EH TLERAHI :SEY Y DNES M

G R

Bendesarikicihnbenbucihnasmazam Gevherilmeknbenemkevnmeknasmazam
nsanlktarihi,biradaninsanninsanauyguladiddetintarihidir birbakaadanise,dnceveinanlarncanlarpahasnasavunan vecanndanolaninsanlarn,lmlerindensonrayanklanan,sregiden, nlayanlklarnntarihidir. SeyyidNesmherikibakasnndaznesidir. SeyyidNesmzerinebilinenlerneyazkkiyeterlideildir.Snrlsayda yazlkaynaktaanlmaktadahaoksylencelerdenveyaptlarndanyolaklarak hakkndabilgiedinilmektedir.iniyiyan,TrkeveFarsaDivanveArapabir divanboyutundaiirlerielimizdedir.Mukaddimetlhakaykadlonaaitolduu kabuledilendzyazbiryaptilensanadlbirrisalesivardr. SeyyidNesmnin1369/1370ylndaamahdadoduu,kkyata Kuranrendii,klasikslmeitimiald,TrkeFarsaArapabildii,nce HallacMansurungnldostueyhibliyedahasonraEsterabiFazlullaha baland,Hurufilikretisinibenimseyerekbaarlbirpropagandacolduu, FazlullahnsalndavelmndensonraAnadolu,Azerbaycan,Irak,ran, Suriyedepekokyeregiderekgrleriniyaymayaalt,sonolarakHalepte Enelhakdediiiin1417ylndaEmirYebezamanndaderisiyzlerek ldrldkabuledilir. A DLA RI VEUN VA N LA RI HA KKI N DA

GelrznfetmekmuhalkaNesm ndnyedebirmahremiesrrbulunmaz
SeyyidNesmdenszedenkaynaklardaonuniinpekoknitelemevardr. Gzatalm: 1.NesmddiniTebrz bnHacerElAskalni,EnblGumrfEbnilUmradlyaptnda NesimidenNesmddiniTebrzdiyeszeder. 2.Nesmiiraz RzaKulHanHidayet, RyzulrifinadlyaptndaNesimidenadNesmi

irazdir,namCenabSeyidmdddindirdiyeszeder.
HacMirsaHasanHseynFes,FarsnameiNasradlyaptndaNesimiden adNesmiirazdir,nammdddindirdiyeszeder. MuhammedAlietTebriz,ReyhanetlEdebadlyaptndaNesimidenSeyyid

madddinirazdiyeszeder,Nesmmahlasnkullandnbildirir.

3.EmirSeyyidmadddinNesm EmirKemalddinHseyin,MecalislUakadlyaptndaNesimidenEmir

SeyyidmadddinNesmdiyeszeder.
4.SeyyidNesmSeyyidmadddin KastamonuluLatif,TezkireiLatifadlyaptndaNesimidenSeyyidNesm diyeszeder,asladnnSeyyidmadddinbelirtir,mahlasolarakNesmyi kullandnbildirir. kelebi,MeiruaradlyaptndaNesimidenNesmmiddiyesz edervegerekadnnmdddinolduunusyler. KnalzadeHasanelebi,TezkiretuaradlyaptndaNesimininnam

mdddindir.
5.EmirSeyyidNesm AlirNev,MecalisnNefisadlyaptndaNesimidenEmirSeyyidNesm diyeszeder. 6.MuslihdDin AliEmrEfendi,EsmiuarymidadlyaptndaNesimininadnn

MuslihdDinolduunusyler.
7.SeyyidmermddddnNesimeyhmddDinSeyyidmerNesim MehmetTahirBursalOsmanlMellifleriadlyaptndanNesimideneyh

mddDinSeyyidmerNesimdiyeszedilmektedir.
NilTuman,TuhfeiNiliadlyaptndaNesimiden Seyyidmer

mddddnNesimdiyeszedilmektedir.
8.Dierleri MuhammedRgpelHalebTabbh,AlmnNbelbiTrihiHalebi ehbadlyaptndanNesimininismininAliolduunusyler. VecihiTimurolunanlarUrunaldrlenleradlyaptndaNesiminin gerekadnnmerolduunuilerisrer. BazkaynaklardaiseNesimininadMirNesmddinMuhammed(Tahran niversitesiKtphanesiFihristi,SeyyidMuhammedMiktnBaKitaplar), NesimddinEbSaideklindegemektedir. iirlerindeHseyn,Seyyid,SeyyidNesmgibimahlaslarkullananSeyyid NesmningerekadnnAlimi?mermi?olduuhltartmakonusudur. HastadilmisknHseynsilolmugrneder Butehecckimokursundersikandandrdeil *** Seyyiddahepsemkiezeldenehitakdr Herkimseyezkadriilensundunevle

*** FakirinmiskininSeyyidNesm Nemolaryzerdirarmaanm Onuniineitlikiilerceatfedilenmadddin,Muslihddingibinitelemeler iinunlarsylemekolas:mdddindinindirei,Muslihddindinislaheden anlamnageliyor,bunitelemelerNesmyeduyulansaygnedeniylekullanlan unvanlardr.(KemalEdipKrkolu,SeyyidNesmDvanndanSemeler,Ankara, 1985) HseynmahlasnSeyyidNesmFazlullahabalanmadannce kullanmtr.HallcMansurunadnaatflakullanddnlebilir. eyhunvannFazlullahabalanmasileilgiliolduu,Hurufilikgrne katlmasnedeniyleverildiikabuledilmektedir. Bilindiigibi,Hz.MuhammedinkzHz.FatmadandomuveHz.Alininolu Hseyinsoyundanolanlaraseyyiddenilmektedir. SeyyidNesmgerekbirseyyidmidir?Yanisoybatamaktamdr?Kesin olarakbilinmemektedir. GeribugnNesmyem,Haimyem,Kureyiyem, Bundanuluduryetm,yetnasmazam. [Gnmzdiliyle:BugnadmNesmdiyeanlyoramabenaslndaHaimi ailesinden,Kureykabilesindenim.Benimvarlm(yetim)grntlereveana hretesmazki.] diyenNesmiiin,buikiliktekiduyguvedncelerinin,seyyidolmaktanok, yanisoybatamaktanok,Hz.Peygambereduyduusevgiveballktan sylediikabulgrr. NesmmahlashakkndaKastamonuluLatif,TezkireiLatifadlyaptnda SeyyidNesimininBadatdiyarndaNesimadlnahiyedendir.BundandolayNesimi olarakmahlasalmtrder.Yani,SeyyidNesmninNesmimahlasnNesimyer adnanispetlekullandnilerisrer.Ama,yeradnmahlasolaraksemek geleneimizdeyokgibidir.NesmszcArapadaldeesenrzgr,hafifesinti, sabahlagelenrzgranlamlartar. NesmmahlasnFazlullahtarafndankendimahlasolanNamyelve sesyaknlnedeniyleverildiikabuledilir.BirtuyuundayeralanAdmHakdan Nesmyazaramdizesibunugsterir. DOUM Y ER VEY I LI HA KKI N DA

MeknszolduNesmmeknyokturanun Meknasmayanolbmeknmeknneder
SeyyidNesiminerededomutur?Tartmaldr. DoduuyerlerolarakBadatyaknlarndakiNesimkasabas,HalepinNesim ky,Diyarbakr(mid),Tebriz,iraz,Nusaybinveamahilerisrlmektedir:

1.BadatyaknlarndaNesmilesindenolduu KastamonuluLatif,TezkireiLatifadlyaptndaSeyyidNesimininBadat diyarndaNesimadlnahiyedendir.BundandolayNesimiolarakmahlasalmtr der. KnalzadeHasanelebiTezkiretuarda,NilTumanTuhfeiNilide aynbilgileriyineler. 2.Halepliolduu MecelletnNisbadlyaptta(Mstakimzde)NesimdenilenyerinHalepin kylerindenbiriolduuilerisrlr. 3.Diyarbakrl kelebi,MeiruaradlyaptndaNesimiiinmid memleketindendirder. AliEmrEfendi,Esmiuarymidadlyaptndabugryineler. 4.Tebrizliolduu bnHacerElAskalni,EnblGumrfEbnilUmradlyaptnda NesimidenNesmddiniTebrzdiyeszederekTebrizliolduunusyler. AbbasElAzzvideTarihlIrakBeynelhtilaleynIrak/MezopotamyaTarihi adlyaptndaNesimininTebrizliolduunuilerisrer. 5.irazlolduu RzaKulHanHidayet(Ryzulrifin),HacMirsaHasanHseynFest (FarsnameiNasr),MuhammedAlietTebriz(ReyhanetlEdeb),EmirKemald dinHseyin(MecalislUak)egreirazldr. 6.Nusaybinliolduu MehmetTahirBursal,OsmanlMelliflerindeHudavendigrGazdevrinde Bursayakadargeldiimenkldur.Nusaybinliolduuyazmabirdivansrtnda grlddemektedir. 7.amahlolduu MehmetKuluzadeAzerbaycanEdebiyatTarihiadlyaptndaBak yaknlarndakiamahdadoduunuilerisrer. rneMlikoffda KuluzadeninvedierAzerbaycanlbilginlerin(S. Huseynova,HalilJusifov,HamidArasly)aratrmalarnadayanarakNesiminin amahdadoduunakatlr.

Bizkelmidikezeldennutkilebuldukvcd Neylerimdavedipzhidbesesmsndaben
SeyyidNesiminezamandomutur?Tartmaldr. VarolankaynaklardanhibiridorudanSeyyidNesmnndoumyl hakkndabilgivermemektedir.Bazkaynaklardoumtarihini13391344yllar

arasndagsterirsedebubilgikesinbelgeleredayaldeildir.Yalnz,MehmetKulu zadeAzerbaycanEdebiyatTarihiadlyaptndaBakyaknlarndakiamahda 1369/70yllarndadoduunuilerisrer.

LM Y ER VEY I LI HA KKI N DA

Nesmninmeknlmekndr MeknszknHakdrmekn
SeyyidNesimineredevenezamanlmtr?Tartmaldr. SeyyidNesmnin,EmirKemalddinHseyinMecalislUakta1404te, RefiininBearetnamesinde1408de,bnHacerElAskalniEnblGumrf EbnilUmrda1417de,MehmetKuluzadeAzerbaycanEdebiyatTarihinde 1417de,RzaKulHanHidayetRyzulrifin1433teldrldnilerisrerler. lmyeribellidir:Halep.Ancakgmldyertartmaldr:EmirKemalddin HseyinMecalislUakndaHalepte,RzaKulHanHidayetRyzulrifinnde iraznZerkankynegmldbelirtilmektedir. KKEN HA KKI N DA

RhKudsolduNesmninhakkatszleri Varlnortayakoydukendiktaradan
SeyyidNesmiinkelebiveAliEmirTrkmendir,diyorlar. iirleriniAzerilehesiileyazan,TrkeDivanolanveyalnzTrkyazn geleneindebulunantuyularolanSeyyidNesmninTrkTrkmenAzeriyada TrklemiArapkkenliolmaskabuledilir. iirlerindekkenihakkndaylediyor: TrkevinegelesinhemNesmolasn Birgnoladiyesnbucbbevdestardenir *** Arabnutkututulmuturdilinden SenikimdirdiyenkimTrkmensen *** Aynnhataszeybtiindktkanm TrkiHtadraslnavarrhatasyok *** AdmHakdanNesmyazaram Bilbumandennesmemyazerem Hemhidyeteyleremhemazaram Hembtuadchemzerem (Tuyu) EREN LER N M RA CI N A VA RA N DA

Gerenelhaksylemektendraaslsamnegam BundaMansrunaslmbaberdrutagr

KastamonuluLatifninTezkireiLatifsindeyeralanbirsylentiyegre SeyyidNesmSultanMuradzamanndaBursayakadargelmiveEskiehir cvarndakieyhScatekkesindeKemalmmadndakiairilebuluarakBaba Sultannbirkounuhabersizolarakboyerekesmilerdir.Budavranakrlan BabaSultan,fkesinibellietmedenarmaanolarakNesmninnnebirustura, Kemalmmninnnedeilmeklibiripkoymutur.BabaSultanbuyollaNesmnin derisininyzlerek,Kemalmmninaslarakcanvereceiniimaileetmitir.Ancak, buisminbirarayagelmesitarihiolarakolasdeildir.

Feyledimcihnaenelhakrumzunu Doruhaberdiranuniindradmm
KastamonuluLatifninTezkireiLatifsindeyeralanbirbakasylentiye greSeyyidNesmninkardeihHandan,SeyyidNesmnin,

MansurenelhaksylediHakdrszHaksyledi Anuncezsgamdeilbgnedengerdrimi
ikiliiduyunca,srrifaetmemekonusundauyarmvebununzerine SeyyidNesmyantolarak,

DeryayMuhitcageldi Kevnilemeknhurugeldi Srrezeloldukra Akneeeylesinmdra YergkarasHakoldumutlak SylerdefengneyEnelHak

ikiliklerininyeraldmesnevisiniyazarakgnderir. Latif,szleriniylesrdrr:SonundaArapimamlarHalebehrindebu szlerinzhir,eraiteaykrdr,diyerekkatlinefetvaveripderisiniyzdler.Ve szndgrnnebakarakeriatyoluileamelettilerder.

DimenelhaksylerimHaktanMansrolmuum Kimdirbeniberdredenbuehrebensrolmuum
Birbakasylenceiseyledir:SeyyidNesmyiortadankaldrmayakarar verenler,birgnkendisindenhabersizolarak,arnniindeKurandankoparlm biryaprakkoyarlar.SonrabirtopluluktaNesmye:BirkimseKurankerimi inersebuneyapmaklzmgelir?diyesorarlar.Bireydenhaberiolmayan Nesm:Kuranineyeninelbettekatligerekiryantnverir.Bunufrsatbilen dmanlarTamam,kendihkmnverdin!...diyerekonucelldateslimederler. Celltszcnnaslanlamderiyzendemektir.CelltNesmyibirdiree balayarak,diridiriiken,derisiniyzervebuderiyikpkzletininzerineatar. NesmocanacsylaimekgibiyerindenfrlarveAntepedorukomayabalar, Antepegirerkencanverir.

UtaNesmyimbugnkendivcdumehrine FetheyledimHaktanbugnhakanusultnolmuum
rneMlikoff,HacBektaEfsanedenGereedeolayyleanlatr: Nesmnin1417deehitlikyazgsilekarkaryageliiHalepteoldu. Yaamdahaazbiliniyorolsada,dehetiyleherkesirperten,derisinindiridiri yzlerekldrl,hepanlatlagelmibulunuyor.zerbaycandabugnde

yaayan,veadadramyazar,airBahtiyarVahapzdeningzelbiroyununa, Feryadaesinkaynaolmubirgeleneegre,HaleptebazaryerindeNesmnin gazeliniokuyanbirgenkfrlesulanaraktutuklanr.Mridininadnvermemek iin,gen,gazelinkendisininolduunusylemivelmeyarggiymitir.Nesm, ceznnuygulandyerde,ortayakarakiirinyazarolarakyazmhakknister sapknlklasulanaraktutuklanr.Ulem,ynetimmerkezleriTebrizdebulunan KarakoyunluTrkmenlericezalandrmayageldiindeMemlksultnMeyyedeonu teslimeder.Bu,ceznnsertliiniaklayacaktr.Sylence,ikencesresince, Nesmninbirankendinikaybetmeden,hepEnelHak(BenHakm)demesini istiyor.Bylece,o,Trkleriiin,kendiuluslarnnbirMansurelHallcolmutur. (s.170)

HerbirserimMansrolupsylerenelHak Hakkmeyienleririirlerirdizlle
MuhammedRgpelHalebninTabbhnAlmnNbelbiTrihiHalebi ehbadlyaptnda,SeyyidNesmihakknda,MsrSultanMeliklMeyyed derisiyzle,lsHalebte7gntehiredile,yeryerdurumuhercanibe duyurula,sonravcuduzuvlarparalana,birerparasimanlarntayirettiiZl KadiroluAliBelekardeiNsurdDneveKaraYlkOsmanagnderile! hkmtasdikiyeralmaktadr. HA KKI N DA K SY LEN CELERDEN B RKA I

FeylemiimhalkaenelhakvHaktan Birbencileyinkberdrkiminvar
Nesmninderisiniyzerlerkenokkanakmt.Rengisapsarolunca, evresindekiler: Renginneyesarard,dediler. Nesm: Bensonsuzluunufkundadoanakgneiyim/Gnbatmndagneher zamansolar,diyeyantverir. * Nesmninderisininyzlmesinefetvaverenmft,saelininiaret parmansallayarakBununkandamurdardr.Kazarabiruzvadamlasa,erano uzvundakesilmesilzmgelirdemi,tamondaNesmninbirdamlakan mftnniaretparmanasram,alandakiinsanlardanbiriMftefendi! Fetvanzagreparmanznkesilmesilzmgelirdeyince,Mftpikinceyant vermiNesne(birey)gerekmez,birazsuylatemizlenir. BunuiitenNesmkanlariinde:

ZhidinbirparmagnkessendnerHaktankaar Grbugerekkserpsoyarlararmaz
ikiliinisylemitir. * Nesmininderisininyzlmesibitincebirdebakmlareilipderisinialmve birpostgibisrtnavurmuyrm.Kimsepeinedmeyecesaretedememi. HalebinonikikapsndabulunankapclarvehalkgrmlerkiNesmderisi srtndakapdankmvekayplarakarm.Kapclarvehalkbirarayagelince

herkes,falankapdanktdiyeiddiayagirimiveanlamlarkiNesm,oniki kapdandakmtr. YoldakarlatbiriBunehal,nereyegidiyorsun?diyesorunca, yzlmderisinigstererekBizakKbesiningerekyolcularyz,ihrammzda budurdediisylenir.

RLER N DEN K RN EK *** Merhabhogeldineyrhirevnmmerhab Eyekerlebyrirnlmeknmmerhab nlebincmCemoldunefhaiRhulKuds Eycemilimeycemlimbahruknmmerhab Gnlmehsendenzgenesnelykgrmedim Sretimaklmuklmcismcnmmerhab Eymeleksretlidilbercnfeddryoluna ndedinlahmikelahmikanakanmmerhab GeldiyrmnsilesorduNesmneesin Merhabhogeldineyrhirevnmmerhab *** Bendesarikicihnbenbucihnasmazam Cevherilmeknbenimkevnmeknasmazam Kevnmekndryetimztagiderbidyetim Senbuninilebenibilkininesmazam KimsegmnzannileolmadHakkilebili Hakkbilenbilirkibenzanngmnasmazam Sretebakvmanyisretiindetankim Cismilecnbenimvelcismilecnasmazam Hemsadefimheminciyimharsrt Buncakumrahtilebenbudknasmazam Gencinihnbenimbenuaynaynbenimbenu Gevheriknbenimbenubahrileknasmazam Arileferkfnnbendebulunducmlen Kessznuzatmakimerhubeynasmazam Gerimuhtiazmmadmdemdururdemim Drileknfeknbenimbenmumeknasmazam Cnilehemcihnbenimdehrilehemzamnbenim Grbulatifeyikibendehrzamnasmazam Encmilefelekbenimvahyilemelekbenim ekdilinivepsemolbenbulisnasmazam Zerrebenimgnebenimrilepencebenim Sretigrbeynilenkbeynasmazam ZtileyimsftileKadrileyimBertile Glekerimnebtilepistedehnasmazam ehdilehemekerhememsbenimkamerbenim Rhrevnbalarmrhrevnasmazam Trbenimkemnbenimprbenimcivnbenim Devleticvidanbenimnevnasmazam Yergkdzenbenimgeridnpbozanbenim Cmleyazyazanbenimbenbudvnasmazam Nrayananecerbenimarhakarhacerbenim

Grbuodunzebnesinbenbuzebnesmazam GeribugnNesmyimHmyimKureyyim Bundanuluduryetimyetnasmazam SON SZY ER N E

Gelgelberikimsavmusaltnkazsvar Sensizgeenzamnhaytnkazsyok
KastamonuluLatif,TezkireiLatifdeSeyyidNesimiiinAkmeydannn korkusuzuvecesaretlisi,muhabbetKbesininbykfedaisi,seyyidlerinuyulmaya lykolanSeyyidNesimidirder. rneMlikoffunbelirttiigibioTrkHallcMansrdur. SeyyidNesmAleviBektaigeleneindeHayat,Fuzl,PirSultanAbdal,Kul Himmet,Yemn,Vrnilebirlikteyediuluozandanbirikabuledilir.AleviBektai ayinvenefeslerindeNesmninadskageer.AleviBektaimenkbnmelerinin oundaisminerastlanr.Erenlerinserdengetisi,ehitlerahnitelemeleriileanlr. AleviBektaigeleneindeDarnncpiriSeyyidNesmdir,dizstdurula derisiyzlmeyehazrkonumdadurancan,hemNesmninacsnakatldn,hem deyolundandnmeyeceinibildirir.SeyyidNesmikrarndanimanndan dnmemenin,acveikencedekidireniinsimgesidir. GerekDivanEdebiyatmzgerekseTasavvufiirimizSeyyidNesmninlirik iirleriylevarlnsrdrebilmi,geliebilmitir.Kurandanbudenliyararlanan bakabirTrkairiyoktur. SeyyidNesmyalnzAnadoludadeil,Trkekonuulantmlkelerdehl bilinmekte,anlmaktadr.

TurulAsiBalkar
KA Y N A KLA R A ktaHasan,YeniTrkiirindeSeyyidNesimiOkuluveMisyonu,YortSavul Yaynlar,Edirne,2004 A rsoyM .Sunullah,TrkHalkiiriAntolojisi,BilgiYaynevi,Ankara,1995 BirdoanN ejat,AnadoluAleviliindeYolAyrmerikKken,MozaikYaynlar, stanbul,1995 BirdoanN ejat,ahsmailHataiYaamveYaptlar,KaynakYaynlar,stanbul, 2001 amuroluReha,SabahRzgrEnelhakDemitiNesimi,DoanKitaplk, stanbul,2000 ErgvenA bdullahRza,BtnYnleriyleYunusEmre,BerfinYaynlar,stanbul, 2001 GlpnarlA bdlbaki,AlevBektaiNefesleri,nklpKitabevi,stanbul,1992 KaleliLtfi,Tanrnsan,CanYaynlar,stanbul,1996

KaraM ustafa,TasavvufveTarikatlar,YeniYzylKitaplletiimYaynlar, stanbul,1992 Kaygusuz smail,AnadoluBilgeleri,SuYaynlar,stanbul,2005 KprlM .Fuad,TrkEdebiyatndalkMutasavvflar,YaynaHazrlayan:Dr. OrhanF.Kprl,AkaYaynlar,Ankara,2003 Kutluemsettin,DivanEdebiyatAntolojisi,RemziKitabevi,stanbul,1983 M likoff rne,HacBektaEfsanedenGeree,CumhuriyetKitaplar,stanbul, 1998 M uganna(Hseyinov) sa,HakElisiSeyitNesimiMaher,eviri:ZlfiyeElay Veliyeva,YurtKitapYayn,Ankara,2004 N esim,NesmDivan,Hazrlayan:HseyinAyan,AkaYaynlar,Ankara,1990 zkrmlA tilla,AnsiklopedikTrkEdebiyatTarihiIII,nklpKitabevi,stanbul, 2004 P irSultanA bdalDivan,AntYaynlar,stanbul,1996 TimuroluVecihi,nanlarUrunaldrlerler,YurtKitapYayn,Ankara,1991 TrkveDnyanlleriA nsiklopedisi Cilt8 ,AnadoluYaynclk,stanbul, tarihsiz nverM ustafa,HurufilikveKuran:Nesimirnei,FecrYaynevi,Ankara,2003 Y ataanoluA limcan,DedeminCnkndenAleviBektaiiirleri,Kaynak Yaynlar,stanbul,2002