Scribd Upload a Document

Search Documents

Explore makromann / 195

Download this Document for Free

Malm, canm helal aldn m?Irzma,

kanma helal aldn m?Sar Sultan'm helal aldn m?Hey

kurbann olam Zlfikr Ali.Deyi ok renkli motifleri

ierir. Orta Asya'da Anadolu'ya uzanan uzunyolun tm eleri

serpitirilm itir. Deyie gre, var you yaratan

Ali'dir.Sar kz'n nuru szlp Tanr Ali'den gelmitir.

Ali kapsnda yan yatanSelm an'dr. Sarkz

divannda kurulan bu Selman Farisi, Ali'nin tm srrn bilir.

Sonra Sarkz, Selman'n nikahls, helallisi olur.Burda

anlatlan olaylar, tmyle Eski Trk destanlarn daki

eleri anmsatr.O uz Kaan Destan ile kimi koutluklar

bulunur.O uz Kaan Destan'nda , gnlerden bir gn Ouz

Kaan bir yerde Tanr'yayal varr. Karanlk basar.

Gkten bir k der. Bu k, gneten, aydan dahaparlak

tr. Ouz Kaan yrr. Bu n iinde bir kz grr.

ok gzel birkzdr. Banda ateli, parlak bir beni

vardr. Altn Kazk, Demir Kazkgibid ir. O kz,

yle gzeldir ki, glse Gktanr da gler. Alasa,

Gktanr daalar. Ouz Kaan onu grnce akl

kalmaz, onu sever ve alr.Kazda yresinde anlatlan

Sarkz masal yledir:Bi rgn Fatma Anamz ok zgn

ve tasaldr. Alar. Bu srada Hz. Ali, KanKalesi

ni amaya ve ele geirmeye alr. Hz. Ali, Fatma Ana'nn

derdini,z ntsn duyar. O srada Kan Kalesi hannn

kzn almak zeredir, ki oanda Fatma Anamzn

eli Hz. Ali'nin yakasna yapr. Hz.Ali'nin nndehan

n kz can verir. Hz. Ali bu olay Fatma Anamzn

kadnlk kskanl nayorar. Fatma Anamz, kzn

odasna gtrr. Orda gnln alr. Niyegeldi

ini sorar. O da derdini syler."ki olumuz var. Bir de kzmz

olsayd! tte bunun iin tasalanp geldim"der .Hz. Ali

yle karlk verir:"Var Kabe'den kzn al!"Fatma

Ana o anda kendini dnya gzeli bir kzla, Kabe iinde

bulur. Bu mrtopu yavrusuyla, atas Hz. Muhammet 'e

varr."Gr bakalm, sahibim Ali ne verdi?" der.

"yi ama yavrum, bu ok gzel kz grmek iin, benim

nc gzm yok.iki gzm HasanHseyin'dir

. Var bunu Hz. Ali'ye gtr. Tanr'ya emanetetsi n" diye

karlk verir Muhammet .Fatma Ana:"Ben istedim

diye verdi. Ali geri almaz" der. Hz. Muhammet :"yleyse

gtr, Kabe'ye brak. Tanr kendisi bilir."Fatm a Ana, kz

Kabe'ye brakmaya giderken Kabe'nin kapsnda yanyatmak

ta olan Selman'la karlar. "Ey Selman, burda ne

iin var?" diyesorar. "Sahibim Ali, bana bir kutsal emanetini

almam buyurdu. Onu almayageld im" der. Fatma

Anann kucandak i nurtopunu alp gzden yiter.Selma n

Kafda'nd a elmastan, yakuttan bir kke brakr. Kz byr.

Selmankz n yetitiricisi dir. Selman, arada bir

urayp kz yoklar. Kz bydke yal Selman'n

gzelliine vurulur. Bir gn Tanrya duaya durur.

'Yalvarpya karr. Durum Ali'ye malum olur.

Ali:"Halin yaman" der.Yeri g yaratan, kendi tm

gizemine Selman' ortak eden Ali, Selman'aac r. Onu

gen, yakkl bir delikanl yapar. Gidip,

Kafdanda ki kknden kz getirir. Sarkz tepesinde

ona bir dnya saray dzer. Sarkz dnyasaray

nda yirmi gn yaar. Artk kendisine bu yaay, kimsesizlik

argelmey e balar. Bir gn Selman'a:" Atam, anam,

dedemi, kardelerim i gresim geldi. Onlar bana gster"

diyeyalvar r. Selman Sarkz'a acr,"Sark z'n ok gzel. Seni

grmek istiyor. Bir gel, onu gr" diye yakarr.Fat ma Ana,

Ali'den izin alp gelir. Sarkz' grr. Bu

bulumada n sonraSark z lr, Selman ise yeniden

yalanr.Ye di kz sa yanda, yedi kz sol yanda, yedi de

srnerek kendi zleminiinl eyerek szlayarak Ali'yi

sormaya gider. Yirmi gn sonra Ali'nin kapsnagid

er. rtsne girer.Fatma Ana Sarkz' grmeye

gittii zaman gzn ilk gndr, ite bugn,Kaz

da evresinde ki Aleviler her yandan Kazda'na gelirler.

Byktopl ant ve elence yaparlar.A. Ylmaz, bu sylenceyi

110 yanda bir dededen derlemitir. Sylenced e da

kutsaldr. Dan kutsal saylmas, yersu tapmann

bir blm dr.A.Ylm az, Kaz Dan ululama dorudan

aman inancna dayanr. KuzeyTrk lerinden Aktav

Trkleri gelip bu alana yerlemile rdir. Eski inanlarn

Trk-slam rts altnda yaatmlar dr. Ayda Torugan'a

Sarkz, asl daada Kazda adn vermilerdi r.. Aa,

OrmanBir orman tmyle ya da kimi aalar kutlu

saylyor. amanlarn en oksaydkl ar aa kayn.

Altay amanlar kaynn Tanrdan koptuuna inanrlar.

Bunun iin, kayna yldrm dmez.19 Dou

Trkistan' nMslma n amanlar hastay afsunla saaltrken

kayn aac bulunduru yorlar. Son yllara deinAltay

l amanlar kayn aac olmadan tren yapmyorla r. Kayn

salt trende bul unan bir ara deil, kendisine taplan

kutsal bir varlk. Ka Trklerind en bir aman kayna

kurban sunarken yle sesleniyor: Altn yaprakl

kutsal kaynSekiz glgeli kutsal kaynDoku z kkl,

altn yaprakl bay kaynEy kutsal kayn

aacSana kara yanakl, ak kuzu kurban ediyorum.

Bu aklamaya gre kayn, ana Tanr Umay ile,

lgen yere indirmitir. Altayduala rnda hep bay kayn anlr.

Beltir ve Sagaylar gk ya da da kurbantre nini kayn

aac altnda yaparlar. Yakutlar karaam aacn

sayarlar. ocuu olmayan Yakut kadn kara am

aacna gelir. Ak at derisini aacnaltn a serer. Aacn

karsnda dua eder.Orma n tapnc, kuzeyli ada

avc uluslarda da en nemli tapnlarda n.Yakut

avclarna gre dokuz orman Tanrs ruhu bulunur.

Bu ruhlar avclarkor ur. Onlara bol av balar.So n

zamanlara dek avclkla geinen or Trkleri

orman ruhuna pek nemverirl er. Bu ruhlar avcnn

temiz ve doru szl olmasn ister. Avc avakaca

 gn cinsel ilikide bulunmam aldr. Avclarn

aile bireyleri detemizli e zen gstermeli dir.

Avclar dnnceye dein obada oyun,akal ama,

elence yasaktr. Orman ruhlar byle eyleri

sevmezler. Buruhlar avclardan ykler, masallar dinlemeye

baylrlar. Bu yzden avclaryanl arnda bir usta hikayeci

bulundurur. 20d. Su, Pnar, Irmak, Gl, Kaya

Eski dnemlerd en beri Trklerde su nemli bir edir.

Orhun antlarnda "yersu" Trklerin koruyucu ruhudur.El

Biruni, Ouzlarn ok bereketli bir pnar yanndaki

kayaya taptklarn ,secde ettiklerini yazar. Gardizi'ye

gre Kimek boyu rti rmana tapar. SuKimekle

rin tanrsdr. 10.yzyld a bn elFakih, Barhsan

Trklerinin Iskgln kutsadklar n yazar. Barhsan Trkleri

Isk glne taparlar.a mzda Altay Trkleri doa

tapncna "yersu" derler. Grkemli trenlerle" yersu"ya

ilahiler sylerler. "Bereketli hayvan srlerimiz in canlarn

yaratanyers uyumuz" diye seslenirler. Arap kaynaklar

na gre, eski Ouzlar ve Moollar sudan kaarlar.

Hiykanm azlar. 10.yzyld a bn Fadlan "Hi

ykanmazla r, hele kn su ile hiilgileri olmaz" diye

szeder. 13.yzyld a Cengiz Han bu geleneiya sallatrr.C

cenler giysilerini ve ellerini ykamazlar . Ayn tre aman

Ouzlarda veMoolla rda da grlr. Gardizi Kimek ve

Kpaklar n rti rmanata ptklarn bildirir. Ona gre

"Su Kimeklerin Tanrsdr." Bu yzden Tobalaronl ar kk

grrler. Haaretten sayarlar. Bu gelenek koyu amanistler

in sutapncna inanmalar ndan kaynaklanr .21e. Ate,

OcakEski Trklerde atee tapn ok nemlidir. Altayl

amanist Trkler yle birsylence anlatrlar:l k insanlar

meyve ve otla beslenirler di. Atee gereksinim leri yoktu.

Tanronlara et yemelerini buyurdu. Atee ihtiyalar

oldu. lgen gkten, biri kara biri ak iki ta getirdi. Kuru otlar

avcunda ezerek bir tan zerine koydu.Ba ka bir tala

vurdu. Otlar ate ald. Bylece lgen, ilk kez ate

yapmasni nsanlara retti. "Bu ate atamn gcnden taa

dm atetir" dedi.Bu yzden, Altaylarda ve

Yakutlarda, akmak tandan elde edilen ate kutlusaylr

. Kuzey Altaylarda gelin gvey gerdeklerin de ilk atei

akmak taylatutu tururlar. gece, gndz bu atein

yannda bulunurlar. Yakut amanlar dinsel tren iin

atei akmak tayla elde ederler. Bu ateekutsal ate derler.

Kibritle yaklan ate dinsel trende kullanlmaz .Atee

bakp gelecekten bilgi vermek Trklerde eski bir

grenek. Trklerin b yk hanlarnn belli bir gn

vardr. O gn kendisi iin byk bir ateyaklr.

Bu atee kurban sunulur, dualar edilir. Atein

zerinden byk yalnlar ykselir. Yalnlar yeilimsi

olursa, bol yamur yaacaktr, iyi rnolacak tr. Kzl

olursa sava olacaktr. Sar olursa salgn ve sayrlk

olacaktr.K ara olursa han lebilir, ya da uzun bir yolculua

kacaktr.1 1.Yzylda Gardizi yle diyor:Hintli ler gibi

llerini yakarlar. Atei en ar nesne sayarlar. Atee

den hereyin ar olacana inanrlar. ly kir

ve gnahlarda n arnmas iin ateeatarlar .aman

inancna gre ate hereyi temizler. Kt ruhlar

kovar. 6.Yzylda Bat Gktrk hanna gelen

Bizans elileri ateler arasndan gemilerd ir.

Butrenle, elilerle gelmesi olas kt ruhlar kovulmu

olur. nancn izleri ileMslm an Trklerde

de karlalr. Bakurtlar ve Kazaklar bir yal

paavray tututurup hastann evresinde "alas, alas" diye

dolatrrla r, "alaslama", "alazlama" biiminde TrkiyeTr

kesinde de kullanlr. Atele temizleme anlamndad r.Alas

sz Yakut ve Altay amanln da geen bir szcktr.

Yakut amanlark t ruhlar "alias, alias" diye kovarlar.

aman kutlu od ile alazlamay apmaktadr .Ocak

tapnc ile ate tapnc birbirinde n ayrlmaz.

aman dualarnda atalarmz n yakt ocak denir.ama

n trenlerind e okunan manzum dualardan birinde

ate ruhu ylekutsa nr:Otuz dili ate anamKrk dili kayn

anamGnd zleri bizim iinalp abalyorsu nRuhlara

inanma, kahinlik ve falcl da birlikte getirir.

Hunlarda, Uygurlarda falclk yaygndr. Uygurlarda n kalan Irk

Bitik yazt kahinlikleil gilidir.22N e ki, kahinlik ile falclk salt

Trklere zg deildir. Eski ve orta alardains

anln genel araylarn dandr. Eski Msr'da

Yunan'da, Babil'den bilicilik nldr. Romallar kendilerini

bu gizeme kaptrmla rdr.Bizans kaynaklar na gre Trkler

atei de kutsal sayarlar. Gktrkler degrlen bu inan

Zerdtl n etkisiyledir . Byk devlet

kuran amanistle r dinsel trenlerini uygulamak iin

tzkolut uruyorlar. Manular bunu yapm. inlilere

gre Hunlarda da benzertre n var. Dinsel

trenler belirli bir dzen iinde yaplr. Hakann

otandakit apnakta her yl banda tren yaplr.

Trene 24 Hun boyunun babuuka tlr. Yln beinci

aynda Lungeng kentinde toplanrlar . Atalara,G

ktanr'ya, yersu ruhlarna kurbanlar sunarlar.So nyazda

atlar iyi beslenmil erdir. Orman yannda toplanrlar.

evreyidol arlar. Halkn ve hayvan srlerinin saysn

belirlerler. Hakan gnde ikikez tapnm iin

adrndan kar. Sabah gnee, geceleri aya

tapar.. 121 ylnda inliler bir Hun prensini yenip

otan ele geirirler. Savakazan c arasnda bir de altn put vardr.

in tarihilerin e gre, Hun prensi buput karsnda

Gktanr'y a kurbanlar sunar. Hunlar bir ie giriecekle

rindeyldzl arn ve ayn durumuna bakarlar.H unlardan sonra Orta

Asya'da devlet kuran eitli Trk soylar

daGktanr 'ya, yersuya, gnee, aya kurbanlar

sunuyorlar. Dinsel inanlarH unlarnki gibi. Tobalar,

Siyenpi gelenei zerine ilkyazn ilk ayndaGk

tanrya, kurbanlar kesiyorlar. Douda bulunan tapnakta

atalarakurb anlar sunuyorlar. Sonyazn ilk aynda Gktanrya

kurban trenleriya pyorlar. Dinsel tren, kurban

trenleri bir kurallar dizisi iinde yaplyor.A talar

tapnana bir ta oyuyorlar. Kuzey yurdundan gneye g

ediyorlar.T a evde ge, yere, hakann soyuna kurbanlar

kesiyorlar. Kurbandan sonrakayn aalar dikiyorlar. Bunlardan

Tanrsal kutlu ormanlar yeeriyor. . 3.yzylda

Tobalarda Hun tapnlar sryor. Tobalar, egemenlikl

erindekiC cenleri aalyorla r.519 ylnda Juan

juanlarda bir kadn aman, bir prensi ge yolculuay

olluyor. Sonra bu prensi geziden geri aryor.

Bunun iin gzn ortaaynda bir ovada adr kuruyor.

adrn iinde yedi gn oru tutuyor ve tm bir gece dua

ediyor.Vl.y zylda i Asya'dayz . Gktrk soyu, byk

Trk devletini yenidenkur mutur. Gktrkler eski dinsel

inanlarna bal bir soy. Bu soy, devletynet iminde

ulusal yaz ve ulusal dili gelitirecek tir. Ulusal devlet

bilincininto murcuu alacaktr. Tm bunlara karn ilkel

amanlk yaayacakt r.Gktrkle r de amanla inanyor. 6.

yzylnda gelimi bir ulus olmasnaka rn bugnk

Altay uluslarnn amanlklarndaki birok ilkel

eleri bul unduruyor. Keeden Tanrlarn biimini yapyorlar.

Deri torba iinde koruyorlar. Bugrn i ya ile

yalyorlar . Srklar zerine dikiyorlar. Yln drt

Trklerin Dini - Fuat Bozkurt
Download this Document for FreePrintMobileCollectionsReport Document

Info and Rating

trk gktanr

tengri trk dini amanlk fireharmonie

Share & Embed

Related Documents
PreviousNext 1.

p.

p.

p.

2.

p.

p.

p.

3.

p.

p.

p.

4.

p.

p.

p.

5.

p.

p.

p.

6.

p.

p.

p.

7.

p.

p.

p.

More from this user

PreviousNext 1.

365 p.

83 p.

369 p.

2.

406 p.

138 p.

137 p.

3.

57 p.

12 p.

35 p.

4.

33 p.

366 p.

20 p.

5.

19 p.

12 p.

106 p.

6.

60 p.

17 p.

46 p.

7.

9 p.

14 p.

56 p.

8.

5 p.

9 p.

5 p.

9.

15 p.

Recent Readcasters

Add a Comment

This document has made it onto the Rising list! 08 / 18 / 2010 Upload a Document

Search Documents

Follow Us! scribd.com/scribd twitter.com/scribd facebook.com/scribd About Press Blog Partners Scribd 101 Web Stuff Support FAQ Developers / API Jobs Terms Copyright Privacy

Copyright 2012 Scribd Inc. Language: English