KKARE TEST

Bir faktrn dier bir faktre olup olmadn ya da bir dalmn homojen olup olmadn test eder. Beklenen deerlerle gzlenen deerler arasndaki farkn anlaml olup olmadnn testidir. Genellikle bir faktrn dier bir faktre bal olarak deiip deimediini veya etkisi olup olmadnn belirlenmesi amacyla kullanlr. Sayma verileri tek bir deikene gre snflanabilecei gibi iki boyutlu bir tabloda iki deikene gre de snflanabilir. Gerek tek deikene gre snflanan sayma verilerine, gerekse iki boyutlu satrlar ve stunlar olan tablolara (kontenjans tabalolar) ki-kare testi uygulayabiliriz. X2 =
i =1 k

(Gi Ti ) 2 Ti

Hipotezlerin Test Edilmesindeki Admlar 1. Hipotezler kurulur 2. Anlamllk Dzeyi (Gven Dzeyi) belirtilir. [%95 veya %99] 3. Serbestlik Derecesi hesaplanr [sd=df] 4. Test deeri hesaplanr. (Kikare Test Deeri) 5. Anlamllk Deeri [Sign (p)] [0-1 arasnda olacaktr] 6. Sonu : [p>0,05 ho kabul p<0,05 ho rededilir] 7. Yorum:

TEK YNL KKARE TEST (UYGUNLUK TEST)

Snflarda ylmn homojenliini test eder. Tek AnalyzeNonParametric Test Chi Square menusunden yaplr. Ynl Kikare testi

RNEK1: renciler zerine yapm olduunuz ankette, her blgeden eit sayda renci olduunu syleyebilir miyiz? BEKLENEN DEER TABLOSU
BLGE akdeniz ege ic anadolu marmara karadeniz dogu anadolu guneydogu anadolu Total Observed N 35 59 13 14 18 7 8 154 Expected N 22.0 22.0 22.0 22.0 22.0 22.0 22.0 Residual 13.0 37.0 -9.0 -8.0 -4.0 -15.0 -14.0

Her blgeden eit sayda olmas, 154 rencinin 7 blgeye dalmnn eit olmas anlamna gelir.. Yani her blgeden gelen renci says 154/7=22 olur. Yani her blgeden eit sayda renci geldiini dnrsek her bir blge iin beklenen renci says yukardaki Spss tablosundan da grl gibi 22dir.
FREKANS TABLOSU Oysa, rencilerin blgeler gre dalm aadaki gibidir:

B LGE Frequency akdeniz 35 ege 59 ic anadolu 13 marmara 14 karadeniz 18 dogu anadolu 7 guneydogu anadolu 8 Total 154 Percent 22.7 38.3 8.4 9.1 11.7 4.5 5.2 100.0 Valid Percent 22.7 38.3 8.4 9.1 11.7 4.5 5.2 100.0 Cumulative Percent 22.7 61.0 69.5 78.6 90.3 94.8 100.0

Valid

UYGUNLUK TEST Kikare testi ile bu rencilerin blgelere gre dalmnn eit olup olmadn test edebiliriz. Ho: gzlenen deerler ile beklenen deerler arasndaki fark nemsizdir. ( her blgeden eit sayda renci olduunu syleyebiliriz) H: gzlenen deerler ile beklenen deerler arasndaki fark nemlidir. %95 6 96,364 0,00 P<0,05 olduu iin Ho RED Her blgeden eit sayda renci olduunu syleyemeyiz. rencilerin %38.3 Ege blgesinden, %22.7 si Akdeniz blgesinden gelmitir. Yani rencilerin ounluunun Ege ve Akdeniz blgelerinden gelen renciler olduunu syleyebiliriz.

HPOTEZLER GVEN DZEY SERBESTLK DER KKARE DEER ANLAMLILIK DEER (P) SONU YORUM

RNEK 2: Renkli mumlarn satlndan elde edilen frekanslar aadaki gibidir. Buna gre renkli mumlarn ayn oranda eit satldn syleyebilir miyiz? %95 gven dzeyinde test ediniz. Renk Frekans Mavi 6 Kahverengi 33 Yeil 9 Sar 17 Turuncu 22 Krmz 26
BEKLENEN DEER TABLOSU
RENK mavi kahvernegi yeil sar turuncu krmz Total Observed N 6 33 9 17 22 26 113 Expected N 18.8 18.8 18.8 18.8 18.8 18.8 Residual -12.8 14.2 -9.8 -1.8 3.2 7.2

FREKANS TABLOSU

RENK Frequency 6 33 9 17 22 26 113 Percent 5.3 29.2 8.0 15.0 19.5 23.0 100.0 Valid Percent 5.3 29.2 8.0 15.0 19.5 23.0 100.0 Cumulative Percent 5.3 34.5 42.5 57.5 77.0 100.0

Valid

mavi kahvernegi yeil sar turuncu krmz Total

UYGUNLUK TEST
HPOTEZLER GVEN DZEY SERBESTLK DER KKARE DEER ANLAMLILIK DEER (P) SONU

Ho: gzlenen deerler ile beklenen deerler arasndaki fark nemsizdir.( her renk mum eit oranda satlmtr) H: gzlenen deerler ile beklenen deerler arasndaki fark nemlidir. %95 5 27,973 0,00 P<0,05 olduu iin Ho RED Mumlarn satnda renk nemlidir. Her renk eit oranda satlmtr diyemeyiz. Burada 29.2 kahverengi, %23 krmz, %19.5 turuncu renk mum satld grlmektedir. Buradan kahverengi turuncu ve krmz renkteki mumlarn dierlerine gre daha ok satldn syleyebiliriz.

YORUM

RNEK 3: Bir zarn 60 kez atlmasyla grlen frekanslar aadaki gibidir. % 95 gvenle Bu zarn hilesiz olup olmadn test ediniz. Atlan Frekans zar 1 10 2 9 3 5 4 12 5 15 6 9 BEKLENEN DEER TABLOSU
ZAR 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 6.00 Total Observed N 10 9 5 12 15 9 60 Expected N 10.0 10.0 10.0 10.0 10.0 10.0 Residual .0 -1.0 -5.0 2.0 5.0 -1.0

HPOTEZLER

Ho: gzlenen deerler ile beklenen deerler arasndaki fark nemsizdir.( zar hilesizdir)

GVEN DZEY SERBESTLK DER KKARE DEER ANLAMLILIK DEER (P) SONU YORUM

H: gzlenen deerler ile beklenen deerler arasndaki fark nemlidir. %95 5 5,6 0,347 P>0,05 olduu iin Ho KABUL Bu zar hilesizdir. zellikle bir saynn daha fazla geldiini syleyemeyiz.

RNEK 4: nsan kaynaklar mdr olarak, 3 farkl performans deerlendirme metodunun drstlk anlayn test etmek istemektedir. 180 tane alan arasndan, 63 1. Methodu drst olarak; 45 i 2. Methodu drst olarak; 72 si ise 3. Methodu drst olarak deerlendirmitir. 0.05 risk derecesinde, alanlarn metotlarn drstlk derecesini alglamada bir farkllk var mdr?

K YNL KKARE TEST (BAIMSIZLIK TEST)

Genellikle bir faktrn dier bir faktre bal olarak deiip deimediini veya etkisi olup olmadnn belirlenmesi amacyla kullanlr.

2X2 TABLOLAR
RNEK 1: X hastalna kar korunma salayan Yeni gelitirilen A2 isimli asinin geleneksel A1 asna gre daha yksek oranda koruma salad ileri srlmektedir. ileri srlen iddiay (sav) denetlemek iin rasgele seilen 100'er kiilik gruplara A1 ve A2 asisi uygulanyor bir yl sonunda X hastal grlen ve grlmeyen kiiler belirleniyor. Bulgular aadaki tabloda verildii gibidir
Erkek Kadn Anemi Var 6 14 Anemi Yok 9 5

BEKLENEN DEERLER
CINSIYET * ANEMI Crosstabulation ANEMI VAR CINSIYET ERKEK KADIN Total Count Expected Count Count Expected Count Count Expected Count 6 8,8 14 11,2 20 20,0 YOK 9 6,2 5 7,8 14 14,0 Total 15 15,0 19 19,0 34 34,0

KKARE TEST
Ho: Gzlenen Deerler ile Beklenen Deerler arasnda fark yok H: GVEN DZEY: %95 SERBESTLK DERECES: 1 KiKARE DEER: (Continuity Correction) Sreklilik Dzeltmesi Yaplm Kikare Deeri : 2,659

ANLAMLILIK DEER: 0,103 SONU: p>0,05 olduu iin Ho KABUL YORUM: Anemi hastal cinsiyetten bamszdr. Aneminin daha ok kadnlarda grl dncesi yanltr.

NOT: Eer anemi cinsiyete baml ksayd yzdeliklerin gsterilidii tabloyu ekleyerek yzdeliklere gre aneminin hangi cinste daha ok grldn yorumlayamaya almalydk. GRAFK
16 14

12

10

ANEMI
4

Count

VAR YOK ERKEK KADIN

CINSIYET

2x2 den BYK TABLOLAR

SORU 1: rencinin kald yerin baars zerinde etkili olduu dnlmektedir. Bu amala 175 rencinin kald yer baar durumlar incelenmitir. Aadaki verilere gre baar zerinde kalnan yerin etkili olduunu %95 gven dzeyinde syleyebilir miyiz? KALDII YER YURT ALE PANSYON KT 30 10 10 BAARI DURUMU ORTA 10 25 35 Y 20 20 15

A) Her Hcre iin beklenen deerleri hesaplatnz. B) Beklenen deerlerin yzde ka 5in altndadr? C) En Kk Beklenen Deer Katr? D) Satr veya Stun birletirmesine gerek var mdr? Neden? E) Kikare testini yapnz. F) Eer rencinin kald yer ile baars zerinde bir iliki var ise yzdelik tablosunu ekleyip, hangi rencilerin daha baarl hangilerinin daha baarsz olduklarn yzdeliklere gre yorumlaynz A) BEKLENEN DEERLER

K ald Y er * B a ar D u r u m u C r os s tabu lation B a a r D u ru m u K T O R TA Y 30 10 20 Count 1 7 ,1 24 ,0 1 8 ,9 10 25 20 Count 1 5 ,7 22,0 1 7 ,3 10 35 15 Count 1 7 ,1 24 ,0 1 8 ,9 50 70 55 Count 5 0 ,0 7 0 ,0 5 5 ,0

K a ld Y UR T Yer

To ta l

Count Ex p e c te d A LE Count Ex p e c te d P A N SYO N C o u n t Ex p e c te d Count Ex p e c te d

To ta l 60 6 0 ,0 55 5 5 ,0 60 6 0 ,0 175 1 7 5 ,0

B)Hcreler iin beklenen deerlerin %0i 5in altnda. Yani 5in altnda olan beklenen deer yok. C)En kk beklenen deer 15,71..dir. D)Satr veya Stun Birletirmeye gerek YOKTUR. nk; 5 in altnda olan beklenen deer yoktur. E)KKARE Testi HPOTEZLER : Ho: Gzlenen deerler ile beklenen deerler arasnda fark yoktur. (iliki yoktur) H: GVEN DZEYi : %95 SERBESTLK DERECES : 4 KKARE DEER : Pearson: 29,599 ANLAMLILIK DEER : 0,00 SONU : p<0,05 Ho RED YORUM : Kalnan yer ile baar arasnda bir iliki vardr. F) Eer kalnan yer ile baar arasnda bir iliki var ise; neredeki rencilerin daha baarl neredekilerin daha baarsz olduklarn grmek iin yzdelik deerlere gre yorum yapmalyz
Kald Yer * Baar Durumu Crosstabulation Baar Durumu ORTA Y 10 20 24,0 18,9 16,7% 33,3% 14,3% 36,4% 25 20 22,0 17,3 45,5% 36,4% 35,7% 36,4% 35 15 24,0 18,9 58,3% 25,0% 50,0% 27,3% 70 55 70,0 55,0 40,0% 31,4% 100,0% 100,0%

Kald Yer

YURT

ALE

PANSYON

Total

Count Expected Count % within Kald Yer % within Baar Durumu Count Expected Count % within Kald Yer % within Baar Durumu Count Expected Count % within Kald Yer % within Baar Durumu Count Expected Count % within Kald Yer % within Baar Durumu

KT 30 17,1 50,0% 60,0% 10 15,7 18,2% 20,0% 10 17,1 16,7% 20,0% 50 50,0 28,6% 100,0%

Total 60 60,0 100,0% 34,3% 55 55,0 100,0% 31,4% 60 60,0 100,0% 34,3% 175 175,0 100,0% 100,0%

Yurtta kalan rencilerin %50 si KT yani baarsz Aile yannda kalan rencilerin %45,5 inin baar durumu ORTA ve %36,5 Y yani baarl Pansiyonda kalan rencilerin %58,3 si ORTA

SORU 2: Trkiyede elerin evliliklerinde eitim durumlarna nem verdikleri, e seiminde kendi eitim durumuna eit eler seme eilimi gsterdikleri ileri srlmektedir. Bu sav denetlemek iin yaplan bir eitim dzeyi aratrmasnda rasgele seilen 214 ailede elerin eitim durumlarna gre dalmlar aadaki gibidir. ERKEKLERN ETM KADINLARIN ETM DURUMLARI DURUMLARI LKRETM LSE NVERSTE LKRETM 26 9 2 LSE 42 30 22 NVERSTE 6 32 45

A) Her Hcre iin beklenen deerleri hesaplatnz. B) Beklenen deerlerin yzde ka 5in altndadr? C) En Kk Beklenen Deer Katr? D) Satr veya Stun birletirmesine gerek var mdr? Neden? E) Kikare testini yapnz. F) E seiminde eitim durumu nemli ise bunu yzdeliklere gre yorumlaynz CEVAPLAR A) APRAZ TABLO + BEKLENEN DEERLER
Erkeklerin Eitim Durumu * Kadnlarn Eitim Durumu Crosstabulation Kadnlarn Eitim Durumu LKRETM LSE NVERSTE 26 9 2 12,8 12,3 11,9 42 30 22 32,5 31,2 30,3 6 32 45 28,7 27,5 26,8 74 71 69 74,0 71,0 69,0 Total 37 37,0 94 94,0 83 83,0 214 214,0

Erkeklerin Eitim Durumu

Total

LKRETM Count Expected LSE Count Expected NVERSTE Count Expected Count Expected

Count Count Count Count

B) Hcrelerin % kanda beklenen deer 5in altndadr= %0 C) En kk beklenen deer katr=? 11,93 D) Satr veya Stun Birletirmeye gerek Yoktur E) KKARE TEST 1-HPOTEZLER H0: Gzlenen deerler ile beklenen deerler arasnda fark yoktur. (iliki yoktur) Elerin evliliine eitim durumu etkili deildir. H1: Elerin evliliine eitim durumu etkilidir. 2-GVEN DZEY:%95 3-SERBESLK DERECES: (K-1)=4 4-TEST DEER:2:58,974 6-SONU:P< 0,05 olduu iin H0 red. 7-YORUM: Elerin evliliine eitim durumu etkilidir.
Chi-Square Tests Value 58,974 a 66,847 55,582 214 df 4 4 1 Asymp. Sig. (2-sided) ,000 ,000 ,000

Pearson Chi-Square Likelihood Ratio Linear-by-Linear Association N of Valid Cases

a. 0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 11,93.

F) YORUM
Erkeklerin Eitim Durumu * Kadnlarn Eitim Durumu Crosstabulation Kadnlarn Eitim Durumu LKRETM LSE NVERSTE 26 9 2 12,8 12,3 11,9 70,3% 35,1% 42 32,5 44,7% 56,8% 6 28,7 7,2% 8,1% 74 74,0 34,6% 100,0% 24,3% 12,7% 30 31,2 31,9% 42,3% 32 27,5 38,6% 45,1% 71 71,0 33,2% 100,0% 5,4% 2,9% 22 30,3 23,4% 31,9% 45 26,8 54,2% 65,2% 69 69,0 32,2% 100,0% Total 37 37,0 100,0% 17,3% 94 94,0 100,0% 43,9% 83 83,0 100,0% 38,8% 214 214,0 100,0% 100,0%

Erkeklerin Eitim Durumu

LKRETM

LSE

NVERSTE

Total

Count Expected Count % within Erkeklerin Eitim Durumu % within Kadnlarn Eitim Durumu Count Expected Count % within Erkeklerin Eitim Durumu % within Kadnlarn Eitim Durumu Count Expected Count % within Erkeklerin Eitim Durumu % within Kadnlarn Eitim Durumu Count Expected Count % within Erkeklerin Eitim Durumu % within Kadnlarn Eitim Durumu

LKRETM mezunu olan erkelerin %70,3 LKRETM mezunu bayanlarla evlenmi. LSE mezunu olan erkelerin %44,7 si LKRETM mezunu olan bayanlarla evlenmi NVERSTE mezunu olan erkeler %54,2 si NVERSTE mezunu olan bayanlarla evlenmi LKRETM mezunu olan bayanlarn %56,8 i LSE mezunu olan erkelerle evlenmi LSE mezunu olan Bayanlarn %45 i NVERSTE, %42 si LSE mezunu olan erkelerle evlenmi NVERSTE mezunu olan bayanlarn %65 i NVERSTE mezunu erkelerle evlenmi Erkeklerin genelde kendi eitim durumuna e ya da kendi eitim durumundan bir seviye dk olan bayanlarla evlendikleri Bayanlarn genelde kendi eitim durumundan yksek veya kendi eitim durumuna e erkeklerle evlendikleri grlm

SORU 2: Aratrmaclar belirli bir blgede yaayan kadn ve erkeklerin politik parti tercihlerinin birbirinden farkl olup olmadn incelemek istemektedir. Bu amala o blgede yaayan 200 kiinin politik parti tercihleri incelenmitir. Buna gre 120 erkekten 55 i demokrat, 65 i Cumhuriyeti partileri desteklemektedir. 80 kadnn 50 si ise demokrat, 30 u cumhuriyeti partileri desteklemektedir. Kadn ve erkeklerin politik parti tercihleri anlaml derecede farklmdr? SORU 3: Bir televizyon programn seyredenlerin ounluunun gen olup olmad hakknda bilgi toplamak istenmektedir. Tesadfi olarak seilmi 300 kii ile yaplan aratrma sonular aadaki tabloda verilmitir. Bu sonulara dayanarak ya faktrnn programn izlenmesinde etkili olduunu %5 hata pay ile syleyebilir miyiz? 20nin Altnda 20nin stnde zliyor 68 52 izlemiyor 102 78