stinat Duvar Nedir Yksek bir setin kenarna topra tutmak zere rlen duvar, dayanma duvar.

Eimli arazilerde araziden yararlanmak zere zemini tabi ev asndan daha dik a ile tutmak kayma gme ihtimali olan zeminlerin yklmasnn engellemek , bir binann bodrum duvarlarn oluturmak. Kylarn erozyondan veya taknlardan korunmasn salamak, kprlerde kenar ayak grevi yapmak , derin ukurlarn yan duvarlarn tutmak gibi amalara hizmet vermek iin ina olunan dey yada deye yakn geii salayan yaplara istinat yaplar denilir. stinat duvarlarn ktle istinat duvarlar ve ktle olmayan istinat duvarlar olarak iki kategoride inceleyebiliriz. Ktle istinat duvarlar kendi arlklar ile stabiliteyi salarlar.Duvar gvdesi deiik ekil ve kombinasyonlarda ina edilebilir.Yapnn gvdesi , beton ktle , betonla birlikte zemin veya sadece zemin eklinde oluturulabilir.Bu duvarlar rijit veya bklebilir olarak snflandrlabilirler.Bu tip duvarlarn hepsi stten serbest olup deplasmana msaittir.Bu nedenlede aktif toprak banc kolayca oluur. Ktle olmayan duvarlarda ise harekete izin verilmez.Bodrum duvarlar, kpr giri ayaklar ve ankrajl duvarlar bu tipi olutururlar.ekil 1de grld gibi ankrajl beton perde duvarlar henz inaat aamasnda iken topra tutacak ekilde ina edilirler. RJT BETON KTLE DUVARLAR Beton ktle duvarlar genelde iyi performans gsterirler fakat potansiyel kayma dzleminin iyi drenajl granler dolgu ierisinde olumasn salayabilmek iin ekil 2de grld gibi byk miktarda kaz ve dolgu gerekebilir. Herhangi bir durumda pozitif drenaj mutlaka salanmaldr.Drenaj deliklerinin her an tkanmas sz konusu olduundan bunlarn periyodik bakm gerekmektedir.Betonktle duvarlarnn yaygn kullanma sahip boyutlar ekil 3de verilmitir. SADECE BETONDAN YAPILMI BETON KTLE DUVARLAR ekme gerilmesi alamazlar ve fazla yksek durumlar iin ekonomik deildirler.Aadaki ekil 4de bir rnei verilmitir. YARI KTLE DUVARLAR Az miktarda donat eliine sahiptirler.Bnun amac beton hacmini kltmek ve byk ykseklikli duvarlarda kapasiteyi artrmaktr. Bu tip duvarlar 32 metreye kadar ina olunmutur.(Kulhawy,1974) BETONERME KONSOL DUVARLAR Genellikle 8 m seviyesindeki duvarlar iin ekonomiktirler.Bunun sebebi duvarn taban gvde birleiminde yeterli mukavemetin salanma gereidir.Arka topuk zerine etkiyen topran arl ise aktif itkiye diren salamak iin beton arlna ilave edilir.Bu tip duvarlar Ka dan ok Ko toprak basncna gre tasarlanr nk Ko artalarn oluturmak iin gerekli eilme duvarda atlaklara , zellikle kuvvetli temel elemanlar ile desteklendii yerlerde sebep olabilir.ekil 3de betonerme konsol duvar rnei grlmektedir. PAYANDALI DUVARLAR

ekil 3de grld gibi payandalarla glendirilmi, ykseklikleri 8 m den 12 m ye kadar deien konsol duvarlardr.Boyutlandrlmalar konsol duvarlara benzer ve payanda aralklar duvar yksekliine bal olarak (1/3) ile (1/2)H arasnda deiir.yksekliin 10 m olduu duvarlarda aralk brakma (1/2)H seviyelerindedir. Bu duvarda devrilmeye ve kaymaya kar diren tabana ankraj yaplarak elde edilebilir. BKLEBLR KTLE DUVARLAR Donatl zemin duvarlar yksek kapasiteli bir ekilde ina edilebilirler.Bu duvarlar pozitif eim drenaj salamada ve oturma tolerans asndan doal avantajlara sahiptirler. KAYA DOLGULU BUTRESLER Byk kaya paracklar ile ina edilirler.Topuk yerinin uygunluuna gre hareket eden evleri stabilize etmekte kullanlrlar. METAL SANDIK TP DUVARLAR Bu duvarlarn nemli detayler ekil 5 bde verilmitir.Bunlar ii kaya veya akl dolu metal bloklarn birbirine aklmas ile ina edilen duvarlardr.metal bloklar genellikle 1m 1m kesitinde olup 2 m ye varabilen uzunluklara sahiptirler.Bu duvarlarda tm yapnn stabilitesi hesaplanrken her bir bloun da stabilitesi gz nnde bulundurulmaldr.Dvar yz deyden 6derece geriye doru yatrlr.Maksimum ykseklik10 m civarndadr. Duvarn n veya arka yz basamakl olabilmektedir. KAFES TP DUVARLAR Birbirine bal ahap kereste , prefabrike beton ve metal elemanlardan imal edilen ve ii krmata veya dier kaba daneli malzemelerle doldurulmu kutulardan oluan yaplardr.Genellikle yer seviyesindeki sktrlm yol dolgularnda kullanlrlar.Prefabrik elemenlar genellikle 2 m uzunluundadr ve duvar yksekliide bunun iki kat ile snrldr.Duvar ykseklii kutu ksmlarn ikier yaparak arttrlr fakat yksek duvarlarn enine farkl oturmalara kar ok hassas olmas ve apraz elemenlarn zayfl ar srarj yklerinin karlanmasna meydan vermemektedirekil 3de yk diyagram gsterilerek devrilmeye kar koyan ksm olarak (H*B) boyutundaki dikdrtgen alnmtr. DONATILI ZEMN DUVARLARI ekil 5de grld gibi genellikle galvanizli elikten yaplm erit veya ubuklarn ekme gerilmelerini alamk zere dolgunun iine gmlmesi ile ina edilirler. eritler aliminyum , plastik veya biyolajik ayrma yapmayan rglerde olabilir .Bu ubuk vaya eritler d yzeyde ince elemenlarla birletirilirler.Bnun amac yzeyi tutabilmektir.Bu elemenler dayankllk estetik yatay basnlar karlama ve her noktadaki gerekli mukavemet asndan prefabrike betondan yaplmaktadr. ubuklar gerekli ubuk-zemin srtnmesini salayabilmek iin yeterli uzunluk ve genilie sahip olmaldr.Bu uzunluklar genellikle yap yksekliinin 0.8 ile 1.2 kat arasnda deimektedir.Gerekli srtnmenin elde edilebilmesi iin dolgunun isel srtnme as minimum 25derece olmaldr.Ayrca dolgunun maksimum %25 lik ksm no:200 eleinden geirilmelidir. (Lee ve dierleri,1973) ANKRAJLI DUVARLAR ANKRAJLI BETON PERDE DUVARLAR

20-30 cm lik betonerme bloklardan oluan ve kaz yapldka yukardan aaya doru gelien duvarlardr. Tuttuklar zemine ankraj edilirler.Bunlar normal bir duvar gibi ina edilip sonrada doldurulabilirler.Bu duvar tipi derin ve yksek kapasite isteyen durumlarda olduka kullanldr. Byk yaplarn ak kazlarnda yama dolgu ve yol dolgularnn tutulmas gibi durumlardada bu duvarlar avantajldr.Bu sistemin en byk faydas kaz yaplrken eve daima destek verilmesidir.Duvar yaplp bittikten sonrada ilave ankrajla duvarn kapasitesi arttrlabilir. ELK PALPLAN DUVARLAR elik palplan profillerin zemine aklmas ve gerekirse geriye ankrajlarla balanmas suretiyle ina edilirler.Bu duvarlarn dierlerine gre pek ok avantajlar olduundan daha yaygn kullanma sahiptir.Bnlarn en nemli zellikleri unlardr. 1.Yksek akma dayanm zellii(zemin sert veya kaya olsa bile) 2.Nisbeten hafif malzeme olmas 3.Tekrar kullanlabilmesi 4.Su altnda ve stnde ok uzun sre hizmet verebilmesi 5.Kazklarn kaynakla veya vidalanarak rahatlkla uzatilabilmesi 6.Eklem yerlerinin deformasyon eiliminin az olmas 7.stenilen durumlara gre malzeme seiminin yaplabilmesi Bu yaplar yamalarda ok kullanlmazlar, nk deplasmana msait olmalar , korozyona uramalar ve yksek maliyet sz konusudur. STNAT KAZIKLARI Kazklarn yanyana getirilmesi ile ortaya kan istinat yaplardr. Allagelen istinat duvarlarna gre daha abuk ina edilebilmeleri ve ina srasnda zemin profilini bozmamalar tercih sebebidir.akma kazk trnden olabildikleri gibi yerinde ina edilen kazk trde bu amala kullanlabilir. Yanal zemin yk tayan kazklarn statik hesab iin deiik yntemler uygulanmaktadr. Burada istinat kazklar, elastik zemine oturan kiri olarak gz nne alnm ve uygulama iin yeterli olabilecei dncesiyle yar sonsuz kiri sonular ile yetinilmitir. KPR AYAKLARI Konsol betonerme duvarlarn boyutlandrlmas ve stabilite kontrellerinin yaplmasnda kullanlan esaslarn byk bir ksm konsol kpr ayaklarndada kullanlabilir.ekil 7de kanat duvarlarna sahip bir kpr aya gsterilmitir.Kpr ayaklar esas olarak kprnn st yapsn veya tabliyesini destekler.Bunun yannda eer kenar ayak sz konusu ise bu yap kprye birleen yolun altnda bulunan zeminin yatay itkisine kar durur.Kpr orta ayaklar ise kpr kirilerinden gelen yatay ve dey kuvvetleri karlar ve gvenli bir ekilde zemine iletir. STNAT DUVARLARINA ETKYEN KUVVETLER Sismik basncn istinat yaplar zerindeki etkisi relatif skla ve zemin ile beraber almasna baldr.Zemin-yap etkilemesi iki kategoride tanmlanr. 1.Esnek yaplar zemin basncn minimize etmeye kadar hareket etme eilimindedirler, rnein serbest duran istinat yaplar gibi. 2.Bodrum duvarlar ve sabitlemi istinat duvarlar gibi rijit yaplar. Birinci durumda aktif basnlar meydana gelir ve hareket tablodaki gibi oluur. Duvar hareketinin miktar temel salamlna ve duvar esnekliine baldr.Kesin analizler yaplmal ve aadaki basnlar kullanlmaldr. Esneklik:Kaya olmayan malzemeye temellenmi duvarlar veya 5 m den yksek destek duvarlar Orta durum:Kayaya temellenmi 5 m den az ykseklikteki destek duvarlar Rijit durum:Kayaya temellenmi arlk duvarlar yada kazklar (Dowrick,1987) SSMK

TOPRAK BASINLARI Genel olarak sismik kuvvetleri elde etmede tavsiye edilen ve ekivalan-statik katsaylar benimseyen matod kulanlmaktadr.Sadece ok nadir yaplarda sonlu elemanlar kullanan dinamik analizler mevcuddur. Ekivalan-statik metodda zemin kamasnn arlna eit yanal deprem kuvveti sismik bir katsay ile arplmakta ve bunun zemin arlk merkezine etkidii farzedilmektedir.Bu deprem kuvveti duvar zerindeki statik kuvvetlere ilave bir kuvvet oluturur. Genelde bir deprem sresince duvar zerine gelen toplam basn aadaki olas parann toplamdr. 1.Arlk yklerinden gelmesi beklenen statik basn 2.Depremden gelmesi beklenen dinamik basn 3.Dolguya bir d kuvvetten gelebilecek basn, rnein monolitik bir kpr ayanda yatay sarsntdan oluabilir. Zemin basnlar aadaki metodlarla tahmin edilebilir. 1.Elastik teori 2.Yaklak plastik teori,coulomb ve mononobe Okabe 3.Numerik metodlar , zemini sonlu elemanlar olarak modelleyen metodlar Mononobe Okabe metodunu kullanmak iin efektif zemin ivmesi yaklak olarak 0.3 grkadar olmaldr.Bu da kohesyonsuz zeminlerde statik basnca eit bir deprem kuvveti meydana getirecek deerdedir.Bunun iin makul depremlerde salam kalabilecek ve sismik olmayan duvar tasarmnda 2.0 gibi bir gvenlik faktr kullanlmamaldr. AKTF TOPRAK BASINCI Aktif toprak basnc ekil 8 ada AC gme dairesi ile verilen plastik denge durumunu gsterir.ekil 8 b ve c de gsterilen denge durumu aadaki gibidir. ncelikle OA ve OE gerilmeleri uygulanarak Ko durumu elde edilir.Daha sonra OE gerilmesi OC yedrlerek kayma as elde edilir. OA (maksimum) ve OC (minimum) gerilmeleri mohr dairesini oluturmakta kullanlabilir.OA ile OC arasndaki fark ise daire ap ve ayn zamanda deviatr gerilmesi olup labaratuarda eksenli gerilme deneyinden elde edilebilir.ekil 8 b deki zemin elemanlarn tanmlayan dey ve yatay dzlemler Ko durumundaki ana dzlemler olduu iin kayma izgileri aadaki gibi olur. ekilde elastik ve plastik denge durumu gsterimi a)Gmeden nceki (elastik) ve gme durumundaki (plastik) gerilme b)OA sabit yzey gerilmesinin balang durumu c)Aktif toprak basnc teorisi iin kesme gme yzeyleri d)Pasif toprak basnc teorisi iin kesme gme yzeyleri c ve d deki kayma izgileri idealize edilmitir.(Bowles,1982) Zemin karakteristiklerinin ykseklik boyunca deimedii durumda zemin basncnn bilekesi yani aktif toprak basnc Pa=0.5*Ka**H^2 PASF TOPRAK BASINCI Eer ekil 8 b den (Kodurumu) balarsak,OAy sabit tutarak yanal gerilme OEyi gme gerilmesi ODye getirirsek ekil 8 adaki ODdairesini oluturmak iin gerekli verileri elde ederiz. Bu ikinci gme dairesi ile tanmlanan pasif toprak basnc durumudur. Bu durumda AD uzunluu deviatr gerilmeyi vermektedir. Kayma dzlemleri yatayla asn yapmaktadr kibu a malzamanin sadece mekaniiyle ilgilidir Pp=0.5*Kp**h^2 COULOMB TOPRAK BASINCI TEORS Coulomb tarafndan 1776 da srlen toprak basnc kabulleri yledir: 1)Zemin izotropik ve homojendir.ayrca isel srtnme ve kohezyonuda iermektedir. 2)Gme yzey dzlemseldir. Coulomb bunun byle olmadn farketmitir. Fakat hesaplar kolaylatrmak iin kullanmtr. Arka dolgu yzeyi dzlemseldir. 3)Srtnme kuvvetleri gme yzeyine niform bir ekilde dalmtr ve =tan(srtnme katsays=) 4)Gme kamas rijit bir ktledir 5)Duvar srtnmesi vardr. Gme kamas duvar arkas boyunca hareket eder ve duvar snr boyunca srtnme oluturur. 6)Gme dzlemsel bir eilmedir sonsuz uzun bir ktlenin birim uzunluu gznne alnacaktr. RANKINE ZEMN BASINCI Rankine (1857) zemini plastik denge halinde dnm ve coulombla ayn varsaymlar yapmtr.Coulombdan farkl olarak Rankine kohesyonu ve duvar srtnmesini gznne almayarak problemi daha basit hale getirmitir.Rankine durumu ekil10da gsterilmektedir. PROJELENDRME AAMASI Projelendirme aamas iin stabilite analizleri ve betonerme hesap yaplmaldr. STABLTE KONTROLLER naat duvarlar hesabnda ilk yaplacak i ,istinat duvarnn devrilme,kayma ve toptan gme kontrollerinin yaplmasdr. Devrilme kontrol stinat duvarnn devrilme ve kayma kontrolnde taban zemini zerindeki duvar ve zemin ktlesinin beraber hareket ettii ve devrilmenin istinat duvarnn n alt kesi etrefnda

meydana gelecei kabul edilir.W bu ktlenin arl olmak zere devrilme gvenlii No=Devrilmeye kar koyan moment/Devirici moment Olarak hesap edilir.Devrilme gvenlii 2 den kk olmamas gerekirse daneli dolgu iin 1.5 deerine kadar inebilir Statik ve dinamik zemin basnlarnn beraber etkidii depremli durumda devrilme gvenlii en az 1.3 olmaldr.Devrilme gvenliinin salanmad durumda devrilmeye kar koyan kuvveti artrmak iin taban pla boyunun bytlmesi tavsiye edilir. Kayma kontrol Kaymann istinat duvarnn tabannda meydana geldii kabul edilerek kayma gvenlii Ns=Kaymaya kar koyan kuvvet/Kaydrc kuvvet Olarak hesap edilir.Kayma gvenliinin 1.5 den kk olmamas gerekir.Depremli durumda ise 1.1 deereine kadar inebilir. Kayma gvenliinin hesabnda duvarn n ksmndaki pasif basn genellikle ihmal edilirsede kayma gvenliini salamak iin taban dii dzenlendii durumda hesaba katlr. Toptan gme kontrol Zeminin zayf olduu durumda istinat duvar ile beraber zemin ktlesinin alt zemin zerinde kaymas ile toptan gme ortaya kabilir bu durumda kayma yzeyinin silindirik olduu kabul edilir.Silindir ekseninin dzlemi kestii nokta ve yarap sistemin btn parametrelerine bal olduu iin belirsizdir. Genel olarak gme dairesinin istinat duvar daire iinde kalacak ekilde duvarn arka ucundan getii kabul edilir.Daire merkezinin yeri seildikten sonra toptan gme gvenlii Nt=Toptan devrilmeye kar koyan moment/Devirici moment Olarak hesap edilir.Burada moment dnme merkezi olan daire merkezine gre alnacaktr. Zemin ve duvarn arlklarnn momenti devirici momenti ve kayma dairesi zerindeki srtnme kuvvetlerinin momenti kar koyan momenti oluturmaktadr.Toptan gme gvenlii zemin ve duvardan kk dey dilimler alarak hesaplanabilir.Daire merkezinin yeri deitirilerek gvenliin minimum deeri aranr. Bulunan sonucun n grlen bir deerden kk olmas durumunda duvarn daha derine yerlertirilmesi veya taban plann boyunun bytlmesi tavsiye edilir. Zemin gerilmesi kontrol Zemin yatay itkisi ve arl altnda (G+Q ykleme durumu) duvarn taban pla altndaki gerilmeler kontrol edilerek bunlarn zemin emniyet gerilmesini gemediin belirlenmesi gerekir.Ayrca ekme gerilmesinin meydana gelmemesi tavsiye edilir.Bu kontroln salanamamas durumunda taban pla bytlerek zemin gerilmelerinin daha dzgn yaylmas ve klmesi salanabilir. STATK VE BETONERME HESAP stinat duvarnda H yanal zemin etkisini gstermek zere 1.4 G+1.6H+1.6Q yklemesi gz nne alnarak ve kritik kesitleri ihtiva eden ksmlar iin serbest cisim diyagram izilerek kesitlerdeki eilme momenti ve kesme kuvveti hesaplanr ve kesit hesab yaplr.Baz durumlarda 0.9G+1.6H+1.6Q yklemesininde kritik kesit tesirleri oluturaca unutulmamaldr.Dey plan mesnet kesiti ve taban plann dey plakla birleme kesitleri olmak zere en az kesitte donat hesaplanmas gereklidir.stinat duvarnn yksekliine gre kesit says arttrlr.Eilme donatlar tek dorultuda alan deme donatlarna benzer ekilde hesap edilir ve seilir.Genellikle kayma donatsna ihtiya duyulmaz.ekil 14de tipik bir anadonat dzeni gsterilmitir.naat srasndaki safhalarda dnlerek donat dzeninin seiminin buna gre yaplmas gerekir. KONTRKTF KURALLAR stinat duvar tabannda dzgne yakn gerilme yayl tercih edilmelidir.Teralt suyunun birikip zemin itkisini artrmamas iin zemin tarafnda ekilde gsterildii gibi dreneja elverili malzeme ile dolgu yaplmaldr.Alt ksma yerletirilen boyuna boru ile toplanan su alnmaldr.Ayrca duvar iinde 1-2 m aralkla barbakanlar dzenlenmelidir.Bunlar da doru eik olmal ve tkanmamalar iin arka ksmna uygun dolgu yerletirilmelidir.