RETM YNETM

1.RETM VE RETM YNETM KAVRAMI 1.1. RETM TANIMI

ktisat dilinde, retim; her trl fayda yaratma (ekil
deiiklii, zaman deiiklii, mekan deiiklii... vb ile) veya iktisadi mal veya hizmetler meydana getirme olarak tanmlanmtr.

Mhendisler de retimi; teknik ve dar anlamda fiziksel

yn ile ele alm bir fiziki varlk zerinde onun deerini arttracak bir deiiklik yapma yada hammadde veya yar mamulleri (input)kullanlabilir bir mamule (output) dntrme olarak tanmlamlardr.

letmeciler
ise hammaddeleri fiziki veya kimyasal yollardan geirerek deiimini salamak ve bylece tketicilere faydal mal veya hizmet elde etmek ilemine retim adn verirler.

1.2. RETM YNETM letmenin elinde bulunan malzeme makine ve insan gc kaynaklarnn, belirli miktarda ki mamuln istenilen niteliklerde(kalitede), istenilen zamanda ve mmknse en dk maliyetle retimini salayacak biimde bir araya getirilmesidir.

ZAMAN

KALTE

MKTAR

FYAT

retim ynetimi iin nemli olan noktalar...

zetle retim faaliyeti rn yada hizmetlerin yaratld sre; retim ynetimi ise rn yada hizmetleri yaratlmasnda kullanlan kaynaklarn ve yerine getirilmesi gereken faaliyetlerin ynetimi eklinde tanmlana bilir.

1.3. RETMN TARHSEL GELM

1.4. RETM YNETMNN AMALARI

Bir takm evre koullar retim yneticilerinin grevlerini giderek gletirmektedir.Bu koullar u ekilde sralamak mmkndr;(gaither s.4) Mteri ihtiya ve beklentilerinin hzla deimesi ve d pazarlarda yaanan youn rekabet retim teknolojisinde meydana gelen hzl gelime Rakiplerin sunduu kalite ve maliyet dzeyinde ki iyileme

Uluslararas finanssal koullarda meydana gelen dalgalanmalar lemlerin uluslararas boyut kazanmas Hizmetler sektrnn giderek bymesi Uluslararas ticaretin younlamas retim kaynaklarnn snrl olmas

Bu evre koullar altnda iletmenin amalarn u ekilde sralayabiliriz; Tketici isteklerinin fiyat,kalite ,zaman ve miktar asndan en iyi ekilde karlanmas Stok dzeyini mmkn olduu kadar dk tutulmas veya stok devrinin arttrlmas, letmenin insan gc ve makine kaynaklarndan yararlanma derecesinin ykseltilmesi amalarn gerekletirmeye alr.

Bu amalar gz nne alndnda dnlmesi gereken ekonomik koullar vardr; Malzeme ,stok, insan gc ve makine gc...vb konularla ilgili faaliyetlerin koordinasyonunda mamuln maliyeti. retim ynetiminin kendi faaliyetlerinin mamul maliyetine yansyan pay .

2. retim Sistemlerinin Snflandrlmas Srekli retim Sistemi Kesikli retim Sistemi Proje Tipi retim Sistemi

1. 2. 3.

2.1. Srekli retim Sistemi

Makine ve tesislerin yalnzca belirli bir mamul iin tahsis edildii sistemler srekli retim sistemi olarak nitelenirler. rn standardize olmas nedeni ile ayn ilemlerin ayn srayla yerine getirilmesi sz konusudur. retilen mamule olan talep dzeyi, dolaysyla retim miktarlar ok yksektir.

Srekli retim Sisteminin dezavantajlar yle sralanabilir; retim hatt zerinde ortaya kabilecek herhangi bir sorun ,btn hatt etkileyecektir. Olduka maliyetli ve teknolojik bir retim sitemidir. retim sisteminde esneklik bulunmamas sektrn ok abuk yn deitirmelerine etkin bir ekilde tepki verememesine neden olabilir.

Srekli retim Sisteminin ayrt edici zellikleri u ekilde sralanabilir; Az eitli yksek miktarlarda retim, Yksek sermayeli yatrm, Dzenli talep, Tm rnlerin ayn makineler zerinde ayn ilemleri grmesi zel amal makineler kullanlmas Kalifiye olmayan igc kullanmnn mmkn olmas, Yksek hammadde ve mamul stoklar, buna karlk dk ara stoklar Fabrika ii tamaclkta konvektr,rayl araba gibi zel aralar kullanlmas...

Srekli retim sistemini kendi arasnda ikiye ayrlmtr; a. Ktle retim b. Ak Tipi retim

a.

Ktle retim Sistemi (retim ve Montaj Hatlar) Ktle retim sisteminde bir yada ok kstl sayda mamulden yksek miktarlarda retim gerekletirilir.Gerektiinde , retim hattnda baz deiiklikler yapmak sureti ile benzer bir rnn retimine geilebilir.

Beyaz eya,otomobil, televizyon gibi rnleri retimi ktle retim sistemine rnektir

B. Ak Tipi retim

Ak tipi retimde makine ve tesisler sadece tek bir rn retecek ekilde tasarlanmtr. rn, retimde kullanlan sreler, malzeme ve aralar standardize edilmitir. Ak tipi retim sermaye youndur bunun nedeni otomasyona dayal bir retim sistemi olmasdr. Bu tip retim sistemlerine ; petrol rafinerileri, plastik, imento, eker ,kat retimi rnek gsterilebilir.

2.2. Kesikli retim Sistemi

Kesikli retimde farkl rnlerden az miktarda retim sz konusudur. Farkl rnlerin retimi,genel amal makineler zerinde baz ayarlamalar yaplarak gerekletirilir. Ayn fonksiyonel rnlerin bir arada bulunduu bir yerleim dzeni grlr. rnein torna, freze ve matkaplarn bir arada bulunduu bir atlye oluturulur.

Kesikli retim sisteminin ayrt edici zelliklerini yle sralaya biliriz;

Dzensiz talep Genel amal makinelerin kullanlmas Dk miktarlarda ok eitli retim Ayn fonksiyonel zelliklere sahip retim aralarnn ayn blmlerde toplanmas Kalifiye i gc kullanlmas Yksek ara stoklar,dk hammadde ve mamul stoklar Fabrika ii tamalarn,genellikle insan gc ile alan veya motorla tahrik edilen istif arabalar ve sabit veya hareketli vinlerle yaplmas Miktar yada eit itibari ile deikenlik gsteren tketici talebi karlayacak esneklie sahip olmas

Kesikli retim sistemi

A.Siparie Gre retim B.Parti retimi olarak retimin miktarna gre ikiye ayrlr.

a. Siparie Gre retim:

Bu retim ekline atlye tipi retimde diye biliriz. Siparie gre retim zaman, kalite, tasarm ve miktar olarak tketici veya mteri firmann zel olarak belirledii bir mamuln retilmesidir. Bu sistemlerde ok eitli rnn retilmesi mmkndr. Bir sipari geldiinde ilem sras o siparie gre belirlenir, gelen her yeni sipariin ilem sras ve miktar birbirinden farkldr.

a. Siparie Gre retim:

Yerinde alnan lye gre mobilya reten sistemler veya makine takm atlyeleri bu sisteme rnek gsterilebilir.

b.Parti retim Sistemi

Parti retim sistemi, zel bir siparii yada srekli bir talebi karlamak amac ile belli bir mamul grubunun belirli miktarlarda oluan partiler halinde retilmesidir. Siparie gre retim ile parti retim arasnda ki en belirgin fark parti retimin siparie gre retime gre rn standardizasyon yn daha fazladr.Parti retimde tekrarlamal olarak belirli miktarlarda talebi karlamaktadr fakat rn eitlilii siparie gre retime kyasla daha snrldr.Parti retimde talebi yaplan rn iin yeni sistem kurulmas gerekmez.

b.Parti retim Sistemi

Parti retim sisteminin dk hacimli,eitli retime olanak salayacak esneklie sahip olmas gerekir.eitli paralarn belli byklkte ki partiler halinde retildii metal ileme atlyeleri bu retim ekline rnek olabilir.

1.3. Proje Tipi retim

Bir tek byk lekli retimi gerekletirmek zere tasarlana retim sistemine proje tipi retim denir.bir tek retim zerinde allr yaplan iin hacmi byktr,bir retim sona erdikten sonra yeni bir retime geilir. Bunun yannn da birka i birden de yrtlebilir. Her bir proje birbirinden bamszdr yani farkl zellikler tar.

Proje tipi retimin ayrt edici zelliklerini yle sralayabiliriz; Byk lekli tek seferlik ilerden oluan bir retim eklidir, zel talebe bal bir retim eklidir, retim faktrlerinin projenin yaplaca blgeye tanmas gerekir Mamul sabit konumdadr Makine ve i grenler mamul iinde hareket ederler. gc kullanm dzeyini zaman iinde deikenlik gsterbilir.

3.Proje Tipi retim

Faaliyetlerin planlamas yaplan ilere gre karmaklk gsterecektir.proje tipi retim kesikli ve srekli retimden proses olarak olduka farkldr.Bu zellii proje tipi retimin;proje faaliyetlerinin planlamas, ynetimi,denetimi amacyla tamamen farkl teknikler kullanlmaktadr.

3.retimde Strateji
Bir amaca ulamak iin belirlenen yol veya ynteme strateji denir. Bir firmada stratejik planlama ,eitli dzeylerde yaplr nemli olan nokta ise bu stratejilerin birbirleri ile ilgili ve uyumlu olmasn salamaktr.

Genel ANALZ

EVRE

DI EVRE

MTER EVRES

SWOT ANALZ

GL (+)

FIRSATLAR (+)

ZAYIF (-)

TEHDTLER (-)

MSYON

AMA

HEDEFLER

RETM STRATEJS

retim Stratejisinin Unsurlar;

rn tasarm retim sre tipinin belirlenmesi Mamul stok politikasnn belirlenmesi retim tesislerinin odann belirlenmesi Yeni rn gelitirilmesi ve tasarm Teknoloji seimi ve sre gelitirilmesi Kaynaklarn stratejik alternatifler arasnda dalm Tesis planlama :kapasite, yer seimi, yerletirme tasarm leyile ilgili taktik kararlar

4. Verimlilik Verimlilik adn verdiimiz kavram, retim srasnda kullandmz insan gc, hammadde, alet ve makineler, enerji, su, toprak, gbre gibi kaynaklarla sonunda elde ettiimiz rn arasndaki ilikiyi, oran anlatr.

Birim zamanda, rnein bir gnde, bir ayda yada bir ylda, rettiimiz mal yada hizmetin bykln lp onu retmek iin kullandmz kaynan yada kaynaklarn miktarna blersek, verimlilik orann buluruz.

Verimlilik =IKTI/ GRD orandr... eitli hesaplamalar sonunda bulunacak verimlilik oranlar yada katsaylar, tek balarna pek fazla anlam ifade etmez. Bu oranlar karlatrmal olarak deerlendirmek gerekir.

Ayn srede ayn kaynaklar kullanarak daha ok ve kaliteli rn elde edebilirsek verimlilii artrm oluruz. Bunun iin de kaynaklarmz aklc ve tutumlu kullanmay bilmek, onlardan daha iyi yararlanmann yollarn aratrp renmek zorundayz.

Yeni Yntem Ve Aralar

retkenlik Artar

Verimlilik Art AR-GE

Maliyet Ve Fiyat Der

retim Artar

Mevcut Durum

retim Artar BTN BUNLARDA KARLILII ARTTIRIR!

Talep Artar

Maliyet Ve Fiyat Der

TALEP ARTAR

H. Emerson'nun belirledii verimliliin on iki ilkesi ise unlardr:

1 - Amalarn belirlenmesi, 2 - Uzun vadeli grler benimseyip, bunlarn sonular zerinde dnlmesi, 3 - Danma hizmetlerinden yararlanlmas, 4 - Disiplin salanmas, 5 - Baarnn deerlendirilmesi, 6 - Dzenli ve yeterli kaytlar tutulmas, 7 - Yazl i emirlerinde yeterli bilgi verilmesi, 8 - Baar standartlar ile cret hadleri arasnda paralellik bulunmas, 9 - datm ve standart koullar arasnda benzerlik olmas, 10 - Standart ilemler ve fiil ilemler arasnda eitlik, 11 - tanmlar yaplmas, 12 - Verimli alan ii ve yneticilerin dllendirilmesi.

5. STOK SSTEMLER
MALZEME HTYA PLANLAMASI (MRP) 1960 l yllarn banda retim sistemlerinde kullanlan para ve malzeme stoklarnn ynetiminde bilgisayar yeteneklerinden yararlanmak amacyla tasarlanmtr.

MALAT KAYNAKLARI PLANLAMASI (MRP II) 1968 de devreye sokulmutur, ancak zellikle 1980lerin balarnda ,imalat ilemlerinde retime tahsis edilen tm kaynaklarn etkin bir ekilde planlanmasn ve izlenmesini salayan bir ara olarak kabul grmeye balamtr. yi planlanm KP bir retim iletmesindeki tm fonksiyonel alanlarn ynetimi iin gerekli bilgiyi salar.

6.TAM ZAMANINDA RETM SSTEMLER (JIT) Yaln retim, Toyota retim Sistemi yada Stoksuz retim gibi isimlerle anlan Tam Zamannda retim, 1950'nin balarnda Japonya'da Toyota irketinin nclnde gelitirilip,1980'lerde ABD'de yaygnlk kazanm olan bir retim felsefesidir.

Tam zamannda retimin en genel tanm; retim iin gerekli olan malzemenin gerektii anda ihtiya noktasnda bulunmasn temin eden ve sfr envanteri hedef alan bir malzeme ynetim sistemi olarak verilebilir. Daha geni bir tanmla Tam Zamannda retimi; En az kaynak kullanmyla, en ksa zamanda, en ucuz ve hatasz retimi, mteri taleplerine cevap verecek ekilde en az israfla ve tm retim faktrlerini en esnek ekilde kullanp potansiyellerin tmnden yararlanmak eklinde tanmlayabiliriz.

JIT in amac Ynetim ve retim srelerindeki her trl israf ve mteri gznde rne art deer katmayan her trl ii ve adm ortadan kaldrmak. Bu israflar aadaki gibidir. Basit stratejiler Hurdalar Fazla retim Gereksiz malzeme tamalar Yar mamul ve bitmi rn stoklar Gereksiz, katma deer yaratmayan operasyonlar inin makine zaman iinde beklemeleri Gereksiz ii hareketleri

Bu israflarn nedenleri aadaki belirtilmitir. Yetersiz alma metodlar Uzun hazrlk zamanlar Yetersiz prosesler Eitim eksiklii Yetersiz bakm Uzun mesafeler Lider eksiklii