Magdurlarla Iletisim

Bu proje Avrupa Birlii ve Trkiye Cumhuriyeti tarafndan finanse edilmektedir
LER BAKANLII MAHALL DARELER GENEL MDRL
SIINMAEV VE DANIMA MERKEZ ALIANLARI N MADURLARLA LETM, DANIMANLIK VE KRZ YNETM REHBER
LER BAKANLII MAHALL DARELER GENEL MDRL
SIINMAEV VE DANIMA MERKEZ ALIANLARI N
MADURLARLA LETM, DANIMANLIK VE KRZ YNETM REHBER

Hazrlayan / Derleyen: Sevim Aydn
Snmaevi ve Danma Merkezi alanlar iin Madurlarla letiim, Danmanlk ve Kriz Ynetimi Rehberi ileri Bakanl Mahalli dareler Genel Mdrl tarafndan, Birlemi Milletler Nfus Fonunun teknik, Avrupa Birliinin mali destekleriyle yrtlen Kadn Snmaevleri Projesi kapsamnda hazrlanmtr.
ileri Bakanl Mahalli dareler Genel Mdrl ISBN 978-605-363-736-3 Genel Yayn No: 672 ARALIK 2010
Bu kitabn basm, yayn, oaltm ve datm hakk ileri Bakanlna aittir. Bu yayn Avrupa Birlii destei ile oluturulmutur. Yaynn ierii hibir ekilde Avrupa Birliinin grlerini yanstmamaktadr.
Katkda bulunanlar: Prof. Dr. F. Dilek Gztok Dr. lker Haktankamaz Zeynep Baarankut Kan
NSZ
Kadna ynelik iddet, bir insan hakk ihlalidir ve dnyann her yerinde olduu gibi lkemizde de ciddi bir toplumsal sorundur. Kadnlarn hayatna mal olan, sakat brakan, aileleri paralayan, toplumsal kaynaklarn israfna yol aan ve birok toplumsal sorunun temelinde yatan aile ii iddetin sona erdirilmesi iin lkemizde son dnemde ciddi admlar atlmaktadr. 2006 ylnda yaynlanan ocuk ve Kadnlara Ynelik iddet Hareketleriyle Tre ve Namus Cinayetlerinin nlenmesi iin Alnacak Tedbirler ile ilgili Babakanlk Genelgesinin ardndan Bakanlmz tarafndan 4320 sayl Ailenin Korunmasna Dair Kanunun Uygulanmas ve Tre ve Namus Cinayetlerinin nlenmesine Ynelik Tedbirlerin Koordinasyonu ile ilgili genelgeler yaynlanm, ayrca Kadn ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanl ile Kadna Kar iddetin nlenmesinde Polisin Rol ve Uygulanacak Prosedrler ve Aile i iddet Madurlarnn Korunmasna Ynelik Protokol imzalanmtr. Bu almalara ilave olarak ileri Bakanl Mahalli dareler Genel Mdrl tarafndan, 5393 sayl Belediye Kanununun belediyeleri bu konuda grevli klmasndan hareketle Avrupa Birliinin mali Birlemi Milletler Nfus Fonunun teknik destei ile Mart 2008 tarihinde Kadn Snmaevleri Projesi balatlmtr. Proje kapsamnda Ankara, Antalya, Bursa, Eskiehir, Gaziantep, stanbul, zmir ve Samsun illerinde tefriat ve her trl donatm dahil olmak zere snmaevi inas ve iddet gren kadnlara hizmet veren tm kurum ve kurulularda eitimler dzenlenmesi suretiyle toplumsal duyarlln artrlmas almalar yrtlmtr. Kadn Snmaevleri Projesi bir model projedir. Proje boyunca oluan bilgi ve deneyim, yerel kurumlarn ve yerli ve yabanc uzman kurulularn da dhil olduu ok tarafl katklar neticesinde kadn snmaevlerinde ve danma merkezlerinde alan uzmanlara yol gsterecek rehberlere dntrlmtr. letiim, danmanlk ve kriz ynetimi konusunda temel bilgiler ieren bu rehberin iddet maduru kadn ve ocuklarla birebir alan uzmanlar iin deerli bir kaynak olacana inanyor, bu alanda alan herkese baarlar diliyorum. Yavuz Selim KGER Mahalli dareler Genel Mdr ARALIK 2010
04
SUNU
Kadn snmaevleri, aile ii iddete uram kadn ve ocuklara istismar edilme korkusundan uzak yaayabilecekleri gvenli bir barnak salar, kadn snmaevlerine zel hizmetler ve gvenlik nlemleri sunar. stismara uram kadnlarla almann balca ilkesi kadn haklarnn savunulmas, kadnlarn bamsz ve saygn bir hayat srdrebilmeleri iin glendirilmeleri konusunda kuvvetli bir taahhttr. Kadn snmaevleri ve kadn danma merkezlerinde alan danmanlarn, kendilerine bavurmu kadnlara kaliteli bir hizmet sunabilmeleri iin birok artn bir araya gelmesi gerekmektedir. Bunlardan en nemlisi danmann, snmaevi veya danma merkezine bavuran iddet maduru kadnn durumunu doru alglamas ve kadnla doru iletiime gemesidir. iddet grm ve onun tm izlerini tayan kadna kaybettii kimliini yeniden yaplandrmas, dnmesi, hissetmesi ve dile dkebilmesi, kendi z kaynaklarnn farkna varp, asl ailesi veya nceki ilikilerinde yaad iddetin kalntlarndan kurtulmas uzun ve dikkatle ynetilmesi gereken bir sretir. te bu kitap aile ii iddete uram kadn ve ocuklara danmanlk hizmeti sunan kadn snmaevleri ve danma merkezleri alanlarna madurlar ile alma ilkeleri, iletiim teknikleri ve krize mdahale yntemleri konularnda rehber olmas amac ile hazrlanmtr. Kadn Snmaevleri Projesi ARALIK 2010
NDEKLER
05
NDEKLER
1.BLM: DDETTN ETKLER ......................................................................................7 1.1 Saldrganla zdeleme (Stockholm Sendromu) ......................................................9 1.2 iddet eren likiyi Bitirememe ..........................................................................10 2.BLM: DDET MADURLARINA DANIMANLIK ..................................................11 2.1 Danmanlk almalarnda Uyulmas Gereken lkeler .......................................12 2.2 Danmanlk Sreci.................................................................................................13 2.2.1 Adm adm danmanlk ............................................................................... 14 2.2.1.1 Danma grmelerinde gz nnde bulundurulmas gereken nemli noktalar .................................................................................... 15 2.2.1.2 Bir danmann asla yapmamas gerekenler ...................................... 16 2.3 Danmanlk Trleri ................................................................................................16 2.3.1 Bireysel danmanlk ve glenme ............................................................... 16 2.3.2 iddet maduru kadnlarla grup almas ................................................. 17 2.3.3 Psikolojik destek ............................................................................................. 17 2.3.3.1 eliki/Ayrlk istei .............................................................................. 18 2.3.3.2 iddet gsteren kii ile ilgili deerlendirmeler .................................. 19 2.3.3.3 Korkularn ifade etmesini salama.................................................... 20 2.3.3.4 Sululuk duygusunu yenme ................................................................ 21 2.3.4 Grmelerinde madurun duygularyla baa kabilmesi konusunda ....... yaplabilecek almalar................................................................................ 22 2.3.4.1 Hayat ve aile yksn dinleme ......................................................... 22 2.3.4.2 z kaynaklarn ortaya karabilmesini salama .............................. 23 2.3.4.3 Kendine verdii deeri artrma........................................................... 24 2.3.4.4 Snrlarn belirleyebilmesini salama ................................................ 24 2.3.4.5 Satr aralarn okuyabilmesini salamak ........................................... 24 2.3.4.6 Grselletirme yntemini kullanma ................................................... 25 2.3.4.7 Risk analizi yapma ............................................................................... 26
3.BLM: KRZ YNETM ..............................................................................................29 3.1 Krizin Tanm ..........................................................................................................30 3.2 Krizin Karakteristik zellikleri ..............................................................................30 3.3 Travmatik Krizler ve Aamalar ............................................................................30
06
3.4 Deiim Krizleri ve Aamalar................................................................................31 3.5 Krize Mdahale .......................................................................................................32 3.5.1 Krize mdahale ilkeleri ................................................................................. 32 3.5.2 Kendini iyiletirme gcn ortaya karmak ............................................. 33
4.BLM: DDET MADURU OCUKLAR ....................................................................35 4.1 ocuun Mutluluu ve Rahat Kavram ................................................................36 4.2 Snmaevlerinde ocuklarn Durumu ..................................................................37 4.3 ocuklara Ynelik almalar ................................................................................39 KAYNAKA .........................................................................................................................41
1.Blm
DDETN ETKLER
1.1 Saldrganla zdeleme (Stockholm Sendromu) 1.2 iddet eren likiyi Bitirmeme
08
DDETTN ETKLER
iddet travmatik bir deneyimdir ve verdii zararlar hibir zaman yalnzca fiziksel yaralanmalar deildir. iddet davrannn amac, kurbann kendine olan gvenini yok etmek ve direncini krmaktr. iddete uramann sonularndan biri kurbann srekli iddete urama korkusu ierisinde yaamasdr. Tehditler ve bir nceki iddet deneyiminin ans, kadnn istismarcnn isteklerini karlamas iin yeterlidir. iddet evrensel bir terr yntemi olduu halde, iddet uygulayan iddeti nadiren, son are olarak kullanabilir. Kurban srekli korku iinde tutmak iin sk sk iddet uygulamak gerekmez. lm ya da ciddi zarar grme tehdidi, gerek iddete bavurmaktan ok daha sk kullanlr, Bakalarna ynelik tehditler ou zaman kurbann kendisine ynelik tehditler kadar etkilidir. rnein, fiziksel iddete uram kadnlar sklkla istismarcnn, eer kamaya kalkarlarsa, ocuklarn, ebeveynlerini ya da sndklar arkadalarn ldrmekle tehdit ettiini belirtirler. (Herman, 1992) Amerikal psikiyatr Judith Herman kadnlara ynelik iddet trlerini ikencede kullanlan tekniklerle karlatrr (1992). Eleri tarafndan iddet uygulanan pek ok kadn, d dnyadan soyutlanma hakaret ve aalama, tehditler ve gzda ya da aalayc veya fuzuli hareketlere zorlanma gibi psikolojik istismarn eitli biimleriyle karlatn ifade eder. iddette urayan kadnlar ou kez kendi evlerinde tutsaktr. iddeti uygulayan, kadnn tm hareketlerini denetler ve bamsz bir hayat srmesine engel olur. Bu rnekte olduu gibi, hapishane duvarlar ounlukla dardan grlmez. Politik tutsaklk genellikle anlalrken, kadn ve ocuklarn evii tutsakl ounlukla fark edilmez. Evii tutsaklkta, ka nleyecek fiziksel engeller azdr. ou evde en ok iddet kullanlanlarda bile, pencerelerde parmaklklar, bahede dikenli tellerden itler yoktur. Kadnlar ve ocuklar ounlukla zincire vurulmamtr; ne var ki aslnda bu tahmin edileceinden saha sk olur. Kan nndeki engeller genellikle grnmezdir. Bununla birlikte ok gldr. Baml konumlar ocuklar tutsak klar. Kadnlar ise ekonomik, sosyal, psikolojik ve hukuki tahakkmn yan sra, fiziksel gle de tutsak klnr. (Herman, 1992) Yukarda anlatlan nedenlerle iddete urayan kadnlar saldrganla zdeleme eilimi gsterirler. iddet yaam kadnlarn iinde bulunduklar ruh halini daha iyi anlayarak onlara en uygun danma hizmetini sunabilmek iin Stockholm Sendromu olarak da adlandrlan kurbann saldrganla zdeleme durumuna gz atmak gerekir.
1.BLM: DDETTN ETKLER
09
1.1 Saldrganla zdeleme (Stockholm Sendromu)

Srekli iddet yaamann bir sonucu olarak kurbanlar saldrganla zdelemeye ve bir hayatta kalma stratejisi olarak onun iin hareket etmeye balayabilir. Kurbann iradesinin saldrgana tabi olmas gnll bir karar deil, iddetin dorudan sonucudur. (Appelt, Kaselitz, Logar 2004) iddet uygulayann ilk hedefi kurban kleletirmektir ve bu amaca kurbann hayatnn her alannda despota bir denetim kurarak ular. Ancak salt boyun eme onu nadiren tatmin eder; sularn hakl gstermenin psikolojik ihtiyac iindedir ve bunun iin kurbann onayna ihtiya duyar. Bu yzden durmakszn kurbanndan sayg minnet ve hatta sevgi gstermesini talep eder. Saldrgann nihai hedefi gnll bir kurban yaratmak gibi grnmektedir. (Herman, 1992) Tmyle umutsuz bir durumda kalndnda ortaya kan saldrganla zdeleme durumunda Stockholm Sendromu denir. (Bu olgu svein bakenti Stockholmde bir rehin alma olaynda gzlendii iin Stockholm Sendromu olarak da adlandrlr). Bu sendromun ortaya kmasnn temel nedeni, hayatta kalma igdsdr. D dnyadan tamamen soyutlanan kurban, ihtiyalar iin kendisine bask yapan kiiye baml olduunu hisseder. Saldrgann yapt kk iyilikler kurbann gznde byr, zamanla kurban kendisini saldrgann yerine koyup olaylar onun gznden grmeye, yaptklarna hak vermeye balar. Kurban tarafndan baskcnn iddet eiliminin tamamen gz ard edilmesi sonucunda, iinde bulunulan tehlike de reddedilir. Kurban tek olumlu ilikisinin iddet gsteren ile kendi arasnda olan olduunu dnd iin bu ilikiyi de kaybetmek istemez ve dolaysyla saldrgandan ayrlmas gittike zorlar. Her insan aadaki drt koulun var olmas halinde, Stockholm Sendromuna yani saldrganla zdelemeye yatkndr. Hayat tehlikededir D dnyadan soyutlanmtr Bulunduu ortamdan kaamaz (ya da kaamayacana kanaat getirmitir) Saldrgan ona ara sra arkadaa davranr
Psikologlar Graham ve Rawlings (1998) bu koullarn genellikle aile ii iddet olaylarnda ortaya ktn ve kurbanlarn saldrganla zdeleme gsterebileceklerini belirtirler. Bu durumlarda iddete uram kadn, saldrgan kkrtacak veya fkelendirecek herhangi bir ey yapmaktan ok korkar. Onun takdirini kazanmaya alr ve onun tarafnaym gibi davranr. rnein, kadn iddet neticesinde yaralanmalarnn gerek sebebini reddederek saldrgan korumaya alabilir. Stockholm Sendromunun grld belli bal gruplar unlardr: Rehineler, esirler Cinsel tacize urayan ocuklar Pazarlanan hayat kadnlar Aile ii iddete maruz kalan kadnlar
10
1.2 iddet eren likiyi Bitirememe

Kurbanla iddet uygulayan kii arasndaki yakn iliki, kadnn erkee yogun ekonomik ya da toplumsal bamll, kadnn kendini savunmasn ok zorlatrr. Aileden birini sulamak hala ayplanan bir davran olduundan ve yukarda belirtilen nedenlerden tr, kadnlar iddetten aka bahsetme ve yardm isteme konusunda ekimserdir. Madur kadnlarn dardan yardm arama ve/veya iddet uygulayan kocalarn terk etme kararlarn yeniden gzden geirmeleri ile ilgili olarak toplumsal ve kltrel unsurlarn nemli rol vardr. (Mahoney, 1994; McWilliams ve McKiernan, 1993; Dobash ve Dobash, 1998; Kirkwodd, 1993; Chatzifotiou, 2004) Ataerkil toplumlarda geleneksel deerler bir kadnn en nemli roln, hatta yaama nedenini iyi bir e ve iyi bir anne olabilmek diye belirlemitir. Bu toplumlarda kadnlarn rollerini tam anlamyla yerine getirebilmenin ancak evlenmekle mmkn olduu varsaylr (Boabaid, 2002). Beklenecei gibi, aile uyumunu ve huzurunu koruma yk kadnn omuzlarna yklenir ve dolaysyla evliliin bozulmas kadnn hatas olarak kabul edilir. Kadnn yaad iddet karsnda sessiz kalmasnda, bu iddete katlanmasnda ve uzun sre yardm aramamasnda bu adanmln nemli bir rol oynamaktadr. (Strube, Barbour, 1983) Evliliklerin her ne pahasna olursa olsun ailenin devam uruna srdrlmesi gerektii ve boanan kadnn damgalanaca gibi kklemi deerler, biten bir evlilikte sulanacak kiinin kadn olduu fikrini pekitirir. Tm bu nyarglar, arkadalar, akrabalar ve bazen de kurumlar tarafndan glendirilir. Bu nyarglar iddete urayan bir kadn dardan yardm aramaktan ve iddet ieren bir ilikiyi bitirmekten caydran nemli unsurlardr. (Appelt, Kaselitz, Logar 2004)
2.Blm
DDET MADURLARINA DANIMANLIK
2.1 Danmanlk almalarnda Uyulmas Gereken lkeler 2.2 Danmanlk Sreci 2.2.1 Adm adm danmanlk 2.2.2 Danma grmelerinde gz nnde bulundurulmas gereken nemli noktalar 2.2.3 Bir danmann asla yapmamas gerekenler 2.3 Danmanlk Trleri 2.3.1 Bireysel danmanlk ve glenme 2.3.2 iddet maduru kadnlarla grup almas 2.3.3 Psikolojik destek 2.3.4 Grmelerinde madurun duygularyla baa
kabilmesi konusunda yaplabilecek almalar
12
DDET MADURLARINA DANIMANLIK

2.1 Danmanlk almalarnda Uyulmas Gereken lkeler
Kadn snmaevleri ve kadn danma merkezlerinde profesyonellik ve hizmet kalitesi iin ilkelerin tamamen uygulanmas bir n kouludur. Kadn snmaevleri ve danma merkezlerinde sunulan danmanlk hizmetleri aadaki alma ilkelerine uygun olarak verilmelidir. Kadnlardan kadnlara destek stismara uram kadnlar elerinin iddetine boyun emi olmaktan ac duyarlar. Onun iin bu konuda uzmanlam bir kadn danmandan yardm almak onlar iin nemlidir. iddet kurban kadnlar, ayn zamanda kendi becerilerine ve glerine olan inanlarn kaybetmi olmaktan da ac duyarlar. Snak, kadnlarn faal ve ynn kendilerinin belirleyecei bir hayat srme yeteneklerini gelitirebilecekleri bir model salar. Bu snan yapsna da yansr, kadnlar ayn zamanda eve ait sorumluluklar da stlenirler. Bu da kadnlarn basmakalp toplumsal cinsiyet rollerini yeniden dnmelerine ve onlarn stesinden gelmelerine yardmc olur. (Appelt, Kaselitz, Logar 2004) Tarafllk iddete kar hareket etmek, kadnlara ynelik iddetin tm biimlerini aka knamak anlamna gelir nk iddetin hi bir mazereti olamaz. Olanlar konusunda tarafsz olmaya almak, iddete hogr tuzan ierir. Snaa gelen kadnlar yaadklar iddeti kantlamak zorunda deildir. Onlarn sylediklerine inanmak ve nyargsz davranmak nemlidir. Madurlarn yanlarnda olacak ve onlar destekleyecek yandalara ihtiyalar vardr. Kadnlarn tarafnda olma ve onlarla dayanma esastr. iddetin sorumlusu her zaman iddeti uygulayandr. (Appelt, Kaselitz, Logar 2004) Bamszlk Kadn snmaevleri ve kadn danma merkezleri alanlar sunduklar danmanlk hizmetiyle kadnlarn bamsz olmalarna ve hr iradelerini kazanmalarna destek vermeyi amalar. Gizlilik Bir kadnn haklarn ve benliini koruyabilmesi iin kendisiyle ilgili olarak hangi bilgileri aklayaca konusunda karar verebilmesi gereklidir. Bu nedenle danmanlarn, kadnn onay olmakszn nc kii ve kurumlara hibir bilgi aktarmamas nemlidir. Kadnlarn ve ocuklarn hayat ve sal tehlikede ise (intihar giriimleri, iddet uygulayan eten gelen ciddi tehlike ya da kadnn kendi ocuklarna kar iddet kullanmas vb) istisnalar
2. BLM: DDET MADURLARINA DANIMANLIK
13
yaplmaldr. Bunun yannda kadnlarn kimliklerini aklamak zorunda kalmadan danmanlk ve destek almaya haklar vardr. (Appelt, Kaselitz, Logar 2004) Kendi kaderini kendisi belirleme Kadnlarn kendi hayatlarna ilikin karar verme hakkna sayg gstermek nemlidir. ounlukla akrabalar, arkadalar ve sosyal kurumlardaki uzmanlar kadna ne yapacan anlatmaya alr. Bazlar iddet uygulayan terk etmesi gerektiini, bakalar bir ans daha tanmasn syler. Ne yazk ki bu insanlarn, eer kadn nerilerine uymazsa, hayal krklna uramas ve hatta sinirlenmesi sk rastlanan bir durumdur. Byle neriler kadnn zerinde daha fazla bask yaratabilir ve ona hi yardmc olmaz. Kadna yalnzca onun karar verecek durumda olduunu ve kararna sayg gsterileceini aktarmak nemlidir. Kendi kaderini belirleme hakk nemli bir ilkedir. Snakta ne kadar kalmak istedii ve ayrlp ayrlmak istemedii kadna baldr. (Appelt, Kaselitz, Logar 2004) Ayrmc olmayan destek Kadn snmaevlerine ve kadn danma merkezlerine bavuran btn kadnlar milliyetlerine, maddi durumlarna, resmi belgelere veya iddete uradklarna ilikin delilleri olmasna baklmakszn yardm ve destek grebilirler.
2.2 Danmanlk Sreci

Danmanlk, kadn snmaevleri ve kadn danma merkezlerinin en nemli hizmetlerinden biridir. Danmanlk hizmeti nasl rgtlenmi olursa olsun, gz nnde tutulacak en nemli nokta, iddete uram bir kadna profesyonel danmanlk hizmeti ve kendisiyle ocuklarna verilebilecek tm hizmetler hakknda bilgi sunulmasdr. lk grme snmaevi alan ile iddete urayan kadn arasnda gven ilikisi kurulmasn salar. Grme srecinde snmaevi alan yardm isteyen kadn dikkatle dinlemeli ve onun ihtiyalarn belirlemelidir. Nasl bir karar alrlarsa alsnlar kadnlarn yarglayc olmayan profesyonel destek almaya haklar vardr. Kadna kendisi ile ilgili btn bilgilerin gizli tutulaca aklanr, isterse kimliinin de gizli tutulabilecei sz verilmelidir.. Grmeler srasnda iddet uygulayan adamn ne kadar tehlikeli olduunu deerlendirmek ve gvenlik planlamas yapmak nemlidir. Yardm arayan kadna haklar ve ne gibi imkanlar olabilecei konusunda da bilgi verilmelidir. Bu bilgilerin bir ksm yazl da olabilir. Kadna kendi gvenlii iin bilgiyi iddet uygulayanla paylamamas salk verilebilir. Kadnn destek iin bavurabilecei kaynaklar ve toplumsal a (aile, arkadalar, kamu hizmetleri ve benzeri) belirlemek de nemlidir. Her kadn iin var olan kaynaklar ayrntlandran kiisel bir plan yaplmaldr. Snmaevine gelmek kadn iin balangta sarsc bir deneyim olabilir. Bu nedenle kadna snaa geldii andan balayarak youn yardm ve destek salamak nemlidir. ncelikle kadnn ihtiya duyduu her zaman ulaabilecei belirli bir kimse olmaldr. deal olan bu kiinin kadn snmaevine ilk kabul eden ya da ilk danmanl veren snmaevi grevlisi olmasdr. Bu, gven ilikisi olumasnda ve kadnn kendini toparlamasnda nemli bir unsurdur. Kadnlarla ocuklarn krizden dolay yaadklar ve tamamen yeni bir evrede, bir sr yabanc yzle tanmann yarataca gerilim hafife alnmamaldr.
14
Bir kabul merkezine ya da snmaevine geldiinde, ncelikle kadnn ve ocuklarnn ihtiyalar ve ne derece risk altnda olduklar deerlendirilmelidir. Kadnlara ve ocuklara snakla ilgili en gerekli bilgiler verilmeli ve snaktaki hayatn ana hatlar anlatlmaldr. Snmaevinde geirilen zamann ilk evresi, dnme dnemidir. lk evre yani dnme dnemi; kadnn snmaevi ve alanlarla tant ve geirdii travmay atlatmaya balad, snmaevinde yaamaya alt, ihtiyalarn ve kayglarn zihninden geirdii ve ataca admlar hakknda kararlar almaya balad evredir. Bu evre saatler, gnler hatta haftalarca srebilir. (Appelt, Kaselitz, Logar 2004) Kadn bu evrede snmaevinde mi, baka bir yerde mi kalacana, einden geici mi yoksa tamamen mi ayrlacana karar vermek zorundadr. Danmann kadna aka ve tekrar tekrar, kararn ona ait olduunu; eiyle birlikte kalmaya da, einden ayrlmaya da hakk olduunu iletmesi nemlidir. Kadnn snmaevine bavurduktan sonra eve gitmi olsa bile tekrar snmaevine geri dnebileceini bilmesi ok nemlidir. Eer kadn eine dnmeye karar verirse kadnn gvenliini nasl salayaca, kendini ve ocuklarn nasl koruyaca, nasl ve nereden destek alaca konusunda tartmak ve birlikte bir strateji gelitirmek gereklidir. Baz kadnlar iddet kullanan erkeklerin deiip deimediini, kendi elerinin deimesinin mmkn olup olmadn sorarlar. Bu konuda ne gibi olanaklar olduunu gzden geirmek gerekir. Baz lkelerde iddet uygulayan erkekler iin zel programlar vardr. Bu durumda kadn geri dnmek iin einin byle bir programa katlmas artn ne srebilir. iddet kullanan erkekleri byle bir programa gndermek, ancak bu program, madurlarn gvenliini en nemli ncelik sayyorsa ve kadnlara hizmet veren kurumlarla yakn iliki iinde alyorsa nerilir. Ksaca zetlemek gerekirse iddete urayan kadnlar kadn snmaevleri veya danma merkezlerine bavurduklarnda danmanlk hizmeti alrlar. inde bulunduklar zor durumdan kmalar iin almalar gereken kararlar ancak yeterli bilgiye ulatklarnda alabilirler. Hukuksal konularda ve salkla ilgili problemlerde bilgilendirmeler, mali konularda, i ve eitim konusunda destek ve kaynak aray, gvenlik planlamas ve ocuklarla ilgili problemlerin zm araynda etkin destek, snmaevleri ve danma merkezlerinin sunduu danmanlk hizmetinin kapsamna girerler.
2.2.1 Adm adm danmanlk Birinci adm (lk karlama)

Gvenilir ve rahat bir grme ortam yaratn. Kadn sorununu anlatmas iin yreklendirin. Konuya odaklann ve grmenin neminin bilincinde olun. Konuurken kadna dnn (ynelin) ve ilginizi gsterin. Gz bants kurun ama baklarnz rahatsz edecek biimde kadna odaklamayn. Rahat bir ekilde oturun ama geriye ok yaslanmayn. Kadnn konumas srasnda duruu, jestleri, baklar ve sesi ile ilgili olarak dikkatinizi eken ey nedir? Bunlar szleri ve anlattklar ile uyumlu mu dikkat edin. Kendi tepkilerinizin farknda olun. Ne hissediyorsunuz? Kendiniz de diren, kzgnlk, mitsizlik hissediyor musunuz? Bu duygular sizce nereden kaynaklanyor?
15
kinci adm (Olay + Kadnla iliki kurma)

Kadn duygularn gstermesi iin yreklendirin. Sorularnz ak ve yaln olsun. sesinizi duyun ve onu ciddiye aln. Dinleyin ve ne anladysanz ksaca tekrarlayn. Onu anladnzdan emin olun. Ona kendi szlerini duymas, dzeltmesi ve deitirmesi iin imkn verin. Kendi yaadklarnzla ilgili sorularnza kar durun. Sayg gsterin, etkin dinleyin. Anlattklar karsnda aknlk ve dehet ifadeleri gstermeyin. Reddedici veya yarglayc tavrlardan kann.
nc adm (Problemi anlama)

Projeksiyonunuz ve ksa zetlemeleriniz kadnn kendi sorularn formle etmesini salamaldr. Benim iin en nemli ey/ama nedir? Bu ama iin ne yapmak istiyorum. Bu ama iin ne yapabilirim? Acele neriler vermekten veya acele belirlemeler yapmaktan saknn. Durumu tm akl ile kavrama srecini srdrn. Amacnz kadna problemlerini zmek iin ihtiyac olan eyin kendi iinde olduunu gstermektir.
Drdnc adm (Karar alma)

Birok danma grmesi 4. adma kadar ulaamayabilir. Birok kadn saladnz bu destekleyici konuma ortamndan ok yararlanabilir. Buna karn ilerleyebilmenin koullar bulunamayabilir. Danma grmesinin 3. adm amas durumunda konuyu tm boyutlar ile tartp her iki taraf tarafa anlaldndan emin olduktan sonra, danman olarak dikkatlice sreci ileriye gtrecek hamleleri yapn. Birlikte bir strateji tespit edin ve tm olaslklarn gz nnde bulundurulduuna emin olun. Bu nokta verdiiniz bilgiler nda nelerin mmkn olup nelerin olmayacann belirlendii noktadr.
Beinci adm (Sonu)

Plann ilk admn hazrlayn. Baar ansnn yksek olmasna dikkat edin. Alternatif zmler de retin. Plan gerekletirmeyle ilgili olarak danann o ana kadar att her admn altn izin ve baarsn onaylayn. Mmknse bir dahaki grme iin tarih tespit edin.
2.2.1.1 Danma grmelerinde gz nnde bulundurulmas gereken nemli noktalar

Uygun bir danman bulun, bu danann durumuna gre gmen bir kadn, yal bir kadn vb. olabilir. Grmeyi rahatsz edilmeden en azndan gizlilii koruyarak srdreceinize emin olun. Grmeyi yaptnz kadna inann ve onun da bunu bilmesini salayn. Brakn danannz istedii gibi konusun/anlatsn/alasn. Onu dinleyin ama ayrntlara ulamak iin sorularnzla sktrmayn. Balangta ak sorular yneltin rnein ne oldu? sizin iin ne yapabilirim? gibi. Anlatt hibir eyi nemsizletirmeyin, kmsemeyin ama dncelerinizi belirtin.
16
Onun, istismara uram tek kadn olmadn bilmesini salayn. Kadnn ne istediini bulmaya aln. Kadnn durumu nedir? (rnein; iddete ilk defa m uram yoksa kadn uzun bir sreden beri mi istismar ediliyor?) Kadn iin karar almayn ve onu henz emin olmad veya sonularndan korktuu kararlara yneltmeyin. Kadna deiik imknlar ve zm nerileri sunun ama bo mitler vermeyin. Kadnn kararlarn yarglamayn/deerlendirmeyin. Eer varsa yaralarn (kmsemeden) sz konusu edin. Kadnn ve ocuklarnn gvende olduundan emin olun ve birlikte acil durum plan hazrlayn.
2.2.1.2 Bir danmann asla yapmamas gerekenler

Maniple etmek Tartma ve kavga konumalar Kesin ve ok etkisi yaratan tehis koymak Dogmatik (tartlamayan reti) ifadeler kullanmak znel yorumlarda bulunmak Genelletirmek nemsizletirmek Deerlendirmek (ahlaki deerlendirmelerde bulunmak) Kulak vermemek ( grme esnasnda kendini kapamak) Rasyonalize etmek (duygular hesaba katmadan gereki yaklam) Projeksiyon (znel yanstma, zdeleme) Tek tarafl tanmlamak (mesafe ve kontrol kaybetmek) Tespit etmek, tutturmak (kendini belli bir role sabitlemek) Soyutlatrmak (tecrit etmek) Snamak, sorguya ekmek (retmek, nutuk atmak) Konudan uzaklamak (konudan uzaklap, kede kalm problemleri ele alma) Ynetme/yneltme (fonksiyon deitirme)
2.3 Danmanlk Trleri

2.3.1 Bireysel danmanlk ve glenme
Bireysel danmanlk seanslar srasnda kadnn kayglar renilir, ihtiyalar deerlendirilir ve buna gre ncelikler belirlenir. Daha sonra danmanlk ve destek iin bir bireysel program yaplr. Uzmann ii kadnla mmkn olan tm seenekleri tartmak ve kadnn amalarna ulamasna destek olmaktr. Kadnlarn kendi kararlarn verirken destee ihtiyalar vardr. Glenmek, zsaygsn kazanmak ve gelecei hakknda bamsz karar verebilmek iin yardm almas gerekir. Bu srete kadna seme gc ve hakk olduunu, kendi hayatyla ilgili ne yapacan belirleyebileceini hissettirmek nemlidir. Kadnn ne zaman isterse iddet konusundaki deneyimleri hakknda konuma, dnme frsat olmaldr. iddet kurban kadnlarn, istismar zellikle de cinsel istismar deneyimlerine ilikin konuacak gven ve cesareti toplayabilmeleri iin bazen uzun bir zamana ihtiya duyabilecekleri aklda tutulmaldr. Danmann desteiyle iddete urayan kadn saldrgann kendi zerinde iktidar ve denetim kurmak iin hangi stratejileri kullandn anlamaya balar. Bunu anlamas, kadnn direnmek ve kendini korumak iin yntemler gelitirmesini mmkn klar. Ayrca snmaevinde alan danmanlar resmi kurumlarla baa kmak zorunda kalan kadna uygulanabilir trden yardm salamal;
17
polise, mahkemeye veya baka resmi kurumlara giderken ona elik etmelidir, yasal ilemler ve durumalar iin hazrlanmasna yardmc olmaldrlar. Kadnlarn toplumdaki rol, toplumsal cinsiyet kalplar, toplumsal cinsiyet eitlii ve benzer konularda kadnla sohbet etmek ve onun bir kadn olarak kendi rol hakkndaki farkndaln artrmak da kadnn bilinlenmesi asndan nemlidir. Danmann amacnn kadnlar ve ocuklar glendirmek olduu aklda tutulurken bile kadnla birlikte hareket etmek yerine, kadnn yerine hareket etme tehlikesi vardr. Bu tehlike yardm arayan kadn ile danman arasndaki kanlmaz g eitsizliinden kaynaklanr. nemli olan, danmann kadnn iddet ieren ilikisi hakknda srekli akl yrterek kadnn gszletirilmesine deil, kadnla birlikte hareket ederek kadnn desteklendiini hissetmesine hizmet etmesidir. (Appelt, Kaselitz, Logar 2004)
2.3.2 iddet maduru kadnlarla grup almas

Kadn snmaevleri eitli biimlerde grup almalar sunar. Grup almalar da bireysel danmanla deerli bir katkdr, nk grup almas kadnn, ei tarafndan istismara urayan tek kiinin kendisi olmadn fark etmesini salar. Dnme gruplar ve zel temal gruplar kadnlarn eitli konular tartmas iin ortam salar. Burada sadece iddet konular deil, kadnlar ilgilendiren her konu tartlabilir. Bireysel danmanln yan sra bu gruplar snaktaki kadnlarn, kendi kendilerinin ve toplumsal evrenin farkna varmalarna yardm eder. Hedef; kadnlarn zgvenlerini yeniden kazanmalarnn ve teki kadnlarla etkileimlerinin desteklenmesidir. Grup almalarnn verimli olabilmesi iin bir snmaevi alan kolaylatrclk yapar. Snakta yaayan bir kadnla birlikte ortak kolaylatrclk yapmak da iyi bir model olabilir. Bu gruplarda kadnlarn bireysel seslerine ve grlerine sayg gsterilmelidir.
2.3.3 Psikolojik destek

Danma hizmetinin baka bir ilevi de vardr ki bu iddete urayan kadnlarn travmatik deneyimlerini dile dkebildikleri, duygu ve dncelerini ekinmeden anlatabildikleri, yarglanmadan ve eletirilmeden dinlendiklerine emin olduklar, pisko-sosyal destek alabilecekleri danmanlk grmeleridir. Bu blmde daha iyi alglanabilmesi iin aada sralanan konular birbirlerinden ayrlarak ele alnmtr. Kukusuz bu konular uygulamada birbirlerini kapsarlar. Her danman karlat her olayda zel farkllklar olsa da bu temalarn karmn ieren problem alanlarn ele alr. iddete urayan kadn einden ayrlmak istese de istemese de, kadnn yaad iddetin gemii ok eskiye dayansa da dayanmasa da, cinsel iddet ierse de iermese de her olay zeldir ve ne ematik olarak deerlendirilebilir ne de ematik olarak zlebilir. Bu nedenle burada verilen bilgiler Reete olarak anlalmamal, aksine danma grmelerinde yardmc olabilecek genel bilgiler olarak alglanmaldr. Madurlarn yaygn olarak hissettikleri duygular arasnda aadakiler saylabilir: eliki/Ayrlk istei iddet gsteren kii ile ilgili deerlendirmeler Korkular Sululuk duygusu
18
Grmelerinde bu duygularla baa klmas konusunda yaplabilecek almalar: Hayat ve aile yksn dinleme Kendi bann aresine bakabilme/baa kabilme konusunda yardm z kaynaklarn ortaya karabilmesini salama Kendine verilen deeri artrma Snrlarn belirleyebilmesini salama
2.3.3.1 eliki/Ayrlk istei

Hala eleri ile birlikte yaayan iddete uram kadnlar, son derece yksek ikilem ve eliki ieren duygusal bir durumdadrlar. Bu eliki bir tarafta sevgi anlay, acma, mit duyma ve duygusal bir ba ile dier tarafta yaralanm ve krlm olmak, korku fke ve saldrgana kar olan nefret eklinde kendini gsterir. Bu eliki ayn zamanda saldrgandan ayrlma dncesiyle de dorudan balantldr. Saldrgandan ayrlma dncesi bir yandan kurtuluu artrrken dier yandan byk bir korkunun aa kmasna sebep olur. nk eten ayrlma dncesi greceli olsa da iliki iindeki gven ve alkanlktan vazgemeyi, kendi sorumluluunu tamay ve arlam geim kaygs iine dmeyi de beraberinde getirir. ounlukla danma grmesine gelen kadnlar iddet gsteren elerinden birok kez ayrlm ve tekrar ona geri dnmlerdir. Zira ayrla ilikin alnm ilk karar sonuta eten ayrlmaya gtrmeyebilir. Ayrlk uzun ve acl bir sretir. Birok kadn ayrlk karar alm olmalarna karn ee geri dnlerini byk bir yenilgi olarak grrler. Bu durum onlarn umutsuzluunu ve aresizliini artrd gibi zsayglarnn da kaybolmasna neden olabilir. Bu durumda nemli olan kararsz kalm kadn karar verme basksndan, utan duygusundan arndrmaya almaktr. Byle durumlarda danman unlar belirginletirip, stnde durmaldr. Alnm karardan geri dnmek, fikir deitirmek ayp deil, aksine ok anlalr bir davrantr. Karar alma sreleri nadiren deimeden seyreder. nemli kararlarn alnmas iin uzun zamana ihtiya vardr. Birok madur kadn ayn srelerden geer. Baz kadnlar kendi kendilerini ksa zamanda tekrar normalleme ve duygular konusunda akla kavuma asndan bask altnda tutarlar. Burada alnacak kararn aceleye gelmemesi konusunda onlar uyarmak, eyleme geme basksn azaltr. iddettin var olduu ilikisini srdren, einden ayrlamayan bir kadn, birka danma grmesi sonucunda kendisinin deieceine inanabilir. Aslnda kadn danmann nlenemeyen ayrlk beklentisine cevap verecek ekilde mantkl ve tutarl davranmay arzu eder. Ancak bu durum kadnn urayaca yeni istismarlar kendi baarszl olarak alglamasna ve danma grmelerinde bunlardan sz etmeye cesaret edememesine neden olabilir. Bundan dolaydr ki, are araynda olan kadn iin kapy ak tutmak yani kadna her zaman, hatta danma sreci sona erdirildikten sonra bile, ele olan yeni srtme, atma veya ein uygulayaca iddet davranlar nedeniyle her zaman ve yeniden danmaya gelebileceini hissettirmek ok nemlidir. evrelerindeki insanlar, arkadalar ve akrabalar kadna ska iddet gsteren eten ayrlmasn tlerler. Sosyal evreden gelen bu basknn kadn zerinde bask yaratr ve tam da bu sebeple kadn bilmeden kendine ilikiyi ve ei kurtarma gibi bir grev edinir. iddet gsteren ein
19
evrelerindeki dier insanlar tarafndan reddedilmesi kadnda ee kar daha gl bir acma duygusu uyandrabilir. Danma grmelerinde kadnlar danmann da ayrl nermesini beklerler. Hatta ancak ayrlk karar alp bunu uygulamaya koyduklar zaman danma grmelerine devam edebileceklerini, bunun aksi durumda danma grmelerinin kesileceini sanrlar. Bu durumda danmanlar aka ifade etmelidirler ki: Ayrlk karar sadece kadnn kendisinin alaca bir karardr. Danmanlar kadnlarn ilikide kalma kararlarn kabul ederler ve kadnla birlikte iliki ierisinde deiiklik yapabilmek iin zm yollar aramada kadna destek olurlar. Bunun dnda kadnlar danmann belli bir zm yolunu tercih edip etmediklerine dikkat ederler. Ayrlk veya ilikiyi srdrme kararna bir aklk kazandrabilmek iin danana aadaki sorular yneltmek faydal olabilir: likiyi srdrmeniz halinde sizi bekleyen olumlu ve olumsuz sonular nelerdir? Ayrlmanz halinde sizi bekleyen olumlu ve olumsuz sonular nelerdir? Burada dikkat edilmesi gereken nokta, ayrlkla ve ilikiyi devam ettirmeyle ilgili karar alma srecinde etkili olan duygular ortaya kartmak ve iyi tahlil edilmesini salamaktr. rnein: Ayrldktan sonra sosyal stat kaybetme korkusu Akrabalar ve arkadalar tarafndan dlanma ve yalnz kalma korkusu Ayrlk durumunda ein daha da saldrganlamasndan korkma Ayrlarak iddetten korunabilmeyi mit etme Ayrlkla birlikte yeni yaam biimi seenekleri kazanmay mit etme, ein asla izin vermeyecei eyleri yapabilmeyi dileme (eitim, meslek eitimi, ie girme, seyahat etme, dar kma vb) Ayrlk durumunda e olarak baarsz olma duygusuna kaplma Ayrlmama kararnda ein sevilmeye deer ynlerinin rolnn etkisi ocuklarn bu karar zerinde nasl bir rol oynad Kadnn hangi kararlar alaca, hangi sonulara katlanmay/yaamay gze almas ile ilgilidir. Bir ayrln sebepleri asla nemsizletirilmemelidir. Aksine bu sonular zerinde durulmal ve tahlil edilmelidir. Bir zamanlar sevilmi ein kaybndan sonra gnlk hayatta birok problemle karlalacaktr. zellikle ocuklar da varsa ayrlkla birlikte ekonomik kayp ve sosyal stat kayb ilk karlalan zorluklar olacaktr. Ayrca genellikle iddet gsteren e yerine iddetten korunmak iin kadnn ocuklarla birlikte yaanlan evi terk etmesi ska rastlanlan bir durumdur. Gnlk yaamsal problemlerle (resmi dairelerdeki iler, ev, i arama, tanma) baa kmak, zmler retmek iin somut destek gerektiren alanlarda da yannda olma ve araclk gibi hizmetler kadn istedii durumlarda sunulmaldr.
2.3.3.2 iddet gsteren kii ile ilgili deerlendirmeler

elikili ve ikilemli duygular ayrl o kadar gletirir ki, kadn iddet gsteren ein deerlendirilmesi konusunu danma grmelerinin merkezi haline getirebilir. iddete uram kadn karmak ruh durumu yznden iddet kullanan eini tanmlamak iin bakalarndan sklkla net bir tehis/tanmlama bekler. Baz kadnlar danmann kendi yerlerine iddet gsteren ee adamakll bir ltimatom vermesini hatta baz cezalarla gzn korkutmasn mit ederler. Bazlar ise iddet gsteren ein hasta veya anormal
20
olduuna ilikin onay beklerler. Bu durumda danmanlar snrlarn belirterek ve netletirerek ifade etmelidirler ki, danma grmelerinde asl sorun iddete urayan kadnn kendisi iin, kendi yaam ve ocuklarnn yaamlar iin neler yapabileceidir. Byle snrlar koymak bir danman iin bazen zor olabilir. nk iddet eylemleri reddedilmeyi ve knanmay gerektirir. Ayrca are arayan kadnn araylar onda ein nasl biri olduunu net bir ekilde tarif etme/ettirme ihtiyac dourur. Ancak ok normal ve insani bir tepki olarak grlebilen bu durum aslnda tm danma srecine zarar verebilir. Eer kadn einin (danman tarafndan da) tm olumlu hasletlerden uzak biri olarak dnldne kanaat getirirse, bu yarg karsnda kendini bask altnda hissedecek ve (dnce baznda da olsa) eini savunmaya geecek dolaysyla kendisinin asl ihtiyalarn unutacaktr. te tam da bu nedenle iddet eylemleri reddedilip yarglansa da iddet gsteren faili ahsi olarak yarglamak yukarda aklanan istenmeyen sonulara ve danma grmesinin amacndan sapmasna neden olabilir. Bu erevede danman grmesinde aadakilere dikkat etmelidir: iddet ak ve net bir ekilde knanmal ve yarglanmaldr. te yandan iddet gsteren ee kar aalayc tavrlardan kanlmaldr.
2.3.3.3 Korkularn ifade edebilmesini salama

Yaplan aratrmalarda belirlenen en yaygn durum, korkularn danma grmelerinin merkezi temas olduudur. iddete uram birok kadn iddet gsteren eini ok gl, fiziksel ve psikolojik olarak her eyi yapabilen, herkesi yenebilir grr. Ayrca kendi dncelerini okuduunu her trl eylem ve planndan haberi olabildiini dnr. Korkunun yaratt gvensizlik giderek artan bir ekilde kadnn kendine olan saygsn ve gvenini eksiltir. Yaamsal basklar korkuyu retir. Bu korku o kadar byr ki ayrtrmak zorunda kalnr. Korkunun rahatsz edici, engelleyici, fel edici etkileri vardr; yani korku yaamsal fonksiyonlarn almasn engeller. Korku, iddete urayan kadnlarn saldrgandan ayrlma gerekliliinin nne getii zaman gvensizlikle balantl olarak yeni korkularn remesine sebep olur. Danman bu korkularn dile dklmesini asla engellememelidir. Aksine bu duygularn varln kabul etmek ve olumlu olarak deerlendirmek ok daha anlaml olacaktr. lk bakta danmann bu yaklam kadn iin bir ztlk oluturabilir. Ancak korku kavramnn olumlu deerlendirilmesi ile yaamsal fonksiyonlarn ilerlii salanacaktr. Korkudan yarar salamak iin danmann are arayan kadnn korkularn itiraf etmekle ve iddet ile yzlemekle glenebileceini grmesini salamas gerekir. Korkunun olumlu olarak anlamlandrlmas ile davransal deiikliklere balanlabilir. Danma grmelerinde korku konu edildiinde are arayan kadnn vcut dili de konumaya balar; jest, mimik, duru, hareket ve nefesle gizlenen korku zerine bilgi sahibi olunabilir. Danmann vcut dilini de sz konusu etmesi, kadnn duygularyla ilgili alglarnn netlemesine katkda bulunur. Projeksiyon tekniinin de yardm ile danman kadna dolayl yolla da olsa gsterdii ama belki ifade edemedii korkularn duyumsadn belirtir ve adlandrr. Bu, kadna kendi duygularn fark etmesi olana verir.
21
Gerilimi azaltma ve geveme teknikleri ile ilgili uygulamalarda korkularla baa kmasnda kadna yardmc olmas asndan nemlidir. Bu teknik, gnlk stres durumlarnda, ele yaanlan atmalarda, hatta danma grmelerinde travmatik deneyimlerin sz konusu edildii anlarda, kadna etkisi yadsnamayacak ekilde yardmc olur. Bundan dolay kadn danma grmelerine paralel olarak bu tip uygulamalar renip deneyebilecei baka bir kuruma ynlendirmek anlaml olabilir.
2.3.3.4 Sululuk duygusunu yenme

iddet gren kadnlar, grdkleri iddetten genelde kendilerini sorumlu tutarlar, hatta elerinin gsterdikleri iddetin sulusu olarak kendilerini grrler. Bir zaman sonra bu durum eler arasnda bir fail-kurban ilikisine dnr ki bu da iddet gsteren failin kurban tarafndan affedilmesi anlamna gelir. Kadnn kendi kendine zarar verme tavr dardan gzlemleyen biri iin ok irkilticidir. Bu tavrn iddet ieren ilikiyi srdrmeyle ilgili birok nedeni olabilir. Bu nedenler suu stlenmenin ilikiyi srdrebilmek iin nasl bir ilevi olduunu gsterecektir. Normalde fail eine gsterdii iddet eylemi ncesi ve srasnda ona kfr eder ve (kt, pasakl, histerik, souk, geri zekl gibi) hakaretler yadrr. Fail iin bu aalamalarn kendi yapt eylemi hakl karmas gibi bir ilevi vardr.Eer kadn bu aalamalar ve yarglamalar kabullenirse farknda olmadan bir dngye girer ve kendini deitirmeye abalar, daha iyi bir kadn olursa einin iddet eylemlerini sona erdireceini ve bylece ilikiyi kurtarabileceine kendini inandrr. Suu stne almayla kadn einin iddet eylemlerinin sebebini kendine gerekelendirir ve bunlar denetim altna alnabilir olarak grr. Bununla birlikte yanltc bir duyguya kaplarak olaylarn zerinde kontrol olduunu dnr. Bu alglama biimi ile kadn iddeti onu gszletiren ve etkisizletiren bir olgu olarak deil de aksine onu etkinletiren bir olgu olarak grr. Bu durum kadna einin iddet eylemlerini ve kendi korkusunu daha rahat hazmedebilme olana verir. Bir baka sebep de, kadnn kendi kendini terbiye etme eilimidir. Kadnn kendi kendini terbiye etmeye almasna bir neden de toplumsal olarak kadnn ona iddet gsteren eine kar nefret ve fke duymasnn ho grlmemesidir. Kadn bilinli olmadan yaad duyumsama ile engelleyemedii fke ve nefret duygularndan dolay bu cezay hak ettiini dnr. Sululuk duygusu hala iddet gsteren eiyle yaayan kadnlarda daha belirgindir. Buna karlk iddet gsteren elerinden ayrlan kadnlarda iddet eylemlerinden elerini sorumlu grme yetileri gelimitir. Kadnlarn sululuk duygusu gelitirmeleri daha nce iddete urayp uramadklar rnein ocukluklarnda iddet altnda zdrap ekip ekmediklerine de baldr. ocukluklarnda karlatklar sulamalar ve aalamalar da kadnlarn daha sonraki ilikilerinde sululuk duygusu gelitirmesinde byk rol oynar. Kadna ei tarafndan ynlendirilen sulamalarn sosyal evre tarafndan desteklenip desteklenmedii de kadnn kendini sulu hissetmesi konusunda nemli bir rol oynar.
22
2.3.4 Grmelerinde madurun duygularyla baa kabilmesi konusunda yaplabilecek almalar

are arayan kadn sululuk duygularnn arlndan kurtarabilmek iin, einin ona kar kulland iddetin asla hakl bir gerekesi olamayacan, iddet ncesinde eiyle kavga etmi olsa bile hibir nedenin iddeti hakl klmayacan bilmesini salamak gerekir. Danma grmelerinde danman iddete urayan kadnn srekli kendisini sulamasna kar tepki gstermeye eilimli olabilir. Bu tepkiler ve duygular anlalabilir. nemli olan danmann aada sralananlara dikkat etmesidir: Bu trden duygular kabul ve (kendine) itiraf etmesi Meslektalar (takm arkadalar) ile zerinde konumas Danma grmelerinde danann kendi kendini sulamasyla kkrtlmamas iddete urayan kadn kendi kendini sulamaktan basite vazgeirmeye almak, kadnda ciddiye alnmad hissini uyandrabilir Kadnn bu tavrn ayplamak, knamak ve onaylamamak kadndaki sululuk duygularn ve kendi kendini (cezalandrarak) terbiye etme eilimini arttrabilir. Bunun yerine kadna amaca uygun sorular ynelterek ve gr bildirerek bu kendi kendini terbiye etme durumunun sebeplerini anlamay ve kendiliinden iddetin sorumluluunun yalnzca iddetti uygulayana ait olduunu belirlemeyi mmkn klmak gerekir.
2.3.4.1 Hayat ve aile yksn dinleme

Danma grmelerinde are arayan kadnn aile yksne deinmek yararl olabilir. Bu kadnn gemiindeki iddet deneyimleri ile ilgili bilgi sahibi olmay salar; rnein asl ailesi ile ya da dier erkeklerle olan ilikilerinde iddet yaam m? Kadnn iddet gemii hakknda sahip olunan bilgi, einden grd iddete neden katland ile ilgili gerekeleri anlamakta yardmc olur. Bu durum, kadnn bir iddet ilikisinin dinamiini, kendi payn ve roln anlamak iin bir yzleme srecini destekleyici imknlar sunar. Belki kadnn yaam yksnde yaralanmlklar vardr; rnein anne babasndan grd psikolojik iddet. Kadn gemiinde grd psikolojik iddeti bugn einden grd fiziksel iddetten daha ar bulabilir. Kadnn yaam ve aile yksne gz atmak onun einden grd iddeti kabullenmesinin nedenlerini aa karr. Danma grmelerinde ele yksn konu etmek, srekli tekrar eden iliki modelini aa karma imkn tanr. rnein kadnn asl ailesinde iselletirdii kurtarc roln gzler nne serer. are arayan kadn kendi aile yks yoluyla benzer bir ilikide iddet ieren iletiim modelinin, ayn eskiden anne babas arasnda olduu gibi tekrar ettiinin ve yaandnn farkna varabilir. Gemiinde yaad iddet yksn yeniden kurgulamakla are arayan kadna nelerle baa kabilmi ve neler yaam olduunu gstermek mmkn olabilir. Bu yolla onun gl ynlerinin farkna varmas salanabilir. rnein onun hayatta ve ayakta kalabilme isteinin gc ve bu konudaki becerisinin alt izilebilir. Ne de olsa iddete karn aileyi korumak, ocuklara bakmak, bir meslei icra etmek hi kolay deildir. Bu onun kendisinin gsz ve aresiz olduuna ilikin inanlarn deitirmesine byk katkda bulunur.
23
2.3.4.2 z kaynaklarn ortaya karabilmesini salama

Danmann are arayan kadn gven veren ve kendini deerli bulunduunu hissettiren bir ortamda desteklemesi gerekmektedir. Kendine deer vermenin ve zen gstermenin kadn tarafndan gereinin alglanmas dorultusunda allmas gerekmektedir. Aile ii iddete urayan kadnlarn tamamen zayf; baml ve beceriksiz insanlar olmalar ok seyrek rastlanlan bir durumdur. Aksine bu kadnlar ounlukla yaamla baa kabilecek ok gl yeteneklere sahiptirler. Bu yetenek ve glerini iliki dndaki alanlarda rnein mesleki yaamlarnda gsterirler. Bu onlara ilikileri ierisindeki artlara dayanabilmelerinde de yardm eder. Tm yaanlan bu eziyetin, yaralanmalarn, zdrabn arasnda kadnn yaama gc gzden kaar (Brckner). Danma hizmetinin bir grevi de kadna bu potansiyelini ve z kaynaklarn kendine yarar getirecek ekilde kullanabilmesi iin onu gl klmaktr ki kadn kurban rolnden kabilsin. are arayan kadnn imdiye kadar tm bu yeteneklerini ve enerjisini yanl ynde kullandnn, yani bu yeteneklerini iddet gsteren einin arzu ve ihtiyalarn yerine getirebilmek ve ilikiyi kurtarmak iin kullandnn, dolaysyla da iddet ieren bir ilikinin devamna katkda bulunduunun farkna varmas yararl olur. Kimlik kayb, psikolojik ve fiziksel enerjisizlik ve tehdit, iddete uram kadn ayrlktan panik duymaya ve yalnz yaamaktan korkmaya iter. Kadnn o ana kadar sahip olduu veya gelitirdii herhangi bir yetenei veya altndan baar ile kalkt bir zorluu hatrlamak zere aray, ayrl kara delik gibi gren kadn iin elzemdir. Zaten einin uygulad terre karn ocuklar yetitirmek, ok az para ile bir evi ekip evirmek, alyorlarsa mesleki yaamlarn da tm kt artlara ramen srdrmek, hatta o gn, o an danmann karsnda oturmak bile kadnn gsterdii byk baardr. Kadnn mevcut kaynaklarn danma grmesinde ortaya karmak iin o ana kadar atlm olan admlarna bir gz atmak faydal olabilir. Bu admlarda ona yardm eden ey/baarya gtren ey neydi? Bu admlar atabilmek iin en ok hangi zelliini kulland? Onunla ilgili tm durumlar iin kadn uzman olarak grrse, zgveni de glendirilmi olur. Kaynaklardan bahsederken kadnn isel kaynaklarnn dnda, ona maddi veya manevi yardm ederek, hayatn deitirmesi ile ilgili planlarn gerekletirmesini salayacak aile, akraba, arkada ve sosyal kurumlar da gz ard etmemek gerekir. Kadn ilk nce hangi kurumlardan destek ve yardm alabileceini belirleyip kurumlar tanmaldr. Uzun bir zaman d dnyadan dlanarak yaam olmalar, onlar kendileri iin sosyal kurumlar, devlet daireleri, mahkemeler, ceza davalar, okullar vs. de avukat ilevi grecek birinin yardmna muhta klar. Bu demek deildir ki gerekli admlar kadn iin veya onun yerine baka biri atsn. Aksine; Onu bilgilendirmek Onunla birlikte daha baka hangi artlar oluturmas gerektiinin belirlenmesi iin almak Birlikte kk ve gereki admlar planlamak ve her seferinde sonucu yine birlikte deerlendirmek gerekir.
24
2.3.4.3 Kendine verdii deeri artrma

Kendine gvenin tekrar kazanm iin kadn aadaki noktalarda desteklemek gereklidir. Kendini deersiz bulmann ardndaki kadn roln sorgulamak gerekirse, ounlukla kadnlar baarsz bir ilikiden sonra kendilerinin iliki kurma ve yrtebilme yeteneklerinin olmadn dnrler. E, anne, ailenin koruyucusu, ailenin uyumundan sorumlu kii olarak rollerinin gereini yerine getiremediklerine ve baarsz olduklarna, gerek bir kadn olmadklarna inanrlar ya da kendi kendilerini kt bir e olarak grrler. nk iddeti durduramam hatta davranlaryla neredeyse iddete sebep olmulardr. Kadn ar bask ieren durumlarda sergilenen psikolojik tepkilerin ne olduunu rendiinde ancak kendini iddet eylemlerinden sorumlu tutup, sulamaktan vazgeebilir. Kadnn davrannn normal nk yaamak zorunda kald olayla baa kabilmek iin gerekli olduunu bilmesini salamak kendi gcn tekrardan kefetmek yolunda iini kolaylatrr. Kadn iin yeni bir sosyal evreyi tekrardan oluturmas konusunda tevik etmek nemlidir.Sunulacak somut yardmlar (i arama, yeni sosyal ilikiler kurma vb) yadsnamayacak kadar nemlidir. nk iddete urayan kadnlar ounlukla sosyal bakmdan yaltlm kadnlardr. Davran terapisi yntemlerinden birini kullanmak rnein ev devi vermek; adm adm yeni sosyal balantlar kurulmas veya i arama ile ilgili planlar yaplmas, bu planlar uygulama, sonu ve baar kontrolleri iin yannda olma, kadnlara sunulan olumlu desteklerin arasnda sralanabilir. Kendini ortaya koyma ve ifade edebilme altrmalaryla olumsuz koullara karn kadnlarn planlarn hayata geirme ile ilgili tavr ve inanlarna destek olunabilinir.
2.3.4.4 Snrlarn belirleyebilmesini salama

iddet eylemleri kadnlarn kiisel snrlarn srekli artarak inemeye alr. Kiisel snrlara uymama durumu kadna ok yakn ve gvendii bir kiiden, einden geldii iin madur kadn her trl geri ekilme imknn kullanmak zorunda kalr. Madur kadn sonu itibariyle gizliliine, susuzluuna ve btnlne ei tarafndan yaplan bu saldry neredeyse saldr olarak hi alglayamaz. Bu durum ona normal gelir. Bu kendinin ve karsndakinin snrlarndan emin olamama durumunu dourur. Kendi gereksinmelerini alglama kayb, zellikle fkesini alglama ve hakl bulma ile ilgili acizlik, iddet gsteren ee kar snr koymay engeller. nemli olan are arayan kadna bedensel sal ve btnl ile einin onun snrlarna sayg duymasnn en doal hakk olduunu belirtmektir. Ancak bu ekilde snrlarn koruma altna alabilir ve snrlarnn almasn engelleyebilir. Bir o kadar nemli olan, danmann kendisinin de are arayan kadnn snrlarna sayg gsterip onu korumasdr. Danman, kadnn hayat ile ilgili sorumluluu stlenmeyerek, aksine bu sorumluluu kadnn tek bana stlenmesi iin onu srekli yreklendirerek gerekletirebilir. Onunla neleri deitirmek istedii ve neleri deitirebileceini konuarak ve istediklerinin olas sonularn gzden geirerek danman kadna somut olarak yardm edebilir ve ancak bu ekilde kadnn bamsz davranmasna hizmet edebilir.
2.3.4.5 Satr aralarn okuyabilmesini salamak

Danma hizmetinin ilk amac ve adm yukarda saylan, kadnlarn alglamalarna ynelik dzeltme, onarm ve zm iini hayata geirmektir.
25
Kadnlarn sosyalizasyonunu ve bunun sonularn bilmek ve bu bilgiyi danma grmelerinde kullanmak, kadnn soyutlanmasn ortadan kaldrmaya yardmc olur. Bu yolla kadnlar kendi hayat ve iliki yklerini ok daha farkl bir balamda gzden geirmeye ve sonuta u belirlemeye varrlar. Ki, o da kendi zorluklarnn ve problemlerinin aslnda yalnzca onlarn zeline ait olmad, aksine genel bir kadnlk sorunu olduudur. Danmann destei ile kadnn yeniden bir kimlik kazanmas srecini yeniden yaplanma srecine benzetmek istenirse, ie nce eldeki z kaynaklarn neler olduuna bakarak balamak gerekir. Sonra bu yeniden yaplanma iin gerekli olan zaman belirlemesine geilir. Kukusuz bu sre ierisinde srprizlere, ktleme olaslna ve ilerleme kaydedilmeyip durgun geen dnemlere hazrlkl olunmaldr. Biz ve kocam diyor ki den ben, bence, benim isteim, ben yapabilirim e dnm salanacaktr. Uzun sren danma grmelerinden sonra bile hala ein kadnn kimlii ve kiilii zerinde yapt zararn izlerine rastlamak danmanlar artabilir. Balangta madur kadnn iddet gsteren eini sunuu phe uyandrc, karanlk ve tabulatrc olmakla birlikte temelde onaylayc bir taraf da ierir. rnein; Kocam kapdan ieri girdi, kafama vurdu, karnma tekmeler att ve ben yere dm yatarken boazm skt. ocuklar onu engellemek iin araya girmeye altlar... Bir an iin hi bir ey hissetmedim Panik ierisindeydim Her eyin o an bittiini ve leceimi dndm. Anlatm dilinin arkasndaki gerek anlam: rnek; Eim beni sevdiini sylyor, eim beni benim onu sevdiimden daha ok sevdiini sylyor, bu nedenle bana kar ok gl duygular besliyor. Arada bir o kadar aresiz kalyor ki ne yapacan bilemiyor, lgna dnyor ve benim stme yryor. Kadnn yukardaki ifadesine bakld zaman aslnda kocam beni seviyor, ben de onu seviyorum ve onu affedeceim demek istedii anlalyor. Bu noktada danman sevgi szc yerine mlkiyet, sahip olma szcn koyup ve kadna yeni bir bak as sunar. Bu bak as kadna tepkilerinde zgrlk kazandracaktr. nk sevgiden tr yaplm hareketlere kar tepki gelitirmeye almak yerine sahip olma duygusuna kar tepki duymak daha kolay olacaktr. Arkasnda sahip olma duygusunun yatt davran daha kolay eletirilir ve reddedilir.
2.3.4.6 Grselletirme yntemini kullanma

Kadnn sevgiden tr m yoksa boyunduruk altna girdiinden mi ailesi, arkadalar ve daha birok eyden vazgemi olmasnn fark burada ortaya kar. Snr koymayla ilgili uygulanacak bir almada, danma grmesinde kadna bir ip sunmak ve ondan ayakta durup bu iple kendi evresinde, yerde bir daire izmesini rica etmektir. Bu dairenin genilii kadnn seimine baldr. ple yaplm bu daire onlarn sembolik olarak ifade ettikleri kiisel snrlar olacaktr. Baz kadnlar ipi hemen ayaklarnn dibinden dolayp kendi evrelerinde bir daire yaparak kiisel snrlarn izerler. Danmann kadnn izdii snra yaklamas ile ona nefes almak iin bile ne kadar az bir yer kaldnn bilincine varan kadn, sonutan aknlk duyar. Bu yolla nce snrlarn sembolik olarak iple sonra da gerek yaamda geniletirler. rnein uzun zamandr grmedikleri bir arkadalarn ziyaret etmek, yalnzca kendilerine ait olan bir banka hesab atrmak veya eleri ile birlikte kullandklar yatak odasn terk etmek gibi.
26
Danma grmelerinin durgunlap tkand noktalarda danman bunun arkasndaki nedene bakt zaman ounlukla arkada yatan sebebin kadnla iddet gsteren ei arasndaki gl ba olduunu grr. Kadnn mantken ayrlmam gerektiini biliyorum, ama bunu neden hala yapamyorum, ben de anlam deilim eklindeki ifadesi de danmann belirledii nedeni dorular. Bu durumda kadna sunulabilecek bir yol da ei ile arasndaki ba sembolik olarak dnmesi, kafasnda canlandrmasdr. Baz kadnlar bu canlandrma sonunda, eleri ile aralarndaki ba yle anlatrlar eimle aramzda bir ip var, her ikimiz de birer elimizle ipin ucundan tutuyoruz, ben daha sk tutuyorum, ipi brakrsam eim beni bir daha yakalayamayacak. Bir dieri ei ile arasnda sembolik olarak grd resmi iki kalbin birbirine skca yaptn ve eer kalpler birbirinden ayrlrsa her ikisinde de ok derin yaralar alacan ve bunun ok ac vereceini bu acnn onu ataca admdan alkoyduunu, yarann iyilemesi iin ok uzun zaman, zen ve d yardmlara ihtiya duyulaca eklinde anlatmtr. Grselletirme, hayalinde canlandrma almalarnn kalc etkileri vardr ve aray srecinde ilerlemek iin itici g salarlar. Baz kadnlar iin ayrlk o kadar korkulacak bir eydir ki, onlardan ayrlk dncesini hayata geirmelerini beklemek, yeni domu bir bebein bir gn iinde yrmeyi renip, komaya balamasn beklemekle ayndr. iddet gsteren erkein uygulad psikolojik ve fiziksel iddet nedeniyle yerle bir olan kadnn kimliini yeniden yaplandrma yolunda ilerleme, milimetrelerle llecek hzda olsa da bazen de aknla drtecek byk admlarla yol alnr. Danma hizmetinin olumlu ve iyiletirici etkisi sklkla artcdr. Madur kadn hzl bir ekilde kurban rolnden syrlr ve artk edilgen deil etken bir rolnn olduunu alglar. iddet bedensel ve ruhsal derin yaralar aar; bireyin zsaygsn ve bamszln yok eder. Ancak unutmamaldr ki iddete urayan kadnlar ve ocuklar, bu deneyimlerinin yalnzca edilgen kurbanlar deildir. Kadnlar iddeti durdurmak iin eitli stratejiler gelitirecek, ocuklar bararak, polis ararak, ya da babalarnn iddetini durdurmaya abalayarak annelerine yardm etmeye alacaklardr. Kadnlar, ne zaman iddet patlamasnn yaanabileceini tahmin etmeye, adam eve saldrgan bir ruh halinde geldiyse onu sakinletirmeye alacak, gvenli bir yere kamak iin eini dikkatle izleyecek ve dvlmek pahasna ocuklarn ondan koruyacaktr. Bunlar, iddet uygulayan bir ele yaayan kadnlarn sklkla gelitirdii hayatta kalma stratejilerinden yalnzca birkadr. Kadnlar durumla baa kmada uzmanlar. Bu nedenle hibir ynden yalnzca kurban olarak grlmemelidirler. Glerini ve hayatta kalma iradelerini de grmek nemlidir. Bu kadnlar zayf, bamsz hareket etme gcnden uzak grme eilimi, onlara yarar salamad gibi durumlarn daha da gletirir. Her kadn uygun grd ekilde yaama ve bu konuda bamsz kararlar alma hakkna sahiptir.
2.3.4.7 Risk analizi yapma

Gerek kadn snmaevlerinde gerekse kadn danma merkezlerinde grevli danmanlarn kendilerine bavuran iddet maduru kadnn iinde bulunduu durumun tehlikesini belirlemeleri ve risk analizi yapmalar gereklidir. Bu belirleme hem iddete uram kadnlar hem de danmanlar iddetin derecesi ve buna kar oluturulan stratejileri kavramada destekler. Bu iin en ksa ve kolay yolu daha nceden bir soru listesi hazrlamaktr. En ideali bunu kadnla birlikte doldurmaktr. Bu kendi iinde bulunduu sorunu zmede kadnn ynetimde olmasn da salar. Planl bir grme, iddete uram kadnla
27
danman arasnda gven ilikisinin kurulmasna ve kadnn kabul etmesiyle birlikte yardm kuruluunun daha geni apl bir destek program ile kadn desteklemesine yardm eder. are arayan kadn isterse bu soru listesini ya da bir kopyasn yanna alabilir. Eer kurumda saklanmasn tercih ederse burada gizlilik ilkesinin alt tekrar izilir. Sorularn cevaplar gz nnde tutularak o anki Kriz Plannn gerekli olup olmad ve erevesi belirlenir. Gerek problemler durumla ilgisi olan bakalarnn (kadnn iddet grdn bilen bakalar var m?) veya dier bilgilerin (hukuki bilgiler gibi) ortaya kmasn salar. Bundan trdr ki soru listesinin her noktasnn ele alnmas, gz nnde bulundurulmas atlacak admlar planlamak asndan ok nemlidir. Soru listesi Nerenizden ve nasl yaralandnz? Nasl iddet grdnz? lk yardm hizmeti aldnz m? Doktora grndnz m? Daha nce de iddete uradnz m? lk defa ne zaman? imdiye kadar hangi sklkla yaralandnz? Ar yaralandnz m? Bu nedenle hi hastanede tedavi grdnz m? imdiye kadar en ar yaralanmanz hangisiydi? Silahla tehdit edildiniz mi veya yaralandnz m? Evde silah var m? Ne tip bir silah? Evde kimler yayor? Eer ocuklar varsa ka yandalar? ocuklar tehlikeyle kar karya m? ocuklar imdiye kadar iddete uradlar m? Cevap evet ise, iddetin derecesi neydi? iddete uranldna tank olan kimse var m? Kim? iddete uradnzdan kimseye sz ettiniz mi? Kime? Gemite kendinizi korumak iin ne yaptnz? imdiye kadar yardm almak iin nereye bavurdunuz? Ne sonu aldnz? imdiye kadar hi polisi aradnz m? Hangi sklkla? Cevap evet ise polis ne yapt? Son iddet olayndan polise sz ettiniz mi? Polis ne yapt? Cevap hayrsa, neden? iddet gsteren hakknda su duyurusunda bulundunuz mu? Ne sklkla? Fail sizi ve ocuklar ldrmekle tehdit etti mi? Fail imdiye kadar bakalarn dvd veya yaralad m? Fail imdiye kadar kendini ldrmekle tehdit etti mi? Partneriniz iki iiyor veya uyuturucu kullanyor mu? Cevap evet ise, bu, iddet kullanmas zerinde nasl bir etki yapyor? Eve gitmekten korkuyor musunuz? Geici olarak yanlarnda kalabileceiniz akraba/arkadalarnz var m? Kadn snmaevlerini tanyor musunuz? Hi bavurunuz oldu mu? Duluth Model, Domestic abuse intervention programme (DAIP) 1980
28
Cevaplarn deerlendirilmesi srasnda iddete uram kadnn, iinde bulunduu durumun ciddiyeti, ocuklarn koruma konusundaki sorumluluun gz nne serilmesi, failin iddete yatknlk derecesi gz nne serilir. zm aray ierisindeki kadnla birlikte, snmaevlerinin ilevi ve ilk adm asndan iddetten korunmak iin sunduu hizmetler gzden geirilir.
3.Blm
KRZ YNETM
3.1 Krizin Tanm 3.2 Krizin Karakteristik zellikleri 3.3 Travmatik Krizler ve Aamalar 3.4 Deiim Krizleri ve Aamalar 3.5 Krize Mdahale 3.5.1 Krize mdahale ilkeleri 3.5.2 Kendini iyiletirme gcn ortaya karmak
30
KRZ YNETM
Kriz ynetimi ile ilgili kuramlar 20. yzyldan nce balamam olsa da bu kuramlarla ilgili almalar yapld yolundaki izler, antik alara kadar grlmektedir. Eski Yunancada kriz (krisis) szcnn iki kk vardr. Bunlardan birisi karar dieri ise dnm dr. incede ise, krizi simgeleyen iki yaz iareti vardr. Bunlardan birinin anlam tehlike dierinin ise ans tr. Tam da bu iki kutup arasnda kriz hem deiimi tetikleyebilir hem de ilevi olmayan istenmeyen mekanizmalarn ilemesine neden olabilir. Genel olarak kriz de hayata dhildir ve kriz olmadan gelime olmaz.
3.1 Krizin Tanm

Yaamda eitli olaylar krize yol aabilir. Bunlar felaketler eklinde topluluklar etkileyen veya zel durumlarda insan etkileyebilen olmak zere farkllk gsterebilirler. Bir insann varoluunu etkileyen krizler bedensel/biyolojik veya psikolojik/sosyal olmak zere ikiye ayrlrlar. Her iki durumda da kriz bir dier alan etkiler. Kriz geici bir durum olarak grlebilir ki bu geici durumda insan, belli bir durumla kendi baa kma mekanizmalar ile ba edemez. Kriz dolaysyla i ve d denge bozulur. Bir olayn krize dnmesi onu yaayan insann duygularna, alglarna ve tepkilerine baldr. Krizde en nemli destek baka insanlardan gelir. Destein kalitesi ve baars onu kullanacak kimsenin hakkndan gelebilme ve ileyebilme zelliklerine baldr. Baa klm bir kriz ounlukla glenmeye ve kendine gven kazanmaya hizmet eder.
3.2 Krizin Karakteristik zellikleri

Krizler hi umulmadk bir anda ortaya karlar ve karakteristik olarak tehdit edici unsurlar ierirler. ounlukla kayplar ve krlmalarla balantldrlar. O zamana kadar olan deerlerin ve hedeflerin sorgulanmasna neden olurlar. Korku ve aresizlik retirler ve abuk alnmas gereken kararlara ihtiya yaratrlar. Psikolojik ve sosyal olarak dzensiz olmaya yol aarlar. Youn olarak (gerileme, intihar, asabiyet eklinde) istenmeyen davranlara neden olabilirler.
3.3 Travmatik krizler ve aamalar

Travmatik krizler aniden ortaya kan ve ac veren doal yapya sahip durumlardr. Psikolojik ve sosyal varoluu, gvenlii, mutluluk imknlarn tehdit altna alrlar. Yakn bir insann lm, hastalk, ilikiyle ilgili tehditkr deiiklikler.
3.BLM: KRZ YNETM
31
Birinci aama: ok dnemi

Bu dnemde insan gereklii kendisinden uzak tutar. Dtan sakin olduu kadar, iten byk bir isyan yaar. Gereklikle ok az bir balants kalmtr. Mdahale noktalar: Genel danmanlk hizmetidir. Madur yalnz braklmamal, duygularn ifade edebilmesi iin imkn tannmaldr. Aklc yaklamlardan uzak durulmaldr. Tekrar g toplayabilmek iin ve gerekirse ila tedavisi iin doktora ynlendirmek, doktor kontrolnde uyku ilac alnmas zm olabilir.
kinci aama: Tepki aamas

Gerekle yzlemek kanlmazdr. Psikolojik sistemlerin de yardm ile gerei olabildiince adapte etme, kaynatrma srecidir. Madur olabildiince geni olarak olay ve olaya ilikin duygularn dile dkebilmelidir. Danman zellikle yasak duygularn ifade edilmesi konusunda yreklendirmelidir. Gerekle yzlemek ancak destek ve koruma ile olmaldr. Yansz bilgilendirme nemlidir. Gerei arptrma ve yadsma eilimlerine kar durulmaldr. Destek amacna ularsa kriz sebebi yanstlr ve nc aamaya geilir.
nc aama: Tahlil etme

Yeni ilgi alanlarnn olumas, gelecekle ilgili planlarn yaplmaya balanmasn ierir. Tepki ve tahlil etme aamalarnn birbirlerinin iine gemesi ve bir sefer biri, bir dieri olmak zere, srekli deierek ne kmas sz konusudur.
Drdnc aama: Yeniden yn bulma

Yeni ilikilere ak olma ve onlar canl tutma ve yaam deneyimi kazanmay kapsar.
3.4 Deiim krizleri ve aamalar

Bu krizler yaamn deien aamalarnda ortaya karlar ki bu durum birok insan tarafndan olumlu alglanr. Evlilik, hamilelik, tanma/g vs.
Birinci aama: Yzleme

En az bir ka gn, en ok 6 hafta srer. Akut sre 4-6 haftadr Krize neden olan olayla yzleme, ok durumu, duygusuzlama veya karmaa dnemidir.
kinci aama: Tepki

zm denemesi/baarszlk dnemidir. Gerekle yzleme, gerei kabul etmeye almay kapsar. Bu dnemde aadaki risklerle karlalabilir: Eer isel elikiler canlandrlrsa sabitlenme/fikslenme tehlikesi ortaya kar. Eer sosyal dlanma varsa ve d yardm kaynaklar yetersizse kronikleme tehlikesi ortaya kar.
nc aama: Baa kma

Her trl baa kma eylemini ierir. Her trl baa kma mekanizmalarnn harekete geirildii sretir. zm araynn en st dzeye ulat sretir.
32
3.5 Krize Mdahale

Krizler saldrganlk ve ani tepkisel davranlara neden olabilir. ldrme, intihar, psikolojik hastalklarn ortaya kmas ve belirtilerin kroniklemesi krizde sk grlen durumlardr. Kriz belirtileri, krizin arlna, zel baa kma imknlarna ve sosyal evreden alnacak destein durumuna gre farkllk gsterir. Aada krizin tipik belirtilerinden bazlar verilmitir: Yksek gerilim, sinirlilik, heyecan Gvensizlik, korku aknlk, saldrganlk, depresyon Deien duygusallk, alglamada farkllk Kiilik kayb veya deiiklii Yabanclama Hezeyan (sanr) ve halsinasyon (var sanma)
Krize mdahale olabildiince hzl, amaca ynelik ve etkin olmaldr. Danmann etkinliinin dozu da nemlidir. Krize mdahalenin yapld ortam ve atmosfer de nemlidir. Krize mdahale, akut problem durumlarnda baa kabilme mekanizmalarn gelitirmeyi hedefler. Zaman burada nemli bir rol oynar. Krize mdahale abuk olmas gerektii kadar zamanla da snrldr. Mdahale ayn zamanda bilisel olmaldr (anlama ve kavramada kullanlan zihinsel yetilerin geliimi).
3.5.1 Krize mdahale ilkeleri

Acilen balamas/sunulmas Etkinlik Yntem asndan esnek olmas Duruma/olaya mercek tutmas evrenin etkisini olumlu kullanma Yk azaltma Birlikte alma
Krize sebep olan olay/durumu anlamak, dananla birlikte gerek krizi tanmlamak, birlikte alabilmek iin gerekli gven ve emniyeti salayacaktr. Duygusal zemine hitap etmek, (depresyon ve korkular) yk azaltarak duygularn ifadesini salamak, karmaay dzene koymak, (isel destek, pa yntemi) ilerlemenin grlmedii durumlarda ila tedavisi iin doktora ynlendirme danmann ilk yaplmas gerekenler listesinin banda olmaldr. nemli bir nokta da allm baa kma stratejilerini devreye sokmaktr. Yemek yemek, uyumak, bedensel hijyen, bedensel etkinlik gibi normal davranlar harekete geirmek yeni zmler ararken danann ihtiyac olan temel disiplini salayabilir. Krize mdahalede her adm baar ile geilirse, sonuta yaplmas gereken geriye bakma ve dananla birlikte bir bilano kartma olmaldr. Krizin byk saldrganlk patlamalarna sebep olduu sylenmiti. Bunlardan en dikkat ekeni intihar eilimidir. Kriz yaayan kiinin saldrganln kendine yneltmesi ile ortaya kar. ntihar isteini/plann alarm olarak kabul etmek gerekir. Danann zelinde bunun ne derece gerekli olduunu anlamaya almak ve acilen henz devreye girmemi olan baa kma yntemlerini tahlil etmek, krize mdahalenin ilk admlardr.
3.BLM: KRZ YNETM
33
Gl ve yk kaldrabilecek bir iliki kurmaya almal ve kadnla balantya girmek isteini hissettirmelidir. Bu durumda aklc tartmadan kanmak, yarglamamak, danann ihtiyalarna gre yn belirlemek ve tm bu mdahaleler iin zamann kstl olduunu, en azndan en verimli olarak kullanlmas gerektiini unutmamak gerekir. Danan duygularn dile getirebilmesi iin cesaretlendirmek ve ifade ettii duygularn kabul etmek danmann gsterebilecei nemli destek unsurlardr. Telefonda danmanlk hizmeti sunan danmanlarn karlatklar bir kriz durumu, telefondaki danann intihar kararn aklamasdr. Danan byle bir durumda telefonda kendini ldrmek istediini syleyen sesi ciddiye almaldr. Unutulmamas gereken bir nokta, en ileri derecedeki hayat yorgununun bile bir ekilde hayata hala bal olduudur. Yoksa bir danma hattn arayp bu niyetinden sz etmezdi. ntihar denemesi ounlukla birine (anonim olarak) ulamak iin son aredir. ntihar sylemleri etkin olarak dinlenmelidir. ntihar etme niyetinde olan insanlar genellikle dnyay siyah beyaz grrler. Bu yzden onlarla iletiim zel bir iletiim dzeni ister. ntihar fikrinin tehlikeli dnemi genellikle ilk bir ka saattir. Bu sreteki elik nemlidir. Danmann, kadnn intihar ifadelerinden endie duyduunu gstermesi uygundur ama, bu durumdan korktuunu asla gstermemesi uygun olur. ntihar szc yerine cannz almak istiyorsunuz, tablet almak yerine kendinizi zehirlemek istiyorsunuz ifadelerini kullanmak, neden le balayan sorulardan kanmak danann kendini keye skm hissetmesini engelleyebilir. ntihar etme fikriyle bavuranlar yaam ve lm arasndadrlar. Bu ikilem durumu danman yle bir ele almaldr ki, kadn bu seenekleri bir daha dnsn. Mmknse kadna ismiyle hitap etmek, danmanla kadn arasnda ahsi bir iliki kurulmasna yardmc olacaktr. Sabrl olun ve unutmayn hayatna son vermek isteyen birinin dank dnceleriyle sinirinizi bozmaya hakk vardr.
3.5.2 Kendini iyiletirme gcn ortaya karmak

Her bireyin kendini iyiletirme yetisi, yani kendi kendini iyiletirmeyi salayacak ruhsal kaynaklar vardr. Bunlar belli durumlarda bloke olabilirler. Bu kaynaklar dananla danman arasndaki konumalarda tekrar uyandrlabilir. Kukusuz bunun iin byk bir ilgi ve dikkat gerekir. Herkes hayatla, ya da hayatn getirdii krizlerle baa kabilmek iin dzenleyici gnlk allar ve unsurlar gelitirmitir. Kadna sorulmas yerinde ve mmkn olan sorulardan biri Gemite yaadnz buna benzer bir olayda sizin bu durumdan kmanza yardmc olan bir ey var myd? Daha batan karnzdakine sunulan sizin de i kaynaklarnz var gveni, danann dikkatini kendi z kaynaklarna evirmesini salar. Temel olarak yaplmas gereken danann kendini sakinletirmek iin kullanaca yetilerini harekete geirmektir. Bunun iin ilk nce, her insann iinde salkl ve duraan bir kiilik paras olduuna inanmak ve bu inanc danana ulatrabilmek gerekir. Danmanlk yardm hizmetini acil telefon hattn arayarak almak isteyenler, genellikle o anki derin aresizlik ve umutsuzluklarna odaklanm, kendi isel kaynaklarn bir kenara itmi olurlar. Danmann grevi kadnn dikkatini, kenara ittii kendi z kaynaklarna evirmektir. Olumsuz duygularn ifade edilmesini salamak ve dinlemek, krize neden olan olayn veya olaylarn anlatldnda tan olmak, bununla birlikte danann hi bir duygusunu ve yaklamn yarglamamak, duygularn adlandrlmasn ve duygularn bilincinde olunmasn salamak nemlidir. Danmann bu yaklam kadnn duraanlatrlmasnda vazgeilmez rol oynar. Ancak korku ve umutsuzluk gibi duygularn adlandrlarak ifade edilmesiyle danan, kendi hayatndaki zorluklarla baa
34
kamamasndan tr altnda ezildii utan ve sululuk duygularndan kurtulur. Utan ve sululuk duygular kiinin krizlere olan yatknln arttrd gibi, krizden kmann nnde ciddi engel oluturur. Tam da bu nedenle bu duygulara kar danan desteklemek aslnda krize mdahalenin en temel aracdr.
4.Blm
DDET MADURU OCUKLAR
4.1 ocuun Mutluluu ve Rahat Kavram 4.2 Snmaevlerinde ocuklarn Durumu 4.3 ocuklara Ynelik almalar
36
DDET MADURU OCUKLAR

Kadn snmaevleri eleri tarafndan iddete urayan kadnlara, kadnlar tarafndan somut yardm sunmak iin kurulmutur. Dolaysyla hizmetler ilk etapta kadnlar iin dnlmtr. ocuklarn da iddete urad veya tan olduklar ve kendi problemlerini de beraberlerinde getirdikleri ancak zaman ierisinde yaanan deneyimlerle ortaya kmtr. Snmaevine anneleri ile birlikte gelen her ocuk ya kendi de iddete uram ya da annelerine uygulanan iddetin tan olmutur. Bu durum, ocuklarn da bedensel ve ruhsal byk yaralanmlklarn gsterir. Yaralanmlk hereyden nce onlarn ocukluktaki geliim anslarn zedeler. Bu ocuklar problemli ocuklar deildir, yalnzca ar zor yaam artlar altnda bulunurlar. Dolaysyla bu kt deneyimlerini ileyerek, etkilerinden kurtulabilmeleri iin hedefi belli destee byk ihtiya duyarlar. ocuklar kadn snmaevinde yaamaya baladklarnda belki de hayatlarnda ilk defa yalnz kendilerinin iddeti sineye ekme, korku, sululuk duygusu ve susmak zorunda olma maduru olmadklarnn farkna varrlar. Duygular elikili olabilir. Bir yandan annelerinin tekrar faile geri dnmesinden korkarlarken dier yandan ailenin dalmas onlar korkutur. Snmaevinde yaamayla gelen rahatlama baz kayplar da beraberinde getirir. Ev, evre, arkadalar, ev hayvanlar ve oyuncaklar gibi. ocuklarn da kadn snmaevinde yaamalar ve onlara uygun zel bir hizmete ihtiya duymalaryla, olmas kanlmaz ey, ocuklara onlarn deneyim ve ihtiyalarna uygun ocuk Hizmetleri sunmaktr. Kukusuz ocuk hizmetlerini sunan kadn snmaevleri ocuk alan alanlarnn ocuklarn tarafnda olma tarafllk ilkesine gre almalar gerekir. Hatta anneden de ocua kar iddet sz konusu olduunda ocuk alan alanlar ocuun yannda olma adna anneye kar da tavr alrlar. (Appelt, Kaselitz, Logar 2004) Kadn snmaevindeki ocuk alan alanlar, baklarn iddet maduru veya tan ocuklarn psikolojik ve sosyal krizlerine mdahale nceliine evirirler. Bunu yaparken de kadn alan alanlar ile sk bir i birlii yaparlar.
4.1 ocuun Mutluluu ve Rahat Kavram

ocuklarn mutluu ve rahat iin almak, hali hazrda ocuklarn olumlu duygulara sahip olmalarn, olumlu deneyimler edinmelerini mmkn klmak ve onlar her trl acdan ve ktlklerden zarar grmelerinden korumaktr. Gemite yaadklar olumsuzluklar, mahrumiyetler, gvensizlikler asndan telafi edici, gelecek asndan ise nleyici, koruyucu, kendi zdeer ve zgvenlerini arttrc ve iddete kar kendi snrlarn tanma ve gelitirmeye ynelik destekleyici olmak, yeni olarak ise mmkn olan en iyi ekilde kiilik geliimlerini desteklemektir.
4.BLM: DDET MADURU OCUKLAR
37
4.2 Snmaevlerinde ocuklarn Durumu

Anlalabilecei gibi ev ii iddet ocuun rahat ve mutluluu kavramn tehlikeye sokar. iddete uramak veya iddete tank olmak ocuklarn gvenli bir yaam hakkn derinden sarsar. ocuklar youn bir biimde kendi aresizlik ve tkenmiliklerini yaarlar. Her trl geliim imknlar kstlanr. Yalnzca kendi yaadklar iddet travmatik etkilerini gstermez, yan sra annelerine veya kardelerine uygulanan iddete tank olmalar da ocuklarn ruhlarnda travmatik etkiler brakr. Her durumda kendi z deerleri yksek derecede kt etkilenir. Bu durumdaki ocuklar ve genler ska korku, depresif ruh hali, renme baarlarnda dklk gsterirler. iddet maduru ocuklarda saldrganlkla baa kma olumsuzdur. Youn olarak kendilerine zarar verme eilimi, intihar fikirleri ve bakalarna zarar verecek davranlara ynelim gsterirler. ektikleri ruhsal acnn etkisi uyku bozukluklar ve psikosomatik rahatszlklarla (altn slatma, altn kirletme, ba ve karn arlar vs.) glenir. Bu ocuklar sosyal ilikilerinde hayal krkln kabul edememeleri, saldrgan ve olumsuz/ykc tutumlar ve yetersiz sosyallemeleri ile dikkat ekerler. Dier ocuklarla kolaylkla kavga etmeleri, fiziksel iddet kullanmaya yatknlklar ve atmalar zme konusundaki yetersizlikleri iddete uram ocuklarn sosyal hayatlarn bir kere daha zorlatrr. Baz ocuklarn ise sanki yaadklar iddet hi iz brakmam gibi hayrete drecek ekilde yukarda saydmz semptomlar gstermezler. Bu normal grnen durum ocuklarn hayatta kalabilmek iin gelitirdikleri, ar uyumu ieren bir stratejidir. Bu uyumlu ocuklar ounlukla duygularn gsterebilme ile ilgili byk problemlere sahiptir ve dikkatle gzlendiinde depresif belirtiler gsterdikleri fark edilir. Kadnlar ve ocuklarn arkasnda yllardr yaam olduklar iddet ykleri olsa da, snmaevine gelmeden ksa sre nce akut iddete uramlardr. Kadnlarn ou ar yklenmeden tr youn korku, tkenmilik, uyku bozukluklar, bedensel ve psikosomatik bozukluklar gsterirler. Snmaevine geli kendilerini gvende hissettirse bile ou hala byk bir aresizlik hisseder ve ok ierisindedir. Onlar bekleyen alnacak kararlar dndke, kendilerini ok yetersiz hissederler. Snmaevine gelme ocuklar tarafndan da ounlukla bir rahatlama olarak alglanr. Korktuklar bir durumdan kaabilmi olmak ve kendilerini koruma altnda hissetmek onlar rahatlatr. Bununla birlikte deien barnma/yaama koullar kriz olarak alglanr. nk madur ocuklar altklar evreden kopup, yeni bir yerde ve yeni bir sosyal evrede ynlerini bulmak zorunda kalrlar. Bu durum ayn zamanda birok korku ve gvensizlii de beraberinde getirir. Bu durumlarda ocuklarn duygusal ve sosyal ynden desteklenmeleri gerekir. Bu destekleme hemen snmaevine ilk varld andan itibaren, onlara ocuklarn anlayabilecei bir ekilde yeni yaama alanlarn tantmakla balar. Daha sonra ocuklar dzenli bireysel grmelerle ve ev ierisindeki dier sosyal yaplarla desteklenir. ocuklar yalarna gre ev iindeki grup almalarna ynlendirilir. Koruma ve gvenlik en temel ama olduu iin daha ilk gnlerde anne ve ocuun yaayabilecei tehlikeli durumlar tahmin edilir. Tehlike ve risk belirlemesi iin hazrlanm standart soru listeleri vardr. Bunlarla baka lkelerde de iddeti nleme/tedbir alannda baarl sonular alnmtr.
38
Eer tehlike ve risk yksek kmsa yani babadan gelen tehdit ve tehlike devam ediyorsa o zaman anneyle birlikte ocuun gittii okulun veya yuvann deitirilmesi ynnde karar alnr. Bu durumda anne ve ocuk desteklenerek ilgili kurumlar bilgilendirilerek deiikliin yaplmas saland gibi, iddetle ilgili yaanmlklar asndan ocuklarn durumunun kurumlar (ocuk esirgeme vb.) tarafndan da dikkate alnmas salanr. Annelerin beklentisi kadn snmaevindeki gnlk yaamn ocuklarla birlikte ama srtmesiz gemesidir. ocuklardan iinde bulunduklar zor durumdan tr anlay bekler. zellikle uslu olmalarn isterler. Hem ocuklarla hem annelerle alan, ocuk alan alanlarnn grevleri arasnda annelerin iinde bulunduklar zor durumdan tr onlara destek ve anlay gstererek kaynak arayna gemek, ocuklar iin (eer henz gitmiyorlarsa) yuva ve tahlil aramak da vardr. te yandan anneler ocuklarn iinde bulunduklar durum ve ocuklarn ihtiyalar konusunda hassaslatrlr. Annelerin yalnzca kendilerinin deil ocuklarn da kriz durumu ierisinde olduunu anlamas salanr. Bu tezi ocuklarda snaa geldiklerinde bulunan baz belirtilerin kaybolduu, bazlarnn ise yeni olutuunu rnekleyerek glendirmek mmkndr. Korunakl bir ortamda korkunun azaldn buna karlk dier ocuklara ve anneye kar saldrganln arttn, yandan daha kk davran hali ve anneye ar ballk ve ayrlk korkusunun artn grmek mmkndr. Annenin bu durumu alglamasn salamak nemlidir. O zamana kadar ocuklar tarafndan aresiz olarak alglanan anne ile ocuk arasndaki iliki de deiir. nk anne artk tek bana terbiye etmekten, yetitirmekten ve gnlk yaamla baa kmaktan sorumludur. Anne tarafndan yeterli olarak korunmu olmama deneyimi edinmi ocuklarla anneler arasndaki roller deimi/karmtr. Oysa anne artk kendi anne roln uygulayacak, snr/kural koyacak ve ocuklarna artk onlar koruma konusunda yetkin olduunu gsterecektir. Gstermelidir de, bu durum ocuklarda rahatlama ve gven duygusunu uyandracaktr. Bazlar ama ruhsal olarak byk bir ikilem iine derler. Mutlu ve tm aileye kar duyulan zlem bu ocuklarda aka grlr. Bu durum ne yazk ki babalar tarafndan ktye kullanlr. Gr gnlerinde babalar tehdit ederek, ya da intihar edeceklerini syleyerek ocuklarn korkularn ve ikilemlerini arttrrlar. Hem ocuklar hem de annelerle yaanm iddeti ve fail stratejilerini yalarna ve katlma hazr olmalarna gre konumak gerekir. Burada dikkat eken olgu, madur ocuklarn iddetle ilgili deneyimlerini her anlatmlarnda ayrntlarn her seferinde deitii ve elikiler ierdiidir. iddeti yaama anndaki korunma mekanizmalarnn devreye girmesi ile algda ve hatrlamada deformasyonlar meydana gelir. Annelerle yaplan almalarda onlar ein basksna kar bir duru kazanmalar ve bu duruu sergilemeleri iin desteklemek gerekir. Baskya karn ocuun gvenlii ve ruh sal iin bir sreliine baba ile balantya girmemesi veya ancak nc bir kiinin eliinde babay grmesi konusunda zm nerileri sunmak gerekir. Danmanlarn ocuklarla yaptklar ba baa grmelerde ocuklar hislerini dile getirip blnmemi, yalnzca onlara yneltilmi ilgiyle karlarlar. Bu onlarn koruyucu, tayc ve kadir bilir bir ilikiye ne kadar ihtiya duyduklarn gsterir. Bu grmelerde onlarn travmatik deneyimlerinden baka her birinin zel potansiyelleri de gz nne alnr.
4.BLM: DDET MADURU OCUKLAR
39
Gven yaplanmas, (ok yaknnda olan insanlarla yaadklar gven sarslmasnn yaralarn sarma amal) korkularn stesinden gelebilme, zgven glendirilmesi duygu ifade edebilmeyi glendirme bu grmelerin hedeflerindendir. Bu seanslarda mevcut korkular, pheleri, fke ve hayal krklklarn dile dkme frsat ve imkn bulurlar. Babann hem fail hem baba rolnde olmas ile ocuklarda oluan ift deerlilii de sz konusu etmek gerekir. ocuklar ift deerliliin getirdii ikilemli duygular nedeniyle babalarndan hem korkar hem onlar zlerler. Buna bir de mutlu aileye olan zlem eklenir. Bu elikili davran ve duygu durumu baz kurumlar ve aile mahkemeleri tarafndan anlalmaz ve ocuklarn babay grmeyi istemekle ilgili isteklerinin ska deimesini anlayla karlamadklar gibi yadrgarlar da. Baz ocuk ve genlerin yaadklar iddet deneyimleri ile ba edebilmeleri iin yalnzca snmaevindeki kiisel seanslar yeterli olmayabilir. Bu ocuklar ar korku bozukluundan, youn psikolojik kaynakl bedensel (psikosomatik) ikyetlerden, yeme bozukluklarndan, depresyondan muzdariptirler. Bu durumdaki ocuklar ve genler iin darda terapi imkanlar bulmak gerekir. Anneler ise anlalabilecei zere gnlk yaamn bir an nce normale dnmesini ister. Eer ocukta snmaevindeki kiisel seanslarn dnda psikoterapi yapma ihtiyac duyulmusa, annenin uyumlu olmas bu durumda ok nemlidir. Eer anne psiko-terapinin gerekliliini anlayacak durumdaysa ve ocuun seanslara dzenli olarak katlmasn mmkn klarsa, tedavi hayata geebilir ve baarl olabilir. ocuklar da bu durumda annelerine kar bir sadakatsizlik yaptklar duygusuna kaplmadan rahata terapi yapabilirler. Kadn snmaevinde yaayan iddet maduru genler ve ocuklarla birlikte yaplan grup almalar sayesinde, grup ii dinamiine ilikin bir gr gelitirilebilir. ocuklar arasndaki ya farkll, olan ve kz ocuklarnn farkl ihtiya ve ilgilerinin olmas ve cinsiyet zelliklerine gre grup almas sunmay gerektirir. Bu zelliklere gre sunulan grup almalarnda ocuklarn sosyallemeyi renmeleri, atma zmeyi renmeleri, snr koymay ve koyulan snrlar kabullenmeyi renmeleri gelitirilir. ocuklarn ve genlerin yaratclk potansiyelleri ve duygularn ifade edebilmeleri desteklenir. Bunun dnda katlmclar programl ve kontroll bir ekilde birbirine benzer iddet deneyimlerini dile getirip, tabulardan kurtulmay baararak, yklerinden kurtulurlar. Kadn snmaevinde yaayan iddet maduru ocuklarla yaplabilecek zel konulu alma gruplarna aadaki bir ka rnek verilebilir (Appelt,Kaselitz, Logar 2004):
4.3 ocuklara Ynelik almalar

Boyama ve sanat terapisi
Bu grupta ocuklar yaratclklar ile yaadklar deneyimi yaratc bir ekilde ifade etmeyi renirler.
Mzik terapisi
Bu grupta ocuklar sadece kendi sesleri ile deneysel almalar yapmakla kalmayp, eitli enstrmanlar yardm ile duygu dnyalarna dokunurlar.
40
zel kz grubu
Bu grupta kz ocuklar feminist bir yaklamla kendi cinsiyet rolleri zerine bir anlay (alglama) gelitirmeyi renmenin dnda, kendini savunma teknik ve taktiklerini renirler.
Moto-pedagojik grup
Bu grupta ocuklar hareketler sayesinde kendi vcutlaryla ilgili deneyimlerini, kendi vcut alglamalarn renip, iyiletirebilirler. Bu yolla sosyal geliimleri desteklenir. Snmaevinde dzenlenen partiler ve kutlamalar ile ocuklarn gnlk yaamn dnda, birlikte olumlu eyler yaamalar salanr. Ayrca dzenli olarak bir araya gelen anne grubunu snmaevi ocuk alan alanlar sunar ve ynetir. Grup sayesinde anneler deneyimlerini paylap, birbirlerinin ocuk yetitirme ile ilgili deiik stratejilerini tanma frsat bulurlar. zellikle ok kk ocuu olan anneler iin ocuk geliimi, ocuklarn yalarna uygun oyuncak seimi ve yine kendileri iin nemli olabilecek konularda bilgilenirler. Kadn snmaevlerinde alan ocuk alan danmanlarnn grevleri arasnda ilk aamada krize mdahale, anne ve ocuklarn gvenlii asndan durum ve risk analizi yapmalar gelir. Bunun dnda, annelerin ve ocuklarn duraanlatrlmas bunun iin terapik ve pedagojik kiisel ve grup almalarnn yaplmas ve bu grup almalar sayesinde annelerle ocuklarn dier glendirme yntemlerinin yan sra sayg ve kabul grdklerini de alglamalarn salamak gelir. Bu grevleri yaparken ilgili kurumlarla birlikte almak, ilgili meslek gruplarna eitim sunmak, konferans ve kongrelere katlarak halkla ilikiler almalar yapmak da ok nemlidir. Kukusuz anneleri velayet ve gr gn davalarnda bilgilendirerek ve onlara elik ederek desteklemek de grevler arasnda saylabilir. Kadn snmaevlerinde ya kendileri iddete uram ya da anneleri veya kardelerine uygulanan iddetin tan olarak rselenmi ocuklara danmanlk hizmeti sunan kadn snmaevleri ocuk alan alanlarnn i yaamlarnda baarl bir ekilde hedefe ulaabilmeleri iin izlemeleri gereken yol aada belirlenmitir. nce aile ii iddetin nedenleri ve sonular ile ilgili zel bilgi edinmek ve aile ii iddetin etkilerinin farknda olmak, fail stratejilerini tanmak sonra bu bilgiyi alma hayat ierisinde kullanmak bunu yaparken de her zaman madurlarn yannda olmak ve tarafllk ilkesine bal kalmak gerekmektedir. Ancak bu ekilde madurlar korunabilir, desteklenebilir ve iddetin brakt kalc etkilerle baa klabilinir. ocuklarn aile ii iddetten nasl etkilendiklerini, aile ii iddetle ilgili olarak nasl sorumluluk yklendiklerini ama bununla birlikte annenin destek almasnn ve ocuun rahat ve iyilii iin tekrar anne rolne brnmesinin ne kadar nemli olduunu gsteren 8 yandaki bir kz ocuunun kadn snmaevinde dile getirdii szleri ile bitirelim. Eer bir ey dileyebilecek olsaydm, annemin yine mutlu olmasn ve zlmemesini dilerdim.
KAYNAKA
41
KAYNAKA
1. Appelt B., Kaselitz V., Logar R. (der) iddetten Uzakta: Bir Snak Nasl Kurulur? Nasl Yrtlr? eviri: Zeynep Korkman (stanbul: Mor at Yaynlar, 2007): 2. Appelt B., Kaselitz V., Logar R. (der), Ein Weg aus der Gewalt (Viyana: WAVE Verein Autonome sterreichische Frauenhuser, 2004) 3. Herman J. Die Narben der Gewalt. (Traumatische Erfahrungen verstehen und berwinden, Mnih, 2007) 4. Brckner, M. Wege aus der Gewalt gegen Frauen und Madchen. (Eine einfhrung, Frankfurt, 1998) 5. Chatzifotiou, S.: Violence Against Women and Instituional Respones: The case of Greece, (European Journal of Social Work, Band 6, Nr 3, S 242-256, 2004) 6. Dobasch, RE., Dobasch, R.P. Rethinking Violence Against Women, (Sage, London, 1998) 7. Duluth Model, Domestic abuse intervention programme (DAIP, 1980) 8. Graham, Dee L. R, Rawlings E.I, Rigsby R.: Loving to survive. Sexual Terror, Mens Violence and Womens Lives, (New York University Press, 1994) 9. Kirkwood, C. Leaving Abusive Partners: From the Scars of Survival to the wisdom for Change, (Sage London 1993) 10. Mahoney, MR. Victimization or Oppression? Women s Lives, Violence, and Agency, (London, Routledge, 1994) 11. McWilliams, M, Mc Kiernan M: Bringing it in the Open: Domestic Violence in Nothern Ireland, (Belfast, HMSO 1983) 12. Strube, M.J., Barbour, L.S: The Decision to Leave an Abusive Realtionship: Economic Depence and Psychologial Commitment, (Journal of Marriage and the Familiy, 1983)
Tasarm: ResetOTB

Magdurlarla Iletisim

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Magdurlarla Iletisim

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bu proje Avrupa Birlii ve Trkiye Cumhuriyeti tarafndan finanse edilmektedir

LER BAKANLII MAHALL DARELER GENEL MDRL

LER BAKANLII MAHALL DARELER GENEL MDRL

SIINMAEV VE DANIMA MERKEZ ALIANLARI N

MADURLARLA LETM, DANIMANLIK VE KRZ YNETM REHBER

1.BLM: DDETTN ETKLER

1.1 Saldrganla zdeleme (Stockholm Sendromu)

1.2 iddet eren likiyi Bitirememe

DDET MADURLARINA DANIMANLIK

2. BLM: DDET MADURLARINA DANIMANLIK

2.2 Danmanlk Sreci

2.2.1 Adm adm danmanlk Birinci adm (lk karlama)

2. BLM: DDET MADURLARINA DANIMANLIK

kinci adm (Olay + Kadnla iliki kurma)

nc adm (Problemi anlama)

Drdnc adm (Karar alma)

Beinci adm (Sonu)

2.2.1.1 Danma grmelerinde gz nnde bulundurulmas gereken nemli noktalar

2.2.1.2 Bir danmann asla yapmamas gerekenler

2.3 Danmanlk Trleri

2. BLM: DDET MADURLARINA DANIMANLIK

2.3.2 iddet maduru kadnlarla grup almas

2.3.3 Psikolojik destek

2.3.3.1 eliki/Ayrlk istei

2. BLM: DDET MADURLARINA DANIMANLIK

2.3.3.2 iddet gsteren kii ile ilgili deerlendirmeler

2.3.3.3 Korkularn ifade edebilmesini salama

2. BLM: DDET MADURLARINA DANIMANLIK

2.3.3.4 Sululuk duygusunu yenme

2.3.4 Grmelerinde madurun duygularyla baa kabilmesi konusunda yaplabilecek almalar

2.3.4.1 Hayat ve aile yksn dinleme

2. BLM: DDET MADURLARINA DANIMANLIK

2.3.4.2 z kaynaklarn ortaya karabilmesini salama

2.3.4.3 Kendine verdii deeri artrma

2.3.4.4 Snrlarn belirleyebilmesini salama

2.3.4.5 Satr aralarn okuyabilmesini salamak

2. BLM: DDET MADURLARINA DANIMANLIK

2.3.4.6 Grselletirme yntemini kullanma

2.3.4.7 Risk analizi yapma

2. BLM: DDET MADURLARINA DANIMANLIK

3.1 Krizin Tanm

3.2 Krizin Karakteristik zellikleri

3.3 Travmatik krizler ve aamalar

3.BLM: KRZ YNETM

Birinci aama: ok dnemi

kinci aama: Tepki aamas

nc aama: Tahlil etme

Drdnc aama: Yeniden yn bulma

3.4 Deiim krizleri ve aamalar

Birinci aama: Yzleme

kinci aama: Tepki

nc aama: Baa kma

3.5 Krize Mdahale

3.5.1 Krize mdahale ilkeleri

3.BLM: KRZ YNETM

3.5.2 Kendini iyiletirme gcn ortaya karmak

DDET MADURU OCUKLAR

4.1 ocuun Mutluluu ve Rahat Kavram

4.BLM: DDET MADURU OCUKLAR

4.2 Snmaevlerinde ocuklarn Durumu

4.BLM: DDET MADURU OCUKLAR

4.3 ocuklara Ynelik almalar

You might also like