T.C.

MARMARA N VERS TES TRK YAT ARATIRMALARI ENST TS TRK D L ve EDEB YATI ANA B L M DALI TRK D L B L M DALI

17. YZYILDA YAZILMI MENSUR EHNME TERCMES

(291a-320b)

Yksek Lisans Tezi

Hazrlayan Selvet ISPARTA

stanbul 2006

T.C. MARMARA N VERS TES TRK YAT ARATIRMALARI ENST TS TRK D L VE EDEB YATI ANA B L M DALI TRK D L B L M DALI

17. YZYILDA YAZILMI MENSUR EHNME TERCMES

(291a-320b)

Yksek Lisans Tezi

Hazrlayan Selvet ISPARTA

Tez Danman Prof. Dr. Ahmet TOPALOLU

stanbul 2006

 NDEK LER

NDEK LER

00I 0II IV 0V 00VI 0VII VIII 1-77 78-355 356-358 359 360-390 [291a-320b]

N SZ ZET SUMMARY KISALTMALAR TRANSKR PS YON CETVEL GR MET N SZLK KAYNAKA Z GEM TIPKIBASIM

N SZ Milletlerin edebiyatn oluturan yap talarndan biri o milletin efsanev tarihini anlatan destanlardr. ranllarn Mslman olmadan nceki 1000 yln anlatan efsanev destanlar ehnme de hem ran edebiyat hem de Trk edebiyat iin ran tarihi ve ran geleneklerini bugne ulatrmas hasebiyle de ok nemli bir eserdir. Bu yzden de ehnmenin dnya dillerine birok evirisi yaplmtr. 60 bin beyitten oluan bu eser Trk edebiyatnn deiik dnemlerinde de kimi zaman manzum kimi zaman da mensur olarak tercme edilmitir. Bizim tez almas olarak ele aldmz tercme stanbul niversitesi Merkez Ktphanesi 6131 demirba numarasyla kaytldr. Mtercim hakknda bilgiye ulalamamtr, ancak mstensihinin Dervi Mustafa olduu ktphane demirba kaydndan anlalmaktadr. Eser cilt halinde ve tamam 1778 varaktr. Eserin kimi sayfalarnda minyatrler yer almaktadr. Her sayfas 25 satrdr. Tercmenin istinsah hicr 1187, mild 1773 ylnda tamamlanmtr. Biz, bu yazmann 291a-320b varaklarn yksek lisans tezi olarak alm bulunmaktayz. 01b-40b varaklar Sadettin AH N tarafndan, 41a-80b varaklar Sema DEM REL AH N tarafndan, 80a-119b varaklar Nilgn YILDIZ tarafndan, 120a-159b varaklar Erhan AKTA tarafndan, 160a-200b varaklar shak ALGAN tarafndan ve 200a230b varaklar da zg KARAMANLIOLU tarafndan yksek lisans tezi olarak hazrlanmtr.

Bu tezi hazrlamaktaki ama ehnmenin bu mensur tercmesini tantmaktr. almamz, giri, metin ve szlk olmak zere blmden olumaktadr.

II

Giri ksmnda Firdevs, ehnme, ehnme evirileri ve zerine allan yazmayla ilgili bilgiler verilmektedir. Metin ksm varak ve satr numaralar esas alnarak gsterilmi, noktalama iaretleri gnmz imls dikkate alnarak uygulanm, gerekli yerlerde paragraflar yaplmtr. Bylece eserden faydalanlmas daha kolay hale getirilmek istenmitir. Metinde okunamayan szckler [] eklinde gsterilmitir. Szlk ksmnda, metinde kullanlan ve szlk deeri olan her kelime ana madde olarak alnm ve alfabetik olarak dizilerek siyah puntolarla gsterilmitir. Madde balarnn altnda ise o madde ile ilgili deyim, ara madde ve birleikler sralanmtr. Bunlar siyah puntolarla gsterilerek dizilmi ve normal srann biraz ierisinde yazlmtr. Ayrca madde ba kelime ve ara maddelerinin ikinci ve daha sonraki unsur olarak getii kullanmlara, asl madde veya ara maddelerin altndan bir ok iareti () ile gndermeler yaplmtr.

Yksek lisans tezi olarak bu eseri almam tavsiye eden ve almalarm srasnda karlatm glkleri amamda yardmc olan tez danmanm Prof. Dr. Ahmet TOPALOLUna, hazrlad Cibakaya programyla dizin almalarna katkda bulunan Prof. Dr. Ceval KAYAya, metni okurken zorlandm kimi yerlerde yardmlarn esirgemeyen Prof. Dr. Mustafa S. KAAL N ve Do. Dr. Zuhal KLTRALa, yine almam esnasnda yardmlarn esirgemeyen Yard. Do. Dr. Latif BEYREL ye teekkr bir bor bilirim. Ayrca tez almam boyunca beni her ekilde destekleyen ve bana olabildiince sabrl davranan eim Ahmet ISPARTAya da teekkr ederim.

III

ZET Bir blmn tez konusu olarak aldmz bu eser, stanbul niversitesi Merkez Ktphanesi 6131 demirba numarasyla kaytldr. cilt halinde ve tamam 1778 varaktr. Ayrca eserde minyatrlere de yer verilmi, her sayfas 25 satr olarak dzenlenmitir. zerinde allan 1. cildin boyutu 39, eni 24,5, kalnl 7,5 cm.dir. Eser hicr 1187, milad 1773 ylnda tamamlanmtr. Eser kelime kelime tercme zellii tamamaktadr. Bu tez, yazmann 291a-320b varaklarn kapsamaktadr. 01b-40b varaklar Sadettin AH N tarafndan, 41a-80b varaklar Sema DEM REL AH N tarafndan, 80a-119b varaklar Nilgn YILDIZ tarafndan, 120a-159b varaklar Erhan AKTA tarafndan, 160a-200b varaklar shak ALGAN tarafndan ve 200a-230b varaklar da zg KARAMANLIOLU tarafndan yksek lisans tezi olarak hazrlanmtr. Bu tezi hazrlamaktaki ama, ehnmenin bu mensur tercmesini tantmaktr. Tez blmden olumaktadr: Giri, metin ve szlk. Giri ksmnda Firdevs, ehnme, ehnme evirileri ve zerine allan yazmayla ilgili bilgiler verilmektedir. Metin ksmnda sayfa ve satr numaralar belirtilmi, gnmz noktalama iaretlerine gre dzenlenmi ve gerekli ksmlarda paragraflar yaplmtr. Bylece eserden faydalanlmas daha kolay hale getirilmek istenmitir. Szlk blmnde ise eserin sz varln gsteren bir dizin hazrlanm, eserdeki kelime ve birleik ekillerin metindeki anlamlar verilmeye allmtr. Bu szlk hem alfabetik hem de kk esasna dayal bir szlktr. Madde ba olarak kabul edilen kelimelerin altna o kelimeyle ilgili ara madde, deyim ve birleikler sralanm, madde ba veya ara maddelerin ikinci, nc unsur olarak getii maddelere () iareti ile gndermeler yaplmtr.

IV

SUMMARY The book that we have worked on a part of is registered under fixture number 6131 at the Central Library of Istanbul University. Its composed of 3 volumes with total pages of 1778. Miniatures also have been given place in the book with each page designed to hold 25 lines. The length of the first volume on which work is being carried is 39 cm in length, 24,5 cm in width and 7,5 cm in thickness. The book was completed in 1187 (date based on Hegira) or 1773 (date based on birth of Christ/Christian era). The book doesnt carry the characteristic of a translation word by word. This thesis covers pages 291a-320b of the manuscript. The pages 01b-40b, pages 41a-80b, pages 80a-119b, pages 120a-159b, pages 160a-200b and pages 200a-230b had been prepared by Sadettin AH N, Sema DEM REL AH N, Nilgn YILDIZ, Erhan AKTA, KARAMANLIOLU respectively. The reason to prepare this thesis is to introduce the translation of ehnme in prose. The thesis is composed of three sections which are the introduction, the text and the dictionary. The information about Firdevs, ehnme, ehnme translations and manuscript on which work is carried is given at the introduction section of thesis. The text shows the pages and line numbers. It has also been punctuated according to todays punctuation rules. Paragraphs have been created at the necessary parts. By doing that, it has been aimed to exploit of the work more easily. In dictionary, an index is prepared which shows the vocabulary of the book; the meanings of the words and compound forms in the book are tried to be explained. The dictionary is based on both alphabetic and root principles. Under main entry an intermediary entry, expressions as well as collocations related to main word are added. The items identified as second, third factors of the main or intermediary items have been referred with marking (i.e.). shak ALGAN and zg

KISALTMALAR
A. Arapa

a.g.e.
ba. birl. i.

ad geen eser
bala birleik isim

bk. o.
e. ek. F.

baknz oul
edat ek Farsa

i. t.
kaba. mec. sf.

isim talyanca
kaba konumada mecaz sfat

Sod.
tak. nl. vb.

Sodca
tak nlem ve benzerleri

yan.
Yun. zf. zm.

yansma ses
Yunanca zarf zamir

(?) * / [...] <>

Szlkte kesin olmayan anlam gsterir. Madde ba bir kelimenin trevi olduunu gsterir. Farkl imllarla yazlm madde balarn ayrr. Metinde okunamayan kelimeyi gsterir. Yanndaki maddelere gnderme ifade eder. Metne ilve edilen ksmlar gsterir.

VI

TRANSKR PS YON CETVEL

Harfler

Transkripsiyon Karlklar , A, a; E, e B, b P, p T, t , C, c , , , D, d , R, r Z, z J, j S, s

Harfler

Transkripsiyon Karlklar , , , ; , , ,
c

, ,

, , F, f K, k; G, g; L, l M, m N, n V, v; O, o; , ; U, u; , ; , H, h; (a, e)

Y, y; I, ; , i; ,

VII

GR

GR
F RDEVS rann milli destan ehnmenin mellifi Firdevs, Ts ehrine bal Taberann Baz kynde dodu. Kesin olarak bilinmemekle beraber 940 ylnda doduu rivayet edilmektedir. Ayn ekilde lm tarihi de baz kaynaklarda 1020, baz kaynaklarda da 1025 olarak gsterilmektedir. Knyesi Ebul-Kasm, lkab Fahreddin, mahlas Firdevsdir. Babasnn Ts rmandan ayrlan brhe ay kenarnda yaayan bir iftlik sahibi olduu bilinmektedir. Bunun dndaki bilgiler hakknda anlatlan rivayetlerdir; ancak bu rivayetler arasnda da Firdevsnin ocukluk dnemi ve renim hayat hakknda hemen hemen hibir bilgi yoktur. eitli kaynaklarda ocukluunda iyi bir renim grd, Pehlevce ve Arapa renimine ayr bir nem verdii belirtilmektedir. 980 veya 990 ylnda ehnmeyi yazmaya balayan Firdevsyi kimlerin destekledii de kesin olarak bilinmemektedir. Yalnz ehnmenin mukaddimesinden bu esere balarken Tsta bir dostunun kendisini tevik ettiini, Abu Mansr b. Muhmammed adnda bir zattan maddi yardm grdn ve mukaddimeyi yazd zaman, bu zatn lm bulunduunu anlatlmaktadr. Bunlarn dnda Tslu ynetici ve zenginlerden yardm grldnden bahsedilmektedir. Firdevs, para para yazmaya balad eserini 1003-1004 yllar arasnda tamamlamtr. Eserini devrin byk hkmdar Gazneli Sultan Mahmuda ithaf etmitir. Ancak Firdevsnin bunun zerine Sultan Mahmuda bir hicviye yazd, kendisine verilen paray almayp datt gibi rivayetler de anlatlr.

Firdevs mrn yoksulluk iinde geirmitir. mrnn sonuna doru doduu ehir olan Tsa dnm ve burada vefat etmitir.1

EHNME ranllarn mill destandr. Dnyann yaratlndan Arap istilasna kadar ran tarihi, mitolojisi ve geleneklerini anlatan bu eser 60 bin beyittir ve aruzun faln faln faln fal kalbyla yazlmtr. Drt esas ksmdan oluan eserin ilk blmnde Piddler, ikinci blmde Keynler, nc blmde Eknler ve son blmde de Sasanler anlatlmaktadr. EHNMEN N DOUDA VE BATIDA YAPILAN EV R LER 2 Eser gerek efsane niteliindeki yaam, olay ve durumlarn verilii gerekse anlatlanlarn bir araya getirilip toplanmasyla ortaya kan kendine zg kronolojik tarih olmas ynyle dikkat ekicidir. Bu zelliklerinden dolay ehnme, yaplmtr.3 Douda ve Batda yaplan evirilerin belli bal basklar: Douda yaplan tercmelerin ilki, XII. yzyln sonlarna doru, Kavmddin Ebul-Fettah ibn Ali tarafndan yaplan Arapa tercmedir. Fakat bu tercme eksiktir. Douda yaplan ikinci, tam ve manzum tercme Trke olarak ve Tatar Ali Efendi tarafndan Kansu Gavri adna 916/1510da yaplmtr. Eserin Trke dzyaz bir evirisini 1621de II. Osman adna Mehdi mahlasl Dervi Hasan yapmtr. Douda yaplan basklarn ounlukla ta basmas olduu ve birtakm yanllar da ilerinde barndrdklar bilinmektedir.
H.RITTER: Firdevs, slam Ansiklopedisi: IV. c., 643-649 ss. Mehmet KANAR: Firdevs, Trkiye Diyanet Vakf slam Ansiklopedisi: XIII. c., 125-127 ss. 2 Necati LUGAL: ehname I: stanbul 1974, 1. c., XII-XIII. ss. 3 Zuhal KLTRAL-Latif BEYREL : erifi ehname evirisi: Ankara 1999, I. c., XIX . s. Trk Dil Kurumu
1

dnya

edebiyatnn

klasikleri

arasndaki

yerini

almaktadr.

Kaynaklardan rendiimize gre douda ve batda eitli dillere birok evirileri

II

Batda ilk olarak Turner Maan tarafndan neredilen (Kalkta, 1829) eserin sonradan birok basks yaplmtr.Eser, Sir W. JONES tarafndan 1774te Latinceye, 1785te Joseph CHAMP ON, 1832de ATKENSON, 1905-1923 yllarnda WARNER ve 1907de de A. ROGERS tarafndan ngilizceye evrilmitir. Ayrca 1851de Adolf Friedrich won SCHLOCK ve 1890da Friedrich KCKERT tarafndan Almancaya, 1886da P ZZ tarafndan talyancaya ve 1876-78 yllarnda da Julee MOHL tarafndan da Franszcaya tercme edilmitir.4 EHNAMEN N TRKE EV R LER MANZUM EV R LER D YARBEK RL ERF VE EHNME EV R S Bilinen tek manzum eviri olan erfnin tercmesi hakkndaki en kapsaml bilgiyi erf ehname evirisi adyla hazrlanan doktora tezinden5 reniyoruz. Topkap Saray Mzesi Ktphanesinde (Hazine:1519) kaytl bulunan bu eviri eser 1170 varak olup gzel harekli bir nesihle yazlmtr. Her sayfada iki stun halinde yirmi be beyit bulunmaktadr. Eser byk boy olup baz ksmlar tamir grm, baz yerlere de sonradan ilaveler yaplmtr. Bataki ilk iki sayfa tezhiplidir. Ketebesinde erf tarafndan tercme ve istinsah edildii hususu ile eserin biti tarihi kaytldr. Eserde birinci ciltte 37, ikinci ciltte 24 olmak zere toplam 61 adet minyatr bulunmaktadr. evirinin birinci cildinde, batan Luhrasbn tahta kna kadar olan blm yer almaktadr. Bu cilt 29709 beyittir. kinci cilt ise (29710-56506) 26786 beyit/satr ihtiva etmektedir. Daha sonraki sayfalarda 1-230. beyitler arasnda dua blmleri, 335. beyitten itibaren erf tarafndan ilave edilen Kansu Gavrinin sultan oluu ve sultana vg blmleri yer almaktadr. 55684-56048. beyitler arasnda erf tarafndan ilave edilen mensur bir blm yer almaktadr. Burada Firdevsnin Sultan Mahmudla ve maiyetindeki
4

Necati LUGAL, a.g.e. Cevat YERDELEN: Divan Edebiyat Kaynaklarnda ehname: Erzurum 1997, Atatrk niversitesi Trkiyat Aratrmalar Enstits Dergisi: 8. sy., 102.s. 5 Zuhal KLTRAL-Latif BEYREL , a.g.e.

III

air ve sanatkrlarla tanmas, eseri yazmaya balamas, eseri bitirdikten sonra caize meselesi yznden Sultan Mahmuda gcenip tekrar memleketine dnmesi ve nihayet lmne kadar olan hayat anlatlr. Yine bu blmde 56205. beyitten itibaren elli beyit Sultan Gavrinin vgsne ayrlmtr. Ayrca 42500.-42559. beyitler arasnda Nizaminin skendernmesinden de eviriler yaplmtr. Eserin tamam 56506 beyit olup asl ehname vezninden farkl olarak aruzun mefln mefln feln kalbyla yazlmtr.6 MENSUR EV R LER Dnyada birok evirisinin yapldn bildiimiz ehnmenin bilinen ilk Trke evirisi II. Muradn emriyle yaplan mensur eviridir. Harekeli gzel bir nesihle yazlm 328 varaktan oluan eserde yer yer manzum paralar bulunmaktadr. Bu paralar o dnemin mensur skendernmelerindeki manzumelere benzemesi ynyle de dikkat ekicidir. evirinin dilinden, geni bir okuyucu kitlesinin faydalanmasna hizmet etmek dncesinin esas alnd anlalmaktadr. eviride dokuz adet minyatr bulunmaktadr. ehnmenin ikinci blmn ihtiva eden bu nsha Topkap Saray Mzesi Ktphanesinde kaytldr (Hazine: 1518).7 Bir dier mensur eviri, Mehdi mahlasl Dervi Hasan tarafndan II. Sultan Osmann emriyle yaplan ve yine kendisine takdim edilen eviridir. Ne zaman tercme edildii bilinmemekle beraber, ark Trkesiyle yazlm ehname, Rustam destannn kssas ad altnda eksik bir ehnme evirisi de vardr.8 Milli Eitim Bakanlnn cihan edebiyatndan yaptrd zet eklindeki kk tercme yaymlar arasnda, M. Cevdetin de arkn lyadas: eh-nme9
Zuhal KLTRAL-Latif BEYREL , a.g.e. Necati LUGAL, a.g.e.; Zuhal KLTRAL-Latif BEYREL , a.g.e. Orhan aik GKYAY: ehname ve Trke Tercmeleri , Destursuz Baa Girenler: stanbul 1982, 45-49 ss. Dergah Yaynlar. 8 Orhan aik GKYAY, a.g.e. 9 Muallim Cevdet: ark lyadas eh-nme: stanbul 1928, Necm-i stanbul Matbaas, 88 s. (Eski harfli Trke)
7 6

IV

(1928) adl eseri vardr. ehnmenin tannm paralarnn evirisiyle oluturulmutur. Trk destanlaryla ilgili aratrmalaryla tannan Prof. Dr. Rza Nur, Trk Bilig Revsnn drdnc saysn tamamen ehnmeye ayrmtr. Burada ehnme, yer yer ksaltlarak ve yer yer de tam olarak tercme edilmitir. 276 sayfalk bu tercme, ehnmeyi yeterince tantacak niteliktedir.10 eviride ilenen konular, olay ve kiilerden hareketle ehnme esas alnmakla birlikte Sleyman-nme ve Tevrih-i Kebir adl eserlerden de yararlanlmtr.11 zerinde altmz blm, yazmann 291a-320b varaklarn

kapsamaktadr. Yazmann 01b-40b varaklarn Sadettin AH N, 41a-80b varaklarn Sema DEM REL AH N, 80a-119b varaklarn Nilgn YILDIZ, 120a-159b varaklarn Erhan AKTA, 160a-200b varaklarn shak ALGAN ve 200a-230b varaklarn da zg KARAMANLIOLU yksek lisans tezi olarak hazrlamtr. Yksek lisans tezi olarak allp tamamlanan 01b-230b varan kapsayan tezlerde Firdevs, ehnme, ehnme tercmeleri ve zerinde allan mensur ehnmeden bahsedilmise de her eserin kendi iinde bir btnlk oluturduu dncesinden hareketle biz burada bunlardan ksaca bahsetmeyi uygun grdk. MENSR EHNME EV R S Bizim zerinde altmz eser, stanbul niversitesi Merkez Ktphanesi 6131 demirba numarasyla kaytldr. Ktphane demirba kaydndan mstensihinin Dervi Mustafa olduunu renmekteyiz. Bu eser hakknda en geni bilgiyi ehname ve Trke Tercmeleri adl yazsnda Orhan aik GKYAY vermektedir. 1778 varaktan oluan eser, cilt halinde dzenlenmi olup minyatrldr. Bizim altmz blm iinde 305bde bir minyatre yer verilmitir. Eksik olan bu tercme ehnmenin bandan skenderin doumuna kadar olan ksm ihtiva etmektedir. Eserin bu kadar hacimli olmasndan Firdevsnin ehnmesini de aan, halkn merak ve ilgisini ekecek masal ve
10

Rza NUR: Trk Bilig Revs / Revue de Turcoloqie, eh-nme, Turan- ran Cenkleri, ubat, 1934, c. 1, S.4, Msr 1934. 11 Sadettin AH N: Mensur ehnme Tercmesi 01b-40b: stanbul 2000.

destan unsurlarn esere eklendii anlalmaktadr. Ayrca yeni bir olaya hikaye ya da mevzuya geilirken o mevzunun alnd kiiler iin kullanlan nitelendirmeler de buna delil olacak cinstendir: Rviyn- abr (ve niln- san- n byle

nal u beyn iderler kim..., ...amm bu dsitn nal iden rvler bylece (rivyet iderler kim... Bu durum Firdevsnin eserinin esas alnmakla birlikte baka
rivayetlerden de faydalanldn gsterir. Orhan aik GKYAY, tercmenin sonunda geen bu ehname bu mahalde tamam olup bu ruzgrdan zuhurt- kevniyyeden olan mevatlar nece drl ve

nece stadlar dilinden nakl beyan olundu. kaydnn bu tercme ile Firdevsnin
ehnmesinde ilenen baz konulardaki farklln aklanmasna k tuttuunu ifade etmektedir.12

TEZ N HAZIRLANMASINDA TAK P ED LEN METOT 1. ehnmenin evirileri hakknda bilgi verilmitir. 2. kinci bir nsha tespit edilemedii iin eser, stanbul niversitesi Merkez Ktphanesi 6131 demirba numarasyla kaytl nsha esas alnarak evriyazya aktarlmtr. 3. Eser, Eski Anadolu Trkesi dil zelliklerini tamaktadr. Bu sebepten bu zelliklere uygun olarak evriyazya aktarlmtr. 4. Tek nsha olan eserde okunamayan eserler [] eklinde gsterilmitir. 5. Bizim tarafmzdan ilave edilen ksmlar <> iareti ile gsterilmitir. SZLN DZEN 1. Szlkte madde balar alfabetik olarak dizilmi, szckle ilgili ara madde, birleik ve deyimler kelimenin altnda biraz daha ieride gsterilmitir. Metinde kullanlan ve szlk deeri olan her kelime ana madde olarak alnm ve siyah puntolarla dizilmitir. Ara maddeler bal bulunduklar
12

Orhan aik GKYAY, a.g.e.

VI

madde bann bir tr alt maddesi gibi dnlm ve ilgili maddenin altnda alfabetik olarak dizilmitir.

2. Madde balarnda kelimenin hangi dile ait olduu ksaltma ile (A., F., vb.) gsterilmitir. Kelimelerin kayna konusunda Misalli Byk Trke Szlk esas alnm, ancak bu szlkte bulunmayan kelimeler iin Redhouse, Steingass, Develliolu, Burhan- Kat, erif ehname evirisi-Szlk gibi dier szlklerden de yararlanlmtr.

3. Trke deyimler, yardmc fiillerle kurulu birleikler, kalplam szler, Arapa ve Farsa tamlamalar vb. gruplar siyah olarak dizilmi ve normal srann biraz ierisinden yazlmtr. Ara maddelerde, deyimlerde ve birleiklerde ayrca dil ksaltlmas verilmemitir.

ba i. 1 Ba, kafa. Varup alcalarn alup ikisin de ban kesp z almaa

gider. 291b/12, 294a/03, 295a/12

2 Bir eyin veya bir yerin etraf, evresi, yakni. Selm h d olup tz alca

apularn kd itdiler ve azne aup cevhir arup abalara oldurdlar, birer ulm bana virdiler. 296b/15, 317b/18
3 ki utan her biri, taraf. srev grzin ab idp meydnn bana vard. 305b/04, 305b/19, 311a/25 4 Bir eyin balad yer, ba taraf. Yidi isim yazlu, banda rs yazar. 312b/01, 316b/04 5 Arazide da, tepe gibi ykselen yerlerin en st noktas, zirve. Bu kh yle

bir kh ki ba eflke ser ekmi bir yek-pre ayadur. 313b/24

5 sf. nde gelen, ilk. Sleymn bin Devvr rna biraz oyup andan temi

alup parmana gerdi ve ba ismi oududa Lebbeyk! diyp Fermurzu arusnda hir oldi. 299a/09

VII

bels b. bels Baa dert olan kimse veya ey. Hey olancu, y sen ba bels

imisin, ben de seni bir kefrete yarar ys eyledm. 291a/03

gsterb. gster- (Gne) Domak, ortaya kmak. n kim ab old, gn ubbe-i

felekden ba gsterp clem mnevver olduda 305b/25

aldurb. aldur- 1 (Gne) Domak, ortaya kmak. n kim gice mrr idp ab

old, fitb- clem-tb sy- ufudan ba aldurup nryla clemi mnevver lduda 293a/01
2 Kendini gstermek, ortaya kmak. Fermurz bun sneye ekp der-u

eyledkde Siyvu kek arekete gelp ba aldurd. 315b/05,

oyb. oy- Saygyla nnde eilmek. Smb ieri girp Fermurza ba oyup

nme<y>i virdi. 304b/23, 312b/07, 312b/09

b. uc (Bir kimsenin bulunduu yerin) ok yakn, yan bai. Baum ucnda

andu ile ydigrlar vardur, alasn. 298b/21,

b. zerine Emredersiniz, evet, peki efendim. Dn Nola sulnum, ba

zerine! didi ve bu kelleyi terbiye idp lamn alup kemik ald. 313a/15,
314b/11 bel olb.na bel ol- Rahatsz etmek, sknt vermek, bela olmak. Senden dilerm ki
c

u Rstem-i yek-desti ne ar ile olursa ldresin, zr ora baumuza bir am bel olur. didi. 294b/06

b.um zerinde yirz vardur Bizim iin kymetlisiniz anlamnda sylenir.

sn-i itiyruuz ile eger benmle berberce olup ben anda gidersem bile gidp benden ayrlmazsauz baum zerinde yirz vardur, size ricyet eylerem, yine yanumda her biriz mabl ve merbdur. 308b/02
cal b.na gel-, caln b.na cemc it-, caln b.na getr-, at b., cn b.na ra- yalz b.yla

VIII

4. Trke ve Trkelemi olduu kabul edilen kelimelerde dil ksaltmas verilmemitir. Ancak Trkeye ses deiikliine urayarak giren alnt kelimelerde dil ksaltmas verildikten sonra kelimenin asl biimi de gsterilmitir.

5. Madde ba olan kelimelerin ve ara maddelerin kelime trleri (isim, sfat, zarf vb.) belirtilmi, ancak fiiler kendi bana net bir btn oluturduundan ayrca gsterilmemitir. ok anlaml maddelerde kelime trlerini belirten ksaltmalar, saynn nnde ise bir sonraki tr ksaltmasna kadar, kendinden sonra gelen btn saylar kapsamaktadr. Numaradan sonra yazlan kelime tr ksaltmas sadece ilgili sayya aittir.

bir sf. 1 Bir. Rstem snesine bir mt urd. 291a/18, 293b/24, 296a/10 2 Herhangi bir. Bir gn anc hn zyla oturup ciret eyledkleri

ba girdiler. 291a/06, 291b/04, 292a/11

3 Biraz. Fermurz eyitdi: Prm, teneligm var, baa bir u vir. didi. 300a/18 4 i. Birinci. Bir bu ki aa uvvet ile cevba dir deglm; ikinci budur

ki, ora Rstem uyarsa beni ldrr. 294b/08, 301b/13

5 zf. Bir an nce. rn ab iderm, imdiki lde Efrsiyb bir ll

idelm ol-da, varsun, anda giderse gitsn! 294a/22

6 zf. Bir kere. Fermurz meyven her birinden birer ikier tenvl idp

el cebe und, bir cevhir ile aru altun aban iine oyd, bir da odi. 300a/21, 300a/21

6. Birbiriyle ilgisi ak olmayan, yazllar ayn olmakla birlikte farkl bir anlam tayan kelimeler kendi anlamlar iinde deerlendirilmi ve ayr bir

IX

madde ba olarak alnmtr. Bu zellik de szlkte o kelimelerin yanlarna (I) (II) numaralar yazlmak suretiyle gsterilmitir.

bil (I) (F.) Topra aktarmaya veya ilemeye yarayan let. Grdiz mi olan

nal bil ullanur? didi. 318a/01, 318a/02, 318a/04,

bil (II) 1 nsan bedeninde gsle karn arasnda kalan blm. Bilinden bir

kerre avrayup aldurayum ve ac avun gibi zemne urayum. 319b/19,

298a/11

7. Asl anlamdan uzaklaarak mecaz anlam kazanan kelimeler mec. ksaltmas ile belirtilmitir. bi sf. 1 Bin. 294b/05, 299a/11, 303b/22 2 mec. ok. urde Bnya ise muaddem mjdeciler gitmi-idi, aru

gelp bi nz ile Fermurzu elin pdi. 315b/04

bir iken iki bi ol-

8. Metinde deiik yazma sahip kelimelerde en ok geen biimi asl olarak kabul edilmi, farkl ekiller birbirinden / iareti ile ayrlarak gsterilmitir. Az kullanlan kelimeden dierine de bk. / baknz ifadesi ile gnderme yaplmtr.

bre / breh nl. Ey, hey, be. Bre hey n-bekr! Ben saa iltiym eyledgm

senden avf eyledgmden midr? 295b/10, 318a/14, 320b/24

b. breh aknlk, hiddet, heyecan gibi duygular ifade eder. srev-i

ejderh-bend bun grdkde Breh breh! diyp yine yire indrdi.

306a/25, 317b/12 itb. breh it- Hayret etmek, armak; breh breh demek. srev, breh breh

idp Bir amlesi aldi. Alabildiyse o, alamadysa ayr i beter. diyp var uvvetin bzya alup 307b/16
X

breh bk. bre

9. Madde balar tam alfabetik olara dizilmi; ara madde, deyim ve birleikler ilgili madde bann iinde kalmak kaydyla belirli bir dzende sralanmtr. Trke olanlarda yaln biimlerden ekli biimlere doru bir sralama, Farsa ve Arapalarda ise alfabetik sra gzetilmitir.

k (F.) i. Toprak. ki ke, bd bda urd. 312b/25, 312b/25 yeksn eyle. ile yeksn eyle- Yerle bir etmek. Eger virmezlerse, gelp, ol diyr k-

ile yeksn eylerdi. 310a/12, 318a/09

..-i adem Ayak topra. 308b/20 ..-i py Ayak topra. 308a/14 .- zemn .-i zemn Yer. 307b/18

10. Anlam verilirken genel szlklerde olduu gibi tanm yaplmam, metnin doru anlalmasna yetecek kadar karlk verilmeye allmtr. 11. Fiil kk ve gvdelerinde mastar eki yerine (-) iareti kullanlm ve sralamada mastar eki dikkate alnmamtr. 12. Metinde dil bakmndan kaynan belirleyemediimiz szckler iin [] iareti konulmu, anlamn zemediimiz ya da yaklak bir anlam verip de bu anlam yararlandmz szlklerde bulamadmz kelimelerde ise anlamdan sonra (?) iareti kullanlmtr.

kefret (A. kefretten) Dev, re. (?) bir k.e yara-

XI

MET N

MET N lerde bir u var idi, cn avliyle kend<y>i ol uya urd, az ald ki bolayazd. Hele Rstem (25)gelp iriince Rstem-i yek-dest da udan gc-ile al old, dnp Rsteme Grd mi olancu, tz gidelm, [291a] (1)Rstem belki dnp ardumuzdan gelr. didm. te orduumuza uradu! didi. Rstem bundan ird olup (2)Kii nmyla ilermi ii, nmsuz bir pula degmezmi kii. didi; bildi ki deme lzm olaca nm imi. Rstem-i yek-dest (3)uy gedi amm lmedi. Rstem geemedi. Rstem-i yek dest: Hey olancu, y sen ba bels imisin, ben de seni (4)bir kefrete yarar ys eyledm. diyp aruda oyup gelp Rstemi atyla rtna urup uy te gerdi. Rstem (5)ayr ayrete dalup tevbe ve istifr eyledi. Meger Tarnu atnda ne Rstemler var imi ki kendi yannda mr- acf (6)adar bile degl. Hele uy gediler, cazm-i rh eylediler. Bir gn anc hn zyla oturup ciret eyledkleri ba (7)girdiler. Rstem-i yekdest dnp te olancu, ba geldk, erlik gsterecek maalldr. diyp ve Bu bada on-bi
(8)

adar casker vardur, anca sen bunda dur, ben varup

(9)

macam alup gelrem. didi. Rstem Nola. diyp orada

ald. Hemn

Rstem-i yek-dest iler yriyp Rstem-i yek-dest grdi, b iinde bir zlca ymetdr opd. Ncm scat (10)gemedi, Rstem-i yek-dest on-bi caskeri rd ve anc h da ldrp ve macas Fezzne Bny ald.
(11)

Bdan up

Rstem yanna geldi, te olancu, macam aldum, btn caskeri rup babasn ldrdm. (12)didi. Andan Fezzne Bny biraz pp ud; amm Rstem-i yek-dest bu arada camd- knesi arekete gelp hemn
(13)

Rstem yannda z alt idp

der-kr olma diledi. z grdi Rstem-i yek-dest murd i grmekdr, a13

(14)

ve camd da ham olnaca camd degl, balad cabalamaa. Rstem-i

yek-dest ise Ben bun saa orum. dir. Rstem (15)za acd ve bir de Rstem-i yek-dest byle n-hem-vr vacna gcenp tme aa, caybdur! Biraz abr
13

Metinde a eklinde yazlm.

eyle, zu

(16)

gli saa biraz alsun ve cn saa asun. didi; amm Rstem-i

(17)

yek-dest dilemez, gidin ayr gzi zm

ve Rstem bad gelmez, varup

(18)

alvir ol z dv elinden al ideym and. Yek-dest N-bekr olan,

sen

benm ime arma! diyp Rstem snesine bir mt urd. Rstem O! diyp uund. Meger bu b bir (19)nehr-i cr kenrnda idi, hemn Rstem-i yekdest ol aab ile aldurup z uya atd. B-re z uda (20)bolup u alup gitdi. Rstem kendin cemc idp zu da ol li grp ayr Rstem gzi alas
(21)

drt old, murd eyledi ki Rstem-i yek-desti bir taarrb ile helk eyleye;
(22)

amm byle zr- bzya mlik kimse<y>i ldrmege

yamayup: Yarn ben

bun Efrsiyb zerine gtreym, ldrrse Trnler ldrsnler. didi, dnp

(23)

Yek-deste Aa, nki macu da gitdi, gel senle Trna gidelm,

(24)

benm de anda bir amum vardur, varup anu

andan gelelm. didi ve

Hem ol diyrda gzelce zlar odur, varup birerin alup aflanuruz. didi. Rstem (25)yzine nib ad, cazm-i Trn eylediler. Bir gn Trn nurndan giderken n-gh arudan bir casker uhr eyledi. [291b]
(1)

Rstem-i yek-dest Bu casker midr amu, hemn uralum! didi.

(2)c

Rstem: Yo degldr, gelsn grelm nal caskerdr. Bu kerre

alemleri

nmyn old, Rstem grdi Efrsiyb calemleridr. N-bekr Ttr, nie anda gider ola! diyp bir arafa durdlar, (3)Efrsiyb geldi gedi; amm Rstem bir h bulup sul eyledi: Suln- Trkistn bu cnibe anda gider? diy ol
(4)

Rsteme baup Sen bu caskerden deglsin anca. didi. Rstem Yo, biz Hindden gelrz. didi, Bir apu araruz yanamaa.
(5)

didi. Ol siph da

eyitdi: Pehlevn, bizm pdihumuzu sde iki ul var idi. kisi de birderler idi. Birine
(6)

Heng, birine Siymek dirlerdi. Efrsiyba muaddem nice

imetler itmiler idi, Efrsiyb da anlara imetler (7)mubelesinde birer alca rp h eyledi ve alcalar da birbirine yandur; lkin imdi bir abat idp
(8)

alcalarna adlar. abatleri da bu kim Beg Abe nm bir z iridi,

Trn ib-rn olan Prn ibn-i (9)Veysen da efte nm bir z vardur. Bu zlaru ikisi de bda oturup ciret iderken meger bu Heng
(10)

ile bu Siymek

bu zlara c geinrler imi. Furatu gzedrler, bunlar yalz bda oturup

iret eylerken

(11)

bunlar zlar apup adlar. Efrsiyba ferydc gelp

(12)

Efrsiyb da yz-bi adar casker ile Heng ve

Siymek zerine gider kim

varup alcalarn alup ikisin de ban kesp z almaa gider, ite al budur.
(13)

didi. Rstem siphdan aln aber alup Bundan ey furat olmaz. diyp
(14)

Rstem-i yek-dest yanna gelp Aa, bu casker

c

yabandan degl imi. Sen

baa ba, ben bu askerde bir nm oyup Trkistn n olan Efrsiyba intisb idelm, andan (15)ora amumuzdan intim aluruz. didi. Rstem-i yek-dest y olancu, nice dilerse yle idelm. diyp bu caskere
(16)

atldlar. Tamm

alcalara geldkde Rstem grdi, iki alca aru aruya yaplm, ikisin arasnda yol gider; amm Heng
(17)

ile Siymek erilerin alup alcalarna

mukem tadrik grp gzedrler idi. imdi Efrsiybu geldgin grp

(18)

alcalarn bend itdiler ve burc- br zerinde cenge urdlar. Efrsiyb bira

(19)

defca yri eyledi, olmad. Rstem

dnp Yek-deste eyitdi: Gel, senle u

(20)

alcalarn birin sen ve birin ben apusn grz-ile yup ieri girp

ve hlarn

tutup Efrsiyba virelm, anca eger Efrsiyb ldrmek dilerse ric idp urtarup gine zlar
(21)

alvirelm, sen de baa mucvenet eyle. didi. Rstem-i

yek-dest Olsun olancu, hemn sen ne eylerse ben da yle (22)eylerem. didi. Rstem Di imdi sen ol alcaya, ben de bu alcaya varayum. didi. Rstem-i yekdest gergednn srp
(23)

alca-i Siymek apusn dgmege balad, ir apuy

yup ieri girdi. Sary- Siymeke aber eylediler kim ol da Sary-

(24)

Siymeke apusn bend idp cenge urd. Yek-dest sary apusn da yup
(25)

ieri old. Hemn Siymek dal

t olup zerine yridi. Rstem-i yek-dest el

unup Siymeki tyla avrayup olna ald ve yire urup bende [292a] (1)ekdi ve dnp alcadan ara old. Siymek caskeri bu adar idm eylediler, hlarn urtarmaa re olmad. (2)Bu arada Rstem da alca-i Henge varup apusn yup ieri girdi ve Hengin saryn da yup bende ekdi.
(3)

Heng Amn

dilver, beni ldrtme, z da bkiredr, uryor. didi. Rstem, Hengi alup Efrsiyba getrdi.
(4)

Rstem-i yek-dest da getrdi. Efrsiyba bunlara cam

(5)

isnlar idp dndi, Heng ile Siymeki atl itmek murd

eyledi. Rstem

alup Efrsiyb inde yir pp Pdihum, ayr bunlar baa bala, midrlarn bildiler ve itdkleri (6)crme mucterifler ve zlar da incitmemiler.

didi. Efrsiyb da nice itsn, rlar var ve crme glleri olursa gine oyup
(7)

gtrrler ve hem grdi bunlar areketlerine gre uvvet-i hire vardur ki ne

(8)

Rstem py-dr olur ve ne Fermurz. Bunlaru gllerince

varup kendime

bunlar tbic ideym ve rna alup gideym, bunlar ile rn ab ideym. diyp Heng ile Siymeki (9)alvirdi ve zlar bunlara cad idp virdi ve alcalarn yine muarrer eyledi ve Rstem-i yek-deste py- tat andal(10)

-sini virdi.

Rstem-i yek-deste aa didgnden uvvetde da ziydedr dir idi ve Rstem adn ord. Rstem-i Behmen-i (11)-yek-arb dirler. didi. Efrsiyb ol yirden alup dnp rn cnibine tevecch eyledi. Bir gn Ceyn cubr
(12)

idp rn yaasna ondlar. Efrsiyb ol arada Kvus-

(13)

Kmrna bir nme yazup gnderecek old, hemn Rstem

ayaa alup

Nmeyi ben gtreym. didi. Efrsiyb da nmeyi Rsteme virdi. Rstem da alup or alca-i Bele
(14)

gelp Dvn- Kvusda kendin car idp nmeyi

(15)

virdi. Kvus da dn eline virdi, oudlar. Dimi ki: Y Kvus,

vat ki r

ol, filn maalle gelp saa bu nmeyi gnderrem. ora dimeyesin ki zerime fil geldi, tedrikli bulnmadum,
(16)c

r bahne ber-araf. dimi. Kvusu

levni mteayyir old bu nal areketdr diy; amm gine caln bana cemc idp Rsteme
(17)

ilcat virdi. Var, pehlevn, Efrsiyba syle, bildginden

(18)

almasun, elinden geleni dir eylemesn. Bira kerre geldi, ne

ayr itdiyse

bunda da an ayr ider. didi. Rstem ise altnda gergedn ve yzinde nib ve lt pdeli anu-n
(19)

te idemedi. Rstem Efrsiyb arafndan elilik

ile geldgi mnsib olmadundan kimesnen calna (20)bile gelmedi. l Rstem Kvusdan up or Zbile geldi. Pederi Zla buluup Zl- zamn, Rstem
(21)

cib olduna elem zre idi, Rstemi grp d old.

(22)

Gzm nr, bi on gndr ikra gidp

cib oldu, anda id? didi.

Rstem keyfiyyet-i li nal idp yle bir seyrna rst geldm. diyp Rstemi yek-dest
(23)

avlin tafl zre beyn eyledi. Anca, devletm ata, Kvusdan

(24)

mektb geldkde sen benm caskerm alup var, h

sul itdkde Yabana

gitdi. dirsin, andan h Det-i Nehrevna ekp Efrsiyb ile anda mubil olsun, (25)grelm ud ne gsterr. Ziyde zeber-dest uvvet-i hire ibi gidi, 4

ldrmege yamadum, Efrsiyb zerine iletdm ki [292b] (1)bir tar ile ldrsn diy evvelde iltift idp rnler zerine ald. ti eyledi ki yannda bulnma, zr (2)belki rnleri atl ide, zr bir ayrn ve errin bilmez erfdr amm ben yannda olnca tenbh eylerem yle eyle byle eyle.
(3)

diyp an bu esrra

kimseyi mualic eyleme, grelm o neye varur. diyp ol arada or Efrsiybu ondu (4)yire geldi. Efrsiyba buluup mektb virdi ve Bildginden almasun. didi ve Ben anda iken, Kvus, casker cemc olsun
(5)

diy nmeler perkende eyledi. didi.

Efrsiyb ol gice anda yatup, irtesi, iki kerre yz bi casker ile cazm-i Bel eylediler, (6)yiye ie bir gn eme-i Nehrevna gelp ondlar. Rstem: unda eglenelm, rnler ceng idicek maalldr, ot (7)uy bol, casker olmaz. didi. Efrsiyb da ol yirde arr eyledi. Bu yaadan Rstem gitdkden-ora erf
(8)

eknfa, Kvus, nmeler

perkende idp ve Zbile, Rsteme aber gnderdi. Bir gn nme Zla geldi. Zl da caskeri alup
(9)c

azm-i Bel eyledi, t kim Bele gelp Kvusa bulud.

(10)

Kvus grdi Rstem yodur, Zl-i zamna sul eyledi. Zl duc

idp

Pdihum ol Fermurz Hinde gitmidi, bir gn calna gelp, belki bir a ola ben de varup bile bulnayum (11)diy Hinde gitdi, da gelp uhr eylemedi. didi. Biraz mteellim old yle vat bulnmad yine Efrsiyb didkleri
(12)

n-

bekr Trk areket eylemi, Ceyn gep nme gndermi, imdi biz nice idelm? didi. Zl Pdihum, hemn mevcd (13)bulnan casker ile biz de alup aru giderz, eme-i Nehrevna buluup ceng eylerz, bunda getrp rn
(14)

iynetmeyelm. didi. Kvus da emr idp Mevcd iki kerre yz-bi casker
(15)

bulnd, sir gelen ardumuzca gelsn. diyp Mun eyledi.

oradan alup cazm-i Det-i

ptid s muaddem-i cey olup yz-bi casker ile brgh- Kvus (16)alup gitdi. B casker ile Kvus da cazm-i Det-i Mun idp s- muaddem-i cey gelp grdi, Efrsiyb
(17)

onm. Hemn s da

asker-i Trn

mubelesinde bir mrtefic maalle brgh- Kvus urd. Efrsiyb grdi

(18)

rn caskeri, da gelp iridi. Bu arafdan Kvus- Kmrn da btn

(19)

askeriyle gelp brghna indi. Ol

gice gip irtesi gn dvn eyledi ve

mvere idp Efrsiyba nme gnderdi. Nedr murdu senle bizm

(20)

ulumuz mddeti da tamm olmad, yine ne le eylese gerek? Eger

(21)

murdu ceng ise, ite geldm, hemn vatine r

ol! Madu ne gne ise

aa gre cevb viresin! dimi. Bu nme Efrsiyba gelp mefhm maclm olduda
(22)

eyitdi: Murdum bu kerre yine devlet namadur. diyp cevb(23)

nme gnderdi. Kvus da fermn idp: Yarn

c

cengdr! diy iki arafdan

asker r olup aba muntar oldlar; amm Rstem-i yek-deste sipri

(24)

eyleyp tenhda

eyitdi: an yarn meydna up ceng eyledkde kimesne

(25)

ldrme, hemn grz ile yup da muayyed olma, zr

rn diyrnda cmle

alcalar alduda ol dilverler bize tbic olur. didi. Rstem-i yek dest Olsun olancu. [293a] (1)diyp aba muntar oldlar. n kim gice mrr idp ab old, fitb- clem-tb sy- ufudan ba
(2)

aldurup nryla clemi mnevver lduda iki casker yirlerinden durup lt-
(3)

arblerin zerlerine rste idp

ralarna svr oldlar. ki arafdan ceng-i

arbler alnup bunlar da meydn kenrna gelp alaylar ve aflar balayup

(4)

cmlesi naar-ber-meydn oldlar. Ey, kim gire? dirler iken an grdiler,

(5)

Trn cnibinden Rstem-i yek dest, altnda olan

gergednn srp meydna

girdi. Biraz ard-i ceveln eyledkden ora ol aldurup eng-i arbleri didrdi ve nacra
(6)

urup er aleb eyledi. Kvus- Kmrn iki arafna baup

(7)

Gderz yandan Ferhd bin Gderze iret eyledi. Ferhd da

Kvus ine

gelp yir pdi ve at srp yanar te gibi meydna girdi Rstem-i yek-dest in alup ca eyledi (8)ve sylerek azaup cenge baladlar. Ferhd bin Gderz urup iridi, Yek-deste bir nze urd. Rstem-i (9)yek-dest ola ile arpup redd eyledi ve bir arb yle urd kim Ferhd drz-be-drz ylup Rstem al bend
(10)

itmek aydnda olmad ve nacra urup er aleb eyledi. rn arafndan eddd bin

Gderz, Rstem-i yek deste nze ve bir (11)grz urd. Rstem-i yek-dest menc idp eddda bir arb urd, an da yd. Ferhd bin Gderz alup rana
c
(12)

binp

alem syesine gitdi. Rstem-i yek-dest yine er aleb eyledi. Bir pehlevn da

girdi. Rstem-i yek-dest anu da amle-

(13)

lerin menc idp bir arb ile yd.

l- kelm gireni yd. Ol gn Rstem-i yek-dest meydn utd, kimseye

(14)

amn virmedi. Am irp abl- rm alnup dndiler. Kvus malb olanlar

(15)

tesell virp rlarn

ele ald. O yaadan Efrsiyb da Rstem-i yek-dest

c

dnince ilcat- giydrp

am iltiftlar eyledi. in-y

(16)

obetde

Efrsiyb, Rstem-i yek deste eyitdi: Ey dilver, bugn lde eyledgin dilverleri nin atl idp veyd
(17)

bende ekmedin. didi. Rstem-i yek dest

Bizm olancu, ora rn ab eyledgmzde ol pehlevnlar bize lzmdur diy

(18)

til olmad. didi. Efrsiyb da muayyed olmad. Ol gice da mrr

(19)

idp yine iki grh siph yirlerinden alup

birbirlerine mubil ve murin

oldlar ve aflar dzilp alaylar yadlar. Rstem-i yek-dest Efrsiyb cnibinden meydna
(20)

girdi rn pehlevnlarndan her kim meydna girdi ise ser-nign

(21)

eyledi. Am olnca ol-gn otuz adar

dilvere alebe gsterdi, birini bende

ekmedi. Am olup yine abl- rm alnup iki cnibden dnp ondlar.

(22)

Efrsiyb Rstem-i yek-deste yine bir ilcat giyrdi. Greym pehlevn,

(23)

meydna girene amn virme! diyp taclm eylerdi,

amm Rstem ise her gice

tenbh eylerdi: an bir ferde arb getrme, zr anlar bize lzm olurlar. dir idi. Rstem-i yek dest,
(24)

Rstem adn iidince lerzn olurd ve hem Anlar

(25)

Rstemdr, ora seni Rstem helk eyler. diy tenbh iderdi. n

ol gice

gip ab olnca yigirmi adar dilvere alebe arf eyledi. El-cudet calerrv, ne ay drz idelm, yidi [293b]
(1)

gn iinde Rstem-i yek dest, rn

dilverlerinden lib olmadu kimse almad; faa Zl ve Zevde ve Sm- pl ald. (2)Sekizinci gn yine Rstem-i yek-dest meydna girdi, s in ald. s ise biraz elledi, ir su da
(3)

ran ldrp ser-nign eyledkde Zevde

(4)

girp biraz cengden ora anu da ran ldrdi. Tekrr bir raa

svr olup

cenge baladlar. Rstem-i yek dest, tekrr ran helk idp hemn Sm- pl meydna girdi, mnteh
(5)

grz-ile bir ey arb urd, gy penbe uvalna urur

(6)

gibi. Yek-dest al ceti olmad, ir Smu da gergednn ldrdi.

c

Kvus

askeri birden yritmek istedi; amm Zl il olmad, kendi gireym dirken

(7)

asuzdan bir gergedn-svr nacra

urup Kvus- Kmrn arafndan meydna

girdi ve Yek-destin in ald. Ol arada Sma bir yedek iridrdiler, svr (8)olup

alem dibine gitdi. Ol gergedn-svr, yzinde nib, balad Rstem ile cenge.
(9)

Bu iki dem ejderhs birbiriyle

cenge urdlar, yle kim birbirin bana

cihn teng eylediler. Kvus grdi ki bu gergedn-svr- nib-dr, Yek-dest ile

(10)

arn cengin iderler, belki tera bile eyledi. Kvus, Zla Ey, bu pehlevn

kimdr, bilr misin? didi. Zl ise, nacra (11)urup gidince bildi kim, kimdr, dnp Kvusa Pdihum, bilrem. Yine yabandan degldr, anca pek metn dilverdr, liy
(12)

rn caskerinde cevb virr yodur, olum Rsteme arn

(13)

serverdr. didi. Kvus- Kmrn bundan a eyledi. l

bunlar am

olnca ol nib-dr kim Rstem idi. Rstem-i yek-deste Yri pehlevn, bugn rm eyle, yarn gine grielm.
(14)

didi, dndiler. abl- syi alnd, dnp

ondlar. ib-rn- clem bir cnibe ekilp fil-l Efrsiyb arafna (15)gedi. Muaddem ise Mizcum n-odur. diy binmemidi. Rstem-i yek-dest kendi . adrna gelp Rstem arulad. Yek-dest, Rsteme
(16)

Olancu, bugn rn

dilverlerinden bira dilverler da ydum, velkin ora bir sen gibi yzi <r>til14 pehlevn
(17)

geldi. Anula am olnca ceng eyledk, lmedi, an

(18)

yamadum, uvvetl pehlevn imi. Yarn gine ceng eylesek gerek.

didi.

Rstem o imdi yarn belki lib olursn. diyp yatdlar. ab olduda gine iki casker svr old, (19)meydn merkezine geldiler. Rstem gine Kvus arafndan girp nacra urd, Yek-dest in ald, yek--yek, kt--kt,
(20)

am olnca ceng

idp birbirlerine ey ktekler urdlar. Am dnp ondlar. ab yine bindiler, baladlar cenge.
(21)

ula-i kelm, yidi gn Rstem-i yek-dest ile Rstem ceng

(22)

eyledi. Efrsiyb da Rstemi bilmedi, bu mertebe Rstem-i

yek-deste

mubil olan nal kimsedr diy; amm sekizinci gn Rstem kendi retine girp Kvusa geldi. Kvus
(23)

istibl idp, Rstem da Kvus inde yir pp,

(24)

Kvus Y Rstem, bunca zamn anda id, biz bunda ne zametler

ekdk.

Efrsiyb bir elli bir pehlevn peyd eylemi, gelp rn dilverlerin cmle lde eyledi, anca yidi sekiz gndr (25)bir nib-dr er uhr idp Rstem-i yek-deste sedd old. Bilmem bugn de uhr eyler mi? Rstem Elem ekme pdihum, ayr [294a] (1)anu am benm. didi ve ceng-i arbler urld. Rstem-i yekdest gine meydna girdi. Berden Benm Rstem (2)ibn-i Zl, ey n-bekr, ite
14

Metinde r harfi yok.

geldm! diy meydna yridkde Rstem-i yek dest, Rstem nmn iidince Hy n-bekr, geldi, imdi (3)beni, amn virmez, atl ider! diyp gergedn ban evrp ol dizgin Efrsiyb cnibine da amayup caskere
(4)

da girmeyp

Shrb trbesine or ad. ki caskerden bir hy hy opd. Rstem meydna girdkde Efrsiyb (5)arafndan er aleb eyledi. Efrsiyb grdi, i ayr old, nr abl- rm aldurup dndiler. Rstem geldi. Andan iki casker de dnp ondlar. Efrsiyb, brghna gelp Rstem-i yek-desti
(7) (6)

da dnp pederi Zl brghna

tecesss itdrdi, varup

Shrb trbesinde buldlar. Eker varup anda yaturd. Efrsiyb dem gnderp dacvet (8)itdrdi. Rstem-i yek-dest gelmedi, orusndan al Shrb trbesinden ara mazd. Efrsiyb Varu, baa ol (9)imet-kr olan Behmen-i yek-arb dacvet eyle, gelsn, bunu lin andan sul idelm. didi. Bunu bu adar
(10)

Rstemden ormasna bci nedr, varup Yek-arb getrsn. didi. Varup

brgh yoladlar, Behmenden eer yo. (11)Bunda bir l vardur diyp herkes bir szde; amm bu arafdan ol gn Kvus- Kmrn dnp brgha gelp cmle
(12)

rn dilverleri rezm onlar arup andan Kvus- Kmrn emcine cemc

(13)

oldlar. Meclis denp biraz bde n

eylediler, andan Rstem-i yek-dest

alad. Rstem balad Rstem-i yek-dest adedin nal itmege, ibtiddan intihya
(14)

varnca nal eyledi, erbb- meclis ayrn oldlar. Rstem, Kvusa yle
(15)

uvvet-i hire ibi pehlevndur ki, liy dnyda

yalz zr- bz ile

alebe eyler yodur; anca neyleyem, ie yaramaz, resm-i cihn-bn ve yn-i pehlevn nedr bilmez, calna geleni
(16)

eyler ve nefci arardan far eylemez,

aaba geldkde gci yitdgin yic eyler. diyp vic li beyn eyledi. Herkes tacaccb
(17)

eyleyp Eger bu gidin iki eli de a olayd, bu ki, dnyda arm

(18)

olur bulnmazd, belki dnyy<> arb eylerdi.

didiler. Kvus dnp

Rsteme imdi bu erf ayr gelmez ve bunda byle mdm ki a alur, itimldr ki nim- mlk-i
(19)

rna alel virr, bunu vcd afe-i clemden

(20)

akk oldu evldur. didi. Rstem Pdihum, eger ben an atl itmek

murd

ideydm odan atl iderdm, anca ldrmege yamadum, Efrsiyb zerine itdm, ola kim Efrsiyb bir l
(21)

ile atl ide, benm elmde yic olmaya diy.

Ol n-bekr da ben bunu uvvetiyle rn ab iderm,

(22)

imdiki lde

Efrsiyb bir ll idelm ol-da, varsun, anda giderse gitsn! didi. Kvus grdi, Rstem ldrmege (23)rs yodur, muayyed olmad. Herkes alup gitdiler, Kvus tenh ald; amm Rstem-i yek dest bac<> lin vzer ile
(24)

mvere eyledi. Bu n-bekr arada yic olmaduca bize ur

(25)

yodur, un bir tarb ile biri ldrse o isn

iderm. didi. Her biri bir

tedbr idp, ir, didiler: Bun kimse idemez, ill s ider. didiler. Zr dvnedr, u gibi [294b] (1)arr itmez; ikinci, Rstemden elem ekmez; inci, eccat ibidr, gzin budadan anmaz, eger ider ise ol ider,
(2)

sir

pehlevnlaru birisi dir degldr. didi. Kvus bu sz zerine s ard. Gelp Kvus inde yir pdi, (3)mam- imetde ym idp fermn- pdiha mterab old. Kvus, sa Y s, seni ne in dacvet itdm (4)bilr misin? didi. s ayr pdihum, buyuru. didi. Kvus eyitdi: Tz ilcat getr! diyp sa bir ilcat giyrdiler (5)ve bi altun da ayup su ine odlar. Andan sa eyitdi: Senden dilerm ki u Rstem-i yek-desti ne ar
(6)

ile

olursa ldresin, zr ora baumuza bir cam bel olur. didi. s bu szi iidince fikre vard.
(7)

Kvus Ne fikr eylersin y s? didi. s duc idp

Pdihum, fermnuuza muc ve mnadam; amm bu teklf m-l-yudur

(8)

ve kr mkildr. Bir bu ki aa uvvet ile cevba dir deglm; ikinci budur ki,
(9)

ora Rstem uyarsa beni ldrr, zr Rstem

yle uvvet-i eccate mlik

dilver yic oldun istemez. didi. Kvus- Kmrn Y s, sen hemn elinden geldgi (10)adar ldrmege cehd eyle, eger andan tri Rstem saa citb iderse ben al iderm. diyp ibrm itdi. s
(11)

ne yapsun o imdi pdihum, hem grelm ne uhr ider! diyp

(12)

ara d. Biraz fikre varup u n-bekr br uyurken

ldreym. diyp

andan srp trbe-i Shrba geldi. Tamm nful-leyl olmd. s, yab yab gelp grdi, Rstem-i
(13)

yek-dest bir yirde yatup uyur. s, aa yoaru baup

grdi, bir seng-i mnteh var, yle kim degme bir pehlevn yirinden
(14)

aldramaz. Ol aa gelp ayret ile gc-ile yirinden aldrup [...] Rstem-i yek-

dest ba ucna geldi. (15)Derd-mend meger peymne-i cmri dolm idi. fil 10

iken, s, hemn ol a Rstem-i yek-dest kellesine a ile

(16)

brad. a

Rstem bana indkde Rstem-i yek-dest cn acs ile yle bir hayr hayrd kim yan bulnan caskerden
(17)

bi adar kimsen zehresi k old. s

da cal diresinden up bir scat adar b-h yatd. att Rstem ol

(18)

maallde, brghnda yatup ba varmd, uyanup nacranu dehetinden

sersime old. Bildi ki Rstem-i yek-deste l-bdd (19)bir a irmidr. Tz dem gnderp varup grdiler, Rstem-i yek-dest bana a braup helk eylemiler; amm bir
(20)

arafdan s da yatup alm, gelp Rsteme aber

(21)

virdiler. Rstem bun iidince Hy n-bekr, deli altaban! Bir

uvvet ibi

kimseye ym. diyp Rstem aaba geldi ve at keverk eyledi. Rstem da rana binp ol araya
(22)

varnca su da cal bana gelp Rstem

(23)

avfndan rana svr olup bir cnibe ad. Rstem gelp

grdi Rstem-i

yek-dest helk olm. Rstem, acdundan gzleri ya-la old, s atl eylemek murd kim ab old. Efrsiyb arafndan da (25)Rstem-i yek-dest ldgi iidilp Efrsiyb da a eyledi. Rsteme aru uramayup ad. Anu od [295a]
(1) (24)

eyledi; amm bulamad, ol elem ile dnp brgha geldi n

murd

Rstem andan gelsn. dir idi, didgi olmad. Belki kendi memleketine arndl eyleye, ldgi (2)macl old. didi; amm bu arafdan ab olduda Rstem emr eyledi, s bulnsun diy. Kvus Ben ldrdm. (3)diy ric eyledi. su crmin cafv idp, Rstem, ol aab ile ceng-i arb aldurup meydna girdi ve er aleb
(4)

eyledi. Gireni yd, bende ekdi. cbet Efrsiyb girp

Rstem an da yup Ttr caskeri ulv idp balatmadlar. (5)Rstem da kendin Ttr caskerine urd. Mnhezim eylemek abaasna varduda Efrsiyb, Gervez sz ile abl- (6)rm aldurup dndiler, Rstem da dndi. Efrsiyb aber ald ki Rstem-i yek-dest ile olan thmetin Yek-arb Rstem
(7)

imi. Grdi, Rsteme

aru urlmaz, mvere idp birderi Gervezi biraz hedy ile Kvus arafna gnderdi, (8)ul olalum. didi. Kvus da r old. Rstem da ne disn, bar gri olup ul-nme yazlup iki
(9)

cnibden birbirine virdiler. Andan Efrsiyb

11

alup Trna gitdi, Kvus dnp Bele gitdi. Efrsiyb bundan-ora sene rn arafna bamad.

(10)

on-bir

Rvler yle rivyet idp itilf eylemiler ki bu Rstem-i yek-dest, bac<> rvn
(11)

rivyeti zre bir melek idi. Rstem urra dp araf-

(12)

adan intibh, urrn defc itmek in ol bir rete

gelp g-ml virdi.

dirler. Bir rivyetde Melek degldr, zr melek olsa s bana a braup ldrmek olmaz
(13)

idi. a rivyet budur, ki alnda ak- Mr neslinden

byle bir zeber-dest kimse idi. Rstem urrn defc (14)itmek in Cenb- ud kendsine ilhm idp Rstem arafna geldi ve kendn de mevti bu yzden olaca idi, old. (15)ula, at gine l- b-n bilr ves-selm. Seyatbeejder-sern Seyat-i Fermurz be-Hind v ceng kerden b ejder ejder-sern15 Rviyn- abr
(16)

ve niln- san- n byle nal u beyn iderler kim

Shrb- ser-firz, Rstem ile ceng ensnda alca-i ve eme-i Nehrevna

(17)

rn caskeri ondu gn Hindden eli gelp ejder-serler malndan ekv

(18)

idp defc in pehlevn diledkde

Fermurz, tacyn olnm sd bir vezr idi.

(19)

Fermurz lllar Sfil-i af-iken ile ve Kmil-i iyr-efgen bunlar alup

Kvus

inde yir pp ve pederi Rstem elin pdi, himmet ve ayr duc aleb idp gelp gitmi-idi. Bir gn Trn
(20)

yaasna gep Fermurz bir yirde ond,

lllar ine meclis urup Fermurz cirete mel old. ikmet-i ud,
(21)

oturdu yir bir orman kenr idi. N-gh, Fermurz an grp ormandan biri,

bir h itb-ile Fermurzu (22)inden gep gitse gerek. Fermurz bun grince ikr ayaumuza geldi. eklinde oturdu yirden [...] el tr kemne
(23)

urup

hnu bandan aur gitdi. Hemn Sfil varup hy<> ald; amm grdi hda bir adeng da
(24)

var. Meger muaddem biri da urmd; amm yufa

yirinden urup h<y> yaalamam idi. Cn avli-y-ile h aar iken

(25)

Fermurz urup yd. Sfil, ol tri da getrp Fermurza gsterdi. Fermurz

(1)

tre baup Bilsem yazar, bildi ki [295b]

Bilsem urm. o-imdi. diyp

dururken bir atrd da opd. Ne grdiler! Elinde tr kemn bir bl-add

15

Fermurzun Hindistan seyhati, ejder ve ejder ballarla mcdelesi

12

dilver,

(2)

ol dizgin addi. Fermurz grdgi gibi bildi, Bilsemdr. Bilsem

da asuzn Fermurz grp d (3)old. Evvelden de mcer var idi, ey elme girdi. diyp hemn orlup Fermurzu zerine yridi. ikru (4)da almlar. Bilsem gelp ca eyledi. Fermurz merab idp o geld pehlevn! Buyuru, bir midr ciret idelm. didi. (5)Bilsem ayr, oturmam, im vardur; anca ol h benmdr, zr bir midr urm idm, h ylmad, bunda geldi, siz urup (6)almsuz. Vir hy<>, ben giderm, siz oturu, afuzda olu. didi. Fermurz eyitdi: Pehlevn, sen bilmez misin ki av (7)alanudur yosa uranu degldr, alnan ikr gir virilmez, anca eger murdu ikr ise gel, otur, hy<> fil-l (8)kebb idp getrsnler, berberce yiyelm, andan-ora ben bir yana, sen bir yana imze gidelm, yosa h virilmez! didi.
(9)

Bilsem eyitdi:

Dile, y Fermurz, hdan gemem, hy<> vir yd bin rana, er ise senle ceng idelm. Elbetde ben
(10)

senden hy<> zor ile da almaa

direm. didi. Fermurz grdi ki Bilsem ndnl ider. Bre hey n-bekr! Ben saa iltiym
(11)

eyledgm senden avf eyledgmden midr? nsniyyet ideym

(12)

andum; amm sen n-aleflik eyled. diyp yirinden rad.

Sfile Getr

raum! didkde Sfil de ekivirdi. Fermurz, zerine binp Bilseme mubil old. mdi, ey altaban
(13)

Trk, amle eyle eger h alma cet ise! diyp

(14)

mla Bilseme bir ba bad kim Bilsem gibi bir ecc dilver di

azna

gele-yazd. amle teklfin unudup apd nzesin, iridi Fermurza, bir nze ca eyledi. Fermurz ise (15)keml mertebe cell u aabda idi. Nzesin siper ile arpup menc eyledi. Bilsem, bu li grp aabndan el grze (16)urup iridi, Fermurza bir arb urd. Hemn, Fermurz bunu grzine pene aup arld, ekp elinden ald (17)ve kendi grziyle Bilseme bir arb- grz yle urd kim, Bilsem neylesn, n-r siper ber--ber virp grz sipere indkde
(18)

siper urd olup Bilsem cn

avliyle ba aurup arasna alduda taamml idemeyp pylar rikbdan boanup drz(19)

-be-drz zemne na old. Fermurz hemn randan pertb

(20)

idp Bilsem zerine kdi ve yaasndan utup

dal aner old. Bilsem

gzi alup, ne grdi! Felege kelek Smura siek dimeyin. Bilsem girbn Fermurzu elinde
(21)

ve da elinde aner-i ser-tz, erfa bad, kendi

tevbicinden kimse gelmemi. Amn devletl ib-rn-zde! El aras

13

(22)

yirde, bugn malbunam. Beni zd eyle! diyince hemn Fermurz zerinden

(23)

alup Var y Bilsem, crmini cafv eyledm. didi.

Bilsem da alup

Fermurzu elin pdi. Ol maall girden ulmlar da gelp iridiler, dem gnderp acm arb
(24)

getrtdi Fermurza. iyfet idp ol-gn ol-gice anda

yidiler idiler, yatdlar uyudlar. En-y obetde Bilsem Fermurzdan

(25)

Nereye gidersiz? didi. Fermurz da nal eyledi. Bilsem bildi ki Hinde,

(1)

ejder-serler cengine gider. n kim ab old bunlar [296a]

alup bacdel-

bacdehu biraz da defc-i umr eylediler. Andan Fermurz Bilseme vedc idp lllaryla ve ol gelen eli vezr (2)ile cazm-i Hind eylediler. Bilsem dnp ikru iderek [...] gitdi; amm Fermurz yiye ie, ona ge bir gn
(3)

ehr-i Hyeye arb oldularnda d olan vezr Fermurza eyitdi:

Sulnum, ben iler gideym, siz geldigiz mjde (4)ideym. didi. Fermurz da iin virp vezr iler gitdi. alcadan girp Sary- Selm ha irdi ve Selm
(5)

h inde yir pdi ve Fermurz geldgin mjde eyledi. Selm h d olup tz

aruya dem gnderp ve kendi (6)da aru d. Yolda Fermurz ile buluup gridiler. ine dp tacm ve tekrm ile sary- nda (7)bir oda taliye idp Fermurz ondurd. Andan vzer Fermurz alup dvna getrdiler. Selm h emr idp py- (8)tatu pdesin alup Fermurz gep oturd. Andan Selm h Fermurza ricyetler ve iyfetler idp en-y (9)kelmdan-ora Selm hdan ejder-serler avlin sul eyledi. Selm h da muaddem Kvus- Kmrna nmede
(10)

tarr itdgi zre imdi alb- Gersb ylaldan beri ayda bir kerre
(11)

maa baladlar, att geen gn haftada

dularnda yanlarna gergedn-

serler maln da uydurup bile dlar. didi. Fermurz o-imdi, grelm ud

c
(12)

ne gsterr. diyp dery arafna nigeh-bnlar tacyn olnd. Bunlar

irete mel oldlar. Bir gn ol avm yine cdetleri (13)zre dery yzinden uhr

eyledi, ol-adar geldiler kim add esbn Allhdan ayr kimse bilmez. Bunlar drl mal
(14)

geldiler: Ejder-serler ve gergedn-serler ve neheng-serler. Ol

(15)

arya yaylup arnca mili aralarna igne brasa zemne dmez.

Nigeh-

bnlar bunlar grp gelp Selm ha aber virdiler. Selm h da Fermurzu yzine bad. Hemn, Fermurz
(16)

yirinden urup yitmi iki pre

14

lt- cenge mstara olup andan Selm ha Y h, ben yalz kendim varuram.
(17)

Ol mal y odur ki bozup pern eylerem yd cm- ehdeti

(18)

n eylerem, eger ehd olursam bir stn dikp

zerine cengm ve ne yzden

ehd olduum azdurup nin dikesin. didi ve lllar Sfile ve Kmile dnp
(19)

Siz de selmum, varup, pederm ib-rna degresiz. diy vaiyyet ve

(20)

tenbh eyledi. Sfil ve Kmil girye idp Efendimz,

Tar bize ol-gni

gstermesn. didiler. Fermurz cmleye vedc idp yalz bayla bir gergedna svr olup alcadan (21)ara up biraz gidp tamm bu mala yan geldkde iki at olup bir nacra-y anana-y Allhu Ekber yle ba
(22)

eyledi kim zemn

<> zamn ar <u> smn iil iil iledi. Ol mal, nacra-y Fermurzdan belileyp nie bii zehreleri k
(23)

olup helk old, mcads sersime olup

(24)

aldlar. Fermurz, hemn, miynnda t- sepdi curyn idp

bu mala

giridi. A urd oyun srsine ne resme girerse yle girdi, bir scat adar bunlar rup kevr
(25)

gibi orad. Bir scatden-ora grdi kim Fermurz, mal

uyudan uyanur gibi uyanup Fermurzu zerine [296b] (1)ulv idp Fermurz gine iki at olup bir nacra da urd. Bu drl mal, yine, olm armud gibi zemne (2)dkilp b-h oldlar. Fermurz gine bad t. Bunlar le le zerine sykindi. Yarm scat adar rd. Bunlar
(3)

ora kendlere geldi, Fermurz

zerine hcm eylediler. Fermurz tekrr bir nacra urd, bunlar gine b-h oldlar, rubc scat (4)yatup aldlar. Fermurz gine nacra urup bunlar dp der-caab yine aldlar, Fermurz zerine hcm eylediler. Fermurz
(5)

gine nacra urd, bunlar

ayr nacradan aldurmadlar, bir uurdan Fermurza yridiler. Fermurz ayr bildi ki bunlar (6)nacraya aldlar, hemn i ta ald. Tevekkl-i ber-ud idp bunlaru aralarna girdi, dem-be dem nacra urup nic
(7)

oldun nacrasndan

bilrler idi. Ol-gn am olnca bad t. Ol mal gitdkce oald ve gice

(8)

olduda bunlar dnmeyp aba dek ceng eylediler. Fermurz bunlar rd, ol-

gn am olnca rd. inci (9)gn Fermurz an grdi, bira dne ejder-serler bir ejder-seri omuzna almlar getrrler. Fermurz iss eyledi ki bu
(10)

pdihlardur. Hemn idm idp ol arafa yridi. h-n-h, ol ejder-seri bir

t urup iki pre eyledi. (11)Ejder-serler ol li grince ayr hezmet bulup deryya firr eylemege baladlar. Gergedn-serler ve neheng-serler bunlaru
(12)

yz

15

evrdklerin grp anlar da firr eylediler. Fermurz bu li grp kr eyledi da ayret idp bunlar ine (13)atd [...] talup deryya varnca n-bd n-peyd oldlar. Dnp Gersb- hen-dest alb yanna geldi. alcadan
(14)

ol maln

Gersb oldun grp Selm ha mjde eylediler. Selm h d olup tz alca apularn kd
(15)

itdiler ve azne aup cevhir arup abalara oldurdlar,

birer ulm bana virdiler ve alcadan up Fermurza (16)oldu yire geldiler ve emr eyledi ol abalar Fermurzu bana nir itdiler. Selm h gelp temenn eyledi ve az
(17)

mbrek olsun ey dilver-i clem! a Tecl eksikligin

gstermesn. diyp cam duc eylediler. Ol yirde Fermurz (18)emriyle bir brgh urdlar. Andan Fermurz dmen-i der-miyn idp, vard, Gersbu albn el urd Allh! diyp nice Y
(19)

zor eylediyse yle bir sengn alb ucana ald,

gine evvelki yirine dikdi. Andan Selm hu vezri olan (20)Mihrn ekme Ey dn, gerekdr ki benm de Gersb gibi album dikesiz ve zerine gelp drl mal bozdum
(21)

tr idesiz, t kim benden-ora gelen dilverler

(22)

oyup rum ayr duc ile yd ideler. diyp tedrikin grdi. Yidi

drl

macdenden Fermurzu albn dkp ve mal bozup aurdun yazup dikdiler ve Mihrn ekm zerine lsm
(23)

balad kim bu alblar bir da

ylmaya. Bu iler tamm olnca ol arada oturdlar. ayr tamm olup i almad, alup (24)alcaya gitdiler. Fermurza, bundan-ora Selm h bira gn iyfetler idp. Rv avlince bu Selm hu perde-i
(25)c

imetinde bir duter-i pkze-ateri var idi.

sn ilin pdih, melat mlkin mh idi. Selm h Mihr<n>16 [297a]

(1)

ekm ile en-y obetde tenh mvere idp imdi bizm bu imete civa
(2)

ihd eylemege bir tufemz yodur, br

Mh-dut Bny<> kendsine

criyelige virelm. didi. Mihrn ekm, Selm ha Ey mlaa eylemisz pdihum, eger (3)bir yire gelp ikisiden bir evld vcda gelrse ol da kend gibi olur. didi. Selm h mdi, y Mihrn, bun (4)Fermurza tenhca bir kerre aup amr yola, gr, ister mi, ora yannda bozuma dmeyelm. didi.
16

Mihrn olmas gerekirken metinde Mihrm yazlm.

16

Mihrn ekm Nola. diyp (5)alup Fermurz yanna geldi. Biraz obetdenora Selm h bir bahne idp alup gitdi. Mihrn ekm Fermurz ile (6)tenh alduda balad ayr Hindistnda olan adedlere. ahramn- serv-i rmn alup Nermn l oldun (7)ve nie zamn Nermn, Hindi ab idp ve sba ak- mr zamnnda Gersb gelp ejderh ldrdgin,
(8)

Selm hu

dedesi Mihrc n ile geen gzetlerin nal eyledi ve Selm hu z Mhdut med idp
(9)

Fermurzu nabn utd. Teklf olnsa yo dimezdi. Dndi

(10)

Sulnum, humuz sizden yet macbdur. ib-rn-

zdeye bu luf-

kerem civa bir hediyyemz yodur ki vireyz, anca zum Mh-dut Bny<> eger criyelige abl iderse
(11)

virrdm diy, glnden bun gerr. didi.

Fermurz glp Ey dn, n kim kendi murd eyledkden-ora an criyelige degl

(12)

bn-y ebistnla abl iderm. didi. Mihrn ekm, Fermurzdan

(13)

bu irr aberin alduda d olup Selm ha [...]

old. Birazdan Selm h

geldkde Mihrn ekm en-y obetde Selm ha gli var diy iret eyledi. Selm h da
(14)

da yol bulup ictizz idp Mihrn ekm didgi gibi

(15)

Fermurza Mh-dut Bny<> car eyledi ve ser-i imyede r

gn r

gice donanma emr idp ehri serp tezyn eylediler. Herkes ev <u> afda. ora rnc gn gicesi olnca
(16)

bunca dilvern Fermurzu ine dp

(17)

gerdek-ne arna getrdiler, Fermurz ier oyup [...] olan el

ele virdi ve

ortada nm meclis dzilmi zerin zerrn pde ile rtilmi Mh-dut Bn da zer-i zvere ar
(18)

olm ve aruda bir seccde dmi Fermurz zerine varup

(19)

iki rekcat namz lup duc idp el yze srdi.

Andan Bnnu yanna varup

duvan aldurduda gy bir ebr iinden mh ulc ider gibi od. Andan Bny<> meclis
(20)

kenrna oturtd meclisin pdesin alup eline sar alup

(21)

iptid kendi n eyledi ora Bnya virdi. Bn

biraz nz eyledi; amm

ziyde macbe idi. Fermurzu ibrm idm eylemesine taamml idemeyp alup idi. Fermurz biraz (22)obete utd; amm olmad, sylemedi. Grdi, bunda byle ev olmaz br b evi idelm diyp balad
(23)

Bnnu birer birer

dgmelerin zmege. Tamm zp andan zerinde libslarn bir bir artd. Andan bend-i alvrn
(24)

kd virp bundan-ora kendi da oynup sde

(25)

prhen ald. Bir kerre Mh-dut Bny blbl afesi gibi apup

cm<e>-

17

bna girp arada o nz niyz old. Arada nz niyz kemlin bulduda Fermurz iki zn zerine geldi [297b]
(1)

ve bir kerre el urd ve Mh-dutu

andu ve ln arb- dest-ile fet idp dernna drrler oyup, sz (2)netcesi, ulb- pederden ram- mder<e> bir drr-i yekt ddi. te, Fermurzu bundan bir evld olup adna Cihn-ba
c
(3)

diyeler, vati geldkde ser-getleri beyn

olnur. ab olduda, ba del-usl, Fermurz, dvn- Selm ha geldi. (4)Selm h, ilcat- fire giyrp bundan-ora ayr cirete baladlar. Fermurz bira kerre ol vdlerde ikra up (5)cy <u> ciret eyledi. Andan murd eyledi ki rna cazmet itmege; amm sba nal olnmd ki Fermurz Kiyn-bddan rna
(6)

gelp bir gn ikra d diy. Sepd

arnda Sepdn-nerren ulu ol Sern-nerre gelp gh arslan (7)ve gh ejder retinde grinp ir kendi eklinde amle idp Fermurz da bir t urup
c

amd-la iki pre eyledi,

(8)

amm bu Sern-nerren iki arnda var idi,

(9)

o<r>tancasna Dv-i rs dirlerdi ve kcgine Sihm-nerre dirlerdi.

Sepdn-

nerre Sihm ile Kh- ucda olurlard. rs-nerre Kh- Serendbde muttal bir kh var idi, Kh- Cebert dirlerdi.
(10)

Ol Kh- Cebertda maralar var-d.

(11)

Ol maranu birinde olurd, bir vlideleri var idi, yet sere idi,

adna

encbe C dirlerdi. arr-i Tranda olurd, anca bir mekn da Cebertda, bir yce yirinde olurd ve eker (12)bu rns gelp ziyret idp amm Fermurz, Sern-nerre<y>i ldrdi. Racm-i
(13)

aleyhil-lacne bir gn gelp rns'a

Bil-cayn, sen bunda kendi afdasn; amm h birder Sern-nerren

(14)

linden aber var mdur? didi. rns-

-nerre Yo. Y arndaum

Sern-nerre nice old? didi. Racm O, odan gitdi. didi. rns Y Racm, anda gitdi? didi.
(15)

Racm Cehenneme gitdi. didi. rns Kim gnderdi?

(16)

didi. Racm eyitdi: Dv-i Sepdi ldren Rstem bir ol

dnyaya geldi,

adna Fermurz dirler, ol ldrdi. diyp nal eyledi. rns-nerre, biraz arnda Sern-nerre in (17)kelb gibi ulud ve Fermurz imdi andadur? diy sul eyledi. Racm eyitdi: liy, imdi Hind pdihnu zn
(18)

ald, ehr-i

Cimprda z ile ev u afdadur; velkin sen an ikre erlik ile ldremezsin, furatn gzedp
(19)

uyurken ldrebilrse ldrrsin. didi ve

18

ayb old. rns-nerre, hemn ol dem, ol aradan dem

(20)

ekp Hinde geldi.

Fermurz grdi, ikre cret idemedi. Bir gice Fermurz, Mh-dut Bn ile cme-hbda
(21)

yaturken Fermurzu burnna bir ot oladup b-h old. Lacn

(22)

hemn Fermurz apup or meknna

gtrdi ve mukem bende ekp

ldrmek murd eyledi; amm kend kendsine imdi ben bun byle ldrsem i-fide,
(23)

lm acsn bilmez. Gel, imdi ben bunu caln bana getrp biraz
(24)

syledp yle ldreym, byle ar bend-

leri raca degl a! didi. Andan

Fermurz, gzin aup cme-b esbb ile ve elleri bend teng marada urur,
(25)

arusnda bir nerre urm kendye naar ider, ba kedi bana bezer, gvdesi
(1)

aplan alacas gibi bir mehb [298a]

khrbdur, fikre vard. Bu maaller, zr

ab olm idi. Kend kendye Ey seyr-i tem! Ben bunda ne gezdm? Besbell bu
(2)

lacn beni cme-vbumdan apmdur. cAcab bu lacn kim ola,

(3)

beni nin getrdi ola? diyp dururken rns Nicesin

ey k n-bekr?

imdi seni ne caab ile ldreym? didi. Fermurz Ey nerre, y benden ne istersin? Benm crmm nedr ola?
(4)

Beni bunda kim getrdi? didi. rns

Ey k, seni bunda ben getrdm. Ben diy arnda Sepd nerren

(5)

olum. Adma rns-nerre dirler. an cammum Dv-i Sepd ve an

arndaum Sern-nerre? didi. Fermurz bildi ki ldrdigi dv (6)arndadur, dnp rnsa Oralar dursun; amm imdi sen mselmn- bende-i Sbn olup baa tbic olur msn? (7)didi. rns eyitdi: Ey n-bekr k, ta, sen dvne imisin. Benm elmden benddesin ve gine baa byle (8)sylersin. didi ve Ben imdi seni alna avuduraym! diyp yannda bir camd var idi, apup
c

amd Fermurzu (9)zerine yridi kim urup urd eyleye. Hemn Fermurz bir
(10)

kerre iki zn zerine gelp bir nacra yle ba eyledi kim

maranu ii ad

ile dold. Nice zor eyledi ise bendlerin ktr ktr rd ve ayaa durnca rnsa
c
(11)c

amdna pene aup arld ve ekp elinden ald ve kendi

(12)

amdyla khrba yle bir camd urd kim rns biline

varnca urd-m

eyledi. Lacn, bir kerre cn acsyla barup cn ber-cehenneme gitdi. Fermurz, marada kimse yodur,
(13)

ara d ve bir araf utup gitdi;

amm yayan yrimege server almam, biraz gitdi yorld. Bir drat syesinde

19

(14)

gelp oturd. Bir drata ara virp aru arafa dor naar eyledi; amm
(15)

gzlerine vb geldi, uyuyaald.

Amm meger rns vlidesi olan encbe

(16)

C, ikmet-i ud, oln ziyrete gelp maradan ieri girdi, ne

grdi, ol,

miynna varnca urd olm. Hy benm gzel olum, seni bu le kim om?! diyp biraz yuvaland.
(17)

Grdi da henz ldrmiler, Bun ldren

buraya yan olma gerek. diyp maradan ara olup ber-hav (18)old. Ol erfa naar idp, ne grdi, bir drat syesinde, Fermurz vba varm. te olum helk
(19)

iden budur! diyp szilp Fermurzu yanna geldi. Grdi, zeri an.

Ta, bu ldrmidr. diyp tz bir efsn (20)oyup Fermurzu caln ald ve uvvet-i sir-ile Fermurz kpk iine <o>yup ber-hav old. Dery-y mut
(21)

ortasna gelp Var imdi n-bekr k, sen de nehenglere d ol!

(22)

diyp apup alvirdi. Fermurz b-h,

ba k deryya or gitdi. Melcn, bir

cnibe alup yriydi. Meger bu lacnen Kh- Serendbde bir mekn da

(23)

var idi, or aa gidp olunu yasn mtemi utmaa gitdi. Amm bu

arafdan, Fermurz, deryya or inp (24)giderken fermn- lh ile aret-i r irp Fermurz apup bir yire oyd ve Fermurz ad. Fermurzu zerinden (25)sir gidp kendye geldi, gz aup grdi, drat syesinde yatdu yir degl, bir yer yirde oturur, tacaccb idp [298b] (1)imdi bu ne ldr? dirken arusnda bir pr-i ren-amr grdi. Fermurz urup Y pr, siz kimsiz ve bunda ne
(2)

araram? didkde r Neb Y Fermurz, ben ram. Sen,

rns ldrp ol drat syesinde uyuyaaldu. rnsu (3)anas encbe C seni sirden gerp dery-y mue brad. Emr-i Rabbn ile ben seni apup bunda getrdm. Bu ara,
(4)

Kh- Serendbdr. te, aruda duran,

Dame-i Sleymn bin Devvr damesidr. Feti sen elindedr, da senn nie
(5)

ydigrlar onmdur. apus yek-pre polddandur, on-iki-bi

anrdur, yoarudan aaa gidermedr ve dem boy adar (6)yirde iki cnibden Semerandler vardur. yle pold stnlardur, apuy dem boy adar aldurup bir eliyle ol stn
(7)

apunu altna oyup ol arada yol bulursn. diyp

(8)

Fermurz alup ol ubbe yanna getrdi ve taclm idp

Fermurz apuy

aldurd ve bir eliyle apuy ab idp iki cnibde olan stnlar ekp apuy zerine oyd, dem
(9)

boy adar mucalla ald. Fermurz altndan gep bir

20

meydna d. Grdi, aruda creler var. Ortasnda bir apu var,

(10)

zenbr.

ru iretiyle Fermurz ol perde<y>i aldurup ieri girdi. Grdi, bir cam dvn. Bir tat- cl
(11)

urlup zerinde Sleymn bin Devvr oturm ve a ol

(12)

vezrleri var. Bb- dvn ve pehlevnn, her biri bir

ie mel olmlar.

Fermurz ier girdkde bunlar birden ayaa aldlar. Fermurza bir dehet geldi, vehme vard.
(13)

Hele eccat, ib-rn medr olup aldurmad. ler

(14)

yriyp bira ademe varnca gine yirlerine oturdlar.

Fermurz iler vard,

tata d. Sleymn bin Devvru boynnda lev-i zerrn alup an alup zerinde olan aa (15)naar eyledi. Ne lisn zre oldun fehm idemedi. Fermurz
c

ciz olup gl evinden l- b-ne mnct eyledi.

(16)

N-gh r gelp

az yarn Fermurzu azna und. Cemc elsine Fermurza kef old, a rat eyledi.
(17)

Grdi. Ey zamn-ile bunda gelen pehlevn! n getre bunda

(18)

seni rzigr. Ben ki zamnu Sleymn idm. b- ayt arzsyla

bunda

gelp ondum ve sen bunda geleceg dnlardan aber aldum. Bu arada bu dame<y>i bnyd itdm. Sen ki avm-i afden ve nesl-i
(19)

Keymerden,

Fermurz nm dilversin. Bunda gelp bu levi oyasun. Tatn a cnibinde bir apu vardur, zerinde zer-i amerden
(20)c

areb heyetinde kilidi vardur. Mt

(21)

ile urd idp apuy aasn, ieri giresin, muaddem ziyret idp ayr

duc ile

rum yd idesin ve baum ucnda andu ile ydigrlar vardur, alasn, her birini ullanduca ayr duc ile (22)rum d idesin ve tabutdan ara olan parmaumda yidi keli bir tem vardur, adna tem-i Heft dirler, teberrken an
(23)

alasn.

Her kesinde bir cinn ismi yazlup lsm olmdur. Her birin bier civn vardur. Cmlesin zerine bi
(24)

Serb cinn olmdur. simleri bunlardur:

Serb, r, amr, ahr, ap, Zern, ehmr. Y Fermurz, tem . hemn parmana
(25)

geince anlar saa rm olurlar. Ne zamn isterse ismin

oursn, aruda r olurlar, istedgin imete gnderrsin [299a] (1)ve andu iinde sen in iki pre lt- ceng odum ve T- ten nm bir l odum ki ryn-ten bir khrb
(2)

in yitmi ylda, yidi yldz erefine, yidi drl

macdenden dzdrdm, dnyda kesmedgi al bir ey yodur ve alduca

(3)

erfa uclesi te renginde grinr ve ouz-bi baman bir grz-i iyr-ser

(4)

odum ki yitmi iki drl cevhirden perdte

olnmdur ve bir ejderh-ser

21

mcevher tuula odum ve ehremen-te postndan yz-osan ubbe zerine bir brgh odum,
(5)

Surb17 acvnyla an urup bozmaa memrdur ve orta

ubbesin firznda calem yirine smur- can tavr olnmdur, (6)yigirmi-drt scat geldkce bildrr, andan sekiz ift ks- arb odum ve can-ser bir calem odum ve otuz-alt pre ra
c
(7)

lt odum, alt-yz ulac evren postndan bir

kemend odum ve on-iki-bi askere yeticek adar lt- ceng kodum ve ayme
(8)

ve seksen andu cevhir odum. Bunlar alup rum ayr duc ile yd
(9)

eyleyesin. diyp tamm eylemi. Fermurz, bunlaru

cmlesin de ald ve

Sleymn bin Devvr rna biraz oyup andan temi alup parmana gerdi ve ba ismi oududa
(10)

Lebbeyk! diyp Fermurzu arusnda hir old.

Fermurz grdi, bir Khrb. an acvnn? diyince te sulnum. diyp

(11)

giryi gsterdi. Fermurz bad, bi nefer cinn birbirine sykinp dururlar.

(12)

Fermurz, Surba Y Surb, acvnna emr eyle,

damede olan ml cmle

dameden ara arsunlar, damede bir nesne omasunlar. Anlar da cmlesin ara ardlar.
(13)

Andan Fermurz ltn zerine rste idp merad-i Sleymn bin

(14)

Devvrdan ara dlar. Fermurz apusn ekp apad,

zenberegi var idi

ardna inp ayr almad. Andan Fermurz grdi kim arudan r hir old. Y Fermurz, sen-n
(15)

bir at vardur, ol aruda grinen maradadur ve

(16)

adna ub- te-dem <> hen-ten evren ser-i het-p-y cifrt-t

dirler. Al

dvdr Kh- Esvedde Dv-i Esved nm bir khrb dv balu idi. Kh- Cihn h olan Talas hu z
(17)

Per z ceng-ile alup ift olm idi. Bu didgm

(18)

ub- te-dem, anlardan l old. Kh- Esvedde

dvler elinden cciz olup

Br Tecl aretlerin emri ile, ben, varup alup buraya getrdm. mdi, varup ol
(19)

ra kendne rm eyle, saa ra olsa gerekdr; amm ol ra yle bir

(20)

radur kim aan dem ekp ber-hav gider

ve her nefesde bir onal yir

alur ve kend nefesi kendsine ddur, yimez ve lisn ile syler. didi. Fermurz- ser-med, ,
(21)

aret-i r Neb caleyhis-selmdan bu ran avlin

(22)

iitdkde bir mertebe d <u> andn old kim vaf olnmaz. Hemn
17

ol scat,

Madde ba olmal, Surb ekli de var

22

Fermurz yirinden durup ol maraya or gidp ol maradan ieri girdi, grdi, bir radur,
(23)

fl cesi adar var; amm ol dem ub- te-dem da

Fermurz grdi kim kendye gelr, hemn sekiz pyn bir yire getrp (24)orob olup Fermurzu zerine ulalarn alem idp ve dmin calem ve azn mara gibi aup Fermurza hcm
(25)

eyledi; amm Fermurz al muayyed olmayup

urur idi; amm ub- te-efn azndan ve yzinden teler aara [299b]
(1)

tamm a yirine geldkde, hemn Fermurz- ser-med ub- te-dem

(2)

afasna bir mt- ib-rn urd. ub- te-

dem ol mtn arbndan

sersime olup birka kerre sendelendi; amm ylmad. Fermurz, ol arada yidinci ismi od.
(3)

Hemn ol scat, ehmd cinn hir olup Buyuru! didi.

(4)

Fermurz eyitdi: Y ehmd, tz ol, var, ol ran ltn

alup bunda getr!

didi. ehmd Be-ser <> em. diyp hemn arfetl-cayn iinde Surb cinnye buluup Fermurzn emrin
(5)

syleyp Surb da ltn virdi. Andan

ehmd, at ltn alup Fermurzu ine od; amm Fermurz ol dem ub-
(6)

te-deme zeyn urma murd eyledi; amm ub- te-dem ser-kelik idp

abalad. Ol dem aret-i r yine hir olup (7)Teslm ol, y ub- te-dem, imden-gir sen svru budur! didi ve lisnu mhrledi, ayr ub- tedem nua (8)dir olmad. Fermurz, ol dem bun kendi eliyle pk egerleyp ve azna licm urd ve zerine svr olup aa (9)yuar ondurup opard ve tamm uyluna mnsib ve glince bir radur kim olmaz. Andan cinnler dame mln
(10)

ara ard yire geldi. Anda r gelp Fermurza bira gn cilm-i sila(11)

rl geregi gibi taclm eyledi ve sm-i acam

da teln eyledi. Andan

Fermurza eyitdi: te, ol cnibe git ki ol melcne encbe cnu mekn andadur. Anda
(12)

varup ldrp andan intimn al da, ora begendg cnibe

git. diyp cib old. Andan-ora, Fermurz

(13)

da dameden an ml cmle cinnlere geregi

(14)

gibi ykledp andan Fermurz da hemn ub- te-dem zerine svr

old

ve bir hav-dr yay mu zerinden cazm-i Hind eylese gerek. Surb ey zerine gzci oyup kend yalz
(15)

encbe cnu zerine, meknna gitdi,

grdi, ra ra maralar var; amm birinden bir kmrdi gelr. Fermurz, ol

23

(16)

maranu ine gelp ubdan aaa indi ve maranu iine girdi, ne grdi,
(17)

bir cifrt-i lacn tat zerinde

oturm, ba kelb bana bezer, elleri urt eline

bezer, durmayup sir zmyi eyler. Fermurz yriyince bu lacne aru (18)baup Fermurz grdi, cn bana rayup trbede ylan grmie dndi. Hemn Nbekr k, ben seni dery-y mue (19)atm-idm. Sen nice al oldu? diyp balad Fermurza sir itmege. Fermurz sm-i acam oyup sirin ibl eyledi
(20)

ve el ta urup irip bir t urup lacni iki pre eyledi. Andan Fermurz ol maradan up ol-bir maralar (21)yolad. Elli adar

per esri buld ve bir per mabbesi buld. Bua sul eyledi. Ol eyitdi: arr Tebern h (22)Pern zyam. Adma Semens Bn dirler. didi. Fermurz an vilyetine uladurd ve sir perlere destr virp gitdiler,
(23)

bira gitmedi.

Fermurz maralarda vfir cevhir buld, cmlesin alup alan perilere ykledp ol aradan cazm idp
(24)

Surb-cinn<y>i bradu yire geldi. Fermurz grdi,

(25)

ml ile ol arada arr itmiler. Fermurz bunlara emr idp ol ml Hind eylediler; amm dery zerinden giderlerdi.

alup cazm-i

Ol-gn gitdiler. Fermurz n-gh an grdi. Dery mevcelenp iki ml [300a]

(1)

peyd old. yle bir aa grinrdi, ol iki ml gelp ol aay ia eyledi. Ol aa

(2)

da arekete

gelp derynu iddeti artup a gibi mevceler hir old ve

Fermurz grdi, bir caml-ce nesne nmyn old, (3)gelp ol mller ile aay ia eyledi ve cmlesi cib old. Dery da skin old. Fermurz bunlar grince
(4)

tacaccb idp Surb-cinnden sul eyledi. Surb-cinn eyitdi: Sulnum, ol

aa gibi grinen dery-y mu baa- (5)-larndan bir aa renginde grinr; lkin baadur. Ol mller bir yenge acdur. Geldi, baay ac ile utup lt eylemek
(6)

diledi. Ol-maall bir cam bal uhr idp ol a gibi uhr idp baln ba
(7)

idi kim yenge ile baay birden

yudup gitdi. didi Fermurz bun iidp

udretullha ayrn old. T kim ver-zemni grdiler, dery-y mui (8)gep ver-zemn arasna indiler. Fermurz grdi, bir laf ardur, me-zr ve bir b- cr. Fermurz eyitdi: ol (9)arda biraz oturup ayd u ikrn idelm. diy Surba tenbh eyledi. Surb-cinn da cinnlere bildrdi. Ol-gice
(10)

anda

aldlar. ab old, Fermurz yirinden urup cibdetin idp biraz defc-i umr 24

eyledi. ehmd cinnye emr idp

c

(11)

ub egerleyp Fermurz da svr olup

dmen-i kha azm eyledi. Fermurz ayl mesfe gidp bir ikra rst (12)gelmedi. Fermurz uand ve kendye ziyde tenelik geldi. N-gh, Fermurz grdi, bir b- behit-s, erf emen-zr,
(13)

ol bda u vardur. diyp ub ol

(14)

cnibe srdi. Bn apusna gelp grdi, st eiginde bir duter-i

ateri tavr

eylemiler; amm bir ret ve sn <> ceml <> zb vardur kim gzler grmi degl. Fermurz bu tavri grince (15)hemn c old ve bua bir zamn ayrn olup ald. N-gh, bdan bir pr-i ren-amr up Fermurz grdi. (16)h, ne ret ve ib-rn- heyet bir nev-civn! Hy sulnum, af geldz! diyp varup Fermurzu rikbn pdi.
(17)

Fermurz da kendye gelp grdi, bir

pr gelp rikbn pdi, belki bu bu b-bndur, Merab, prm! didi. Pr eyitdi:

(18)

Buyuru ier. diyp girdiler. Fermurz eyitdi: Prm, teneligm

(19)

var, baa bir u vir. didi. Ol pr Nola. diyp ier gitdi.

Birazdan bir

maraba ile b- ayt gibi bir u ard. Fermurz alup ana ana idi. Andan maraba<y> ol pre virp (20)Prm, ne gzel u olur. diyp andan pr, aba ile meyve ard. Fermurz meyven her birinden birer ikier tenvl idp
(21)

el

cebe und, bir cevhir ile aru altun aban iine oyd, bir da od aba old.
(22)

Andan Fermurz eyitdi: Prm, bu b kimdr ve bu bn

(23)

apusnda olan tavr kimdr? didi. Ol pr Sulnum, bu ba

yan bir

alca vardur. Ol alcaya urb-ems dirler ve bir pdih vardur adna Mnr h dirler, rd-perestdr,
(24)

ol Mnr hudur ve bu tavr bul suln

(25)

Semender hu z urde Bnnudur. Bu yanda bir seyy geldi,

bir

gice bda misfir old, bu tavri yazd. Ben sul eyledm cBu tavr kimdr? diy, Cbul Pdihnu zdur. [300b]
(1)

didi ve bu tavr birin da

oynndan ard. cBen ver-zemnde oluram. Adma Siyvu- Na dirler. ver-zemn (2)suln ve ib-rn srev-i ejderh-bend, ki laabna Dalulc

am dirler, bu zu sn-i cemlin iidp beni gnderdi,

(3)

Var, baa ol zu

tavr yazup getr. Vc, didkleri adar var imi. te, ben de varup bir tarb ile ol zn (4)tavrin alup imdi sreve iletsem gerek, anca ar var imi, aber aldum, madr- beer degldr. didi. Ben de ar- (5)lar ne imi? didm. Biri, bir cam kemn imi; biri, yz adar Zeng imi. didi. Fermurz

25

o imdi biri de lsm- ubbe imi. (6)Elbetde bir pehlevn ol arlar bozup z ala. didi. Andan pre vedc idp Fermurz, ayr ol tavr ibin derndan
(7)

ferm itmedi. Brgha geldkde Surb-cinnye eyitdi: Y Surb, da i

(8)

ayr yzden old. Yolmuz yer arafa ddi.

mdi, yarn gdr, bul

zerine. didi. Surb da cinnlere bildrdi. Ol-gice anda rm idp ab olduda

(9)

Fermurz yirinden durup uba svr old. Bir gn bul ine

(10)

gelp ondlar. Fermurz cinnlere emr idp cmlesi ben-dem cinn

ekline

girp brgh- Sleymn bin Devvr urdlar bul alcasndan, grdiler, bir
c

am casker gelp ondlar. Bu yaadan, (11)Fermurz bir nme yazup Mihr-verdi

ve amr cinnye virp ben-dem retinde Semender ha gnderdi. amr cinn, sary-
(12)

Semendere gelp dvn apusnda kendin<i> car eyledi.

(13)

Semender h Gelsn! didi.

amr cinn<y>i ier getrdiler. Semender

grdi, bir bl-add, mehb kimse. Hele, Semendn hu ine gelp apu ld ve arup
(14)

nme-i Fermurz und. Semender h nmen mhrin giderp

(Semendn hu bir vezri var idi, adna Feylesf (15)dirlerdi. Tavrs Teviden ulb ol idi. aret-i Sleymn bu diyra gelp cmlesin aret-i t yni zre
(16)

mselmn idp Feylesf bu diyrda od kim cmle yn-i slm taclm ide.

Ol-zamndan beri alm idi; amm her fende (17)mhir ve kmil idi.)ve Semendn h nme<y>i anu eline virdi. Feylesf- Ekber ayaa durup od. Evvel nm- udya (18)amd u en ve aret-i Dvere alavt u elmdan-ora, ben ki l dehr ib-rn olan Rstem ibn-i Zlu ciger-kesi
(19)

Fermurz bin

Rstem, sen ki Semendn hsn. Nmum vl olduda maclm ola ki, iitdm, perde-i cimetinde bir duter-i
(20)

pkze-ater var imi, adna rde Bn

(21)

dirler imi. ar var imi. Her kim arlar bozarsa zum

rde Bny

aa virrem dimisin. Ben da bun iitdm. Geldm ki ol arlar bozup ve rde Bny Allh (22)emriyle menkalga alam. Cebrm ve gcm bu adar. Eger arlar boza-bilrsem aluram, eger idemezsem dner giderm. Yo, eger
(23)

arlar icr eyledkden-ora gine virmem dirse mnic degl, giderm. Virn(24)

aduma f cevb viresin. dimi.

Semendn h, nki nmeden bu cevb

iidp dnp Feylesfu yzine bad. Ne dirsin ey dn, bua ne cevb

(25)

virelm? didi. Feylesf- Ekber Pdihum, aa cevb budur ki Fermurz

26

arulayup ikrm ile getrp yir virrsin [301a]

(1)

ve arlar car idersin, yirine

getre-bilrse urde Bny virrsin, zr byle dmd ele girmez. u,

(2)

Fermurz, pederinden-ora, nie zamn ib-rn olup zamnnda bir yn-i

(3)

bla peyd olup ol yni ibl eylese

gerekdr. didi. Semendn h da

Feylesfu sziyle bir nme in idp nmen mefhm budur ki; Ey dilver-i
(4)c

lem, mbrek udmuz ile diyrumuz merref lasuz. Luf idp gl

(5)

alal idp terf idesiiz, bunda

grip arlar sylerz. didi. Andan

amru yanna bir vezr oup Fermurza gnderdi. amra ilcat (6)giyrp amr yir pp ol vezr ile dnp Fermurza geldkde temenn idp Semendn hu nmesin virdi.
(7)

Fermurz oyup mefhm maclm itdkde Nola. diyp yirinden urup

uba svr olup Surba eyy marlad. (8)Kendi yanna ehmr ile amr alup cazm-i Cbul eylediler. Meger Semendn h da nigeh-bnlar omd, varup aber
(9)

eylediler. Semendn h fermn eyledi, btn erbb- dvn ile

(10)

Feylesf istible gnderdi. Feylesf, acyn-

devlet ile alcadan ara up

geldkde Fermurz, ubdan inp ieri girdi. Fermurza, Semendn h ayaa

(11)

durup ikrm eyledi. Fermurz db ile selm virp db icr eyledkden-ora,

Semendn, Fermurz tatna (12)teklf eyledi. Fermurz ayr pdihum, bizler andal-ninz, tat-nin deglz. didkde Semendn h iret eyledi.
(13)

Bir

mcevher andal getrp tat ber--berine urdlar, Buyuru. diy Fermurza teklf eylediler; amm Fermurz grdi, py- tat
(14)

andalsine pde ekilmi,

yle l kendye py- tat andalsin teklf itmedkleri gcine gelp oturmad.
(15)

Meger bu Semendn hu bir py- tat pehlevn var idi. Adna Behmen-i
(16)

bul dirler idi. Yz-on-bi ar add eker

idi. Baa bir alcas var idi.

Anda olurd. Bir mtekebbirce pehlevn idi. Haftada bir gn gelrdi, andalsi
(17)

yle pdeli ururd. Semendn h, ol andal<y>i, Fermurza, anu-n

teklf itmedi. yed Behmen gelp andalsinde (18)Fermurz grdkde bir bedlik idp Fermurzu crna bir alel getre. Fermurz getrdkleri andalye oturmaynca (19)Semendn h eyitdi: Ey dilver-i clem, nin oturmazsn, yosa andal<y>i begenmez misin? didi. Fermurz glp ayr (20)pdihum, benm

27

begenmedgmden degldr, anca ol andal yed beni gtrmeyp ikest ola. Pdiha bir andal arar
(21)

itmeyelm. Ben aya zre urram. Buyuru, her ne

cevbuuz var ise icr idelm. didi. Semendn h glp glinden Bu

(22)

dilver bir midr dvne anca. diyp dnp Fermurza eyitdi: Hele ey
(23)

pehlevn- clem, buyuru, rlursa uur olsun.

didi. Fermurz Nola

pdihum! diyp andalye diz urup lenger virdkde andal ktr ktr rld. Fermurz gine aya
(24)

zerine urup bun grp Ta imi. diyp fermn

(25)

eyledi. Bir da metn andal getr! didi, getrdiler.

h Buyuru!

didkde, Fermurz hum, bu da ekmez, yaz andalye! didi. Semendn h Hele buyuru! didkde, Fermurz [301b]
(1)

hum, bu da ekmez, yaz

andalye. didi. Semendn h Hele buyuru! didkde Fermurz ol andalye da lenger virince (2)rld. ula-i kelm, ouz andal getrdiler, cmlesi de rld. Semendn h cciz olup Ey dilver, hir, benm
(3)

dvnumda seni

eker andal yo anca. didi. Fermurz Vardur pdihum. diyp py- tat andalsin gsterdi. Semendn
(4)

h, n-r, iret idp pdesin aldlar.

Fermurz gep oturd. Andan meclis gelp cirete baladlar. Bu enda

(5)

rde Bnya da aber itdiler. yle bir nev-civn c uhr eyledi.

arlar bozup seni alsa gerek; amm ziyde (6)mabb ve hem bahdr. didiler. rde Bn gelp afes ardndan seyr eyledi. Vc grdi, yet ile mabbdur. Fermurza
(7)c

old. h, ol nev-civn arlar icr idp beni

(8)

alsa, zr ben bundan ayrya varmam. diyp kestnesi segirmege

balad.

Semendn h, -gn Fermurza iyfet idp, rv avlince, meger vezrlerden biri Behmen-i bul ile yet (9)dost idi, el altndan aber gnderdi. Ey dilver, u yfetde bir nev-civn gelp hem macu rde Bny alsa gerek
(10)

ve hem andalne oturd. didi. Behmene bu aber varnca

Behmen azaba gelp Ey n-bekr yaban olan, ben saa gstereym! (11)diyp -bi casker ile biner inerdi. Fermn idp -bi caskeri r old. Kendi da svr olup cazm-i (12)bul eyledi. Bu yaadan, Fermurz py- tat andalsinde oturup Semendn ha rde Bnnu
(13)

iret iderken,

arlar nedr? diy sul eyledi.

28

Semendn h Oul, bir ar bir kemndur, an ekp ilesin germekdr. ekmek ar (14)degldr. kinci ar, yz adar Zeng ulum vardur, her biri ml-i minreye
(15)

bezer,

bir

amle

baup

alebe

eylemekdr.

inci

ar,

bulnu orta yirinde bir ubbe var, kimse bilmez iinde ne vardur, anca te, ol ubbe<y>i fet idp iinde
(16)

kem dame dirler.

ne oldun

bilmekdr. didi. Fermurz, Semendn hdan cevblar iidp o imdi pdihum, yarn inallh
(17)

mberet idelm. Grelm ud ne gsterr.

didi; amm beriden Behmen-i bul ehrin arasna gelp caskerin ara oyup
(18)

kendi alcadan ieri girdi. Sary- Semendna geldkde Semendn ha

(19)

Pdihum, Behmen-i bul geliyor. didiler. Semendn

h bozlup

Behmen da dvndan ieri girdi, Semendn h inde yir pdi, bir kerre alar alar andalsine
(20)

bad, andan aya zre urd. Semendn h Y Behmen, ne

baarsn, otursaa bir andalye! didkde Behmen anda oturayum?

(21)

andalme yabanclar oturm. diyince Fermurz bildi kim oturdu andal

(22)

ibidr; amm marr dilvere bezer. o imdi

ol n-bekra bir reng

vireym. diy Behmen-i bulya eyitdi: Pehlevn, macr olsun biz misfirz, bu andalye bery- malaat (23)oturdu. Gel, sen de macn otur, ikimiz de aruz. didi. Semendn h, Fermurzu byle didgnden icb eyledi. Hey (24)server, nin saa let ider? andal o, varup bir ayrsna otursun. didi. Fermurz Yo hum, mnic degldr,
(25)

gelsn. diyp yle ekildi,

Behmene yir gsterdi. Behmen glinden Varup oturayum da andalde durayum, [302a]
(1)

elbetde ayr alar. didi, gelp Fermurzu yanna

oturd. Andan bada urup Pehlevn, biraz da te otur. (2)diyp diz urd kim Fermurz dura. Fermurz Pehlevn, bunda bada olmaz. diyp Behmeni yle d kim Behmen ann
(3)

eyledi kim kemkleri birbirine girdi.

Behmen Hy n-bekr, zerime ne binersin? diyp ol da Fermurz d; amm Fermurz

(4)

Mhimm degl. yle byle diyerek Fermurz ziydece

nca Behmen gir ekilp bir kerre dvn alna bad, cmle kendye
(5)

baup zr-i burtdan glrler, Behmene crla a hy n-bekr, sen misin

(6)

baa bu rengi iden?! diyp bir kerre [...] tatasna

bezer tn curyn idp

Fermurza avle eyledi. Semendn bu li grp cal gitdi. rde Bn da

29

afesden

(7)

tem eylerdi. Behmen itdgi melcanete dnm iderken lc

(8)

ekince Vh, yaz! ol civna, oraram bir arar eyler! diy

ama ddi.

Ol-maall, meger s cm unm-d. Fermurz, ol cm n eyledi. T da bana yan ald. (9)Btn erbb- dvn Fermurzdan mdi kesdiler. Fermurz, cm sye virp peleng mili yirinden atlup Behmenin
(10)

lc utan

bilegden avrayup yle d kim parmalar touml yra dndi ve lc elinden zemne ddi.
(11)

Fermurz bir de bun d elinden apup yle frlatd kim

(12)

dvn-ne apusndan teker meker olup gitdi. Yzi gzi, aa

uma srildi.

Beride Fermurzu ggsi ifte kslar gibi grlemege balad. Erbb- dvn, Fermurzdan bu hneri
(13)

grince tasn eylediler. Semendn h ve urde

Bn da Behmene ol aret olduna a eylediler. N-bekr, hele

(14)

midrn bildi. didiler. Fermurz emr eyledi Varu, ol n-bekru lcn

(15)

vir. Varup gitsn, bir da bunda gelmesn.

didi. Herkes Fermurzu

mehbetinden vehme vardlar. Behmen ol-vatde alm-d. Getrp lcn virdiler. Var, bunda
(16)

urma, arar grrsin. didiler. Behmen o-imdi, ol n(17)c

bekr beni fil avlad. Ben aa ol z virdrmem! diyp

askerin alup

alca<sna> gitdi ve nigeh-bnlar yn idp Fermurzu furatn gzetmege balad; amm bu yaadan Fermurz
(18)

ol-gn yidiler idiler. Gice mrr idp

ab olduda Fermurz yine dvna gelp py- tatda arr eyledi. Andan
(19)

Semendn ha Pdihum, fermn her ne ise r olsun, icr

(20)

idelm. didi. Semendn h emr eyledi. Varu,

aznede olan ol yay

getr. didi. Varup azneden arup yitmi seksen adar yay bir zaa ykledp (21)ekerek getrdiler dvnda orta yire bradlar. Fermurz grdi, avs-i zadan nin virr bir kemndur, dnp Semendn
(22)

ha Pdihum,

fermn id, dvnuuzda olan dilverlerde glnden geen var ise gelp dest ursunlar.
(23)

ora biz de ide-bilrdk diyp bahne eyle<me>snler. didi.

(24)

Semendn h da al idp cmle alup birer birer

baladlar. [...] arekete

getrmediler, zr otuz r kimse ki urde Bnnu libi geinrler idi. ayr kimse (25)almad. Fermurz yirinden urup apul apul gelp kemnu ilesin zdi ve diz urup kemnn ilesin tad [302b] (1)ve eline alup nm- udy<> yd

30

idp ve yay abasna grdi, kemn- Rmin h yazar. Andan balad ekmeye. l, (2)yitmi kez ekp bir da zor idince ktr ktr rup Pdihum, h byle rk yay dem ara m or? diyp meydna an
(3)

virdi, erbb- dvn

cmle a olup ald. Semendn h fermn eyledi ilm-i arc deger bir ilcat fire giydrdi. (4)Fermurz Da ar ne ise grelm? didi. Semendn Bugn biri gitdi, yarn idelm. diyp yine yiyp imege mel oldlar.
(5)

Ol-gice da mrr idp ab yine dvn- Semendn ha gelp cemc

(6)

oldlar. Fermurz ba aldurup Semendn hu

yzine bad. Pdihum,

buyuru, arlarn birin da icr ideym. didkde Semendn h fermn eyledi. Fermurz an grdi, (7)yz dne ml-i minreye bezer zeber-dest Zeng pehlevn gelp yle urdlar. Semendn h Fermurza Devletl ib-rn-zde, (8)ite, aru biri da budur ki yz Zeng zeber destin bir defcada teneffs eylemedin baup anlardan mcad zu otuz
(9)

midr libleri vardur anlar da

balupdur. didi. Fermurz Nola. diyp ayaa urd. Zengler birer birer gelp Fermurz (10)cmlesin bad. Andan otuz adar pehlevnlar kim urde Bnnu libleri idi anlar geldiler. Fermurz anlar da
(11)

birer birer bad. l,

cmlesine alebe eyledi. Da var mdur? diy al eyledi. ayr yodur. didiler. Andan Fermurz gelp
(12)

andalsinde arr eyledi. S oldurup

Fermurzu eline bir olu cm und. rde Bn afes ardndan tem eylerdi.
(13)

Fermurza muabbeti at-ender-at olup h, u arlar icr idp bir

scat evvel beni alayd. dimege balad; amm Fermurz (14)bu arada miynndan alt yz ulac kemend-i ejderhsn zp bir ucn miynna bend idp ve bir ucn dvn ortasna (15)atup dndi Semendn ha, Pdihum, bu da benm arum olsun, eger icr idemezsem yine Bndan ferat ideym, diledig
(16)

kimseye

vir. te, yz Zeng, otuz adar pehlevn gelp kemende yapsunlar, eksnler elmden olan olu adeden bir are bde
(17)

dkilr ise anlar baa alebe

eylemi, anda ald ki altumda olan andal bir cz areket ide-bilrler! didi. Zengler gelp birer
(18)

birer yapdlar, olmad. Otuz pehlevn gelp birer birer

(19)

yapdlar, idemediler. Bu arada Fermurz ol elinde olan cm bil-crca,

bil-

tereddd n idp sye iret eyledi. S gelp cm yine oldurd. Fermurz

31

eline ald Bu pehlevnlar, cmle

(20)

bir uurdan eksn. didi. Yz otuz nefer

pehlevnlar yine bir uurdan yapup zor eylediler, al ne Fermurz yirinden

(21)

arekete dir ola-bildiler ve ne elinde olan cmdan bir atre bde dkemediler.
(22)

Fermurz ol enda elinde olan cm n

idp sye iret eyledi, yine

oldurup Fermurz eline ald. afes ardndan rde Bnnu ise cal gidp
(23)

Kendden ar oyup neylersin? Allh gstermesn, bir a vic olursa l

mkil olur! o, ben kendm helk (24)eylerem, Fermurzdan ayrya varmam! diyp gne gne mlaa ve efkrda. Fermurz bu kerre fermn eyledi Bi-yz nefer pehlevn
(25)

bir uurdan utup ek. didi. Bi-yz nefer kimesne bir

uurdan yapdlar, ekegrdiler. a h areket ider mi, [303a] (1)olmad, erre adar yirinden arekete dir olmadlar. Fermurz, ol cm da n eyleyp sye virdi. ula-i kelm,
(2)

Fermurz, ele-i assle<y>i bunda da icr

idp Semendn h bu li grp emr eyledi, Fermurza iki o ilcat- zb-

(3)

girn-bah giydrp ayr cirete baladlar. Bu aberler ise hep Behmene

(4)

varurd, te, Fermurz yle eyledi, byle eyledi.

diy. Behmen neylesn,

iitdkce elem ekerdi. Ol-gn ol-gice, yidiler idiler. n ab old, yine yirlerinden urup
(5)

dvn- Semendn ha geldiler, herkes yirlerinde arr

eylediler. Herkes Bu gn Fermurz- ser-med inci ar bozsa gerekdr.

(6)

diyp intir zre idiler. Birazdan Fermurz nua gelp Pdihum, buyuru, inci ar da icr

idelm. didi. Semendn

(7)

h Nola, ey dilver-i clem. inci ar, ehr

ortasnda bir ubbedr, ubbesi yo, anu iinde ne vardur kimse bilmez, an fet
(8)

itmekdr. didi. Fermurz Nola. diyp yirinden urd. Cmle erbb- dvn

ralarna svr olup ol ubbe ine geldiler. (9)Semendn h eyitdi: Ey dilveri clem, ite didgmz ubbe budur. didi. Fermurz o-imdi, pdihum, Allh sn iderse (10)anu da feti tevf olur. didi. ler varup ol ubbeye naar eyledi, al apu yo. Erfn dolaup bir yirinde (11)bir stn vard, zerinde ren bira sar yazu yazmlar. Fermurz ol a silp grdi, ben-dem lisn
(12)

degl Cn-bin-Cn avmi yazusdur. Diat idp od. Bu ubben iinde

ne var bilmek dileyen kimesne zor- evvelde bu (13)stn ekp opara, kendi da

32

bir cnibe pertb idp atla, yosa helk olur, zr stn opnca yirinden

(14)

bir

rzigr ar, ardnca bir dun ar, dun ardnca te ar, da ardnca bir u ar. Andan apu da hir olur.
(15)

dimi. Fermurz d olup Pdihum,

ubben fetin buldum; amm siz bir midr radan seyr idiz. didi. Pdih da
(16)

yannda olan erbb- dvn ile girye gidp temya durdlar.

(17)

Fermurz cbbe eteklerin miynna bend idp bir yol

varup ol stna arld.

Y Allh! diyp yle zor eyledi kim zor- evvelde stn yirinden opard girye atd
(18)

ve kendi da rk adm girye pertb eyledi, an grdiler. Stnu

(19)

yirinden bir rzigr- edd hir old, yle kim

ubbe zelzeleye vard. Andan

biraz dun hir olup smna or ekilp gitdi. ora bir te hir old, birazdan
(20)

mav old. Bir cacyib u cereyn old. u da cib olduda apu

(21)

nmyn old, zerinde bir cam kilidi var. Fermurz

el urup kilidi opard,

apu der-kd old; amm i yzinde iki iyr urur, Fermurza hcm eylediler. Fermurz kellelerine
(22)

birer mt urup ardaan olup yldlar. Fermurz grdi,

(23)

bu arslanlar ar altundur ve ierde ol-adar ml

ve cevhire mtecalli eyler

var kim esba gelmez. Fermurz biraz seyr idp andan gir dnp Semendn ha Buyuru
(24)

pdihum. didkde Semendn h da Feylesf- Dn ile

ve bac ulular ile ol dame<y>i tem eylediler. Fermurz eyitdi: (25)Pdihum, bundan ne-adar ml var ise cmlesi urde Bnya rbeh olsun. didi. Semendn h d olup [303b]
(1)

emr eyledi, ne-adar ml var ise adlar,

Semendn hu aznesi old. Andan Feylesfa varup dvn cmle (2)ie-dr idp ledrdi. Fermurz ol-gn da yiyp ip irtesi olduda Fermurz eyitdi: hum, da ar (3)var mdur? didi. Semendn h eyitdi: ayr almad oul, sr tedrikinde olalum. didi. Andan sr tedrikine baladlar, rivyet eyler kim, ol araya yan ver-zemn dirler bir diyr var idi, hna Nacm h dirler idi. Nermn- (5)dan birderi Ehremen ibn ahramn gelp Nacm hu zn alup Behremn nm bir ol old. Bir gn, ver-zemnde, bir cam
(6) (4)

amm rv yle

ejderh

uhr idp alca-i ikh nm bir alca<y> arup ne-adar iinde olan avmin lt eyledi. Ehremna zehr aup (7)varup ejderi grz ile ban urd idp amm ejder

33

cn avliyle ban silkp azndan Ehremna zehr aup (8)Ehremnu vcd u gibi eridi. Cmle lt- esbbu ol Behremn ab eyledi. Gersbu ora Kemmiyyet-i Barye, (9)meger ol binerdi. Ol zamn, Kemmiyyet, gine deryya gidp gh-be-gh gelp Ehremnu trbesin ziyret iderdi. Ehremn
(10)

iki grz

ullanurd, biri ouz-bi baman idi ve biri ouz-bi-ouz-yz-osan-ouz baman idi, adna Grz-i
(11)

Kebr dirlerdi. ince bir fl ekerdi, laabna Dl-

(12)

Acam dirlerdi, ora ol Behremn Nacm hu py- tatu ekerdi.

Bir

ol old, adn srev odlar-d. Sekiz yana girdkde bir ejder uhr idp, vard, ldrdi ve da
(13)

Kemmiyyetden bir kerre peyd olm-d. Ol da babas

(14)

gibi metn ra idi, Behremn binemezdi. srev ab idp bindi ve

dedesi

Ehremnu ltn ulland. Ehremn gibi yz-otuz ar add ekdi. Bir gn babas py- tatda otururken uvvet
(15)

mbaesi olup babas Ehremn

andalsiyle aldurup yine yirine od. Bundan-ora Behremn, py- tatn kmin (16)icr ider. diyp cihn pehlevnln sreve teslm idp kendi ev u afda old; amm bir gn buldan
(17)

bzirgnlar gelp bul pdih

Semendn hu bir z iridi, l dnyda ei yodur, anca yle ar

(18)

vardur. didiler. srev, bu aberden a idp ibne semc ile urde

Bnya c old; amm yet red dilver (19)idi, bunu fikr eyledi kim bir std na gnderp Bny tavr idp getre. Andan srev naar idp tavre
(20)

gre didkleri adar var mdur, eger var ise ver-zemnden bir midr casker
(21)

ile alup arlar bozup z

ala. Meger, ver-zemnde nden gelmi bir

na var idi, adna Siyvu na dirlerdi, yet kmil idi. srev-i (22)ejderhbend ol dervi arup o ikrm eyledi ve bi altun virdi. Bun yol arl eyle. Geldkde da
(23)

ikrm iderm. bulya varup bir tarb ile urde

(24)

Bnnu tavrin al. didi. Siyvu Nola. diyp aban alup

bir gn

bulya irdi. Bi on gn urde Bnnu zerine dp bir maallde, tamm geregi gibi seyr idp nan
(25)

ald. Andan tavrin yazup yine dnp ver[304a]

zemne giderken yol Mnr hu bna urayup bir gice anda

(1)

misfir old ve keyfine gelp b apusnda urde Bnnu tavrin yazd

(2)

kim gelen geen seyr idp pesend

ideler. Andan ver-zemne vard. Tavri

sreve virdi. srev, naar idp, vc, med eyledkleri da izdiyd (3)imi.

34

Ol scat naa on-bi altun virp ve tedrik grp r-bi casker old. Yitmiiki pre ceng (4)ltn zerine rste idp ve Kemmiyyet-i Krreye svr olup bu srev-i ejderh-bend rikbnda yrr bir cayyr arrr (5)aner-gr var idi, yetle bir bk lk idi, iyr-i pee evldlarndan idi, adna Smb- ab-reftr dirler
(6)

idi, on-sekiz ar ekerdi ve bir ser-caskeri var idi, Khrsb- ver

dirlerdi, ayl mbriz geinr kimse (7)idi. srev brgh- Ehremnua yz-r ubbe zerine urlur, an Khrsb- verye teslm idp sekiz-bi casker ile
(8)

muaddem-i cey idp otuz-iki-bi siph ile da srev-i ejderh-bend ol

pehlevn- zr-mend Khrsbu afasnca (9)alup cazm-i Cbul eyledi. Yiye ie, ona ge, bir gn bunlar bir yire gelp ondlar. srev-i ejderh-bend begleri ile mvere
(10)

idp muaddem Semendn ha bir nme gnderelm,

(11)

ne cevb ider? diyp bir nme yazd. zerine mhrin urup Smb- ab-

reftru eline virdi. Greym seni cayyr, baa f cevb getr. didi. Smb Be-ser <> em. diyp ber-i f gibi revn (12)old. E-n cnib, bu arafdan Fermurz arlar bozup imden-gir sra bnyd urlsun. didiler-idi. Gn tedrik (13)idp sekizinci gn sr in dvn idp cmlesi yirl yirinde arr itdkde devr-i dvn- Semendn hda bir ktrdi
(14)

old.

Smb- ab-reftr, meger ol dem dvn-ne apusna geldi idi. Kendin car eyledi. Bevvblar ieri girp Semendn
(15)

ha duc idp Pdihum, dvn-

ne apusna bir cayyr gelmi, nmesi var. didiler. Semendn h Getr, grelm. didi.
(16)

up Smb aldlar. eri girdkde bir mucall atup tat

(17)

inde bulnd, Smb ha duc idp andan f-tbe-

sinden srev

nmesin ard ve tat kenrna od. Semendn h, Smba baup Ey cayyr, andan gelrsin (18)ve adn nedr ve bu nme kimdr? didi. Smb- ab-reftr Pdihum, liy, gelim ib-rn- ver-zemn olan srev-i
(19)

ejderh-

bend ibn-i Behremn ibn-i Ehremn ibn-i ahramndandur ve bu nme anudur, b cevb-nmededr ve benm adma Smb- ab- (20)reftr dirler ve Ejderhbend didkleri pehlevnu rikbnda yrr cayyryam. diyp m old. Semendn h da nmen (21)mhrin giderp gzden gerdi. Andan Feylesf- Dn eline virdi. Smb da dvn gzden gerdi, py-
(22)

tatda Fermurz

35

grdi, bir mirr-ft nev-civn; amm heybetinden yzine balmaz. Glinden Eger yfet mehbetine gre sacdet
(23)

ve eccat hneri da var ise anca

olur. didi. Feylesf- Dn, nme<y>i rat idp evvelinde amd en, niy Ben ki,
(24)

liy, ib-rn- ver-zemn olan srev-i ejderh-bendm. Sen

(25)c

ki, Cbul h Semendn hsn. itdm ki, perde-i

imetinde bir duter-i

pkze-ater var imi, adna urde Bn dirler imi ve ar var imi. Her kim arlar [304b] (1)bozarsa aa virrem dimisin. Ben da r-bi siph ile gelp filn yire ondum ve saa nme gnderdm. Ba, beni,
(2)

sreve, fil

avlad. dimeyesin. Varan cayyruma f cevb gnderesin. Yo, Ben aa zum virmem, bildiginden almasun.

(3)

dirse, ceng tedrikiyle varayum. Yo, eger

Gelsn, arlar bozarsa virrem. Dirse, sr tedrikinde olayum. dimi. Semendn h bozlup Fermurza bad. Fermurz eyitdi: Pdihum, al ile

(4)

cevb vir. didi. Bel pehlevn, didgin gibi (5)idi; lkin rn zemninden, Rstem ibn-i Zlu ciger-kesi, Fermurz nm bir dilver geldi, arlar bozd. imdi sr
(6)

tedrikindeyiz. imden-gir z gitdi; lkin teberrken gelp srumuzda bile

bulnursauz, af geldz. Yo, eger, z gitmi, varup (7)neylerem? dirse, gine af geld. Yo, ki avle de r olmam. Ceng idp z arb- dest ile aluram. dirse, gelp
(8)

sen de iei alursn. diy, bu arza nme yazlup

Smb- ab-reftr cayyra cizesin virp gnderdiler. Smb (9)srp sreve gelp nme<y>i virdi. Beriden, Fermurz, Semendn hdan sul eyledi. Bu srev kimdr, evvelden iidr misiz?
(10)

ahramn evldlarndanum diy dacv eylemi. didi.

Semendn h Bel server, bu evld- ahramndur. diyp iitdgi gibi nal eyledi.
(11)

Fermurz, sreve muabbet eyledi. Ola kim u dilver gele de

(12)

grievz. didi. Andan emr idp brgh- Devvr arada urdlar

ve eyitdi:

Eger srev ceng murd eylerse, urde Bnnu bir ar da srev olsun. diyp srev cnibine em <> gda (13)oldlar. Beriden, n Smb- ab-reftr sreve buluup cevb-nme<y>i virdi. srev-i ejderh-bend, avli bilp fikre vard.
(14)

imdi buradan dnp ver-

zemne varsam, adm Fermurzdan ord. olur. Varup srnda bulnup 36

dostne grisem,

(15)

yine avfndan eyledi. dirler; amm i budur, kim varup

(16)

kendi ile imtin oluram. Eger baa lib olursa, kendye ul olup

imetinde

lince ul oluram; eger ben aa lib olursam, gine z Fermurza alvirp srnda bile oluram. iden,
(17)

merdligme aml ider. diyp bery- avb grdi.

(18)c

Emr eyledi. Gdr Cbul zerine! diyp irtesi ol aradan g idp

azm-i

Cbul eylediler. Fermurz aber alup seyre urd. srev gelp, ince Grz-i Kebr, fl zerinde, kendi da yz-otuz
(19)

ar addi, lt- Ehremna rste

eylemi, bylar dm-i evren gibi bingndan am, gelp gedi. Brgh- Ehremn,
(20)

brgh- Devvr mubelesinde urmlard. np arr eyledi.

(21)

Beriden Fermurz da brghna gelp Grelm, srev ne vac

ider? diyp

mterab old; amm srev-i ejderh-bend ol-gn arr idp ab old. srev-i ejderh-bend dvn idp
(22)

bir nme da in eyledi. Smba virp

Smb da aban aldurup ser-perde-i Devvr ine geldkde kendin car eyledi.
(23)

Fermurza bildrdiler Gelsn. diy iin virdi. Smb ieri girp

(24)

Fermurza ba oyup nme<y>i virdi. Fermurz alup

od. Ben ki srev-i

ejderh-bendm, y Fermurz! urde Bnnu yolna bu adar ml arc idp

c

asker ekp geldm ki

(25)

arlar bozup alam. Sen muaddemce gelp arlar

bozmsn. imdi elinden macn arb sen elinden alma [305a] (1)mnsib degl. Ferat itmek da olmaz, kim Ba, srev-i ejderh-bend Fermurzdan ord. dirler ve eger yle gelp srnda
(2)

bulnursam, gine ord. dirler.

mdi iti eyledi kim senle her yzden imtin olup t kim lib malb biline. Eger
(3)

baa lib olursa lince imetinde oluram, eger ben saa lib
(4)

olursam seni ber-murd idp gine kendi diyruma

giderm. dimi. Fermurz

srev murdn bilp o imdi cayyr, kendi yle murd eylemi, yle olsun. Ol da baa
(5)

alebe iderse, bi-a- Dvudun-neb, ben da anu bende-i ,

(6)

ala-be-g olup lince iye-dr olam. didi ve cayyra

isn idp

gnderdi. Smb, varup srev-i ejderh-bende Fermurzu virdgi cevb syledi. srev da nid itdrdi.
(7)c

asker gh itdrp Yarn cengdr. diy mndler

37

Beriden Fermurz da Cbul

askeri iinde nid

(8)

itdrdi, aba

muntar oldlar. Andan irtesi ab olup meydn kenrna gelp alaylar ve aflar balayup Ey, meydna (9)kim gire? dirken an grdiler. srev-i ejderh-bend, Kemmiyyet-i Krre<y>i meydna srp nacra urup Fermurz aleb eyledi. Fermurz
(10)

da ub meydna srp sreve ca eyledi. srev da

(11)

Fermurzu can alup grdi. Henz r-ebr tacbr

oldu maalleri ol-adar

sn ceml var kim grenler ayrn olurd. Fermurz da sreve naar idp begendi, eyitdi:
(12)

Ey dilver, imdi size gerek olan ol idi kim srmuzda bile

(13)

bulnasn, bi on gn cn obeti idevz. didi.

srev tebessm idp Bel

server, yol yle idi; amm yle itsem Ba, srev, Fermurza aru urmaa cesret idemedi,
(14)

meger eccat yfete gre olmaz imi. dirler, aln

acnndan gezemem. Eger kim muaddem benm za glm var idi, geldm ki
(15)

ar icr idp alam; amm benden evvel siz icr itmisiz. Bacdehu
(16)

urde Bn benm hemrem olsun; anca iti eyledi kim

sizle imtin

olup lib malb biline. amle eyle, senle iki birderler gibi ceng idelm. didi. Fermurz eyitdi: Y srev,
(17)

ben bekrm, benm aram kimesne yire

getrmemidr, sen eyle. didi. Biraz amle nizc eylediler. Smb cayyr, srev rikbnda grdi,
(18)

Olmaz, gel imdi ey dilverler, ikiz birden amle

(19)

id. didi. Bunlar ikisi da r olup el nze-i Sleymna, Fermurz

urd.

kisi da nzelerin ab idp Kemmiyyet-i Krren ban srev evrdi ve ub- te-dem ban Fermurz (20)evrp ikisi da teden dnp birbirlerine birer nze avle eylediler. Fermurz ol eline Siper-i Sleymn ald
(21)

ve

srev ol eline Siper-i Ehremn ald. amlen gci budur kim hem ama lt avle ide ve hem amu ltn redd ide.
(22)

l, srev ve Fermurzu

nzesin sipere alup yalman- nze, yne-i siperi ps eyledkde srev ollar bkilp siper
(23)

srev ggsine apand. srev ayret ile nze<y>i yolndan

(24)

biraz avdurd. Nze, dmen-i siperden ayup oltu altndan

urayup zr-

Ehremnu alalarn birbirine atup yle gedi. Fermurz da srev nzesin bu minvl zre menc (25)eyledi. Birbirlerin ne rtbe pehlevn oldularn bildiler. Andan-ora ans amle iderse mnic degldr; amm srev-i ejderh[305b] (1)-bend nzesin zemne zerk idp el grz-i girna urup iridi ve Fermurza

38

bir arb urd. Fermurzu ollar (2)arekete gelp grz grzden ayup Fermurz ba aurup araya alduda arada olan siper yneleri ara (3)girp Fermurz lenger virdkde ub- te-dem miyn allc yayna dndi. srev grzin ab idp meydnn (4)bana vard. Fermurz toz iinde ald ve gine tozdan ara d ve irp sreve bir grz avle eyledi.
(5)

srev da grz ber--ber

virdkde ollar bkilp ba iler virp araya alduda siper-i Ehremn ara girp
(6)(7)(8)(9)(10)(11)(12)(13)(14)(15)(16)(17)(18)18

ve Kemmiyyet-i Krren miyn enber

(19)

olup, tozdur, srevi aplad. Fermurz da grzin ab idp meydn

bana

vard. srev da grdi ubr iinde addin rst lup licm silkp ara d. El-a, bu iki
(20)

dem ejderhlar am olnca birbirlerin farn dgdiler.

Am olduda birbiriyle vedclaup srev kendi (21)caskerine geldi, Fermurz da Cbul caskerine geldi ve abl- rm alnup iki leker dnp brghlarna varup
(22)

rezm onlarn arup bezm onlarn giydiler. Cbulyler Fermurz brghna

cemc oldlar, verler srev brghna (23)cemc olup Semendn h ve Feylesf Dn Fermurzdan srevi Ne rtbede? diy sul eylediler. Fermurz srevi ziyde
(24)

med eyledi. tede sr<ev>e da Fermurz sul

(25)

eylediler, ol da med eyledi. Ol-gice<y>i bu l zre gerdiler.

n kim

ab old, gn ubbe-i felekden ba gsterp clem mnevver olduda iki siph yirlerinden urup abl ve urnlarn [306a]
(1)

alup calem ualarn kd

eylediler ve cazm-i meydn- rezm eylediler, birbirine mubil ve murn olup aflar baladlar.
(2)

Hemn srev at srp meydna girdi, Fermurz dacvet

eyledi. Fermurz da ran srp sreve mubil (3)olup db ile ca eyledi. Bunlar sylerek baladlar cenge. Yine am olnca cam ceng idp dndiler.
(4)

ab olduda yine iki casker svr olup ite bu minvl zre yidi gn ceng idp
(5)

sekizinci gn syi

eyleyp ayd u ikra bindiler. Ol-gn ayd u ikr idp

irtesi gn yine cenge baladlar. Yidi gn yine bunlar (6)ceng idp sekizinci gn syi idp ikra bindiler. rtesi gn yine cenge baladlar. ula-i kelm, bu minvl
(7)

zre otuz iki gn kelle-ber-kelle ceng eylediler. Otuz ikinci gn yle

vati olnca ceng idp Fermurz, sreve ur (8)eyledi. Ra ban kede lup urd. Fermurz dnp eyitdi: Y srev, saa bir ey sul eylesem gerek;
18

Bu blmde minyatr yer almaktadr.

39

amm or

(9)

syle. didi. srev eyitdi: Buyuru. Fermurz eyitdi: Y

(10)

srev, sen bir byk grz var imi, an ol grz? didi.

srev Bel,

vardur. te, calem syesinde fl zerinde yeil lfyla grinen odur. didi. Fermurz eyitdi: Y srev, nin
(11)

ol grzi getrp anula amle

eylemezsin? didi. Glp Y Fermurz, ol grzi ben ol-zamn ele alup amle eylerem ki (12)bir kimseden cciz olam ve ol kimse lme mste ola, yosa saa benm kem adum yodur, murd hemn senle imtin-
(13)

cengdr, el-

amdlillh, mbeynmde cadvet yodur kim ol grz ile saa amle eyleyem, zr kim ol grz menci mkildr, menc
(14)

olnmaz. didi. Fermurz dnp

Dile imdi y srev, elbetde sen ol grzi getrp anula baa amle idersin. didi. srev
(15)

eyitdi: Olmaz, y Fermurz, neylersin? te bu grz-ile ceng

(16)

idelm.didi. Hem ol grze ne cet? ora bir a vic olur da,

nev-

civnsun, lince benm de dernumdan ac maz. Gel, ol sevddan fri ol. didi. Fermurz ayr, y srev, elbetde sen, be-her(17)

l, ol grz ile baa

amle eylersin. Eger eylemezse malbumsn, meydnumdan. diyp srevi azba getrdi. srev
(18)

eyitdi: o-imdi y Fermurz, gnh

boynua. diyp Smba Var cayyr, grz-bnlara syle, Grz-i Mnteh<y> getrsnler. didi.
(19)

Smb cayyr calem syesine varup grz-bnlara ek fli

meydna, efendimz Grz-i Mnteh<y> ister, tz utu! diyp syledi. (20)Grzbnlar tz grz olan fli meydna ekp srev yanna getrdiler. Fermurz naar eyledi, grdi, gy bir kh- cami
(21)

bir fl zerine omlar; amm grz-

bnlar Smbu cacelesinden grzin lfn almamlar, srev da bamayup grz-bnlara (22)grz bendlerin aldlar. ys idp bir kerre grz deste-bna el urd, Y Macbd- b-zevl! diyp nice zor eyledi
(23)

ise grzi fli ile bile

alduraddi. B-re fl ber-hav alnca barmaa balad. ki caskerden, bu li

(24)

grp, bir hy hy opd. Fermurz da bu li grince ayrete varup

(25)

srev uvvetine hezr tasn ve fern eyledi.

srev-i ejderh-bend bun

grdkde Breh breh! diyp yine yire indrdi. Grz-bnlara citb idp Nbekrlar, nin bunu bendin [306b] (1)almaduuz? Az ald fl helk olayazd. didi. Hele gelp bendlerin aldlar. srev tekrr deste-bndan
(2)

avrayup

aldurd, bir ara a gibi olna ald ve ba zerinden devr itdrp eyitdi: Y

40

Fermurz, nki idm (3)idp kend murd itd, vebli boynua! diyp iridi. Fikr idp Belki rauma bir arar ibet ider,
(4)

yaz, bir da byle ra ele

girmez. diyp hemn getrp kendyi zemne atd ve Grz-i Sleymn ele alup utd.
(5)

aan grz grze onduda Fermurzu bzlar uyuup grz elinden

(6)

frlad. Fermurz [...] grzi alvirp

iki ellerin znsna od, ketfin ber--ber

virdi. Grz-i Mnteh Fermurzu ketfinde olan sipere inp siper yneleri
(7)

yurum yurum old; amm Fermurzu elleri znsndan ayup bir dizi ve

penesi zemne geldi, azndan burnndan (8)an geldi; amm srev grzin ab idp gep gitdi. Toz Fermurz bridi. Bu li grince Cbulylerden (9)rv opd. Surb cinn segirdp tozu iine girp Fermurz ol lde grp erfn olamaa balad,
(10)

eger bir yaramaz ad iderlerse menc eyleye. Ra da

gn alem ve dmin calem idp erfn ceveln ider idi. srev, (11)teden dnp grzin yine lfna oma adedinde old. Bu enda Fermurz kendin dirp ve grdi, azndan
(12)

burnndan an gelmi, ban alup yirinden ald; amm bir

(13)

dizi ve bir penesi zemne gmilmi idi. Hele ne l ise,

alup apul apul

tozdan ara d. ki casker Fermurz a ve slim grp cAleyke cavnullh, ey ciger(14)

-ke-i ib-rn- zamn! ads cayya peyveste old. srev

(15)

da Fermurza bir a vic old ise ayf

old. dirken Fermurz tozdan

ara d. srev, Fermurz a ve slim grince d <u> andn old; amm Fermurz
(16)

Grz-i Sleymn ibn-i Dvudu on-ikinci rndan utup devr

iderek srev zerine yridi, eyitdi: Y srev, (17)sen de benm grzm, eger er ise, menc eyle. diyp sreve bir edd arb avle eyledi. srev grdi, bu arb evvelkiler
(18)

gibi degldr, Belki raa bir a ire. diy Kemmiyyet-i

Krreden zemne indi ve Grz-i Mntehy ber--ber virdi; amm Fermurz idm
(19)

ile yle bir arb urd kim grz grze onduda Grz-i Mntehnu
(20)

deste-b srev elinden frlayup srev iki

ellerin znsna ayayup

arasn ber--ber virdi. Grz-i Sleymn, srev ketfinde olan sipere indkde siper olu
(21)

olu olup srev cal gitdi, elleri zndan ayup iki dizi ve iki

penesi zemne gmilp azndan burnndan (22)an boand. Fermurz grzin ab idp gezinmege balad. Smbu cn bana rad, toza girp srev
(23)

lin grp yzine gl-b ad. srev gz aup kendyi ol lde grp an

41

da grdi, Fermurz ne

(24)

mertebe server imi ve murd eyledgi zamn nie

grz ururm bildi. Hele ne l ise, tozdan ara d. (25)Fermurz srevi a ve slim grince kr eyledi, zr Fermurz ayret-ile grzi ziyde idm ile arb- edd [307a] (1)eylemidi. Bira mtecaddid grz uru vardur, ite ol grzler biri de budur. ula-i kelm, srev murd (2)eyledi ki Grz-i Mntehy yirine oyup calem syesine gndere. Fermurz murdn bilp Y srev, t senle ayrd olnca
(3)

ol grz ile ceng eyleyelm ve anu ile amle idersin; anca

piydece ceng idelm. didi. srev ne disn, yine (4)apd Grz-i Mnteh<y>, iridi, Fermurza bir arb urd, Fermurz piyde menc eyledi. Fermurz urd, srev menc eyledi.
(5)

Bu minvl zre am olnca ceng eyledi. Am dnp

ab yine Fermurz ile srev meydna girp piyde (6)cenge baladlar. l- kelm, sekiz gn, Fermurz, Grz-i Mnteh arbn menc idp gn de otuz-ouz old. Am
(7)

dnseler gerek idi. Fermurz eyitdi: Dile imdi ey pehlevn!

(8)

Bugn senle otuz-ouz gndr ceng iderz,

yarn tamm r gn olur,

senle ayrd oluruz. cr bahne ber-araf. Eger bir tedrik ve caskerine sipri var ise (9)eyle, ben da eylerem. diyp sipri eyledi. Andan srevi selmlayup dndi. srev da dnp iki arafdan
(10)

abl- syi urralarn urup

iki leker dnp brghlarna geldiler, rezm onlarn arup bezm onlarn giydiler.
(11)

Fermurz brgh- Sleymna gelp zerinde olan lt- cengi

(12)

ard. Semendn h sul eyledi ki Ey ciger-kem,

ne ilediz? didi.

Fermurz eyitdi: hum, yarn ayrd oluruz. didi ve mehterba<y> dacvet idp sipri eyledi
(13)

Yarn ceng-i arb<y>i srev arafndan evvel alu. diy

(14)

tenbh eyledi ve kendi alup cibdet brghna girp aba

dek cibdet ve

niyz eylediler. Erkenden mehterba abl- cenge urralar urup caskeri gh eyledi. teden srev
(15)

da dnp caskerine sipri eyledi ki Yarn eger

(16)

Fermurz beni baar ise anup yriyelm dimez, her ne olur

ise muayyed

olma ve braup firr eyleme. Elbetde ol baa ymaz ve kem anmaz. dimidi. nki ab erkenden mehter (17)ne<y>i srev iidp tacaccb eyledi, Ey bunu al ne ola? didi. Kendi da fermn eyledi, ceng abllarna urralar
(18)

urdlar. ki casker yirlerinden durup at, fl, gergednlarna svr olup cazm-i
(19)

meydn eylediler, iki cnibden alaylar

dzp aflar baladlar. Meydna kim

42

gire? diyince bu kerre an grdiler. Fermurz, ran meydna srp ol-adar siphli
(20)

gsterdi kim dost dmen ayrn old. Andan srevi meydna

(21)

dacvet eyledi. srev da calem syesinden

ra srp meydna girdi ve

Fermurzu yanna gelince el sneye oyup selm virdi ve Kemmiyyet-i Krreden aaa
(22)

inp piyde old. Kemmiyyet-i Krreyi, Smb cayyr alup

(23)

girye ekdi. Fl ile Grz-i Kebri da getrdiler. Dnp

srev Fermurza

eyitdi: Ey pehlevn, nedr al, bugn meydna iptid siz geldz? Bundan murd nedr? didi. Fermurz gelp
(24)

eyitdi: Ey pehlevn, sen ver-zemn

ib-rnum ve nesl-i ahramn ve l-i Keymerdenem dirsin, bu cide-i ib-rn<y>i

(25)

bilmezsin kim bir pehlevn bir pehlevn ile ceng eyledkde

(1)

imtin olup ayrd olaca gn ib-rnl iddicsn [307b]

ans ise ol

iptid meydna girer ve iptid ceng abl aldurur. didi. Bu cideden fil idm. hir
(2)

iptid amle<y>i da sen idersin. didi. Fermurz Yo, y

srev, amle nevbeti gine sendr, zr dn ben saa bir arb (3)urup dndk. imdi sen bende bir arb alacau vardur, amle<y>i sen eylersin. didi. Fermurz aden am olduda (4)bir arb urd, ayr dndiler, irtesi gn ibtid amle<y>i srev eylesn in. ula-i kelm, yine srev Grz-i Kebri
(5)

apup iridi, Fermurza bir arb urd. Fermurz bir arb urd. Fermurz menc
(6)

idp Fermurz urd. srev da menc

idp yek--yek, kt--kt, yine gn

ubbe-i felege dikilince grz cengi eylediler. Nevbet-i Fermurz geldkde sreve Y srev,
(7)

ite senle bugn r gndr ceng eylerz. Bu ceng

ibtid nze ile fet olup ora dvl (8)utuma-la atm olur, zr cide budur. Gel imdi senle dvl utualum, lib malb orada bell olsun. (9)didi. srev de bu avle r olup grzlerin ellerinden bradlar. Andan Fermurz bilinde yitmi at dvl-i kemer-i sleymn
(10)

var idi. Gel imdi pehlevn, ite

dvlmden ut ve beni aldur. Eger ayaum yirden rzigr ileyecek adar aldura(11)

bilrse libmsin, nice dilerse yle olsun. Ben da seni

aldurursam ben de nice dilersem yle eylerem. didi. (12)srev, hemn bir kerre Fermurzu yitmi at dvl-i zencr-i kemerine dest urup nm- udy yd eyledi ve yle zor
(13)

eyledi ki vh-n-vh Fermurzu keleri sekiz parma

(14)

midr zemnden alduraddi. Fermurz lenger virince

srev ollar

43

bkilp pylarn drst zemne bad. srev ayret-ile bir da zor eyledkde Fermurz arala
(15)

dikdi. Fermurz yine lenger virp srev ollar

(16)

bkildi. Fermurzu pylar yine zemne drst bad. srev,

breh breh idp

Bir amlesi ald. Alabildiyse o, alamadysa ayr i beter. diyp var uvvetin bzya alup ve (17)iki eliyle dvl-i zencr-i kemere arlup nie zor eylediyse, n kim olaca var, ikmet-i ud, Fermurz da bo (18)od. srev-i dilver-i zrmend, gli aa mili cayr cayr, Fermurz yirden aldurup ayan k-i zemnden
(19)

yuar kesmek mmkin olmad ve ill Fermurz baparmanu

(20)

zerine dikdi, att Smb- ab-reftr gelp

teber yzi ile yolad, eger bir

kd all adar aya yirden kesilse ib-rnldan der; amm teber

(21)

ilemedi. Fermurz ayret-ile yle lenger virp srev ollarnda tb <u>

(22)

tvn almayup bkildi. Fermurz opularna

varnca zemne batup az ald

btn yire gie. ayr srev grdi kim didgi myesser olmad, n-r Fermurz
(23)

alvirp ikisi de bir midr teneffs eylediler. Andan Fermurz

(24)

dnp sreve eyitdi: Y srev, aua r olur

msn, ben de sen

dvle yapayum m? didi. Bel y Fermurz, hemn szimz evvelkidr. Eger baa alebe eylerse
(25)

lince bende-i ala-be-gu oluram. didi ve [308a]

dvl Fermurza teslm eyledi. srev mlaas bu idi kim

(1)

Benm addm yz otuz, anu addi seksen sekiz. Ben an bu adar add-ile
(2)

alduramadum, ol beni ol-adar addiyle nice

aldura? didi; amm bu arada

Fermurz yle bir kerre iyr-i arr mil srev dvl-i kemerine el urup Y Macbd- b-zevl!
(3)

diyp nice zor eylediyse iptid amlede srevi dizine

(4)c

ber--ber alduraddi. srev bu li grdkde iki

askerden rv opd.

Andan Fermurz biraz urd, sreve ruat virdi. srev bu li grp ayret idp
(5)

lenger viregrdi -nice mmkin, pold stn egilr mi?- olmad, pylarn

zemne vac idemedi. Fermurz bir da (6)zor eyledi, bir kerre srevi ggsine ber--ber arup yine ruat virdi, srev lenger viregrdi olmad. Bu
(7)

kerre

Fermurz inci zorda t bana ber--ber aldurup yidi adm aa ve yidi adm ola ve yidi (8)adm iler yidi adm girye ki bua ar- Nma dirler, bun da her pehlevn bilmez ve icrsna da dir olmaz,
(9)

Fermurz ar- mucnaay

icr eyledi kim ora srevi zemne oyup yine aya zerine macr olsun.

44

ikeste

(10)

v beste Y srev, an dil-gr olma. Eger urde Bnya da

meyl var-ise ben ferat eyledm, seni ber-murd ideym. (11)didkde srev-i ejderh-bend gzlerinden ya gelp ey ser-firz- clem! Bacdel-yevm urde Bn benm dnya ret
(12)

hemrem olsun. imden-gir dnyda bir o

ve bir de ben alsam yine hemremdr ve bundan byle sen lince uluam.
(13)

diyp ve gelp Fermurzu destin pdi. Fermurz da srevi der-

(14)

eyleyp gzlerinden pdi. Andan srev

Fermurza eyitdi: Buyuru

sulnum, siz brghuza. Ben bir kerre brghuma varup btn caskermle k-i pye, yarn, varup
(15)

yzm srerm. didi. Surb ran ekp Fermurz

(16)

zerine binp caskerine dndi. srev-i ejderh-bend da

Smba iret

eyledi, Kemmiyyet-i Krreyi getrp zerine svr olup Smb ince cazm-i siph- ver-zemn eyledi.
(17)

ki cnibden abl- syi alnup bilindi kim

srevi Fermurz baup alebe eyledi. srev da Fermurza bende old;

(18)

amm Fermurz ser-perde-i Sleymnye geldkde fermn eyledi ser-

perden a cnibinde srev-i ejderh-bend brgh- (19)Ehremn in rbi casker-i ver-zemn onaca yir r eylediler ve abaya acm- iyfet sipri olnd
(20)

ve Cbulylere cmle tenbh olnd ki yarn cumm zerine

(21)

sreve istible up tacm ile getr diy.

Ol-gn ol-gice bu tedrikler

grildi ve srev gelmesine muntar oldlar. Ol arafdan srev-i ejderhbend da

(22)

brghna gelp dvn eyledi. r-bi casker gzdeleri dvn-

(23)

sreve gelp cemc oldlar. srev bunlara

ib idp eyitdi: te hep

grdiz ki Fermurz ile muaddem avl idp r gn ceng eyledk, ir baa

(24)

alebe eyledi, ben de evvelki avlm zre Fermurza ul oldum, imetin

(25)

itiyr eyledm. imden-gir yanndan ayrlmam, bile

giderm. Siz ne

dirsiz? ora Ba, srev bize cebr ve ulm eyledi, bizi diyr-be-diyr ehl <>
c

ylmzden cd idp gezdrd<i>

[308b]

(1)

dimeyesiz. sn-i

itiyruuz ile eger benmle berberce olup ben anda gidersem bile gidp benden ayrlmazsauz (2)baum zerinde yirz vardur, size ricyet eylerem, yine yanumda her biriz mabl ve merbdur ve ill Biz ehl <> cylmz terk
(3)

idp boynu uza diyra gidemezz. diyp bu aradan ver-zemne dnp yine
(4)

diyruuza gidersez mnic degldr,

af geldz, size cebrm yodur.

45

didi. Bunlar cmle bir uurdan arup Sulnum, biz senden ayrlmazuz, her anda gider(5)

sez bile giderz ve her kime tbic olursa oluruz. didiler.

(6)

srev bunlardan bu cevb iidince a idp

cmlesin nevt eyledi. mdi

tedrik gr, yarn alup Fermurz caskerine aruruz. didi. Andan Khrsb-
(7)

verye eyitdi: Y Khrsb, ben yarn inallh biraz kimse ile binp

Cbul caskerine giderm. Sen da casker ile gelp (8)ve brghlar ile iri. diy tenbh eyledi ve azne-drna fermn eyledi. Fermurza kend in tedrik eyledgi
(9)c

arsiye tufeler [...] andan r idp ve Semendn h in ve

Feylesf- Dn in da hedylar dzp (10)ve urde Bn in carsna bac girn-bah cevhire mtecalli nesneler tedrik idp bile getrmi-idi.
(11)

Bn<y> alduda virrem. diy anlar da alup r ve mheyy saba

(12)

muntar old. ulm- eb gidp devr-i ren

old. srev-i ejderh-bend

yirinden urup cibdetin eyledi. Andan-ora defc-i umr in biraz bde n idp tamm
c
(13)

keyfin iridrp pehlevnlarndan iki-yz adarn alup Smb

(14)

ayyr ald ve Kemmiyyet-i Krreye binp pekelerin

alup cazm-i brgh-

Fermurz eyledi; amm beri cnibden Fermurzu nigeh-bnlar grp gelp aber eylediler. Hemn Fermurz emr (15)eyledi, cmle erbb- dvn ile Feylesf- Dn binp istible gitdi. srev teden gelp bunlar vardlar,
(16)

hele birbiriyle

avuup andan srev ine dp tacm ile alup geldiler. Fermurz da brgh apusna dek
(17)

aru vard. Semendn h da Fermurzu r in

(18)

piyde aru varup srev-i ejderh-bend brgh apusnda

randan inp

Semendn h inde yir pp Fermurz inde el aras yirde eyledi ve dest-i dmenin pdi.
(19)

Fermurz da elinden pdi ve elinden utd, py- tat

andal<y>i teklf eyledi. srev eyitdi: sulnum, (20)ne addmdr benm, efendim yirine oturam! Beyt:

Ben ne kem ki keml-i kereme ly olam Kendi k-i adem kendi keml-i kerem

46

(21)

diyp yz urd. Fermurz iret eyledi, ba ser-aplan andalsin

(22)

pdesin alvirdiler. Fermurz

dnp buyuru eyledi, ol andalye srevi

oturtd ve ilcat! diyp emr eyledi bir ilcati, ser-aplan oldna (23)ve bir ilcat, kendye tbic olduna ve bir ilcat, o geld ilcati, ilcat- giydrdi ve Bu gnden byle
(24)

birderm ve baum ber--beri ydirum ve ba ser-

aplanum ve vekl-i mutlaumsn. didi. Andan-ora Semendn h da bir

(25)

ilcat- fire giydrdi. ayr birlik clemine varup iyfetler olup srev

pekelerin car eyledi. Mable [309a] (1)gep cirete baladlar. urde Bn ise byle olduna dnylar adar af eyledi. l- kelm, sreve
c
(2)

-gn

al iyfetler idp drdnci gn sra bnyd oldlar. Behmen, bul alcasnda

hep bunlar aber alup (3)lsn n-bekr rn! Bu intim elbetde saa almaz, ben ol z saa degme liyle virdrmem! diyp furat (4)gzetmede. Bu yaadan sr- hmyn itmege mberet idp drl drl oyun ve hnerler car eylediler. Grh grh begler ve
(5)

erbb- dvn, meclisler urup

enlikler iderlerdi. B-u Fermurz ve srev ve Semendn h ve Feylesf bir yirde

(6)c

iret idp Smb- ab-reftr gh meclis-rl ile gh s-i rn(7)

krl ile gh rebbu eline alup naamt-

dil-sz ile erbb- bezmi mest

ev-i ne eylerdi. te bu slb zre r gn r gice yidiler idiler, (8)cy <u> n eylediler; amm rnc gice urde Bny mealar zeyn idp gerdekne arna getrdiler. arada (9)begler da Fermurzu ine dp gerdekne arnu apusna getrdiler, Var imdi devletl ib-rn, dlli
(10)

dli

olu! diyp dndiler; amm Feylesf- Dn, urde Bnnu elinden utup Fermurzu eline virdi ve dndi, (11)anca Fermurz ile urde Bn ald. Fermurz or seccde zerine varup iki rekcat namz ld. Andan varup
(12)

urde Bnnu yzinden nibn aldurnca gerdek-nen ii mnevver

old, yle ki emc-i kfru iysn (13)badurd. Fermurzu gzleri relenp bir zamn bamaa dir olamad. Hele g-ile gzin aldurd; amm,
(14)

bad,

ceml-i nrnu iys yannda ucle-i emc gy leyle-i mulimdr, ol-adar f ve berr ve ucle gsterdi kim eger
(15)

meges-i acm rusrna onma murd

ideydi tb- cilsndan pylar laarnda olup ve arret-i tbndan bl <> peri 47

szn

(16)

olurd; amm Fermurz bu sn-i cemle ayrn alup avrde grdigi

(17)

gibi buld. Fe-emm imdi bunda tb- uc- nrn

var. l, elinden utup

gtrdi, meclis kenrna oturdup kendi da oturup bira ade bde-i eruvn
(18)

ip bir iki ade da urde Bnya irdi; amm grdi, byle meclis
(19)

obetinde clem yodur, Eysi, hemn cme-b

evin eylemekdr. diyp

Bn<y> sde prhen ile alnca oyd. Kendi da oynup apd ve acr-
(20)

cme-vba dald. Bir midr bse v kenr eyledi. Fermurzu ayr a19-i
(21)

tenternesi oynamaa balad ve niyza

balad. urde Bn da nza balad.

Arada nz u niyz kemlin bulup Bn teslm olnca Fermurz iki zn zerine

(22)

gelp ibtid miyn- ba resmin gsterp ora ar- brrn eyledi. l,

(23)

Fermurz urde Bnnu bikrin izle

eyledi ve n-i inzlde ram- mdere

bir drr-i yekt ddi ki Fermurzu bir ol olsa gerekdr, adna Cihn-ba-r dirler. (24)Aa rivyet budur ki Cihn-ba urde Bndan vcda geldi. Hind h Selm h z Mh-dutdan
(25)

[...] vcda gelse gerekdr, dsitn h(1)

nme irinde nal olnur. ula-i kelm, ol gice urde [309b]

c

Bn ile

iret-i cme-vb eyledi; amm rv eydr, muaddem ikyet olnd. Semendn hu py- tat pehlevn (2)olan Behmen-i buly Fermurz

dim furatn gzedrdi ve nigeh-bnlar tacyn eylemi-idi, her ne uhr eylerse varup aber
(3)

iderlerdi. imdi sr irinde, gerdek gicesin da varup aber

(4)

virdiler. Behmen hemn -bi siph ile gice

binp geldi, bir yirde urd.

Tamm nful-leyl old, -bi casker ile puudan up caskeri eb-n eyledi
(5)

ve ser-perde-i Sleymna yridi. Meger srev-i ejderh-bend ol gice ser(6)

perde<y>i beklerdi. ikmet-i ud, sreve bir sstlik cr

old, grdi,

nful-leyl old, bir ey yodur, herkes cleminde vb ta idp gitdi. Serc

askeri olan

(7)

Khrsb- ver yirine oyup eyitdi: Greym seni, bir oca

(8)

taayyd-i tm ile brgh f <u> rset zre ol! didi

ve kendi brgh-

Ehremna girp vba vard, uyud. Bu maall Behmen-i buly yriyince Khrsb- ver aru vard;
(9)

amm hy hydan Fermurz belileyp sde

prhen ile ara d. At! diyince ekdiler. yle pla binp (10)caskere yridi.
19

Bu kelime metinde a eklinde yazlm.

48

srev da bzr olup teziye kendy<i> drp rana svr olup gelince zamn gedi; lkin
(11)

Khrsb, Behmeni arulayup cenge durdlar. Bu maall

(12)

Fermurz da gelp iridi. Der-caab srev da gelp iridi;

amm Behmen

Khrsbu amlelerin menc idp iridi, bir kerre el unup at zerinden Khrsb dvlinden apup olna
(13)

ald. Fermurz bun grp nacra urd, at srp iridi.

(14)

Khrsb olnda iken el unup Behmen-i buly

Y Allh! diyp

Khrsbla bile olna ald ve Khrsb elinden alup yine ran od ve Behmeni zemne urd. Ol
(15)

maall Smb da gelmi-idi, zerine dp iki elin

afasna balad ve getrp aps eyledi. Fermurz dnp (16)yine evinde old. Ol-gice gep ab old. Fermurz, bacdel-usl, dvna up Semendn h Fermurza bir ilcat-
(17)

fir giyrdi ve gice olan avnu aln sul

(18)

eyledi. Fermurz nal eyledi. Semendn h icbndan eyitdi: Ol

melcn

imdi anda gitdi? Br ldrmek gerek idz. didi. Fermurz Yo, da ldrmedm; anca utup abs
(19)

eyledm. didkde Semendn h fermn

eyledi Getr! diy. Smb varup getrdi ayd u bend ile siysete; amm Semendn
(20)

hu aab ziyde idi, hemn celld eyledi. Behmen grdi kim

(21)

hu pek aab var lecegin cal kesdi, ayr

ula re yodur, baa

dermn olursa yine Fermurzdan olur. diyp Fermurzu yzine baup Amn ey server!
(22)

didi. Bu kerre Fermurz bun byle grince cellda iret eyledi

(23)

an! diy. Celld da gir ekildi. Andan dnp

Semendn hu yzine

baup eyitdi: Pdihum, gel bunu crmin baa bala. diyp ric eyledi. Semendn h da
(24)

Fermurzu ricsn abl eyledi, bendlerin aldlar. Var

imdi seni olum Fermurza baladum. didi. Behmen gelp Fermurz (25)inde yir pdi ve el balayup urd. Fermurz bua bir ilcat virp ol py- tat andalsin virdi ve eyitdi: [310a] (1)Var otur yirinde, grelm ne uhr! didi. Ol -bi caskeri da Fermurza tbic oldlar. Bundan-ora srev,
c
(2)

Smb

ayyra bir mektb virp ver-zemne gnderdi. imden-ora ben ol cnibe

(3)

yan zamnda varmam, efendim Fermurz

ile rn cnibine giderm. Yine

yirme pederm Behrm- dilr otursun. didi. Andan kendiler yiyp imege baladlar. Fermurzu (4)murd bu ki bi on gn oturup biraz urde Bndan

49

km alup andan cazm-i rn eyleye, zr rndan (5)al bira sene adar olmd. Shrb vcas nice old andan da aberi yo-d; amm ver-y (6)perde-i ikmetde uhr idecek var idi. Andan aber-dr degl idi; amm bu dsitn nal iden rvler bylece
(7)

rivyet iderler kim bu alca-i bul malac- emse yan idi. bulnu
(8)

malac- ems arafna olan semtinde Kh- cAm

dirler bir a var idi ve ol

ada bir r- cam var idi. r- cAm dirler ol ada Dv-i cAm nm bir Khrb- (9)zeber-dest olurd, iki-yz-on ar add met ekerdi, ba ammm ubbesinden byk idi, arslan heybetinde (10)ve drt eli var idi, ziyde gmrh idi ve gvdesi evren gibi pul pul idi, uvvet-i hire ibi nerre idi
(11)

ve bu lacn

muctd bu idi kim her anda bir gzel z iitse bir khrb gnderp isterdi, virrlerse ne
(12)

o, eger virmezlerse, gelp, ol diyr k-ile yeksn eylerdi ve

muaddem urde Bnnu vafn iidp (13)khrb gnderdi; amm Semendn h eyitdi: Ba zerine; anca da kkdr. diyp cav eyledi. ora
(14)

ar od. Her kim anlar bozup ar icr iderse dv de, l-bdd, andan

gelr mlaas ile bu lacni (15)Fermurza aar idi. Arada sr ve srev ilesi olmala rndan gitdi; amm ammz boynna bor omaz, Racm-i (16)lacn bir gn r- cAme varup cAm dvleri grince cAm-nerreye aber eylediler ki Racm gelp Dv-i cAme
(17)

cAcab bu melcn idi, yine ne fitne oparmaa

geldi ola? dirken lacn gelp cAm-nerre ikrm eyledi. Birbirlerin (18)yzlerine tkrp eselerine silleler urup l r orudlar. Andan Racm eyitdi: Y
c

Am, ben niye

(19)

geldm, h aber var mdur? didi. cAm-nerre Yodur,

y Racm, syle grelm. didkde Racm-i ammz azn aup Y (20)cAm, bil kim urde Bn bint-i Semendn h ki sen macudur, imdi an rndan Fermurz nm bir nev-civn (21)geldi, arlar bozup ald, l bulda Bn ile ev <u> afdadur. diyince cAm-nerren gzleri dndi.
(22)

Fermurz

kimdr ki gelp benm macum ala?! imdi varup hem Fermurz ve hem Semendn birer camd ile urd-m idp
(23)

Bn<y> alur gelrem! didi.

Racm glp Y cAm, Fermurz sen didg Fermurz degldr. Sen aa r-be-r urup
(24)

ceng ile cevb virmege dir deglsin, zr ziyde zor-ver

50

kimsedr; anca imdi varup nihn gzedr

c

(25)

sin, gice Bn ile yaturken

ma u apup bunda alur gelrsin. Eger ora Fermurz sen apdun uyup [310b] (1)bunda gelrse o zamn bir ar ile furat bulup helk eylersin. diyp gitdi.
c

Am-nerre Racm gidince dem (2)ekp bulya geldi. Tamm brgh

Fermurz ninlayup nful-leyl olduda Fermurz, urde Bn ile cmevba (3)girp uyudlar. cAm-nerre hemn furat bulup arem adrn ubbeden yarup ve urde Bn<y> alup ber-hav (4)ard; amm Bn feryd idince bu kerre Fermurz uyand, grdi, Bn yodur, brghdan ara d. Meger Surb(5)

-cinn grmi-idi, Fermurza gsterdi. cAm-nerreyi ber-hav aurup yle bir

(6)

nacra urd kim cAm-nerre da yalup

urde Bny<> apd, alvirdi,

Surb-cinn yire dmedin apd; amm cAm-nerre biraz sendeleyp yine

(7)

kendin cemc eyleyp dem ekdi; amm nacra-i Fermurzu dehetinden

marasna dek gitdi. Burada nacra-i Fermurzdan (8)herkes belileyp yirlerinden durup cAcab bu nacranu al ne ola? diyp tacaccbe vardlar. Fermurz, Bny alup yine
(9)

brghna geldi. Bndan aln ord. Bn eyitdi: Aln

bilmen. Bir dv apd. didi. Hele ab old, (10)Fermurz dvna d. Semendn h da gelp gice olan nacra<y> ord. Fermurz da nal idp eyitdi:
(11)

Pdihum, h Bnya c geinr khrb var mdur? didi. Semendn h

(12)

Bel, Kh- cAmde cAm-nerre dirler bir yavuz

dv vardur, odan zu

libidr. Bira-kerre khrb gnderp istedi. Ben Kkdr. diy avdum. Var ise
(13)

ol lacndr, aber alup gelp Bny<> apmdur. didi. Fermurz

(14)

bun iidp eyitdi: mdi iti eyledi ki

varup ol melcnu andan gelmek

lzm old; amm Kh- cAmi kim bilr? didi. Surb-cinn Ben bilrem. didi.
(15)

Fermurz, srevi kendi yirine vekl idp ve rana binp Surb-

cinn<y>i yanna alup, ber-hav, cazm-i Kh- cAm eyledi. Az

(16)

zamnda Kh- cAme gelp r- cAm inde inp Surba

(17)

Var, y Surb, cAm-nerreye syle, gelsn. Aa syleyecegm

var. didi.

Surb-cinn maradan ieri girdi. Bu mara ise birbirinden geme bir yir idi. Biraz gidp iki khrb
(18)

bir demi kebb eylemiler alup giderler, Surb-cinn 51

bunlaru afasnca gidp bunlar bir creye vardlar. Surb

(19)

grdi, cAm-

nerre bira cifrtler ile oturup arb ierler. Bu dvler da ol ben-dem kebbu getrp Dv-i
(20)c

Am ine odlar. Bunlar yimege baladlar. Bu enda

Surb-cinn gelp Dv-i cAme grinp temenn eyledi. Meger (21)Dv-i cAm, Surb bilrdi, grince Merab, y Surb, niye geld? didi. Surb Y
c

Am, arada seni bir dem

(22)

ister, Gelsn, aa szm vardur. Er ise

ormasun, gelsn. didi. diyp dndi. cAm-nerre bundan <cAm-nerre

(23)

bundan>20 cam aaba geldi. Bir kerre hemn camdn apup marasna
(24)

yridi. T kim apuya gelp ara du gibi

hemn Fermurz grince

ahramn- til and, di azna geldi, zr ahramnu ret u albeti Fermurza pek
(25)

bezerdi, att boy bile ber--ber idi. ahramn- til de

seksen-sekiz ar addiyle Fermurz da. Muaddem ahramn- til [311a]

(1)

bu lacn ile -gn ceng idp cAm-nerre zebn olnca ra girp n-bd n(2)

peyd old. ahramn ardnca

girp r arayup bulamad, cciz olup braup

(3)

gitdi idi. imdi Fermurz grince ahramn anup

avfa ddi; amm

Fermurz cAm-nerreye naar eyledi, iki yz on ar addi ba arslan bana bezer; amm (4)yetle byk ve dileri stna bezer, gzleri birer cam alan adar var ve drt eli var, gvdesi evren gibi
(5)

pul pul. Fermurz bu lacni ol

heyetde grdkde ayrn old, dnp Ey lacn-i b-dn, nin gelp urde
(6)

Bny apma murd eyled? itmed mi kim ol ayr pene-i canya

(7)

girdi, kimseye fidesi olmaz olmaz. diyince cAm-

-nerre bildi ki bu

ahramn degl Fermurzdur, didkleri dilverdr. Hemn n-bekr, sen misin benm macum alan? Y ben seni a m (8)osam gerek? diyp ol camd drt eliyle utup Fermurza bir camd urd. Fermurz Grz-i Sleymn ber--ber virdi.
(9)c

Amd grze nie indi ise Fermurz ollar yirinden areket eyledi.
(10)

Hemn grzi alvirp iki ellerin znya

c

oyup ketfin ber--ber virdi.

Amddur, Fermurzu ketfine inince burnndan ac ac ttnler gelp amar-be-

amar aber-dr old. (11)cAm-nerre camdn ab idp Yat imdi n-bekr k! diyp dnp marasna gide. Bu arafdan Fermurz kendin (12)dirp nerreye Bre melcn, cn almadan anda al eylersin? diy nacra urnca cAm-nerre
20

Bu blm, metinde iki kez yazlm.

52

belileyp dndi, Fermurz

c

(13)

sedd-i skender gibi durur grdi, bi-arr tasn

eyledi; amm yine mel aneti alebe idp Hy n-bekr k, sen lmed mi?
(14)

diyp dald kim bir camd da ze. Fermurz ek elin lacn, nevbet

benmdr. Ben sen ammlu myam? Bir de ben urayum! diyp apd
(15)

Grz-i Sleymn, nerreye bir camd urd. cAm-nerre da camdn ber--ber

(16)

virp Grz-i cAm camdna indkde cAm-nerren

ollar bkildi,

ban aurup araya alduda bir kerre yzi zerine apand, yine alup Fermurza irip bir camd
(17)

da urd. Fermurz da yine menc eyledi; amm

(18)

rv avlince Fermurz bu lacn ile scat midr ceng eyledi;

amm cAm-

nerre gitdkce zebn old. Hemn camdn alup marasna or firr eyledi. Fermurz, nerreye Y or-myam seni ki
(19)

elmden a al olasn? diyp

Surb-cinnye D me! eyledi. Surb-cinn Fermurzu ine dp maradan (20)ieri girdiler, cAm-nerren afasna ddiler; amm cAm-nerre gelp oluyara gep yirine oturd. Anda olan
(21)

khrblar grdiler cAm-

nerren ehresi bozu, sul eylediler: Ey Suln- Khrbn, gelen k nal kdr, gelmege
(22)

sebeb nedr? dirken an grdiler. Fermurz elinde grz Ey

(23)c

muanne lacn, ama ile elmden urtlur msn? diyp geldi.

Am-nerre

[...] lacnlerden cr idp Hy n-bekr k, sen bunda da m geld? diyp ald ve camdn apup (24)Fermurza avle eyledkde Fermurz fikr idp Ben bu lacn ile nie bir oynarum, eysi bunu andan gelmekdr. diyp hemn
(25)

grzi elinden braup miynndan tn curyn idp a omuz bandan

utdurup bir t- tiz-n-rz te- [311b] (1)-engz yle ca eyledi ki cAm-nerre bu li grp cn avfyla camdn ber--ber virdi. T camda irdkde camd
(2)

orta yirinden iki pre idp a omuzndan iki el kesp yire brad, anda da
(3)

arr itmeyp a uyluna

indi, an da alem vr kesp yire brad. cAm-

nerre cn avli ile ol elinde alan yarm camd Fermurzu ehresine (4)avle eyledi. olca-la menc idp bir t da ol cnibine urd, iki eliyle bir uylu da gidp ksktk (5)kelle ile gvde zemne indi ve kz gibi barmaa balad. Anda olan khrblar bu li grp birden Fermurzu zerine
(6)c

amdlarn

apup yridiler. Fermurz bir nacra- sat urup cmlesin aurd ve her birin bir t ile helk eyledi,
(7)

bundan-ora cAm-nerren kellesin bedeninden cd

53

eyledi. Mara iin gezp vfir cevhire mtecalli olan eyy

c

(8)

cmle ara

ardup ve Am-nerren kellesin da al. diyp tenbh eyledi ve kendi maradan ara up ub-
(9)

te-dem yanna geldi. Y ub, sen bunda

ur, ben eme bulup tze-krl ideym. diy erfna banurken bir bar
(10)

grdi, ol bara or tevecch idp giderken grdi, aruda bir ubbe grinr.
(11)

Ey bu ubbe ne ola? lib defne olma gelp tze-krl eyledi.

vardur. diyp yridi, ol bara

Bacdehu zerin bardan pk idp oradan ubbe ine

(12)

geldi, grdi,

ubben bir apus var, a, iki arafda iki cinn ocas oturur. Fermurz bunlara gelp ca eyledi.
(13)

Bunlar ayaa urup Fermurza cizzet eylediler.

Fermurz bunlara Ey cinnler, bunda ne beklersiz ve bu ubbe nedr ve iinde ne vardur?

(14)

didi. Bunlar nua gelp eyitdiler: Sulnum, bu ubbeye

ahramn dirler ve bu ubben orta yirinden bir cam ch vardur, Ch-

(15)c

Am dirler ve ol chu iinde bir dv-i cayyr mabsdur alt acvn ile, adna
(16)

rs- merdm-ser amn-d-mzd

dirler bir nerre vardur, anu oludur,

ahramna ciyn idp eb ddi. ahramn bun ele getrmek murd idp o
(17)

ald, olmad, bir liyle ele getremedi; amm bu ada bir khrb- zeber(18)

dest olur, adna cAm-nerre dirler, bu rs-

merdm-ser bir gn cAm-

nerreye gelp dost olur ve bir gice varup ahramn uyurken apup bunda getrdi, cAm-nerre ile
(19)

mvere idp bu cha aps eylemege indrdi. Ol

(20)

arada ahramnu cal bana gelp hemn bendin rup nacra ile

aurup

rs utup bende ekdi ve rna aber gnderp akm bennlar getrtdi ve ubbe<y>i bin itdrp alt acvn ile (21)rs- merdm-seri cha aps eyledi ve zerine esm ile lsm itdrdi. Netce, avllerinden istifsr idp
(22)

dnlar reml

eylediler, Devr-i emsde yine sen evldlarndan Nrem nm bir dilver gelp Dv-i cAmi atl idp Dv-i rs
(23)

alt acvn ile al idp ve bu rs

kendye tbic eylese gerekdr. didiler, zr ahramn bunlar abs eyledkdenora

(24)c

Am-nerre ile -gn gice cam ceng idp cbet cAm-nerre<y>i

c

zebn eyledi.

Am-nerre feryd idp marasna

c

(25)

girdi, ayr mad.

ahramn ardnca girp -gn,

alet-tevl, marada nerre<y>i arad,

54

bulamayup cciz old, maradan

[312a]

(1)

up geldi, bu ubbe<y>i chu

zerine yapdurup bizi nigeh-bn od. Ol dilver her ne zamn gelp rs

(2)

al eylerse siz da ol-zamn zd olu ve ol dilverden destr alup

(3)

diyruuza gid. didi. te ol

zamndan beri beklerz ki Nrem didkleri

dilver gelp rs al eyleye de biz de destr alup diyrumuza giderz.

(4)

diyp m oldlar. Fermurz, cinnlerden bu adedi istimc eyledi, d olup

(5)

bunlara Mjde, ey cinnler, ite

didigiiz dilver benm ve cAm-nerreyi

bugn ldrdm. Gel baa ch gster. didi. Cinnler d olup Fermurzu

(6)

ine ddiler. Fermurz ubbeden ieri girp grdi, ubben ortasnda bir
(7)

am seng-i ry apamlar;

amm ol au ortas delk, ol delkden all

yeilli ttnler ar. te ch budur ki bu a azna apad. (8)Ortasndan an ttn ol dvler nefesleridr. didiler. Fermurz, zr dmenlerin, miynna beste idp bir kerre ol (9)aa dest urd. Y Macbd- b-zevl! diyp nice zor eylediyse aa bezer a yirinden aldurup bir cnibe
(10)

pertv eyledi, chu az ald.

Fermurz ol cha naar eyledi, bir cam ch bu ki nerdibn eylemiler minre nerdibn (11)gibi. Fermurz t- teni ekp uclesi chu iine urd, anu uclesi ile bismil-lh diyp nerdibndan
(12)

aa indi, grdi, bir pold apu ve bu

apunu st eigin stine polddan bir mebbek revzen eylemiler, klan

(13)

dam gibi dun ol mebbek revzenden gelr ve apunu zerine yanda

(14)

macm adar bir pold ufl amlar ve

Fermurz ol mift alup ufl kd

eyledi ve apuy apup, apudur, gldrredek ald, grdi, bir adan yonma
(15)

cre, orta yirine yidi camd vac eylemiler ve her camda bir dvi tebeden
(16)

rnaa varnca araomlar ve yanlarna

birer teber-i mucteber omlar.

Fermurz bunlara naar eyledi, her biri bir mehb khrblar; amm rsa naar eyledi, ba insn
(17)

bana bezer, reti insn gibi; amm gzleri birer an-la

(18)

meml at- fada bezer, peneleri arslan penesi gibi,

yzine baanlar zn

olur. Bunlar Fermurz grince ahramn ys eylediler, bir uurdan Amn devletl ib-rn,
(19)

bizi bu bend-i beldan al eyle, bir da saa ciyn

(20)

itmeyelm. diy ardlar. Her birin ads balyimez top adar

ard.

Fermurz gelp eyitdi: Ey nerreler, anda giden ahramn, baa Fermurz dirler, ben da anu evldlarndanum. didkde
(21)

bunlar yle mi? nki

55

ahramn cihndan gitdi, bunca demden beri bizi bunda mabs iden anu avfdur. diyp zor
(22)

idp bend zencrlerin rdlar ve teberlerin apup

(23)

Fermurzu zerine amle eylediler. Fermurz bu li grince yle bir

nacra

urd kim ol chu ii nacra ile dolup gm gm ad virdi. Bunlaru yidisi de nacranu heybetinden a
c
(24)

olup aldlar. Fermurz bunlar yine bende ekdi,

(25)

yine ol amdlara araod. Yatu imdi melcnlar ayr ymet

opnca!

diyp dnince grdi, apunu i arafnda bir kck altun lev alu. Fermurz Bu ne ki? diyp ol levi ald [312b] (1)ve naar eyledi. Yidi isim yazlu, banda rs yazar. Bildi kim bularu isimleri yazlm. bir yannda Bu levi f idesin, (2)dvler emrine rm olur. dimi. Fermurz d olup ve levi zerine ald; amm dvler grdiler kim Fermurz kendlerin bir nacra
(3)

ile aurd ve bende

ekdi. Bilmediler kim Fermurza kimseler arm olmaz. tdkleri ilere ndim oldlar, ayr ymete dek
(4)

bu bendde aluruz. Ne yavuz a eyledk!

didiler. Al sz rsdadur, zr rs ne yaparsa anlar da an yapar. rs

(5)

dnp Amn ey dilver-i clem, a itdk! Murdumuz seni tecribe idi. lince

ulu olalum, bizi alvir! didi ve hem lev (6)da as, fil-l, ter idp bunlaru dernlarnda olan cadvet tebdl-i muabbet old. Fermurz yine bunlaru bendlerin
(7)

alup bunlar da gelp Fermurzu ademinde ba oyup

dern Fermurza bendeler oldlar. Fermurz yet a idp rs (8)Fermurz rtna alup ara ard. Ol iki cinn bunlar grp Fermurza tasn eylediler ve kendlerin ayr zd
(9)

olacalarn bilp kr-i

am eylediler ve gelp

Fermurzu ademinde ba odlar, Mbrek-bd! didiler ve iin aleb

(10)

eylediler. Fermurz bunlara iin virdi. Bunlar tekrr temenn idp diyrlarna
(11)

gitdiler. Buraya dek Surb-cinn da

damede olan eyy arup grdi,

Fermurz bu adar ann ile ubbe-i ahramna gelp grdi, Fermurz, rs

(12)

al idp kendsine bend eylemi, d old ve Fermurz da Surb grp

Y Surb, r- cAmde bir nesne ald m? (13)didi. Surb ayr sulnum, att kelle<y>i da ardum. didi. rs ile Surb meger evvelden in idi, birbiriyle l
(14)

r orudlar ve rs kelle<y>i ord Kim kellesidr?

(15)

diy, Surb-cinn da cAm-nerrendr. didi. rs-

c

merdm-ser,

Am-nerren ldg g eyledkde Fermurzu ne uvvete mlik server

56

oldun bilp muabbeti bir iken iki

c

(16)

bi old ve oradan r- cAme gelp

Am-nerren knbed gibi kellesin grdi, ayr Fermurza d u ul ile bende old. ula-i kelm, Dv-i cAm eysn sir khrblara ykledp
(18)

(17)

Fermurz uba svr old.

a yanna rs, ol yanna Surb gep ber-

hav andasn bul? diyp revne old. E-n cnib, ite

(19)

Fermurz, cAm-nerren meknn aber alup yirine

(20)

srev-i ejderh-bendi vekl idp gitdi. gnde gelrem. didi.

gn

old, Fermurz gelmedi. Gerek Semendn h ve gerek urde Bn da asvete ddi; amm srev eyitdi: (21)Elem ekme. H -gn olmazsa drtde gelsn. Eger benm bildgm Fermurz ise Dv-i cAm gibi nerre aa afer bulmaz.
(22)

didi. Bunlar ol-gn da abr eylediler, yine bir eer uhr eylemedi.
(23)

aremde urde Bn ayr dvne old. Biinci

gn Semendn h, vezri

olan Feylesf- Dnya eyitdi: Ey dn, luf eyle, bir reml it, gre ib-rn zde(24)

n avli nice olmdur, rumuz tesell bulsun. didi. Feylesf-

(25)

Dn da eline usurlb alup urca atd,

ki ke, bd bda urd, yazd izdi

bozd, netce-i ekle naar idp akmu buld. Ba aldurup [313a] (1)Mjde pdihum, imdi eeri uhr ider. diyesiye almaz, dirken n-gh havnu yzinde all yeilli bulular hir (2)old. Bre gr nedr? diyince bu ordunu ine havdan szilp zemne indiler, grdiler, Fermurzdur, siirden
(3)

segirdenek old. Evvel Semendn h geldi, Feylesf ile ardnca srev geldi,
(4)

Behmen ve Khrsb ve Smb geldiler.

Fermurz ile grip o geldz,

devletl ib-rn! diyp her biri mertebelerince duc eylediler. rs grdiler, (5)osan-ouz ar addi var, dinde on-iki-bi baman teber-i mucteber evren-dehn cayyr gibi mnaa iyr postndan (6)anuralar giymi, alt acvn da ol retde. Andan cAm-nerren kellesin grdiler, aa bezer. Bu lacn kellesi (7)byle oldu rnda Kendsi ne mertebe mfret lacn olma gerekdr! diy Fermurza tasn eylediler. Bu arada urde
(8)

Bnya mjdeciler gitdi.

urde Bn mjde idenlere cam ikrm ve incm eyleyp kendi de mesrr old. Andan Fermurz- (9)-dan ser-getin sul idp Fermurz da vuc zre nal eyledi.

57

Andan dnp Feylesf- Dnya bad ve ib

(10)

idp Ey dn-y -

fnn, senden bir niyzum vardur. aan rn pdih Keykvus Kmrn Mzenderna gitdkde Dv-i
(11)

Sefd yidi sene sir-ile acm idp ora pederm

(12)

Rstem varup Dv-i Sefdi atl idp cigeri ann getrp

cmlen gzleri

ald, bi-emrillh, ey old ve Ol Dv-i Sefd kellesin, selmn-akm, lsmt-ile ve nie

(13)

ancatlar arf idp bir cm yapd, pederm her ne zamn

(14)

ne olsa ol cm ile arb ier. Gerekdr ki

sen de baa Dv-i cAm

kellesinden bir cm yapasn ki senden da cihnda bir ydigr ala. didkde dn Nola sulnum, (15)ba zerine! didi ve bu kelleyi terbiye idp lamn alup kemik ald andan bun drl ancatlar ile bir cm dzc
(16)

-di kim, fil-aa,

adml-calil-cadl ber tefri old eger vscat-i cirmi ve smet-i dern sul
(17)

olnur ise

yle pek byk degl idi, baclar tacbr idp milinde mblaa

gsterdiler; anca bu far tamn (18)eyledgi mertebe budur ki meel ol cm m- f ile meml idp keskin lodos ile azna osalar ve bir iki
(19)

balu bu

krek alyon lodosn arafndan kenrna yigirmi-drt pre yelken aup gice gndz ullansalar ol
c
(20)

bir kenrna bir ayda anca yanaa-bilrdi. El-uhdet

aler-rv21, cmdur, tamm old. Bir gn Fermurz cmleye cm iyfeti

(21)

idp ser-perde-i Sleymnda

acmlar yindkden-ora meclis lt gelp ele cm aldlar. Fermurz emr eyledi,

c

Am-nerren

(22)

kellesin getrdiler. arb-dra fermn old, ulumlar ile bde

(23)

ayup Dv-i cAm kellesin oldurdlar. Fermurz

bir kerre aldurup bir

eliyle ab eyledi ve bil-crca ve l-tereddd n eyledi, yine meydna od, tekrr oldurup
(24)

srev-i ejderh-bende iret eyledi. srev da el unup bir

(25)

eliyle ab eyledi ve aldurup bil-crca ve l-tereddd

n eyledi, teh cm

sye und. Yine doldurdlar, bu kerre Behmene iret olnd. Behmen bir eliyle ab eyledi; [313b] (1)amm gc-ile idi ve b alann Khrsba virdiler. Ol da b alan nfn lnn idi. Bulnan birer ikier
(2)

ve yye, herkes addine ,

gre ip dkdiler. Andan Fermurz emr eyledi, yine pk yayup ve silp azneye aldurdlar.
(3)

Bundan-ora meclisde olan yrnu gzleri s- pr-

21

Anlatann sorumluluunda.

58

na dnp tamm nee v ev-i ne oldlar, baladlar obete.

c c

(4)

En-y

obetde mala - ems iile<y>p, Bu Cbulda ems ul vatinde s , alarlar, ikmeti budur ki ems malac (5)bu araya yandur, sebebi oldur, zr gne ulc eylerken iiley bir arb ad l olur, ol ady her kim istimc eylese (6)taamml idemez, helk olur, ite s almaa bci budur ki ol ad<y> kimse iitmiye. didiler. Fermurz cAcab bu malac-
(7)

emsi varup ziyret ve

tem eylemi var mdur? didi. Semendn h Bel server, aret-i Sleymn bunda gelp tat- udretiyle
(8)

urad. att ol-zamn biz ercat- brhm zre

idk ve aret-i Sleymna mn getrp aret-i Dvud ercatine girdk (9)ve tat- udrete binp malac- emsi ziyret eyledk. Dnde Feylesf ki Fs oldur yn-i Dvud
(10)

bu diyr alna taclm eylemek in bunda od, ol(11)

zamndan beri bundadur. Bir de cedd Sm-svr gelp ziyret eyledi,

ayr

kimse gitmedi. Bir yir vardur, andan te al maltdan kimse gidemez, meger araf- adan dell ola. lerde bir kh (12)vardur, kh- ser-blend dirler. Anda bir mur olur, adna mur- Balemn dirler, dnyda ne-adar reng var ise her bir tyinde mevcddur.
(13)

Ol mur- Balemn ki bir adna mur- Mbrek

dirler, gerek aret-i Sleymna ve cedd Sm-svra ol mur- Balemn dell olmdur.
(14)

didi. Fermurz eyitdi: mdi bunda gelmi iken elbetde varup

(15)

malac- emsi ziyret eylerem, ora rna varup Seyr u seyatden

nal

eyle. didklerinde ben de Malac- emse yan vardum. disem gerekdr. Y nin varup ziyret eyled? didklerinde Varlma (16)bil degl imi. dirsem Y Sm-svr varm da, sen anu nebresi degl misin? Hemn avf idp gitmed. dirler. yle didrmekden
(17)

eysi lmek oladur. ud kermdr, l-

bdd, bize de bir dell bulnur; anca ol Kh- Ser-blendi bilr kimse olsa. didkde rs-
(18)

Merdm-ser yir pp Ben ulu bilrem sulnum, o Kh-

Ser-blendi. didkde Fermurz Pek acl! diyp gtrp yine yirine (19)srev-i ejderh-bendi vekl nab idp Dile server, eger ben bir l olup gelmezsem benm drtum alup rnda pederm Rsteme
(20)

teslm eyle ve avlmi ifde

eyle ve eger bir evldum uhr idp ltum ullanmaa dir olursa Allh emneti oluma drtum
(21)

viresin ve benm rum ducdan unutmayalar. didi

ve cmleye tenbh eyledi kim srev szinden ara i eylemeyeler ve girp

59

(22)

ehli urde Bn ile da ellledi vedc idp ara d. erde Bn

(23)

feryda balad. Andan Fermurz

arada cmleye vedc eyleyp ub- te-

deme svr olup rs- Merdm-seri rikbna ald ve ber-hav andasn Kh- Ser- (24)blend? diyp ekilp gitdiler. Az zamnda bir kha geldiler. Bu kh yle bir kh ki ba eflke ser ekmi bir yek-pre ayadur,
(25)

al ecerden eer yo ve bu au firz yidi sekiz

arman cirmi adar ar ve bu arda bir lne-i metn var tamnen [314a] (1)drt arman cirmi adar var; amm al evil-erv bir ferd yodur, ejderh kemkleri ylm ki addi ar
(2)

yo. Fermurz bun grp tacaccb eyledi,

dnp rsa eyitdi: Kh- Ser-blend didkleri bu mdur? didi. rs Bel

(3)

server, budur. te mur- Balemnu iynesi; amm kendi yodur. didi.

Fermurz Biraz abr idelm, eger gelirse tem eyleyelm (4)ve hem belki bize da dell olup malac- emsi ziyret itdre. diyp ubdan inp ol lnede gezmege balad, grdi,
(5)

ejderh stvnlar arasnda ol-adar bz vardur,

(6)

mra gelmez. N-gh an grdiler, gne yzi utld ve

bir arb vujuld

peyd old. Ey ne ola? diyp havya badlar, ne grdiler, cede bir aa bezer bir mur- cacyib gelr, cen
(7)

syesi ems pertevin aplam ve ol

vjuldi anadlarnu vujulds idi; amm bu mur tamm szilp iynesine

(8)

yan geldkde Fermurz grdi, bunu penesinde bi-yz ar midr bir

ejderh, da sa urum urum olup gelr (9)ve ol mur da grdi, lnesinde yd kimseler var, dmen ys idp bir kerre penesinde olan ejderhy apup
(10)

alvirdi, aaa ejderh indkde urd-m old. Andan mur yle bir ad kim
(11)

heybetinden rs gibi cadml-vcd

Khrb- zeber-desti b-h eyledi ve

ub- te-dem a olup ald ve Fermurz gibi ciger-dr server mebht old,
(12)

yacn sersime old. Hemn mur bir kerre Fermurzu zerine szilp murd
(13)

eyledi ki anad ile Fermurz arpup

c

mav eyleye. Fermurz mddet-i

mrinde bir eyden avf eylememi iken bu muru geliinden vehm alup cn
(14)

avli ile t- teni

ekp nice aldysa muru a anadna gelp

(15)

anadndan yidi dne perrin kesp zemne drdi. Mur- Balemn

tu

uclesinden rkp bir arafa avd gitdi ve bir kerre ceveln idp teden yine

60

jrup yridi ki Fermurz (16)penesiyle apup iki pre eyleye. Ol maall vcei cilm-i ledn r-zinde hir olup Fermurza ek el y Fermurz,
(17)

eylersin! Bu mur bir mbrek udur. didi ve dnp mur- Balemna da ib idp Y mur- mbrek, glnden
(18)

m u kni gider! Ol dilver saa

(19)

dmenlik in gelmedi, dostl ile geldi, sen yannda ceti vardur,

an ric

ider. Gerekdr ki ceti yirine getresin, emr-i Rabbn budur ki dell olup malac emsi ziyret itdresin!
(20)

diyp cib old. nki mur- Balemn aret-i

rdan bu kelimt iitdi, hemn m u kni terk idp rf <u> (21)mlyemet ile szilp iynen bir arafna anadlarn dirp db-ile geldi, Fermurza selm virdi. Fermurz da
c
(22)c

izzet ile selmn ald. Mur o geld, ey dilver-i

lem, macr olsun, bilmedm, seni dmen ys eyledm. diyp (23)vfir cr

diledi. Fermurz Mnic degldr ey mur- mbrek, hir her kii meskeninde yd kimesne grse dmen anur; anca
(24)

ben a eyledm, dehetmden

kendim unudup saa t ekdm, perrin drdm, bu crmmzi cafv eyle ve hem senden
(25)

ric eylerem ki nki bir adur old, ol den perrleri baa hbe [314b]
(1)

eyle, teberrken otaa yapdurup caua baumda

ayayum. didi.

Mur glp Y Fermurz, da benm otaalarum bir ib-rna myesser olmamdur; anca sen kendi lcu (2)ile aldn, benden ydigr olsun. didi. Bu maalle dek meger rsu da cal bana gelmi-idi. Fermurz eyitdi: Ey serbz- (3)nerre-gn, al u tyleri, eyce f eyle. nallh selmete duda otaa , yapdururam. didi. rs Be-ser <> em.
(4)

diyp alup ab eyledi. Mur,

rsa baup Bu kimdr? didi. Fermurz da al ile nal eyledi. Mur- Balemn mdi (5)yle ise bu nerre da marm olmasun. diyp rsa da virdi. rs ziyde a idp mur- Balemna apu
(6)

ld ve duc eyledi.

Fermurz dnp Y mur- mbrek, geri kstldur; amm sen uyr cinsinden olup bu ben-dem lisnn (7)nice grend, sebeb nedr? didi. Mur- Balemn eyitdi: Ey pehlevn, aret-i brhm ca<leyhis-sel>m aretleri buraya urayup aa mn
(8)

getrdm ve niyz idp Y neb-Allh, cedd

aret-i dem-i f ca<leyhis-sel>m, smur- canya duc eyledi, Ben-dem lisnn hem syler ve hem
(9)

alarsn., da baa duc eyle. didm. aret-i

(10)

brhm da duc idp tz ducs mstecb old. Ol-zamndan beri yitmi-

-iki

61

lisn hem sylerm ve alaram. didi. Fermurz eyitdi: Y mur- mbrek, senden bir ricm da vardur. Luf eyle, baa dell
(11)

olup malac- emsi ziyret

itdr. didi. Mur- Balemn Nola, ba zerine. Cedd Sma ve aret-i Sleymna ben dell (12)olup getrdm. didi. Andan yine Fermurz uba svr olup rs rikbnca mur- mbrek ine dp ber-hav gitdi.
c
(13)

T kim bir

gn bir kh- am firzna geldiler. Fermurz bun grp Ey ne ola? diy dnp mur- mbreke sul eyledi. Y
(14)

mur- mbrek, bu a kimdr ve

byle altm anad var, iki ba var, elinde bir cm utar, gh gh elinde olan cm gsterp (15)yalabdur ve gh alar. Fermurz bun grp Ey ne ola? diy mur- mbreke sul eyledi. Y mur- mbrek, bu a kimdr ve byle
(16)

ol cm nin gh gsterp gh alar? didi. Mur eyitdi: Ey dilver-i clem,

ol a melekdr, ber zerine mvekkildr (17)aan ol cm gsterr, ber uhr eyler. didi. Andan gep bir deryya geldiler, yle areket eyler kim bar-i smbdur. Ol deryda
(18)

bir cezre var, ol cezre de zb gibi areketden l

(19)

degl; amm bu cezrede -yz altm ml var, her ml bir z-fer

vaf

gelmez ve ne eydendr maclm degldr ve her ml dibinde bir bar var ve her baru inde bir av var ve her avu
(20)

zerinde yidier melek tacyn

olnm, her meleg ellerinde umumalar var, bardan ava u dkilr, avdan melekler ol
(21)

umumalar oldururlar. Bunlaru srr nedr? diy

sul eyledi. Mur- mbrek eyitdi: Ey dilver, bu deryya dery-y Atern dirler,
(22)

bunda menzil ve mekn olmaz ve ol cezre malac- emsdr ve ol

(23)

meleklerin her biri bir gne ve bir dereceye iretdr ki sene-i emsiyye

ve -

yz-altm gndr. Ncm avli alt gn da vardur. O esb bu ysa degldr, zr bu burct esbdur ki ems
(24)

her burcda otuz gn urur ve her bir burcda

(25)

derece cadd olnur ve her gnde bir derece ac eyler. Bu tadrce -yz-

altm gn on-iki burca tasm olnur. ulsa-y kelm, gne her gn bu mller birinden ulc eyler ve ems [315a]
(1)

al mam ar- ehrumdan yacn

drdnci at smndadur ve bu zemn bir op gibidr, gkler zemni yidi at

(2)

ia eylemidr. didi. Fermurz bun iidp ayrn old, n-gh an grdi

(3)

ml birinden bir cam melek hir

old, ellerinde nrdan kemendler var,

feryd eyledi, ol yidi melekler, ki ellerinde umumalar ile u utarlar, anlar da

62

(4)

feryda balad. Der-caab bir melek da uhr eyledi, anu da ellerinde nrdan

kemendler, feryd eyler. Anu ardnca bir melek (5)da d, anu da ellerinde nrdan kemendler. Der-caab bir melek da d, ellerinde kemend. Bu drt melek, balar smnda (6)ve pylar tate-erda ve bu drt melek yle feryd u zr iderlerdi ki ol umumalar ile u utan yidi meleg (7)ferydu badurdlar; amm Fermurz an grdi, fitb- clem-tb nrdan bir alu zerinde nrdan bir ar reng (8)arslana svr olm ve ol drt melek kemendler ile ekerler ve ol yidi melek gne hir olduda ol ellerinde
(9)

olan umumalar ile uy gne

yzine aup ems bir midr arreti skin old; amm yle feryd eyler (10)idi, adsn iidenler zehresi k olup helk olurlard velkin ol yidi melek ve aly eken drt
(11)

melek feryd idp anlaru ferydndan gne feryd

(12)

endn iidilmez idi. Tamm bu keyfiyyet zre gne a-y

afrya vard,

ayr ads kesildi. Fermurz dnp mur- mbrekden sul eyledi ki Ey mur- mbrek, bu ems nrna
(13)

u serpmekden murd nedr ve yle ems

nin feryd ider ve bu melekler nin feryd iderler, bunlaru al nedr? didi. Mur-
(14)

mbrek eyitdi: Ey server-i clem, eger melekler umuma ile ol uy

(15)

yzine serpmeseler cihn al ems arretinden

yanup kl olurd ve

melekler ferydna sebeb oldur ki gne feryd iidilmeye, zr gne feryd yle
(16)

mehbdr ki iiden kimesneler taamml idemeyp zehresi k

(17)c

olur ve gne ferydna sebeb oldur ki Y Rabb, yine

s ullarnu yzine

mi basam gerekdr? diyp feryd eyler. didi. Fermurz au ikmetine mt ve ayrn ald. Andan-ora (18)mur- Balemn Yri imdi ayr gidelm, tem eyleyecek nesne almad. diyp dndiler. T kim yine kh bilinde geldiler, (19)Fermurz mur- Balemna vedc idp cazm-i bul eyledi. O arafdan Fermurz malac- emse ziyrete gidp Semendn h
(20)

dvn

eyler, srev-i ejderh-bend py- tat andalsinde cAcab efendimz malac- emse vard m, ziyret ide-bilr mi? diy drl (21)drl taavvurlar iderlerdi. Bir gn yine Semendn h dvn idp srev py- tatnda iyr-i urrende mil otururken yine Fermurzu
(22)

adedi alup Ey, avli nice old? dirken

hemn havdan bira bulu renginde araltu peyd old, grenler birbirlerine

63

(23)

gsterp an efendimz olmasun! diyp cmlesi ol araltuya nigern

oldlar. Fil-aa, ol araltular Fermurz ile (24)rs idi. Bunlar ber-i f gibi szilp indiler. srev olsun, Behmen ve Khrsb ve Smb ve sir dilverler
(25)

olsun segirdip geldiler, Fermurz istibl idp inde temenn eylediler.

Semendn h ile Feylesf- Dn da [315b] (1)aru gelp gridiler. Fermurz ser-perde ine gelp ubdan inp ieri girdi ve gep py- tat andalsinde
(2)

arr eyledi. srev alt yanna oturup Behmen-i buly ol py- tatda arr
(3)

eyledi. Andan Fermurz cz oturup

alup zerinden lt- ib-rn<y>i

arup gencra teslm eyledi ve areme gitdi. urde Bnya ise muaddem
(4)

mjdeciler gitmi-idi, aru gelp bi nz ile Fermurzu elin pdi. Fermurz

(5)

bun sneye ekp der-u

eyledkde Siyvu kek arekete gelp ba

aldurd. Fermurz da tzdr, ama dek abr eyledi amm hele biraz (6)grip yine ara d, gelp yirinde arr eyledi. acm gelp yindi. Meclis gelp ele cm aldlar, bir midr keyfler (7)gelp eretler22 l olduda gerek Semendn h ve gerek srev Fermurza yz urup Devletl ib-rn, seyr
(8)

seyatzden nal id, biraz iidp ie-mend olalum. didkde Fermurz gideli olan vca<y> cmle nal u beyn
(9)

idp mur- Balemn ile arada

geen mucmelt nar mr vuc zre tarr eyledi ve rsa an tyler?

(10)

diyince rs yidi dne mur- Balemn tylerin arup

(11)

Fermurzu ine od. Herkes bunlara ayrn oldlar.

Andan Feylesf-

Dnya baup Ey dn-y -fnn, senden yine bir ricm vardur; u tyleri yidi dne oaa yapup
(12)

bac<> av in lsmt eyle. didi. Feylesf- Dn

(13)

Nola. diyp ald orada rs- merdm-ser da bir ty arup

Feylesfa

virdi, Bun da teberrken bize yap. didi ve elin pdi. Feylesf an da alup bunlar bira gnde yapup
(14)

virdi, herkes grp tacaccb eyledi. rs da ol

(15)

oaay bana od. rs evvelkiden ziyde mehbet ve hret

balad.

Bundan-ora Fermurz bira gn da eglenp bir gn dvn eyledi. Cmle erbb- dvn gelp r oldlar.
(16)

Fermurz ba aldurup eyitdi: Ey begler,

(17)

imden-gir i almad, rndan al at o zamn old, avlleri nie

old

bilmezz. ayr rna giderm; anca benmle rna gideriz var mdur?
22

Metinde etret olarak yazlm.

64

Ba gr, kendi kendize danu. Murduz (18)var ise gid, yo-sa benm kimseye cebrm yodur, afs olan gitsn, olmayan alsun. didi. srev-i ejderh-bend
(19)

dnp Ey dilver, ben senden imden-gir lince ayrlmam, h

(20)

nihyet gh u gh l-y vaan iti iderse giderm,

imdiki lde ber--ber

giderm. didi. Behmen-i bul da gidecek old. imdi bize mnsib olan dery bile gitmekdr.
(21)

dinildi. Fermurz macl grp r virdi. Tz demler

(22)

gnderp gemiler tedrik olnd. srev bu arada caskerinden

on-iki-bi dem

intib idp rn ver-zemne yollad. -bi dem Behmen on-bi-bi ben-dem

(23)c

askeri ve bu adar arl var, otuz pre gemi kifyet ider. diyp
(24)

bir gn gemiler r old, gelp Fermurza aber virdiler.

Fermurz emr

eyledi, ol arl aldurup gemilere yirledrdiler. Andan Fermurz ehli urde Bn ile vedclaup Eger (25)olum olursa bzsna bend eyle, zum olursa atup cehz dz. diy bir -ymet gevheri bz-bend virdi. [316a] (1)Andan Semendn ha ve Feylesf- Dnyla vedclaup Cbul inden alup iskeleye gelp gemilere girdiler, lenger (2)oparup yelken aup ry- dery-y revn oldlar. Bira-gn gitdiler. N-gh rzigr ictidl zre iken bir cam furtna
(3)

opup derynu yzi mevcelendi ve gitdkce iddetlendi. Melllar bu li

(4)

grp baladlar alarn ve aallarn

yolmaa. Fermurz melllarn bu

keyfiyyetlerin grp Bre demler, nolduuz, bu mertebe feryduuza sebeb nedr? didi. Melllar Sulnum, (5)bu deryda tinnn olur, gh gh byle uhr idp derydan ar, rst geldgi gemileri yudar. te imdi yine (6)gelr, bu furtna anudur. didiler. Fermurz Y bua h re yo mdur, sir vatlerde gemiler nice gider? didi. Melllar Sulnum,
(7)c

ilc var idi; amm tel ile

c

rumuzdan gitdi, didiler. Fermurz Ne idi ol

ilc? didi. Melllar

ulumlar ile (8)keskin sirke alurdu, byle uhr eyledkde hemn bira ulum sirke atardu, bir kerre dem ekp ulum ile sirke<y>i
(9)

yudar idi ve alup bir

cnibe giderdi. imdi sirke almaa unutdu, bilmem lmz nie olur? didiler. Fermurz biraz fikr
(10)

idp hemn oynmaa balad. Nilersiz, ey dilver?

(11)

didiler. Fermurz Varur, tinnni helk eylerem. didi. Olmaz, devletl

ib-

rn, bu derydur, ara degldr ki varasn. didiler. Fermurz eyitdi: Hemn

65

siz ducda olu. diyp oynd ve t- (12)teni curyn idp azna ald ve kendin gtrp deryya atd, yzerek tinnne yan vard. Tinnn da grdi,
(13)

kendine

ikr gelr, sevinp bir kerre ban yoaru aldurd. Ol-maall Fermurz ol yan zerine geldgi ile t
(14)

azndan eline aldu bir old ve Y Allh! diyp

tinnn udan yoaru olan yirine bir t- tz-n-rz te-engz (15)yle ca eyledi ki mnend-i yr iki pre eyledi. Tinnn cn avliyle uyrun evrp uy pfkrdi. Fermurz yine
(16)

t azna alup yzerek gemiye geldi. Derynu

(17)

furtnas skin old. Fermurz gemiye up yine yollarna ekilp

gitdiler;

amm herkes Fermurzu bu merdligine tasn eylediler, Bu i madr- beer degld. didiler. Bundan-ora iki ay midr
(18)c

alet-tevl engin<i> skp

gitdiler. Bir gn giderken an grdiler, arudan on-iki pre gemi hir old. Dery da bir midr
(19)

skin idi. Bunlar vard, anlar geldi, birbirlerine yan geldkde

(20)

grdiler, bu gemide olanlar zenglerdr. Meger Cezre-i Siyh dirler

bir cezre

var idi. Bunlar ol cezren begleri idiler ve iki birderler idi. Birine Cabbr- merdm-or ve birine til-i n-m
(21)

dirler idi. -bi Zeng idiler, anlar

da bunlar grp bzirgn gemisi ys eylediler, Elimze ey an ikr girdi.

(22)

diyp d oldlar ve gelp gemilere atdlar, Fermurz melllara emr

(23)

eyledi, apdneyi Zengler apdnesine atup hemn

Fermurz Cabbr-

merdm-oru gemisine atlup Cabbr t avle eyledi, Fermurz tn elinden alup bir sille ile yd ve zerine (24)dp iki elin iki afasna balad. til-i nm geldi, anu da tn elinden alup bir sille ile yup balad.
(25)

Sir Zengler

bu li grp Amn! didiler. Bu arada bir feryd opd. Fermurz grdi, rs merdm-ser gemileri devirp [316b]
(1)

devirp Zengleri ar ideyor hayrup

ncitme, y rs! diy zr eyledi, rs da fri old. l Fermurz

(2)

bunlar ab idp Cabbr- merdm-or ile til-i n-m arusna getrp

Nicesin? didkde bunlar grdiler, kendler (3)didkleri degldr, Amn diyp mna geldiler. -bi Zeng Fermurza tbic oldlar ve cezrelerine dacvet eylediler. Fermurz icbet
(4)

idp Cezre-i Siyha gelp yanadlar. Bunlar

gemiden up iskele banda sye-bn urdlar. Fermurz ve srev oturup

(5)

Behmen gemiler zerine nigeh-bn tacyn olnd. Cabbr-la til Fermurza

(6)

iyfet idp, meger dern mna gelmilerdi, iyfet

ensnda darul arb

66

virp hem Fermurz ve hem srevi darudan gerp ikisin de bende ekdiler. Meger rs
(7)

gemilere gitmi-idi, gelp l byle oldun grp Zengler

ikisin de birer sille ile yup Fermurz ve srevi (8)apd, bir keye ekdi ve birine ayanup urd; amm Zengler cal gelp rsn zerine hcm eylediler kim rsa (9)bir ar ile irp bunlara bir arar idemediler. Bunlar bu kekede iken Fermurzu ve srev darular defc olup (10)kendlere geldiler, bu li grp bendleri rdlar. Fermurz Cabbr, srev tili birer mtla yup bende ekdiler. Fermurz bunlar
(11)

ldrmek istedi. Bunlar alaup Bir

da itmeyelm. diy yemn idp dern mna geldiler ve celld-bal istediler. (12)Fermurz bunlar -bi Zeng ile celld-ba eyledi ve alcada olanlar cmle mna getrdiler. rs gemilere varup
(13)

avli bildrdi, anlar da d

oldlar. Fermurz alcadan alup ara sye-bna d. Cabbr ile til da tedriklerin grp
c
(14)

gemiler r idp yirlediler. Cmle on-sekiz-bi leker-ile

(15)

azm-i rn eylediler. Bi on gn, bir ay, iki ay gidp

bir gn ylar grindi.

Melllar baup n silidr. didiler. Fermurz ayr derydan uanm-d, n iskelesine

(16)

yanau. didi. Melllar gemileri srp t kim n iskelesine

geldiler, yelken indrp lenger atup iskele urdlar.

(17)

Fermurz evvel up tz bir sye-bn arup Surb cinn fil-l urd.

(18)

Fermurz gep altnda oturd. Ardnca

srev d, Fermurz yanna dacvet

idp ayr caskere amaa balad; amm iskeleden bunlar grp gmrkciler
(19)

ikr ann eylediler, gelp grdiler didkleri degldr, sul eylediler, kim

idgin aber alup n- ne aber eylediler. n- (20)n tz ol on sekiz-bi

c

askere yeticek adar nzl-i nicmet tedrik idp ahhr- n nm bir pehlevn(21)

ile gnderdi

ve ehre dacvet eyledi. ahhr- n gelp zare<y>i virdi ve

Fermurza buluup ps- dmn eyledkden-ora n- n (22)selmn l eyledi ve ehrmze terf idp mbrek ademleri ile diyrumuz merref eylemeleri ric olnur. didi.
(23)

Fermurz icbet idp srevi ve Smb ald,

rs Behmen ile leker zerine tacyn eyledi ve navlunlarn ve balerin

(24)

virp yollad. Andan uba svr olup srev da Kemmiyyet-i Krreye

(25)

svr old. Smb- ab-reftr rikbnda cazm-i

n eylediler ykeden n-

67

n da adamlar tacyn eylemidi, Gelrse baa aber id. diy. imdi gelp aber eylediler. [317a]
(1)

n- n bu adar sulnlar ile svr olup alca-y

(2)

nden ara istibl eyledi, Fermurzu ber--berine geldkde

randan

inmek murd eyledi. Fermurz yemn virp inmege omad. At zerinden merablaup dnp at ba ber--ber
(3)

obet iderek t sary- na geldiler,

binek ana yanaup Fermurz ubdan indkde hemn oltuna girp dvna
(4)

ardlar. Andan a py- tat andalsin pdesin al-virdiler. Fermurz

gep arr eyledi. srev-i ejderh-bend (5)ol py- tat andalsinde oturtdlar. n- n iyfet acm sipri eylemi-idi, iret eyledi sim- h (6)getrp dendi, tacmdur yindi. Andan lt- meclis gelp ele cm alup cy <u> na baladlar. En-y obetde n (7)Bu cnibe gelmeze ne sebeb old? didi. Fermurz da iptiddan intihya varnca nal eyledi. n- n eyitdi: Ey server-i (8)clem, ol Shrb meger sen birder imi, peder Rstem bilmezlik ile atl eyledi. diyp oldu gibi nal eyledi.
(9)

Fermurz Shrb in biraz

teessf ekp acd. ula-i kelm n n Fermurza -gn iyfet idp

(10)c

am ikrm eyledi. Fermurz oradan rs Hindde nehr-i umya, ki Selm

(11)

hu zn rns-nerre oradan

opup Kh- Ceberta iletmi-idi, Var

benden selm idp bu kd ve benm anda olan lt- esbbum getr, eger beni
(12)

bunda bulmazsa rna gel. didi ve bir mufaal nme in idp bir nme de

baa Mh-dut Bnya in idp (13)aa mtecalli biraz hedy gnderdi. rs nmeleri ald. hedylar alup dem ekdi, andasn Hindistn? diyp
(14)

gitdi.

rs gitdkden-ora Fermurz da n- ne vedc idp on-sekiz-bi erile andasn rn-zemn

(15)

ve diyr- Bel? diyp ekilp gitmede. Bizm

dsitnumuz bu arafda bir ayr adede da gelmedi. Rv-i rn-ed ve nil-i

(16)

suan-pr bu dsitn- lefet-mzi yle nal

(17)

eyler kim bir gn Trn-zemnde ve alca-i Behit-kendde suln-

Trkistn

Efrsiyb ibn-i Peenek n dvn idp km kmet iderken bir grh- Ttr gelp Efrsiyb dvnna
(18)

ulv eylediler ve av idp Ey suln-

Trn, on-bir senedr bir arafa an eylemedk, ayr ul orbay yidk,

(19)

yiyecek nesnemz almad, zgrtlik cnumuza kr eyledi, nekbet-i krbn-

68

sary alndan yaylma misfir kehlesi gibi yaamuz

(20)

ald, bize iin vir, rn

yaasna bir an idp biraz oyuml alalum yosa lmz yaman olmdur, ora arada
(21)

fesd l olur. diy cn acm a uyuz Ttr nekbetleri

(22)

lisnlarna gelen hezrt yidiler. Bu kerre Efrsiyb

bunlara aaba geldi;

amm babas Peenek na eyledkleri ulv rna gelp yine demlar, nola olsun, anca birka (23)gn abr eyle, bir yol ben de fikr mvere ideym de macl ne ise aa gre idelm. diyp bunlar bir l ile
(24)

avdurd. Dvn

bozuldudan-ora Efrsiyb arnda Gervez-vezr ve Yfes-vezr ile bir tenh

(25)

yire gelp mvere eyledi imdi nice idelm? diy. Bunlar od eski

mnflardur eyitdiler: Ey h- Trn, macl olan [317b] (1)budur ki hemn iin virrsez bir kerre varup apul eylesnler, ellerine giren ile yine bir zamn plenrler, (2)da aclsn isterse kendiz ber--ber binp ikr bahnesiyle rn nurna varduda ortal tecesss (3)itdrrsiz, ne araf l ise hemn ol arafa apul idp bir anmet ele girdkde yine Trn arafna geersiz.
(4)

didiler.

Efrsiyb kendi bile gitmegi mnsib grdi. Hemn Behit-kend iinde mndler yan idp yir yir nid itdrrdi (5)h- Trn apul eylese gerekdr. diy. Tz elden iki kerre yz-bi casker Trk ve Ttr cemc old. Efrsiyb bunlaru (6)ine dp rn nurna geldi, Ceyn cubr idp rn yaasna gediler. Efrsiyb css gnderp
(7)

aber ald ki Fermurz Shrb vcasnda Hindistna gitmi

idi. Ol-zamndan beri da gelmemi, Nm-rz ldr. Hemn (8)lar idp benm zr zerine bridi; amm kylerden yacn fedyler Efrsiybu geldgin duynca fil-l Nm-rz
(9)

ktvli Melik ha aber virdiler. Melik h da Zbile

Rsteme aber uurd. Giden dem lar ile Zbile gelp (10)Rsteme bulud ve Efrsiybu Nm-rz zerine an eyledgin bildrdi. Hemn Rstem bnlar ve gv ser-firz bi
(11)

alt nefer pehlevn, bir de Zevde svr olup Nm-rz zerine

(12)

yridiler. Efrsiyb gelp Nm-rz arup

alca maall Rstem gelp iridi.

Bi nefer kimse ile kendin Trnlere urd. Efrsiyb Breh breh! diyp alcadan
(13)

el ekdi. Bu alt nefer kimse<y>i uadup cenge urdlar. Rstem her kim ine
(14)

geldiyse urup kimini yd ve

kimini ldrdi; amm bu kerre Efrsiyb gelp

(15)

amle eyledi. Rstem inde amlelerin menc idp bir arb ile

urup ser-nign

eyledi; amm Ttr caskeri ulv idp Efrsiyb Rstem inden apdlar,

69

nerrey<i> bir gergedna bindrp

(16)

alup adlar. Rstem nm-dr bi nefer-i

dilver ile Efrsiybu afasna dp Ceyn kenrna varnca ovup

(17)

Efrsiyb Ceyn yldrup Trn yaasna gedi. Asuzn Rstemden bir

(18)

abanca yidi ki bira seneye dek acsn

unutmad; amm Ceyn cubr idp

(19)

bir yire indi. Biraz teneffs idp Ttr caskeri anda bana cemc old.

Eyitdi:

Biz bu n-bekra nice intim alduram? diyp am-gn ve dil-pern old; amm bu arafdan Rstem Ceyn
(20)

kenrnda ol-gn, irtesi gn eglenp grdi,

(21)

Trklerden ayyt ve ad yodur, dnp Nm-rza geldi. Melik h

istibl

idp Rstem rikbn pdi ve iyfet idp ol gice al-virmedi. Rstem ayr bildi kim Efrsiyb
(22)

dnp gelmez, Melik ha vedc idp Zbile gitdi, varup

(23)

aber virdi ve kendi cleminde old. ykeden

Efrsiyb pr-avet alup

Behit-kende dndi, giderken bir kha urad, ki kh- Naan dirlerdi, khu i
(24)

ar amm khu bac dz ta<r>la eylemiler. Meger dh-i naanu

tarlalar idi, c-be-c dinler tarlada (25)ift srerler. Efrsiyb bunlar seyr iderken bir tarlanu iinde on-bi yigirmi yanda bir Trk olan [318a] (1)amm banda bir eski alpa, egninde khne epken, yalz ift srer; amm bili zemne urur, zerine dp aban (2)virr, bil zemni yarup ala tarlanu bir bana varnca endek mili ayrur. Efrsiyb Olan o uvvete (3)mlikdr. diyp tacaccb idp at ban ekp urd ve dnp yannda olan pehlevnlara olan gsterp (4)Grdiz mi olan nal bil ullanur? didi. Bunlar da baup Bel, pdihum, grdk, ey ac uvvete mlik olana
(5)

bezer. didiler. Efrsiyb eyitdi: Varu, biriz baa ol olan getr. didi.

Hemn Hmn at srp olana (6)or yridi; amm olan grdi, bir atlu tarlay iyneyp gelr, hemn Hmn hayrup Y dem, tarlay iyneme,
(7)

ben aa

zamet ekeyor. didi. Hmn dilemeyp yridi, yan gelp Gel olan, seni h- Trn ister. didi;
(8)

amm olan Hmnu byle ful geldgine elem

ekp aaba gelmi-idi, Yl hey erf, var git, ben h mh bilmem, (9)imdi sen cru k-ile yeksn eylerem. didi. Hmn olanu byle evcndan darlup Hy yaban olan,
(10)

sen misin baa bu evc eyleyen! diyp eperin

ekp olana avle eyledi. Hemn ol olan el unup ekp (11)Hmnu elinden

70

eperin alup bir Hmna bir atnu arsna urd. At Hmn alup beri Efrsiyb arafna (12)ad. Efrsiyb bun grp Hmna citb eyledi N-bekr, nin varup db-ile getrmed? didi ve dnp
(13)

Prna Y Prn, sen var

db-ile areket idp getr. didi. Prn da at srp tarlanu kenrna geldkde nur
(14)

yirlerin gzederek geldi; amm olan grdi, biri da geliyor, iyneme

(15)

bre tarlay! diy hayrd. Prn eyitdi: iynemem

ah-bzum. diy

dolaarak geliyorken hemn bir kimse gelp Prnu rikbn pdi. Prn diatile baup grdi Tilke- (16)dr ki Shrb ibn-i Rstem lls idi, Hy y Tilke, sen bunda m olursn, bu delianlu kimdr? didi. Tilke Sulnum,
(17)

bu nev-

civn Shrb ibn-i Rstem ydigr yacn ciger-kesidr, adna Burz dirler, Shrb helk olduda
(18)

dedesi deli d varup Semenkndan dh-i naana

(19)

getrdi, bunda bu yidi hir, ky li, maclm, ift srer,

zircat eyler. Ben de

efendim oldur diy yanndan ayrlmam. te imdi bunda byle rencberlicik23 ile geinp giderz. didi.
(20)

Prn bun iidince bildi kim Shrbu oldur, dnp

(21)

Tilkeye Y Tilke, bilrsin kim pdihumuz Efrsiyb n

Shrb nice

severdi, yle olsun dimedi; amm Rstem-i n-rz baa alebe eyledi diyp atl eyledi. Ol-zamndan
(22)

beri pdihumuzu Shrba ayf vardur, imdi bun

(23)

grp istedi. Sen de syle Efrsiyb sen dededr,

diyp ve alup gidelm

didi. Tilke ne disn Burzya gelp eyitdi: Gzm nr, seni dede istemi. Ol arudaki
(24)

pdih sen dededr. didi. Burz gerek and. Bunlar

Burzy<> alup Efrsiyb ine getrdiler; amm Prn (25)iler gelp Efrsiyba al ile bildrdi ve Bizler aa sizleri Dededr. didk, aa gre areket eyle. didi. [318b] (1)Bu maallde Burz geldi, taclm eylediler. Efrsiyb inde yir pdi, Gel benm nebre-i mmtzum! diyp (2)Burzy barna bad ve naar eyledi. Geri enine uzunna b-y-mi bir bulnmadu a; amm cevhir-i macden zr
(3)

bu Efrsiyb bahdrdur, bahdrl ninesin bilr, Burznu yzine banca

(4)

grdi ki ehresinde bahdrl

ar nmyndur, cam iltift eyledi, Benm

(5)

nebrem ne lydur byle ift srp ve rencberlik eyleyesin. diyp

arup

Burzya bir kse altun virdi ve da parmandan temin arup Burzya virdi, zr ol temden (6)i sa gerekdr ve Burzya sipri eyledi Gzm nr, her
23

rencbercilik olmalyd, metinde byle yazlm.

71

ne zamn ae iti eylerse ehre gel, or benm

(7)

saryuma gelp baa

bulu. didi ve Tilkeye da eyitdi: Y Tilke, ghce bu nebremi baa getr. didi ve ekilp cazm-i (8)Behit-kend eyleyp gitdi. Burz da oradan ayr ifti oyup lls ile kye gitdi; amm cmrinde altun nedr grmedk (9)Trk olan sevinp or eve vard, mderi ehre Bnya eyitdi: Ey mder, bugn tarlada ift srerken
(10)

dedem pdih gelp baa bir kse altun virdi ve her ne zamn

tkenrse yine baa gel, saa o altun vireym. didi. (11) te bir de tem yzk virdi ve ziyde ala ta var. didi, ol ise elms idi. ehre Bn Nal, (12)pdih kim oul, dirler imi? didi. ehre Bn ys eyledi kim Rsteme rst geldi. Burz eyitdi: Ana adna Efrsiyb (13)h dirler imi, Behit-kend dirler bir rda olur imi, ite llm Tilke pek ey bilr imi. didi. ehre Bn
(14)

Tilke-i af-

ikeni arup aln ord. Tilke da al ile nal eyledi. Bu kerre ehre Bn altun grince
(15)c

avrat degl mi ol scat yumuad. Bel oul, yle, Efrsiyb

(16)

sen dededr, gh gh varup byle altuncu

getr. didi. Burz Nola, ey

mder. diyp balad Burzy<> cunvna yacn birer at ky fedyleri arznda pkce
(17)

libs idindi ve dndi vlidesine eyitdi: Ey mder, bu bizm

(18)

oturduumuz ev kimdr? didi. ehre Bn Ey oul,

kim olsa gerek,

benm babamu idi, baa virdi, imdiki lde bizmdr. didi. Burz eyitdi: Sul eyledgim
(19)

al budur ki murdum bir eyce fevn sary

yapdurmadur, zr bize bu ev dardur, nie misfirmz gelr. didi. ehre

(20)

Bn da Pek maclsn bilrsin oul; amm sary yapdurmaa altun o

(21)

ister bir kse ile olmaz. didi.

Burz eyitdi: Be hey vlide tkenrse varuram

(22)

dedem Efrsiybdan isterm, ol baa Dketdkce gel. didi. diyp

hemn

sary binsna rc eyledi; amm ksede olan altun cmle tkendi. Burz Tilkeye eyitdi: Ll beg, yri
(23)

Efrsiyba varup hem grielm ve hem bir

(24)

kse altun da isteyelm. didi. Tilke Nola. diyp aldlar

Behit-kende

varup sary- Efrsiyba irdiler. Tilke iler varup kendin car eyledi, bevvblar gelp Efrsiyba
(25)

bildrdiler. Efrsiyb da Nebremi istibl eyle! diyp

Burzy istibl itdrdi. Dvna girdkde ehl-i dvn [319a] (1)ayaa durup bua tacm itdiler. Burzy Efrsiyb inde yir pdi Efrsiyb iret eyledi, ol ol
(2)

andalsi ki Bilsem ibn-i Veyse andalsidr, anu pdesin aldlar, Burzy

72

gep arr eyledi. Efrsiyb (3)o geld gzm, ne clemdesin? didi. Burzy eyitdi: Devletm dede, bir sary yapdurmaa mberet eyledm, zr bizm
(4)

kendi evimz yo-d; anca altun kifyet itmedi, yle n-tamm ald. didi.

Efrsiyb glp Elem ekme oul, (5)bende altun odur, hemn iti eyledkce gel, iste. diyp azne-dra fermn eyledi, Nebreme iki kse altun (6)vir. didi. Andan Efrsiyb Burzya altun aden az virdi ki ky olandur, ace ve altun grdgi yo, (7)birden o virse aar, anu-in byle hamna gre virdi. l- kelm, Burz biraz oturup gitmek
(8)

murd eyledi. azne-dr Burzya iki kse

altun virdi, Burz alup Tilkeye virdi, Tilke ab eyledi. (9)Andan Burz biraz da oturup yidi, idi, tamm keyfi iridi ve alup yir pdi. Dvndan nca (10)meger Efrsiyb muaddem marlam idi bir gergedn egeri ve uyan ile Burzya ekivirdiler. Burzy zerine
(11)

binp Tilke ile Dh-i Naana geldiler. Ol iki kse

(12)

altun mderi ehre Bnya gsterdi. Andan sary yapdurup

tekml eylediler.

Ky evi nolsa gerek ne-adar byk ve mkellef olsa yine ehr nesi gibi olmaz. Andan ol sarya
(13)

bac iti eyleyen metcul-beyt ne ise mmkin-i

(14)

mertebe ald, altun yine dkendi. Tilkeye eyitdi: Ll beg, altunumuz

yine

almad, yri dedem Efrsiyba gide gidelm, belki yine biraz altun aluruz. didi. Tilke Nola. diyp ralarna (15)bindiler, cazm-i Behit-kend eylediler. Amm std yle nal eyler kim Kyln- Get-gr nm bir get-gr var idi, Hind ve
(16)

Sindi gezp vardu yirde bulnan pehlevnlar ile grep cmlesin

(17)

yeerdi, ol diyr hndan eline

bir menr alurd, bac diyrlarda bir kimse

(18)

arasn yire getrmidr diy btn almleri gezp faa bir Trn

ve bir de

rn alm-d. imdi Trna geldi, eger Trnda da grep anda eline bir menr ala, oradan
(19)

rna gee, anda da kendye alebe ider yo ise rn

(20)

hndan da bir menr vey bir ekmek alup varup

diyrnda lince yiye. Ol

niyyet ile Efrsiyb dvnna gelp kendin car eyledi. Efrsiyb da destr
(21)

virp dvn eyledi. Cmle pehlevnlar gelp dvn- Efrsiybda cemc oldlar.
(22)

Andan Kyln- Get-gr gelp

r dne destr var idi, anlar ile birer birer

(23)

grep bad. Bacdehu Efrsiyb dvnnda olan ne-adar

pehlevn var ise

cmle dlar, Kyln- Get-gr cmlesine alebe gsterdi, ayr kimse almad.

73

 gnde

(24)

dvn- Efrsiyb aralad ve menr istedi; amm Efrsiyb da

(25)

bua menr virmege cr eyledi, zr

erf gidecegi rndur, rnda ise

pehlevn odur, biri baar, Trn pehlevnlarnu cr ikest olur. [319b] (1)diy menr virmege tereddd idp bac cillet ve bahneler eylemege balad. Kyln- Get-gr ise Be hey pdihum,
(2)

baa nin cr idersin, eger da bir yirde

(3)

pehlevnu var ise gelsn, yo-sa baa menr virin, gideym.

diyp bu

kekede iken Burz-y ehbz geldi. diy dvn- Efrsiybda bir grldi old. Efrsiyb Nedr?
(4)

didkde Burzy didiler. Hemn Efrsiyb

aruladup Burzy gergednndan inp apul apul dvndan (5)ieri girdi, yir pp ol py- tat andalsinde gep arr eyledi; amm Burzy grdi, Kyln- Getgr (6)meydnda gezinp Efrsiybdan bir ey ister, Efrsiyb virmekden ekinr, Burzy Bunu nesidr, ben bir nesne alamadum.
(7)

diyp Efrsiyba eyitdi:

Devletm dede, bu erf sizden ne ister? didi. Efrsiyb te avl yledr,

(8)

menr ister. didi. Burzy Menr nedr, ben an bilmem. didi. Efrsiyb
(9)

eyitdi: u siyda bir kd ister; amm

yle kd virmek bize gre pek

(10)

gdr. diyp al ile Burzya alatd. Burzy avrna vl

olduda dnp

Efrsiyba n kim yledr, devletm dede, bir kerre ben de grerem, eger beni de baarsa ol-zamn
(11)

kd vir. didi. Kyln- Get-gr bir kerre olur

(12)

gziyle Burzya bad, bir delanlu Trk olan egeri uvveti

mhede

olnur; amm maclm ki da gremek nal olur grmemi. Efrsiyb dnp Kylna eyitdi; Y Kyln,
(13)

ne dirsin, benm nebrm senle gremek ister,

(14)

anula da grer misin? didi. Kyln eyitdi: Pdihum, bu gre

lidr,

bunda ol rlur, ba yarlur, ora o tze olandur, belki gre resmin da bilmez, bir a olur da
(15)

baa citb eylersin. didi. Burzy dnp Kylna

(16)

eyitdi: Ba a pehlevn, eger beni ad idp ldrrse

da saa anum ve

atlm ell olsun. didi. Kyln eyitdi: Benm de anum ve atlm saa ell olsun. diyp
(17)

avl u arr eylediler. Burzy yirinden alup Kyln- Get(18)

gr ine geldi. Bunlar meydna getrp bu kerre

Kyln n n gir

ekildi. Burzy Neylemek gerek? didi, zr Burzy gre dbn ve get-grlik resmin
(19)

bilmez, hemn Bilinden bir kerre avrayup aldurayum ve ac avun

(20)c

gibi zemne urayum. dirken Kyln eyitdi: Bre olan,

det byledr ki iki

74

pehlevn gree ursa iptid kerre o gibi ba douurlar, andan gre utarlar.
(21)

didi. Burzy eyitdi: Ben oyun arin bilmem, hem taclm eyle ve
(22)

hem bolay ki beni baa-bileyd, zr eger ben seni baarsam

helk eylerem,

amn ve zamn virmem, gz pek a. diyp Kyln nal eylediyse Burzy da anu gibi eyledi.
(23)

teden Kyln geldi, beriden Burzy geldi, birbirlerine ba

(24)

urdlar ki egeri Burznu ba bir midr

arld; amm Kylnu ba

arpuz adar idi. Hemn yine Burzy bir kerre gir gir gitmege balad. Kyln
(25)

Burzya eyitdi: Neylesek gerek? didi. Burzy eyitdi: er kerre, cdet

budur, ba oualum. did, ite biri gitdi, [320a] (1)iki da ald. didi. Kyln eyitdi: kisi dursun, biri da kifyet ider. didi. Andan bunlar ellemegedr
(2)

balad. Kyln yle byle dirken olayna getrp hemn Burznu ehresine

bir sille-i sat yle urd kim (3)gy Burznu gzlerinden teler d, retinde sillen yiri brmz ald. Burzy alnda tnd(4)

dur bu le yle aaba

geldi kim eger dvn- Efrsiyb olmayayd ykesinden Kyln ekp iki yrtard; (5)amm neylesn da oylu dnp Kylna eyitdi: Melcn, sillen al nedr? didi. Kyln eyitdi: Y ben saa (6)muaddem dimedm mi kim sen da gre arin bilmezsin, hem darlursn, eger gz ayd ise mnic degldr,
(7)

var git, baa menrum al-vir didi. Burzy eyitdi: Y Kyln, ben
(8)

greinden ve filnndan elem ekmem; anca

byle sille ve mt urma da

grede var mdur? didi. Kyln eyitdi: Bel y hir, vardur., Burzy eyitdi:
(9)

Di imdi yle ise uu yo-m. diyp bunlar yine birbirlerine uzadan el

(10)

uzadup oynamaa

baladlar. Burzy olayna getrp Kylnu afasna bir

(11)

mt- pehlevn yle urd kim bu Kyln- Get-gr

at o zamn idi diyr-

be-diyr seyr u seyat eyleyp vardu memleketlerde byle gree gree,

(12)

sille ile mt yiye yiye afas rimi idi, o ors gaabyla Burzy da peke
(13)

urm bulnd,

erf afas gne yimi uz apa gibi ardaan olup beynisi

meydna ald, ddi. Bu adar (14)zamndan beri gezdgi diyrlarda rst geldgi pehlevnlar baup yaturken Get-gr ecel kendisin (15)asuzdan bir [...] te itdi ki afas aa birden gelp urd-m old. Netce-i kelm, Kyln-
(16)

Get-gr ol

arada mrd old; amm cmle erbb- dvn Burznu bu uvvetin grp engtber dehn idp (17)tacaccbde aldlar.

75

Bundan-ora Efrsiyb da Burznu bu keyfiyyetin grp tasn eyleyp kend kendye

(18)

eyitdi: Y Efrsiyb, ite imdi rnlerden sen

(19)

intimn al-virrse bu olan al-virr yosa

ayrsnu elinden gelmez. didi.

Meger bu Kyln her diyrda get-grlik idp ol-adar altun ve gm ve sir

(20)

-ymet tefri ve ydigrlara mlik olm ki b-nihye bu kerre bunlar

Efrsiyb cmlesin Burzya virdi (21)ve ol r dest-yr da Burzyu elin pp kendye tbic olup yannda aldlar. Bundan-ora bir da
(22)

Efrsiyb ayr

saryna muttal bir sary virp adem ve aem virdi ve kendye tenbh eyledi ki Y Burzy,
(23)

sen benm yanumdan ayrlma. didi ve balad Burzya sila-

rl taclm eylemege. Bildgi adar sila-r cilmin taclm (24)idp dim dab- ceng ve resm-i pr-i-i keml ile Efrsiybdan grp ve aul-insf budur ki Burzy
(25)

iler ekp bir dem eyledi yosa Efrsiyb eger Burzya ib [320b]
(1)

up iltift itmeyeydi Burzy iftcilikden

urtlmazd, anda alur

giderdi, zr Rstem bilmezdi ki Shrbu ol oldun, aber-dr degl idi (2)ve ol py- tat andalsi ki Bilsem ibn-i Veyse-i Cenk idi ve a py- tatda Prn otururd, (3)olda Bilsem otururd; amm Bilsem cmlesinden ecc idi; anca bir mtekebbir pehlevn idi, Kiln aremde olur (4)idi, yigirmi otuz gnde bir kerre dvn- h- Efrsiyba gelrdi ve sir vatlerde anu andalsi pdeli
(5)

dururd, Burzy geldkce bir iki scat midr otururd. imdi Efrsiyb n kim
(6)

Burzy yannda

al-od, ol andal<y>i mstaillen Burzya teslm eyledi;

(7)

amm vzerdan bir vezri Bilsem arafn utard,

Bulcs dirlerdi ol vezr el

altndan bir tekere yazup bir ulm ile Kiln aremde Bilseme gnderdi. Bir gn (8)ulmdur varup Bilseme bulud ve Bulcs vezr tekeresin virdi. Bilsem alup tekere<y>i mlaca eyledi. (9)ulm da azdan eyitdi: Ey dilver, imdi pdihumuz Efrsiyb n dh-i Naandan Shrb oln bulup (10)getrtdi ve
c

am iltift eyledi ve Nebrmdr. diy iler ekdi ve att sen yirin aa

(11)

virdi, ol py- tat

pehlevn odur. Ben bun grp gcime geldi ve saa bu

(12)

tekere<y>i gnderdmege, Eger sen andal cet ise

bir gn evvel gelp

dacv idesin. dimi. Bilsem tekereden bu cevb iitdkde gzi alas dndi ve eyitdi:
(13)

Burzy didkleri olan kim ola ki gelp benm yirmde otura! diyp
(14)c

ol dem yirinden urup, on-iki-bi

askere mlik idi, r idp bir gn hemn

76

[...] eyledi, on-iki-bi er bindi ve Bilsem lerine dp

c

(15)

lar ile andasn

Behit-kend? diyp gitdi, az zamnda geldi ve askerin araya braup kendi yalzca
(16)

gelp dvn- Efrsiyba yridi; amm bevvblar grp gelp

(17)

Efrsiyba Pehlevn Bilsem geldi. didiler. N-gh Bilsem

da gelp

randan inp or dvna d, Efrsiyb ine gelp sir vatler gibi yir perdi; amm (18)imdi pmeyp yle aya zerinde durd. Efrsiyb Bilsem bu evcu grp bildi ki andal
(19)

in aaba gelmidr, eyitdi: o geld y

Bilsem! didi. Bilsem hemn fet-i kelm eyledi kim Ba a pdihum, h (20)bu na gelince benm bir imetden r-gerdn olup teksl eyledgm var mdur? didi. Efrsiyb eyitdi: Yo
(21)

y Bilsem, lkin aasnda ne dise

gerek? didi. Bilsem eyitdi: Ne disem gerek, ly ve inf mdur ki benm yirmi
(22)

irden gelp bir anas sdi aznda oan olana virmek size der
(23)

mi? didi, Y ben an andalme

oturmaa or myam? diyp hemn el

aner-i b-dra urd, al ol andalden bre sefh yaban olan! diyp

(24)

Burzyu zerine yridi. Burzy grdi aner ile zerine geliyor. Efrsiyb
(25)

eyitdi: Bre y Bilsem, ek

elin, caybdur. diyesiye almad Bilsem aneri

avle eyledi; amm grdi ki olmaz hemn bir kerre yirinden....

77

SZLK

-Aa nl. Baz fiil ekillerinden sonra gelerek anlam kuvvetlendirmek ve yaplan iin tabi bir ey olduunu belirtmek iin ya sz gibi kullanlr. byle ar ac 1 i. eriden veya dardan gelen bir tesirle vcutta hissedilen ve bu tesirin ortadan kalkmasyla geen rahatszlk
c

acele (A.) i. Bir eyi abuk yapmaya alma, tezlik. 306a/21

bendleri raca degl a 297b/02,

319b/15, 320b/19 (A.) ki ayn veya iki ayr kelime arasna skarak szn mnsn kuvvetlendirir. yek--yek, kt--kt,

Asuzn Rstemden bir abanca yidi ki bira seneye dek acsn unutmad. 317b/17
durumu, ar, ztrap. 2 i.. mec. Bir olayn, bir sz veya dncenin insanda brakt zc tesir. lince benm de dernumdan

am olnca ceng idp birbirlerine ey ktekler urdlar. 293b/19, 307b/06,

293b/19, 307b/06 b (F.) i. Su.

ac maz. 306a/16, 297b/23

3 sf. iddetli, sert, keskin. Bel, ..- cr r ..- cr Akarsu, nehir. Fermurz grdi,

bir laf ardur, me-zr ve bir b- cr. 300a/08

..- ayt Hayat suyu, lmszlk veren su. 298b/17, 300a/19 gl-., aner-i .-dr

pdihum, grdk, ey ac uvvete mlik olana bezer. didiler. 318a/04

a. ac Sert ve keskin bir ekilde. cAmddur, Fermurzu ketfine inince burnndan ac ac ttnler gelp amarbe-amar aber-dr old. 311a/10 cn a.s

acab (A.) zf. Merak, phe, tereddt bildiren soru zarf. cAcab bu lacn kim acac Bakasnn durumundan znt

ola, beni nin getrdi ola? 298a/02,

310a/17, 310b/08
c

duymak. Rstem za acd291a/15, 317a/09, 294b/23 ac avun birl. i. Eek hyar denen bitki, ac dlek. Bilinden bir kerre avrayup

acyib (A.) sf. Garip, tuhaf. 303a/20

c

mur- a.

aldurayum ve ac avun gibi zemne urayum. 319b/19

78

ad i. 1 Ad, isim. Rstem adn ord.

c

ciz (A.) i. Gsz, kudretsiz, zayf kimse.

c

ol. ol aresiz kalmak. Fermurz cciz

olup gl evinden l- b-ne mnct eyledi. 298b/15, 299a/18,

301b/02

Rstem-i Behmen-i -yek-arb dirler. didi. 292a/10, 293a/24, 297b/02 2 hret, nam, an. imdi buradan dnp ver-zemne varsam, adm Fermurzdan ord. olur. 304/14
db 1 (A.) i. Kide, kural. Burzy

a sf. Yemek yeme ihtiyac duyan. A urd

oyun srsine ne resme girerse yle girdi... 296a/24, 317a/21

aa- 1 Bir eyi kapal, rtl, kilitli durumdan kurtarmak. azne aup

Neylemek gerek? didi, zr Burzy gre dbn ve get-grlik resmin bilmez 319b/18
2 Sayg, hrmet. Fermurz db ile selm

cevhir arup oldurdlar296b/15,

310a/19

abalara
298b/20,

virp db icr eyledkden-ora, Semendn, Fermurz tatna teklf eyledi. 301a/11, 314a/21, 318a/12
..- ceng Sava yntemleri, usulleri.

2 Geniletmek. Fermurz bunu grzine .

pene aup arld, ekp elinden ald 295b/16, 298a/11, 299a/24

gz a., yelken a.
c

Bildgi adar sila-r cilmin taclm idp dim dab- ceng ve resm-i pri-i keml ile Efrsiybdan grp
320a/24 advet

(A.)

i.

Dmanlk.

306a/13,

a a i. Kapal olmayan. grdi, ubben

312b/06
c

bir apus var, a, iki arafda iki cinn ocas oturur. 311b/12
alal Kapal durumdan ak hale gelmek.

add (A.) i. Sayma.

c

a.olna.oln314b/24

Kabul

edilmek,

saylmak.

Fermurz apusn ekp apad, zenberegi var idi ardna inp ayr almad. 299a/14, 312a/10, 312a/14
gzi a., adedi a.

dem (A.) i. lk yaratlan insan ve ilk peygamber. aret-i dem-i f

79

dem (A.) i. Kii, insan. 294a/07, 295b/23, 296a/05 ejderhas . ejderhas ri csseli, heybetli insan. Bu

fern (F.) nl. Aferin, bravo. fern eyle. eyle- Beenmek, beendiini ifade etmek. Fermurz da bu li grince

iki dem ejderhs birbiriyle cenge urdlar. 293b/08, 305b/20

eyle. eyle- g sahibi etmek, yetitirmek.

ayrete varup srev uvvetine hezr tasn ve fern eyledi. 306a/24

fitb (F.) i. Gne. .- lem.- clem-tb Gne. n kim gice mrr

Burzya sila-rl ta lm eylemege. Bildgi adar sila-r cilmin taclm idp dim dab- ceng ve resm-i pri-i keml ile Efrsiybdan grp ve aul-insf budur ki Burzy iler ekp bir dem eyledi 320a/25
ben-.,
c

idp ab old, fitb- clem-tb sy- ufudan ba aldurup nryla clemi mnevver lduda 293a/01, 315a/07
ff-tbe (F.) i. Su kab. Smb ha duc

idp andan f-tbesinden srev nmesin ard. 304a/16

c

det (A.) i. Usul, tre, alkanlk. Bir gn

ol avm yine cdetleri zre dery yzinden uhr eyledi... 296a/12,

319b/20, 319b/25 adm i. Bir adm uzunluundaki mesafe. 303a/18, 308a/07, 308a/08

afv (A.) i. Balama.

c

eylea. eyle- Balamak. 295b/22, 314a/24

ita. it- Balamak. 295a/03

aa i. Halk arasnda saylan ve sz geen

c

adm (A.) i. Yok olan, bulunmayan.

c

erkeklere verilen unvan.

c

tme aa,

aybdur! 291a/15, 291a/23, 291b/13

admladml-vcd Bedensiz, maddi varl olmayan. Mur yle bir ad kim aa i. Aa. 307b/18 gh (F.) i. Haberi olan, haberli, haberdar. eyle. eyle- Haberdar etmek. 307a/14

heybetinden rs gibi adml-vcd Khrb- zeber-desti b-h eyledi.

314a/10
c

adml- aliltefri adml- alil- adl ber tefri Andan

bun drl ancatlar ile bir cm dz- -di kim, fil-aa, cadml-calil-cadl ber tefri old. 313a/16

itdr. itdr- Haberdar ettirmek. srev da

c

asker gh itdrp Yarn cengdr. diy mndler nid itdrdi. 305a/07

80

ar sf. Hafif olmayan, ar. 297b/23 arl i. Bir ordunun cephane, giyecek rl yiyecek gibi seferdeki
c

h nl. Kullanld yere gre maddi ve manevi pimanlk, bir acy, esef, ar, acma, ztrap, zlem,

donanm

malzemesi, tehzat. Behmen on-

bi-bi ben-dem askeri ve bu adar arl var, otuz pre gemi kifyet ider.
315b/23, 315b/24 az i. 1 Az. N-gh r gelp az

hayranlk, beenme vb. duygular ifade eder. h, ol nev-civn arlar icr

idp beni alsa 301b/07, 302b/13

abr (A.) i. Haberler. br rviyn- a. hen (F.) i. Demir. henhen-ten Demir gibi salam vcutlu. 299a/15

yarn

Fermurzu

azna

und.

298b/16, 299a/24, 299b/08 2 Girilip klacak yerlerin giri k yeri. te ch budur ki bu a azna

apad. 312a/07, 312a/10

3 Kaplarn veya ii bo eylerin ak taraf. Ol cm m- f ile meml idp

ir (A.) 1 i. Son, nihayet. Dstn h-

keskin lodos ile azna osalar 313a/18

a.dan Szl olarak. ulm da azdan

nme irinde nal olnur. 309a/25,

309b/03

eyitdi. 320b/09
aa.n a- Konumak iin azn amak. 310a/19

2 zf. Sonunda, nihayet. alca-i Siymek

apusn dgmege balad, ir apuy yup ieri girdi. 291b/23, 308a/23

.den Sonradan. Ly ve inf mdur ki

a. yar Salya, tkrk. N-gh r

gelp az yarn Fermurzu azna und. 298b/16

anas sdi aznda o-, di a.a gelala- Birlikte alamak. 316b/11 la (F.) i. Kucak.

benm yirmi irden gelp bir anas sdi aznda oan olana virmek
320b/22 akm (A.) i. Yldzlardan ve muhtelif alametlerden karlan anlamlar ve varlan sonular. Netce-i ekle naar

idp akmu buld. 312b/25

amer (A.) sf. Krmz. der-. eyle-

81

 zer-i a. ret (A.) i. br dnya, ahiret. dnya .hemre olam (A.) 1 i. Akam. 293a/14, 315b/05

alm (A.) i. Diyarlar, memleketler. Bac alm

diyrlarda bir kimse arasn yire getrmidr diy btn almleri gezp faa bir Trn ve bir de rn alm-d. 319a/17
ae ace ae / ace i. Para, nakit. Gzm nr, her

zf.Akam vakti. Am dnp ondlar. 293b/20, 307a/05, 307a/06

ne zamn ae iti eylerse ehre gel, or benm saryuma gelp baa bulu... 318b/06, 319a/06
c

ola. ol- Gne batarak gn sona ermek. 293a/20, 293a/21, 293b/13 ater (F.) i. Yldz. duter-i a., duter-i pkze-a. h (F.) i. Ceylan. 295a/21, 295a/23, 295b/08 avl (A.) i.Durum, vaziyet, hal. Rstem-i
c

ad (A.) i. Balama.
c

a.

itit-

Nikahlamak,

nikah

kymak.

Heng ile Siymeki alvirdi ve zlar bunlara cad idp virdi. 292a/09
bet bet (A.) zf. Nihayet, sonunda. cbet

Efrsiyb girp Rstem an da yup

295a/04, 311b/24

yek-dest avlin tafl zre beyn eyledi. 292a/23, 296a/09, 299a/21

yer sf. yi, ok iyi. Bir yer yirde

an an i. Baskn, hcum. eylea. eyle- Dman memleketlerine hcum etmek, baskn yapmak. Ey suln-

oturur. 298a/25, 300b/07

aa Meyletmek. Biraz abr eyle, zu

Trn, on-bir senedr bir arafa an eylemedk. 317a/18, 317b/10

ita. it- Dman memleketlerine hcum etmek, baskn yapmak. 317a/20
c

gli saa biraz alsun ve cn saa asun. 291a/16

c

aab (A.) i. Bir olayn veya zamann hemen sonras.

Am Am mAm / cAm-nerre Kii ad. 310a/16,

310a/17, 310a/19 Ch- cA., Dv-i cA., r- cA., Grz-i

c

der-ca.

A., Kh- cA.

82

al (A.) i. Akl, us, dnce melekesi. Tz

bilir duruma gelmek. Kvusu levni

bir efsn oyup Fermurzu caln ald. 298a/20

c

mteayyir old bu nal areketdr diy; amm gine caln bana cemc idp Rsteme ilcat virdi. 292a/16
c

a. diresinden - Korku sebebiyle baylmak, kendinden gemek. s da

c

a.n

bana

getrgetr-

Aklnn

bana

al diresinden up bir s at adar b-h yatd. 294b/17

bana gelgelgibi Uyku, hallerden
c

gelmesine, aylmasna sebep olmak.

a.

sarholuk, aylmak,
c

Gel, imdi ben bunu caln bana getrp biraz syledp yle ldreym. 297b/23
gela.na gel- Hatrlamak. Bir gn calna

baygnlk

kendine gelmek. su da al bana

gelp Rstem avfndan rana svr olup bir cnibe ad. 294b/22,
311b/19, 314b/02
c

gelp, belki bir a ola ben de varup bile bulnayum diy Hinde gitdi.
292b/10
c

gela. gel- Uyku, sarholuk, baygnlk gibi hallerden aylmak, kendine gelmek.

a.na

geleni

eyleeyle-

Uzun

boylu

dnmeden, lp bimeden hareket etmek. Resm-i cihn-bn ve yn-i

Amm Zengler al gelp rsn zerine hcm eylediler. 316b/08

c

pehlevn nedr bilmez, calna geleni eyler. 294a/15

c

gita. git- 1 Baylmak, kendinden gemek.

Grz-i Sleymn, srev ketfinde olan sipere indkde siper olu olu olup srev cal gitdi. 306b/21
2 ok armak, korkmak, d kopmak.

gelmea.na gelme- Dnememek. Rstem

Efrsiyb arafndan elilik ile geldgi mnsib olmadundan kimesnen c alna bile gelmedi. 292a/19
cadml-calil-cadl ber tefri arn (A.) 1 i. Yat, akran. 293b/12

Semendn bu li grp cal gitdi.

302a/06, 302b/22
c

a.

keskes-

Olabileceine

inanmak, 2 sf. Denk, e. Yek-dest ile arn cengin

olabilmesini mmkn grmek. Behmen

grdi kim hu pek aab var lecegin cal kesdi. 309b/20

c c

iderler. 293b/10
areb (A.) i. Akrep. Tatn a cnibinde

a.n

bana

cem

itit-

Aklszca

bir

apu

vardur,

zerinde

zer-i

davranlardan vazgeip ne yaptn

83

amerden careb heyetinde kilidi vardur. 298b/20

l (A.) i.Aile, evlat.

6 Kaldrmak. Selm h emr idp py-

tatu pdesin alup Fermurz gep oturd. 296a/08, 297a/20, 301b/04

7 (Bir kimse ile) Evlenmek. liy,

ll-i Keymer Keymer ailesi. ver-

imdi Hind pdihnu zn ald.

297b/18, 303b/05 8 (Birini bir kimse ile) Evlendirmek.

zemn ib-rnum ve nesl-i ahramn ve l-i Keymerdenem dirsin 307a/24

alal- 1 Herhangi bir eyi tutup yerinden ayrarak elinde veya yannda bulundurmak.

Eger ben aa lib olursam, gine z Fermurza alvirp srnda bile oluram. 304b/16
9 de tutmak, -de bulundurmak. Geldm

avrayup

Siymeki tyla olna ald. 291b/25,

292a/13, 295a/23 2 Beraberinde gtrmek veya getirmek.

ki ol arlar bozup ve rde Bny Allh emriyle menkalga alam.

300b/22 10 lmek veya aynn karmak

Ben varup ma am alup gelrem.

291a/08, 291a/10, 291a/11 3 Srkleyip gtrmek. B-re z uda suretiyle tespit etmek. Bi on gn

bolup u alup gitdi. 291a/20

4 Fethetmek, zaptetmek. Heng ve

urde Bnnu zerine dp bir maallde, tamm geregi gibi seyr idp nan ald. 303b/25
11 (Bir mesafeyi) Kat etmek. Dem ekp

Siymek zerine gider kim varup alcalarn alup ikisin de ban kesp z almaa gider. 291b/12, 292b/25,
317b/12

ber-hav gider ve her nefesde bir onal yir alur. 299a/20

12 Gidermek, izale etmek. Bir amlesi

Bir

tarafa

doru

ekmek

veya

ald. Alabildiyse o, alamadysa ayr i beter. 307b/16, 307b/16 13 Toplamak. Var uvvetin bzya alup

evirmek. Bilsem cn avliyle ba

aurup arasna alduda taamml idemeyp pylar rikbdan boanup

295b/18, 305b/02, 305b/05

ve iki eliyle dvl-i zencr-i kemere arlup 307b/16

84

14 Bir eyin iinden bir paray, bir maddeyi karmak. Bu kelleyi terbiye

alaca i. zerinde yer yer baka renkten benek ve lekeler bulunma. Ba kedi

idp lamn alup kemik ald. 313a/15

15 Salamak, elde etmek, temin etmek.

bana bezer, gvdesi aplan alacas gibi bir mehb khrbdur. 297b/25
alaca i. Bir hesap gereince alnmas gereken ey, alnacak ey. imdi sen

...bize iin vir, rn yaasna bir an idp biraz oyuml alalum yosa lmz yaman olmdur... 317a/20
16 Koymak. T- teni uryn idp
c

bende bir arb alacau vardur.

307b/03

azna ald. 316a/12, 316a/16

17 Karlamak, mukbele etmek.

alar alar zf. Sert sert, dikkatli dikkatli.

Semendn h inde yir pdi, bir kerre alar alar andalsine bad.
301b/19 lt (A.) i. 1 Aletler, malzemeler. ...otuz-

Fermurz da ub meydna srp sreve ca eyledi. srev da Fermurzu can alup grdi.
305a/10, 305a/22 yria.up yri- Gitmek, gidedurmak. Mel n,
c

alt pre ra lt odum... 299a/07,

299a/13, 299b/03

bir cnibe alup yriydi. 298a/22,

cn a., destr a., elinden a., aber a., rlarn ele a., intim a., km a., in a., selmn a., aban a., vehm a., yaa a. a l (A.) sf. Daha iyi, daha mkemmel.
c

Savata

kullanlan

alet,

silah.

amlen gci budur kim hem ama lt avle ide ve hem amu ltn redd ide. 305a/21, 305a/21
..- ceng Sava aletleri, tehizat. 296a/16, 299a/01, 299a/07

Da aclsn isterse kendiz berber binp ikr bahnesiyle rn snurna varduda ortal tecesss itdrrsiz.
317b/02, 313b/18 ala sf. Ak kestane renginde.

.- Ehremn .- Ehremn Ehremann malzemeleri. 304b/19 .- esbb .- esbb Giyim kuam malzemeleri. 303b/08, 317a/11 ..- arb Sava aletleri, tehzt. 293a/02

gzi alas dn-, gzi alas drt ol..- meclis ki sofrasnda kullanlan let edevt. Andan lt- meclis gelp ele

85

cm alup cy <u> na baladlar.

317a/06 .- ib- rn n .- ib-rn Shib-krnlk tehzt.
c

gine nacra urd, bunlar ayr nacradan aldurmadlar. 296b/05, 298b/13

alem (A.) i. Sancak, bayrak. 291b/02, 299a/06, 299a/24
c

Fermurz cz oturup alup zerinden lt- ib-rn<y>i arup gencra teslm eyledi 315b/03
alay (Yun.) i. Ordu, asker topluluu. bala laa. bala- Dman karsnda harekete gemek zere emir ve kumanda beklemek, sava durumu almak. Bunlar

lem (A.) i. 1 Dnya. 293a/02, 305b/25 2 Bir eyin kendi iinde ve ayn zellii tayan
c

eylerin

kendi

aralarnda

meydana getirdii btn. ayr birlik

lemine varup iyfetler olup srev pekelerin car eyledi. 308b/25

da meydn kenrna gelp alaylar ve aflar balayup cmlesi naar-bermeydn oldlar. 293a/03, 305a/08
dza. dz- Dman karsnda harekete gemek beklemek, 307a/18 ya a. ya- Dman karsnda harekete gemek zere emir ve kumanda zere emir ve kumanda almak.

3 Zevk ve safa, elence. Amm grdi,

byle meclis obetinde clem yodur.

309a/18
c

.inde

(ol(ol-)

Kendi

halinde,

kendi

sava

durumu

dnyasnda. Nful-leyl old, bir ey

yodur, herkes cleminde vb ta idp gitdi. 309b/06, 317b/22

fitb-
c c

.-tb, dilver-i
c

., kendi

beklemek, sava durumu almak. Ol

.inde (ol-), ne .de, pehlevn- c., ., server-i c., vcd afe-i c.den

gice da mrr idp yine iki grh siph yirlerinden alup birbirlerine mubil ve murin oldlar ve aflar dzilp alaylar yadlar. 293a/19
c

ib-rn- c., fe-i c., ser-firz-

c

akk olalet-tevl alet-tevl (A.) zf. Aras kesilmeksizin, arka arkaya, mtemadiyen. ahramn

alal alal i. Alaklk, tevazu. l gl a. italdurmaaldurmanem vermemek, zerinde

c

ardnca girp -gn, calet-tevl, marada nerre<y>i arad. 311b/25,

316a/18

durmamak, umursamamak. Fermurz

aleyh (A.) tak. Onun zerine, ona.

86

a.is-selm Allahn selam onun zerine a.isolsun. 299a/21, 314b/07, 314b/08

nl.

Hayret,

aknlk,

sevin,

cokunluk, kr, yalvarma, korku, ztrap gibi hislerin iddetini anlatr.

aleyke(A.) tak. Senin zerine olsun.

c

a.

avnullh Allahn yardm senin

zerine olsun. 306b/13 al-oal-o- Bir kimseyi bir sre iin bir yerde tutmak. imdi Efrsiyb n kim

Andan Fermurz dmen-i der-miyn idp, vard, Gersbu albn el urd Y Allh! diyp nice zor eylediyse yle bir sengn alb ucana ald...
296b/18, 303a/17, 309b/14 A. emriyle Kz isterken kullanlan

Burzy yannda al-od, ol andal<y>i mstaillen Burzya teslm eyledi. 320b/06

alal- Kaynamak, uyumak, nsiyet peyda etmek. Biraz abr eyle, zu gli

klielemi sz. rde Bny Allh

emriyle menkalga alam. 300b/21

Allhuekber

(A.)

nl.

Allah

en

byktranlamnda nida. nacra-y anana-y Allhu Ekber all sf. zerinde al renk bulunan. ...ol au

saa biraz alsun. 291a/16, 296b/06

2 Bir eyi tekrarlaya tekrarlaya kolayca yababilir duruma gelmek. Amm yayan

yrimege server almam, biraz gitdi yorld. 298a/13

alduraldurDayankl duruma getirmek,

ortas delk, ol delkden all yeilli ttnler ar... 312a/07, 313a/01

alt i. 1 st kart, alt. 298b/07, 298b/09, 305a/23 2 Vcudun bacaklarla bel arasnda kalan ve otururken yere gelen ksm. Rstem

mukavemet kazandrmak. Fermurzu

gzleri relenp bir zamn bamaa dir olamad. Hele g-ile gzin aldurd. 309a/13
c

ise altnda gergedn ve yzinde nib ve lt pdeli 292a/18, 293a/04,

302b/17 3 Bir eyin aasnda bulunan boluk veya yer. Fermurz evvel up tz bir

al (A.) sf. Yce, byk, ulu. l-

kelm, sreve -gn cal iyfetler idp drdnci gn sra bnyd oldlar.
309a/02 Allh 1 Allah. 296a/13, 303a/09, 313b/20

sye-bn arup Surb cinn fil-l urd. Fermurz gep altnda oturd.
316b/17

87

4 sf. Bulunulan yere gre daha alakta

acm (A.) i. Kr. ita. it- Kr etmek. 313a/11 meges-i a.

srev alt yanna oturup Behmen-i buly ol py- tatda arr eyledi. 315b/02
olan. ita. it- kaba. Bir kadn cinsel iliki esnasnda altna almak. Rstem

amn (A.) nl. Rica, yalvarma, balanma istei. Amn dilver, beni ldrtme. 292a/03, 295b/21, 309b/21 a. virmevirmeGz atrmamak, nefes

yannda z alt idp der-kr olma diledi. 291a/13

el a.ndan alt sf.. Alt. 311b/15, 311b/20, 311b/23 altm sf. Altm. 314b/14 altun i. 1 Altn. Fermurz grdi, bu

aldrmamak, frsat vermemek. Ol gn

Rstem-i yek-dest meydn utd, kimseye amn virmedi. 293a/14,

293a/22, 294a/03 virmea. zaman virme- Gz atrmamak, nefes aldrmamak, frsat vermemek. ...eger

arslanlar ar altundur ve ierde oladar ml ve cevhire mtecalli eyler var kim esba gelmez.303a/22,
300a/21 2 Altndan yaplm para. sa bir ilcat

ben seni baarsam helk eylerem, amn ve zamn virmem, gz pek a...
319b/22 mz mz (F.) sf. Sonuna geldii kelimelere ile kark, -i tayan anlam katarak Farsa birleik sfatlar yapar. dsitn- lefet-.

giyrdiler ve bi altun da ayup su ine odlar. 294b/05,

304a/03, 318b/05 3 sf. Altn. ...dnince grdi, apunu i

arafnda bir kck altun lev alu.

312a/25, 320a/19 lde (F.) sf. mec. Sulu.

amm (A.) i. Amca. an cammum Dv-i

Sepd ve an arndaum Sernnerre? 298a/05

amm (A.) ba. 1 Fakat, zt ve aykr hkm

eyle. eyle- Sulu addetmek. Ey dilver,

ifade eden iki cmleyi birbirine balar.

bugn lde eyledgin dilverleri nin atl idp veyd bende ekmedin. 293a/16, 293b/24

Rstem-i yek-dest uy gedi amm lmedi. 291a/03, 291a/16, 291a/21

88

2 Buna ramen, yine de. Kvus tenh

ald; amm Rstem-i yek dest bac<> lin vzer ile mvere eyledi. 294a/23, 298a/23, 302a/17
3 Bir hkm kuvvetlendirir, pekitirir.

Rstem yannda z alt idp derkr olma diledi. 291a/12

n (A.) i. An, lahza. 320b/20 aa- Bahsetmek, szn etmek. Y Mihrn

Bn apusna gelp grdi, st eiginde bir duter-i ater tavr eylemiler; amm bir ret ve sn <> ceml <> zb vardur kim gzler grmi degl. 300a/14
4 Uyarmak, dikkati ekmek iin

bun Fermurza tenhca bir kerre aup amr yola gr ister mi? 297a/04,
310a/15 ana i. Anne. 298b/03, 318b/12 az znda oa.s sdi aznda o- Yeni yetme olmak, herhangi bir konuda tecrbesi bulunmamak. Ly ve inf mdur ki

kullanlr, art bildirir. Y srev, saa

bir ey sul eylesem gerek; amm or syle. 306a/08

fe a.
c

benm yirmi irden gelp bir anas sdi aznda oan olana virmek
320b/22 aa zm. Ona. Bir bu ki aa uvvet ile

amd (A.) i. 1 Denek, sopa. Fermurz da bir t urup amd-la iki pre eyledi. 297b/07, 298a/08, 298a/11 2 Stun, direk. Bir adan yonma cre,
c

cevba

dir

deglm...

294b/08,

300b/25, 300b/21, 302a/16 anca zf. 1 Sadece, yalnz. Yo, da

orta yirine yidi amd va eylemiler.

312a/15, 312a/15 3 mec. kaba. Erkein cinsellik organ.

ldrmedm; anca eyledm. 309b/18

utup

abs

z grdi Rstem-i yek-dest murd i grmekdr, a ve camd da ham olnaca camd degl, balad cabalamaa. 291a/14, 291a/14, 312a/24
c

2 "Olsa olsa, en ok, daha ok, glkle" anlamlarnda, bir eyin daha ounun, ilerisinin olmadn gsteren bir sz.Yigirmi-drt pre yelken aup gice

gndz ullansalar ol bir kenrna bir ayda anca yanaa-bilrdi. 313a/20,

304a/23 3 Galiba. Sen bu caskerden deglsin

a.- k ne a.- kne mec. kaba. Erkein cinsellik organ. Rstem-i yek-dest bu arada
c

amd- knesi arekete gelp hemn

anca.
301b/03 89

didi.

291b/04,

301a/22,

4 ba. Fakat, ama, lakin. Bu bada on-

*can-ser sf. Anka bal. Andan sekiz ift an-

bi adar casker vardur, anca sen bunda dur, ben varup macam alup gelrem. 291a/08, 291b/20, 293b/24
anda

ks- arb odum ve can-ser bir c alem odum. 299a/06

pene-i ca., smur- ca.

zm.

Orada.

291a/23,

292a/24, alaala- 1 Anlamak, bilmek. Ben-dem

292b/04 andan 1 kii zm. Ondan. Behmen-i yek-

lisnn hem syler ve alarsn.314b/09, 314b/10

hem

arb dacvet eyle, gelsn, bunu lin andan sul idelm. 294a/09, 299b/12
2 Oradan. Biraz fikre varup u n-

2 Grmek, fark etmek. rn dilverleri

bekr br uyurken ldreym. diyp andan srp trbe-i Shrba geldi.

294b/12, 295a/09, 296a/07 3 zf. Ondan sonra. Andan Fezzne

rezm onlar arup andan Kvus- Kmrn emcine cemc oldlar. Meclis denp biraz bde n eylediler, andan Rstem-i yek-dest alad.
294a/13 bir nesne alamaalatalat Anlatmak. 319b/09 anlar 1 zm. Onlar. Bn<y> alduda

Bny biraz pp ud. 291a/12,

292a/24, 296a/01, 299a/06 a. tri Ondan dolay, onun iin. ...eger

andan tri Rstem saa itb iderse ben al iderm. 294b/10

an 1 zm. Onu. Bira kerre geldi, ne ayr

virrem. diy anlar da alup r ve mheyy saba muntar old.

308b/11, 310a/14

itdiyse bunda da an ayr ider.

292a/18, 296b/09, 298b/14 2 Kii zm. Onu. Ey, kim gire? dirler

2 Kii zm. Onlar. an bir ferde arb

getrme, zr anlar bize lzm olurlar. dir idi. 293a/23, 296b/12, 298b/25
asuzdan zf. Anszn, birdenbire. Kvus
c

iken an grdiler... 293a/04, 293a/11,

293b/17
c

an (A.) i. Anka kuu, Simurg.

askeri birden yritmek istedi; amm Zl il olmad, kendi gireym dirken asuzdan bir gergedn-svr nacra urup Kvus- Kmrn arafndan meydna girdi... 293b/06

90

asuzn zf. Anszn, birdenbire. Bilsem

3 Yer. Bu ara, Kh- Serendbdr. 298b/03 4 Bir olutan dier bir olua kadar geen

da asuzn Fermurz grp d old. 295b/02, 317b/17

anu 1 zm. Onun. 300b/17, 303a/07, 303a/10 2 Kii zm. Onun. 291a/23, 293a/12, 293b/03 auraur yan. Anrr gibi bir ses karmak
c .

zaman faslas. Arada sr ve srev

ilesi

olmala

rndan

gitdi.

310a/15, 297a/25, 315b/09 5 Kiilerin veya topluluklarn birbirine kar olan durumu veya ilgisi. Bir kerre Mh-dut Bny blbl afesi gibi apup cm<e>-bna girp arada o nz niyz old. 297a/25 bu a.da, bu a.ya, ol a.da, ol a.ya ki yana sallana sallana. araara- Aramak, bulmaya almak. 291b/04, 298b/02, 311a/02 -r (F.) sf. Sonuna geldii kelimelere ssleyici, ssleyen anlamlarn katar.
c

Am-nerreyi ber-hev aurup yle bir nacra urd kim cAm-nerre da yalup urde Bny<> apd.

310b/05 apul apul zf.

Fermurz yirinden urup apul apul gelp kemnu ilesin zdi. 302a/25,
306b/13, 319b/04 r (A.) i. Utanma, ar. 302a/05

meclis-.l
c

eyleeyle-

Utan

duymak,

utanmak. aralaarala- ki ey arasnda aklk oluturmak, yar

...Efrsiyb da bua menr virmege c r eyledi... 319a/24

c

gnde dvn- Efrsiyb aralad ve menr istedi.

amak.

it. it- Utan duymak, utanmak. 311a/23

c

gn sonra Efrsiyabn Dvan (perdesini ?) aralayarak ieri girip ferman istedi. 319a/24 rm (F.) i. Durma, dinlenme. it. it- Dinlenmek. 300b/08

ara i. 1 ki ey arasndaki mesafe. ki al a

aru aruya yaplm, ikisin arasnda yol gider. 291b/16, 296a/14,

314a/05 2 . Tevekkl-i ber-ud idp bunlaru

aralarna girdi. 296b/06

abl- .

91

rste (F.) i. Dzenleme, hazrlama. eyle. eyle- Hazrlamak. 304b/19 it. it- Dzenlemek, tertip etmek. ki casker

a. sn yire getr- Yenmek, srtn yere getrtr getirmek. Benm aram kimesne yire

getrmemidr. 305a/17, 319a/17

e a.s yirde, el a.s yirde eylearmud (F.) i. Armut. 296b/01 arslan i. Arslan. 297b/06, 303a/22, 310a/09

yirlerinden durup lt- arblerin zerlerine rste idp ralarna svr oldlar. 293a/02, 299a/13, 304a/04
ar i. Arn. Adna Behmen-i bul

dirler idi. Yz-on-bi ar add eker idi. 301a/15, 310b/25, 314a/08

c

art i. 1 Arka taraf, arka. 299a/14, 301b/06, 302b/12 2 Pe. Rstem belki dnp ardumuzdan

r r (A.) i. Sonradan ortaya kan ey, musibet.

c

gelr. 291a/01, 292b/14

artart- Fazlalamak, iddetlenmek. 300a/02
c

ol. ol- Musallat olmak. ikmet-i ud,

sreve bir sstlik r old. 309b/05

ars (A.) i. Gelin, dn. urde Bn ara i. 1 n, sa ve solun dndaki drdnc yn, n kart. 305b/02 2 Geri. Bilsem cn avliyle ba aurup

in carsna bac girn-bah cevhire mtecalli nesneler tedrik idp bile getrmi-idi. 308b/10
arsiye *carsiye (A.) i. Evlenen erkeklerden alnan bir tr vergi. Fermurza kend

arasna alduda 295b/18, 305b/02,

305b/05 3 Srt. ...Grz-i Mntehnu deste-b

srev elinden frlayup srev iki ellerin znsna ayayup arasn berber virdi. 306b/20
vira. vir- Arkasn bir yere dndrmek, srtn evirmek, yaslanmak. Bir drata

in tedrik eyledgi tufeler 308b/09 c ar (A.) i. Sunma, takdim etme.

c

arsiye

a.

eyleeyle-

Sunmak,

takdim

etmek.

Fermurza Mh-dut Bny<> car eyledi. 297a/14, 304b/22, 319a/20

c

ara virp aru arafa dor naar eyledi. 298a/14

ita.. it- 1 Sunmak, takdim etmek. 292a/14

2 Saygyla ifade etmek, bildirmek.

Fermurz

arulayup

ikrm

ile

92

getrp yir virrsin ve arlar car idersin, yirine getre-bilrse urde Bny virrsin. 301a/01
arz (F.) i. Arzu, istek. 298b/17 a- zerine takmak, asmak. 291a/25, 312a/13 s

z almaa gider, ite al budur.

291b/12, 291b/13, 304b/04 2 Kken, balang, sebep. Gice olan

avnu aln sul eyledi. 309b/17,

310b/08, 310b/09 3 Soy, nesep. Al dvdr Kh- Esvedde

(F.)

tak.

Gibi;

sonuna

geldii

Dv-i Esved nm bir khrb dv balu idi. 299a/16

4 sf. En nemli, olan, bata gelen, esas.

kelimelere gibi, benzer anlam katar. b- behit-. aa (A.) sf. Doru, ok doru. Aa a

Al sz rsdadur, zr rs ne yaparsa anlar da an yapar. 312b/04,

315a/01 avudur dura. na avudur- mec. ldrmek Ben

rivyet budur ki Cihn-ba urde Bndan vcda geldi. 309a/24

sn (F.) sf. Kolay. it. it- Kolaylatrmak. Allh sn iderse

imdi
298a/08

seni

alna

avuduraym!

alnda zf. Esasnda, gerekte. a lnda

anu da feti tevf olur. 303a/09

ar (A.) i. Alamet, iz, belirti. Burznu

rivyet budur, ki alnda ak- Mr neslinden byle bir zeber-dest kimse idi. 295a/13, 320a/03
al- zerine taklmak, aslmak. Sleymn l

yzine banca grdi ki ehresinde bahdrl ar nmyndur. 318b/04

syi syi (F.) i. Rahatlk, huzur, bar. eyle. eyle- Huzuru, bar salamak. 306a/04

bin Devvru boynnda lev-i zerrn alup an alup zerinde olan aa naar eyledi. 298b/14
alu sf. Asl, aslm olan. 312a/25

it. it- Huzuru, bar salamak. 306a/06

c

s s (A.) sf. Ba kaldran, isyan eden, asi.

abl- . al (A.) i. 1 Gerek, hakikat. ...varup

Y Rabb, yine cs ullarnu yzine mi basam gerekdr.315a/17

alcalarn alup ikisin de ban kesp

93

asker (F.) i. Asker. 291a/08, 303b/20, 317b/05

c

. ol- k olmak. 300a/15, 301b/07, ol303b/18

a.a.-i

ver-zemn ver-

Haver

askerleri.

ikre (F.) zf. Aikar, ak olarak. Velkin ikre

308a/19
c

sen an ikre erlik ile ldremezsin

297b/18, 297b/20

a.a.-i Trn Turan askerleri. 292b/17 in (F.) i. Bildik, tandk. 312b/13 in

c

ser- a. .- obet .-y obet Hasbihl, sohbet. in-y al (A.) zf. Hibir zaman, kesinlikle. l 294a/08, 302b/20, 314a/01 smn (F.) i. Gk, sema. 296a/22, 303a/19, 315a/01 aa- Tamak. Bylar dm-i evren gibi

obetde Efrsiyb, Rstem-i yek deste eyitdi:... 293a/15

iyne (F.) i. Ku yuvas. te mur- iyne

Balemnu iynesi; amm kendi yodur. 314a/03, 314a/07, 314a/21 am, gelp gedi.
c

bingndan
304b/19

a a (I) (A.) i. Sevgi, ballk, muhabbet. 314a/25

aaa aa a aaa / aa i. 1 Aa, aaya. 298b/05, 320b/21

a a (II) (A.) i. 305a/10

c

eylea. eyle- 1 Sayg ve tazim gstermek. .

2 zf. Aaya. s, aa yoaru baup

grdi, bir seng-i mnteh var. 294b/13,

299b/08, 299b/16 -m (F.) sf. Sonuna geldii kelimelere ien, iici anlamn katarak birleik sfat yapar. til-i n-. aba birl. i. Aba. 308a/19
c

Bilsem gelp ca eyledi. Fermurz merab idp o geld pehlevn! Buyuru, bir midr ciret idelm. didi. 295b/04,
2 Vurmak, saplamak. Fermurza, bir

nze ca eyledi. 295b/14, 305a/10,

ala ala Bir nevi ta. (?) te bir de tem

yzk virdi ve ziyde ala ta var.

318b/11 Abe Abe Abe bk. Beg Abe

(A.) i. k, ar seven kimse. 291b/10, 301b/05, 310b/11

94

aur tak teye, ileriye. El tr kemne

ehremen-.,

gzlerinden .ler -,

urup hnu bandan aur gitdi.

295a/23

ub- .-dem, ub- .-efn *te-engz sf. Ate karan. 311a/25, te

at i. At. 293a/07, 309b/12, 318a/03 a. ba Yan yana, ok yakn mesafede. At

316a/14 *te-efn sf. Ate saan, ate pskren. te efn *ten (F.) sf. Ate gibi. ten t- .

zerinden merablaup dnp at ba berber obet iderek t sary- na geldiler... 317a/02

eylea. keverk eyle- Atna semer vurup binmek. Rstem aaba geldi ve at

atlatl- (Bir kimse) Bir yere doru frlamak. 302a/09, 303a/13, 316a/23 atlu i. Atl, svari. 318a/06 av i. Avlanarak yakalanan hayvan.

keverk eyledi. 294b/21

atat- 1 (Bir eyi) Frlatmak. ...Rstem-i yek-

dest ol aab ile aldurup z uya atd. 291a/19, 299b/19, 302b/15

2

Byle uhr eyledkde hemn bira ulum sirke atardu. 316a/08

Samak, serpmek.

Pehlevn, sen bilmez misin ki av alanudur yosa uranu degldr

295b/06 acvn (A.) i.Yardm edenler, yardmclar.

lenger a., mucall a., urca a. ata i. Ata, cet. 293a/15 aa i. Ada. yle bir aa grinrdi, ol iki

an acvnn? sulnum. diyp

diyince te giryi gsterdi.

299a/10, 299a/11, 299a/05 -ver (F.) Getiren, tayan. ver zor-.

c

ml gelp ol aay ia eyledi.

300a/01, 300a/03, 300a/05 te te (F.) i. Ate. ...dnyda kesmedgi al

av (A.) i. Durdurma, vaz geirme.

c

bir ey yodur ve alduca erfa uclesi te renginde grinr... 299a/03,

293a/07, , 299a/25

eylea. eyle- Durdurmak, vazgeirmek. Ba

c

zerine; anca da kkdr. diyp av eyledi. 310a/13

95

avla- mec. Tuzaa drmek. avla fil a.

c

a.a dur- / a.a ur- Feylesf- Ekber ayaa dur- a.a ur-

durup od. 300b/17 298a/10, 301a/10,

319a/01, 311b/13 gela.una gel Zahmet ekmeden elde etmek.

avrat (A.) i. Kadn. ehre Bn altun

grince, avrat degl mi, ol s at yumuad. 318b/15

c

ikr ayaumuza geldi 295a/22

ayb (A.) i. Ayp. 291a/15, 320b/25

a yn (A.) i. leri gelenler. ayrayr- Birbirinden a.a.- devlet Devletin ileri gelenleri. 301a/09 acam (A) sf. (Daha, en, ok) Byk. Dl- A., sm-i a am ay i. Yln on iki blmnden biri. Bi on
c

bil zemni yarup ala tarlanu bir bana varnca endek mili ayrur. 318a/02
uzaklatrmak.

olayrd ol- Birka eyi birbirinden ayran nitelii anlamak, tefrik etmek. Bugn

senle otuz-ouz gndr ceng iderz, yarn tamm r gn olur, senle ayrd oluruz. 307a/08, 307a/12,
307a/25, 307a/02 yn yn (F.) i. det, tre, yol, knun, her hangi

gn, bir ay, iki ay gidp bir gn ylar grindi. 316b/14, 313a/20, 316a/17
aya aya / aya i. Ayak. Gel imdi pehlevn,

bir dnin esaslar. aret-i Sleymn

ite dvlmden ut ve beni aldur. Eger ayaum yirden rzigr ileyecek adar aldurabilrse libmsin
307b/10 ura. zre ur- Ayakta durmak.301a/21 dura. zerinde dur- Ayakta durmak. t 320b/18 ura. zerine ur- Ayaa kalkmak, ayakta durmak. 301a/23

bu diyra gelp cmlesin aret-i t yni zre mselmn idp Feylesf bu diyrda od kim cmle yn-i slm taclm ide. 300b/15
..-i

Fermurz, pederinden-ora, nie zamn ibrn olup zamnnda bir yn-i bla peyd olup ol yni ibl eylese gerekdr 301a/02
bla bla Yeni detler.

..-i Dvud Hz. Dvudun dninin esaslar.

yn-i Dvud bu diyr alna taclm eylemek in bunda od

313b/09

96

.-i .-

slm slm

slm

dninin

esaslar.

ayy (A.) i. Gn en yksek noktas.

Feylesf bu diyrda od kim cmle yn-i slm taclm ide.

300b/16

ads ca.a peyveste olaz sf. 1 Miktar ok olmayan. Efrsiyb

.- pehlevn .-i pehlevn Pehlivanln kideleri, esaslar. neyleyem, ie yaramaz,

resm-i cihn-bn ve yn-i pehlevn nedr bilmez 294a/15

yne yne (?) srev ve Fermurzu nzesin

Burzya altun aden az virdi ki ky olandur, ace ve altun grdgi yo, birden o virse aar 319a/06
2 (Zaman iin) Ksa. Az zamnda Kh-
c

Ame gelp 310b/15, 313b/24x

sipere alup yalman- nze, yne-i siperi ps eyledkde srev ollar bkilp siper srev ggsine apand. 305b/02, 306b/06
..-i siper (?) ...yalman- nze, yne-i

320b/15 ala. al- Bir eyin tam olmak zere iken olmadn ifade etmek iin az daha, neredeyse anlamnda kullanlr. Az

ald

fl

helk

olayazd.306b/01,

siperi ps eyledkde... 305a/22

ayrlayrl- 1 Uzaklamak, ayr dmek. y
c

307b/22 aab (A.) i. Sknt, ac, ceza. imdi seni

Burzy, sen benm yanumdan ayrlma.

320a/23

ne caab ile ldreym?. 298a/03

zd (A.) i. Serbest brakma, serbestlik.

2 lgisini kesmek. imden-gir yanndan

ayrlmam

bile

giderm.

308a/24,

ol. ol- Serbest kalmak, kurtulmak. siz

315b/19. 318a/19
c

ayyr (A.) sf. evik, yiit (kimse).

da ol-zamn zd olu ve ol dilverden destr alup diyruuza gid .312a/02, 312b/08

eyle.. eyle- Serbest brakmak, salvermek. 295b/22 zr (F.) kma, paylama, tekdir.

srev-i ejderh-bend rikbnda yrr bir cayyr arrr aner-gzr var idi, yetle bir bk lk idi
304a/04, 304a/11, 304a/17 ayyr * ayyr sf. evik, yiit.
c

.eyle.eyle Azarlamak, paylamak. hayrup dv-i a.

c

ncitme, y rs! diy zr eyledi.

316b/01

97

aza- Kzmak, kzmak. Rstem-i yekaza a

a. it- Gitmek, yola kmak. Fermurz it-

dest in alup ca eyledi ve sylerek azaup cenge baladlar.

293a/08
c

maralarda vfir cevhir buld, cmlesin alup alan perilere ykledp ol aradan cazm idp Surb-cinn<y>i bradu yire geldi. 299b/23
c

am (A.) sf. 1 (Madd bakmdan) Byk.

Grdi, bir cam dvn. Ber-tat- cl urlup zerinde Sleymn bin Devvr oturm ve a ol vezrleri var.
298b/10, 300a/06, 300b/05 2 (Madd bakmdan) ok. Efrsiyba

a.eylea.-i meydn eyle Meydana girmek.

iki casker yirlerinden durup at, fl, gergednlarna svr olup cazm-i meydn eylediler 307a/18
c

a.a.-i

meydnmeydn-

rezm
c

eyleeyle-

Sava

bunlara am isnlar idp dndi

292a/04, 293a/15, 300b/10 3 (Tesir bakmndan) ok iddetli.

meydanna girmek. Alem ualarn

kd eylediler ve cazm-i meydn- rezm eylediler, birbirine mubil ve murn olup aflar baladlar. 306a/01
c

Senden dilerm ki u Rstem-i yekdesti ne ar ile olursa ldresin, zr ora baumuza bir cam bel olur.
294b/06, 296b/17, 306a/03, 310b/23
c

a.eylea.-i rh eyle Yola kmak, gitmek. Hele

uy gediler,
291a/06

azm-i rh eylediler.

amlaml-csse 300a/02

ri,

hacimce

byk.

zmyi zmyi (F.) i. Deneme, tecrbe etme. eylea. eyle- Denemek. ...durmayup sir

r- a., kh- a., kr-i a. eylec

zmyi eyler. 299b/17

azmet (A.) i. Gitme, gidi, yola kma.

c

ita. it- Gitmek. Andan murd eyledi ki

rna cazmet itmege 297b/05

c

azm (A.) i. Yola kmak, kesin karar vererek bir yere ynelme.
c

eylea. eyle Gitme, ynelme, yola kma.

Fermurz da svr olup dmen-i kha cazm eyledi. 300a/11

98

-Bb (F.) e. le. Ayrca bk. be *b-u *b-u zellikle, bilhassa. B-u

iki ade da urde Bnya irdi.

309a/17

Fermurz ve srev ve Semendn h ve Feylesf bir yirde ciret idp

309a/05 bb (A.) i. Kap.

bacde (A.) e. Bana geldii kelime ve tamlamalara sonra anlam katarak birleik zarf yapar. del- dehu bacdel-bacdehu Sonra. n kim ab

b.- dvn b.- dvn Divan ehli. Bb- dvn ve

pehlevnn, her biri bir ie mel olmlar. 298b/11

baba i. Baba. 291a/11, 303b/13, 318b/18 b b (F.) i. Vergi. miyn- b. bd (F.) i. Rzgar. 312b/25, 312b/25 -bd (F.) Baz kelimelerin sonuna gelerek olsun temenisini tayan cmleler yapar. mbrek-bd bde (F.) i. arap, iki. Meclis denp

old bunlar alup bacdel-bacde biraz da defc-i umr eylediler. 296a/01

delbacdel-usl Gusl abdesti aldktan sonra.

ab olduda, bacdel-usl, Fermurz, dvn- Selm ha geldi. 297b/03,

309b/16 delbacdel-yevm Bugnden sonra. Bacdel-

yevm urde Bn benm dnya ret hemrem olsun. 308a/11

bacdehu Sonra, ondan sonra. Bacdehu

urde Bn benm hemrem olsun; anca iti eyledi kim sizle imtin olup lib malb biline. 305a/15,
311b/11, 319a/22 b b (F.) i. Bahe, bostan, ba. Bir gn

biraz bde n eylediler. 294a/12,

302b/16, 313a/22 eruvn uvn b.-i eruvn Erguvan renginde arap.

anc hn zyla oturup ciret eyledkleri ba girdiler. 291a/06,

300a/13, 304a/01

l, elinden utup gtrdi, meclis kenrna oturdup kendi da oturup bira ade bde-i eruvn ip bir

behitb.- behit-s Cennet ba. N-gh,

Fermurz grdi, bir b- behit-s, erf emen-zr. 300a/12

99

*b-bn i. Bahvan. 300a/17 *b baa i. Kaplumbaa. 300a/04, 300a/05, 300a/05, 300a/06

2 By yapmak. Mihrn ekm zerine

lsm balad kim bu alblar bir da ylmaya. 296b/23,

alay b., el b., mehbet b., af b., hret

bada da

i. Bir oturu ekli, bada. Fermurz Pehlevn, bunda bda olmaz. diyp Behmeni yle d kim Behmen ann eyledi kim kemkleri birbirine girdi. 302a/02

b. balat balat- Balamasna, zaptetmesine izin lat vermek.

bet Efrsiyb girp Rstem an da yup Ttr caskeri ulv idp balatmadlar. 295a/04

urb. ur- Bada vaziyetinde oturmak.

Fermurzu yanna oturd. Andan bda urup Pehlevn, biraz da te otur. diyp diz urd. 302a/01
ba bar i. Gs, sine. barna ba baKucaklamak, barna

bah (F.) i. Deer, kymet. girn-b., ilcat- zb- girn-b. bahdr bahdr (F.) sf. Cesur, yiit. yle bir nev-

basmak. Efrsiyb inde yir pdi,

civn c uhr eyledi. arlar bozup seni alsa gerek; amm ziyde mabb ve hem bahdr. 301b/06, 318b/03
bahdrl bahdrl i. Cesaret, yiitlik. Zr bu rl

Gel benm nebre-i mmtzum! diyp Burzy barna bad ve naar eyledi. 318b/02
barbarBarmak. 298a/12, 306a/23,

311b/05 bala balaAffetmek. 292a/05, 309b/23,

Efrsiyb bahdrdur, bahdrl ninesin bilr, Burznu yzine banca grdi ki ehresinde bahdrl ar nmyndur. 318b/03, 318b/03
bahne (F.) i. Sebep, bahane. ora

309b/24 balabala- 1 Balamak. Ol maall Smb da la

dimeyesin ki zerime fil geldi, tedrikli bulnmadum, cr bahne ber-araf. 292a/16, 307a/08, 317b/02
eyleb. eyle- Bahane etmek. 302a/23, 319b/01 itb. it- Bahane etmek. 297a/05 bar (A.) i. Deniz.

gelmi-idi, zerine dp iki elin afasna balad ve getrp aps eyledi. 309b/15, 316a/24

100

b.-i smb Civa denizi. Andan gep bir smb

Grmek,

anlamak,

idrak

etmek.

deryya geldiler, yle areket eyler kim bar-i smbdur. 314b/17

bar bar (A.) i.Denile ilgili, denize ait.

Rstem bad gelmez, varup alvir ol z dv elinden al ideym and.

291a/17 5 Banda kullanld cmlelere gre

Kemmiyyet-i B. ba ba (F.) i. Pay, hisse. nacra b. eyle-

uyar,

tehdit,

tembih,

tasdik

gibi

anlamlar ifade eden dikkat ekme sz.

Ba, beni, sreve, fil avlad. dimeyesin. 304b/01, 305a/13, 308a/25

gziyle b.

ba ba (F.) i. hsan. Fermurz icbet idp

srevi ve Smb ald, rs Behmen ile leker zerine tacyn eyledi ve navlunlarn ve balerin virp yollad. 316b/23
bci (A.) i. Sebep. Bunu bu adar

ba ba i. Bakma, bak. 295b/13 bal bal- Bakma eylemine konu olmak. Bir l

mirr-ft nev-civn; amm heybetinden yzine balmaz. 304a/22

ban ban- Bakmak, evreye gz gezdirmek. n

Rstemden ormasna bci nedr.

294a/10, 313b/06 baba- 1 Bakmak. Ol h Rsteme baup

Y ub, sen bunda ur, ben eme bulup tze-krl ideym. diy erfna banurken bir bar grdi.
311b/09 b b (A.) sf. Kalan, alt taraf. B casker ile

Sen bu caskerden deglsin anca. didi. 291b/04, 293a/06, 294b/13

2 lgilenmek, megul olmak. Sen baa

Kvus da cazm-i Det-i Mun idp s- muaddem-i cey gelp grdi,

292b/16, 304a/19, 313b/01 bkire (A.) i. Kzl bozulmam, bakire.

ba, ben bu caskerde bir nm oyup Trkistn n olan Efrsiyba intisb idelm. 291b/14, 295a/10
3 Kontrol etmek, yoklamak, aratrmak.

Heng Amn dilver, beni ldrtme, z da bkiredr, uryor. didi.

292a/03 bl (F.) i. Kanat. arret-i tbndan bl

Grz-bnlar Smbu cacelesinden grzin lfn almamlar, srev da bamayup grz-bnlara grz bendlerin aldlar. 306a/21, 315b/17

<> peri szn olurd. 309a/15

101

bl (F.) i. Yksek, yce. blbl-add Uzun boylu. Elinde tr kemn bir bl-add dilver, ol dizgin addi. 295b/01, 300b/13 bal bal i. Balk. 300a/06, 300a/06 balyimez balyimez Karada ve denizde kullanlan, orta apta, uzun menzilli bir nevi ar top. b. top Balyemez topu. Her birin ads balyimez top adar ard. 312a/19 -bn

brgh (F.) i. Sultan adr veya saray, yksek divan. Bu arafdan Kvus-

Kmrn da btn caskeriyle gelp br-ghna indi. 292b/18, 300b/07,

309b/07 bar i. Bar. olb. gri ol- Aradaki dargnl kaldrarak barp grmek. ul olalum. didi.

Kvus da r old. Rstem da ne disn, bar gri olup ul-nme yazlup iki cnibden birbirine virdiler.
295a/08 Br Br (A.) i. Allahn isimlerinden biri. Kh-

(F.) Sonuna geldii kelimelere

gzetici, koruyucu, koruyan anlam katarak birleik kelime yapar. b-b., grz-b., nigeh-b., sye-b.

Esvedde dvler elinden cciz olup Br Tecl aretlerin emri ile, ben, varup alup buraya getrdm. 299a/18
br br (F.) e. Hi olmazsa. Biraz fikre varup

bn 1 Kadn, hanm. b.- ebistnl nl b.-y ebistnl Mahrem, harem. Ey

u n-bekr br uyurken ldreym. diyp andan srp trbe-i Shrba geldi. 294b/11, 297a/01,
297a/22 2 Artk. Ol melcn imdi anda gitdi?

dn, n kim kendi murd eyledkden-ora an criyelige degl bn-y ebistnla abl iderm. didi. 297a/12, 317b/10
2 Soylu ve asil kadnlara verilen unvan.

Br ldrmek gerek idz. didi.

309b/18

Rstem-i yek-dest on-bi caskeri rd ve anc h da ldrp ve macas Fezzne Bny ald.
291a/10, 310b/06, 317a/13

br (F.) i. Kale duvar. burc- b. ba ba- 1 (Ayak) Basmak. Fermurz lenger

baa zm. Ben zamirinin ynelme hali. 291b/14, 306a/17, 320a/07

virince

srev

ollar

bkilp

102

pylarn drst zemne bad. 307b/14, 307b/15 2 stn gelmek, alt etmek. Zengler birer

3 ki utan her biri, taraf. srev grzin

ab idp meydnn bana vard.

305b/04, 305b/19, 311a/25

birer gelp Fermurz cmlesin bad.

302b/10, 308a/17, 319a/22 3 Saplamak, batrmak. Fermurz gine bad t. 296b/02, 296b/07 barna b. badurbadur- Etkisini kuvvetle hissettirmek. dur

4 Bir eyin balad yer, ba taraf. Yidi

isim yazlu, banda rs yazar.

312b/01, 316b/04 5 Arazide da, tepe gibi ykselen yerlerin en st noktas, zirve. Bu kh

yle bir kh ki ba eflke ser ekmi bir yek-pre ayadur. 313b/24

6 sf. nde gelen, ilk. Sleymn bin

urde Bnnu yzinden nibn aldurnca gerdek-nen ii c mnevver old, yle ki em -i kfru iysn badurd. 309a/13, 315a/07
bal bal- Yenilmek. Yz Zeng zeber destin

Devvr rna biraz oyup andan temi alup parmana gerdi ve ba ismi oududa Lebbeyk! diyp Fermurzu arusnda hir old.
299a/09 bels b. bels Baa dert olan kimse veya ey.

bir def ada teneffs eylemedin baup anlardan mcad zu otuz midr libleri vardur anlar da balupdur.
302b/09 ba i. 1 Ba, kafa. Varup alcalarn alup

Hey olancu, y sen ba bels imisin, ben de seni bir kefrete yarar ys eyledm. 291a/03
gsterb. gster- (Gne) Domak, ortaya kmak. n kim ab old, gn

ikisin de ban kesp z almaa gider. 291b/12, 294a/03, 295a/12

2 Bir eyin veya bir yerin etraf, evresi, yakn. Selm h d olup tz alca

ubbe-i felekden ba gsterp clem mnevver olduda 305b/25

aldurb. aldur- 1 (Gne) Domak, ortaya kmak. n kim gice mrr idp

apularn kd itdiler ve azne aup cevhir arup abalara oldurdlar, birer ulm bana virdiler. 296b/15,
317b/18

ab old, fitb- clem-tb sy- ufudan ba aldurup nryla clemi mnevver lduda 293a/01

103

2 Kendini gstermek, ortaya kmak.

Fermurz bun sneye ekp der-u eyledkde Siyvu kek arekete gelp ba aldurd. 315b/05,
oyb. oy- Saygyla nnde eilmek. Smb

zerinde yirz vardur, size ricyet eylerem, yine yanumda her biriz mabl ve merbdur. 308b/02
cal b.na gel-, caln b.na cemc it-,
c

aln b.na getr-, at b., cn b.na

ieri girp Fermurza ba oyup nme<y>i virdi. 304b/23, 312b/07,

312b/09 serb. ser-aplan i. Bir tr unvan. Fermurz

ra- yalz b.yla baa baa sf. Baka, dier. Adna Behmen-i

iret eyledi, ba-ser-aplan sandalsin pdesin alvirdiler.

308b/21, 308b/24 b. uc (Bir kimsenin bulunduu yerin) ok yakn, yan ba. Baum ucnda

bul dirler idi. Yz-on-bi ar add eker idi. Baa bir alcas var idi. 301a/16, 317a/12
balabala- (Bir ie) Balamak. Rstem-i yekdest gergednn srp alca-i Siymek

apusn dgmege balad, ir apuy yup ieri girdi. 291b/23, 309a/20,

320a/10 balu i. Ba olan, bal. Al dvdr Kh-

andu ile ydigrlar vardur, alasn.

298b/21, b. zerine Emredersiniz, evet, peki efendim. Dn Nola sulnum, ba

Esvedde Dv-i Esved nm bir khrb dv balu idi. 299a/16

baparma baparma i. Baparmak. 307b/19 batbatYumuak bir maddenin iine

zerine! didi ve bu kelleyi terbiye idp lamn alup kemik ald. 313a/15,
314b/11 bel olb.na bel ol- Rahatsz etmek, sknt vermek, bela olmak. Senden dilerm

gmlmek.

ki u Rstem-i yek-desti ne ar ile olursa ldresin, zr ora baumuza bir cam bel olur. didi. 294b/06
b.um zerinde yirz vardur Bizim iin kymetlisiniz anlamnda sylenir.

Fermurz opularna varnca zemne batup az ald btn yire gie. 307b/22

bla bla (A.) i. Doru ve sahih olmayan, batl. yn-i b. baman (Sod.) i. Bir arlk ls.

sn-i itiyruuz ile eger benmle berberce olup ben anda gidersem bile gidp benden ayrlmazsauz baum

Ehremn iki grz ullanurd, biri

104

ouz-bi

baman

idi.

303b/10,

zr- b. be (F.) e. le. Ayrca bk. b

303b/10, 313a/05 ba z (A.) sf. 1 Birtakm, bir ksm. Herkes alup gitdiler, Kvus tenh ald; amm Rstem-i yek dest ba <> lin vzer ile mvere eyledi. 294a/23, 303a/24, 308b/10 *be-ser em Ba stne, ba gz stne. be2 zm. lerinden birka, kimi. ba lar ta br
c c c c

bende-i ala-be-g ol-, c-be-c, diyr-be-diyr, gh-be-gh, r-be-r, amar-be-amar

318b/21, 319b/01 *be-her*be-her-l zf. Her durumda, mutlaka. 306a/16

idp

milinde

mblaa

gsterdiler. 313a/17, 317b/24 bz (F.) i. Doan, ahin. ubdan inp ol

lnede gezmege balad, grdi, ejderh stvnlar arasnda ol-adar bz vardur, mra gelmez. 314a/05
ser-b.- nerre-gn, ah-b. bzirgn (F.) i. Tccar, bezirgan. Bir gn

beden (A.) i. Gvde, vcut. 311b/07 bedlik bedlik i. Ktlk, irkinlik. itb. it- Ktlk yapmak. yed Behmen

buldan bzirgnlar gelp bul pdih Semendn hu bir z iridi, l dnyda ei yodur, anca yle ar vardur. didiler.
303b/17, 316a/21 bz (F.) i. Paz. aan grz grze

gelp andalsinde Fermurz grdkde bir bedlik idp Fermurzu c rna bir alel getre. 301a/18
beg i. Bey. Grh grh begler ve erbb-

dvn, meclisler urup enlikler iderlerdi. 309a/04, 309a/09, 315b/16

Abe Beg Abe Kii ad. Efrsiyabn kz. Heng ile Siymekin k olduu kzlardan biri. 291b/08 begenbegen- 1 Holanmak, beenmek. 301a/19,

onduda Fermurzu bzlar uyuup grz elinden frlad. 306b/05,

307b/16, 315b/25 b.b.-bend Kolba.
c

urde Bn ile ved laup Eger olum olursa bzsna bend eyle, zum olursa atup cehz dz. diy bir -ymet gevheri bz-bend virdi. 315b/25

301a/20, 305a/11 2 stemek, dilemek. Anda varup ldrp

andan intimn al da, ora begendg cnibe git. 299b/12

105

behit (F.) i. Cennet. *behit*behit-s Cennet gibi. b- b.

bekr (A.) i. Gen adam. Fermurz eyitdi:

Y srev, ben bekrm, benm aram kimesne yire getrmemidr, sen eyle. didi. 305a/17
bel (A.) i. Musibet, afet.

Behitkend Behitkend Yer ad. bana b. ol-, bend-i b. al a-i B. Bel Bel Yer ad. 292b/09, 295a/09 Rstem- Behmen- yekBehmen / Rstem-i Behmen-i yek-arb / Behmen- yekBehmen-i yek-arb Kii ad. 301a/17, 309b/24, 316b/23 bel (F.) n. Evet, peki. 304b/04, 313b/07, Behmen- bul Behmen / Behmen-i bul Kii ad. Semendan pehlivandr. ahn Yz on pay-i be taht arn belilebelile Uykudan srayarak uyanmak. Ol 320a/08 diyr- B., alca-i B.
c

boyundaydi. Kendine ait kalesinden haftada bir gn gelerek Semendan ahn tahtnn yanndaki sandalye otururdu. 301b/08, 301b/22, 309a/02 BehrmBehremn / Behrm- dilr Kii ad. Hsrevin babas. 303b/05, 303b/15, 310a/03 beklebekle- 1 Muhafaza etmek, korumak. Meger

Fermurzdan mal, nacra-y belileyp nie bii zehreleri k olup helk old, mcads sersime olup aldlar. 296a/22, 309b/09, 311a/12
belki 1 (A. bel, F. ki) zf. Muhtemelen, olabilir. Kvus grdi ki bu gergedn-

svr- nib-dr, Yek-dest ile arn cengin iderler, belki tera bile eyledi.
291a/01, 306b/03, 319a/14 2 Hatta. Kvus grdi ki bu gergedn-svr-

srev-i ejderh-bend ol gice serperde<y>i beklerdi. 309b/05, 311b/13

2 Bir kimsenin gelmesini veya bir iin olmasn beklemek. te ol zamndan

nib-dr, Yek-dest ile arn cengin iderler, belki tera bile eyledi.
293b/10, bell i. Ak, aikar, belli.

beri beklerz ki Nrem didkleri dilver gelp rs al eyleye de biz de destr alup diyrumuza giderz.
312a/03

106

b. ol- Ortaya kmak, belli olmak. Gel ol-

b.-i bel Bela ba. 312a/19 b.b.b.-i alvar alvar kua. 297a/23 bz-b., ejderh-b., srev-i ejderh-b. bende (F.) i. Kle, kul.

imdi senle dvl utualum, lib malb orada bell olsun. 307b/08
ben zm. Tekil birinci ahs kii zamiri, ben. 291b/21, 305a/03, 319b/21 bend 1 (F.) i. Ba, zincir. Gel, imdi ben

bunu caln bana getrp biraz syledp yle ldreym, byle ar bendleri raca degl a! 297b/23,
298a/10, 306a/22

b.

olol-

Kul

olmak.

Fermurza

bende

srev da old. 308a/17,

312b/07, 312b/17 ala be-g olab.-i ala-be-g ol mec. Kulu, klesi

2 Bal. Andan Fermurz, gzin aup

olmak. Ben da anu bende-i ala-

cme-b esbb ile ve elleri bend teng marada urur. 297b/24

eyleb. eyle- Balamak, esir etmek. Fermurz,

be-g olup lince iye-dr olam.

305a/05, 307b/25 mselmn- b.-i Sbn ben (A.) i. Oullar. *ben-dem enAdem oullar, insanlar.

rs al idp kendsine bend eylemi, d old. 312b/12, 315b/25

itb. it- 1 Balamak, esir etmek. Ferhd

drz-be-drz ylup Rstem al bend itmek aydnda olmad ve nacra urup er aleb eyledi. 293a/09, 302b/14,
303a/16 2

Fermurz cinnlere emr idp cmlesi ben-dem cinn ekline girp br-gh- Sleymn bin Devvr urdlar.
300b/09, 310b/19, 315b/22

imdi Efrsiybu geldgin grp al alarn bend itdiler ve burc- br zerinde cenge urdlar. 291b/18, 291b/24
Kapamak, kilitlemek.
c

benn (A.) i. Mimar. rs utup bende

ekdi ve rna aber gnderp akm bennlar getrtdi. 311b/20

bezebeze- Benzemek, andrmak. Ba kedi

ekb.e ek- Esir etmek, balamak. Rstem-i

yek-dest el unup Siymeki tyla avrayup olna ald ve yire urup bende ekdi. 291b/25-26, 297b/22,
311b/20

bana bezer, gvdesi aplan alacas gibi bir mehb khrbdur. 297b/25,
301b/14, 312a/17

107

ber- n ek Arapa ve Farsa kelimelerin berbana gelerek sfat ve zarflar yapar, Trkedeki -de ekiyle zeri, zere, zerine, zerinde vb.nin karldr. cn ber-cehenneme git-, engt-ber dehn it-, kelle-ber-kelle, naar-bermeydn ol-, tevekkl-i ber-ud *ber-hava Havada, havaya, gkyzne. Ol ber-

2 Bir seviyede, bir hizada, hizasna. Bir

mcevher andal getrp tat berberine urdlar. 301a/13, 308a/03,

308a/06 virb. vir- Birbirine vurmak. srev da

grz berber virdkde ollar bkilp ba iler virp araya alduda siper-i Ehremn ara girp 305b/05,
306b/20, 311b/01 berberce zf. Bir arada, birlikte. Anca

ra yle bir radur kim aan dem ekp ber-hav gider ve her nefesde bir onal yir alur. 299a/19, 306a/23,
310b/03 berolber-hav ol- Umak, 298a/17, 298a/20 *ber-murd Muradna eren. berberitber-murd it- Muradna erdirmek. Eger uup gitmek.

eger murdu ikr ise gel, otur, hy<> fil-l kebb idp getrsnler, berberce yiyelm
295b/08, 308b/01 bery (F.) e. in, maksadyla. bery- mala laat bery- malaat
c

Maradan ara olup ber-hev old.

iin, i gerei.

Pehlevn, ma r olsun biz misfirz, bu andalye bery- malaat oturdu.

301b/22 bery- avb bery- avb Doruluk iin. 304b/17 beri / ber e. Bu tarafa, bu yana. 296a/10, 301b/17, 319b/23 ber (A.) i. imek. Ey dilver-i clem, ol

ben saa lib olursam seni ber-murd idp gine kendi diyruma giderm.
305a/03, 308a/10 *ber-araf Bir yana, yle dursun. ora ber-

dimeyesin ki zerime fil geldi, tedrikli bulnmadum, cr bahne ber-araf. 292a/16, 307a/08
*ber--ber 1 (F.) zf. Birlikte, beraber. H ber-

a melekdr, ber zerine mvekkildr. 314b/16, 314b/17

f b.-i f Gz kamatran imek. Smb

nihyet gh u gh l-y vaan iti iderse giderm, imdiki lde berber giderm. 315b/20, 317b/02

Be-ser-em. diyp ber-i f gibi revn old. 304a/11, 315a/24

108

berr Bulank olmayan, duru, temiz.

b. eyle- Anlatmak, bildirmek. ...Rstemeyle-

Ceml-i nrnu iys yannda ucle-i emc gy leyle-i mulimdr, ol-adar f ve berr ve ucle gsterdi. 309a/14
ber bk. beri besbell zf. Anlalyor ki, yle grnyor ki, belli ki. Ben bunda ne gezdm?

i yek-dest avlin tafl zre beyn eyledi. 292a/23, 294a/16

itb. it- Anlatmak, bildirmek 295a/16, 315b/08 olnb. oln Anlatlmak, nakledilmek. te,

Besbell bu la n beni cmevbumdan apmdur. 298a/01

beste (F.) i. Balanm.

Fermurzu bundan bir evld olup adna Cihn-ba diyeler, vati geldkde ser-getleri beyn olnur.
297b/03 beyin i. Dnme organ, beyin. ...erf

b.

Fermurz, zr dmenlerin, miynna beste idp bir kerre ol aa dest urd. 312a/08
ititBalamak.

afas gne yimi uz apa gibi ardaan olup beynisi meydna ald... 320a/13
beyt (A.) i. ki msradan oluan iir paras, beyit. 308b/20

ikeste v b. beer (A.) i. nsan.

bezm (F.) i. ki meclisi. ...iki leker dnp madr- b. beter (F. bed-ter) sf. ok fena, daha fena.

br-ghlarna varup rezm onlarn arup bezm onlarn giydiler.

305b/22, 307a/10 erbb- b bar i. Pnar, eme. Y ub, sen bunda

Bir amlesi ald. Alabildiyse o, alamadysa ayr i beter. 307b/16

bevvb (A.) i. Kapc, hademe. Bevvblar

ieri girp Semendn ha du idp Pdihum, dvn-ne apusna bir c ayyr gelmi, nmesi var. didiler.
304a/14, 318b/24, 320b/16 beyn (A.) i. Syleme, bildirme.

ur, ben eme bulup tze-krl ideym. diy erfna banurken bir bar grdi... 311b/09, 314b/19,
314b/20 brakbrak 1 Elde bulunan bir eyi tutmaz olmak. Rstem-i yek-dest bana a

109

braup helk eylemiler... 294b/19,

295a/12, 311a/25 2 Terketmek. Yarn eger Fermurz beni

bi-arr zf. Mecburen. Fermurz seddbi-arr

i skender gibi durur grdi, bi-arr tasn eyledi. 311a/13

b (F.) Bana geldii kelimelere -sz anlamn katan bir olumsuzluk eki. *b-re aresiz. 291a/19, 306a/23 b-

baar ise anup yriyelm dimez, her ne olur ise muayyed olma ve braup firr eyleme. 307a/16
3 Uramaz olmak, artk uramamak.

ahramn ardnca girp r arayup bulamad, cciz olup braup gitdi idi.
311a/02 4
c

*b*b-n Sebep sorulmaz olan (Allah). l- b.-n

Yanna

almamak,

yannda

*b-h Kendinde olmakszn, kendinden b-h gemi ekilde. 294b/17, 298a/21 eyleb. eyle- Kendinden geirmek. 314a/11 olb. ol Kendinden gemek. 296b/02,

gtrmemek. ...az zamnda geldi ve

askerin araya braup kendi yalzca gelp dvn- Efrsiyba yridi...

320b/15 igne b.sa zemne dmez by by i. Byk. ...bylar dm-i evren gibi

296b/03, 297b/21 *b-nihye Sonsuz, snrsz. 320a/20 b lacn-i b.-dn, Macbd- b.-zevl

bingndan am... 304b/19

bi (A.) Harf-i cer. bikr (A.) Kzlk, bekret. 309a/22 bilbil- ayn Grlyor ki, grnen o ki.
c

Racm-i caleyhil-lacne bir gn gelp rns'a Bil-cayn, sen bunda kendi afdasn; amm h birder Sernnerren linden aber var mdur? didi. 297b/13
bibi-emrillh Allahn emriyle. 313a/12 bi-a- Dvudun vudunbi-a- Dvudun-neb Dvud nebnin hakk iin. 305a/05

bil (I) (F.) Topra aktarmaya veya ilemeye yarayan let. Grdiz mi

olan nal bil ullanur? didi. 318a/01,

318a/02, 318a/04, bil (II) 1 nsan bedeninde gsle karn arasnda kalan blm. Bilinden bir

kerre avrayup aldurayum ve ac avun gibi zemne urayum. 319b/19,

298a/11

110

2 Da srtlarnda geit veren ukur yer.

T kim yine kh bilinde geldiler...

315a/18

crca, bil-tereddd n idp sye iret eyledi. 302b/19

bildrbildr Haber vermek. 299a/06, 304b/23,

bilbil- 1 Bir eyi anlam veya nrenmi bulunmak. ...resm-i cihn-bn ve yn-

318a/25 bile 1 zf. Birlikte, beraber, ile. Belki bir

i pehlevn nedr bilmez... 294a/15,

295b/06 2 Anlamak, idrk etmek, farkna varmak.

a ola ben de varup bile bulnayum diy Hinde gitdi. 293b/10, 308b/01,
315b/20 2 ba. Da, dahi. 291a/06, 292a/20, 310b/25

...bildi ki deme lzm olaca nm ... imi. 291a/02, 294b/18, 298a/05

3 Tanmak. Ey, bu pehlevn kimdr, bilr .

misin? 293b/10, 293b/11, 293b/21

b.diginden almab.diginden alma- Elinden geleni ardna koymamak. Ben aa zum virmem,

bilek i. Bilek, el. 302a/10 bilinbilinOrtaya kmak, anlalmak,

bilinmek. 305a/02, 305a/16, 308a/17 bilmezlik i. Bilmeme durumu.

bildiginden almasun. 304b/02

b.mem Bilgim yok, anlamnda kullanlan bir sz. Bilmem bugn de uhr eyler b. ile zf. Bilmeden, yanllkla. Ol Shrb

mi? 293b/25
midrn b. bil (A.) Olumsuzluk edat. *bil*bil-cr a

meger sen birder imi, peder Rstem bilmezlik ile atl eyledi.
317a/08 ibnBilsem / Bilsem ibn-i Veyse Kii ad. Trktr. Feramurz Hind seferinde iken Bilsemin yaralad ceylan avlam, Bilsemin ceylan istemesi zerine cenk etmilerdir. Feramurz Bilseme galip gelmitir. 295a/25, 320b/03, 320b/25 bi sf. 1 Bin. 294b/05, 299a/11, 303b/22

Bu arada Fermurz ol elinde olan cm bilcrca, bil-tereddd n idp sye iret eyledi. 302b/18, 313a/23,
Bir yudumda. 313a/24

*bil-tereddd Tereddt etmeden. Bu arada bil-

Fermurz ol elinde olan cm bil-

111

2 mec. ok. urde Bnya ise

muaddem mjdeciler gitmi-idi, aru gelp bi nz ile Fermurzu elin pdi. 315b/04
bir iken iki bi olbier sf. Biner. 298b/23

hemn oltuna ardlar. 317a/03

bint (A.) i. Kz. 310a/20

girp

dvna

bir sf. 1 Bir. Rstem snesine bir mt

urd. 291a/18, 293b/24, 296a/10

2 Herhangi bir. Bir gn anc hn bin (A.) i. Olu. Gderz yandan Ferhd bin

Gderze

iret

eyledi.

293a/06, 3

zyla oturup ciret eyledkleri ba girdiler. 291a/06, 291b/04, 292a/11 Fermurz eyitdi: Prm, teneligm var, baa bir u vir. didi.
Biraz. 300a/18 4 i. Birinci. Bir bu ki aa uvvet ile

293a/08, 293a/10 binbin- 1 (Ata) binmek. 293a/12, 303b/09, 313b/09 2 zerine kmak, abanmak. Hy n-

bekr, zerime ne binersin? 302a/03

ayd u ikra b., ikra b. bin (A.) i. Yap. Hemn sary binsna

cevba dir deglm; ikinci budur ki, ora Rstem uyarsa beni ldrr.
294b/08, 301b/13 5 zf. Bir an nce. rn ab iderm,

r eyledi. 318b/22
itdrb. itdr- Yaptrmak, kurdurmak. 311b/20 bing bing (F.) i. Kulak memesi. Bylar

imdiki lde Efrsiyb bir ll idelm ol-da, varsun, anda giderse gitsn! 294a/22
6 zf. Bir kere. Fermurz meyven her

dm-i evren gibi bingndan am.

304b/19 bindrbindr (Ata) bindirmek, binmesini

birinden birer ikier tenvl idp el cebe und, bir cevhir ile aru altun aban iine oyd, bir da od. 300a/21, 300a/21
b. bir Birer birer, teker teker. balad

salamak. 317b/15 binek a i. Ata binmek iin zerine klan ykseke ta. Binek ana Bnnu

birer

birer

dgmelerin

zmege. 297a/23

yanaup Fermurz ubdan indkde

112

b. bir Bana geldii kelimeleri daha kuvvetle belirtir. imden-gir dnyda

2 Kazaya uramak. Eger ben bir l olup

bir o ve bir de ben alsam yine hemremdr. 308a/12, 318a/11

b. ... bir de Sralanan unsurlarla son unsurun beraberliini ifade eder. Ba
c

gelmezsem benm drtum alup rnda pederm Rsteme teslm eyle.

313b/19 olb. iken iki bi ol- Artmak, oalmak.

diyrlarda bir kimse arasn yire getrmidr diy btn almleri gezp faa bir Trn ve bir de rn alm-d. 319a/18
da b. da Bir kere daha, ikinci kez, tekrar.

rs- merdm-ser, cAm-nerren ldg g eyledkde Fermurzu ne uvvete mlik server oldun bilp muabbeti bir iken iki bi old.
312b/15 b. iki Birka, az miktarda, az sayda.

Mihrn ekm zerine lsm balad kim bu alblar bir da ylmaya.

296b/23, 301a/24, 302a/14 b. de 1 Bir kere de. Fermurz ek elin

Bira ade bde-i eruvn ip bir iki ade da urde Bnya irdi.
309a/18, 313a/18, 320b/05 yarab. kefrete yara- Herhangi bir derde derman olmak, bir meseleyi zebilecek donanma sahip olmak.

la n, nevbet benmdr. Ben sen ammlu myam? Bir de ben urayum! diyp apd Grz-i Sleymn. 311a/14
2 Ayrca, buna ilaveten. Rstem za

Hey olancu, y sen ba bels imisin, ben de seni bir kefrete yarar ys eyledm. 291a/04
b. kerre Bir defa. imdi alb- Gersb

acd ve bir de Rstem-i yek-dest byle n-hem-vr vacna gcenp

291a/15, 302a/11 b. l ile Bir ekilde. Efrsiyb zerine

ylaldan beri ayda bir kerre maa baladlar. 296a/10, 297a/04, 297b/01
b. mertebe O kadar ok, ok fazla.

itdm, ola kim Efrsiyb bir l ile atl ide, benm elmde yic olmaya diy.
294a/20, 311b/17, 317a/23 olb. l ol- Eskiden grlmeyen, deiik bir hal gstermek. Bunda bir l vardur

Fermurz- ser-med, aret-i r , Neb caleyhis-selmdan bu ran avlin iitdkde bir mertebe d <u> andn old kim vaf olnmaz. 299a/21
b. midr Biraz, ksa bir sre. o

diyp herkes bir szde. 294a/11

geld pehlevn! Buyuru, bir midr

113

iret idelm. didi. 295b/04, 295b/05,

b. yol Bir kere. Fermurz cbbe eteklerin

301a/22 alamab. nesne alama- Hibir ey anlamamak.

miynna bend idp bir yol varup ol stna arld. 303a/16, 317a/23
b. zamn Bir mddet. Fermurz bu tavri

Burzy Bunu nesidr, ben bir nesne alamadum. diyp Efrsiyba eyitdi.
319b/06 olb. ol- abukluk anlatr; sanki ayn anda imi gibi ok ksa bir zaman iinde oluvermek. Ol-maall Fermurz ol

grince hemn c old ve bua bir zamn ayrn olup ald. 300a/15,
309a/13, 317b/01 nie b., yle b. birder (F.) i. Erkek karde. Pehlevn,

yan zerine geldgi ile t azndan eline aldu bir old. 316a/14
degmeb. pula degme- Hibir deeri olmamak.

bizm pdihumuzu sde iki ul var idi. kisi de birderler idi. 291b/05,
295a/07, 303b/05 biraz 1 sf. Biraz. Grdi, Rsteme aru

Kii nmyla ilermi ii, nmsuz bir pula degmezmi kii. didi. 291a/02
b. arafdan Bir yandan, dier taraftan. Tz

dem gnderp varup grdiler, Rstem-i yek-dest bana a braup helk eylemiler; amm bir arafdan s da yatup alm, gelp Rsteme aber virdiler. 294b/19
uurdan b. uurdan Hep birden, birden. Fermurz

urlmaz, mvere idp birderi Gervezi biraz hedy ile Kvus arafna gnderdi. 295a/07, 303a/19,
317a/13 2 zf. Biraz, bir mddet. Andan Fezzne

Bny biraz pp ud. 291a/12,

291a/15, 291a/16

gine nacra urd, bunlar ayr nacradan aldurmadlar, bir uurdan Fermurza yridiler. 296b/05, 302b/25, 308b/04
gelb. yire gel- Cinsel ilikiye girmek.

birazdan zf.

Az sonra,

biraz

sonra.

Birazdan Selm h geldkde Mihrn ekm en-y obetde Selm ha gli var diy iret eyledi. 297a/13,
300a/19, 303a/06 birbiri birbiri birl. zm. ki veya daha fazla ey yahut kimsenin yerini tutar, birbiri.

Mihrn ekm, Selm ha Ey mlaa eylemisz pdihum, eger bir yire gelp ikisiden bir evld vcda gelrse ol da kend gibi olur. didi.
297a/03

Efrsiyb da anlara imetler mubelesinde birer alca rp h

114

eyledi ve alcalar da birbirine yandur. 291b/07, 29299a/11, 305a/20

girb.ne gir- Birbirine gemek, i ie girmek.

b. ikier Azar azar. Fermurz meyven her birinden birer ikier tenvl idp el cebe und. 300a/20, 313b/01

Behmeni yle d kim Behmen ann eyledi kim kemkleri birbirine girdi.
302a/03 atb.ne at- (Madd eyler iin) Kartrmak, karmakark etmek. Nze, dmen-i

biri zm. 1 Bir kimse, herhangi bir ahs.

Bu n-bekr arada yic olmaduca bize ur yodur, un bir tarb ile biri ldrse o isn iderm. didi.
294a/24, 295a/21, 318a/14 2 Bir tanesi. Birine Heng, birine

siperden ayup oltu altndan urayup zr- Ehremnu alalarn birbirine atup yle gedi 305a/24
birden zf. 1 Bir anda, anszn. Fermurz

Siymek dirlerdi. 291b/05, 293a/21,

300b/05 b.si Bir tanesi. 294b/02 bira bira birl. sf. Az sayda, be tane kadar. Efrsiyb bira defca yri eyledi, 317b/17 b. b. zm. Birka tanesi. Fermurz an vilyetine uladurd ve sir perlere destr virp gitdiler, bira gitmedi. 299b/23 olmad. 291b/18, 307a/01,

ier girdkde bunlar birden ayaa aldlar. 298b/12, 300a/06, 311b/05

2 Hemen. Kvus caskeri birden yritmek

istedi; amm Zl il olmad. 293b/06

3 Bir defada, ayn zamanda. Olmaz, gel

imdi ey dilverler, ikiz birden amle id. didi. 305a/18, 319a/07

birer sf. Birer. Efrsiyb da anlara

imetler mubelesinde birer alca rp h eyledi. 291b/07, 296b/15,

303a/22 2 i. Birer tane. Hem ol diyrda gzelce

birlik i. Bir olma, vahdaniyet. ayr birlik

c

lemine varup iyfetler olup srev pekelerin car eyledi. 308b/25

bismilbismil-lh (A.) i. Bismillahirrahmanirrahim sznn ksaltlm ekli. Fermurz t-

zlar odur, varup birerin alup aflanuruz. didi. 291a/24

b. birer Teker teker. Balad Bnnu

teni ekp uclesi chu iine urd, anu uclesi ile bismil-lh diyp nerdibndan aa indi. 312a/11
bi sf. Be. 292a/21, 310a/04, 317b/16

birer

birer

dgmelerin

zmege.

297a/23, 302a/23, 302b/18, 319a/22

115

biinci sf. Beinci. 312b/22 biz zm. Biz. 292b/12, 308b/04, 312b/05 bzr bzr F. Usanm, bezmi. olb. ol- Sklmak, usanmak. srev da bzr olup... 309b/10 bol bol- Boulmak. B-re z uda bolup

boy i. Boy. apus yek-pre polddandur,

on-iki-bi anrdur, yoarudan aaa gidermedr ve dem boy adar yirde iki cnibden Semerandler vardur.
298b/05, 298b/09, 310b/25 boyun

i. 1 Boyun. Sleymn bin Devvru boynnda lev-i zerrn alup an alup zerinde olan aa naar eyledi. 298b/14

u alup gitdi. 291a/20

2 Boy (?) Biz ehl <> cylmz terk bol i.. Bol, ok, fazla. Rstem: unda

eglenelm, rnler ceng maalldr, ot uy bol, olmaz. didi. 292b/07

bor i. Bor. boynna b. oma-

idicek c asker

idp boynu uza diyra gidemezz. diyp bu aradan ver-zemne dnp yine diyruuza gidersez mnic degldr. 308b/03
omab.na bor oma- Borlu kalmamak.

Arada sr ve srev ilesi olmala rndan gitdi; amm ammz boynna bor omaz. 310a/15
gnh b.ua. vebli b.ua bozboz1 Dman bozguna uratmak,

bo zf. Bo olarak. ki eliyle dvl-i zencr-

i kemere arlup nie zor eylediyse, n kim olaca var, ikmet-i ud, Fermurz da bo od. 307b/17
boanboan- 1 Serbest kalmak. Bilsem cn

yenmek. Ol mal y odur ki bozup

avliyle ba aurup arasna alduda taamml idemeyp pylar rikbdan boanup drz-be-drz zemne na old. 295b/18
2 Boanmak, akmak. srev

pern eylerem yd cm- ehdeti n eylerem. 296a/17, 296b/20,

296b/22 2 eklini deitirmek, kurulu olan bir eyi skmek. Ehremen-te postndan

al gitdi, elleri zndan ayup iki dizi ve iki penesi zemne gmilp azndan burnndan an boand. 306b/22

yz-osan ubbe zerine bir br-gh odum, Surb acvnyla an urup bozmaa memrdur. 299a/05

116

3 Dzgn bir eyi dzensiz duruma sokmak. Feylesf- Dn da eline

2 zf. Byle, bu ekilde. Ben yannda olnca

tenbh eylerem yle eyle byle eyle.

292b/02, 295a/16, 297b/22 3 zf. Bu kadar, bu derece. Gel, imdi ben

usurlb alup ur a atd, ki ke, bd bda urd, yazd izdi bozd, netce-i ekle naar idp akmu buld.
312b/25 bozlbozl- 1 Can sklmak. Semendn h

bunu caln bana getrp biraz syledp yle ldreym, byle ar bendleri raca degl a! 297b/23,
302b/02, bylece zf. Bu ekilde, byle. Bu dsitn

bozlup Behmen da dvndan ieri girdi. 301b/19, 304b/04

2 Dalmak. Dvn bozuldudan-ora

Efrsiyb arnda Gervez-vezr ve Yfes-vezr ile bir tenh yire gelp mvere eyledi. 317a/24
bozu i. mec. Huzursuz, tedirgin. ehresi b. bozum i. Bozmak ii.

nal iden rvler bylece rivyet iderler kim 310a/06

bundan b. bre / breh nl. Ey, hey, be. Bre hey n-

bekr! Ben saa iltiym eyledgm senden avf eyledgmden midr?

295b/10, 318a/14, 320b/24 b. breh aknlk, hiddet, heyecan gibi

db.a d- Hi beklenmeyen ters bir cevap veya davranla mahup olmak. Selm

duygular ifade eder. srev-i ejderh-

h mdi, y Mihrn, bun Fermurza tenhca bir kerre aup amr yola, gr, ister mi, ora yannda bozuma dmeyelm. didi. 297a/04
byle i. ve sf. Byle, bu ekilde. Rstem-i

bend bun grdkde Breh breh! diyp yine yire indrdi. 306a/25,
317b/12 itb. breh it- Hayret etmek, armak; breh breh demek. srev, breh breh idp

yek-desti bir taarrb ile helk eyleye; amm byle zr- bzya mlik kimse<y>i ldrmege yamayup
291a/21, 295a/13, 301a/01

Bir amlesi ald. Alabildiyse o, alamadysa ayr i beter. diyp var uvvetin bzya alup 307b/16
breh bk. bre bu sf. 1 Bu. Bu bada on-bi adar casker

vardur. 291a/07, 292a/15, 292b/21

117

2 zm. Bu. abatleri da bu kim Beg

b. arafdan Bu yandan, dier taraftan. Bu

Abe nm bir z iridi291b/08,

292a/16, 298a/19 b. ara Bura, bu yer. Bu ara, Kh-

arafdan Kvus- Kmrn da btn c askeriyle gelp br-ghna indi.

292b/18, 294a/11, 295a/02

Serendbdr. 298b/03, 313b/05

b. arada Geen zaman iinde, bu esnada.

b. arza Bu minval zere, bu ekilde. Bu

arza nme yazlup Smb- ab-reftr c ayyra cizesin virp gnderdiler.

304b/08 yanda b. yanda Bu birka gn zarfnda, bugnlerde. Bu yanda bir seyy

Rstem-i yek-dest bu arada camd- knesi arekete gelp hemn Rstem yannda z alt idp derkr olma diledi. 291a/12, 308a/02,
316a/25 b. aradan Buradan. Bu aradan ver-

geldi. 300a/24
b. yaadan Dier taraftan, bu taraftan. Bu

zemne dnp yine diyruuza gidersez mnic degldr. 308b/03

b. enda Bu srada. Bu enda rde

yaadan Rstem gitdkden-ora erf eknfa, Kvus, nmeler perkende idp ve Zbile, Rsteme aber gnderdi.
292b/07, 300b/10, 301b/12 b. yzden Bu sebeple, bunun iin, bundan dolay. Kendn de mevti bu yzden

Bnya da aber itdiler. 301b/04,

306b/11, 310b/20 b. adar Bu lde, bu miktarda.

olaca idi, old. 295a/14

b.ndan byle Bundan sonra, artk.

Siymek askeri bu adar idm eylediler, hlarn urtarmaa re olmad. 292a/01, 294a/09, 300b/22
b. mertebe Bu kadar, bu lde.

imden-gir dnyda bir o ve bir de ben alsam yine hemremdr ve bundan byle sen lince uluam.
308a/12 bd (F.) i. Varlk. n-bd, n-bd ol-

Efrsiyb da Rstemi bilmedi, bu mertebe Rstem-i yek-deste mubil olan nal kimsedr diy. 293b/21,
316a/04 b. minvl zre Bu yolda, bu tarzda.

Fermurz da srev nzesin bu minvl zre menc eyledi. 305a/24,

306a/04, 307a/05

buda i. Budak, dal. gzin budadan anma-

118

bugn zf. Bugn, iinde bulunulan gnde. 293a/16, 302b/04, 312a/05, 318b/09 balemn (F.) i. Bulunduu yere gre renk deitiren bir hayvan, bukalemun.

buln- 1 Var olmak, mevcut olmak. buln-

Pdihum, hemn mevcd bulnan c asker ile biz de alup aru giderz.
292b/13, 294b/16, 304b/06 2

mur- B. bulbul- 1 Aramak, arayp bulmak. Efrsiyb,

ora dimeyesin ki zerime fil geldi, tedrikli bulnmadum, cr bahne ber-araf. dimi. 292a/15, 292b/01,
Olmak, etmek, yapmak. 292b/10

br-ghna gelp Rstem-i yek-desti tecesss itdrdi, varup Shrb trbesinde buldlar. 294a/07, 294b/24,
303a/15 2 e ermek, elde etmek, kazanmak.

3 Salanmak, tedarik ve temin edilmek.

Kvus da emr idp Mevcd iki kerre yz-bi casker bulnd, sir gelen ardumuzca gelsn. diyp 292b/14,
313b/17 4 Ele geirilmek. Rstem emr eyledi, s

Arada nz niyz kemlin bulduda Fermurz iki zn zerine geldi.

297a/25, 309a/21 3 Bir ey, bir kimse veya bir durumla karlamak. yle pold stnlardur,

bulnsun diy. 295a/02

5 (m ekini alan isim fiilerden sonra) Olmak. Burzy da peke urm bulnd. 320a/12 bulnmadu bulnmadu mi bir

apuy dem boy adar aldurup bir eliyle ol stn apunu altna oyup ol arada yol bulursn. 298b/07, 299b/21,
299b/23 4 olarak grmek, olduunu grmek, kabul etmek, telakki etmek. Fermurz

sf.

Grlmedik, a;

ender amm

bulunan. Geri enine uzunna b-ybulnmadu

c

cevhir-i ma den zr bu Efrsiyb bahdrdur. 318b/02 bulubulu- 1 Bir araya gelmek, karlamak.

bu sn-i cemle ayrn alup avrde grdigi gibi buld. 309a/16

furat b., hezmet b., tesell b., yol b., afer b. bular zm. Bunlar. 312b/01

Efrsiyba buluup mektb virdi ve Bildginden almasun. didi.

292b/04, 299b/04, 318b/07 2 Kavumak. Pederi Zla buluup Zl-

Bulcs Bir vezir ad. 320b/07, 320b/08

zamn, Rstem cib olduna elem

119

zre idi, Rstemi grp d old.

292a/20, bulu i. Bulut. 313a/01, 315a/22 bunca sf. Bu kadar, bunun gibi, byle. Y Rstem, bunca zamn anda id, biz bunda ne zametler ekdk. 293b/23, 297a/16, 312a/21 bunda i. Burada. Bu bada on-bi adar
c

burc (II) (A.) i. Zodyak zerinde yer alan burc on iki takm yldzdan her biri. Bu

burct esbdur ki ems her burcda otuz gn urur. 314b/24, 314b/24,

314b/25 burct (A.) i. Burlar. O esb bu ysa

degldr, zr bu burct esbdur.

314b/23 burun i. Burun. 297b/21, 306b/07, 311a/10 burt zr-i burtdan gl-

asker vardur, anca sen bunda dur, ben varup macam alup gelrem. didi.

291a/08, 293b/23, 297b/13 2 Buraya. eme-i Nehrevna buluup

ceng eylerz, bunda getrp rn iynetmeyelm. 292b/13, 295b/05,

298a/04 3 Bu hususta. Bira kerre geldi, ne ayr

Burz

Burzy

BurzBurz-y

ehbz ehbz

Shrabn oludur. Ziraatle urar. 318a/17, 319a/01, 320a/20 bse (F.) i. pme. eyleb. eyle- pmek. Kendi da oynup

itdiyse bunda da an ayr ider.

292a/18 bunlar zm. Bunlar, bu zamirinin okluk hali. 293b/13, 306a/03, 316b/09 bb-y-mi sf. (?) Gel benm nebre-i bura i. Bu yer. 298a/17, 304b/14, 314b/07 burc (I) (A.) i. Kale, kale bedeni. b.- br b.- br Kale

apd ve acr- cme-vba dald. Bir midr bse v kenr eyledi. 309a/20

imdi Efrsiybu geldgin grp al alarn bend itdiler ve burc- br zerinde cenge urdlar. 291b/18
duvar, sur.
c

mmtzum! diyp Burzy barna bad ve naar eyledi. Geri enine uzunna b-y-mi bir bulnmadu a; amm cevhir-i macden zr bu Efrsiyb bahdrdur, bahdrl ninesin bilr. 318b/02
buyurbuyur- 1 Emir vermek, emretmek. s ayr pdihum, buyuru. didi.

120

Kvus eyitdi: Tz ilcat getr! 294b/04, 299b/03, 301a/21 2 Bir eye davet etmede nezaket sz olarak

b. url- Balanmak. imden-gir sra url-

bnyd urlsun. 304a/12

bribri- Kaplamak, rtmek. Toz Fermurz

o geld pehlevn! Buyuru, bir midr ciret idelm. didi. 295b/04, 301a/13,
kullanlr.

bridi. 306b/08, 317b/08

brrn (F.) sf. Keskin, kesici. ar- b. eyle-

301a/22 3 Konuu sayg ile ieri almak. Pr

eyitdi: Buyuru ier. diyp girdiler.

300a/18, 308a/14 eyleb.u eyle- Nazike Buyurun, oturun demek.

btn sf. 1 Hep, hepsi, tamam. Btn

c

askeri

rup

babasn

ldrdm.

291a/11, 292b/18, 301a/09

Fermurz dnp buyuru eyledi, ol andalye srevi oturtd.

308b/22 bkilbkilErilmek, eilmek.

zf. Tamamiyle, hep, tamamen. Fermurz opularna varnca zemne batup az ald btn yire gie. 307b/22

ollar bkilp siper ggsine apand. 305a/22, 305b/05,

307b/14 blbl (F.) i. Blbl. Bir kerre Mh-dut

srev srev

byk i. ve sf. Byk. Y srev, sen

bir byk grz var imi, an ol grz? didi. 306a/09, 311a/04, 319a/12

Bny blbl afesi gibi apup cm<e>-bna girp arada o nz niyz old. 297a/24
bnyd (F.) i. Asl, esas, temel. itb. it- Bina etmek, ina etmek. Bu arada

bu dame<y>i bnyd itdm. 298b/18

olb. ol- Balamak. l- kelm, sreve

-gn cal iyfetler idp drdnci gn sra bnyd oldlar. 309a/02

121

-Cc-bec-be-c (F.) zf. Yer yer. Meger dh-i cme (F.) i. Elbise, amar, giyecek ey. *cmecme*cme-b cme-vb: Yatak. Fermurz,

naanu tarlalar idi, c-be-c dinler tarlada ift srerler. 317b/24

cabalaabalacabala- bk. abalaCabbr Cabbr- merdm-or / Cabbr Kii ad. abbr- merdmCezire-i Siyahn beylerinden birinin ad. 316a/20, 316a/23, 316b/13 Cbul bk. bul Yer ad. buly Cbuly bk. buly buly ch (A.) i. Yer, ukur. bu ubben orta

gzin aup cme-b es[v]b ile ve elleri bend teng marada urur
297a/24, 297a/25, 298a/02, 310b/02 cmeeylecme-b evin eyle- mec. kaba. Cinsel ilikide

Eysi, hemn cme-b evin eylemekdr. diyp Bn<y> sde prhen ile alnca oyd. Kendi da oynup apd ve acr- cme-vba dald. Bir midr bse v kenr eyledi 309a/19
bulunmak.

yirinden bir cam ch vardur 311b/14,

311b/15, 312a/23

iret-i c., ar- c. cn (F.) i. Can, gnl, ruh.

C.- A C.- Am Dipsiz ukur anlamnda yer ad. Kahraman kubbesinin ortasndaki ukur. Kahraman iine bir devi hapsetmi. 311b/14 cize (A.) i. Armaan, bahi, hediye. c. acs Vcudun herhangi bir yerinde duyulan iddetli ac. a Rstem

Smb- ab-reftr cayyra cizesin virp gnderdiler. 304b/08

cm (F.) i. Kadeh. Ol-maall, meger s

bana indkde Rstem-i yek-dest cn acs ile yle bir ayr ayrd kim yan bulnan caskerden bi adar kimsen zehresi k old. 294b/16,
298a/12 alc. al- ldrmek. Bre melcn, cn

cm unm-d. Fermurz, ol cm n eyledi. 302a/08, 314b/14, 317a/06

ehdeti n eylec.- ehdeti n eyle- lmek, ehd olmak. Ol mal y odur ki bozup

almadan anda al eylersin? 311a/12

rac. bana ra- ok sinirlenmek. cn

bana rayup trbede ylan grmie dndi. 299b/18, 306b/22

pern eylerem yd cm- ehdeti n eylerem... 296a/17

122

Cn-bin-Cn Bir kavim ad. Fermurz ol Cn-bin-

e-n c. cr cr (A.) sf. Akan. b- c., nehr-i c.

a silp grdi, ben-dem lisn degl Cn-bin-Cn avmi yazusdur.

303a/12 havlic. havli-y-ile Cannn tehlikede olduunu hissetmekten gelen kuvvetli tepkiyle.

criyelik (A.) i. Cariye olma durumu. Mh-

Cn avli-y-ile h aar iken Fermurz urup yd. 295a/24,

311b/03, 316a/15

dut Bny<> kendsine criyelige virelm. 297a/02, 297a/10, 297a/11

css (A.) i. Casus. Efrsiyb css

obeti itc. obeti it- Gnl sohbeti etmek. 305a/12 acc. ac- Vcudun herhangi bir yerinde ac duymak. 317a/21 a c. a- (Birine, bir eye) lfet peydh etmek, almak, meyletmek. Gli saa

gnderp aber ald ki Fermurz Shrb vcasnda Hindistna gitmi idi. 317b/06
cayr cayr zf. Yantaki iddeti belirtir.

biraz alsun asun.291a/16

ve

cn

saa

srev-i dilver-i zor-mend, gli aa mili cayr cayr, Fermurz yirden aldurup ayan k-i zemnden yuar kesmek mmkin olmad 307b/18
c (F.) i. Cad, byc.

c.na eylec.na kr eyle- Tahamml gcn amak, cana

Yiyecek nesnemz almad, zgrtlik cnumuza kr eyledi

yetmek.

encbe C cebr (A.) i. Kuvvet, g. Cebrm ve gcm

317a/19 bergit*cn ber-cehenneme git- Can cehenneme gitsin anlamnda fke ve nefret bildiren bir sz. Lan bir kerre cn

bu adar. Eger arlar boza-bilrsem aluram, eger idemezsem dner giderm. 300b/22, 308b/04, 315b/18
eylec. eyle- Zorlamak, zor kullanmak. Ba,

acsyla barup cn ber-cehenneme gitdi. 298a/12

cnib (A.) i. Taraf, cihet, yan. Suln-

srev bize cebr ve ulm eyledi, bizi diyr-be-diyr ehl-i cylmzden cd idp gezdrd<i>. 308a/25

Trkistn bu cnibe anda gider?

291b/03, 292a/11, 312a/09

123

cedd (A.) i. Dede, ata, soy. Bir de cedd

*celld-balk i. celld-

Sm-svr

gelp

ziyret

eyledi

313b/10, 313b/13, 314b/11 ceh cehz (A.) i. eyiz. Olum olursa bzsna

bend eyle, zum olursa atup cehz dz. 315b/25

cehd (A.) i. alma, abalama. c. eyleeylealmak, abalamak.

Bunlar alaup Bir da itmeyelm. diy yemn idp dern mna geldiler ve celld-bal istediler. Fermurz bunlar -bi Zeng ile celld-ba eyledi ve alcada olanlar cmle mna getrdiler. 316b/11
Celltbalk.

cem (A.) i. Toplama, topluluk. olc. ol- Toplanmak, bir araya gelmek.

ldrmege cehd eyle, eger andan tri Rstem saa citb iderse ben al iderm. 294b/10
cehennem

Cbulyler Fermurz br-ghna cemc oldlar 305b/22, 319a/21

aln bana c. it-, kendin c. eyle-

(A.) i. Cehennem. Racm Cehenneme gitdi. didi. 297b/15

ceml (A.) i. Gzellik, yz gzellii. Ol-

cn ber-c.e gitcell (A.) i. fke, kzgnlk, hm. Keml

adar sn ceml var kim grenler ayrn olurd. 305a/11

c.c.-i nr Yz aydnl. ...bad, ceml-i

mertebe cell u aabda idi. Nzesin siper ile arpup menc eyledi. 295b/15
cell celld (A.) i. Cellat. hu aab ziyde

nrnu iys yannda ucle-i emc gy leyle-i mulimdr... 309a/14

sn-i c., sn-i c.-i zb cemc (A.) sf. Btn, hepsi, cmle. N-gh

idi, hemn celld eyledi. Behmen grdi kim hu pek aab var lecegin c al kesdi 309b/20, 309b/22, 309b/22
*celld-ba i. Celltba Bunlar alaup celld-

Bir da itmeyelm. diy yemn idp dern mna geldiler ve celld-bal istediler. Fermurz bunlar -bi Zeng ile celld-ba eyledi ve alcada olanlar cmle mna getrdiler.
316b/12

r gelp az yarn Fermurzu azna und. Cemcs-sen, Fermurza kef old, a rat eyledi. 298b/16
cenb (A.) i. Allah, peygamber ve baz tarikat byklerine ait isim ve sfatlarn bana getirilerek hazret manasnda kullanlr.

124

c.- ud Allah. Cenb- ud kendsine c.- ud

dab- c. cep (A.) i. Cep. El cebe und, bir

ilhm idp Rstem arafna geldi

295a/14 cen (A.) i. Kanat. Bir mur- acyib
c

cevhir ile aru altun aban iine oyd, bir da od aba old.
300a/21 cereyn (A.) i. Akma, ak.

gelr, cen syesi ems pertevin aplam 314a/06

ceng (F.) i. Sava. Eger murdu ceng ise,

ite geldm 292b/20, 295a/16, 304b/03

eylec. eyle- Savamak. Fermurz bu la n ile
c

olc. ol- Akmak. Bir cacyib u cereyn

old. 303a/20 scat midr ceng eyledi 311a/17,

292b/13, 307b/06 itc. it- Cesaret etmek. srev, Fermurza urdurc.e ur- / c.e dur- Savamaya balamak. cesret (A.) i. Cesaret, yreklilik.

aru urmaa cesret idemedi 305a/13

cevb (A.) i. Cevap. Pdihum, aa cevb

al alarn bend itdiler ve burc- br zerinde cenge urdlar. 291b/18,

293b/09, 317b/13 itc. it- Savamak. amle eyle, senle iki

budur ki Fermurz arulayup ikrm ile getrp yir virrsin 300b/25,

304b/02, 320b/12 c.c.-nme Cevap mektubu. Murdum bu

birderler gibi ceng idelm. 305a/16,

292b/06, 311b/24 c.- arb c.-i arb Savan baladn bildiren davul. (Kaynaklarda ise bunun tam aksi bilgiler verilmektedir: Biten savatan sonra
divan toplantsn haber vermek iin alnan

kerre yine devlet namadur. diyp 292b/22, cevb-nme gnderdi.

304a/19, 304b/13 virc. vir- 1 Cevap vermek. Madu ne

abl- ceng-i arb denir.) Rstem, ol aab ile ceng-i arb aldurup meydna girdi 295a/03,
davullara

gne ise aa gre cevb viresin!

292b/21, 300b/23, 310a/24 2 Karsnda durmak, karlk vermek.

293a/03, 294a/01, 307a/13 lt- c., imtin- c., abl- c. *ceng sf. Cenge ait, cenkle ilgili.

Pek metn dilverdr, liy rn c askerinde cevb virr yodur. 293b/12

125

c. it- Cevap vermek. Semendn ha bir it-

nme gnderelm, ne cevb ider?

304a/10

cigeri ann getrp cmlen gzleri ald 313a/11

*ciger*ciger-dr sf. Yrekli, cesur. Fermurz gibi

cevhir (A.) i. Cevherler, deerli talar.

ciger-dr server mebht old 314a/11

*ciger-ke *ciger-ke i. Evlat, ok sevilen kii. Ben

azne aup cevhir arup abalara oldurdlar 296b/15, 300a/21, 311b/07

c.c.-i ma den Maden cevherler. 318b/02 ceveln (A.) i. Dolama, gidip gelme. itc. it- Dolamak. Ra da gn alem
c

ki l dehr ib-rn olan Rstem ibn-i Zlu ciger-kesi Fermurz bin Rstem, sen ki Semendn hsn. 300b/18, 304b/05,
307a/11, 318a/17

ve dmin calem idp erfn ceveln ider idi. 306b/10, 314a/15

ard-i c. eyleCeyn Nehir ad. Bir gn Ceyn cubr

c.c.-i
c

ib-rn- ib- rnn

zamn zamn evlad.

Zamann
c

Aleyke avnullh, ey ciger-ke-i ib-rn- zamn! 306b/13

hkmdarnn cihn (F.) i. Dnya, cihan. Ey server-i
c

idp rn yaasna ondlar. 292a/11,

292b/12, 317b/06 cey (A.) i. Asker, ordu. muaddem-i c. it-, s- muaddem-i cey, s- muaddem-i c. olcezre (A.) i. Ada. Bunlar ol cezren

lem, eger melekler umuma ile ol uy yzine serpmeseler cihn al ems arretinden yanup kl olurd

315a/14, 293b/09, 299a/16 gitc.dan git- lmek. nki ahramn

cihndan gitdi, bunca demden beri bizi bunda mabs iden anu avfdur.312a/21
resm-i c.-bn Cihn-ba Cihn-ba Kii ad. Fermurz ile Mhduhtun torunu. 297b/02, 309a/24, 309a/23 Cihn-ba Cihn-ba-r Kii ad. Fermurz ile Hurde Banunun olu.

begleri idiler ve iki birderler idi.

316a/20, 314b/18, 316b/03 C.-i Siyh Siyah ada. 316a/19, 316b/04 ciger (F.) i. Cier, bar. Sefd yidi sene

sir-ile a m idp ora pederm Rstem varup Dv-i Sefdi atl idp

126

cil (A.) i. Parlaklk. tb- c. Cim Cimpr Yer ad. ehr-i C. cin (A.) i. Cin. *cinn Cin taifesine mensup olan varlk, cin, ecinni. Her kesinde bir cinn

cbbe (A.) i. Cppe. Fermurz cbbe

eteklerin miynna bend idp bir yol varup ol stna arld.303a/16

cd cd (F.) i. Ayr dm, ayrlm. eylec. eyle- Ayrmak, koparmak.

Amnerren kellesin bedeninden cd eyledi. 311b/07

itc. it- Ayrmak. Ba, srev bize cebr ve

c

ismi yazlup lsm olmdur. 298b/23,

300a/09, 311b/12, amr c., Surb c., ehmd c. cins cins (A.) i. Cins (A.) i. Y mur- mbrek,

ulm eyledi, bizi diyr-be-diyr ehl-i ylmzden cd idp gezdrd<i>.

308a/25 cmle (A.) 1 sf. Btn, hep. rn diyrnda

cmle alcalar alduda ol dilverler bize tbic olur. 292b/25, 299a/12,

308b/15 2 zm. Hepsi, herkes. Her birin bier
c

geri kstldur; amm sen uyr cinsinden olup bu ben-dem lisnn nice grend, sebeb nedr?314b/06
cirm (A.) i. Byklk, hacim. Bu au

ivn vardur. Cmlesin zerine bi Serb cinn olmdur. 298b/23,

firz yidi sekiz arman cirmi adar ar ve bu arda bir lne-i metn var
313b/25, 314a/01 vs at-i c. civn (F.) i. Gen, yakkl erkek Vh,
c

293a/04, 308b/04 crm (A.) i. Su. Var y Bilsem, crmini

c

afv

eyledm.

295b/22,

292a/06,

314a/24 itc. it- Su ilemek. Pdihum, ayr

yaz! ol civna, oraram bir arar eyler! 302a/07

nev-c.

bunlar baa bala, midrlarn bildiler ve itdkleri crme mucterifler

292a/06 vsat-i c. crca (A.) i. Yudum.

127

 bil-c. cr cret (A.) i. Cesaret, atlganlk. itc. it- Cesaret etmek. Fermurz grdi,

ikre cret idemedi. 297b/20

ce ce (A.) i. Gvde, beden. Grdi, bir

radur, fl cesi adar var 299a/23,

c.de Csse bakmndan. Ey ne ola?

diyp havya badlar, ne grdiler, cede bir aa bezer bir mur- c acyib gelr... 314a/06
aml-c. cz (A.) zf. Pek az, az miktarda. Andan

Fermurz
302b/17

cz

oturup...

315b/02,

128

-abala- cabalaabala- / cabala- alp uramak, gayret sarf etmek. amd da ham olnaca
c c

arar- Barmak. Bunlar cmle bir r uurdan arup 308b/04, 312a/19 k (F.) i. Yrtk. zehresi .ola a- Tantmak. Fermurz yanna dacvet

amd degl,

balad cabalamaa.

291a/14, 299b/06 bul / Cbul Yer ad. Dnyann en dousunda olduuna inanlan ehir. Bin kaps ve her kapsnn bir padiah vardr. Bu tavr bul suln

idp ayr caskere amaa balad.

316b/18 alal- (Bir mzik aleti) almak. ki siph

Semender hu z 300a/24, Bnnudur.

316a/01

urde
312b/18,

alas bul alas abulka Kalesi. 300b/10 azm-i C. eyle-, Behmen-i ., ala-i .

yirlerinden urup abl ve urnlarn alup calem ualarn kd eylediler.

306a/01, 307a/13, 313b/04 lk (F.) sf. Hareketli, evik.

buly *buly / Cbuly abulka halkna buly Cbuly mensup. Cbulyler Fermurz br bk . alduraldur- (Bir mzik aleti) aldrmak.

ghna cem oldlar. 305b/22, 306b/08,

308a/20 bk (F.) sf. abuk, atak. lk . lk abuk hareket eden, evik. Bir
c

Efrsiyb grdi, i ayr old, n-r abl- rm aldurup dndiler. 294a/05,

295a/03, 307b/01

ayyr arrr aner-gzr var idi, yetle bir bk lk idi. 304a/05

alnaln- (Bir mzik aleti) alnmak.

ki arafdan ceng-i arbler alnup bunlar da meydn kenrna gelp 293a/03,

adr i. adr. Rstem-i yek-dest kendi

305b/21, 308a/17 alal- Vurumak, arpmak, gayret etmek.

adrna

gelp

Rstem

arulad. ahramn bun ele getrmek murd idp o ald, olmad. 311b/17

293b/15, 310b/03 arar- Seslenmek, yanna armak. Kvus

bu sz zerine s ard. 294b/02,

303b/22, 318b/14

129

alma (Bir mzik aleti) almak ii. Her alma

Fermurz lenger virdkde 305b/02,

305b/05 2 Gk. yle ba eyledi kim zemn <>

kim istimc eylese taamml idemez, helk olur, ite s almaa bci budur.
313b/06 apul i. Yama, talan. eyle. eyle- Yama etmek, talan etmek.

zamn ar <u> smn iil iil iledi.

296a/22 .- ehr rum .- ehrum Gkyznn drdnc kat.

Hemn iin virrsez bir kerre varup apul eylesnler. 317b/01, 317b/05
it. it- Yama etmek, talan etmek. Ne araf

ems al mam ar- c ehrumdan ya n drdnci at smndadur. 315a/01

arparp- Hzla dokundurmak, iddetle vurmak.

l ise hemn ol arafa apul idp bir anmet ele girdkde 317b/03
r (I) (F.) i. are.

Rstem-i yek-dest ola ile arpup redd eyledi. 293a/09, 295b/15, 314a/12
atat- arpmak. Elimze ey an ikr

n-. r (II) (F.) i. Drt.

girdi. diyp d oldlar ve gelp gemilere atdlar. 316a/22, 316a/22

atrd Yklan, krlan, baka bir eye

ebr . ebr By yeni terlemi (delikanl).

arpan sert bir nesnenin kard ses, atrdama sesi.

Henz r-ebr ta br oldu maalleri ol-adar sn ceml var. 305a/10

re (F.) i. are, tedbir, derman. ayr

dururken
295b/01

bir

o-imdi. diyp atrd da opd.

ula re yodur. 309b/21, 316a/06

ol. ole yaramak, sorunu zmek.

avav- leri frlamak, ynn deitirmek, sapmak.

c

Mur- Balemn tu u lesinden rkp bir arafa avd gitdi.

314a/15

Siymek caskeri bu adar idm eylediler, hlarn urtarmaa re olmad. 292a/01

b-. ar ar (F.) i. 1 ark, dnen tekerlek. Arada

eb (F.) i. Sol, yesr. d. d- Kar gelmek, dman olmak, muhalefet

c

etmek.

(?)

ahramna

iyn idp eb ddi. 311b/16

olan siper yneleri ara girp

130

ehrum (F.) sf. Drdnc. ehrum ar- . ehre (F.) i. Yz, ehre. Am-nerre cn
c

5 ( p, yay gibi eyleri) Germek. Oul, bir

ar bir kemndur, an ekp ilesin 301b/13, 302b/01, germekdr.

302b/02

avli ile ol elinde alan yarm camd Fermurzu ehresine avle eyledi.
311b/03, 318b/03, 320a/02 bozu .si bozu Yz

6 (zerinde bulunan bak, kl, tabanca gibi silahlar) Kullanmak zere karp eline almak, kullanmaya davranmak.

Anda olan khrblar grdiler Am-nerren ehresi bozu, sul eylediler. 311a/21
ask.
c

Behmen itdgi melcanete dnm iderken lc ekince... 302a/07,

312a/11, 314a/24 7 Hareket ettirip srklemek. Varup

ekek- 1 (Bir eyi bulunduu yerden) Kendine doru getirmek, kendine

te, yz Zeng, otuz adar pehlevn gelp kemende yapsunlar, eksnler elmden olan olu adeden bir are bde dkilr ise anlar baa alebe eylemi, anda ald ki altumda olan andal bir cz areket ide-bilrler! 302b/16, 298a/11,
yaklatrmak 2 Bulunduu yerden baka bir yere gelmesini salamak. Andan h Det-

azneden arup yitmi seksen adar yay bir zaa ykledp ekerek getrdiler. 302a/21, 303b/11, 315a/08
8 Gndermek, sevk etmek. urde

Bnnu yolna bu adar ml arc idp asker ekp geldm. 304b/23

9 (Bir hayvan veya arac) Bir yere srmek, srp gtrmek. ek fli

i Nehrevna ekp Efrsiyb ile anda mubil olsun. 292a/24, 316b/08,

3 Uzunluunda olmak. Yz-on-bi arn

meydna, efendimz Grz-i Mnteh<y> ister, tz utu! diyp syledi. 306a/19, 306a/20, 309b/09,
asker ., bende ., dem ., eflke ser ., el ., elem ., iler ., sneye ., teessf ., zamet . ekilekil- 1 Bir yere gitmek, girmek, dnmek.

add eker idi. 301a/15, 303b/14,

310a/09 4 Tayacak veya tartacak gte olmak, tayabilmek. Fermurz hum, bu da

ib-rn- clem bir cnibe ekilp fil-l Efrsiyb arafna gedi.

293b/14

ekmez,

yaz

andalye!

didi.

301a/25, 301b/01, 301b/03

131

2 rtlmek, kapatlmak. Fermurz grdi,

.-i arb Savan baladn bildiren .- arb davul. (Kaynaklarda ise bunun tam aksi bilgiler verilmektedir: Biten savatan sonra
dvan toplantsn haber vermek iin alnan

py- tat andalsine pde ekilmi.

301a/14 3 Bulunduu yerden ayrlp geriye veya saa sola gitmek suretiyle yerini deitirmek. Fermurz Yo hum,

ceng-i arb denir.) Biraz ard-i ceveln eyledkden ora ol aldurup eng-i arbleri didrdi.
293a/05 epken i. Gmlek zerine giyilen, kollar bol ve yrtmal, ounlukla yakasz, srma ilemeli, bele kadar inen ksa giyecek. Banda bir eski alpa,

davullara abl-

mnic degldr, gelsn. diyp yle ekildi, Behmene yir gsterdi.

301b/25, 302a/04, 309b/22, ekinekin- mtin etmek, kanmak. Burzy

grdi, Kyln- Get-gr meydnda gezinp Efrsiybdan bir ey ister, Efrsiyb virmekden ekinr. 319b/06
ekmek i. ( p, yay gibi eyleri) Germe ii.

egninde khne epken, yalz ift srer. 318a/01

eri i. Asker. Heng ile Siymek erilerin

Oul, bir ar bir kemndur, an ekp ilesin germekdr. 301b/13

emen (F.) i. imen. *emen*emen-zr i. imenlik, yeil alan. N-gh,

alup alcalarna mukem tadrik grp gzedrler idi. 291b/17

em (F.) i. Gz. g ol. g ol- Dikkat kesilmek, dikkat etmek. srev cnibine em g

Fermurz grdi, bir b- behit-s, erf emen-zr. 300a/12

enber (F.)

oldlar. 304b/12
be-ser-. eme (F.) i. eme. Y ub, sen bunda

i. ember. Kemmiyyet-i Krren miyn enber olup, tozdur, srevi aplad. 305b/18
Hibir zaman, asla,

endn endn (F.) zf. kesinlikle. 315a/11

ur, ben eme bulup tze-krl ideym. 311b/09

..-i Nehrevn Nehrevan emesi.

Anlaru ferydndan gne feryd endn iidilmez idi.

292b/06, 292b/13, 295a/16 evirevir- 1 Ynn deitirmek, evirmek.

eng (F.) i. Kanuna benzer bir eit saz.

Gergedn ban evrp ol dizgin

132

Efrsiyb cnibine da amayup

294a/03, 305a/19, 305a/20 2 Dndrmek, hareket ettirmek. Tinnn

Fermurza bir ilcat- fir giyrdi.

309b/16, 310b/10, 320b/17 8 Ayrlmak, uzaklamak. Zr rndan

cn avliyle uyrun evrp uy pfkrdi. 316a/15

yz . - 1 Dar kmak. Bdan up

al bira sene adar olm-d.

310a/05 9 Etrafa yaylmak, dalmak. Amm ol

au ortas delk, ol delkden all yeilli ttnler ar. 312a/07, 312a/08

10 (Ses iin) Duyulur hale gelmek. Her

Rstem yanna geldi. 291a/11,

309b/09, 311b/25 2 (Bir yerde) Grnmek. an yarn

birin ads balyimez top adar ard. 312a/20

11 (Her hangi bir duygunun tesiri) kaybolmak, kalmamak. ora bir a

meydna up ceng eyledkde kimesne ldrme. 292b/24, 298b/09

3 Ortaya kmak, grnmek. imdi

alb- Grasb ylaldan beri ayda bir kerre maa baladlar. 296a/10,
296a/11, 315a/05

vic olur da, nev-civnsun, lince benm de dernumdan ac maz.

306a/16 .a-d.a-d-kmak, kagelmek. Elinde tr

4 (stne) Binmek. Fermurz iler vard,

tata d. 298b/14, 316a/16

5 Bulunmak, bulunduu tespit edilmek.

kemn bir bl-add dilver, ol dizgin addi. 295b/02

al diresinden ., gzlerinden teler ., i ., aru ., ib ., selmete ., ikra . ararar 1 (Bulunduu salamak. yerden) Dar

Fermurz da dameden an ml cmle cinnlere geregi gibi ykledp

299b/13 6 Meydana gelmek, patlak vermek. Zr

kmasn

stn opnca yirinden bir rzigr ar. 303a/14, 303a/14, 303a/14

7 Gitmek, katlmak. Fermurz, bacdel-

azne aup cevhir arup abalara oldurdlar.

296b/15, 299a/12, 300b/01 2 (Giyilen veya taklan eyleri) Vcuttan ayrmak. Cmle rn dilverleri rezm

usl, dvna up Semendn h

onlar arup andan Kvus- Kmrn

133

emcine

cemc

oldlar.

294a/12,

. ol- iftlemek. Kh cihn h olan ol-

305b/22, 318b/05 3 kram etmek, sunmak. Birazdan bir

Talas hu z Per z ceng-ile alup ift olm idi. 299a/17

2 Tarlay srme ii, ziraat. Burz da

maraba ile b- ayt gibi bir u ard. 300a/19, 300a/20

4 stne bindirmek. Bir kerre srevi

oradan ayr ifti oyup lls ile kye gitdi. 318b/08

sr. sr- Topra sabanla ileyip ekilebilir duruma getirmek. C-be-c dinler

ggsine berber arup yine ruat virdi. 308a/06

5 Yksek bir yere tamak. urde

tarlada ift srerler. 317b/25, 318a/18,

318b/09 iftcilik i. Geimini topra ekip bierek salama, renberlik. Eger Burzya artartart 1 karmak iini bakasna
c

Bn<y>

alup

ber-hev

ard.

310b/04, 317a/04

yaptrmak. Vfir cevhire mte alli

ib up iltift itmeyeydi Burzy iftcilikden urtlmazd. 320a/25

ifte (F.) sf. kisi bir arada olan, ikili.

olan eyy cmle ara ardup

311b/08 2 karmak, vcuttan ayrmak. Tamm

Beride Fermurzu ggsi ifte kslar gibi grlemege balad. 302a/12

ile (F.) i. ok katl ham ibriimden yaplan yay kirii, yaylara gerilen ipein kalnlna gre 20 ile 40 kat arasnda olabilen ipek iplik. Oul, bir

zp andan zerinde libslarn bir bir artd. 297a/23

pla pla

zf.

plak,

zerinde

giyecek
c

olmadan. yle pla binp askere

yridi. 309b/09
i (F.) e. Ne? f . fide Ne fayda? imdi ben bun byle

ar bir kemndur, an ekp ilesin 301b/13, 302a/25, germekdr.

302a/25 in Yer ad, in lkesi. Meger, ver-

ldrsem i-fide, lm acsn bilmez.

297b/22 ift i. 1 ki, tek olmayan. Andan sekiz ift

zemnde nden gelmi bir na var idi. 303b/21, 316b/15, 317a/09

azm-i . eyle-, n- ., ala-y ., niln- san- .

ks- arb odum. 299a/06,

134

*n ine ait, inle ilgili, inli. ahhr- .

2 ok zaman evvel, ok nce. Racm O,

odan gitdi. didi. 297b/14

kk- Ayaklar stne oturmak. Fermurz iyneiyne- Ayakla stne basmak. Bir atlu

tarlay

iyneyp

gelr.

318a/06,

hemn randan pertb idp Bilsem zerine kdi. 295b/19

b (F.) i. Tahta paras, denek.

318a/06, 318a/14 iynetiynet- mec. Onurunu ayak altna aldrmak.

Bunda getrp rn iynetmeyelm.

292b/14

deste-i . plenplen- Ucundan kenarndan kendine ufak

iziz-

izgilerle

belirtmek,

resmetmek.

tefek kar salamak, kazan temin etmek. Ellerine giren ile yine bir zamn

Feylesf- Dn da eline usurlb alup urca atd, ki ke, bd bda urd, yazd izdi bozd. 312b/25
oaloal- Fazlalamak, artmak. Ol mal al

plenrler. 317b/01
zz- (Bir eyi) Bal, dml, sarl veya ilikli durumdan karmak, amak.

gitdkce oald. 296b/07

o o 1 i. ok, fazla. Hem ol diyrda gzelce

Balad Bnnu birer birer 297a/23, dgmelerin zmege.

302a/25, 302b/14 ul i. ul, hayvan rts. yi. torbay yi- Eldekini, avutakini 301b/24,

zlar
319a/05

odur.

291a/24,

2 sf. ok, fazla. un bir tarb ile biri

ldrse o isn iderm. 294a/24,

315b/16, 320a/11 3 zf. Belli bir lnn stnde. srev-i

bitirmek, tketmek. On-bir senedr bir

arafa an eylemedk, ayr ul orbay yidk. 317a/18

uval i. uval. Mnteh grz-ile bir ey

ejderh-bend ol dervi arup o ikrm eyledi. 303b/22, 311b/16,

319a/07 odan odan 1 zf. Uzun zamandan beri, bir hayli zamandr. Pdihum, eger ben an atl

arb urd, gy penbe uvalna urur gibi. 293b/05

n (F.) e. 1 nk, mademki. Fermurz

itmek murd ideydm odan atl iderdm. 294a/20, 310b/12

glp Ey dn, n kim kendi murd eyledkden-ora an criyelige degl

135

bn-y ebistnla abl iderm. didi. 297a/11, 307b/17, 319b/10

2 Ne vakit ki, vakta ki. n kim gice

mrr idp ab old, fitb- clemtb sy- ufudan ba aldurup

293a/01, 295b/25, 305b/25 nki (F.) e. 1 Mademki. Aa, nki

macu da gitdi, gel senle Trna gidelm. 291a/23, 306b/02,

312a/21 2 Ne vakit ki, vakta ki. Semendn h,

nki nmeden bu cevb iidp dnp Feylesfu yzine bad. 300b/24,

307a/16, 314a/20 riri- rmek, bozulmak, dalmak. Byle

gree gree, sille ile mt yiye yiye afas rimi idi. 320a/12
rk rk sf. Dayankl ve salam olmayan.

Pdihum, h byle rk yay dem ara m or? 302b/02

136

-Dda ba. Dahi. Sary- Siymeke aber ayrete dalDlDl- Acm Ehremann 9999 batman arlndaki grz-i kebrinin lakab. 303b/11 ak- Mr r ak- Mr Kii ad. Rstem-i yekdestin ceddi. Cemidin yerini alm olan ran hkmdar. 295a/13, 297a/07 da da 1 ba. de, da. Rstem kendin cemc DalulDalul-cam Hsrev-i ejderha-bendin lakab. 300b/02 dam i. at, kubbe. 312a/13 dmd (F.) i. Gveyi. 301a/01 dmn (F.) i. Etek. 316b/21 2 zf. Ayrca. Feti sen elindedr, da

eylediler kim ol da Sary- Siymeke apusn bend idp cenge urd.

291b/23, 292a/02, 292a/06.

idp zu da ol li grp ayr Rstem gzi alas drt old...

291a/20, 291a/10, , 291a/23.

sen-n nie ydigrlar onmdur.

298b/04

ps- dmn eyledmen (F.) i. Etek. Fermurz inde el

dame dame (A.) i. Trbe, mezar. 298b/04, m 299b/09, 301b/15 DameDame-i Sleymn bin Devvr Yer ad. me Feramurzun fethettii trbe. 298b/04 dal sf. plak, yaln. old. aner ol- Kabzasndan karp haner ekmek. 295b/20 t old. t ol- Knndan karp kl ekmek. 291b/24 daldal- Bir eyin, hlin iine girmek. Kendi

aras yirde eyledi ve dest-i dmenin pdi. 308b/18, 312a/08

d.- deritd.-i der-miyn it- Etein ularn bel ksmna sktrmak, eteini toplamak.

Andan Fermurz dmen-i der-miyn idp, vard... 296b/18

d.d.-i kh Da etei. ...Fermurz da svr

olup

dmen-i

kha

azm

eyledi.

300a/11 d.d.-i siper Sol elin zerine konulan korunma letinin kenar. Nze, dmen-i

da oynup apd ve a r- cmevba dald. 309a/20, 311a/1

siperden ayup urayup... 305a/23

oltu

altndan

137

 dest-i d. dn (F.) i. Bilen, bilgili. Kvus da dn

.- dest El ile vurulan darbe. 297b/01, 304b/07

eline virdi, oudlar. 292a/14, 296b/20,

297a/11

.- grz Grz darbesi. 295b/17 eyle.- edd eyle- iddetle vurmak 306b/25

d.- d.-y -fnn Pek ok ilim dalnda bilgili kii. 313a/10, 315b/11 Feylesf- Dn dne (F.) i. Tane. 296b/09, 302b/07, 314a/14 darldarl- Gcenmek. Hmn olanu byle dandan- Dnmek. 315b/17 dar i. Geni olmayan. 318b/19 -dr (F.) Sahiplik anlam veren veya dr meslek ad treten ek. ciger-d., iye- d., aber- d., aner-i b- d., azne- d., ie- d., nm- d., arb- d. drt (F.) i. Zenginlik, mal, debdebe, an, evket. Dile server, eger ben bir l dsitn (F.) i. Destan, hikye. 310a/06 d.- lefet-mz d.- lefet-mz Dinlemesi ho destan, hikye. 317a/16, 317a/15 dver (F.) i. Vezir; Allahn veziri Hz. Muhammed. 300b/18 aret-i D. Dvud Peygamber, Hazret-i Davut. gelmesine, zarar yn-i D., bi-a- D.un-neb, grz-i Sleymn ibn-i D., aret-i D. ur. ur- Darbe vurmak. 293a/11 *arb *arb (A.) zf. Zorla. imdi elinden

macn arb sen elinden alma mnsib degl. 304b/25

evcndan darlup Hy yaban olan, sen misin baa bu evc eyleyen! diyp... 318a/09, 320a/06
dr dr (F.) i. la. ...iyfet ensnda darul

arb virp hem Fermurz ve hem srevi darudan gerp ikisin de bende ekdiler. 316b/06, 316b/09

olup gelmezsem benm drtum alup rnda pederm Rsteme teslm eyle... 313b/19, 313b/20
arb

(A.) i. Vurma, vuru, darbe. ...Fermurza bir arb urd. 295b/16,

293a/09, 305b/01 . getrgetrDarbe

verilmesine izin vermek. 293a/23

138

dim (A.) zf. Srekli, devaml. 309b/02, 320a/24 dire (A.) i. Daire, alan. 294b/17 cal d.sinden da v (A.) i. ddia. eyled. eyle- ddia etmek. 304b/10 itd. itddia etmek, ikayeti olmak.
c

d.-i umr Sarholuktan kaynaklanan ba d.arsn giderme. Andan-ora defc-i

umr in biraz bde n idp...

308b/12 d.d.-i umr eyleeyleSarholuktan

kaynaklanan ba arsn gidermek. 296a/01, 300a/10 itd. it- Kovmak, uzaklatrmak. Rstem

320b/12 dacvet (A.) i. ar. eyled. eyle- armak. Behmen-i yek-arb

urra dp araf- adan intibh, urrn defc itmek in ol bir rete gelp g-ml virdi. 295a/11, 295a/13
old. ol- Yok olmak, tesiri kaybolmak.

dacvet

eyle,

gelsn...

294a/09,

Bunlar bu kekede iken Fermurzu ve srev darular defc olup kendlere geldiler... 316b/09
defca (A.) i. Kere, kez, sefer. Efrsiyb

306a/02, 307a/20 itd. it- armak. 294a/07, 294b/03, 307a/12 de ba. Dahi. 291a/03, 295a/14, 307a/01 dede Babann babas, bykbaba, ata. 319a/03, 319b/07, 319b/10 defne (A.) i. Hazine, gm. 311b/10 defc (A.) i. Kovma, uzaklatrma. rn
c

bira defca yri eyledi, olmad.

291b/18, 302b/08 degdegKarlk olmak, deerli olmak.

Semendn h fermn eyledi ilm-i arc deger bir ilcat- fire giydrdi.
302b/03 bir pula d.medegme Sradan. s, aa yoaru baup

askeri ondu gn Hindden eli gelp ejder-serler malndan ekv idp defc in pehlevn diledkde Fermurz, tacyn olnm sd bir vezr idi. 295a/17

grdi, bir seng-i mnteh var, yle kim degme bir pehlevn yirinden aldramaz. 294b/13, 309a/03

139

degl i.

sim soylu yklemin olumsuz

dem (F.) i. 1 Zaman, an. rns-nerre,

ekimin salayan kelime. 291a/06, 311a/07, 313a/17 degrdegr- Ulatrmak, eritirmek. Siz de

hemn ol dem, ol aradan dem ekp dem Hinde geldi. 297b/19, 299a/23,
299b/05.

selmum, varup, pederm ib-rna degresiz. 296a/19

dehn (F.) i. Az.

2 Nefes, soluk. rns-nerre, hemn ol

dem, ol aradan dem ekp Hinde geldi. 297b/19, 299a/19, 310b/01.

d.-bed.-be-dem Srekli, durmakszn. 296b/06

evren-d. ekd. ek- Nefes almak. 297b/19, 299a/19, dehr (F.) i. Dnya. 300b/18 dehet dehet (A.) i. Korku ve tela. Fermurza 310b/01 der (F.) e. de, iinde. d.eyled.- eyle- Kucaklamak. 315b/04 dek e. Kadar, dein. ...bunlar dnmeyp 308a/13,

bir dehet geldi, vehme vard. 298b/12,

294b/18, 310b/07, 314a/24

aba dek ceng eylediler. 296b/08,

307a/14, 308b/16 deli Aklsz. 294b/20 deli delianlu Gen, yiit. 318a/16 dell dell (A.) i. Rehber, yol gsterici.. 313b/13, 313b/17, 314a/04

d.d.-kr olma mec. kaba. Cinsel birleme yaamak. Fezzne Bny biraz pp

ud; amm Rstem-i yek-dest bu arada camd- knesi arekete gelp hemn Rstem yannda z alt idp der-kr olma diledi. 291a/13
d.-k old.-kd ol- Almak. 303a/21 d.d.-caab Hemen arkasndan. Fermurz

d.

...aret-i Sleymna ve cedd Sm-svra ol mur- Balemn dell olmdur

ololYol gstermek. .

gine nacra urup bunlar dp der-caab yine aldlar... 296b/04, 309b/11,

315a/04, 315a/05 dmen-i d.-miyn it-

313b/11 delk Dar, kk aklk. 312a/07, 312a/07 derd (F.) i. Tasa, keder, elem. del delanlu bk. delianl. .

140

*derd-mend (F.) i. Dertli, tasal kii. *derd294b/15

d.-y Atern zel isim. 314b/21 d.tern d.- mut d.-y mut Okyanus. 298a/20, 299b/18,

derece (A.) i. Miktar, mertebe. 314b/24, 314b/24, 314b/22

300a/04 ry- d.-y revn ol-

derm dermn (F.) i. are. dest (F.) i. El. 308a/13 old. ol- Derdine are bulmak. 309b/21 urd. ur- El koymak, ii zerine almak. dern (F.) i. 1 . ...bir kerre el urd ve

Mh-dutu andu ve ln arb- dest-ile fet idp dernna drrler oyup, sz netcesi, ulb- pederden ram- mder<e> bir drr-i yekt ddi. 297b/01, 312b/06.
2 Gnl, kalp 300b/06, 306a/16 smet-i d.

Pdihum, fermn id, dvnuuzda olan dilverlerde glnden geen var ise gelp dest ursunlar. 302a/22,
307b/12, 312a/09 d.d.-yr (F.) i. Elden tutan, yardmc. ...ol

r dest-yr da Burzyu elin pp kendye tbic olup yannda aldlar.

320a/21 d.- d d.-i dmen Etei tutan el. ...Fermurz

*dern *dern

(F.) zf. ten, gnlden. ...Fermurzu ademinde ba oyup dern Fermurza bendeler oldlar.

inde el aras yirde eyledi ve dest-i dmenin pdi. 308b/18

arb- d., Khrb- zeber-d., Rstem-i yek-d., zeber-d.

312b/07, 316b/05, 316b/11 derv (F.) i. Gnl zengin, mtevaz

Meger, ver-zemnde nden gelmi bir na var idi, adna Siyvu na dirlerdi, yet kmil idi. srev-i ejderh-bend ol dervi arup o ikrm eyledi ve bi altun virdi. 303b/22
kimse. dery (F.) i. Deniz. ...dery arafna nigeh-

destr (F.) i. Sark, tlbent. 319a/22 deste (F.) i. Tutam, kabza, sap. d.d.-b Sopa, denek, sap. ys idp bir

kerre grz deste-bna el urd...

306a/22, 306b/01, 306b/19

bnlar

tacyn

olnd.

296a/12,

destr (F.) i. zin.

299b/25,300a/03

141

d. al- zin almak. ...ol dilverden destr al-

d.-i d.-

ren ren

Aydnlk

vakit,

gndz.

alup

diyruuza

gid.

312a/02,

308b/11 d.d.- ems Gne zaman. (Kyametin

312a/03 vird. virzin vermek. Fermurz an

kopmasna yakn vakit, devr-i kamer adn

vilyetine uladurd ve sir perlere destr virp gitdiler... 299b/22,

319a/20 det (F.) i. l, sahra. Det- Mu Det-i Mun Mugn l. (Mugn:
Azerbaycanda bir ehir addr. Gayette ltif ve dilg sahralar, sebz ve hrrem mergzrlar vardr. Brhan 526b)

Netce, avllerinden istifsr idp dnlar reml eylediler, Devr-i emsde yine sen evldlarndan Nrem nm bir dilver gelp Dv-i c Ami atl idp Dv-i rs alt acvn ile al idp ve bu rs kendye tbic eylese gerekdr. didiler... 311b/22
almakta.)

292b/15, 292b/16

itd. it- evirmek. 306b/16 itdrd. itdr- Dndrmek. 306b/02 Devvr zel isim. 299a/13 br-gh- D., ser-perde-i D., Sleymn

DetDet-i Nehrevn Nehrevn l. 292a/24 devirdevir- Dik duran bir eyi yatay duruma getirmek. 316a/25, 316b/01 devlet (A.) i. Ycelik, iyi talih; varlk. 292b/22, 319a/03

bin D. drat (F.) i. Aa. 298a/13, 298a/18, drat

a yn- d. devletl devletl Devlet sahibi, yce kii. Amn

298a/25, 298b/02 drz drz (F.) i. Uzun. it-d. it-- Uzatmak. El-cudet caler-rv, ne

devletl ib-rn-zde! El aras yirde, bugn malbunam. 295b/21,

302b/07, 309a/09 devr (A.) i. Dn, zaman. d.-i dvn- Semendn h Semendan d.- dvn- Semendn n ahn divan zaman. 304a/13

ay drz idelm... 293a/25

*drz-be-drz *drz-be-drz z

zf.

Boylu

boyunca.

295b/18, 293a/09 didi- Sylemek 298a/03 300a/07, 303a/09 felege kelek Smurga siek dime-

142

didr- Kendisi hakknda bakalarnn sz didrsylemesine sebep olmak. yle didrmekden eysi lmek di di (F.) i. Ky. D.- Naa D.-i Naan Nakkaan ky. 319a/11

*dil-ver (F.) i. Yiit, delikanl. Amn dil-

dilver, beni ldrtme, z da bkiredr, uryor. 292a/03, 293a/16,

295b/01 d.d.-i
c

lem lemin delikanls, yiidi.

296b/17, 301a/03, 301a/19 srev-i d.-i zor-mend, nefer-i d. din din (F.) i. Kyl, renber, ifti. Meger

dh-i naanu tarlalar idi, c-be-c dinler tarlada ift srerler. 317b/24
dikdik- Bir cismi dik olarak durdurmak, bir insann dik ve ayakta durmasn salamak ya da buna sebep olmak.

*dilvern (F.) i. Yiitler, delikanllar. 297a/16 diledile- stemek. Rstem yannda z alt

idp der-kr olma diledi. 291a/13,

300a/06, 302b/15 cr d. dn (A.) i. nan sistemi.

...Fermurzu albn dkp ve mal bozup aurdun yazup dikdiler... 296b/22, 307b/15, 307b/19
dikildikil- Tepe noktaya gelmek. 307b/06

lacn-i b-d. diat (A.) i. ncelik, nem. 318a/15 didrdidr- Susturmak. Biraz ard-i ceveln itd. it- nem vererek incelemek 303a/12 dil (F.) i. Gnl. diledile- Sze kulak vermek, sze uymak. *dil- ol*dil-gr ol- Krlmak, zlmek. 308a/10 *dil-pern *dil-pern ok zgn. 317b/19 *dil-sz Gnl yakan. dildip 1 Son. ...her ml dibinde bir bar var naamt- d.

eyledkden ora ol aldurup eng-i arbleri didrdi... 293a/05

Dile, y Fermurz, hdan gemem, hy<> vir yd bin rana, er ise senle ceng idelm. 295b/09,
307a/07, 313b/19

ve her baru inde bir av var...

314b/19.

143

2 Yan ba. Ol arada Sma bir yedek

D.-i Sefd Beyaz Dev. 313a/10, 313a/11, D.313a/12 D.D.-i Sepd bk. Dv-i Sefd

iridrdiler, svr olup calem dibine gitdi. 293b/08

dirdir- Toparlamak. Bu enda Fermurz

kendin dirp ve grdi, azndan burnndan an gelmi... 306b/11,

311a/12, 314a/21

dvn dvn (F.) i. Meclis, sarayda ynetim odas. 298b/10, 300b/12, 302a/04 eyled. eyle- Divan kurup fikir danmak. Ol

dir dir (F.) i. Uzak, engellenmi. 292a/17 di Az iinde, ene kemiklerine dizili beyaz, 311a/04 dv (F.) i. Dev, cin, eytan. adna ub- sert organlardan her biri.

gice gip irtesi gn dvn eyledi...

292b/19, 308a/22, 315a/20, 315b/15, 319a/21 d.d.- Efrsiyb Efrasiyabn divan,

huzuru. 319a/21, 319a/24, 320a/04

te-dem <> hen-ten evren ser-i hetp-y cifrt-t dirler. Al dvdr Kh- Esvedde Dv-i Esved nm bir khrb dv balu idi. 299a/16, 310b/09,
310b/12 D.D.-i
c

d.- srev d.- srev Hsrevin divan, huzuru. 308a/22 d.d.- Kvus Kavusun divan, huzuru. 292a/14

Am Am

AmAm-nerre m

Akm

d.h d.- Selm h Selim ahn divan, huzuru. 297b/03 d.d.- Semendn h Semendan ahn divan, huzuru. 302b/05, 303a/05 d.- h- Efrsiyb d.- h- Efrsiyb ah Efrasiyabn

maarasnda yaayan drt elli, khrab cinsinden dev. Khrablarn sultani. Duyduu her gzel kza talip olur, Hurde Banuya da talip olmu. 310a/08, 310a/16, 310b/19 d.- ayyr d.-i ayyr Hileci, kurnaz dev. 311b/15 D.D.-i Esved Kara Dev. 299a/16 D.- r rs D.-i rs Sepdan-nerrenin ortanca olu, Sertn-nerrenin kardei, Sihmnerrenin aabeyi. 297b/08, 311b/22
c

divan, huzuru. 320b/04 itd. it- Toplanmak, bir araya gelmek. 304a/13, 304b/21, 315a/21 bb- d., ehl-i d., erbb- d.

144

*dvn-ne (F.) i. Meclisin kurulduu, *dvnn ynetme iini yapld yer. 302a/11, 304a/14, 304a/15 dvne dvne (F.) i. Deli, akln yitirmi. 298a/07, 301a/22

doldol-

Hemn Fermurz bir kerre iki zn zerine gelp bir nacra yle ba eyledi kim maranu ii ad ile dold. 298a/10,
Dolu duruma gelmek.

294b/15, 312a/23 peymne-i cmri d.

old. ol- Akln yitirmek, delirecek gibi olmak. 312b/22 diyr (F.) i. lke, ehir. ver-zemn dirler doladolaGezmek, gezinmek, yrmek. 318a/15, 303a/10

bir diyr var idi... 303b/04, 313b/10,

319a/16

donanma i. enlik, elence. 297a/15 dost (F.) i. Arkada, yakn. ...meger

boynu uza d. *diyr-be-diyr zf. lke lke, ehir ehir. diyr-be-

vezrlerden biri Behmen-i bul ile yet dost idi... 301b/09, 307a/20,
311b/18 *dostne (F.) zf. Dosta, dostluk iinde. 304b/14 *dostl *dostl i. Dosta davran. 314a/18

ora Ba, srev bize cebr ve ulm eyledi, bizi diyr-be-diyr ehl <> c ylmzden cd idp gezdrd<i> dimeyesiz. 308a/25, 320a/11
diz i. Bacak ortasnda bkm yeri.

301a/23, 302a/02, 302a/25 dizgin i. Gemin ularna balanarak

dgdg- 1 Vurarak cann actmak. El-a, bu

iki dem ejderhlar am olnca birbirlerin farn dgdiler. 305b/20.

2 Vurmak, almak. Rstem-i yek-dest

hayvan ynlendirmeye yarayan kay. ol d. dor dor e. Kar ynnce. 298a/14 r dkdk- 1 Svy kaptan baka bir yere dou dou- ki ey birbirine arpmak. ... boaltmak. Bulnan birer ikier ve

gergednn srp alca-i Siymek apusn dgmege balad... 291b/23

kerre o gibi ba douurlar, andan gre utarlar. 319b/20

yye, herkes addine gre ip , dkdiler. 313b/02, 302b/21.

145

2 Maden eriyiini kalba aktararak biim vermek.

*drdnci sf. Drt saysnn sra sfat, srada ncden sonra gelen. 309a/02, 315a/01 d i. Gs, bar. 313a/05 dlli d.li denden- 1 Hazrlanmak. Meclis denp

Yidi drl macdenden Fermurzu albn dkp ve mal bozup aurdun yazup dikdiler...

296b/22 *dkil*dkil- Dkme ii yaplmak. 296b/02, 302b/17, 314b/20 dl Yavru, ocuk. old. li dli ol- Nesli devam etmek. 309a/09 dndn- 1 Geri gelmek. Efrsiyba bunlara
c

biraz bde n eylediler... 294a/12.

2 Hal, minder gibi eyler yere serilmek.

n- n iyfet acm sipri eylemi-idi, iret eyledi sim- h getrp dendi... 317a/06
du dun (F.) i. Duman, sis. 303a/14, 303a/14, 312a/13

am isnlar idp dndi... 292a/04,

295a/06, 307a/09. 2 Ynelmek. ...bir ucn dvn ortasna

atup dndi Semendn ha... 302b/15,

297a/09, 308a/15.

duter duter (F.) i. Kz. d.- ater d.-i ater Yldz gibi gzel kz. 300a/13

3 Bir eyi andracak duruma girmek, benzemek. ...lc utan bilegden d.d.-i pkzepkze-ater ze Baht temiz kz.

avrayup yle d kim parmalar touml yra dndi... 302a/10

gzi alas d., gzleri s- pr-na d. gz d., trbede ylan grmie d. *dn i. Geri geli. 313b/09 drt i. Drt says. 310a/10, 311a/04, 314a/01

296b/25, 300b/19, 304a/25 durdur- 1 Beklemek. ...sen bunda dur, ben

varup

macam

alup

gelrem.

291a/08, 291b/02, 320b/18. 2 Varln srdrmek.

te, aruda duran, Dame-i Sleymn bin Devvr damesidr. 298b/04

ayaa d. temya d., yirinden d. gzi alas d. ol-

146

*durmayup zf. Durmadan, ara vermeden. 299b/17

dn i. Bugnden bir nceki gn. 307b/02 dny

(A.)

i.

zerinde

yaadmz

duva duva i. Gelin ban rten rt. 297a/19 duc (A.) i. Allaha yalvarma, Allahtan dileyi. Kvus inde yir pp ve

gezegen. 294a/14, 294a/17, 299a/02 d. ret hemrem olsun Kardelik duygusundan baka bir
c

gzle

pederi Rstem elin pdi, himmet ve ayr duc aleb idp gelp gitmi-idi.
295a/19, 296b/21, 298b/21 old. da ol- Dua etmek, dua etmeye devam etmek. 316a/11 eyled. eyle- Allaha dua etmek. 296b/17, 313a/04, 314b/06

baklmadn belirtmek iin kullanlan

lem! Ba del-yevm urde Bn benm dnya ret hemrem olsun. 308a/11

c

deyim. ey ser-firz-

d.lar d.lar adar Pek ok. 309a/01 geld.ya gel- Bir insan domak. 297b/16 drl sf. eitli. Bunlar drl mal

itd. it- Allaha dua etmek. 292b/09, 294b/07, 297a/18

geldiler... 296a/13, 296b/01, 299a/02

*drl drl eit eit. 309a/04, 315a/20

duyduy- Haber almak. 317b/08 drr (F.) i. nci. 297b/01 d (F.) sf.. ki. 302a/11 d.d.-i yekt mec. ok kymetli. ...ulb- dgme Giyecekleri iliklemeye yarar tutturma arac. 297a/23 dkendken- Bitmek, sona ermek, kalmamak. 319a/13 dd- 1 dketdket- Harcayarak bitirmek. 318b/21 dm (F.) i. Kuyruk. 299a/24 d.... d.-i evren Ejderha kuyruu. ...bylar Deerini yitirmek, bulunulan mevkiyi kaybetmek. ...eger bir kd

pederden ram- mder<e> bir drr-i yekt ddi. 297b/02, 309a/23

drst (F.) zf. Salam. 307b/14, 307b/15

all adar aya yirden kesilse ib-rnldan der... 307b/20.

2 Birlikte yrmek. Gelmek. ine

dm-i evren gibi bingndan am, gelp gedi. 304b/19

dp tacm ve tekrm ile sary-

147

nda bir oda taliye idp Fermurz ondurd. 296a/06, 311a/19, 312a/06. 3
3 Atlamak. Ol maall Smb da gelmi-

11 e. T. Trk. ve halk az. Yar yardmc fiil durumunda birleik fiiller yapar.

idi, zerine dp iki elin afasna balad ve getrp aps eyledi.

309b/15. 4 Rastlamak, tesadf etmek Bi on gn

Y Macbd- b-zevl! diyp nice zor eyledi ise grzi fli ile bile alduraddi. 306a/23
eyled. me eyle- Birlikte gel, bana yol gster demek. 311a/19

urde Bnnu zerine dp bir maallde, tamm geregi gibi seyr idp nan ald. 303b/24.
5 Ana rahmine dl yerlemek. ...sz

bozuma d., ama d., urra d., avfa d., asvete d., ine d. *dme*dme- Yukardan zemine inmemek.

netcesi, ulb- pederden ram- mder<e> bir drr-i yekt ddi.

297b/02. 6 Yukardan zemine inmek. ...ol den

igne brasa zemne dmez dmen (F.) i. Birini ktln isteyen, hasm.

perrleri baa hbe eyle, teberrken otaa yapdurup caua baumda ayayum. 314a/25, 302a/10, 320a/13.
7 Bir durum iinde olmak. ...ahramna
c

Fermurz, ran meydna srp ol-adar siphli gsterdi kim dost dmen ayrn old. 307a/20,

314a/09, 314a/22 *dmenlik i. Dmanca duygu ve

davran. 314a/18 dnm dnm (F.) b. i. Svme, svp sayma

iyn idp eb ddi. 311b/16.

c

8 Bir yerde yer tutmak. Am-nerren

afasna ddiler... 311a/20.

9 Abanmak. ...bili zemne urur, zerine

itd. it- Svp saymak. Behmen itdgi

dp aban virr... 318a/01.

10 devi ve yetkisi olmak. ...benm

melcanete dnm iderken lc ekince Vh, yaz! ol civna, oraram bir arar eyler! diy ama ddi. 302a/07
*dr*dr- Yere dmesine sebep olmak. r 314a/14, 314a/24 dvl (F.) i. Bel kemeri. 307b/10, 307b/24, 309b/12

yirmi irden gelp bir anas sdi aznda oan olana virmek size der mi? 320b/22

148

d. utu- Kemerden tutup gremek, utusavamak. 307b/07, 307b/08 d.d.-i kemer Kemerin kay, deri ksm. 307b/09, 308a/02 d.- zencrd.-i zencr-i kemer Kemer zerinde bulunan 307b/17 dz i. Yzeyinde girinti, knt olmayan, bir seviyede. 317b/24 dzdz- 1 Yapp sslemek. ...bu kelleyi terbiye zencirin kay. 307b/12,

idp lamn alup kemik ald andan bun drl ancatlar ile bir cm dzdi...
313a/15. 2

Eger olum olursa bzsna bend eyle, zum olursa atup cehz dz. 315b/25, 308b/09.
Hazrlamak.

3 Dzenlemek.

ki casker yirlerinden durup at, fl, gergednlarna svr olup c azm-i meydn eylediler, iki cnibden alaylar dzp aflar baladlar. 307a/19

*dzdr*dzdr- Yaptrmak. 299a/02 *dzil*dzil- 1 Tertip edilmek, hazrlanmak.

...ortada
297a/17.

nm

meclis

dzilmi...

2 Dzenlenmek. ...aflar dzilp alaylar

yadlar. 293a/19

149

-Eebr (F.) i. Bulut. Andan Bnnu yanna eger (F.) ba. 1 Eer, ayet. Ey mlaa

varup duvan aldurduda gy bir ebr iinden mh ulc ider gibi od.
297a/19 ebr (F.) i. Ka.

eylemisz pdihum, eger bir yire gelp ikisiden bir evld vcda gelrse ol da kend gibi olur. 297a/02,
291b/20, 304b/06 2 Geri, ise de. Eger kim muaddem

r-e. ecel (A.) i. Ecel. 320a/14 efendi (Yun.) i. Buyruu yryen, sz geen, kendisine uyulan kimse, sahip.

benm za glm var idi, geldm ki ar icr idp alam; amm benden evvel siz icr itmisiz. 305a/14,
egeri (F.) zf. Geri, ayet; her ne kadar. 319b/11, 319b/23 eger i. Binek hayvanlarnn srtna konulan, oturmaya yarayan nesne, eyer. ...meger

Sfil ve Kmil girye idp Efendimz, Tar bize ol-gni gstermesn. didiler. 296a/19, 306a/19, 318a/19
efkr (A.) i. Tasa, kayg. o, ben

kendm helk eylerem, Fermurzdan ayrya varmam! diyp gne gne mlaa ve efkrda. 302b/24
eflk (A.) i. Semalar, gkler, felekler.

Efrsiyb muaddem marlam idi bir gergedn egeri ve uyan ile Burzya eki-virdiler. 319a/10
egerleegerle- At zerine eyeri koyup balamak. 299b/08, 300a/11 egilegil- Bir yne doru arplmak, dikliini

eke.e ser ek- ok yksek olmak. Bu kh

kaybetmek. Pold stn egilr mi? 308a/05 egin i. Beden, vcut. ...amm banda bir

yle bir kh ki ba eflke ser ekmi bir yek-pre ayadur. 313b/24

ibnEfrsiyb / Efrsiyb n / Efrsiyb ibn-i Peenek n / Efrsiyb h Kii ad. Turan lkesinin hkmdar. Peenek Hann 317a/17 efsn (F.) i. Sihir, by. 298a/19 olu. 291a/22, 295a/09,

eski alpa, egninde khne epken, yalz ift srer... 318a/01

egleneglen- Vakit geirmek, oyalanmak. unda

eglenelm, maalldr,

rnler ceng ot uy bol,

idicek c asker

150

olmaz. didi. 292b/06, 315b/15,

317b/20 ehl (A.) i. 1 Kar kocadan her biri, e.

serler malndan ekv idp defc in pehlevn diledkde... 295a/17,

296b/11, 299a/04

Girp ehli urde Bn ile da ellledi vedc idp ara d.

313b/22, 315b/24 e.- dvn e.-i dvn Divan yeleri. 318b/25 yl ehl yl oluk, ocuk, aile. 308a/25, 308b/02 ibnEhremn / Ehremn ibn-i ahramn Kii ad. 303b/06, 303b/07, 303b/09 ehremen (F.) i. eytan. *ehremen-te *ehremen-te eytan gibi ateten (?)
c

ekber (A.) sf. ok byk. Feylesf- E. ekmek i. mec. nsan geindirecek kazan.

rn hndan da bir menr vey bir ekmek alup varup diyrnda lince yiye. 319a/19
eknf (A.) i. Taraflar, ynler. Bu yaadan

Rstem gitdkden-ora erf eknfa, Kvus, nmeler perkende idp ve Zbile, Rsteme aber gnderdi.
292b/08

...bir ejderh-ser mcevher tuula odum ve ehremen-te postndan yzosan ubbe zerine bir br-gh odum... 299a/04
ejder / ejderh (F.) i. Ejderha. Bir gn,

eker (A.) zf. Daha ziyade, daha ok. 297b/11 eker zf. Genellikle, ou zaman. 294a/07 eksiklik i. mec. lm. a Tecl

ver-zemnde, bir cam ejderh uhr idp alca-i ikh nm bir alca<y> arup ne-adar iinde olan avmin lt eyledi. 303b/06, 297a/07,
297b/07 dem e., e.-bend, srev-i e.-bend, kemend-i e. *ejderejderh*ejder-ser / ejderh-ser sf. ve i. Ejderha bal, ejderha bal yaratk. rn askeri
c

eksikligin gstermesn. 296b/17

el (I) i. 1 El. 292a/14, 293b/24, 294a/17

... 2 Mlkiyet, sahiplik. ...Rstem bad gelmez, varup alvir ol z dv elinden al ideym and. 291a/17,
294a/21, 299a/18, 311a/19, 311a/22 3 i yapann veya o iin yaplmasna tesir edenin yerini tutar.

Benm

ondu gn Hindden eli gelp ejder-

151

elmden benddesin ve gine baa byle sylersin. 298a/07

4 yelik ekleriyle kullanldnda

e. ek- Vazgemek, ilgisini kesmek. Bi ek-

nefer kimse ile kendin Trnlere urd. Efrsiyb Breh breh! diyp alcadan el ekdi. 317b/13
e.e getre.e getr- Yakalamak, ele geirmek.

sahiplik, mlkiyet ifade eder. Feti

sen elindedr, da sen-n nie ydigrlar onmdur. 298b/04

5 Omuzdan itibaren btn kol. T
c

amda irdkde camd orta yirinden iki pre idp a omuzndan iki el kesp yire brad. 311b/02

...ahramna ciyn idp eb ddi. ahramn bun ele getrmek murd idp o ald, olmad, bir liyle ele getremedi...311b/16, 311b/17
vire. ele vir- Birlik olmak, birlemek. 297a/16

e. altndan Gizlice, gizliden gizliye.

...meger vezrlerden biri Behmen-i bul ile yet dost idi, el altndan aber gnderdi. 301b/09, 320b/07
aras e. aras yirde Pes edildiini gstermek iin sylenir, pes. Amn devletl ib-

une. un- El uzatmak. Rstem-i yek-dest el unup Siymeki tyla avrayup olna ald... 291b/25, 300a/21 ure. ur- 1 Eline almak. Bilsem, bu li

grp aabndan el grze urup iridi...

295a/22, 295b/15, 299b/20 2 El atmak, girimek. Fermurz dmen-i

rn-zde! El aras yirde, bugn malbunam. 295b/21

aras eylee. aras yirde eyle- Karsndakine balln gstermek iin yere kadar eilmek suretiyle yaplan bir tr hareket. srev-i ejderh-bend br-gh

der-miyn idp vard albn el urd. 296b/18

Grasbu

uzate. uzat- Dokunmaya teebbs etmek.

apusnda randan inp Semendn h inde yir pp Fermurz inde el aras yirde eyledi ve dest-i dmenin pdi. 308b/18
bala lae. bala- Sayg ifadesi olarak elleri kavumu vaziyette durmak. Behmen

Bunlar yine birbirlerine uzadan el uzadup oynamaa baladlar. 320a/09

ale.e al- Kazanmak, elde etmek. ...ol diyr

hndan eline bir menr alurd.

319a/16, 319a/18 getre.e getr- Elde etmek, ele geirmek.

gelp Fermurz inde yir pdi ve el balayup urd.309b/25

ahramn bun ele getrmek murd

152

idp o ald, olmad. 311b/16,

311b/17

rlarn e.e al-, tz e.den el (II) (A.) Arapa harf-i tarif, tanmlk.

gire.e gir- Ele gemek, elde edilmek. Yirine

getre-bilrse urde Bny virrsin, zr byle dmd ele girmez.

301a/01, 306b/04, 316a/21

*el*el-a zf. 305b/19 *el*el-amdlillh

Netice olarak,

neticede.

Allaha

hamd

olsun.

ale. inden al- Birinin sahip olduu bir eyi yitirmesine sebep olmak. 304b/25

306a/13 *elaler-rv *el-cudet caler-rv Sorumluluk rivayet

gele.inden gel- Yapabilmek, gc dahilinde olmak.

edenlerin 313a/20

zerindedir.

293a/25,

te imdi rnlerden sen intimn al-virrse bu olan al-virr yosa ayrsnu elinden gelmez.

elbetde (A.) zf. Mutlaka, kesin olarak, elbette, tabii ki. Dile, y Fermurz,

320a/19 e.inden geldgi adar Elden geldii kadar. Y s, sen hemn elinden

geldgi adar ldrmege cehd eyle...

294b/09 dir eylemee.inden geleni dir eyleme- Elinden gelebilecek her trl ktl yapmak.

hdan gemem, hy<> vir yd bin rana, er ise senle ceng idelm. Elbetde ben (senden hy<> zor ile da almaa direm. didi.
295b/09, 300b/06, 313b/14 eli i. Eli, sefir. rn caskeri ondu gn

Var, pehlevn, Efrsiyba syle, bildginden almasun, elinden geleni dir eylemesn. 292a/17
gire.ine gir- Eline gemek, yakalanmak.

Hindden eli gelp ejder-serler malndan ekv idp defc in pehlevn diledkde Fermurz, tacyn olnm sd bir vezr idi. 295a/17,
296a/01

Evvelden de mcer var idi, ey elme girdi. diyp hemn orlup Fermurzu zerine yridi. 295b/03
une. un- El uzatmak. Rstem-i yek-dest el

elilik i. Eli olma durumu. 292a/19 elem (A.) i. Keder. 292a/21, 294b/24 e. ekekDert etmek, kederlenmek,

unup Siymeki tyla avrayup olna ald... 291b/25

zlmek. Elem ekme pdihum,

ayr

anu

am

benm.

didi

293b/25, 303a/04, 320a/07

153

elle- Dvmek, vurumak. s ise biraz elle-

en i. Bir eyin iki boyutundan daha kk olan. 318b/02 ender (F.) e. inde. at-e.-at olengin sf. Ucu buca grnmeyecek kadar geni. -engz (F.) sf. Sonuna geldii kelimelere engz harekete getiren, koparan, kartran anlam katar. te-e. engt (F.) i. Parmak. engtitengt-ber dehn it- Hayretten parma aznda

elledi. 293b/02, 320a/01

elli sf. Elli. 299b/21 elms (Yun.) i. Elmas. 318b/11 elsine (A.) i. Lisnlar, diller. N-gh r

gelp az yarn Fermurzu azna und. Cemcelsine Fermurza kef old, a rat eyledi. 298b/16
emnet (A.) i. Allahn insanlara bir gn geri almak zere verdii can. Eger bir

evldum uhr idp ltum ullanmaa dir olursa Allh emneti oluma drtum viresin. 313b/20
emr (A.) i. Buyruk, emir. Ol yirde

Fermurz emriyle bir br-gh urdlar.

296b/18, 299b/04, 312b/02 eylee. eyle- Buyurmak, emretmek. ...Rstem

Cmle erbb- dvn Burznu bu uvvetin grp engt-ber dehn idp c ta accbde aldlar. 320a/16
kalmak, armak.

emr

eyledi,

bulnsun

diy.
ese i. Ense. 310a/18 er i. 1 Yiit, kahraman. ...anca yidi sekiz

295a/02, 304b/17, 316a/22 ite. it- Buyurmak, emretmek. Kvus da

emr idp Mevcd iki kerre yz-bi asker bulnd, sir gelen ardumuzca gelsn. diyp... 292b/14, 296a/07,
c

gndr bir nib-dr er uhr idp Rstem-i yek-deste sedd old.

293b/25, 306b/17, 310b/22 2 Rtbesiz asker, nefer. ...on-iki-bi er

297a/15, 299b/24 emr-i Rabbn Allahn emri. Emr-i mr- Rabbn

Rabbn ile ben seni apup bunda getrdm. 298b/03, 314a/19

Allh e.iyle, bi-emrillh

bindi ve Bilsem lerine dp lar ile andasn Behit-kend? diyp gitdi.

317a/14, 320b/14 erbb (A.) i. Ehil, muktedir.

154

e.- bezm Sohbet meclisinde bulunanlar. e.- bezm 309a/07 e.- dvn e.- dvn Meclis yeleri. 308b/15, 320a/16 e.e.- meclis Mecliste bulunanlar. 294a/14 eruvn eruvn (F.) sf. Erguvan renginde. uvn bde-i e. erieri- mec. Ar zayflamak. ...Ehremnu 301a/09,

eski

sf. Eski. Bunlar od eski mnflardur... 317a/25, 318a/01

esm (A.) i. simler, esm-y hsn. rs-

merdm-seri cha aps eyledi ve zerine esm ile lsm itdrdi. 311b/21 en (A.) i. Ara, aralk, sra, an. ...iyfet ensnda darul arb virp hem Fermurz ve hem srevi darudan gerp ikisin de bende ekdiler.
316b/06, 295a/16 e.kelm e.-y kelm Sz, konuma srasnda.

vcd u gibi eridi. 303b/08

erkenden zf. Erken olarak, ok erken.

...iyfetler idp en-y kelmdanora Selm hdan ejder-serler avlin sul eyledi. 296a/08
e.- obet e.-y obet Sohbet srasnda. 295b/24, 297a/01, 297a/13, 313b/04, 317a/06

Erkenden mehterba abl- cenge urralar urup caskeri gh eyledi.

307a/14, 307a/16 erlik i. Mertlik, yiitlik.

ba geldk, maalldr. 291a/07, 297b/18

te olancu, erlik gsterecek

bu e.da, ol e.da esrr (A.) i. Srlar. an bu esrra kimseyi

esbb (A.) i. Giyecek, giyim, kuam. 297b/24

mualic eyleme, grelm o neye varur. 292b/03

esved (A.) sf. Siyah, kara.

lt- e. Dv-i E., Kh- e. eer (A.) i. Nian, iz, alamet. Varup br-

gh yoladlar, Behmenden eer yo.

294a/10, 312b/22, 313b/25 esr (A.) i. Tutsak. Elli adar per esri

e i. Tam benzeri, ayn. bul pdih

Semendn hu bir z iridi, l dnyda ei yodur... 303b/17

eik i. Kap eii. ol bda u vardur.

buld ve bir per mabbesi buld.

299b/21

diyp ub ol cnibe srdi. Bn apusna gelp grdi, st eiginde bir

155

duter-i

ater

tavr

eylemiler...

evvelinde amd en, niy...

304a/23, 300b/17 2 nce. Evvelden de mcer var idi, ey

300a/13, 312a/12 ekl ekl (A.) i. ekiller, biimler, resimler. netce-i e.

elme girdi. 295b/03, 312b/13

3 zf. ncesinde. h, u arlar icr idp ey ey (A.) i. Nesneler, varlklar, eya.

bir scat evvel beni alayd. 302b/13,

305a/15 evvelde zf. nce. 292b/01 zor- e.

Surb ey zerine gzci oyup kend yalz encbe cnu zerine, meknna gitdi... 299b/14,.
301a/07, 312b/11 etek i. Giysinin belden aada kalan blm. 303a/16 erf (A.) i. Civar, yre, etraf. 295b/21, 306b/10, 311b/09 ev i. Mesken, ev. 318b/17, 318b/19, 319a/12 evl (A.) i. Daha uygun, daha iyi. 294a/19 evld (A.) i. ocuk, ocuklar. 297a/03, 297b/02, 312a/20 evren i. Ejderh, ylan. Alt-yz ulac

evvelki sf. lk, nceki. 296b/19, 306b/17, 308a/24 evc (A.) i. Durum, ahval. 318a/09, 318a/10, 320b/18 ey nl. Kendine sz sylenen kimsenin dikkatini seslenme 317a/25 ey nl. Ey, hey. Ey, bu pehlevn kimdr, ekmek sz. iin kullanlan 303a/09, 293a/16,

bilr misin? 293b/10, 307a/17, 315a/22 evren postndan bir kemend odum.
299a /07, 304b/19, 310a/10 *evren*evren-dehn sf. Ejderh gibi byk azl. 313a/05 evvel (A.) 1 i. Ba, balang, ba taraf. eyiteyit- Sylemek, demek. 294b/04, 310b/10, 319b/08 eyleeyle- 1 Yapmak, ilemek. Olsun olancu,

hemn sen ne eylerse ben da yle eylerem. 291b/21, 303a/03, 319b/22

2 Tayin etmek, atamak, -la

Feylesf- Dn, nme<y>i rat idp

vazifelendirmek. hu aab ziyde

156

idi, hemn celld eyledi. 309b/20,

316b/12 3 Yapmak, meydana getirmek. Bir am
c

iret-i came-i hvab e., itab e., izale e., izzet e., kabul e., karar e., kat e., katl e., kebab e., kendin cem e., kraat e., kyas e., kad e., lut e., lutf e., mahv e., medh e., men e., mest e., muavenet e., muhabbet e., mukarrer e., murad e., muttali e., mbaeret e., mjde e., mlahaza e., mnacat e., mnhezim e., mavere e., merref e., mtalaa e., na-haleflik e., nakl e., naz e., nazar e., nevaht e., niyaz e., nize havale e., nu e., perakende e., perian e., pertab e., pertav e., peyda e., pus e., pus- daman e., ram e., redd e., reml e., rencberlik e., rica e., rivayet e., sabr e., safa e., sala e., sarkndlk e., ser-nigun e., seyahat e., seyr e., sihr e., sipari e., szinden tara i e., sual e., ah e., ebhun e., evk-i neat e., uru e., kr e., kr-i azim e., taaccb e.,tabi e., tahmin e., tahsin e., takrir e., taleb e., talim e., tamam e., tarid-i cevelan e., tasvir e., tayin e., taze-karlk e., tedarik e., tekasl e., teklif e., tekmil e., telkin e., temaa e., temenna e., tenbih e., teneffs e., teng e., terakki e., teslim e., tevbe e., tevecch e., tezyin e., tlsmat e., tulu e., tur e., vasiyyet e., vaz e., veda e., yad e., yri e., zabt e., zann e., zarar e., zayi e., zebun e., zevk e., ziraat e., ziyaret e., zor e., zuhur e., zulm e. ey 1 sf. yi. Bundan ey furat olmaz. 291b/13, 293b/20, 316a/21

ch bu ki nerdibn eylemiler minre nerdibn gibi. 312a/10, 312a/12,

317b/24 adem e., aferin e., afv e., agah e., akn e., alude e., ar e., rm e., araste e., arz e., asayi e., ak e., at keverk e., avk e., azad e., azar e., azm e., azm-i meydan- rezm e., azm-i rah e., azm-i sipah- haver-zemin e., bahane e., bah e., bend e., beyan e., bi-hu e., buyuru e., cm- ehdeti n e., canumuza kar e., cebr e., cehd e., ceng eyle-, cda eyle-, apul eyle-, darb- edid eyle-, dava e., davet e., def i humar e., deragu e., divan e., dua e., d me e., el arkas yirde e., elinden geleni dirig e., emr e., fark e., feragat e., ferman e., feryad e., feth-i kelam e., fikr e., firar e., galebe e., galebe sarf e., gark- brran e., gulv e., gu e., haber e., hak ile yeksan e., halas e., hamle e., hamle niza e., haps e., harab e., hareket e., hata e., havale e., havf e., hazr e., hazz e., helak e., heman e., hfz e., hibe e., hicab e., hile e., hiss e., hurd e., hurdham e., hcum e., y- nu e., y u ibadet e., ibram e., ibtal e., icra e., ifade e., ihata e., ihda e., ihtilaf e., ihtiyar e., ikdam e., iki pare e., ikram e., iktiza e., iltifat e., iltiyam e., inam e., ina e., isal e., istifar e., istikbal e., istima e., iaret e., iret e., iret e.,

157

2 i. yi. Ben bu lacn ile nie bir oynarum,

eysi bunu andan gelmekdr.

311a/24, 309a/18, 313b/17 3 zf. stenilen, beenilen, uygun bir

biimde. Evvelden de mcer var idi,

ey elme girdi 295b/03, 313a/12,

318b/13 eyce zf. Gerei gibi, iyice. ...al u tyleri,

eyce f eyle. 314b/03, 318b/19

ee-n (F.) Bundan. e. cnib Bu taraftan. 312b/18

158

-Ffir fir (A.) sf. Kymetli, deerli. ilat-i f. *fire (A.) sf. Fahir kelimesinin ayn fire manadaki mennes ekli. f.- olf.-si ol- yi tesir etmek, yaramak, yarar ilat-i f. faa (A.) ba. Fakat, ama, lakin. Yidi gn salamak. itmed mi kim ol ayr far (II) (A.) i. Ban st ksm. El-a,

bu iki dem ejderhlar am olnca birbirlerin farn dgdiler. 305b/20

fide (A.) i. Fayda, yarar.

pene-i canya girdi, kimseye fidesi olmaz olmaz. 311a/06

i-f. fefe- (A.) Dilimize klie halinde gemi syleyilerin banda bulunan n ek.

iinde Rstem-i yek dest, rn dilverlerinden lib olmadu kimse almad; faa Zl ve Zevde ve Sm- pl ald. 293b/01, 319a/17
far far (A.) i. Ben, bendeniz anlamnda

Baclar tacbr idp milinde mblaa gsterdiler; anca bu far tamn eyledgi mertebe budur 313a/17
tevazu sz. fri fri (A.) i. Vazgemi, ekilmi. olf. ol- Vazgemek. Gel, ol sevddan fri

*fe-emm Kald ki, fakat, ona gelince. Fef

emm imdi bunda tb- uc- nrn var. 309a/16

fedy fedy (A.) i. Her trl tehlikeyi gze alarak birini veya bir yeri koruyan

ol. 306a/16, 316b/01

far (I) (A.) i. ki ey arasndaki ayrlk, fark. eylef. eyle- Ayrmak, tefrik etmek. ...calna

Kylerden yacn fedyler Efrsiybu geldgin duynca fil-l Nm-rz ktvli Melik ha aber virdiler. 317b/08, 318b/16
kimse, muhafz. fehm (A.) i. Anlama, anlay. itf. it- Anlamak. Ne lisn zre oldun

geleni eyler ve nef i arardan far eylemez. 294a/16

fehm idemedi. 298b/15

felek (A.) i. Gkyz, sema.

159

Felege kelek Smurga siek dimedimeKimseye eyvallah olmamak. 295b/20 ubbe-i f.

ferd (A.) i. Kii, kimse. an bir ferde

arb getrme. 293a/23, 314a/01

Ferhd-binFerhd / Ferhd-bin-Gderz Kii ad.

fen (A.) i. lim dal. Ol-zamndan beri

Guderz olu Ferhad. Efrsiyab ile Kvus- Kmran arasndaki savata Rstem-i yek-dest er talep edince karsna ilk kan fakat kii. Rstem tarafndan

alm idi; amm her fende mhir ve kmil idi. 300b/16

ferat ferat (A.) i. Rahatlk, huzur. eylef. eyle-

Eger urde Bnya da meyl var-ise ben ferat eyledm. 308a/10

Vazgemek.

Kvus- Kmrn iki arafna baup Gderz yandan Ferhd bin Gderze iret eyledi. 293a/06, 293a/08, 293a/11
ldrlen

fermn (F.) i. Emir, buyruk, ferman. itf. it- Vazgemek. Bu da benm arum

olsun, eger icr idemezsem yine Bndan ferat ideym. 302b/15,

305a/01 fer (A.) i.Gnl akl, sevin, ferah. z-f.

Pdihum, fermnuuza muc ve mnadam. 294b/07, 302a/19, 302a/22

eylef. eyle- Emretmek, buyurmak. Semendn

h fermn eyledi, btn erbb- dvn ile Feylesf istible gnderdi.

301a/09, 302b/24, 319a/05 itf. it- Emretmek, buyurmak. Kvus da

Fermurz- serFermurz / Fermurz- ser-med / Fermurz bin Rstem / Nrem Kii ad. Rstemin olu, babas. Mah-duhtun kocasi. Semendan ve ahn Huride damad. Banunun Cihan-bahn

fermn idp: Yarn cengdr! diy iki arafdan casker r olup aba muntar oldlar. 292b/22, 301b/11
olf. ol- Emredilmek, ferman olmak. arb-

Kahramann evlatlarndan. 292a/07, 301a/19, 317b/07 ferm ferm (F.) i. Unutma, unutulma.

dra fermn old, ulumlar ile bde ayup Dv-i cAm kellesin oldurdlar. 313a/22
f.- ilh h f.- ilh Tanr buyruu. Fermurz,

itf. it- Unutmak. Fermurz, ayr ol tavr

ibin
300b/07

derndan

ferm

itmedi.

deryya or inp giderken fermn- ilh ile aret-i r irp Fermurz apup bir yire oyd. 298a/24

160

f.- pdih Padiahn buyruu. Mam- f.- pdi di

fet (A.) i. Ama, alma. te, aruda

imetde ym idp fermn- pdiha mterab old. 294b/03

feryd (F.) i. Barma, haykrma. erde

duran, Dame-i Sleymn bin Devvr damesidr. Feti sen elindedr.

298b/04, 303a/10, 303a/15

Bn

feryda

balad.

313b/22,

itf. it- mec. kaba. Bedenine sahip olmak,

315a/04, 315a/07 f. eyleeyleHaykrmak, feryat etmek.

Mh-dutu andu ve ln arb- dest-ile fet idp dernna drrler oyup... 297b/01,
bekretini bozmak. 301b/15, 303a/07-08 olf. ol- Almak, balamak. Bu ceng ibtid

Ellerinde nrdan kemendler var, feryd eyledi. 315a/03, 315a/04, 315a/09

itf. it- Feryat etmek. Amm Bn feryd

idince bu kerre Fermurz uyand.

310b/04, 311b/24, 315a/13

nze ile fet olup ora dvl utuma-la atm olur. 307b/07
f.eylef.-i kelm eyle- Sze balamak. Bilsem

kopf. kop- Birden yksek sesle barlmak.

hemn fet-i kelm eyledi. 320b/19

fevn fevn (A.) sf. stte olan, yukarda

Bu arada bir feryd opd. 316a/25

zr itf. u zr it- Feryat etmek, inlemek. Bu bulunan. fevn sary fevn sary st kat olan saray.

drt melek yle feryd u zr iderlerdi ki 315a/06

ferydc ferydc (F.) i. Kuatlm bir askeri kuvvetten yardm istemek iin gelen haberci. Efrsiyba ferydc gelp

Murdum bir eyce fevn sary yapdurmadur. 318b/19

Dn FeylesfFeylesf / Feylesf - Dn / Feylesf- Ekber Kii ad. Semendan ahn veziri. Tavrs Tevhidenin olu. Hz. Sleyman abukla diyarna retmesi iin onu slam grevlendirdi.

Efrsiyb da yz-bi adar asker ile Heng ve Siymek zerine gider.

291b/11 fesd (A.) i. Bozgunculuk, fitne, fesat.

ora arada fesd sl olur. 317a/21

fad fad (A.) Kan alan kimse, hacamat.

Semendn hu bir vezri var idi, adna Feylesf dirlerdi. 300b/14,

300b/17, 303a/24 Fezzne Bn: Kii ad. Rstem-i yek-

at- f.

destin sevgilisi. Kanac ah tarafndan karld. Rstem-i yek-dest tarafndan

161

kurtarld. Rstemin kendisiyle birlikte olmak isteini kabul etmek istemeyince Rstem tarafndan bir nehre atlarak ldrld. anc h da ldrp ve

fl (A.) i. Fil. Bir radur, fl cesi adar

var. 299a/23, 304b/18, 307a/22

fil filn (A.) sf. (Bilinmeyen yer iin) filan, filanca. Y Kvus, vat ki r ol,

ma as

Fezzne

Bny

ald.

291a/10, 291a/12 frlafrla- Bulunduu yerden hzla ayrlp kmak. Fermurzu bzlar uyuup

filn maalle gelp saa bu nmeyi gnderrem. 292a/15, 304b/01

2 Bir eyi bildiren kelimelerden sonra ona benzer eyleri ayrca saymamak iin kullanlr.

grz elinden frlad.306b/05, 306b/19

frlatfrlat- Hzla atmak. Fermurz bir de bun

d elinden apup yle frlatd kim dvn-ne apusndan teker meker olup gitdi. 302a/11
fikr (A.) i. Dnce, fikir. eylef. eyle- Dnmek. Kvus Ne fikr

greinden ekmem... 320a/07

firr (A.) i. Kama.

Y Kyln, ben ve filnndan elem

eylef. eyle- Kamak. Ejder-serler ol li

grince ayr hezmet bulup deryya firr eylemege baladlar. 296b/11,

307a/16, 311a/18 firz (F.) i. Yoku. Orta ubbesin

eylersin y s? didi. 294b/07,

303b/19 itf. it- Dnmek. Fikr idp Belki

rauma bir arar ibet ider, yaz, bir da byle ra ele girmez. diyp
306b/03, 311a/24, 316a/09-10

firznda calem yirine smur- can tavr olnmdur. 299a/05, 313b/25,

314b/13 Fs Feylesfun olu. 313b/09

f.e varf.e var- Dnmeye dalmak. s bu szi

iidince fikre vard. 294b/06, 298a/01,

304b/13

fitne (A.) i. Karklk, fitne. koparf. kopar- Karklk, kargaalk karmak.

mvere itf. mvere it- Dnp tanmak, dnp danmak. Bir yol ben de fikr

Acab bu melcn idi, yine ne fitne oparmaa geldi ola? 310a/17

mvere ideym de macl ne ise aa gre idelm. 317a/23

f (A.) inde anlam veren harf-i cer.

162

*fil-aa Hakikaten, gerekten. Andan fil-a

bun drl ancatlar ile bir cm dzdi kim, fil-aa, cadml-calil-cadl ber tefri old. 313a/16, 315a/23
*fil-l Hemen, filc

ib-rn- lem bir cnibe ekilp fil-l Efrsiyb arafna gedi. 293b/14,
derhal. 312b/06, 317b/08

furat furat (A.) i. Uygun zaman, elverili durum, frsat. Bundan ey furat

olmaz. 291b/13
bulf. bul- Elverili, uygun zaman bulmak.

Bunda gelrse o zamn bir ar ile furat bulup helk eylersin. 310b/01,
310b/03 furtna ( t.) i. iddetle esen sert rzgar. te

imdi yine gelr, bu furtna anudur.

316a/06, 316a/16 ful ful (A.) zf. Bo yere, bouna, gereksiz yere. Olan Hmnu byle ful

geldgine elem ekp aaba gelmiidi. 318a/08 fnn (A.) i. lim, bilgi.
dn-y -f.

163

-Gfil (A.) i. ve sf. evresinden ve gereklerden habersiz olan, gaflet iinde bulunan. 294b/15, 307b/01 avla. avla- Bir kimseyi ummad bir zamanda dalgn veya hazrlksz iken yakalamak. 302a/16, 304b/02 gh (F.) zf. Bazen, baz zaman, kh. -gh (F.) ek. Farsa ve Arapa kelimelerin gh gh Ara sra, vakit vakit. Bel oul, sonuna gelerek yer ve zaman bildiren tremi isimler yapar. br-g cib (A.) i. Gz nnde olmayan. ol. ol- Kaybolmak. Gz nnden gh ghce zf. Bazen, baz kere, gh. Y *gh *gh zf. Ara sra, bazan, baz defa. Y

mur- mbrek, bu a kimdr ve byle ol cm nin gh gsterp gh alar? didi. 314b/16

Tilke, ghce bu nebremi baa getr.

318b/07

yle, Efrsiyb sen dededr, gh gh varup byle altuncu getr. didi.

318b/15, 314b/14 gh gh Vakit vakit, baz baz, ara sra. Smb- ab-reftr gh meclis-

rl ile gh s-i rnkrl ile gh rebbu eline alup naamt- dil-sz ile erbb- bezmi mest ev-i ne eylerdi. 309a/06
gh-begh-be-gh Arada srada. Ol zamn,

gitmek. 292a/21, 303a/20, 314a/20 *ibne zf. Gizlice, grmeksizin. srev,

bu aberden a idp ibne semc ile urde Bnya c old

303b/18 ile (A.) i. Sknt veren uratrc durum, skntl i, halli g mesele ve olay. 310a/15 alebe (A.) i. Dvte ve savata yenme, galip gelme, galibiyet. .eyle.eyle- Glip gelmek, yenmek. 294a/15, eyle 301b/14, 302b/11

Kemmiyyet, gine deryya gidp ghbe-gh gelp Ehremnu trbesin ziyret iderdi. 303b/09
gh u gh Ara sra, bazan. Ey dilver, ben

senden imden-gir lince ayrlmam, h nihyet gh u gh l-y vaan iti iderse giderm 315b/19
n-g.

164

.it- Yenmek, glip gelmek. 305a/05, .itit 311a/13, 319a/19

r (F.) i. Maara. 311a/01, 311a/02 ..- cam Byk maara. 310a/08

.sarf eyle.sarf eyle- Yenmek. 293a/25 r- cAm Kuh- Akim danda olan r- Am lib (A.) sf. ve i. stn gelen, yenen, galebe eden kimse. 305a/02, 305a/16, 307b/08 arb (A.) sf. Tuhaf, allmam. 313b/05, ol, ol- Yenmek, galebe etmek. 293b/01, 293b/18, 304b/15 arm (A.) i. Hasm, rakip lib zf. Anlalan, zannederim ki, yle grnyor ki.311b/10 am (A.) i. Kayg, tasa, keder. .a .a ddGamlanmak, kederlenmek. ol. ol- Dman olmak. 294a/17, 312b/03 ar ar (A.) i. Batma, batrma. ..- brrn eylebrrn eyleYrtacak biimde 314a/06 byk maara. inde Akim-nerre yayor. 310a/08, 310a/16, 310b/16

302a/08 *am-gn sf. Gaml, kederli. 317b/19 amammz ammz (A.) i. Sz tayan, lf yetitiren, kovucu. 310a/15 Racm-i .

batrmak, sokmak. 309a/22 it. it- Suya batrma, boma. 316b/01 ol. ol- mec. ile dolmak, -e boulmak.

Mh-dut Bn da zer-i zvere ar olm 297a/17

arr arr (A.) sf. Parlak, gsterili, al.

-gn (F.) Sonu e ile biten kelimelere getirilen Farsa oul eki. ser-bz- nerre-g. an (A.) sf. ok, bol.316a/21 anmet (A.) i. Savata dmandan alnan mallar. 317b/03 iyr-i arr 308a/02 assle assle (A.) i. l ykayc kadn. ele-i . 303a/02 iye (A.) i. At eyerinin altna rtlen srmal veya erit sslemeli, sahibinin

165

servetine

gre

kymetli

talarla

yet macbdur. 297a/09, 301b/06,

312b/07 *yetle zf. Ar derecede, ok fazla, son yetle derece. 304a/05, 311a/04 ayret (A.) ten gelerek alma, belli bi ey iin abalama, didinme, aba. 294b/14, 305a/23, 306b/25

bezenmi rt, haa. *iye-dr (A. ve F.)b. i. Seyis, at ua. iye-dr

Ol da baa alebe iderse, bi-a- Dvudun-neb, ben da anu bende-i , ala-be-g olup lince iye-dr olam. didi 305a/05
a a (F.) i. Hayretten ve korkudan doan aknlkla akl melekelerini yitirme, b-h olma. a ola ol- Hayretten ve korkudan doan aknlkla akl melekelerini yitirme, b-h
c

it. it- Bir eyin olmas iin almak, emek sarf etmek. 296b/12, 308a/04 ayr ayr (A.) 1 sf. Bir de cedd Sm-svr

olma.

na ranu aldlar. 314a/11, 302b/03, 312a/23

Bunlaru yidisi de heybetinden a olup

gelp ziyret eyledi, ayr kimse gitmedi. 313b/11,

2 tak. (-den) Baka. h, ol nev-civn

av av (F.) i. Kavga kelimesinin eskiden kullanlan asl ekli. 309b/17 it. it- Kavga etmek. 317a/18 avr (A.) i. Bir eyin esas, asl, knh. 319b/09 ayb (A.) i. Gz nnde olmayan. . ololGz nnden uzaklamak.

arlar icr idp beni alsa, zr ben bundan ayrya varmam. 301b/07,
302b/24 3 zf. e. T. Trk. ve halk az. Artk, bundan sonra. Rstem ayr ayrete

dalup tevbe ve istifr eyledi. 291a/05,

291a/16, 291a/20 az az (A.) i. Sava. *az mbrek olsun Hak yolunda g az mbrek bir mcadeleye girienlere tevik ve byle bir iin stesinden gelenlere tebrik sz olarak kullanlr. az mbrek

furatn gzedp uyurken ldrebilrse ldrrsin. didi ve ayb old. 297b/19

yet (A.) zf. ok, pek, pek ok, son derece. Sulnum, humuz sizden

olsun ey dilver-i clem! a Tecl eksikligin gstermesn. diyp cam duc eylediler. 296b/16

166

aab (A.) Ar hiddet, intikam alma aab duygusu ile kark fke. Rstem-i

bin rana, er ise senle ceng idelm. 295b/09

7 (Bir olay, bir i) Vuk bulmak, cereyan etmek. Selm hu dedesi Mihrc

yek-dest ol aab ile aldurup z uya atd. 291a/19, 295a/03

getr.a getr Kzdrmak, tahrik etmek. 306a/17 ge- gige- / gi- 1 Bir yerden bir baka yere gitmek. Rstem-i yek-dest uy gedi

n ile geen gzetlerin nal eyledi

297a/08 8 (Bir ey bir yere veya kendine mahsus olan yere) Yerlemek, taklmak. Y

amm

lmedi.

Rstem

geemedi.

291a/03, 295a/20, 317b/03 2 (Zaman) yaanp tkenmek. Ncm

Fermurz, tem hemn parmana geince anlar saa rm olurlar. 298b/25

9 Saplanmak, batmak, girmek. Fermurz

scat gemedi, Rstem-i yek-dest onbi caskeri rd291a/10, 296a/10,

309b/10

opularna varnca zemne batup az ald btn yire gie. 307b/22

geingein- 1 Yaamak iin gerekli eyleri

3 Bir yerin hizsn ap o yeri geride brakmak. Efrsiyb didkleri n-

salayp hayatn srdrmek. te imdi

bekr Trk areket eylemi, Ceyn gep nme gndermi, imdi biz nice idelm? didi. 292b/12
4 Belli bir yerde yer almak. ib-rn-

bunda byle rencberlicik ile geinp giderz. 318a/19

2 yle olmad halde kendini yle imi gibi grmek, kendini saymak, imi gibi davranmak. Khrsb- ver

lem bir cnibe ekilp fil-l Efrsiyb arafna gedi. 293b/15

5 Belli bir ynde beli bir yol tkip etmek.

dirlerdi, ayl mbriz geinr kimse idi. 304a/06, 310b/11, 291b/10

geme Paralar birbirine geirilmek

N-gh, Fermurz an grp ormandan biri, bir h itb-ile Fermurzu inden gep gitse gerek. 295a/22,
298b/09 6 Vazgemek. Dile, y Fermurz,

sretiyle meydana gelmi olan. Surb-

cinn maradan ieri girdi. Bu mara ise birbirinden geme bir yir idi.
310b/17 gerger 1 Bir yerden bir yere gemesini salamak. Rstemi atyla rtna

hdan gemem, hy<> vir yd

urup uy te gerdi. 291a/04

167

2 (Bir eyi bir yere veya kendine mahsus olan yere) Yerletirmek, koymak, takmak,

3 Tkip etmek, izlemek. belki dnp

ardumuzdan gelr. 291a/01, 292b/14

4 Varmak, ulamak, vsl olmak. te

Sleymn bin Devvr rna biraz oyup andan temi alup parmana gerdi
sokmak. 299a/09

olancu, gsterecek

ba geldk, erlik 291a/07, maalldr.

291b/16, 314b/17 3 Yaamak, yaayp tketmek. Ol-

gice<y>i bu l zre gerdiler.

305b/24 4 Bir ie, bir hle konu olmak. iyfet

Bulunduu

yerden

ayrlp

geri

dnmek, avdet etmek. Bu bada on-

ensnda darul arb virp hem Fermurz ve hem srevi darudan gerp ikisin de bende ekdiler.
316b/06 glnden g., gzden g., sihrden g. germek i. (Bir eyi bir yere veya kendine mahsus olan yere) Yerletirmek, koymak, takmak, sokmak. Oul, bir

bi adar casker vardur, anca sen bunda dur, ben varup macam alup gelrem. didi. 291a/08, 291a/11,
299b/10, 303b/22 6 ( simlerin ynelme haliyle) Etmek yardmc fiili yerine kullanlr. (Mesel: aaba g., arekete g,) Er ise

ormasun, gelsn. didi. diyp dndi. cAm-nerre bundan cam aaba geldi. 310b/23, 300a/01,
7 (Bir maksatla) Bir yere uramak, ziyret etmek. Rstem Efrsiyb

ar bir kemndur, an ekp ilesin germekdr. 301b/13

gelgel- 1 (Bir ey veya kimse) Konuana gre uzak bir yerden daha yakn bir yere doru yol almak, bir mesfe kat edip uzak bir yerden yakn bir yere varmak.

arafndan elilik ile geldgi mnsib olmadundan kimesnen calna bile gelmedi. 292a/19, 301a/16,
310a/17 8 Domak, yaamak, dnyaya gelmek..

Rstem Yo, biz Hindden gelrz. didi291b/04, 300b/12

2 stek bildiren bir cmlenin banda Haydi, direnme, kabul et anlamnda kullanlr. Gel, ol sevddan fri ol. 306a/16, 291a/23, 301b/23

t kim benden-ora gelen dilverler oyup rum ayr duc ile yd ideler 296b/21, 298b/17, 299b/15
9 (Zaman zamana girmek, bildiren bal kelimeler veya

eylerle)

atmak, balamak.

erimek,

168

Fermurzu bundan bir evld olup adna Cihn-ba diyeler, vati geldkde ser-getleri beyn olnur.
297b/03, 299a/06

urde Bnnu tavrin yazd kim gelen geen seyr idp pesend ideler.
304a/01 cal bana g., cal g., calna g.,

10 ihtiyacn

duymak,

istei

ayauna g., elinden g., elinden g.eni dir eyleme-., dnyaya g., fil g., gzlerinden ya g., gcine g., andan g., o g.d., mna g., aru g., kendye g., keyfler g., keyfine g., nua g., di azna g., rst g., af g.d., svr g., tenelik g., vcda g., yan g. geli Gelmek ii, vusul. 314a/13, 304a/18

hissetmek. Bir drata ara virp

aru arafa dor naar eyledi; amm gzlerine vb geldi, uyuyaald.

298a/14 11 (Bir hal bir kimseye) Hkim olmak.

Fermurza bir dehet geldi, vehme vard. 298b/12

12 ... ile llmesi veya anlatlmas mmkn olmamak, llemeyecek veya anlatlamayacak kadar ok veya g

gemi i. Gemi. Behmen on-bi-bi

Fermurz grdi, bu arslanlar ar altundur ve ierde oladar ml ve cevhire mtecalli eyler var kim esba gelmez.
olmak.

ben-dem caskeri ve bu adar arl var, otuz pre gemi kifyet ider. diyp bir gn gemiler r old. 315b/23,
316a/06, 316b/12 enc C encbe C Kii ad. Krtas nerrenin annesi. Harir-i Tiranda yaar. Bycdr. Ba kpek, elleri kurt eklindedir. 297b/11, 298b/03, 299b/11 gencr (F.) i. Hazinedar, hazine bekisi. 315b/03

303a/23 13 Rast gelmek, rastlamak, isbet etmek.

Fermurzu elleri znsndan ayup bir dizi ve penesi zemne geldi

306b/07 14 (Svlar iin) kp akmak.

Fermurzu elleri znsndan ayup bir dizi ve penesi zemne geldi, azndan burnndan an geldi geldi
306b/08, 306b/12, 311a/10

gerek gerek i. Doru, asl olan, sahi. Ol

arudaki pdih sen dededr. didi. Burz gerek and. 318a/24

geri zf. Aslna baklrsa, aslnda. 314b/06,

g.en geen Gelip geenler, sokata, etrafta kim varsa, herkes. b apusnda

318b/02

169

gerdn sf. Dnen, dndren. r-g. olgerdek (F.) i. Zifaf. g. gicesi Dnden sonra gelinle gveyin kar kocalk halini yaad gece. imdi

gerek (II) ba. Hem gibi bana geldii kelimelerin dnldn hepsinin anlatr. birden

Gerek Semendn h ve gerek urde Bn da asvete ddi. 312b/2,

315b/07 gergedn

(F.)

i.

Gergedan.

Trn

sr irinde, gerdek gicesin da varup aber virdiler. 309b/03

*gerdek*gerdek-ne Gelinle gveyin dn

cnibinden Rstem-i yek dest, altnda olan gergednn srp meydna girdi. 293a/05, 293b/06, 294a/03

gecesi yalnz kaldklar oda, hacle. 297a/16, 309a/08, 309a/12 gerek (I) sf. 1 Varlna ihtiya duyulan, yaplmas, edinilmesi cap eden (ey).

*gergedn*gergedn-ser i. Gergedan bal. Bunlar

drl mal geldiler: Ejder-serler ve gergedn-serler ve neheng-serler.

296a/11, 296a/14, 296b/11 *gergedn*gergedn-svr 293b/08 g.- nib bg.- nib-dr Yz rtl gergedan

Ey dilver, imdi size gerek olan ol idi kim srmuzda bile bulnasn, bi on gn cn obeti idevz. didi. 305a/12
2 zf. art cmlelerinde stn ihtimali bildirir, herhalde. Anula am olnca

i.

Gergedana

binen.

svarisi (Metinde Rstemin sfat olarak kullanlmtr.). 293b/09 Gersb Gersb / GersbGersb- sb henhen-dest rann ran eski

ceng eyledk, lmedi, an yamadum, uvvetl pehlevn imi. Yarn gine ceng eylesek gerek. 293b/17,
295a/22, 299b/14 3 i. Lzum. Ey dn, gerekdr ki benm

hkmdrlarndandr. biri ve Etredin olu, babasdr. Esed-i Ferdunun Ts

masallarna gre Rstemin ecddndan Nermann musrdr. yapmtr.

de Grasb gibi album dikesiz

292b/20, 301a/03, 313b/13 geregi geregi gibi Nasl olmas gerekiyorsa yle.

fthatn

Babasnn hayatnda hkmdar olup yine hayatnda sfendiyr ile muharebe ederken ldrlmtr. Dahhak- mari zamannda 303b/08 ejderha ldrd iin heykeli dikilmitir. 296b/14, 297a/07,

Anda r gelp Fermurza bira gn cilm-i sila-rl geregi gibi taclm eyledi299b/10, 303b/24

170

 alb- G. Gervez Efrasyabn biraderinin ismidir. Siyavuu 295a/07 GervezGervez-vezr Kii ad. Efrasiyabn ldrmtr. 295a/05,

yannda olmak. Rstem, Hengi alup

Efrsiyba getrdi. 292a/03, 297a/16,

298a/04 3 Denkletirmek, isbet ettirmek.

Fermurz grdi kim kendye gelr, hemn sekiz pyn bir yire getrp
4 (Yardmc fiil olarak) etmesini

kardei. 317a/24 get (F.) i. Gezme, geme, seyretme. *get-gr ehir ehir gezerek gre tutan getkimse, pehlivan. Amm std yle nal salamak, durumuna gelmesine sebep olmak. (Gayrete getirmek, harekete getirmek, gazaba getirmek) Eger eylemezse malbumsn,

eyler kim Kyln- Get-gr nm bir get-gr var idi, Hind ve Sindi gezp vardu yirde bulnan pehlevnlar ile grep cmlesin yeerdi. 319a/15,
320a/14 *get-grlik ehir ehir gezerek gittii yerin get-grlik li pehlivanlaryla gremek, pehlivanlk etmek. Burzy gre dbn ve get-

meydnumdan. diyp srevi azba getrdi. 306a/17

5 Eritirmek, ulatrmak. Greym seni
c

ayyr, baa f cevb getr. 304a/11

caln bana g., arasn yire g., arb g., ele g., azba g., alel g., arekete g., mn g., mna g., olayna g., yirine g. getrtgetrt Getirme iini bakasna yaptrmak.

grlik resmin bilmez 319b/18

itg. it- ehir ehir gezerek gittii yerin pehlivanlaryla gremek, pehlivanlk etmek. 320a/19 Kyln- g. gezgez 1 (Bir yeri grmek, incelemek iin getr-1 getr 1 (Daha uzak bir yerden) Bulunulan yere, gelmesini salamak, gelmesine sebep olmak, iletmek, nakletmek. Tz veya belli bir maksatla) Mara iin gevher (F.) i. Mcevher, elmas, inci. 315b/25 295b/24, 311b/20, 320b/10

gezp vfir cevhire mtecalli olan eyy cmle ara ardup 311b/07
2 (Bir yerde) Olmak, bulunmak,

ilcat getr! 294b/04, 295a/25,

2 (Bir yere) Bir kimse veya eyle birlikte gelmek, gelirken o kimse veya ey dolamak. Bu adar zamndan beri

gezdgi

diyrlarda

rst

geldgi

171

pehlevnlar
320a/14, 298a/01 3 Halkn iine
c

baup

yaturken

pdi ve at srp yanar te gibi meydna girdi. 293a/07, 293b/16,

294a/25

kmak,

dolamak. 2 Bir kimsenin bir ii kendisine benzetildii kimse tarznda yaptn veya bir iin kendisine benzetildii eydeki biimde olduunu gstermek iin kullanlr: imiesine, -e benzer biimde. grz-ile bir ey arb urd,

meger ec at yfete gre olmaz imi. dirler, aln acnndan gezemem. 305a/14
gezdrgezdr Bir kimseye bir yerde bir yne doru srekli yer deitirtmek, yrtmek, gezmesini salamak. Ba,

gy

penbe

uvalna

urur

gibi.

srev bize cebr ve ulm eyledi, bizi diyr-be-diyr ehl-i cylmzden cd idp gezdrd<i> 308a/25
gezingezin Ksa ve snrl bir mesfe iinde gidip gelmek, gezip durmak. 306b/22, 319b/06 d (A.) i. Yiyecek, iecek, besin. d 298a/21, 299a/20 jr- rktmek iin hrltl bir ses jr karmak. Mur- Balemn tu

293b/05, 296a/25 3 Aynen yle, ayn ekilde.

Bel

pehlevn, didgin gibi idi304b/04,

304b/10, 309a/16 4 Hemen, hemen arkasndan, o anda. T .

kim apuya gelp ara du gibi hemn Fermurz grince ahramn- til and310b/23
geregi g. gice 1 i. Gece, Gne battktan Gne douncaya kadarki zaman dilimi. Ol-

uclesinden rkp bir arafa avd gitdi ve bir kerre ceveln idp teden yine jrup yridi ki Fermurz penesiyle apup iki pre eyleye.
314a/15

gice<y>i bu l zre gerdiler.

305b/24, 292b/05 2 zf. Bu zaman iinde, geceleyin, gece

lf (A.) i. Klf, kn, mahfaza. 306a/21, lf 306b/11, 306a/10 rv (F.) i. Barma, barma. 308a/04 gibi tak. 1 Benzerlik bildirir, benzer, benzeyen. Kvus ine gelp yir

vaktinde. Rstem ise her gice tenbh

eylerdi: an bir ferde arb getrme, zr anlar bize lzm olurlar. dir idi.
293a/23, 297b/20 g. gndz Durmakszn, srekli.

yigirmi-drt pre yelken aup gice

172

gndz ullansalar ol bir kenrna bir ayda anca yanaa-bilrdi. 313a/19

gerdek g,si, r gn r g. gigi- bk. gegidergider- Ortadan kaldrmak, yok etmek, izle etmek. Y mur- mbrek, glnden

4 Saldrmak. A urd oyun srsine ne

resme girerse yle girdi296a/24,

5 Dnmek, inklp etmek. Fermurz

cinnlere emr idp cmlesi ben-dem cinn ekline girp br-gh- Sleymn bin Devvr urdlar. 300b/10
6 Zaman anlaml kelimeler iin gelmek.

m u kni gider! 314a/18, 300b/14,

304a/21 giderme giderme (?) apus yek-pre polddandur,

Sekiz yana girdkde bir ejder uhr idp, vard, ldrdi303b/12,

7 (Btn veya bir ksm ile) Bir eyin iine dalmak. Surb cinn segirdp

on-iki-bi anrdur, yoarudan aaa gidermedr... 298b/05

gidi (F.) i. argo. Pezevenk, deyyus. Ziyde

tozu iine girp Fermurz ol lde grp erfn olamaa balad

306b/09, 306b/22, 8 Bir eyin tahakkm altnda

zeber-dest uvvet-i hire ibi gidi, ldrmege yamadum 292a/25,

291a/16, 294a/17 gine zf. Yine, tekrar. 291b/20, 300b/23, 307b/02

bulunmak. itmed mi kim ol ayr

pene-i canya girdi, kimseye fidesi olmaz olmaz. 311a/06

9 Kendini (bir toplulua, bir kurulua,

girgir-1 (Dardan ieriye) Gemek, (ieriye) varmak, dhil olmak. al a-i Siymek
c

bir inanca) katmak, katlmak, bir topluluk iinde yer almak, intisap etmek. aret-i Sleymna mn

apusn dgmege balad, ir apuy yup ieri girdi. 291b/23, 297a/25,

298a/15, 2 Gelmek. Bir gn anc hn zyla

getrp aret-i girdk 313b/08

Dvud

ercatine

birbirine g., ele g.., oltuna g. -gr (F.) sf. Sonuna geldii kelimelere tutan, tutucu, alan, zapteden; yaylan, yayc anlam katarak Farsa uslyle birleik sfatlar yapar.

oturup iret eyledkleri ba girdiler.

291a/07, 3 Brnmek. sekizinci gn Rstem

kendi retine girp Kvusa geldi.

293b/22,

173

 dil-g. ol-, Kyln- Get-g., get-g. girn (F.) sf. mec. (Kymeti) fazla, (deeri) ok olan. grz-i g. *girn*girn-bah ok deerli, pek kymetli.

g. vir- (Bir eyi) Tekrar ald kimseye virveya yere vermek, ide etmek. 295b/07 girye (F.) i. Gzya. itg. it- Gzya dkmek, alamak. 296a/19 gitgit- 1 (Bir ey veya bir kimse) Konuana gre yakn bir yerden daha uzak bir yere doru hareket etmek. Efrsiyb

urde Bn in arsna ba girnbah cevhire mtecalli nesneler tedrik idp bile getrmi-idi. 308b/10
ilcat- zb- g. girbn girbn (F.) i. Elbise yakas. 295b/20 girigiri (Kavgaya) Tutumak. Fermurz,

alup Trna gitdi. 295a/09, 296b/24

2 (Devaml veya geici bir sre kalmak zere) Bulunduu yerden ayrlmak.

Racm

O,

odan

gitdi.

didi.

297b/14, 299b/22

hemn, miynnda t- sepdi curyn idp bu mala giridi. 296a/24

gir i. Arkada bulunan taraf, arka taraf. kendi da rk adm girye pertb eyledi 303a/18, 303a/16 ekilg. ekil- (Bulunduu yerden) Arkaya, geriye

3 (Belli bir ynde) Belli bir yol takip etmek, belli bir yerden gemek.

Fermurz bunlara emr idp ol ml alup cazm-i Hind eylediler; amm dery zerinden giderlerdi. 299b/25,
291a/25 4 Gemek. ikisin arasnda yol

Fermurz ziydece nca Behmen gir ekilp bir kerre dvn alna bad
doru gitmek.

gider 291b/16
5 Etkisini 298a/25

302a/04, 309b/22, 319b/18 dng. dn- Tekrar geldii yere gitmek, avdet etmek. 303a/23 g. gir Geriye doru, arkaya doru. 319b/24

Fermurzu zerinden sir gidp kendye geldi

kaybetmek.

6 (Bal olduu kimselerden) temelli ayrlmak. Aa, nki macu da

gitdi, gel senle Trna gidelm, gitdi benm de anda bir amum vardur, varup anu andan gelelm.
291a/23

174

7 Zarf-fiil veya belirli gemi zaman eki alm fiillerden sonra geldiinde bir iin olup bittiini ifde eder. B-re

sonra geldiinde sreklilik bildirir.

z uda bolup u alup gitdi. 291a/20,

294a/23, 311a/02, 8 (yle veya byle) Yol almak, yolda ilerlemek. ol ra yle bir radur

Efrsiyb eger Burzya ib up iltift itmeyeydi Burzy iftcilikden urtlmazd, anda alur giderdi
320b/01 g. iine Sen kendi iine bak, herkes kendi iine. berberce yiyelm, andan-

kim aan dem ekp gider299a/19, 314b/12

ber-hav

ora ben bir yana, sen bir yana imze gidelm295b/08

cal g., cn ber-cehenneme g., cihndan g., rndan g., iler g., afasnca g., aru g., var g. gitdkce zf. Zaman getike, gitgide,

9 Elden kmak, yr olmamak. imden-

gir z gitdi; lkin teberrken gelp srumuzda bile bulnursauz, af geldz. 304b/06
10 Bir kimse ile beraber yola kp ona arkadalk etmek, refkat etmek.

giderek. Ol mal gitdkce oald ve

imden-gir yanndan ayrlmam, bile giderm. 308a/25, 308b/05, 315b/20

11 (Zaman iin) Gemek, sona ermek.

gice olduda bunlar dnmeyp aba dek ceng eylediler. 296b/07. 316a/03
gv (?) Hemn Rstem Bnlar ve gv ser-

ulm- eb gidp devr-i ren old.

308b/11 12 Kopmak, kesilmek, ayrlmak. olca-

firz bi alt nefer pehlevn, bir de Zevde svr olup Nm-rz zerine yridiler. 317b/10
giygiy Bir giyecei bedenine veya bir organna geirmek. iki leker dnp

la men idp bir t da ol cnibine urd, iki eliyle bir uylu da gidp ksktk kelle ile gvde zemne indi
311b/04 13 Gnderilmek, sevk edilmek. Bu arada

br-ghlarna geldiler, rezm onlarn arup bezm onlarn giydiler.

307a/10, 305b/22, 313a/06 giyrgiyr Giydirmek. Efrsiyb Rstem-i yek.

urde Bnya mjdeciler gitdi.

313a/08, 315b/04 14 imdiki ve geni zaman ekliyle bildirme eki alm baz isimlerden

deste yine bir ilcat giyrdi. 293a/22,

301a/06, 309b/17 g i. Hicret, bir yerden bir yere gme ii. 304b/17

175

g. it- Yerlemek zere asl yerini brakp it-

3 (Belli bir yere belli bir ii yapmak zere) Gitmesini salamak, bir grevle yollamak. Efrsiyb dem gnderp

Gdr Cbul zerine! diyp irtesi ol aradan g idp cazm-i Cbul eylediler. 304b/17
baka bir yere gitmek. gg- Hicret etmek. ona g.

dacvet itdrdi 294a/07, 294b/19,

295a/07 gndertgndert Gnderme iini bir bakasna yaptrmak. 320b/11 gl i. man, sevgi ve nefretin, iyi ve kt

ggs i. 1 Vcdun boyunla karn arasnda bulunan ve kalp, akcier gibi organlar iine alan blm. Beride Fermurzu

btn duygularn kayna olduu kabul edilen kalbin mnevi yn. Biraz abr

ggsi ifte kslar gibi grlemege balad. 302a/12

2 Vcdun bu ksmnn n taraf.

eyle, zu gli saa alsun291a/16, 307b/18

biraz

alal itl g. alal it- Tevazu gstermek. Luf

srev ollar bkilp siper srev ggsine apand. 305a/23,

308a/06

idp gl alal idp terf idesiiz, bunda grip arlar sylerz. 301a/04
evi: g. evi: Gnl evi. Fermurz ciz olup

gk Gkyz, sem. 315a/01 gmilgmil Batmak, iine gemek. bir dizi ve

gl evinden l- b-ne mnct eyledi. 298b/15

glinden inden, aklndan. Semendn

bir penesi zemne gmilmi idi.

306b/12, 306b/21 gndergnder 1 Gitmesini salamak veya

h glp glinden Bu dilver bir midr dvne anca. diyp dnp Fermurza eyitdi301a/21, 304a/22
gerglinden ger- Dnmek, tasarlamak. 297a/11 g. olg. ol- (Birinde, bir eyde) (O kimseyi) Arzulamak, sevip istemek. Mihrn

gitmesine yol amak. Smb- abc ayyra cizesin reftr gnderdiler. 304b/08, 317a/13

virp

2 Bir

arala

ulatrmak,

yollamak.

Efrsiyb ol arada Kvus- Kmrna bir nme yazup gnderecek old

292a/12, 292a/15, 292b/08

ekm en-y obetde Selm ha gli var diy iret eyledi. 297a/13

176

*glince sf. Gnlne gre, istedii gibi. tamm

gzedrler

idi.

291b/17,

291b/17,

uyluna mnsib glince bir radur 299b/09

Suyuna gitmek.

ve

296b/21, 304a/03 7 ile karlamak, (iyi durumlar iin)

g.varg.var-

Bunlaru gllerince varup kendime bunlar tbic ideym ve rna alup gideym
292a/07

erimek, nil olmak, (kt durumlar iin) kendisine yaplmak, mruz kalmak, dar olmak. Var, bunda

urma, arar grrsin. 302a/16

8 olarak kabul etmek, yle veya byle deerlendirmek. Efrsiyb kendi bile

grgr- 1 (Gzle ve k yardm ile) Bir nesne veya kimsenin varln alglamak. s,

aa yoaru baup grdi, bir seng-i mnteh var, yle kim degme bir pehlevn yirinden aldramaz. 294b/13,
295a/23, 298b/01 2 Anlamak, kavramak, sezmek. z grdi

gitmegi
315b/21

mnsib

grdi.

317b/04,

9 Seyredilecek bir eye gidip bakmak, seyretmek, tem etmek. Fermurz

Rstem-i yek-dest murd i 291a/13, 291b/02, grmekdr

292a/07, 295a/07 3 Belirli bir zaman iinde bir olaya ahit olmak. Hemn Rstem-i yek-dest iler

grdi, bir caml-ce nesne nmyn old, gelp ol mller ile aay ia eyledi ve cmlesi cib old. Dery da skin old. Fermurz bunlar grince300a/12
10 ncelemek, tetkik etmek. Fermurz ol

yriyp Rstem-i yek-dest grdi, b iinde bir zlca ymetdr opd.

291a/09, 293b/09, 302a/13

a silp grdi, ben-dem lisn degl303a/11, 304a/15,

11 mec. Sahip olmak. Andan Efrsiyb

4 Bir ey hakknda bir yargya varmak, deerlendirmek. Yo degldr, gelsn

grelm nal caskerdr. 291b/01

5 (Belli bir eitim retime) Tbi tutulmak. ma lm ki da gremek
c

Burzya altun aden az virdi ki ky olandur, ace ve altun grdgi yo319a/06, 318b/08
12 Yaamak, geirmek. Nebrmdr.

nal olur grmemi. 319b/12

6 Yapma, f etme. Siymek erilerin

diy iler ekdi ve att sen yirin aa virdi, ol py- tat pehlevn odur. Ben bun grp gcime geldi
320b/11

alup al alarna mukem tadrik grp

177

g.elm

Bekleyelim

bakalm,

hele.

aruda

grinen

maradadur

grelm ud ne gsterr. 292a/25,

292b/03, 294b/11

299a/15, 306a/10 3 olduu hissini vermek, etkisi

g.eym Haydi bakalm, gster kendini, bu ii baar anlamnda tevik sz.

Greym pehlevn, meydna girene amn virme! 293a/22, 304a/11,

309b/07

Sulnum, ol aa gibi grinen dery-y mu balarndan bir aa renginde grinr; lkin badur.
brakmak. 300a/04, 297b/07, 299a/03 gri i. Grme.

ne g.di, trbede ylan g.mie dn bar g. olgre tak. 1 Uygun ekilde, uygun olarak.

Madu ne gne ise aa gre cevb viresin! 292b/21

2 Gz nnde tutulursa, baklrsa. hem

grigri 1 Kar karya gelip konumak, birbirini grmek. Yolda Fermurz ile

buluup gridiler. 296a/06, 315b/01,

304b/11 2 Bir araya gelip bir mesele zerindeki fikirlerini karlkl ortaya koymak, mzkere etmek. Yri pehlevn, bugn

grdi bunlar areketlerine gre uvveti hire vardur ki ne Rstem py-dr olur ve ne Fermurz. 292a/07, 303b/20,
304a/22 3 asndan, dncesince. ec at
c

rm eyle, yarn gine grielm.

293b/13, 318b/23 3 4 (Bir eye) Uygun, elverili. Bulnan Sohbet konumak. etmek, birlikte oturup

yfete gre olmaz imi. 305a/14 Varup srnda bulnup dostne grisem, yine cavfndan eyledi. dirler 301a/05, 313a/04,
315b/06 gringrin 1 Gzkmek, zuhur etmek. bir

birer ikier ve yye, herkes addine gre ip dkdiler. 313b/02

gn ylar grindi. Melllar baup n silidr. didiler. 316b/15,

310b/20. 300a/01 2 Grlr halde olmak, grlebilecek durum veya nitelikte olmak. ol

grmek i. Yapmak, f etmek. z grdi

Rstem-i yek-dest grmekdr 291a/13

gstergster 1 Grlmesini

murd

salamak,

grlmesine sebep olmak. Sfil, ol tri

178

da getrp Fermurza gsterdi.

295a/25, 314b/16, 319a/11 2 (Bir hlini, bir niteliini) Ortaya koyacak

2 (Bulunulan yerden daha uzak bir yere) Tamak, ulatrmak, iletmek. Nmeyi

ben gtreym. didi. 292a/13 te olancu, ba geldk, erlik gsterecek maalldr. 291a/07, 307a/20
tarzda davranmak. 3 Tartmak, ekmek. ayr pdihum,

benm begenmedgmden degldr, anca ol andal yed beni gtrmeyp ikest ola. 301a/20
4 Karmak. crme glleri olursa gine oyup gtrrler ve hem grdi bunlar areketlerine gre uvvet-i hire vardur 292a/07 gvde i. nsan bedeni. 297b/25, 310a/10, 311b/05

3 Yaatmak, yaamasna yol amak.

grelm ud ne gsterr. 292a/25,

296a/12, 296a/20, 296b/17 4
c

ret etmek. bir Khrb. an

a vnn? diyince te sulnum. diyp giryi gsterdi. 299a/11,

301b/03. 310b/05 5 Cezasn vermek, akln bana

gz i. Grme organ. Hele g-ile gzin

getirmek. Ey n-bekr yaban olan,

ben saa gstereym! 301b/10

6 Birinin grmesini salamak.

aldurd; amm, bad, ceml-i nrnu iys yannda ucle-i emc gy leyle-i mulimdr 309a/13,
294b/23, 311a/04 ag. a- 1 Aylmak, almak, kendine

Behmene yir gsterdi. 301b/25

7 Yapmak, etmek. yle pek byk gelmek. gz aup kendyi ol lde

degl idi, ba lar ta br idp milinde mblaa gsterdiler313a/17

Allh g.mesn, ba g., erlik g., alebe g. gtrgtr 1 (Bir kimseyi bir yere giderken) Beraberinde bulundurmak. Fermurz

grp an da grdi 306b/23,

298a/25, 297b/24 2 Dikkatli olmak, dikkat etmek. eger

ben seni baarsam helk eylerem, amn ve zamn virmem, gz pek a.

319b/22 gerg.den ger- Gz atmak, incelemek.

apup

or

meknna

gtrdi Semendn h da nmen mhrin giderp gzden gerdi. 304a/21

297b/22, 309a/17, 291a/22

179

g.i al- Skntl bir durumdan kurtulup alferahlamak,

Bilsem zerine kdi ve yaasndan utup dal aner old. Bilsem gzi alup, ne grdi! 295b/20, 313a/12
rahatlamak.

eccat ibidr, gzin budadan anmaz, eger ider ise ol ider

294b/01 bag.iyle ba- gibi grmek, olarak kabul etmek. Kyln- Get-gr bir kerre olur gziyle Burzya bad 319b/11 g.ler grmi degl Ei benzeri yok. Esiz, misilsiz. st eiginde bir

dng.i alas dn- ok sinirlenmek, tepesinin tas atmak. Bilsem tekereden bu

cevb iitdkde gzi alas dndi.

320b/12 olg.i alas drt ol- Gz fal ta gibi almak 291a/20 dng.i dn- fkeyle kendinden geerek saldracak duruma gelmek. Bn ile

duter-i ater tavr eylemiler; amm bir ret ve sn <> ceml <> zb vardur kim gzler grmi degl.
300a/14 s- prdng.leri s- pr-na dn- ki imekten gzleri

ev <u> afdadur. diyince cAmnerren gzleri dndi. 310a/21

ayg.i ay- Bir eyi istemeden grmek, elinde bakmak.muaddem olmayarak

Bundan-ora meclisde olan yrnu gzleri s- pr-na dnp tamm nee v ev-i ne oldlar 313b/03
kzarmak. ac

dimedm mi kim sen da gre arin bilmezsin, hem darlursn, eger gz ayd ise mnic degldr320a/06
z zg.i z- fke veya iddetli arzudan aklna geleni yapacak duruma gelmek. tme

g.lerinden teler g.lerinden teler - iddetli

duymak, can ok yanmak. Burznu

ehresine bir sille-i sat yle urd kim gy Burznu gzlerinden teler d 320a/03
gelg.lerinden ya gel- Gzleri yaarmak, alamakl olmak. srev-i ejderh-

aa, caybdur! Biraz abr eyle, zu gli saa biraz alsun ve cn saa asun. didi; amm Rstem-i yek-dest dilemez, gidin ayr gzi zm
291a/16 g.in g.in budadan anmaanmanma ok Tehlikelere olmak.

bend gzlerinden ya gelp ey ser-firz- clem! Bacdel-yevm urde Bn benm dnya ret hemrem olsun308a/11
g.m Sevilen bir kimseye hitap sz. o

aldrmamak,

cesur

Rstemden elem ekmez; inci,

geld gzm, ne clemdesin? 319a/03

180

g.m nr Canm, sevdiim, en deer nr verdiim varlk. anlamlarnda

c

gne (F.) i. Tr, nevi, eit, tarz. Madu

ne gne ise aa gre cevb viresin!

292b/21 g. gne Trl trl, eit eit. 302b/24 gurrende F. Grleyen, hiddet ve iddetle baran. iyr-i . urr urr (A.) i. Kibir, byklenme. 295a/11, 295a/13 usl (A.) i. Boy abdesti.

kullanlan bir hitap sz. Gzm nr,

bi on gndr ikra gidp ib oldu, anda id? 292a/21, 318a/23, 318b/06

yzi g.i gzetgzet- 1 Dikkatle bakmak, gzlemek, gzetlemek, tarassut etmek, kontrol etmek. Prn da at srp tarlanu

kenrna geldkde nur yirlerin gzederek geldi 318a/14, 310a/24,

291b/17 2

Furatu gzedrler, bunlar yalz bda oturup c iret eylerken bunlar zlar apup adlar. 291b/10, 309b/02, 309a/04
Kollamak, aramak.

bacdel-. g g (F.) i. Kulak. 306b/10 g. eyleeyleKulak vermek, dinlemek.

gzci i. Gzc. 299b/14 ubr ubr (A.) i. Toz, ince toprak. 305b/19

312b/15 bende-i ala-be-g. ol-, em g. olGderz: Kii ad. 293a/11 ulm ulm (A.) i. Kle, esir, bende. 296b/15, 320b/07, 320b/09 ulv (A. ulvv) i. Saldrma, hcm, ayaklanma. eyle. eyle Saldrmak. 317a/18, 317a/22 g (I) i. Bir i veya hareketi salayan it. it- Saldrmak, hcm etmek. 295a/04, 296b/01, 317b/15 madd ve fizik kuvvet. aaba 293a/06, 293a/08, *g-ml i. Kulan bkme. g g virg-ml vir- Kulak bkmek, azarlamak, tehdit etmek. 295a/12 gy (F.) zf. Szde, sanki. grz-ile bir

ey arb urd, gy penbe uvalna urur gibi.293b/05, 306a/20, 309a/14

181

geldkde gci yitdgin yic eyler.

294a/16, 300b/22 2 Sahip olduu kuvvetin yaptrma veya ynlendirebilme hassas, nfuz, kudret.

an criyelige degl bn-y ebistnla abl iderm. didi.

297a/11, 306a/11, 2 Alay etmek. Racm glp Y cAm,

amlen gci budur kim hem ama lt avle ide ve hem amu ltn redd ide. 305a/21
g (II) 1 sf. Yaplmas, baa klmas zor olan, emek isteyen, yorucu, zor,

Fermurz sen didg Fermurz degldr. Sen aa r-be-r urup ceng ile cevb virmege dir deglsin
310a/23, 314b/01, 319a/04 glgl Birlikte glmek. zr-i burtdan g. gldrredek

mkl. u siyda bir kd ister;

amm yle kd virmek bize gre pek gdr. 319b/09

2 zf. Kendini zorlayarak, gayret ve kuvvet sarfederek. Hele g-ile gzin

aldurd; amm, bad, ceml-i nrnu iys yannda ucle-i emc gy leyle-i mulimdr 309a/13,
294b/14 gelg.ine gel- Gcne gitmek, alnmak.

zf. Gldrredek sesini kararak. Fermurz ol mift alup ufl kd eyledi ve apuy apup, apudur, gldrredek ald 312a/14

gm gm zf. Derinden ve patlayc ankl grlt. ol chu ii nacra ile dolup

gm gm ad virdi. 312a/23 Fermurz grdi, py- tat andalsine pde ekilmi, yle l kendye py tat andalsin teklf itmedkleri gcine gelp oturmad. 301a/14,
320b/11, gcengcen Krlmak, darlmak. 291a/15 gl (F.) i. Gl. *gl*gl-b Gl suyu. 306b/23 glgl Glmek. Fermurz glp Ey dn, gmrh (F.) sf. Ar derecede bym olan. 310a/10 gmrkci (Yun. ve +ci Trke ek ile) Gmrk memuru. 316b/18 gm sf. Gmten yaplm. 320a/19 gn i. 1 Gn Gzm nr, bi on gndr

ikra gidp cib oldu, anda id? didi. 292a/21, 293b/01, 314b/22
2 Gndz Ol gice gip irtesi gn dvn

n kim kendi murd eyledkden-ora

eyledi292b/19, 297a/15

182

3 Gne n kim ab old, gn ubbe-i

g.e ur- Gre ur319b/20 gregre Gremek.

yapmaya

balamak.

felekden ba gsterp clem mnevver olduda305b/25

4 Zaman, vakit. Efendimz, Tar bize

319a/16,

319a/18,

319a/22 gremek i. Gremek. 319b/12, 319b/13 grlegrle Grlemek. 302a/12 grh (F. ) i. Topluluk, grup. 293a/18 g.- Ttr g.- Ttr Tatarlardan bir grup. 317a/17

ol-gni gstermesn. 296a/20, 291a/25,

292a/11 r g. r gice gnh gnh (F.) i. Din bakmdan su saylacak i. g. boynua Ben karmam, sorumluluk sana der. 306a/18 gndz i. Gnn aydnlk dilimi. gice g. grldi i. Grlt. 319b/03 gne i. Gne, fitb. 313b/05, 314b/25, 315a/08 utlg. yzi utl- Gne tutulmas olmak. grz (F.) i. Ateli silahlarn cdndan nce sava leti olarak kullanlan, demir, tun, bakr veya pirinten ar topuz, bozdoan, eper. Hemn, Fermurz g. grh Yn yn, kalabalklar halinde. Grh grh begler ve erbb-

dvn, meclisler iderlerdi. 309a/04

urup

enlikler

N-gh an grdiler, gne yzi utld 314a/05

gre i. Belli kurallar yere iinde, g

bunu grzine pene aup arld, ekp elinden ald295b/16, 311a/09,

311a/22 g.g.-i girn Ar grz, topuz. 305b/01 G.G.G.-i Kebr / G.-i Mnteh Hsreve

kullanarak iki kiin trl oyunlarla birbirinin srtn getirmeye almas. 319b/13, 319b/14, 319b/18 utg. ut- Gremek. 319b/20 g.e gree Gre yapa yapa. 320a/11 g.- iyrg.-i iyr-ser Ba ksm arslan eklinde olan grz. 299a/03 dedelerinden kalan byk grz.

306a/18, 306a/19, 306b/06

183

 arb- g. *grz-bn (F.) i. Grz kullanan. Var grzc

ayyr, grz-bnlara syle, Grz-i Mnteh<y> getrsnler. didi.

306a/18, 306a/19, 306a/20, 306a/21, 306a/21, 306a/25 gr (F.) i. Geme, gei. aner-g. gzel gzel sf. ve i. Gzel. Hy benm gzel

olum, seni bu le kim om?!

298a/16, 300a/20, 310a/11 *gzelce sf. Gzelce. Hem ol diyrda zelce

gzelce zlar odur 291a/24

gzet (F.) i. Geme, geen, yaanan, mcer. Selm hu dedesi Mihrc

n ile geen gzetlerin nal eyledi

297a/08 ser-g. gzde (F.) i. Sekin. 308a/22

184

-Hh nl. htar, ikaz, tembih bildirir. ol h gnder. gnder- (Biri vastsyla bir kimseye) Bir hususu bildirmek. Rsteme aber

benmdr, zr bir midr urm idm, h ylmad, bunda geldi, siz urup almsuz. 295b/05, 312b/21, 315b/19
b / b (F.) i. Uyku. Bir drata ara
v

gnderdi. 292b/08, 301b/09, 311b/20

it. it- Haber gndermek, haber vermek.

virp aru arafa dor naar eyledi; amm gzlerine vb geldi, uyuyaald.
298a/14, 309b/06 it. evi it- mec. Cinsel birliktelik. Grdi,

Bu enda rde Bnya da aber itdiler. 301b/05, 309b/02, 316b/25

vir. vir- Haber vermek. Amm bir arafdan

s da yatup alm, gelp Rsteme aber virdiler. 294b/20, 309b/03,

317b/22 uur. uur- Acele ve gizli haber gndermek.

bunda byle ev olmaz br b evi idelm diyp balad Bnnu birer birer dgmelerin zmege. 297a/22
var.a var- Uyumak. Rstem ol maallde,

Melik h da Zbile Rsteme aber uurd. 317b/09

*aber-dr sf. Haberi olan, haberli, vakf. aber-

br-ghnda

yatup

ba

varmd. Andan aber-dr degl idi. 310a/06,

294b/18, 298a/18, 309b/08 cme-., cme-i . iret-i cme- eyleaber (A.) i. Havadis. Behmene bu aber
c

320b/01 ol. ol- Haberi olmak, bilmek, renmek.

varnca Behmen azaba gelp 301b/10,

303a/03, 310a/05 al. al- Bir eyi duymak, renmek.

Fermurzu ketfine inince burnndan ac ac ttnler gelp amar-be-amar aber-dr old. 311a/10,
cet (A.) i. 1

Rstem siphdan aln aber alup

291b/13, 304b/18, 317b/07 eyle. eyle- Haber gndermek, haber vermek.

mdi, ey altaban Trk, amle eyle eger h alma cet ise! 295b/13, 314a/18,
stek, dilek.

320b/11 2 htiya. Hem ol grze ne cet? 306a/15

Sary- Siymeke aber eylediler kim ol da Sary- Siymeke apusn bend idp cenge urd. 291b/23, 301a/08,
316b/25

185

. olma- htiya olmamak. Yek-dest al olma-

. ile yeksn eyle- Yerle bir etmek. Eger yeksn eyle-

ceti olmad. 293b/05

add (A.) i. Derece, mertebe. Bulnan birer

virmezlerse, gelp, ol diyr k-ile yeksn eylerdi. 310a/12, 318a/09

..-i adem Ayak topra. 308b/20 ..-i py Ayak topra. 308a/14

ikier ve yye, herkes addine gre , ip dkdiler. 313b/02

asr .i asr yo Saysz, ok fazla. ...ejderh

kemkleri ylm ki addi ar yo.

314a/01

..-i zemn Yer. 307b/18 n (A.) i. Hkmdar, hakan. En-y

esbn Allhdan ayr . esbn Allhdan ayr kimse bilmez Saylamayacak kadar ok. 296a/13 ne . adem (A.) i. Hizmetiler. Efrsiyb ayr

obetde n Bu cnibe gelmeze ne sebeb old? didi. 317a/06

..- in in hkmdar. 316b/19,

317a/01, 317a/14

saryna muttal bir sary virp adem ve aem virdi. 320a/22

adeng (F.) i. Ok. Amm grdi hda bir

saray- . aret (A.) i. Kk drme. Semendn

adeng da var. 295a/23

hafta (F.) i. Hafta. att geen gn haftada

h ve urde Bn da Behmene ol aret olduna a eylediler.

302a/13

dularnda yanlarna gergednserler maln da uydurup bile dlar. 296a/10, 301a/16

h / vh (F.) i. steme, isteyi, n . n-h zf. ster istemez. h-n-h,

k (F.) i. Ademolu, insan. Ey k, seni k

bunda

ben

getrdm.

298a/04,

299b/18, 311a/21 akm akm (A.) i. Hikmet sahibi. rna aber

gnderp akm bennlar getrtdi.

311b/20 selmn-. akk akk (A.) Bir ey zerindeki yaz vb. eyi kazma.

ol ejder-seri bir t urup iki pre eyledi.

296b/10, 307b/13 k (F.) i. Toprak. ki ke, bd bda

urd. 312b/25, 312b/25

186

 vcd afe-i clemden . ola (A.) i. 1 Doru, gerek, hak.

eselerine silleler urup l r orudlar. 310a/18, 312b/13

ol.i yaman ol- ok zor durumda olmak.

2 Hisse, pay. Y srev, aua r

317a/20 nie .mz nie olur Bu gidile durumumuz

olur msn? 307b/23

3 Allah, Tanr. Fermurz au ne olacak. 316a/09 be-her-., bir . ol-, fil-., ne . ise, a Te l Yce olan Allah. 296b/17 gel. ndan gel- Alt etmek, yenmek. Benm
c

ikmetine mt ve ayrn ald. 315a/17

keyfiyyet-i ., imdiki . l (A.) zf. Daha, henz, imdi bile, halen. Ben ki l dehr ib-rn

de anda bir asmum vardur, varup anu andan gelelm. 291a/24, 295a/01,
311a/24 aulaul-insf ul nsafl hakikat. aul-

olan Rstem ibn-i Zlu ciger-kesi Fermurz bin Rstem 300b/18,

303b/17, 310a/21

insf budur ki Burzy iler ekp bir dem eyledi. 320a/24

be-.- Dvudun-neb, araf- . l (A.) i. Durum, vaziyet. Rstem kendin

al al (A.) i. Kurtulma, kurtulu. eyle. eyle- Kurtarmak. Bre melcn, cn

almadan anda al eylersin? 311a/12,

312a/02, 312a/19

cemc idp zu da ol li grp

291a/20, 295b/15, 305b/24 2 Yntem, yol. Ola kim Efrsiyb bir l

it. it- Kurtarmak. Varup alvir ol z

dv

elinden

al

ideym

and.

291a/17, 294b/10, 312b/12

ile atl ide. 294a/20, 311b/17, 317a/23

3 mec. Zorluk, sknt, kt durum.

ol. ol- Kurtulmak. Sen nice al oldu? 299b/19, 311a/19

Bunda bir l vardur diyp... 294a/11

r oru r oru- Birbirlerine Naslsnz? diyerek ne durumda olduunu sormak.

aleflik (A.) i. Evlat, zrriyet olma hali. n-. eylealel (A.) i. Bozukluk, eksiklik.

Birbirlerin

yzlerine

tkrp

187

. getr- Zarara uratmak. Fermurzu getrc

2 Ayn yerde bulunan kimseler. Behmen

rna bir alel getre. 301a/18

gir ekilp bir kerre dvn alna bad. 302a/04, 317a/19

ala ala (A.) i. Halka. Nze, dmen-i siperden

vir. vir- Zarara uratmak. timldr ki

nim- mlk-i rna alel virr.

294a/19 l (A.) i. Yaratc, yaratan. l .- b.- b-n Kendisine niin, neden denmeyecek olan esiz yaratc, Allah.

ayup oltu altndan urayup zr- Ehremnu alalarn birbirine atup yle gedi. 305a/24
bende-i .-be-g olll (A.) i. zme, halletme. it. it- kar yol bulup yoluna koymak.

ula, at gine l- b-n bilr. 295a/15, 298b/15

l (A.) 1 sf. Bo, sahipsiz. Fermurz l

grdi, py- tat andalsine pde ekilmi, yle l kendye py- tat andalsin teklf itmedkleri gcine gelp oturmad. 301a/14, 317b/03
2 (Bir eyden hl olmamak) O ey ya da zellik onda bulunmak. ...ol cezre de

imdiki lde Efrsiyb bir ll idelm ol-da, varsun, anda giderse gitsn! 294a/22
allc (A.) i. Pamuk atcs. miyn . yayna dnm (F) sf. Eri, bklm. urd-. it-, urd-. ol-

zb gibi areketden l degl...

314b/18 liy (A.) zf. imdiki zamanda, imdiki halde, imdi. Pek metn dilverdr,

amd (A.) i. Kulun yaratanna minnet ve kran duygularn bildirmesi, hamd.

liy rn askerinde cevb virr yodur. 293b/11, 294a/14, 297b/17,

304a/18, 304a/24 al al 1 Bir milleti meydana getiren insan topluluu. Meger eccat yfete gre

Evvel nm- udya amd u en ve aret-i Dvere alavt u elmdanora, 300b/18, 304a/23
aml (A.) i. Yorma, atf ve isnat etme. it. itsnat etmek, yormak.

olmaz imi. dirler, aln a nndan gezemem. 305a/14, 313b/10, 315a/14

iden,

merdligme aml ider. 304b/17

188

amle (A.) i. Saldrma, hamle, hcum.

ayyryam,

diyp

old.

Rstem-i yek-dest anu da amlelerin menc idp bir arb ile yd. 293a/12,
307b/02, 317b/14 ba . ba- Saldrmak, hcum etmek. kinci

304a/20, 312a/04 n (F.) i. Hkmdar, hakan. Trkistn

n olan Efrsiyba intisb idelm.

291b/14 Efrsiyb ., Efrsiyb ibn-i Peenek ., Mihrc ., Peenek . aner (A.) i. Haner. Burzy grdi aner eyle. eyle- Saldrmak, hcum etmek. mdi,

ar, yz adar Zeng ulum vardur, her biri ml-i minreye bezer, bir amle baup alebe eylemekdr.
301b/14

ile zerine geliyor. 320b/24, 320b/25

.- ser.-i ser-tz Keskin haner. Elinde aner-i

ey altaban Trk, amle eyle eger h alma cet ise! 295b/13, 305a/16,
317b/14 it. it- Saldrmak, hcum etmek. Gh ejder

ser-tz, erfa bad. 295b/21

.- b.-i b-dr Keskin ve parlak haner.

retinde grinp ir kendi eklinde amle idp Fermurz da bir t urup

297b/07, 305a/18, 307b/02

Hemn el aner-i b-dra urd.

320b/23 *aner-gr aner-

eyle. niz eyle- Saldr sras iin kavga etmek. Biraz amle nizc eylediler. 305a/17 amml (A.) i. Yk tayan, hamal. Ben

i. Haner kullanan, cengver. srev-i ejderh-bend rikbnda yrr bir cayyr arrr aner-gzr var idi. 304a/05

dal . olandn andn (F.) sf. Glen, en.

sen ammlu myam? 311a/14

ammm (A.) i. Hamam. ki-yz-on ar

add met ekerdi, ba ammm ubbesinden byk idi. 310a/09

m (F.) i. Susmu, sessiz. m ol. ol- Susmak. Ejderh-bend didkleri

d u olne (F.) i. Ev. Ky evi nolsa gerek ne-

adar byk ve mkellef olsa yine ehr nesi gibi olmaz. 319a/12 yrr
dvn-., gerdek-., mehter-.

pehlevnu

rikbnda

189

aps / abs (A.) i. Dar kmasna izin vermemek zere bir yere kapatma.

*harb (A.) sf. Savala ilgili. *harb ceng-i ., ks- .

eyle. eyle- Hapsetmek. zerine dp iki

elin afasna balad ve getrp aps eyledi. 309b/15, 311b/19, 311b/23

ra (F.) i. ok sert ta, mermer. seng-i . arb arb (A.) i. Harabe, harap.

arc (A.) i. Harcama, masraf. it. it- Harcamak, masraf etmek. urde

Bnnu yolna bu adar ml arc idp casker ekp geldm. 304b/24 arl l arl i. Harlk. Bun yol arl eyle.
303b/22 areket (A.) i. 1 Davran, davranma,

eyle. eyle- Ykmak, harap etmek, bozmak.

hareket.

Eger bu gidin iki eli de a olayd, bu ki, dnyda arm olur bulnmazd, belki dnyy<> arb eylerdi. 294a/17
ar ar (A.) i. Vergi. *arc Haraca balanm. (?) arc ilm-i .

Hem grdi bunlar areketlerine gre uvvet-i hire vardur. 292a/07, 292a/16

2 Yer deitirme, kmldama. Al ne

Fermurz yirinden arekete dir olabildiler ve ne elinde olan cmdan bir atre bde dkemediler. 302b/21,
303a/01, 314b/18 eyle. eyle- 1 Yola kmak. Efrsiyb

arret (A.) i.

Scaklk,

hararet. Ol

ellerinde olan umumalar ile uy gne yzine aup ems bir midr arreti skin old. 315a/09,
315a/14 ..-i tb In yayd scaklk. arret-i

didkleri n-bekr eylemi. 292b/12,

Trk

areket

2 Davranmak, hareket etmek. Aa gre

areket eyle. 318a/25

3 Hareketlilik gstermek.

tbndan bl <> peri szn olurd.

309a/15 arb (A.) i. Sava, cenk. lt- .

ollar

yirinden

Fermurz areket eyledi.

311a/09, 314b/17 . itit1 Yerini veya durumunu

deitirmek, hareket ettirmek.anda

190

ald ki altumda olan andal bir cz areket ide-bilrler! 302b/17, 302b/25

2 Davranmak. Y Prn, sen var db-ile

arda bir lne-i metn var. 313b/25,

314a/01 (A.) sf. Bir kimseye mahsus, zel. ilcat- ., sary- .

areket idp getr. 318a/13

arekete gelgel1 Hareketlenmek, l (A.) i. Meydana gelme, olma. ol. ol- 1 Meydana gelmek, ortaya kmak.

hareketlilik gstermek. Ol aa da

arekete gelp derynu iddeti artup a gibi mevceler hir old. 300a/01,
305b/02, 315b/05 2 mec. kaba. Cinsel organ uyarlmak.

ahramn- serv-i rmn alup Nermn l oldun ve nie zamn Nermn, Hindi ab idp 297a/06,
313b/05, 317a/21 2 Domak, domasna vesile olmak. Bu

Rstem-i yek-dest bu arada camd- knesi arekete gelp hemn Rstem yannda z alt idp derkr olma diledi. 291a/12
getr. e getr- Harekete gemesini salamak, kmldatmak. 302a/24 arem (A.) i. Yalnz kadnlara mahsus

didgm ub- te-dem, anlardan l old. 299a/17

.- kelm .- kelm Szn ksas. l- kelm

gireni yd. 293a/13, 307a/06, 319a/07 Am-nerre hemn furat bulup arem adrn ubbeden yarup ve urde Bn<y> alup 310b/03,
blm. 312b/22, 315b/03 arrarr-i Tran Yer ad. arr-i Tranda r
c

*l (A.) zf. Sonu olarak, szn ksas.

l Rstem Kvusdan up or Zbile geldi. 292a/20, 302b/01,

316b/01 am (A.) i. Dman. Bu casker midr

olurd. 297b/11
arr Tebern arr Tebern h Kii ad. Semensa Banunun kzi. arr Tebern h

amu,

hemn

uralum!

291b/01,

294a/01, 305a/21 ar ar (A.) i. Snr, had. Ejderh kemkleri

Pern zyam. 299b/21

arman (F.) i. Tahl saptan ayrma ii, harman. Bu au firz yidi sekiz

ylm ki addi ar yo. 314a/01

a (A.) i. Bir eye veya bir kimseye mahsus olan, keyfiyet. Hem lev

arman cirmi adar ar ve bu

da

as,

fil-l,

ter

idp

191

bunlaru dernlarnda olan cadvet tebdl-i muabbet old. 312b/06

(A.) nl. Asla, katiyyen, hibir zaman.

.-i Heft Yedi keli zel bir yzk. .298b/22 r (A.) i. 1 Gnl. rumuz tesell r

ey ser-firz- lem! Ba delyevm urde Bn benm dnya ret hemiyrem olsun. 308a/11, 308b/19
aem aem (A.) i. Bir kimsenin yannda bulunanlar, maiyyet. Efrsiyb ayr

bulsun. 312b/24
2 Bir kimsenin biri zerindeki saygl etkisi, itibar. Efrsiyb da nice itsn,

rlar var. 292a/06

. . iin Gnln ho etmek iin, -nin hatrna.

saryna muttal bir sary virp adem ve aem virdi. 320a/22

(A.) sf. Hu duyan. resm-i pr-.-i keml a a (A.) i. Yanl, yanllk. Bir gn
c

Semendn h da Fermurzu r in piyde aru varup... 308b/17

.na gel.na gel- Unuttuu bir eyi hatrlamak.

Amm babas Peenek na eyledkleri ulv rna gelp...

317a/22 .ndan git.ndan git- Unutmak, aklndan kmak.

alna gelp, belki bir a ola ben de varup bile bulnayum. 292b/10,

302b/23, 306b/14 eyle. eyle- Yanl hareket etmek. Ne yavuz

Arada sr ve srev ilesi olmala rndan gitdi. 310a/15, 316a/07

larn al. larn ele al- Gnln ho etmek, gnln

eyledk!

312b/04,

314a/17,

314a/24 ir. ir- Bana kt bir i gelmek. Belki

Kvus malb olanlar tesell virp rlarn ele ald.

yapmak.

raa bir a ire. 306b/18

it. it- Yanl hareket etmek. Amn ey

293a/14 l . oruf (A.) sf. Gz kamatran. f

dilver-i clem, a itdk! 312b/05

tem (A.) i. Yzk. Tabutdan ara olan

parmaumda yidi keli bir tem vardur. 298b/22, 299a/09, 318b/05

ber-i . atm (A.) i. Son.

192

. ol- Bitmek, sona ermek. Bu ceng ol-

*ver Havere mensup olan, Haverli. ver

ibtid nze ile fet olup ora dvl utuma-la atm olur. 307b/08
a (A.) i. Yaz. Sleymn bin Devvru

verler srev br-ghna cemc olup

305b/22 Khrsb- . avf (A.) i. Korku. su da cal bana

boynnda lev-i zerrn alup an alup zerinde olan aa naar eyledi.

298b/14, 298b/16, 303a/11 att (A.) ba. stelik, bundan baka, hatta. att Rstem ol maallde, br-

gelp Rstem avfndan rana svr olup bir cnibe ad. 294b/22,
304b/15, 312a/21 eyle. eyle- Korkmak. Ben saa iltiym

ghnda yatup ba varmd. 294b/17,

307b/19, 320b/10 avle (A.) i. Atma, frlatma.

eyledgm senden avf eyledgmden midr? 295b/11, 314a/13

it. it- Korkmak. Y Sm-svr varm da,

eyle. eyle- Savurmak, yneltmek. Tn

c

uryn idp Fermurza avle eyledi.

sen anu nebresi degl misin? Hemn avf idp gitmed. dirler. 313b/16
d . a d- Korkuya kaplmak. imdi

302a/06, 311a/24, 320b/25 it. it- Savurmak, yneltmek. amlen

gci budur kim hem ama lt avle ide ve hem amu ltn redd ide.
305a/21 av av (A.) i. leri gelenler, sekin snf. u

Fermurz grince ahramn anup avfa ddi. 311a/03

havl (A.) i. Korku. cn . ile av (A.) i. Havuz. Her baru inde bir

tyleri yidi dne oaa yapup ba <> av in lsmt eyle. 315b/12

verver / ver-zemn Yer ad. Hsrevin lkesi. T kim ver-zemni grdiler,

av var. 314b/19, 314b/19, 314b/20

hy (F.) nl. Eyvah, hay, hey. Hy n-

dery-y mui gep ver-zemn arasna indiler. 300a/07, 310a/02,

315b/22

bekr, geldi, imdi beni, amn virmez, atl ider! 294a/02, 302a/05, 318a/16
hy hy yan. Kargaa,grlt, hayhuy.

asker-i ., azm-i siph- . eyle-, ib-rn- .

ki

askerden bir hy hy opd.

294a/04, 306a/24, 309b/09

193

ayt (A.) i. Dirilik, canllk, hayat. b- . Hye Yer ad. ehr-i H. ayf (A.) i. Hakszlk, zulm. Ol-zamndan

hayr i.Haykrma sesi, feryat. Rstem-i hayr

yek-dest cn acs ile yle bir hayr hayrd. 294b/16

ayl (F.) sf. Birok, epey, olduka fazla.

Fermurz ayl mesfe gidp bir ikra rst gelmedi. 300a/11, 304a/06
ayme (A.) i. adr. On-iki-bi caskere

beri pdihumuzu Shrba ayf vardur. 318a/22

ol. ol- Yazk olmak, ziyan olmak.

yeticek adar lt- ceng kodum ve ayme ve seksen andu cevhir odum. 299a/07
ayrn (A.) i. Bir kimse veya bir ey karsnda hayranlk duyan, onu ok beenen, takdir eden kimse.

Fermurza bir a vic old ise ayf old. 306b/14

ayr ayr (A.) nl. yle deil, olmaz, yok, asla anlamlarnda olumsuzluk, ret ve inkar bildirir. s ayr pdihum,

al. al- ok beenmek. Amm Fermurz

buyuru. didi. 294b/04, 301a/19,

312b/13

bu sn-i cemle ayrn alup avrde grdigi gibi buld. 309a/16, 315a/17
ol. ol- ok beenmek. Erbb- meclis

ayr (A.) i. yi ve makbul olan hal ve i, iyilik, fayda. Zr bir ayrn ve errin

ayrn
315b/10

oldlar.

294a/14,

305a/11,

bilmez erfdr. 292b/02, 296b/21,

299a/08 it. it- Fayda salamak. Bira kerre geldi, ayret (A.) i. ama, arma. dal.e dal- armak. Rstem ayr ayrete

ne ayr itdiyse bunda da an ayr ider. 292a/18

hayr hayr- Barmak, feryat etmek. Rstem-i r

dalup tevbe ve istifr eyledi. 291a/05

var. e var- armak. Fermurz da bu li

yek-dest cn acs ile yle bir hayr hayrd. 294b/16, 316b/01, 318a/14

grince ayrete varup srev uvvetine hezr tasn ve fern eyledi.

306a/24 r r (A.) i. Bir ii iin gerekli ve her trl eyini tamamlam olan. r ve

194

mheyy
308b/11

saba

muntar

old.

kullanlr ve sayg ifade eder. aret-i

r, aret-i Sleymn, aret-i t.

..-i Dver Hazret-i Muhammed (s.a.s)

it. it- Hazr duruma getirmek, hazrlamak. 308b/09, 316b/14, 320b/14 ol. ol- Hazr durumda bulunmak. Y

aret-i Dvere alavt u elmdanora... 300b/18

.leri .leri sim ve unvanlarn sonuna sayg sz olarak getirilir.

Kvus, vat ki r ol, filn maalle gelp saa bu nmeyi gnderrem.

292a/15, 301b/11, 315b/23 eyle. eyle- Hazrlamak. r-bi casker-i

Br Tecl

aretleri 299a/18, 314b/07

a (A.) i. Bir eyin insana verdii hoa giden tatl duygu, zevk. eyle. eyle Holanmak, zevk almak. Kvus-

ver-zemn onaca eylediler. 308a/19

yir

azne (A.) i. Hazine. azne aup cevhir

Kmrn bundan a eyledi. 293b/12,

294b/25 it. it- Holanmak, zevk almak. srev, bu

arup abalara oldurdlar. 296b/15,

302a/20, 303b/01, 313b/02 *azne-dr (A.) i. Hazineyi muhafaza azneazne eden kimse. azne-drna fermn

aberden a idp ibne semc ile urde Bnya c old. 303b/18,

308b/05, 312b/07, 314b/05 hedy

eyledi. 308b/08, 319a/05, 319a/08

ham (A.) i. mec. Tayabilme ve idare edebilme gc. Birden o virse aar,

anu-in byle hamna gre virdi.

319a/07 olnh. oln- mec. Ses karmadan kabul edilmek. Rstem-i yek-dest murd

(A.) i. Hediyeler. Birderi Kereyz biraz hedy ile Kvus arafna gnderdi. 295a/07, 308b/09,
317a/13, 317a/13

hediyye (A.) i. Hediye, armaan. ib-

i grmekdr, a ve camd da ham olnaca camd degl. 291a/14

aret (A.) i. ahs veya kutsal saylan varlk Farsa isimlerinin isim bana getirilip eklinde tamlamas

rn-zdeye bu luf- kerem civa bir hediyyemz yodur ki vireyz.

297a/10 heft (F.) sf. Yedi. tem-i H.

195

ekm (A.) i. Tp doktoru, tabip. ekm Mihrn . helk (A.) i. Mahvolma, yok olma. h. eyleeyleMahvetmek, yok etmek,

3 Hi olmazsa. Fermurz da tzdr,

ama dek abr eyledi amm hele biraz grip yine ara d. 315b/05
hem (F.) zf. 1 Hem, ayrca, stelik. Hem ol

diyrda gzelce zlar odur. 291a/24,

301b/06, 312b/05 2 Birden fazla iin birlikte yapldn veya birden fazla eyin bir arada bulunduunu gsterir. Hem macu ith. it- Mahvetmek, yok etmek. Rstem-i ldrmek.

Rstem-i yek-desti bir taarrb ile helk eyleye. 291a/21,

302b/23, 319b/22

yek dest, tekrr ran helk idp hemn Sm- pl meydna girdi.
293b/04, 298a/18

rde Bny alsa gerek ve hem andalne oturd. 301b/10, 305a/21,

314b/08 hemn (F.) zf. 1 Hemen, derhal, o anda.

olh. ol- Mahvolmak, yok olmak, lmek.

Rstem gelp grdi Rstem-i yek-dest helk olm. 294b/23, 303a/13, 318a/17
ell (A.) i. Dinen yasak ve haram olmayan ey. Saa anum ve atlm

Hemn Rstem yannda z alt idp der-kr olma diledi. 291a/12,

291a/19, 319b/04 2 yle, ylece. s, hemn ol a

ell olsun. 319b/16, 319b/16

ellle ellleKarlkl olarak haklarn

Rstem-i yek-dest kellesine a ile brad. 294b/15,

3 Artk. Olsun olancu, hemn sen ne

birbirine balamak, helal etmek. ehli

eylerse ben da yle

291b/21, 296b/06, 316a/11

eylerem.

urde Bn ile da ellledi.

313b/22

hemre (F.) i. Kzkarde. Bacde urde hele (F.) zf. 1 Nihayet. Hele uy gediler,
c

Bn benm hemrem olsun. 305a/15,

308a/12 dnya ret h.m olsun

azm-i rh eylediler. 291a/06, 300b/13,

310b/09 2 Dikkati ekmek iin sylenen bir sz.

Hele ey pehlevn- clem, buyuru, rlursa uur olsun. 301a/22, 301a/25,

301b/01,

hemvr hemvr (F.) sf. Uygun, dzgn. n-h.

196

hendek

(A.)

i.

ki

taraf

yksek,

h. ne zamn Her seferde, her defada. Ol

uzunlamasna derin ukur, hendek. Bil

zemni yarup ala tarlanu bir bana varnca endek mili ayrur. 318a/02
henz (F.) zf. Daha imdi, yeni. Grdi da

dilver her ne zamn gelp rs al eylerse siz da ol-zamn zd olu. 312a/01, 313a/13, 318b/06
be-h.hl erf erf (A.) i. kaba. Adam. Zr bir ayrn ve

henz ldrmiler. 298a/17, 305a/10

hep zf. Her zaman, daima. Bu aberler ise

errin

bilmez

erfdr.

292b/02,

hep

Behmene

varurd.

303a/03,

294a/18, 319b/07 herkes (F.) zm. Kim varsa hepsi, mevcut

309a/02 2 Herkes, btn. te hep grdiz ki olan btn insanlar. Bunda bir l

Fermurz ile muaddem avl idp r gn ceng eyledk. 308a/23,

her (F.) sf. Btn, cmle, her, her bir.

vardur diyp herkes bir szde. 294a/11,

309b/06, 316a/17 esb (A.) i. 1 Tahmin, nceden verilen hkm. O esb bu ysa degldr,

Rstem ise her gice tenbh eylerdi.

293a/23, 298b/23, 299a/20 h. biri Teker teker, hepsi. Her biri bir

zr bu burct esbdur. 314b/23,

314b/23

tedbr idp, ir, didiler. 294a/25,

298b/11, 298b/21 h. anda Her nereye, her nerede. Her

2 Say. Ol-adar geldiler kim add

esbn Allhdan ayr kimse bilmez.

296a/13

anda

gidersez

bile

giderz.

het (F.) sf. Sekiz. *het-p Sekiz ayakl Ahtapot. het-

308b/04, 310a/11 h.

rn pehlevnlarndan her kim meydna girdi ise ser-nign eyledi. 293a/20,

kim Hangi kimse ki. 300b/20, 304a/25

ser-i h.-y cifrt-t hav (A.) i. Hava, gk. n-gh havnu

yzinde all yeilli bulular hir old.

h. ne Hangi, hangi ey ki. Buyuru, her 313a/01, 313a/02, 314a/06 *hev*hev-dr sf. Havas bol, iyi hava alan. .

ne cevbuuz var ise icr idelm.

301a/21, 302a/19, 307a/15

Hemn ub- te-dem zerine svr

197

old ve bir hav-dr yay mu zerinden cazm-i Hind eylese gerek.

299b/14 hev (F.) i. Heves, istek, arzu. ber-h., ber-h. olhey nl. Seslenmek ve bir kimsenin dikkatini ekmek iin kullanlr. Hey

hezrt (?) ...cn acm a uyuz Ttr

nekbetleri lisnlarna gelen hezrt yidiler. 317a/21

f (A.) i. Saklama, muhafaza. Bir oca f

taayyd-i tm ile br-gh f <u> rset zre ol! 309b/07

eyle. eyle- Korumak, muhafaza etmek. Al

u tyleri, eyce f eyle. 314b/03

it. it- Korumak, muhafaza etmek. Bu

olancu, y sen ba bels imisin.

291a/03, 301b/23, 318b/21 heybet heybet (A.) i. Etkili grn, ululuk, azamet, heybet. Bir mirr-ft nevrset (A.) i. Bekleme, koruma. Greym rset

levi f idesin. 312b/01

civn; amm heybetinden yzine balmaz. 304a/22, 310a/09, 312a/23,

heyet (A.) i. ekil, grn. zerinde zer-i

seni, bir oca taayyd-i tm ile brgh f <u> rset zre ol! 309b/07
m (A.) i. Kzgnlk, fke, hm. mdi,

amerden areb heyetinde kilidi vardur. 298b/20, z311a/05

ib-rn- h. hezr

ey altaban Trk, amle eyle eger h alma cet ise! diyp mla Bilseme bir ba bad. 295b/13,
314a/18, 314a/20 yr (F.) i. Hyar. Behmenin lc utan yr

(F.) zf. Binlerce. srev uvvetine hezr tasn ve fern eyledi.

306a/24 hezmet (A.) i. Bozgun, yenilgi.

bilegden avrayup yle d kim parmalar touml yra dndi.

302a/10 mnend-i .

bulh. bul- Malup olmak, yenilmek. Ejder-

serler ol li grince ayr hezmet bulup deryya firr eylemege baladlar. 296b/11

aret- rr / aret-i r / r Neb / r-

lh ile aret-i r irp Fermurz apup bir yire oyd. 298a/24, 299a/21,
314a/20

zinde Kii ad. Fermn-

198

hbe (A.) i. Maln karlksz olarak verme, balama. eyleh. eyle- Balamak, karlksz olarak vermek. ol den perrleri baa hbe

ikmet (A.) i. 1 Sebep. ikmeti budur ki

ems malac bu araya yandur, sebebi oldur. 313b/04

2 Cenabhakkn her eyi yerli yerince yaratma, her eyi layk olduu yere koyma

eyle. 314a/25
icb

(A.) i. Utanma, mahcubiyet. Semendn h icbndan eyitdi.

Fermurz au ikmetine mt ve ayrn ald. 315a/17

srr.

309b/17 eyle. eyle- Utanmak, sklmak. Semendn

.- ud .-i ud Allahn hikmeti. ikmet-i

ud, oturdu yir bir orman kenr idi.

295a/20, 298a/15, 309b/05 ver-y perde-i . le (A.) i. Aldatma, oyun, hile. eyle. eyle- Aldatmak, hile yapmak. Senle 2 Bir iin herhangi bir zamanda yaplp yaplmadn sormak iin soru cmlelerinde kullanlr. Amm h

h, Fermurzu byle didgnden icb eyledi. 301b/23

h (F.) 1 sf. Hibir. Y bua h re yo

mdur. 316a/06 bizm ulumuz mddeti da tamm olmad, yine ne le eylese gerek?
292b/20 ilcat (A.) i. Padiah tarafndan mkafat iin verilen kaftan, terifat kaftan.

birder Sern-nerren linden aber var mdur? 297b/13, 310a/19,

310b/11 3 Soru cmlelerinde verilen hkmn kesinlikle szkonusu olamayacan anlatr. Pdihum, h byle rk

Amm gine caln bana cemc idp Rsteme ilcat virdi. 292a/17,
294b/04, 301a/05 ..- zel, has hilat. Efrsiyb

yay dem ara m or? 302b/02,

302b/25 ikyet (A.) i. Hikaye. oln n. oln- Anlatlmak. Amm rv eydr,

da Rstem-i yek-dest dnince ilcat- giydrp cam iltiftlar eyledi.

293a/15, 308b/23 f f .- fir / fire ok kymetli kaftan.

muaddem ikyet olnd. 309b/01

Selm h, ilcat- fire giyrp bundan-ora ayr cirete baladlar.

297b/04, 302b/03, 308b/25

199

.- .c

zb- zb

girn-bah girnn

ok

deerli,

. eyle- Tahmin etmek, sezmek, fark eyleetmek. Fermurz iss eyledi ki bu

kymetli kaftan. Fermurza iki o

c

il at- zb- girn-bah giydrp ayr irete baladlar. 303a/02

pdihlardur. 296b/09
ie ie (A.) i. Pay, nasip. Gelp sen de

imye (A.) i. Koruma, himaye. ser-i . himmet (A.) i. Bir kimseye yaplan manevi

iei alursn. 304b/08

*ie*ie-dr i. Herhangi bir eyde hissesi e olan, ortak.

Pederi Rstem elin pdi, himmet ve ayr duc aleb idp gelp gitmi-idi.
yardm, iyilik, himmet. 295a/19

it. it- Ortak etmek. Andan Feylesfa

varup dvn cmle ie-dr idp ledrdi. 303b/02

*ie*ie-mend Hissesi olan, hisse sahibi. e

n (A.) i. Zaman, vakit. ol. ol- Pay sahibi olmak, ders almak.. .- inzl .-i inzl Boalma an.n-i inzlde ...seyr u seyatzden nal id,

ram- mdere bir drr-i yekt ddi.

309a/23 Hind / Hindistn Yer ad, Hindistan. Yo,

biraz
315b/08

iidp

ie-mend

olalum.

ib ib (A.) i. Sz veya yazy bir kimseye yneltme. it. it- (Birine) Sz sylemek. srev

biz

Hindden

gelrz.

291b/04,

309a/24, 317a/10
c

azmeyleazm-i Hind eyle- Hindistana ynelmek, gitmek. Ol gelen eli vezr ile azm-i
c

bunlara ib idp eyitdi. 308a/23,

313a/09, 314a/17 imet imet

Hind

eylediler.

296a/02,

299b/14,

299b/25 relenrelen- Gzleri kamak ve donuk hale gelmek. Fermurzu gzleri relenp

(A.) i. Birinin iini grme,

ait yaplmas gereken

bakalarna

gnlk ileri yapma. Efrsiyb da

bir zamn bamaa dir olamad.

309a/13 iss (A.) i. D dnyaya ait etkileri be duyu yoluyla idrak etme.

onlara imetler mubelesinde birer alca rp h eyledi. 291b/06,

297a/01, 308a/24

200

. it- Bakalarnn iini yapmak, i itgrmek. Efrsiyba muaddem nice

. geld Gelen bir kimseye sylenen karlama sz. o geld pehlevn! 295b/04, 308b/23, 320b/19 . imdi Artk, bundan sonra. o imdi

imetler itmiler idi. 291b/06

ol.inde ol- iin gereken her eyi yapmaya hazr olmak. Kendye ul

olup imetinde olnca ul oluram.

304b/16, 305a/03 *imet-kr Hizmet eden kimse, hizmeti. imetmet

pdihum, hem grelm ne uhr ider! 294b/11, 293b/18, 295b/01,

296a/11 n-. *oca zf. Gzel ve iyi bir biimde, iyice. oca Greym seni, bir oca taayyd-i tm ile br-gh f <u> rset zre ol! 309b/07 ud ud (F.) i. Allah. Grelm ud ne

Varu, baa ol imet-kr olan Behmen-i yek-arb dacvet eyle.

294a/09 mam- . od (F.) 1 sf. Kendi. Anu od murd

Rstem andan gelsn. dir idi.

294b/25

gsterr. 292a/25, 301b/17, 313b/17

Cenb- ., ikmet-i ., nm- .,

2 de. Bunlar od eski mnflardur

tevekkl-i ber-. itul ula (A.) zf. Szn ksas. ula,

eyitdiler. 317a/25
-or sf. Sonuna geldii kelimelere yiyen, or ien anlam katarak Farsa birleik sfatlar yapar. ,,-i kelm Szn ksas, ksacas. ula Cabbr- merdm-. o o (F.) 1 zf. Gzel, ho. o, ben kendm at gine l- b-n bilr vesselm. 295a/15, 309b/21

i kelm, yidi gn Rstem-i yek-dest ile Rstem ceng eyledi. 293b/21, 301b/02,
317a/09 ul ul (A.) i. Halis ve saf olma, kalp temizlii. ayr Fermurza d u 307b/16,

helk
310a/12

eylerem.

302b/23,

2 sf. Gzel, ho. Fermurza iki o .

c

ul ile bende old. 312b/16

um Yer ad.

il at- zb- girn-bah giydrp ayr irete baladlar. 303a/02

201

 nehr-i . Hmn Kii ad. Efrasiyabn askerlerinden Prn- Veysenin kardeidir. Hemn

. eyle- Paralamak, krmak. yle bir eylec

amd urd kim rns biline varnca urd-m eyledi. 298a/12

Hmn at srp olana or yridi.

318a/05, 318a/08, 318a/12 umr umr (A.) i. kiden sonra gelen ba ars ve sersemlik. def -i ., def -i . eylec c

it. it- ldrmek. Hem Fermurz ve hem

Semendn birer camd ile urd-m idp Bn<y> alur gelrem! 310a/22
ol. ol- lmek. Aaa ejderh indkde

urd-m old. 314a/10, 320a/15

rd (F.) i. Gne. rd n (F.) i. Kan. ..-perest Gnee tapan. Bir pdih gzleri s- pr-.a dn-, til-i nm, Rstem-i n-rz, eb-. eyle-, t- tz-.-rz urde Bn bintrde Bn / urde Bn bint-i rde Bn urd (F.) sf.. Krlm, paralanm. eyle. eyle- Paralamak, krmak, ldrmek. Semendn h Kii ad. Semendan ahn kz, Feramurzun kars. Hsrev ile Feramurz onun iin dvtler.
c

vardur adna Mnr h dirler, rdperestdr. 300a/23

apup amd Fermurzu zerine yridi kim urup urd eyleye. 298a/09
it. it- Paralamak, krmak. Mt ile urd

Perde-i imetinde bir duter-i pkze-ater var imi, adna rde Bn dirler imi. 300b/20, 312b/20, 315b/24
Feramurz Hsrevi yendi.

idp apuy aasn. 298b/20, 303b/07

u u (A.) i. Konu, i, keyfiyet. ol. ol- 1 Paralanmak, dalmak. Grz

sipere indkde siper urd olup Bilsem cn avliyle ba aurup... 295b/18

2 lmek. Grdi, ol, miynna varnca

b-. *u (A.) zf. Bilhassa, ayrca. u, u

urd olm. 298a/16

*urd-m (F.) Hurda ha vaziyette, un urdufak durumda.

Fermurz, pederinden-ora, zamn ib-rn olup 301a/01

h h (F.) i. Akl, uur. b-h., b-h. eyle-, b-h. ol-

nie

202

Heng Heng

Kii

ad.

Efrasiyabn

kmet (A.) i. G, kuvvet, hkumet. it. it- Hkm srmek. Efrsiyb ibn-i

adamlarndan biri. Siyamekin kardei.

kisi de birderler idi. Birine Heng, birine Siymek dirlerdi. 291b/06,

292a/03, 292a/08 alca-i H. ur (A.) i. Rahatlk, huzur. Bu n-bekr

Peenek n dvn idp km-i kmet iderken 317a/17

hmyn (F.) sf. Padiaha, padiahla ait. sr- h. ithner (F.) i. Marifet, hner. Erbb- dvn,

arada yi olmaduca bize ur yodur. 294a/24

cre (A.) i. Dar ile ilgisi mmkn mertebe az olan kk oda, odack.

Fermurzdan bu hneri grince tasn eylediler. 302a/12, 304a/23, 309a/04

sn (A.) i. Gzellik. sn ilin pdih,

Grdi, aruda creler var. 298b/09,

310b/18, 312a/15 hcm (A.) i. Saldr, saldrma.

melat mlkin mh idi. 296b/25,

300a/14, 305a/11 h. <> cemal Gzellik. 300b/02, 309a/16

eyleh. eyle- Saldrmak, hcum etmek. Bunlar

ora kendlere geldi, Fermurz zerine hcm eylediler. 296b/03,

303a/21, 316b/08 kem (A.) i. Hakmler, ilim adamlar.

h. i ihtiyaruuz Gzel seim. sn-i

itiyruuz ile eger benmle berberce olup... 308b/01

srev- dilver- z srev / srev-i dilver-i zr-mend Kii ad. Bir ol old, adn srev odlar-

bulnu orta yirinde bir ubbe var, kimse bilmez iinde ne vardur, anca kem dame dirler. 301b/15
km (A.) i. Emir, hkmranlk. Bundan-

d.

303b/12,

307a/09,

316b/10,

307b/18 dvn- . srev- ejderhsrev- ejderhsrev-i ejderh-bend / srev-i ejderhibnibnbend ibn-i Behremn ibn-i Ehremn ibnibn-i ahramn Kii ad. Behremann olu, Ehremann torunu. Haver-zemin lkesinin sultan. ver-zemn suln

ora Behremn, py- tatn kmin icr ider. 303b/15

it. it- Hkm srmek. Efrsiyb ibn-i

Peenek n dvn idp km-i kmet iderken 317a/17

ve ib-rn srev-i ejderh-bend,

203

ki

laabna

Dalul-cam

dirler.

300b/02, 308a/15, 317a/04 vce (F.) i. Hoca, mderris, muallim. .- ilm.-i cilm-i ledn Din limi. Ol maall

vce-i cilm-i ledn r-zinde hir olup 314a/16

204

-Ilar i. At srs. Giden dem lar ile

Zbile gelp Rsteme bulud.

317b/09, 320b/15
c

r gice yidiler idiler, cy <u> n eylediler. 309a/08

eyle. u iret eyle- Yemek imek, iki imek. Fermurz bira kerre ol

it. it- Atla hcum etmek. Hemn lar

idp benm zor zerine bridi

317b/08 ra ra i. Uzak. Siz bir midr radan seyr

vdlerde ikra up cy <u> ciret eyledi. 297b/05

idiz. 303a/15
c

r r

(A.) i. Namus, eref. Trn pehlevnlarnu cr ikest olur.

319a/25, 301a/18, 318a/09

marlamarla-

Bir

eyin

alnmasn

bir

kimseden istemek, sipari etmek.

uba svr olup Surba eyy marlad. 301a/07, 319a/10

c

yl yl (A.) i. Aile reisinin geimlerini salamak zorunda olduu kimseler, oluk ocuk.

ehl c.
c

y (A.) i. Yiyip ime, zevk u safa.

c

n . u n Yeme ime, iki ime. Andan

lt- meclis gelp ele cm alup cy <u> na baladlar. 317a/06

c

n eyle. u n eyle- Yemek, imek, iki imek. te bu slb zre r gn

205

-c

ibdet (A.) i. badet. Kendi alup cibdet

ibtid / iptid (A.) i. 1 Balang, ilk.

br-ghna girp 307a/13

c

eylei. eyle- badet etmek. aba dek cibdet

Rstem balad Rstem-i yek-dest adedin nal itmege, ibtiddan intihya varnca nal eyledi. 294a/13, 307b/04,
308a/03 2 nce, ilk olarak. Bu ceng ibtid nze ile

ve niyz eylediler. 307a/14, 308b/12

c

iti. it- badet etmek. Fermurz yirinden

urup ibdetin idp biraz def -i umr eyledi. 300a/10

ibn (A.) i. Oul. Rstem i.-i Zl brhm aretbrhm / aret-i h brahim peygamber. brhm brhm Kii ad. h

fet olup ora dvl utuma-la atm olur. 307b/07, 307b/01, 309a/22
icbet (A.) i. Kabul etme, raz olma, uyma. it i. it- Kabul etmek. Fermurz icbet idp

Cezre-i Siyha gelp yanadlar.

316b/03, 316b/23 icr (A.) i. Yerine getirme, yapma. Bun er at- . ibrm (A.) i. Israr etme, stne dme. i. eylei. eyle- Israr etmek. Fermurzu ibrm eyleeyleYerine getirmek, yapmak, uygulamak. Yo, eger arlar icr
c

da her pehlevn bilmez ve icrsna da dir olmaz. 308a/08

idm eylemesine taamml idemeyp alup idi. 297a/21

iti. it- Israr etmek. Rstem saa itb
c

eyledkden-ora gine virmem dirse mnic degl, giderm. 300b/23,

301a/11, 308a/09

iderse ben al iderm. diyp ibrm itdi. 294b/10

ibl (A.) i. Hkmsz brakma, bozma.

iti. it- Yapmak, uygulamak. Buyuru, her

ne cevbuuz var ise icr idelm.

301a/21, 305a/15, 310a/14 i i. 1 Bir eyin kendi snrlar iinde kalan

eylei. eyle- Fermurz sm-i a am oyup

ksm, i. Rstem-i yek-dest grdi, b

sirin ibl eyledi. 299b/19, 301a/02

iinde bir zlca ymetdr opd.

291a/09, 299b/16, 309a/12

206

2 sf. Bir eyin eitli blmlerinden merkeze en yakn olan, i. Amm i

3 Diye.

rtesi gn ibtid amle<y>i srev eylesn in. 307b/04

yzinde iki iyr urur. 303a/21, 312a/25

4-e ayrlm, -e zg, -e has. Sen in 3 ( nsan topluluklarnda) Ara. Beriden

iki pre lt- ceng odum. 299a/01,

308b/08, 308b/09 irir mesini salamak. Bira ade

Fermurz da Cbul askeri iinde nid itdrdi. 305a/07

iimek. Yiye ie bir gn eme-i

Nehrevna gelp ondlar. 292b/06,

300a/19, 302a/18, 313a/13

bde-i eruvn ip bir iki ade da urde Bnya irdi. 309a/18

iddic (A.) i. leri srlen ve savunulan

ieri / ier zf. eri, ieriye. u alcalarn

dnce. mtin olup ayrd olaca

birin sen ve birin ben apusn grz-ile yup ieri girp ve hlarn tutup Efrsiyba virelm. 291b/19, 304a/16,
312a/06 2 i. te kalan yer, i ksm, i taraf.

gn ib-rnl iddicsn ans ise ol iptid meydna girer. 307a/25

idinidin- Edinmek, sahip olmak. Birer at ky

fedyleri arznda pkce libs idindi.

318b/17 ifde (A.) i. Anlatma, anlat. eylei. eyle- Anlatmak. :enm drtum alup oli. ol- eriye girmek. Yek-dest sary apusn da yup ieri old. 291b/24 in / -n tak. 1 Sebep bildirir; sebebiyle, -den tr, -den dolay. Y s, seni ne
c

erde ol-adar ml ve cevhire mtecalli eyler var kim esba gelmez. 303a/22, 313b/22

rnda pederm Rsteme teslm eyle ve avlmi ifde eyle. 313b/20

ifrt (A.) i. eytan, cin. cAm-nerre bira
c

ifrtler ile oturup arb ierler. 310b/19

in da vet itdm bilr misin? 294b/03,

304a/13, 308b/17 2 Amacyla, maksadyla. Rstem urra
c

i.i.-i lacn Lnetlenmi eytan. Maranu

iine girdi, ne grdi, bir cifrt-i lacn tat zerinde oturm. 299b/16
ser-i het-p-y ci.-t igne i. ne.

dp araf- adan intibh, urrn defc itmek in ol bir rete gelp gml virdi. 295a/11, 308b/12, 314a/18

207

i. brasa zemne dmez ok kalabalk brasa sa yerler iin sylenir. Ejder-serler ve

nim- mlk-i rna alel virr.

294a/18 itiyr (A.) i. Seme hakk, tercih edilen tiyr ey. eylei. eyle- Semek. Ben de evvelki avlm

gergedn-serler ve neheng-serler. Ol arya yaylup arnca mili aralarna igne brasa zemne dmez.
296a/14 ia (A.) i. Kuatma, sarma. i.

zre Fermurza ul oldum, imetin itiyr eyledm. 308a/24

sn-i i. idm (A.) i. Gayretle alma. Fermurz

yle bir aa grinrdi, ol iki ml gelp ol aay ia eyledi. 300a/01, 300a/03, 315a/02
eyleeyleKuatmak.

ihd

(A.) i.

Hediye

verme,

hediye

gnderme. eylei. eyle- Hediye vermek. imdi bizm bu

idm ile yle bir arb urd kim grz grze onduda 306b/18, 306b/25
eylei. eyle- Gayret etmek, almak. Siymek
c

imete iva ihd eylemege bir tufemz yodur. 297a/01

isn (A.) i. yilik, ltuf, ba. iti. it- Balamak, vermek, armaan

askeri bu adar idm eylediler.

292a/01, 297a/21 iti. it- Gayret gstermek. Hemn idm

idp ol arafa yridi. 296b/10, 306b/02 Efrsiyba bunlara cam isnlar idp dndi. 292a/04, 294a/24,
etmek. 305a/06 oli. at ol- ki bklm olmak. Bu mala itilf (A.) i. Anlamazlk. tilf eylei. eyle- Anlamazla dmek. Rvler iki sf. ki. Bizm pdihumuzu sde iki

ul var idi. 291b/05, 297a/18, 309a/21.

yan geldkde iki at olup... 296a/21,

296b/01

yle rivyet idp itilf eylemiler.

295a/10 itiml (A.) i. Mmkn olma, imkn dhilinde bulunma, olaslk. imdi bu

p eylei. pre eyle-

ki paraya ayrmak,

ldrmek. Ol ejder-seri bir t urup iki

pre eyledi. 296b/10, 297b/07, 299b/20

p iti. pre it- kiye ayrmak, blmek. T
c

erf ayr gelmez ve bunda byle mdm ki a alur, itimldr ki

amda irdkde camd orta yirinden

208

iki pre idp a omuzndan iki el kesp... 311b/02

yrti. yrtkiye ayrmak, paralamak,

irr (A.) i. Kabul etme. Mihrn ekm,

Fermurzdan bu irr aberin alduda d olup 297a/12

iti (A.) i. htiya, gerekme. eylei. eyle- Gerekmek. 319a/13 iti. it- Gerekli olmak, gerektirmek. H

ldrmek.

Eger dvn- Efrsiyb olmayayd ykesinden Kyln ekp iki yrtard. 320a/04

ti eyledi ki

yannda bulnma 292b/01, 305a/02,

bir iken i. bi olikinci sf. kinci. kinci, Rstemden elem

ekmez. 294b/01, 294b/08, 301b/14

ikier sf. kier.

nihyet gh u gh l-y vaan iti iderse giderm. 315b/19

il i. lke. sn ilin pdih, melat

birer i. ilm ilm (A.) i. lke, memleket. i.-i arc arc Haraca balanm lke,
c

mlkin mh idi. 296b/25

ilc (A.) i. la. Sulnum, cilc var idi;

amm tel ile rumuzdan gitdi.

316a/07, 316a/07 ilh (A.) i. Tanr. *ilah sf. Allaha mensup. ilah ikrm (A.) i. Hrmet, sayg. Fermurz memleket. (?) Semendn h fermn

eyledi ilm-i arc deger bir ilcat- fire giydrdi. 302b/03

arulayup ikrm ile getrp yir virrsin. 300b/25

eylei. eyle- Sayg gstermek, gnl holuu iin bir eyler sunmak. Fermurza,

fermn- i. ile / -la 1 ba. le. Meger bu Heng ile bu

Siymek bu zlara c geinrler imi. 291b/10, 293b/21, 295a/18.

2

Semendn h ayaa durup ikrm eyledi. 301a/11, 303b/22, 310a/17

iti. it- Sayg gstermek, arlamak, gnl holuu iin bir eyler sunmak.

tak.

simlerin

sonuna

gelerek

beraberlik, refakat, vasta, ara, hal, tarz, iliki vb. anlamlarda zarflar yapar.

Geldkde da ikrm iderm. 303b/23

Rstem-i yek-dest ol aab ile aldurup z uya atd. 291a/19,

292a/08, 299a/08

209

3 Fiil isimlerinden sonra kullanldnda sebep bildirir. Ey muanne lacn,

ill (A.) ba. 1 Ancak, sadece, -den baka.

Bun kimse idemez, ill s ider.

294a/25, 2 Muhakkak, mutlaka, illa. Ayan

ama ile elmden urtlur msn?

311a/22 4 yelik ekinden sonra geldiinde iin hemen olduunu bildirir. Fermurz ol

yan zerine geldgi ile t azndan eline aldu bir old. 316a/13
k-ile yeksn eyleiler 1 i. nde bulunan taraf, n taraf, ileri.
c

k-i zemnden yuar kesmek mmkin olmad ve ill Fermurz baparmanu zerine dikdi.
307b/19, 308b/02 illet (A.) i.

lerde bir kh vardur, kh- Serblend dirler. 313b/11

2 zf. ne doru, ileri. Hemn Rstem-i
c

Trn pehlevnlarnu r ikest olur. diy menr virmege tereddd idp bac c illet ve bahneler eylemege balad.
Eksiklik,
c

kusur.

319b/01 ilm (A.) i. lim, bilgi. Bildgi adar sila-

yek-dest iler yriyp Rstem-i yekdest grdi. 291a/09, 298b/13, 305b/05.

c

r cilmin taclm idp 320a/23

i.i.-i sila rl sila-rl Silahrlk
c

bilgisi.

eki. ek- ne karmak, meydana karmak.

Burzy iler ekp bir dem eyledi.

320a/25, 320b/10 iletiletGtrmek, yerine ulatrmak,

Fermurza bira gn ilm-i silarl geregi gibi taclm eyledi

299b/10 vce-i ci.-i ledn iltift (A.) i. tibar etme, gnl alma. i. eyleeyleGnln almak, gleryz

gndermek. ldrmege yamadum,

Efrsiyb zerine iletdm ki bir tar ile ldrsn diy 292a/25, 300b/04,
317a/11 ilhm (A.) i. e doan ey. iti. it- e domasna sebep olmak. Cenb-

gstermek. Efrsiyb da Rstem-i

yek-dest dnince ilcat- giydrp c am iltiftlar eyledi. 293a/15,

318b/04, 320b/10 iti. it- 1 Gnln almak. Efrsiyb zerine

ud kendsine ilhm idp Rstem arafna geldi. 295a/14

iletdm ki bir tar ile ldrsn diy

210

evvelde iltift idp rnler zerine ald. 292b/01

2 Bir eye alaka ve rabet gstermek.

2 Bunun iin, bundan dolay, yle ise. o imdi yarn belki lib olursn. 293b/18, 294b/11, 295b/01

Efrsiyb eger Burzya ib up iltift itmeyeydi Burzy iftcilikden urtlmazd. 320a/25

iltiym (A.) i. Dzelme. eylei. eyle- Anlayl davranmak, hogr gstermek.

imtin (A.) i. Deneme, snama. i.i.- ceng Vuruma denemesi. murd

hemn senle imtin- cengdr.

306a/12 oli. ol- Denenmek, snanmak. Amm i

Ben saa iltiym eyledgm senden avf eyledgmden midr? 295b/10

budur, kim varup kendi ile imtin oluram. 304b/15, 305a/16, 307a/25
inin- 1 (Bir yerden) aa doru gelmek,

mn mn (A.) i. man, inan. getri. getr- man etmek, inanmak. aret-i

inmek. Fermurz, deryya or inp

giderken fermn- lh ile aret-i r irp 298a/23, 300a/08, 312a/12

2 Kalmak zere gelmek, konaklamak.

Sleymna mn getrp aret-i Dvud ercatine girdk. 313b/08,

314b/07 geli.a gel- Bir eyi sonradan kabul edip uymak. Amn diyp mna geldiler. 316b/03, 316b/05, 316b/11 getri.a getr- Kabul ettirmek, uydurmak.

Kvus- Kmrn da btn caskeriyle gelp br-ghna indi. 292b/18,

304b/20 3 sabet etmek. a Rstem bana

indkde Rstem-i yek-dest cn acs ile yle bir hayr hayrd. 294b/16,
295b/17, 306b/06 4 Aaya doru sarkmak. Fermurz

Fermurz bunlar -bi Zeng ile celld-ba eyledi ve alcada olanlar cmle mna getrdiler. 316b/12
imdi zf. 1 imdi. mdi sen ol al aya, ben
c

apusn ekp apad, zenberegi var idi ardna inp ayr almad. 299a/14
5 (Binilen bir hayvan veya tattan ayrlarak) Yere ayak basmak.

de bu alcaya varayum. 291b/22,

295b/12, 297b/23

Fermurz, ol maranu ine gelp

211

ubdan aaa indi. 299b/16, 301a/10,

306b/18 in m (A.) i. yilik etme.
c

benm yirmi irden gelp bir anas sdi aznda oan olana virmek
320b/21 aul-insf 320a/24

eylei. eyle- yilikte bulunmak. urde Bn

mjde idenlere cam ikrm ve incm eyleyp kendi de mesrr old. 313a/08
indrindr- 1 Aa indirmek. srev-i ejderh-

insn (A.) i.

nsan. Ba insn bana

bezer. 312a/16, 312a/17

*insniyyet (A.) i. nsanlk, insana yakr hal. iti. it-

bend bun grdkde Breh breh! diyp yine yire indrdi. 306a/25,
311b/19 2 Aaya doru sarktmak, salmak,

nsniyyet ideym andum; amm sen n-aleflik eyled. 295b/11

nsanca davranmak.

n iskelesine geldiler, yelken indrp lenger atup iskele urdlar. 316b/16

brakmak. incitincit- (Bir tarafna) Zarar vermek. tdkleri

in in (A.) i. Sanatl nesir. eylei. eyle- Kaleme almak, yazmak. srev-i

crme mu terifler ve zlar incitmemiler. 292a/06, 316b/01

iiliil yan.

da

ejderh-bend dvn idp bir nme da in eyledi. 304b/22

iti. it- Kaleme almak, yazmak. Semendn

nildemek, inlemek. En-y

obetde
313b/04

mala -

ems

iilp...

h da Feylesfu sziyle bir nme in idp nmen mefhm budur.

301a/03, 317a/12, 317a/12 inallh inallh (A.) Allah dilerse, inallah. o

iil iil zf. yan. nim inim. Zemn <>

zamn ar <u> smn iil iil iledi.

296a/22 ile- iileile- / iile yan. Gr, uultulu, yankl ses karmak. Zemn <> zamn ar <u>

imdi pdihum, yarn inallh mberet idelm. 301b/16, 308b/07,

314b/03 intibh (A.) i. Uyanma, uyan. Rstem

smn iil iil iledi. 296a/22, 313b/05

insf (A.) i. Hakka ve adalete uygun davranma. Ly ve inf mdur ki

urra dp araf- adan intibh, urrn defc itmek in ol bir rete gelp g-ml virdi. 295a/11

212

intih (A.) i. Son, nihayet. 317a/07 intib (A.) i. Seme, seilme. i.

btiddan

ir- 1 Vasl olmak, yetimek, erimek. ir-

intihya varnca nal eyledi. 294a/13,

Am irp abl- rm alnup dndiler. 293a/14, 296a/04, 298a/24

2 Gelmek, gelip atmak. Bildi ki

srev bu arada askerinden on-iki-bi dem intib idp urn ver-zemne yollad.
ititSemek.
c

Rstem-i yek-deste l-bdd bir a irmidr. 294b/19, 306b/18

rn rn Yer ad. Efrsiyb ol yirden alup

315b/22 intim (A.) i. alma, intikam. Bu

dnp rn cnibine tevecch eyledi.

292a/11, 313a/10, 319a/19

intim elbetde saa almaz. 309a/03

i.

*rn*rn-zemn ran lkesi. andasn rnn

zemn ve diyr- Bel? 317a/14 Andan ora amumuzdan intim aluruz. 291b/15,
alal almak. 299b/12, 320a/18 *rn i. ran halkna mensup olan, ranl. rn n intisb (A.) i. Bir topluluun iinde yer alma, mensubu haline gelme, orann ferdi olma. iti. it- Mensup olmak, katlmak. Trkistn nim- mlk-i .

Bir tar ile ldrsn diy evvelde iltift idp rnler zerine ald.
292b/01, 309a/03, 320a/18 iriiri- 1 Ulamak, varmak. Efrsiyb grdi

n olan Efrsiyba intisb idelm.

291b/14 intir (A.) i. Bekleme, bekleyi. Herkes

rn caskeri, da gelp iridi. 292b/18,

295b/14, 295b/23 2 Yetimek, bymek. Beg Abe nm

Bu gn Fermurz- ser-med inci ar bozsa gerekdr. diyp intir zre idiler. 303a/06
inzl (A.) i. Meninin gelmesi, boalma. n-i i.

bir z iridi. 291b/08, 303b/17

keyfi i. iridriridr Ulatrmak, eritirmek. Ol arada

Sma bir yedek iridrdiler, svr olup calem dibine gitdi. 293b/07
keyfin i.

213

ird (A.) i. Doru yolu gsterme. ird oli. ol- Doru yolu bulmak, gerei grmek. Rstem bundan ird olup

iskele (Yun.) i. 1

skele. Feylesf-

Dnyla vedclaup Cbul inden alup iskeleye gelp gemilere girdiler.

316a/01, 316b/04, 316b/18 2 Kyya yanaan bir deniz aracna iindekilerin karaya geiini salamak iin uzatlan ereti kk kpr.

Kii nmyla ilermi ii, nmsuz bir pula degmezmi kii. didi. 291a/01
irte zf. Sabah. Efrsiyb ol gice anda yatup,

irtesi, iki kerre yz bi asker ile azm-i Bel eylediler. 292b/05, 303b/02,
304b/17

Yelken indrp lenger atup iskele urdlar. 316b/16

skender Kii ad.

*irtesi sf. Sonraki. Ol gice gip irtesi gn

dvn
306a/05

eyledi.

292b/19,

305a/08,

sedd-i . slm slm (A.) i. slamiyet.

ibet (A.) i. Rast gelme, yerini bulma. yn-i . iti. it- Rast gelmek. Belki rauma bir

arar ibet ider, yaz.306b/03

l (A.) i. Ulatrma, ulatrlma. eyle. eyle- Ulatrmak. n- n

imet (A.) i. Namuslu olma, iffet.

perde-i ci. isteiste 1 Dilemek, talep etmek, istemek. Kvus caskeri birden yritmek istedi. 293b/06, 294b/09, 297a/04

selmn l eyledi. 316b/22

isi isim / ism (A.) i. Ad, isim. Her kesinde

bir cinn ismi yazlup lsm olmdur.

298b/23, 298b/25, 299b/02 ..-i acam Allahn 99 adnn zikredildii

2 Evlenme dileinde bulunmak. Her

anda bir gzel z iitse bir khrb gnderp isterdi. 310a/11, 310b/12
c

ilm-i c sila-rl geregi gibi ta lm eyledi ve sm-i acam da teln eyledi.

299b/10, 299b/19

dua. Fermurza bira gn

3 armak. Y cAm, arada seni bir

dem ister. 310b/22, 318a/07, 318a/23

4 Gerekli klmak, icap ettirmek. Amm

sary yapdurmaa altun o ister bir kse ile olmaz. 318b/20

214

istifsr (A.) i. Sorma, aratrma. iti. it- Sormak, soruturmak. Netce,

2 Duymak, iitmek. Ol ady her kim

istimc
313b/05
c

eylese

taamml

idemez.

avllerinden istifsr idp dnlar reml eylediler. 311b/21

istifr istifr (A.) i. Gnahn balanmasn f dileme. eylei. eyle- Tvbe etmek. Rstem ayr

iyn (A.) i. Ba kaldrma, isyan. yn

c

iti. it- syan etmek. Bir nerre vardur, anu

oludur, ahramna idp eb ddi.

311b/16, 312a/19

ayrete dalup tevbe ve istifr eyledi.

291a/05 istibl (1) (A.) i. Bir kimseyi karlama. btn 308b/15 iti. it- Karlamak. Kvus istibl idp, erbb- dvn ile Feylesf istible gnderdi. 301a/09, 308a/20,

i i. , amel. Kii nmyla ilermi ii. 291a/02, 291a/18, 294a/05 i. - e yaramak. Burzya bir kse

altun virdi ve da parmandan temin arup Burzya virdi, zr ol temden i sa gerekdr...

gri. gr- mec. kaba. Cinsel iliki yaamak.

Rstem da Kvus inde yir pp

293b/23, 315a/25, 317b/21 itdri. itdr- Karlatmak, karlamak zere

z grdi Rstem-i yek-dest murd i grmekdr. 291a/13

yarai.e yara- Kendisinden faydalanlmak, bir yerde kullanlmak. Anca neyleyem,

Efrsiyb da Nebremi istibl eyle! diyp Burzy istibl itdrdi. 318b/25

adam yollamak. eylei. eyle- Karlamak. al a-y nden
c

ie yaramaz. 294a/15
iret iret (A.) i. aret. ru iretiyle

ara istibl eyledi. 317a/01, 318b/25

istimc (A.) i. Kulak verme, dinleme. i. eyle 1 Dinlemek. Fermurz, cinnlerden

Fermurz ol perde<y>i aldurup ieri girdi. 298b/10, 314b/22

eylei. eyle- aret etmek. Gderz yandan

Ferhd bin Gderze iret eyledi.

293a/06, 297a/13, 301a/12 iti. it- aret etmek. Semendn h, n-r,

bu adedi istim eyledi. 312a/04 iret idp pdesin aldlar. 301b/04

215

i. oln- aret edilmek. Yine doldurdlar, oln-

i.-i cme-vb eyle- mec. Cinsel ilikiye i.- cmeeylegirmek, yatmak. Ol gice urde Bn

bu kerre Behmene iret olnd.

313a/25 iitiit- 1 Duymak. 293a/24, 294a/02, 294b/06 2 Haber almak, renmek. Bu ran

ile ciret-i cme-vb eyledi. 309b/01

ite nl. Bir kimse, ey veya durumu iaret etmek iin kullanlr. 291b/12, 292b/20, 294a/02 itit- Yapmak, ilemek. tme aa, caybdur! 291a/15, 291b/15, 294a/25

avlin iitdkde bir mertebe d <u> andn old. 299a/21, 310a/11, 300b/19
iidiliidil- 1 Duyulmak. 315a/11, 315a/15

2 Ynlendirmek, sevk etmek. Anca 2 renilmek. Rstem-i yek-dest ldgi

iidilp Efrsiyb da a eyledi.

294b/25 ileile- 1 almak, i yapmak. Kii nmyla

ldrmege yamadum, Efrsiyb zerine itdm, ola kim Efrsiyb bir l ile atl ide. 294a/20
3 Tayin etmek. Fermurz, srevi kendi

ilermi ii. 291a/02, 307a/12

2 Geip gitmek, cereyn etmek. Eger

yirine vekl idp ve rana binp

310b/15, 312b/19

ayaum yirden rzigr ileyecek adar aldurabilrse libmsin. 307b/10

3 (Nesneler iin) lemek, almak,

akn i., cafv i., cakd i., cakln bana cem i., alt i., acma i., car i. ,aram i., araste i.,
c

arz i., asan i., asayi i., cazimet i., cazm

i., bahane i., bedlik i., bend i., bermurad i., beste i., beyan i., breh breh i., bnyad i., can sohbeti i., cem i., ceng i., cesaret i., cevab i., cevelan i.,cda i., cret i., crm i., apul i., damen-i dermiyan i., dacva i., dacvet i., defc i., devr i., draz i., dikkat i., divan i., duca i., dnam i., emr i., engt-ber-dehan i., fehm i., feragat i., feramu i., ferman i., feryad i., feth i., fikr i., galebe i., gark i., gavga i., gayret i., get-girlik i., girye i., g i., gl alaklg i., gulv i., gun kalem dmmin calem i., haber i., hal i., halas i., haml i., hamle i., harc

grevini yerine getirmek. Aya yirden

kesilse ib-rnldan der; amm teber ilemedi. 307b/21

c

iret (A.) i. Zevk safa, iki meclisi, yiyip ime. 295a/20, 296a/12, 297b/04
c

eylei. eyle- Yiyip imek. 291a/06, 291b/10, 297b/05

iti. it- Yiyip imek. 291b/09, 295b/04, 301b/12

216

i., hareket i., hata i., havale i., havf it, hayr i., hazr i., hazz i., helak i., hfz i., hisse-dar i., hitab i., hizmet i., hurd i., hurd-ham i., hkm hkumet i., lgar i., ibadet i., ibram i., icabet i., icra i., ihsan i., ikdam i., ikram i., iktiza i., ilham i., iltifat i., insaniyyet i., ina i., intihab i., intisab i., isabet i., istifsar i., istikbal i., isyan i., iaret i., iret i.,
c c c c c

i., zerk i., zevk i., zeyn i., ziyafet i., ziyaret i., zor i., zuhur i. itb (A.) i. Azarlama. eylei. eyle- Azarlamak. 318a/12, 319b/15 iti. it- Azarlamak. 294b/10, 306a/25 itdritdr- Ettirmek, yaptrmak. agah i., bina i., devr i., tecesss i., tlsm i.
c

itab i., ictizaz i., kabahat i., kabul i.,

karar i., kasd i., katl i., kavl i., kebab i., kracat i., kyam i., kyas i., kifayet i., kulaklarn kalem i., kad i., lutf i., mahbus i., ma lum i., medh i., memlu i., menc i., merhaba i., mukaddem-cey i., murad i., mbaeret i., mjde i., mrur i., mselman i., mavere i., ndnl i., nakil i., nasb i., nazar i., nida i., nisar i., niyaz i., nu i., czr i., pak i., perkakende i., pertap i., pesend i., redd i., reml i., renk i., ri ayet i., rica i., rivayet i., sabr i., sala i., sarf i., sayd i., selam i., serkelik i., seyr i., sklet i., sihr i., sohbet i., sual i., sur- hmayun i., ad i., ekva i., enlik i., ikar i., ta accb i., tabi i., ta bir i., tahamml i., tahliye i., tahrir i., takaza i., taleb i., taclim i., tarih i., tasavvur i., tasvir i., taze-karlk i., taczim i., tebessm i., tecesss i., tedarik i., tedbir i., teklif i., temenna i., tenavl i., tenbih i., teneffs i., terbiye i., tereddd i., terk i., tesir i., teslim i., tehis i., terif i., tevecch i., tevekkl-i ber-huda i., tulu i., vaz i., vedac i., cubur i., curyan i., yad i., yakn i., yemin i., ygn i., zabt i., zarar i., zar eylei. eyle- Gidermek. l, Fermurz
c c c c c c c

iva (A.) i. Bedel, karlk. imdi bizm

bu imete civa ihd eylemege bir tufemz yodur. 297a/01, 297a/10

ictidl (A.) i. Yava ve yumuak olma. 316a/02 ictizz (A.) i. Kendini byk ve erefli grme. iti. it- Byklk gstermek. Selm h da

da yol bulup ictizz idp Mihrn ekm didgi gibi Fermurza Mhdut Bny<> car eyledi. 297a/14
iy nl. Ey, ya. 291b/15 izle (A.) i. Giderme, yok etme, ortadan kaldrma.

urde Bnnu bikrin izle eyledi.

309a/22

217

izdiyd (A.) i. Artma, oalma; fazla, ziyade. srev, naar idp, vc,

med eyledkleri da izdiyd imi.

304a/02 iin (A.) i. zin. 312b/09 viri. vir- Msaade etmek. 296a/04, 304b/23, 312b/10
c

izzet (A.) i. Hrmet, sayg. Fermurz da

c

izzet ile selmn ald. 314a/22

eylei. eyle- Sayg gstermek, arlamak.

Bunlar ayaa urup Fermurza cizzet eylediler. 311b/13

218

-Kabat (A.) i. Su, kusur. 291b/08 it. it- Su saylacak bir ey yapmak. 291b/07 bil (A.) sf. Olabilir, mmkn. Varlma 2 Bir eyi, herhangi bir tehlikeden saknmak maksadyla hzlca ekmek

ve mal bozup aurdun yazup dikdiler. 296b/22

bil degl imi. 313b/16

abl (A.) i. Bir eyi isteyerek veya istemeyerek peki deme, raz olma.

Fermurzu ollar arekete gelp grz grzden ayup Fermurz ba aurup araya alduda 305b/02,
311a/16, 295b/18 adar (A.) e. 1 Bir eyin, kyasland dier

eyle. eyle- Kabul etmek. Fermurzu

bir ey lsnde, derecesinde veya byklnde olduunu anlatr. Meger

ricsn abl eyledi, bendlerin aldlar.

309b/24 it it- Kabul etmek. 297a/10, 297a/12 aba (A.) i. (Kl, ok vb.nin) Tutulacak yeri. yay .s

Tarnu atnda ne Rstemler var imi ki kendi yannda mr- acf adar bile degl. 291a/06, 298b/05, 312a/19.
2 Aa yukar, yaklak. Bu bada on-

bi adar

asker vardur. 291a/08,

291b/11, 293a/20 3 lde, derecede. Cebrm ve gcm a a- (Birinden veya bir eyden) Kurtulmak iin sratle uzaklamak. Cn avli-y-ile

bu adar. 300b/22
dnylar ., erre . add (A.) i. Boy. Benm addm yz otuz,

h aar iken Fermurz urup yd.

295a/24, 294a/03, 317b/16 aan aan zf. Ne vakit, ne zaman ki. aan

grz grze onduda Fermurzu bzlar uyuup grz elinden frlad.

306b/05, 313a/10, 314b/17 aur aur- 1 Kamak zorunda brakmak, ur kamaya mecbur etmek. Yidi drl

anu addi seksen sekiz. Ben an bu adar add-ile alduramadum, ol beni ol-adar addiyle nice aldura? didi.
308a/01, 310b/25, 311a/03 . met Boy bos. r- cAm dirler ol

ada Dv-i cAm nm bir Khrb-

macdenden Fermurzu albn dkp

219

zeber-dest olurd, iki-yz-on ar add met ekerdi. 310a/09

bl-. ade (A.) i. ki imekte kullanlan kk bardak, 302b/16 cm. 309a/17, 309a/18,

ib-rn urd. 299b/01, 320a/12,

320a/13 2 Dnce tarz, gr, zihniyet. srev-

i ejderh-bend ol pehlevn- zr-mend Khrsbu afasnca alup cazm-i Cbul eyledi. 304a/08
.snca git.snca git- Bir bakasnn aklna uyarak

adem (A.) i. 1 Ayak. Fermurzu

ademinde ba oyup dern Fermurza bendeler oldlar. 312b/07,

312b/09

Surb-cinn bunlaru afasnca gidp bunlar bir creye vardlar. 310b/18

yapmak.

afes (A.) i. 1 Kamalarn nlemek iin 2 Adm. ehrmze terf idp mbrek hayvanlarn iine kapatld, aralkl olarak yaplm mahfaza. Bir kerre

ademleri ile diyrumuz merref eylemeleri ric olnur. didi. 316b/22

k-i . ademe (A.) i. Basamak. ler yriyp

Mh-dut Bny blbl afesi gibi apup cm<e>-bna girp arada o nz niyz old. 297a/24,
2 apraz ubuklarla ve aralkl olarak yaplm, pencerelere taklan siper.

bira ademe varnca gine yirlerine oturdlar. 298b/13

dir (A.) i. Kudret ve kuvvet shibi, yapabilme gcne mlik olan kimse.

rde Bn gelp afes ardndan seyr eyledi. 301b/06, 302b/12, 302b/22

kfr (A.) i. Kfur aacndan elde edilen, hekimlikte kullanlan, beyaz ve yar saydam, kolaylkla paralanan, gzel kokulu bir madde

Bir bu ki aa uvvet ile cevba dir deglm. 294b/08, 294b/02, 295b/10

ol. ol- Gc yetmek, muktedir olmak. a

h areket ider mi, olmad, erre adar yirinden arekete dir olmadlar.
303a/01, 308a/08, 309a/13 afa (A.) i. 1 Ba Fermurz- ser-med

emc-i kfr k kt (F.) i. 1 Hamur durumuna getirilmi trl bitkisel maddelerden yaplan, yaz yazmaya, bask yapmaya, bir ey sarmaya yarayan kuru, ince yaprak.

ub- te-dem afasna bir mt-

Teber yzi ile yolad, eger bir kd

220

all adar aya yirden kesilse ib-rnldan der; amm teber ilemedi. 307b/20
2 Yazl kt, mektup. Var benden selm

2 (Bir ey karsnda) Etkisini zerinde hissedecek kadar uzan mddet durmak, o eyin etkisine mruz kalmak.

idp bu kd ve benm anda olan lt- esbbum getr. 317a/11, 319b/08,

319b/09 ahhr (A.) sf. Kahredici, kahreden, yok edici ..- n Kii ad. 316b/20, 316b/21 hire (A.) sf. Kahreden, mehveden, ezen, stn gelen. uvvet-i . ahramn Kii ad. Ehremann babas, Behremann dedesi, Hsrevin byk dedesidir. 304b/10, 311b/25, 312a/21 evld- ., nesl-i . 6 ahramnahramn- til Kii ad. Feramurza benzer. Akim-nerre ondan korkmakta, daha nce kendisini yenmi, dadaki maaraya haps etmi. 310b/24, 310b/25, 310b/25 7 ahr ahr Bir cinn ad. 298b/24 alal- 1 (Olduu yerde ve olduu halde) durmak. Rstem Nola. diyp orada

Fermurz bu tavri grince hemn c old ve bua bir zamn ayrn olup ald. 300a/15, 314a/11, 312a/24
3 (Bir i bir kimseye, bir eye) Grev olarak dmek, terettp etmek.

Fermurz ayr bildi ki bunlar nacraya aldlar, hemn i ta ald. 296b/06

4 Sdece ondan ibret olmak. Bn<y>

sde prhen ile alnca oyd. 309a/19

5 Olumsuz bir isim-fiilden sonra ve olumsuz bahsedilen hibir eyin olarak eyin eksik kullanldnda tamamyle braklmadn

yapldn, grldn, sylendiini, anlatr. yidi gn iinde Rstem-i yek

dest, rn dilverlerinden lib olmadu kimse almad 293b/01 rn dilverlerinden lib olmadu kimse almad; faa Zl ve Zevde ve Sm- pl ald. 293b/01, 313a/15, 313b/01, al
Bir btnden artmak. 311b/03 (Zaman, kelimelerden Bunlarn yer, sonra miktar bildiren belirtilen

kullanldnda)

tamamlanmasna

kadar zaman, yer, miktar bulunduunu anlatr. Fermurz apuy aldurd ve

ald. 291a/09

bir eliyle apuy ab idp iki cnibde olan stnlar ekp apuy zerine

221

oyd, dem boy adar mucalla ald.

298b/09 8 de, iinde olmak, kendisini kaplam olmak. Fermurz toz iinde

teler d, retinde sillen yiri brmz ald. 311b/03

15 Seviyesi veya hali deimeyip

durumu aynen devam etmek. Efrsiyb

ald305b/04
9 Var olmaya devam etmek, bitmeden srmek, srp gitmek. Bir amlesi

eger Burzya ib up iltift itmeyeydi Burzy iftcilikden urtlmazd, anda alur giderdi320b/01
az ., bildiginden alma-, ayrn ., anda .d ki, mt ., a ., tacaccbde ., tenh ., uyuya ., yan . alca (A.) i. Dmann gelmesi beklenilen yollar zerinde, asker nem tayan ehirlerde, geit ve dar boazlarda gvenlii salamak iin yaplan kaln duvarl, burlu, mazgall yap, kermen.

ald. Alabildiyse o, alamadysa ayr i beter. 307b/16

10 Var durumda olmak, mevcut

bulunmak. (Bu anlamda daha ok olumsuz ekli kullanlr.) Bu intim

elbetde saa almaz, ben ol z saa degme liyle virdrmem! 309a/03

11 (Bir sre bir yerde) Oturmak, yaamak, ikmet etmek. Ol-gice anda

aldlar. 300a/10, 320a/21

12 (Bir ey bir kimsede veya bir yerde) Unutulmu veya braklm olmak. Y

Tamm alcalara geldkde Rstem grdi, iki alca aru aruya yaplm, ikisin arasnda yol gider. 291b/16,
291b/18, 301a/10 Behitalca-i Behit-kend Behitkend Kalesi 317a/16 Bel alca-i Bel Belh Kalesi, Kavus- Kmrann kalesi. 292a/13 alca-i 310a/07 alca-y n in Kalesi 317a/01 alca-i Heng Heng Hengin kalesi bul bul bulk Kalesi

Surb, r- cAmde bir nesne ald m? 312b/12

13 Bir eyin hemen olduunu, vakit gemeden hemen yerine geldiini veya getirilidiini

Mjde pdihum, imdi eeri uhr ider. diyesiye almaz, dirken n-gh havnu yzinde all yeilli bulular hir old. 313a/01, 320b/25
anlatr.

14 durumuna gelmek, durumda olmak.

Burznu

gzlerinden

292a/02

222

alca-i Nehrevn Nehrevn Kalesi 295a/16 alca-i Siymek Siymekin kalesi 291b/23 ikh al a-i ikh ikh Kalesi 303b/06 bul .s alduraldur 1 Bulunduu yerden yukarya doru hareket ettirmek. Rstem-i yekc

idp erfn ceveln ider idi. 306b/10,

299a/24 all all Bir cismin iki yz arasndaki l mesafe. eger bir kd all

adar aya yirden kesilse ibrnldan der .307b/20

alp alp (A.) i. Heykel. Ey dn gerekdr ki

benm de Grasb gibi album dikesiz ve zerine gelp drl mal bozdum tr idesiz.
296b/20, 296b/21, 296b/22 ..- Grasb Grasbn heykeli. imdi

dest ol aab ile aldurup z uya atd. 291a/19, 293a/05, 298b/06

2 Amak. Andan Bnnu yanna varup

duvan aldurduda gy bir ebr iinden mh ulc ider gibi od.

297a/19, 298b/10, 309a/12 3 Bulunduu yerden almak, alp baka yere gtrmek. Andan Fermurz emr

alb- Grasb ylaldan beri ayda bir kerre maa baladlar 296a/10
alal- 1 Ayak st durmak. Fermurz ier

girdkde bunlar birden ayaa aldlar.

298b/12, 302a/01, 311a/23 2 Oturmakta olduu yerden ayrlmak.

eyledi, yine pk yayup ve silp azneye aldurdlar. 313b/02, 315b/24

-a-d- Kaldrmak. Y Macbd- b-

al ol andalden bre sefh yaban olan! 320b/23, 306b/12

3 Uykudan yahut baygnlktan uyanp

zevl! diyp nice zor eyledi ise grzi fli ile bile alduraddi. 306a/23
ba ., aban . alem (A.) i. 1 Kalem. anda da arr

Fermurz tekrr bir na ra urd, bunlar gine b-h oldlar, rubc scat yatup aldlar.
yatt yerden ayrlmak.
c

296b/04, 308b/06

itmeyp a uyluna indi, an da alem-vr kesp yire brad. 311b/03

2 sf. Kalem gibi sivri ve dik bir ekilde.

4 Bulunduu yerden yukarya doru hareket etmek. B-re fl ber-hev

alnca barmaa balad. 306a/23 Ra da gn alem ve dmin calem

223

Gitmek

zere

harekete

gemek,

bulunduu yeri terketmek, ayrlmak.

Khrb- zeber-dest olurd, iki-yz-on ar add met ekerdi. 310a/09

kmil (A.) sf. Her hangi bir konudaki meziyetleri bakmndan olgunlua erimi kii. her fende mhir ve

Andan Efrsiyb alup Trna gitdi.

295a/09 alan i. Ok, kl ve benzerlerinden korunmak iin savalarn kulland korunmalk. yetle byk ve dileri

kmil idi. 300b/17, 303b/21

Kmil Kii ad. 296a/18, 296a/19 Kmil- rKmil-i r-efgen: Kii ad. Fermurzun lalalarndan biri. 295a/18

stna bezer, gzleri birer cam alan adar var ve drt eli var, gvdesi evren gibi pul pul. 311a/04
alpa Kesik koni biiminde deri, krk veya kumatan yaplm balk.

Kmrn Kii ad. 313a/10 amr Bir cinn ad. girerek, Feramurzun nsan suretine mektubunu

banda bir eski alpa, egninde

khne
318a/01

epken,

yalz

ift

srer.

Semendan aha ulatrd. 298b/24, altaban (F.) sf. Namuzsuz. Hy n-bekr, 301a/06, 301a/08 an i. Kan. Fermurzu yanna geldi. kalyon ( t.) i. Buharl gemilerin cdndan nce hem yelken hem krekle yrtlen, iki veya ambarl ahap sava gemisi. 313a/19 km (F.) i. Zevk, mutluluk, tat. k. al- Umduunu ve istediini elde etmek, diledii biimde zevk almak, keyfini karmak. murd bu ki bi *ana ana zf. Kanncaya kadar, doya doya. Birazdan bir maraba ile b-

deli altaban! 294b/20, 295b/12 Grdi, zeri an. Ta, bu ldrmidr. diyp tz bir efsn oyup Fermurzu caln ald.
298a/19, 306b/08, 306b/12 anan- Bir gereksinimini, bir isteini yeteri kadar karlam olmak, doymak.

on gn oturup biraz urde Bndan km alup andan cazm-i rn eyleye.

310a/04

ayt gibi bir u ard. Fermurz alup ana ana idi. 300a/19
anc Yer ismi. 291a/06, 291a/10

met met (A) i. Boy, endam. r- Am

dirler ol ada Dv-i cAm nm bir

224

anc hn Kii adi. Rstem-i yekhn destin kard, sevgilisi fakat Fezzne sonunda Banuuy yek-dest

an zf. Hani, nerede? Adma rnsan

tarafndan ldrld. 291a/06 anat i. Kanat. Y mur- mbrek, bu

nerre dirler. an cammum Dv-i Sepd ve an arndaum Sern-nerre? didi. 298a/05, 306a/09, 315b/09
anr (A.) i. 56,452 kg arlnda veya krk drt okkalk bir arlk ve sa birimi. apus yek-pre polddandur,

a kimdr ve byle altm anad var, iki ba var314a/21, 314a/07,

314a/14 anda zf. 1 Nerede? Y Rstem, bunca

on-iki-bi anrdur. 298b/05

anura Koucularn ve baka sporcularn giydikleri, ksa eritlerle ssl eteklikli bir

zamn anda id, biz bunda ne zametler ekdk. 293b/23, 292a/22,

2 zf. Nereye? rns Y Racm, anda

mnaa iyr postndan anuralar giymi 313a/06

tr elbise.

gitdi? didi. 297b/14, 308b/01, 301b/20

. ald ald ki Olabilecek olan

al alu al / alu i. Kan arabas ol yidi

gereklememi iken daha zor olan m gerekleecek, mmn deil. te, yz

melek ve aly eken drt melek feryd idp anlaru ferydndan gne feryd endn iidilmez idi.
315a/10, 315a/07 alu alu bk. al apap- Birdenbire ekip almak, yakalayp tutmak. Fermurz, deryya or inp

Zeng, otuz adar pehlevn gelp kemende yapsunlar, eksnler elmden olan olu adeden bir are bde dkilr ise anlar baa alebe eylemi, anda ald ki altumda olan andal bir czareket ide-bilrler!
302b/17 andan zf. Nereden? Smba baup Ey
c

giderken fermn- lh ile aret-i r irp Fermurz apup bir yire oyd. 298a/24, 307a/04, 316b/08
apaapa 1 Kapamak, rtmek. Fermurz

ayyr, andan gelrsin ve adn nedr ve bu nme kimdr? didi. 304a/17,

apusn ekp apad. 299a/13

2 (Bir eyi) Dar ile olan ilgisini

308b/09 an ans zm. Hangisi. Birbirlerin ne rtbe salayan ksmlarn kapal duruma getirmek sretiyle rtmek. te ch

pehlevn oldularn bildiler. Andanora ans amle iderse mnic degldr. 305a/25, 307b/01

budur ki bu a azna apad.

225

Ortasndan an ttn ol dvler nefesleridr. didiler. 312a/07, 312a/06

apanapan- 1 zerinde ak yer brakmayacak kadar

apdne ( t.) i. Kaptanderydan sonra gelen amirale verilen unvan. Fermurz

melllara emr eyledi, apdneyi Zengler apdnesine atup

316a/22 ap ap Kii ad. 298b/24 kr (F.) i. Bir iin sonucunda elde edilen fayda, kar. Pdihum, fermnuuza

l, srev ve Fermurzu nzesin sipere alup yalman- nze, yne-i siperi ps eyledkde srev ollar bkilp siper srev ggsine apand.
rtmek, kaplamak.

305a/23 yzi zerine . aplaapla- Bir eyin d yzn baka bir madde

muc ve mnadam; amm bu teklf m-l-yudur ve kr mkildr.

294b/08

Kemmiyyet-i Krren miyn enber olup, tozdur, srevi aplad. 305b/18, 314a/07
ile rtmek.

k.

eyleeyle-

Tesir

etmek,

etkilemek.

yiyecek nesnemz zgrtlik cnumuza kr

317a/19

almad, eyledi

aplan i. Kaplan. arusnda bir nerre

urm kendye naar ider, ba kedi bana bezer, gvdesi aplan alacas gibi 297b/25
ba-ser-., ser-

ara (I) (A.) i.Yeryznn denizlerin dnda kalan ksm. Olmaz, devletl

ib-rn, bu derydur, ara degldr ki varasn. 316a/11, 300a/08

ara (II) sf. Siyah renkte olan. srev

apma Ele geirmek, sahip olmak.Ey

la n-i b-dn, nin gelp urde Bny apma murd eyled? itmed mi kim ol ayr pene-i c anya girdi, kimseye fidesi olmaz olmaz. 311a/06
apu i. Kap. al a-i Siymek apusn
c

tekrr deste-bndan avrayup aldurd, bir ara a gibi olna ald.

306b/02 araltu i. Uzaklk ve karanlk sebebiyle kim veya ne olduu seilemeyen, belli belirsiz, koyu renkli biim. Ey,

dgmege balad, ir apuy yup ieri girdi. 291b/23, 298b/09, 311b/12

avli nice old? dirken hemn hevdan bira bulu renginde araltu peyd old. 315a/22, 315a/23, 315a/23

226

arr (A.) i. Bir i veya sorun hakknda dnlerek verilen kesin yarg. eyle. eyle- 1 Durmak, oturmak. Efrsiyb

olan, sen benm ime arma!

291a/18 aru aru sf. Arasna niteliini deitirecek u baka bir ey katlm. Fermurz

da ol yirde arr eyledi. 292b/07,

302a/18, 302b/12 2 Kararlatrmak. Benm de anum ve

atlm saa ell olsun. diyp avl u arr eylediler. 319/b17

. ititDurmak, oturmak. 294b/01,

meyven her birinden birer ikier tenvl idp el cebe und, bir cevhir ile aru altun aban iine oyd. 300a/21
arb arb (A.) sf. Mekn bakmndan yakn.

299b/24, 304a/13 krbnkrbn-sary (F.) i. Kervansaray. nekbet-i k.

ol. ol- Yaklamak. ehr-i Hyeye arb

oldularnda d olan vezr Fermurza eyitdi: Sulnum, ben iler gideym 296a/03
arpuz (F.) i. Karpuz. Kylnu ba

arnca arnca i. Karnca. Bunlar drl mal

arpuz adar idi. 319b/24

aru aru i. 1 Bir eyin, bir yerin, bir kimsenin, esas tutulan yznn ilerisi. Bir gn

geldiler: Ejder-serler ve gergednserler ve neheng-serler. Ol arya yaylup arnca mili aralarna igne brasa zemne dmez. 296a/14
arnda arnda i. Karde. rns-nerre, biraz

Trn nurndan giderken n-gh arudan bir casker uhr eyledi.

291a/25 2 i. Ayr eyleri temsil edenlerin her birine gre dieri, zt, muhlif. Selm

arnda Sern-nerre in kelb gibi ulud ve Fermurz imdi andadur? diy sul eyledi. 297b/06, 297b/08,
297b/16 arar- 1 Bir araya gelmek, katlmak. mdi

h d olup tz aruya dem gnderp 296a/05, 297a/18, 297b/25

3 i. n, kat, huzur. Ne zamn isterse

tedrik gr, yarn alup Fermurz c askerine aruruz. 308b/06

2 (Bir i veya olayn) Kendi dncesine gre olmasn isteyip el atmak, fikir yrtmek, mdhale etmek. N-bekr

ismin oursn, aruda r olurlar.

298b/25, 299a/10 4 tak. (-e) Yzn dndrm olarak, ynelmi olarak, doru.

Fermurz

227

yriyince bu lacne aru Fermurz grdi. 299b/18

baup

getrp

yir

virrsin300b/25,

309b/11, 293b/15. arulatarulat- Gelen birini karlamalar iin ulat adam

. - Karlamak, istikbl etmek. Selm

h d olup tz aruya dem gnderp ve kendi da aru d.

296a/06 gel. gel- Kar karya gelmek, yz yze gelmek. Semendn h ile Feylesf-

Hemn Efrsiyb aruladup Burzy gergednndan inp apul apul dvndan ieri girdi. 319b/04
yollamak.

asvet (A.) i. znt, tasa, kayg, sknt. d .e d- zlmek, kederlenmek. gn

Dn da aru gelp gridiler.

315b/01, 315b/04 git. git- (Gelen birini) Karlamaya gitmek, kar

old, Fermurz gelmedi. Gerek Semendn h ve gerek urde Bn da asvete ddi. 312b/20
pr-. ad ad (A.) i. Ama, istek, maksat. saa

Pdihum, hemn mevcd bulnan casker ile biz de alup aru giderz, eme-i Nehrevna buluup ceng eylerz.
kmak.

292b/13 ur. ur- Karsnda durmak, karlk verecek gte ve maharette olmak.

benm kem adum yodur306a/12

it it- Amalamak, ama olarak almak.

Rsteme

aru uramayup

ad.

294b/25, 295a/07, 305a/13. var. var- Karlamak, istikbl etmek.

Surb cinn segirdp tozu iine girp Fermurz ol lde grp erfn olamaa balad, eger bir yaramaz ad iderlerse menc eyleye. 306b/10,
319b/15 virn- . aden aden (A.) zf. Kastl olarak, bile bile.

Fermurz da br-gh apusna dek aru vard. 308b/17, 308b/17, 309b/08

aruya . aruya zf. Yz yze. Rstem grdi,

iki alca aru aruya yaplm

291b/16 arulaarula- Dardan gelen bir kimseye ula karlayc olarak kmak, istikbal

Fermurz aden am olduda bir arb urd, ayr dndiler. 307b/03,

319a/06 sd sd (A.) i. Haber gtren, postac, ulak, eli. rn caskeri ondu gn Hindden

etmek. Pdihum, aa cevb budur ki

Fermurz

arulayup

ikrm

ile

eli gelp ejder-serler malndan

228

ekv idp defc in pehlevn diledkde Fermurz, tacyn olnm sd bir vezr idi. 295a/18, 296a/03
ar ar (A.) i. Kk, kk saray, kne.

ac (A.) i. Kesmek. eyle. eyle- Yol almak. ems her burcda

c

otuz gn urur ve her bir burcda derece add olnur ve her gnde bir derece ac eyler. 314b/24

bunca dilvern Fermurzu ine dp gerdek-ne arna getrdiler297a/16, 309a/08, 309a/09

k kne (F.) i. Byk, ssl kk.

atat- lve etmek, eklemek. birbirine ., ine . at at zf. ok, pek ok. Ey begler, imden-

amd- k. at (I) i. 1 (Say sfatlar ile) Tabakalar veya sralar hlinde bulunan eylerin her bir tabaka veya sras. Andan

gir i almad, rndan al at o zamn old, avlleri nie old bilmezz. 315b/16, 320a/11
atlatl- Bir toplulua girmek, itirak etmek. l

Fermurz bilinde yitmi at dvl-i kemer-i Sleymn var idi. 307b/09,

307b/12, 315a/01 2 (Giyecekler iin) Takm. Burzy<>
c

Rstem-i yek-dest y olancu, nice dilerse yle idelm. diyp bu caskere atldlar. 291b/16
til (A.) nsan ldren kimse, cani. ol. ol- Adam ldrmek. Rstem-i yek dest

unvna ya n birer at ky fedyleri arznda pkce libs idindi318b/16

.-enderol.-ender-at ol- Katlanmak, oalmak, artmak. rde Bn afes ardndan

Bizm olancu, ora rn ab eyledgmzde ol pehlevnlar bize lzmdur diy til olmad. didi.
293a/18 til Kii ad. 316b/05, 316b/10, 316b/13 til- ntil-i n-m Kii ad. Cezire-i Siyahn

tem eylerdi. Fermurza muabbeti at-ender-at olup h, u arlar icr idp bir scat evvel beni alayd. dimege balad. 302b/13
iki . olat (II) Huzur, yan, n, nezd. Meger

beylerinden biri. 316a/20, 316a/24, 316b/02

Tarnu atnda ne Rstemler var imi ki kendi yannda mr- acf adar bile degl. 291a/05

ahramnahramn- til 310b/25, 310b/25

Kii

ad.

310b/24,

229

atl (A.) i. ldrme. Ba a pehlevn, eger

ncm .i *avlince

beni ad idp ldrrse da saa anum ve atlm ell olsun. didi.

319b/16 eyle. eyle- ldrmek. Rstem, acdundan

zf. Sznce, szne kre, dediine gre. Rv avlince bu Selm hu perde-i cimetinde bir duter-i pkze-ateri var idi. 296b/24, 301b/08,
311a/17

gzleri ya-la old, s atl eylemek murd eyledi; amm bulamad

294b/23, 317a/08, 318a/21 it. it- ldrmek. Efrsiyba bunlara
c

avm (A.) i. Kavim. Bir gn ol avm yine

c

detleri zre dery yzinden uhr eyledi 296a/12, 303a/12, 303b/06

am isnlar idp dndi, Heng ile Siymeki atl itmek murd eyledi.

..-i af Saf, ar, kark olmayan kavim.

292a/04, 294a/03, 311b/22, are (A.) i. Damla. te, yz Zeng, otuz

Sen ki avm-i afden ve nesl-i Keymerden, Fermurz nm dilversin.298b/18

avraavra- 1 El veya kolla skca tutmak, elinin veya kolunun iine almak. Behmenin

adar pehlevn gelp kemende yapsunlar, eksnler elmden olan olu adeden bir are bde dkilr ise anlar baa alebe eylemi
302b/16, 302b/21 avl (A.) i. Bir szle bildirilen fikir, dnce. Yo,

lc utan bilegden avrayup yle d kim parmalar touml yra dndi ve lc elinden zemne ddi.
302a/10, 306b/02, 319b/19 2 Yakalamak, tutmak. Rstem-i yek-

ki avle de r olmam. Ceng idp z arb- dest ile aluram. dirse, gelp sen de iei alursn. 304b/07, 307b/09, 308a/24

dest el unup Siymeki tyla avrayup olna ald 291b/25,

avs (A.) i. Yay, yay biiminde olan ey. ..-i za Gk kua. Fermurz grdi,

it. it- Szlemek, anlamak.

te hep grdiz ki Fermurz ile muaddem avl idp r gn ceng eyledk, ir baa alebe eyledi 308a/23

avs-i zadan nin kemndur, 302a/21

Kvus / KvusKvus- Kmrn Kmrn randaki

virr

bir

eyle. u arr eyle- Szlemek, anlamak, kararlatrmak. Kyln eyitdi: Benm Kii ad.

de anum ve atlm saa ell olsun. diyp avl u arr eylediler. 319b/17

Efrasiyabn

dman.

292a/14, 294a/11, 296a/09

230

 br-gh- K., dvn- K. avu avu- Ayr kalnan, sevilen bir kimseyle bir araya gelmek, onu yeniden grmek.

.- cme-vb Yatan ii. Bn<y> cmeme

sde prhen ile alnca oyd. Kendi da oynup apd ve acr- cmevba dald. 309a/19
ayay- Bulunmas gereken nokta veya

Feylesf- Dn binp istible gitdi. srev teden gelp bunlar vardlar, hele birbiriyle avuup 308b/16
avuduravudurdur Kavumasn veya

dorultudan u veya bu tarafa doru hafife yer deitirmek. Nze, dmen-i

kavumalarn salamak. alna . cide (A.) i. Kural. Bu ceng ibtid nze ile

siperden ayup oltu altndan urayup zr- Ehremnu alalarn birbirine atup yle gedi. 305a/23, 305b/02,
306b/07 gzi . aya Byk ta paras, kaya. Bu kh yle

fet olup ora dvl utuma-la atm olur, zr cide budur. 307b/08,
307b/01 .- ib- rn n .-i ib-rn Shib-krnlara mahss cenk kideleri.

bir kh ki ba eflke ser ekmi bir yek-pre ayadur 313b/24

ayd (A.) i. Ba, balayan ey. Smb

Ey pehlevn, sen ver-zemn ib-rnum ve nesl-i ahramn ve l-i Keymerdenem dirsin, bu cide-i ib-rn<y>i bilmezsin kim bir pehlevn bir pehlevn ile ceng eyledkde imtin olup ayrd olaca gn ib-rnl iddicsn ans ise ol iptid meydna girer ve iptid ceng abl aldurur. didi. 307a/24

varup getrdi ayd siysete 309b/19

bend

ile

ol.nda ol- Dert etmek, olmasn yahut yapmay istemek. Rstem al bend

itmek aydnda olmad ve nacra urup er aleb eyledi.293a/10

a (A.) i. Can veya mal kaybna, zararna neden olan kt olay.

il (A.) sf. nanm, akl yatm. ir. ir- Bana kt bir i gelmek. Bildi ki ol. ol- Rz olmak. Kvus askeri birden
c

yritmek istedi; amm olmad 293b/06

a r (A.) i. Dip, nihayet
c

Zl

il

Rstem-i yek-deste l-bdd bir a irmidr. 294b/19

azdurazdur- Hakkettirmek, taa yazdrmak.

...eger ehd olursam bir stn dikp

231

zerine cengm ve ne yzden ehd olduum azdurup nin dikesin.

296a/18

en-y k., fet-i k., l- k., ula-i k., netce-i k. kelb (A.) i. Kpek. rns-nerre, biraz

kebb (A.) i. Dorudan doruya atete veya kap iinde susuz olarak piirilmi et. Bu dvler da ol ben-dem

arnda Sern-nerre in kelb gibi ulud ve Fermurz imdi andadur? diy sul eyledi. 297b/17, 299b/17
kelek (F.) i. iirilmi kei tulumu zerine yerletirilen birbirine bal aalardan ibret, insan ve ey tamaya mahsus sal. (?) felege k. Smurga siek dime-.

kebbu getrp Dv-i cAm ine odlar.310b/19

eylek. eyle- Atete piirmek. iki khrb

bir demi kebb eylemiler alup giderler 310b/18

itk it Atete piirmek. eger murdu

ikr ise gel, otur, hy<> fil-l kebb idp getrsnler, berberce yiyelm 295b/08
kebr (A.) sf. Byk. grz-i k. kedi i. Kedi. arusnda bir nerre urm

kelimt (A.) i. Kelimeler, cmleler. nki

mur- Balemn aret-i rdan bu kelimt iitdi, hemn m u kni terk idp rf <u> mlyemet ile szilp iynen bir arafna anadlarn dirp db-ile geldi.
314a/20 kelle (F.) i. Ba, kafa. iki eliyle bir

kendye naar ider, ba kedi bana bezer297b/25

kefret (A. kefretten) Dev, re. bir k.e yarakehle (A.) i. Bit. zgrtlik cnumuza kr

uylu da gidp ksktk kelle ile gvde zemne indi ve kz gibi barmaa balad 311b/05, 312b/14,
313a/15 k.-berk.-ber-kelle Kelle kelleye. otuz iki gn

kelle-ber-kelle ceng eylediler. 306a/07 eyledi, nekbet-i krbn-sary alndan yaylma misfir kehlesi gibi yaamuz ald 317a/19
kelm (A.) i. Sz. kem (F.) sf. Kt, fena. saa benm kem

adum yodur, murd hemn senle imtin- cengdr3 06a/12, 307a/16

232

keml Bir eyin tam ve noksansz dereceye erimi olmas durumu. Fermurz ise

kemik / kemk i. Kemik. bu kelleyi

terbiye idp lamn alup kemik ald

313a/15, 302a/03, 314a/01 KemmiyyetKemmiyyet / Kemmiyyet-i Krre Hsrevin

keml mertebe cell u aabda idi.

295b/15, 297a/25, 309a/21 k.k.-i kerem Noksansz, tam bir cmertlik, byk ltuflar. Ben ne kem ki

at.

303b/09,

303b/13,

306b/18,

307a/21, 316b/24 Kemmiyyet- Bar Kemmiyyet-i Bar Bir tr deniz atnn adi. nceleri Gerasb binerdi. 303b/08

keml-i kereme ly olam 308b/20,

308b/20 *keml sf. Keml ile ilgili. keml kenr (F.) i. Bir eyin, bir yerin biti ksm resm-i pr-i-i k. kemn (F.) i. Yay. Ne grdiler! Elinde tr veya yakn, ky, yaka. ikmet-i ud,

oturdu yir bir orman kenr idi.

295a/21, 297a/20, 313a/20 eylek. eyle- Kucaklamak. Bir midr bse v

kemn bir bl-add dilver, ol dizgin addi. 295b/01, 300b/05, 302a/25

. kemend (F.) i. Hayvanlar yakalamak iin kullanlan, ucu ilmikli, kaygan uzun ip.

kenr eyledi. 309a/20

kendi / kend zm. 1 Kiinin z varl, zt.

alt-yz ulac evren postndan bir kemend odum299a/07, 315a/05

k.k.-i ejderh Ejderha yakalamakta 2

Bunlaru gllerince varup kendime bunlar tbic ideym ve rna alup gideym. 292a/08, 293b/06, 295a/14
yelik eki alm kelimelerin nne geldiinde sfat gibi kullanlr. Meger Tarnu atnda ne Rstemler var imi ki kendi yannda mr- acf adar bile degl. 291a/05, 299a/20, 293b/13 k.ler Kendileri. Andan kendiler yiyp

kullanlan kement. Fermurz bu arada

miynndan alt yz ulac kemend-i ejderhsn zp bir ucn miynna bend idp ve bir ucn dvn ortasna atup dndi 302b/14
kemer (F.) i. Kemer, bel ba. dvl-i k , dvl-i k.-i Sleymn, dvl-i zencr-i k.

imege baladlar. 310a/03, 316b/02,

k.lerin

Fermurz kendlerin bir na ra ile aurd ve bende ekdi. 312b/02

1 Kendilerini.
c

233

2 Kendilerinin. Ol iki cinn bunlar grp

kes- 1 (Bak, kl, balta vb. bir letle) keskiye ayrmak, kat etmek. T- ten

Fermurza tasn eylediler ve kendlerin ayr zd olacalarn bilp kr-i cam eylediler 312b/08
gelk.lere gel- Kendilerine gelmek. Bunlar

ora kendlere geldi, Fermurz zerine hcm eylediler. 296b/03,

316b/10 k.n cem
c

nm bir l odum ki ryn-ten bir khrb in yitmi ylda, yidi yldz erefine, yidi drl macdenden dzdrdm, dnyda kesmedgi al bir ey yodur299a/02
2 (Kesici bir letle) Bulunduu yerden ayrmak. Siymek zerine gider kim

eyleeylec

Aylmak,

dikkatini

toplamak.

Am-nerre biraz c sendeleyp yine kendin cem eyleyp dem ekdi310b/07

varup alcalarn alup ikisin de ban kesp z almaa gider291b/12,

311b/02, 311b/03 3 Ayrmak, uzaklatrmak. Fermurz

gelk.ye gel- Kendine gelmek. Fermurzu

zerinden sir gidp kendye geldi

298a/25, 299a/23, 300a/17 k. kendize Kendi kendinize. Ba

yirden aldurup ayan k-i zemnden yuar kesmek mmkin olmad.

307b/19 cal k., mdi k. kesilkesil- 1 Sona erdirmek, bitirmek. Tamm

gr,
315b/17

kendi

kendize

danu. bu keyfiyyet zre gne a-y afrya vard, ayr ads kesildi. 315a/12
2 Ayrlmak, uzaklamak. eger bir

k. kendye

Kend kendye Ey seyr-i tem! Ben bunda ne gezdm?... 298a/01, 320a/17

Kendi kendine.

kerre (A.) i. Kez, defa. 299b/02, 302a/04, 319b/25 kerem (A.) i. yilik, lutuf. keml-i k.

kd all adar aya yirden kesilse ib-rnldan der

307b/20 keskin 1 sf. ( ecekler iin) Sert. ulumlar

ile keskin sirke alurdu. 316a/08

2 Sert, kuvvetli, tesiri yksek. meel kerm (A.) i. Kerem shibi, cmert. 313b/17

ol cm m- f ile meml idp keskin lodos ile azna osalar313a/18

234

kestne (Yun.) i. argo Kadn cinsellik organ. segirk.si segir- argo Cinsel istek duymak.

scat adar bunlar rup kevr gibi orad. 296a/24

keverk (F.) i. Semer. at k. eylekeyf (A.) i. ki ve uyuturucu maddelerin verdii hafif sarholuk, hafif nee.

h, ol nev-civn arlar icr idp beni alsa, zr ben bundan ayrya varmam. diyp kestnesi segirmege balad. 301b/07
keke keke ke

i. ekime, mcdele, kemeke. Bunlar bu kekede iken Fermurzu ve srev darular defc olup kendlere geldiler 316b/09,
319b/03

(F.)

iridrk. in iridr Keyfi yerine gelmek. Andan

Burz biraz da oturup yidi, idi, tamm keyfi iridi ve alup yir pdi.
319a/09, 308b/13, gelk.i gel- kinin tesiriyle hafif sarholuk ve hafif nee hali iine girme.acm

kef (A.) i. Gizli olan bir ey hakknda geni bilgi edinme. olkef ol- Gizli olan bir ey hakknda geni bilgi edinme, alma. Cemcs-sen,

gelp yindi. Meclis gelp ele cm aldlar, bir midr keyfler gelp eretler l olduda 315b/06
gelk.ine gel- Can istemek. Mnr hu

Fermurza kef old, a rat eyledi.298b/16

kede (F.) i. ekme. lkede l- ekme. Ra ban kede

bna urayup bir gice anda misfir old ve keyfine gelp b apusnda urde Bnnu tavrin yazd
304a/01 keyfiyyet (A.) i. Hl, durum, vaziyet.

lup urd.306a/08
ketf (A.)

i. Omuz Grz-i Mnteh Fermurzu ketfinde olan sipere inp siper yneleri yurum yurum old.

Tamm bu keyfiyyet zre gne ay afrya vard 315a/11, 320a/17,

316a/04 k.k.-i l Olan biten eyler, bandan

306b/06, 306b/20, 311a/10 kevr

(A.) i. Deve veya inek gibi hayvanlarn srs. (?) A urd oyun srsine ne resme girerse yle girdi, bir

geenler. Gzm nr, bi on gndr

ikra gidp cib oldu, anda id? didi. Rstem keyfiyyet-i li nal idp 292a/22

235

Keykvus Kmran Kii ad. ran padiah. 313a/10 Keymer Kii ad. Feramurzun ceddi. l-i K., nesl-i K. kez i. Kere, sefer. 302b/02 i. 1 Kuyruk sokumu blgesi, kaba et.

Sleymn ibn-i Dvudu on-ikinci rndan utup devr iderek srev zerine yridi, eyitdi: Y srev, sen de benm grzm, eger er ise, menc eyle. diyp sreve bir edd arb avle eyledi. 306b/16
rat (A.) i. Bir metni sesli olarak rat okumak.

hnu bandan aur gitdi.

298a/22, 295a/23 n .n n zf. Geri geri, arka arka. 319b/18 l- Etmek, eylemek, yapmak. l kede ., mnevver ., merref ., namz ., rst ., apu .

rat eyle- Bir metni sesli olarak rat eyleokumak. Cemcs-sen, Fermurza

kef old, a rat eyledi. 298b/16

rat it- Bir metni sesli olarak okumak. rat it304a/23 rl- Krma iine konu olmak, bir veya rlbirok paraya ayrlmak. 301a/23, 301b/02, 319b/14 r Krk, otuz dokuzdan sonra gelen r lc / l i. Kl. 302a/07, 299a/01, 314b/01. r- 1 Sert bir eyi zerine vurarak veya bir rkuvvet tatbik ederek paralamak. r r . gn r gice 309a/07, 297a/14 rmz (A.) i. Krmz *prmz sf. ok krmz, her yan krmz. Burznu gzlerinden teler 2 ldrmek. Rstem-i yek-dest on-bi
c

saynn ad. otuz r kimse ki

urde Bnnu libi geinrler idi.

302a/24, 303a/18, 307a/08

bend zencrlerin rdlar ve teberlerin apup Fermurzu zerine amle eylediler. 312a/22, 297b/24,
298a/10,

askeri

rd.

291a/10,

296a/24,

d, retinde sillen yiri brmz ald. 320a/03

rnss rns / rns-nerre Kii ad. Gencube rn

296b/08 r (A.) i. Dirhemin on ikide biri miktar r bir arlk ls. (?) Fermurz Grz-i Cznun evlad, Sertan nerrenin

kardei. Sertann cn almak iin

236

Feramurzu karr, fakat sonunda o da Feramurz tarafndan ldrlr. 297b/12, 298a/05, 317a/10 rs s rs srs / Dv-i rs / rs-nerre / rs- rs Dv- r merdmmerdm-ser yaamaktadr. 313b/23 a Kska. a Kii ad. Gencube 311b/21, Cznun evladi. Kuh- Ceberutda 297b/08,

mr (A.) i. En kk para, en ufak ey. nar . y- (-e), mec. Acmayp ldrmek. Hy y-

n-bekr, deli altaban! Bir uvvet ibi kimseye ym. 294b/21

*yama- Gnl rz olmamak, acyp fed yamaama edememek. Pdihum, eger ben an

Ol mller bir yenge

acdur. 300a/05
smet (A.) i. Blme, pay etme, hisselere ayrma. ..-i dern Derinliinin ls. eger

atl itmek murd ideydm odan atl iderdm, anca ldrmege yamadum.
294a/20, 291a/22, 307a/16 yfet (A.) i. Grn, biim, ekil. Ey yfet

vscat-i cirmi ve smet-i dern sul olnur ise yle pek byk degl idi
313a/16 a (A.) i. Vaka, mcera, sergzet. El-

dilver, u yfetde bir nev-civn gelp hem macu rde Bny alsa gerek 301b/09, 304a/22
ym (A.) i. Ayaa kalkma. ym it. it- Bir ie kalkma, balama. Gelp

udet aler-rv, ne ay drz idelm293a/25

el-. .

Kvus inde yir pdi, mam- imetde ym idp fermn- pdiha mterab old. 294b/03
ymet (A.) i. Kyamet gn, maher ymet

a (A.) i. Hyar. (Metinde mec.) Erkek cinsellik organ. z grdi Rstem-i

gn. ayr ymete dek bu bendde

yek-dest murd i grmekdr, a ve camd da ham olnaca camd degl, balad cabalamaa. 291a/13
-i tenterne mec. Erkek cinsellik organ.

aluruz. Ne yavuz a eyledk! didiler. 312b/03

op. op- Kyamet gn gelip btn yaratlmlar yok olmak. Yatu imdi

melcnlar
312a/24

ayr

ymet

opnca!

Bir midr bse v kenr eyledi. Fermurzu ayr a -i tenternesi oynamaa balad 309a/20

zlca . op-

237

ys (A.) i. Bir eyi dier bir eye gire ys deelendirme. O esb bu ysa

2 Bir erkekle ilikide bulunmam dii, bkire. Heng Amn dilver, beni

degldr, zr esbdur314b/23

bu

burct

ldrtme, z da bkiredr, uryor. didi. 292a/03, 291a/13, 291a/19,

3 Evlenmeye aday dii insan. Hem ol

eyle. eyle- 1 Karlatrmak, mukyese etmek.

Bunlar Fermurz grince ahramn ys eylediler 291a/04,

diyrda gzelce zlar odur, varup birerin alup aflanuruz. 291a/24,

292a/09

2 Zannetmek, sanmak, yerine koymak.

o geld, ey dilver-i clem, macr olsun, bilmedm, seni dmen ys eyledm. 314a/22, 316a/21, 318b/12
. ititZannetmek, sanmak, yerine

z- iddetli cins arzu duyup azmak. z gzi . za i. Kayarak yol alan tekerleksiz tat. za 302a/20 zlca sf. Kzla alar. zlc y ymet op. ymet op- Grltl olaylar ve

koymak.

ol mur da grdi, lnesinde yd kimseler var, dmen ys idp bir kerre penesinde olan ejderhy apup alvirdi 314a/09

y i. Kara ile suyun birletii yer. Bi on

tartmalar kmak, ortalk birbirine girmek. Rstem-i yek-dest grdi, b

gn, bir ay, iki ay gidp bir gn ylar grindi. 316b/15

ymet (A.) i. Deer. .

iinde bir zlca ymetdr opd.

291a/09 ki (F.) ba. 1. ki cmleyi sebep, sonu vb.

-. yye (A.) i. Okka, 400 dirhemlik arlk ls. 313b/02 z i. 1 Dii cinsten olan evlat. Ben sul
c

eitli balayarak

fonksiyonlarda birleik cmle

birbirine hline

getirir. Kii nmyla ilermi ii,

nmsuz bir pula degmezmi kii. didi; bildi ki deme lzm olaca nm imi.
291a/02, 291a/21 2 Birbirine uymayan durumlarn

eyledm Bu tavr kimdr? diy, Cbul Pdihnu zdur. didi.

300a/25, 291a/06, 303b/17

anlatld iki cmleyi birbirine balar.

ora dimeyesin ki zerime fil geldi, tedrikli bulnmadum292a/15

238

zneyi,

bazan

da

bir

tmleci temel

kimesne i. Kimse. an yarn meydna

kuvvetlendirerek blmne balar. 294b/08

cmlenin

ti eyledi ki

up ceng eyledkde kimesne ldrme 292b/24, 302b/25, 303a/12,

314a/23 kimi zm. Bahsedilen kimse veya eylerden

yannda bulnma. 292b/01, 294b/05,

4 Cmle sonuna geldiinde anlam kuvvetlendirir. Fermurz kimdr ki

yalnz bir ksmn kastetmek iin tekrar edilerek kullanlr. Rstem her kim

gelp benm ma um ala? 310a/22,

320b/13 5 Soru cmlelerinin sonuna geldiinde endie ve phe ifade eder. Pehlevn,

ine geldiyse urup kimini yd ve kimini ldrdi 317b/13, 317b/14

kimse i. 1 Herhangi bir kii, ki olduu belirtilleyen bir ahs. Pdihum, bu da benm arum olsun, eger icr idemezsem ideym, yine Bndan ferat vir. diledig kimseye

sen bilmez misin ki av alanudur yosa uranu degldr295b/06

kifyet (A.) i. Yeterli miktarda olma, yetme, kfi gelme.

302b/16, 293b/22, 318a/15 2 (Olumsuz cmlelerde) Hibir ahs,

itk. it-Yetmek, yeterli olmak. 315b/23, 319a/04, 320a/01 kilid i. Kilit. 298b/20, 303a/20, 303a/21

hibir insan. an bu esrra kimseyi

mualic eyleme, grelm o neye varur. 292b/03, 293a/13, 293b/01

kn (F.) i. Kin, garaz, buz. Y mur-

kim (I) zm. Hangi kimse. Hy benm

mbrek, glnden m u kni gider!

314a/18, 314a/20 kse (F.) i. Kese. Burzya bir kse altun

gzel olum, seni bu le kim om?! diyp biraz yuvaland.

298a/16, 293a/04, 293a/20, 298a/02 kim (II) ba. Ki. Fermurz bir de bun d

virdi318b/05, 318b/10, 318b/20 elinden apup yle frlatd kim dvnne apusndan teker meker olup gitdi. 302a/11, 302b/10, 303a/17
her k., yle k., t k., Kyln Kyln- Getyln Kyln / Kyln- Get-gr Kii ad. Pehlivan. Geimini ehir ehir dolap kii i. nsan, kimse, ahs. 291a/02,

291a/02, 314a/23 Kiyn-bd Yer ad. 297b/05 iy

239

greerek kazanan birisi. 319b/12, 319b/23, 320b/07 o- oyo- / oy- 1 (Bir yere) Brakmak. Hey

olancu, y sen ba bels imisin, ben de seni bir kefrete yarar ys eyledm. diyp aruda oyup gelp Rstemi atyla rtna urup uy te gerdi. 291a/04, 294b/05, 315b/10,
301b/17, 298a/24

Rstem za acd ve bir de Rstem-i yek-dest byle n-hem-vr vacna gcenp tme aa, caybdur! Biraz abr eyle, zu gli saa biraz alsun ve cn saa asun. didi; amm Rstem-i yek-dest dilemez, gidin ayr gzi zm 291a/14
boynuna bor oma-, nm ., ar . oca i. Yaa byk, yal. geldi, grdi,

2 Tayin etmek, atamak. maradan

up geldi, bu ubbe<y>i chu zerine yapdurup bizi nigeh-bn od.

312a/01, 299b/14, 313b/10

ubben bir apus var, a, iki arafda iki cinn ocas oturur
311b/12 o o i. Ko. Bre olan, cdet byledr ki iki

3 duruma getirmek, o hal zere kalmasna sebep olmak. Hy benm

gzel olum, seni bu le kim om?! diyp biraz yuvaland.

298a/16 4 Alkoymak. Efrsiyb da nice itsn,

pehlevn gree ursa iptid kerre o gibi ba douurlar, andan gre utarlar. 319b/20
oo Bir koku yaymak. anas sdi aznda olatolat Koklatmak. Bir gice Fermurz,

rlar var ve crme glleri olursa gine oyup gtrrler 292a/06

5 Uyulmas gereken kurallar belirlemek, vazetmek. Pdihum, h byle rk

Mh-dut Bn ile cme-hbda yaturken Fermurzu burnna bir ot oladup b-h old. 297b/21
ol i. 1 Kol. Biraz ard-i ceveln

yay dem ara m or? 302b/02

6 zin vermek. Fermurzu berberine

geldkde randan inmek murd eyledi. Fermurz yemn virp inmege omad. 317a/02, 311a/18
2 7 mec. Sokmak (?). Rstem-i yek-dest

eyledkden ora ol aldurup eng-i arbleri didrdi 293a/05, 319a/01,

319b/14 Koltuk, kanepe, sandalye gibi

mobilyalarda kollarn dayand ksm.

ise Ben bun saa orum. dir.

Burzy Efrsiyb inde yir pdi

240

Efrsiyb iret eyledi, ol ol andalsi ki Bilsem ibn-i Veyse andalsidr, anu pdesin aldlar, Burzy gep arr eyledi. 319a/01
olay i. Kolaylk, suhlet. .na getr.na getr- Bir ii yapmann basit ve zahmetsiz yolunu bulmak. Kyln yle

on- (I) Yolculuk srasnda bir yerde onkonaklamak, geceyi geirmek.

Efrsiyb ol gice anda yatup, irtesi, iki kerre yz bi casker ile cazm-i Bel eylediler, yiye ie bir gn eme-i Nehrevna gelp ondlar. 292b/06,
292a/12, 292b/03 ge .a ge Dura kalka. yiye ie, ona

byle dirken olayna getrp hemn Burznu ehresine bir sille-i sat yle urd kim gy Burznu gzlerinden teler d 320a/02,
320a/10 ola ola i. Kabza verirken stdn kabza alan a okunun sol bileine takt mein ba. Bilek siperinin kullanlmad dnemde sol bilei ok arpmasndan korumak iin kolak kullanlrd. Yek-deste bir

ge bir gn ehr-i Hyeye arb oldularnda d olan vezr Fermurza eyitdi: Sulnum, ben iler gideym, siz geldigiz mjde ideym. didi. 296a/02, 304a/09
onon- (II) Koyma ii yaplmak, konulmak,

nze urd. Rstem-i yek-dest ola ile arpup redd eyledi 293a/09, 311b/04
oltu Kolun omuzla birletii ksmn alt

te, aruda duran, Dame-i Sleymn bin Devvr damesidr. Feti sen elindedr, da sen-n nie ydigrlar onmdur. 298b/05
braklmak. onal onal

sf.

ki

konaklama

mahalli

arasndaki mesfe kadar bir mesfe.

binek ana yanaup Fermurz ubdan indkde hemn oltuna girp dvna ardlar.
taraf. 317a/03 .na gir.na gir- Koluna girmek. ...binek ana

her nefesde bir onal yir alur ve kend nefesi kendsine ddur
299a/20 ondurondur- 1 Misafiri yerletirmek. ine

yanaup Fermurz ubdan indkde hemn oltuna girp dvna ardlar.317a/03

oma i. Koyma ii, yerletirme. 306b/11

dp tacm ve tekrm ile sary- nda bir oda taliye idp Fermurz ondurd. 296a/07
2 Konmasn salamak. (?) 299b/09, onma i. (Uucu ey) Umasna son verip onma bir yerde durmak. 309a/15

241

op- 1 Yerinden ayrmak. zr stn op-

opnca yirinden bir rzigr ar, ardnca bir dun ar 303a/13

2 Yerinden ayrlarak harekete gemek.

varsam, adm Fermurzdan ord. olur. 304b/14, 305a/01, 305a/02

2 Endie etmek, kayglanmak. Vh,

rns-nerre oradan opup Kh- Ceberta iletmi-idi. 317a/11

3 (Grlt veya tehlikeli bir olay) Birdenbire kmak, patlak birden vermek, balamak. ortaya

yaz! ol civna, oraram bir arar eyler! 302a/07

.duuna ura.duuna ura- Korktuu bana gelmek.

te orduumuza uradu! didi.

291a/01 oru i. Korku. 294a/08 o o- Eklemek, ilve etmek, katmak. Andan

Sir Zengler bu li grp Amn! didiler. Bu arada bir feryd opd.

316a/25, 316a/03, 295b/01 ymet ., zlca ymet . oparopar- Bulunduu yerden ayrmak. Bu

amru yanna bir vezr oup Fermurza gnderdi. 301a/05

ovov- Kovmak. 317b/16 oyun (I) i. Koyun, etinden ve stnden yararlanlan hayvan. A urd oyun

ubben iinde ne var bilmek dileyen kimesne zor- evvelde bu stn ekp opara 303a/13, 303a/17, 303a/21
2 Zorla ayrmak, uzaklatrmak.

srsine ne resme girerse yle girdi

296a/24 oyun (II) i. Gsle elbise arasnda kalan ksm. Ben sul eyledm cBu tavr
c Cbul kimdr? diy, Pdihnu zdur. didi ve bu tavr birin da oynndan ard.

Fermurz, ol dem bun kendi eliyle pk egerleyp ve azna licm urd ve zerine svr olup aa yuar ondurup opard 299b/09
lenger . oparma i. Ortaya karmak, balatmak.
c

300b/01

Acab bu melcn idi, yine ne fitne oparmaa geldi ola? 310a/17

kek i. mec. Arbal olmayan, hoppa, ok hareketli kimse. Fermurz bun

oror- 1 Korkuya kaplmak, korku duymak.

imdi buradan dnp ver-zemne

sneye ekp der-u eyledkde Siyvu kek arekete gelp ba aldurd.. 315b/05

242

khne sf. Eskimi, ypranm. Efrsiyb

lem mnevver olduda 305b/25,

bunlar seyr iderken bir tarlanu iinde on-bi yigirmi yanda bir Trk olan amm banda bir eski alpa, egninde khne epken, yalz ift srer
318a/01 kpk

307b/06 lsm- . uca i. Kucak. 296b/19 u u- Kucaklamak, sarlmak. 291a/12 udret (A.) i. Yetenek, kabiliyet, ehliyet. tat- . . *udretullh Allahn (C.C.) kudreti, gc.

i. Kpk. uvvet-i sir-ile Fermurz kpk iine <o>yup berhev old. 298a/20

ksktk sf. Ktk gibi, dmdz. olca-

la men idp bir t da ol cnibine urd, iki eliyle bir uylu da gidp ksktk kelle ile gvde zemne indi
311b/04 ke

Fermurz bun iidp udretullha ayrn old. 300a/07

udm (A.) i. Uzak bir yerden gelme, bir yere ayak basma. Ey dilver-i clem,

i. Merkeze uzak yer, u, kenar. Fermurz ve srevi apd, bir keye ekdi 316b/08

mbrek udmuz ile diyrumuz merref lasuz. 301a/04

ufl (A.) i. Kilit. 312a/13, 312a/14

ktek i. Dayak. urk. ur- Dayak atmak. 293b/20 kh (F.) i. Da. Bu kh yle bir kh ki ba ky i. Ky. ky li ma lm ift srer,
c

zir at

eyler.

318a/18,

318b/16,

eflke ser ekmi bir yek-pre ayadur313b/24, 317b/23, 317b/24

k.k.-
c

319a/06, 319a/12 Am Am abulka Kalesinin ubbe (A.) 1 i. Yarm kre eklinde olan bin, dam. orta ubbesin firznda
c

dousundaki semtte olan dan ad. 310a/07, 310b/11, 310b/16 k.k.- cam Byk da. 306a/20, 314b/13 k.- Cebert k.- Cebert 297b/09, 297b/10 k.- Cih k.- Cihn 299a/16

alem yirine smur- an tavr olnmdur299a/04, 301b/15

.-i felek Gkyz, sem. n kim ab

old, gn ubbe-i felekden ba gsterp

243

k.- Esved 299a/16, 299a/17 k.k.- Naa a k.- Naan 317b/23

alt-yz ulac evren postndan bir kemend odum 299a/07, 302b/14

ula i. itme organ. 299a/24

k.k.-

SerSer-blend da.

Matla-

ems

yolu ullan- 1 (Ara, let vb. iin) letmek, ullan uslne uygun ekilde faydalanmak.

zerinde, yaad 314a/02

Murg-

bukalemunun 313b/18,

313b/12,

k.k.- Serendb Gencube Cznun yaad da. 297b/09, 298a/22, 298b/04 k.k.- uc Sepidan-nerre ve Siham2

Ehremn iki grz ullanurd, biri ouz-bi baman idi ve biri ouz-biouz-yz-osan-ouz baman idi
303b/10, 313b/20 Harcamak, tketmek, sarfetmek.

nerrenin yaadklar da. 297b/09 dmen-i k. ul i. 1 Allah tarafndan yaratlm olan insan,

baum ucnda andu ile ydigrlar vardur, alasn, her birini ullanduca ile rum d ayr duc idesin298b/21
um i. Kum. 302a/12 umuma (A.) i. ine zemzem konulan yuvarlak testi. Ey server-i clem, eger

Y Rabb, yine cs ullarnu yzine mi basam gerekdr?

abd.

315a/17 2 Hizmetkr, kle. Pehlevn, bizm

pdihumuzu sde iki ul var idi. kisi de birderler idi. 291b/05,

301b/14 ol. ol- Bir kimseye balanp btn isteklerini yerine getirmeye hazr olmak. Eger baa lib olursa, kendye

melekler umuma ile ol uy yzine serpmeseler cihn al ems arretinden yanup kl olurd
315a/14, 314b/20, 315a/03, 315a/06 urur- 1Yapmak, in etmek. Hemn s

ul olup imetinde lince ul oluram 304b/15, 304b/16, 308a/24,

312b/05 ulac i. Halk arasnda l olarak

da casker-i Trn mubelesinde bir mrtefic maalle br-gh- Kvus urd. 292b/17, 304b/11, 316b/17
2 Hazrlamak. Fermurz bir yirde ond,
c

lllar ine meclis urup Fermurz irete mel old. 295a/20, 309a/05

kullanlan, gergin ekilde alm iki kolun parmak ular arasndaki uzuklk. bda .

244

urb-ems urb 300a/23

Mnir

ahn

kalesi.

. at- Talih yoklamak iin zar atma, fal atekme. Feylesf- Dn da eline

usurlb alup urca atd 312b/24

urd / urt i. Vahi hayvan, kurt. 296a/24, 299b/17 urlurl- 1 Yaplmak, in edilmek. srev l ks (F.) i. Ayakl byk tabl, tophane davulu. 302a/12

br-gh- Ehremnua yz-r ubbe zerine urlur 304a/07

2 Rahata oturmak, yerlemek. Ber-tat-

k.- arb k.- arb Sava davulu. 299a/06 u u i. Ku. Bu mur bir mbrek udur. 314a/17 uat uat- Etrafn sarmak, muhsara etmek. at

l urlup zerinde Sleymn bin Devvr oturm 298b/11

urtarurtar Kurtulmasn salamak. Siymek

Bu alt nefer kimse<y>i uadup cenge urdlar. 317b/13

ke ke (F.) i. Ke. ciger-k.-i ib-rn- zamn, ciger-k.

askeri bu adar idm eylediler, hlarn urtarmaa re olmad.

292a/01, 291b/20 urtl urtl- (Bir tehlikeden veya skntl bir tl durumdan) Syrlmak, uzaklamak,

*keli Keli. 298b/22 keli . ub- te ub- te efn ub / ub- te-dem / ub- te-efn Feramurzun at. Her nefeste bir konaklk yol alr ve kendi nefesi kendisine gdadr. Cssesi fil kadardr. 299a/15, 299a/25, 300b/09 uvvet (A.) i. Madd g. Bir bu ki aa

selmete kmak. eger Burzya

ib up iltift itmeyeydi Burzy iftcilikden urtlmazd 320b/01,

311a/22 urum i. Byklk taslama, gururlanma, alm. . urum zf. Byklk taslayarak,

uvvet ile cevba dir deglm.

294b/08, 294b/21, 303b/14 ..-i hire Kahredici g, iddetli g. 292a/07, 292a/25, 294a/14, 310a/10 ..-i sir Sihir kuvveti. 298a/20

kibirlenerek. Fermurz grdi, bunu

penesinde bi-yz ar midr bir ejderh, da sa urum urum olup gelr 314a/08
urca (A.) i. Talih yoklamak iin zar atma, fal ekme.

245

.-i eccat Cesaretin gc. 294b/09 .- ec uvvetl uvvetl sf. Kuvvetli, kuvvet sahibi. 293b/17

Khrsb / Khrsb- ver Kii ad. Khrsbver Simab- saba-reftarn seraskeridir. 304a/06, 304a/07, 309b/08 kl i. Kl.

uyru i. Kuyruk. 316a/15 olk. ol- Yanmak. 315a/15 za (A.) i. Bir eytan veya melek ad. klan klan (F.) i. Hamamlarda deme altnda avs-i . kk / kck 1 i. Yaa ufak kimse. Ba bulunan ve snmay salayan kapal byk ocak. 312a/12

zerine; anca da kkdr. 310b/12

2 Yaa ufak olan karde. bu Sern-

kmrdi

nerren iki arnda var idi, o<r>tancasna Dv-i rs dirlerdi ve kcgine Sihm-nerre dirlerdi. 297b/08
kck sf. ok kk, ufack. dnince grdi, apunu i arafnda bir kck altun lev alu. 312a/25

yan. Gmbrt, grlt. encbe cnu zerine, meknna gitdi, grdi, ra ra maralar var; amm birinden bir kmrdi gelr.
i. 299b/15

knbed (F.) i. Kubbe. oradan r-

c c Ame gelp Am-nerren knbed gibi kellesin grdi 312b/16

krek i. Gemi krei. 313a/19 khrb Ba kedi, gvdesi kaplan eklinde olan bir tr mahluk. Mesela Krnatsnerre bir khrabdr. 299a/01, 310a/11, 310b/17 Khrb- zeberKhrb- zeber-dest Kii ad. 314a/11, 310a/08, 311b/17 Khrbn Khrblar. Suln- K. sr kstl kstl i. Kstaha davran. 314b/06 l

(A.)

i.
bildirir.

Bir

saydan

sonra

kullanldnda belli olmayan kk bir

srev bu arada askerinden on-iki-bi dem intib idp srn ver-zemne yollad.
miktar
c

315b/22 kd kd (F.) Al, ama.

246

k. vir- zmek. Andan bend-i alvrn vir-

kd virp bundan-ora kendi da oynup sde prhen ald. 297a/24

eylek. eyle Amak. Fermurz ol mift alup

ufl kd eyledi. 312a/14, 306a/01

itk. it- Amak. Selm h d olup tz alca

apularn kd itdiler 296b/14

der-k. olkt i.

yan. Tahta vb. kat eylere

vurulduunda kan ses. k.k.--kt zf. yan. Arka arkaya kt sesi kacak ekilde. Rstem gine Kvus

arafndan girp nacra urd, Yek-dest in ald, yek--yek, kt--kt, am olnca ceng idp birbirlerine ey ktekler urdlar. 293b/19, 307b/06
ktr ktr zf. yan. Ktrdeme sesi kararak. Nice zor eyledi ise bendlerin

ktr ktr rd 298a/10, 301a/23,

302b/02 ktrdi i. Ktrdeme sesi. olk. ol- Ktrdeme sesi kmak. 304a/13 ktvl (F.) i. Kale muhfz, dizdr.

Efrsiybu geldgin duynca fil-l Nm-rz ktvli Melik ha aber virdiler.. 317b/09

247

-Ll (A.) Olumsuzluk edat. *l*l-bdd (A.) zf. Mutlaka, behemehal.

lacnen Kh- Serendbde mekn da var idi. 298a/22

bir

Bildi ki Rstem-i yek-deste l-bdd bir a irmidr. 294b/18, 310a/14,

313b/17 *l*l-tereddd (A.) zf. Tereddt etmeksizin.

laab (A.) i. Takma ad. ver-zemn

suln ve ib-rn srev-i ejderh-bend, ki laabna Dalul-cam dirler. 300b/02, 303b/11

lkin (A.) ba. Ama, ancak, fakat. alcalar

Bir eliyle ab eyledi ve bil-crca ve l-tereddd n eyledi. 313a/23,

313a/24 la laar (?) ...eger meges icmr- isrna

da birbirine yandur; lkin imdi bir abat idp alcalarna adlar.

291b/07, 304b/05, 320b/21

onma murd ideydi tb- cilsndan pylar laarnda olup ve arret-i tbndan bl <> peri szn olurd...
309a/15

ll (F.) i. Dad. Fermurz lllar Sfil-i

af-iken ile ve Kmil-i iyr-efgen bunlar alup 295a/18, 318b/22, 319a/13

lne (F.) i. Ku yuvas. ubdan inp ol

lam (A.) i. Et. Bu kelleyi terbiye idp

lnede
314a/09

gezmege

balad.

314a/04,

lamn alup kemik ald. 313a/15

lacn

(A.)

i.

Lanetlenmi,
c

lanetli,

l.l.-i metn Salam, dayankl yuva. Bu

istenilmeyen

yaratk. La n hemn

arda bir lne-i metn var. 313b/25

la laf (A.) sf. Ho, gzel. Fermurz grdi,

Fermurz apup or meknna gtrdi. 297b/21, 310b/13, 313a/06

l.- bl.-i b-dn Dinsiz lain. Ey la n-i b-dn,
c

bir laf ardur, me-zr ve bir b- cr. 300a/08

ly ly (A.) i. Uygun, yarar, mnasip.

nin gelp urde Bny apma murd eyled? 311a/05

racm-i lan, ifrt-i lan lacne

Ly ve inf mdur ki benm yirmi irden gelp bir anas sdi aznda oan olana virmek 320b/21
lanetli,

(A.)

i.

Lanetlenmi,

istenilmeyen (dii) yaratk. Meger bu

248

l. ol- Hak kazanm olmak, hak etmek. ol-

l. vir- mec. Serte ve salam bir ekilde viroturmak ya da yere basmak. Fermurz

Ben ne kem ki keml-i kereme ly olam 308b/20

ne l. lzm lzm (A.) i. Gerekli, lzumlu. rn ab

Nola pdihum! diyp andalye diz urup lenger virdkde andal ktr ktr rld. 301a/23, 301b/01,
305b/03, 307b/13

eyledgmzde ol pehlevnlar bize lzmdur diy til olmad. 293a/17

oll. ol- Gerekmek, gerekli olmak. Bildi ki

lerzn (F.) sf. Titrek, titreyen. Rstem

adn iidince lerzn olurd. 293a/24

le (F.) i. Le. Bunlar le le zerine

deme lzm olaca nm imi. 291a/02,

293a/23, 310b/14

sykindi. 296b/02, 296b/02

leker (F.) i. Asker. abl- rm alnup iki

lebbeyk (A.) nl. Buyurunuz, emriniz

leker

dnp

br-ghlarna

varup

Lebbeyk! diyp Fermurzu arusnda hir old.

bam stne. 299a/10 ledn (A.) i. Allah kat, Tanr huzuru. vce-i ilm-i l. lenger

305b/21, 307a/10, 316b/14 lefet lefet (A.) i. Latiflik, holuk. letfet-mz * letfet-mz Latif, ho. dsitn- l.-mz

(F.)

Gemileri

durduu

yerde

lev (A.) i. Levha. Bunda gelp bu levi

tutabilmek iin denize atlan demir zincir ve ucundaki apa, gemi demiri.

oyasun. 298b/19, 312a/25, 312b/01

l.- zerrn l.-i zerrn Altn levha. Sleymn bin

atl. at- (Gemi) Demirlemek, demir atmak.

n iskelesine geldiler, yelken indrp lenger atup iskele urdlar. 316b/16

parl. opar- (Gemi) Demirini alp hareket etmek, demir almak. Cbul inden

Devvru boynnda lev-i zerrn alup an alup zerinde olan aa naar eyledi. 298b/14
levn

(A.) i. Renk. Kvusu mteayyir old. 292a/16

levni

alup iskeleye gelp gemilere girdiler, lenger oparup yelken aup ry- dery-y revn oldlar. 316a/02-03

leyl (A.) i. Gece. nful-l.

249

leyle (A.) i. Bir tek gece, gece. l.- mu l.-i mulim Karanlk gece. Ceml-i

l.- kerem Ltuf. ib-rn-zdeye bu l.-

luf- kerem civa bir hediyyemz yodur ki vireyz. 297a/10

itl. it- yilik etmek, ltufta bulunmak. Luf

nrnu iys yannda ucle-i emc gy leyle-i mulimdr. 309a/14

libs (A.) i. Elbise. Tamm zp andan

idp gl alal idesiiz. 301a/04

idp

terf

zerinde libslarn bir bir artd.

297a/23, 318b/17 lic licm (A.) i.Gem. Fermurz, ol dem bun

kendi eliyle pk egerleyp ve azna licm urd. 299b/08, 305b/19

lisn (A.) i. 1 Dil, konuma yetisi. Kend

nefesi kendsine ddur, yimez ve lisn ile syler. 299a/20, 299b/07

2 Dil, lisan. Bu ben-dem lisnn nice

grend 314b/06, 314b/08, 314b/10

lodos (Yun.) Gneyden esen rzgr. Ol

cm m- f ile meml idp keskin lodos ile azna osalar 313a/18,

313a/19 lt (F.) Byk lokma. eylel. eyle- Yemek, yutmak. Geldi, bay

ac ile utup lt eylemek diledi.

300a/05, 303b/06 luf (A.) i. yilik, ltuf. eylel. eyle- yilik etmek, ltufta bulunmak.

Ey dn, luf eyle, bir reml it.312b/23,

314b/10

250

-Mm (A.) i. Su. m.- f m.- f Saf, tertemiz su. 313a/18 m ad (A.) e. den baka. 302b/08, 296a/23 macn (A.) zf. Berber birlikte. Gel, sen de ram- m. ma mara (A.) i. Maara. 299a/24, 310b/17, 311b/07 malb malb (A.) i. Yenik, yenilmi kimse. . l
c

cevhir-i m. mder (F.) i. Anne. 318b/09, 318b/16, 318b/17

ma n otur, ikimiz de aruz. 301b /23

mbeyn (A.) i. Ara, iki eyin aras. ...el-

advet amdlillh, mbeynmde yodur kim ol grz ile saa amle eyleyem... 306a/13
Ma bd (A.) i. Kendisine ibadet edilen, Allah. m.- bm.- b-zevl Sona ermez, Bk olan Allah. Y Ma bd- b-zevl! diyp
c
c

mdi iti eyledi kim senle her yzden imtin olup t kim lib malb biline. 305a/02, 305a/16,
307b/08 olm. ol- Yenilmek. 293a/14 marr marr (A.) i. Gururlu, kibirli. 301b/21 r mh (F.) i. Gkteki ay. 297a/19, 296b/25 Mh-dut Mh dut Bn hMh-dut / Mh-dut Bn (F.) Kii ad. Selim ahn kz. Feramurzun kars ve Cihan-bahn annesi. 297a/17,

nice zor eyledi ise grzi fli ile bile 306a/22, 308a/02, alduraddi.
312a/09 mcer (A.) i. Olan, batan geen ey. cer

Evvelden de mcer var idi, ey elme girdi. 295b/03

mdm (A.) ba. Madem, nk, deil mi ki. 294a/18 macden (A.) i. Maden. 296b/22, 299a/02 den *macden (A.) sf. Madenden yaplma.

297b/20, 317a/12 maall (A.) i. Yer, mekn. Ol maall

girden ulmlar da gelp iridiler...

295b/23, 300a/06, 302a/08 mabb (A.) i. Sevilen, sevgili. 301b/06 *mabbe (A.) i. Sevilen kadn. 299b/21

251

mabs (A.) i. Hapsedilmi, esir, tutuklu. 311b/15 itm. it- Hapsetmek, esir tutmak 312a/21 macb (A.) i. Utanan, utanga. 297a/09 *macbe (A.) i. Utanan, utanga kadn. macbe 297a/21

mabl (A.) i. Kabul olunmu, beenilen. 308b/02 gem.e ge- ok beenmek, hoa gitmek. 308b/25 madr (A.) i. Elden gelen ey, g, kuvvet. m-. beer nsann gc dhilinde olan,

mhir (A.) i. Maharetli, yetenekli. 300b/17 mal mal (A.) i. Yaratk. 296a/13, 296a/22, l 296a/25 *malt (A.) i. Yaratlmlar. 313b/11 malt l marm (A.) i. Nasipsiz, yoksun. olm. ol- Yoksun olmak. 314b/05 mav (A.) i. Yklma, ortadan kalkma. eylem. eyle- ldrmek, ortadan kaldrmak.

elinden

gelen

ey.

...herkes

Fermurzu bu merdligine tasn eylediler, Bu i madr- beer degld. didiler. 316a/17

ma mad (A.) i. stek, arzu, gaye. 292b/21 macl (A.) i. 1 Akla uygun. ...bir yol ben

de fikr mvere ideym de macl ne ise aa gre idelm. 317a/23

2 Akll, akllca iler dnen. Pek

maclsn bilrsin oul... 318b/20

grm. gr- Akla uygun bulmak. 315b/21 olm. ol- Akla uygun olmak. 295a/02, 317a/25 ml (A.) i. Eya, varlk. Fermurz grdi, bu

Hemn mur bir kerre Fermurzu zerine szilp murd eyledi ki anad ile Fermurz arpup mav eyleye.
314a/13 olm. ol- Ortadan kaybolmak. 303a/20 mam (A.) i. Yer, mevki. 315a/01 m.m.- hizmet Hizmet makam, i grme yeri Gelp Kvus inde yir pdi,

arslanlar ar altundur ve ierde oladar ml ve cevhire mtecalli eyler var kim esba gelmez. 299b/24,
303a/22, 303a/25 m-l-yu: m-l-yu: (A.) sf. Tkat getirilmez, dayanlmaz. 294b/07

mam- imetde ym idp fermn pdiha mterab old. 294b/03

252

mlik (A.) i. Sahip. ...Rstem yle uvvet-i

alma

mnsib

degl.

304b/25,

eccate mlik dilver yic oldun istemez... 291a/21, 294b/09, 312b/15

olm. ol- Sahip olmak 320a/20 maclm (A.) i. Bilenen, belli, belirli. 314b/19, 318a/18, 319b/12

310a/22, 311a/07 a *maca (A.) i. Sevilen kadn, sevgili. 291a/08, 291a/10, 291a/11 mt (A.) ld. alm. al- Acz iinde kalmak 315a/17

itm. it- Anlamak. 301a/07 mtem (A.) i. Alama, znt ve kederden olm. ol- Bilinmek. 292b/21, 300b/19 mnend (F.) i. Benzer, e. m.- yr m.-i yr Hyar gibi. ...bir t- tz-nalayp szlama. m.i tutm.i tut- lenin ardndan alayp yas tutmak 298a/23

rz te-engz yle ca eyledi ki mnend-i yr iki pre eyledi. 316a/15

mni (A.) i. Engel. 300b/23 m. degl Engel olmaz, engelleyemez. 300b/23, 301b/24, 305a/25
c

malac (A.) i. Gnein douu. 313b/04 m.m.- ems Gnein doduu yer, dou ufku. 310a/07, 310a/07, 313b/04 Mzendern (F.) i. Yer ad. 313a/10 macr (A.) i. zrl, zr olan.

malaat malaat (A.) i. , mesele. la olm. ol- Ho grlmek. 301b/22, 308a/09, bery- m. macm (A.) i. Gnahsz, kk ocuk. 312a/13 olm. ol- Hayretle armak, sersemlemek. maraba (A.) i. Kulplu byk bardak. 300a/19, 300a/19 meclis (A.) i. Oturulacak, toplanlacak yer; ma (A.) i. Sevilen, sevgili. imdi
c

314a/22 mebht (A.) i. Hayretle akn, sersem.

314a/11

bir araya gelmi insan topluluu.

elinden ma n arb sen elinden

Bundan-ora meclisde olan yrnu

253

gzleri s- pr-na dnp tamm nee v ev-i ne oldlar... 313b/03

2 ki sofras. Meclis denp biraz bde

m.-i acm Kr sinek. 309a/15 m.mehbet (A.) i. Heybet, byklk. 302a/15, 304a/22 bala lam. bala- Kendisine sayg duyulmasn salamak. 315b/14

eylediler...

294a/12,

295a/20,

297a/17 *meclis-rl eclis-rl Meclisi ssleme,

neelendirme. 309a/06 lt- m., erbb- m.

meh mehb (A.) sf. Heybetli, azametli, korkun. 297b/25, 300b/13, 312a/16 mehter (A.) i. Asker bando.

med medr (A.) i. Sebep, kaynak. 298b/13 *mehter-ba (A. ve T.) i. Mehter takmn mehtermed med (A.) i. vme eylem. eyle- vmek. Tavri sreve virdi. idare eden kii. 307a/14, 307a/12 *mehter-ne Mehter takm. 307a/16 ehtermekn (A.) i. Yer, mahal, bulunulan yer. 314b/22, 297b/11, 298a/22 mektb (A.) i. Mektup. 292a/23, 310a/02, 292b/04 mefhm (A.) i. Mn, szden karlan anlam.
c

srev, naar idp, v , med eyledkleri da izdiyd imi. 304a/02,

305b/24, 305b/24 itm. it- vmek. 297a/08

Fermurz oyup mefhm ma lm itdkde Nola. diyp yirinden urup... 301a/07, 292b/21,

melat (A.) i. Gzellik. 296b/25 melek (A.) i. Nurdan yaratlm, mahiyeti insanlarca mehul varlk. 295a/11, 295a/12, 315a/02

301a/03 meger (F.) e. Meer, oysaki, halbuki; olsa olsa, ancak. Meger Tarnu atnda

h Melik h Kii ad. Nim-rz ehrinin ktvalidir. 317b/09, 317b/09, 317b/20 mell (A.) i. Denizci. 316a/03, 316a/04, 316a/06

ne Rstemler var imi ki kendi yannda mr- acf adar bile degl. 291a/05,
291a/18, 291b/09 meges (F.) i. Sinek.

254

melcanet (A.) i. Lanetli, uursuz i ya da ey. 302a/07, 311a/13 melcn (A.) i. Lanetli, uursuz. 298a/22, 309b/18, 310a/17 melcne (A.) i. Lnetli, uursuz kadn. te,

m.

olnmaolnma-

Durdurulamamak,

engellenememek. 306a/13 menzil (A.) i. Konulacak yer, durak. 314b/22 merdlik i. Yiitlik. 304b/17, 316a/17 merdm (F.) i. nsan, adam. Cabbr- m.-or mer merb

ol cnibe git ki ol mel ne encbe cnu mekn andadur. 299b/11

memleket memleket (A.) i. lke, yurt. 295a/01, 320a/11

(A.)

sf.

Beenilen,istenilen.

meml meml (A.) sf. Dolu. 312a/17 itm. it- Doldurmak. 313a/18 mend (F.) e. Kelimelerin sonuna getirilen sahip manasnda edattr.

308b/02 merab merab (A.) nl. Rahat olun, ho geldiniz anlamnda selamlama sz. 300a/17, 310b/21 itm. it- Merhaba diyerek selam vermek.

ie-m. ol-, srev-i dilver-i zor-m. menkal menkal (A. T.) i. Zevcelik, nikahl kar olma durumu. 300b/22

295b/04 merabla merabla- Selamlamak. 317a/02 la merad (A.) i. Mezar. 299a/13

menr menr (A.) i. Ferman, mektup. 319a/17, 319a/18, 320a/07 menc merkez (A.) i. Orta. 293b/19 engelleme, mertebe (A.) i. Derece, basamak, rtbe. 293b/21, 295b/15, 299a/21 mmkin-i m. mesfe (A.) i. Uzaklk. 300a/11 m. ititSavuturmak, hamleyi boa meel (A.) zf. Misal olarak, sz gelii. 313a/18 karmak. 293a/11, 293a/13, 307a/06

(A.)

i.

Durdurma,

savuturma. 306a/13 eylem. eyle- Savuturmak, hamleyi boa karmak. 305a/24, 306b/10, 306b/17

255

mesken (A.) i. Ev. 314a/23 mesrr (A.) i. Mutlu, sevinli.

meydn (A.) i. Geni yer, alan. 293a/03, 293b/19, 305a/08 tutm. tut- Sava gre vb. meydanna

olm. ol Mutlu olmak, sevinmek. 313a/08 mest (F.) i. Sarho, kendinden gemi.

kmak,

dmana

rakbe

meydan

okumak. 293a/13 naar-ber-m. ol-, cazm-i m.- rezm eyleeylem. eyle Kendinden geirmek, sarho etmek. 309a/07 me mel (A.) i. Bir ile uraan. meyve (A.) i. Meyve. 300a/20 olm. ol- Bir ie koyulmak. 295a/20, 296a/12, 298b/12 mea mea (A.) i. Gelini ssleyen kadn, tarak. 309a/08 metulmetul-beyt (A.) i. t. Ev eyas. 319a/13 metn (A.) sf. Kuvvetli, salam. 293b/11, 301a/24, 303b/13 lne-i m. . mevce (A.) i. Dalga. 300a/02 mevcelenmevcelen- Dalgalanmak. 316a/03, 299b/25 MihrMihr-verdi Bir cinn ad. nsan ekline mevcd (A.) i. Var olan, bulunan. 292b/12, 292b/14, 313b/12 mevt (A.) i. lm. 295a/14 memr (A.) i. Bir ii yapmakla grevli kimse. 299a/05 girerek Feramurzun mektubunu Semendan aha gtrd. 300b/11 midr (A.) 1 i. Para, kymet. o geld Mihrm Kii ad. 296b/25 ekm Mihrn / Mihrn ekm Kii ad. Selim ahn veziri. Feramurz iin dikilen heykeli tlsmla koruma altna almtr. 296b/20, 296b/22, 297a/02 mift (A.) i. Anahtar. 312a/14 Mihrc n Kii ad. Selim ahn dedesi. 297a/08 m / mi e. Soru eki. 302b/02, 307b/24, 308a/05 meyl (A.) i. stek, sevme, gnl ak. 308a/10

pehlevn! Buyuru, bir midr ciret idelm. 295b/04, 301a/22, 303a/15.

256

2 e. Kadar, -e yakn. ...anlardan mcad

2 sf. Benzer, andrr; gibi. Ol arya

zu otuz midr libleri vardur...

302b/09, 307b/13, 311a/17 bilm.n bil- Haddini bilmek, derecesini bilmek, hatasn anlamak. 292a/05, 302a/14

yaylup arnca mili aralarna igne brasa zemne dmez. 296a/14,

308a/02, 315a/21 me (F.) i. Mee aac. *me-zr ( i. Ormanlk 300a/08 me- (F.)

ml (A.) i. Mesafe tayini iin yollara dikilen direk, nian, snr ta 299b/25, 300a/01, 314b/18 m.m.-i minre Minare gibi ince ve uzun. 301b/14, 302b/07 minre(A.) i. Minare, k kulesi. 312a/10 m.- b m.- b mec. Dl, bel vergisi.(?) Bn ml-i m. minvl minv (A.) i. Tarz, yol, ekil. bu m. zre mirr mirr (A.) i. Merih, Mars gezegeni. m.m.-ft Merih gibi. 304a/22 misfir (A.) i. Konuk. 301b/22, 318b/19, 317a/19 atm. at- (?) eri girdkde bir mucall atup olm. ol- Konuk olmak. 300a/25, 304a/01 mil (A.) 1 i. rnek; rnek gsterme. miyn (A.) i. Orta, ara, bel. 296a/23, 298a/16, 302b/14 m. allc allc yayna yayna beli dndnHamle

savuturmaktan 305b/03

bklmek.

teslm olnca Fermurz iki zn zerine gelp ibtid miyn- ba resmin gsterp ora ar- brrn eyledi. l, Fermurz urde Bnnu bikrin izle eyledi. 309a/22
dmen-i der-m. itmizc (A.) i. Huy, bnye, hal. 293b/15 mucall (A.) i. Bolukta olmak.

tat inde bulnd...304a/16

mucmelt (A.) i. Davranlar, hareket tarzlar, yaananlar. 315b/09 mucnaa

...baclar tacbr idp milinde mblaa gsterdiler... 313a/17

(A.)

i.

Boyna

sarlma,

kucaklama.

257

ar- mucnaa Sarlma, kucaklama ardeti. 308a/09

birbirine m. olmuaddem

(A.)

zf.

nce.

293b/15,

mu venet (A.) i. Yardm. eylem. eyle- Yardm etmek, yardmc olmak. 291b/21 mufaal mufaal (A.) i. Ayrntl, uzun. 317a/12 mu mun (F.) i. Mecusler, atee tapanlar.
(Mugn: Azerbaycanda bir ehir addr. Gayette ltif ve dilg sahralar, sebz ve hrrem mergzrlar vardr. Brhan 526b)

295a/24, 298b/20 m.itm.-i cey it- Komutan olarak tayin etmek 304a/08 m.olm.-i cey ol- Kumandan olmak. 292b/15 *muaddem (A.) zf. nceden. 291b/06, 296a/09, 309b/01 *muaddemce *muaddemce nceden 304b/25 uaddem muadder (A.) i. Yazlm olan, kader. 300b/04 murn murn (A.) i. Yakn. birbirine m. olmuarrer

292b/15, 292b/16 muabbet (A.) i. Sevgi. 302b/13, 312b/15 eylem. eyle- Sevgi gstermek, yaknlk duymak. 304b/11 tebdil-i m. muanne (A.) i. Korkak kalle. 311a/22 mu mu (A.) i. evre. 299b/14 dery-y m. mu mukem (A.) sf. Salam. 291b/17, 297b/22 mubele (A.) i. Kar taraf. 291b/07, 292b/17, 304b/20 mubil (A.) i. Karlk. olm. ol- Karlamak. 292a/24, 293a/19, 293b/22 258

(A.)

i.

Kararlatrlm,

kesinletirilmi. eylem. eyle- Karalatrld gibi yapmak. 292a/09 muayyed (A.) i. Bir ie nem veren. olm. ol- Bir ie nem vermek. 292b/24, 293a/18, 294a/23 muntar muntar (A.) i. Hazr, bekleyen. m. ololHazr vaziyette beklemek.

292b/23, 293a/01, 305a/08

mr (F.) i. Karnca. m.m.- acf Gsz karnca. 291a/05 murd(A.) i. stek, arzu, gaye, maksat.

muctd (A.) i. det, alkanlk. 310a/11 muc (A.) i. taatli. 294b/07 mutl (A.) sf. Kati, tek. vekl-i m.

306a/12, 307a/23, 315a/13 eylem. eyle294b/23 m. ititstemek. 294a/20, 306b/03, stemek. 291a/21, 292a/04, mualic (A.) i. Haberli, bilgisi olan. eylem. eyle- Haber vermek, bildirmek. 292b/03 mutta muttal (A.) sf. Aralksz, sral, uzayp giden. 297b/09, 320a/22 mur mur (F.) i. Ku. 313b/12, 314a/07, 314a/09 m.- Balemn m.- Mbrek m.- Balemn / m.- Mbrek Kuh- serblendde yaayan, zerinde her renkten bulunan bir ku. Matla- emsi ziyaretlerinde Hz. Sleymana ve Samsvara delil olmu. 313b/12, 313b/13, 313b/13 m.m.- acyib Grlmemi, insan hayrete dren ku. 314a/06 mbae (A.) i. Konuma, bahse girme. mt mt (F.) i. Yumruk. 291a/18, 298b/20, 303a/22 mblaa mblaa (A.) i. Abartma. 313a/17 m.- pehlevn m.- pehlevn ok gl yumruk. 320a/10 m.- ib- rn n m.- ib-rn Hkmdar kuvvetinde yumruk. 299b/01 olm. ol- Kutlu ve hayrl olmak. 296b/17 mbrek (A.) i. Bereketli, uurlu, hayrl. 301a/04, 314a/17, 316b/22 303b/15 mulim (A.) i. Karanlk. leyle-i m. mucterif (A.) i. Kendi eksik ve sularn kabul edip syleyen. 292a/06 mucteber (A.) Beenilen, gvenilir. teber-i m.

309a/15 ber-m. it-

259

 mur- m. *mbrek-bd (A. ve F.) Mbarek olsun, mbrekkutlu olsun. 312b/09 mbriz (A.) i. De, gree kalkan. 304a/06 mberet mberet (A.) i. Bir ie girime. eylem. eyle- Bir ie girimek, balamak. 319a/03 itm. it- Bir ie girimek, balamak. 301b/17, 309a/04

mhr (A.) i. Mhr, damga. m.in (mhrin) ururMhr basmak,

mhrlemek. 304a/10 mhrlemhrle Mhr basmak, mhrlemek. 299b/07 mjde (F.) i. Sevin haberi. 312a/04, 313a/01 eylem. eyle- Haber vermek. 296a/05, 296b/14 itm. it- Haber vermek. 296a/03, 313a/08 mjdeci i. Sevinli haberler veren, haberci.

mcevher

(A.)

sf.

Deerli

talarla

313a/08, 315b/04 mkellef (A.)i . Bir eyi yapmaya mecbur,

sslenmi. 299a/04, 301a/13 mddet (A.) i. Belli ve snrl vakit, sre. 292b/20 olm. ol- Eksiksiz ve ssl olmak. 319a/12 m.m.-i mr Hayat boyu. 314a/13 mlaa mfret frit (?) Kendsi ne mertebe mfret
c

onunla grevli olan.

(A.)

i.

Dnce.

302b/24,

307b/25, 310a/14 eylem. eyle- Dnmek. 297a/02

la n olma gerekdr! 313a/07

mheyy (A.) i. Hazr. 308b/11 mlyemet (A.) i. Yumuaklk. 314a/21 mhimm (A.) i. Ehemmiyetli, nemli 302a/04 mhr (A.) i. Mhr, damga. ...nme-i mlk (A.) i. lke. 296b/25 nim- m.-i rn mmkin (A.) i. Mmkn, olabilir. 308a/05 m.m.-i mertebe Olabildiince 319a/13

Fermurz und. Semender h nmen mhrin giderp... 300b/14,

304a/21

260

m. ol- imkan bulunmak. 307b/19 olmmtz (A.) sf. stn, sekin, deerli.

mnad (A.) i. Boyun een, itaat eden. 294b/07 mnteh (A.) sf. Sona ermi; son u;

nebre-i m. . mnct (A.) i. Dua, yalvarma. eylem. eyle- Dua etmek, yalvarmak. 298b/15 mnd mnd (A.) i. rtkan, tellal, bararak halka haber veren. 305a/07, 317b/04

byk. 293b/04 grz-i m., seng-i m. mrd (F.) sf. lm, l. olm. ol- lmek. 320a/16 mrtefic (A.) sf. Yksek. 292b/17

mnf mnf (A.) i. ki yzl, dnek. 317a/25 mrr (A.) i. Geme, gitme. mnaa mnaa (A.) sf. Nakl, ssl. 313a/05 m. mnsib (A.) i. Uygun. 299b/09, 305a/01 olm. ol- Uygun olmak, yakmak. 292a/19, 315b/20 mnevver (A.) i. Aydnlatlm, parlatlm. klm. kl- Aydnlatmak. 293a/02 itm. it- nsanlarn Mslman olmalarn olm. ol- Aydnlanmak. 305b/25, 309a/12 mnhezim (A.) i. Bozguna uram, ar ekilde yenilmi. olm. ol- Ykl ve donanm olmak. eylem. eyle- Bozguna uratmak. 295a/05 Mnr h h Kii ad. Kurb-ems Gnee tapar. 296a/16 mstaillen (A.) zf. Ayrca, zel olarak. 320b/06 mstecb (A.) i. stedii kabul edilen. salamak. 300b/16 mstara mstara (A.) i. Dalm, batm. ra ititGemek, gitmek. 293a/01, 293a/18, 302a/18 mselmn (A.) i. kimse. m.- bendeolm.- bende-i Sbn ol- Allaha kul olup slam dinine gemek. 298a/06 slam dininden olan

kalesinin

padiah.

300a/23, 300a/24, 303b/25

261

m. ol- Kabul edilmek, cevap verilmek. ol314b/09

mtecaddid (A.) i. eit. 307a/01 mlaca

(A.)

i.

Etraflca

dnme,

mste (A.) i. Hak etmi, kazanm. olm. ol- Lyk olmak, hak etmek. 306a/12 mhede mhede (A.) i. Grme, seyretme.

inceleme. eylem. eyle- Etraflca dnmek, incelemek. 320b/08 mtecalli (A.) sf. lgili, ilikin, bal.

olnm. oln- Grlmek. 319b/12 mvere mvere (A.) i. Fikir danma. eylem. eyle- Fikir alveriinde bulunmak, grmek. 294a/24, 317a/25

303a/23, 308b/10, 317a/13 olm. ol- Bir eye ilikin olmak. 311b/07 mteellim (A.) i. Elemli, kederli olan. olm. ol- zlmek, kederlenmek. 292b/11

itm. it- Fikir alveriinde bulunmak, grmek. 292b/19, 295a/07, 297a/01 mebbek (A.) sf. ebeke ekline sokulmu, a ve kafes ekline sokulmu, kafesli. 312a/12, 312a/13 merref (A.) i. erefli, kymetli. *mtekebbirce zf. Byklenerek, kibirli m. l- ereflendirmek, bir yere misafir olmak. 301a/04 mterab mterab (A.) i. Gzleyen, bekleyen. eylem. eyle- ereflendirmek, bir yere misafir olmak. 316b/22 mkil (A.) i. Zor, g. etin. 294b/08, 306a/13 olm. ol- zlmesi g bir hle gelmek. 302b/23 myesser (A.) i. Kolaylkla olan. mvekkel (A.) i. Bir kimse tarafndan ilerini grdrmek iin vekil edilmi kimse. 314b/16 olm. ol- Beklemek, gzlemek. 294b/03, 304b/21 kibirli. 301a/16 mteayyir mteayyir (A.) i. Deien, bozulan. olm. ol- Deimek, bozulmak. 292a/16 mtekebbir (A.) i. Kibirli, kendini byk gren. 320b/03

262

m. ol- Beklenilen ey meydana gelmek, olnasip olmak. 307b/22, 314b/01

263

-Nn

(F.)

e.

Baa

gelerek

kelimeyi

olumsuzlatran edat. *n-bekr e yaramaz, hayrsz. N-bekr bek

saa biraz alsun ve cn saa asun. didi 291a/15

*n-o Hoa gitmeyen, beenilmeyen. o

olan, sen benm ime arma!

291a/17, 291b/02, 292b/12 *n-bud Yok olan, bulunmayan. cAm-

Muaddem ise Mizcum n-odur. diy binmemidi. 293b/15 .

*n-peyd Kaybolmu, yok olmu. 311a/01 oln-peyd ol- Kaybolmak, yok olmak.

nerre zebn olnca ra girp n-bd n-peyd old. 311a/01

oln-bd ol- Yok olmak, perian olmak. 296b/13

...deryya varnca n-bd n-peyd oldlar. 296b/13

*n-tamm Yarm, eksik, tamamlanmam. tam

*n-r aresiz Efrsiyb grdi, i ayr

old, n-r abl- rm aldurup dndiler. 294a/05, 295b/17, 301b/04

*n *n-gh Anszn, birdenbire. Bir gn Trn

...bizm kendi evimz yo-d; anca altun kifyet itmedi, yle n-tamm ald. 319a/04
h- n.-h nab nab (A.) i. mec.Eilim, dnce, niyet. n.n ututBir konu kanaatini, hakkndaki eilimini

nurndan giderken n-gh arudan bir casker uhr eyledi. 291a/25,

295a/21, 298b/16 *n*n-aleflik i. Soyuna ekmemi olan, hayrsz (evlt). eylen. eyle- Soysuzca, nmerte davranmak. ...insniyyet ideym andum amm sen

dncesini,

yoklamak, renmeye almak. Selm

hu z Mh-dut med idp Fermurzu nabn utd. Teklf olnsa yo dimezdi. 297a/09
ndnl ndnl (F. ve T.) i. Cahillik, kabalk

n-aleflik eyled. 295b/11

*n-hem-vr Uygunsuz. Rstem za acd hemetmek. 295b/10 ndim (A.) sf. Piman olan. oln. ol- Piman olmak. 312b/03

ve bir de Rstem-i yek-dest byle n-hem-vr vacna gcenp tme aa, c aybdur! Biraz abr eyle, zu gli

264

naamt (A.) i. Nameler, gzel sesler naamt am n.- diln.- dil-sz Gnl yakc nameler, ezgiler. 309a/06 h Nam h Kii ad. Haver-zeminin ahi. 303b/04, 303b/05, 303b/11 nil (A.) i. Sz aktaran, iittiini anlatan.

n. eyle- Anlatmak, aktarmak. Rstem-i eyle-

yek-dest adedin nal itmege, ibtiddan intihya varnca nal eyledi... 294a/14,
295b/25, 297a/08 itn. it Haber vermek, anlatmak, aktarmak.

...niln- san- n byle nal u ... beyn iderler kim...295a/16

olnn. oln- Anlatlmak, aktarlmak. Andan

n.- suan pr ann.-i suan-pr Sz ssleyen 317a/15 *niln (A.) i. Haber verenler, sz aktaranlar, anlatanlar.

murd eyledi ki rna cazmet itmege; amm sba nal olnmd... 297b/05,
309a/25 na na: (A.) i. Resim Bi on gn urde

n.- san nn.- san- n in rvleri. 295a/16 nar nar (A.) i. Pek kk, nemsiz ey. mr n. mr En kk ayrntsna kadar, ineden iplie varncaya kadar her eyi. mur- Balemn ile arada

Bnnu zerine dp bir maallde, tamm geregi gibi seyr idp nan) ald. 303b/24
oln. ol Yere gemek, ilemek. Bilsem cn

geen mucmelt nar mr vuc zre tarr eyledi 315b/09

na na (A.) i. Ressam. ...bunu fikr eyledi

avliyle ba aurup arasna alduda taamml idemeyp pylar rikbdan boanup drz-be-drz zemne na old. 295b/19
nm (F.) i. 1 hret, n. Kii nmyla

kim bir std na gnderp Bny tavr idp getre. 303b/19, 303b/21
*naan (A.) i. Nakkalar, nak ediciler. naa 317b/24, 320b/09 Dh-i N., kuh- N.

ilermi ii, nmsuz degmezmi kii. 291a/02

bir

pula

2 Adndaki. Sen ki avm-i afden ve

nesl-i Keymerden, Fermurz nm dilversin. 298b/19, 291b/08, 291b/09

n.- ud n.- ud Allahn ad. Evvel nm-

nal (A.) i. Bakasna ait bir sz veya bir olay anlatma, aktarma.

udya amd u en ve aret-i Dvere alavt u elmdan-ora...

300b/17, 302b/01, 307b/12

265

n. o- (?) Sen baa ba, ben bu caskerde o-

nacra (A.) i. Yksek sesle barma, bar. 311b/19 ba eylen. ba eyle- Yksek sesle barmak,

bir nm oyup Trkistn n olan Efrsiyba intisb idelm... 291b/14

*nm-dr sf. Mehur, hretli. Rstem m-

nra atmak. Hemn Fermurz bir kerre

nm-dr bi nefer-i dilver ile Efrsiybu afasna dp Ceyn kenrna varnca... 317b/16
*nmsuz zf. Tannmadan, hret olmadan.

iki zn zerine gelp bir nacra yle ba eyledi kim maranu ii ad ile dold. 298a/09
n. ururNra atmak, yksek sesle

Kii nmyla ilermi ii, nmsuz bir pula degmezmi kii. 291a/02
nam namz (F.) i. slamn be artndan biri. kln. kl- Namaz ibadetini yerine getirmek 297a/18, 309a/11 nme (F) i. Mektup. 304b/22, 317a/12, 317a/12 nab nab (A.) i. Tayin, atama. 313b/19 itn. it- Tayin etmek, atamak. 313b/19 na nal 1 zf. Ne biimde, ne trl, ne gibi.

Biraz ard-i ceveln eyledkden ora ol aldurup eng-i arbleri didrdi ve nacra urup er aleb eyledi. 293a/05, 293a/10, 293b/06
barmak. n.urn.-y saht ur- ok yksek sesle nara atmak, barmak. Fermurz bir nacra-

sat urup cmlesin aurd... 311b/06

n.ananaAllhu n.-y anana-y Allhu Ekber Allahu Ekber deyip bararak karlan ses. 296a/21 nz (F.) i. Cilve, eda. Arada nz niyz

kemlin bulduda Fermurz iki zn zerine geldi... 297a/25, 309a/21,

315b/04 n. eyleeyleNaz yapmak, nazlanmak,

...maclm ki da gremek nal olur grmemi... 319b/12, 319b/22

2 sf. Ne biimde, ne trl, ne apta. Yo

ekingen davranmak. Bn biraz nz

degldr, gelsn grelm c askerdr. 291b/01, 292a/16

nal

eyledi; amm ziyde macbe idi.

297a/21 nazar (A.) i. Bakma, bak, gz atma. n.-beroln.-ber-meydn ol- Meydana bakmak, meydana dikkat kesilmek. ki arafdan

navlun (Yun.) i. Erzak. ...rs Behmen

ile leker zerine ta yn eyledi ve navlunlarn ve balerin virp yollad. 316b/23

266

ceng-i arbler alnup bunlar da meydn kenrna gelp alaylar ve aflar balayup cmlesi naar-bermeydn oldlar. 293a/04
eylen. eyle- Bakmak. Bir drata ara virp

tkenrse yine baa gel, saa o altun vireym. didi. 318b/10,

5 Baz kelimenin kelimelerle anlamna kullanldnda gre ama,

bunlara arlk kavram katar ve

aru arafa dor naar eyledi...

298a/14, 298b/15, 303a/10 itn. it- Bakmak, gz atmak. ...arusnda

yaknma, memnniyet, beenme, takdir vb. ifade eder. Meger Tarnu

atnda ne Rstemler var imi ki kendi yannda mr- acf adar bile degl.
291a/05 n.
c

bir nerre urm kendye naar ider...

297b/25, 298a/18, 303b/19

lemdesin

Bir

kimsenin

iinde

ne / ni 1. zm. Hangi ey. Var, pehlevn,

bulunduu durumu, halini, shhatini sorarken kullanlr. o geld gzm,

Efrsiyba syle, bildginden almasun, elinden geleni dir eylemesn. Bira kerre geldi, ne ayr itdiyse bunda da an ayr ider.
292a/17 2. (art kipiyle kullanldnda) Bir ey, herhangi bir ey. Olsun olancu,

ne clemdesin? 319a/03
n. grdi Hayret ve aknlk anlamnda kullanlan bir sz.

Bir

de

ne

grsnler! 295b/01, 295b/20

n. addmdr Benim haddim deil. 308b/20 n. al ise Her naslsa, nasl olduysa. Hele 3 Bala olarak ve tekrar edilerek cmlede yer alan ayn deerdeki elerin bana getirildiinde bunlar red ve inkr etmek iin kullanlr. o n. o Ne l. ...bu lacn muctd bu idi . ...

hemn sen ne eylerse ben da yle eylerem.291b/21,

ne l ise, alup apul apul tozdan ara d.306b/12

...hem grdi bunlar areketlerine gre uvvet-i hire vardur ki ne Rstem py-dr olur ve ne Fermurz. 292a/07
4 sf. Hangi? Ey mder, bugn tarlada ift

kim her anda bir gzel z iitse bir khrb gnderp isterdi, virrlerse ne o, eger virmezlerse, gelp, ol diyr k-ile yeksn eylerdi... 310a/11
nile- Ne yapyorsun anlamnda soru ifadesi. Nilersiz, ey dilver? 316a/10

srerken dedem pdih gelp baa bir kse altun virdi ve her ne zamn

267

n. adar Hangi miktarda, ne lde.

n.-i mmtz Dierlerinden stn, sekin n.torun. 318b/01 nefer (A) i. 1 Asker Yz otuz nefer

Bacde Efrsiyb dvnnda olan neadar pehlevn var ise cmle dlar...
319a/22 ly n. lydur Lyk m? Benm nebrem ne

pehlevnlar yine bir uurdan yapup zor eylediler. 302b/20

2. Kii. Bi nefer kimse ile kendin

lydur byle ift srp ve rencberlik eyleyesin. 318b/04

n. resme Nasl, ne ekilde. A urd

Trnlere urd. 317b/12 oyun srsine ne resme girerse yle girdi... 296a/24
n. ola / nola Ne olur, ne kar? Hay hay, ba stne. ...sen bunda dur, ben varup nefc (A.) i. Fayda, yararllk. ...calna n.n.-i dilver Yiit, yrekli asker. 317b/16 nefes (A.) i. Soluk. 299a/20, 312a/08

macam alup gelrem. didi. Rstem Nola. diyp orada ald.

291a/08, 297a/04, 300a/18

geleni eyler ve nefci arardan far eylemez... 294a/16

neheng (F.) i. Timsah. 298a/21

n. yzden Niin, hangi sebeple. 296a/18 *neheng-ser ehengneb (A.) i. Peygamber. 298b/02, 299a/21 bi-a- Dvudun-neb *neb*neb-Allh eb Allahn (gnderdii) 296b/11 nehr (A) i. Irmak. n.- cr n.-i cr Akarsu 291a/19 n.n.-i um Huma nehri 317a/10 Nehrevn (F.) i. Yer ad. eme-i N., Det-i N., alca-i N. nekbet (A.) i. Talihsizlik, bahtszlk. cn acm a uyuz Ttr n.leri Timsah bal 296a/14,

peygamberi. ...y neb-Allh, cedd

aret-i dem-i f ca<leyhissel>m, smur- canya duc eyledi...

314b/08 nebr (A.) i. Erkek torun. 319b/13, 320b/10 *nebre (A) i. Kz torun. 313b/16, 318b/04, 319a/05

268

nerdibn

(F.)

i.

Merdiven.

312a/10,

n.-i kelm Hsl, netice olarak, szn - kel z. Netce-i kelm, Kyln- Get-gr

312a/11 Nermn Nermn (F.) i. Yer ad. Hindistan zaptetmiti. 297a/06, 303b/04 nerre (F.) i. Erkek. 297b/25, 298a/03, 310a/10
c

ol arada mrd old... 320a/15

nev (F.) i. Yeni. *nev- iv *nev-civn Delikanl. 300a/16, 301b/05, 301b/07 rns-n., rs-n., nevaht (F.) i. Okama. eylen. eyle- Okamak, svazlamak. srev nesl (A.) i. Soy, kuak. 295a/13 n.n.-i ahramn ahramn ra Kahramnn soyu. nevbet (F.) i. Belli vakitlerde alnan davul. 311a/14, 307b/02 n. Keymer Keymers soyu. 298b/18 nf nf (A.) sf. Yar, yarm. 313b/01 nesne i. Eya, herhangi bir ey. ...damede

Am-n.,

Sepdn-n., ser-bz- n.-gn, Sern-n.

bunlardan bu cevb iidince a idp cmlesin nevt eyledi. 308b/06

307a/24

olan ml cmle dameden ara arsunlar, damede bir nesne omasunlar. 299a/12, 300a/02, 312b/12
bir nesne alama-

n.uln.ul-leyl Gece yars. 294b/12, 309b/04, 310b/02 ni bk. ne nice / nie zf. 1. ok Efrsiyba

ne ne (A.) i. Nee, sevin. 313a/13 ev-i n. eyle-

muaddem nice imetler itmiler idi... 291b/06, 318a/21, 298b/04

2 Nasl? Sen nice al oldu? 299b/19,

nee (A.) i. Nee, sevin, keyif. 313b/03 netce (A.) i. Sonu, son. 311b/21, 297b/02

291b/06, 291b/15, 292a/06, 291b/02, 296a/22 n. bir Ne vakte kadar? Daha ne

n.- ekl n.-i ekl Nihay sonu, son ekil. 312b/25

kadar?Ben

oynarum, gelmekdr. 311a/24,

bu lacn ile nie bir eysi bunu andan

269

n. bi Binlerce. Ol mal, nacra-y

nihye (A.) i. Sonu, son. b-n. nihyet nihyet (A.) i. Sonu, son. 315b/19 nib (A.) i. Yz rts, pee. 291a/25, 292a/18, 293b/08 *nib-dr Peeli, yz pee ile rtl. nib293b/13, 293b/25 gergedn-svr- n.-dr nm (F.) sf. Yarm, yar. 297a/17 NmNm-rz Yer ad. randa bir ehir.

Fermurzdan belileyp nie bii zehreleri k olup helk old. 296a/22

lmz n. olur nin zf. Hangi amala, hangi sebeple, neden, niye? Ey dilver-i lem, nin
c

oturmazsn, yosa andal<y>i begenmez misin? 301a/19, 293a/16,

306a/10 nid (A.) i. Seslenmek, armak. itn. it- Seslenmek, armak 305a/07, 305a/07, 317b/04 nigeh (F.) i. Bakmak, nazar etmek, bak. *nigeh-bn igehGzc, gzetici, beki.

317b/07, 317b/08, 317b/10 Nrem (F.) i. Kii ad. Dnlarn falna gre Akim-nerreyi katledip Div- Krtas ve ivann kurtarp kendine tabi klacak dilaverin ad. Yani Feramurz. bk. Fermurz 311b/22, 312a/03

296a/12, 296a/15, 301a/08 nigern (F.) i. Bakan, seyreden.. oln. ol Baka kalmak, bakmak. 315a/23

nir (A.) i. Sama, serpme. nign (F.) i. Tersine dnm, altst olmu, baaa. ser-n. eylenihn (F.) i. Sr, gizli, sakl. *nihn *nihn (F.) zf. Gizlice, belli etmeden. itn. it- Samak, serpmek. ...emr eyledi ol

abalar Fermurzu bana nir itdiler. 296b/16

nin nin (F.) i. Htra iin dikilen ta, kitbe.

...ne yzden ehd olduum azdurup nin dikesin. 296a/18, 318b/03

...imdi varup nihn gzedrsin, gice Bn ile yaturken macu apup bunda alur gelrsin. 310a/24

270

n. virvir-

z, almet tamak. Fermurz

n.- mlk-i rn ran lkesinin huzuru. n.- mlk- rn

grdi, avs-i zadan nin virr bir kemndur... 302a/21

*nine (F.) i. z, iaret, almet. ni ninlaninla-

...itimldr ki nim- mlk-i rna alel virr... 294a/18

nizc(A.) i. Kavga eylen. eyle- Kavga etmek 305a/17 nze: (F.) i. Sng, mzrak. Gderz urup

Bir iftin evlenme iinin kararlatna belirti olarak parmaklarna yzk takmak. . 310b/02

iridi,
nin (F.) i. Oturan, oturmu" gibi manalara birleir. andal-n., tat-n. ni met (A.) i. Yiyecek faydal ey, rzk.
c

Yek-deste

bir

nze

urd.

293a/08, 293a/10, 295b/14 yalman- n. nr (A.) i. Aydnlk, k, parlt. 293a/02, 315a/03, 315a/12 ceml-i n., gzm n.

gelip

baka

kelimelerle

nzl- n. *nrn (A.) sf. Nurlu, kl nrn niyz (F.) i. Rabet ve istek 297a/25, 309a/21, 313a/10 eylen. eyle- Dua etmek. 307a/14 itn. it- Dua etmek, istemek. 314b/08 niye zf. Neden, niin. Y cAm, ben niye u- n. n n (F.) i. ki. eylen. eyle- mek 294a/12, 297a/20 itn. it- mek. 302b/19, 302b/21, 308b/12 cm- ehdeti n. eyle-, cy u n, cy u n eyleniyet (A.) i. Ama, gye, dnce. 319a/20 nu (A.) i. Sz, konuma, konuma nim (A.) i. Dzen, huzur. kabiliyeti. 299b/07 n.a gelgel1 Sz alp konumaya

geldm, h aber var mdur?

310a/18, 310b/21

balamak. Birazdan Fermurz nua

271

gelp Pdihum, buyuru, inci ar da icr idelm. didi. 303a/06

2 Dile gelmek, konuma becerisi

kesbetmek.

Fermurz bunlara Ey cinnler, bunda ne beklersiz ve bu ubbe nedr ve iinde ne vardur? didi. Bunlar nua gelp eyitdiler... 311b/14

(A.) i. Yldzlar. ncm ( avli n. avli Yldz kavlince, yldzlara

gre.(?) ...ol meleklerin her biri bir

gne ve bir dereceye iretdr ki sene-i emsiyye ve -yz-altm gndr. Ncm avli alt gn da vardur.
314b/23 at: *ncm scat: Yldz saati Ncm scat
c

gemedi, Rstem-i yek-dest on-bi askeri rd... 291a/09

nmyn (F.) i. Grnen, aikr olan. oln. ol- Belirme, 300a/02, 303a/20 nz nzl (A.) i. Misafir iin hazrlanan yemek. n.n.-i nicmet Ziyafet, izzet ikram. 316b/20 grnme. 291b/02,

272

-Oo bk. ol oda oda i. Oda. ine dp ta m ve tekrm

c

3 Dua okumak, dua etmek. Sleymn bin

Devvr rna biraz oyup andan temi alup parmana gerdi.

299a/09, 299b/19 efsn o.

ile sary- nda bir oda taliye idp Fermurz ondurd. 296a/07
olan i. Delikanl, gen. N-bekr olan,

sen benm ime arma! 291a/17,

301b/10, 319b/19

ouo ou- bk. ool / o 1 zm. Tekil nc ahs zamiri, o.

olancu i. Delikanl, gen. Hey olancu, lancu

y sen ba bels imisin. 291a/03,

292b/25, 293b/16 oul i. 1 Erkek ocuk, oul, evlat.

Sary- Siymeke aber eylediler kim ol da Sary- Siymeke apusn bend idp cenge urd. 291b/23, 294a/22,
297a/03

Pdihum ol Fermurz Hinde gitmidi. 292b/10, 303b/12, 318a/19

2 Erkek cinsten olan gen kimseler iin kullanlan hitap sz. Oul, bir ar bir

2 sf. aret sfat, o. Hemn Rstem-i

yek-dest ol aab ile aldurup z uya atd. 291a/19, 292b/25, 320b/23

ol arada 1 O srada, o esnada. Efrsiyb

kemndur, an ekp ilesin 301b/13, 318b/12, germekdr.

319a/04 o nl. Ac veya srpriz anlam ifade eder.

ol arada Kvus- Kmrna bir nme yazup gnderecek old. 292a/12,

292b/03, 293b/07, 298b/07, 311b/19, 2 Orada. Bu iler tamm olnca ol arada

Rstem O! diyp uund. 291a/18

o ouo- / ou- 1 Okumak, kraat etmek. T kim

oturdlar. 296b/23, 299b/24, 320a/16

ol aradan Oradan. rns-nerre, hemn

benden-ora gelen dilverler oyup rum ayr duc ile yd ideler.

296b/21, 300b/17, 304b/24

ol dem, ol aradan dem ekp Hinde geldi. 297b/19, 299b/23, 304b/17

ol araya Oraya. Rstem da rana

2 Yksek sesle kraat etmek. Fermurz,

ol arada yidinci ismi od. 299b/02,

298b/25, 299a/09

binp ol araya varnca su da cal bana gelp 294b/21, 303b/04

273

ol esnda O anda, o srada. Fermurz ol

6 Dnyaya gelmek. Nacm hu zn

enda elinde olan cm n idp sye iret eyledi. 302b/21

ol bir br, dier, teki. Rstem urra

alup Behremn nm bir ol old.

303b/05, 303b/12, 315b/25 ola Ki. Ey bunu al ne ola? 307a/17,

dp araf- adan intibh, urrn defc itmek in ol bir rete gelp gml virdi. 295a/11, 299b/20, 313a/19
ol dem O anda. Smb- ab-reftr,

cAcab bu melcn idi, yine ne fitne oparmaa geldi ola? 310a/17,

310b/08, 311b/10 ola kim Belki, olur ki. ...Efrsiyb zerine itdm, ola kim Efrsiyb bir l ile atl ide, benm elmde yic olmaya diy. 294a/20, 304b/11

meger ol dem dvn-ne apusna geldi idi. 304a/14, 320b/13

olol- 1 Bir durumda bulunmak, vasfn kazanmak, biimine girmek. Var

olursa Olursa olsun. 294b/06, olsun olsun Cmlede ayn

imdi n-bekr k, sen de nehenglere d ol! 298a/21, 299b/03, 309b/07

2 Bulunmak, mevcut olmak. Ben ver-

deerdeki iki kelime arasnda balama vazifesi grr. srev olsun, Behmen ve

zemnde oluram. 300b/01, 318b/13,

320b/03 3 Meydana gelmek, vuku bulmak.

Khrsb ve Smb ve sir dilverler olsun segirdip geldiler. 315a/24

aciz o., arz o., ak o., ayrd o., azad o., bar gri o., bana bela o., bende o., bende-i halka-be-gu o., ber-hava o., bidar o., bihu o., bir o., bir hal o., bir iken iki bi o., birbirine mukabil o., birbirine mukarin o., bnyad o., cem o., cereyan o., are o., em kuide o., ift o., dal haner o., dal tig o., def o., delil o., der-kad o., der-kar o., derman o., dil-gir o., divane o., dost o., dlli dli o., duada o., dnya ahret hemire o., faidesi o., farig o., ferman o., feth o., galib o., garim o., gark o., gaiye-dar o., ga o., gaib o., gayb o., gidecek o., gnli o., gzi alas drt o.,

Cenb- ud kendsine ilhm idp Rstem arafna geldi ve kendn de mevti bu yzden olaca idi, old.
295a/14, 297a/06, 309b/17 4 (Gelecek zaman partisipiyle) Yapmaya niyetlenmek, teebbs etmek. Efrsiyb

ol arada Kvus- Kmrna bir nme yazup gnderecek old. 292a/12,

5 (Zaman bildiren kelimelerle) Gemek, tamamlanmak. n kim gice mrr

idp ab old. 293a/01, 294b/24,

295b/25

274

gne yimi tuz kapag gibi tardagan o., haceti o., hakk o., halas o., halmz nie o., hamu o., handan o., hasl o., hata o., hatm o., hayf o., hayran o., hazr o., helak o., helal o., hisse-mend o., hizmetinde o., hurd o., hurd-ham o., ieri o., iki kat o., imtihan o., irad o., kadir o., kail o., karib o., kat-enderkat o., katil o., kaydnda o., kef o., kul o., ktrdi o., lain o., layk o., lazm o., lerzan o., maglub o., mahrum o., mahv o., makul o., malik o., malum o., mazur o., mesrur o., megul o., misafir o., mukabil o., mukaddem-i cey o., mukarin o., mukayyed o., muntazr o., mbarek o., mkellef o., mmkin o., mnasib o., mnevver o., mrd o., mselman- bende-i Sbhan o., mstagrak o., o., mstecab mtegayyir o., o., mstehak o., mkil o., mteallik o., mteellim mterakkb o., myesser o., na-bud o., na-peyda o., nadim o., nak o., nekran o., nee v evk neat o., nmayan o., pay-dar o., peyda o., piyade o., ram o., raz o., revan o., revane o., rugerdan o., ruy- derya-y revan o., sadas ayyuka peyveste o., safasnda o., sakin o., sebeb o., sedd o., serasime o., sulh o., svar o., ad o., ecaat kyafete gre o., ehid o., ikest o., irbeha o., tabi o., tamam o., tardagan o., tara o., tabir o., tedarikinde o., tefarik o., teker meker o., teslim o., tevfik o., tortob o., ugur o., vaki o., vasl o., vcud sahife-i alemden hakk o., yadigar o., yanup kl o., zahir o.,

zan o., zayi o., zebun o., zehreleri ak o. olnoln- Meydana gelmek. ayrd o., beyn o., ham o., ikyet o., iret o., men o., mhede o., nal o., perdte o., ric o., sipri o., sul o., tasm o., tavr o., tayn o., tedrik o., teklf o., tenbh o., vaf o., add o. olm Olgunlam. Bu drl mal,

yine, olm armud gibi zemne dkilp b-h oldlar. 296b/01

olu olu Bir ey zerinde oluk eklindeki yol. o. olu Oluk oluk, yol yol. Grz-i

Sleymn, srev ketfinde olan sipere indkde siper olu olu olup srev cal gitdi. 306b/20
omuz i. Omuz. Bira dne ejder-serler bir

ejder-seri omuzna almlar getrrler.

296b/09, 311a/25, 311b/02 on sf. On. Gzm nr, bi on gndr

ikra gidp cib oldu, anda id?

292a/21, 316a/18, 320b/14 onlar bk. anlar ora i. O yer, ora. Rstem Nola. diyp

orada ald. 291a/08, 298a/06, 319a/18

ordu i. Ordugah, karargah. Bre gr

nedr? diyince bu ordunu ine

275

hevdan
313a/02

szilp

zemne

indiler.

ba

girdiler.

291a/06,

295a/21,

318b/17 2 Oturmak.

orman i. Orman. ikmet-i ud, oturdu

ayr, oturmam, im

yir bir orman kenr idi. 295a/21

orta i. 1 Bir yerin ii, merkezi, orta. Ortada

vardur. 295b/05, 295a/22, 295b/06

3 Hibir i yapmadan bo oturmak,

nm meclis dzilmi zerin zerrn pde ile rtilmi. 297a/17, 302b/14.

303a/07 2 sf. Kendi trnden eylerin arasnda, ortasnda yer alan. Orta ubbesin

ol arda biraz oturup ayd u ikrn idelm. 300a/09, 315a/21, 319a/07

oyalanmak, vakit geirmek. 4 Bir arada bulunmak, beraber olmak.
c

firznda calem yirine smur- can tavr olnmdur. 299a/05

ortal ortal i. Bulunulan yer, evre, etraf. ikr

Am-nerre bira cifrtler ile oturup arb ierler. 310b/19

oturtoturt- Oturtmak. Andan Bny<> meclis

kenrna oturtd. 297a/20, 308b/22,

317a/05 otuz sf. Otuz. Am olnca ol-gn otuz

bahnesiyle rn snurna varduda ortal tecesss itdrrsiz. 317b/02

ortanca i. kardeten ya bakmndan ortada olan. Bu Sern-nerren iki

adar

dilvere

alebe

gsterdi.

293a/20, 302a/24, 302b/10 oynaoyna- 1 Elenmek, oyalanmak maksadyla bir eyle megul olmak. Ben bu lacn

arnda var idi, o<r>tancasna Dv-i rs dirlerdi. 297b/08

ot i. Ot. unda eglenelm, rnler ceng

idicek maalldr, ot uy bol, asker olmaz.. 292b/06, 297b/21

otaa otaa (F.) i. Tu, elenk, sorgu. ol den

ile nie bir oynarum, eysi bunu andan gelmekdr. 311a/24

2 Hareket etmek. Fermurzu ayr

a-i tenternesi oynamaa balad.

309a/20 oynaoyna- Birbiriyle oynamak. Bunlar yine

perrleri baa hbe eyle, teberrken otaa yapdurup caua baumda ayayum. 314a/25, 314b/01, 314b/03
oturotur- 1 kamet etmek. Bir gn anc

birbirlerine uzadan el uzadup oynamaa baladlar. 320a/09

hn zyla oturup ciret eyledkleri

276

oyun i. 1 Herkes tarafndan seyredilen hner gsterisi. Bu yaadan sr-

hmyn itmege mberet idp drl drl oyun ve hnerler car eylediler.
309a/04 2 Grete hasm yenmek iin yaplan ve yapan 319b/21 greiye puan kazandran hareket. Ben oyun arin bilmem.

277

-bir sf. Dier, teki. bir yannda Bu

levi f idesin, dvler emrine rm olur. dimi. 312b/01, 318a/02

d i. d. a gel.i azna gel- ok korkmak, d patlamak.

beni ldrtme, z da bkiredr, uryor. didi. 292a/03

lmek i. lmek. yle didrmekden eysi

lmek oladur. 313b/17

lm i. lm. imdi ben bun byle

dilver

Bilsem gibi bir ec di azna gele-yazd.

ldrsem i-fide, lm acsn bilmez.

297b/23, 306a/12
c

295b/13, 310b/24 mr (A.) i. mr cmrinde altun nedr grengren- renmek Y mur- mbrek,

geri kstldur; amm sen uyr cinsinden olup bu ben-dem lisnn nice grend, sebeb nedr? didi.
314b/07

grmedk Trk olan sevinp or eve vard. 318b/08

mddet-i c., peymane-i c. i. 1 Arka, sa ve soldan baka drdnc

ke i. Topuun arka ksm. h-n- h

yn. Bi altun da ayup su ine

Fermurzu keleri sekiz parma midr zemnden alduraddi.

307b/13 kz i. kz. kz gibi barmaa balad 311b/05

odlar. 294b/05, 295a/20, 295a/22

2 Huzur, kat, nezd. Rstem alup

Efrsiyb inde yir pp 292a/05,

293a/07, 293b/23 .- al.-in al- nn kesmek, nne kmak. ll- lmek. Rstem-i yek-dest uy gedi

amm
319a/20

lmedi.

291a/03,

309a/03,

Rstem-i yek-dest in alup ca eyledi. 293a/07, 293b/02, 293b/07

.-ine atatat nden yrtp kendisi

ldrldr- ldrmek. Zevde girp biraz

arkasndan gitmek. Fermurz bu li

cengden ora anu da ran ldrdi.

293b/03, 312a/05, 319b/15 ldrtldrtldrmek iini bakasna

grp kr eyledi da ayret idp bunlar ine atd. 296b/12-13

d .-me eyle-

yaptrmak. Heng Amn dilver,

278

ince zf. nnden. ince bir fl ekerdi. 303b/11, 304b/18, 308a/16 pp- pmek. Kvus ine gelp yir pdi. 293a/07, 308a/13, 319a/09 rr- (Duvar iin) Yapmak, ina etmek.

2 sf. Onun gibi, yle. Rstem-i yek-dest

cn acs ile yle bir ayr ayrd.

294b/16, 298a/11, 299a/19 3 zf. O kadar, o derece. yle uvvet-i

Onlara imetler mubelesinde birer alca rp h eyledi. 291b/07

rtilrtil- Kapatlmak. Ortada nm meclis

hire ibi pehlevndur ki, liy dnyda yalz zr- bz ile alebe eyler yodur. 294a/14, 294b/09,
298a/09 4 O ekilde, o biimde, o tarzda. y

dzilmi zerin zerrn pde ile rtilmi. 297a/17

rtil sf. Bir nesne ile rtlm olan. ora .

olancu, nice dilerse yle idelm.

291b/15, 291b/21, 293a/09 5 Ondan sonra. mdi ben bunu caln

bir sen gibi yzi <r>til pehlevn geldi. 293b/16

te 1 i. br taraf, ileri. kisi da teden

bana getrp biraz syledp yle ldreym. 297b/23

. bir zf. O kadar, o derece. Andan mur

dnp birbirlerine birer nze avle eylediler. 305a/20, 305b/24, 306b/11

2 zf. leri, te. Pehlevn, biraz da te

yle bir ad kim heybetinden rs gibi cadml-vcd Khrb- zeberdesti b-h eyledi ve ub- te-dem a olup ald... 314a/10,
(II yle (II) i. le vakti. Otuz ikinci gn yle

otur. 302a/01, 313b/11, 291a/04

tri e. Dolay, sebebiyle. andan . yke i. fke, hm. Eger dvn- Efrsiyb
c

vati olnca ceng idp 306a/07

r (A.) i. Mazeret. zerime fil

geldi, tedrikli bulnmadum, cr bahne ber-araf. 292a/16, 307a/08

c

olmayayd ykesinden Kyln ekp iki yrtard. 320a/04

yle (I) 1 i. Onun gibi, yle. Bel server,

dile. dile- Balanmay istemek. Vfir

c

r diledi. 314a/23

yol yle idi. 305a/13, 312a/21, 319b/10

it. it- Mazeret bildirmek. Baa nin

c

r idersin 319b/02

279

-Pp bk. py pdi pdih (F.) i. Padiah, sultan. sn ilin 2 Eski l sisteminde 1586 ylna kadar arnn altmta birine, bu tarihten sonra yirmi drtte birine eit olan uzunluk ls birimi. vh-n-vh

pdih, melat mlkin mh idi.

296b/25, 303a/15, 320b/19 fermn- p. pk (F.) zf. yice, salam bir ekilde.

Fermurzu keleri sekiz parma midr zemnden alduraddi.

307b/13 py / p (F.) i. Ayak. Fermurz lenger

Fermurz ol dem bun kendi eliyle pk egerleyp ve azna licm urd.

299b/08, 313b/02 itp. it- Temizlemek. Bacde zerin bardan

virince srev ollar bkilp pylarn drst zemne bad. 307b/14,

307b/15, 315a/06 k-i p, ser-i het-p.-y cifrt-t *py- tat Taht. Smb da dvn gzden y- tat

pk idp oradan ubbe ine geldi.

311b/11 *pkce sf. Temizce Birer at ky fedyleri pkce

gerdi, py- tatda Fermurz grdi... 304a/21, 292a/09, 320b/10

*py-i dr Kalc, devaml, sabit. Bunlar py-

arznda pkce libs idindi. 318b/16

pkze pkze (F.) i. Temiz, saf. duter-i p.-ater pre (F.) i. Para. Fermurz yirinden urup

areketlerine gre uvvet-i hire vardur ki ne Rstem py-dr olur ve ne Fermurz. 292a/07
pee (?)304a/05 peder (F.) i. Baba. Pederi Zla buluup

yitmi iki pre lt- cenge mstara olup 296a/16, 311b/02, 316a/18
iki p. eyle-, yek-p. parma i. 1 Parmak. Tabutdan ara olan

Zl- zamn, Rstem cib olduna elem zre idi. 292a/20, 301a/02,
313a/11

parmaumda yidi keli bir tem vardur. 298b/22, 302a/10, 318b/05

ulb- p. pehlevn (F.) i. ri yapl, kuvvetli kimse, yiit, cesur. Hindden eli gelp ejder-

280

serler malndan ekv idp defc in pehlevn diledkde Fermurz, tacyn olnm sd bir vezr idi.
295a/17, 307a/07

penbe (F.) i. Pamuk. Mnteh grz-ile bir

ey arb urd, gy penbe uvalna urur gibi. 293b/05

pene (F.) i. mec. Kuvvetli el. Hemn,

*pehlev *pehlevnn i. o. Pehlivanlar, yiitler.

Bb- dvn ve pehlevnn, her biri bir ie mel olmlar. 298b/11

*pehlevn Pehlivanca, yiite, gl. pehlevn mut- p. p.p.- clem Cihn kahramn. Hele ey

Fermurz bunu grzine pene aup arld. 295b/16, 298a/11, 312a/17

p.p.-i
c

an mec. Kuvvet sahibi bir uhdesinde,

c

kimsenin

tahakkmnde

olmak. Ey la n-i b-dn, nin gelp

pehlevn- clem, buyuru, rlursa uur olsun. 301a/22

p.- zr rp.- zr-mend Gl yiit pehlivan.

urde Bny apma murd eyled? itmed mi kim ol ayr pene-i canya girdi, kimseye fidesi olmaz olmaz. 311a/06
perkende (F.) i. Dank. er

srev-i ejderh-bend ol pehlevn- zr-mend Khrsbu afasnca alup c azm-i Cbul eyledi. 304a/08
pehlevnl pehlevnl i. Yiitlik, kahramanlk. Cihn l

eylep. eyle- Yollamak, gndermek. Kvus,

c

asker cemc olsun diy perkende eyledi. 292b/05

nmeler

itp. it- Yollamak, gndermek. Kvus,

pehlevnln sreve teslm idp kendi ev u afda old. 303b/16

pek zf. ok. Yine yabandan degldr,

nmeler perkende idp ve Zbile, Rsteme aber gnderdi. 292b/08

perdte perdte (F.) sf. Parlatlm. olnp. oln- Parlatlm. ouz-bi baman

anca pek metn dilverdr. 293b/11,

313b/18, 319b/22 *peke zf. Kuvvetli bir ekilde. o ors

bir grz-i iyr-ser odum ki yitmi iki drl cevhirden perdte olnmdur.
299a/03 perde (F.) i. rt, engel. ru iretiyle

gaabyla Burzy da peke urm bulnd. 320a/12

peleng (F.) i. Kaplan. Fermurz, cm

sye virp peleng mili yirinden atlup 302a/09

Fermurz ol perde<y>i aldurup ieri girdi. 298b/10

281

p.-i p.-

imet
c

Harminde olmak.

olmak,

pertb it- Atlamak, sramak. Fermurz it-

Bu Selm hu perde-i imetinde bir duter-i pkze-ateri var idi. 296b/24, 300b/19,
mahremiyetinde 304a/24

hemn randan pertb idp Bilsem zerine kdi. 295b/19,

303a/13 eylepertv eyle- Atmak. Nice zor eylediyse

ser-p., ver-y p.-i ikmet perest (F.) i. Tapan.

aa bezer a yirinden aldurup bir cnibe pertv eyledi. 312a/10

pertev (F.) i. Parlt, k, yalm. Cen

rd-p per (F.) i. Peri. Kh cihn h olan Talas

syesi
314a/07

ems

pertevin

aplam.

hu z Per z ceng-ile alup ift olm idi. 299a/17, 299b/21, 299b/21

pern pern

pesend (F.) i. Beenme, seme, takdir. itp. it- Beenmek. B apusnda urde

(F.)

sf.

Dank,

dzensiz,

karmakark. eylep. eyle- Acnacak duruma getirmek, altst etmek. Ol mal y odur ki

Bnnu tavrin yazd kim gelen geen seyr idp pesend ideler. 304a/01
Peenek n Kii ad. Efrasiyabn babas.

bozup pern eylerem yd cm- ehdeti n eylerem. 296a/17

dil-p. perr perr (F.) i. Kanat. Tb- cilsndan pylar

Amm babas Peenek na eyledkleri ulv rna gelp...

317a/22 peke

laarnda olup ve arret-i tbndan bl <> peri szn olurd. 309a/15,

314a/14, 314a/25 pertb / pertv (F.) i. Atma, srama .

(F.) i. Hediye, armaan. Kemmiyyet-i Krreye binp c pekelerin alup azm-i br-gh- Fermurz eyledi. 308b/13, 308b/25

peyd (F.) i. Ortaya kan, var olan, grnen. eylep. eyle- Ortaya karmak. Efrsiyb bir

eylepertb eyle- Atlamak, sramak. rk

elli bir pehlevn peyd eylemi.

293b/24

adm girye pertb eyledi 303a/18

282

p. ol- Ortaya kmak. Dery mevcelenp ol-

prhen (F.) i. prhen

gmlei, gmlek.

iki ml peyd old. 300a/01, 303b/13,

315a/22 n-p.

Bundan-ora kendi da oynup sde prhen ald. 297a/24, 309a/19,

309b/09 Prn / Prn ibn-i Veyse Kii ad. Turan rn Prn ibn-

peymne (F.) i. Kadeh. p.- mri dolp.-i mri dol- mec. Eceli gelmek, suyu snmak. Derd-mend meger peymne-i .
c
c

sahib-krani. eftenin babasi. Trn

ib-rn olan Prn ibn-i Veysen da efte nm bir z vardur.

291b/08, 318a/13, 320b/02 piyde

mri dolm idi. 294b/15 (F.) zf. Yaya, yryerek. Fermurza bir arb urd, Fermurz piyde menc eyledi. 307a/04, 307a/22,
308b/17 *piydece zf. Piyade olarak, yaya. Anca

peyveste (F.) sf. Ulam, vasl olmu. olp. ol- Ulamak,

cAleyke c avnullh, ey ciger-ke-i ib-rn- zamn! ads cayya peyveste old.

erimek. 306b/14

piydece ceng idelm. 307a/03

post (F.) i. Post. Ehremen te postndan

pr (F.) i. Yal, ihtiyar. Fermurz da

kendye gelp grdi, bir pr gelp rikbn pdi. 300a/17, 300a/22

p.- ren enp.-i ren-amr Gnl aydn olan, gerekleri bilen ihtiyar. imdi bu ne

yz-osan ubbe zerine bir br-gh odum. 299a/04, 299a/07, 313a/05

pul (F.) i. Para bir p.a degmep. pul Kk, ince paralar halinde.

ldr? dirken arusnda bir pr-i ren-amr grdi. 298b/01, 300a/15

-pr (F.) sf. Sonuna geldii kelimelere pr ssleyen, donatan anlam katarak Farsa birleik sfat yapar.

Gvdesi evren gibi pul pul idi.

310a/10, 311a/05 pld (F.) 1 i. elik. apus yek-pre

nil-i suan-p. suan-pr suan-pr Szleri ssleyen. an

polddandur.
312a/12

298b/05,

298b/06,

2 sf. elik. srev bu li grp ayret nil-i suan- pr

idp lenger viregrdi -nice mmkin,

283

pold stn egilr mi?- 308a/05,

312a/12, 312a/13 ps (F. bs) i. pme.

pr-avet zntl, kederli. Efrsiyb pr-a

pr-avet alup dndi. 317b/23

Behit-kende

gzleri s- p.-na dn-, resm-i p.eylep. eyle- mec. arpmak. (?) ...srev ve i-i keml

Fermurzu nzesin sipere alup yalman- nze, yne-i siperi ps eyledkde... 305a/22
p.- d eylep.- dmn eyle- Etek pmek. Fermurza

buluup ps- dmn eyledkden-ora n- n selmn l eyledi.

316b/21 puu puu i. Birine anszn saldrmak zere saklanlp

Tamm nful-leyl old, -bi asker ile puudan up caskeri eb-n eyledi.
beklenen yer.
c

309b/04 pde pde (F.) i. rt. Selm h emr idp

py- tatu pdesin alup Fermurz gep oturd. 296a/08, 297a/17,

297a/20, pdeli pdeli (F.) i.ve zf. rtl. Rstem ise

altnda gergedn ve yzinde nib ve lt pdeli anu-n te idemedi.

292a/18, 301a/17, 320b/04 pfkrpfkr- yan. (Azdaki bir eyi) fleyerek pskrmek.

uyrun
316a/15 pr (F.) i. Dolu.

Tinnn cn avliyle evrp uy pfkrdi.

284

-RRabb (A.) i. Allah. Y Rabb, yine cs olr. ol- Boyun emek, itaat etmek. Y

ullarnu yzine mi basam gerekdr? diyp feryd eyler. 315a/16

*Rabbn *Rabbn sf. Rabla ilgili, ilahi.

Fermurz, tem hemn parmana geince anlar saa rm olurlar.

298b/25, 312b/02 Rmin h Kii ad.

emr-i r. kemn- R. Racm- aleyhilRacmRacm / Racm-i aleyhil-lane / Racm-i Rcim ammz cimlan / Rcim-i ammz Kii ad. Krnats-nerreye Feramurzun kardei Sertan-nerreyi ldrdn haber gelr. gel- Karlamak, tesadf etmek. yle veren mahluk. Racm-i caleyhil-lacne rst (I) (F.) i. Rastlama, tesadf.

bir seyrna rst geldm. 292a/22,

300a/11, 316a/05 rst (II) (F.) i. Doru, dzgn, eri

bir gn gelp 297b/12, 310a/15,

310a/19 rh (F.) i. Yol. azm-i r. eyleram (A.) i. Dl yata, rahim. r.- mder r.- mder Ana rahmi. ulb- pederden

olmayan. l r. l Dzeltmek, dzletirmek. srev

da grdi ubr iinde addin rst lup licm silkp ara d. 305b/19
rv rv (A.) i. Rivayet eden, anlatan. Rv

ram- mder<e> bir drr-i yekt ddi. 297b/02, 309a/23

ra ra (A.) i. At. Zevde girp biraz cengden

avlince bu Selm hu perde-i c imetinde bir duter-i pkze-ateri var idi. 296b/24, 303b/04, 311a/17
r.- rn r.-i rn-ed Tatl dilli, latif anlatc.

ora anu da ran ldrdi. 293b/03,

294b/21, 303b/13 rm (A.) i. Boyun een, itaat eden. eyler. eyle- Emri altna almak. mdi, varup ol

Rv-i rn-ed ve nil-i suan-pr bu dsitn- lefet-mzi yle nal eyler. 317a/15
el-udet aler-r.

ra kendne rm eyle. 299a/19

285

rviyn (A. i ve F. o. eki n ile) Rviler, rvi rivayet edenler, anlatanlar. r.r.- abr abr b Haberleri nakledenler.

r.

Netce, avllerinden istifsr idp dnlar reml eylediler. 311b/22

eyleeyleFal bakmak.

Rviyn- abr ve niln- san- n byle nal u beyn iderler. 295a/15

r r (A.) i. Rza gsteren, kabul eden.

itr. it- Fal bakmak. Ey dn, luf eyle, bir

reml it, gre ib-rn zden avli nice olmdur. 312b/23

rencberlik i. iftilik, rgatlk.

olr. ol- Kabul etmek, istemek. ul

olalum. didi. Kvus da r old.

295a/08, 304b/07, 307b/23 rebb (A.) i. Bir tr kemene. Gh meclis-

r.

Benm nebrem ne lydur byle ift srp ve rencberlik eyleyesin. 318b/04

eyleeyleiftilik yapmak.

rl ile gh s-i rnkrl ile gh rebbu eline alup 309a/06

redd (A.) i. Geri dndrme, geri evirme. eyler. eyle- Geri dndrmek, geri evirmek.

rencbercilik iftilik. 318a/19 reng (F.) i. 1 Renk. Erfa uclesi te

renginde grinr. 299a/03, 313b/12,

315a/07

Rstem-i yek-dest ola ile arpup redd eyledi. 293a/09

itr. it- Geri dndrmek, geri evirmek.

2 Grn, ekil, suret. Sulnum, ol aa

gibi grinen dery-y mu balarndan bir aa renginde grinr; lkin badur. 300a/05
3 Hile, oyun. itr. it- Hile yapmak, oyun oynamak. a

amlen gci budur kim hem ama lt avle ide ve hem amu ltn redd ide. 305a/21
reftr (F.) i. Yrme, gidi. Smb- ab-r.

hy n-bekr, sen misin baa bu rengi iden?! 302a/05

virr. vir- Oyun etmek. o imdi ol n-

rek at (A.) i. Rekat. Fermurz zerine

bekra bir reng vireym. 301b/22

resm (A.) i. Yol, usl. ora o tze

varup iki rek at namz lup du idp el yze srdi. 297a/18, 309a/11
reml (A.) i. Falclk.

olandur, belki gre resmin da bilmez. 319b/14, 319b/18

286

2 Baz ilerden veya eyadan alnn vergi yahut

rezm (F.) i. Sava. Cmle rn dilverleri

..Bn teslm olnca Fermurz iki zn zerine gelp ibtid miyn- ba resmin gsterp ora ar- brrn eyledi. l, Fermurz urde Bnnu bikrin izle eyledi...
har. 309a/22

rezm onlar arup andan Kvus- Kmrn emcine cemc oldlar. 294a/12,
305b/22, 307a/10 azm-i meydn- r. eylerf rf (A.) i. Yumuaklk, iyilik. Hemn m

r.- cihn-bn r.-i cihn-bn Hkmdarlk deti.

e yaramaz, resm-i cihn-bn ve yn-i pehlevn nedr bilmez. 294a/15

u kni terk idp rf <u> mlyemet ile szilp 314a/20

r r (A.) i. Memnunluk, honutluk. Kvus

r.- pr-i keml ir.-i pr-i-i keml Tam bir hu ile.

Bildgi adar sila-r ilmin ta lm idp dim dab- ceng ve resm-i pri-i keml ile Efrsiybdan grp ve aul-insf budur ki Burzy iler ekp bir dem eyledi 320a/24
ne r.e red (A.) sf. Doru yolu bulan, doru yolda giden. Amm yet red dilver

grdi, Rstem ldrmege rs yodur, muayyed olmad. 294a/23

virr. vir- Uygun
c

bulmak,

onaylamak.

Fermurz ma l grp r virdi.

315b/21 -rz (F.) sf. Sonuna geldii kelimelere dken, aktan, saan anlam katar. t- tz-n-r. ricyet (A.) i. Arlama, ikram, tzim.

idi. 303b/18
revn / revne (F.) i. Akan, akp giden. eyler. eyle- Arlamak, izzet ve ikram ololrevn ol- / revne ol- Yrmek, gitmek. gstermek. Baum zerinde yirz

Smb Be-ser-em. diyp ber-i f gibi revn old. 304a/11, 312b/18

r. ry- dery-y r. olrevzen (F.) i. Pencere. Bu apunu st

vardur, size ricyet eylerem. 308b/02

ititArlamak,
c

izzet

ve

ikram

eigin stine polddan bir mebbek revzen eylemiler. 312a/12, 312a/13

Andan Selm h Fermurza ri yetler ve iyfetler idp en-y kelmdan-ora Selm hdan ejder-serler avlin sul eyledi.
gstermek. 296a/08

287

ric (A.) i. Dilek, istek. Fermurzu

r. eyle- Anlatmak, rivayet etmek. Amm eyle-

ricsn abl eyledi. 309b/24, 314b/10,

315b/11 eyler. eyle- Birinden bir eyin yaplmasn

rv yle rivyet eyler kim, ol araya yan ver-zemn dirler bir diyr var idi. 303b/04
itr. it- Anlatmak, rivayet etmek. Rvler

Kvus Ben ldrdm. diy ric eyledi. 295a/03,

istemek, dilemek. 309b/23, 314a/25 itr. it- Birinden bir eyin yaplmasn istemek,

yle rivyet idp itilf eylemiler.

295a/10, 310a/07 -rz (F.) Sonuna geldii kelimelere dken, saan anlam katarak Farsa birleik sfat yapar. Rstem-i n-r., t- tiz-n-r. r / ry (F.) i. Yz, ehre. r.- dery revn olr.- dery-y revn ol- Denize almak.

Anca eger Efrsiyb ldrmek dilerse ric idp urtarup gine zlar alvirelm.
dilemek.

291b/20, 314a/19 olnr. oln- Birinden bir eyin yaplmas istenmek.

ehrmze terf idp mbrek ademleri ile diyrumuz merref eylemeleri ric olnur.

316b/22 rikb rikb

Lenger oparup yelken aup ry- deryy revn oldlar. 316a/02

*r-be-r zf. Yz yze. Sen aa r-be-r r-ber

(A.) i. 1 zengi. Taamml idemeyp pylar rikbdan boanup drz-be-drz zemne na old.
295b/18

urup ceng ile cevb virmege dir deglsin. 310a/23

*r*r-gerdn (F.) sf. Yz eviren, vazgeen.

2 Ulu bir kimsenin kat, huzuru, n. Bu

srev-i ejderh-bend rikbnda yrr bir cayyr arrr aner-gzr var idi. 304a/04, 305a/17318a/15
rivyet rivyet (A.) i. Sylenti, rivayet. Bu

r-gerdn r-gerdn

olol-

Uzak

durmak,

vazgemek. Ba a pdihum, h bu

aa gelince benm bir imetden r-gerdn olup teksl eyledgm var mdur? 320b/20
rubc (A.) sf. Drtte bir, eyrek. Bunlar gine

Rstem-i yek-dest, bac<> rvn rivyeti zre bir melek idi. 295a/11,
295a/12, 295a/13

b-h oldlar, rubc aldlar. 296b/03

scat

yatup

288

r (A.) i. Ruh, can. T kim benden-ora

Rstem Kii adi. Feramurzun babas. Divi Sefidi katletmi, kellesini kadeh yaptrm. 313a/11, 313b/20, 317a/08 Rstem- Behmen- YekRstem / Rstem-i Behmen-i Yek-arb /

gelen dilverler oyup rum ayr duc ile yd ideler. 296b/21, 298b/21,
313b/21 rusr rusr (F.) i. Yanak. 309a/15 s ruat ruat (A.) i. (A.) i. zin, msaade. virr. vir- zin vermek. Andan Fermurz

ibnRstem ibn-i Zl Kii ad. Rstem belki

dnp ardumuzdan gelr. 291a/01,

313a/11, 320b/01 Fermurz bin R., Shrb ibn-i R. Rstem- nRstem-i n-rz Kii ad. 318a/21 Rstem- YekRstem-i Yek-dest Kii ad. Rstem-i yek-

biraz urd, sreve ruat virdi.

308a/04, 308a/06 ren ren (F.) sf. ikr, meydanda. Erfn

dolaup bir yirinde bir stn vard, zerinde ren bira sar yazu yazmlar. 303a/11
devr-i r., pr-i r.- amr ryn ryn (F.) sf. Tun renkli, krmz. *ryn-ten Derisi tun renginde, kzl tenli. rynn 299a/01 rzigr (F.) i. 1 Rzgar. Zr stn opnca

dest uy gedi amm lmedi. 291a/02,

294a/23, 295a/10 rtbe (A.) i. Derece, seviye. Birbirlerin

ne rtbe pehlevn oldularn bildiler.

305a/25, 305b/23

yirinden bir rzigr ar. 303a/14,

307b/10, 316a/02 2 Zamane, devir, devran, dnya. Ey

zamn-ile bunda gelen pehlevn! n getre bunda seni rzigr. 298b/17

r.r.- edd iddetli esen rzgar. Stnu

yirinden bir rzigr- edd hir old.

303a/18

289

-Sab ab (A.) i. Sabaha doru kuzeydoudan hafif hafif esen serin, ho, latif bahar rzgar. 2 Yaymak, datmak. ub- te-efn ..-reftr birl. sf. Yry saba rzgarn andran, abuk ve ahenkli yryl. Smb- ab-reftr ab ab (A.) i. 1 Sabah. n kim gice mrr

aup varup ejderi grz ile ban urd idp 303b/06, 303b/07, 306b/23

azndan ve yzinden teler aara tamm a yirine geldkde 299a/25

al al- Ortala dalmak, salmak. 320a/13 l ad ad (A.) i. 1 Ses. 298a/10, 312a/19, 315a/10 2 mec. Haber. Rstem Ceyn kenrnda

idp ab old... 293a/01, 297b/03,

300b/08 2 zf. Sabah vaktinde, sabahleyin. Am

dnp ondlar. ab yine bindiler, baladlar cenge. 293b/20, 302b/05,

307a/05,

ol-gn, irtesi gn eglenp grdi, Trklerden ayyt ve ad yodur, dnp Nm-rza geldi. 317b/20
vir. vir- Ses karmak. yle bir nacra urd

sb sba (A.) i. Gemite olan ey, gemi bulunan olay. Nie zamn Nermn,

kim ol chu ii nacra ile dolup gm gm ad virdi. 312a/23

.s .s
c

Hindi ab idp ve sba ak- mr zamnnda Grasb gelp ejderh ldrdgin 297a/07, 297b/05
abr (A.) i. Sabr. eyle. eyle- Sabretmek, beklemek. 291a/15, 312b/22, 315b/05, 317a/23 it. it- Sabretmek, beklemek. 314a/03 a i. Sa. 316a/03 aa 1 (Bir eyi) Ortala datmak, etrafa serpmek, dkmek. Ehremna zehr

olayya peyveste ol- Sesi ok

ykselmek. ki casker Fermurz sa

ve slim grp cAleyke cavnullh, ey ciger-ke-i ib-rn- zamn! ads cayya peyveste old. 306b/14
sde (F.) zf. Yalnz, yalnzca, sadece.

Bizm pdihumuzu sde iki ul var idi. 291b/05, 297a/24, 309b/09

aded (A.) i. zerinde konuulan konu, asl mevzu. Rstem balad Rstem-i yek-

dest adedin nal itmege. 294a/13,

297a/06, 312a/04

290

2 Kast, niyet, meram. srev, teden

.da ol- Keyfine bakmak. Vir hy<>, ol-

dnp grzin yine lfna oma adedinde old. 306b/11

gel.e gel- Asl konuyu anlatmaya balamak.

ben giderm, siz oturu, afuzda olu. didi. 295b/06

af geldz af geldz Ho geldiniz. anlamnda karlama sz. 300a/16, 304b/06, 308b/04 ev u . ev u .da olaflan aflanlan Elenmek, tadn zevkini

Bizm dsitnumuz bu arafda bir ayr adede da gelmedi. 317a/15

al l.i al- Bahsi almak, konusu gemek.

srev py- tatnda iyr-i urrende mil otururken yine Fermurzu adedi alup Ey, avli nice old? dirken 315a/22
af (A.) i. Sra, kat, saf. 293a/19,

karmak. Hem ol diyrda gzelce

zlar odur, varup birerin alup aflanuruz. 291a/24

*af (A.) sf. Temiz, halis, saf.

bala la. bala- Sralanmak, sra oluturmak. Bunlar da meydn kenrna gelp alaylar ve aflar balayup cmlesi naar-ber-meydn 306a/01, 307a/19 *af-iken birl. sf. Dman saflarn kran, afbozan, yenen kimse. Sfil-i af-iken, Tilke-i af-iken f (A.) sf. Katksz, temiz, halis. 309a/14 af af (A.) i. Elence, nee, zevk. 297b/13 eyle. eyle- Memnun olmak, sevinmek. afr afr sf. Sar. a-y . a i. 1 Solun kart, sa taraf. Fermurz oldlar. 293a/03, Sfil / SfilSfil-i afaf-iken Kii ad. Fermurzun lalalarndan biri. 295a/18, 295b/12, 296a/18 aret-i dem-i ., avm-i ., m- .

inci zorda t bana berber aldurup yidi adm aa ve yidi adm ola...
308a/07

urde Bn ise byle olduna dnylar adar af eyledi. 309a/01

2 sf. Sadaki. ...Sleymn bin Devvr

oturm ve a ol vezrleri var.

298b/11, 298b/19, 308a/18

291

a i. 1 Yaamakta olan, diri. 311a/07, 311a/19 2 sf. Salkl, salam. Eger bu gidin iki

Burzy
320a/25

iftcilikden

urtlmazd.

*ib-rn Hkmdar. Trn ib-rn ib- rn

eli de a olayd, bu ki, dnyda arm olur bulnmazd. 294a/17

. ve slim Sa ve salam bir ekilde, bana kt bir ey gelmeden, hibir zarara uramadan. 306b/13, 306b/15, 306b/25 al. al- Hayatta kalmak, lmemi olmak. 294a/18 sar sar (F.) i. Kadeh. Meclisin pdesin

olan Prn ibn-i Veysen da efte nm bir z vardur. 291b/08, 300b/02,

316a/11 .- clem Cihn hkmdar. 293b/14 .- ver-zemn verHver hkmdar.

304a/18, 304a/24 .- heyet Yiit grnl. 300a/16 ciger-ke-i ib-rn- zamn *ib-rn Yiitlik. ib- rn n lt- ., cide-i ., mt- ., *ib-rnl Yiitlik. 307a/25, 307b/20 ib- rnl nl *ib-rn-zde ib- rnn a a (A.) i. Alan. .- afr .-y afr Gnein kt en yksek nokta. Tamm bu keyfiyyet zre gne Hkmdr olu.

alup eline sar alup iptid kendi n eyledi. 297a/20

ar ar i. Memeli hayvanlarda baldr, sar.

Hmnu elinden eperin alup bir Hmna bir atnu arsna urd.
318a/11

295b/21, 302b/07, 312b/23 a afe (A.) i. Sayfa. vcd .-i clemden akk ola a (A.) i. Gerek, doru. 295a/13

a-y afrya vard, ayr ads kesildi. 315a/11

ib (A.) i. Malik, sahip. 292a/25, 300b/06, 310a/10 . - lgilenip korumak. Efrsiyb eger

sil (A.) i. Ky, kenar, sahil. 316b/15 san san (A.) i. Orta yer, saha, meydan. niln- s.- n

Burzya ib up iltift itmeyeydi

292

ar (A.) i. Meskun yerlerin dnda kalan ar bo ve geni yer, kr. 296a/14, 300a/09, 317b/24 sat sat (F.) i. Kuvvetli, salam, sert na ra-i s., sille-i s.
c

s.

olol316a/16

Sakin

duruma 300a/03,

gelmek, 315a/09,

sakinlemek.

ala alala

Bakasna

gstermemek

iin

gizlemek, saklamak. 314b/15, 314b/16 alal- 1 Serbest brakmak, koyvermek. aal aal i. Sakal. 316a/03 a an nl. 1 Bir eyin yaplmamas gereken zamanlarda sylenen uyar sz; 2 zinhar, sakn. an bu esrra kimseyi

Rstem bad gelmez, varup alvir ol z dv elinden al ideym and.

291a/17, 298a/21, 306b/05, 310b/06

muali

eyleme. 292b/03, 292b/24,

293a/23, 308a/10, 309b/22 2 Olacandan korkulan, phelenilen bir ey karsnda sylenir.

Efrsiyb zerine iletdm ki bir tar ile ldrsn diy evvelde iltift idp rnler zerine ald. 292b/01
Gndermek, yollamak.

an

3 Sallamak. Dnyda kesmedgi al bir

efendimz olmasun! 315a/23

an an- Uzak durmak, ekinmek, kanmak.

ey yodur ve alduca erfa uclesi te renginde grinr. 299a/02,

306b/12, 314a/14 al al (A.) i. ar, duyuru. eyle. eyle armak, duyurmak. 302b/11 it. it- armak, duyurmak. Semendn

Yarn eger Fermurz beni baar ise anup yriyelm dimez. 307a/15
gzin budadan anmas s (A.) i. ki sunan, datan. 302a/08, 303a/01, 313a/25 s.- rn-krl s.-i rn-krl Sklik. Smb- ab-

h da al idp cmle alup birer birer baladlar. 302a/23

albet albet (A.) i. Kuvvet, salamlk. Zr

reftr gh meclis-rl ile gh s-i rn-krl ile gh rebbu eline alup

309a/06 skin (A.) sf. Yerinde duran, hareketsiz. 316a/19

ahramnu ret u albeti Fermurza pek bezerdi. 310b/24

alavt alavt (A.) i. Allahm, Hz. Muhammede ve onun soyundan gelenlere salat eyle,

293

onlarn

eref

ve

kadrini

ycelt.

2 mec. Kadn cinsellik organ. Mh-

anlamna gelen cmle. 300b/18 l mec. Kadn cinsellik organ. Mh-

dutu andu ve ln arb- dest-ile fet idp dernna drrler oyup

297b/01 nic (A.) i. Yapan kimse, yapc, fail.

dutu andu ve ln arb- dest-ile fet idp 297b/01

slim (A.) i. Sa, salam. a ve s. SmSm / Sm- pl Kii ad. Efrasiyab ile Kvus- Kmran arasndaki savata Rstem-i 293b/07 yek-destin ldrd askerlerden biri. 293b/01, 293b/05,

Dem-be dem nacra urup nic oldun nacrasndan bilrler idi. 296b/06
niy (A.) i. zf. kinci olarak. 304a/23 ancat (A.) i. Hner, marifet. Ol Dv-i

Sefd kellesin, selmn-akm, lsmt-ile ve nie ancatlar arf idp bir cm yapd. 313a/13, 313a/15
saa zm. Sen zamirinin ynelme hali.

SmSm / Sm-svr Kii ad. Feramurzun ceddi. Matla- emsi ziyaret etmi. 313b/10, 313b/16, 314b/11 anan- 1 Dnmek. Rstem bad gelmez,

291a/14, 307b/02, 320b/11 arar(Etrafn) Kuatmak, evrelemek.

303b/06, 317b/11

varup alvir ol z dv elinden al ideym and. 291a/17, 295b/11,

307a/16

sary (F.) i. Saray. 291b/24, 292a/02, 320a/22 s.s.- n Hakan saray. 317a/03

2 Zannetmek. 310b/24, 311a/02, 318a/24 s.s.- zel saray. 296a/06 andal (A.) i. Sandal aacndan yaplan, hkmdarn tahtnn yanlarnda nekbet-i krbn-s. arf (A.) i. Harcamak. it. it- Kullanmak, icra etmek. Ol Dv-i bulunan sandalye, makam. 292a/09, 301a/13, 309b/25 *andal-nin Sandalyede oturan. 301a/12 andalandal andu andu (A.) i. 1 Sandk. 298b/21, 299a/01, 299a/08

Sefd kellesin, selmn-akm, lsmt-ile ve nie ancatlar arf idp bir cm yapd. 313a/13

294

 alebe . eyle- 293a/25 ar ar sf. Sar. 303a/22, 315a/07 arl arl- (Bir eye) Smsk tutunmak, yapp l brakmamak. Hemn, Fermurz bunu

2 Atlatmak, geitirmek. srev ayret

ile nze<y>i yolndan avdurd. 305a/23

biraz

det sacdet (A.) i. Baht akl, talih. Eger

grzine pene aup arld. 295b/16,

298a/11, 307b/17 arndl arndl i. Rahatsz etme, taciz etme. eyle. eyle- Musallat olmak. Belki kendi

yfet mehbetine gre sacdet ve eccat hneri da var ise anca olur.
304a/22 scat (A.) i. 1 Altm dakikalk zaman birimi. 291a/09, 296a/24, 299a/06

memleketine arndl eyleye, ldgi macl old. didi. 295a/01

arl arll Sallanmak, iddetle titremek.

Hemn ol scat, Fermurz yirinden durup ol maraya or gidp ol maradan ieri girdi.
Zaman, vakit. 299a/22, 299b/03, 304a/03

Burznu ba bir midr arld.

319b/24 atat- (Bir mal) Para karlnda vermek, satmak. 315b/25 sar sir (A.) sf. Baka, dier, teki. Eger ider

ise ol ider, sir pehlevnlaru birisi dir degldr. 294b/02, 299b/22,

316a/25

(A.)

i.

Sayfa

zerindeki

yaz

ayay- Pein vermek, hemen demek. Bi

sralarndan her biri. 303a/11 avavUzaklatrmak, bertaraf etmek.

altun da ayup su ine odlar.

294b/05

310b/12 avb avb (A.) i. Doru. bery- . avdur avdurdur 1 (Bir kimseyi) Szde

ayd (A.) i. Av, ikar. ikra bin. u ikra bin- Ava kmak, avlanmak iin ata binip yola kmak. Sekizinci

gn syi eyleyp ayd u ikra bindiler. 306a/05

ikr itrn . u ikrn it- Avlanmak. ol arda

bahanelerle yanndan uzaklatrmak, bandan savmak. 317a/24

biraz oturup ayd u ikrn idelm.

300a/09, 306a/05

295

sye (F.) i. Glge. 293a/12, 298a/13, 298b/02

segir- Yerinden oynamak, kprdamak. segir kestnesi s.

*sye*sye-bn 1 Byk adr, ota. 316b/04 2 Glgelik. 316b/13, 316b/17 ayyt ayyt (A.) i. Yksek ses. Trklerden ayyt segirdenek segirdenekek Bir tr rahatszlk. (?)

...Fermurzdur, siirden segirdenek old. 313a/02

sere

ve ad yodur. 317b/20
sebeb (A.) i. Sebep, neden. 311a/22, 314b/07, 316a/04 s. ololBir eyin olmasna veya

(A.) i. Byc kadn. Ol maranu birinde olurd, bir vlideleri var idi, yet sere idi. 297b/10

sekiz sf. Sekiz. 293b/24, 299a/06, 313b/25 sekizinci sf. Sekizinci. 293b/02, 304a/13,

yaplmasna yol amak. 317a/07 seccde (A.) i. Seccade. 297a/18, 309a/11 sedd (A.) i. 1 Sur, set. s.s.-i skender skenderin seddi. Fermurz 306a/06 seksen sf. Seksen. 299a/08, 302a/20, 310b/25

sedd-i
311a/13

skender gibi durur grdi.

selm (A.) i. Selm. Siz de selmum,

varup, pederm ib-rna degresiz.

296a/19, 316b/22

ols. ol- Engel olmak. 293b/25 als. al- Selma karlk vermek. 314a/22 sefd sefd (F.) sf. Ak, beyaz. its. it- Selm gndermek. 317a/11 Dv-i Sefd virs. vir- Selm vermek. 301a/11, 307a/21, sefh (A.) sf.. Dkn, baya. 320b/23 segirdsegird Komak. Surb cinn segirdp 314a/21 selmn-akm selmn-akm Allahn selm. 313a/12 caleyhis-s. selmet (A.) i. Tehlikeden uzak olma, segirdisegirdi Koumak. 315a/25 gvenlik.

tozu iine girp Fermurz ol lde grp erfn olamaa balad.

306b/09

296

s.e - Kurtulmak. 314b/03 selmlaselmla- Selm vermek. 307a/09 ele (A.) sf. . assle .-i assle ki sofrasnda iilen ilk kadeh, nc barda ime, leme. 303a/02 h Selm h Kii ad. Hind ah, Haye ehrinde yaayan hkmdar. Kvus- Kmrana mektup yazarak kendilerini ejderserlerden kurtarmas iin birini yollamasn Kvus istedi. Bunun oraya zerine yollad.

Semerand i. Mmrde bir yksek stun Semerand eidi. ...dem boy adar yirde iki

cnibden Semerandler vardur. yle pld stnlardur apuy dem boy adar aldurup bir eliyle ol stn apunu altna oyup ol arada yol bulursn. 298b/06
semt (A.) i.Yan, taraf, cihet. 310a/07 semc (A.) i. Duyma, iitme. srev, bu

aberden a idp ibne semc ile urde Bnya c old. 303b/18

sen zm. Tekil ikinci ahs zamiri, sen. 291a/03, 306b/17, 318a/16 en (A.) i. vme, vg. 300b/18, 304a/23

Feramurzu

296a/05, 297a/08, 317a/10 dvn- Selm h sendelesendele Sarslp decek gibi olmak. Semendn / Semendn h / Semender / h Semender h Kii ad. abulka sendelensendelen Sarslp decek gibi olmak. 299b/02 sene (A.) i. Yl, sene. 295a/10, 310a/05, urde Bn bint-i S., sary- S.,devr-i dvn- S., dvn- S. s.-i emsiyye Gne yl. 314b/22 Semenkn Yer ad. 318a/18 seng (F.) i. Ta. Semens Bn Kii ad. Hariri Teberan ahn kz. Feramurz karld 299b/22 maaradan tarafndan kurtarldi. s.s.-i r ok sert ta, mermer ta. 313a/11 sultandr. Feramurzun kaynpederi, Huride Banunun babas. 301a/11, 307a/11, 315a/21 310b/06

ubben ortasnda bir cam seng-i ry apamlar. 312a/06

297

s.-i mnteh Kaldrlamayacak derecede s.byk ta. s, aa yoaru baup

*ser-casker i. Ordu kumandan. 304a/06, ser309b/06 *ser-bz i. Yiit, kahraman. sers.- nerres.- nerre-gn Erkeklerin kahraman.

grdi, bir seng-i mnteh var, yle kim degme bir pehlevn yirinden aldramaz. 294b/13
*sengn (F.) sf. Tatan yaplm. 296b/19 sepd (F.) sf. sefid kelimesinin eski ep metinlerde rastlanan ekli. Ak, beyaz.

314b/02 *ser-blend sf. Yksek, yce, l. ser Kh- s.

Dv-i Sepd, t- sepd *ser*ser-firz sf. Benzerlerinden stn olan, SepdnSepdn-nerre Kii ad. Sepidin kardei, n Sertan-nerrenin babas. Kuh- uada yaamaktadr. 297b/06, 297b/09 ser (F.) i. Ba, kafa. Shrb- s. eks. ek- Ykselmek. Bu kh yle bir kh s.s.- clem Cihann en byk kahraman. 308a/11 kahraman. 317b/10

ki ba eflke ser ekmi bir yek-pre ayadur. 313b/24

serser-i imye Himyesinde olmak zere.

*ser-get i. Batan geen ey, macera, serserven. 297b/03, 313a/09 *ser- het-p- ifrt*ser-i het-p-y cifrt-t Ahtapot bal cin 299a/15 *ser-aplan Bir tr unvan. srevi oturtd ser-

...Mh-dut Bny<> car eyledi ve ser-i imyede r gn r gice donanma emr idp ehri serp tezyn eylediler. 297a/14
can-s., be-s.-em, eflke s. ek-, grz-i iyr-s. *ser-med sf. Bata bulunan, bata gelen, ser. ileri gelen. Fermurz- s.

ve ilcat! diyp emr eyledi bir ilcati, ser-aplan oldna ve bir ilcat, kendye tbic olduna ve bir ilcat, o geld ilcati, ilcat- giydrdi 308b/21, 308b/22, 308b/24
*ser*ser-ke sf. Dikbal, inat. *ser-kelik i. Dikballk, asilik. ser-

298

s. it- slik etmek. 299b/06 it*ser-nign Ters dnm, ba aa olmu. sereyles. eyle- Tepetaklak etmek. 293a/20, 293b/03, 317b/15 *ser-tz sf. Sivri ulu, keskin. ser aner-i s. *ser-ver i. Ba, bakan, nder, reis. ser293b/12, 298a/13, 301b/24

serp- Samak, atmak, dkmek. Ey mur- serp-

mbrek, bu ems nrna u serpmekden murd nedr? 315a/13,

315a/14 Sern Sern-nerre Kii ad. Sepidan-nerrenin byk olu. Feramurz tarafndan ldrld. 297b/06, 297b/14, 298a/05 sevsev Sevmek, holanmak. 318a/21 sevd (F.) i. Ak, sevgi. 306a/16 sevinsevin- Sevinmek, mutlu olmak. 316a/13,

s.s.-i

lem Alemin nderi. 315a/14,

318b/09 seyat (A.) i. Yolculuk. 313b/14, 315b/08

317a/07 er (A.) i. Toprak. eyles. eyle- Yolculuk yapmak. 320a/11 tate-. seyr seyr (A.) i. Yolculuk, sefer. 313b/14, serser-perde (F.) i. adr, ota. 304b/22, 308a/18, 309b/05 urs.e ur- Grlecek eyleri grmeye serp (F.) zf. Batan baa, tamamen. 297a/15 sersime (F.) i. Sersem, akn. s. ololSersemlemek, aptallamak. gitmek. Fermurz aber alup seyre 315b/07

urd. 304b/18
eyles. eyle- 1 301b/06 2 Dolamak, gezmek. 320a/11 zlemek, bakmak. rde

Bn gelp afes ardndan seyr eyledi.

294b/18, 299b/02, 314a/12 Serend Serendb Yer ad. its. it- zlemek, bakmak. 303a/15, 304a/01, Kh- S. Serb Bir cinn ad. 298b/24, 298b/24 317b/25

299

s.-i tem s.- tem 298a/01

e bak! (?) Ey seyr-i

oturayum da andalde durayum.

301b/25, 302a/02 let (A.) i. Zahmet.

tem! Ben bunda ne gezdm?

seyrn (A.) i. Gezinti. 292a/22 it. it- Zahmet ektirmek. Hey server, seyy (A.) i.Yolcu, gezgin.300a/24 ra- Atlmak, sramak. 295b/11 ra cn bana . ..-y vaan Vatan, doup byd d (A.) i. d ten yrekten balanma, yerleri ziyaret. Ey dilver, ben senden sadakat. 312b/16 ft (A.) i. zellik, vasf. f mirr-. - Smak. 301b/23 a- Okamak, svazlamak. Fermurz, a l l

nin saa let ider? 301b/24 (A.) i.

Bir sre uzak kald

memleketini ziyaret etme.

imden-gir lince ayrlmam, h nihyet gh u gh l-y vaan iti iderse giderm... 315b/19
sim (A.) i. Sofra. h h s.- h Padiah sofras. 317a/05 na- Birbirini snamak. Murdum bu na-

deryya or inp giderken fermn- lh ile aret-i r irp Fermurz apup bir yire oyd ve Fermurz ad. 298a/24
at (A.) i. Doru, gerek. ula,

kerre yine devlet namadur. 292b/22

nur i. Snr, hudut. 291a/25, 317b/02, 317b/06 ra i. Dizi. . ra sf. Yan yana veya art arda dizilmi sralar eklinde.

at gine l- b-n bilr vesselm. 295a/15

- Skca kavramak, skmak. 302a/02, 302a/04, 302a/10

Grdi,

ra

ra

maralar var. 299b/15

srr (A.) i. Anlamakta ve aklamakta akln

dur- Rahat hareket etmesine engel dur olacak kadar yanna sokulmak. Varup

Bunlaru srr nedr? diy sul eyledi. 314b/21

ciz kald ey.

300

rt i. 1 nsanda gsn arkasndaki blm. 312b/08 2 Hayvanlarda karn blgesinin arka tarafndaki ksm. 291a/04 Sih Sih Sihm / Sihm-nerre Kii ad. Sepidannerrenin kk olu. Sertan-nerre ve Div-i Krtasn kardei. Kuh- uada yaamaktadr. 297b/08, 297b/09

sille (F.) i. Tokat, amar. 310a/18, 316a/23, 320a/12 s.- sat s.-i sat Sert tokat. Hemn Burznu

ehresine bir sille-i sat yle urd kim gy Burznu gzlerinden teler d. 320a/02
smb (F.) i. Civa. mb bar-i s.

sir (A.) i. By, sihir. 298a/25, 299b/19, 313a/11 gers.den ger- By yapmak, bylemek. Smb Smb- ab mb Smb Smb / Smb- ab-reftr / Smb cayyr Kii ad. Hsrevin haner-gzar. On sekiz ar uzunluundadr. 304a/05, 304b/08, 305a/06 Smur Smur (F.) i. Simurg, anka kuu. 295b/20 S.S.- can Anka kuu, Simurg. 299a/05, 314b/08 its. it- By yapmak. 299b/19 felege kelek S.a siek dime uvvet-i s. Sind Yer ad. 319a/16 silsil- Temizlemek, silmek. 303a/11, 313b/02 sne (F.) i. Gs, bar. 291a/18, 307a/21 sila sila-r i. 320a/23 sila rl sila-rl i. Silahor olma durumu, cengverlik. 320a/23 cilm-i s. silksilkSallamak, silkelemek. 303b/07, siek i. Sinek. 295b/20 felege kelek Smura s. dimesiph (F.) i. Asker, ordu. 291b/13, 305b/25, 309b/03 yi silah kullanan, sava. eks.ye ek- mec. ikayet ve itiraz etmemek, kabullenmek. 315b/04

rnsu anas encbe C seni sirden gerp dery-y mue brad. 298b/03
eyles. eyle- By yapmak. 299b/17

305b/19

301

 cazm-i s.- ver-zemn eyle*siph (F.) i. Asker. 291b/05 siph siphli siphli i. Askerlik, askerlik becerisi. li 307a/19 sipri sipri

Siyvu / Siyvu- Na Kii ad. inli Siyvu Siyvu Na vu bir nakka, ressam. Haver-zeminde yaar. Hsrevin arzusu zerine Huride Banunun resmini yapmak zere Kurb-ems Kalesine gitmekle grevlendirilmi bir ressamdr. 300b/01, 303b/23, 303b/21

(F.)

i.

Yaplmasn isteme,

veya siz zm. 1 oul ikinci ahs zamiri, siz. 295b/05, 296a/19, 312a/02 2 Sayg ve nezaket maksadyla tek kii iin hitap sz olarak kullanlr. 298b/01, 303a/15, 305a/15

gnderilmesini 307a/08

smarlama.

eyles. eyle- Ismarlamak. 292b/23, 307a/09, 318b/06 olns. oln- Ismarlanmak. 308a/19

obet obet siper (F.) i. Kalkan. 295b/15, 305b/02, 306b/06

(A.)

i.

Konuma,

grme,

muhabbet. 297a/05, 309a/18, 313b/03 it. it- Sylemek, sohbet etmek. 317a/03

yne-i s., dmen-i s. .e sirke (F.) i. Sirke. 316a/08, 316a/08, 316a/09 siyh (F.) sf. Kara, siyah. Cezre-i S. siy (A.) i. ekil, biim, tarz. u siyda tuttutSohbet etmeye almak.

Fermurz biraz obete utd; amm olmad, sylemedi. 297a/22,

in-y ., cn .i it-, en-y ., o o( ine veya arasna) Girmesini

salamak. rs da ol oaay bana

od. 315b/14
ol ol( ine veya arasna) Girmesi

bir kd ister; amm yle kd virmek bize gre pek gdr. 319b/08
Siymek Kii ad. Efrasiyabn

salanmak. unda eglenelm, rnler adamlarndan biri. Huengin kardei. 291b/06, 291b/25, 292a/08 ol sf. 1 Kalbin bulunduu tarafta olan. siyset (A.) i. lm cezas, idam. 309b/19 298b/11, 311b/04, 320b/02,
c

ceng idicek maalldr, ot uy bol, asker olmaz. 292b/07

302

2 i. San kart, sol taraf. 308a/07, 320b/03

or Birbirine sormak. or l r .

oluolu- Sk sk nefes alp vermek. 311a/20 oyoy (Elbisesini) karmak. 309a/19 o i. Ahir, son nihayet. an bu esrra

kimseyi mualic eyleme, grelm o neye varur. 292b/03

ora

oyn oyn- Soyunmak, elbisesini karmak. n 297a/24, 309a/19, 316a/10 sksk- Yarmak, yarp gemek. Bundan-ora

zf.

Bahsedilen

ann

daha

ilerisindeki bir zamanda. Bunlar ora

kendlere geldi, Fermurz zerine hcm eylediler. 296b/03, 297a/15,

297a/20 2 Yoksa, yle olmazsa, aksi takdirde.

iki ay midr calet-tevl engin<i> skp gitdiler. 316a/18

sykinsykin Birbirini desteklemek, birbirine arka kmak. Fermurz bad, bi nefer

cinn

birbirine

sykinp

dururlar.

Anlar Rstemdr, ora Rstem helk eyler. 293a/24

seni

299a/11, 296b/02 sylesyle 1 Demek, sylemek, anlatmak. Var,

3 -nin ardndan, arkasndan. Bu ceng

ibtid nze ile fet olup ora dvl utuma-la atm olur. 307b/07,
309a/22 4 Buna ek olarak, dahas. Pdihum, bu

pehlevn, Efrsiyba syle, bildginden almasun, elinden geleni dir eylemesn. 292a/17, 298a/08,
299b/05 2 Konumak. Fermurz biraz obete

gre lidr, bunda ol rlur, ba yarlur, ora o tze olandur, belki gre resmin da bilmez, bir a olur da baa citb eylersin. 319b/14
5 tak. Sonra. Efrsiyb bundan ora on-

utd;

amm

olmad,

sylemedi.

297a/22, 299a/20, 314b/08 sylesyle Karlkl konumak. 293a/08,

301a/05, 306a/03

bir

sene

rn

arafna

bamad.

syletsylet Konuturmak, syletmek. 297b/23 sz i. 1 Kelam, sz, konuma. Kvus bu

295a/09, 296a/09, 297a/11 oror Sual etmek, sormak. 292a/10,

sz zerine s ard. 294b/02,

297b/01, 301a/03, 312b/04

310b/09, 318b/14

303

2 Anlama, akit. Bel y Fermurz,

*ul-nme Bar antlamas. 295a/08 ul suln (A.) i. Hkmdar, padiah. 296a/03,

hemn szimz evvelkidr. 307b/24

3 Doruluu kesinlik kazanmam haber, sylenti, rivayet. Bunda bir l vardur 300a/16, 316a/06 S.- Khrbn S.- Khrbn Cin taifesinin sultan. 311a/21 S.- Trn S.- Trn Turan hkmdar. 317a/18 s.inden eylemes.inden ara i eyleme- Ne sylerse onu in yapmak, sznden dar kmamak. 313b/21 su i. 1 Su. 294a/25, 303b/08, 316a/15 2 Deniz, nehir, gl. 291a/03, 291a/04, 291a/06 u i. Kabahat, hata. Di imdi yle ise uu el . sr (F.) i. Dn, len. Andan sr S.- Trkistn S.- Trkistn 291b/03 unun- Arz etmek, takdim etmek, vermek. 298b/16, 302b/12, 313a/25 Trkistan hkmdar.

diyp herkes bir szde; amm bu arafdan ol gn Kvus- Kmrn dnp br-gha gelp... 294a/11

yo-m. 320a/09
suan suan (F.) i. Sz, lakrd, kelam.

tedrikine

baladlar...

303b/03,

305a/12, 310a/15 s.- hmyn its.- hmyn it- (Padiahlar iin) Erkek nil-i s.-pr ulb (A.) i. (Evlat iin) z. Tavrs ocuklarn kzlarn snnet ettirme veya evlendirme mnasebetiyle

dn tertip etmek. 309a/04 ret (A.) i. 1 Yz, ehre. Fermurz

Teviden ulb ol idi. 300b/15

- peder Babann beli, omurgas. ulb-

pederden ram- mder<e> bir drr-i yekt ddi. 297b/02

ul ul (A.) i. Uzlama, bar. 292b/20,

grince ahramn- til and, di azna geldi, zr ahramnu ret u albeti Fermurza pek bezerdi...
310b/24, 300a/14, 320a/03 2 Biim, klk. ...sekizinci gn Rstem

ol. ol- Aralarnda anlamaya varmak, uzlamak. 295a/08

kendi retine girp Kvusa geldi.

293b/22, 297b/07, 300b/11

304

Surb / Surb cinn Kii ad. 299a/05, Sur cinn 312b/13, 316b/17

Sleymn Kii ad. Sleyman peygamber. Sleymn aret-i S.

sul (A.) i. Soru. Sleymn / Sleymn bin Devvr / eyles. eyle- Soru sormak. 291b/03, 300a/04, 300a/25, 311a/21 its. it- Sormak. 292a/24, 294a/09, 313a/09 olns. oln- Soru sorulmak. 313a/16 *sleymn *sleymn i. Yzk, gerdanlk, kemer gibi leymn sy sy (F.) i. Yan, yn, taraf. s.- ufu s.- ufu Ufuk, ufuk taraf. n kim gice eylerde ss olarak kullanlan deerli ta, grenat. Sleymn ibnibn-i Dvud Kii ad. Feramurza trl silahlar ve cevahir hazrlayp trbesine ziyarete geldiinde kendisine veren kii. 298b/04, 298b/11, 298b/17

mrr idp ab old, fitb- clemtb sy- ufudan ba aldurup nryla c lemi mnevver lduda 293a/01
sz (F.) sf. Sonuna geldii kelimelere yakan, yakc analam katarak

dvl-i kemer-i s. ln (A.) i. te iki. Ol da b alan

nfn lnn idi. 313b/01

srsr- (At, gemi vb.) Yrtmek, srmek.

birleik sfatlar yapar. naamt- dil-s. szn (F.) sf. Yakan, yakc. ols. ol- Yanmak. 309a/15 Sbn (A.) i. Allah. mselmn- bende-i S. ibnShrb / Shrb ibn-i Rstem Kii ad. 294a/04, 310a/05, 318a/16 Shrb- serShrb- ser-firz Kii ad. 295a/16

Rstem-i yek-dest gergednn srp alca-i Siymek apusn dgmege balad... 291b/22, 300a/13, 316b/16,
2 Dokundurmak, dedirmek. ...Fermurz

zerine varup iki rekcat namz lup duc idp el yze srdi. 297a/18
ift s., yz s. srilsrilDedirilmek, dokundurulmak.

302a/12 sr i. Koyun, kei topluluu; sr. 296a/24

305

sstlik (F. sst) i. Geveklik, tembellik.

ikmet-i ud, sreve bir sstlik c r old, grdi, nful-leyl old, bir ey yodur, herkes cleminde vb ta idp gitdi. 309b/05
st i. St. anas s.i aznda ostn (F.) i. 1 Direk, stun. yle pold

iden budur! diyp szilp Fermurzu yanna geldi. 298a/19

2 Havada uar gibi kaymak. 313a/02, 314a/21, 315a/24

stnlardur, apuy dem boy adar aldurup bir eliyle ol stn apunu altna oyup ol arada yol bulursn.
298b/06, 298b/08, 308a/05 2 Stun eklinde kitabe. Eger ehd

olursam bir stn dikp zerine cengm ve ne yzden ehd olduum azdurup nin dikesin. 296a/17,
303a/11, 303a/13 -svr (F.) sf. Sonuna geldii kelimelere binen, binici anlamn katarak Farsa birleik sfatlar yapar. gergedn-s., Sm-s. svr (F.) i. Ata binen, svari. 299b/07 s. ol At gibi binek hayvanlarna binmek. 293a/03, 306a/04, 317b/11 szilszil- 1 Gze batmadan, usulca, sessizce yrmek, gemek. te olum helk

306

-d (F.) i. Sevinli, mesrur. it. it- Sevindirmek, mesut etmek. Mt ile .- Trn .- Trn Turan hkmdr. 317a/25, 317b/05, 318a/07

urd idp apuy aasn, ieri giresin, muaddem ziyret idp ayr duc ile rum yd idesin ve baum ucnda andu ile ydigrlar vardur, alasn, her birini ullanduca ayr duc ile rum d idesin... 298b/22
. ololSevinmek, memnun olmak.

mh . mh kileme. Yl hey erf, var git,

ben h mh bilmem... 318a/08

*h nl. Ey ah, ahm! h, ne ret ve

ib-rn- heyet bir nev-civn!

300a/16 dvn- Selm ., dvn- .- Efrsiyb, Efrsiyb ., arr tebern .-per, Kemn- Rmin ., Melik ., Mnr ., Nam ., Sary- Selm ., Selm ., Semendn ., Semender ., Smb ., Talas ., h-nme i. Firdevsnin tannm eserinin ad. dstn-i .

Rstem cib olduna elem zre idi, Rstemi grp d old. 292a/21,
303a/15, 316b/13 ol. u andn ol- Sevinmek, memnun olmak. aret-i r Neb aleyhisc

selmdan bu ran avlin iitdkde bir mertebe d <u> andn old kim vaf olnmaz. 299a/21, 306b/15
f (A.) i. f kna eden, yeterli. Virn-

aduma f cevb viresin. 300b/23,

304a/11, 304b/02 h (F.) i. Hkmdar, padiah, ah.

hn (F.) i. ahlar, ah. Bir gn anc

hn zyla oturup ciret eyledkleri ba girdiler. 291a/06

ahbz ehbz ahbz / ehbz (F.) i. Yiit, gsterili ve anl kimse. Prn eyitdi: iynemem

Rstem-i yek-dest on-bi caskeri rd ve anc h da ldrp ve macas Fezzne Bny ald.
291a/10, 303b/04, 309a/24

ah-bzum. diy 318a/15

Burz-y .

eyle. eyle- ah tayin etmek. Efrsiyb da

onlara imetler mubelesinde birer alca rp h eyledi. 291b/07

307

a (A.) i. Kii, kimse. Y mur- a

2 art komak. ora ar od. 310a/14 .- munaa .- munaa art- Nmka. Grete

mbrek, bu a kimdr? 314b/14,

314b/15, 314b/16 h (F.) sf. aha ait, ahla ilgili. h smt- . a a- yan. (Blbl gibi tc kular) Name ile tmek. Andan mur yle bir
c

rakibi havaya kaldrarak ne arkaya, saa ve sola yedier adm tamaya denir. 308a/09 .- Nm m .- Nma Grete rakibi havaya

kaldrarak ne arkaya, saa ve sola yedier adm tamaya denir. Bu kerre

ad kim heybetinden rs gibi adml-vcd Khrb- zeber-desti b-h eyledi. 314a/10

alvr alvr (F.) i. alvar. bend-i r (F.) i. ehir. Behit-kend dirler bir

rda olur imi. 318b/13

arb arb (A.) i. ki, arap. dem gnderp

Fermurz inci zorda t bana berber aldurup yidi adm aa ve yidi adm ola ve yidi adm iler yidi adm girye ki bua ar- Nma dirler, bun da her pehlevn bilmez ve icrsna da dir olmaz, Fermurz ar- mucnaay icr eyledi kim ora srevi zemne oyup yine aya zerine macr olsun. 308a/08
. .lar boz. / .lar boz- art koulan eylerin gereini yerine getirmek. Elbetde bir

a m

arb

getrtdi

Fermurza.

295b/23, 310b/19, 313a/13 *arb-dr Kilerciba. arb-dra fermn arbarb

c

pehlevn ol arlar bozup z ala.

300b/06, 304a/12, 310a/21

old, ulumlar ile bde ayup Dv-i Am kellesin oldurdlar. 313a/22

icr eyle.lar icr eyle- art koulan eylerin gereini yerine getirmek. Eger arlar

ar (A.) i. Bir anlamada yer alan hkmlerden her biri. Anca ar

icr eyledkden-ora gine virmem dirse mnic degl. 300b/23

icr it.lar icr it- art koulan eylerin gereini yerine getirmek. h, ol nev-

var imi, aber aldum.

301a/05, 303b/02

300b/04,

civn arlar icr idp beni alsa.

oy o. oy- / o- 1 Yemin etmek. Kendden 301b/07, 305a/15, 310a/14

ar oyup neylersin? 302b/23

308

aa-

Ne

yapacan

bilemez

duruma

ecc(A.) sf. Cesur, yrekli, yiit. Bilsem

gelmek, armak. Ky olandur, ace

ve altun grdgi yo birden o virse aar. 319a/07

auraur- artmak. Fermurz bir na ra-i sat
c

gibi bir ecc dilver di azna geleyazd. 295b/13, 320b/03

eddd eddd eddd / eddd bin Gderz Kii ad. Guderz olu eddad. Efrsiyab ile Kvus- Kmran arasndaki savata Rstem-i yek-dest er talep edince karsna ikinci olarak kan fakat Rstem tarafndan ldrlen kii. rn

urup

cmlesin

aurd.

311b/06,

311b/20, 312b/03 yed (F.) ba. Eer, ayet. yed Behmen

gelp andalsinde Fermurz grdkde bir bedlik idp Fermurzu c rna bir alel getre. 301a/17,
301a/20

arafndan eddd bin Gderz, Rstemi yek deste nze ve bir grz urd.
293a/10, 293a/11 edd (A.) sf. iddetli. sreve bir edd

eb (F.) i. Gece. .eyle.-n eyle- Gece baskn yapmak. -

arb avle eyledi. 306b/17

arb- . eyle-, rzigr- . efte Kii ad. Turan sahib-krani. Piran ibn-i

bi asker ile puudan up askeri eb-n eyledi. 309b/04

ulm- . *ebistnl Yatak odas, halvet yeri. ebistnl nl

Prn ibn-i Veysen da efte nm bir z vardur. 291b/09

Veysenin kz.

ehdet ehdet (A.) i. ehit olma, ehitlik. bn-y . cm- .i n eyleec ec at (A.) i. Yiitlik, cesaret.inci,
c

eccat ibidr, gzin budadan anmaz. 294b/01, 298b/13, 304a/23

uvvet-i . ecer (A.) i. Aa.Ba eflke ser ekmi

ehd (A.) i. ehit. ol. ol- man, vatan ve kutsal bir amac urunda savarken lmek. Ol mal

y odur ki bozup pern eylerem yd cm- ehdeti n eylerem.

296a/17, 296a/18

bir yek-pre ayadur, al ecerden eer yo. 313b/25

309

ehr (A.) i. ehir, kent.r gn r gice

emc (A.) i. Mum. ..-i kfr Kfrdan yaplm mum.

donanma emr idp ehri serp tezyn eylediler. 297a/15, 303a/07, 319a/12
..-i Cimpr Cimapur ehri. 297b/18 ..-i Hye Haye ehri. 296a/03

Gerdek-nen ii mnevver old, yle ki emc-i kfru iysn badurd. 309a/12

ule-i .

ehmd ehmd cinn ehmd / ehmd cinn Kii ad. Hemn ol

scat, ehmd cinn hir olup Buyuru! didi. 299b/03, 299b/05,

300a/10 ehmr ehmr Bir cinn ad. simleri bunlardur:

ems (A.) i. Gne. En-y obetde

malac- ems iilp 313b/04, 314b/25,

315a/09 devr-i ., urb-., malac- . *emsiyye (A.) i. Gnee ait, Gnele ilgili. sene-i . enlik en olma durumu, etaret. it. it- Elenmek, enlik yapmak. Grh

Serb, iyr, amr, ahr, ap, Zern, ehmr. 298b/24, .

301a/08 Bn ehre Bn Kii ad. Burznun annesi.

Mderi ehre Bnya eyitdi. 318b/09,

318b/17, 319a/11 ekl ekl (A.) i. 1 Biim, grn. ir kendi

eklinde amle idp Fermurz da bir t urup camd-la iki pre eyledi.
297b/07, 300b/10. 2 Biim, tarz. Fermurz bun grince

grh begler ve erbb- dvn, meclisler urup enlikler iderlerdi.

309a/05 eref (A.) i. zzet, itibar, eref. Yitmi

ikr ayaumuza geldi. eklinde oturdu yirden 295a/22

ekv ekv (A.) ikayet. it. it- ikayet etmek. rn askeri ondu
c

ylda, yidi yldz erefine, yidi drl macdenden dzdrdm. 299a/02

ercat (A.) i. Din kurallar, erat. aret-i

Sleymna mn getrp aret-i Dvud ercatine girdk. 313b/08

at- brh hm ercat-i brhm Hz. brahimin getirdii din hkmler. 313b/08

gn Hindden eli gelp ejder-serler malndan ekv idp defc in pehlevn diledkde... 295a/17

310

err (A.) i. Ktlk, fenalk. Zr bir ayrn

d / Deli d Kii ad. Gderzin olu d d ve Gvin kardeidir. Shrb helk

ve errin bilmez erfdr. 292b/02

eper (F.) i. Bir sava aleti, alt dilimli topuz. Hy yaban olan, sen misin

olduda dedesi deli d varup Semenkndan getrdi. 318a/18

ikh ikh Yer ad. ala-i . ikr ikr (F.) i. 1 Av, avlanma. Gzm nr,

baa bu evc eyleyen! diyp eperin ekp olana avle eyledi.

318a/10, 318a/11 eret eret (A.) i. Sevin, nee, enlik. Bir

midr keyfler gelp eretler l olduda 315b/07

ev ev (A.) i. Nee, sevin, haz. .- ne ol.-i ne ol- Neelenmek,elenmek.

bi on gndr ikra gidp cib oldu, anda id? 292a/21, 317b/02

2 Av hayvan. ikr ayaumuza geldi. 295a/22, 300a/11, 316a/13

Bundan-ora meclisde olan yrnu gzleri s- pr-na dnp tamm nee v ev-i ne oldlar. 313b/03
..-i ne ne eyleeyleElendirmek,

bin.a bin- Ava kmak. Yidi gn yine

bunlar ceng idp sekizinci gn syi idp ikra bindiler. 306a/06

.a - Avlanmak. Fermurz bira kerre

neelendirmek. Naamt- dil-sz ile

erbb- bezmi mest ev-i ne eylerdi. 309a/07

ey (A.) i. Nesne, ey. Dnyda kesmedgi

ol vdlerde ikra up cy <u> ciret eyledi. 297b/04, 297b/06

it. it- Avlanmak. Bilsem dnp ikru

iderek 296a/02
ayd u . it-, ayd u .a bin-iken (F.) Sonuna geldii kelimelere kran anlam katarak Farsa birleik sfatlar yapar. Tilke-i af-.

al bir ey yodur. 299a/02, 309b/06,

319b/06 iddet (A.) i. Bir g, hareket veya kuvvetin derecesi.. Ol aa da arekete

gelp derynu iddeti artup a gibi mevceler hir old. 300a/02

iddetleniddetlen- iddeti artmak. Bir am furtna
c

opup derynu yzi mevcelendi ve gitdkce iddetlendi. 316a/03

ikest (F.) i. Krma, krlma.

311

. ol- Krlmak, bozulmak. Anca ol ol-

imden ora Bundan sonra, u andan itibaren. imden-ora ben ol cnibe

andal yed beni gtrmeyp ikest ola. 301a/20, 319a/25

ikeste (F.) i. Krk, krlm. . v beste Krk dkk. ikeste v beste

yan zamnda varmam. 310a/02

imdiki lde u durumda, imdi,

halihazrda. Ben bunu uvvetiyle

Y srev, an dil-gr olma. Eger urde Bnya da meyl var-ise ben ferat eyledm, seni ber-murd ideym. didkde 308a/09
imdi zf. 1 u anda, imdi. Fermurz imdi

rn ab iderm, imdiki lde Efrsiyb bir l idelm. 294a/22,

315b/20, 318b/18 rbeh rbeh (F.) i. Damat tarafndan gelinin evine gnderilen arlk. Pdihum,

andadur? 297b/17, 304b/05, 309b/03

2 Az nce, henz. Ol mel n imdi anda
c

bundan ne-adar ml var ise cmlesi urde Bnya rbeh olsun.

303a/25

gitdi? 309b/18, 310a/20, 316b/25

3 Buna gre, bu duruma gre, artk.

rn (F.) sf. Gzel, ho, tatl. rv-i .-ed *rn-krl i. Tatl muamele etme, ho rn-krl davranma.

imdi biz nice idelm? 292b/12,

297a/01, 4 Biraz sonra, bundan sonra. imdi varup

hem Fermurz ve hem Semendn birer camd ile urd-m idp Bn<y> alur gelrem! 310a/22,
310a/24, 317a/25 5 Bu sefer, bu defa. Sir vatler gibi yir

s-i . ii- Gerilip kabarmak, ikin bir durum almak. Kylnu ba arpuz adar

idi. 319b/24 perdi amm imdi pmeyp yle aya zerinde durd. 320b/18
imden gir Bundan sonra, u andan itibaren. Teslm ol, y ub- te-dem, itb itb (F.) i. Acele. N-gh, Fermurz an

grp ormandan biri, bir h itb-ile Fermurzu inden gep gitse gerek. 295a/21
iyr (F.) i. Aslan. Amm i yzinde iki iyr iyr

imden-gir sen svru budur!

299b/07, 308a/12, 315b/19

urur, Fermurza hcm eylediler.

303a/21, 313a/05

312

.-i arr Gsterili aslan. Bu arada .- arr

2 sf. una benzer, unun gibi. yle

Fermurz yle bir kerre iyr-i arr mil srev dvl-i kemerine el urup
308a/02 ..-i urrende Grleyen, hiddet ve iddetle baran aslan. srev py- tatnda

pold stnlardur, apuy dem boy adar aldurup bir eliyle ol stn apunu altna oyup ol arada yol bulursn. 298b/06, 300a/01, 301b/05
. kim Bir fikri, bir iddiay aklamak amacyle sylenecek szlerin bana getirilir.

iyr-i
315a/21

urrende

mil

otururken

iyriyr-i pee Bir kavim ad. (?) ...srev-i

Bu iki dem ejderhs birbiriyle cenge urdlar, yle kim birbirin bana cihn teng eylediler.

ejderh-bend rikbnda yrr bir ayyr arrr aner-gr var idi, yetle bir bk lk idi, iyr-i pee evldlarndan idi, adna Smb- abreftr dirler idi... 304a/05
c

293b/09, 294b/13, 303a/18 u 1 aret sf. u. Gel, senle u alcalarn

birin sen ve birin ben apusn grz-ile yup ieri girp... 291b/19, 304b/11,
319b/08

grz-i -ser, Kmil-i .-efgen 2 aret zm. unda eglenelm, rnler iyr Bir cinn ad. simleri bunlardur:

ceng idicek maalldr 292b/06

3 Kii zm. Bu n-bekr arada yic

Serb, iyr, amr, ahr, ap, Zern, ehmr 298b/24

ol sf. u. Rstem bad gelmez, varup

olmaduca bize ur yodur, un bir tarb ile biri ldrse o isn iderm.
294a/24 ua ua (A.) i. Para, kuma ve kat paras.

alvir ol z dv elinden al ideym and. 291a/17, 301b/22,

318a/05 hret (A.) i. n, nam, hret. bala la. bala- hreti daha da yaylmak,

azm-i meydn- rezm eylediler, birbirine mubil ve murn olup aflar baladlar. 306a/01
mr mr (F.) i. Hesap, say, adet. Ejderh

rs evvelkiden ziyde mehbet ve hret balad. 315b/14

hreti cihn tutmak. yle 1 zf. yle. yle bir seyrna rst

stvnlar arasnda ol-adar vardur, umra gelmez. 314a/05

uc (A.) i. Parlaklk, k.

bz

geldm. 292a/22, 305a/01, 317a/16

313

 Kh- ., tb- .- nrn ucle (A.) i. Parlt, k. alduca erfa

uclesi te renginde grinr. 299a/03,

309a/14, 314a/15 ..-i emc Mum . Ceml-i nrnu

iys yannda ucle-i emc gy leyle-i mulimdr. 309a/14

kr (A.) i. kr. eyle. eyle- kretmek. Fermurz bu li

grp kr eyledi. 296b/12, 306b/25

..-i
c

am

eyleeyle-

ok

kretmek.

Kendlerin ayr zd olacalarn bilp kr-i cam eylediler. 312b/09

r rc (A.) i. Balama. eyle. eyle- Balamak. Hemn sary binsna

rc eyledi. 318b/22

314

-Tt (F.) e. Kadar, dein, dek. 296b/21, 300a/07 t. kim Sonunda. Bir gn nme Zla t.- cil t.- cil Yansmaya sebep olacak kadar parlak. 309a/15 t.nrn rn t.- uc- nrn Parlak klarn aydnl 309a/16 2.

geldi. Zl da caskeri alup cazm-i Bel eyledi, t kim Bele gelp Kvusa bulud. 292b/09
tacaccb (A.) i. ama, hayrete dme. t.alt.-de al aakalmak. cmle ...erbb-

srev ollarnda tb <u> tvn almayup bkildi. 307b/21

G, kuvvet, takat.

fitb- clem-t. arret-i t. aba (A.) i. Yiyecek koymaya yarar, az derin ve yayvan kap. 296b/16, 300a/20, 300a/21

dvn Burznu bu uvvetin grp engt-ber dehn idp tacaccbde aldlar. 320a/17
t.- vart.-e var Hayrete dmek. Acab bu
c

nacranu al ne ola? diyp tacaccbe vardlar. 310b/08

eylet. eyle armak. srev iidp ta accb
c

abaa (A.) i. Derece, aama. Mnhezim

eylemek
295a/05

abaasna

varduda...

eyledi... 307a/17, 294a/16, 314a/02,

315b/14

aban i. Ayan alt ksm. al. al- Hareket etmek, yrmek. Siyvu

t.

itit

armak.

298a/25,

300a/04,

318a/03 acm (A.) Yemek, yenilecek ey. ...dem

Nola. diyp aban alup bir gn bulya irdi. 303b/23

aldur. aldur- Koarak kamak. 304b/22 .. vir- Krein kenarna ayann alt ile .. virbask uygulamak 318a/01

gnderp

a m

arb

getrtdi...

295b/23, 315b/06, 317a/06 t.t.- iyfet Ziyafet yemei. 308a/19

abanca i. amar, tokat. 317b/17 . tb (F.) Parlt, parlayc. yi. yi- Dayak yemek. 317b/17, 320a/12

315

tbic (A.) sf. taat eden, boyun een, bal. eylet. eyle- Boyun edirmek. ...rs

dnp ondlar. 293b/14, 307a/10,

308a/17

kendye tbic eylese didiler... 311b/23

itt. it- Boyun edirmek. 292a/08

gerekdr.

.- cenk Savan balad an belirlemek iin

alnan davul tarafndan yaplan bir al biimidir. Bazen ksn katlmasyla da alnd olurdu. Saf vuruu alndnda asker, bir eit sava dzeni olan saf oluturur ve bu ekilde savaa girilirdi. Bundan byle, XVI. yzyln sonlarna kadar savalarda saf

olt. ol- Boyun emek, balanmak. 292b/25, 298a/06, 308b/05 ta br (A.) i. Rya yorma, yorumlama
c

oluturularak davullarn ve kslerin saf usul vurmas devam etmitir. 307a/14

tabut (A.) i. l tanan sandk. 298b/22 itt. it Yorumlamak. 313a/17 tadrik (A.) i. Hazrlk. olt. ol Yorumlanmak. 305a/10 grt. gr- Hazrlk yapmak. 291b/17 tacm (A.) i. Hrmet etme, sayg gsterme.

srev teden gelp bunlar vardlar, hele birbiriyle avuup andan c srev ine dp ta m ile alup geldiler. 308b/16
abl (A.) i. Davul. ...iki siph yirlerinden

tafl tafl

(A.)

i.

Ayrntlaryla

anlatma.

292a/23 a a i. Da 300a/02, 300a/06, 302b/25 al- Ayrlp birbirinden uzaklamak. al-

urup abl ve urnlarn alup calem ualarn kd eylediler... 305b/25,

307b/01, 307a/17 ..- rm stirahat zamann bildiren

Herkes alup gitdiler... 294a/23

taamml taamml (A.) i. Dayanma, katlanma. itt. it- Dayanmak, katlanmak. 295b/18, 297a/21, 313b/06 ta (A.) zf. Gerekten de, sahiden de. ta .

davul. 293a/14, 293a/21, 294a/05 syi .- syi Savata gece bastrnca askerin
dalarak birbirinden ayr dmemesi iin alnan bir ritimdir. Asayi davulu alndktan sonra arpmaya son verilir, herkes olduu yerde kalr ve etrafa karakollar kurularak sabah olmas beklenirdi.

Ey n-bekr k, ta, sen dvne imisin. Benm elmden benddesin ve gine baa byle sylersin. 298a/07,
298a/19, 301a/24

abl- syi alnd,

316

taliye (A.) i. Boaltma. taliye itt. it Boaltmak. ine dp tacm ve

tat (A.) i. Alt, aa. et. e-er Topran alt. 315a/06 tata Bir eyi baka bir yere uygun bir biimde tutturmak, ilitirmek, geirmek. 302a/25

tekrm ile sary- nda bir oda taliye idp Fermurz ondurd.
296a/07 amn-d-mzd amn-d-mzd Kii ad. 311b/15

taarrb (A.) i. Yaknlama, yaklama, tamn tamn (A.) i. Aa yukar bir fikir syleme. taayyd (A.) i. Dikkatli davranma. eylet. eyle Tahmin etmek. 313a/17 t.- t t.-i tm Pr-dikkat davranmak, olanca *tamnen (A.) zf. Yaklak olarak. ...bu tamnen mn dikkati ile. Greym seni, bir oca yanama. 291a/21

arda bir lne-i metn var tamnen drt arman cirmi adar var... 313b/25
tarr tarr (A.) i. Yazma. itt. it- Yazmak. 296a/10

taayyd-i tm ile br-gh f <u> rset zre ol! 309b/07

ta (A.) i. etmek. itt. it- stemek. ...herkes cleminde vb stekte bulunmak, talep

tasn tasn (A.) i. Beenme, gzel bulma. eylet. eyle Gzel bulup takdir etmek. 302a/13, 306a/24, 311a/13 ta tat (F.) i. Hkmdarlarn oturduu byk koltuk. 299b/16, 301a/13, 304a/16, 304a/17, 313b/07

ta idp gitdi. 309b/06

tadrce tadrce (A.) i. Bu ekilde, bu hal zre, bylece. 314b/24 tarb tarb (A.) i. Yolunu bulma. 294a/24, 300b/03, 303b/23 tarr tarr (A.) i. Bildirme.

*tat-nin Tahtta oturan. 301a/12 t. t.t.- udret Saltanat taht. 313b/07, 313b/09 tasm tasm (A.) i. Paralara blme, bltrme. ber-t.- l, py- t.
c

eyleeyle-

Anlatmak,

ifade

etmek,

bildirmek. 315b/09

317

t. oln- Bltrmek, blmek. 314b/25 oln h Talas h Kii ad. 299a/16 taleb (A.) i. steme, dileme. eylet. eyle- stemek Biraz ard-i ceveln

amar i. Damar. t.-bet.-be-tamar Damar damar.

Amddur, Fermurzu ketfine inince burnndan ac ac ttnler gelp amar-be-amar aber-dr old. 311a/10

eyledkden ora ol aldurup eng-i arbleri didrdi ve nacra urup er aleb eyledi. 293a/06, 293a/10, 293a/12,
294a/05 itt. it- Dilemek, rica etmek. 295a/19 lib (A.) i. steyen, istekli. 302a/24,

Tar Tar / Tar i. Allah. Meger Tarnu r

atnda ne Rstemler var imi ki kendi yannda mr- acf adar bile degl.
291a/05, 296a/20 anana (A.) i. Yksek ses, grlt. nara-y .-y Allhu Ekber Tar i. bk. Tar

310b/12, 302b/09 tm (A.) sf. Btn, eksiksiz. apu i. Hizmet, tazim, hrmet. takayyd-i t. l l- taat etmek, tazim gstermek. Hele, tamm (A.) sf. 1 Tam anlamyla, tam olarak. Tamm nful-leyl olmd. 294b/12 2 yice, bir hayli. ...bu mur tamm

Semendn hu ine gelp apu ld ve arup nme-i Fermurz und. 300b/13, 314b/05
araf (A.) i. Yn, yan, dorultu, cihet.

szilp iynesine yan geldkde Fermurz grdi, bunu penesinde biyz ar midr bir ejderh... 296a/21,
314a/07 eylet. eyle- Tamamlamak. 299a/08 olt. ol- Tamamlanmak, eksiksiz hle gelmek. 292b/20, 296b/23, 296b/23

...hemn ol arafa apul idp bir anmet ele girdkde yine Trn arafna geersiz. 317b/03, 291b/02,
296b/10 ..- a Allah tarafndan, Allahtan gelen iaret anlamnda kullanlmaktadr. 295a/11, 313b/11 ber-t.

n t.

318

aral i. (?) srev ayret-ile bir da zor aral

arz (A.) i. Usl, yol. 304b/08, 318b/16 s (A.) i. Su kab. Bu Cbulda ems

eyledkde Fermurz arala dikdi.

307b/14 ardaan ardaan Darmadan, perian. 320a/13 olt. ol- Darmadan olmak. Fermurz

ulc vatinde s alarlar... 313b/04,

313b/06 gzleri - pr-na dntaavvur taavvur (A.) i. Tasar, zihinde kurma, ama, niyet. ard (A.) sf. Kovan, kartan, sren, tardeden. .eyle.-i ceveln eyle- Biraz ard-i ceveln itt. it Dnmek, hayal etmek. 315a/21 tavr tavr (A.) i. Resim. 300a/22, 303b/19, 309a/16 eylet. eyle Resmini izmek. Bn apusna tr tr (A.) i. Gemi olaylar ele alan bilim dal. itt. it- Trih dmek, tarihini yazmak, kaydetmek. Ey dn gerekdr ki

kellelerine birer mt urup ardaan olup yldlar. 303a/22

eyledkden ora ol aldurup eng-i arbleri didrdi... 293a/05

gelp grdi, st eiginde bir duter-i ateri tavr eylemiler... 300a/14

itt. it Resmini yapmak. 303b/19 olnt. oln Resmi yaplmak. 299a/05 ta i. Kimyasal veya fiziksel durumu deiiklikler gsteren, rengini iindeki maden, tuz ve oksitlerden alan sert ve kat madde 294b/16, 294b/19, 295a/12 binek t.- 317a/03 tata Bir eyi bir yerden alp baka bir yere

benm de Grasb gibi album dikesiz ve zerine gelp drl mal bozdum tr idesiz.
296b/21 tar tar (A.) i. Yol. Efrsiyb zerine iletdm

ki bir tar ile ldrsn diy evvelde iltift idp rnler zerine ald.
292b/01, 294b/05, 310b/01 tarla i. Tarma elverili olan, snrl ve belirli toprak paras. 317b/24, 318b/09, 318a/13 arrr arr (A.) i. Yankesici, hilekr. 304a/04

gtrmek. 303b/01, 314b/01, 313a/22 ara i. Dar, d. 294a/08, 301b/17, 313b/23

319

. ol- Dar kmak. ...henz ldrmiler ol-

tacyn (A.) i. 1. Atama. 2. Vazifelendirme. t.-eyle t.-eyleGrevlendirme. 309b/02,

bun, ldren buraya yan olma gerek, diyp maradan ara olup...
298a/17, 292a/01 szinden . at at (F.) i. Leen, kap, tekne. fad - fad Hacamatnn, kan alcnn leeni ...reti insn gibi; amm gzleri

316b/23, 316b/25 t.t.-oln

...Fermurz, tacyn olnm sd bir vezr idi. 295a/18,

Atanma. 296a/12, 314b/20

tacm

(A.) i. Hrmek etme, sayg

gsterme. 296a/06, 308a/20, 319a/01 tayataya Yaslamak. 306b/20 tayantayan Yaslanmak. 316b/08 tze (F.) sf. Gen. ...bunda ol rlur, ba

birer an-la meml at- fada bezer... 312a/17

Ttr i. Tataristan'da, Bat Sibirya'da ve Rusya Federasyonu'nun deiik blgelerinde yaayan Trk soyundan bir halk ve bu halktan olan kimse 291b/02, 295a/04, 295a/05 grh- T. Tavrs Tevide Tevide Feylesfun annesi.

yarlur, ora o tze olandur, belki gre resmin da bilmez... 319b/14

t.-krl t.-krl eyleeyle Temizleme, temizlik

yapma. (?).Ey bu ubbe ne ola?

Semendn hu bir vezri var idi, adna Feylesf dirlerdi. Tavrs Teviden ulb ol idi. 300b/15
taclm (A.) i. retim, retme. 320a/23 eylet. eyle retmek. 293a/22, 299b/10, 313b/10 itt. it retmek. 298b/07, 300b/16

lib defne olma vardur. diyp yridi, ol bara gelp tze-krl eyledi. Bacde zerin bardan pk idp oradan ubbe ine geldi... 311b/11
t.-krl itt.-krl it Temizleme, temizlik yapma. (?).Y ub, sen bunda ur, ben eme

bulup tze-krl ideym. diy erfna banurken bir bar grdi...

311b/09 tebdl (A) i. Deitirme.

a n (A.) i. Birinin ayp ve kusurlarn syleme, ktleme. 305a/14 t.t.-i muabbet Muhabbete dnme, dnme. 312b/06

320

tebe i. Ba. t.t.-den trnaga Batan ayaa kadar.

t. eyle- Temin etmek. 308b/08 eyle itt. it Temin etmek, hazrlamak. urde

312a/15 teber (F.) i. Balta. 307b/20, 312a/22 t.t.-i muteber yi, gzel yaplm balta.

Bn in carsna bac girn-bah cevhire mtecalli nesneler tedrik idp bile getrmi-idi. 308b/10,
304a/12, 316b/20

...yanlarna birer teber-i omlar. 312a/16, 313a/05

mucteber

olnt. oln Bulunmak, hazr hale getirmek. 315b/21 olt.inde ol Temin etmeye almak, ele geirmek 304b/03 iin uramak. 303b/03,

teberrken (A.) zf. Uurlu sayma. 298b/22, 304b/06, 314a/25 tebessm (A.) i. Glmseme.

tedrikli tedrikli (A. ve T.) sf. Hazrlkl. 292a/15 itt. it Glmsemek. 305a/13 tedbr (A.) i. Hazrll olma durumu, nlem. tecesss (A.) i. Bir eyin i yzn aratrp srrn renmeye alma, aratrma. tefri (A.) i. Ufak tefek eyler. 320a/20 itt. it Aratrmak. 294a/07 olt. ol Un ufak olma durumu. 313a/16 itdrt. itdr Birisi hakknda bilgi toplatmak, aratmak. Efrsiyb, br-ghna gelp teh (F.) sf. Bo. ...teh cm sye und. 313a/25 teksl (A.) i. enme, tembellik. t.eylet.eyle engelik etmek. 320b/20 teker i. Tekerlek olt. meker ol Dne dne yuvarlanarak gitmek. ...yle frlatd kim dvn-ne itt. it nlem almak. 294a/25

Rstem-i yek-desti tecesss itdrdi, varup Shrb trbesinde buldlar.

317b/02 tecribe (A.) i. Denemek Amn ey dilver-i

lem, a itdk! Murdumuz seni tecribe idi. 312b/05

tedrik (A.) i. Temin etmek, aratrma, ele geirme, bulma. 303b/03, 304b/03, 307a/08

321

apusndan teker meker olup gitdi.

302a/11 teklf (A.) i. neri sunmak, sunmak.

t. eyleeyle

zlemek. rde Bn da

afesden tem eylerdi. 302a/07,

302b/12, 303a/24

Pdihum, fermnuuza muc ve mnadam; amm bu teklf m-lyudur... 294b/07, 295b/14

eylet. eyle ne sunmak, nermek. 301a/12, 301a/13, 308b/19 itt. it Sunmak, vermek. 301a/14, 301a/17 olnt. oln Evlenme talebinde bulunmak. 297a/09

t.- durt.-ya dur Seyretmeye balamak. 303a/16 seyr-i t. temenn i. Eli baa gtrerek verilen selam. eylet. eyle Selamlamak. Selm h gelp

temenn eyledi... 296b/16, 310b/20,

315a/25 itt. it Selam vermek. 301a/06, 312b/10 tekml (A.) i. Bitirme, tamamlama. tenvl (A.) i. Alp yeme. eylet. eyle Tamamlamak. 319a/12 itt. it Alp yemek. 300a/20 tekrr (A.) zf. Yine, bir daha, yeniden.

Tekrr bir raa svr olup cenge baladlar. 293b/03, 296b/03, 313a/23
tekrm (A.) i. Sayg gsterme. 296a/06 tel tel (A.) i. aknlktan doan karklk, kargaa. 316a/07 teln teln (A.) i. Bir duyguyu, bir dnceyi alama, retme. eylet. eyle retmek. ... sm-i a am da
c

tenbh (A.) i. Uyarma, uyar, hatrlatma. eylet. eyle Uyarmak, ikaz etmek. ...zr bir

ayrn ve errin bilmez erfdr amm ben yannda olnca tenbh eylerem yle eyle byle eyle 292b/02, 293a/23,
296a/19 itt. it Hatrlatma, 293a/24 olnt. oln Uyarlmak. 308a/20 teneffs (A.) i. Soluklanma, ara verme. 302b/08 uyarda bulunma.

teln eyledi. 299b/11

tem tem (F.) i. Bakp seyretme.

322

t.

eyleeyle 307b/23

Soluklanmak,

dinlenmek.

tereddd (A.) i. Kararszlk, bir konu hakknda dme. karar vermede pheye

itt. it Dinlenmek. 317b/18 itt. it Kararsz kalmak. 319b/01 teng: mec. Skntl. () Fermurz gzin

aup cme-b esbb ile ve elleri bend teng marada urur. 297b/24
bana cihn teng eyle-

bila t., l-t. terk (A.) i. Brakma, ayrlma. itt. it Brakmak, 308b/02, 314a/20

tenh tenh (F.) i. Yalnz, ba baa. ekm ile

en-y obetde tenh mvere idp... 297a/01, 297a/06, 317a/24

kalt. kal- Yalnz kalmak. 294a/23

tesell (A.) i. Avunma, avuntu. virt. vir Sakinletirmek, avutmak. 293a/14 bult. bul- 312b/24

*tenhca Issz saylabilecek zelliklerde. tenh 297a/04 tenterne (?) a -i t. tera tera (A.) i. lerleme. eylet. eyle lerlemek. 293b/10 olt. ol Kendini brakmak, stn bir gce terbiye (A.) i. Eti, piirmeden nce eitli baharatlar, ya, sala vb. eyler iinde bir sre bekletme. itt. it Eti yumuatmak iin eitli te te (A.) i. Tanma. t.itt.it Tanmak. 292a/19 tenelik i. Harret, ii gynme, ii yanma, susama. boyun emek. 299b/07, 309a/21 teslm (A.) i. Bir emaneti yerine verme. t. eyleeyle 320b/06 itt. it Brakmak, eline vermek. 303b/16, 304a/07 Brakmak, emaneti yerine

ulatrmak. 307b/25, 313b/20, 315b/03,

baharatlar, ya vb. eyler iinde bir sre bekletme. 313a/15

Fermurz

eyitdi:

Prm,

323

teneligm var, baa bir u vir. didi.

300a/18 gelt. gel Harret, ii gynme, ii yanma, susama. Fermurz uand ve kendye

t.-i ber-ud it- Allha tevekkl etmek. t.- ber-ud it296b/06 tevf tevf (A.) Allahn yardmna kavuma. olt. ol Allahn yardm etmesi. 303a/10 Tecl (A.) cm. "Nm byk" anlamnda bir sz olup Allah adyla birlikte kullanlr. 296b/17, 299a/18 teessf (A.) i. Kederlenme. ekt. ek- Kederlenmek.317a/09 te tesir (A.) i. e ileme, dokunma.

ziyde tenelik geldi. N-gh, Fermurz grdi, bir b- behit-s, erf emen-zr, ol bda u vardur. diyp ub ol cnibe srdi.
300a/12 terf (A.) i. Bir yere gitmek, buyurmak. itt. it Bir yere gelmek ya da gitmek. 301a/04, 316b/22 tevbi (A.) i. Bir kimseye uyanlar, o kiinin etrafnda bulunanlar. 295b/21 tevbe (A.) i. Yapt iten pimanlk duymak ve bir daha ilememeye sz vermek. eylet. eyle Bir gnah ilememeye sz vermek. 291a/05 tevecch (A.) i. Ynelme, bir yere doru hareket etme.
c

itt. it- ine ilemek. 312b/06 teziye zf. Sratle, tezlik iinde, abucak. (?) srev da bzr olup teziye

kendy<i> drp rana svr olup gelince zamn gedi... 309b/10

tekere (A.) i. Bir i iin izin verildiini bildiren resm kt 320b/07, 320b/08, 320b/12 tezyn (A.) i. Ssleme.

eylet. eyle Ynelmek. 292a/11 eylet. eyle Donatmak, Sslemek. 297a/15 itt. it Bir yere ynelmek 311b/10 lsm (A.) i. fetlerden korunmak iin tevekkl (A.) i. Allaha gvenme, iini Allaha brakma. yaplan unsurlarn, ve zerinde saylarn dzenlenen yldzlarn, hassalarndan birtakm

faydalanlarak

ekiller ve yazlar bulunan muska.

324

Mihrn ekm zerine lsm balad kim bu alblar bir da ylmaya. 296b/22, Her kesinde bir cinn ismi yazlup lsm olmdur. 298b/23
itdr. itdr By yaptrmak, efsunlamak.

Tilke (F.) i. Kii ad. Shrabn lalasdr. 318a/15, 318a/16, 318a/16 T.- affT.-i aff-iken Dman saflarn bozan, yaran yiit. 318b/14

rs- merdm-seri cha aps eyledi ve zerine esm ile lsm itdrdi.
311b/21

tinnn (A.) i. Byk ylan, ejderha. 316a/05, 316a/12, 316a/15 tr (F.) i. Ok. 295a/22, 295a/25, 295b/01

.- ubbe Hsrevin Hurde Bnyu alabilmesi 300b/05 *lsmt *lsmt (A.) i. Tlsmlar. 313a/12 eyle eyle- By 315b/12 trna trna i. nsanda ve birok omurgal parmak ularnn d to to- Ortaya kmak. 297a/19 ora ora- Keserek paralamak veya elle kk ra paralara ayrmak. 296a/25 t t (F.) i. Kl. 296b/10, 297b/07, 299b/20 to tor zf. Hibir yne sapmadan, dosdoru, t.- ten t.- ten Ate saan kl. 299a/01, 312a/11, 314a/13 orlorl Eik veya eri bir ey, dz bir rl t.t.- sepd Beyaz kl. 296a/23 t.- tz- n-rz t.- tz-n-rz ok abuk kan aktan kl. 311a/25, 316a/14 dal t ol- 291b/25 duruma gelmek. 295b/03 touml touml sf. Tohum olmas iin saklan. uml 302a/10 doruca. 292a/13, 292a/20, 292b/03 yapmak, efsunlamak. t. elden abuk, hzl, seri. 317b/05 t- t.-n-rz iin yerine getirmesi Tran (F.) i. Yer ad. arr-i T tz (F.) i. abuk, tez. 294b/04, 294b/19, 296a/05 gereken arttan biri, kubbe tlsm.

hayvanda

blmn rten boynuzsu tabaka tebeden .a

325

on Demek, el srmek, temas etmek. onn 306b/05, 306b/19 osan sf. Seksen dokuzdan sonra gelen say. 299a/04 ou ou- Kafa kafaya vurumak. 319b/25 tokuz i. Sekizden sonra gelen say. 301b/02 olol Dolu duruma gelmek. 294b/23,

orba i. Genellikle pamuk ve kldan dokunmu, trl boy ve biimde, az bzlp balanabilen ara ul .y yiorob sf. Btnyle top biiminde olan. ol. ol top biimine girmek 299a/24 oylu i. Acemilik. 320a/05 oyuml oyuml sf. Doyulacak miktarda olan

300a/21, 303b/01 ola- Gezmek, gezinmek. 306b/09 ola olduroldu Dolmasn salamak, dolu duruma getirmek. 302b/19, 313a/22, 314b/21 ol sf. i bo olmayan, dolmu. thmet (A.) i. Sulama. 295a/06 t. dizgin Son hzla, ok hzl bir biimde 294a/03, 295b/02 olu sf. i bo olmayan, dolmu. 302b/12, 302b/16 on i. Elbise. 294a/12, 305b/22, 307a/10 op i. Bir spor dalnda kullanlan yuvarlak nesne. 315a/01 balyimez t. ulc (A.) i. Gnein domas, doma, opu i. Ayan yuvarlaka olan alt blm. 307b/21 t. eyleeyle314b/25 Gnein douu. 313b/05, dou.313b/04 tuula tuula i. elik balk, mifer 299a/04 tufe (A.) i. Hediye, armaan. 297a/01, 308b/09 ulum i. Baz yiyecek ve iecekler iin koruyucu kap olarak kullanlan, n yarlmadan btn olarak yzlm hayvan 313a/22 derisi. 316a/07, 316a/08, yiyecek. 317a/20 toz i. ok kk ve hafif paracklara blnm toprak 305b/04, 306b/08, 306b/22

326

t. it- Metinde ayn ortaya kmas itanlamndadr. 297a/19 ur- 1 Dikilmek, ayaa kalkmak. 291b/24, ur 306a/08, 308a/04

buluup Fermurzn emrin syleyp Surb da ltn virdi. 299b/04

urra (A.) i. Saak. 307a/10, 307a/14 muaddems / s muaddem-i cey (F.) i. Kii ad.

2 Beklemek. Y ub, sen bunda ur, ben

Kvus- Kmrann komutanlarndan biri. Kvusn Efrasiyabla yapt savata birinci yz bin kiilik orduyu kumanda etmiti. Ayrca Rstem-i yekdesti uyurken kafasn tala ezmek suretiyle ldrmt. 292b/15, 294b/04, 295a/12

eme
311b/09

bulup

tze-krl

ideym.

3 Siymeke apusn bend idp cenge

urd.
eylet. eyle- Otuz ikinci gn yle vati olnca

ceng idp Fermurz, sreve ur eyledi.306a/07

aya zerine ., aya zre ., ayaa ., cenge ., gree ., aru .., seyre .

ut 1 Elle kavramak, eline almak.

Bilsem zerine kdi ve yaasndan utup dal aner old. 295b/19,

302a/10, 308b/19 2. Alkoymak, esir almak Gel, senle u

Trn i. Trklerin Orta Asya'daki en eski yurtlar. 291a/25, 291b/08, 293a/04 *Trn-zemn Turan lkesi. 317a/16 Trn suln- T., h- T., casker-i T. *Trn i. Turanl, Trk kavimlerinden Trn birine mensup. 291a/22, 317b/12 arfe (A.) i. Gz kapann bir kere alp kapanmas.

alalarn birin sen ve birin ben apusn grz-ile yup ieri girp ve hlarn tutup Efrsiyba virelm
291b/20, 311b/20 3 Oyalamak, alkoymak. Fermurz biraz

obete utd...297a/22
4 Sunmak, arz etmek. ...yidi melekler, ki

ellerinde umumalar ile u utarlar...

315a/03 5 (Yer bildiren kelimelerde) .tl.tl- ayn Gz ap kapayncaya kadar. l
c

zlemek,

takip

ehmd Be-ser-em. diyp hemn arfetl-cayn iinde Surb cinnye

Fermurz, marada kimse yodur, ara d ve bir araf utup gitdi...298a/13

etmek.

327

6 Desteklemek, taraf olmak. ...vzerdan

*tnd- Sert mizal, titiz. 320a/03 ndtrbe (A.) i. Genellikle nl bir kimse iin yaptrlan ve iinde o kimsenin mezar bulunan yap. 303b/09 dnt.de ylan grmie dn- Ar fkelenmek.

bir vezri Bilsem arafn utard...

320b/06 gre ., mtemi ., meydn ., nabn ., yasn ., obete . utu- Sarlmak veya aslmak. 306a/19 utu utlutl Ay ve uramak. gne yzi .tutututu Birbirini tutmak, birbirine iliip dokunmak. 307b/08 dvl t.tuytuy Bilgi almak, renmek, haber suln- T. ttn i. Duman. cAmddur, Fermurzu gne tutulma olayna

Fermurz yriyince bu lacne aru baup Fermurz grdi, cn bana rayup trbede ylan grmie dndi.
299b/18 t.t.-i Shrb Shrabn trbesi. 294b/12 Trk i. Trk milletinden olan kimse. 292b/12, 295b/13, 317b/05 Trkistn (T.F.B) i. Trklerin anayurdu olan blge. 291b/14

almak. 294b/08, 310a/25 uyr (A.) i. Kular. 314b/06 uz i. Kokusuz, suda eriyen, yiyecekleri korumada ve tatlandrmada kullanlan billursu madde. 320a/13

ketfine inince burnndan ac ac ttnler gelp amar-be-amar aberdr old. 311a/10, 312a/07, 312a/08
tvn (F.) i. G, takat. 307b/21

gne yimi . apa gibi ardaan olty Kularn gvdesini rten ince ve tel tkentken Bitmek, sona ermek, kalmamak. 318b/10, 318b/21, 318b/22 tkrtkr Tkr az iinden darya atmak . 310a/18 tnd (F.) sf. Sert, hain gibi uzantlarn her biri veya tamam. 313b/12, 315b/12

328

-Uu / / v (F.) ba. Ve. Arada nz u niyz 2 Gitmek, yol almak. Nze, dmen-i

kemlin
315b/08
c

bulup

309a/21,

295a/15,

siperden ayup oltu altndan urayup zr- Ehremnu alalarn birbirine atup yle gedi. 305a/24
3 Bana gelmek.

ubr (A.) i. Bir taraftan br tarafa geme. itu. it- Gemek. Bir gn Ceyn ubr
c

idp rn yaasna ondlar. 292a/11,

317b/06, 317b/18

orduuna u. uunun Baylacak hle gelmek, akl

u i. 1 U taraf, u. Rstem-i yek-dest

bandan gitmek. Rstem O! diyp

ba ucna geldi. 294b/14, 298b/21,

2 Uzun bir nesnenin ba veya son noktas. Bu arada miynndan alt yz

uund. 291a/18
uur i. 1 nsana iyilik ve saadet getirdiine inanlan durum. u. olsun in hayrl olsun. Hele ey

ulac kemend-i ejderhsn zp bir ucn miynna bend idp 302b/14,

302b/14 uuruur- Hzla gndermek, yollamak.

pehlevn- clem, buyuru, rlursa uur olsun. 301a/22

2 Yn, yol.

aber u. bir u.dan ufu (A.) i. Gkyznn yerle birlemi gibi grnd yer. sy- ufu ura- 1 Bir yere ksa bir sre kalmak zere ragitmek. ver-zemne giderken yol uladuruladurKavuturmak, vasl etmek.

Fermurz an vilyetine uladurd.

299b/22 ulu i. 1 Yal, ihtiyar, dkn. Feylesf-

Mnr hu bna urayup bir gice anda misfir old. 303b/25, 313b/08,
314b/07

Dn ile ve bac ulular ile ol dame<y>i tem eylediler. 303a/24

2 (Yaa) byk. Sepd arnda

Sepdn-nerren ulu ol Sernnerre 297b/06

329

ulu- (Hayvan gibi) barmak. rnsulu-

5 Avlamak. Meger muaddem biri da

nerre, biraz arnda Sern-nerre in kelb gibi ulud. 297b/17

c

urmd; amm yufa yirinden urup h<y> yaalamam idi. 295a/24,

295a/24, 295a/25

umm (A.) i. Genel olma, umum olma.

Cbulylere cmle tenbh olnd ki yarn cumm zerine sreve istible up tacm ile getr diy. 308a/20
unutunut- 1 Unutmak. imdi sirke almaa

6 Takmak, giydirmek. Fermurz, ol dem

bun kendi eliyle pk egerleyp ve azna licm urd. 299b/08

7 (Kendini) atmak, snmak, iltica etmek. Bi nefer kimse ile kendin

unutdu. 316a/09, 317b/18

2 Aklndan karmak. Ben a eyledm,

Trnlere urd. 317b/12, 295a/05 dehetmden kendim unudup saa t ekdm. 314a/24, 295b/14,
3 hmal edip terk etmek. Benm rum 8 Kurmak, ina etmek. imden-gir sra

bnyd urlsun. 304a/12

arb u., dest u., el u., ktek u., mhrin u., nara u., yz u., zeyn u. uru i. Vurmak ii ve tarz. Bira

du dan unutmayalar. didi. 313b/21

c

unvn (?) Burz Nola, ey mder. diyp

balad Burzy<> unvna ya n birer at ky fedyleri arznda pkce libs idindi... 318b/16
c

mtecaddid grz uru vardur, ite ol grzler biri de budur. 307a/01

uryn (A.) i. Knndan ekilmi (kl, haner).
c

urur-

Vurmak,

arpmak.

Rstem
291a/18,

snesine

bir

mt

urd.

291b/25, 293a/08 2 Yklemek. Rstemi atyla rtna urup

u.itu.it- Klc knndan ekmek. Fermurz,

hemn, miynnda t- sepdi curyn idp bu mala giridi. 296a/23,

302a/06, 316a/12 uan- Bkmak, usanmak. Fermurz uand an-

uy te gerdi. 291a/04
3 ldrmek. Rstem-i yek-dest Bu
c

asker midr amu, hemn uralum! didi. 291b/01, 298a/09, 317b/13

ve kendye ziyde tenelik geldi.

300a/12, 316b/15 usurlb

4 (Herhangi bir mzik aletini) almak.

(A.)

i.

Gk

cisimlerinin

Ceng-i

arbler

urld.

294a/01,

yksekliini lmeye yarayan alet.

307a/10, 307a/14 330

Feylesf- Dn da eline usurlb alup urca atd. 312b/24

uyan i. Dizgin, gem, yular. Bir gergedn

uza 1 i. Uzak. Bunlar yine birbirlerine

uzadan el uzadup baladlar. 320a/09

oynamaa

egeri ve uyan ile Burzya ekivirdiler. 319a/10

uyanuyan- Uykudan uyanmak. Br-ghnda

2 sf. Uzak. Biz ehl-i cylmz terk idp

boynu uza diyra gidemezz. 308b/03

uzatuzat- leri doru uzatmak. Bunlar yine

yatup ba varmd, uyanup na ranu dehetinden sersime old. 294b/18,

296a/25, 310b/04

birbirlerine uzadan el uzadup oynamaa baladlar. 320a/09

uzun i. Uzunluk, boy. Geri enine uzunna

uyduruydur- Tabi klmak, uydurmak. Yanlarna

gergedn-serler maln da uydurup bile dlar. 296a/11

uy uyu i. Uyku Mal uyudan uyanur gibi

bu-y-m bir bulnmadu a; amm cevhir-i macden 318b/02

uyanup Fermurzu zerine ulv idp 296a/25

uylu i. Bacan st ksm. Tamm

uyluna mnsib ve glince bir radur kim olmaz. 299b/09, 311b/02,

311b/04 uyuuyu- Uyumak. Kendi br-gh- Ehremna

girp vba vard, uyud. 309b/08,

310b/03, 295b/24 uyuuyu- Uyumak. Fermurzu bzlar

uyuup grz elinden frlad. 306b/05

uyuz sf. mec. Uyuuk, snepe, psrk, miskin. Cn acm a uyuz Ttr

nekbetleri 317a/21

331

- bk. u 1 sf. . Bunlar drl mal st 1 i. st, zeri. Bu apunu st eigin

stine polddan bir mebbek revzen eylemiler. 312a/12

2 sf. st, stteki. Bn apusna gelp

geldiler. 296a/13, 309a/02, 319b/20

2 i. tane. Bir cevhir ile aru

altun aban iine oyd bir da od. 300a/21

er sf. er. er kerre, det budur, ba
c

grdi, st eiginde bir duter-i ateri tavr eylemiler. 300a/13, 312a/12

std (F.) 1 i. Eskiler, bilenler, bilgeler.

oualum. did. 319b/25

inci i. nc. inci, eccat ibidr,

Amm std yle nal eyler kim Kyln- Get-gr nm bir get-gr var idi. 319a/15
2 sf. Usta, mahir kimse. Bunu fikr eyledi

gzin budadan anmaz. 294b/01,

303a/05, 308a/07 ledrledr- Paylatrmak, bltrmek. Andan

kim bir std na gnderp Bny tavr idp getre. 303b/19

st stn (F.) i. Kemik. Ejderh stvnlar

Feylesfa varup dvn cmle iedr idp ledrdi. 303b/02

md (F.) i. mit.

arasnda ol-adar bz vardur, umra gelmez. 314a/05

zz- Krmak. Hy n-bekr k, sen

.i kes.i kes- midi kesmek. Btn erbb-

dvn Fermurzdan mdi kesdiler.

302a/09

lmed mi? diyp dald kim bir amd da ze. 311a/14

zeri i. 1 st, zeri. Burc- br zerinde rkrkKorkuya kaplmak, ekinmek,

cenge
298a/19

urdlar.

291b/18,

295b/22,

rkmek. 314a/15

Mur- Balemn tu uclesinden rkp bir arafa avd gitdi.

2 Yan, nezd. Yarn ben bun Efrsiyb

zerine gtreym. 291a/22, 291b/12,

slb (A.) i. Tutulan yol, tarz, usl. te bu 291b/25 3 Vcut, gvde, beden.

slb zre r gn r gice yidiler idiler. 309a/07

yirlerinden

durup

ki casker lt- arblerin

332

zerlerine rste idp ralarna svr oldlar. 293a/02, 297a/23, 299a/13

aya . ur- / dur cumm ., baum . yirz var, ba . zerine zf. den dolay. Kvus bu sz

zerine s ard. 294b/02

zre tak 1 de, -da anlamnda. Ne lisn

zre oldun fehm idemedi. 298b/15,

303a/06, 292a/21 2 Gibi, olduu yolda, olduu biimde.

Fermurz da srev nzesin bu minvl zre men eyledi. 305a/24,

306a/04, 306a/07 aya / aya . ur-

333

-Vvd vd (A.) i. Vadi. Fermurz bira kerre ol 2 Belirlenmi zaman, belirli zaman. Y

vdlerde ikra up y <u> iret eyledi. 297b/04

vfir

Kvus, vat ki r ol, filn maalle gelp saa bu nmeyi gnderrem.

292a/15, 292b/20

(A.) sf. ok, maralarda vfir

Fermurz cevhir buld.

bol.

3 ( sim tamlamasnn ikinci esi olarak) Bir iin olageldii yaplageldii saat.

299b/23, 311b/07, 314a/23 vh (A.) nl. Acma, yaknma, esef bildirir, yazk.

Otuz ikinci gn yle vati olnca ceng idp Fermurz, sreve ur eyledi.
306a/07, 313b/04 vlide (A.) i. Anne. Bir vlideleri var idi,

Vh, yaz! ol civna, oraram bir arar eyler! 302a/07

v vca (A.) i. Baa gelen, vuku bulan i.

yet sere idi. 297b/10, 298a/15,

318b/17 var 1 i. Mevcut. Meger Tarnu atnda

Shrb v as nice old andan da aberi yo-d. 310a/05, 315b/08,

317b/07 v v (A.) zf. Geri, her ne kadar, filvaki.
c

ne Rstemler var imi. 291a/05,

304a/25, 316a/20 2 sf. Olanca, hep, btn. Alabildiyse

V , didkleri adar var imi.

300b/03, 301b/06, 304a/02 vi (A.) sf. Baa gelen, meydana gelen, vuku bulan. Vic li beyn eyledi. 294a/16 v. baum zerinde yirz v. Meydana gelmek.
c
c

o, alamadysa ayr i beter. diyp var uvvetin bzya alup 307b/16

Allh gstermesn, bir a vi olursa l mkil olur! 302b/23, 306a/15,

olol306b/14

varvar- 1 Gitmek. Bu bada on-bi adar

asker vardur, anca sen bunda dur, ben varup macam alup gelrem.
291a/08,291b/22 2 Ulamak. Behmene bu aber varnca

vat (A.) i. 1 Vakit, zaman. Fermurzu

bundan bir evld olup adna Cihnba diyeler, vati geldkde sergetleri beyn olnur. 297b/03,
302a/15, 316a/06

Behmen
303a/03

azaba

gelp

301b/10,

334

3 (Kadn) Biriyle evlenmek. h, ol nev-

vaiyyet (A.) i. Vasiyet. vaiyyet eylev. eyle- Ismarlamak, vasiyet etmek. Siz

civn arlar icr idp beni alsa, zr ben bundan ayrya varmam. 301b/07,
302b/24 4 (Gelien bir olay veya durum) Belli bir sona dayanmak. Grelm o neye

de selmum, varup, pederm ibrna degresiz. diy vaiyyet ve tenbh eyledi. 296a/19
vaan (A.) i. Yurt, vatan. l-y v. vac (A.) i. Durum, vaziyet, grn, tavr.

varur. 292b/03
fikre v., ayrete v., vba v., aru v., ta accbe v., vehme v. , yan v., zelzeleye v. varlma varlma Gidilmek. Ben de Mala - emse
c
c

Bir de Rstem-i yek-dest byle nhem-vr vacna gcenp 291a/15

eylev. eyle- Koymak. Bir adan yonma

yan vardum. 313b/15

varnca zf. Mislince, kadarnca, kadar.

btiddan intihya varnca nal eyledi.

294a/14, 307b/22, 317a/07

cre, orta yirine yidi eylemiler. 312a/15

amd vac

itv. it- 1 Koymak. Pylarn zemne vac vr vr (F.) tak. Gibi, benzer. An da alem

idemedi. 308a/05
2 Ortaya koymak, yapmak. Grelm,

vr kesp yire brad. 311b/03

vaf vaf

(A.) i. Sfat, nitelik, zellik. Muaddem urde Bnnu vafn iidp khrb gnderdi. 310a/12,
314b/19

srev ne vac ider? 304b/20

ve (A.) ba. ki kelime, cmle ve bei

olnmaz v. olnmaz sf. Tarif edilemez. Bu ran

avlin iitdkde bir mertebe d <u> andn old kim vaf olnmaz. 299a/21
v vl (A.) i. Ulaan, ulam. olv. ol- Ulamak, erimek. Nmum vl

Rstem adn iidince lerzn olurd ve hem Anlar Rstemdr, ora seni Rstem helk eyler. diy tenbh iderdi.
birbirine balar. 293a/24, 308b/23, 320a/23, 320a/24 vebl (A.) i. Gnah. v.i boynua Yapt eyden dolay kt bir sonu, bir azap, bir gnah varsa senin zerine olsun anlamnda uyar

olduda ma lm ola ki, iitdm.

300b/19, 319b/09

335

sz olarak kullanlr. Y Fermurz,

v.-i mutl Diledii ii yapmakta serbest v.olan vekil. Bu gnden byle birderm

nki idm idp kend murd itd, vebli boynua! 306b/03

vedc (A.) i. Ayrlrken hayrlar dileme. eylev. eyle- Allaha smarladk demek, vedalamak. Andan Fermurz arada

ve baum berberi ydirum ve baser-aplanum ve vekl-i mutlaumsn.

308b/24 velkin (A.) ba. Lakin, fakat. Olancu,

cmleye ved eyleyp ub- tedeme svr olup 313b/23

itv. it- Allaha
c

bugn rn dilverlerinden bira dilverler da ydum, velkin ora bir sen gibi yzi <r>til pehlevn geldi. 293b/16, 297b/18, 315a/10
ver (A.) i. Arka, art, te. v.- perdev.-y perde-i ikmet Hikmet perdesinin ard. Shrb vcas nice old andan

smarladk

demek,

vedalamak. Andan Fermurz Bilseme

ved idp lllaryla ve ol gelen eli vezr ile cazm-i Hind eylediler.
296a/01, 313b/22, 317b/22 laved la- Birbirinden ayrlrken Allaha smarladk, Allaha emanet ol vb. szlerle hayr temennisinde bulunmak.
c

da aberi yo-d; amm ver-y perde-i ikmetde uhr idecek var idi.
310a/05 vesves-selm (A.) nl. te o kadar, son sz bu anlamnda sz ksa kesmek iin kullanlr. ula, at gine l-

Am olduda birbiriyle vedclaup srev kendi caskerine geldi 305b/20,

315b/24, 316a/01 vehm (A.) i. Kuruntu, endie.

b-n bilr ves-selm. 295a/15

vey (F.) ba. Ya da, veya. rn hndan alv. al- Korkuya kaplmak. Bu muru

geliinden vehm alup cn avli ile t- teni ekp 314a/13

varv.e var- Korkuya kaplmak. Fermurza

da bir menr vey bir ekmek alup varup diyrnda lince yiye. 319a/19
*vey *veyd ba. Veya, ya da. Bugn lde

bir dehet geldi, vehme vard. 298b/12,

302a/15

eyledgin dilverleri nin atl idp veyd bende ekmedin. 293a/16

Veyse Kii ad.

vekl (A.) i. Vekil. Fermurz, srevi

kendi yirine vekl idp ve rana binp 310b/15, 312b/19, 313b/19

Bilsem ibn-i V.

336

vezr (A.) i. Vezir. Fermurz, tacyn vezr

amn v., amn ve zamn v., berber v., cevb v., destr v., el ele v., aber v., alel v., iin v., kd v., lenger v., nin v., reng v., r v., ruat v., ad v., selm v., aban v., tesell v., yemn v., yir v.

olnm sd bir vezr idi. 295a/18,

301b/08, 320b/08 Gervez-v., Yfes-v. vilyet (A.) i. Diyar, lke, memleket.

Fermurz an vilyetine uladurd.

299b/22

vrn vrn (F.) sf. Ykk, yklm, harap. v.v.- ad ad Viran olmama sebep

virvir- 1 (Bir eyi bir kimseye)

letmek,

olmayacak. (?) Geldm ki ol arlar

eritirmek. eri girp ve hlarn tutup

Efrsiyba virelm. 291b/20, 300a/18,

319b/11 2 hsan etmek, balamak. Mh-dut

Bny<> kendsine criyelige virelm. 297a/02, 303b/22, 318b/05

3 Yaslamak, dayamak. Bir drata ara

bozup ve rde Bny Allh emriyle menkalga alam. Cebrm ve gcm bu adar. Eger arlar bozabilrsem aluram, eger idemezsem dner giderm. Yo, eger arlar icr eyledkden-ora gine virmem dirse mnic degl, giderm. Virn- aduma f cevb viresin. 300b/23
virdr- Vermek iini bakasna yaptrmak, irdrevlenmesine izin vermek. Ben aa ol

virp aru arafa dor naar eyledi.

298a/14 4 Biriyle evlendirmek. Her kim arlar

z virdrmem! 302a/16, 309a/03 bozarsa zum rde Bny aa virrem dimisin. 300b/21, 302b/16,
304b/03 5 (Belli bir yne doru) evirmek, yneltmek. srev da grz berber virilviril- Vermek iine konu olmak, tekrar alnd kii veya yere iade edilmek.

Andan-ora ben bir yana, sen bir yana imze gidelm, yosa h virilmez!
295b/08 gir v. virmek i. Verme eylemi. 319b/06, 319b/09,

virdkde ollar bkilp ba iler virp araya alduda 305b/05

6 (Kendisine ait bir eyi baka birine) Brakmak, onun istifadesine sunmak.

320b/22 vuc (A.) i. Olma, meydana gelme. Andan

Fermurz bua bir ilcat virp ol py- tat andalsin virdi ve eyitdi. 309b/25

Fermurzdan ser-getin sul idp

337

Fermurz da vuc zre nal eyledi.

313a/09, 315b/09 v bk. u vcd (A.) i. Beden, gvde. Ehremnu

vcd u gibi eridi. 303b/08

gelv.a gel- Yaratlmak, domak. Eger bir

yire gelp ikisiden bir evld vcda gelrse ol da kend gibi olur.
297a/03, 309a/24, 309a/25 v. afeolv. afe-i clemden akk ol- mec. Yok olmak, lmek. ...bunu vcd afe-i
c

lemden akk oldu evldur. 294a/19

cadml-v. vujuld i. yan. Vzltya benzer ses. N-gh juld

an grdiler, gne yzi utld ve bir arb vujuld peyd old. 314a/06,
314a/07, 314a/07 vscat (A.) i. Genilik v.v.-i cirm Byklk, hacim. 313a/16 vzer vzer (A.) i. Vezirler. Kvus tenh ald;

amm Rstem-i yek dest bac<> lin vzer ile mvere eyledi.
294a/23, 296a/07, 320b/06

338

-Yy (A.) nl. 1 Hey, ey anlamnda seslenme. Y Kvus, vat ki r ol,

olan! diyp Burzyu zerine yridi. 320b/23, 301b/10, 318a/09

yabanc

filn maalle gelp saa bu nmeyi 292a/14, 299a/11, gnderrem.

300b/07 2 Yardm dileme. Y Allh! diyp yle

i.

Tannmayan,

bilinmeyen,

bakalar. 301b/21 yd (I) sf. Yabanc. ...ol mur da grdi,

zor eyledi kim zor- evvelde stn yirinden opard... 303a/17, 296b/18,
306a/22

lnesinde yd kimseler var... 314a/09,

314a/23 yd (II) (F.) i. Anma, hatrlama.

y (F.) nl. 1 arma bildiren sz. Hey

olancu, y sen ba bels imisin, ben de seni bir kefrete yarar ys eyledm. 291a/03
2 Bala olarak. Ol mal y odur ki

eyley. eyle- Anmak, hatrlamak. 299a/08, 307b/12 ity. it- Anmak, hatrlamak. 296b/21, 298b/21, 302b/01 ydigr (F.) i. 1 Bir kimseyi, bir olay hatrlatan nesne veya kii. ...ziyret

bozup pern eylerem yd cm- ehdeti n eylerem... 296a/17,

298a/03, 297b/14 yab yab zf. Yava yava, sessizce. s, yab

yab gelp grdi, Rstem-i yek-dest bir yirde yatup uyur. 294b/12
yaban i. Dar, baka lke. ...h sul

idp ayr duc ile rum yd idesin ve baum ucnda andu ile ydigrlar vardur, alasn... 313a/14, 298b/21
2 Evlat. Bu nev-civn Shrb ibn-i

itdkde

Yabana

gitdi.

dirsin...

Rstem ydigr kesidr. 318a/17

yan

cger-

292a/24, 291b/14, 293b/11 oly. ol- Hatra olarak kalmak. 314b/02 olan lan y. olan Kendisine kzlan birisine hakaret yollu sylenen bir sz. Y ben Yfes-vezr Yfes vezr (A.) i. Kii ad. Efrasiyabn kardei. 317a/24 yalu yalu sf. Yala yaplm. 313a/19

an andalme oturmaa or myam? diyp hemn el aner-i b-dra urd, al ol andalden bre sefh yaban

339

yd (F.) e. Veya. Dile, y Fermurz, y

y. var- Yaklamak. Malac- emse yan var-

hdan gemem, hy<> vir yd bin rana, er ise senle ceng idelm. 295b/09, 296a/17
yaa is. 1 Giysilerin boyna gelen, boynu eviren blm. ...Bilsem zerine

vardum.313b/15, 316a/12
ity. it- Dolatrmak, aceleyle yollamak.

Hemn Behitkend iinde mndler yan idp yir yir nid itdrrdi.
317b/04 bu y.da yalman i. Kesici ve batc aralarn kesen veya batan blm. y.y.- nze Mzran ucu. 305a/22

kdi ve yaasndan utup dal aner old. 295b/19

2 Ky, kenar, taraf Bir gn Trn

yaasna gep Fermurz bir yirde ond... 295a/20, 317a/20, 317b/06

yakalayakala- Kaan bir kimseyi ya da hayvan ele geirmek. Meger muaddem biri

yalz zf.1 Yannda bakalar olmayarak, tek bana. Furatu gzedrler, bunlar

da urmd; amm yufa yirinden urup h<y> yaalamam idi.

295a/24 yan yan 1 i. Uzak olmayan yer. Bun ldren

yalz bda oturup ciret eylerken bunlar zlar apup adlar. 291b/10,
299b/14, 296a/20

buraya yan olma gerek. 298a/17,

303b/04, 291b/07 2 sf. Az bir ara ile ayrlm olan zaman veya yer. Sulnum, bu ba yan bir

2 Yalnzca, sadece. yle uvvet-i hire

ibi pehlevndur ki, liy dnyda yalz zr- bz ile alebe eyler yodur... 294a/15 296a/16
*yalzca zf.

alca
313b/05

vardur.

300a/23,

310a/02,

bulny. buln- Yaknda olmak. 294b/16 gely. gel- Yaklamak. ...alcadan ara up

andasn Behit-kend? diyp gitdi, az zamnda geldi ve caskerin araya braup kendi yalzca gelp dvn- Efrsiyba yridi... 320b/15
Tek bana.

biraz gidp tamm bu mala yan geldkde... 296a/21, 314a/08, 316a/19

kaly. kal- Yaklamak T da bana yan

yaman i. Fena, kt. 317a/20 yan i. 1 Taraf, yn. ...kebb idp

getrsnler, berberce yiyelm, andan-

ald. 302a/08

340

ora ben bir yana, sen bir yana imze gidelm... 295b/08 316a/13
2 Kenar. Kvus- Kmrn iki arafna

2 retmek. ...nie anatlar arf idp bir

cm yapd... 313a/13, 313a/14

yapduryapdur- 1 na ettirmek. 312a/01, 319a/11 2 rettirmek 314a/25, 314b/03 yapdurma yapdurma

baup Gderz yandan Ferhd bin Gderze iret eyledi. 293a/06

3 Bir eyin alt, st, n ve arka dnda kalan ksm. Bdan up Rstem

i.

na

ettirme.

318b/19,

318b/20, 319a/03 yaplyaplna edilmek. Tamm alcalara

yanna
296b/13

geldi...

291a/11,

291b/13,

yanyan- Ate olmak, tutumak. 293a/07, 315a/15

geldkde Rstem grdi, iki alca aru aruya yaplm... 291b/16

yapyapSkca tutunmak, yakalamak.

yanayana- 1 Bir eyin ya da bir kimsenin yanna gelmek, yaklamak. Bir apu

araruz yanamaa. 291b/04, 313a/20,

317a/03 2 Gemi 316b/16 yaa i. Taraf, cihet, yn. Bu yaadan kyya varmak.

Zengler gelp birer birer yapdlar, olmad. Otuz pehlevn gelp birer birer 302b/18, yapdlar, idemediler.
302b/25, 307b/24

...Cezre-i

yar i. Salya, tkrk. az y. yr (F.) i. Dost, yardmc. dest-y. yaryar- Yark amak. 310b/03, 318a/02

Siyha gelp yanadlar. 316b/04,

Rstem gitdkden-ora erf eknfa, Kvus, nmeler perkende idp...

292b/07, 293a/15, 300b/10 yalyal- Bilmeden uygunsuz bir davranta bulunmak. 310b/05 yapyap- 1 Ortaya koymak, meydana getirmek, oluturmak. ...rs ne yaparsa anlar

yarayara- Yararl olmak. 294a/15 yarabir kefrete yara- Bir ie yaramak. Hey

da

an

yapar.

312b/04,

294b/11,

315b/13

olancu, y sen ba bels imisin, ben de seni bir kefrete yarar ys eyledm. 291a/04

341

yaramaz sf. Kt niyetli. Surb cinn

gzlerinden y. gelyatyat- 1 Yatay olarak uzanmak. Yat imdi n-

segirdp tozu iine girp Fermurz ol lde grp erfn olamaa balad, eger bir yaramaz ad iderlerse menc eyleye. 306b/10
yrn (F.) i. Dostlar, arkadalar. 313b/03 yarlyarl- zerinde yark almak. 319b/14 yarm sf. Bir eyin eit iki parasndan her biri. 296b/02, 311b/03

bekr k! 311a/11, 294b/17

2 Uyumak, yumak iin yere uzanmak.

Rstem o imdi yarn belki lib olursn. diyp yatdlar. 293b/18,

295b/24, 298a/25 yavuz i. Kt, fena. 310b/11, 312b/04 yacn (A.) zf. Szn ksas. ub- te-

yarn zf. inde bulunulan gnden bir gn sonras. 291a/22, 292b/22, 300b/08 yas i. lm veya bir felaketten doan ac ve znt.

dem a olup ald ve Fermurz gibi ciger-dr server mebht old, yacn sersime old. 314a/12, 315a/01,
317b/08 yay i. 1 Ok atmaya yarayan, iki ucu arasna

y.n tuty.n tut- len biri iin ok zlmek.

kiri gerilmi, eri aa veya metal ubuk. Varu, aznede olan ol yay

Meger bu la nen Kh- Serendbde bir mekn da var idi, or aa gidp olunu yasn mtemi utmaa gitdi.
298a/23 yasyas Dz ve dzgn hle getirmek. 293a/19

getr. 302a/20, 302b/02

2 sf. Kavisli. ...bir hav-dr yay mu

zerinden cazm-i Hind eylese gerek.

299b/14 abas y. abas Ok yaylarnn elle tutulan, ya (I) is. Doutan beri geen yl birimi ikince olan orta ksm. 302b/01 miyn +na dnmiyn allc y. +na dn- Hamle savuturmaktan beli bklmek 305b/03 yayan ya (II) is. Gzya Rstem, acdundan

Bir ol old, adn srev odlar-d. Sekiz yana girdkde bir ejder uhr idp, vard, ldrdi... 303b/12,
312a/13, 317b/25

zf.

Ayaklar

stnde

giderek.

298a/13

gzleri ya-la old... 294b/23

342

yayl- Meydana dalmak. Ol arya yayl-

yaylup arnca mili aralarna igne brasa zemne dmez. 296a/14

yazyaz1 Sz ve dnceyi harflerle

am olnca ceng idp birbirlerine ey ktekler urdlar. 293b/19, 307b/06

*yek-arb Bir vuruta rakibini deviren. ek-

anlatmak. ...nm- udy<> yd idp

Behmen-i y. *yek-dest Tek elli, olak. ek Rstem-i y. *yek-pre ek313b/24 yeksn (F.) i. Ayn seviyede, dz. eylek-ile y. eyle- Yerle bir etmek, ykp kharap klmak, ldrmek. 310a/12, 318a/09 yekt (F.) sf. Tek, esiz, benzersiz. drr-i y. Tek para, som. 298b/05,

ve yay abasna grdi, kemn- Rmin h yazar. 302b/01, 304a/10, 312b/01

2 Resmetmek. Bu yanda bir seyy

geldi, bir gice bda misfir old, bu tavri yazd. 300a/25, 300b/03,
304a/01 yazk nl. Acma, znt anlatan bir sz.

hum, bu da ekmez, yaz andalye!

301a/25, 301b/01, 302a/07 yazu i. 1 Harflerle ifade edilmi ey, metin.

Erfn dolaup bir yirinde bir stn vard, zerinde ren bira sar yazu yazmlar.303a/11
2 Lisn, dil. Fermurz ol a silp

grdi, ben-dem lisn degl Cn-binCn avmi yazusdur. 303a/12

yedek i. Yedekte gtrlen at. Kvus-

yelken i. Gemiyi hareket ettirmek iin gerekli rzgr toplamak zere gemi direklerine gerilmi kuma. Melllar

Kmrn arafndan meydna girdi ve Yek-destin in ald. Ol arada Sma bir yedek iridrdiler... 293b/07
yek (F.) i. Bir. y.y.--yek Teke tek, bire bir. Rstem gine

gemileri srp t kim n iskelesine geldiler, yelken indrp lenger atup iskele urdlar. 316b/16
ay. a- Gemi yola kmak. ...Cbul

Kvus arafndan girp nacra urd, Yekdest in ald, yek--yek, kt--kt,

inden alup iskeleye gelp gemilere girdiler, lenger oparup yelken aup ry- dery-y revn oldlar. 313a/19, 316a/02

343

yemn (A.) i. Ant. y. virvirBir kimseden kendisince

y- 1 Krmak, tahrip etmek. ala-i y

Siymek apusn dgmege balad, ir apuy yup ieri girdi. 291b/19,

291b/24, 292a/02 2 Mcdelede rakbini yenmek,

mukaddes eyleri ne srp bir eyi yapmas veya yapmamasn istemek.

...Fermurzu berberine geldkde randan inmek murd eyledi. Fermurz yemn virp inmege omad.
317a/02 ity. it- Ant imek. 316b/11 yenge i. Suda yaayan eklem bacakl, iki aya kskal bcek. 300a/05, 300a/06

ldrmek. Anula am olnca ceng

eyledk,

lmedi,

an

yamadum.

293a/11, 293b/17, 295a/04 ykayka- Su ile temizlemek. Andan Fermurz

emr eyledi, yine pk yayup ve silp azneye aldurdlar. 313b/02

yklykl- 1 Yere devrilmek. ayr, oturmam,

yeye- Sava veya yarmada stnlk salamak, stn gelmek. 319a/16 yeil sf. Yeil renkte. 306a/10 yeilli sf. inde yeil renk bulunduran. 312a/07, 313a/01 yetyet- Bir ihtiyac karlayacak miktarda olmak. 299a/07, 316b/20 ylyl- ok sayda toplanmak, birikmek. 314a/01 y yn i. Kme, tepe. ity. it- Bir araya getirmek, toplamak. 2

im vardur; anca ol h benmdr, zr bir midr urm idm, h ylmad, bunda geldi, siz urup almsuz. 303a/22, 295b/05, 299b/02
stenmeyen biri ekilip gitmek,

defolmak. ...olan Hmnu byle

ful geldgine elem ekp aaba gelmi-idi, Yl hey erf, var git, ben h mh bilmem, imdi sen cru k-ile yeksn eylerem. didi. 318a/08
yl i. On iki aylk dnem, sene. 299a/02 ylan i. Srngenlerden, ayaksz, ince ve uzun olanlarn genel ad, yerde gezen.

...caskerin alup alca<sna> gitdi ve nigeh-bnlar yn idp Fermurzu furatn gzetmege balad... 302a/17

trbede y. grmie dnyldr yldr- Atn yelesine tutunarak rman bir yakasndan kar yakasna gemek.

344

Efrsiyb Ceyn yldrup Trn yaasna gedi. 317b/17

yldz i. Ikl gk cisimlerinden her biri. 299a/02

3 Mesafe, yol. Amm ol ra yle bir

radur kim aan dem ekp ber-hav gider ve her nefesde bir onal yir alur. 299a/20
y. yir Birok yerde. Efrsiyb kendi bile

yrtyrt- Elle iki tarafndan tutarak paralarna ayrmak. iki y.

gitmegi mnsib grdi. Hemn Behitkend iinde mndler yan idp yir yir nid itdrrdi. 317b/04
y.inden durury.inden dur- / ur- Ayaa kalkmak,

yiyi- Azda ineyerek yutmak. iyfet

idp ol-gn ol-gice anda yidiler idiler, yatdlar uyudlar. 295b/24, 302a/18,
303a/04 abanca y., ul orbay y. yidi sf. Altdan sonra gelen say, yedi. 293a/25 296b/21, 308a/07 yigirmi sf. On dokuzdan sonra gelen say, yirmi. 293a/25, 317b/25, 320b/04 yine

ab old, Fermurz yirinden urup cibdetin idp biraz defc-i umr eyledi. 300a/10,
yerinden kalkmak. 299a/22, 310b/08, 296a/16, , 301a/07 y.ine getry.ine getr- stenileni, gerekeni, yapmak. 301a/01, 314a/19 y.l y.l yirinde Uygun yerde. 304a/13 arasn y.e getr-, ba zerinde y.z var, el aras y.de, el aras y.de eyleyirine zf. Bir ey veya kimsenin yerini tutmak zere. 313b/18, 310a/03 yirleyirle- Bir yer bulup oturmak. 315b/24, 316b/14 yityit- Bir ihtiyac karlayacak miktarda olmak, yeterli gelmek. 294a/16 yitmi i. Altm dokuzdan sonra gelen say, yetmi. 299a/02, 302a/20, 302b/02

zf. Yeniden, bir daha, tekrar. ...Heng ile Siymeki alvirdi ve zlar bunlara cad idp virdi ve alcalarn yine muarrer eyledi...
292a/09, 292b/11, 293a/12

yir i. 1 Gezinilen, ayakla baslan zemin. 292a/05, 293a/07, 293b/23 2 Bulunulan mekn. Oturdu yir bir

orman kenr idi. 295a/21, 298a/25

345

yo i. Olmayan, bulunmayan ey. 310a/05, yo 319a/04, 320a/09 yo yosa bk. yosa yosa yo yosa / yosa ba. Aksi takdirde anlamnda bir sz. 295b/07, 295b/08, 301a/19, 319b/02 yo 1 e. Hayr anlamnda bir sz. yol

amr yola, gr, ister mi, ora yannda bozuma dmeyelm. 297a/04
i. 1 Genellikle insanlarn ve

hayvanlarn gemesi iin yrmeye uygun yer. Tamm alcalara geldkde

Rstem grdi, iki alca aru aruya yaplm, ikisin arasnda yol gider...
291b/16, 298b/07,

Rstem-i yek-dest Bu casker midr amu, hemn uralum! didi. Rstem: Yo degldr, gelsn grelm nal c askerdr. 291b/01, 291b/04, 297a/09
2 i. Olmayan, bulunmayan ey. Varup

2 Yolculuk. Bi altun virdi bun yol

arl eyle geldkde da ikrm iderm. 303b/22,

3 Bir amaca ulamak iin bavurulmas

br-gh yoladlar, Behmenden eer yo. 294a/10, 301b/03, 303a/07

3 ba. Birbirine kart iki cmleden ikincisinin bana getirilen bir sz.

srev tebessm idp Bel server, yol yle idi; amm yle itsem Ba, srev, Fermurza aru urmaa cesret idemedi, meger eccat yfete gre olmaz imi. dirler... 305a/13
gereken are, yntem. 4 (n) Taraf, cihet srev ayret ile

Bil-cayn, sen bunda kendi afdasn; amm h birder Sern-nerren linden aber var mdur? didi. rns-nerre Yo. Y arndaum Sern-nerre nice old? didi. 297b/14,
304b/03, 304b/06 yoklayokla- 1 Bakmak, gzden geirmek,

nze<y>i yolndan biraz avudurd

305a/23 5 Ama, maksat, uur. urde Bnnu

yolna bu adar ml arc idp asker ekp geldm. 304b/24

buly. bul- are bulmak. Selm h da da

kontrol etmek. Andan Fermurz ol

maradan up ol-bir maralar yolad. 299b/21, 307b/20, 294a/10

2 Durum ya da niyeti belirlemeye ve anlamaya almak. mdi, y Mihrn,

yol bulup ictizz idp Mihrn ekm didgi gibi Fermurza Mh-dut Bny<> car eyledi... 297a/14
bir y.

bun Fermurza tenhca bir kerre aup

346

yol- Koparmak. Melllar bu li grp yol-

yumua- Kzgnl, sertlii gemek. Bu yumua-

baladlar alarn yolmaa. 316a/04

ve

aallarn

kerre ehre Bn altun grince cavrat degl mi ol scat yumuad. 318b/15

yutyut- Azda bulunan bir eyi yutaa geirmek, yemek. Ol-maall bir cam

yollayolla- Gndermek. ...bu arada caskerinden

on-iki-bi dem intib idp rn 315b/22, ver-zemne yollad

316b/24 yonma sf. Yontma. Fermurz ol mift

bal uhr idp ol a gibi uhr idp baln ba idi kim yenge ile bay birden yudup gitdi. 300a/07, 316a/05,
316a/09 yuvalanyuvalan Yuvarlanmak encbe C,

alup ufl kd eyledi ve apuy apup, apudur, gldrredek ald, grdi, bir adan yonma cre, orta yirine yidi camd vac eylemiler...
312a/14 yorlyorl- Yorgun duruma gelmek. 298a/13 yufa yufa sf. Yumuak, dayanksz. Meger

ikmet-i ud, oln ziyrete gelp maradan ieri girdi, ne grdi, ol, miynna varnca urd olm. Hy benm gzel olum, seni bu le kim om?! diyp biraz yuvaland.
298a/16

muaddem biri da urmd; amm yufa yirinden urup h<y> yaalamam idi. 295a/24
yurum yurum yurum zf. Yourulmu gibi, ezik bzk. Grz-i Mnteh Fermurzu

yce yce sf. Yksek, ulu, ulv. 297b/11 ykletyklet- Bir yere tanmas iin eya veya ara-gere koydurmak. 299b/13, 299b/23, 302a/20 yriyri- 1 Adm atarak ilerlemek, gitmek.

ketfinde olan sipere inp siper yneleri yurum yurum old... 306b/07
yuar yuar / yuaru zf. Bir eyin st blm, aa

Hemn Siymek dal t olup zerine yridi. 291b/25, 295b/03, 296b/10

2 nl. Harekete geirme komutu Yri,

Fermurz yirden aldurup ayan k-i zemnden yuar kesmek mmkin olmad... 299b/09,
kart.

dedem

Efrsiyba

gide

gidelm.

293b/13, 315a/18, 318b/22 yrimek i. Yrmek ii.298a/13

307b/19, 316a/13, 316a/14 yoaru bk. yuar yri Yry.

347

y. eyle- Hcum etmek. Efrsiyb bira eyle-

y.i zerine apan- Yzst gelecek y.i apanekilde dmek, yere kapaklanmak.

defca yri eyledi, olmad. 291b/18

yrityrit- Harekete geirmek. 293b/06 yz (I) is. Doksan dokuzdan sonra gelen say. Efrsiyb ol gice anda yatup,

Am-nerren ollar bkildi, ban aurup araya alduda bir kerre yzi zerine apand, yine alup c Fermurza irip bir amd da urd.
311a/16 gne y.i utlyzyz- Su yzeyinde veya iinde ilerlemek,

irtesi, iki kerre yz bi asker ile azm-i Bel eylediler... 292b/05, 291b/11,
292b/14 yz (II) is. 1 Surat, ehre Rstem yzine

durmak. 316a/12, 316a/16 yzden zf. Sebepten. 300b/07, 305a/02

nib ad. 291a/25, 296a/15, 315a/17

2 D yzey Smb- ab-reftr gelp

teber

yzi

ile

yolad.

307b/20,

bu y. Bundan dolay, bu sebepten. 295a/14 ne y. Ne iin, hangi sebepten. 296a/18 yzk yzk i. Parmaa geirilen metal halka. 318b/11

316a/03, 313a/01 eviry. evir- Geri dnmek. Gergedn-serler

ve neheng-serler bunlaru yz evrdklerin grp anlar da firr eylediler. 296b/12

y.i gzi Btn yz. Yzi gzi, aa

uma srildi. 302a/11

sry. sr- Sevgi ve sayg iin yere eilmek, kapanmak. Ben bir kerre br-ghuma

varup btn caskermle k-i pye, yarn, varup yzm srerm. 308a/15
ury. ur- Yere kapanmak. ...gerek Semendn

h ve gerek srev Fermurza yz urup Devletl ib-rn, seyr u seyatzden nal id, biraz iidp ie-mend olalum. didkde...
308b/21, 315b/07

348

-ZZbil Kii ad. Rstemin babas Zaln yaad ehrin ad. l Rstem hir (A.) zf. Anlalan , grne gre, galiba.

Kvusdan up or Zbile geldi.

292a/20, 292b/08, 317b/22 bi (A.) i. Eskiden orduda rtbesi temenden binbaya kadar olan subay.

Ey dilver, hir, benm dvnumda seni eker andal yo anca. 301b/02, 314a/23, 320a/08

ol. ol- Grnr olmak, aa kmak.

Cmlesin zerine bi Serb cinn olmdur. 298b/23

ab (A.) i. Hkm altnda bulundurma, muhafaza etme. eyle. eyle- Ele geirmek. ora rn ab

Lebbeyk! diyp Fermurzu arusnda hir old. 299a/10,

303a/19, 316a/18 hir (A.) zf. Grne gre. Bunda bu

yidi hir, ky li, maclm, ift srer, zircat eyler. 318a/18

eyledgmzde ol pehlevnlar bize lzmdur. 293a/17, 313a/23, 313a/24,

319a/08 it. it- Ele geirmek. rna alup gideym,

zare zare (A.) i. Gerektiinde kullanlmak zere 316b/21 zamet (A.) i. Sknt, eziyet, glk. ekz. ek- Sknt ekmek. Y Rstem, saklanan hububat, erzak.

ahhr- n gelp zare<y>i virdi. bunlar ile rn ab ideym. 292a/08,

303b/13, 316b/02 -zde (F.) Sonuna geldii kelimelere olu anlam katarak Farsa birleik kelimeler yapar. ib-rn-z. afer (A.) i. Baarma, galibiyet. bul. bul- Baarmak, stesinden gelmek.

bunca zamn anda id, biz bunda ne zametler ekdk. 293b/23, 318a/07
acf (A.) i. Gsz, kuvvetsiz. mr- . Zl Kii ad. rn dilverlerinden lib

Eger benm bildgm Fermurz ise Dv-i cAm gibi nerre aa afer bulmaz. 312b/21

olmadu kimse almad; faa Zl ve Zevde ve Sm- pl ald. 293b/01

349

ZlZl / Zl-i zamn Kii ad. Pederi Zla

eyle. eyle- Sanmak, zannetmek. Behmen

buluup Zl- zamn, Rstem ib olduna elem zre idi, Rstemi grp d old. 292a/20, 292b/08, 294a/06
Rstem ibn-i Z. zamn (F.) i. 1 Vakit, zaman. Y Rstem,

ann eyledi kim kemkleri birbirine girdi. 302a/02, 316b/19

zn (A.) i. Diz. Arada nz niyz kemlin

bulduda Fermurz iki zn zerine geldi. 297a/25, 306b/21, 311a/09

-zr (F.) Sonuna geldii kelimelere yer, mahal anlam katarak Farsa birleik isimler yapar.

bunca zamn anda id? 293b/23,

300a/15, 306a/11 2 Devir, a. Nermn l oldun ve

nie zamn Nermn, Hindi ab idp

297a/07, 298b/17

emen-z., me-z. arar arar (A.) i. Zarar, ziyan, kt sonu.

amn z. virme-, cger-ke-i ibrn- z., Zl-i z., zemn-i z. amr (A.) i. Kalp, gnl, ruh. mdi, y

alna geleni eyler ve nefci arardan far eylemez. 294a/16, 306b/03

eyle. eyle- Zarar vermek. Vh, yaz! ol

Mihrn, bun Fermurza tenhca bir kerre aup amr yola, gr.
297a/04

civna, oraram bir arar eyler! diy ama ddi. 302a/07

gr. gr- Kayba uramak. Var, bunda

pr-i ren-. zn (?) olz. ol- ok korkmak. (?) ...gzleri birer

urma, arar grrsin. didiler. 302a/16

it. it- Zarar vermek. Pdiha bir andal

arar itmeyelm. 301a/20-21, 316b/09 an-la meml at- fada bezer, peneleri arslan penesi gibi, yzine baanlar zn olur. 312a/18
ann (A.) i. Zan, san, tahmin. Fermurz zr zr (F.) i. Alama, inleme. itz. it- Feryat etmek, alayp inlemek. Bu

drt melek yle feryd u zr iderlerdi.

315a/06 arr arr (A.) i. Mecburi, zaruri. bi-.

bu adar ann ile ubbe-i ahramna gelp grdi. 312b/11,

350

t (A.) i. Kii, ahs. ser-i het-p-y ifrt-. yi (A.) i. Boa giden, ziyan olmu. eyle. eyle- Ziyan etmek, boa harcamak.
c

sa... z. sa- Zehir samak. ...ejder cn

avliyle ban silkp azndan Ehremna zehr aup Ehremnu vcd u gibi eridi. 303b/07,
303b/06 zehre (F.) i. d, safra; bar, gs. k olz.si k ol- d patlamak. caskerden bi

aaba geldkde gci yitdgin yi eyler. 294a/16

ol. ol- Ziyan olmak. Benm elmde yi

adar kimsen zehresi k old.

c

294b/17, 296a/22, 315a/10, 315a/16 zelzele (A.) i. Sarsnt. varz.ye var- Sarslmak. Stnu yirinden bir

olmaya
294b/09

diy.

294a/21,

294a/24,

zeber (F.) i. st. *zeber*zeber-dest

Ziyde zeber-dest uvvet-i hire ibi gidi.

Maharetli, gl.

rzigr- edd hir old, yle kim ubbe zelzeleye vard. 303a/19
zemn (F.) i. 1 Yer, toprak. Taamml

292a/25, 295a/13, 302b/07 Khrb- z. zebn (F.) sf. Zayf,gsz, aciz.

idemeyp pylar rikbdan boanup drz--be-drz zemne na old.

295b/19, 305b/01, 318a/01 2 Memleket, diyar, lke. Lkin rn

eylez. eyle- Aciz, kar koyamaz, duruma getirmek. Am-nerre ile -gn
c

gice cam ceng idp cbet cAmnerre<y>i zebn eyledi. 311b/24

olz. ol- Zayf ve dkn duruma gelmek.
c

zemninden, Rstem ibn-i Zlu ciger-kesi, Fermurz nm bir dilver geldi. 304b/05
z.<> zamn Yer ve gk. Zemn <>

zamn ar <u> smn iil iil iledi.

296a/22 k-i z., ver-z., igne brasa z.e dmez, rn-z., Trn-z.

Am-nerre zebn olnca ra girp n-bd n-peyd old. 311a/01,

311a/18 zehr (F.) i. Zehir.

zenberek (F.) i. Kaplara ve dolaplara taklan yayl kapama dzenei.

351

Fermurz apusn ekp apad, zenberegi var idi ardna inp ayr almad. 299a/14
zenbr zenbr (F.) sf. Bal petei eklinde perde.

erre (A.) i. ok kk para. . kadar ok kk, ok az. a h

areket ider mi, olmad, erre adar yirinden arekete dir olmadlar.
303a/01 zerrn (F.) sf. Altndan yaplm. Ortada

Ortasnda bir apu var zenbr zenbr nbr ru iretiyle Fermurz ol perde<y>i aldurup ieri girdi.
298b/10 zencr (F.) i. Eskiden sulularn eline, ayana vurulan demirden ba. zor

nm meclis dzilmi zerin zerrn pde ile rtilmi. 297a/17

lev-i z. Zevde Kii ad. Efrasiyab ile Kvus- Kmran arasndaki savata Rstem-i yek-destin ldrd askerlerden biri.

idp bend zencrlerin rdlar.

312a/22 dvl-i z.-i kemer zeng (F.) i. Kara yzl, zenci. Biri, bir

am kemn imi; biri, yz adar Zeng imi. 300b/05, 316a/21, 316b/08

zer (F.) i. Altn. z.z.-i amer Krmz altn.298b/19 z-i zver Altn ss.297a/17 zerk (A.) i. Bir svy rnga ile boaltmak. itz. it- Saplamak. ...srev-i ejderh-bend

rn dilverlerinden lib olmadu kimse almad; faa Zl ve Zevde ve Sm- pl ald. 293b/01, 293b/03,
317b/11 zevl (A.) i. Yok olma, ortadan kalkma. Mabd- b-z. ev (A.) i. Sahipler. evilevil-erv Canllar. Tamnen drt

arman cirmi adar var; amm al evil-erv bir ferd yodur. 314a/01
ev (A.) i. Tat, haz. Grdi, bunda byle

nzesin zemne zerk idp el grz-i girna urup iridi... 305b/01

Zern Zern Bir cinn ad. simleri bunlardur:

ev olmaz br b evi idelm diyp balad. 297a/22, 309b/16

af ev u af Zevk ve safa. Herkes ev

Serb, iyr, amr, ahr, ap, Zern, ehmr. 298b/24

<u> afda. 297a/15, 303b/16, 310a/21

352

 cme-b .in eyle-, b .i itzeyn (A.) i. (A.) i. Ss, bezenek. urz. ur- Sslemek, bezemek. Fermurz ol

r-z. zr (F.) i. Alt, aa. z.glz.-i burtdan gl- Byk altndan glmek.

dem ub- te-deme zeyn urma murd eyledi. 299b/06

itz. it- Sslemek, bezemek. rnc gice

Cmle kendye baup zr-i burtdan glrler. 302a/05

zr zr (F.) ba. nk, zira. ti eyledi ki

urde Bny mealar zeyn idp gerdek-ne arna getrdiler.

309a/08

yannda bulnma, zr belki rnleri atl ide. 292b/01, 306b/25, 320b/01

zircat (A.) i. Ekim, tarm.

zb zb kaba. Yapay erkek cinsel organ. 314b/18 zr zr eylez. eyle- Tarmla uramak. Bunda yidi

(A.) i. Zrh. Fermurz, zr dmenlerin, miynna beste idp bir kerre ol aa dest urd. 312a/08

hir ky l maclm ift srer, zircat eyler. 318a/19

zver (F.) i. Ss, bezenek. zer-i z. iy (A.) i. Ik, aydnlk. Gerdek-nen

z.- Ehremn z.- Ehremn Ehremann zrh. 305a/24 (A.) nne geldii kelimelere sahip, li anlam katarak birleik kelimeler yapar. * *-ymet Kymetli,

ii mnevver old, yle ki emc-i kfru iysn badurd. 309a/12,

309a/14

zum olursa atup cehz dz. diy bir ymet gevheri bz-bend virdi.
deerli.

ziyde (A.) 1 i. Fazla, ok, bol. Rstem-i

315b/25, 320a/20 zb zb (F.) i. Gzel, ho.

yek-deste aa didgnden uvvetde da ziydedr dir idi. 292a/10,

309b/20 2 sf. ok, fazla. Ziyde zeber-dest

ilat- z.- girn-bah, sn-i ceml-i z. zinde (F.) i. Diri, canl.

uvvet-i hire ibi gidi, ldrmege 292a/25, 301b/05, yamadum.

306b/25, 310a/10

353

3 zf. ok, fazla. Fermurz srevi

inci zorda t bana berber aldurup

308a/07 eylez. eyle- G kullanmak. Y Allh!

ziyde med eyledi. 305b/23, 314b/05

*ziydece zf. Fazlaca. Fermurz ziydece ziydece

nca Behmen gir ekilp bir kerre dvn alna bad. 302a/04
iyfet (A.) i. Ziyafet, len. ayr birlik
c

diyp nice zor eylediyse yle bir sengn alb ucana ald. 296b/19,
306a/22, 312a/09

lemine varup iyfetler olup srev pekelerin car eyledi. 308b/25,

z.z.- evvel lk zorlamada. Bu ubben

316b/05, 317a/05 it. it- Ziyafet vermek, yedirip iirmek.

iinde ne var bilmek dileyen kimesne zor- evvelde bu stn ekp opara.
303a/12, 303a/17

iyfet idp ol-gn ol-gice anda yidiler idiler. 295b/24, 309a/02,

317b/21 am- . ziyret (A.) i. Ziyaret. rns vlidesi

zor ile zf. Zor kullanarak. Elbetde ben

senden hy<> zor ile da almaa direm. 295b/10,

itz. it- G kullanmak. l, yitmi kez

ekp bir da zor idince ktr ktr rup 302b/02, 312a/21

srev-i dilver-i z.-mend (A.) Sahip, -li anlamyla Arapa

olan encbe C, ikmet-i ud, oln ziyrete gelp maradan ieri girdi. 298a/15, 315a/19
eylez. eyle- Ziyaret etmek. Acab bu
c

kelimelerin bana gelerek birleik ekiller yapar. ..-fer (?) ...ol cezre de zb gibi

mala - emsi varup ziyret ve tem eylemi var mdur? didi. 313b/07,
313b/09, 313b/10 itz. it- Ziyaret etmek. Eker bu rns

gelp ziyret idp amm Fermurz, Sern-nerre<y>i ldrdi. 297b/12,

303b/09, 315a/20

areketden l degl; amm bu cezrede -yz altm ml var, her ml bir z-fer vaf gelmez ve ne eydendr maclm degldr... 314b/18
dn-y -fnn

zor (F.) sf. Sknt ekilerek yaplan, gl olan. Bu kerre Fermurz uhr (A.) i. Grnme, ortaya kma.

354

eyleeyle-

Meydana

kmak,
c

ba

*zr-mend (F.) sf. Gl, kuvvetli. zr pehlevn- z. urn (F.) i. flemeli bir saz, zurna. ki urn

gstermek. Bir gn Trn nurndan

giderken n-gh arudan bir asker uhr eyledi. 291a/25, 301b/05,

316a/08 it. it- 1 Meydana kmak, ba gstermek.

siph yirlerinden urup abl ve urnlarn alup calem ualarn kd eylediler. 305b/25
zgrtlik zgrtlik

Bir nib-dr er uhr idp Rstem-i yek-deste sedd old. 293b/25,

303b/12, 316a/05, 2 Dnyaya gelmek, domak. eger bir

i.

Zrt

olma

durumu,

paraszlk. Yiyecek nesnemz almad,

zgrtlik
317a/19

cnumuza

kr

eyledi.

evldum uhr idp ltum ullanmaa dir olursa 313b/20

ne . ulm (A.) i. Karanlklar. ..- eb Gecenin karanlklar. ulm-

eb gidp devr-i ren old. 308b/11

ulm (A.) i. Zulm, hakszlk. eyle. eyle- Eziyet etmek, ikence etmek.

srev bize cebr ve ulm eyledi.

308a/25 zr (F.) i. G, kuvvet. z.- bz z.- bz Kol kuvveti. Amm byle zr-

bzya mlik kimse<y>i ldrmege yamayup 291a/21, 294a/15

*z *zr-ver Zorlu, g. Zr ziyde zr-ver

kimsedr. 310a/24

355

KAYNAKA Ahmet Vefik Paa: Lehce-i Osmn: Hazrlayan: Recep TOPARLI, Ankara 2000, XXX+1006 s. Trk Dil Kurumu Yaynlar: 743, Trkiye Trkesi Szlkleri Projesi: 1, Eski Szlkler Dizisi: 3 ATE, Ahmet: h-Nmenin Yazl Tarihi ve Firdevsnin Sultan Mahmuda Yad Hicviye Meselesi Hakknda, Belleten: Ankara 1954, XVIII. c., 6972. sy, 159-168 ss. Trk Tarih Kurumu AYVERD , lhan: Kubbealt Lugat / Asrlar boyu tarihi seyri iinde Misalli Byk Trke Szlk: Redaksiyon Etimoloji Ahmet TOPALOLU, 1 A-G, Hayri B
LEC K,

Mustafa TAHRALI, Fahrunnisa B LEC K, Hlya UUR, stanbul

2005 (Kasm), LXXVI+1125. s.; 2 H-N, [VI]+1127-2372. s.; O-Z, [VI]+2373-3549. s. Kubbealt Neriyat. DANKOFF, Robert: Evliya elebi Seyahatnamesi Okuma Szl: eviren: Semih TEZCAN, stanbul 2004 (Haziran), 336 s. Trk Dilleri Aratrmalar Dizisi: 37 DEVELL OLU, Ferit: Osmanlca-Trke Ansiklopedik Lugat: Yayna

Hazrlayan: Aydn Sami GNEYAL, Yeniden Dzenlenmi ve Geniletilmi 13. Bask, Ankara 1996, XVIII+1195 s. Aydn Kitabevi Yaynlar Szlk Dizisi: 1.

et-TEBR Z , Husayn b. Halaf: Tibyan- Nafi der Terceme-i Burhan- Kat: eviren: Mtercim Asm Efendi, Hazrlayanlar: Mrsel ZTRK, Derya RS, Ankara 2000, XLIX+1197 s. Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Trk Dil Kurumu Yaynlar: 733. Trkiye Trkesi Szlkler Projesi Eski Szlkler Dizisi: 2.

356

F RDEVS: ehnme: I. c., eviren: Necati LUGAL, Dzenleyen: Kenan AKYZ, stanbul 1974, XIII+360 s. Hrriyet Yaynlar: 95, Byk Klasikler: 14, slm Klasikleri: 5 Firdevs, Trk Dili ve Edebiyat Ansiklopedisi Devirler simler Eserler

Terimler: 3. c., stanbul 1979 (ubat), 239. s. Dergh Yaynlar GENCOSMAN, M. Nuri: ehnme, Tercme: Ankara 1948 (Ocak-Nisan), 8. c., 43-44 ss. Mill Eitim Bakanl GKYAY, Orhan aik: ehnme ve Trke Tercmeleri, Destursuz Baa Girenler: stanbul 1982 (Mays), 45-49. ss. Dergah Yaynlar: 89, nceleme Dizisi: 13 GNGR, Harun: ehnamede Trkler, Erciyes niversitesi lhiyat Fakltesi Dergisi: Kayseri 1983, 1. sy., 289-300 ss. HOY , brahim: Firdevsi, Varlk Sanat ve Fikir Mecmuas: Ankara 1934 (Austos 15), 2. c., 27. sy., 107-108. ss. KANAR, Mehmet: Firdevs, TDV slm Ansiklopedisi: 13. c., stanbul 1996, 125127 ss. M. A.: Firdevs, Trk Ansiklopedisi: XVI. c., Ankara 1968, 346-349 ss. M LL E T M BAKANLII: rnekleriyle Trke Szlk: stanbul 2000, 1. c. A-E XV+884 s., 2. c. F-K 885-1835 s., 3. c. L-R 1837-2386 s., 4. c. S-Z 23873337 s. Milli Eitim Bakanl Yaynlar: 2798, Bilim ve Kltr Eserleri Dizisi: 771, Szlk Dizisi: 5 [Necmettin Halil]: Firdevs ve ehnme, lk Halkevleri Mecmuas: 1934 (Birinci Tern), 4. c., 20. sy., 91-97. ss.

357

REDHOUSE, Sir James W.: A Turkish and English Lexicon / Kitab- Maani-i Lehce: stanbul 1992, XVI+2224 s. ar Yaynlar Lugatlar Dizisi: 3. RITTER, H[ellmut]: Firdevs, slm Ansiklopedisi: IV. c., stanbul 1945, 643-649 ss. Milli Eitim Bakanl STEINGASS, F.: A Comprehensive Persian English Dictionary: Beirut 1975, VIII+1539 s. Librairie Du Liban. ER F : ehname evirisi: Hazrlayanlar: Zuhal KLTRAL Latif BEYREL , Ankara 1999, Cilt - I (Giri-Metin) LXXIX+618, Cilt - II (Metin) 619-1304, Cilt III (Metin) 1305-2005, Cilt - IV (Szlk) 2007-2566. s. Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Trk Dil Kurumu Yaynlar: 717. T MURTA, Faruk Kadri: Eski Trkiye Trkesi XV. Yzyl Gramer-MetinSzlk: stanbul 1994, XXIII+322 s. Enderun Yaynlar: 42 TRK D L KURUMU: Trke Szlk: 10. Bask Ankara, 2005, XX+2244 s. Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Trk Dil Kurumu Yaynlar: 549. TRK D L KURUMU: Yeni Tarama Szl: Dzenleyen: Cem D L N, Ankara 1983, XI+476+7 s. Trk Dil Kurumu Yaynlar: 503. YERDELEN, Cevat: Divan Edebiyat Kaynaklarndan ehname, Atatrk niversitesi Trkiyat Aratrmalar Enstits Dergisi: Erzurum 1997, 8. sy., 99-104 ss.

358

Z GEM

1977 Silivri doumluyum. Piri Mehmet Paa lkokulu ve Silivri Lisesinin orta ksmn tamamladm. 1995 ylnda apa Anadolu retmen Lisesinden mezun oldum. Ayn yl girdiim Boazii niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat blmnden 1999 ylnda mezun oldum. 2000 ylnda evlendim. 19992002 yllar arasnda eitli okul ve dershanelerde szlemeli retmenlik yaptm. 2002 ylndan bu yana Milli Eitim Bakanlna bal Bayrampaa Kz Meslek Lisesinde Trk Dili ve Edebiyat retmeni olarak grev yapmaktaym.

359

TIPKIBASIM

360

361

362

363

364

365

366

367

368

369

370

371

372

373

374

375

376

377

378

379

380

381

382

383

384

385

386

387

388

389

390