Bilgisayarla Cizime Hazirlik

T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
NAAT TEKNOLOJS
BLGSAYARLA ZME HAZIRLIK
ANKARA 2007
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ...............................................................................................................iv GR ..................................................................................................................................1 RENME FAALYET-1 .................................................................................................3 1. CAD PROGRAMI KURULUMU VE ALITIRMA......................................................3 1.1. CAD in Gerekli Donanm.......................................................................................3 1.1.1. CAD Tanm ......................................................................................................3 1.1.2. CAD in Gerekli Donanm................................................................................4 1.2. CAD Program Kurulumu .........................................................................................5 1.3. CAD Program altrma .......................................................................................14 1.4. CAD Program Koordinat Sistemleri .......................................................................16 1.4.1. Mutlak Koordinat Sistemi (Absolute Coordinates)............................................17 1.4.2. Artl Koordinat Sistemi (Relative Coordinates) ..............................................20 1.4.3. Kutupsal Koordinat Sistemi (Polar Coordinates)...............................................21 1.4.4. Dinamik Veri Girii (Dynamic Input) ...............................................................23 1.5. CAD Program Ara ubuklar................................................................................25 1.6. CAD Program Mnler ..........................................................................................27 1.7. izim Snrlar (Limits) ...........................................................................................30 1.8. Birim Ayarlar (Units) .............................................................................................31 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................34 LME VE DEERLENDRME .................................................................................35 RENME FAALYET2...............................................................................................37 2. CAD PROGRAMI LE K BOYUTLU ZM .............................................................37 2.1. izgi izme Komutlar............................................................................................37 2.1.1. izgi izme (Line)...........................................................................................37 2.1.2. Silme (Erase) ...................................................................................................38 2.1.3. Daire izme (Circle) ........................................................................................40 2.1.4. Dikdrtgen izme (Rectangle) .........................................................................42 2.1.5. okgen izme (Polygon) .................................................................................44 2.1.6. Elips izme (Ellipse) .......................................................................................45 2.1.7. Yay izme (Arc)..............................................................................................48 2.1.8. Birleik izgi izme (Polyline) ........................................................................49 2.1.9. oklu izgi izme (Multiline) .........................................................................51 2.1.10. Yardmc izgi izme (Construction Line).....................................................52 2.1.11. Insal izgi izmek (Ray).............................................................................53 2.1.12. Serbest Kalem izmek (Sketch) .....................................................................53 2.1.13. Erisel izgi izmek (Spline) ........................................................................54 2.1.14. Halka izmek (Donut) ...................................................................................55 2.1.15. Nokta izmek (Point).....................................................................................56 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................57 LME VE DEERLENDRME .................................................................................59 RENME FAALYET3...............................................................................................61 3. CAD PROGRAMI ZM AYARLARI.........................................................................61 3.1. Izgara (Grid) Ayar..................................................................................................61 3.2. Sekme (Snap) Ayar ................................................................................................62 i
3.3. Nesne (Obje) Yakalama (Osnap) Ayarlar................................................................64 3.3.1. End Point (Son Nokta) .....................................................................................67 3.3.2. Mid Point (Orta Nokta) ....................................................................................67 3.3.3. Center (Merkez) ...............................................................................................67 3.3.4. Quadrant (eyrek Daire) ..................................................................................67 3.3.5. ntersection (Kesime Noktalar) ......................................................................67 3.3.6. Extension (Uzant) ...........................................................................................67 3.3.7. Insertion (Yerletirme) .....................................................................................67 3.3.8. Perpendicular (Dikey, Diklik)...........................................................................68 3.3.9. Tangent (Teet)................................................................................................68 3.3.10. Nearest (Yaknlk) ..........................................................................................68 3.3.11. Apparent Intersection (Uzantlarn Kesiim Noktalar)....................................68 3.3.12. Parallel (Paralel).............................................................................................68 3.4. Geri-leri Alma (Undo-Redo) ..................................................................................68 3.5. aret Modu (Blipmode) ..........................................................................................69 3.6. izgi Tipi lek Ayar (Ltscale)..............................................................................69 3.7. ekil izim ve Ayarlarla almak..........................................................................70 LME VE DEERLENDRME .................................................................................77 RENME FAALYET4...............................................................................................79 4. CAD PROGRAMI EKRAN KONTROL AYARLARI ...................................................79 4.1. Ara ubuklar Dzenleme .....................................................................................79 4.1.1. Komutlara Ulama ...........................................................................................79 4.1.2. AutoCAD Penceresi .........................................................................................79 4.1.3. izim Penceresi (Drawing Window) ................................................................80 4.1.4. Komut Satr Penceresi (Command Line Window) ...........................................80 4.1.5. Metin Penceresi (Komut Satr Metin Penceresi)...............................................80 4.1.6. Diyalog Kutularn Tanma...............................................................................81 4.1.7. Komut Satrn Kullanma..................................................................................81 4.1.8. Ekran Mnsn Kullanma ..............................................................................81 4.1.9. Menden Seme...............................................................................................82 4.1.10. Mn Kestirmelerini Kullanma ......................................................................82 4.1.11. Alt Mnleri Kullanma ..................................................................................83 4.1.12. Ara ubuklarn Kullanma............................................................................83 4.1.13. lev Tularn Kullanma ................................................................................84 4.1.14. Yardm Alma .................................................................................................84 4.1.15. mle (Kursr Cursor) Seimini Yapma .......................................................85 4.2. Ekran Kontrol Komutlar.........................................................................................86 4.2.1. Grnt Bytme-Kltme (Zoom)................................................................86 4.2.2. Grnt Kaydrma (Pan) ..................................................................................88 4.2.3. Gerek Zamanl Grnt Kaydrma (Pan Realtime)..........................................89 4.2.4. Gerek Zamanl Grnt Bytme-Kltme (Zoom Realtime) .......................89 4.2.5. Fare (Mouse) ile Zoom ve Pan..........................................................................90 4.2.6. Grnt Yenileme (Regen)...............................................................................91 4.2.7. Zoom ve Pandan Geri Dn...........................................................................91 4.2.8. Ku Bak (Aerial View) .................................................................................92 LME VE DEERLENDRME .................................................................................95 ii
RENME FAALYET5...............................................................................................97 5. CAD PROGRAMI LE DOSYALAMA .........................................................................97 5.1. Dosya Ama............................................................................................................98 5.1.1. Yeni Dosya Amak (New File).........................................................................98 5.1.2. Mevcut Dosyalar Amak (File Open) ..............................................................99 5.2. Dosyalar Kaydetme..............................................................................................100 5.2.1. Kaydet (Save/Qsave)......................................................................................100 5.2.2. Farkl kaydet (Save as) ...................................................................................100 5.3. Dosya Al Verii Yapma ......................................................................................101 5.3.1. Dosya Al (Import) .......................................................................................101 5.3.2. Dosya Veri (Export) .....................................................................................103 5.4. izim Dosyasn Kapatma (Close) .........................................................................103 5.5. CAD Programndan k (Exit)............................................................................104 LME VE DEERLENDRME ...............................................................................105 MODL DEERLENDRME.........................................................................................107 CEVAP ANAHTARLARI ...............................................................................................109 NERLEN KAYNAKLAR ............................................................................................111 KAYNAKA ..................................................................................................................112
iii
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI 482BK0044 naat Teknolojisi Mekn Teknik Ressaml-elik Ressaml-Restorasyon Yap Teknik
MODLN TANIMI
SRE N KOUL YETERLK
Bilgisayarla izime Hazrlk Bilgisayarl izime balamadan nce izim programnn kurulmas ve altrlmas, iki boyutlu izim yaplmas, izim ayarlar, ekran kontrolleri ayarlar ve dosyalama ile ilgili bilgi, beceri, tavr ve tutumlarn akland retim materyalidir. 40/32 (+40/32 Uygulama tekrar yaplmal) "Bilgi ve letiim Teknolojisi" dersini baarm olmak. izim programn kurup altrmak, basit izimler yaparak dosyalama yapmak. Genel Ama Gerekli ortam salandnda istenilen izim programn kurabilecek, altrabilecek, izim ayarlarn yapabilecek, basit ekil izimleri ve dosyalamalar kurallara uygun yapabileceksiniz.
MODLN AMACI
Amalar Gerekli ortam salandnda;
1. 2. 3. 4. 5.
ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI
CAD programn ykleyebileceksiniz. CAD programn altrabileceksiniz. CAD program izim ayarlarn yapabileceksiniz. CAD program ekran kontrollerini yapabileceksiniz. CAD program ile dosyalama yapabileceksiniz.
ORTAM: Bilgi teknolojileri ortam DONANIM: Projeksiyon cihaz, bilgisayar, plotter (izici), yazc, tepegz, cetvel, izim kad, saysallatrc (digitizer), kaynak dokmanlar (ettler). Modl ieriinde yer alan faaliyetleri tamamladktan sonra; verilen lme aralar ile kazandnz bilgi, beceri ve uygulamalarnz deerlendirebileceksiniz. Modl sonunda lme arac (lme testleri), ve uygulama testi yaparak, kazandnz bilgi ve beceriler llerek retmeniniz tarafndan deerlendirileceksiniz. iv
LME VE DEERLENDRME
GR GR
Sevgili renci, Deiimin en byk olgusu, ona ayak uydurmak ve gelitirmektir. Geliim ierisinde yaplan bulular, retim sistemleri insanlara byk kolaylklar salar. Teknolojinin hzla gelimesi ile yeni yaklamlar, sistemleri renmek ve takip etmek olmazsa olmazlarmzdan olmaldr. Gnmzde bilgisayar her alanda kullanlmaktadr. Bilgisayarn yaygn kullanm onu tanmay, etkin olarak kullanmay ve yaammza katmay zorunlu hle getirmitir. lkemizde ve dnyada birok alanda isizlik olmasna ramen, bilgisayarla ilgili alanlarda az veya ok bilgi ve becerisi olanlar iin isizlik sorunu olmad gibi bu alanda yetimi insan gc a vardr. Hzla gelien bilgisayar teknolojisi teknik izimler iinde yerini alm ve bilgisayar destei ile izim yapabilen izim programlar gelitirilmitir. naat sektrnde bilgisayar programlar vazgeilmez ara durumundadr. naat sektrnde tasarm, izim, hesap, analiz, modelleme, planlama gibi birok amaca ynelik paket programlar bulunmaktadr. Gnmzde teknik izimleri yapmak iin birok izim program bulunmaktadr. Yapacanz izim iin en uygun program semek olduka nemlidir. Bilgisayarl izim hzl retim gerektiren zamana kar yarlan durumlarda kanlmazdr. Bilgisayarla izime hazrlk; her trl yap projesi izimleri, ayrntl detay izimleri ve tasarm yapma gibi yeterliklere hazrlk amac tamaktadr. Burada kazanlacak bilgi ve becerilerin, tutum ve davranlarn, eksiksiz olarak yerine getirilmesi ve uygulanmas bilgisayar ortamnda izimler iin temel etkendir. Bu modl sonunda gerekli ortam salandnda istenilen izim programn kurmay, altrmay, izim ayarlarn yapmay, basit ekilleri izmeyi ve dosyalamay kurallara uygun olarak yapmay reneceksiniz.
RENME FAALYET-1
AMA
RENME FAALYET-1
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda ve uygun ortam salandnda izim iin gerekli temel bilgileri alarak paket program altrmay doru olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Bilgisayar destekli izim programlar nelerdir? CAD programlarnn uygulandklar yerleri aratrnz. Elde ettiiniz sonular snfta arkadalarnza sununuz.
1. CAD PROGRAMI KURULUMU VE ALITIRMA

1.1. CAD in Gerekli Donanm
1.1.1. CAD Tanm
CAD, ngilizce Computer Aided Design kelimelerinin ba harflerinin birletirilmesinden olumutur. Bilgisayar Destekli izim veya Bilgisayar Destekli Tasarm anlamna gelmektedir. Dnyada ilk defa 1964 ylndan itibaren kullanlmaya balanmtr. Birok amal CAD programlar vardr. rnein AutoCAD, SolidWorks, 3dMax, Landscape Design, ArchiCAD, HomeDesign, SteelCAD, IdeCAD vb. Bilgisayar destekli izim, teknik resim iziminde bilgisayar desteinin kullanlmasdr. Bilgisayar destekli izimin ok geni imknlar sunmas, izimi ve tasarm kolaylatrmas, sre olarak ksaltmas, izimin hzlanmasna ve eitlenmesine ve yeni boyutlar kazanmasna imkn salamaktadr. Autodesk firmasnn rn olan AutoCAD program, tm pazar gruplarndaki profesyoneller iin retkenlik, esnek kullanm ve birbirleriyle balant konusunda yeni standartlar belirleyen yeni nesil tasarm yazlm dnyann en yaygn kullanlan bilgisayar tasarm yazlmdr. AutoCADin izim dosya uzants .dwg, dnya endstriyel izim standard olarak kabul edilmitir. AutoCAD genel amal bir tasarm ve izim program olduundan, herhangi bir meslek dalna ynelik olarak oluturulmamtr. Gerek 2 boyutlu, gerek 3 boyutlu almalar ile salad avantajlar, kullanm kolayl ile mimarlktan, inaat mhendisliine, reklmcla, makine mhendisliine, elektronik mhendisliine ve pek ok meslek dalndaki kullanclar tarafndan yaygn olarak kullanlmaktadr. CAD programnn amaca ynelik seilmesi gerekir. 3
1.1.2. CAD in Gerekli Donanm

AutoCAD 2007 programn kurmak iin bilgisayarnzn, programn ihtiya duyduu en az donanm zelliklerine ya da daha fazla zelliklere sahip olmas gerekir (Resim 1.1). AutoCAD 2007yi arlkl olarak 2B (iki boyutlu) izim oluturmak iin kullananlar iin sistem gereksinimi: Intel Pentium IV ilemci veya AMD Athlon 64 ilemci 512 MB bellek (RAM) veya st 750 MB bo sabit disk alan 1024x768 32 bit renkli grnt aygt Microsoft Internet Explorer 6.0 (SP1 veya sonras) Microsoft Windows XP Professional veya Home Edition (SP1 veya SP2), Windows XP Tablet PC Edition (SP2) veya Windows 2000 (SP3 veya SP4)
Yeni kavramsal tasarm olanaklarndan yararlanmak isteyen AutoCAD 2007 kullanclar iin sistem gereksinimi: Intel Pentium IV 3.0 GHz veya AMD Athlon 64 Model 3000+ st ilemci 2 GB bellek (RAM) veya st 2 GB bo sabit disk alan 1280x1024 32 bit renkli grnt aygt 128 MB veya daha yksek, OpenGL destekli, i istasyonu snfnda grafik kart Windows XP Professional (SP2)
Resim 1.1: AutoCAD 2007 kurulumunda istenen en az zellikler diyalog kutusu
Belli artlar tamayan ve gelimi teknolojilere ileride uyum salayamayacak bilgisayarlarn seilmemesi gerekir. Seilecek bilgisayarlarn servis ve yedek parasnn yannda, dnyada kabul edilmi ve yaygn bir ekilde kullanlan teknolojiye sahip olmasna dikkat edilerek, bu zellikleri tayan bilgisayarlarn tercih edilmesi gerekmektedir. Mevcut bilgisayarn zellikleri ihtiyaca gre arttrlabilir olmaldr. Eer CAD programn altrmak iin gerekli donanm salanamyor ise donanm zellikleri artrlmaya allmal, donanmsal artrm-dzeltme yaplamyorsa CAD programlarnn daha eski srmleri kurulmaldr. Bilgisayarda saysallatrc (digitizer) bulunabilecei gibi CD veya DVD okuyucuyazcnn mutlaka olmas gerekir. Bilgisayarn ayrca internet ana bal olmas, gelecekte yaplacak program gncelletirmeleri ve yeni zelliklerin programa eklenmesi asndan nemlidir. Ayrca yazcnn veya izicinin (plotter) kt almak iin de bulunmas gerekebilir. CAD iin kullanlacak monitrn 19(in) veya stnn olmas tavsiye edilmektedir.
1.2. CAD Program Kurulumu

AutoCAD'i kurmay dndnz dizinin, Windows sistem dosyalarnn olduu dizinin ve sistem kaytlar dizininin yazmaya kar herhangi bir engeli olmadn kontrol edin. AutoCAD yazlm ile birlikte gelen ve bir kartma eklinde paketin i kapanda bulunan seri numaras kurulum srasnda sorulacaktr. alan btn uygulamalar kapatn. Sistemde aktif halde herhangi bir antivirs yazlm varsa pasif hale getirin. Sisteme ynetici (administrator) haklar ile giri yapn.
Kurulum iin lisansl AutoCAD 2007 DISC 1/2 CD'sini srcye yerletirdiinizde, karnza "AutoCAD Media Browser" uygulamas kar (Resim 1.2). Bu uygulama, yazlm kuruluuyla ilgili tm ilemler iin giri kapsdr; yazlmn bilgisayara yklenmesi, kurulum dokmantasyonlarna, yazlm yeniliklerine eriim iin aralar salar. Eer bilgisayarnzda CD'den otomatik balatma aktif ise "AutoCAD Media Browser" CD'yi yerletirdiinizde otomatik olarak altrlacaktr. Eer CD'den otomatik balatma aktif deil ise veya herhangi bir nedenle otomatik balama gereklemez ise CD'nin kk dizininde bulunan kur (setup.exe) dosyasn altrn.
Resim 1.2: AutoCAD Media Browser (Medya Gezgini) diyalog kutusu
"AutoCAD Media Browser", "Install" (ykleme) sekmesindeki, "Stand-Alone Installation" (tekil kullanc yklemesi) seip "Sytem Requirements" (sistem gereksinimleri) blmnden sistem gereksinimi bilgisini kontrol edin ve kurulumu yapacanz bilgisayarn bu zelliklere uygun olduundan emin olun. Donanm ve yazlm uygun ise Install (ykleme) sein (Resim 1.3).
Resim 1.3: Install (ykleme) diyalog kutusu
AutoCAD kurulumundan nce sisteme baz uygulamalar kurulacaktr. (Microsoft.NET Framework V2, Directx 9 vb.) OK (tamam) seenei ile kuruluma devam edilir (Resim 1.4 ve Resim 1.5).
Resim 1.4: Baz uygulamalarn kurulmas onay diyalog kutusu
Resim 1.5: Baz uygulamalarn otomatik olarak kurulmas
Resim 1.6: Ykleme Sihirbazna Ho Geldiniz diyalog kutusu
Uyarlar okuduktan sonra ileri (next) tuu ile yklemeye devam ediniz (Resim 1.6).
Resim 1.7: Lisans szlemesi
Autodesk yazlm lisans szlemesi grntlenecektir. Szlemeyi okuyarak devam edebilmek iin kabul edin (I accept). leri (next) ile devam ediniz (Resim 1.7).
Resim 1.8: Seri numaras diyalog kutusu
AutoCAD yazlm ile birlikte gelen ve bir kartma eklinde paketin i kapanda bulunan seri numarasn (serial number) girip ileri (next) ile devam ediniz (Resim 1.8).
Resim 1.9: Kullanc bilgisi diyalog kutusu
Kullanc bilgileri srasyla isim (first name), soy isim (last name), organizasyon ad, satc ad, satc telefon numarasn giriniz ve ileri (Next) tuuna basarak dier pencereye geiniz (Resim 1.9).
Resim 1.10: Ykleme tipinin seilmesi diyalog kutusu
Ykleme tipinin seilmesi (select installation type) blmnden, AutoCAD'in btn zelliklerini kurmak istemiyorsanz zel (custom) seeneini iaretleyin. Genel bileenlerin olduu ve en ok kullanlan zellikler iin genel (Typical) seip devam (next) ediniz (Resim 1.10).
Resim 1.11: Ek aralar ykleme seim diyalog kutusu
Install Optional Tools diyalog penceresi ile istenilen ek zelliklerin sisteme kurulmas salanabilir. Express tools AutoCAD iin gelitirilmi izim yardmclarn ierir. Install Material Library modellerinize uygulayabileceiniz 300 malzemeli bir ktphane kurulur (Resim 1.11).
Resim 1.12: Programn yklenecei hedef klasr seim diyalog kutusu
10
Kurulum yaplacak dizinin gsterilecei blm ekrana gelecektir. leri (next) ile devam ederseniz, kurulum gsterilen yere (destination) yaplacaktr. Gzat (browse) ile sabit diskiniz zerinde herhangi bir yer gsterebilirsiniz (Resim 1.12).
Resim 1.13: Yaz editr ve masast ksayol oluturulmas
AutoCADin LISP, PGP ve CUS dosyalar iin yaz editr (text editor) belirlenir. Varsaylan deeri not defteri (notepad.exe) dosyasdr. Masa stne bir ksa yol atamak iin rn ksa yol (product shortcut) blmnde seeneini seiniz. AutoCAD 2007 yazlmnn altrlmas iin masa stnde simgeniz olacaktr. leri (next) ile devam ediniz (Resim 1.13).
Resim 1.14: AutoCAD kurulumun balatlmas
11
Kurulum balat (start installation) sayfasnda "Next"'i seerek kurulumu balatm olursunuz. Kurulum srasnda AutoCAD sizden 2. CD nin taklmasn isteyecektir. CD yi takp devam edebilirsiniz (Resim 1.14, Resim 1.15).
Resim 1.15: AutoCADin yklenmesi
Resim 1.16: Kurulumun bitmesi
12
Oku beni (read me) dosyasn okumak istiyorsanz ilgili blm iaretleyin. Kurulum tamamlannca, finish (bitti)i sein (Resim 1.16).
Resim 1.17: Oku beni dosyas
Oku beni (read me) dosyasn inceleyip kapatnz (Resim 1.17).
Resim 1.18: Bilgisayarn yeniden balatlmas
Kurulum ilemleri tamamlandktan sonra Windowsun sistem dosyalar da deitii iin bilgisayarn tekrar balatlmas gerekmektedir. Evet seenei ile bilgisayar yeniden balatn. Bilgisayar aldnda kurulum ilemi bitirilmitir (Resim 1.18). AutoCAD yazlm, yetkilendirme kodu ile alr. Bunun iin nce yazlmnz kayt ettirmeniz, sonra da yetki kodu almanz ve bilgisayara girmeniz gerekir. AutoCAD'i balattnzda rn yetkilendirme (product activation) diyalog kutusu grntlenecektir. AutoCAD'i hemen kayt ettirebilir veya altr (run) seenei ile kayt iini daha sonraya brakabilirsiniz. AutoCAD, yetkilendirme yaplana kadar 30 gn kullanlabilir. Kurulumdan 30 gn sonra yetkilendirme yaplmamsa, yetkilendirme kodu girilene kadar AutoCAD'i altramazsnz. 13
1.3. CAD Program altrma

Klasik balat mns seili olduunda Windowsun balat (start) mnsnden srasyla Programlar> Autodesk> AutoCAD 2007> AutoCAD 2007 seilerek program altrlabilecei gibi masa stnde bulunan AutoCAD 2007 simgesine fare (mouse) ile ift tklanarak da altrlabilir (Resim 1.19).
Resim 1.19: Klasik balat mnsnden AutoCAD programnn altrlmas
Windows XP ile birlikte geerli deer (default) olarak kullanlan balat mns seili olduunda, Windowsun Balat mnsnden sk kullanlan programlardan hzl bir biimde eriim salanabilir. Eer burada AutoCADin simgesini gremiyorsanz Tm Programlar sekmesinden ilgili program bulunabilir (Resim 1.20).
Resim 1.20: Windows XP yeni balat mnsnden AutoCAD programnn altrlmas
14
Resim 1.21: alma alan seim ekran
AutoCADin klasik mnleri ile almalar yapacamzdan AutoCAD Classic seilmelidir. Eer boyutlu izimler yapmak istiyorsanz 3D Modelling semeniz daha iyi olabilir. Bu ekrann bir daha grnmemesi iin dont show me this again kutucuu seilmelidir (Resim 1.21).
Resim 1.22: AutoCAD ekran
15
Mn ubuu, ara ubuklar, izim alan, komut penceresi (komut satr) ve durum ubuu olmak zere AutoCAD program penceresi be ana ksmdan oluur (Resim 1.22). AutoCAD, hem fare ile tklayarak (mn, ara ubuu, ksa yol mns) hem de klavye (komut satr) ile komut yazarak kullanlabilir. Ayrca digitizer (saysallatrc tablet) ile de allabilir.
1.4. CAD Program Koordinat Sistemleri

Koordinat sistemi, izimde nokta belirtmek iin kullanlr. AutoCAD izim esnasnda iki tr koordinat sitemi kullanr. Bunlardan birincisi programn aksi sylenmedii takdirde srekli kulland WCS (World Coordinate System - Dnya Koordinat Sistemi) koordinat sistemidir. kincisi ise kullanc tarafndan belirlenen UCS (User Coordinate System Kullanc Tanml Koordinat Sistemi) koordinat sistemidir. ki boyutlu dzlemde izim alannda izim noktalar belirtilirken X, Y parametreleri kullanlr. Verilen deerler X ve Yyi temsil eder. Dik koordinat sisteminde X deeri yatay mesafeyi, Y deeri ise dikey mesafeyi ifade eder. ki koordinat ekseninin kesime noktasna orijin ad verilir, (0,0) ile gsterilir. Matematikte olduu gibi, x ve y eksenleri - (sonsuz) dan + a doru giderler. Bylesine geni bir aralkta deien koordinat sisteminin ise ancak bir ksm ekranda grnebilir. AutoCADte izime baland zaman ekran grnts dik koordinat sisteminin 1. eyreini yanstr (ekil 1.1).
ekil 1.1: Koordinat eksenleri
boyutlu uzayda noktalar, X, Y ve Z deerleri ile belirtilir. Dik koordinatlarn X deeri, yatay mesafeyi, Y deeri, dey mesafeyi ve Z deeri XY dzlemine dik mesafeyi belirtir. Orijin noktas, eksenin kesitii yeri (0,0,0) gsterir. 16
A4 boyutuna gre limitleri ayarlanm bir izim ekrannda sol alt ke 0,0 olarak kabul edilirken, sa st ke 297,210 olarak kabul edilir. Bir noktann konumu farkl metotlar ile belirlenebilir. X eksenine gre eksenlerin yaptklar a ekil 1.2de gsterilmitir.
ekil 1.2: Koordinat alar
1.4.1. Mutlak Koordinat Sistemi (Absolute Coordinates)

Model dzleminde UCS ikonunun (koordinat sisteminin orijin noktas) bulduu yer 0,0 noktasdr (Resim -1.22). Bu metot kullanlrken, noktann orijine uzakl (x,y) verilerek izim yaplr. X ve Y eksenlerinin gsterdii ynlerdeki ilerlemeler pozitif (+) ilerlemelerdir. izilecek olan bir izgi ise balang ve biti noktalarnn koordinatlar verilir. izgi izmek iin Line komutu kullanlr (Blm 2.1.1.). Ksaca l harfi ile de kullanlabilir. izgi izmek iin bu komutun komut satrna yazlmas ve her ilemden sonra onaylamak iin enter tuuna baslmas gerekir. lem bitince komuttan kmak iin ESC (Escape - k, ka) tuuna veya komut satr boken enter tuuna baslmaldr. lem bitimine son adm kaldnda izimi bitirmek iin Close (kapat) veya ksaca c yazarak da izim bitirilmi olur. Aadaki rnek izimi adm adm yaparak izim mantn kavrayalm (ekil 1.3).
ekil 1.3: rnek ekil
17
rnek ekilde balama noktas olarak X ekseninde 30, Y ekseninde 40 deeri verilmitir. Bu eklin yanna X ve Y eksenin koordinatlarn belirlerken yardmc olmas amac ile eksen izgilerini ekilden X ekseninde 30 birim, Y ekseninde 40 birim uzakta izerek Orijin noktasn yani 0,0 bulabiliriz. Bu yardmc eksenden noktalarn olduu yerlere nlar karak noktalarn koordinatlarn eksen izgisi zerinde grebiliriz (ekil 1.4).
ekil 1.4: rnek eklin adm adm zmlenmesi
Balama noktas olarak verilen 30,40 noktasndan balamak zere bir sonraki noktann koordinatlar bir nceki noktann koordinatlarna gre X ve Y ekseninde gittii yne gre eklenir veya kartlr. X ekseninde saa doru gidilirken deer artar, sola doru giderken deer azalr. Y ekseninde yukarya doru giderken deer artar, aaya doru giderse deer azalr. Resim 1.24te noktalarn deerleri hesaplanm, ekli oluturan noktalarn yanna koordinatlar yazlmtr. izim ekran Resim 1.23te gsterilmitir.
18
Resim 1.23: izim ekran
Resim 1.24: Adm adm izimin yaplmas
ekil 1.4de hesaplanan deerler komut satrna girilerek ekil tamamlanr.
19
Balama noktas esasnda greceli bir kavramdr. Bu noktay kendimiz tespit edebileceimiz gibi bize rnek soru ile birlikte de verilebilir. Koordinat sisteminin 1. blgesinde izim yaplabilecei gibi dier blgelerinde de izim yaplabilir. Eer boyutta izim yaplacaksa deerler X,Y,Z eklinde deerler girilir. Bir baka izimi yapabilmek iin ekrandakiler silmek iin sil (erase) komutu kullanlmaldr (Blm 2.1.2.). Komut satrna sras ile erase yazp enter tuuna bastktan sonra all yazp enter tuuna iki defa basarak ekrandaki her eyi silebilirsiniz.
1.4.2. Artl Koordinat Sistemi (Relative Coordinates)

Mutlak koordinat metodundan farkl olarak @ iareti kullanlr. @ iareti bir nceki noktann koordinatlarnn 0,0 olarak kabul edilmesidir. @ iareti nceki noktaya bal olarak ilem yapmak istediimizi ifade eder, kaldm noktadan devam et veya ksaca devam et anlamn tar. Noktalar girilecek koordinat bir baka noktay referans alarak girmektir. @ iareti girildikten sonraki rakamlarn ilki X ynndeki ilerleme miktar, ikincisi ise Y ynndeki ilerleme miktarn ifade eder (@X,Y). Klavyeden Alt+Q tu birleimi kullanlarak Relative (bal) iareti @ yazlabilir. Eer boyutta izim yaplyorsa @X,Y,Z eklinde deerler girilmelidir. ekil 1.3te verilen rnek bu metoda gre izilmeye balandnda balama noktas deerleri girilir. Balama noktas daha nce devam etmediinden, ilk defa buradan balanacandan @ iareti nne konulmaz.
ekil 1.5: rnek eklin artl koordinat sistemine gre adm adm zmlenmesi
20
Noktann koordinatlar hesaplanrken X ve Y ynnde artma ve azalma durumlarna dikkat edilir. Y ekseninde yukarya doru gidiliyorsa gidilen miktar kadar deer yazlr, aaya doru gidiliyorsa deerin nne (eksi) iareti konularak yazlr. X ekseninde saa doru gidiliyorsa, bir nceki noktadan ulalacak noktaya kadar olan deer yazlr, sola doru gidiliyorsa deerin nne (eksi) iareti konularak yazlr (ekil 1.5). X veya Y ekseninde bir deime olmam ise 0 (sfr) alnr (Resim 1.25).
Resim 1.25: CAD ekrannda adm adm izimin yaplmas
1.4.3. Kutupsal Koordinat Sistemi (Polar Coordinates)

Daha ok asal metot olarak adlandrlan bu metot ile alar devreye girer. Bir nceki nokta orijin (0,0) gibi kabul ederek @ iareti ile birlikte girilecek yeni noktann uzakl a (<) ile birlikte girilir. @ Mesafe < Yn eklinde kullanlr. Varsaylan olarak alar, saat ibresi dn ynnn tersi ynnde art gsterir. Bu nedenle saat ibresinin dn ynnde hareket etmek istenirse negatif deerler verilmelidir (ekil 1.2 ekil 1.6). ekil 1.3teki rnek eklimizi bu metot ile izecek olursak alarn bilinmesine ihtiya duyulmaktadr. Ayrca eik olan yzeyin de deerinin bilinmesi gerekir. Bu tr ekillerde eik yzeylerin deeri verilmediyse matematikteki kurallar ile zlebilir (ekil 1.7, Resim 1.26). 21
Bir asnn ls 90 olan gene dik gen denir. Dik gende 90nin karsndaki kenara hipotens, dier kenarlara dik kenar ad verilir. Hipotens genin daima en uzun kenardr. Pisagor Bants na gre dik gende dik kenarlarn uzunluklarnn kareleri toplam hipotensn uzunluunun karesine eittir (a=b+c). kizkenar dik gende hipotens dik kenarlarn 2 katdr.
ekil 1.6: Koordinat alar
ekil 1.7: rnek eklin asal metoda gre adm adm zmlenmesi
22
Resim 1.26: CAD ekrannda adm adm izimin yaplmas
1.4.4. Dinamik Veri Girii (Dynamic Input)

Fareyi (Mouse) kullanarak ekranda doru koordinatlarn, doru a ile girilmesidir. Bu metot tek bana komut satrna alternatif deil, tamamlayc bir unsurdur. Teknolojik gelimeler ile birlikte CAD programlarndaki yerini alm olup eski srm CAD programlar ile almayabilir (Resim 1.27).
Resim 1.27: CAD ekrannda dinamik veri girii
23
Klavyedeki F12 tuu ile aktif veya pasif hale getirilen dinamik veri giriinin yannda obje yakalama (osnap), kenetleme (snap) gibi yardmclarn aktif olmas izimin yaplmasn kolaylatrmaktadr (Resim 1.27). ekil 1.3teki rnei bu metot ile zersek;
ekil 1.8: rnek eklin dinamik veri girii ile izilmi hali
Yukarda saylan metotlar ayr ayr kullanlabildii gibi birlikte de kullanlabilir. Komut satrnda her noktann izimi iin farkl bir metot kullanlabilir (ekil 1.8). ok byk projelerde genellikle serbest izim teknii denilen metotlar kullanlr. Bu teknie gre balama noktasn serbest ekilde, dier noktay boy ve a girerek izgi izilebilir. Fareyi ekranda izilecek eklin noktasna doru gtrlerek mesafe ve a yazlabilir. Bu izim metodunda kenetleme (snap) obje kenetleme (object snap) gibi zellikler ile ok hzl izim yaplabilir. Not: Daha sonraki modllerde reneceiniz boyutlu (3B three dimension) koordinat girii, 2 boyuttaki koordinatlarn girilmesiyle ayndr ancak nc boyut olan Z ekseni ilave edilir (X,Y,Z). Mutlak silindirik koordinatlarda veri girii Mesafe<A-XY,Z mesafe deerini belirtir ve ona uygun veri girii ile uygun noktay belirler. rnein 9<70,36 koordinat, UCSnin orijininden 9 birim, XY dzlemindeki X ekseninden 70 derece ve Z ekseni boyunca 36 birim uzakta bir noktay gsterir. Artl silindirik koordinatlarda veri girii @Mesafe<A-XY,Z- mesafe biimindedir. Bu ifade ile UCSnin orijini deil girilen son noktay orijin kabul ederek noktay belirler. rnein @9<70,36 koordinat, girilen son noktadan 9 birim uzakta, XY dzlemindeki X ekseninden 70 derecelik bir ada ve Z ekseni boyunca 36 birim uzakta bir noktay gsterir. Kresel koordinat veri girii Mesafe<AXY,A eklindedir. rnein 9<70<36 gibi bir gsterimde mevcut UCSnin orijininden 9 birim, XY dzlemindeki X ekseninden 70 derece ve XY dzlemimden 36 derece yukarda bir noktay gsterir. Artl kresel koordinat veri girii @Mesafe<A-XY,A eklindedir ve dier ilemler bulunan son noktay orijin kabul etme durumu haricinde ayn ilemi gerekletirir. 24
1.5. CAD Program Ara ubuklar

Ara ubuklar ihtiyaca gre ekranda istenilen yere yzer halde yerletirebilir. Ara ubuklar CAD ekrannn sana, soluna, stne veya altna yaptrlabilir. Yaplan izimi aamalarna gre istediimiz ara ubuunu kapatabilir veya aabiliriz. Bunun iin herhangi bir ara ubuundayken farenin sa tuu tklanarak alan mnden istenen ara ubuklar aktif veya pasif hale getirilebilir. aretli olan ara mnleri aktif, iaretli olmayanlar ise pasif konumdadr (Resim 1.28). izim komutlarn, komut alanndan girmek yerine ara ubuklarndan semek ilemleri hzlandrabilir. Ara ubuklarnda komutlar simgeler halinde grsel ifade edildiinden aklda kalcl daha fazladr.
Resim 1.28: Ara ubuklarnn aktif veya pasif hale getirilmesi
Standart mnnn altnda, birok Windows uygulamasnda olduu gibi benzer bir ara ubuu bulunmaktadr. Bu ara ubuunda yeni dosyann oluturulmas, var olan dosyann almas, izimin kaydedilmesi gibi birok standart komutun yannda kaydrma (pan), bytme (zoom) gibi komutlar ifade eden simgeler (icon) bulunmaktadr (Resim 1.29). 25
Resim 1.29: Standart Ara ubuu (Standart Toolbar)
izim Ara ubuu (Draw Toolbar); dz izgi, okgen, yay, ember, yaz gibi ok eitli izim komutlarnn bulunduu ara ubuudur (Resim 1.30).
Resim 1.30: izim Ara ubuu (Draw Toolbar)
Mevcut izim veya ekilleri dzenlemek, deitirmek amacyla Deitirme Ara ubuu (Modify Toolbar) genellikle ekranda standart olarak bulunur. Buradaki simgeler kullanlarak mevcut izim veya ekiller yeni bir dzenlemeye tabi tutulur (Resim 1.31).
Resim 1.31: Deitirme Ara ubuu (Modify Toolbar)
Ara ubuklarnda bulunan herhangi bir simgenin yanna fare ile gelip beklendiinde o andaki simgenin ne olduu ile ilgili bilgi kutusu kar (Resim 1.32).
Resim 1.32: llendirme Ara ubuu (Dimension Toolbar) simgelerin isimleri
Resim 1.33: Ara ubuuna istenilen formlarn (biimlerin) verilmesi
26
1.6. CAD Program Mnler

CAD programnn en st ksmnda "Standart Mn ubuu" (Menu Bar) bulunur. Bu mn ubuunun standart Windows uygulamalarna ok benzedii grlmektedir. Bu mn ubuunda dier uygulamalardan farkl olarak izim (Draw), llendirme (Dimension) ve Deitir (Modify) menleri eklenmitir. Windows uygulamalarndan farkl olarak CAD programnda bu mnler Sarkan Mn (Pull-Down Menu) olarak da adlandrlmaktadr. Resim 1.34te mnler ve yaklak olarak Trke karlklar gsterilmitir.
Resim 1.34: Standart mnler
Mnler fare ile tklandnda mnlerden istenen komut seilerek altrlr. Fareyi kullanmadan da mnlere ulalabilir ve komutlar altrlabilir. Bunun iin klavyeden Alt tuuna bir defa basldnda mn balklarnn harflerinin birisinin altnn izili olduu grlr. Almak istenen mn Alt tuu ile birlikte alt izili harfe basldnda ilgili men alr. Klavyedeki ok tularn kullanlarak istenen ilemler fare kullanlmadan da yaplabilir. rnein Alt+F tu birleimi ile File (Dosya) mns alabilir (Resim 1.35).
Resim 1.35: Menlerin Alt tuu ile birlikte kullanlabilecek alt izili harfleri
Resim 1.36: Dosya (File) mns
Resim 1.37: Dzen (Edit) mns
27
Resim 1.38: Grnm (View) mns
Resim 1.39: Ekle (Insert) mns
Resim 1.40: Biim (Format) mns
Resim 1.41: Aralar (Tools) mns
28
Mnler aldnda mnde bulunan komutlarn da bir ksmnda birer harflerinin altnn izili olduu grlr (Resim 1.36, Resim 1.37, Resim 1.38, Resim 1.39, Resim 1.40, Resim 1.41, Resim 1.42, Resim 1.43, Resim 1.44, Resim 1.45, Resim 1.46). Klavyeden mn aldnda ilgili harfe baslmas durumunda komut altrlabilir. Alan mnlerde baz komutlarn yannda klavyeden kullanlabilecek ksa yol tu birleimleri bulunur. Bu ksa yol tu birleimleri ile mnlere girip komutu semeden, ara ubuklarndan komutu altrmadan veya komut satrndan komutu girmeden istenilen komut altrlabilir. rnein dosya mnsnde grlecei gibi (Resim 1.36), Ctrl+N tu birleimi ile yeni bir dosya oluturabilir, Ctrl+S ile mevcut izimi kaydedebilirsiniz.
Resim 1.42: izim (Draw) mns
Resim 1.43: llendirme (Dimension) mns
29
Resim 1.45: Pencere (Window) mns
Resim 1.44: Deitir (Modify) mns
Resim 1.46: Yardm (Help) mns
1.7. izim Snrlar (Limits)

izim alan ve zgara (grid) grnmn snrlamay salayan komuttur. izime balamadan nce izim limitlerinin (snrlarnn) belirlenmesi, el ve kalem ile yaplacak izim iin kt boyutunun seilmesi gibidir. Sol alt koordinat noktasndan sa st koordinat noktasna kadar iki boyutlu olarak izim alan snrlandrlr. Komutu kullanmak iin biim (Format) mnsnden Limits seilir veya komut alanndan (Command) Limits komutu girilerek onaylanr (enter) (Resim 1.47).
Resim 1.47: Mn ve Komut Alanndan kullanm
30
Resim 1.48: Komut alanndan kullanmn aklanmas
Komut altrldnda srekli olarak enter tuuna basldnda < > iareti arasnda kalan deerler grlr. Bu deerler hafzada kaytl, geerli (default) deerlerdir. Bu deerlerin yerine herhangi bir deer girmeden enter tuuna baslrsa deerler korunur. Deitirmek iin yeni bir deerin girilmesi gerekir. Resim 1.48deki deerler A3 izim kdn gstermektedir. izim limitlerini A3ten A4e deitirmek istenirse aadaki komutlar sras ile yazldktan sonra onaylamak iin enter tuuna baslmaldr (Resim 1.49).
Resim 1.49: Komut alanndan izim snrlarnn A4 izim kdna gre snrlandrlmas
1.8. Birim Ayarlar (Units)

izilen her nesne, birimlerle llr. Bu nedenle izime balamadan nce birim deerini belirlemek gerekir. rnein izimdeki bir birim gerek nesnede bir milimetreye eittir. Nesne zerindeki uzunluklar ve alar iin birim eidi ve birimde ondalk ksm ayran virglden (nokta) sonra gelen hane says belirlenir. Bu komut ile koordinat ve a biimi kontrol edilerek hassasiyet tayin edilir. Komutu kullanmak iin biim (Format) mnsnden birimler (Units) seilir veya komut alanndan (Command) Units komutu girilerek onaylanr (enter) (Resim 1.50).
31
Resim 1.50: Mn ve komut alanndan kullanm
Resim 1.51: Birim ayarlar (Drwawing Units) diyalog kutusu ve aklamalar
En ok kullanlan l birimi, Decimal (ondalk) sistemdir (Resim 1.51).
Resim 1.52: Uygulama 1
32
Uygulama 1: Resim 1.52de grlen teknik resmi izilmi ve llendirilmi resmi bilgisayarda CAD ortamnda iziniz. izimi yapmak iin yandaki komut alannda verilen deerleri bilgisayara giriniz. Dtaki dikdrtgen izimi bitince komut satr boken enter tuu ile izimi bitiriniz. kinci balama noktas iin koordinat deerini mevcut koordinatlar dikkate alarak hesaplaynz. Tekrar izim komutu ile 2. balama noktas koordinatn ve dier koordinatlar girerek izimi bitiriniz. ie girmi iki dikdrtgeni izmek iin iki defa izim komutunun kullanldna, iki adet balama noktasnn olduuna dikkat ediniz. Uygulama 2: Aada Resim 1.53te verilen teknik resmi izilmi ve llendirilmi resmi bilgisayarda CAD ortamnda iziniz.
800
45
B.N. 700,800
500
500
100
200
33
100
150
250
UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler nln giyin, temiz ve dzenli olun. Klavye ve fareyi titiz kullann, ekrana parmanz ile dokunmaynz. Bilgisayar altrn, gerekiyorsa CAD programn kurunuz (1.2. CAD Program Kurulumu). Ekranda kan mesajlar dikkatlice okuyun. Mesajlara gre istenen ilemleri yapnz. CAD programn altrnz (1.3. CAD Program altrma). izim (draw) ara ubuunun CAD programnda aktif olduunu kontrol ediniz, ak deilse aktif hale getiriniz (1.5. CAD Program Ara ubuklar). izim snrlarn ve birim ararlarn yapnz (1.7. izim Snrlar (Limits), 1.8. Birim Ayarlar (Unit )). Yaplacak izim iin bir zm yn belirleyiniz. lem srasn belirleyiniz. izgi izmek iin Lineyi komut satrndan giriniz veya ara ubuklarndan altrnz. izgi izebilmek iin drt farkl koordinat sisteminden birini kullanabilirsiniz. Balama noktasndan balayarak izim yapmak iin izim komutu (Line) kullannz. izimi bitirmek iin komut satr boken enter tuuna basnz. ESC tuu ile de izimi bitirebileceinizi unutmaynz. izimin bitimine son bir adm kaldnda balama noktasnn koordinatlarn girmek yerine kapat (Close ksaca C) ile de izimin bitirilebileceini unutmaynz. Gerektiinde Balama Noktasna bal olarak yeni balama noktas tespit ediniz (1.4. CAD Program Koordinat Sistemleri, 2.1.1. izgi izme (Line)).
CAD programn bilgisayara kurunuz, kurulmu olan CAD programn altrnz.
CAD programnda ara ubuklarnn kontroln yapnz. CAD programnda izim snrlarn ve limitlerini ayarlaynz. izimin zm ynn ve ilem srasn belirleyiniz.
ekli izgi komutu (Line) ile iziniz.
34
LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz, aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz. Aada verilen sorularda doru olduunu dndnz bir seenei iaretleyiniz. 1. Bilgisayar destekli izim veya tasarm yapmak iin kullanlan CAD kelimesinin alm aadaki ifadelerin hangisinde dorudur? A) Cevap Akademik Dzenleme B) Company Aided Derrick C) Computer Airy Design D) Computer Aided Design CAD ortamnda izim (Line) komutundan kmak iin yaplan aadaki ilemlerden hangisi dorudur? A) ESC tuuna baslr veya komut satr boken enter tuuna baslr. B) Bir sonraki noktann koordinat deerleri komut satrndan girilir. C) Fare ile ekran zerinde herhangi bir noktaya tklanr. D) Klavyeden balat tuuna veya F1 tuuna baslr. izim snrlar ( Limits) ayarlar iin aadaki ifadelerden hangisi dorudur? A) X, Y ve Z eksenindeki koordinatlar kullanlr. lk nce Z ekseni sonra srasyla Y ve X ekseni girilir. B) Y ve Z ekseninde srasyla komut satrna Y ekseni ve Z ekseni deerleri ile ekrann alt ve st noktalar girilir. C) X ve Y ekseninde ilk nce ekrann orta noktas bulunur. Sa, sol, alt ve st nokta deerleri girilir. D) X ve Y ekseninde ilk nce sol alt ke koordinatlar sonra sa st nokta koordinatlar girilir. Aada verilen komutlardan hangisi ile birim ayarlar yaplr? A) Line B) Units C) Erase D) Zoom @ Relative (bal) iareti klavyeden aadakilerden hangi tu birleimi kullanarak yazlabilir? A) Alt + A B) Q + Enter C) Ctrl + Q D) Alt + Q DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Eksik olduunuz konulara dnerek tekrarlaynz. Tm sorular doru yantladysanz dier faaliyete geiniz.
2.
3.
4.
5.
35
PERFORMANS DEERLENDRME izim iin gerekli temel bilgileri alarak paket program altrmay, aadaki deerlendirme leine gre deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre evet hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz.
DEERLENDRME LE Modl ad Ama Konu 1 2 3 4 5 6 Bilgisayarla izime Hazrlk rencinin izim iin gerekli temel bilgileri alarak paket program altrma becerisinin Ad soyad llmesi CAD program kurulumu ve altrma Snf/Nu. GZLENECEK DAVRANILAR Evet izim iin gerekli aralar hazrladnz m? CAD programn altrdnz m? CAD programnda ara ubuklarn ayarladnz m? izim snrlarn (Limits) ayarladnz m? Birim ayarlarn (Units) yaptnz m? CAD programnda eitli koordinat sistemlerini kullanarak izim yaptnz m? Toplam Evet - Hayr says
Hayr
DEERLENDRME Deerlendirme sonucunda eksik olduunuzu tespit ettiiniz konular, faaliyete dnerek tekrar ediniz.
36
RENME FAALYET2
AMA
RENME FAALYET2
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda iki boyutlu izim komutlar ile kurallarna uygun olarak izim yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrede bulunan firmalarn bilgisayar destekli tasarm ile ilgili blmlerini ziyaret ederek kullandklar CAD programlar hakknda bilgi toplayarak snf ortamnda bunu paylanz. izgi izme komutlarnn hangilerinin daha sk kullanldn aratrnz.
2. CAD PROGRAMI LE K BOYUTLU ZM

2.1. izgi izme Komutlar
CAD programlarnda yaplacak izimin ekline gre komutlar bulunmaktadr. Dz izgi izmek iin komut, ember izmek iin komut, yay izmek iin komut veya bu komutlara karlk gelecek semboller ile bu komutlar altracak komut ksaltmalar bulunur. Komutlar standart mnden ve ara ubuundan altrabilir veya komut satrndan komutun kendisi ya da ksaltlm adnn girilmesi ile de altrabilir. Ksaltlm komut adlarna takma ad (alias) da denir. Ksaltlm adlar acad.pgp dosyasnda bulunmaktadr.
2.1.1. izgi izme (Line)

izgi izmek iin Line komutu kullanlr. Girilen iki nokta arasnda izgi izer. Devaml bir komut olup bitirmek iin enter tuu kullanlr. Her trl komuttan kmak iin ESC tuu da kullanlabilir. Bu komutu kullanmak iin aadaki yntemlerden birisi seilir (Resim 2.1).
Ara ubuu:
Draw Line
Men:
Draw (izim) Line
Komut Satr: Line Ksaltlm Komut Satr Ad: L
Resim 2.1: izgi izme (Line) komutunun altrlmas
37
Komut satrndan Line komutu girildiinde izgi izebilmek iin nce birinci nokta (Specify First Point) sonra ikinci nokta (Specify Next Point) fare ile veya koordinat kullanarak girilir. Girilen bilgiler kullanlarak bu iki nokta arasnda izgi izme ilemi gerekletirilir. Bu ilemi bitirmek iin komut penceresine C (Close) yazmak yeterlidir. Eer birbirini takip eden izgiler varsa bir kare gibi, komut penceresine C harfi girilmeden nce sonraki noktalar verilerek izime devam edilebilir. Bu sayede bylesi izimlerde srekli olarak Line komutunu kullanmak yerine bir defa komutu kullanarak izim gerekletirilebilir (Resim 2.2). izim komutu Line temel bir komut olmasndan dolay 1.4. CAD Program Koordinat Sistemleri konusunda izim komutunun kullanm ile ilgili detayl bilgi verilmitir.
Resim 2.2: izgi izme (Line) komutu rnei
2.1.2. Silme (Erase)

izim alanndaki istenmeyen nesneleri siler. Dzenleme (Modify) ara ubuundan veya dier metotlar ile komut altrldktan sonra, silmek istenen nesneyi seip enter tuuna basmamz nesnenin silinmesi iin yeterlidir (Resim 2.3).
Ara ubuu:
Modify Erase
Men:
Modify Erase
Komut Satr: Erase Ksaltlm Komut Satr Ad: E
Resim 2.3: Silme (Erase) komutunun altrlmas
stenirse silme komutunun alt seenekleri (parametreleri) ile birlikte de kullanlabilir. Gelimi seenekleri grmek iin komut (E) altrldktan sonra nesneleri semek yerine komut satrna ? (soru iareti) girilir (Resim 2.4). rnein All ile btn izim seilir. Windows seenei ile nesnelere tek tek deil bir pencere ierisinde seebiliriz. Yanllkla bir eyin silinmesi durumunda Geri Al (Undo) ile geri getirebilirsiniz (Ctrl+Z).
38
Resim 2.4: Silme (Erase) komutunun alt parametreleri (seenekleri)
Resim 2.5: Silme (Erase) komutu rnei
Alt seenekleriyle silme komutu altrlmak isteniyorsa silme komutundan sonra seenek komut satrna girilmelidir. Resim 2.6da grld gibi silme (Erase) komutundan sonra btn izilenlerin silinmesi iin hepsi (All) yazlr. Btn nesnelerin seilmi olduu grlr, enter tuuna baslarak onaylandktan sonra her ey silinmi olur.
39
Resim 2.6: Silme (Erase) komutunun alt seenekler ile rnei
2.1.3. Daire izme (Circle)

Daire, ember izmek iin Circle kullanlr. Komut altrldnda ember iin merkez noktasnn koordinatlarn girilmesi istenir. Merkez noktasnn koordinatlar X,Y koordinatlarnda belli bir nokta girilebilecei gibi fare kullanlarak ekran zerinde belli veya geliigzel bir nokta da belirlenebilir (Resim 2.7).
Ara ubuu:
Draw Circle
Men:
Draw Circle
Komut Satr: Circle Ksaltlm Komut Satr Ad: C
Resim 2.7: Daire (Circle) komutunun altrlma ekilleri
Dairenin merkez noktasnn girilmesi veya seeneklerin seilmesi ile gelen mesajda belirtilen seenekler drt tanedir (Center Point or 3Points/2Points/Tan tan radius) (Resim 2.8).
Resim 2.8: Daire (Circle) komutunun altrlmas
40
Merkez Noktas (Center Point) Seenei Merkez noktasn ve yarap deerini alarak daire izer (Resim 2.9).
Resim 2.9: Adm adm rnek izim
Nokta (3P (Three Points)) Seenei izilecek emberi evresi zerinde verilen noktay referans alarak bu noktalara dayal olarak izer (Resim 2.10).
ki Nokta (2P (Two Points)) Seenei izilecek emberi verilen iki nokta arasn, emberin ap kabul ederek bu iki noktaya dayal olarak izer (Resim 2.11).
41
Teet, Teet, Yarap (Ttr (Tan tan radius)) Seenei Yarap girilen emberi iki noktaya veya nesneye teet olacak ekilde izer (Resim 2.12).
Mnde daire (Circle) komutunun yannda yan mn bulunmaktadr. Daire komutunun alt seenekleri mnden de seilebilir (Resim 2.13).
Resim 2.13: izim (Draw) mnsnde daire yan mns
2.1.4. Dikdrtgen izme (Rectangle)

Bu komut dikdrtgeni bileik izgi kullanarak oluturur. Bir ke noktas ve ayn kenin dikdrtgen zerindeki olas kegenini girerek, kenarlar birbirine 90 derece dik bir dikdrtgen izer. Komut satrndan rectangle yazmak yerine rectang veya rec yazlarak da komut altrlabilir (Resim 2.14, Resim 2.15).
Ara ubuu:
Draw Rectangle
Men:
Draw Rectangle
Komut Satr: Rectangle Ksaltlm Komut Satr Ad: rec
Resim 2.14: Dikdrtgen (Rectangle) komutunun altrlma ekilleri
42
Resim 2.15: Dikdrtgen (Rectangle) komutunun altrlmas
Birinci Ke Noktas (First Corner Point) Seenei
Bu seenekte koordinat noktalar kullanlarak veya fare ile tklanarak ilk ke noktas girilir (first corner point). Dier ke noktas girilir (other corner point) (Resim 2.16).
Pah Krma (Chamfer) Seenei
izilecek dikdrtgen iin pah krma mesafesini ayarlar. Pah krma mesafesi girildikten sonra birinci ve dier nokta girilerek ilem bitirilir (Resim 2.17).
Resim 2.17: rnek izim
Ykseklik (Elevation) Seenei
izilecek dikdrtgenin yksekliini (Z ynndeki) belirtir. boyutlu izimlerde kullanlabilir. Kavislendirme, Yuvarlatma (Fillet) Seenei
izilecek dikdrtgenin kavis yarapn belirtir. Yuvarlatma yarap girildikten sonra birinci ve dier nokta girilerek ilem bitirilir (Resim 2.18).
43
Kalnlk (Thickness) Seenei
izilecek dikdrtgenin kalnln belirtir. Kalnlk deeri girildikten sonra birinci ve dier nokta girilerek ilem bitirilir. boyutlu izimlerde kullanlabilir. Genilik (Width) Seenei
izilecek dikdrtgenin bileik izgi geniliini belirtir. Genilik deeri girildikten sonra birinci ve dier nokta girilerek ilem bitirilir (Resim 2.19).
2.1.5. okgen izme (Polygon)

ve daha ok (en fazla 1024) kenar olan okgenler izmeye yarar. Eit uzunluktaki kapal bir bileik izgidir (Resim 2.20, Resim 2.21, Resim 2.22, Resim 2.23).
Ara ubuu:
Draw Polygon
Men:
Draw Polygon
Komut Satr: Polygon Ksaltlm Komut Satr Ad: pol
Resim 2.20: okgen (Polygon) komutunun altrlma ekilleri
44
Resim 2.21: okgen (Polygon) komutunun altrlmas
Resim 2.22: okgen merkez noktas (Center of polygon) seenei ile altrlmas
Resim 2.23: Kenara dayal okgen (Edge) seenei ile altrlmas
2.1.6. Elips izme (Ellipse)

Elips izmek iin kullanlan komuttur (Resim 2.24, Resim 2.25).
Ara ubuu:
Draw Ellipse
Men:
Draw Ellipse
Komut Satr: Ellipse Ksaltlm Komut Satr Ad: el
Resim 2.24: Elips (Ellipse) komutunun altrlma ekilleri
45
Resim 2.25: Elips (Ellipse) komutunun altrlmas
Eksen U Noktas (Axis Endpoint) Seenei
46
Yay (Arc) Seenei
Merkez (Center) Seenei
47
Dndrme (Rotation) ekseni zerinde; izim dzlemine paralel olan (0 a yapan) emberin iz dm tam bir daire, 90 ayla duran emberin izdm emberin apnda bir doru, 0 ile 90 aras ayla duran emberin iz dm elips oluturur. Mnde elips (Ellipse) komutunun yannda yan mn bulunmaktadr. Elips komutunun alt seenekleri mnden de seilebilir (Resim 2.29).
Resim 2.29: izim (Draw) mensnde elips yan mens
2.1.7. Yay izme (Arc)

Daire paras yani yay izmek iin Arc kullanlr. Yay izmek iin yay zerindeki nokta gerekir: Yayn ba, ortas ve sonu. (Resim 2.30, Resim 2.31, Resim 2.32).
Ara ubuu:
Draw Arc
Men:
Draw Arc
Komut Satr: Arc Ksaltlm Komut Satr Ad: Arc
Resim 2.30: Yay (Arc) komutunun altrlma ekilleri
Resim 2.31: Yay (Arc) komutunun altrlmas
Yay izmenin birok eidi bulunmaktadr. izim (Draw) mnsnde yay (Arc) komutunun yan mnsnde bulunan yay izme metotlarn kullanarak izim yapmak izimi hzlandrabilir. Komut girildiinde komut satrnda birok alt seenek kacandan grsel olarak mnden istenen metodun seilmesi daha kolaydr. Mnde yan mnleri olan komutlarn kullanm da yaplacak izimleri hzlandrabilir (Resim 2.33). 48
Resim 2.32: Yat (Arc) komutunun merkez (Center) seenei ile altrlmas
Resim 2.33: izim (Draw) mnsnde yay (Arc) yan mns
2.1.8. Birleik izgi izme (Polyline)

izgi izme (Line) komutunun srekli olandr. Line ile izilen her bir izgi tek bir objeyi ifade ederken polyline ile izilen birden fazla izgi de tek bir objeyi ifade eder. Kullanm Line komutu gibidir. Tm izgi paralar birbirine baldr, birleiktir. Birbirine eklenmi izgi ve yay (Arc) paralarndan (segmentlerden) olumu bir izgi topluluudur. izim sonucunda izilen izgi (bileik izgi) seildiinde tm paralarn seildii grlr. Patlatma (Explode) komutu ile birleik izgiler izgi ve yaylara dntrlebilir (Resim 2.34, Resim 2.35, Resim 2.36).
Ara ubuu:
Draw Polyline
Men:
Draw Polyline
Komut Satr: Pline Ksaltlm Komut Satr Ad: pl
Resim 2.34: Birleik izgi (Polyline) komutunun altrlma ekilleri
49
Resim 2.35: Birleik izgi (PLine) komutunun altrlmas
Resim 2.36: Birleik izginin seeneklerinin birlikte kullanld rnek izim
50
2.1.9. oklu izgi izme (Multiline)

ki nokta arasnda birbirine paralel izgiler izer. ki nokta arasnda izgi izilirken bnyesinde 16 adet kadar paralel izgiyi barndrr. Duvar, temel, at gibi katmanl yap elemanlarn izerken kullanlabilir. izilecek izgilerin her biri iin kalnlk, renk, izgi tipi gibi zellikler tanmlanabilir (Resim 2.37, Resim 2.38).
Eski srmlerdeki simgesi.
Men:
Draw Multiline
Komut Satr: Mline Ksaltlm Komut Satr Ad: ml
Resim 2.37: oklu izgi (Multiline) komutunun altrlma ekilleri
Resim 2.38: oklu izgi (Multiline) komutunun altrlmas
Style (biim) seenei ile daha nceden ayarlanan oklu izgi biimlerini armaya yarar. Listeyi grmek iin ? girmek yeterlidir. oklu izgi biimi oluturmak iin Format mnden Multiline Style seilir veya komut penceresinden mlstyle girmek gerekir. Bylece kullanclar kendi oklu izgi biimlerini oluturabilir (Resim 2.39, Resim 2.40, Resim 2.41).
51
2.1.10. Yardmc izgi izme (Construction Line)

izimde yardmc olacak sanal dorular izer. izimin bir paras deildir. Asl izgiyi izmek iin kullanlan yardmc izgilerdir (Resim 2.42, Resim 2.43).
Ara ubuu:
Draw
XLine
Men:
Draw
Construction Line
Komut Satr: XLine Ksaltlm Komut Satr Ad: xl
Resim 2.42: Yardmc izgi izme (Construction Line) komutunun altrlma ekilleri
52
Resim 2.43: Yardmc izgi izme (Construction Line) komutunun altrlmas
2.1.11. Insal izgi izmek (Ray)

Yar sonsuz izgi izer. Bu yar sonsuz izgilerde yardmc izgi izme (Construction Line) gibi yardmc izgi olarak kullanlr. Yar sonsuz izgi, balama noktas belirli olan ve sonsuza uzanan izgidir. Herhangi bir alt seenei yoktur (Resim 2.44, Resim 2.45).
Men:
Draw
Ray
Komut Satr: Ray Ksaltlm Komut Satr Ad: Ray
Resim 2.44: Insal izgi (Ray) komutunun altrlma ekilleri
Resim 2.45: Insal izgi (Ray) komutunun altrlmas
2.1.12. Serbest Kalem izmek (Sketch)

Serbest el ile izim yapmak iin kullanlr. Komut alanndan Sketch girilerek altrlr (Resim 2.46).
53
Resim 2.46: Serbest izgi
2.1.13. Erisel izgi izmek (Spline)

Belirlenen noktalardan geen bir eri izer. Eriler btnleiktir. Bu komut ardk verilen noktalar arasnda tolerans ierisinde eriler uydurur (Resim 2.47, Resim 2.48).
Ara ubuu:
Draw Spline
Men:
Draw Spline
Komut Satr: Spline Ksaltlm Komut Satr Ad: spl
Resim 2.47: Erisel izgi (Spline) komutunun altrlma ekilleri
Resim 2.48: Erisel izgi (Spline) komutunun altrlmas
54
2.1.14. Halka izmek (Donut)

i dolu halkalar izmek iin kullanlr. Halka geni yay paralarndan oluan kapal bir bileik izgidir. Halkann ii Fill komutunun ayarna gre, ak/kapal (On/Off) durumuna bal olarak dolu veya bo olur. Halka izmek iin i ap, d ap ve merkezi belirtmek gerekir. ap sfr olursa ii dolu ember elde edilir (Resim 2.49, Resim 2.50, Resim 2.51).
Men:
Draw Donut
Komut Satr: Donut Ksaltlm Komut Satr Ad: do
Resim 2.49: Halka (Donut) komutunun altrlma ekilleri
Resim 2.51: Fill (dolgu) komutu ile birlikte kullanlan rnek izim
55
2.1.15. Nokta izmek (Point)

Nokta izmek iin kullanlr. Ekrana girilen noktalar ile referans noktalar veya yardmc noktalar oluturulabilir (Resim 2.52, Resim 2.53).
Ara ubuu:
Draw Point
Men:
Draw Point
Komut Satr: Point Ksaltlm Komut Satr Ad: po
Resim 2.52: Nokta izme (point) komutunun altrlma ekilleri
Resim 2.53: Nokta izme (point) komutunun altrlmas
Not: Daha sonraki modllerde ilenecek nokta eit ve bykl Ddptype komutunun yan sra Format mnden Point Style diyalog kutusundan da seilebilir (Resim 2.54).
Resim 2.54: Nokta stili komutunun altrlmas ve zellikleri
56
UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Uygulama 1: Aada Resim 2.55te grlen teknik resmi izilmi ve llendirilmi resmi bilgisayarda CAD ortamnda iziniz.
300 300
90
300
45
90
45
400
B.N. 30,40
600
Uygulama 2: Aada Resim 2.56da grlen teknik resmi izilmi ve llendirilmi resmi bilgisayarda CAD ortamnda iziniz.
100
300
300
300
300
90
45
B.N. 40,50
400
200
400
57
400
400
lem Basamaklar
CAD programn bilgisayara kurunuz, kurulmu olan CAD programn altrnz.
CAD programnda ara ubuklarnn kontroln yapnz. CAD programnda izim snrlarn ve limitlerini ayarlaynz. izimin zm ynn ve ilem srasn belirleyiniz.
neriler nln giyin, temiz ve dzenli olun. Klavye ve fareyi titiz kullann, ekrana parmanz ile dokunmaynz. Bilgisayar altrn, gerekiyorsa CAD programn kurunuz (1.2. CAD Program Kurulumu). Ekranda kan mesajlar dikkatlice okuyun. Mesajlara gre istenen ilemleri yapnz CAD programn altrnz (1.3. CAD Program altrma). izim (draw) ara ubuunun CAD programnda aktif olduunu kontrol ediniz, ak deilse aktif hale getiriniz (1.5. CAD Program Ara ubuklar). izim snrlarn ve birim ayarlarn yapnz (1.7. izim Snrlar (Limits), 1.8. Birim Ayarlar(Unit ). Yaplacak izim iin bir zm yn belirleyiniz. lem srasn belirleyiniz. izgi izmek iin Lineyi komut satrndan giriniz veya ara ubuklarndan altrnz. izgi izebilmek iin drt farkl koordinat sisteminden birini kullanabilirsiniz. Balama noktasndan balayarak izim yapmak iin izim komutu (Line) kullannz. izimi bitirmek iin komut satr boken enter tuuna basnz. ESC tuu ile de izimi bitirebileceinizi unutmaynz. izimin bitimine son bir adm kaldnda balama noktasnn koordinatlarn girmek yerine kapat (Close ksaca C) ile de izimin bitirilebileceini unutmaynz. Gerektiinde balama noktasna bal olarak yeni balama noktas tespit ediniz izim ierisinde mevcut istenmeyen artk izgileri silmek iin silme komutu (Erase) kullannz. izgi (Line) komutu ile izdiimiz Uygulama1 izimini dikdrtgen (Rectangle) komutu ile de iziniz.
ekli izgi Komutu (Line) ile iziniz.
Silme komutu (Erase) ile istenmeyen izgileri siliniz. Dikdrtgen izme komutu (Rectangle) ile Uygulama1 izimini tekrarlaynz.
58

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz, aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz. Aada verilen sorularda doru olduunu dndnz bir seenei iaretleyiniz. 1. Aadaki komutlardan hangisi izgi izmek iin kullanlr? A) Erase B) Circle C) Line D) Donut Aadaki komutlardan hangisi okgen izmek iin kullanlr? A) Point B) Circle C) Polygon D) Arc Aadaki komutlardan hangisi nsal izgi izmek iin kullanlr? A) Kaba bulon B) Sketch C) Ray D) Point Aadaki komutlardan hangisi daire (ember) izmek iin kullanlr? A) Circle B) Multiline C) Polyline D) Construction Line Ara ubuundaki Spline komutu simgesi (icon) aadakilerden hangisidir? A) B) C) D)
2.
3.
4.
5.
DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Eksik olduunuz konulara dnerek tekrarlaynz. Tm sorular doru yantladysanz dier faaliyete geiniz.
59
PERFORMANS DEERLENDRME Aada hazrlanan deerlendiriniz. deerlendirme leine gre yaptnz uygulamay
Gerekleme dzeyine gre evet - hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz.
DEERLENDRME LE Modl ad Ama Konu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Bilgisayarla izime Hazrlk rencinin ki boyutlu izim komutlar ile kurallarna uygun olarak izim Ad soyad becerisinin llmesi CAD program ile iki boyutlu izim Snf/Nu GZLENECEK DAVRANILAR Evet izim iin gerekli aralar hazrladnz m? CAD programn altrdnz m? CAD programnda ara ubuklarn ayarladnz m? izim snrlarn (Limits) ayarladnz m? Birim ayarlarn (Units) yaptnz m? CAD programnda eitli koordinat sistemlerini kullanarak izim yaptnz m? izgi komutu (Line) ile izim yaptnz m? Silme komutu (Erase) ile istenmeyen izgileri sildiniz mi? Dikdrtgen izme komutu (Rectangle) ile izim yaptnz m? Toplam Evet - Hayr says
Hayr
DEERLENDRME
Deerlendirme sonucunda eksik olduunu tespit ettiiniz konular, faaliyete dnerek tekrar ediniz.
60
RENME FAALYET3 RENME FAALYET3

AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda CAD programnn izim ayarlarn tekniine uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrede bulunan firmalarn bilgisayar destekli tasarm ile ilgili blmlerini ziyaret ederek kullandklar CAD programlarnda nesne yakalama zelliinin olmamas durumunda CAD programlarnn kullanlabilirlii hakknda bilgi toplayarak snf ortamnda bunu paylanz.
3. CAD PROGRAMI ZM AYARLARI

3.1. Izgara (Grid) Ayar
izim alann noktalar vastasyla zgaralara ayrr. izim snrlar (Limits) (Blm 1.7.) komutuyla belirlenen snrlar ierisinde bulunan noktalardan oluan bir desendir. Izgara, bir baka komut aktifken alabilir ve kapatlabilir. Izgara, izimi yazcdan veya izicinden kt alndnda grlmez. Komut alanndan, klavyeden F7, klavyeden Ctrl+G tu birleimi ve durum ubuundan altrlabilir (Resim 3.1, Resim 3.2, Resim 3.3).
Resim 3.1: Izgara (Grid) komutunun altrlma ekilleri
Resim 3.2: Izgara (Grid) komutunun altrlmas
61
Resim 3.3: Izgara (Grid) komutunun ak/kapal (on/off) durumu
3.2. Sekme (Snap) Ayar

mlecin hareketini tanmlanm aralklara dayal olarak kstlar. Kenetleme ak olduunda imle, zgara (Grid) noktalarna kenetlenir veya yapr. Kenetleme zgaras grnmez. Kenetleme, bir baka komut yrrlkte iken alp kapatlabilir. Komut alanndan, klavyeden F9, klavyeden Ctrl+B tu birleimi ve durum ubuundan altrlabilir (Resim 3.4).
Resim 3.4: Sekme (Snap) komutunun altrlma ekilleri
Sekme aral ile zgara aral farkl olabilir. Snap ve gridin ayarlar ayn yaplrsa alma daha kolaylar. Sekme komutu girildikten sonra sekme aral istenen deer girilerek verilebilir. Sekme aral dnda eitli seenekleri de bulunmaktadr (Resim 3.5).
Resim 3.5: Sekme (Snap) komutunun altrlmas
62
Durum ubuu zerinde farenin sa tuuna baslmasyla kan mnden komutlarn aktif veya pasif durumlar gzlemlenir. Gstergelerin fonksiyon tularna atanm numaralar grlebilir (Resim 3.6).
Resim 3.6: Durum ubuu ayarlar
Durum ubuundaki gstergelerin herhangi birine sa tklayp ayarlar (settings) seilirse o gsterge ile ilgili ayar kutusu kar. Izgara ve sekme ile ilgili ayar kutusundan gerekli ayarlar yaplabilir (Resim 3.7,Resim 3.8).
Resim 3.7: Taslak ayarlar (Drafting Settings) altrlma ekilleri
Resim 3.8: Taslak ayarlar (Drafting Settings) diyalog kutusu (zgara ve sekme)
63
3.3. Nesne (Obje) Yakalama (Osnap) Ayarlar

Objelerin yakalanmas iin kullanlr. Obje veya nesnelerin ke noktas, ortas, kesime noktas gibi yerlerinden yakalamak iin kullanlr (Resim 3.9). Nesne yakalamay aktif veya pasif hale getirmek iin durum ubuundaki Osnapa tklanmas veya F3 tuuna baslmas gerekir (Resim 3.10). Nesne yakalama ayarlarn yapmak iin komut alanndan Osnap girilmesi (eski srmlerde ddosnap), durum ubuundayken fare Osnapn zerindeyken sa tua tklanmasyla gelen mnden ayarlar (settings) seilmesiyle, Tools mnden (Resim 3.7) altrlmasyla, klavyeden shift tuuna basp farenin sa tuuna tklanmasyla (Resim 3.11) veya ara ubuklarndan Osnapn aktif hale (Blm 1.5) getirilmesiyle mnlerden ayarlanabilir.
Resim 3.9: Nesne (obje) yakalama (Osnap) komutunun altrlma ekilleri
Resim 3.10: Nesne (obje) yakalama (Osnap (Object Snap)) ara ubuu
Resim 3.11: Shift + farenin sa tuu ile alan obje yakalama (Osnap) ekran st mnsi.
64
Nesnelerin izimi esnasnda neresinden yakalanmas isteniyorsa (biti noktas, orta noktas, kesime noktas, merkez paralel, dik, teet) ekran st mnsnden (Resim 3.11) altrlabilir. Ayrca obje yakalama ara ubuundan da (Resim 3.10) aktif hale getirilebilir. Bylece kursr (fare imleci) izim esnasnda izimi yaplan nesnenin zerine fare getirildiinde iaretlenen noktadan yakalayacaktr (Resim 3.12).
Resim 3.12: Drafting Settingste obje yakalama (Osnap) ayarlar mns
65
Obje yakalama ayarlar mnsnden zellikler (Options) tuuna baslmasyla ilgili mn alabilir. Bu mnden kursrn rengi, bykl gibi seenekler deitirilebilir (Resim 3.13). OK dmesine baslarak tablo kapatldktan sonra seim otomatik olarak yaplacak, fare ile zerine gelindiinde nesnelerin biti, orta ve merkez noktalarn belirten kutucuk grnecektir (Resim 3.14 ve Resim 3.15).
Resim 3.13: (Osnap) ayarlar mnsnde seenekler (Options) mns
Resim 3.14: Nesne yakalama (Osnap) ara ubuunda simgelerin (icon) anlamlar
66
Resim 3.15: rnekler; kursr nesnenin yanna gtrldnde uygun yerinden yakalar
3.3.1. End Point (Son Nokta)

Nesnenin veya izginin en yaknda olan ucunu, bitim noktasn veya kesini yakalayarak kenetlenir.
3.3.2. Mid Point (Orta Nokta)

izgi ve yaylarn orta noktasn yakalar.
3.3.3. Center (Merkez)

ember ve yaylarn merkez noktalarn yakalar.
3.3.4. Quadrant (eyrek Daire)

ember ve yaylarn kritik eyrek noktalarn yakalar (0, 90, 180, 270 ).
3.3.5. ntersection (Kesime Noktalar)

ki nesnenin veya izginin kesitii noktay yakalar.
3.3.6. Extension (Uzant)

izgi veya yaylarn uzantlarn yakalar.
3.3.7. Insertion (Yerletirme)

Bloklarn yerleim noktalarn, tutma noktalarn yakalar.
67
3.3.8. Perpendicular (Dikey, Diklik)

Son iaretlenen noktadan bir nesneye 90 derece saplanan sanal bir dorunun var noktasn yakalar.
3.3.9. Tangent (Teet)

Teet noktalar. Bir ember veya yaya teet oluturacak noktalardan en yaknn yakalar.
3.3.10. Nearest (Yaknlk)

Bir nesne zerinde imlece en yakn noktay yakalar.
3.3.11. Apparent Intersection (Uzantlarn Kesiim Noktalar)

Kesimeyen ve birbirine paralel olmayan iki izdmlerinin sanal kesime noktasn yakalar. izginin plan dzlemindeki
3.3.12. Parallel (Paralel)

Belirli bir izgiye paralel kenetlenir, yakalar.
3.4. Geri-leri Alma (Undo-Redo)

Undo geri al demektir, son yaplan ilemi geri alr. Redo ile Undoda geri alnan ilem yeniden devreye alnr. leri alma (Redo), ilem geri (Undo) alnmsa aktif olur. Eer ilem geri alnmamsa Redo almaz. Bu iki komut dier Windows uygulamalarnda olduu gibi CAD programlarnda alr. izim ileminin herhangi bir aamasnda kullanlabilir. Dzen (Edit) mensnden, standart ara ubuundan, klavyeden Undo iin Ctrl+Z tu birleimi, Redo iin Ctrl+Y tu birleimi ve komut alanndan altrlabilir (Resim 3.16). Komut alanndan altrldnda geri alnacak (Undo) ilem says girilerek komut altrlabilecei gibi Undo seeneklerinden istenen de altrlabilir (Resim 3.17).
Resim 3.16: Geri-ileri alma (Undo-Redo) komutlarnn altrlma ekilleri
68
Resim 3.17: Geri-leri Alma (Undo-Redo) komutlarnn altrlmas
3.5. aret Modu (Blipmode)

Komut aktif hale getirildiinde ekrana fare ile tklandnda + iaretleri oluur. Bu art iaretleri izim yazdrldnda gzkmez. View (grnm) mnsnden Redraw (yeniden iz) seenei (komut alanndan Redraw veya r) ile veya zoom seenekleri ile geii olarak kaybolur. Ekranda her tklanan noktada + iaretlerinin gzkmesini istemiyorsanz Blipmodeyi kapatmalsnz (Off). izim yardmcsdr. (Resim 3.18).
Resim 3.18: aret modu (Blipmode) komutunun altrlmas
3.6. izgi Tipi lek Ayar (Ltscale)

izgi tipi leini deitirmek iin kullanlr. izgi tipi lei (Line Type Scale) deitirildiinde izim yeniden oluturulur. Komut alanndan Ltscale veya ksaca Lts ile komut altrlabilir, lek deitirilmek isteniyorsa yeni deer verilmelidir (Resim 3.19).
Resim 3.19: izgi tipi lek ayar (Ltscale) komutunun altrlmas
69
3.7. ekil izim ve Ayarlarla almak
Resim 3.20: rnek izimler
Komut satrndan izdiimiz bu eklin byk ounluunu fare kullanarak da izebiliriz. Bunun iin zgara, sekme ve nesne yakalamann ak olmas izim ilemlerini hzlandrabilir. Aada eklin fare kullanlarak, dinamik veri girii ve dier metotlar ile izimleri gsterilmitir. Tklanr ifadesi, fare (Mouse) ile ekranda belirtilen yere farenin sol tuu ile bir defa baslmas anlam tar.
Resim 3.21: Obje yakalama ara ubuu ykleme
Resim 3.22: Limits ve Units ayarlar
70
Resim 3.23: Grev ubuu, nesne yakalama ayar
Resim 3.24: Sekme ve zgara ayar
Resim 3.25: izgi tipi lei ayar
Resim 3.26: Ara ubuundan daire seilmesi
Ara ubuklarnn herhangi birinin zerine farenin sa tuu tkanarak gelen mnden olmayan ara ubuklar aktif hale getirilir (Resim 3.21). izim snrlar ve birim ayarlar yaplr (Resim 3.22). Grev ubuundan istenen grevler aktif edilerek obje yakalama tipleri ile sekme ve zgara ayarlar yapldktan sonra izgi tipi lei ayarlanarak izime balanr (Resim 3.23, Resim 3.24, Resim 3.25, Resim 3.26,).
Resim 3.27: Dairenin merkez noktas tklanr
Resim 3.28: Dairenin yarap tklanr
71
Resim 3.29: Dikdrtgen ara ubuundan seilir
Resim 3.30: Dikdrtgen yuvarlatlr, fare ile tklanr
Resim 3.31: Dier nokta girilerek Osnap kapatlr
Resim 3.32: Dikdrtgen ara ubuundan seilir.
Dairenin merkez noktas koordinat deerlerine dikkat edilerek ekranda fare ile tklanr (Resim 3.27). Fare ile yarap deerine dikkat edilerek 2. nokta tklanr(Resim 3.28). Dikdrtgen seilerek(Resim 3.29) ekran bir miktar (Zoom) farenin tekerlei ile bytlr. Dikdrtgen kesi yuvarlatma ileminden sonra (Resim 3.30) 1. ve 2. noktas girilir. Obje yakalama ilk dikdrtgeni yakalamamas iin kapatlarak (Resim 3.31) ikinci defa dikdrtgen komutu ara ubuundan seilir (Resim 3.32).
72
Resim 3.33: Dikdrtgenin ilk noktas tklanr
Resim 3.34: Dikdrtgenin ikinci noktas tklanr
Resim 3.35: okgen seilir
Resim 3.36: okgen says girilir (9)
Resim 3.37: okgenin merkezi tklanr
Resim 3.38: okgen emberin iindedir
kinci dikdrtgenin 1. ve 2. noktas fare ile tklanarak izilir (Resim 3.33, Resim 3.34). okgen ara ubuundan seildikten sonra (Resim 3.35) okgenin adedi girilir (Resim 3.36). okgenin merkez noktas fare ile tklanr (Resim 3.37) ve embere iten teet okgen iin i deeri girilir (Resim 3.38). 73
Resim 3.39: Yarap tklanr
Resim 3.40: izgi ara ubuundan seilir
Resim 3.41: izginin ilk noktas tklanr
Resim 3.42: izginin sonraki noktas tklanr
okgenin 2. noktas iin yarap fare ile tklanr (Resim 3.39). izgi ara ubuundan seilerek (Resim 3.40) ilk nokta ve dier noktalar ekranda fare ile tklanmak suretiyle girilir (Resim 3.41, Resim 3.42, Resim 3.43, Resim 3.44).
74
Resim 3.45: Nesne yakalama alr
Resim 3.46: izginin sonraki noktas yakalanr
Resim 3.47: Fill kapatlr
Resim 3.48: Donut mnden altrlr
Resim 3.49: Donutun i ap girilir
Resim 3.50: Donutun d ap girilir
izim esnasnda nesne yakalama alarak izgi ile son noktann yakalanmas salanr (Resim 3.45, Resim 3.46). Doldurma ilemi (Fill=Off) iptal edilerek (Resim 3.47) donut mnden seilerek (Resim 3.48) i ve d ap fare ile izim alannda tklanr (Resim 3.49, Resim 3.50). Donut un merkezi yakalanr ve donut tan klr (Resim 3.51, Resim 3.52). 75
Resim 3.51: Donutun merkezi yakalanr.
Resim 3.52: Donuttan klr
Son olarak zgara (grid) kapatlr ve ekil izilmi olur (Resim 3.53).
Resim 3.53: Izgara (Grid) kapatlarak ekil tamamlanr
76

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz, aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz. Aada verilen sorularda doru olduunu dndnz bir seenei iaretleyiniz. 1. Izgara (Grid) ayarlar aadaki hangi metot ile altrlamaz? A) Klavyeden F7 tuu ile B) Klavyeden Ctrl+G tu birleimi ile C) Aralar mnsnden Grid seenei ile D) Durum ubuundan Gride fare ile tklanmasyla Sekme (Snap) ayarlar aadaki hangi metot ile altrlamaz? A) Aralar mnsnden Snap seenei ile B) Klavyeden F9 tuu ile C) Klavyeden Ctrl+B tu birleimi ile D) Durum ubuundan Snapa fare ile tklanmasyla Osnapta Endpoint metodu aadaki simgelerin (icon) hangisinde doru olarak gsterilmitir? A) 4. B) C) D)
2.
3.
Osnapta Center metodu aadaki simgelerin (icon) hangisinde doru olarak gsterilmitir? A) B) C) D)
5.
Osnap Settings metodu aadaki simgelerin (icon) hangisinde doru olarak gsterilmitir? A) B) C) D)
77
Gerekleme dzeyine gre evet-hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz.
DEERLENDRME LE Modl ad Bilgisayarla izime Hazrlk rencinin CAD programnn ekran kontrollerini Ama Ad soyad yapabilme becerisinin llmesi. CAD program izim ayarlar. Konu Snf Nu Evet GZLENECEK DAVRANILAR 1 Izgara (Grid) komutunu farkl metotlarla altrdnz m? 2 Sekme (Snap) komutunu farkl metotlarla altrdnz m? Taslak ayarlar (Drafting Settings) diyalog penceresi zerinde 3 Izgara ve Sekme ayarlarn yaptnz m? Nesne (obje) yakalama (Osnap) komutunu farkl metotlarla 4 altrdnz m? izim srasnda nesnenin son noktasndan (Osnap End Point) 5 yakaladnz m? Yanl bir izim ilemi yaptnzda veya denemek iin geri 6 alma (Undo) komutunu kullandnz m? Toplam Evet - Hayr says
Hayr
DEERLENDRME Deerlendirme sonucunda eksik olduunu tespit ettiiniz konular, faaliyete dnerek tekrar ediniz.
78
RENME FAALYET4
AMA
RENME FAALYET4
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda CAD program ekran kontrollerini tekniine uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrede bulunan firmalarn bilgisayar destekli tasarm ile ilgili blmlerini ziyaret ediniz. Kullandklar CAD programlarnn, kullanclarn ihtiyalarna gre nasl zelletirilebilecei hakknda bilgi toplayarak snf ortamnda bunu paylanz.
4. CAD PROGRAMI EKRAN KONTROL AYARLARI

4.1. Ara ubuklar Dzenleme
4.1.1. Komutlara Ulama
Komutlara ara ubuklarndan, mnlerden, mnlerin altnda bulunan alt mnlerden, komut satrndan, ksa yol tu birleimlerinden ve fonksiyon tularndan ulalabilir. Hangi komutun ne ekilde altrlabilecei komutlar ilenirken aklanmtr.
4.1.2. AutoCAD Penceresi

CAD program altrldnda alan penceredir (Resim 4.1).
Resim 4.1: AutoCAD Penceresi
79
4.1.3. izim Penceresi (Drawing Window)

izim penceresi izimin yapld yerdir. izim alan da denilmektedir (Resim 4.2).
Resim 4.2: izim penceresi
4.1.4. Komut Satr Penceresi (Command Line Window)

Komutlarn girildii penceredir. Komutlar klavyeden yazldktan sonra onaylanmas iin enter tuuna baslmas gerekir. Komut satr penceresi ara ubuu zellii tad iin AutoCAD penceresinde her yere konulabilir. Pencerenin sol, alt, sa, st ksmlarna yapk olabilecei gibi yzer halde de olabilir. Bu kural btn ara ubuklar iin geerlidir. Ctrl+9 tu birleimi ile komut satr penceresi kapatlp alabilir (Resim 4.3).
Resim 4.3: Komut satr penceresi
4.1.5. Metin Penceresi (Komut Satr Metin Penceresi)

Komut satrna yazlan komutlar onaylandktan sonra yukarda pencere ierisinde bulunmaktadr. Yandaki kaydrma ubuu kullanlarak istendiinde gemi komutlar grlebilir. F2 tuu ile metin (Text) penceresi alabilir (Resim 4.4).
Resim 4.4: Komut satr penceresinde metin penceresi
80
4.1.6. Diyalog Kutularn Tanma

Komut satrndan girilen komutlardan sonra kan pencerelerdir. Bu diyalog kutular durum ubuundan komutlarn zelliini deitirilmek istendiinde de kabilir. Bu kan diyalog kutularndan ilgili komutun zellikleri ayarlanr (Resim 4.5).
Resim 4.5: Diyalog kutusu
4.1.7. Komut Satrn Kullanma

Komut satrn kullanmak iin komut alanna ilgili komutu yazarak onaylanmas gerekir (Resim 4.6).
Resim 4.6: Komut satrndan komutlarn girilmesi
4.1.8. Ekran Mnsn Kullanma
Resim 4.7: Ekran mns
81
Ekranda fare izim alanndayken farenin sa tuuna baslmasyla ortaya kar. Bu mn ierisinde en son kullanlan komut ile izime yardmc olan eitli komutlar bulunur (Resim 4.7).
4.1.9. Menden Seme

stenen bir komut mnlerden de seilerek kullanlabilir (Resim 4.8).
Resim 4.8: Mnden seme
4.1.10. Mn Kestirmelerini Kullanma

Klavyeden alt tuuna basldnda CAD programnda mnlerin isimleri altnda birer izgi olduu grlr. Klavyeden Alt tuu ile birlikte ilgili harf klavyeden birlikte kullanlarak istenen mn alabilir (Resim 4.9).
Resim 4.9: Mn kestirme tular
82
4.1.11. Alt Mnleri Kullanma

Mnlere tklandnda mnlerin yannda baka mnler de olabilir. Mnnn yannda bulunan mnlere alt mn denir (Resim 4.10).
Resim 4.10: Alt mn
4.1.12. Ara ubuklarn Kullanma
Resim 4.11: Ara ubuklarnn kullanlmas
83
4.1.13. lev Tularn Kullanma

Fonksiyon tular izime yardmc tulardr. Birou durum ubuunda bulunur. Esc: Komut iptalinde kullanlr. Mevcut komutu iptal eder. F1: Yardm (Help) kutusunu aar. F2: Yaz-metin penceresi (AutoCAD Text Window) ak/kapal. F3: Nesne kenetleme veya obje yakalama (Osnap) ak/kapal. F4: Tablet ak/kapal. F5: zometrik izimlerde kullanlan izoplanein ynlerini deitirir (top/right/left). F6: Durum ubuunun solundaki kordinatlar (coords) ap kapar. F7: Izgara (Grid) ak/kapal. F8: Diklik modu (Ortho) (sadece dikey ve yatay olarak izim yaplr) ak/kapal. F9: Sekme (Snap) ak/kapal. F10: Polar (belirlenen alarda imlein taklmas) aar veya kapar. F11: Nesne kenetleme izlemesi (Object Snap Tracking) ak/kapal.
4.1.14. Yardm Alma

Yardm almak iin F1 tuuna basmak veya yardm mnsnden Helpi altrmak gerekir (Resim 4.12).
Resim 4.12: Yardm alma
84
4.1.15. mle (Kursr Cursor) Seimini Yapma

CAD ortam iinde farenin kursr (imleci) yaplan ilem trne gre farkl biimler alr. Normal durumu, ilem durumu ve seme durumu olarak imlecin durumlar bulunur. mlecin bykl Tools (Aletler) mnsnden Options (Tercihler) seilmesiyle kan Drafting diyalog kutusundan Aperture Size ile ayarlanabilir (Resim 4.13, Resim 4.14, Resim 4.15).
Resim 4.13: Kursrn ald ekiller
Resim 4.14: Tercihler mnsnde kursr ayarlar
Resim 4.15: eitli kursr byklkleri
85
4.2. Ekran Kontrol Komutlar

4.2.1. Grnt Bytme-Kltme (Zoom)
Grnm alanndaki nesnelerin grn bykln deitirir, byltr veya kltr. Detayl olarak almak gerektiinde ekran bytlebilir, izimin tamamn veya bir ksm ile almak gerektiinde ekran kltlebilir. CAD programlarnda en sk kullanlan komutlardan biridir. Farenin zerinde bulunan dnen tekerlek ile zoom ilemi yaplabilir. Ekran mnsnden de Zoom seilebilir (Resim 4.16, Resim 4.17, Resim 4.18).
Ara ubuu:
Standart Zoom Realtime
Men:
View Zoom
Komut Satr: Zoom Ksaltlm Komut Satr Ad: Z
Resim 4.16: Grnt bytme-kltme (Zoom) komutunun altrlma ekilleri
Resim 4.17: Standart ara ubuunda ve Zoom ara ubuunda Zoom seenekleri sembolleri
Resim 4.18: View (grnm) mnsnde Zoom (byte) alt mns
86
Zoom komutunun seeneklerinden hangisi kullanlrsa kullanlsn izimin gerek bykl veya lei deimez. izime daha yakn veya uzak baklm olur (Resim 4.19, Resim 4.20, Resim 4.21).
Resim 4.19: Grnt byltme-kltme (Zoom) komutunun altrlmas
Resim 4.20: Zoom ara ubuunda bulunan Zoom seeneklerinin aklamas
87
Resim 4.21: Standart ara ubuunda bulunan Zoom seeneklerinin aklamas
4.2.2. Grnt Kaydrma (Pan)

Grnm alanndaki grnen nesnelerin ekrandaki yerini kaydrr. Farenin zerinde bulunan dnen tekerlee baslarak ekran kaydrma ilemi yaplabilir (Resim 4.22, Resim 4.23, Resim 4.24).
Ara ubuu:
Standart Pan
Men:
View Pan
Komut Satr: Pan Ksaltlm Komut Satr Ad: P
Resim 4.22: Grnt kaydrma (Pan) komutunun altrlma ekilleri
Resim 4.23: View (Grnm) mnsnde Pan (Kaydr) alt mns
88
Resim 4.24: Grnt kaydrma (Pan) komutunun altrlmas
Komut altrldktan sonra ekranda bulunanlar istenen yne kaydrlr. Eer komut komut satrndan girildiyse kmak iin ESC veya enter tuuna baslmaldr.
4.2.3. Gerek Zamanl Grnt Kaydrma (Pan Realtime)

Standart mnden veya grnm (View) mnsnden altrlabilir (Resim 4.25).
Resim 4.25: Gerek zamanl grnt kaydrma (Pan Realtime) komutunun altrlmas
4.2.4. Gerek Zamanl Grnt Bytme-Kltme (Zoom Realtime)

Standart mnden veya grnm (View) mnsnden altrlabilir (Resim 4.26).
89
Resim 4.26: Gerek zamanl grnt byltme-kltme (Zoom Realtime) komutunun altrlmas
4.2.5. Fare (Mouse) ile Zoom ve Pan

Farenin ortasnda bulunan kaydrma tekerlei ile byte ilemi ve kaydrma ilemi yaplr. Farenin tekerlei ileri doru dndrlrse ekil byr, geri doru dndrlrse ekil ufalr. Tekerlein zerine baslarak ekrandaki ekil istenen yere tanabilir. Bytme kltme orann komut satrna zoomfactor yazlarak % olarak ayarlanabilir. rnein normalde 60 olan bu deer 10 yaplrsa, zoom oran daha hassas olacandan, farenin tekerleini daha ok dndrmek gerekir (Resim 4.27).
Resim 4.27: Fare ile Zoom ve Pan
90
4.2.6. Grnt Yenileme (Regen)

izimi yeniden retir ve mevcut grnm alann yeniler. zellikle Blipmode ile ekranda kalan + iaretlerini temizler (Resim 4.28, Resim 4.29).
Men:
View Regen
Komut Satr: Regen Ksaltlm Komut Satr Ad: re
Resim 4.28: Grnt Yenileme (Regen) komutunun altrlma ekilleri
4.2.7. Zoom ve Pandan Geri Dn

Undo (geri al) ile ekranda yaplan bytme ve kltme ilemi ile birlikte kaydrma ilemi de bir nceki haline getirilebilir. Zoom iin ilave olarak Zoom Undo bulunmaktadr (Resim 4.30).
91
Resim 4.30: rnek geri dn ilemleri
4.2.8. Ku Bak (Aerial View)

Aerial View penceresi, izim zerinde ku bak grn alma aracdr, ayr bir pencere ierisinde tm izimin grnn gsterir. Aerial View penceresinin almas ile komut girmeden zoom ve pan ilemleri yaplabilir bylece istenilen yere girilebilme ve konumlanabilme yaplabilir (Resim 4.31, Resim 4.32, Resim 4.33).
Men:
View Aerial View
Komut Satr: Dsviewer Ksaltlm Komut Satr Ad:
Resim 4.31: Ku bak (Aerial View) komutunun altrlma ekilleri
92
Resim 4.32: Ku bak (Aerial View) penceresi
Resim 4.33: Ku bak (Aerial View) penceresinde eklin grnm
Resim 4.34: eklin ortasna tklandnda ilk nce Pan daha sonra Zoom aktif olur
93
Resim 4.35: Bir sonraki admda da Pan daha sonra Zoom aktif olur. Enter ile klr.
94

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz, aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz. Aada verilen sorularda doru olduunu dndnz bir seenei iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi komut satr penceresinin (Command Line Window) ekranda bulunduu yerdir? A) Her yerde bulunabilir B) Ekrann altnda bulunur C) Ekrann sanda bulunur D) Yzer halde bulunur Aadakilerden hangisi ile yardm almak iin klavyeden tua basarak yardm mns altrlabilir? A) F3 B) F4 C) F1 D) F9 Gerek zamanl grnt byltme-kltme (Zoom Realtime) aadaki simgelerin (icon) hangisinde doru olarak gsterilmitir? A) 4. B) C) D)
2.
3.
Gerek zamanl grnt kaydrma (Pan Realtime) aadaki simgelerin (icon) hangisinde doru olarak gsterilmitir? A) B) C) D)
5.
lekli byte (Zoom Scale) aadaki simgelerin (icon) hangisinde doru olarak gsterilmitir? A) B) C) D)
95
DEERLENDRME LE Modl ad Bilgisayarla izime Hazrlk rencinin CAD program ekran kontrollerini Ama Ad soyad yapabilme becerisinin llmesi. CAD program ekran kontrol ayarlar. Snf /Nu. Konu Evet GZLENECEK DAVRANILAR Ctrl+9 tu birleimi ile komut satr penceresi (Command Line 1 Window) kapatp atnz m? Komut satr penceresinde metin penceresini amak iin F2 2 tuunu altrdnz m? 3 Komut satrndan komut girdiniz mi? Ekranda fare izim alanndayken farenin sa tuuna basarak 4 ekran mnsn altrdnz m? 5 Ara ubuklarn aktif veya pasif hale getirdiniz mi? 6 Yardm almak iin F1 tuunu kullandnz m? Grnt bytme-kltme (Zoom) komutunu farkl 7 metotlarla altrdnz m? Grnt kaydrma (Pan) komutunu farkl metotlarla 8 altrdnz m? Toplam Evet - Hayr says
Hayr
96
RENME FAALYET5
AMA
RENME FAALYET5
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda dosya aabilecek, dosya saklayabilecek ve izim programndan tekniine uygun olarak kabileceksiniz.
ARATIRMA
CAD programlarnda kullanlan dosya uzantlar nelerdir? CAD programlarnda kullanlan dosyalar neden farkl programlarn aabilecei ekle (export) dntrlr? Bunlar aratrarak snfta sunumunu yapnz.
5. CAD PROGRAMI LE DOSYALAMA
Resim 5.1: File (dosya) mns
Klavyede Alt+F tu birleimini kullanarak veya fare ile File mnsne tklanarak dosya ilemlerinin yapld mn alabilir. Dosya mnsnde standart Windows uygulamalarndaki zelliklere ilave zellikler bulunmaktadr. Resim 5.1de dosya mnsnn Trke yaklak aklamalar yanndaki benzer mnde gsterilmitir. Mnde baz komutlarn yannda mn kullanmadan altrlabilecek klavyedeki tu birleimleri gsterilmitir. rnein Ctrl+S tu birleimi ile ile izim saklanabilir. 97
Resim 5.2: Standart ara ubuu (Standart Toolbar)
Standart ara ubuunda yeni dosya amak, mevcut olan dosyalardan birisini amak, izimi kaydetmek gibi baz simgeler bulunmaktadr. Standart mnde bulunan ilgili simgelere fare ile tklanarak da istenen ilemler hzl bir biimde gerekleebilir (Resim 5.2).
5.1. Dosya Ama

5.1.1. Yeni Dosya Amak (New File)
CAD programnda yeni bir izime balandnda kullanlr. Yeni bir dosya aarak izim iin bir dosya oluturulur. Komut altrlnca bir ablon seilmesi (select template) istenir. ki boyutlu izimlerde genellikle acadiso.dwt ablonu kullanlr. stenirse daha nceden isimlik, resim d erevesi gibi oluturulmu ablonlar da kullanlabilir (Resim 5.3, Resim 5.4).
Standart Ara ubuu
Dosya Mens
Komut Satr
Resim 5.3: Yeni dosya amak (New File) komutunun altrlma ekilleri
Resim 5.4: allacak ablon dosyasnn seilmesi
98
5.1.2. Mevcut Dosyalar Amak (File Open)

Daha nceden ilem yaplarak saklanm dosyalar bu komut ile alr. Dosyann bulunduu src ve dizin bak (Look in) ile bulunarak istenen dosya alabilir (Resim 5.5, Resim 5.6, Resim 5.7).
Standart Ara ubuu
Dosya Mens
Komut Satr
Resim 5.5: Dosya ama (File Open) komutunun altrlma ekilleri
Resim 5.6: Dosya seme (Select File) diyalog kutusu
Resim 5.7: Dosya seme (Select File) diyalog kutusu
99
5.2. Dosyalar Kaydetme

5.2.1. Kaydet (Save/Qsave)
Elektrik kesilmeleri, bilgisayarda oluabilecek gmelere kar izim sk sk saklanmaldr. Her bilgisayar ani elektrik kesilmelerine kar kesintisiz g kayna (UPS) ile kullanlmaldr. Save kaydet, QSave (Quick Save) ise hzl kaydet anlam tar. Eer dosya aarak allmyor, yeni dosya oluturarak allyorsa dosya kaydet komutunun ilk kullanlmasnda dosya isminin yazlmas istenir. izimin otomatik saklanmas ile ilgili ayarlar Tools/Options mensnden Open and Save sekmesinde yaplabilir. izimin nemli aamalarna gelindiinde izim saklanmaldr (Resim 5.8, Resim 5.9).
Standart Ara ubuu
Dosya Mens
Komut Satr
Resim 5.8: Dosya kaydet (Save/Qsave) komutunun altrlma ekilleri
Resim 5.9: Tools mnden Options diyalog kutusu, otomatik saklama
5.2.2. Farkl kaydet (Save as)
Dosya Mens
Komut Satr
Resim 5.10: Dosyay farkl kaydet (File Save As) komutunun altrlma ekilleri
100
Dosyaya farkl bir isim veya CAD programlarnn farkl srmlerinde almas istendiinde kullanlr. Komutu altrnca bir diyalog kutusu kar (Resim 5.10).
Resim 5.11: izimi farkl kaydet diyalog kutusu
izimi farkl kaydet (Save drawing as) diyalog kutusunda dosya ad (file name) farkl bir isim yazlr. Dosya tipi (files of type) farkl bir bilgisayarda dosya alacaksa deitirilebilir. Mevcut src ve klasr deitirmek iin Save in yannda bulunan oka tklanarak seim yaplr. Komut alanndan saveas yazlarak da altrlabilir (Resim 5.11).
5.3. Dosya Al Verii Yapma

5.3.1. Dosya Al (Import)
izim ierisine dardan resim yerletirmek iin kullanlr. izim ierisine yerletirilen vektrel izimler blok halde bulunur ve birlikte hareket ederler. Yerletirilen izimler patlat (explode) komutu ile ayrlabilir. izim ierisine yerletirilen bu izimler zerinde deiiklikler yaplabilir. Komut altrlnca bir diyalog kutusu gelir (Resim 5.12, Resim 5.13, Resim 5.14).
101
Insert ara ubuu
Komut satr
Resim 5.12: Dosya al (Import) komutunun altrlma ekilleri
Resim 5.13: Dosya al (Import File) diyalog kutusu
Resim 5.14: izim alanna yerletirilmi izim
102
Insert (yerletir) mnsnde izim ierisine yerletirmek istenen izimler ile ilgili daha ok seenek bulunmaktadr. Import komutunda bulunan dosya tipine Insert mnsnden de ulalabilir.
5.3.2. Dosya Veri (Export)

CAD ortamnda izilen nesneler bu komut ile farkl programlarn aabilecei dosya formatna dntrlr. Dosya tipi (File type) seildikten sonra dosya ismi (File name) yazlarak farkl bir dosya trnde dnm yaplabilir. Komut altrnca diyalog kutusu alr (Resim 5.15, Resim 5.16).
Dosya Mens
Komut Satr
Resim 5.15: Dosya veri (Export) komutunun altrlma ekilleri
Resim 5.16: Dosya veri (Export Data) diyalog kutusu
5.4. izim Dosyasn Kapatma (Close)

izim dosyas kapatlmak istendiinde kullanlr. Komut yanllkla altrlmsa iptal seenei seilmelidir. Dosya zerinde deiiklikler kaydedilmek isteniyorsa evet, deiiklikler kaydedilmek istenmiyorsa hayr seenei seilir, izim dosyas kapatlr (Resim 5.17, Resim 5.18, Resim 5.19). 103
Dosya Mens
Komut Satr
Resim 5.17: izim dosyasn kapatma (Close) komutunun altrlma ekilleri
Resim 5.18: Deiikliklerin dosyaya kaydedilmesi uyar diyalog penceresi
Resim 5.19: izim dosyas kapatlm AutoCAD program grnm
5.5. CAD Programndan k (Exit)
Dosya Mens
Komut Satr
Resim 5.20: CAD programndan k (Exit) komutunun altrlma ekilleri
izim programndan tamamen kmak iin kullanlr. Komut satrna exit yazarak veya Windowsun pencere kapatmak iin kullanlan iareti ile de programdan klabilir. Programdan klmak istendiinde diyalog penceresi ile uyar yaplr (Resim 5.20, Resim 5.21).
Resim 5.21: Deiikliklerin dosyaya kaydedilmesi uyar diyalog penceresi 104

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz, aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz. Aada verilen sorularda doru olduunu dndnz bir seenei iaretleyiniz. 1. Aadaki ilemlerden hangisi Ctrl+S tu birleimi ile yaplr? A) izim dosyas saklanr. B) izim dosyas alr. C) izimdeki nesneler silinir. D) Dosya mens alr. Import komutu ile aadaki ilemlerden hangisi yaplr? A) CAD programndan klarak 3D Studio altrlr. B) izilen nesnelere kaplama yaplr. C) izim ierisine dardan resim (dosya) yerletirmek iin kullanlr. D) izim ierisindeki nesnelere glge verilir. Yeni dosya ama (New File) aadaki simgelerin (icon) hangisinde doru olarak gsterilmitir? A) 4. B) C) D)
2.
3.
Dosya ama (File Open) aadaki simgelerin (icon) hangisinde doru olarak gsterilmitir? A) B) C) D)
5.
Dosya kaydet (Save/Qsave) aadaki simgelerin (icon) hangisinde doru olarak gsterilmitir? A) B) C) D)
105
DEERLENDRME LE Modl ad Bilgisayarla izime Hazrlk rencinin CAD programnda dosya amak, Ama dosya saklamak ve programdan k Ad soyad yapabilme becerisinin llmesi. CAD program ile dosyalama. Konu Snf Nu Evet GZLENECEK DAVRANILAR 1 CAD programnda File (dosya) mensn atnz m? Yeni dosya ama (New File) komutunu farkl metotlarla 2 altrdnz m? Dosya ama (File Open) komutunu farkl metotlarla 3 altrdnz m? Dosya kaydet (Save/Qsave) komutunu farkl metotlarla 4 altrdnz m? Tools mnden, Options diyalog kutusundaki, Open and 5 Save sekmesinde otomatik saklama dakikasnn ayarn yazdnz m? Dosyay farkl kaydet (File Save As) komutunu farkl 6 metotlarla altrdnz m? Toplam Evet - Hayr says
Hayr
106
MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aadaki performans testi ile modlle kazandnz yeterlilii lebilirsiniz. Gerekleme dzeyine gre evet hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz. PERFORMANS TEST rencinin Modl ad Bilgisayarla izime Hazrlk izim kuralarna uygun olarak CAD Ama program ile ekil izimleri yapabilme Ad soyad becerisinin llmesi Bilgisayarla izime hazrlk yapabilme Konu Snf /Nu. Balang saati Zaman Biti saati Harcanan sre GZLENECEK DAVRANILAR Evet 1 izim iin gerekli aralar hazrladnz m? 2 CAD programn altrdnz m? 3 CAD programnda ara ubuklarn ayarladnz m? 4 izim snrlarn (Limits) ayarladnz m? 5 Birim ayarlarn (Units) yaptnz m? CAD programnda eitli koordinat sistemlerini kullanarak 6 izim yaptnz m? 7 izgi komutu (Line) ile izim yaptnz m? 8 Silme komutu (Erase) ile istenmeyen izgileri sildiniz mi? Dikdrtgen izme komutu (Rectangle) ile izim yaptnz 9 m? 10 Izgara (Grid) komutunu farkl metotlarla altrdnz m? 11 Sekme (Snap) komutunu farkl metotlarla altrdnz m? Taslak ayarlar (Drafting Settings) diyalog penceresi 12 zerinde zgara ve sekme ayarlarn yaptnz m? Nesne (Obje) yakalama (Osnap) komutunu farkl 13 metotlarla altrdnz m? izim srasnda nesnenin son noktasndan ( Osnap End 14 Point) yakaladnz m? Yanl bir izim ilemi yaptnzda veya denemek iin geri 15 alma (Undo) komutunu kullandnz m? Ctrl+9 tu birleimi ile komut satr penceresi (Command 16 Line Window) kapatp atnz m? Komut satr penceresinde metin penceresini amak iin F2 17 tuunu altrdnz m? 18 Komut satrndan komut girdiniz m? Ekranda fare izim alanndayken farenin sa tuuna basarak 19 ekran mnsn altrdnz m? 107
Hayr
20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Ara ubuklarn aktif veya pasif hale getirdiniz mi? Yardm almak iin F1 tuunu kullandnz m? Grnt bytme-kltme (Zoom) komutunu farkl metotlarla altrdnz m? Grnt kaydrma (Pan) komutunu farkl metotlarla altrdnz m? CAD programnda File (dosya) mnsn atnz m? Yeni dosya ama (New File) komutunu farkl metotlarla altrdnz m? Dosya ama (File Open) komutunu farkl metotlarla altrdnz m? Dosya kaydet (Save/Qsave) komutunu farkl metotlarla altrdnz m? Tools mnden, Options diyalog kutusundaki, Open and Save sekmesinde otomatik saklama dakikasnn ayarn yazdnz m? Dosyay farkl kaydet (File Save As) komutunu farkl metotlarla altrdnz m? CAD programndan ktnz m? Toplam Evet - Hayr says
DEERLENDRME Performans testi deerlendirmesi sonucunda eksik olduunuz konular yeniden tekrar ederek eksik bilgilerinizi tamamlaynz. Kendinizi yeterli gryorsanz bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
108
CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 D A D B D
RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 C C C A C

1 2 3 4 5 D A D A C

1 2 3 4 5 A C D C A

1 2 3 4 5 A C D C D
109
110
NERLEN KAYNAKLAR NERLEN KAYNAKLAR

http://www.google.com.tr http://international.autodesk.com http://www.sayisalgrafik.com.tr http://www.graphisoft.com http://www.steelcad.com http://www.idecad.com.tr http://www.yukselgungor.com
111
KAYNAKA KAYNAKA
Autodesk AutoCAD 2007 Sistem Kaynaklar GNGR Yksel, AutoCAD Bilgisayarl izim Atlyesi Ders Notlar, Bursa, 2005 (Yaymlanmam). GNGR Yksel, CPM le Kpr naat Analizi Yksek Lisans Tezi, G.. Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 1996.
112

Bilgisayarla Cizime Hazirlik

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bilgisayarla Cizime Hazirlik

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

BLGSAYARLA ZME HAZIRLIK

SRE N KOUL YETERLK

Amalar Gerekli ortam salandnda;

1. CAD PROGRAMI KURULUMU VE ALITIRMA

1.1.2. CAD in Gerekli Donanm

Resim 1.1: AutoCAD 2007 kurulumunda istenen en az zellikler diyalog kutusu

1.2. CAD Program Kurulumu

Resim 1.2: AutoCAD Media Browser (Medya Gezgini) diyalog kutusu

Resim 1.3: Install (ykleme) diyalog kutusu

Resim 1.4: Baz uygulamalarn kurulmas onay diyalog kutusu

Resim 1.5: Baz uygulamalarn otomatik olarak kurulmas

Resim 1.6: Ykleme Sihirbazna Ho Geldiniz diyalog kutusu

Resim 1.7: Lisans szlemesi

Resim 1.8: Seri numaras diyalog kutusu

Resim 1.9: Kullanc bilgisi diyalog kutusu

Resim 1.10: Ykleme tipinin seilmesi diyalog kutusu

Resim 1.11: Ek aralar ykleme seim diyalog kutusu

Resim 1.12: Programn yklenecei hedef klasr seim diyalog kutusu

Resim 1.13: Yaz editr ve masast ksayol oluturulmas

Resim 1.14: AutoCAD kurulumun balatlmas

Resim 1.15: AutoCADin yklenmesi

Resim 1.16: Kurulumun bitmesi

Resim 1.17: Oku beni dosyas

Oku beni (read me) dosyasn inceleyip kapatnz (Resim 1.17).

Resim 1.18: Bilgisayarn yeniden balatlmas

1.3. CAD Program altrma

Resim 1.19: Klasik balat mnsnden AutoCAD programnn altrlmas

Resim 1.20: Windows XP yeni balat mnsnden AutoCAD programnn altrlmas

Resim 1.21: alma alan seim ekran

Resim 1.22: AutoCAD ekran

1.4. CAD Program Koordinat Sistemleri

ekil 1.1: Koordinat eksenleri

ekil 1.2: Koordinat alar

1.4.1. Mutlak Koordinat Sistemi (Absolute Coordinates)

ekil 1.3: rnek ekil

ekil 1.4: rnek eklin adm adm zmlenmesi

Resim 1.23: izim ekran

Resim 1.24: Adm adm izimin yaplmas

ekil 1.4de hesaplanan deerler komut satrna girilerek ekil tamamlanr.

1.4.2. Artl Koordinat Sistemi (Relative Coordinates)

Resim 1.25: CAD ekrannda adm adm izimin yaplmas

1.4.3. Kutupsal Koordinat Sistemi (Polar Coordinates)

ekil 1.6: Koordinat alar

Resim 1.26: CAD ekrannda adm adm izimin yaplmas

1.4.4. Dinamik Veri Girii (Dynamic Input)

Resim 1.27: CAD ekrannda dinamik veri girii

1.5. CAD Program Ara ubuklar

Resim 1.28: Ara ubuklarnn aktif veya pasif hale getirilmesi

Resim 1.29: Standart Ara ubuu (Standart Toolbar)

Resim 1.30: izim Ara ubuu (Draw Toolbar)

Resim 1.31: Deitirme Ara ubuu (Modify Toolbar)

Resim 1.32: llendirme Ara ubuu (Dimension Toolbar) simgelerin isimleri

Resim 1.33: Ara ubuuna istenilen formlarn (biimlerin) verilmesi

1.6. CAD Program Mnler

Resim 1.34: Standart mnler

Resim 1.36: Dosya (File) mns

Resim 1.37: Dzen (Edit) mns

Resim 1.38: Grnm (View) mns

Resim 1.39: Ekle (Insert) mns

Resim 1.40: Biim (Format) mns

Resim 1.41: Aralar (Tools) mns