Tasavvuf ve Mevln

Ceyhun AKSA
lllllllll

Tasavvuf Tasavvuf, slam inanna gre, ruhu kt huylardan temizleyip (safa), hakiki bilgiye (yakn) ulama yoludur. Sufizm olarak da adlandrlr. Kavramlar netletirmek iin mistisizm ile tasavvuf arasnda herhangi bir iliki olmadn hatrlatmak gerekir. Mistisizm Hrstiyanla mahsustur. Mistisizmin hedefi sevgidir. Tasavvufun hedefi ise akl ile kavranamayan Allahn varln kavramak yani msahade ve yakndr. Mistik kii dnyada edilgendir ve kendisine verilenle yetinir. Tasavvufu ise bir amaca ynelik olarak bir eyh nderliinde srekli ilerleme amacn tar. O nedenle mistisizmde eyhler yoktur. slam tasavvufunun kayna olarak slam peygamberinin peygamberlikten nce Hira maarasnda inzivaya ekilmesi gsterilebilir. Nitekim Peygamber orada nefsini terbiye ile ugram ve halktan uzak durmutur. Bunun neticesinde kalbi peygamberlie hazr hale gelmitir. Veliler de peygamberlerin varleri olarak ayn yolu takip etmitir. Tasavvuf kelimesinin hangi kkten geldii konusu tartmaldr. Zaten tasavvufular iin ok da nemli deildir bu. Arnma anlamndaki safa, yn giyinen anlamndaki sufi kkleri en ok itibar edilenlerdir. Zira tasavvuf arnmadr ve tasavvufular bir fakirlik

simgesi olarak yn elbise giyinirler. Veli kelimesi, dost anlamndadr. Tasavvufta ise Allah Dostu demektir. Evliya ise Velinin ouludur. Yakn, bireyin varl hakknda gzyle grm eliyle dokunmu gibi bir inan oluturmak demektir. Tasavvufa girenin bir amac da yakn elde etmektir. Pek ok dnr lm, yokluk, ebedilik, tanr ve neden yaratld gibi konularda kafa yormutur. Yakn, bu sorulara nefsi tatmin edecek, iki kere iki drt eder salamlndan te bir cevap bulmaktr. Tasavvufun baz konular felsefenin alanlarna girmektedir. Ancak tasavvuf bir felsefi ekol deildir. Zaten tasavvuf akla deil ilhama dayanr. Ancak bu tasavvufun akl reddettii eklinde alglanmamaldr. Tasavvuf akl yalnzca maddi dnya iin bir hccet (delil) olarak kullanr. Ancak metafizik alemin anlalmas iin akln yetersiz olduunu iddia eder. nk akl rn bilgilerin temelini meydana getiren dnme ve tasavvur etme, algya yani duyu organlarnn evre ile etkileimine dayanr. Alglardan soyutlanm bir tasavvur olamaz. Metafizik alem veya gayb alemi alg alan iinde olmadna gre akl bu alanda nasl hkm veren olabilir? Bilginin temel kayna nedir? Duyu

man, ite bu vahye dayal nakle teslim olmak demektir. man ispat gerektirmez. Yani din hkmleri akl ile ispat edilerek kendilerine iman edilmez. Zaten ispat edilir olsayd cennet-cehennem ve snav hikmeti olmazd. nk akln ispat ettii bireyi her akl kii kabul etmek zorunda kalr. Kii dinin hkmlerini ispat ederek iman etmez ancak dinin akla aykr olmadn test etmek isteyebilir. kisi ayr konudur. te bu akl ve naklin onlarca eidi olmakla birlikte temelde yukarda bahsedilen ilkelere dayanrlar. Tasavvuf ite bu ikisi arasnda bilginin baka bir kayna olduu iddiasndadr. Nefsi temizleyip Allahtan gelen ilhamlara hazr hale getiren bir veliye Allahn izni ile gayb (bilinmeyenlerin) kaps alr. Bu yola girenler ilerledike o kaplarn teker teker aln izlemektedirler. Her ilerleyiinde yeni bir makama varr, bir nceki makam geride brakr. Her makamn kendine zg pratii vardr. rnein baz makamlarda srekli zikir yaplrken, yle makamlar vardr ki kii o makamda Kuran-i Kerim bile okumaz ve yalnzca tefekkr eder. Tasavvuf teorik bir ilim deildir. Bilakis pratiktir. Bu nedenle bu ilme kavumak iin bu yola girmek ve nefsi arndrmak gerekir. Yani bu ilmi bilmekle kiiye Allah katndan tartmasz bilgi gelmez. Gazali aklc bir insan bir ynyle de filozoftur. Tasavvuf ile ilgili teorik bilgiyi edindikten sonra tasavvuf ile bilgi edinmenin yalnzca pratik ile mmkn olduunu grm ve Nizamiye niversitesindeki rektrlk grevini terkederek raktan kaar. Yaklak 10 yl hcre byklnde bir odada nefsini terbiye ile uram ve aklndaki sorulara cevap aramtr. Bu srada yaadklarn daha sonra El Munkiz adl eserinde anlatmtr. Bu eser felsefe ve tasavvuf tarihinde ok nemli bir yere sahiptir. Nihayet nefsini temizler ve gayb perdesi onun iin alr. Tasavvuf ile elde edilen bilgi phe iermez. nk Allahtan kendisine verilen bir bilgiden insan pheye dmez. Ancak tasavvufun nde gelen temsilcileri Haris el-Muhasibi ve Gazali gibi insanlar tasavvufa ynlendiren ey phedir. Gazali, filozoflar gibi akl yolunu tutup bilginin kaynan aramtr. Neye gvenebilirim diye hep sorgulamtr.

organlarmzla edindiimiz tecrbelere ne kadar gvenebiliriz? Akl hereyi izaha yeterli mi? Madem akl duyu organlarmzla hissettiklerine binaen karar veriyor; o halde maddi olmayan seyler hakkinda aklin karar vermesi ne kadar dorudur? Gazali bu konuda ryay rnek verir. Eer insanlar ryay bilmemi olsa idi ve birisi deseydi ki Ben dn gece ine gittim, sonra uarak geri dndm kimse inanmazd ona. Oysa herkes ryay bildii iin buna itiraz eden olmuyor ve nasl olmu olduunu biliyor. Ayn ekilde insanoluna Ahiret, Cennet, Cehennem, Melekler, Tanr gibi kavramlardan bahsedildiinde insan nce reddetme yoluna gider. Bunlar hakknda rya hakknda olduu gibi bilgi sahibi deildir. O nedenle bunlar akla uygun bulmayarak reddeder. Oysa bu reddedi ryay reddetmek kadar geersizdir. Akl dnda bir dier bilgi kayna da nakildir. Peygamberlerin getirdikleri bilgi dndaki bilgileri gvenilir bulmayan bu kesime rnek olarak Hanbeli mezhebebinin kurucusu mam Ahmed bin Hanbel verilebilir.

niin herhangi birey yapaym? Hayatmn, beni bekleyen, kanlmaz olan lmn yok etmeyecei bir anlam var m? Gogoldan ya da Puskinden ya da Shakespeareden ya da dnyadaki geri kalan btn yazarlardan daha nl olacaksn! Olacaksn da ne olacak? Bugn ya da yarn hastalk ya da lm, sevdiklerime ya da bana urayacak ve bizlerden geriye le kokusundan ve kurtlardan baka bir ey kalmayacakt. Er ya da ge yaptm iler unutulacak ve ben var olmayacam. O halde daha fazla abalamak niye?... nsan bu gerei nasil olur da gremez? Nasl olur da yaamaya devam eder? Artk gece ve gndzn boyuna yer deitirip bana lm getirileri karsnda gzlerimi kapayamyorum. Tek grdm bu, nk tek gerek bu. Geri kalan ne varsa yalan. Bu ruh haletinden sonra phe kendisine bir kap aar: imdi anlyorum ki ayet kendimi ldrmediysem bu, fikirlerimin (yukardaki bunalm fikirleri) geersiz olduuna ilikin belli belirsiz bir bilinlilikten kaynaklanyordu. phem yleydi: Ben yani benim aklm hayatn anlamsz olduunu kabul etti. Eer akldan stn bir ey yoksa bu durumda benim iin yaamn yaratcs akldr. Yaamn var edicisi aklken yine ayn akl nasl olur da yaamn mantksz olduunu iddia edebilir? Dier bir deyile yaam olmasayd aklm olmayacakt, bu yzden akl yaamn oludur. Ne var ki akl yaam reddetmektedir. Bu noktada bir eylerin yanl olduunu hissettim. Yeryzndeki herey olabilecek en akllca bir ekilde yerletirilmi. Bir tek konumum aptalca. Mtevazi kiiliinden dolay hal ile ilmi Cneyd kadar mkemmel bir ekilde kendisinde birletiren baka bir sufinin grlmedii yorumu yaplan Cneyd-i Bagdad mutasavvufu en derin ve en gzel ekilde anlatabilecek cmlesi yledir : Mutasavvuf daha nce olmu gibi gzken ama hl olmadn farkeden biridir. Olmak fiili burda birleimi anlatmaktadr. Birleimde kasit Tevhiddir... Elif harfidir.. Elif harfinin mnasn ise Semnn anlatmnda detaylandrabiliriz.

Sonunda duyu organlarnn dahi gvenilmez olduunu dndn, kendisini aresiz ve yalnz hissettii bir bunalma dmtr. te bu bunalmdan tasavvuf yolu ile kurtulduunu sylemektedir. Tasavvuf phe ile taban tabana zt olmasna ramen balangcnda bir phe vardr. Dnen her insan iin neden var olduu ve akibetinin ne olaca sorular en mhim sorular olmutur. Nitekim Tolstoy tiraflarm adl eserinde inansz olduu zamanlarda iine dt bunalm anlatmaktadr: Sen hayatm dediin eysin, sen paracklarn rastlant sonucu bir araya gelmesinden oluan geici bireysin. Paracklar bir sre daha bir arada kalacak, sonra bunlar arasndaki etkileim duracak ve senin hayat dediin eyinin de, sorularnn da bir sonu gelmi olacak... Her ey bo. Mutlu kii henz domam olandr. Bugn yaptklarmn ve yarn yapacaklarmn sonucunda ne olacak? Niin yaayaym, niin herhangi bir eye kar bir istek duyaym,

u isimler slam tasavvufunun nde gelen isimleridir: ABDUL KADR- GEYLAN HZ.(K.S), Fudayl bin Iyaz K.S, brahim Edhem K.S, Bisr-i Hafi K.S, Haris el-Muhasibi, Cneyd-i Bagdadi K.S, Beyazid Bestami K.S, mam-i Gazali K.S, Sah-i Naksibendi K.S, Muhyiddin bn Arabi K.S ve dosyamzn asl konusu olan Mevln Celaleddin Rumi K.S. Mevln Celaleddin-i Rumi Gel, gene gel, gene... Ne olursan ol; ster kfir ol, ister Mecus, ister putperest; ster yz kere tvbe etmi ol, ster yz kere bozmu ol tvbeni. Umutsuzluk kaps deil bu kap; Naslsan yle gel!... Gel... naslsan yle gel arsn yle kal olarak alglamamak lazm. Bu Mevlnnn felsefesine uymayan bir cmle olur. Onun arsna uyup da gelen, yle kalmyor... Bambaka bir dnyann bambaka bir insanei oluyor... Bakrdan altna, kmrden elmasa dnyor... Gzeli ve olmuu armaya hacet yoktur.. En nemlisi piirmektir... hami armak ve

Onu sevmek iin de tanmak gerekir.. Tanmak iinde okumak gerekir .. Yaamak gerekir.. Yaatmak gerekir.. Mevln Celaleddin-i Rumi kimdir? Mevln Celaleddin-i Rumi, slam ve tasavvuf dnyasnda tannm bir Fars air ve dnce adamdr. Rumi adi, Anadoluya yerleip orada yaadi iin verilmitir: o dnemde Anadoluya Diyari-i Rum deniliyordu; Efendimiz manasna gelen Mevln ise, kendisine kar duyulan byk saygnn belirtisi olarak verilmitir. Dnemin slam kltr merkezlerinden Belh kentinde hocalk yapan ve Belh ehrinin bir ok kii tarafndan grlen rya sonucu Sultan-l Ulema (Bilginler Sultan) lakabyla

Bu i, emek ister.. sabr ister fedakarlk ister.. bunlar gsterebilmek iinde ak ister.. sevk ister.. heyecan ister.. Mevln. 30 Eyll 1207 tarihinde Horasanin Belh ehrinde dnyaya geldi... Kendisi parlak bir yldz olarak grnyor btn Dnyada. imdi btn insanlk onu yeniden kefediyor. iirleri Avrupada, Amerikada en ok okunanlar arasna giriyor. Bir ok ynyle stad olarak gzkr. Ne filozoftur.. Ne air.. Ne ilim.. Ne de bilim adamdr.. belkide hepsidir.. ama en nemlisi ateli bir Hak adr.. Mevlny seveceiz.. nk onu sevmek, iyilii, gzellii ve ahlak sevmek demektir..

anlan Bahaeddin Veledin oludur. Babasnn vasiyeti, sultann buyruu ve Bahaeddinin mritlerinin srarl ricalar sonucu Celaleddin babasnn yerine geti. Bir yl sreyle dersleri, vaazlar ve fetvalar o verdi. Sonra, babasnn rencilerinden Tirmizli Seyhit Burhaneddin Muhakkik ile bulutu. Tirmizli olduu iin Tirmizi diye anlan Burhaneddin, Konyadaki bu bulumada gen Celaleddini o ada geerli olan btn slam bilim dallarndan snava soktu. Ve gsterdii baardan sonra: bilgide esin yok; gerekten sekin bir ersin. Ne var ki, baban hal ehli (gnl ve ruh adam) idi; sen kal ehlisin (sz adam). Kal brak, onun gibi hal sahibi ol. Buna al, ancak o zaman onun gerek var olursun, ancak o zaman Gne gibi alemi aydnlatabilirsin dedi. Bu uyardan sonra, Celaleddin 9 yl boyunca Burhaneddin Muhakkik Tirmiziye mritlik etti, seyr- slk denen tarikat eitiminden geti. Halep ve am medreselerinde renimini tamamlad, dnte Konyada hocas Tirmizinin gzetiminde art arda kez ile kartt. Hocas artk Kayseriye dnmek istiyor, Celaleddin onu brakmyordu. Gnn birinde Tirmizi, rencisinden habersiz yola kt ama yolda at tkezleyip dnce aya incidi. Dnp Konyaya geldi ve Celaleddine neden beni brakmyorsun? diye sordu. O da hocasna neden gitmek istiyorsun? dedi. Tirmizi bu soruya u yant verdi: Buraya gl bir gnl aslan yneldi, sana gelecek. Ben de bir din aslanym. Biz birbirimizle geinemeyiz, birbirimize ar geliriz. Bu aklamadan sonra Tirmizi, Kayseriye gitti ve 1241de orada ld. Celaleddin, Konyaya ynelen o gnl aslann bir sre bekledi. Ne var ki, hocasn unutamyordu. Btn kitaplarn ve ders notlarn toplad. Fihi-Ma Fih (Ne Varsa indedir) adl yaptndaki aklamalarnda sIk sIk hocasndan alntlar yapt. Byk Buluma

1244te Konyann nl eker Tacirleri hanna batan ayaa karalar giymi bir gezgin indi: Ad semsettin Muhammed Tebrizi (Tebrizli ems) idi. Gezici bir tccar olduunu sylyordu. Ders saatinin bitiminde pliki Medresesinne doru yola kt ve Mevlny atnn stnde danmentleriyle birlikte gelirken buldu: atn dizginlerini tutarak sordu ona: Ey bilginler bilgini, yle bana, Hz. Muhammed mi byktr, yoksa Bayezit Bistami mi? Mevln yolunu kesen bu garip yolcudan ok etkilenmi, sorduu sorudan tr armt: Bu nasl sorudur? diye kkredi. O ki peygamberlerin sonuncusudur; Onun yannda Bayezitin sz m olur? Bunun stne Tebrizli ems yle dedi: Neden Hz. Muhammed kalbim paslanr da bu yzden Rabbime gnde yetmi kez istifar ederim diyor da, Bayezit kendimi noksan sifatlardan uzak tutarm, bedenimin iinde Allahtan baka varlk yok diyor; buna ne dersin? Bu soruyu Mevln yle karlad: Hz. Muhammed her gn yetmi makam ayordu. Her makamn yceliine vardnda nceki makam ve mertebedeki bilgisinin yetmezliinden istifar ediyordu. Oysa Bayezit ulat makamn yceliinde doyuma ulat ve kendinden geti, gc snrlyd; onun iin byle konutu. Tebrizli ems bu yorum karsnda Allah, Allah diye haykrarak onu kucaklad. Evet, arad Oydu. Bu bulumann olduu yeri Merec-el Bahreyn (iki denizin bulutuu nokta) diye adlandrd. Oradan, birlikte, Mevlnnn sekin mritlerinden Selahaddin Zerkubun hcresine gittiler ve halvet oldular. Bu halvet sresi tam 6 ay srd... Mevlnnn yaamnda bu srada byk bir deime oldu ve yepyeni bir kiilik, yepyeni bir grnm ortaya kt. Mevln

artk vaazlarn, derslerini, grevlerini, zorunluluklarn, ksaca her davran, her eylemi terk etmiti. Her gn okuduu kitaplar bir yana brakm, dostlarn, mritlerini aramaz olmutu. Konyann hemen her kesiminde, bu yeni duruma kar bir itiraz, bir isyan havas esiyordu. Kimdi bu gelen dervi? Ne istiyordu? Mevln ile hayranlar arasna nasl girmi, ona btn grevlerini nasl unutturmutu? ikayetler, ayplamalar o dereceye vard ki, bazlar Tebrizli emsi lmle bile tehtid ettiler. Olaylar byle zc bir grnm kazannca, bir gn can ok sklan Tebrizli ems, Mevlnya Kurandan bir ayet okudu. Ayet, ite bu, sen ile benin arasndaki ayrlktr anlamna geliyordu. Bu ayrlk gerekleti ve Tebrizli ems bir gece habersizce Konyay terk etti. Ayrlk Tebrizli emsin gidiinden son derece etkilenen Mevln kimseyi grmek istememi, kimseyi kabul etmemi, yemeden imeden kesilmi, sema meclislerinden, dost toplantlarndan bsbtn ayan ekmiti. zlem ve ak dolu gazeller sylyor, gidebilecei her yere gnderdii ulaklar araclyla Tebrizli emsi aratyordu. Mritlerin bazlar pimanlk duyup Mevlndan zr dilerken, bazlar da Tebrizli emse bsbtn kzp kinlenmekteydiler. Sonunda onun amda olduu renildi. Sultan Veled ve yirmi kadar arkada Tebrizli emsi alp getirmek zere acele ama gittiler. Mevlnnn geri dnmesi iin yanp yakard gazelleri ona sundular. Tebrizli ems, Sultan Veledin ricalarn krmad. Konyaya dnnce ksa sreli bir bar yaand; aleyhinde olanlar gelip zr dilediler. Ama Mevln ile Tebrizli ems gene eski dzenlerini srdrdler. Ancak bu durum pek fazla uzun srmedi. Derviler, Mevln y Tebrizli emsten uzak tutmaya alyorlard. Halk da Mevlnya Tebrizli ems geldikten sonra ders ve vaaz vermeyi birakt, sema

ve raksa balad, fikih bilginlerine zg kiyafetini deitirip Hint alacas renginde bir hrka ve bal rengi bir kllah giydii iin kzyordu. Tebrizli emse kar birleenler arasnda bu kez Mevlnnn ikinci olu Alaeddin elebide vard. Sonunda sabri tkenen Tebrizli ems bu sefer yle bir gideceim ki, nerde olduumu kimse bilmeyecek deyip, 1247 ylnda bir gn ortadan kayboldu (ama Eflaki onun kaybolmadn, aralarnda Mevlnnn olu Alaeddinin de bulunduu bir grup tarafndan ldrldn ileri srer). Mevln adeta deliye dnmt; ama sonunda onun gene geleceinden umudunu keserek yeniden derslerine, dostlarna, ilerine dnd... emse olan akn yokluu ile varl arasnda yaatarak.. Tpk Leyla ile Mecnun gibi... Felsefesi Mevln, slam dinini, iir, sanat, raks, mzik yoluyla en ince yorumlayan kiidir. Bu yorum, slam ve slam d btn insanlk tarafndan benimsenmi, esin kayna olmutur. ngiliz doubilimcisi A.J. Arberry, Mevlny dnyann en byk ozan olarak nitelerken, Goethe onun etkisinde kalm, Rembrandt tablosunu yapm, Muhammed kbal felsefesini onun dnceleri stne kurmu, ngiliz doubilimcisi Nicholson 30 yl alarak Mesnevi yi ngilizceye evirmi ve yaptn Bat dnyasndan tannmasn salamtr. Kii, inan ve dnce zgrlne olaanst bir deer vermesi, btn insanlar (sulu-susuz, mecusi-putperest, kara-sari, efendi-kle) saygya ve sevgiye armas onun en byk zelliidir. Mevln biimci deildi, kstlamann karsndayd. her trl

Edep, vefa, sabr, eitim gibi ahlak kavramlarnn gerek anlamn aramay ve insanlara bunu retmeyi i edinmiti. Ona gre, asil konu insand.

Din, felsefe, ahlak, insani daha mutlu etme yolunda gelien aralard. Bu aralara taklp kalmak, gelimeyi ve gelime hzn kesecek yanl davranlard. Doru olan, geree giden yolu bulmakt ve bu yol, ak tan geerdi: Sonsuz bir sevgi. Bu sevgi hogr ve vefa kavramlaryla desteklenecek, beslenecekti. Mevln iin, szn ettii bu ak anlatlmaz, yaanr; yaayarak renilirdi. Bu nedenle, bir gn kendisine ak nedir efendim diye soran bir rencisine Ben ol da bil yantn verdi. Mevlnnn felsefesini anlatacak hdis-i erif : lmeden evvel lnz hdisidir. lmeyi istemek olmaz. lmeden evvel lmeyi istemek olur. Bu da fani olana balanmamaktr, lmsze balanmaktr. Nedir? Aktr.. Fani olan hi bir ey gerek deildir.. Mesnevi Ney ile balar .. ikayeti ile balar... Ney, kmili insani temsil eder. nk insan yznde 7 delik vardr. Neyde yedi deliklidir. lmeden nce lp de diri kalan duygular asl grevleri ile yeniden doar. Grmek nedir, tevhidi, btn, onu grmektir. Duymak Onun sesini duymaktr. Konumak hakikat anlatmaktr. Onun kokularn almaktr. Olgun insana giden yolda duygularn rafine edilmesi, yenilenmesi srrn anlatr. Kam koparrz o asl vatanna dnmek ister. nsanda madde kalbna girip de bu leme geldii zaman asl vatann zler. Yaradl lemini zler. Vuslati zler, feryat eder. Neyin ii doludur. Perdeleri vardr. Hz Mevln bunu insann kompleksleri olarak ifade eder. Yani, benlik mertebeleri nefsin arnmas ile bu mertebeler tamamlanr ve kamn ii boalr. Neyin rengi sardr. Riyazetteki ve oru tutan insan temsil eder. zerinde krmz renkler vardr. Onlarda ak atei ile yanmay temsil eder. Ve neyi tutma ekli, akl ile gnl arasnda bir kpr kurar. Neyden ikan ses atetir; arab da tahammr ettiren akn ayn ateidir. te bu ekilde Mevlnnn iirinde ney hem zehir hem panzehir olur; onun perdeleri,

insann ebed vatann hatrlamasna engel olan ve onu sevgiliden ayran perdeleri yrtp atar. Ve yine Ney, bir srr devaml yeni hikayeler ve meczlarla im etmeye alan bir airdir. Akn tarifi Mevlnnn ta kendisidir. Ona giden ok yol var der kendisi. Hz Mevln mzik ve semay semitir. Sem Sem, lgatte iitmek mnsndadr. Terim olarak, msik namelerin dinlerken vecde gelip hareket etmek, kendinden geip dnmektir. Hz. Mevln zamannda belli bir nizma bal kalmakszn dn ve tasavvf bir cokunluk veslesiyle icr edilir sema. Sema, sembolik olarak, kinatn oluumunu, insann lemde diriliini, Yce Yaratcya olan ak ile harekete geiini ve kulluunu idrak edip nsan- i Kmil e doru yneliini ifde eder. Siyah hrka kabiri topra, Tennure safl ve kefeni, sikke ise tevhidi ve mezar tan ifade eder. Sem 4 selmdan oluur: I. Selm, insann kendi kulluunu idrk etmesidir. II. Selm, Allahn bykl ve kudreti karsnda hayranlk duymay ifde eder. III. Selm bu hayranlk duygusunun aka dnmesidir. IV. Selm ise insann yaratltaki vazfesine yani kullua dndr. nk slm da en yce makam, kulluktur. Semda semazenler Elif ekli alrlar.. Elif ekli hem Tevhidi hemde Birleimi temsil ederki Semnn sonunda Semazenlerle Yaratc BR olurlar. Mesnevinin On Mevln yle der: sekizinci beytinde

Derneyabid hal-i puhta hi ham Pes suhan kuta bayid vessalam.

(Eren kiinin halinden ham olan anlamaz, yle ise, sz ksa kesmek gerek, vesselam). Ham olan piecek.. pitikten sonra ise.. yanmas gerekecek.. Bu kavram olayn Mevln bir temsilinde yle anlatyor: Hintliler halka gstermek amacyla gecelein bir fil getirdiler. nsanlar fili ok merak ettikleri iin hemen ieriye girdiler ama karanlk olduu iin fili ancak elleriyle yoklayabildiler. Birinin eli hortumuna iliti ve dedi Bu hayvan koca bir olua benzer. tekinin eli kulana vard ve dedi ki Hayr, bu hayvan koca bir yelpazeye benzer. Bacana dokunan kii ise Hayr, bu bir stune benzeyen varlktr. Filin srtna kan ise, Geni bir tahta benzeyen bir hayvandr bu dedi. Herkes kendisinin his ettii gibi fili alglad. Fakat eer ellerinde bir lamba olsayd hepsi de gerei grebilirdi. te bu maddi akl (akl cz) de yle aldatcdr. Gel gel diyen adam, gel dedi sevgiye ard gel dedi saygya ard gel dedi efkate, merhamete ve kullua ard gel dedi aka ard... q