Heideggerden Sartrea Sahte Dasein ve Psikoanaliz(*)

Jon Mills Journal of Phenomenologic Psychology, 1997, say 28(1), sf 42-65 de yaynlanmtr. zgn olmak ne anlama gelmektedir? Belki de bu soru kimsenin hibir zaman yeterince yantlayamad bir sorudur. Varolusal zgnlk sorusu, var olmann anlam kadar ele gelmez bir soru olarak bir yant iin yanp tutumaktadr. Heideggerin varolusal (egzistansiyel) ontoloji balam iinde, Daseinn zgnlk iin yapt mcadelenin aratrlmas, bu makalenin merkez oda olacaktr. Heidegger, ncelikle varlklarn (Seiende) doasndan ziyade Varolu (Sein) sorusu ile megul olmu olsa da, felsefe ve psikoloji arasndaki ara yzey ile de derinden ilgilenmitir. Heideggerin svireli psikiyatr Medard Boss ile yakn arkadal iyi bilinmektedir. Boss'un daveti zerine Heidegger, Zrihte on yldan fazla bir sre boyunca psikiyatrlara, kendisinin Daseinn varolusal-ontolojik olarak ele aln ve bunun psikoloji pratie teorik uygulamalarnn nasl olabilecei konusunda seminerler vermitir. Dasein Analizinin kurucusu olarak Boss, Heideggerci felsefenin Avrupada akl sal mesleine tantlmasnda, devamnda da 1950ler ve 1960larn Amerikan varolusal psikoloji hareketine doru yol almasnda etkili olmutur. Heidegger yaynlanan seminerlerinde Boss, Heideggerin, kendi dncesinin, psikiyatrik nfus da dahil olarak insan zdraplarna faydal olmak iin salt felsefesel sorgudan ayrlabilecei umudunu dile getirdiini belirtmektedir (Boss, 1978-1979; Richardson, 1993; Guignon 1993). Heideggerin psikoanalize kar ilgisizliine ramen, (bkz. Craig, 1988; Richardson, 1993), onun Dasein kavramlatrmasn, psiko-analitik dnceye dorudan ve anlaml katklar olmutur. Heideggerci teorinin ontolojik sylemi ve psikodinamik yaklamlarn ontik sylemi arasnda potansiyel kavramsal zorluklar bulunmakla birlikte, Heideggerin varolusal ontolojisi, bilinsizlik ontolojisi ve zgnlk sorusunun anlalmas iin derin karmlara sahiptir. Psikolojinin, ontoloji olmad ve bu ikisi arasndaki kavramsal ban gayri meru olduu iddia edilebilir. Husserl (1950) ontolojik psikoloji almalar (bk. Cartesian Meditations, 59) ile arka planda dururken, insanlk durumunu anlamamzn yapsal bir ontoloji iinde temellendii kabulne sahip Hegel iin bu iddia bir problem oluturmaz. Hegel'in Mantk Biliminde (Science of Logic) (1812) kapsaml bir ekilde ana hatlar izildii gibi dnce, bylesi ontolojik yaplar olmakszn mmkn deildir; daha aka, dnce kendini yeni domu salt znellik olarak bulmak zere, bilincin ortaya kmasnn en ilksel zeminidir. Bu durumda, usun, zorunlu olarak temelde yatan ontolojiyi gerektiren bilincin baz ilk formlaryla birliktelii muhtemeldir. Hegelin gsterdii gibi, znellik iin dnce mmkn klan zorunlu koul olarak byle bir ontolojik zemin olmakszn, dnce, mevcut olamazd. Ancak, ontolojik-ontik terminolojiyi veya birbirlerinin yerine kullanlabilirlermi gibi ele alarak iki anlaml konumak istemiyorum. Amacm, ontolojik/ontik ve varolusal/varolumsal (existential/existentiell) arasndaki izgiye ak bir sayg ile ilerlemektir. Heidegger (1927) iin, "Varoluun anlalmas, bizzat Daseinn Varoluunun kati bir zelliidir. Dasein ontolojiktir, ontolojik olan Dasein, iindeki ontik Dasein'dan ayrt edilir" (s. 12). Varolular ilgilendiren ontik ve varolu yollarn ilgilendiren ontolojik olan, kendilerinin

apofantik ve hermeneutik gndermeleri sayesinde ayrt edilirler. Varolusal (existential) anlay, mamafih, varoluun ontolojik yaplarnn anlalmasdr, bu, Daseinn ne olmas gerektiidir ve varolumsal (existentiell) anlay, kiinin kendi kendini anlamasdr ki bu da, kendi yolunu veya ne olduunu anlamas anlamna gelir. Heidegger ontolojik olan, ontik olandan ayr klarken, ontik olan sadece ontolojik olana gre mmkn olabilmektedir; bylece, toplumsal ve bireysel pratiklerimiz bir ontolojiye vcut vermektedir (Dreyfus, 1991). Heidegger iin, zgnlk zamana bal benzersiz bir yap ve bir imkann ortaya konma srecidir. zgnlk, etkin, uygun, dndrc, dinamik ve ereksel bir var olma durumudur - sakin bir potansiyellikle filizlenen bir vesiledir (Guignon, 1984, 1993). Bylece, zgnlk, kiinin imkanlar haline gelme srecidir; ve doal olarak idyosinkratik (tutkun) ve benzersiz bir ekilde zneldir. Genellikle, kendiliin zgn ve zgn olmayan kipler arasnda gidip geldiini syleyebiliriz, bu, hakiki zgnszln sadece kendi hakiki zgnln bulmak iin geri planda durmasdr. Dolaysyla kendilik (zatlk), kendi yokuunda kendi imkanlarn ve Varoluunu oluturan ontolojik ncelikleri renme yolunda bir ok ekle katlmaktadr. Belki de kendilik, bu kar durulu ayrmn tesindedir; sadece her neyse odur. Belki de zgnlk bireyin tesindedir; bunun iin nihayette Varoluun kendisini oluturan ontolojiye aittir. nsanolu, kendini ortaya koyarken inatdr; kendini zgn olmakszn ifa etme ihtiyac iindedir. Gndelik varoluun olaan kipleri iinde Dasein kendi peesini sadece amakla kalmaz, bunu sahte bir biimde yapar. Fakat Dasein iin, sahte olmak ne anlama gelmektedir? Yani, zgnszln gelimesini etkileyen koullar nelerdir? Bu balamda, gereklik ve sahtelik kendi epistemik gerekliklerinin ifadeleri iinde deil, fakat kendilik durumlarnn zgn ve zgnsz ortaya konulmasna gre grlmektedir. Bu aklama kabul edildiinde, Daseinn ontolojik yaplarnn bizzati sahte olmas mmkn mudur? Daseinn Varoluu, Daseinn dnyal-Varlnn sahtelik olmasn nceden belirleyecek kadar -eksikli bir dnyaya, dmlk ve zgnszlk ile- aypl bir dnyaya atlm olabilir mi? Dnyal olmann bizzat kendisi, Daseinn var olma kiplerini ve kendiliin iinde ortaya konulduu yollar da etkileyerek, hangi dereceye kadar zgn olmayan muhtelif Varolusal kiplikler halinde yapsal olarak farkllat? Kiinin kendisi olmasnn zdraplarnn, zgnlk ve zgnszln deneysel kipleri iinde dolambal olarak yol alan diyalektik bir gidiat kuattn, iinde vuku bulduu bu srecin zgn bir sre olduunu gstereceim; Bu, bu durumun, imkana-doru-yol-alan-Varolu olarak Daseinn kendisinin zorunlu nsel yaps olmas anlamna gelmektedir. Dasein ve Dmlk Heidegger, Varolu ve Zaman (Being and Time), (1927) felsefik incelemesinde, Dasein olarak kendiliin, bir dnyann paras olarak mevcut olan insann somut olarak nasl var olduunun varolusal bir ontolojisini sunmaktadr. Daseinn dnyada-Varolu olarak kendini orijinal aa vurmas, kiinin "Dnyada" (dnyazerinde) bir evrede (Umwelt) ve "onun ile-beraber-Var-olarak (dnya-ile) dierleri ile (Mitwelt) ve kendinle beraber (kendi-dnyan) (Eigenwelt) olmak gibi ontolojik olarak beklenmedik bir olay iine dmesi anlamna gelmektedir ki bu, kiinin derhal zihin uralar ve alakalar iine verilmi olup, dnyaya tm katlm, yklenim, ve somut dahilliinin temelini oluturmaktadr. Bylece, dnyann kendisi Daseinn Varoluunun

oluturan olmaktadr; "Dnyada-Varolu, Daseinn zorunlu bir nseli olarak, Daseinn bir durumudur, ancak Daseinn Varoluunu tamamen belirlemek iin de yeterlilikten uzaktr" (s. 79). Heidegger, Daseinn Varoluunun nsel olarak zel bir karakter yklendiine ve zgn ve zgn olmayan ortaya koyma kipleri iinde mevcut olduuna aklk getirmektedir. Dasein vardr, diye yazmaktadr. Daha da tesi, Dasein her defasnda iinde benim kendim olduum Varolutur. Kendimlik herhangi bir varolan Daseina aittir, ve Daseina, zgnlk ve zgnszl mmkn klan koullar olarak, aittir. (s. 78) Daseinn aa vuran kipleri hali hazrda yapsal olarak Daseinn Dnyal-Varoluu iinde oluturulmutur. Mamafih, onlar sadece zgnlk ve zgnszl mmkn klan Varolusal koullardr. Heidegger, ortaya koymann bu iki kipinin bir sahiplie sahip olmas gerektiini gstermektedir; bu, onlarn zorunlu olarak znel, tekil Daseina ait olmasdr. Amalarmz iin, dnyada-Varolu olarak aa vurulan ontolojik ve Varolusal boyutlardan oluan Dasein, Kendilik (zatlk) balamnda anlalmaldr. Heidegger, Daseinn bifiil zelliinin, insanolunun zat (kendi) olarak plak "oradal", kiinin "onlar"n umumiliine atlm gibi terkedilmilii olduunun altn izmektedir. nsan varlklar kendilerini dnyada-Varoluun gndelii iinde ortaya koyarken, kendilerinin bir n-deerlendirmesi veya seimi olmakszn bir evre iine atlm olduklarn ve tanm gerei halihazrda kendilerinin Varolularn oluturan ans faktrlerine terk edilmi olduklarn kefetmektedirler. Dolaysyla, Daseinn, kiinin kendini gndelie ait olarak ve Das Man olarak ortaya koymas gibi temel bir eilimi vardr. Das Man, "onlar" arasnda biri olmak, Daseinn ontolojik kaderidir. Dnya, birinin dierleri ile mterek yaknlk iinde paylat bir dnyadr. Bylece, Daseinn mterek yaps, kendini, ortadan kaldrlamayan bir katlma, akas, onlarla dn verir. Daseinn mtereklik zellii sayesinde, toplumun pragmatikleri tarafndan belirlenen bir dnyaya ve Daseinn etkinliklerinin yapsn oluturan gndelik alakalarna katlmamazlk yapamayz. Heidegger iin, zgnlk sorusu st kapal olarak Daseinn, zen ve endie olarak Varolusal karakteri ile yakn hale gelmektedir. Eer Dasein-l olma, varolusal olarak Dnyada-Varolu iin esas olarak sryorsa, bu durumda... (Dasein-li olma) zen olgusu terimleri iinde yorumlanmaldr, demektedir; bunun iin, genel olarak Daseinn Varoluu "zen" eklinde tanmlanmaldr. (s. 157) Daseinn evreyle ilikisi pratik alakas, Daseinn mterek dnyayla ilikisi kiisel alakas kadardr. Heideggerin aklad kadar ile, bu alaka biimi, gndelie ait olarak zorunlu olarak nihayette zgnsz kiplere yol aacaktr. "Anonim birisi" olarak, kendiliin biriciklii yaylarak dalacak ve kiilik-dlk ve "vasatlk" iinde kaybolacaktr. Bir dieri iin olmak, bir dierine kar olmak veya olmamak, bir dieri tarafndan onaylanmak, bir dierini "konu" haline getirmemek -bunlar endienin mmkn yollardr. Ve aynen, bunlar eksikli ve en sonunda birbirinden farksz olarak adlandrlan bir-dieri-ile-

Varolmann gndelik, ortalamay tanmlayan kipleridirler. (s. 158) Heidegger Daseinn ontolojik oluumu iinde dier bir yapsal eye arlk vermektedir, bu "dmlk"tr. Bu, insan varlklarn kendilerini, mevcut alakalar ve zihin uralarnn gndelii iinde kaybetmelerinin evrensel eilimidir ki; tek yapt, dkn Das Man salt "eldeki-mevcudiyet"e indirecek derecede kendilerini kendilerinin kiisel ve biricik gelecek imkanlarna yabanclatrmaktadr. Heidegger demektedir ki; bu "iinde emilme..." daha ziyade "onlar"n umumi-lii iinde kayp-olma zelliindedir. Dasein ilk elden kendisinden, Kendisi olarak Varolu zgn potansiyelliinden uzaa dm ve 'dnya'ya dmtr (s. 220). Bir taraftan, gndelik ve dmlk Daseinn ontolojik ve doal n konumlanlar ve bylece onlara bal herhangi bir deer yargsndan mahrum iken; onlar, ancak kimsenin kanamayaca veya yadsyamayaca zgnszlk kipleridirler. Birinin bunlara zgn olmayan kiplerde katlma derecesinin, her halkarda, sahteliin Varolusal mevkii zerinde dorudan yataklklar vardr. Srekli bir zgnszlk kipi olarak, Daseinn sahtelii, "Varoluun tm imkanlarnn aaya ekilmesi" eklinde kendini ortaya koyar hale gelmektedir (s. 165). Daseinn dml en gze arpan haliyle bo konuma, merak, ve mulklk araclyla da vurmaktadr. Dedikodu, sylemin zgn olmayan biimi olarak, duyulmu olann ve sz konusu konunun umum tarafndan kabul edilmi olan zeminlerinin veya geerliliinin eletirel bir incelemeye tabi tutulmakszn basite tekrarlanan kullanmdr. Bo konuma sadece uzlamsaln tekrarlanmas, umumun yorumlarnn stn kr kabuldr. Dkn Das Man, gereklik veya olgu olarak maca kabul edilen ncelleri anlama ile alakal deil, fakat "anonim bir"in umumi klielerinin tekrarlanmas ile alakaldr. Merak, dedikoduya paralel olarak sadece heyecan, hoa vakit geirme, ve malumatn basite biliniyor olmasn salayarak, Daseinn yeninin kefi amacyla, evrelerimizi kefetmeye kar duyduu doymaz al tann altna eker. Merak, dolaysyla, zgn anlama ihtiyac tarafndan motive edilmemektedir; sadece endienin, zgn olmayan bir biimidir. Mulklk, her halkarda, neyin iten anlay iinde aklandnn ve neyin aklanmadnn belirlenmesini imkansz klan, "onlar" tarafndan salan pheli yapda bir malumattr. Bu Mulklk, umumi dedikodu erevesinde olduu kadar dier-biri-ile-Varolmaya ve Daseinn kendine-doru-Varolmasna, dolaysyla, zgn olmayan ilikinlie de gnderme iindedir. Bu noktada, Daseinn sahtelii ile neyi kast ettiimiz biraz daha fazla aydnlatmalyz. Heidegger Gerekliin z, (1949) denemesinde Yunanllarn aletheia anlayna, aa vurma veya gizlememe eklinde aklk getirmektedir. Gereklik sakllndan sadece, gizlememe iin bir boluk aldnda syrlabilmektedir. Ayn ekilde, her bir boluk bilinir klnacak gereklik iin potansiyellii ortaya koymaktadr, buna kart olarak, bu gerekliin iinde olan bir kapama, ancak gizlemenin peinden gidildiinde aa kartlabilir. Kapamann iinde byle bir ama hareketinin mevcudiyetinin altnda, gerekliin doasnn diyalektik olarak katlm yatmaktadr. Heideggerin aletheia analizi kabul edildiinde, Dasein nasl sahte olabilmektedir? Bu bak asnda, gereklik ve sahtelik, kendilerinin epistemolojik mevkilerinin terimleri iinde deil, Daseinn ortaya konuunun saklanmayan durumlarna referans halindedirler. Dolaysyla, anonim bir, dkn Das Mann vasatlk olarak, gndelik hayatn "onlar" ile zdelemesi skm Daseina dorudan bir imadr. Varoluun bu zgnsz kipi Daseinn talep ettii ontolojik ykmllklerden geri ekilmedir. Bu u kipler iinde, Dasein indirgenmi bir kendilik, boulmu bir varolu, sahte bir Varolutur. laveten, sahte Dasein "onlar"n iinde-Varolu ve ile-Varolu olarak, Kierkegaard'n "kalabalk,"

veya daha da aalayc bir ekilde, Nietzscheci "sr" kavramna benzer bir ekilde daha olumsuz bir varolusal zellik almaya balar. Sahtelik iine den Dasein kendini, zgn olarak Dnyada-Varolua ve daha da anlaml biimde kendisi-ile-Varolua ve kendine-doruVarolua kar kapatr. Psikoanalizde bu, inkarn savunma mekanizmasyla temize kma olabilmektedir; bunun anlam, gvenlii, balanmay kuatan psikodinamik motivasyonlar gibi daha eski psikolojik gereksinimler veya atmalarn hizmetinde olarak ve Heideggerin gsterdii gibi "skunet" olarak, Daseinn kendisinin ontolojik ykmllklerini inkar etme ihtiyac iinde olmasdr. Ancak Heideggerin gstermeye devam ettii gibi, bu skunet "ktleme"ye ve Daseinn kendine yabanclamasna yol amaktadr. Heidegger belirtmektedir: Dasein sakinletii, ve her eyi "anlad", bylece kendisini her ey ile karlatrdnda, iinde Varolu-iin-(en fazla)-potansiyelliinin ondan gizlendii bir yabanclamaya doru srklenir. (s. 222) Dknln beraberinde getirilen bu diyalektik atma ardndan, zgn imkann "ini" ve "somut olarak yaama" kl altnda ve karanlk iinde kaybolduu, "onlar"n zgnsz Varolularnn iine doru "aaya dal"a yol amaktadr. Acaba bu aaya doru daln Daseinn imkanlarnn gerekletirilmesini salayan zorunlu bir diyalektik hareket olmas mmkn mdr? Belki de bu alkantl zorunluluk, Daseinn kendine doru, zgn hale gelme hareketidir. Dasein, kendinden uzaa dmekten ziyade, kendi iine dmektedir. Ancak bu, sadece Dasein kendinden saklad kendi imkanlarnn farkna vardnda mmkndr. Bu noktada sormalyz: Dasein imkanlarn, onlar zgn olarak kavramak yerine, dknln skuneti iine neden kapatmaktadr? Dier bir ifade ile, Varolu-iinpotansiyelliini neden kendinden gizlemektedir? Belki de Dasein korkuyordur? zgrlnden korkuyordur. 2. Kt Niyet halinde Dasein Sahte Daseinn Varolusal analizini sunarken, Daseinn temel yapsnn ontolojik olarak dknle (dmlk anlamnda) ynelimli olduunu belirlemitik. Ancak sahte Dasein durumunda Dmlk, Dasein kendi hareket tarzn ncelikle zgn olmayan kiplere sktrdndan, bylece Varolu-iin-potansiyelliinden feragat ettiinden iddetlendirilmi olmaktadr. Dasein potansiyelliini neden inkar etmektedir? Sartren zgnszlk kavramlatrmas, Heideggerin Varolusal ontolojisinden teorik olarak deiik olsa da, Daseinn sahteliinin iine dald psikolojik-ontik sreleri anlamamza daha fazla katkda bulunabilir. Heideggerin ve Sartren Varolusal ontolojileri, rengrenk inceliklerle kavramsal olarak farkl olsa de, zgnlk sorusu ikisinin felsefelerinin merkezidir. Her ne kadar Sartren kt niyet kavram, Heideggerin zgnsz (zgn olmayan) Daseinndan farkl olarak tasavvur edilmise de, kendini-kandrmann hizmetinde olarak insan zgrlnn reddi, zgnszln meakkat iinde siper alan kendilik anlaymza katkda bulunmakta ve dinamik bilinsizliin temelinde yatan savunmac srelerin zelliklerinin psikodinamik kefini daha fazla ngrmektedir. Heidegger, Daseinn kendilikle olan ilikinde kapsaml bir hermeneutik ele al tarz sunmaktaysa da, Sartre zgnszln oluum ve korunmasna dahil olan psikolojik sreleri daha keskin olarak zikretmektedir. Heideggerin ve Sartren ontolojik sylemleri arasndaki farkllk ve raksallklara sayg

gstererek, Daseinn sahteliini, psikoanalizin birincil grevi olan zgnszln ontik ilikilerinin ifadeleri iinde aydnlatmak nemli hale gelmektedir. Bu nedenle, bu farkl terminolojilerin kelimeler zerinde oluturduklar mphemlikler, Daseinn Varolusalontolojik yaplar ve bunlarn zgnszlnn varolumsal-ontik tezahrleriyle -kendilik adna psiko-analitiine daha fazla seslenecek olan- ilikisi arasndaki kavramsal kpry kolaylatrma niyetiyledir. Sartre, byk yapt Varlk ve Hilik (1956) de, mauvaise foi, veya kt niyet kavramn tantt. Sartre iin, bilin Varolutur, "doas kendi Varln sorgulamak olan bir Varolutur ki bu Varlk kendisinden baka olduunu ima etmektedir" bu, "kendi Varlnn hiliinin bilincinde olmak"tr, (p.86). Dolaysyla, zgn Varlk harfi harfine "hi-ey"dir. Kendini olduundan baka olarak tanmlama baarszl, kendini bir ey olarak cisimletirmektir ve bylece, gelecekteki aknlk imkannn yadsnmasdr. Bu tr kendini-inkar zgnszln zirvesidir. Sartre, "inkar da doru yneltme bilinlilii yerine kendine doru dndrme. Bu tavr kt niyet"tir, diye ileri srmektedir, (s. 87). Genellikle, kt niyet kendini-kandrma, kendine yalan ile tanmlanabilir. Fakat kendine nasl yalan sylersin? Sadece eer yalan sylemek veya kandrmak iin bu tr niyetlerin olduunun bilinli olarak farknda deilsen. Kt niyetli birey iin, byle bir yalann doas "kendi niyeti olarak yalanclk ile tannmamasdr" (s. 88). Hakiki bir yalan bir "aknlk davran" iken kt niyetli yalan byle bir imkann inkardr. Bu durum, yalancnn kendini kendi kendini-kandrmann kurban olarak bulduu ve sahtelik iinde yaad durumdur. Bilin doas gerei yalan ile, Dierinden saklanan varln olumlamaktadr; kendi menfaati iin kendim ve Dierinin gznde kendim ontolojik ikiliini kullanmaktaym. Kt niyet iin durum ayn olamaz bu, sylediimiz gibi, gerekte kendine yalandr. Kesinletirmek iin, kt niyeti uygulayan bir kimse ho olmayan bir gereklii gizlemekte veya ho bir gereksizlii sunmaktadr. Kt niyet bu durumda sahtelik yaps grnmn haizdir. Sadece hereyi deitiren, Kt niyet halinde gereklii kendimden saklamam olgusudur. (sf. 88-89) Sartren kt niyet kavram, st kapal olarak kendisinin bilin modeline baldr. Bilincin iki seviyesini tanmtr; (1) kast ve kendi-kendine-tefekkr olarak bilin, ve (2) ntefekkrc bilin. lki olduu gibi bilintir ve insan znesi olarak kendinin farkndal kuatmaktadr. ntefekkrc bilin, bilincin bir ekli olarak, Varolua ngelen tefekkr iin, bir nesnenin farknda olmaktr. Bu, Freud'un n-bilin kavramna; isel olay veya nesnenin annda farknda olmadnz, fakat tefekkr iin bu zel nesneye dikkatiniz ekildiinde farkna varabileceinize, benzerdir. Sartre, Freudu bilind kavramn yksek sesle boam; yerine modeli Brentano'nun kast kavramn almtr. Bilin, her zaman herhangi bir eyin farkndadr veya o ey hakknda bilinlidir -ne srdmz veya tefekkr iin bizden nceye koyduumuz herhangi bir nesnenin bilinci. Dolaysyla, bilincin eylemsizlii yoktur; bilin ne bir nesnedir, ne de kendiliinden mevcuttur. Sartre iin, bilin konumsal veya konumsal-d olabilmektedir. ne sren bilin derhal tefekkr iin ncesine bir nesne koymaktadr. Konumsal-d bilin kendiliinden bilintir. Bu, "eksiklik" Varlk iinde bir delik olarak deneylenmektedir. Eksiklik kavram kendisinin hilik kavramna baldr, ve zgrlk olarak eksiklii projelerimiz aracl ile doldurmaya abalarz. Dolaysyla bilin, ne olmaddr ve ne olduu deildir. Sartre iin, eer ne olduumuza indirgenmisek, olabileceimizden daha fazlasyzdr. Ne olduumuz zgrlktr, ve zgrlk olarak aknlzdr.

Kt niyet, tekil durumsal seimlerden kendini-kandrma kalplarna kadar muhtelif Varolusal kiplikler iinde ortaya konabilmektedir veya karakter yaps olarak da tartlabilir. Her halkarda, kt niyetin ift yz vardr, daha aklayc olarak (1) fiiliyat ve (2) aknlk. Birincisi durumda, kt niyet, birinin fiiliyatn kabul etmekteki baarszlktr. kincisinde, aknlk baarszldr. rnein, Sartre, bir adam ile ilk defa kmay kabul eden bir kadn tasvir etmektedir ve (kadn) kt niyeti iinde kendisinin batan karc tutumunun arkasndaki niyetleri inkar etmektedir. Ann "aciliyetini tasavvur etmek istememektedir" ve "arzunun ne iin olduunu anlamay yadsmaktadr" (sf. 96-97). Flrt srasnda, partneri, onu, acilen karar vermesini gerektirecek bir duruma sokar, ancak o bunu, kendini bu kendini-kandrma iinde tutmak iin kulland muhtelif yordamlar ile uzatabilecek ve gizleyebilecektir. "amac karar ann mmkn olduu kadar uzun sre ertelemektir" (s. 97). Bu rnekte, kadn bir gelecei yanstmakta baarsz olmu, ve kendini durumun realitesini kaale almaktan azat etmitir. Karar n-tefekkrc bilin mahalli iinde kalmaktadr; bu beyle bir gelecei yerine oturtmamay semekte, bylece kendini byle bir imkanda aldatmaktadr. Sartre, Partnerinin hareketlerini sadece ne iseler ona indirgeyerek boa karmakta; bu, hareketlerin kendiliindenlii tarznda mevcut olmaktr. Fakat kendisi, arzusunun zevkini karmakta; kendine, arzusunun ne olmadn anlayaca ekilde, aknln tanyaca mesafeye kadar izin vermektedir, eklinde devam etmektedir. (sf. 97-98) Kadn kendini, olaylarn iinde vuku bulabilecei, kendisinin ne uyarabilecei ne de kanabilecei bir eye, edilgen bir nesneye indirgemitir. Kt niyet halinde, kii gerekliin eline geirilmitir, fakat onu bu ekilde kavramakta baarszdr, bylece onun gerektirdii sorumluluktan kanmaktadr. Sartre iin, zgnlk veya iyi niyet kendinizi kendinize ne olmadnz kipinde tanttnzda vardr. Kt niyetli tavr, iinde kiilerin kendilerinin zgrlnden ve ykmllklerinden kandklar durumdur, Her birinin kendilerini kendisi-iin-Varolutan ziyade kendinden-Varolu-halinde eyler olarak yorumlamalar ile talep etmektedir. Kt niyetli tavr "ne olmadm kipindeyim," yerine, "ne olduum kipindeyim,"dir, bylece, kendiliinden-bir eye dnr. Ksaca, insan amiller olarak seim yapmalyz. zgrlk iinde bilinli olarak seim yaptmz ve hareketlerimizin tam sorumluluumuzu kabul ettiimiz srece, iyi niyet iindeyizdir. nsan varlklar kendilerini seimleri aracl ile, tanmlarlar ve yeniden-tanmlarlar. Kararlar bir deer kaygs iindedir, veya biz kt niyet iindeyizdir. Bu, bizim semekte baarsz olduumuz, veya daha uygun olarak, zgn olarak semeyi semekte baarsz olduumuz haldr. Sartren kt niyet tasviri, Daseinn ontik pratikleri iinde yapsal olarak vuku bulan kendini-kandrmann psikolojik nanslarn aa kavuturmaktadr. Heidegger iin, kt niyet Daseinn Dnyada-Varoluunun bir eksik kipi; daha spesifik olarak, kendinle-birlikteVarolu ve geleceinin zgn imkanlar ynnde-Varolu olacakt. Bu genel balam iinde, Daseinn Dml kt niyet, kendiliinden-kandrma ile gizlenen onlarln gndelii iine geri ekilen bir sahtelik olmaktadr. Daha da tesi, kendimizi eyler olarak tanmlayarak zgrlk olan insan realitemizi inkar etmek, Daseinn kendini salt "eldeki-mevcudiyete indirgeme eilimidir. Sartren kt niyet tarifi doru ise, bu durumda her insan varl, gnn birinde veya

dierinde kendini-kandrma iindedir. Gerekten de bu, Daseinn kendisinin zorunlu ontolojik kouludur. Dnyada-Varoluun zgnsz kipleri iine dme eilimlerimiz nedeniyle, Dasein kanlmaz bir ekilde bu kabil aldatc pratiklere balanacaktr. Sartre iin, kendisi-iin-Varolu radikal sorumluluunu zorunlu klan zgrle mahkum edilmiizdir. Ancak, seimler ontolojik fiiliyatmz balamnda yaplmaktadr ve bylece tanm gerei, eksik veya zgnsz ortam tarafndan tesir altna alnmaktadr. Sartren konumu sonuta Varolu iin seim yolu ile kendi ontolojik yaplarn amay talep etmektedir. Bu hangi dereceye kadar mmkndr? Daha da tesi, gsterili bir biimde dinamik bilinsizliin en eski motivasyonlarn inkar etmektedir. Sartre psiko-analitik projeyi ret etse de, kendisinin zgnszlk betimlemeleri kiilik geliinde ego organizasyonunun nceliinin psikodinamik kavramlatrlmasna katkda bulunmaktadr. Yine, kt niyetin, bilinsiz motivasyonlar, dilekler, ve atmalarn hizmetinde bir ret, inkarn savunmac biimi olduunu syleyebiliriz. Sartre her Varln, serbest amiller olarak zgn biimde semek zere ayn gelime kapasitelerine ve i-ruhsal yaplara sahip olduunu varsaymaktadr. Fakat bireyin zgn seimleri tanma zgrl, psikolojik geliimindeki yapsal eksikler nedeni ile budanm ise ne olur? Kendiliin ontolojik koullarnn nceden belirlenmesi durumuna benzer bir ekilde, kendisi-olmas, kendisinin zgnlk iin tam potansiyeli iinde alnm olamaz m? 3. Sahte Kendilik imdiye dek, Dasein yorumsal ele al tarzmz, Daseinn Varolusal olarak dnyal-Varolu biiminde ortaya konuunu nsel olarak varsayan ontolojik olarak yaplanm bir sahtelii kuatan kendiliin uralarn tasvir etti. zgnszle doru nkonumlan Daseinn fiiliyat iinde vuku bulan esel bir temel-yap iken, Daseinn sahteliinin spesifik psikolojik-ontik boyutlarnn daha fazla kefini gerektirmektedir. Daseinn psikolojik yaplar, kendiliin psiko-analitik aklanmasnn yardm ile daha berrak hale gelmektedir, bu da giderek Heideggerci felsefeyi daha da ykseltmektedir. Freud kendiliin sistematik bir teorisini sunmam ise de, zat (self) kavram zihnin nihai -blml-yapsal modelinin iinde zmnen ierilmitir; akas: Kendi, id, ego, ve superegoun birliidir. (bu tartma iin Blm 1e baknz.) Hatrlayacaksnz, ada psikoanalizde, kendinin psikodinamik kavramlatrlmas ncelikle ilikisel teorilere ve Kohutcu kendilik psikolojine gre kiileraras perspektiflerde ierilmi iken, Freud'un klasik paradigmas, nesne ilikileri ve zat-nesne teorileri iine intikal etmitir. zgnln psikolojik olarak tahlili, Daseinn Varoluunun, akas, sahte kendiliin kendine zel kipliini incelediimizde nemli hale gelmektedir. Kim olduunu bilmemen, hakiki kendilik duyumuna yabanclatrlm olmak neye benzer? ten olmayan ve yapay olarak imal edilmi bir kimlik oluturmu olmak neye benzer? Kendini gerek olarak hissetmemek neye benzer? Psikoanalizde, sahte kendilik kavramna filizlenen ilgi klinik literatrde gsterilmitir (Cassimatis, 1984; Chescheir 1985; Khan, 1971; Lerner, 1985; Schacht, 1988). zgn olmayan kendilik, veya mi gibi yapan kiilik, sahte Dasein anlaymz daha derinletirir. Winnicott (1960) sahte kendilik kavramn formel olarak tantt. Heideggerin dkn Dasein konumlay ve Sartren kt niyet tarifi arasnda baz paralellikler mevcut iken, Winnicottun soruyu anlaymza yapt katklar zel takdiri hak etmektedir. Winnicott iin, sahte kendilik ocuk-anne ilikisi iinde karlalan, geliimsel bir atmann sonucudur. Sonu olarak, sahte kendilik, bilinsizce tutulan savunmac bir sistem olarak ina edilmektedir. Winnicottun teorik erevesi, sonuta anne-ocuk ikilisi kiileraras

balamnda drt teorine balanan bir savunma modeli iine dmektedir. Freudu metapsikoloji iinde bir zemine sahip olarak, Winnicottun sahte kendilik kavramlatrmas esasen, evresel taleplere yant olarak ortaya kan ego savunmac manevralar merkez alan bir iliki teorisidir. Daha spesifik olarak, ocuk-anne ortam iinde ocuk, sadece iruhsal libidinal drtlerle baa kma mcadelesi vermektedir; ancak bu mcadele, kiileraras ve znelaras olgusal alan ilikiler matriksinin iinde vuku bulmaktadr. Dolaysyla, ilk nesneilikilikleri aamasnda, dsal taleplere, akas, anne-kaynakl nesne olanlara yant olarak muhtelif savunmalar ina edilmektedirler. Bylece ego organizasyonu, evreye adaptasyonun hizmetinde ve nesne ballnn salanmasnda olmaktadr. Bu gibi taleplere kar tekrar tekrar gsterilen rza ile i ie gemi kendinden-kan spontanlktan vazgeme, spontan ifade iin doal drt oluturucu emplslerin artan sayda boulmasna yol amakta, bylece en sonunda sahte kendini-gelitirme noktasna erimektedir. Winnicott iin, hakiki kendilik dncesi ocuun, kendini-ifade iin tanma ve spontan gereksinimleri iin davranma kapasitesinden kaynaklanmaktadr. "Sadece Hakiki Kendilik yaratc olabilir ve sadece Hakiki Kendilik gerei hissedebilir" (s. 148). Ve Bylece anilik spontanlk merkezi olarak kendilik kavram, zgnln kalbini oluturan "canllk deneyimi"ne sahiptir. Ancak bylesi spontan hareketlerde bulunmaya muktedirlik, "kuatan evre" iinde "yeterince-iyi anne"nin tepkiselliine uyumludur. Bu durumda, hakiki ve sahte kendiliin nedeni anne-kaynakl tepkiselliin niteliine uygundur. Winnicott, varsaymn aadaki ekil de koymaktadr: Yeterince-iyi anne ocuun omnipotansn karlar ve bir yere kadar onu iselletirir. Bunu tekrar tekrar yapar. Hakiki Kendilik hayata sahip olmakla balar, bunun yolu ocuun zayf egosuna, ocuun omnipotent ifadelerine anne tarafndan salanan glendirmedir. (s. 145) Hakiki kendilik sadece, ocuun spontan ifadelerine annenin en uygun tepkiselliinin tekrarlayan baarlarna verilen yantn iinde serpilmektedir. Eer anne "yeterince-iyi deilse" ocuun omnipotansn kolaylatrmamakta ve ocuun spontan hareketlerini uygun yantlarla karlamada tekrar tekrar baarszla uramaktadr. Onun yerine ocuun rzasn gerektirecek kendi hareketlerini koymaktadr; bylece bu tekrarlayan rza, annenin en uygun biimde ocuunun gereksinimlerini duyumsama ve onlar yantlamadaki yetersizlii nedeniyle ocuun sahte kendi varlnn en erken kipi iin zemin haline gelmektedir. Heideggerin Daseinn egzistansiyel ontolojini hermeneutik ele al tarzna benzer bir ekilde, Winnicott kendinin ontolojik yaplarna bakarak zne-nesne ayrmnn nn kesmektedir. Anne-kaynakl elde tutucu evre, Daseinn ontolojik yapsnn bir blmdr; Daseinn Varoluunun oluturucusudur. Empatik akorlama, aynalama, ve en uygun yantsallktaki baarszlk, eksik ile-Varolu kipi, bu ekilse, sahte Daseinn zgnszlnn n-koulu olmaktadr. Bu balamda zgrlk, kestirme, hakiki kendilik gelimesini etkiler hale gelmektedir, sanki Daseinn ontolojik ile-Varoluu farkl olmu olsa idi, kendilik baka trl inkiaf ettirilecekmi gibi bir dnceye yol amaktadr. Winnicott bu iddiay desteklemektedir: "Bu rza, ocuk iin Sahte kendiliinin en erken aamasdr ve annenin ocuunun gereksinimlerini anlamadaki yetersizliindendir" (s. 145). Bu koullar altnda, belki de sahte kendilik, btnyle sahte deildir, sahte yaplar zgn yaplar olmaktadr; eksik kendilie ramen Hakiki Kendiliin oluturuculardrlar. Yapsal

olarak eksik Dasein olarak, zgnlk, muhtelif ontolojik olumsallklarn tarihselliine bal olarak, kendinin dnyada-Varoluunun ontolojik yaps iinde dier Daseinlardan gelen talepler tarafndan kesilmektedir. Bu anlamda, Daseinn ile-Varoluundan daha farkl salt veya aslna sadk zgn kendilik yoktur. Ancak, Daseinn dierleri ile- ve kendine-doruVaroluu bu eksik kiplerin sahte yapsal elerinden byk lde etkilenecektir. Winnicott aklamaktadr: ocuk rza iine cezbedilmekte ve raz bir Sahte Kendilik evresel taleplere tepki vermekte ve onlar kabul eder gibi olmaktadr. Sahte Kendiliin iinden geerek ocuk sahte ilikiler seti oluturmakta, ve hatta kendini baka biri veya baka bir ey zannederek gerekmi grnmne ulamakta, bylece ocuk anneye, hemireye, teyzeye, kardee veya o an sahnede kim baatsa tam tamna ona benzer bir ekilde byyebilmektedir. (s. 146) Sahte kendiliin bu kabil savunmac ilevlerinin doas kiinin deimez asli amalar iin, akas, "Hakiki Kendilii gizlemek ve korumak iin" ina edilmektedirler (s. 142). "Sahte Kendilik, Hakiki Kendilii savunmaktadr; ancak, Hakiki Kendiliin potansiyel olarak doruluu kabul edilmekte ve gizli bir hayata izin verilmektedir" (s. 143). Fakat gizli hayatna izin verilen bu hakiki veya zgn kendiliin doas nedir? Winnicott, yeterli bir aklama sunmamaktadr; sadece kendini-ifadenin hakiki spontan hareketlerine olan iktidara dikkati ekmektedir. Winnicott, "Hakiki Kendilik, herhangi bir bireysel akli organizasyon mevcut olur olmaz tmden gzkmektedir, ve sensori-motor canlln toplamndan biraz daha fazla bir ey ifade etmektedir" diye belirtmektedir (s. 149). Bu yeterli bir zgnlk anlay mdr? zgnlk kavram onun ile yol almaz ise, eer onu talep etmez ise, Dasein salt atlmln herhangi bir dereceye kadar aabilir mi? Aka Dasein, fizyolojik olumsallklarndan daha baka bir eydir. Bir dzeyde, zgn veya hakiki olmak, hakiki ve uygun doutan abalar ve zlemlerimizle uyum iinde davranmaktr. Muhtelif psiko-analitik alanlar iinde, zgnlk, drt belirleyicilerin tesirine, kendinin ve evrenin ego hakimiyetine, nesne ballna ilikisel balanmalara sabitlenmeye ve aynalama iin ruhsal gereksinime ve hayati ve balanc kendiliin basit temel biimini oluturan zat-nesne deneyimlerinin idealetirilmesine boyun eme olabilmektedir. Bu zgn abalarn doas veya varl ne olursa olsun, Winnicott onlarn var olduunu, gizli tutulduunu, ve savunmann karakter yaps nedeni ile bilinsizce muhafaza edildiini varsaymaktadr. Winnicott sahte kendiliin, olgu yapay olduunda "gerek" olarak gzken bir role soyunduu sonucuna varmaktadr. Bu gerek-benzeri grn, iinde ocuun "eer Hakiki Kendisi olarak varolsayd olaca ekilde zel rol oynayabildii" "taklit yolu ile kiisel yaama" eklini almaktadr (s. 147). Ancak, Winnicott iin, her zaman sahte persona maskesinin arkasnda uyuyan, gizlenmi ve korunan hakiki kendilik mevcuttur. Sahte kendilik savunma olarak, "neticede kendisinin ortadan kaldrlmas ile sonulanacak olan, olanaksz olana, Hakiki Kendiliin istismarna kar bir savunma"dr (s. 147). Ve bylece sahte kendiliin kkeninde, baa kmas veya altnda yok olmas iin ocua kakalanan, dier Daseinlarn eksik kiplerinden kaynaklanan muhtelif ontolojik ve psikolojik zorunluluklardan ortaya kt sylenebilir. Dolaysyla sahte kiilik takmyldz, kendisinin lm korkusuna tepki olarak ina edilmektedir. Bu kabil bir hilenme korkusu varolusal endienin en arkaik formu, Daseinn lme-doru-Varoluunun en ilksel inkar olmaktadr. Ortaya kan sahte Daseinn hilenme endiesinin bilind yer deitirmesi, ocuun en

erken nesne ilikilerinin kiileraras matrisi iinde organize edilmitir. Bu balamda, Masterson (1981) sahte kendilii "nesneye yapmak ihtiyac tarafndan motive edilen davranlar dnceler ve duygularn toplam" ve bylece ayrlma ve bireyselleme zlemlerinin bastrlmas olarak tanmlamaktadr (s. 101). ada nesne ilikileri teorisine gre, sahte kendilik savunmac olarak, en sonunda giderek balanc kendiliin biim verici temeli haline gelen toplam zat-nesne temsillerine btnlenme yetersizliini temsil eden, ayrlma endiesi ve terk edilme korkularn savuturma arac olarak ilev grmektedir. Sonu olarak, spontanlk, kendini-ortaya koymak iin muhtariyet ve yaratcln ifade kapasitesinin ilerleme veya tamamlanmasn engellenmekte veya nlenmekte ve sahtelik iinde kayp olmaktadr. Winnicottun gelimeci modeli, Kohutun (1971,1977,1984) psiko-analitik kendilik psikolojine ngelir. Kohut iin, hatrlanaca gibi, kendilik iki kutuptan akas, (1) ihtiraslar ve abalar kutubu ve (2) deerler ve idealler kutubundan eklindeki iki-kutuplu bir yapdan oluur. lki, iinde zgn kendilik ekirdeinin balatclk, muhtariyet, hayatiyet, ve kendini-ortaya koymann merkez oduu, zat-nesne deneyimlerine aynalamay oluturmaktadr. kinci kutup omnipotent ile birleme ve zdeleme sreci, sakinleme, armama, zat-nesnelerinin iselitirilmesi ve kendinin iruhsal yapsal temeli haline gelmesi ile elde edilmektedir. Kohut (1978), "varlmzn merkezi olarak kendisinden tm balatcln kaynakland ve tm deneyim[ler]in sona erdii yer" olarak kendiliin nceliinin, drtlerin vicissitudes yerine almas ile teorik olarak klasik teorinin metapsikolojisinden uzaa gitmitir (s. 95). Balatcln ve ruhsal motivasyon merkezi olarak zat kendisinin yapsal btnl ve cohesionu iin zat-nesne deneyimlerinin kalitesine baldr. Bu balamda, sahte kendilik empatik akorlamada ve erken zat-nesne ortamnda en uygun tepkisellikte tekrarlayan baarszlktan geliecektir. Eer zat, dierleri'nin narsisistik gereksinimleri balamnda tanmlanr hale gelirse, kendini-yattrma ve kendine-sayg dzenlemesi kapasiteleri, boaltlm veya blmlere ayrlm kendilik yaps nedeni ile nlenmi olmaktadr. Sahte bir kendilik muhtelif kiplikler iinde ve sahteliinin muhtelif derecelerinde ortaya kabilmektedir. Daha psikolojik olarak ayarlanm sahte kendilik rgenlemesi toplumsal uzlamalarn beklentilerine elik eden ar raz, itaatkar, sakin, kiileraras nazik tavrlar ile temsil edilebilmektedir. Bu temsil, bo konuma, merak, ve Mulklk kipleri iinde Daseinn Dmlk olarak gndeliine, benzer olabilmektedir. Kt niyet iinde birey, durumsal, tekrarc veya karakteriyolojik olarak kendisinin kiisel zgrln kabul etme sorumluluundan kanmasnn hizmetinde olan zgn olmayan seimler yapmaktadr. Dier bir ifade ile, karakteristik olarak zgn olarak sememeyi semekte ve "onlar"n gndelik kipi iinde dkn Das Man olarak barnmay tercih etmektedir. ada psikoanaliz iin, Daseinn Dmle doru eilimi ilikisel balanma, duygusalkiileraras dahillii ve zatn dorulanmas iin birincil motivasyonlara hizmet etmektedir. Sahte Dasein iin, bu gibi koullar zatn iruhsal yapsal krlganlklar nedeniyle dzensiz/oransz bir biimde iddetlenmitir. Miller (1981) sahte gelimenin zel bir biimini, narsisistik ebeveynler tarafndan bytlen ve kendilerinin zat maliyetine her bir bakann gereksinimlerine yant vermeye ve akorlanmaya kandrlan bireyleri tartmaktadr. Ebeveynlerinin narsisistik gereksinimlerini yerine getirici nesneler olarak muamale gren

ocuklar erdemli ama bir trajik yetenek, empati yetenei gelitirebilmektedir. Yetenekli ocuun dram boyunca sahte Dasein, kendi kendilinn sevgi ve ilgisini kazanmak iin, ancak sadece hakiki kendilin feda etmenin yksek maliyetine, ngrlene empatik akorlanma, yantlama, ve dierlerinin dileklerini karlama yetenekleri gelitirebilmektedir. Daha da kt bir ayarlanma olarak, sahte kendilik teatral bir d yz taknan "aktr"dr, fakat bu personay bandan atma yeteinden de mahrumdur; kendi rol iinde ar tanmlanm hale gelmekte ve bir-cephelilik iinde zgnln kaybetmektedir. Jung'n -analitik psikolojisinde, bir-cephelilik zatn sahte olan ruhsal boyutunu ifade etmek iin kullanlmaktadr. Jung balamda, birey'in personas ile bir-cephelilik, skm olan kollektif bilinaltnn arketipsel doas ile ar-zdeleme olacaktr. Jungun Denklik ve Entropi kavram ilkeleri uyarnca, bir-cephelilik ar-vurgu ve zihni enerjinin telafi edilmeyen boalm olacaktr, dolaysyla ruhun iinde eitsiz bir ekilde dalm olacaktr. Bylesi bir-cephelilik bal altnda birey, kendini bir "ey", Kendisi-iin-Varolutan ziyade Kendiliinden-Varolu haline getirmeyi arar. Winnicott (1960), "Hakiki Kendilin gerei hissettii yerde, Sahte kendilik varoluu, kendinin gereksizlii duyumu veya gereksizlii hissi ile sonulanr" eklinde iddia etmektedir (s. 148). Ve, "verebileceim en iyi rnek, ok baarl bir Sahte kendilia sahip olan, fakat tm hayat boyunca hibir zaman varolmaya balamad duygusuna sahip orta-yal bir kadn rneidir" eklinde devam etmektedir. (s. 142). Psikiyatrik bozukluun ciddi formlar iinde, sahte kendilik sistemi, hibirinin kendi kendilinn kapsaml kiiliini tamamen oluturacak kadar gelimedii muhtelif ksmi-zatlar organizasyonundan olumaktadr. Bu klinik olgu Laingin (1969) "blnm kendilik" olarak sz ettii eydir. Blnm kendilikta, tek bir sahte kendilik yoktur, sadece ksmen detaylandrlm paralar kiilii oluturabilmektedir. Daseinlar-analitik gelenei iinde, R.D. Laing, Ludwig Binswanger, Medard Boss, Karl Jaspers, ve daha ada olarak Rollo May iin (bkz. Kockelmans, 1978), sahte kendilik, btnyle skm Daseina yol aacak ekilde ontolojik gvensizliin iinde gelimektedir. Uta, zat ayrmay (disosasyon) deneyleyebilir veya vctlanm ve zlm vehelerin blmlenmesini deneyleyebilir. 4. Bilincin ars imdiye kadar, kendisini kendiliin zdraplarnn iinde zgnszlk olarak tutan sahte Daseinn ontolojik ve psikolojik yaplarn betimledik. Daseinn Dnyada-bir-varolu olarak ontolojik nkonumlan sayesinde, kendilik halen/imdiden Varln oluturan zgnsz Varolusal kipliklere maruz kalmaktadr. Dnyalla bylesi bir al, Daseinn oluumu iine biim verici bir ekilde yerlemitir. Dolaysyla Daseinn dmle doru eilimi zorunlu ve kanlmazdr. Mamafih, eer evresel koullar, Daseinn sradan ontolojik yapsn zgnszln daha u formlarna maruz brakyor durumdaysa, tekil Daseinn sahte geliimi savuturulamaz. Sahte Dasein, dnyal geerlilii olarak kendiliin zerine bask kuran dnyada-Varoluun nceden beri varolan eksik kipleri ile etkileimden kaynaklanmaktadr. Bu sahte ontolojik yaplar, ayn zamanda Daseini nceden psikolojik eksiklikler gelitirmeye elverili hale getiren, daha fazla krlganlklara yol amaktadr. Bylece, psikolojik zatn nitelikleri, Daseinn ontolojisi iinde fiziksel olarak ortaya konmaktadr. Zatn bu kabil iruhsal ve yapsal snrlamalar Daseinn sahte varoluuna ve

dnyada-Varoluun ve kendilik-ynnde-Varoluun eksik kiplerine daha da katkda bulunmaktadr. Sahte Dasein iinde balamlatrlan bu varsaymlar kabul edildiinde, Dnyallin kendisinin, kt niyet ve psikopatolojinin birbirinin kopyas bol miktarda bulunan ekillerine bulam olarak, sahtelik olduu, dolaysyla zgn olmad sylenebilir. Dasein kt kaderini aamaz m veya zgn olmayan bir biimde yamaya mahkum mudur? Heidegger ve Sartre kendilerinin karlkl kavramlatrmalar iinde, nihayette zatn zgr olduunu iddia edeceklerdir. Ancak zgrlk, Daseinn ontolojik oluumu balamnda vardr. Ricoeur iin (1965,1966), Dasein ncelikle, iradenin kendi gnlk koullar tarafndan teslim alnmas anlamnda, dmlk olarak vardr. Sahte kendilik durumunda, Dasein, kendi ontolojik ilikisi sayesinde, Daseinn psikolojik gelimesindeki eksikliklere katkda bulunan eksik evre iine skmtr. Durumun bu oluu varsayldnda, bu hatal veya eksik yap, Daseinn dier bir eilimi, zgnszln iine fazla daha da dmesine yol amayacak mdr? Eer bireyin iine frlatlp atld evre. ontolojik olarak balangtan beri yetersiz ise, bu, Daseinn gelecekteki Dnyada-Varolu durumunu batan sona etkileyecek ekilde snrlamaz m? Daseinn dierleri iinde- ve ile-Varoluu ve kendisiyle birlikte Varoluu hakiki zgnle veya en azndan bylesi bir imkann tmlne byk lde engel olmaz m? Ve zgrlk ve sorumluluk Daseinn gelecek imkanlar iin nereye lyktr? Sahte Daseinin kendi atlml zerinde kontrol yoktur (zgnszln meakkat iinde zgnlk olarak). Mamafih, Heidegger ve Sartren srar edecekleri gibi, Dasein zgn olarak seme, zgrln fiiliyata geirme dolaysyla kendi imkanlar haline gelme ve onlar gerekletirme kapasite ve sorumluluuna sahiptir. Ancak, bu doru bir kabul mdr? Winnicott ve Kohut hakiki kendilik veya zgn Daseinn yapsal olarak eksik, dolaysyla sahte olabilecei noktasnn altna izmektedir. Bu sahtelik beraberinde kendini-kandrmay getirebilicek olan sadece Daseinn tarihselliinden deil; bunun yerine, it is nedeniyle kaynatrc kendilin psikolojik tabann oluturan karlkl-etkileimlerin geliiminden kaynaklanmaktadr. Zatn iruhsal temelinin eksik ve azna kadar grltl bilinsiz/bilind etkinlik ile dolu olmas, bylece seimlerini ve zgnlk izlei iinde Daseinn varsayd kipleri etkilemesidir. Belki de sahte Dasein, dier Daseinlar iinde, daha zgn olarak gelimi olan kapasitelere, dolaysyla zgn bir duruun iten iyi niyetli davran tarzlar zelliklerini oluturacak yetenee sahip deildir. Bireyin iruhsal yaplarnn, tmden sahte olmayan fakat ontolojik ve geliimsel oluumlar daha az sahte olan dier Daseinlar ile karlatrldnda sadece eksik olan sahte bir karakter organizasyonunu ortaya kartacak denli eksik olmas mmkn mdr? Sahte Dasein dinamik olarak bu kabil snrlamalar ile bilgilendirilen seimler yapmaya mahkum mudur? Bu yaplar, deimez oluumsal krlganlklar olarak salam bir biimde yerlerine yerletirilmiler midir, veya azgelimi yaplarn eer kendilerine uygun gelime frsat verilirse kaldklar yerden balamalar iin bir isel motivasyon mevcut mudur? Ve bu frsat, tanma olarak Daseinn iebaksal kapasitelerinde deiiklii ve ardndan kendi atlml balamnda zgrln fiiliyata geirmeyi ne oluturacaktr? Bu frsat, ayn zamanda toplumsal evreden bir deiiklik talep etmekte midir? Saklanan hakiki kendilik, kendi sahte yapsna ramen zgn da vuru iin abalamakta mdr, veya bu sahte yap imdiden kendi hakiki zat veya zgn kipi olmu mudur?

Eer kendilik, imdiden Varln bir nselini oluturan sahtelie terk edilmise, bu durumda sahte Dasein zgnlk iinde yapsal (ontolojik ve geliimselin olarak her ikisi) olarak, fakat eksik kipler halinde mevcut olacaktr. Dier bir ifade ile, Daseinn sahte yaplar, Varoluun bu eksik kiplerini haber veren Daseinn ontolojik olumsallklar verildiinde, zgn elemanlardr. Ancak, bu oluumsal aklar sahte Dasein Dnyada-Varoluunun daha eksik kiplerini, uta psikopatoloji gelitirmeye yneltebilmektedir. Sahte Dasein gerek bir sistemdir; kendi geliimi iinde boulmu olmasna ramen birincil ve hakikidir. Ksmen bu azgelimi yaplar nedeniyle, kendi potansiyeli iinde ekilsizdir; bylece kendi isel durumlar varln olmann zgn olmayan kiplerin, dorudan etki altna almaktadr. Sahte Dasein gerek olmasna ramen, eksiktir ve zatn daha salkl vehelerinin serpilmesini engel olmaktadr. Dolaysyla, yalan veya sahtelik, zgnszlk kipleri iinde olmalarna ramen, gerek olarak deneylenmektedir. Bu noktada sormamz gereken: sahte Daseinn kendi zgn imkanlarndan hangi dereceye kadar sorumluluu vardr? Sahte Dasein kendi dmlk ve kendi psikolojik krlganlklarnn stesinden gelebilir mi? Kendi ontolojik ve geliimsel durumunu deitirebilir mi? Heidegger ayrt etmektedir: "Gndelik Daseinn zat, bizim zgn zattan ayr tuttuumuz, onlarn-zatdr --bu, kendi yolunda gitmekten alakonulan zattr" (s. 167). Sahte Dasein kendi hakiki doasn akn bir imkan olarak kavrayabilir mi? Sartren kendini-kandrma konusundaki konumuna benzer bir ekilde, Winnicott sahte kendiliin hakiki kendiliin isel gereklerini gizlediini tutunmaktadr. Bu adan herhalde, Sartredan farkl olarak, bilind inkar edilemez. Bu zgn dilekler, abalar, ve zlemlerin her zaman bilindnn geceye benzer uurumu iinde gizli bir hayata sahip olmasna izin verilecektir, ve hayal krklklar srecektir. Daseinn ekirdek Varlnn kapkara kuyusu iinde ne nlamaktadr,? Belki de "Varolu-iin-potansiyellik olarak", kiinin tek bana sahip olduu en deerli hazinesi Dasein iinde serbest braklmas gereken Daseinn akn zgnldr (s. 222). Heidegger iin zgnlk nihayette, ile iten zene doru Daseinn sorumluluunun kucaklanmas ile snrlar izilmi olan (dnyaya-ilikinlik iinde) kendine-ilikinliktir. Bu zen, dier bir ifade ile, sras geldiinde kendi-dnyasna ilikinlii iinde kendini daima gklere doru ykseltecek olan, ileri doru tanan zgnlk iin bir boluk aan Daseinn zgrlne sahipliktir. Heidegger iin bu"ar bilincini", Daseinn iinden gelen Daseinn sesini zorunlu klmaktadr ki, Varoluun rm umum gndeliini amamz iin ve Dasein, Varlnn yeni bir imkan iin aran bu zgn ar yantmz beklemektedir. Bu, zgn imkana doru-Var-olan zgn Daseinn sesidir. Beni davet etmektedir, kendime doru ynlendirmektedir. mkan-ynnde-Varoluun hakiki imkanlarna doru bylesi bir zgn iliki, Varoluun daha yksek birlii iin patrt kopararak, kendi deneyimimizden domaldr. Kiinin-kendisinin zgn Varl-olmas "onlar"n existentiell bir deiikliini gerektirmektedir ki "Daseinn (onlarn iinden) kendisini kendi gaybndan spesifik olarak kendine geri getirebilsin" (s. 312). zgn Dasein yaamamak zere ve iten seerek "tebdil et"meli ve ilk olarak kendi zgn Varolu-iin-potansiyelliini mmkn klmaldr. Dasein, bilincin ifasnn iinden geerek kendini bulmaya bir i ses olarak gelir. Sesin alrl Dasein zgn kendilie arr ki bu zgn kendiliin iinde zat onlarn-zatlnn "zerinden gesin" ve kendi kendinin aydnlatlm anlay iinde kendi hakiki evini bulsun. Heidegger dile

getirmektedir: Bilinci bir "ar" olarak tanmladmzda kii, bu arnn Kendinin-zatl iinde onlarnzatlna bir ar olduunu zihninde tutmaldr; Byle bir ar olarak, zat kendisinin Kendi-olmak-iin-Varolu-potansiyelliine celp etmektedir, ve bylece Dasein kendi imkanlarn ortaya karmaya arr.(s. 319) Bilin olarak, Dasein kendini arr; aran ve arlan kimsenin her ikisidir de. Bilincin sesi, bir arnn zelliindedir, "kendisinin en fazla sahip olduu sulu-Varlna celptir" (s. 314). Ancak bu su,ahlaki veya psikolojik su deildir; bunun yerine Daseinn, Dnyada-Varoluolarak kendi olma ve kendini gerekletirmek iin kendi sorumluluuna kar borlu olduu, farkna vard. ykmlldr. Dasein, bu su zerine kendine ve dierlerine herhangi bir ey "borlu" olduunu kavramaldr. Bu zen arsdr, bu zen ars, kendi gndelii iinde, ne ise o olmaktan baka ykmll olmadnn idraki, gaybndan toparlanmasdr. Fakat ses ne demektedir? Hibir ey dememektedir. Byle bir arnn ierii veya cismi botur; szcklerin olmad bir isel ses, otoritenin olmad bir ar, uyarnn olmad bir celptir; sadece "zenin arsdr." Bylece, ar gerekliin isel yol gstericisi, "Daseinn Varolu-iin-potansiyelliini gsteren" bir aydnlanma olmaktadr (s. 325). Bu ar, Dasein kendini zgn klmasnda baka trl olmas mmkn olmayacak ekilde onu sorumlu klan, kendi suu iinde deneyledii gizemden gelmektedir. Bu gizem, her yerde hazr olan endieyi uyandrr, kii kendi gerekliine doru "kararllk ve yreklilik" iinde ynelir. Daseinn ifasnn ayrk bir kipi olarak kararllk ve yreklilii, Daseinn zgnlnn gerekliidir ki bu zgnlk gereklii, elde-hazr-olana alaka olarak ve dierleri-ile-Varoluun yan-sra-Varoluun kaygl zeni olarak "kiinin-kendisininolmas"dr. Daseinn ile-Varoluunun iinde olumlu kayg olarak, zgnlk, "dierinin stnden atlayp te tarafa geen alakann zel bir biimidir; dierinin "kendisinin zeni iinde kendisine saydam hale gelmesi ve bunun iin zgrlemesi iin" yardm eden iten bir zendir (s. 159). Gene en eskiden beri var olarak, bu kabil bir saydamlk Daseinn kendisiynnde-Varoluuna zen olarak uygulanmaldr. Kii seviyesinde, gerekten zgn Dasein idyosinkratiktir (tutkuludur); benzersiz bir ekilde znel ve kiiseldir. Heidegger bu konumu desteklemektedir: ar bizi anlalmas iin Varolu-iin-potansiyellii bahettiinde, bize ideal ve evrensel bir kiiyi baheder; onu hali hazrda bireysellemi ve bu zel Daseina ait olarak ifa eder. (s. 326). Bu balamda, zgnlk kendini dnp tanan Varolutur, kendini dntren bir Varolutur. zgnlk olarak, Dasein zendir. zgnlk Daseinn u ekilde bir imkandr; Kiinin kendisine nceden belirlenmemi bir aklk olma imkan-ynne-gelmesinin temel bir ball. zgnlk bu durumda basite, gndeliin iine kendini-teslim etmi katlmdan ziyade kendini-kapatmadan kendilik iinde olan temel aklk olmaktr. En saf ekli iinde aknlk-ynnde-Varolua ballktr.

Fakat Heideggerin nihai zgnlk belirlemesi ile ne yapmak durumundayz? Genel bir mulklk duyumu ile braklm durumdayz. zgnlk, anlalmas g ve mulak konumayan bir sesi izlemektedir, grnmez bir istikameti gstermektedir, tehis edemediimiz bir ary yantlamamz iin celp etmektedir. Hala sahip olmaktan vazgeilemeyen bir ykmlle armaktadr. Belki de zgnlk szcklerin tanmlayabileceinin tesindedir; kendi gerekliini sadece Dasein bilmektedir. zgnlk ve zgnszlk arasnda byle dzgn snr izgileri var mdr? Olmadn dnyoruz. Bu kart kutup yerine, kendilii zgnln bir devamllk zerinde, bir kendini klma durumu iinde, zgrln ortaya kmas olarak bir gelime olarak anlama gereksinimindeyiz. Daseinn kendi Varl bu ontik-varolumsal( ontic/existentiell) koullar iinde erimez surette belirlendiinde, zgn Dasein zgn olmayandan ayran kriteri neyin oluturduunu nasl belirlemek durumundayz? Eer biz kendimizi, Daseinn kendi ifaat iinde ifa ediyor ve bu durumda kendimizi ifaatmz iinde kefediyorsak, bu durumda sahte Dasein sadece dnyada-Varoluun, kendi gayb iinde kendini bulma iktidar ve kendi zgrl iinde kendi zgnln toparlamann bir kipi olmaktadr. Dolaysyla, sahte Dasein ary duymaya, mesaj anlamaya, imkan yolunu izleyerek davete yant vermeye, ve kendi Varolu-ynnde-dnm iinde atlmln amaya muktedirdir. mkann ufku Daseindr. zgnlk sorusu boyunca, zgnszln, Daseinn Varolusal ifaat iinde ontolojik olarak oluturulmu olan zgn sahtelik iinde tutulduunu grdk. Sahte Daseinn dnyadaVarolu olarak zgn olmayan davran tarzna ramen, sahte kendilik durumunda bile, Daseinn, kendisi-iin-potansiyelliini anlamas ile kendi zgn ynnde-Varolu-imkan iinde kendi zgnszln amasnn mmkn olduunu tespit ettik. Dier bir ifade ile, sahte zatn psikodinamik yorumundan kaynaklanan i-ruhsal eksiklik zelliklerine ramen Dasein, kendi zgrln fiiliyata geirme konusunda kendini soylulatrabilir. Belki de Heideggerci felsefe ve psikoanaliz arasndaki ara yzey, bize ile kendilik iin imkanlara bakmamz iin daha temiz bir pencere salamakta ve bize ne olmas gerektii konusunda daha derin bir idrak vermektedir. Sonu olarak, Dasein iin, bir merkezin etrafnda yer olan iki keskin kenar olduuna inanmaktaym. Akas, zgn kendilik merkezi ayn, ayrlmaz ve kipsel olarak ayrt edilmez olarak tektir ki bunun iinde zgnlk ve zgnszlk Daseinn Varoluunun ekirdek diyalektik mevkii olarak sembiyoz halinde mevcuttur. Dasein zgn ve saf olmayann tesindedir; bylesi bir birlemenin ifas btnldr. Sahtelik olgusu iinde gndelik, henz kendiliin diyalektik konumuna zorunlu bir vg olan eksik bir kiptir. Bu anlamda, varolu ntrdr; sadece Dmlk iin deil, ayn zamanda Daseinn empatik kaderi olarak aknlk iin de koullar ortaya koymamaktadr. Seim sadece Daseinn olabilir. Zamana bal bir yap olarak zgn Dasein, kendini aralksz olarak kendine aan ve kapayan bir hareket olup bylesi sert bir srecin iinde sadece kendi zgnln kefetmek iin zgnszlk kipi iine girmektedir. BU sre, kendini farkndalk, anlay, ve eylemde uzaa tayan ve ykselten devamllk zerinde sren bir hareket olarak, gerekten zgndr. Hegelci terimler balamnda bu ift-merkez, srekli iptal edilen, muhafaza edilen, ve alan diyalektik bir sre olarak Aufhebendir. Dolaysyla, zgnlk sadece bir an, belirlenmemi

derhaldir. Kendisinin zamana bal inkiaf iinde snrlanm olarak zgnlk, kiinin imkanlar haline-gelmesi iin Varoluudur. Kendilik-iin-imkan olarak zgnlk, sadece birok grn arasndan bir grntr. Kendinden ortaya kan ve kendi iinde geriye uzaa geen, halen ne ise o olmaya varan, kendi kendisi haline gelme srecidir. Varolumsal (existentiell) olarak, kiinin Varoluun zgn olmayan kiplerini kefi veya gerekletirmesi, hakiki kendiliin sonsuz aran iinde, kiinin zgn imkanlarn gerekletirilmesine ynelik diyalektik bir hareketi emretmiyorsa bile zorunlu klmaktadr. Bu iki taraf keskin kenar Daseindr. (*)evirmenin notu: Metnin orijinali ve referanslar iin members.tripod.com/ ~jonmills/Dasein.htm adresine baknz.

Bu metnin evirisi ile ilgili olarak Sahte Dasein eviri Notu dosyasna baknz. eviren: Doan zkan