GNLDEN E S N T L E R (IV)

RSALE- L B B L L B V E S I R R S S I RRI
ZN Z VE SIRRI SIRRI

OSMANLICA ASLINDAN EVREN NECDET ARDI

NECDET ARDI SERS IV

NDEKLER

N SZ......................................................................... TAKDM.........................................................................

BRNC TUR................................................................ KNC TUR.................................................................. NC TUR.............................................................. DRDNC TUR......................................................... BENC TUR............................................................... ALTINCI TUR............................................................... YEDNC TUR.............................................................. HKAYE FL................................................................

HAZARAT-I HAMSE ..................................................... GAYB MUTLAK........................................................... ALEM CEBERUT......................................................... ALEM MELEKT .................................................. . UHD MUTLAK....................................................... NSAN-I KAML............................................................

BRNC SEFER........................................................... KNC SEFER.............................................................. NC SEFER ......................................................... TEKVN MAKALES......................................................

NSZ
MUHTEREM okuyucum Bu kitap Muhyiddin-i Arab Hazretlerinin Ftuhat- Mekkyye isimli kitabndan alnan baz blmlerinin, smail Hakk Bursevi Hazretleri tarafndan aklamalanndan meydana gelmitir. Biz de Osmanlca aslndan bu gn okunacak hale getirmek istedik ki, ok deerli bu kk eser merakllarnn elinde, kendilerine yol gsteren bir klavuz olsun. Esasen daha evvelce de bir ok evirileri yaplmtr. Sevgili okuyucum, bu kitabn yazlnda, diziliinde, baslnda, bastrlnda, emei ve hizmeti geenleri sayg ile yadet, gemilerine hayr dua et, ALLAH (c.c.) gnlnde feyz kaplan asn. Yarabbi bu kitaptan meydana gelecek manev haslat evvela acizane, Efendimiz Muhammed Mustafa S.A.V. Efendimizin ruhuna, sonra merhum Adalet Teyzemizin ruhuna ve btn uaki canlarn ruhlanna hediye eyledim,

Necdet ARDI UAK TEKRDA

TAKDM Hamd Onun Dostluuna... Salat, Onun Reslne... Bu risalenin yazlmasnn, ihyasnn, vcuda gelmesinin sebebi u olmutur: Hazreti Kutb-el ve eyhi aleltlak Muhyiddin-i Arabi Fthat- Mekkiyle isimli kitabnda, Hakikate ve Marifete dair baz meselelerin zn etraflca anlatmtr. Ancak eser Arab diliyle yazlm olduundan, bu dilden mana kartamayan kardelerim iin o hakikatler gizli bir hazine olmaktan ileri gitmemitir. Muhalefet etmeye gcmn yetmedii, Efendimiz Hazretleri Aleyhisselam, eserin Trkeye tercme edilip, gizli hazinenin zahire kartlmasn emrettiler. Emre uyan memur mazurdur, kaidesine binaen imkan dairesinde tercemesine baland. Gerektiinde, lzumu grldnde baz faydal ilaveler de yapld. Hakikatte, bu hakir ve elde yazan kalemin, atc ile elindeki yay misali olduuna phe edilmeye!.. Mesela, bir kadeh iki ile kendinden geen kimse, sarholuk halinde baz eyler konusa, o kelam kendi fiiliyle deil, ikinin fiiliyledir, iki syletti, derler... zerinde baygnlk alameti olan kimse baz szler sylese, cin syletti, derler; ve szn mazur grrler. Evliya, Hakkn kudret eli ve kudret dilidir. Nitekim hads-i kudsde yle buyrulur: iza ahbibt abden knt leh yeden ve lisanen Kulumu sevdiimde onun eli ve dili olurum. Durum bu hadste belirtildii gibi olunca, bu hakirin lisannda syleyen O olursa, acaib mi olur?.. Yine Kuran Keriym Enfal Suresi 8. sure 17. ayette; ve ma remeyte iz remeyte ve lakinnallahe rema Attn zaman sen atmadn, Allah att!.. Hkm bu manaya ahittir ve tasdik eder. Ve gene iaretleriyle bu risaleye LBB-L LB ve SIRR-S SIR yani ZN Z ve SIRRIN SIRRI ad verildi. Bu arada hata ve eksikliklerinim af ve hogryle karlanacam umarm. Zira insan unutma mahalli deil midir? Vema tevfiyke illa billahi, aleyhi tevekklt ve ileyhi nib Muvaffakiyet Allahladr, Ona dayanr ve Ona gvenirim.

ZN Z VE SIRRIN SIRRI 4

Hazreti eyhin Fthat- Mekkyyesinde aklamay arzu ettii meselelerden biri de ARF hakkndadr. Feiza kanel arifu arifen hakikaten felem yetekayyed bimutekadin... Bir irfan sahibi hakikaten arif olduu zaman, bir itikad ile kaydlanmaz... Bir irfan ehli, kendi hakikatine arif olsa, bir itikada uyup, dierlerine uymamazlk etmez. Yani Arif-i Billah, itikadnda heyula gibi olup, heyula ise, her ne suret olursa olsun kabul edip, cmlesine mahal ve mekan olur. Ve haddizatnda kendinde ne bir bakalama ne de bir deime vaki olmaz. Ve hangi surete brnrse burunsun, yine zatnda kendi asl zerinedir. Arif-i billah her trl itikad kabul edip, herhangi bir itikadla mukayyed olmayp, ilahi bilgideki yeri zere olan itikadnda. daim ve sabittir. Bununla beraber, cmle itikadlar da cmi ve havi olup, cmlesinin aslna vakf ola-ak, btn itikadlar kapsamna alr. zn bildii ey, dtan hangi surete brnse. gaflet etmeyip ve bir suret ile de kaytlanmayp, her yzde mahede edici olur. Beyit: Tecelliyat hda iledir iki cihan, Cemal-i hakka nazar eyle, dilediin yandan. Bir hadis-i erifte yle buyrulur: Ehl-i cennet, cennete dahil olduunda. Hak Subhanehu ve Tel Ceml ile Kemlinden kibriya perdesini kaldrp: Ene Rabbkml ala Yllardr grmeyi arzuladnz l. Rabbnz benim, diye zuhur eder... Onlar Rabbn bu tecellisini inkar edip; Hayr, Asla!.. diyerek feryad u figan ederler. Bu tecelli deiik ekillerde defa daha tekrar eder. Ve onlar da tekrar tekrar inkar ederler. Sonra Hak onlara, Rabbnzla sizin aranzda bir iaretiniz var m?.. diye hitab eder... Onlar da evet derler. Ondan sonra herkese, kendi zann ve itikad zere olan tecelli ile tecelli eder. Onlar da bu defa kabul ederler. Nitekim erefli hadste: inekm seteravne rabbkm kema teravnel kamere leyletel bedri, buyrulur... Ayn ondrdnc gecesi kameri nasl grrseniz, Rabbinizi de yle aikar greceksiniz!..

Amma Arif olanlar ilk emirde, grdkleri gibi hemen kabul ederler. Zira bunlar, cmle itikad cmi olup, bir itikadla kaytl deillerdir. Beyt: Bugn her kim grrse yrin, Gren onlardr yarn. 5

Ne bilsin orda bildrn, Onlar burada amalardan. Nitekim Hazreti Kuranda buyrulur: Nitekim Hazreti Kuran Keriym sra Suresi 17. sure 72. ayette; ve men kane fiy hazih am fehve fiyl ahreti am Kim burada ama olup rabbini gremezse, ahirette de amadr! Ve bu sebebten ahirette de Hakk grmek ona nasip olmaz. Hak Tealadan ricamz u ki, kullarn taklidden ve mecaz itikadla kaydlanmaktan esirgesin. Amin. Eer sual edilirse ki: - Arifin kendi hakikatna arif olmas ne ekilde hasl olur?.. Cevab: - Kendisinin hakikatna vasl olmu, Arif-i Billah olan bir Zata can gnlden tabi olup, Onun ahlakiyle ahlaklanmakla olur. Hazreti Kuran Keriym Maide Suresi 5. sure 35. ayette: vebtegu ileyhil vesiylete buyurulur. - Beni bulmak isterseniz, beni bulmu kullarm vardr, onlar izleyiniz!.. Onlar size vesile olup, bana ulatrrlar; manasna gelir bu ayet... Onlara hizmet etmekle, kii kendini bulup, nerden gelip, nereye gideceini ve ne iin gelip, halen ne makamda olduunu anlar... Bu aleme gelmekten murad ve maksad udur: knt kenzen mahfiyyen, feahbebt en urafe fehalektl halka liurafa bihi... eklindeki Kuds Hadste belirtildii zere; Ben bir gizli hazineydim, bilinmekliimi arzu ettim ve bu halk halkettim. Ancak, ey ak, Hakk bilmen yalnz, kendi nefsine arif olmakla mmkn olur. Nitekim hads-i erifte: Men arefe nefsehu fekad arefe rabbehu... Kim nefsine arif olursa, o rabbine arif olur! buyurulur. Aksi dahi byledir. Yani, nefsini bilmeyen Rabbini bilmez. Ehline malumdur. Bu hads-i erif hakknda havas ve avam anlay derecelerine gre eitli manalar vermilerdir, naallahu teala havas katnda olan bir mana burda beyan olunacak... Bu makamda yedi tur mahade edilmitir. BRNC TUR Bir kimse kendi cisminde, bedeninde tasarrufu olan czi ruhunun varln idrak edip anlarsa, birinci tura dahil olur, ki buna Nefs-i natka yani konuan nefis derler. Vahdet, ehli katnda; nefs, kalb, ruh, akl, srr; hepsi tekdir, ancak sfat deitike birer itibar suret ve isim alr, derler. 6

Nefs-i natka, cisim ve cisme mensup arazdan deildir. Cesedin dahilinde ve haricinde tasarruf eder. Mekansz ve nianszdr. Vcudun belirli bir yerinde yerlemi olmayp, her nereye parmak bassan tm orada mevcuttur. Paralanma ve blnmesi dahi mmkn olmayp, ahsn elinde tutan, gznde gren, dilinde syleyen, kulanda iiten ve ayanda yryen velhasl btn organlarnda tasarruf eyleyen odur. Bedenin btn paralarnn her bir cznde zatyla ve tmyle mevcuttur. Btn bedeni kuatm bir halde ve de hereyden tedir. Eer, bedenin parma, eli, aya kesilse, ona hi bir eksiklik veya son bulma ulamaz. Hatta btn bedene son gelse, ona fena ve zeval gelmez. O yine eskiden olduu gibi merkezinde daim ve kaimdir. Ayrca buna daha pek ok misaller verilebilir. Kii kendi nefsinin ne olduunu bylece bilip anlaynca ikinci tura doru yola kar...

KNC TUR Birinci turu idrak ettikten sonra ikinci tura doru ynelen kii ufuklara, yani zahir alemin derinliklerine bakar... Afakta olan nefs-i klliye nazar eder, ki ona, akl, izaf olan klli ruh dahi derler: Halifetullahtr!.. O cisim ve cisme mensup deildir... Semalarn ve yerlerin iinde de, dnda da deildir. Btn mevcudat kuatr, onlarda tedbir ve tasarruf eder... Ona nisbetle; al, illyin ile esfel safiln yani yksekliklerin en yksei ile en alt, ya da dier bir ifade ile en latif ile en kesf birdir... Her mertebede zat ile tmyle mevcuddur. Paralanma ve blnme kabul etmez. Btn gkler ve yerler tmyle yok olsalar, bu yokulu ona hi bir eksiklik, blnme vermez... Mesela gne buna misal olabilir... Alemde ne kadar evler, saraylar yaplsa, hepsine gnein aydnl vurur; ancak, her eve penceresi kadar yansma yapar... Ayrca, btn evler ve saraylar harap olsa ve yklsa, gnee bir zarar ve son gelmiyecei gibi; Hak Tealada ne kadar insan ve hayvan halketse Ruh cmlesine hayat verip, tedbir ve tasarruf eder. Ve ne kadar ruh sahibi lrse olsun, Ruh-u izaf asl zere olduu gibi daim ve bak olup, merkezinde sabittir. Eer bu hali de idrak edersen, ikinci turun hakikatin! idrak etmi olursun.

NC TUR nc tura ykseldinde, cz rhunu, klli ruhda fani ve yok grb; klli izafi ruh ile kendini zinde bulursun... Yani, ruhunun, ruhu klli; aklnn, akl klliye mensup olduunu hakkal yakin mahade edip anlarsn... Bu nc tur, nc aamadr. Buradan da ilerlersen, drdnc tura geersin...

DRDNC TUR

Bu turdaki ilerleme halinde, kendi ruhunu, rh-u izafde fani grdkten sonra; ruh-u izafyi dahi Hakkn Zatnda mahvolmu, yokolmu mahede ederek, paralanmaktan ve btnlenmekten kurtulursun!.. Bylece, btn fiilleri, Hakkn fiilinde; btn esma ve sfat, Hakkn esma ve sfatnda, btn zatlar da Hakkn Zatnda yokolmu grp; ilmelyakn ve hakkalyakn mahade haline geersin... la mevcuda illa hu!.. Mevcudat yoktur ancak O vardr!.. ve; leyse fiy cbbetl vcude sivahu!.. Tek vcud cbbesi iinde ondan gayri yoktur!.. gibi szlerin manalarna zevk ve hal ile vakf olursun. Hazreti Kuran Keriym Mmin Suresi 40. sure 16. ayette limenil mlkl yevme lillahil vahdil kahhri Anda mlk kimindir?.. Vahid ve Kahhar Allahndr!.. hitabnn manas zlr... Bu mana ve ifadeye vakf olarak, zahirde Hakdan gayri mevcud olmadna arif olursun... Misalen anlatlan drt turdan; 1. turda enfs (i) alemi: 2. turda afak (d) alemi; 3. turda enfs ve afakn bir ey olduunu; nihayet 4. turda da cmlesinin Hakkn Zatnda mahvolmu olduunu anlattk... Bunlar da idrak ettiysen beinci tura doru yoluna devam edersin.

BENC TUR Beinci turun da hali yledir... Evvelce belirtilen turlarn derecelerini birletirip, ylece mahede edersin. (Varlk Odur dersin)... Bu makamn sahibine BNL VAKT yani VAKTN OLU tabiri kullanlr. Bu hal de idrak edilirse altnc tura devam edilir.

ALTINCI TUR Altnc turun halini idrak eden, hereye AYNA olur!.. Ve bu makamda salik, KENDNDEN gayri kimseyi gremez mevcudatta!.. Btn eyay kendine bal olarak mahade eder. Cbbemin iinde Allahdan gayri yok!.. ve, ki alemde de gayrim var m ki!.. demeye balar... 8

Herey Ona ve O hereye AYNA olur... Belki ayna ve aynadaki akis dahi kendidir!.. Bundan evvel BNL VAKT makamnda idi ve allahdan gayr mevcut yoktur!.. diyordu... Bu makamda kemale eriinde ise yle der: Mevcudat yoktur, ancak ben varm!.. Ve bu makama EBUL VAKT yani VAKTN BABASI denir. ayet bunlar da idrak edersen, yedinci tura doru yola devam edersin.

YEDNC TUR Yedinci turda salik, klli bir fena ile kendini kaybedip, halis tam yoklua erer... Bundan sonra beka iinde beka hasl olur, ne hal ve ne de makam ile sfatlanr... Mahede ve marifet tamamiyle kaybolur. Bu halin tarifi ve izah olmaz. Zira, buras tam bir yokluk makamdr!.. Makam dememiz dahi sadece izah gayesiyledir... Yoksa bu mertebe sahibi iin ne makam olur, ne nian!.. Ancak ehl-i zevk olanlar, zevk ile bu hali yaarlar, anlarlar. Arif bu makarna vasl olduktan sonra ki buras makam- cemdir. Cemden farka gelirse Hakkan bir vcud ve onu ssleyen yeni bir elbise verirler... Bylece de hakikatine arif olur... Bu da, hads-i erifteki rabbn bilir hkmnn srrn anlamaktr. te bylece Hakka arif olunur; ve mecazi bir itikadla kendini kayd altna almaz... Beyt: lmeyince bulamadm yolu Hakka, Ondan oldum Hay ve yaadm beka. Kendimi kendim yitirdim, yine bulam kendimi, Hep olursun, hi edince kendi benliim!.. Bundan sonra arif bildi ki, btn afak ve enfste tecelli eden bir ZAT ve bir hakikattir... Bakas yoktur!. Cmle varlk bir varlk, bir can, bir tendir!.. Hakikat birdir, paralanm ve blnm deildir. Grnen her ey, zuhur yeri ve aletidir... Her zuhur yerinde tmyle zahir olur... Bir zerrede dahi tm esma ve sfatyla mevcudur... Herkese itikadna ve zannna gre, her mertebede, her mahal ve makamda ayn bir yz gsterir!.. Zahirde de, Batnda da tasavvur olunan, her aklda makul, her gnlde mana, her kulakta iiten, her gzde gren Odur!.. Bir yzden tecell eder, bir yzden bakar... Ak ve mauk, talib ve matlb, itikad eden ve edilenin hep tek ey olduunu anlayp, vahdete erince, artk arif tek bir itikad ile kendini kaydlamaz!.. Bylece de, bataki arifin tarifi anlalm olur.

HKAYE... Birka m bir yerde toplandklannda aralarnda konuurlar: Acaba biz bir fili grebilir miyiz?,. Bir zaman sonra bir fil oban rastlar bunlara, ve alp gtrr bir filin yanna... mlarn kimi filin kulana, kimi ayana, kimi karnna, kimi hortumuna yaprlar... Sonra da balarlar aralannda tartmaya... - Ayana yapan, filin direk gibi bir hayvandr bu der... - Kulan tutan, sofra gibidir, der fil iin... - Karnn tutan kp gibi olduunu, - hortumunu tutan ylana benzer olduunu iddia eder... Velhasl, kim hangi uzvu tutmu ise, tuttuu uzva gre itikad ederler fil hakknda... te taklid ehlinin hali de byledir... Bir inanca mahsus olarak ve o inan ile mahpus kalarak kendi kendilerim kaydlarlar... Beyt: lde kim kald bugn mahpus, Dp topraa oldu tmden meyus!.. Halbuki kendi hakikatine arif olan bir arf-i billah herhangi bir itikad ile kendini kaydlamaz... Nitekim daha evvelce de anlatld. Sen de ehlini bulup, onun vesilesiyle kendine arif olursan bunlar anlarsn. Yine arifin kendi hakikatim daha iyi bilebilmesi iin, hazarat hamse-i ilahiyeyi (be ilahi tenezzl mertebesini de bilmesi zaruridir. Bu sebeble aada onlarn izahna geiyoruz.

HZRT-I HAMSE- LAHYE (Be lah Tenezzl Mertebesi) Btn bu anlatlanlardan sonra unu da bilesin ki, Allahu Tealann zatna ve sfatlarna nihayet olmad gibi hakikatte, alemlerin dahi nihayeti yoktur!.. Zira alemler, Cenab Hakkn isimlerinin ve sfatlarnn zuhur yeridir... Zuhur eden sonsuz olduuna gre, zuhur yerlerinin de sonsuz olmas tabiidir!.. Kuran Keriym Rahman Suresi 55. sure 29. ayette; O her an yeni bir andadr (itedir, zuhurdadr) Ayet-i kerimesindeki mana gerei, uunat- ilahiyeye son yoktur... Hatta kudretinin kemalinden, bir kuluna ayn tecelliyi iki defa eylemez... Yeni yeni suret ve grntlerle tecelli eyler daima, iki kiiye ayn tecelli olmamtr ve olmaz da!. Kudreti yce, an azametlidir: kendinden gayri ilah szkonusu deildir. Ne Hakka nihayet var, ne de zuhur yerleri olan alemlere bir son vardr!.. Buna ramen, izah sadedinde alemler iin, toplu olarak onsekiz ve tafsilatyla da onsekizbindir demiler... Nitekim bni Abbas radyallahuanh, Reslullah aleyhisselatu vesselamdan rivayet eder ki: 10

Hak tealann onsekizbin alemi vardr ve bu grdnz dnya o alemlerin bir tanesidir. Ancak bu alemlerin hepsi, hazarat hamsei ilahi yani (be ilahi mertebe), ya da bir dier gnmz tabiriyle (be ilahi boyut) ismi altnda be alemde toplanr.

1- GAYBI MUTLAK Bu alemin eitli isimleri vardr... Gayb- mutlak, alemi lahut, (l ve eklin sz konusu olmad) l Taayyn alemi, (brakma, yaylma, her yana) sirayet alemi, tlak alemi, mutlak ma, srf vcud, mutlak vcud, srf zat, mml kitab, mutlak beyan, yaylma noktas, gayblarn gayb Kuran Keriym Enam Suresi 6. sure 59. ayette; ve indeh mefatihul aybi la yalemha illa hve Gaybn anahtarlar Onun indindedir, onlar ancak O bilir... buyrulur. Evet, yukarda saylan isimlerin hepsi, ayn mertebenin ismidir... Ve bu itibarla, bu makamda hazret-i Hak, tam bir izzet ve alemlerden istina ile anlr. Hakikatte bu makamda, ne makam, ne mertebe, ne isim, ne resim, ne sfat, ne sfatlanan vardr!.. Ancak bu durumun idrak edilebilmesi iin tabirlere de lzum var... Zira, bu mertebede Zat, tam bir tenzihdedir. Henz esma ve sfat dairesine tenezzl etmemitir. Btn isimlerin ve resimlerin Zat- Hakda, yoklukda olduu makamdr. Kuran Keriym Ankebut Suresi 29. sure 6. ayette; innallahe leaniyyn anil alemiyne Muhakkak ki Allah alemlerden gandir... Kuran Keriym nsan suresi 76. sure1. ayette; hel eta alel insani hynn mineddehri lem yekn eyen mezkuren nsan zerinden bir zaman gemedimi ki, o zaman insan anlan bir ey deildi!.. Kuran Keriym Saffat suresi 37. sure 180. ayette; sbhane rabbike rabbilzzeti amma yasfune Rabbine kar hayretini derinletir, rabbin tenzih sahibidir. Buyruluyor... Hads-i eriflerde. Knt kenzen mahfiyyen... gizli hazine idim kanallahu ve lem yekun meahu eya!.. Allah vard ve Onunla beraber bir ey yok idi!.. Buyrulmutur... te yukardaki ayet ve hadsler bu makam ifade etmektedirer... Ancak, arif-i billah katnda her anda yledir. Nitekim Hazreti Ali kerremallahu vehe hazretleri, Allah var idi... hadisini duyunca; El an kema kan!.. 11

Bu anda da o andaki gibidir!.. Diyerek, adeta anlatlmak istenen srr aklar mahiyette konumu meseleyi gemi zamandan kartarak, geni zaman iinde, ifade ederek, anlyamyanlara yeni bir idrak sahas amtr. (Yani Allaha gre tek bir an vardr, kendisinden bakas da yoktur. zaf tm zamanlar bu an kavram iinde mahvolmu hkmndedir.)

2- ALEM CEBERT kinci Hazret. Ceberut, birinci taayyn, birinci tecell, ilk akl, ilk cevher. Hakikat Muhammedye, ruh-u izaf, ruhu klli, gayb muzaf, kitab-l mbin gibi isimlerle eitli vasflara gre isimlendirilmi alemidir. mm-l kitabda toplu olan her ey bu mertebede tafsilatlanmaya balar. Ki mm-l kitab Zattr. simler alemi, ayan sabite, mcerretler alemi, mahiyetler alemi, byk berzah da derler, ki hepsi bu mertebenin ismidir... Her biri bir itibarladr ki ehline malumdur.

3- ALEM MLEKT nc Hazret melekt alemidir. Ona misal alemi, hayal alemi, vahidiyet, ikinci taayyn, ikinci tecell, idre-i mnteha, emr alemi, kk berzah, tafsil alemi derler. . 4- UHUDU MUTLAK Drdnc hazret ehadet alemidir. Mlk alemi, nasut alemi, halk alemi, his alemi, anasr alemi, yldzlar ve felekler alemi, mevalid alemi (bunlardan murad, maden, nebat ve hayvanlardr) Ve ar azm dahi bu alemdendir. Cisimler aleminin cmlesini ihata eder. Bu ehadet aleminin dnda kalan dier alemlere, gayb alemi veya emr alemi derler. Bu itibarla, alemler ikiye ayrlr... Gayb alemi ve ehadet alemi... Dnya ve ahiret alemleri) olarak da anlr bu iki alem... Yukarda ayr ayr belirtilen drt alem, drt derya mesabesindedir. Mlk, Melekt, Ceberut ve Lahut... te bu drt derya, ezeli ve ebed olup, balangc ve sonu yoktur. Birinci derya Zattr... Lahut da derler... knt kenzen mahfyyen fe ahbibt en urafe, gizli bir hazineydim, hkmne ve dsturuna gre; Zat ilah coarak ceberut alemini zuhura getirdi... Ona ruh-u izaf de derler... Alem-i Ceberut counca da, alem-i Melekt meydana geldi. Ve alem-i Melekt coarak alem-i Mlk zuhura geldi. Comadan murad, zat meyil ve zat meyilin gerekliliidir. Bu alemlerin hepsi tarfetl aynda yani gz ap kapamas kadar ve hatta ok daha ksa bir sre iinde Zattan zuhura geldi... Nitekim Kuran Keriym Kamer suresi 54. sure 50. ayette; ve ma emrna illa vahdetn kelemhn bil basar Emrimiz, bir tek emirdir, Gz krpmas gibidir

12

Yani, bizim emrimiz olmaz ancak bir defa gz ap kapayncaya kadar yahut daha ksada olur. Emrden murad kn emridir. Bir kere ol dedi; gz ap kapayncaya kadar, belki de daha da ksa bir srede drt alem zuhura geldi. Ancak, bu alemler yoktan deil; Zat inklaptan zuhra gelmitir! Yoktan zuhura geldi dedikleri hal. Zat zatnda gizli iken, iradesi ile aa kt, demekten barettir... Zira, ne yok var olur, ve ne de var yok olur!.. Deryay Zatn inklabndan alemler zuhura geldi... Mesela bir derya dnelim, ondan ikinci derya, ikinciden nc, ncden drdnc derya zuhur etsin... te bylece drt alem meydana geldi... Mesela, hava suya, su buza inklab ettii gibi, Bu alemlerin cmlesi nurdur!.. Bu nur deiik hal ve ekillere girerek, trl trl grnr... Arifler katnda ise, evvelce ne idiyse, elan da yledir!.. Btn alemler BR Nur deryasdr; ve daima coup dalgalanarak tecelli etmektedir... Kuran Keriym Rahman Suresi 55. sure 29. ayette; klle yevmin hve fiy enin her an yeni bir andadr O (itedir, zuhurdadr) Ayeti iktizasnca, o dalga ve comalar Zattan gelir ve yine Zata gider... Kuran Keriym Hud Suresi 11. sure 123. ayette; ve ileyhi yrceul emr kllh Btn ier Ona dndrlr... Kuran Keriym Hud Suresi 11. sure 123. ayette; allah nrssemavati vel ard Allah gklerin ve yerin NURudur!.. Ayet-i kerimelerinin manalar bunlar anlatmaya kafidir. Beyt : Cmle alem ZAT imi, deryay hikmet imi, Hak ile vuslat imi, l ilhe illallah!.. Beyt : Mutlak vcud denizinin dalgas ne dalgadr ki, daim halk eyler!.. Gerek gizli gerek aikar, daim ENEL HAK srrn syler!.. Bu denizin deryasna masiva ad verilir. Derya ezel ve ebeddir, dalgalar da hadis yani sonradan oluan hadiselerdir. Beyt : Kdemde la mekan, derya zere derya... Kesin ki olaylar, deryann dalgalar... Evvel ve ahr, varlk HAKdr... Var grnen masiva ise, mutlak varlkta var saylr... Btn varlklar ZAT- MUTLAKtan meydana gelir. Eer o tecell bir an kesilse, o anda hepsi mahvolurdu. 13

5- NSN-I KML Beinci fasl nsan- Kamili aklamaktadr. Bu zikrolunan hazret nsan- Kamil, alemlerin hepsini kapsar, hviyetinde toplar!.. nsan- Kamil btn mertebeleri cmidir... smi Azam makamdr .. smi Azam btn lah isimlere cmi olduu gibi, nsan- Kamil de Mlk alemi, Melekt alemi. Ceberut alemi ve Lahut aleminin cmlesini cmidir... Zahirde ve batnda nsan- Kamilin kuatmad hi bir mekan yoktur Zati bir sirayet ile her eyde hkmn yrtr ve belki de o eyin ayndr!.. Nitekim Hazreti Ali kerremallahu vehe buyurur: Kendini kk olarak ZAN edersin, Halbuki alemi EKBER Sensin!.. Alem Sende gizlidir!.. Eer, bir kamil yetitiriciye gidip, nefsine arif olursan, cmleyi sende, kendinin de cmlede mevcut olduunu bilirsin... nsan- Kamilin bykln yle dnebilirsin: Onsekiz bin alem farzolunsa ki bir havan iinde dvlp macun hale gelse, bu terkip nsan- Kamil olur... Bu nsan, onsekizbin alemi, onsekizbin gz ile seyreder! Her bir aleme dahil olup, o aleme has bir gz ile oray seyreder... Duygular alemini his (zahir) gzyle, maklat (aklla anlalablir) akl gzyle, manalar da kalb gzyle seyreder... Dierlerin! de ona gre kyas et!.. Bu alemin, his (zahir) gzyle, manalar seyredeceini ZANNEDENLER phe iinde kaldlar... Beyt: Yr, bir gz bul are eyle, Bu kez, Ondan Ona nazar eyle!.. Alemleri onsekiz bin olarak kabul edenler iin esas yledir... Klli akl, klli nefis -ki bunlara (levh ve kalem) de denir-, ar, krs. yedi kat sema, drt unsur (ate hava su - toprak), mevalid yani (maden nebat hayvan). Bunlarn hepsi btn olarak onsekiz eder. Her birini cziyel olarak biner saymlar ve bylece de onsekizbin alem demilerdir. Hakikatta ise, alemler had ve hesaba gelmez... u faydal bilgiyi verelim... - Yeryznde olan mahlkat, denizlerde olann onda biri kadardr; - yerde ve denizlerde olanlar, birarada saylsa, ancak gktekilerin onda biri kadardr; - ve btn yerde, denizde havada olan mahlkat toplansa birinci kat gkteki melaikenin onda biri kadardr; - yerde, denizlerde, semada ve birinci kat gkte olanlar toplansa, ikinci kat gkteki meleklerin onda biri kadardr; bu kyas, yedinci kat semaya kadar bu ekilde devam eder!.. - Yedi kat yerde olan mahlkat ve yedi kat gkte olan melaike toplansa, krsde olan melaikenin ancak onda biri kadardr... Kuran Keriym Bakara Suresi 2. sure 225. ayette; vesia krsiyyhssemavati vel arda Onun krss semavat ve arz ihata eder!.. buyrulmutur. 14

Krsde, yedi kat gkte, yedi kat yerlerde ve denizlerde olanlar bir araya gelse, cmlesi arn bir kesindeki meleklerin onda biri kadardr. Ve bu saylanlarn cmlesi mheymn melaikenin onda biri kadardr. Mheymin melaike, yle melaikedir, ki Hak subhaneh teala onlar halk eylediinden beri Hakkn cemalinden bir an gzlerini ayrmayp, Cemalllahn gzelliinde hayran olmulardr... Ne kendilerinden ne de bakalarndan haberleri vardr. Ne alemin, ne ademin, ne de iblisin halk olunduklarn bilmezler!.. Hak tealann bir yce melei vardr, ismine RUH derler... Banda hesabsz salar vardr!.. Anlatlan cmle melaike, ar ve fer RUHa nisbet edilse, bir insann elindeki pirin tanesi veya sana taklm bir inci tanesi gibidir. Eer Hak teala emir verseydi, bu cmle varl bir lokma ederdi de boazndan bir ey getiini hissetmezdi... Bu anlatlan cmle eyler, melekler ve felekler alemi nsan- Kamilin kalbine konsa, var mdr, yok mudur his etmez!.. Nitekim, Hz. Bayezid bu makama vasl olunca; taliplerine rabet etmeleri iin yle buyurmutur: Lev ennel are ve ma fiyha elfe elfe merreten fzaviyetiy min zevaya kalbel arifi ma ehasse bihi!.. Ar- azim ki - cisimler alemine muhittir- bu kadar azametli ve milyon kere byyen ar ve iinde olanlar arifin kalbinin kelerinden bir kesine konulsa, arif onu hissetmezdi... O gnl ki, yerlere, gklere, ara, krsye smayan Allah-u aziman sdrmtr; onun vsat bu mertebede olursa acaib mi olur?.. Nitekim hads-i kudsde: ma vesianiy arz ve la semai velakin veseaniy kalbi abdil mminin Gkler ve yer beni kaplamad velakin mmin kulumun kalbi beni kaplad!.. Burada mminden murad, nsan- Kamildir!.. Kalbin kaplamasndan murad, o gnln Hakkn cemaline ayna olmasdr... Nitekim hads-i erifte; el mmin miratl mmin!.. Mmin mminin aynasdr!. buyrulmutur. Birinci mminden murad, nsan- Kamldir; ikinci Mminden murad da, Hak tealadr. nsan- Kamilin gnl, Hak tealann aynasdr demek olur. Hazreti eyhi Ekber, arifin kalbinin azametinden haber verip, Fussul-Hikemde demitir ki: [Hazreti Bayezidin haber verdii arif, cisimler alemine nisbet olan azametini beyandr. Ben derim ki: Sonu olmayan mutlak varlk, zuhura getirdii varla, bir son takdir eder, onda dahi aynyla beraberdir, ve bu birlik arifin kalbinin kelerinden bir kesine konsa, onu hissetmez bile..] 15

Hazreti eyhin anlatt gibi olan azamet snrlanmaya ve lmlemeye, vehim ve kyasa gelir azamet deildir!.. Ancak, zevk ve hal ile yaanr... Hak teala bizlere de o zevkleri myesser eylesin... Amin!.. Hazreti Bayezid bu makamda u iiri sylemitir: lah sevgiyi kase kase itim, Ne arab tkendi ne de ben kandm!.. Bu makamda sevgi, sevilenin ayndr!.. Burada mertebe-i kalbden, ve bu kalbin ihatasndan haber verilmitir, ki bu da ehline malumdur... Eer izah gerekirse, yle denir: Kalbimin aynas ezel ve ebed sevgilinin tecell ve fyzatna mazhar oldu, ilahi feyizler birbirini takiben ve sra ile daima nazil olmakta, kalbim de onlar kabul etmektedir... Ne sevgi bitti, ne de kalbimin kabul tkendi ve ne de tkenecektir!.. Btn bunlar anlatmaktan maksad, nsan- Kamilin azametini ve mertebesini bildirmektir ve dolaysyla Hak tealann azametini bildirmektir. Beyt: Keyfiyetim idraktan aciz kalan kii Nasl idrak eder ezel Cebbar?.. Eer cmle aalar ve nebatlar kalem olsa ve btn denizler mrekkeb olsa, insanlar, cinler ve melekler de katib olsalar ve dahi bu elemin yaratlndan hare kadar yazsalar, nsan Kamilin ahvalinierhe alsalar yine de tamamlamalar mmkn olmazd. Nitekim Kuran Keriym Kehf Suresi 18. sure 109. ayette; kul lev kanel bahr midaden likelimati rabbiy lenefidel bahr kable en tenfede kelimat rabbiy velev cina bimislihi mededen De ki, eer rabbinin kelimelerim (eserlerini) yazmak iin btn, denizler mrekkeb olsa, muhakkak ki rabbimin kelimeleri tkenmeden denizler tkenirdi, bir o kadar yardmc getirsek bile... nsan- Kamilin bir ad da ELF LAM MMdir!.. Nitekim Kuran-Kuran Keriym Bakara Suresi 2. sure 1-2. ayette; ELF, LAM, MM zalikel kitab la reybe fiyhi ELF LAM MM ite bu kitabda phe yoktur... buyrulmaktadr. Nitekim hads-i erfte: el nsanu vel Kuran teveman... nsan- Kamil ile Kuran ikiz kardetirler... buyrulmaktadr. Evet, yukardan beri anlatlan hazarat ve alemler birbirinin aynasdr. Mlk, melektun; melekt, cebertun; ceberut, lhutun; ve nsan- Kamil de halifetullah olarak, cmlesinin aynasdr.. lahi varl, kainat yanstan bir ayna. nsan- Kamilin cmi olmad hi bir mertebe yoktur. Elde olmadan sz uzad; esasa gelelim... 16

Hazreti eyh buyurmutu ki; Eer arif, kendi hakikatine arif olursa, muayyen ve belirli bir itikada balanp kalmaz!.. Arifin kendi hakikatine arif olmas, nsan- Kamil olmasdr!.. Ve nsan- Kamilin mertebesi, bu anlatlan vasflarla belki de binde bir nisbetinde anlatlmaya allmtr. Arif, nsan- Kamil mertebesine vasl olunca, Hakka mutlak ayna olup. hangi ynde tecelli eylerse, o tecelliyi kaytsz artsz kabul eder. Allahn katnda byle bir mertebeye sahib olan nsan- Kamildir. Ey karde, insaf ile dn... Sahib olduun bu istidad zayi etmek sana yakr m?.. Kuran Keriym Araf Suresi 7. sure 179. ayette; kel enami bel hm edall Srler gibidirler, belki daha da akn!.. buyrulur. Kendimizi bu derekeye drrsek, yazk ederiz!.. Her arzu eden, nsan- Kamil olamaz!.. Ancak, kemale ermi bir insann elini tutmak ve ona hizmet etmekle olur... Hak teala bu istidad herkese vermitir; ancak, kusur kiinin kendindedir!.. stidadn yok eder!. Kendini bir mrid-i kamile teslim edip, Onun ahlakyla ahlaklanp kendi de nsan ola!.. nsann kemali, belirli bir itikad ile kaytl olmamasdr! .. Ancak, nsan- Kamil mezhebsiz ve itikadsz saylmaya... Onun mezhebi ve itikad ilah dilekde ve nefsl emrdedir!.. Yani, mezheb ve itikad mecaz deildir demektir bu. Baz ehlllaha ne mezhebdensin, diye sorulduunda u cevab almlardr: Huda mezhebindenim!.. Beyt : Btn mezhebler kaydndan beri ol, Cmle yolcularn defter ba ol!.. Baz nde gelen, eyhlere u hususu sormular: [- Geri arif-i billah belirli bir itikad ile kendini kaytlamaz; ancak, halka uyar bir ekilde ve onlarn akllarnn erdii mezhebe ve itikada bal olarak hareket eder ve meydana kar!.. Hads-i erfte; kellimunnase ala kaderi uklihim yani, nsanlara akllar lsnde konuunuz, buyrulmutur... - Eer, arif kalbinde olan asa idi, onu hemen ldrrlerdi!!!... Bu takdirde, arif mnafk olmaz m?]

[- Olmaz!.. Zira, mnafk ona derler ki, bir gizli itikad ile kaytl olup itikadna gre amel eder, ve ettii amelini kendi de inkar eder Haksz sand iin...
17

Arif o dur ki, izhar ettii itikad hakdr. Ve, iinde olan dna gre zd gibi grnrse de, hakikatte zd deildir!.. Arifin dairesi genitir... ki zdd dahi birletirir!.. Ona nisbetler zd deildir... Allah daha iyisin! bilir. ]

SEFERLER FASLI imdi, bilinmesi lazm gelen bir ey daha var... Ki o da, irfan sahibinin balangcm ve dn yerini bilmesi, nefsine ve rabbine arif olarak, kendisinin nereden gelip nereye gittiim idrak etmesidir. Bu da aada anlatlacak sefere baldr... Mmkn olduunca bunlar da anlatacaz. Bilmi olun ki, buradaki seferin manas, manev yolculuk demektir ve bu yolculua hakikat nazaryla bakldnda, sonsuz olarak grlr... Ancak anlatlacak bu sefer hepsini toplamtr. Kii bu seferi tamamlamadka, nefsine ve rabbine arif, kamil ve mkemmel olamaz.

BRNC SEFER Malum ola ki, her insann Zat- lahde bir hakikati vardr. Hak teala o hakikatin (zelliin) his ve ehadet alemine gelmesini ve zuhurunu dilediinde, ilk eklini akl klde izer, ki oras ilahi ilimdir, ilahi aynadr. O ekil Hakkn diledii kadar orada kalp terbiye olduktan sonra nefs-i klliye, oradan ara, sonra krsiye geer; oradan sonra semalar tabaka tabaka geer ve aya gelir... Buradan ate kresine, hava kresine, suya ve topraa geer. Daha sonra maden, nebat, hayvan, melek, cin ve insana gelir. Mertebe-i insana gelene kadar getii yerlerin her birinde hayli glklerle karlar. Kah ykselir, kah alalr, trl fitne ve kt ahlaklar insana gelip karar kldnda yarm daire tamam olur... te burada esfeli safiline gelmi olur. Ayn zamanda buras akl kl ve alay illyinin idraknn da balad mertebedir!.. Ki akl kl yukarda anlatld... Nitekim bu durum Kuran Keriym Tin Suresi 95. sure 4-5. ayette; lekad halaknel insane fiy ahseni takviymin smme redednah esfele safiliyne nsan en gzel ekilde halk ettik sonra aalarn aasna reddettik. te insana gelinceye kadar devam eden bu sefere birinci sefer denir. Eer kii, bu mertebede kalr, mertebe-i insann, kendinin, balangcna ve sonuna arif olamazsa, ceme eremezse, bu hale Fark kablel cem yani cemden nceki fark denir... ettefrikat bila cemin irakun Cemsiz fark irktir fadesiyle anlatlmak istenen daire burasdr. Kuran Keriym Araf Suresi 7. sure 179. ayette; kel enami bel hm edall Srler gibidirler, belki daha da akndrlar!..

18

Aslna erip hakikatini bilemiyenler yukardaki ayeti kerimede belirtilen aknlk iinde srler gibi harolurlar.

KNC SEFER Bu ikipci sefere terbiye ve mahede seferi denir. Bu seferde bir mrd-i kamilin eteine yapp akl- klle umak eklinde manevi bir yolculuk yapmak gerekir. Buna, Hakikat-i Muhammediye ulamak da denir. Pirlerin himmeti ve gayreti ile Hakikat- Muhammedyeye vasl olmas gerekir... Ki bu vuslat- hastr!.. Birinci seferin sonuna yani sureti insana gelinceye kadar, getii her mertebeden renk, ahlak ve sfat almakla SRLER derekesine inmiti. te bu mertebede bir mrd-i kamile ihtiya vardr. Bir mrd-i kamil bulunursa, sylediklerine tabi olup itaat etmekle kt ahlaklarn hepsini terk edip, evvelki hali gibi temiz ve RENKSZ olur!.. Ve byle olmadka akl- klle dnmek mmkn olmaz!.. Ehlullah katnda yetikinlik, salik iin bulua yani akl- klle erip, red olmakla olur. Velayet mertebesi de budur. Beyt : Delile erenler bulua ererler, Delili olmayanlar temizlenemezler!. Salik AKL-I KLe vasl olunca, bulua ermi ve yetimi olur. Bu hale Hakikat- Muhammediye derler. Hads-i erifte: Evvelma halakallahi akli Allah nce aklm halketti buyrulur, ki ite bu haldir. Salik bu makamda RENKSZ olur ve VAHDET bulur!.. Beyt : nk renksiz rengi balad, Musa musa ile cenge dald. nk renksiz istikrarla dalr, Musa ve Firavn adalet datr. Bu makamda salikin akl, akl- kl, nefsi, nefs-i kl, ruhu da, RUH-U MUKADDES olur. Bu makarna Ceml badel fark yani farktan sonra cem yani farklar grmenin tek grmeye dnmesi denir. Buras Hakka meczub olanlarn makamdr. Hayret, heyhat, birlik makam da derler. 19

ok kimse bu makamda halini kaybeder ve aya kayar. Salik bu makamda kalr, ileriye gemeye almazsa kemale eremez, irad edemez: HAKta kalr, halka dnemez!. . Aslnda bu gayet zevkli bir makamdr... Allahda ve Allahla seyir halidir. Varlnn katresini deryaya brakp basz ve ayaksz olur!.. Ne alemden ne de ademden haberi vardr!.. Herhangi bir eyden zhd yoluyla kanmaz... eriatn emirleriyle dahi kayd altna giremez!. Fena Fillah yani Allahda yok olma denilen bu makam dahi brakp gemek ve terakki ederek beka billah denilen Allahla baki olmak mertebesine ermek gerekir.

NC SEFER Bu nc sefer Seyr-i anillah yani Allahdan seferdir ve Bakabillahdr. Cemden sonra farka gelmedir... rad iin, cem mertebesinden manevi bir inile fark alemine gelip, beeriyet rtsyle rtnp, halk arasna karmaktr. Nitekim hazreti Risaletin azndan Kuran Keriym Kehf Suresi 18. sure 110. ayette; denilmektedir. innema ene beern mislkm Ben de sizin gibi beerim... Bu makamda yemek, imek, uyumak, evlenmek vardr. Ancak ne ifrat ne de tefrit olmaldr; tam istikamet ve itidale riayet edilir... Beyt: Ne ifrat ne tefrit ola onda, Doru yol odur bu meydanda. Bu mertebeye eren adalet, iffet, istikamet zere olup; eriat hkmlerine de tamamen baldr... Ancak farzlarn dnda trl trl namaz ve orularla da kaytlanmaz!.. Hem kesret aleminde hem de vahdet aleminde salat daimn yani daimi NAMAZ, iinde olup; zahiri halkla, batn Hakladr!. Bu zat ammak gayet zordur... Halk, zahirde kimin ibadeti, zhd, takvas oksa onu byk grp, kemal ehli zanneder!.. Halbuki kamilin kemali ise, bu zahir duygu gz ile grnmez... O kemali grmek iin Hakkan bir gz gerektir!.. Kamil olan ancak kamil olan grr ve bilir. Bu daire fark badel cem dairesidir... Yani Cemden sonra fark halidir. Hazreti Ali Kerremallahu veche yle buyurmutur: Cem hasl olmadan farkta kal, irktir: Cemde kalp farka gelmeyi ise, zndklk... Cem ile farkn beraberlii ise, tevhiddir. 20

Anlatlan makam bunun manasdr, daha fazla izaha gerek yok. Kamilin bu makama inii terakki ve ykselitir. Bu makarna gelince nefsine ve rtbesine arif olup, kendini bir itikadla kaytlamaz demek olur... Allah daha iyisini bilir. Ve yine Hazreti eyh Mhyiddin Arabi buyurur ki: Arif hi kimseyi besledii itikad dolaysyla knamaz; bir kimseyi, rabbisi hakknda besledii itikadndan dolay red ve inkar eylemez... Cmle itikadlan toplam bir gz gibidir. Yani Hakikate vakf ve aslndan haberdar olduu iin... arif yle toplayc bir gzle arif olmutur, ki o gz btn grleri benliinde toplamtr... tikadlardan her itikadn hakikatten gelen bir asl vardr, ki mutlak gz bunu grr!.. Bir mutlak yoktur ki onun kaytl bir yz olmasn... Neye ibadet edilirse edilsin, hakikatte o ibadet, vcudu mutlakadr! badet ve itikad eden bilse de bilmese de bu byledir. eyh Fahreddini raki hazretleri buyurur ki: Hak teala kendini btn eyann ayn eyledi, ki kendinden gayrna ibadet ve muhabbet edilmesin!. lahi gayret bunu gerektirdi. Beyt : Gayreti, gayri komad ann, phesiz O, ayn oldu eyann. Hak diledi ki eyay yarata; znden gayr komad orada!.. Ki alemde tapanlar Ona tapa, Ki her yzden grnen; halk kapa! Ki insan gzel ahlaka kaplr, Ve dar gnller onunla yaplr. Kuran Keriym sra Suresi 17. sure 23. ayette; yle buyrulur: ve kada rabbke ella tabdu illa iyyah Rabbin hkmetti ki kendisinden bakasna ibadet etmeyesin!. Zaten ibadet, muhabbet, medih, senann hi bir ynden bakasna yaplmas mmkn deildir. Hatta, ibadeti saneme yani bir PUTa. olann dahi hakikatte ibadeti Samededir... Zira, sanemin varl, Sameddendir. Btn varln, Allahn varl olduunu bilene bu durum malumdur. te arif bu manaya vakf olunca ne kendinin mukayyed bir itikad olur, ve ne de bakalannn itikadna duhul eder, ya da inkara gider!. Zira herey emirlere bal olup, emir ve iradenin dnda bir ey olmadn anlam oldu. l mevcuda illa HU yani mevcudat Odur!.. Ve yine arif, her kiinin mazhar olduu isim tecellisi itibariyle itikad ve hallerini adab ile yerli yerinde grd. 21

Beyt : Bir zerre yerinden kayp oynasa, Alem harab olurdu batan ayaa!.. Arife u Ayeti Kerimenin manas da aikar olur: Kuran Keriym Bakara Suresi 2. sure 115. ayette; feeynema tvellu fesemme vechullahi Hangi yne dnerseniz Allahn vechini grrsnz! nk aslnda tek bir yz vardr zaten... Ynler, varlna nisbetle izafdir... Kuran Keriym Rahman Suresi 55. sure 29. ayette; klle yevmin hve fiy enin O her an yeni bir andadr... Dsturunca, mertebeler ve makamlar vardr... Her makamda bir olu ve her mertebede ayr bir yz gsterir... Her yzde ayr bir gzellik; her gzellikte ayr bir ak; her akta ayr bir gamze; her gamzede trl ive; her ivede trl oyun; her oyunda trl naz; ve her yerde de trl avaze gsterir... Onun iin ak kararsz, tutkun, divane olur... Trl trl hallere ve sevdalara urar, kah kabz ve celal mazhar, kah bast, zevk, evk, ve safay- cemal mazhar olur... Kah nazla, kah niyazla sfatlanm olur. Deiik deiik ive ve nazlarla daima ak halinde, cilve, ive gsterir ve bunlarn hibirisin! arif reddetmez... Hal byle olunca, ak kendini nasl belirli bir itikad ve hal ile kaytlasn... Sevgili, hangi ynden hangi sfat, hangi libas ve ive ile kendini arzedip cilvekar olsa, gaflet etmeyip; kendini bir yz ile, bir yn ile kaytlamaz!.. Ve her yzden Onu mahede eder!.. Tek yze balanp, kaytl olanlar dahi mazur grr... Gr dairesi genitir; bilir ki, kaytlanmak dahi lah unattan biri, esmadan bir ismin lzmluluu icabdr. Nitekim Kuranda Hazreti Rabbil izze Hud aleyhisselamn azndan bu gerei yle nakletmitir: Kuran Keriym Rahman Suresi 11. sure 56. ayette; ma min dabbetin illa hve ahzn binasyetiha inne rabbiy ala sratn mstekymin Yeryznde hareket halinde olan bir varlk yoktur ki Rabbim onun alnndan tutmu olmasn!.. Muhakkak rabbim srat- mstakimdedir... tikadlar dahi byledir... Bir ahsn itikad, dier bir ahsn itikadna gre eri grnrse dahi, o ahsn zatnda mazhar olduu ismi itibarna gre, onun srat mstakimi odur... Mesela, yayn doruluu, eriliindedir!. Dalalet, Mudil ismine gre dorudur!.. Hadi ismine gre eri grnse bile, yine de kendi zellii ynnden dorudur... te arif, bu manaya vakf olduundan, kimsenin dinine karmaz!.. Ancak, akla bu makamda bir sual gelebilir, ki bu suale, kader srrna vukufu olmayan cevap vermekten acizdir: ehli ise bilir... Sual udur... Cmle ibadetler ve dier haller lahi isimlerin gerei olduuna, kulun bunlarda bir seenei olmadna gre; herkes bulunduu hal zere mecbur durumdadr. Bu da zorlama olur... Zorlama ise zulmdr?.. 22

Cevab yledir... Bu sual tahkik edilip incelenirse hakikatte iki asla dayand grlr... Birincisi udur: Mahiyetler nceden yaplm deildir. kincisi de udur: lim, maluma tabidir. Bu iki asla vukuf hasl olunca, imkan dahilinde kader srrn anlamak mmkn olur... Beyan edilen bu iki asl iyice anlamak icab eder... Bunlar iyice anlalnca, Allahn yardm ile, kader srrn ksmen de olsa anlamak mmkn olur... nk bu iki asl bu mevzuda anahtar mevkiindedir... Yukardaki iki asln birinden mahiyetler diye szedildi... Mahiyet sznn ifadesi, cmle eyann lah ilimdeki suretleridir... Henz ilim halinde olup, zuhura gelmemitir. te cmle eyann, henz zuhura gelmeyip, lah ilimdeki suretleri mahiyetlerdir... Mahiyetlerin dier bir ad da ayan- sabitedir... Hakkn ilmi Zatnn ayndr... nsan- Kamil iin de bu hal byledir... Ve bu itibarla ilim, Zatn aynasdr. O mahiyetlere Cenab Hudadan feyz, yine onlarn Zatnda olan istidad ve kabiliyetlerine gre zuhur eder...tikad ve dier haller de byledir; isyan ve kfr, iman ve itaat, istidad ve kabiliyetine gre ezelde ne taleb etmi ise o ey ona feyz olarak verilmitir. Mesela, budayn istidad gene buday; arpann istidad arpa; darnn ki de dardr... Dier eyler de buna gre kyas edile... Eer arpann dili olsa da ekiciye itiraz edip, beni niin buday yapmadn dese, ekicin cevab senin istidadn buydu olur... Ayrca arpa tohumundan buday ummak ahmaklk olur!.. Bu izahlara gre, her nesnenin mahiyeti ve ayan sabitesi ezelde, Allahu Tealann ilminde ne hal ve hususiyet zerine bulundu ise, ve hangi ismin mazhariyetine dt ise, zuhura geldiinde de her birisi kendisinin ezeldeki sfat ile aikar olur... lm-i lahnin onda bir tesiri yoktur. Kuran Keriym Naziat Suresi 79. sure 5. ayette; fel mdebbirati emren leri yerli yerince yapclardr... Hkmne gre, arif olanlar bu srra vakftrlar. Haddi zatnda bilinen ey ne hal zere ise, ilm-i ilahi o vecih zerine alakal olur... Hangi ismin ve sfatn mazhar ise, zuhuru ylece gerekir... Ve yle de zuhur eder... te, lim malma tabidir demekten maksat budur. Kaza demek, btn eya ilm-i ilahide ne ekil ve ne hal ile takdir olunmusa, toplu olarak o ekil ve halde hkm olunmutur, demektir. Kader demekse, her varln, istidad gereince, sonradan olacak tafsil zere yava yava his ve ehadet aleminde zuhur etmesidir... Yani zaman geldike o ey istidad gereince zuhur eder, demektir. Soru : Buraya kadar yaplan izahlardan anlald ki, kiinin btn halleri, gerek iman ve itikad, gerek kfr, gerek hayr ve errin ne zamanda, nasl zuhur edecei, o eyin istidad ve kabiliyetine gre, lisan- hal ile Haktan taleb etmesine gre imi... Hepsi, istidad ve zat 23

kaabiliyetlerine greymi... Hatta szlerimiz dahil, Hakkn yaratt ve yapt imi... Halbuki istidad dahi veren Haktr!.. Bu da cebir olmuyor mu? Cevab : Cmle tahkik ehli katnda, istidad yaplm ve yaratlm deildir. Zira mahiyet yaplm olamaz. O mahiyetin istidad, kaabiliyeti ve btn halleri de yaplm olmamas gerekir. Mahiyet ilmin suretlerine derler ki henz onda, yapma ve yaratma yoktur... Herkesin ayan- sabitesi neyi gerektiriyorsa, onu yapmaya mecburdur; kader srr byle gerektirmitir. Her ey, istidada bal olduunu bilir, kendisinin mahiyeti, ayan- sabitesi ve istidad ne ynde ise, ona muhalefet edemez ve ondan geici olamaz. Kendisinde, zaman geldike, yava yava zuhur edeceini bilse de, bilmese de zuhur eder, edecekler. O zat kendi istidadnn noksan olduunu anlarsa elem eker!.. Yine haddizatnda hi cebir yoktur.

Cebir iki ksmdr... Kabille ayan olan ve olmayan... Kabule ayan olan udur: ilahi emirlerin cmlesine uyup, yasaklar terkettikten sonra, kendisi iin bir fiil ve kudret ispat etmeyip, cmlesini Haktan bilmek... Kabule eyan olmayan cebir ise... Kul btn gnahlar iler, ne emirleri tutar ve ne de yasaklardan uzaklar; kendisinin ilemi olduu fesad ve erri Hakka isnad eder... ve bu halinden edeb etmez!.. Kt olan bu cebirdir... Bu makamda sual ve cevab oktur, ehline malumdur. Bir sofiye sormular u suali: - Hakka zulm isnadndan nasl kurtuldun?.. O da u cevab vermi: - Mlknde kendinden baka bir varlk koymadm... Cmle mlk Onun olduuna gre, zulm kime ve nasl olur?.. Mlkn diledii gibi kullanr!.. Bu mevzuda sylenenler kafidir. Enes bin Malik, Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem hazretlerinin kapsnda hizmet ederdi. Rivayet olunur ki: On sene gece - gndz yanlanndan ayrlmadan hizmet ettim... Yaptm iler iin, bir kere bana, niin yaptn veya niin yapmadn, demedi, dedi. Hazreti Resuln, hareketleri, kader srrna kemaliyle vukuflar dolaysyla byle oluyordu. Hazreti eyh Ekber, Nefahat adl kitabnda der ki: [Hak teala peygamberlerinden, yaptklar davet zamannda baz esrar gizlemitir... Bunlardan biri de kader srrdr. Zira istidad kfre ve ktle meyyal olana davetin faydas olmayacana vukuf hasl olunca, davet emrinden aciz ve kararsz kalr. Davet emri tamam olup da, kafir, mnafk, mmin ve salihler belli olduktan sonra bu srr bildirmitir. Arif, btn itikadlar cmi olan bir halde duracak dursa yine korku vardr. tikadn, idrakini, bu mertebeye yksetmken dahi bunun her itikad mukayyed rabbe olabilir... O kimse tahayyl eder ki, mutlak rabbi iledir, halbuki ise kendi zannyladr!.. ] 24

Yani, kendi tasavvurunda var ettii rabbi iledir; rabbi mutlak ile deildir!.. Rabb-i mutlak rabb-l erbabdr, yani rablarn rabbdr... O arif, hereyin asln anladnda, kaytszla geip gayriyi braktnda; artlanma ve kaytlanmadan bu derece kurtulmu iken dahi, yine de mukayyed bir rabbe ibadet haline dme korkusu bulunur; zira bu defa da kaytszlkla kaytlanm olabilir ki, gene de emniyetli sahaya ayak basm deildir... Ta ki YAKYN gele...

Kuran- Kerm bu hakikata u ayeti kerime ile iaret eder: Kuran Keriym Hicr Suresi 15. sure 99. ayette; vabd rabbeke hatta yetiyekel yakyn yakyn gelinceye kadar rabbine ibadet et!.. *(1) Yakn ise Allahtr!.. *(1)Faydal malumat : Bilinmeli ki, yakyn ehli, yakyn halini e ayrmtr: 1 - lm-el yakn, hakikata ilm olarak ermektir... 2 - Ayn-el yakn, hakikati hissederek yaamaktr... 3 - Hakk-el yakn ise, Hakikatle tahakkuk etme halinin zuhurudur. Bir baka izahla da, 1 - kahramanl bilmeyi ilmel yakne, 2 - grmeyi ayn-el yakne, 3 - kahramanl yapmay da hakkel yakne benzetebiliriz... Marifet dahi bu uslb zere devam eder... Anlyan anlar... Ancak bu mevzuda bir mukaddimenin beyan lazmdr, ki o, btn hakikatleri toplam, tlak ve takyid nasldr; ve nasl itikad sahibi olmak gerekir, ki korkudan kurtulup yaknlik gele... Mukaddime... Bilinmeli ki o hakikati cmia yani hereyi cmi olan hakikat, ki ona ok isimle msemma da denir. Bunu Hazreti eyh yukarda anlatt... Baz arifler bunu ak ile de tabir ettiler... eyh Irak ve tabileri gibi... Dier baz bykler de ezeli kuvvet ve ezel nutk ile tabir ettiler... eyh Muhyiddn ve Sadreddin Konev gibi... cmlesinin murad bir Zat ve bir Hakikattir... Beyt: Gzelliin tek, lakin ibadetler ok eit, Her eyin O Cemale iareti kesin sabit. Anlatlan Hakikatin Arabada tabiri Vcud, Trkede Varlk, Farsada Hestdir... Hakikatte ise O hepsinden mnezzehtir!.. Ancak anlatmak sadedinde, vcud, ak, nur, nefsi rahman, varlk da derler... Murad, bir isim, bir Zattr... O da Haktr. 25

Hak ise vcudu mutlaktr. Varl mutlak olarak tabir edenlerde ise, mutlaktan murad, takyiddir. Bu tlak ile takyidin cemindendir. Bunu, hereyden ve tenzihden mutlak itibar etmilerdir. Hatta, tenzihden dahi tenzih etmilerdir... Ve, hatta kaydndan dahi tenzihi gerekir demilerdir... Bu i ancak zevke dayanr... Bu duruma gre bir Zat mlahaza olunabilir ki, vsati geni, btn mertebeleri cmi, hepsine muhit ola... Yani, bu anlatlan mertebelerin hem ayn ola, hem de cmlesinden mnezzeh ola!.. Bu takdirce, hem mutlak, hem cmi, hem mnezzeh olur. Itlak hasebiyle, kemali izzet ile Aziz, istina ile Mstani olup, ona ne naz, ne de niyaz eriir... te bu manaya iaret eden ayetler: Kuran Keriym Ali mran 3. sure 97. ayette; innallahe aniyyn anil alemiyne Kesinlikle Allah alemlerden Ganidir Kuran Keriym Saffat 37. sure 180. ayette; sbhane rabbike rabbil zzeti amma yasfune Rabbin onlarn vasflandrmalanndan izzet sahibi ve mnezzehdir!.. u da ayn manaya iaret eden bir hads-i eriftir: Kaanallahu velem yekun eyen meahu!.. Allah vard, onanla beraber hibir ey yoktu!.. Bu makamda ne isim, ne resim, ne vg, ne sfat, bulunur... Cmlesinden mnezzeh, hereyden arnm, itibar olunur. Bununla beraber cmle mertebelerde seyreden ve tecelli eden gene kendi olup, her mertebenin ayndr. Btn mertebeleri toplayc olduundan, her isim ile isimlenen, her resim ile resimlenen, her vg ile vlen, her sfat ile sfatlanan Odur... Btn mertebelere tenezzl eder, Onun tenezzl ise, ayn kemalidir. Nitekim bu manaya iaret eden Hads-i erif yledir: Hasta oldum gelip sormadn, a kaldm beni doyurmadn. .. Hatta, sfatlarda, tenezzllerde ve mertebelerde zdlar kabul eder. nk Ona zdl szkonusu deildir. Hi bir sfat yoktur ki, zdd ile sfatlanm olmasn...Bu manay haslar ve hastan da has olanlar bilir... Ariflere de bu kadar tenbih yeter... Kuran Keriym Hadid 57. sure 3. ayette; hvel evvel vel ahr vez zahir vel batn ve hve biklli eyin aliymn O evvel, ahr, zahir, batndr ve gene O hereyi bilendir, Ayet-i kerimesi dahi yukarda anlatlan manaya iaret eder. Itlak ve takyidin ne olduu imkan dahilinde beyan olundu... 26

imdi bilirsin ki, kaytszlk ile kayt hali dahi bir kayt olur... Hak cmle mertebeleri Muhit ismi ile ihata eder. Kuran Keriym Bakara 2. sure 115. ayette; feeynema tvellu fesemme vechullahi Ne yana dnerseniz Allahn yzyle karlarsnz!.. dsturunca, her mertebede yz mevcut iken, sadece bir yze iman edip, dier yzleri inkar etmekle Hakk rtm olup kfre dersin!.. Eer mslman, btn zuhur yerlerinden bir zuhur yerinde Hakkn varln inkar derse, eriat ona mslman demez. Mesela puta ibadet eden, ibadetini ona tahsis ettiininden ve onunla kaytlanmasndan dolay kfre dm olur... Yani dier yzleri inkar etmesinden dolay... Beyt : Kfr batl, mutlak Hakk rtmtr, Kfr Hak, kendini Hakkla rtmtr. Ey oul, bu mana aada belirtilen ayetin srrna vakf olana malumdur: Kuran Keriym sra Suresi 17. sure 23. ayette; yle buyrulur: ve kada rabbke ella tabdu illa iyyah Rabbin hkmetti ki ancak ona ibadet edile... Beyt : Cihann ycesi, engini sensin. Yerler ne bilmem, madem varlk sensin!.. Itlak halinin hakikatna vakf olana, Arifibillah, Velyullah, Ehlullah derler... Nitekim bu gibiler iin Kuran Keriym Yunus Suresi 10. sure 62. ayette; ela inne evliyaallahi la havfn aleyhim ve la hm yahzenun iyi biliniz ki Allahn velilerine korku olmad gibi, mahzunluk da yok!. rfan sahipleri ve veliler bu zmreye dahil olup, korku ve zntden kurtulmulardr... Allahm bizleri bu hallerle manen rzklandr... Ve yine Hazreti eyh Muhyiddin Arabi buyurur: Ariflerin nihayeti Rablarn rabbnadr. Rabb-l erbaba arif olanlar da Allaha ibadet ederler... Muayyen ve mukayyede ibadet edenler, kendi tasavvurlarnda peydah ettikleri mabuda itikad ve ibadet etmi olurlar. Onlar, kendi dncelerinde meydana getirdikleri farkl rablardr... (ki birininki dierine uymaz)... Ayeti dnelim: Kuran Keriym Yusuf Suresi 12. sure 39. ayette; ya sahbeyissicni e-erbabn mteferrikune hayrn emillahl vahdl kahhar Farkl ilahlar m hayrldr yoksa tek ve kahhar Allah m!?.. 27

Evet, Vahid ve Kahhar Allah hayrdr!.. Mlknde kendinden gayri kimse yoktur ki cevab versin!.. Gene kendisi cevab verir... Hakikaten burada nemli bir ima ve iaret vardr... O Vahid ve Kahhar olan Allah, bir bendesine Kahhar sfat ile tecelli eylese, onun nazannda cmle eyler helak olur!.. Kuranda bu manaya iaret eden ayet udur: Kuran Keriym Kasas Suresi 28. sure 88. ayette; kll eyin halikn illa vecheh Onun yznden baka herey helak olucudur!.. Kuran Keriym Rahman Suresi 55. sure 26-27. ayette; kll men aleyha fanin ve yebka vech rabbike zul celali vel ikrami Her ey fan olucudur, ancak rabbin Celal ve kram sahibinin yz bak. Bu gn peinen lmek gerek!.. Bu lm, irade ile olmaldr!.. Haktan gayri cmle eyann helakin grp, kendi dahi helak ve yok olup, tam bir yoklua girerek, fena fillaha erer. Hakkn Cemalinden gayri bir ey kalmaz. Hayli zaman bu yokluk haliyle kalr... Byk cezbeye kaplr... Bu halde, ne zaman ve ne de mekan kalr... Ne felek ve ne de melek szkonusu olur... O takdirde sadece Hakk kalm olur... te bu durumda VAHD ve KAHHAR olan ALLAH kendi kendine: Kuran Keriym Mmin Suresi 40. sure 16. ayette; limenil mlkl yevme Bu anda mlk kimindir... ? Diye hitap eder... Baka cevab verecek kimse olmadndan azametiyle yine kendi kendine cevab verir: lillahil vahdil kahhar Vahid ve Kahhar Allahndr!.. Arif tamamiyle tkenip, helak olup, bitmiken: Cenab Hakk kendi varlndan yeni varlk ve hayat verip; sibgatullaha yani ilah boyaya boyar, bylece iinde ve dnda bulunan btn sfatlar deiir!.. Kuran Keriym brahim Suresi 14. sure 48. ayette; yle buyrulur: yevme tbeddell ardu ayrel ard vessemavat ve berez lillahil vahdil kahhar O gn yer baka bir arz ile, semalar da baka semaler e deiir... Vahid ve Kahhar sfatyla Allah meydanc kar... O arife Hakkani gz, Hakkan kulak ve Hakkani lisan verilir!.. Onunla yokluktan varla, aykla geldii zaman btn eyada lisansz olarak sual - cevaba balar... O tecelli halinde, ne ilim, ne marifet, ne uur vardr; oras mahv- mutlak yani mutlak yokluk halidir... sahve geldiinde, artk anlay ve bilii tamdr!.. Ve yukarda zikri geen ayeti kerimenin manas, hal iinde aa kar... Ancak dile getirmeye izin yoktur!.. dilsiz ve gnlsz okurlar!.. Kulaksz duyarlar!.. Bu hal lm-el yakn deil, onun stnde Ayn-el yakn ve Hakk-el yakn halidir. Arif, bu mertebeye eriince, havf ve recadan yani korku ve midden kurtulur... lham veren O, irad eden O, hidayete erdiren de O olur!. 28

Ve yine Hazreti eyh buyurur ki: [Ehli keyfin btn mezheblere, mlk, ve makamata kar tam bir anlay, idraki, ihatas vardr... Bunlar gerek ilah, gerekse kevn olsun hi bir eye kar cahil deildir!.. lmi tam ve kapsamldr... Allahu teala veya zuhurlar hakknda ne sylenirse, tam keif sahibi olarak onu syleyeni, hangi mertebeden ve ne makamdan aldn ve sylediini bilir... Ayrca, syleyeni de mazur grr ve yersiz grmez!.. Zira, bilir ki Hak Teala yersiz bir ey halketmemitir... Arifin bu grte olmas Hak tealann btn esmasna olan irfdnndan ileri gelmektedir... bilir ki, bulun mertebe ve makamlar ilahi esmann icabdr, ve btn eyler lah simlerin zuhur yerleridir... lahi isimlerin mazharlardaki zuhuru, o zuhur yerinin istidat ve kabiliyetine gredir. ] Hak teala o irfan sahibine btn isimleri toplamay, ltfetmitir. Bylece, btn isimleri cmi, dairesi geni ve ihataldr. Hazreti Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem buyururlar ki: Evvel ma utt cevami-l kelim... Bana ilk verilen kelimelerin tamamn anlama ve azla ok ey ifadedir. Bu da cmle zellikleriyle birlikte esma-i ilahyedir, demek istemilerdir. O arif, peygamberlerin varisidir... Hakikati Muhammedyeye vasl olmutur... Allahn iradesiyle sen de bunlar anlamaya al. Muhyiddni Arab hazreti yine buyurur ki: [Bir kemal sahibi HU dediinde, dedii O kendisi olur ve izafi kiilii tamamiyle ortadan kalkm olur. unu anlar ki, bu hal manfetullah srrndandr, herkes bunu bilmez... Ehlullahdan hi bir kimse bu hale iaret dahi etmemitir... Ya srr ama endiesinden, ya korkudan, yada tehlikeli olduunu dndklerinden... Zira, bu halde kuldan tekvinullah yani Allahn yaratclk sfat zahir olur; yani HU dedii zamanda O olarak!.. Zira, bu halde onu kulun lisanndan syleyen Allahu tealadr!.. Buna, tahtl lafz yani gizli ifade denir, ki manas, syleyende zahir; gayrda ise, gizlidir... ] Bu halin hakikatini beyan iin biraz daha amak gerek... Kemal sahibi HU dediinde, o anda kendi varln tamamiyle ifna eder... Mutu kablel ente mut!,. lmeden nce ol!.. Hads-i erifi gereince varln yok etmi olur, ki bu da lm demektir... Bu lm ise irade ile olur... Zahiren ve batnen varlndan eser kalmayp, basz ve ayaksz kendisini HU deryasna brakr... Bylece boulup yok olur!.. Nam ve nian kalmaz... Bu devreden sonra kendisi HU olur... nki, katre deryaya dt ve ayn derya oldu... Deryay- HUdan maksad, deryay Vahdiyettir... lahi aktr, vcud-u mutlaktr ve Nur deryasdr... Birlik alemidir. Hazreti Reslullah bizleri irad iin dualarnda yle derlerdi: Allahmmecalniy nuran!.. Allahm beni nur eyle... Zaten nurdu ama bizlere retmek iin byle diyordu... 29

Bilinmeli ki, kendini HUya veren NUR olur... Beyt : Varl Hakka verin, varlk Hakkn olsun hemin... Sen k aradan, kalan yar ola, olasn emin... Varln HUya verenin, HUnun ayn olmas acaib midir?.. Bir kimsenin ls tuz glne dse, ayn tuz olur ve temiz olur! Bylece, iradeye dayanan bir lmle, kendilerini Hunun tuz deryas misali, varlna brakanlar, HU olup, NUR olup arnp temizlenirler... Bu olu imkansz m?!.. HU demek Trkede o kimse demektir; ancak burada kullanl ise, Allahn Zat manasnadr. Yani... Cmle varlk, Hakkn Ben kelimesiyle kasdettiini, varlk dahi Hakkndr, diye dnr... Btn varl, kendi de dahil olmak zere Zat deryasna brakr... Bu halde, Zattan baka hi bir ey kalmamas gerektir... HU ismine devam edenlere bilmek gereklidir ki, HUdan maksad, ifade ettii msemmadr... HU dedii zamanda, ne isim, ne resim, ne zaman, ne mekan, ve ne dahi nian kalmayp; Zat- HUda cmle varl ve haliyle kendini yok edip, abdin lisanndan HU diyeni HU olarak brakmas gerekmektedir... Beyt : Evvel ve ahir ne ki var HU imi; Batn ve Zahir ne ki var HU imi;.. Anlatlmak istenen mana hasl olduktan sonra, kul ad altnda, ister HU desin, ister BEN desin, ister biz desin, ister onlar desin mana hep ayndr; murad Onun Zatdr!.. Muhyiddini Arab hazretleri yle buyurur: Anlatlmak istenen bu manaya bir ok arifler iaret bile etmemilerdir; nk byle icab etmitir. Akla gelen udur, ki kul, Hakk tekvin etmi olur HU dedii zamanda; arkadan, szde, halk tekvini gelir. Bunun hakikati udur ki... HU diyen kimse, eer mrid-i kamile yetiip kamil olmu deilse, burda hata yapabilir... Yani, salik saki- hakikat olan mrid-i kamil elinden ak badesini iip, fena fllah hasl olmamsa, HU dedii zamanda, kendi zann ve tasavuru, itikad ve takyidi zere Hakk tahayyl ve tasavvur eder nk tlaka ermemitir!.. Ve bylece de kendi tasavvuruna gre Hakk snrlar ve kayd altna alr!.. Dolaysyla da HUyu tekvin ve icad etmi olur ve bundan sonra da kendi peydah etmi olduu halika ibadet etmi olur... Geri Hadis-i erifte yle buyrulmutur: Ben kulumun indindeki zann zereyim... Buna gre o zanda da Hakkn bir yz vardr, lakin kulun tekvini ile zannna gre zuhur edip yz gsterir... Zira hi bir mukayyed yoktur ki, mukayyed o mutlakn bir yz 30

olmaya... Geri bu halde de kendini tekvin ve icad eden yine kendisidir; ancak, tekvin kuldaki zannn itikadna gredir... ve bu, mukayyed mabuddur, mutlak mabud deildir. Bu hali dnmek lazm gelir dedii, ite bu haldir, tehlikelidir! Asl kemal odur, ki kul HU dediinde; tamamiyle varlndan soyunup, mahvolup, fena bula; izafi benlii, ilah benlikte yok ola!.. Sonra, bir itikad, zan, kayd tahsisi ile kendini balamayp, ynlerden hususi bir yn ile balanmaya... ancak bunlardan sonra, ynlerden hususi bir yn ile balanmaya... ancak bunlardan sonra, mutlak rabb-l erbaba balanm olur ve ibadete balar... Aksi halde, kendi zannnda yaratm olduu mdbduna ibadet etmi olur... Kuran Keriym Casiye Suresi 45. sure 23. ayette; buna iaret eder: efereeyte menittehaze ilaheh hevah Hevasn ilah edineni grdn m?.. Bunu ok iyi dnmek gerekir...

TEKVN MAKALES imdi bilesin, kamil kii odur ki, nefeslerini kontrol edip, onlara beki ola... Gnl hazinesinin kapsnda oturup, Hakkn ktphanesine Hakdan baka fikirlerin girmesine msaade vermeye... etturuku ilallahi biadedi enfasil halayk... Allaha giden yollar yaratlmlarn nefesleri adedincedir... hkm uyarnca, her nefeste hakka yol vardr... rfan sahibine yakan, her nefesini zat ile Hakdan alp ve yine hakka vermektir... Biline ki, insandan nefes ksa(ki bu nefis olarak da dnlebilir), haddizatnda o nefes heyula gibi olup, renksiz iken, kulun itikad, ameli ve fikri ne ise, nefes o renge boyanp, o libas ile rtnp kar... O halde, gnl hanesini muhafaza etmek gerektir. Hakkn rzasna muhalif olan dncelerden... Zira, kulun gnl, Hakkn hazinesi ve ktphanesidir ve insan onun hazinedardr. Hak fikrinden gayri fikirler yol kesici etelerdir ki, onlara gnle girmeye yol brakmamaldr. Nitekim bu konuda hads-i erifte yle buyrulmutur: Kalbil mmin beytullah ve kalbl mmin arullah ve kalbl mmin hazainullah ve kalbl mmin miratullah... Mminin kalbi beytullahtr, ve arullahtr, ve Allahn hazinesidir ve Allahn aynasdr. hmal edip Hakkn hazinesini etelere kaptrr, hrszlara aldnrsa, hali mkil olur, zira hain saylr... Kuran Keriym Enfal Suresi 8. sure 58. ayette; innallahe l yhbbl hainiyne Allah hainleri sevmez... 31

Beyt : Gnlde yarmca Hakkn era, Kesilir ondan hrszn aya... Hakkn yaknlna ermi murakabe ehli kimselerin zihnine gelen dnce ve hatralar, suret ve zahir ehli kimselerin aka yapm olduu fiiller ve szler gibi muamele grr!.. Murakabe ehli Hakkn rzasna muhalif olan dncelerinden mesuldrler... Bu hale iaret eden hadste yle buyrulmutur: Men dakka dkka; hasenatl ebrar seyyietl mukarrabun... Kim bakasnn kapsn alarsa kaps alnr: ebrann yapt iyi ey mukarreb olana gre kt eydir... Hakikatte Allahu teala ve tekaddes kendi fikrinden bakasnn, bendesinin gnlne gelmesine raz olmaz; zira oras kendi evidir... Nitekim bir hads-i erifte: Bir kimse gnlne Hakdan gayri fikirleri sokarsa, Kabetullah put le doldurmu ve puthane yapm olur... Geri kalbde o hatra ve fikirleri halkeden Allahu tealadr, ancak kul gafleti dolaysyla mesul olur... Kul o dnceyi giderip. Hak fkrine tebdil etmezse, ve o dnce ile mesrur olup bulunduu gaflet iinde rahatlarsa, bu halinden sorguya ekilir... Bu halin tafsili, Kuran Keriym Rahman Suresi 55. sure 29. ayette gizlidir: klle yevmin hve fiy enin Her an O yeni bir andadr... Bu hal iinde Hak teala daima ve ebed tecelli zeredir... O tecellilerde emr-i Hak zahir olup, kullar zere nazil olur... Ve kullarn gnlne ziyarete gelir... O emr-i Hak, yani tecelli misafr-i gaybdir!.. Hakkn huzurundan yola kp, renksiz olarak kulun kalbine indiinde, eer kul gaflette olmayp. Hak ile ise, o misafir-i gayb olan emr-i Hak, gnldeki Hak ile birleir... Nitekim hadis-i kudsde buyrulmutur: Ma vesiani arz ve la semai ve vesiankalbel mmin!.. Yere ve semaya smam, mminin kalbine sarm... Bu kudsi hadsin manasm bir ak u beyitle tefsir etmi: Hakka bakan incidir gnl, sme msemmaya mazhardr gnl, Bir ahin bir anka kuudur gnl, Zat Hakkn varldr gnl!.. O ilahi emrin kaibdeki ile birlemesinden kuds bir gzellik sureti hasl olur... ekilsiz ve miktarsz yine Hakka dnp vasl Hak olur... Minh bede ve ileyhi yeud... Ondan balar ve Ona dner... Bu geli - gidi ruhlar yolundan deil; mnezzeh bir inile olur ve yine mnezzeh bir ykselile geri dner. 32

Bu geli - gidii ne melek, ne de felek akl farkeder... Ancak, mnezzeh bir ruh grrler, tesini bilemezler... O kula gayb misafir olan tecell her ne vakit gelse, orada Hakk bulur; bylece de o kul misafirlik hakkna riayet edip, hakkn vermi olur. Eer emr-i Hak kulun gnlne geldiinde, orada Hakk bulamayp, bir melee yani melek dnmeye mlaki olursa, bunlarn birlemesinden, meleklere has bir suret hasl olur; ruhlarn ykseldii yoldan ykselip Sidreye kadar uar ve orada karar klar... Eer emri Hak geldiinde, insann sadrnda eytana mlaki olursa, bu sefer ruhan bir ate sureti hasl olur; bu da siyah bir ku sretinde olup, eytanlarn getii yoldan ayn altna kadar ykselir, ondan daha yukarya kamaz ve kyamete kadar orada kalr. Ve eer emr-i Hak geldiinde, kulun gnlnde bir gzellik bulursa bundan gzel bir suret meydana gelir, gzel bir ku suretinde cennete uar, ve orada mizacna gre nimet bulur ve sahibi gelinceye kadar bekler. Bunlar gibi, kalbe gelen tecelliler ne ile karlarlar ise, ona gre deiik suretler meydana gelir... Daha fazla tafsilata gerek yoktur... Haddizatnda insan, ilah bir kazan evidir... Daima o Zat- Hak tecell eder ve emr-i Hak nazil olur... O nazil olu, aslnda renksiz ve niansz olduu halde. Hak teala onu indii insann rengine gre boyar ve onun itikadna, zannna ve ameline gre eit eit, renk renk suretlerde icad edip vareder... Bunlardan maksad. Hakkn tekvin sfatnn tecellisinin beyandr. Kamil insan her halde gafil olmaz; emr-i Hak olan ilah tecelli kendisine nasl renksiz, ekilsiz, miktarsz hali ile geldi ise, ayn biimde, yine renksiz, ekilsiz ve miktarsz haliyle brakp, bylece tecellinin hukukuna riayet edip, geldii gibi gndermelidir. nsann iindeki dnce ve tasavvurlar, dardaki fiil ve hareketleri, inanlar, tahayylleri, nefesleri bir zerre dahi yok olmaz... Onlar iyi veya kt, kabiliyet ve istidatlarna gre ahirette trl trl ekil ve suretlerle zahir olur... Sahibi ise, onlara verdii suret gereince ya nimet bulup lezzet duyar, yahut azap eker ve incinir!.. Burada gizli olanlar orada aikar olurlar... Kuran Keriym Zilzal Suresi 99. sure 7/8. ayette; yle buyrulur: femen yamel miskale zerretin hayren yereh ve men yamel miskale zerretin erren yereh Kim zerre kadar hayr yaparsa neticesine erer. kim de zerre kadar er yaparsa neticesine erer... Muhyiddini Arab Hazretleri yine devamla yle buyurur: Bir hads-i erifte yle buyrulur: Ve ma halaktuhu fiy hazel mahalli illa hvallah, halaka klli eyin. Bir mahal haketmedi ki, o Allah olmasn; hereyi halketti... (Yukardaki cmleyi smail Hakk merhum yle tercme etmi: Hak teala kendi nefsini halketti...

33

Bunu dnya ilerine kullanlan akl, (akl- maa) red eder!.. Bu da kendi kusurundandr!.. Akl- maa ki, akl- czidir... Bu hali idrak edemez... Bunu ancak akl- maad yani ilim ve irfan ile terbiye olan, gelecei kavrayan akl anlar ve kavrar... Haddizatnda: Hak teala kendini halketti!.. demek, zahiren iyi grnmez!.. Ama, hakikati cihetiyle gerektir!.. Bediidir!.. Yani hayret verici bir haldir. Dnyalk akl elbette bunu inkar eder: nk anlay ve idrak sahas dndadr. Her kim. Hak teala hakknda bir kelam etse, kendi nefsinde Hakka bir suret vermi olur... badet dahi etse, o tasavvur ettii eye ibadet eder... O da Allahu tealann kendidir; bakas deildir... Kulun, tasavvuruna, itikadna ve zannna gre, kalb aynasnda yz gsterir... Asl meseleye geliyoruz... Bu halde, kulun tasavvuruna gre zuhur eden Hakk, o kul halketmedi, ancak, Hakk mutlak, kendi kendini halketmi olur!.. Her eyin halik Allahu tealadr; Ondan baka Halik yoktur... O kulun itikadnda zuhur eden dahi Hakkn varettii eya cmlesindendir... Onu dahi Hak teala halketmir... Gizli ifadede Hak kendini yaratt cmlesinin derin manalar bulunur... Bilesin ki, halk, ceal, icad, sun ve tekvin bu makamda, hepsi bir manaya delalet eder... - Halkn manas halk etmek; - Cealin klmak; - cadn varetmek; - Sunun kudret eseri gstermek; - Tekvinin ise, grnmeyen eyi meydana kartmaktr... fadeleri bir miktar ayn gibi grnse de hepsi ayn yola kar... Hepsinden de murad, Hakkn zuhur ve tecellileridir... Hak kendini halketti demekten murad, dnen kulun tasavvurun ve zannna gre, kendine izhar eder, demektir... yle bir misal vardr... Bir kimse aynasz olarak kendini mahade etmek, grmek ve bilmek isterse pek kolay olmaz... Fakat, bir ayna ile kendini grrse, bunda ayr bir safa vardr... Onun iin Hak bu alemi ve Ademi halk ederek, varlna ayna eyledi. Ancak alem aynasnda, kendinin aksini; Adem aynasnda ise aynn grp temaa eyler... Ademden murad insandr... Ademi ve Alemi halkedip, kendine ayna kld demekten murad; kendini ayna suretinde izhar etti; ve yine Celali ile Cemalini o aynada kendine arzedip ve bir yzden bakarak kendi gzelliine ak olup, hayran kald ve niyaza dald... Bir dier yzden mauk olup naz ve iveye girdi... Kendi gzelliini, kendine arzedip, cilvekar olup tecelli etti demektir. Burada bakan, baklan, bakmak ve ayna ayn eydir... Ve bu, nsan- Kamil yle bir mutlaktr; saf parlak yaldzl aynadr ki, mutlak Cemal olan hak, kendi kendini kaytsz ve artsz orada mahede eder. nsan- Kamilin aynas, Hakkn tecellisine gredir!.. Dierlerinde olan tecelli, kulun zannna ve kabulne ve itikadna gredir... 34

Allah, Hakk syler ve doru yola hidayet eder. Hazreti eyh Muhyiddin Arab kaddese srrhu aziz Fuss isimli kitabinin son ksmnda, yukarda zikredilen mevzularla ilgili baz szleri vardr... Onlar ksmen buraya alyoruz... Hazret yle buyurur: [tikad edilen Allah, kulun zannna gre tasavvur ettii ilahtr. O da sfattr!.. O kulun senas, kendi itikad ve zann zere olup, dolays ile vgs kendi zannnadr. Bu sebeble dier itikadlar ktler. Eer insaf olsayd byle yapmazd... Zannnda bu mabudu meydana getiren kii cahildir. Bu yzden dier btn itikadlan eksiz ktler ve itiraz eder... Kendi itikadnn hilafna grnd iin, dierlerinin mabudlar hakknda olan itikatlarna kar gelip, onlarnkini inkar eder...] Eer, eyh Cneydi Badad hazretlerinin: levnn mai levnn inaihi... Suyun rengi, kabinin rengidir... szn duymu olup, manasn anlam olayd, hi kar gelmez ve her itikad sahibinin itikadn sahibine teslim edip, irfan sahibi olup Hak teala hazretlerim her surette grp, bilip, idrak ederdi. O kendine zel bir mabud tasavvur eden kii zan sahibidir. Ne alimdir, ne arif... Onun iin Allahu teala ene inde zanni abdihi, yani kulumun zann zereyim buyurdu... Yani, ben kuluma ancak itikad ettii surette zahir olurum... Bu itikad ister tlak, ister takyid cihetinde olsun... eitli itikadlarla itikad edilen ilah, muayyen, mahdud ve sayldr... Kulun kalbine san ilah da Odur... Yani, Hakkn bir tecelli yzdr... Baka ilah demek deildir... Ama mutlak olan ilah, Cemal sahibidir ve Ondan bakas bulunmaz. Ve hibir yere de smaz... Gnle dahi smaz... Nasl ssn ki, cmle eyann ayndr!..Zatndan gayri bir ey yoktur!.. Gnln dahi ayndr. Hatta kendi, kendi varlna sar veya smaz demek caiz olmaz... i buna gre dn ve anla!. Yukarda anlatlanlar hakknda bir misal getirmek isteriz ki, daha kolay anlalsn... Bir sevgilinin gzelliine baklsa ve onun etrafnda yzbin ayna konulsa, o sevgili ka yz bin grlr... Ama aslnda bir sevgili ve bir yz iken, o aynalarn istidat ve kabiliyetlerine gre kiminde parlak, kiminde kederli, kiminde doru, kiminde eri br gsterse; ve bir kimse de sevgilinin ancak bir aynadaki resmini grp, dierlerini inkar etmi olsa, arif olmu saylmaz. Arif olan, btn aynalardan grnen sevgilinin trl suretlerini tasdik eder... Hatta ayna ile veya aynasz dahi grr... Beyit : Nice yzbin gze grnen bir suret imi aikar, Kendi gzelliine yine kendi olmu talebkar... Bu misali de fazla aklamak icab etmez... Arif ne kadar dnrse ve zevk alrsa, o kadar misal bulur... 35

Son bir misal daha verelim... Bir kimse gnein n grmeden hayli zaman karanlk bir yerde kalsa; gnn birinde o kald yere renk renk camlar alsa ve sabah gnei doduunda o camlara vursa, ieriye renk renk klar dolar... O zat bunlara bakarak gnein rengi yeildir, krmzdr diye trl zan ve ikadlara der... Hayal ve tasavvura kaplr. Ama irfan sahibi, iin Hakikat halini bilir ve yine bilir ki, suyun rengi, kabnn rengidir ve btn eyaya k veren Hakkn nurudur. Nitekim Kuran Keriym Nur Suresi 24. sure 35. ayette; allah nurssemavati vel ard Allah semalarn ve yerin nurudur... buyrulur ki bunu aklar... rfan sahibine gre iki cihann aynasndan grnen bir yzdr... Hal byle iken, her arif, kendine has bir kemale ermitir... Ve o kemalden yle derler... Ma reeyt eyen illa ryetullahu badehu! Akabinde Allah grmediim hi bir ey yok Ma reeyt eyen illa ryetullahi fiyhi Birey grmem ki onda Allah grm olmayaym Ma reeyt eyen illa kablehu Her eyden evvel On grdm illa Allah! Ancak Allah La yeralhu illa Allah Allah ancak Allah grr eklinde be ayn seviyeden ifadede bulunmulardr arifler... Ki bunlar afakta yani dta olan grlerdir... Arf-i kamil bu be grn tamamna vakf olduktan sonra; nefsinde be gre daha vakf olur ki, bunlar enfsidir... Aklanmas da burada mnasip deildir... Belki kefi haramdr!.. Arzu eden kimse nsan- Kamilin eteine yapp, ondan taleb etsin... Zira, Men lem yezuk l yuraf yani tadmayan bilmez kaidesi vardr, yaz ile olmaz... Yaamak gerektir vesselam. Yadmc Haktr... Allahu Tealann yardm ile tamam oldu.

36

SDFDFGDFGDFG

KAYNAKLAR :
1. 2. 3. 4. KUR'N ve HADS VEHB : HAK'kn hibe yoluyla verdii ilim. KESB : alarak kazanlan ilim. NAKL : Muhtelif eserlerden ve sohbetlerden, mahede ile toplanan ilim.

DAHA EVVELCE IKAN KTAPLARIMIZ

(GNLDEN ESNTLER)

1. 2. 3. 4.

NECDET DVAN HACC DVANI RFAN MEKTEB HAK YOLU'nun seyr defteri LBBL LB - ZN Z Osmanlcadan eviri

ZERNDE ALITIIMIZ KTAPLARIMIZ

5. NAMAZ VE EZAN' MUHAMMEDI'nin baz zellikleri 6. SLAMDA MBAREK GECELER VE HAKKATLARI 7. KELME- TEVHD DEK YNLERYLE 8. CBRL VE HAKKATLER 9. SURE- YUSUF VE DERVLK 10- ALTI PEYGAMBER VE DAHA BAZILARI

NECDET ARDI ERTURUL MAH. HSEYN PEHLVAN CAD. NO. 35/A 59-100 TEKRDA

37

TEL. EV : 0 - 282 - 261 43 18 : 0 - 282 - 261 32 40

Canlara canan olacak, Kendini onda bulacak, Sonradan baki kalacak, Ehli irfn aryorum.

drk ile bilip gelen, Beer kabuunu delen, Kendini bir ayna eden, Ehli irfn aryorum.

Hakkn Nuruna gark olun, Kelmullaha harf olan, Alemlere rahmet olan, Ehli irfn aryorum.

38