BLM 59 DL (LSAN) VE AFAZLER Sesin, yapsal zellikler kazanm ak sayesinde insanlarn dncelerini snrsz ifade edebilme yetenei Linguist

st ve psikolinguistlerin son 40 yldr devam eden bilimsel almalar: Tm diller benzer temel yapsal zellikler tar Dil, bu zelliklerin tm toplumlardaki salkl ocuklar tarafndan kullanlmas sonucunda renilir

Dil: Fikirleri Sinyallere Dntrerek Kodlama Yetenei

Dil bu zellikleri ile dnce, okur-yazarlk ve dilin doru kullanmndan ayr dnlmelidir Dnme; yeni fikirler oluturabilme ve bu fikirleri eskileri ile karlatrabilme yetenei Dil; fikirlerin bir sinyal eklinde kodlanarak baka kiilere aktarlmas nsanlar sadece kullandklar dilin kelimeleri ile snrl olarak dnmezler Bebekler, insan olmayan primatlar ve afazik kiiler de normal insanlar gibi dnrken grsel imajlar, kavramlar ve nermeleri dnrler Okur-yazarlk, insanlk tarihine gre ok yeni bir bulutur Dil veya konuma ise ok daha eski Dil kurallar ve gramer; insanlarn konuurken ve anlarken kullandklar gere olan cmlelerin belli bir kalp iinde "doru" kullanlmas, dilin standart ve standart olmayan kullanllarnn incelenmesi "isn't " veya "ain't " gibi

Dilin Evrensel Tasarm

Dilin tasarm iki bileenden oluur: Kelime ve gramer

Kelime
Bir anlam ile sesi birletiren rastgele seilmi bileen rnein kedi kelimesi belli bir hayvan tanmlamak iin kullanlr Bu kelimenin belli bir hayvan iin kullanlmas, kelimenin o hayvann doal bir zelliinden

kaynaklanmasndan dolay deil, ortak bir dili kullanan insanlarn o hayvan iin o kelimeyi kullanmasndan dolaydr Kedi kelimesi, ocukluumuzdan beri bizim iin belli bir hayvan ifade ettii iin, anlam bizce o hayvandr 6 yandaki bir ocuk 13,000 kelime bilgisine sahipken, yksek okul mezunu bir kii iin bu rakam en az 60,000'dir Kelimeler iin geni-dar szck havuzu (daarc) kavramlar Geni daarck (open-class "content" vocabulary ) Bu gruptaki kelimeler bir ok objeler, durumlar, olaylar, duygular, nitelikler, insanlar, yollar, yerler gibi ok sayda kavram ierir Dar daarck (closed-class "grammatical" vocabulary ) Zamana, manta bal kavramlar ve geni snftaki szcklerin arasndaki balantlar (balalar, yardmc kelimeler, n ve son ekler, edatlar) ierir

Gramer
Kelime gruplarnn nasl szckler, szck gruplar ve cmleler halinde dzenleneceini belirleyen, ayn zamanda, dzenleni ekillerine gre ne gibi anlamlar ykleneceini belirleyen sistem rnein; "kpek adam srd" ile "adam kpei srd" cmlelerinin iindeki iki kelimelik yer deiiminin neden olduu anlam deiiklii Dil, beynimizin bir yerlerinde depolanm sabit cmle kalplarnn hatrlanarak sylenmesi deildir Gramer sayesinde daarcmzdaki szckleri deiik ekillerde sralayarak ok sayda cmle retiriz 20 szck ieren bir cmle iin, szckleri farkl yerlerde kullanarak deiik anlamlar oluturabilme snr: 1020! Gramerin Bileeni Yap (morphology ) Baz eklerin veya dier yardmclarn anlam gerei kullanlmas gereken yerlerin cmle iinde doru olarak belirlenmesi rnek: Ben-benim, o-onun, ben-bana, sen-sana

Szdizimi (syntax )

 Kelimelerin belli bir anlam oluturacak ekilde gruplar ve cmleler halinde sralanmas rnek: "I once shot an elephant in my pajamas, how he got into my pajamas I'll never know " [I shot ] [an elephant ] [in my pajamas ] [I shot ] [an elephant in my pajamas ] rnek: Oku baban gibi eek olma! [Oku] [baban gibi eek olma] [Oku baban gibi] [eek olma] Cmle iindeki fiilin, cmlenin yapsna etkisi Man fears dog - Man frightenes dog

Anaphora fenomeni Bir cmle iindeki iki anlatm birbirine baldr ve tek bir eyi iaret eder, rnek: "Sheila washed herself " cmlesinde "Sheila " ve "herself " ayn kiiyi iaret eder Anaphora bazen de cmle iinde gizli olan bir anlatm ile balantldr ve bu gizli anlatma anlam kazandrr (Buradan yola klarak derin yap yzeyel yap kavramlar ortaya atlmtr) Fonetik/diksiyon (phonology ) Sesleri dil ile uyumlu bir ablon iine oturtma Phonology, morphology ve syntax'dan farkl olarak, cmlenin anlamn deitircek zellikler tamaz

Karmak Dil Yapsnn ocukta Kendiliinden Geliimi

Darwin: "nsanolunun konumaya igdsel bir yatknl vardr. Bunu bebeklerin kartt seslerden anlayabiliriz. Benzeri bir yatknlk bira yapmcl, frnclk ya da yazarlk iin ise yoktur." Bebekler 5-7 aylkken konumaya benzer sesler karmaya balar 7-8 aylarda dzgn hecelerle baz kelimeler syleyebilir 1 yandaki ocuk cmleye benzer kelime gruplarn arka arkaya getirebilir 18 aylk ocukta kelime renme hz aniden artar, bir arada kulland kelime kombinasyonlar farkllar 2 yandaki ocuk cmle iinde anlaml szck gruplarn zengin biimde kullanmaya balar

 3 yanda ocuk gramer kurallarnn gerektirdii kelimeleri kullanmaya balar, ayn zamanda konuma akc ve kendini ifade eder ekil almtr --------------- 3 yandaki bir ocuun konuma srasnda yapt hatalar ok olmasna karn, sadece anne ya da babasn taklit ederek deil, ayn zamanda onlarn konumalarn ve dolaysyla dilin kurallarn gzleyerek zaman iinde bu hatalarn dzeltir rnek: "Mommy, why did he dis it appear? " ocuk "disappear "kelimesini yanl zmleyerek "dis appear "olarak alglamtr

lk olarak bu, ocuun bir kelimeyi bir btn olarak ezberlemeyip, balantlarn gzlediini gsterir (yanla da olsa bir kelimenin iki ayr kelimenin birlemesinden olutuu yorumunu yapmtr) kinci olarak bu hata, ocuun kelimeleri seerken, gramer kurallarna gre snflandrdn gsterir ("blow it away " veya "take it apart " kullanmlarna uygun bir hata yapmtr: "dis it appear ")

Dil renilir ve Dil renme Kapasitesi Doutan Gelir

stisnasz olarak her ocuk, doumundan sonra maruz kald dili renirken, vahi doada veya ebeveynlerinin psikiyatrik sorunlarndan dolay sessiz bir ortamda byyen ocuklar konuamaz Bu durum, konuma/dil konusunda renmenin nemini gsterir ancak, ayn ortama maruz kalan dier canllar konumay renemediine gre bu konuda doutan gelen baz zellikler olduu ortaya kar Chomsky 1959'da ortaya att hipotez: ocuklar, sadece dil renmeye adanm zel bir nronal devreye doutan sahiptir Buna karn bir ok aratrmac, dil renmenin zel bir durum olmasdn ve dier renme ekillerine benzer olduunu savunur Bu konu linguistler ve psikologlar arasnda halen tartlmaktadr Chomsky'nin grn destekleyen kantlar nsan ile dier canl trleri arasnda konuma asndan farkllk Farkl kltr, sosyal-ekonomik artlar ve eitim seviyelerinde yetien insanlarn ayn dilin temek gramer zelliklerini renebilmesi 18. ve 19. yzyllarda byk iftliklerde izole yaayan insanlarn kendi zgn dillerini (creole ) yaratabilme zellii ve bu dilin evrensel dil kurallarna uygun olmas

 Konuma - zeka ilikisi Kaltsal bir hastalk olan "specific language impairment " olan ocuklarda zeka, duyma ve dier sosyal yetenekler kusursuzken, dilin gramer kurallarn anlama ve konuma konusunda zorluk vardr Buna karn, mental retardasyonu olan kimi ocuklar akc ve gramer asndan mkemmel konuabilir Bu rnekler, dilin renilme ve kullanlma asndan dier yeteneklerden ayrld grn destekler Sonu olarak; ocuklar dil renimini, genel zekadan daha zgn bir biimde kazanrlar ancak, bu zgnlk herhangi bir dile (ngilizce, Japonca, Trke gibi) zg olacak kadar zgn deildir!

Hayvanlarda nsanlar Tarafndan Kullanlan Dilin Yokluu - Darwin'in Doal Seleksiyon Teorisi
Soru: Eer dil de dier zellikler gibi evrim yolu ile gelimi ise, dier hayvanlarda da dilin bir nc zellii (prekrsr) bulunmas gerekmez mi? nsan olmayan dier canllardaki doal haberleme sistemleri insan dilinden tamamen farkldr ve temel zellikten birini gsterir: Snrl arlar: Yrtc bir hayvann varln haber veren bir hareket ya da ses Srekli analog bir sinyal: Arnn kard ses, besin kaynana uzakl saptar Rastgele sralanm ve bir ana temann deiimlerini vurgulayan ses dizileri: Kuun tmesi Hayvanlarn insan dilini taklit etmesi Her ne kadar bu iletiim ekilleri de dil olarak adlandrlsa da, bilimsel olarak bu davranlarn insan dili ile balants daima tartmaldr zel eitilmi empanze ve goriller iaret dilini kullanabilir (bunun gramer ile ilikisi yoktur!), haberlemek iin dmeleri vs. Kullanabilir, baz szcklerin anlamn fark ederek hareket edebilir Papaanlar baz insan seslerini ve kelimelerini renebilir, kullanabilir Yunuslarn kendine zg haberleme sesleri olduu dnlr Yarasalar ve uan sincaplarn umaya yarayan organlar iki trde de kanat olarak adlandrlr ancak, bu organ yarasada memelilerdeki ellerin bir modifikasyonu, uan sincapta ise gs kafesinin uzantsdr Bu organlar benzer fonksiyonlarndan dolay analogous olmasna ramen gerekte homologous deillerdir

 nsanlar ile insan olmayan canllarn kullandklar dil da bu ekilde deerlendirilebilir Maymunlar hi bir zaman "dil" renemez Ancak bu durum, Darwin'in evrim teorisine ters dmez; nsanlar dorudan maymundan evrimlememitir Yaklak 6-8 milyon yl nce ortak bir atadan gelimilerdir Bu zaman aral 300,000 kuan yaam anlamna gelir ki, insan ve maymun ortak atadan ayrldkan sonra dil insanda gelimi olabilir Dilin sadece insanda gelimesinin bir nedeni, insann yaad evreyi deitirmek iin teknoloji kullanmas ve bunu kullanabilmek iin de trdeleri ile iletiim iinde olmas gereksinimi olabilir Soru: nsan dil kullanmaya ne zaman balad? Gnmzden 2-2,5 milyon yl nce yaad tahmin edilen homo habilis 'in sosyal ilikileri olduu ve ilkel bir dil kullanabildii sanlyor 500,000 ila 1,5 milyon yl nce yaad tahmin edilen ve Afrika'dan eski dnyann dier ksmlarna yaylan homo erectus 'un atei kontrol ettii ve balta kulland biliniyor; bu ilevleri dier insanlarla szl iletiim kurmadan yapamayaca dnlyor 200,000 yl nce yaayan homo sapiens 'in beyin yaps ve sosyal zellikleri kesin olarak dil kullandn gsteriyor Dnya zerindeki belli bal insan rklarnn 50,000 yl nce ortaya km olmas, ve bu rklarn tmnde ortak dil karakteristiklerinin bulunmas, dilin bu tarihten nce tm insan rknda tam olarak olutuunun gstergesi kabul ediliyor

Afazili Hastalar zerinde almalar; Beyinde Dil le lgili Alanlarn Saptanmas

nme ya da kafa travmas sonucu beyninin belli blgelerinde hasar meydana gelen insanlarda afazi gelimesi sonucu bu iliki aratrlmaya baland Sol hemisfer dil asndan byk bir dominansa sahiptir Hem sa hem de sol el kullanan insanlarn ounda durum byle (oran: %96) aret dili gibi gramatik zellikler tamayan ve sadece grsellie dayanan iletiim biimleri bile sol hemisfer tarafndan kontrol edilir Beyinde dil ve konuma asndan nemli blgeler Fig 59-1

B: Broca alan W: Wernicke alan Sm: Supramarginal girus AG: Angular girus A: Duyma korteksi M: Motor korteks Ss: Sometosensory korteks TP: Temporal pole lt: sol inferotemporal korteks Pf: Prefrontal kortex

Dil Kullanmnda Wernicke-Geschwind Modeli

Modelin erken versiyonu Wernicke alan kelimelerin akustik grntlerini alglama, Broca alan ise sesleri eklemleyerek (artiklasyon) konuma ilevini yerine getirir Arkuat fasikulus Wernicke alanndan Broca alanna tek ynl iletiim salar Duyulan bir szcn akustik grnts Wernicke alannda olutuktan sonra, bu szcn ierdii anlam alglamak iin dier asosiasyon alanlar da aktive olur Szsz (non-verbal ) anlamlar da nce Wernicke alannda akustik grntye dnr, bu sinyal Broca alanna iletilerek konuma salanr Okuma ve yazma srasnda da bu iki alan aktif durumdadr; okuma srasnda grsel grntler (visual images ) Wernicke'de akustik grntye dnrken, yazma esnasnda szsz anlamlar nce Wernicke'de akustik grntye dnr, daha sonra bunlar motor sinyallere evrilir Bu model zerine oluturulan afazi snflamas Afazi tipi Broca Konuma Akc deil, aba gerektiren Kavrama Tek kelimeler ve basit cmleler Tekrarlam a Azalm Dier Belirtiler Sa hemiparezi Etkilenen Blge Sol posterior frontal korteks ve altndaki

iin byk oranda iyi Motor belirti yok, hasta anksiyoz, ajite, forik veya paranoid belirtiler gsterebilir Genellikle yok, bazen sa kolda duysal ve motor zayflk Sa hemipleji

yaplar

Wernicke

Akc, gzel artiklasyon, melodik

Azalm

Azalm

Sol posterior superior ve orta temporal korteks

leti (Conducti on )

Bir miktar artiklasyon bozukluu ile birlikte akc

yi durumda

Azalm

Sol superior temporal ve supramarjinal girus

Global

Yetersiz, akc deil

Azalm

Azalm

Yaygn sol perisilvian lezyon Broca alannn anterior veya superior ksm Wernicke alannn posterior veya inferior ksm

Transkorti kal motor

Akc deil, patlama tarznda

yi durumda

yi durumda

Bazen sa tarafta zayflk

Transkorti kal duysal

Akc, yetersiz

Azalm

yi durumda

Motor belirti yok

Wernicke Geschwind modeli afaziler hakknda genel bir ereve oluturmakla birlikte, PET, fMRI ve ERP (event-related electrical potentials ) gibi yeni yntemler bu modelin snrl kaldn gsterdi Yeni bilgiler modeli daha gelitirmenin yan sra, Wernicke ve Broca alanlarnn rollerinin grnd kadar net olmadn ortaya kard Benzer ekilde, arkuat fasikulusun artk tek ynl deil, duysal kortikal alanlardan da bilgiler alarak, iki ynl ilev yapt kabul edilmekte Bunun yannda, sol hemisferdeki bir ok kortikal ve subkortikal alann dil kullanmnda nemli rol olduu anlald

 Modern gr: Konuma (dil) iin nemli sistem; 1. Dil Uygulama Sistemi: (Broca ve Wernicke alanlar, insular korteks ve bazal gangliyonlarn bir ksm) Gelen duysal sinyalleri alarak fonetik, gramer ve artiklasyon asndan konumay denetler 2. Arac sistem: (Temporal, pariyetal ve frontal asosiasyon kortekslerinin baz ksmlar) Uygulama sisteminin etrafnda yer alr ve nc sistem ile balantsn salar 3. Kavramsal sistem: (Yksek kortikal asosiasyon alanlar) Konumann kavramsal ieriini denetler

Broca Afazisi
Broca alannn hasar sonucunda ortaya kan bir dizi semptomu ieren sendrom Fig 59-2 Broca Afazisi: Broca alan (Brodmann'n 44 ve 45. alanlarn kapsayan alt sol frontal girus), onu evreleyen frontal blgeler, altnda yer alan beyaz cevher, insula ve bazal gangliyonlarn bir ksm Zorlanarak ve yava konuma ve bozulmu artiklasyona ramen kelime seimi ve iletiim becerisi iyi Karmak cmlelerin tekrarlanmasnda bozukluk Lezyon sadece Broca alan ile kstl ise bu durumda belirtiler daha hafif olur ve Broca afazisi yerine Broca alan afazisi olarak adlandrlr Broca afazisi nceleri dnld gibi, sadece konuma retiminde sorun ile kstl deildir, karmak cmlelerin anlalmasnda da sorun vardr The apple that the boy is eating is red : Boys eat apples, but apples do not eat boys, apples are red, but boys are not The boy that the girl is chasing is tall : Anlamn kavrayamaz Genelde sylenen ilk cmleyi anlayabilirken ikinci cmlede sorun yaanr Soru: Broca alan gramer merkezi midir? Cmle yaplar yerlerini korur ngilizcede: zne-fiil-nesne Trkede: zne-nesne-fiil

-ed, -ing, -s gibi ngilizcedeki son ekler korunur

 Yant Broca alan gramer merkezi olarak kabul edilmez Broca alannn ksa dnemli working memory ile balantl olduu dnlr Tekrar etmedeki glkler bununla balantl olabilir Broca afazisinin fenomenlerin kelimelere, kelimelerinde cmleye dntrlmesinde grevli bir nral an etkilenmesi sonucu olduu dnlr

Wernicke Afazisi
Sol iitme asosiasyon korteksinin posterior ksmnda oluan lezyonlar sonucu ortaya kar Fig 59-3 Wernicke afazisi: Brodmannn 22. alan Broca afazisinin tersine, kolay, normal hzda ve melodik konuma Buna karn mantk ve kelime seiminde ok sk yaplan hatalara bal entellektel ierik yetersiz lave ses ve kelimeler seilerek ve bunlarn kelimelere eklenerek mantk (fenomen) ieriinde yetersizlik olumas: Phonemic parapasia Modern gre gre Wernicke alan; sesli kavramlar ile konuma seslerinin balantsn salayan alan Bu ilev srasnda gramer, dikkat, sosyal deneyim ve kavram-kelime uyumunun belirlendii alanlar gibi beynin dier bir ok blm de katkda bulunur

leti (Conduction ) Tipi Afazi

Beyindeki konuma ile ilgili balca alanlarla balantl yaplarn hasarlanmas sonucu ortaya kar Hastalar basit cmlelerle anlaml konuabilir ancak, Broca ve Wernickede olduu gibi, sylenenlerin tekrarlanmas yetersizdir Ayn zamanda nesnelerin ve resimlerin isimlendirilmesinde sorun vardr Sol superior temporal girus ve inferior parietal lob ile balantl yaplarn (primer duyma korteksi, insula ve altndaki beyaz madde) hasarlanmas sonucu ortaya kar Hastaln ad bunu anmsatmasna ramen, sadece arkuat fasikulus hasarnn bu tr bir afazi oluturduuna dair kant yoktur Hastalk srasnda lezyon gren balant blgesinin kavramlar kelimelere dntren ve

artiklasyonu salayan bir nron ann bir paras olduu dnlr

Transkortikal Motor ve Duysal Afaziler

Broca (motor) ve Wernicke (duysal) alanlarna komu blgelerin hasar sonucu ortaya kar Transkortikal motor afazili hastalar akc konuamamakla birlikte sylenen cmlelerin tekrarnda ok baarldr Wernicke alan salam olduundan sylenenleri anlamada sorun yoktur (tekrar bu yzden baarldr) Spontan konumann balatlmasnn kontrolnde sorun yaanr Hasarl blgenin yaylmas ile orantl olarak semptomlarda art gzlenebilir Transkortikal duysal afazili hastalar akc olarak konuabilmekle birlikte, kavrama ve nesneleri isimlendirme yetenekleri azalr Motor afazide olduu gibi tekrarlama testleri baarldr Her iki afazi de tekrarlama yeteneinin bozulmamas ile Broca ve Wernicke afazisinden ayrlrlar

Global Afazi
Broca, Wernicke ve transkortikal afazilerin kombinasyonu Dil, konumay formle etme ve tekrarlama gibi yeteneklerin tam kayb Spontan konuma en iyi olaslkla bir ka kelime ile snrl Buna karn otomatiklemi kelimeler (haftann gnleri, ezberlenmi bir iiri ya da ark gibi) sylenebilir Yzn ve vcudun sa tarafnda zayflk veya paralizi elik edebilir Genellikle orta serebral arter tkanmasna bal yaygn infarkt sonucu meydana gelir

Dil in nemli Dier Beyin Alanlar

Son yllarda grntleme tekniklerindeki gelime, bilinen ve sz edilen alanlarn dnda baz kortikal ve subkortikal yaplarn dil asndan nemli olduunu gsterdi rnek: Temporal ve inferotemporal korteks alanlarndaki hasar, nesne ve zneleri isimlendirme ve kelime hatrlamada bozuklua yol aabilir

Fig 59-4 Kiileri, hayvanlar ve eyalar isimlendirme srasnda meydana gelen beyin aktivitesi (adjusted mean activity ) Horizontal kesitler, resimlerin sa taraf sol hemisferi temsil eder. Dil iin nemli bir baka alan: nsulann hemisferin derin ksmnda yer alan bir paras Artiklasyonun planlanma ve koordinasyonunda nemli olduu dnlmekte Anlama ve kelime bulmada sorun toktur ancak, bu alanda lezyon olan hastalar sylemek istedikleri kavramlar doru bir sra ile cmlelere dntremez Ayn zamanda konuma srasnda yaptklar hatann farkndadrlar Fig 59-5 A. Artiklasyon planlama bozukluu olan 25 hastadan alnm grntlerin st ste bindirilmesi. Tmnde insulann derin ksmnda lezyon bulunmutur. B. Baka bir trde konuma bozukluu olan ancak, artiklasyon planlamasnda bozukluk olmayan 19 hastadan alnm ve st ste bindirilmi grnt. A ksmndaki lezyonun B ksmnda gsterilen hastalarda olmamas: Artiklasyon planlamasnn bu blgeye zg olduunun gstergesi.

Sa Hemisferin nemi: Prosody ve Pragmatics

Prosody : Dilin ritmi, zamanlamas, vurgulama (tonasyon) Pragmatics : Dil kullanm srasnda yaratclk Sa el kullananlarn hemen hemen tamamnda ve sol el kullananlarn bir ksmnda dil yetenekleri beynin sol hemisferi tarafndan kontrol edilir Bununla birlikte, sa hemisfer de dil ile ilgili fonksiyonlara sahiptir Konumann emosyonel prozodisi sa hemisfer tarafndan kontrol edilir Sa hemisfer lezyonlu hastalar cmle kurmakta zorluk ekmemekle birlikte, bunlar yer ve zamana uygun entellektel ve sosyal ierikte uygun metinlere dntrmekte sorun yaar akalar anlamakta glk ekebilir !!

Dil Kullanmnda Plastisite

Erikin yata sol hemisfer fonksiyonu kaybna urayan hastalar konuma yeteneini tmyle kaybeder Bebeklik dneminde sol hemisfer kayb durumunda bu kiiler akc konuma yetenei kazanabilir ancak, sadece sa hemisfer kayb olanlara gre konuma yetersizdir ocukluk dneminde birden ok yabanc dili kusursuz renilebilirken, erikin dneminde renilen dil aksan ve gramer bozukluklar ierir Sorunlu (sar-dilsiz veya psikiyatrik nedenle) ebeveynlerinden dolay sessiz ortamda byyen ocuklar puberteden nce lisan ile karlarsa hi bir sorun olmakszn renebilir, ileri yalarda ise lisan kusurlar oluur

Alexia ve Agraphia : Okuma ve yazma kusurlar

ki bozukluk bir arada veya ayr ayr grlebilir Her ikisi de lezyon blgesine gre afazi ile balantl ya da balantsz olabilir

Alexia
Okuma insanlk tarihine gre ok yeni (5000 yl) Gr: Bu nedenle, afazi olmakszn gelien pr alexinin zellemi bir merkezin kusuru olduuna inanmak zor; daha ok grsel sistemle dil sistemi arasndaki balantlarn sorunu olmal 1892, Fransz nrolog Jules Dejerine Zeka ve konuma yetenei olduka iyi olan ancak, aniden okuma yeteneini kaybeden bir kii zerinde aratrma Kelimeleri harflerine gre ayrma yetenei var, tek tek harfler olarak yazldnda anlayabiliyor, yazl bir kelimeyi kopyalayp yazabiliyor ancak kelime olarak anlamn anlayamyor Sa grme alannda renkli grme kusuru ancak, dier grme ilevinde sorun yok Post-mortem aratrma: Her iki grme korteksinden gelen bilgileri sol hemisferdeki dil alanlarna ileten sol oksipital blgede lezyon Ayrca sa ve sol grme alanlarn birletiren korpus kallosumun arka ksmnda (splenium) hasar; bu blgenin okuma konusunda etkili olduu ancak tek bana hasarnn alexiye neden olmad dnlr Sonu: Alexia tek bir alann hasarndan ok, balant yollarnn hasar sonucu oluur

Geliimsel Disleksi: ocuklarda Okumay renme Gl

Grme ve iitme sorunu olmakszn, normal IQ dzeyindeki ocuklara yeterli eitim verilmesi durumunda bile okumay renmede glk Grlme oran: %10 30 !! Okumay renme glne ramen, dier iletiim sembollerine duyarl Trafik iaretlerini tanyabilir Coca Colann tescilli yazsn grnce okuyabilir ! Baz dislektik ocuklarda ters okuma eilimi was yerine saw okuma b ve d gibi birbirinin ayna grnts olan harfleri kartrma Baz dislektiklerde hzl, farkllklar ieren grsel uyaranlarn deerlendirilmesinde hata Bazlarnda ise dier nrofizyolojik bozukluklar Fig 59-6 st ksm: Harflerin ksa listesini hatrlama testi; Alt ksm: Uyakl i testi Sonu: Dyslexia da alexia gibi tek bir blgeden ok sistemler arasndaki balantlarn fonksiyon bozukluuna bal ortaya kar.

Sonsz
Broca ve Wernicke alanlarnn tanmlanmasndan bu yana geen yz yl iinde dil konusunda ok yol alnd. Ayrca dilin alglama, motor kontrol, mantksal bilgi ve dikkat ile balantlar gsterildi. Yeni fonksiyonel grntleme yntemleri bu alandaki gelimeleri hzlandrd. Gelecekte de bu yntemler bu alandaki aratrmaclar iin ok nemli birer gere. Bu konuda bir ok disiplinden insanlarn bir araya gelerek yapacaklar yeni almalar bir ok yeni gelime salayacaktr. Nina Dronkers, Steven Pinker, Antonio Damasio