllkle onu kendilerinden biri olarak kabul eder ve onun efkat dolu retmenleri olurlar. retmenlerinden, her insann esiz niteliklerini ve isel ruhunu ve takdir etmeyi ve kutlamay renirken bir yandan da gl doal ifa yntemlerine tank olup onlarn canllarla ilgili farkndalklarnn ne kadar derin ve anlaml olduunu da anlamaya balar.
114

Bir ift Yrek, yazarn kendi bastrd ilk basmndan itibaren, uluslararas bestseller olmu ve tm insanla esiz, zamann derinliklerinden gelen gl bir mesaj iletmitir. Eer tm varlklarn, ayn evrensel birliin bir paras olduunu anlarsak, dnyamz yok olutan kurtarmak iin hlen ge kalm saylmayz. Varolan her ey inanlmaz derecede gzel ve hassas bir karlkl bamllk dengesinde bulunmaktadr. Eer bu mesaj alabilirsek, o zaman bizim yaantlarmz da Gerek nsanlarnki gibi bu yce amala olabilir. Kitabn ifa bal verilmi blmnde Morgan, Byk Ta Avcs adl kiinin alt metre ykseklikten dmesinin ardndan oluan bacandaki byk krklarn kabile iindeki ifac Adam ve ifac Kadn tarafndan modern tbbn yntemleri ile taban tabana zt baz metotlar kullanarak tedavi ediliini anlatmaktadr. stelik tedavi modern tbbn kabullerine ok zt eyler uygulanarak yapld hlde baarya ulamtr. Bu blmn sonunda Morgann syledikleri alternatif tp konusunda nerdiimiz yaklam da zetler mahiyettedir: O sabahn erken saatlerinde krlan kemii yerine oturtan iki yerli hekim bedene mkemmellik dnceleri gnderme almas yapmlard. Ellerinden akandan ok daha fazlas zihinlerinden ve yreklerinden akyordu. Hasta onlarn ifasn almaya hazr ve akt, beklemeden ve tamamyla
115

iyileeceine inanc tamd. Beni artan, benim gzlerime bir mucize gibi grnen olaylarn kabile insanlar iin sradan olmasyd. Birleik Devletlere yaylm onca rahatszln, kurban durumuna dm onca insann hastalnn ne kadarnn, bilinsiz ve farkndalna varamadmz dzeydeki heyecan programlamas nedeniyle ortaya km olabileceini merak etmeye baladm. Hastahekim ilikisini giderek daha ok nemsemeye balamtm. Hekim, hastasnn iyileeceine inanmyorsa, tek bana bu inan bile emeklerini boa karmaya neden olurdu. unu oktan renmitim: Eer hekim hastaya hastalnn tedavisi olmadn sylyorsa, bu hekimin eitiminde ve gemi deneyimlerinde byle bir bilginin var olmamasndan kaynaklanyordur. Bunun anlam tedavi yok demek deildir. Eer bu hastal yenebilmi tek kii bile varsa, bu, insan bedeninin stesinden gelebilecei anlamndadr. ifac Adam ve ifac Kadn ile uzun uzun konutuktan sonra salk ve hastalk konularnda yepyeni bir bak as kazandm. yilemenin zamanla hibir ilgisi yoktur. dediler bana. yileme de hastalk da bir an iinde oluurlar. Ben bunu, insan bedeni, hcre dzeyinde bir btndr, iyi ve salkldr, sonra bir an iinde ilk anomali ya da dzensizlik hcrelerin birinin herhangi bir parasnda kendini gsterir eklinde yorumladm. Tannn konmas,
116

belirtilerin saptanmas aylar ya da yllar srebilir. yileme de bunun ters ynnde ilerleyen bir sretir. Hastalannca salkta bozulma grlr ve hasta yaad topluma bal olarak belli bir tedavi grr. Bir anda beden yoku aa yuvarlanmay keser ve ilk onarm admn atar. Gerek nsanlar Kabilesi bizlerin hastalklar karsnda raslantsal kurbanlar olmadmz, fiziksel bedenin, bizlerin sonsuz bilin dzeyimizin, bireysel bilincimizle iletiim kurmas iin tek yol olduuna inanr. Bedenin ilevlerindeki bir yavalama, evremize yle bir bakmamza ve iyiletirmemiz gereken gerekten nemli yaralarmz incelememize olanak salar; hasar grm ilikiler, inan sistemimizde olumu boluklar, korku tmrleri, Yaradana kar duyduumuz kukular, balama yetimizi yitirmemiz ve bunun gibi nedenler sz konusu olabilir. Son dnemde kanser tedavisinde hastalara olumlu imgeleme almalar yaptran hekimler geldi aklma. Bu hekimlerin meslektalar arasnda pek iyi gzle grlmediklerini, nk yaptklarnn fazlasyla yeni olarak nitelendirildiini biliyordum. te imdi karmda yeryznn en kadim halklarndan biri vard ve bana aktardklar bu teknii ezelden beri biliyorlard ve bu konuda en ufak bir kukular bile yoktu. Bizler, adna uygar denen halklar ise hl olumlu dnceden yararlanmaktan
117

korkuyorduk, nk bunun da geici modalardan biri olabileceinden ekiniyor ve bu denemelerin birka olguda baarya ulamasn beklemeyi yeliyorduk. Ar hasta olan bir Mutant, hekimlerin bildii tm tedavi yntemleri uygulandktan sonra lmn eiine geldiinde hekimler hastann ailesine, ellerinden gelen her eyi denediklerini bildirirler. Evet, bu dorudur, ben bile ka kez u cmleyi duymuumdur zgnm, yapabileceim daha fazla bir ey yok. Artk her ey Tanrya kald. imdi bu szlerin benim iin bylesine gemite kalmas pek hotu. Hastalklara ve kazalara yaklamlarna ve ifa verme yntemlerine bakarak Gerek nsanlarn stn insanlar olduklarn asla sylemiyorum. Onlar yapt her eyin bizim bilimsel incelemelerimizle aklanabileceine itenlikle inanyorum. Bizler, baz teknikleri uygulayabilmek iin makineler yaratmak iin alyoruz oysa Gerek nsanlar bunlarn elektrik telleri olmadan da baarlabileceini biliyorlar. nsanlk abalamakta, koturmakta ama Avustralya anakarasnda en ileri dzeydeki ifa tekniklerini uygulayanlarla, zamann balangcndan beri insanlar iyiletiren geleneksel yntemleri uygulayanlar arasnda sadece birka bin kilometre var. Belki gnn birinde tm birleir ve tam bir bilgi emberi ortaya kar. Btn dnya iin ne muhteem bir gn olur o!
118

BBLYOGRAFYA

1. Beinfield, Harriet, L.Ac.;and Korngold, Efrem, L.Ac., O.M.D. ,Between Heaven and Earth: A Guide to Chinese Medicine. , New York: Ballantine Books ,1991. 2. Ural, afak. Bilim Tarihi.stanbul, antay Kitabevi, 2000. 3. Goodheart George, Jr., D.C. Geneva, OH: Youll Be Better, The Story of Applied Kinesiolgy. AK Printing, 1989. 4. Valnet, Jean. Rochester, VT: The Practice Of Aromatherapy. Inner Traditions, 1990. 5. Tekeli, Sevim; Kahya, Esin; Dosay, Melek; Demir, Remzi; Topdemir, H.Gazi; Unat, Yavuz. Bilim Tarihi. Ankara, Doruk Yaynclk, 1997. 6. Chopra, Deepak, M.D., Perfect Health, New York, Harmony Books, 7. Werbach, Melvyn, R.,Third Line Medicine, Third Line Pres, 1988. 8. Huggins, Hal, D.D.S., Its All in Your Head, Colorado Springs, CO, Life Science Pres, 1986. 9. Goldberg Burton, The Bible of Alternative Medicine, Future Medicine Publishing, Inc., 1999. 10. Peper, Erik; and Holt, Catherine. Creating Wholeness: A Self-Healing Workbook Using Dynamic Relaxation, Images and Thoughts. New York : Plenum, 1993. 11. Murray, Michael, N.D.; and Pizzorno, Joseph, N.D., Encyclopedia of Natural Medicine:Prima Publishing, 1991. 119

12. Pischinger , Alfred, M.D., Matrix and Matrix Regulation Basis for an Holistic Theory in Medicine, Heidelberg, Germany: Karl Haug International,1991. 13. Dilts, Robert; Hallbom, Tim; and Smith Suzi, Beliefs: Pathways to Health and Well Being, Portland, OR: Metamorphous Press, 1990. 14. Marlo Morgan, Bir ift Yrek, Terc.:Eren Cendey, Dharma Yaynlar, 2001. 15. Benson Herbert, The Relaxation Response, New York: Outlet Books, Inc., 1993. 16. Achterberg, Jeanne, Imagery in Healing Shamanism and Modern Medicine. Boston Shambala Publications, Inc. 1985. 17. Murray, Michael, N.D.; and Pizzorno , Joseph, N.D., Encyclopedia of Natural Medicine., Rocklin, CA: Prima Publishing, 1991. 18. Dilts, Robert; Hallbom, Tim; and Smith Suzi. Beliefs: Pathways to Health and Well Being. Portland, OR: Metamorphous Pres, 1990. 19. Werbach, Melvyn, M.D., Nutritional Influences on Illness. 2nd ed., Tarzana, CA: Third Line Press, 1992. 20. Boyle Wade, N.D., and Saine Andre, N.D., Lectures in Naturopathic Hydrotherapy. East Palestine, O.H: Buckeye Naturopathic Press 1988. 21. Ullman, Dana., Discovering Homeopathy: Your Introduction to the Science and Art of Homeopathic Medicine. Berkeley CA: North Atlantic Books, 1991. 22. Douglass, William Campbell. Hydrogen Peroxide Medical Miracle. Atlanta GA: Second Opinion Publishing,1992. 120