MENTO KOLUNDA SALII VE GVENL

I-Genel Profil imento, kelimenin en genel anlamyla birletirici -sertleebilen ve dier maddeleri de bir arada tutan- demektir. imento kelimesinin ingilizce ifadesi olan cement szcnn kkeni Roma mparatorluuna dayanr. Opus caementitum, kire tozunun yaklarak birletirici olarak kullanld, kaya paralarndan elde edilen ve betona benzeyen yaplara verilen isimdir. Toz haline getirilmi(pulverize) kiremit ve volkanik kllerin yanm kiree eklenmesi ile elde edilen hidrolik birletiriciye daha sonralar, cementum, cimentum ve cement denmitir. naat ilerinde kullanlan imento, hidrolik ve non-hidrolik(hidrolik olmayan) olmak zere ikiye ayrlr. imento, beton ve sva yapmnda kullanlr. Doal veya yapay malzemelerin imento ve su ile karmndan elde edilen beton, serttir ve anmaya dayankldr. Bu yzden yap ilerinin temel tadr. imento yapmnda en ok kullanlan yntem, Portland yntemidir. Kireta, kil, kalsiyum slfat ve kalsiyum silikat gibi maddeler, 1500 dereceya kadar stlan kazanlarda kartrlr. Bu ilemin sonucunda oluan sert tula, bir para alta ile birlikte toz haline getirilir. Bu ilemlerin sonucunda meydana getirilen malzemenin ad, imentodur. Portland imentonun ierdii maddeler unlardr: -Kalsiyum Oksit %60-70 -Silikon Dioksit %19-24 -Aliminyum Trioksit %4-7 -Demir Oksit %2-6 -Magnezyum Oksit < %5 II-Hastalklar II.1.Solunum Yollar Hastalklar imento ikolunda, en ok solunum yollar ile ilgili meslek hastalklarna rastlanr. Havada bulunan tozlar ile birlikte, mikro-makro klimatik iyeri ortam bunlarn en nemli nedenlerini tekil etmektedir. Genellikle episemi ile birlikte grlen kronik bronit*, bu ikolunda en sk grlen solunum yolu rahatszldr. Normal Portland imentosu, serbest silis tanecikleri(kristal kuvars) iermedii iin silikoz hastalan sebep olmaz. Ancak asitlere kar dayankl olan imento trleri serbest silis

tanecikleri ierdiinden, sunuk kalndnda kesinlikle silikoz* hastalna yakalanma riskini beraberinde getirir. Kristal kuvars (silis tanecikleri), ta ocaklarnda alanlarn en ok kar karya kaldklar tozdur. inde silis bulunan talar krldnda, paralandnda ve ufalandnda solunabilir silis tozlar ortaya kar. Bu ilemler yaplrken, dibe doru derin ukurlar alr ve bunun iin ister elle olsun ister byk makinalar yardmyla olsun, toprak kazlr. Bu srada ortaya bol miktarda silis tozu kar. Bunun solunmas gerekten ok tehlikelidir. Belirli bir sre(miktarna bal olarak aylar yada yllar) boyunca bu toza sunuk kalnrsa, silikoz* ad verilen bir tip pnmokonyoz* geliir. Tberkloz*, akcier kanseri* ile artrit* gibi otoimmn* hastalklara da neden olmaktadr. Silis tozu, toprak yeni kazldnda ok daha tehlikelidir. Daha nce ortaya km ve bir yerde kalm silis tozunun yeniden solunmas yeni kazlarak talardan ortaya kan taze tozun solunmas kadar tehlikeli deildir Baz imento eitleri, diatoma topra (beyaz pekmez topra) ve sngerta ierir. Diatoma topra stldnda amorf silis, kristobalite dnt iin tehlikeli olma ihtimali vardr. Kristobalit, kuvarstan daha patojenik(hastalk yapc) bir kristaldir. Bu kristal konkomitan tberkloz* hastalna neden olabilir. II.2.Cilt Hastalklar 1940l yllarda bile hexavalent kromun(krom solsyon testi ile ortaya kartlabilen) imento egzamasna* neden olduu dnlyordu. Krom tuzlar deride bulunan proteinlerle birleerek alerjik bir durum ortaya karmaktadr. Bunlarla birlikte imentonun alkali bir toz olmas dermatite* neden olmaktadr. * Akcier kanseri, yapsal olarak normal akcier dokusundan olan hcrelerin gereksinim ve kontrol d oalarak akcier iinde bir kitle (tmr) oluturmasdr. Burada oluan kitle ncelikle bulunduu ortamda byr; daha ileriki aamalarda ise evre dokulara veya dolam yoluyla uzak organlara yaylarak (karacier, kemik,beyin vb. gibi) hasara yol aarlar. Bu yaylmaya metastaz ad verilir. Artrit, eklemlerin i yzlerini etkileyen iltihabi bir hastalktr. Uzun sreli ve tekrarlayc bir hastalk olan romatoid artrit zamanla ilerleyerek ktleme gsterebilir. Artrit yalnz eklemleri deil btn vcudu da etkileyebilir. ekil bozukluuna neden olabildii iin eitli sakatlklara yol aabilir. Hastalk btn eklemleri etkileyebilir, ancak en ok el ve ayak bileklerinin kk eklemlerinde gzlenmektedir. Artrit tek bir hastalk deildir, 100den fazla farkl hastalk artrit ile ilikilidir. Dirsek ekleminde zorlanmaya bal kas liflerinde yrtk (tenisi dirsei= lateral epikondilit) gibi basit romatizmal hastalklardan, romatoid artrit (RA) gibi tm vucudu etkileyen ar hastalklara kadar farkl hastalk formlar bu grupta yer almaktadr. Sistemik lupus eritematozus gibi artritle ilikili ancak vcudun akcier, kalp ve bbrekler gibi hayati organlarn etkileyebilen romatizmal hastalklar da artritle olan ilikileri nedeniyle bu grupta yer almaktadr. Hastalar arasnda bilinen adyla kirelenme(artroz) bu grubun en bilinen hastaldr ve pek ok hasta tarafndan romatizma denince akla yanlzca bu hastalk gelmektedir. Bu hastalklarn temel ve ortak belirtisi kas eklem arlar olduundan artrit ya da romatizmal hastalklar olarak adlandrlmaktadrlar. Genellikle eklem arsnn

nedeni eklem yzlerini kaplayan zarlarn (sinovya) mikrobik olmayan iltihabdr(inflamasyon). Bronit, akcierlere giden havayollarnn i yzndeki zarn iltihaplanmasdr. Akut ve kronik olarak iki gruba ayrlr. 1- Akut Bronit: Genellikle grip, kzamk, bomaca veya tifo gibi hastalklar srasnda grlr. 2- Kronik Bronit: Bu eit bronitte; havayollarn yalayan bezler bym, i yzlerinde bulunan tyler grevini yapamaz olmutur. Egzama(dermatit) derinin iltihabdr ve ou zaman kantl seyreder. Genellikle allerji nedeniyle oluur; ama duygusal sknt da egzamaya yol aabilmektedir. Bazen de egzama grnr hibir neden yokken kmaktadr. En sk grlen egzama tipi, allerjik kkenlidir. Tp dilindeki ad "atopik dermatit" olan bu hastalk ounlukla astmllarda ve saman nezlelilerde grlr. Saman nezlesi, iek tozlarnn neden olduu allerjik bir hastalktr. Otoimmn hastalklarda, baklk sistemi vcudun kendine ait olan baz dokular yabanc gibi alglayarak bunlara kar antikor retir ve bu, dokulara zarar verir. Pnmokonyoz, genellikle baz zel i koullarnda alan kiilerde inorganik toz yada zerrecikli maddenin akcierlerde depolanmas ve buna bal olarak gelien doku reaksiyonu ile ilgili durumdur. Asbestos ve silikoz bu gruba giren hastalklardandr. Silikoz, serbest silis taneciklerinin (Kristal kuvars) solunum yoluyla alnmas sonucu meydana kan, sanayi paracklarnn yol at ar bir hastalktr. Madencilik, ta kesme, taoca almalar (zellikle granit), yol ve bina inaat, dinamitle kayalar patlatma ve iftilik, serbest silise sunuk brakan mesleklerdir. Belirtilerin meydana gelmesi iin genellikle 15-20 yl bu paracklara sunuk kalmak gerekir. Fakat silise youn ekilde sunuk kalnan kapal alanlarda patlatma, yksek kuvars ieren kayalar delerek tnel amak ve temizleme tozu imalat gibi ilerde alan korumasz iiler bir yldan ksa bir srede silikoza tutulabilirler. Verem, (Tberkloz) olarak da adlandrlan verem hastal insanlk tarihinin ilk alarndan itibaren grlen en eski hastalklardan birisidir. Verem esas olarak akcierleri tutan ve bunun yan sra dier birok organda da yerleebilen Mycobacterium Tuberculosis (Koch basili) mikrobunun oluturduu bir hastalktr. Baklk sistemi hcreleri savamalarna karn mikroplarn tamamn genellikle ldremez. Basiller akcierlerde yuvalar oluturmasna neden olur. Verem en ok omurga, kala kemikleri, lenf bezleri, bbrekleri etkiler. Hastal, yalnzca akcier veremi olan kiiler yayabilir. Bu kiilerin ksrmesi, konumas ve haprmas sonucu mikroplar damlack eklinde havaya atlrlar. Ortamda bulunan dier salkl kiiler havada asl kalan bu mikroplar soluk alrken akcierlerine alrlar. Kak, atal, bardak gibi eyalardan hastalk bulamaz. Verem mikrobu vcuda girdikten sonra uzun sre hastalk yapmadan kalabilirler. Bu dnemde vcut tarafndan oluturulan verem mikrobu bulatn genellikle bilmez.