Anadolu sermayesi kendi gbeini keser duruma geldi.

Fuat Ercan

I-karmlar Anadolu sermayesi kendi gbeini keser duruma geldi TSAD artk buna almal. Babakan Recep T. Erdoan bu ifadesi ile Trkiyenin en byk sermayelerinin emsiye rgt TUSADa ynelik eletirilerine yeni bir boyut katt. Babakann bu ksa cmlesi drt nemli farkll iaret ediyor. -lk elden Anadolu sermayesi ya da baka bir dili tercih edenler iin slami Sermaye artk kendi gbeini kesmi, yani yetkinlemi, yani sermayeyi sermaye yapan zelliklere sahip olmu, - kinci nemli nokta Anadolu Sermayesi ifadesi genellikle bir mekansal konumu iaret etmekle birlikte ge birikimciler ayn zamanda deerler sistemi, sembolik konumlar ile tanmlanyorlar. Anadolu sermayesi genellikle slami Sermaye olarak da tanmlanyor. -Babakann bu tek cmlesi dier yandan sermayeler aras ilikiye gnderme yapyor. nemli olan ise bu ilikinin sermayeler aras g ilikilerini ieriyor olmas: TUSAD buna almal. -Drdnc dikkat edilmesi gereken nokta ise bu deerlendirmelerin Babakan tarafndan yaplm olmasdr. Baka bir konumasnda Babakan eletiri, oklarn dorudan TSADa yneltti;TSAD bu anayasay beenmiyorsa ksn aka hayr desin, gerekelerini de sylesin. Diyemiyorsa da ksn aka ben bu deiiklii destekliyorum desin. Taraf olmayan bertaraf olur nk.Bu son zellik siyasi iktidarn sermayedarlar aras elikili alandaki konumunu irdelemeyi gerektiriyor. II-Temellere Dn (Yeil, slami, Anadolu ama Sermaye) Olup bitenin oulluunda kaybolmamak iin yukarda iaret edilen deikenleri daha bir kavramsal dzenee ekmemiz gerekiyor. Yaananlar sre ile srece mdahale arasndaki iliki dolaynda ele alnmas gerekiyor. Bu gereklilik dier yandan maddi alanda olup bitenler(retim, tketim, blm, mlkiyet ilikileri) ve bu olup bitenlere ikin olan sembolik/anlam dnyalarn analize dahil etmeyi gerekli klyor. Yukardaki ifade de daha ak olan bir dier deiken ise iktidar ilikilerinin analize dahil edilmesi. zellikle bizim gibi deiimi hzl yaayan ge kapitalistleen, ge modernleen, ge ulus devletleen topluluklarda yukarda iaret edilen deikenler ezamanl deimez, zaman iinde farkl hzlarda deiime urarlar. Bu yzden analizlerin bu deikenleri dikkate almas gerekiyor. Babakann ifadesinde Anadolu sermayesi kendi gbeini keser duruma geldi ifadesi bize sre iinde bir oluumun gerekletirdiini gsteriyor. Sosyal olguyu analiz ederken farkllklar yakalamak nemlidir. Son zamanlarda adna ne derse densin bir farkn aa kt yani yeni bir sermaye birikimi oluumunun gerekletii herkes tarafndan kabul ediliyor. Trkiyedeki toplumsal deiimi anlamak iin ne kan bu fark iaret etmek nemli, ama sre iinde aa kt sylenen sermayenin Anadolumu yoksa slamimi olduu ynnde nekleri/sfatlar tartlrken, kavram olarak sermaye zerinde hi durulmuyor. Babakan Erdoan sermaye kavramna ait baz ipular bizlere veriyor; Parann ya da sermayenin ya da emein dini, lkesi ya da milliyeti yoktur. Para civa gibidir: nerede kendine uygun bir ortam buluyorsa derhal oraya akar. Bu bir gerektir. Eer bu ortam siz hazrlarsanz size akacaktr, hazrlayamazsanz baka yere gidecektir. te bu yzden bu ortam hazrlamaya kararlyz. Bu amala

igc pazarnn esnekliini artrmaya, AR-GE politikalarn glendirerek bilgi ve iletiim teknolojilerini yaygnlatrmaya, sanayi ve hizmet sektrlerinde yksek katma-deerli retim kapasitesi yaratmaya alyoruz. (ebem Ouzun makalesinden alntland, The Global Economic Crisis and Turkey, Transcript of the Speech delivered by Recep Tayyip Erdoan, Prime Minister of the Republic of Turkey, Chatham House, April 3, 2009.) Sermaye kavram ama zellikle sermaye olgusunun toplumsal ilikiler olarak biimlenerek bir sermaye dzeni ve bu dzenein egemeni olan sermayedarlar analize katmadmzda sorunu anlamamz olas deil. Hele hele sermaye olgusunun Trkiye gereindeki biimlenme halinin yani ge kapitalistlemenin kendine zg ve farkllklarn gz nne almadan yine sorunu anlayamayz. Sermaye kavram sadece bir dizi toplumsal ilikileri iermez, bu toplumsal ilikilerinin zaman iinde sermaye birikimi olarak yeniden yeniden biimlenmesini ierir. Sermaye birikimi sadece sermayedarlarn oluumu deil, ii snf ve her ikisinin etkileimi ile aa kan yeni bir dizi retim, tketim, blm ilikilerini ierir. Birikim sreci sadece piyasa iin daha ok retim anlamna gelmez, ama ayn zamanda eitlenerek artan metalar/rnler ve yeni tketim biimlerine neden olur. Fakat ok daha nemlisi birikim sreci sadece sermayedarlarn oluumu deil, toplumsal ilikiler iinde g-iktidarlarnn artmas anlamna geliyor. G-iktidar ilikileri ise duruma gre verili anlam ve deerler sistemi iinde biimlenir bu deerler sistemi zerinde belirleyici olur. Marx; De te fabula narratur yani bu hikyede senin szn ediliyor der Marx bu ifadeyi Alman okur iin yani ngiliz sanayi ve tarm iilerinin durumuna omuz silken, ya da iyimser bir biimde Almanya'da ilerin bu kadar kt olmad dncesiyle kendini avutanlar iin syler.. III-Ve Ama Farkllklar Bu ksa genel kavramsal tanmdan hareketle Trkiye gereinde Anadolu sermayesine bakacak olursak, tarihsel adan bugn byk sermayeyi temsil eden ama birikim srecine ok daha erken giren Ko, Sabanc gibi gruplarn da kkenlerinin Anadolu olduunu syleyebiliriz. Ama sermaye birikiminin eitsiz geliimi hem mekansal farkllklara ve hem de sermayeler aras eitsiz ilikilere neden olur. Srece erken balayanlar Anadoluda yaptklar birikim bir aamaya geldiinde stanbula ynelmiler. stanbul bu anlamda belirli bir birikime ulaan sermayelerin kontrol-denetim mekan olmutur. Sermaye birikimi sre iinde yeniden yeniden yeni aktrlere sahne olduu lde, Anadolu ve stanbul sermayesi tanmlar srekli tanmlanr. Anadolu sermayesinin bir g olarak etkin bir ses olarak aa kt yllar retken sermayenin olutuu ge 1960lar olacak. Bu yllar ayn zamanda Anadolu Sermayesinin szclerini de aa karr. Bu szclerden ilk ve en nemli sima N.Erbakan olacaktr: ekonomik mekanizma byk kent tccarlarndan yana ilemekte, Anadolu tccar, kendilerini vey evlat olarak bilmektedir. thalat kotalarndan aslan pay drt kentin tccarna ayrlmakta, Odalar Birliini bunlar ynetmektedir. Anadolu sermayesini iaret eden N.Erbakan sadece kalknma yani maddi kalknma deil Anadolu sermayesini bir de manevi kalknma zerinden tanmlar. Anadolu sermayesinin farkll bu anlamda bu deer /sembolik tanmlama zerinden gerekleir.

Anadolu sermayesi birikim srecine devam etmekle birlikte, konumunun deimesi ve g kazanmasnn arkasnda erken dnem birikim yapan byk sermayelerin dviz ihtiyac yani srece ait yapsal bir zellik yatmaktadr. Byk sermaye ve zellikle sanayi sermayesi retken yatrmlarda artan oranda sermaye youn girdilere gerek duyduu oranda daha fazla dviz biiminde sermayeye ihtiya duymaya balamtr. Dnemin bir dier simasnn doru bir ekilde ifade ettii zere 75 sente muhta olma sermayenin yeniden genileyen retimi iin temel zorunluluk hali olmutur. retken sermayenin dviz ihtiyac ayn zamanda sermaye dzenin kr-kent ve zellikle yeni ykselen cretliemek kesimi zerinden aa kan toplumsal elikilerin keskin bir hal almas ile birletii lde, yine byk sermayenin destek ve ars ile askeri darbe gereklemitir. Bu aamada byk sermayenin dviz biiminde sermaye ihrac ile faist askeri darbenin toplumu bir arada tutmak iin yneldii Trk-islam sentezi Anadolu sermayesi diye tanmlanan ve bugn kendi iinde artk uluslararaslam byk sermayelerin ve hala byme talebi olan giriimci kesimlerin gelimesine kaynaklk etmitir. Erken giriimci byk retken sermayelerin dviz biiminde sermaye ihtiyac iin ihracata ynelik sanayilemenin tm gerekleri devlet zerinden gerekletirilecek, bu bir anlamda dviz getirecek her eyin ama her eyin ihracata konu olmasna neden olacaktr. Byk sermayeler i pazarda doyuma ulam dayankl tketim mallar ile ihracatta nemli atlmlar salayamam ama Anadoluda yeni yeni gelien kk lekli sermayeler, uluslararas alt szlemelerde yer aldklar lde dnya sermaye birikim srecine eklemlenmeye baladlar. Anadolunun d dnyaya alma hz sembolik de olsa Jet Fadllarn gelimesine neden olmutur. pazar byk sermayeler elinde tuttuu iin yeni gelien sermayeler iin iki lek nem kazanmtr. Kendi yerellikleri ve bu yerelliklerde birikim adna ne varsa (emek-gc olarak insanlar, kadnlar, ocuklar, doal evre ve deerler sistemi) kullanarak rettii rn dnya piyasasna amak. Yani yerel ile kresel olan arasnda ok boyutlu ilikiler yaama geirilmitir. Ayakta kalma zorluu bu kesimleri dnemin serbest piyasac mant iinde bir dizi piyasa d-yasal olmayan ilikilere girmesine de neden olmutur. Hatrlayalm. Sermaye Piyasas Kurulu (SPK) Bakan Doan Canszlarn raporunu. Bu Raporda halktan izinsiz para toplayan slami sermayeler deifre ediliyordu. Anadoludaki sermayelerin dviz biiminde sermaye getirisi iin uluslar aras piyasa ile eklemlenmesi (ticari sermayenin uluslararaslamas) 1990larda baka bir biim alacak. hracat gelirleri ile elde edilen dviz biiminde sermaye yetersiz kalnca, uluslar aras para sermayenin lkeye girii kolaylatrlacaktr. Byk sermaye iin olduu kadaryla bymenin belirli evrelerinde olan sermayeler iin bu olduka nemli frsatlar yaratmtr. 1980lerde Bitliste kk bakkal sermayesiyle kurulan Mithat Kilere sorulduunda gnmz koullarnda daha kolay ve fazla borlanma olanann bymeleri iin nemli olduunu sylemitir. Anadolu sermayesi denilen sermayelerin bir dier nedeni ise slami deerlerle eklemlenen Arap sermayesi olmutur. Arap sermayesinin petro-dolar zerinden Trkiyede bankaclk sektrne girmesi bu adan zel bir nem tamtr. Bir olgu olarak Anadolu sermaye gereini birikim asndan tanmlamak iin birikim srecine daha ge katlan sermayeler olarak kavramlatrabiliriz. Bu kavramlatrma da nemli olan ilk sermaye birikimini yapanlar grece korunakl i pazar iinde birikim salarken, sonradan birikime girenler yerel olan ile acmasz rekabete konu olan uluslar aras pazarda ayakta kalma mcadelesine girmeleri olmutur. Bu yzden olsa gerek 1990larn sonunda bu alana ynelik bir alma iin konuma yaptmz USAD (Ulusal Sanayiciler Dernei) bakan; bizler bu yeni gelienlere Anadolu Kaplanlar deil Anadolu Keileri diyoruz demiti.

Dnya leinde sermayenin acmasz koullarnda var olmak ayakta kalmak isteyen bu kesim iin ayakta kalmay salayacak yukarda sraladm bir dizi kaynan yan sra deerler, slami deerler zel bir nem kazanacak. Bu deerler sadece dardan gelen etkiye kar muhafazakar bir reaksiyon anlamna gelmiyor ama ok daha nemlisi sermaye birikimini salamak iin kullanlacak, smrlecek bir zellik kazanyor. Kendisini tarikat yesi olarak gren ama aslnda meta retimi iine ekilen, nesnel olarak iileen ama kendi anlam dnyas iinde deerler sisteminde cemaata ait olma nem kazanyor. Nesnel ve znel gereklik farkl referanslarla tanmlansa bile, bu tanmlama ne sadece bu topraklara zg ne de Anadolu Sermayesi diye arlan sonradan birikimcilere zg. Sermaye birikimi ve bu birikiminin iine ektii insanlar, her zaman ve mekanda anlam dnyalarndaki farkllamalarla sreci yaarlar. Trkiyede erken birikimcilere baktmzda ulusal-rk milleti deerlerin ne ktn gryoruz. Ko ve Sabanc gibi erken dnem birikimcilerin ilk aamadaki anlam dnyalarna, tketim kalplarna bakacak olursak bunu aka grrz. Birikim sreci iinde yer ald toplumsal deerler sistemi iinde yeniden yeniden biimlenir. Belki de en byk sorun sermaye ve sermayedar, burjuvaziyi bazen alt yap, bazen ekonomik ve bazen sadece Bat toplumlarn ait bir gereklik olarak idealiz ettiimiz iin, deiim srecindeki deerler ve maddi var olular ayr ayr ele alarak slami burjuvazi olur mu diye garip sorular sorabiliyoruz. Sermaye kavramn sadece iktisadi alana , sadece alt yapya havale ettiimizde farkllklar ile elle dokunulur sreci anlayacak dili kaybetmi oluyoruz.Kapitaalist birikim sorunu aslnda genellikle kalknma sorunu iinde ele alnp analiz edilmitir. Ama kalknma iktisadnn nc isimlerinden R.Nurkse Azgelimi lkelerde Sermaye Oluumu . almasnn giri ksmnda kalknma kavramn sermaye kavramndan hareketle olduka anlaml bir ekilde tanmlamtr: geri kalm lkelerin kalknmas probleminin zn tekil etmektedir ifadesine yer verdikten sonra, bizim kullandmz ge kapitalistleen lke ifadesini de dorulayacak bir tanmlama yapar: Az gelimi lkeler dediimiz lkeler, ileri lkelere nispetle nfuslarna ve tabii kaynaklarna gre sermaye ile tehiz edilmemi bir durumda bulunmaktadrlar (Nurkse, 1964:5). Nurkse, kalknma stratejisini sermaye oluumundan hareketle aklyor: Sermaye teekkln u ekilde tarif edebiliriz: toplumun, istihsal ettii eyleri ihtiyalara ve istihlake sarf etmeyip, bir ksmn sermaye mallarna tahsis etmesidir. Aletler, makinalar, sanayi cihazlar, nakliye kolaylklar, fabrika ve tehizat vs (Nurkse,1964:6 ;Azgelimi lkelerde Sermaye Oluumu ). Sermaye birikiminin dnya leinde etkin olduu gerei ayn zamanda dnyann her yerinde birikim iin gerekli deerlerin de iktidar ilikileri tarafndan tpk emek-gcn, tpk kadn emeini kullanma, tpk doay kullanma gibi kullanlmasna neden olmutur. Mslman, liberal, kapitalist ifadesinin ayn kiide birlemesi eliki deil ama sermayenin sosyal evrenin toplumsal ilikiler iinde egemen olmasdr. Bir Mslman kapitalistin birikim srecinde yol aldka eskisi gibi Mslman olmas nasl mmkn deilse, bir Hristiyan da birikim srecinde eski Hristiyan olmayacaktr. Ama ayn ekilde birikim sreci slami/yerel deerlerle biimlendii lde idealize edilen mutlak bir sermaye konumu da olmayacaktr.

IV-Sermayedarlar Aras: Uyum mu atma M? nc noktaya geelim, Anadolu Sermayesi ya da slami Sermayesi ile TUSAD ve/veya stanbul sermayesi arasndaki ilikileri nasl tanmlayabiliriz. Dnya kapitalist sisteminin farkl mekanlarda eitsiz geliimi birikime daha ge giren lkelerin kendine zg bir farkllk yaratmtr. Nedir bu fark? Erken kapitalistleen diyeceimiz lkelerde retim mallarnn retimi ile tketim mallarnn retimi birbirini tetikleyerek birikim srecinin hzlanarak gelimesine neden olmutur. Buna sektrel eklemlenme diyelim. Ama ge kapitalistleen lkelerde birikim sreci zellikle retken sermaye birikimi, ilk elden tketim mallarnn retimi ile balarken, tketim mallarnn retimi iin gerekli girdiler yani retim mallar ithal ediliyordu. Ge kapitalistleen lkelerde sermaye ve sermayedarlarn temel elikisi retim iin dviz biimde sermayenin srekli karlanmas gerekiyor. Bu farkllk ge kapitalist lkelerde erken ve ge birikimciler arasndaki ilikinin niteliini belirlemitir. Bu iliki birikimin zaman iinde younlap artmasna bal olarak deiiklikler gsterir. Birikimin ilk aamalarnda Kolar, Sabanclar lke ii pazarda dayankl tketim mallar rettikleri lde kk lekli veya yeni birikim yapan giriimcilerle dorudan balant kurma gerei ok fazla olmamtr. Ama 1970lerin sonunda yukarda iaret ettiimiz dviz ihtiyac Anadoluyu hzla ihracata yneltecek sreleri aa kard lde, erken birikimcilerin istek ve ihtiyalar dolayl olarak hem yeni giriimcilerin saysnn artmasna neden olmu, hem de daha nce yerel lekte geleneksel yntemlerle ya da zenaatkarlkla yaamn srdrenlerin birikim yapmalarna neden olmutur. Bu aamada sermayedarlar temsil eden iki emsiye rgt yani TUSAD ve sonradan gelenlerin oluturduu MUSAD yer yer siyasi iktidardan talepleri ynnde atmalar yaasalar bile farkl leklerde varlklarn srdryorlard. Ama zellikle 1990larn sonunda Trkiyede byk sermaye retim alannda gelimeye baladnda, balamak zorunda olduunda, Anadolu ve stanbul sermayeleri ya da daha doru ifade ile erken ve ge birikimciler arasndaki ilikiler yeniden biimlenecek. Bu biimlenme hem deerler sisteminde ama hem de deerler sistemi ile ykselen deerler sistemini kullanan AKPnin artan gcnn temel kayna olacak. 2001 Kriz ncesi artan dviz biimindeki sermaye ve sermaye birikiminin Anadoluya salmas nitelikli girdi ihtiyacn arttrmtr. Dviz biiminde sermaye ihtiyac demeler dengesi a biiminde gsterecek. Dviz biiminde sermaye ihtiyacn tetikleyen nitelikli girdi ihtiyac TUSAD belirli bir birikim dzeyine ykselen sermayelere ynelmesine neden olacaktr. Ulusal ve uluslararas dzeyde etkinliini srdren TUSAD Anadolu sermayesine yzn evirecek. Siyasi iktidar ise hem ge birikimcilerin ihtiyac ve hem de yeni birikim yapmak isteyenlerin iinden szlp geldii lde bu sorunu yakc bir ekilde hissetmi ve daha da nemlisi siyasal etkinliini arttrmak iin sadece byyen ge birikimciler deil, bu topraklara kk salm erken birikimcilerin taleplerini gndeme almtr. Siyasi iktidarn bu anlamda ilk elden bu iki farkl dzeyde ve farkl sektrlerde younlaan sermayeler arasnda ileri-geri balantlar oluturacak iktisat politikalarna ynelmitir. Erken birikimci byk sermaye ile ge birikimcilerin taleplerini karlama ynnde ezamanl politikalar yrtme bu dnemin en nemli zellii olmutur. Dahili ilem rejimi gibi tevik politikalar, istihdam ile eitim arasnda balantlar salamaya ynelik politikalar, kk v eorta iletmelere ynelik aratrma-gelitirme ve teknoloji altyap tevikleri bu ynde uygulanan en nemli politikalar olmutur. Ama bu tarz politikalar zellikle ihracata ynelik ve yeni dnemin ne kan sektrlerin de Anadolu Sermayesi ya da slami sermayeyi glendiren uygulamalar olmutur. Dier yandan bu uygulamalar, byk lekli erken birikimcilerin ihtiya duyduu nitelikli girdiyi salamas ve yine ihtiya duyduu dviz biiminde sermaye kazandrmas asndan isel ilikilerin younlaarak artmasna neden olacak bir sreci balatmtr. Ama bu vurgular sermayeler aras elikilerin azald anlamna gelmez, yine bu vurgular TUSAD gibi Trkiyede birikimin olduka byk bir ksmn elinde tutan sermayelerin gcnn kaybettii anlamna hi gelmez. Trkiyede sermaye birikimi hem merkezileip derinleirken, hem de yaylpsalyor. Sermayenin merkezilemesi ve merkeziletii lde uluslararaslamas ile sermayenin salarak ptrak ptrak biiminde birikimi ve uluslararaslamas e zamanl ileyenbir sreci iaret ediyor. Salma ve uluslararaslama eilimlerinin glendii aamada dinsel deerler ve siyasi iktidar ile yerel iktidarlar aras isel balantlar kurarak gelien TUSKON bu anlamda olduka zel bir neme sahiptir. Web ortamnda kendilerini ;

Trkiye adamlar ve Sanayiciler Konfederasyonu (TUSKON), lkemizin ekonomik ve sosyal kalknmasna katkda bulunmak zere hizmet veren iadamlar derneklerinin at organizasyonu olarak faaliyet gsteriyor. lke apnda yaylm 7 ayr blgesel i dnyas federasyonunun oluturduu TUSKON, 2005 ylnda stanbul'da kuruldu. TUSKON bnyesinde, Trkiye genelinde, 80 ilde 151 iadam dernei faaliyet gsteriyor diye kendilerini tanmlyorlar. TUSKONun en nemli zellii sadece lke iinde ptrak ptrak oalan sermayeleri temsil etmesi deil, bu sermayeleri dnya leindeki srelere etkin olarak katmas ve deer sistemleri ile birlikte siyasi iktidar zerinden etkinliini arttrmas olmutur. Tm bu kesimeler eskiden farkl olarak zellikle para-ticaret ve retken sermayeler arasnda ilikilerin ve bu anlamda karlarn kesimesine yol aarak ortak bir sermaye egemenliinin kurulmasna yol at gibi, tekil sermayeler, ama daha ok zellikle sektrel deiimde kazananlarn, kaybedenlerin varlna, yerel, ulusal ve uluslararas pazara ynelik etkinlikte bulunan ge ve yeni sermayedarlar arasnda her gn yeniden biimlenen atmalar da beraberinde getiriyor. Birikim g artrm anlamna geldii lde gcn yeniden yeniden biimlenmesine de neden oluyor. Gcn biimlenme sreci, deerlerin anlam dnyalarnn da farkllatryor.Birikim arttka yatrm rntleri deiiyor, yeni alanlar yatrma alyor. nsanlarn ortak kullanmna ait alanlar (su havzalar, ormanlar, nehirler) daha nce kamuya ait alanlar/hizmetler (eitim, salk, gvenlik, ulam, barnma) sermayenin etkinlik alan olarak dorudan devletin mdahaleleri ile sermayenin belirlemelerine alyor. Bu yeni sektrler sadece yatrm alan olarak tanmlanmyor, ama bu alanlarda hangi sermaye gruplarnn etkin olaca sermayeler aras atmalar da beraberinde getiriyor. V- irket Biiminde rgtlenen Oligarik Devlet Birikim sreci deerlerle maddi gerekliin isel ilikiler dolaynda birbirinden ayrmayacak btnsellik ieriyorsa, ayn ekilde birikim sreci maddi ve anlam dnyalar ile ilikili iktidar ilikilerini de ieriyor. Bu iktidar ilikileri iinde merkezi siyasi iktidarn konumu ne sorusu bugnlerde zel bir anlam tayor. Babakann TUSADa, TOBBa ynelik eletiri/uyarlar ilk elden Anadolu/slami sermayesinin yannda TUSAD ve TOBBun karsnda gibi bir analize yol ayor. Bu tarz analizlerin hakl nedeni olmakla birlikte, dier yandan yeni, farkl olan bir eyi de gizlediini dnyorum. Devletin bir iktidar olarak nemli bir deiim iine girdii ve irket tarz piyasa mant iinde yeniden kendini biimlendirdii gereini gzden karyoruz. Devlet ve ona ilerlik kazandran kamusal etkinlikler, kurumlar bir irket gibi davranmaya, piyasa aktr gibi davranmaya balad. Davranmak zorunda kald. Kapitalist toplumda devletin zorunluluu ile devletin yeniden retimi iin finansal kaynan gereklilii elikili bir srecin varlna neden oldu. Kamu kaynaklar zelletirme nedeni ile, kamu yatrmlarnn azaltlmas ile, uluslar aras borlanma olanaklarnn azalmas gibi nedenlerle birleince kamunun yeniden retim zorunluluu finansal kaynak bulma ile e anlaml bir dizi etkinlii aa kard. Kamunun kaynak aray arttka kamunun isel mimarisinin yeniden yaplanarak her bir kurumun kendi kaynana ynelmesine yol aacak bir dizi dzenlemeyi gndeme getirmitir. Kaynak bulma zorunluluu kamu alann sermayenin temel egemenlik ilikileri iinde disipline edilerek, birer giriimci gibi davranmasna neden olacak.TOKye bakalm, DSne bakalm, niversitelerdeki dnmlere bakalm. Giriimci rektr, giriimci vali gibi ifadeler kullanlmaya baland. Tm bu kamusal ileyiteki deiim bize piyasa mant iinde yeniden biimlenen ama bir giriimci olarak biimlenen kamu kurumlar gerei daha belirgin bir hal ald. Kamu-zel ibirlii bu anlamda sermayenin evrensel mant dorultusunda yeniden biimlenen kamuyu ve kamunun gcn gsteriyor. Bu anlamda sermayenin en temel eilimleri iinde biimlenme srecinde olan bir devlet ve bunu ifade eden bir siyasal iktidar ile kar karyayz. Sermaye ile sermayeleen devlet arasnda artan isel balantlar elikilerin artmasna neden oluyor. Merkezi siyasi iktidar bu elikiler yuma iinde

g kayb yaad anda bazen bire zamanlar var olan deerlere ynelerek insanlarn kltrel bilin dna sesleniyor, TUSAD gibi erken birikimcilerle sorun yaadnda ise yeni birikimcileri iaret ediyor. Sermayenin mekansal olarak tm Anadoluya salmas, birikim mant iine ekilmi devlet ve siyasi iktidar iin nemli varolu koulu, bu koul erken byk sermayelere kar deil onlar da iine alacak bir dizi strateji zerinden biimleniyor. irket tarz rgtlenen devletin sahip olduu tm iktidar biimlerini gerektiinde kullanarak taraf olmayan bertaraf etmesi sadece erken birikimcilere iin geerli deil, ge birikimciler ya da Anadolu sermayesi iin de srekli uygulanacak bir g. inizdeki Yahudiyi ldrn demiti Hitler, imdi sermayenin evrensel mant farkl biimler altnda tek tek biz bireylerce iselletirilmi durumda. Bu mantk Anadoluda , stanbulda ve daha da tehlikeli biimde irketleen devletin yeniden biimlenmesinde sermayenin yapsal gcn arttryor, ama doa, emeki insanlar, kadnlar, ocuklar bir ok cephede keye sktryor. Karanlk srekli devam edemez.