Esteiro da Ramallosa

1. EMPRAZAMENTO

DATOS XERAIS Comarca: Ras Baixas. Sector: Ra de Vigo. Municipio: Nigrn ao norte, Baiona ao sur e unha franxa ao sureste en Gondomar. Parroquias: San Pedro da Ramallosa en Nigrn; en Baiona, de oeste a leste, Santa Maria de Baa, Santa Cristina da Ramallosa e San Lourenzo de Belesar; e San Martio de Borreiros en Gondomar. Extensin: 6,93 km2.

06_07_409

2. CARACTERIZACIN
ELEMENTOS NATURAIS ELEMENTOS ANTRPICOS

AS FORMAS DO RELEVO
Amplo esteiro situado entre a punta da Ermida de Santa Marta e o Monte Lourido. Na sa fronte costeira destaca a longa praia Ladeira desenvolvida a xeito de frecha areosa que pecha parcialmente a desembocadura do Ro Mior, configurando no seu interior unha extensa chaira intermareal e rea de marisma. A chaira costeira estndese principalmente cara ao sur seguindo a cunca baixa dos ros Guillade e da Groba que formaron senllos vales de direccin xeral S-N, de pendente suave sobre un substrato xistoso. O lmite occidental da unidade est situado na aliacin montaosa grantica dos montes Ponte do Pombal e Granxa da Tomada, marcada por unha densa fracturacin que aproveita a rede fluvial para configurar os vales de cabeceira principalmente do Ro Guillade. Incle o EIX Frecha areosa da Ramallosa.

USOS DO SOLO
A unidade atpase dividida polo esteiro do Ro Mior xerando un espazo compartimentar que, non obstante, presenta o mesmo tipo de aproveitamento en ambas as das beiras. O espazo costeiro, nos arredores da praia de Ladeira, atopa totalmente urbanizado ao ser este un lugar da costa de xa antiga tradicin turstica. A zona occidental, mis ampla, contn unha maior variedade de aproveitamentos entre os que destaca o grande espazo central ocupado na sa maiora por campos de labor entre os que se intercalan parcelas cubertas de matogueira e pequenos retallos de antigos bosques de ribeira. A parte sudoccidental, mis abrupta ao coincidir cos contrafortes da Serra da Groba, atpase cuberta por bosques mixtos nos que se alternan os eucaliptos cos pieiros. A costa est dominada polo areal de Ladeira que se estende sobre unha magnfica frecha areosa hoxe en da totalmente urbanizada pola presenza dun cmping.

AS UNIDADES LITOLXICAS
Esta unidade caracterzase por presentar importantes depsitos cuaternarios asociados ao ro Mior e sa desembocadura. O substrato grantico de afinidade alcalina sobre o que se asenta a unidade, est atravesado por unha banda de rochas metamrficas do Complexo Cabo Home - A Lanzada que vai dende Monte Lourido ata o bordo meridional da unidade. Sobre esta banda obsrvanse depsitos coluvio-aluviais asociados aos vales dos arroios da Grova e de Guillade; mentres que o ro Mior presenta varios niveis de socalco ao longo do seu leito, e unha zona de depsitos de limos nas proximidades da zona do esteiro da Ramallosa. Ademais, os depsitos cuaternarios de areas deste sector da Ra de Baiona, deron orixe praia de Ladeira.

MORFOLOXA
Os asentamentos orixinais localzanse no espazo interior da unidade, lonxe da costa, e anda hoxe en da manteen a estrutura nuclear propia das aldeas de Galicia tal e como se aprecia no ncleo de San Lourenzo de Belesar ou no de Urgal. Pola contra, na costa predomina unha estrutura lineal na que as edificacins en altura se anexionan as unhas s outras formando un continuo urbano, paralelo costa e situado nas marxes da C-550 en direccin Baiona, no que cmpre destacar a presenza do asentamento orixinario da Ramallosa (considerado ncleo de identidade del litoral). Entre ambas as das, nos sectores intermedios, sitanse as vivendas unifamiliares que poden aparecer illadas ou formando urbanizacins e que se estenden cara ao interior seguindo as estradas de mbito local. O parcelario caracterzase polo pequeno tamao das explotacins pero, a pesar do cal, permite que parte da sa producin estea destinada comercializacin e parte ao autoconsumo, dadas as excelentes condicins de fertilidade do solo sobre o que se asentan.

A DIVERSIDADE CLIMTICA
A franxa costeira do esteiro pertence ao dominio climtico Clido e Hmido definido por temperaturas medias anuais superiores a 15 C e precipitacins acumuladas de entre 1200 mm e 1400 mm ao longo do ano. A amplitude trmica media anual ao redor de 13 C. Non obstante, a vertente sudoccidental da unidade, ladeiras do monte Pedregoso, recibe maiores precipitacins que aumentan coa altitude, polo que este sector se incle no ambiente Clido e Moi Hmido, cun rango de precipitacins medias entre 1400 mm e 1800 mm anuais.

OS SOLOS
Unidade de esteiro na que teen grande importancia os incipientes solos costeiros relacionados co rango mareal e a dinmica sedimentaria fluvio-maria. Pola sa extensin destacan os solos lamacentos tipo sapropel e cara ao interior os estadios evolutivos posteriores asociados s reas de marisma do tipo fluvisol slico e tinico, especialmente na Ramallosa. Tamn hai que mencionar os arenosoles da frecha areosa de Praia Ladeira e a crecente presenza de antrosoles debido presin urbanstica. Os vales que verten enseada, de direccin sur-norte, teen pendentes suaves que favorecen o desenvolvemento dos solos, dando lugar a cambisoles dstricos de aptitude agropecuaria. Tan s o extremo occidental da unidade presenta solos menos evolucionados e de escasa profundidade do tipo umbrisol dstrico-lptico debido s pendentes mis acusadas estando cuberta sobre todo por masas forestais.

INFRAESTRUTURAS DE MOBILIDADE
A estrada PO-325 nese C-550 ao paso polo esteiro do Ro Mior convertndose nunha va de comunicacin fundamental en todo este espazo litoral. A partir dela xorden varias estradas provinciais que se dirixen ao sur remontando o val do ro, o que permite comunicar a costa cos espazos interiores. Non obstante o intenso desenvolvemento turstico da zona fixo necesario a creacin de vas de alta capacidade co obxecto de aliviar o sistema viario local. Para este efecto xorde a A-9, con comunicacin directa AP-9, que contribe de xeito significativo a desconxestionar o trfico rodado que chega a esta zona, especialmente durante a poca estival.

AS AUGAS
O complexo do esteiro da Ramallosa, na desembocadura do ro Mior, o elemento mis destacado da caracterizacin hidrogrfica na unidade. Forma un complexo de marisma nas Augas de Transicin 20466 s que, ademais do mencionado ro, chegan outros leitos fluviais como os arroios de Guillade e da Groba.

PATRIMONIO HISTRICO
Nos contrafortes da Serra da Groba, cara ao oeste, abundan os restos arqueolxicos, produto do paso por estas terras de numerosos pobos que atoparon aqu as condicins ideais para establecerse. Destacan numerosos petroglifos (A Puexa, Outeiro dos Lameiros, Regueiro da Retruca, ou Grichouso) e os restos de antigas construcins, como o castro do Coto. Ademais existen numerosas mostras de antigas prcticas mineiras como as explotacins de Morade e Insuas. Destaca tamn a presenza da igrexa de Santa Cristina da Ramallosa e a igrexa de San Lourenzo de Belesar como importantes mostras de arquitectura relixiosa presentes na unidade. A entrada desde A Ramallosa esconde unha fileira de edificacins e construccions tradicionais nas ras paralelas carreteira principal, como casas, poentes, hrreos e cruceiros.

O PATRIMONIO NATURAL
Pertence ao IBA Contorno mario das Ras Baixas. O sector intermareal, dunar, e a lia de costa conforman o LIC A Ramallosa. Unidade de esteiro que presenta diferentes valores ecolxicos na sa fronte costeira. Aos chairos lamacentos e/ou areosos submareais superficiais e intermareais (hbitats 1110 e 1140, que roldan as 50ha), smanse as marismas (grupo 13 unhas 6 ha) e as degradadas dunas da frecha da Ramallosa (grupo 21, dunas martimas atlnticas). Ao interior, o principal patrimonio natural vn da man do Ro da Groba e, en menor proporcin, do Ro Guillade. Ambos os dous presentan masas ripcolas descontinuas (91E0). A iso hai que sumar numerosas pequenas agrupacins de frondosas en proceso de recolonizacin a partir de campos abandonados e lmites vexetados de terreos. As partes mis elevadas posen un denso monte alto de repoboacin que non permite o desenvolvemento de formacins autctonas de interese.

O CARCTER E A ORGANIZACIN ACTUAL

Na paisaxe desta unidade conviven dous espazos de caractersticas contrapostas. A costa, caracterizada pola intensa urbanizacin derivada da tradicin turstica da vila de Baiona. A periferia de Baiona recibe a presin de edificacins manifestada nun continuo construdo ao longo das estradas de acceso vila. No interior, mantense os trazos propios do rural con presenza de aldeas, xunto s que se localizan grandes extensins de espazos agrcolas activos, cuxo sistema de producin se caracteriza polo pequeno tamao das explotacins. As pois, defnese unha paisaxe con marcados contrastes entre a costa e o interior.

DINMICA DA PAISAXE
Dende mediados do sculo pasado e en especial dende finais do sculo XX van xurdindo gran nmero de novas edificacins de uso residencial e turstico ocupando as inmediacins da ribeira do mar, que van desprazando. par que a crecendo o nmero de vivendas an desprazando os usos tradicionais, quedando estes relegados s terras interiores.

RISCOS E IMPACTOS
A completar durante a elaboracin dos catlogos e directrices da paisaxe litoral.

3. AVALIACIN
VALORACIN DA PAISAXE
Este espazo est presidido polo excelente complexo areoso da praia de Ladeira e a extensa chaira intermareal e rea de marisma que se configura. Caracterzase polo carcter turstico do lugar, que xerou unha paisaxe moi construda, de expansin paralela costa, densificando as cotas baixas e chairas e entre as que se conserva a zona central, includa en Rede Natura 2000, ou a frecha areosa de Ladeira, que ten comprometidos os seus valores naturais pola instalacin turstica que alberga nas sas inmediacins. Dende o Outeiro de Lameiros contmplase unha ampla panormica de toda a unidade. Destacan os puntos de observacin de Belesar e A Groba-O Galieiro que estn fra do mbito de xestin pero includos dentro do mbito de estudo do POL.

4. PLANIFICACIN
OBXECTIVOS DE CALIDADE PAISAXSTICA
A completar durante a elaboracin dos catlogos e directrices da paisaxe litoral.

ACCINS
A completar durante a elaboracin dos catlogos e directrices da paisaxe litoral.

MBITOS DE RECUALIFICACIN
Nesta unidade non se contemplan posibles mbitos de recualificacin.