y y

Din Sosyolojisinin Tarihsel Geli imi [de i tir]

Din Sosyolojisi (Sociologie de la Religion) terimi ilk olarak Emile Durkheim taraf ndan Annee Sociologique (Sosyoloji Y ll ) dergisinin 1899'da yay nlad bir say s ndaki yaz s nda kullan lm t r. Bunun d nda Durkheim' n Dini Hayat n lkel ekilleri (Formes Elementaires de la Vie Religieuse) adl daha sonraki Din Sosyolojisi disiplininde ok nemli yeri olan sosyoloji perspektifinden dini hayat ele ald bir eseri bulunmaktad r. Durkheim bu eserinde dinin toplumsal hayattaki i levini vurguluyor ve toplumun kollektifli inin bir yans mas olarak dinin toplumsal unsurlar birarada tutan i levine vurgu yap yordu. Durkheim'in din anlay n n ateist veya agnostik oldu u belirtilir. Ancak onun iin dinin nihai olarak do ru olup olmad nemli de ildir. levi olan bir kurum canl l n srdrr aksi takdirde ya yok olur ya yeni bir biime brnr. Sosyolojinin di er nl simalar ndan biri olan Marks'a gelince din sosyo-ekonomik faktrlerin epifenomeni (glge olgu)dir. Marks iin de din esasen bir i leve sahiptir. Kendi eme ine yabanc la m toplumsal s n flar n bu yabanc la may a mak iin retti i bir eydir ancak yabanc la man n as l kayna n gzden uzakla t rd ve ynetici s n f n ynetilenler zerindeki bask s n n bir arac haline geldi i iin olumsuzluklar ta maktad r. Din sosyolojisinin sistematik bir bilim dal haline gelmesini sa layan Max Weber ise Dilthey ve Rickert'den gelen manevi bilimler ak m na ba l anlay c sosyoloji gelene i iinden dine bakar. Ona gre din sadece bir sonu de il ayn zamanda toplumsal olgular n belirli bir biimde dzenlenmesini sa layan bir zihniyet biimidir.

y y

Trkiye'de Din Sosyolojisi [de i tir]

Trkiye'de din sosyolojisi sosyolojinin giri iyle birlikte olmu tur. Ziya Gkalp Durkheimci bir sosyoloji anlay n Trkiye'ye ta d gibi din sosyolojisi alan nda Trke'de ilk metinleri kaleme alan ki i olmu tur. Daha sonra din sosyolojisi alan nda Trke'deki ilk kitap Hilmi Ziya lken taraf ndan Dini Sosyoloji ad yla kaleme al nm t r. lkemizde din sosyolojisi alan nda Weberyan izgiyi iktisat bilimci Sabri lgener temsil etmi tir. Din sosyolo u Prof. Dr. nver Gnay' n tespitleriyle; "Din sosyolojisi gen bir bilim dal d r. Ba ms z bir ilm disiplin olarak onun varl n n yzy ldan daha gerilere gitmemesi, bu alandaki sistematik al malar n azl n da beraberinde getirmi tir. Sistematik bir ilm disiplin olarak bu bilim dal n n lkemiz d nce tarihi ve bilimsel ara t rma gelene i iindeki varl ise daha da yenidir. Bu bak mdan lkemizde din sosyolojisi ile ilgili literatr de ok daha s n rl d r. Geri, bu bilimin zellikle lhiyat Fakltelerimizde nce krs, sonra bilim dal ve en son olarak da anabilim dal eklinde yer almas , hususiyle lhiyat evrelerinde bu alana duyulan ilgiyi artt rm t r. Bununla birlikte, literatr noksanl n n, bu ilginin sistematik bir bilimsel d nce ve ara t rma gelene ine dn mesinde en byk dezavantaj olu turdu u muhakkakt r. Her eyden nce din sosyolojsinin, modern ve sistematik din bilimleri aras nda, din olaylar na, dinamik bir bilimsel perspektiften hareketle deneysel sosyolojik bir yakla m zihniyetini iermekte olu una kar l k, lkemizde onun genellikle konunun statlar n n klsik eserlerine dayal nakilci ve spekltif bir bilgi y n eklinde anla lmas ve zellikle lhiyat bilim gelene inin teorik temayl, bu alan n ansiklopedik bir bilgi birikimi eklinde addedilmesi e ilimini de beraberinde srklemi olmal d r."

y y

K TAPLAR
y y y y y y y y

nver Gnay, Din Sosyolojisi, nsan Yay nlar , stanbul 2005, s.11) Yasin Aktay ve M. Emin Kkta (Derleyen)Din Sosyolojisi, 975-7726-48-6, 349, Ankara, Vadi Yay nlar , 1998 nver Gnay, Din Sosyolojisi, nsan Yay nlar , 2001 M. Ali Kirman, Din Sosyolojisi Terimleri Szl , stanbul, Ra bet Yay nlar , 2011 erif Mardin, Din ve deoloji, leti im Yay nlar , 2009 (ilk bask 1983) Niyazi Akyz- hsan ap o lu, Ana Ba l klar yla Din Sosyolojisi, Gndz E itim ve Yay nc l k, Ank. 2008 Grace Davie, Modern Avrupa'da Din, Kre Yay nlar , 2006 sa Kuyucuo lu, Bat 'da Din Sosyolojisi Teori ve Yntem Analizleri, Eskiyeni Yay nlar , 2008