Ag Temelleri

Bilgisayar A Sistemleri
A TEMELLER (NETWORK)
r. Gr. Serkan KORKMAZ
1
1.1. Veri Alar

Birden ok bilgisayarn birbirine bal olduu donanm
ve yazlmlarn da paylalmasna izin veren bilgisayar alar, veri haberlemesini veri alar zerinden yapmaktadr.
Bilgi iletimine en gzel rnek evlerimizde kullandmz
telefonlardr.
1.1. Veri Alar

Telefonlarda ses bilgisi kablolar ile santrale gnderilir. Santrallerden dier santrallere ve oradan da hedef telefona ar iletilir. Her telefonun kendisine ulamakta kullanlan bir numaras bulunmaktadr. Sistem bilgisayara uyarlandnda her bilgisayarn bir numarasnn bulunduu grlecektir. eitli kablolama teknolojileri ve a elemanlaryla bilginin hedefe ulatrld grlecektir.
3
1.1. Veri Alar

Bilgisayar alar da bir veri adr. A sistemi ise iki kiisel bilgisayardan oluabilecei gibi binlerce i istasyonundan da oluabilir.
1.2. A Tarihesi
lk a sistemleri kendi organizasyonlarna hizmet veriyor
fakat dier alarla ayn ortamda alamyorlard.
Interoperability (birlikte kullanlabilirlik) konusunu
zmede ilk alan packet-switched a Amerikan hkmetinin ARPANETidir.
ARPANET, 1960larda gelitirildi ve bilgisayar donanm
seimlerine bal kalmakszn pek ok organizasyonu birbirine balad.
Modern 'kresel' geni alan a yapsna atlan ilk admd.

5
1.3. Paralel letiim

Digital olarak kodlanm bilginin tm bitleri ayn anda
transfer ediliyorsa buna paralel veri iletimi denir.

Paralel veri iletiminde iletilecek bilginin her biti iin
ayr bir kablo balants salanr.
1.3. Paralel letiim

Seri veri iletiminde, bir kerede bir karakterin sadece biri iletilir. Alc makine doru haberleme iin karakter uzunluunu, start -
stop bitlerini ve iletim hzn bilmek zorundadr.
Paralel veri iletiminde, bir karakterin tm bitleri ayn anda iletildii
iin start -stop bitlerine ihtiya yoktur.

Dolays ile doruluu daha yksektir.
1.4. Seri letiim

Seri iletim bilginin tek bir iletim yolu zerinden n bit
sra ile aktarlmasdr.
Bilgisayar alar zerindeki iletiim seri iletiimdir.
1.4.1 Asenkron Seri letiim

Asenkron protokoller karaktere yneliktir. Yani iletim sonu (EOT) veya metin balangc
(STX) karakterleri gibi veri balant denetim karakterleri, iletimin neresinde ortaya karsa ksnlar ayn eylemi gerekletirirler.
En ok kullanlan ezamansz veri iletim protokolleri
8A1/8B1 ve 83B dir.

9
1.4.1 Asenkron Seri letiim

Gnderilen veri bir anda bir karakter olacak ekilde
hatta braklr.
Karakterin bana balang ve sonunda hata
sezmek iin baka bir bit eklenir.
Sonlandn anlamak iin de dur biti eklenmektedir. Bala biti 0 ve dur biti 1 dir.
10
1.4.2. Senkron Seri letiim

Senkron protokoller karaktere veya bite ynelik
olabilirler.
En ok kullanlan protokoller BSC ve SDLC dir. kili ezamanl iletim protokol (BSC) karaktere
ynelik ve senkron veri balant iletiimi (SDCL) bite ynelik protokollerdir.
11

Senkron iletiimde bala ve dur bitleri gnderilmez. letiimde saat sinyalinden faydalanlr. Veri ile birlikte saat iareti de modle ederek
gnderilir ve uyum salanr.
12

Senkronizasyonun balamas iin, gnderen
bilgisayar hedef bilgisayara bir senkronizasyon karakteri gnderir.

Eer alc bu karakteri tanyp onaylarsa iletim
balar.
Veri transferi gnderici ve alc arasndaki
senkronizasyon sonlanncaya kadar srer.

13
1.5. A Topolojileri
Topoloji, yerleim ekli demektir. Bilgisayar ve yazc gibi a elemanlarnn fiziksel(gerek) veya mantksal (sanal) dizilimini gerekletirir.
14
1.5.1. Bus (Ortak Yol) Topolojisi
15

Bus topolojisinde tm i istasyonlarnn zerinde olduu bir hat mevcuttur. Btn istasyonlar hattaki tm mesajlar inceler ve kendine ait mesajlar alr. Hattaki bilgi ak ift ynldr.
16

Kaynak istasyon bilgiyi hatta brakr. Bilgi her iki ynde ilerleyerek hatta yaylr. Ancak bu topolojide ayn anda iki istasyonun bilgi
gndermesi durumunda bilgi trafii karr.
Bunu nlemek iin hattn paylamn dzenleyen
protokoller kullanlmaldr.
17

Ortak yol topolojisi kullanlarak kurulan alarda koaksiyel kablo kullanlr. Her bir istasyona T- konnektr taklr. lk ve son istasyona ise sonlandrc (Terminatr) balanarak a sonlandrlr.
18

Bu topoloji a performans en dk olan topolojilerden
biridir.
ki istasyon aras mesafe ince koaksiyel kullanldnda
185 metre, kaln koaksiyel kullanldnda 500 metredir.
ki istasyon aras mesafe minimum 0,5 metre olduunda
maksimum 30 istasyon kullanlabilir.
19

Ortak yol topolojisine uygun balantda dikkat edilmesi
gereken noktalar unlardr:
Balant gerekletirilirken T- konnektrler dorudan
network kartna taklmaldr.
Eer bir istasyon uzaa yerletirilecekse T- konnektr
den kacak bir kablo ile uzatma yaplmamaldr.
20

Avantajlar Kablo yaps gvenilirdir. Yeni bir istasyon eklemek kolaydr. Merkez birime ihtiya duyulmaz.
21

Dezavantajlar Maksimum 30 istasyon balanabilir. An uzunluu ince koaksiyelde 185, kaln koaksiyelde 500 metreden fazla olmaz. Bir istasyonun arzalanmas btn a devre d brakr. Arza tespiti zordur.
22
1.5.2. Yldz Topolojisi
23

Bu topolojide adaki iletiimin gereklemesi iin merkezi birim bulunur ve btn istasyonlar bu merkezi birime balanr. Ortak yol topolojisine gre performans daha yksek ve gvenilirdir. Fakat daha pahal zmler sunar.
24

Bir istasyondan dierine gnderilen bilgi nce bu merkez birime gelir, buradan hedefe ynlendirilir. A trafiini dzenleme yeteneine sahip bu merkezi birim, hub ve anahtar(switch) olarak adlandrlr.
25

Bu topolojiye dayal bir sistem kurulurken; Korumasz ift bkml UTP (Unshieded Twisted Pair- Korumasz ift bkml) veya
Korumal ift bkml STP (Shielded Twisted Pair - Korumal ift bkml ) kablo
kullanlr.
stasyonlarn merkezi birime (hub) olan uzakl maximum 100 metredir.

26

stasyonlarn merkezi birime (hub) olan uzakl maximum 100 metredir.
Kullanlan a kartna veya kabloya gre a farkl
hzlarda alabilir.
Merkezde bulunan hub veya anahtar zerindeki
klara baklarak arzal olan istasyon bulunabilir.
Bir istasyonun arzalanmas a trafiini etkilemez.

27
Yldz topolojisinin zelliklerini u ekilde zetleyebiliriz:
Bir istasyonun arzalanmas a etkilemez. Aa yeni bir istasyon eklemek ok kolaydr. A ynetimi ok kolaydr. Kurulan a elemanlarna gre yksek hzlar elde
edilebilir.
28
1.5.3. Aa Topolojisi
29
1.5.3. Aa Topolojisi

Aa topolojisinin dier ad hiyerarik topolojidir. Aacn merkezinde sorumluluu en fazla olan bilgisayar bulunur. Dallanma baladka sorumluluu daha az olan bilgisayarlara ulalr. Bu topoloji ok byk alarn ana omurgalarn oluturmakta kullanlr.
30
1.5.4. Halka (ring) Topolojisi
31

Bu topolojide her istasyon bir halkann elemandr ve halkada oluan bilgi btn istasyonlara ular. Her istasyon halkada oluan bilgiyi ve hedef adresi alr. Hedef adres kendi adresi ise kabul eder. Aksi halde gelen bilgi ilem d kalr.
32

Halkadaki bilgi ak tek ynldr. Yani halkaya dahil olan bilgisayarlar gelen bilgiyi iletmekle grevlidir. Ancak gnmzde pek ok halka a iki halka kullanmakta ve ift ynl bilgi ak elde etmektedir. Herhangi bir sonlandrmaya gerek duyulmaz. Halka topolojisinde halka iinde dolanan bilginin denetimi amacyla, Token ad verilen bir bilgi ada dolanr.
33
1.6. A Protokol Standartlar

A iletiimini dzenleyen kurallara Protokol denir. A protokol standartlar arasnda DHCP, DNS, ETHERNET, IP, IPX/SPX ve TCP/IP protokollerinden bahsedilebilir.
34

DHCP DHCP, protokol BOOTP protokolnn devamdr. DHCP, DHCP kullanmak zere yaplandrlm
bilgisayarlara merkezi ve otomatik olarak IP adresi atanmas ile TCP/IP bilgilerinin yaplandrlmasn ve bunlarn ynetilmesini salar.
35

DHCPnin uygulanmas manuel olarak IP adresinin
verilmesi nedeniyle ortaya kan baz problemlerin zmlenmesini salar.
Dier protokoller sonraki modllerde ayrntl olarak
ilenecektir.
36
TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) :

Bilgisayarlar ile veri iletme/alma birimleri arasnda organizasyonu salayan, bylece bir yerden dierine veri iletiimini olanakl klan pek ok veri iletiim protokolne verilen genel addr. Bir baka deile, TCP/IP protokolleri bilgisayarlar aras veri iletiiminin kurallarn koyar.
37
IP (Internet Protocol): IP adresi (Yani nternet Protokol adresi), TCP/IP (letim Kontrol Protokol/nternet Protokol) standardn kullanan bir adaki cihazlarn birbirini tanmak, birbirleriyle iletiim kurmak ve veri alveriinde bulunmak iin kullandklar bir numaradr. DNS (Domain Name Server): Makine isimlerini Adres isimlerine eviren protokoldr.
38
1.7. A eitleri
39
1.7.1. Yerel Alan Alar (LAN)
Yerel alan alar (LAN - Local Area Network) adndan da anlalabilecei gibi bir yerleke veya bir kurum ierisinde oluturulan, da kapal alardr. Bilgisayarlar aras uzaklk birka kilometreden fazla deildir. Yerel alar dierlerine gre daha hzl alrlarken megabit gibi hzlara eriirler.
40
1.7.1. Yerel Alan Alar (LAN)

rnek: evlerde veya iyerlerinde oluturulan alar. Genellikle internet paylamnn gerekletirilmesi, ok kullancl basit programlarn kullanlmas veya ok kullancl oyunlarn oynand alardr.
41
1.7.2. Geni Alan Alar (WAN)
Birbirlerine ok uzak yerel alarn bir araya gelerek oluturduu geni alardr. (WAN Wide Area Network ) Alar aras balant fiber optik bir kablo ile olabilecei gibi uydular zerinden de salanabilir.
42
1.7.2. Geni Alan Alar (WAN)
Bu alarda kullanlan teknolojiler LANlardan farkldr. Ynlendirici (router) ve oklayc (repeater) gibi a elemanlarnn kullanlmas gerekir. stasyonlar ok geni bir corafi alana yaylmtr.
43
1.7.3. Metropol Alan Alar (MAN)

Metropolitan alar (Metropolitan Area Network
) yerel alan alarndan biraz daha byk alardr. alar bu kategoriye girer.
niversitelerde, byk i yerlerinde oluturulan
lke apna yaylm organizasyonlarn belirli
birimleri arasnda salanan veri iletiimi ile oluan alardr.
44
1.7.4. Depolama Alan Alar (SAN)

Sunucular, saklama ortam olarak zerlerine den
grevi yapmasna karlk, kapasiteleri snrldr ve ayn bilgiye birok kii erimeye altnda darboaz oluabilir.
Bu yzden birok kuruluta teyp niteleri, RAID
diskler ve optik saklama sistemleri gibi evre birimi saklama aygtlar kullanlmaktadr.
45

Bu tr aygtlar verinin evrimii yedeklenmesinde ve byk
miktarlarda bilginin saklanmasnda etkin rol oynarlar.
Sunucu boyutlar ve youn uygulamalar arttka yukarda
sz edilen geleneksel saklama ortam stratejileri iflas etmektedir.
nk bu evrebirimi aygtlarna eriim yavatr ve her
kullancnn bu saklama aygtlarna saydam bir ekilde eriimi mmkn olamayabilir.
46
SAN (Storage Area Network)lar verilere daha hzl eriim ve daha fazla seenek sunmaktadr. Veri depolama alar, her bir sunucunun veri depolama sistemi ile bir teyp yedekleme ktphanesi arasnda yksek hzl ve dorudan fiber kanal balants salayabilir.
47
Bunun anlam, yerel an, bundan byle yedekleme ve geri ykleme srecinde verileri tamak iin kullanlmayaca, bylece yerel a zerindeki hizmetler ve kullanclar iin performansn arttrlmasdr. Bu tr teyp depolama uygulamas, yerel adan bamsz (LAN free) yedekleme zm olarak anlmaktadr.
Ksa zamanda fazla veri depolanmasn salamakta ve merkezi bir ynetime olanak vermektedir.
48
1.7.5. zel Sanal Alar (VPN)
Sanal ve zel alar (VPN - Virtual Private Network), yerel internet servis salayc ve kurumsal yerel alar arasnda gvenli bir tnel zerinden veri iletimi gerekletirerek alr. Bir ok a donanm retici internet gibi, paylalm veri alar zerinden tnelleme ve ifreleme yapabilme yeteneine sahip donanmlar piyasaya sunmaktadr. Kurumsal alarn daha nceden bir takm gvenleri nedeni ile internete balamayan irketleri yeni VPN teknolojileri ile gvenli balantlar salayabilecekler.
49
1.8. A Cihazlar
1.8.1. A Kart( NIC- Network Interface Kart )
50
1.8.1. A Kart ( NIC- Network Interface Kart )
Bilgisayarlar ve dier cihazlar aa balamada kullanlan kartlardr. A kart NIC (Network Interface Card) olarak da adlandrlr.
51

Veriler bilgisayarda ikilik sistemde ilenirler. A kartlar bu verileri elektrik, k veya radyo sinyalleri ile dier bilgisayarlara iletir. A kartlar hz ve balant yollar bakmndan da farkllk gsterir.
52

ISA, PCI, USB, PCMCIA (modem, bellek kart, hatta
sabit disk gibi ek birimleri dizst PCnize ekleme olana salayan port) gibi balant yuvalarn
kullanan a kartlar vardr.
Gnmzde en ok kullanan a kartlar PCI
balant yuvalarn kullanmaktadr.
Bir a tasarm yaparken an hz, maliyeti ve
kablolama ekline gre bir seim yaplmaldr.

53 53

Bu seimler unlar olabilir.
Protokol Ethernet Token Ring FDDI ATM Kablo UTP, Koaksiyel UTP Fiber optik UTP, Fiber optik Hz 10 100 Mbps 4 16 Mbps 100 Mbps 155 2488 Mbps Topoloji Ortak yol,Yldz, Aa Yldz Mantksal halka kili Halka Ortak yol, yldz, halka
54 54

Her bir a kartnn kendine zg, dnyada baka bir
kartta olmayan 48 bitlik fiziksel adresi vardr.
Yani MAC adresi olarak adlandrlr. MAC adresi (Media Access Control Ortama eriim) 2
adet 24 bitlik adresten oluur.
lk 24 bit IEEE (Institute of Electrica and Electronics
Engineers) isimli kurum tarafndan retici firmaya verilen ksmdr.
55 55

kinci 24 bit ise, retici firmann her rettii karta
verdii adres ksmdr.
rnein, bir MAC adresi 00-505-1A-00-AF eklinde
olabilir.
Bu adres o a kart zerine, retildii firma tarafndan
ROM zerine kaydedilir ve bir daha deitirilemez.
56 56

Ethernet en bilinen ve en ok kullanlan a teknolojisidir. Kullanm ok yaygnlamtr. A kart ile ethernet kart ayn anlamda kullanlmaktadr. Ethernet ortaya ktndan beri kullanm kolayl ve retim haklarnn herkese ak olmas sebebiyle en ok kullanlan LAN teknolojisi olarak a dnyasnda byk bir yer etmitir.
57 57
1.8. A Cihazlar

Ethernet Kablo Teknolojileri 10Base2: nce koaksiyel kablo ile 10 Mbit hznda Ethernet a. Ucuzluu sebebiyle veya ince kablo kullanld iin ince Ethernet olarak da adlandrlr. 2 rakam maksimum kablo uzunluunu ifade etmektedir. Kaln koaksiyel kablo maksimum 200 m olmaldr.
58 58
A Cihazlar
10Base5: Kaln koaksiyel kablo ile 10 Mbit hznda Ethernet a. Kaln Ethernet (thicknet) olarak da adlandrlr. 5 rakam maximum kablo uzunluunu ifade etmektedir. Kaln koaksiyel kablo maksimum 500 m olmaldr.
59
A Cihazlar
10BaseF: Fiber optik kablo ile 10 Mbit hznda Ethernet a. F ifadesi fiber optik kablo kullanldn belirtir.
60
A Kart( NIC- Network Interface Kart )

10BaseT: Korumasz ift bkml(unshielded twisted pair ) kablo zerinde 10 Mbit hznda Ethernet. T ifadesi bkml kablo kullanldn (twisted pair) belirtir. Fast Ethernet ( hzl Ethernet ) olarak da anlr. 10BaseT, ortak yol yldz topolojileri kullanan Ethernet kablolama sistemini tanmlar.
61 61
A Kart( NIC- Network Interface Kart )

100BaseT: Korumasz ift bkml (unshielded twisted pair ) kablo zerinde 100M bit hznda Ethernet. T ifadesi bkml kablo kullanldn (twisted pair) belirtir. 10Base36: Broadcast (herkese) yayn yapan kablo ile 10 Mbit hznda Ethernet a. Kablo uzunluu maksimum 3600 metre olabilir.
62
Ethernet alma Esas
Ethernet kart veriyi hatta brakmadan nce, hatt denetler.

Eer hat bakas tarafndan kullanlyorsa gnderen ve alcnn Mac adreslerini ieren veriyi hatta brakr.
63
Ethernet Kart Seimi
Ethernet kartlarnda kullanlacak kablolama tipine gre BNC, RJ45 ve AUI (Attachment Unit interface-Router Portu) konnektrleri olabilir. Baz Ethernet kartlarnda birden fazla konnektr yuvas bulunabilir. Bunlara combo Ethernet kartlar denir. Karttaki konnektr yuvas says arttka Ethernet kartnn fiyat artar. Ayrca gnmzde Ethernet o kadar ok yaygnlamtr ki, anakart 64 reticileri anakart zerine (onboard) Ethernet kartlarn
Ethernet Kart Seimi
Piyasada artk u anda en ok UTP kablo ve RJ - 45 birleimi kullanlmaktadr. BNC kablolama artk yerini UTP kablolamaya brakmaktadr.
65
1.8.2. Hub
Resim 2.2. HUB eitleri
66
1.8.2. Hub
A elemanlarn birbirine balayan ok portlu bir badatrcdr. En basit a elemandr. Hub kendisine gelen bilgiyi gitmesi gerektii yere deil, portlarna bal btn bilgisayarlara yollar. Bilgisayar gelen bilgiyi analiz ederek kendisine gelmise kabul eder.
67
1.8.2. Hub

Hublar, 4, 8, 12, 16, 24 portlu olarak retilirler. Huba UTP kablo ile balanlr ve her bir balant 100 metreden daha uzun olamaz. Hub alrken herhangi bir portundan kablo kartmanz veya takmanz herhangi bir sorun karmaz.
68
1.8.2. Hub
A kuruduktan sonra ortaya kan problemlerden biri de
an genilemesidir. olmayabilir.
A geniledike mevcut hubn port says yeterli
Byle durumlarda ya daha ok porta sahip bir hub alnr ya
da baka bir hub ile mevcut hub birbirine balanr. salanabilir.
Hublar birbirine balanarak an daha da genilemesi
Hublarn birbirine balanmas iin hublarn ounluunda
bulunan uplink portu kullanlr.
69
1.8.2. Hub
Eskiden hublar apraz kablo ile balanrlard. Gnmzde ise hublarda normal portlarn yannda,
zerinde crossover, uplink, out, MDI/X gibi ibarelerin bulunduu portlar grebilirsiniz.
Resim 2.3: Hub
70
1.8.2. Hub
Birbirine balanacak iki hubdan birinin uplink portuna
dz kablonun bir ucunu, dier hubn ise normal bir portuna kablonun dier ucunu takn.
Ancak daha sonra kartrmamanz amacyla birinci
porta takmanz neririz.
Ayrca uplink portunun yannda bir dme bulunuyorsa
bu dmeye baslmaldr.
Eer 3. bir huba balanacaksa ayn yntem takip edilir.

71
1.8.2. Hub
72
1.8.2. Hub
levsel olarak hublar kendi aralarnda aadaki gibi ayrlrlar:
Pasif (Passive) Hub
Hubn portlarna gelen sinyal herhangi bir kuvvetlendirmeye tabi tutulmadan direk gnderilir.
Aktif (Active) Hub
Ynlendirici benzeri alrlar, gelen sinyal glendirilerek gnderilir. Bu hublar bazen multiport repeater olarak da adlandrlrlar.
73
1.8.2. Hub
Ayrca Akll (Intelligent) hub adyla isimlendirilen
cihazlarda mevcuttur.
Bu hublar kpr grevini de slenirler ve a trafiini
ynetirler.
Bunlara ok portlu bridge demek de mmkndr. En son gelitirilen ve switch teknolojisini kullanan yine
trafik filtreleme zelliini salayan Switching Hublarda bu kategoriye girer.
74
1.8.3. Anahtar Cihaz
75

Anahtar (switch) akll bir hub cihazdr. Hubn yapt grevin aynsn yapar, ancak a yormaz. Ayn anda birden fazla iletim yapma imkan salar. Anahtar, portlarna balanan bilgisayarlar MAC adreslerine bakarak tanr.
76

Anahtarlama ilemini gerekletirmek iin MAC adreslerini yapsnda bulunan tabloda tutar. Bu tabloda MAC adresinin hangi porta bal olduu bilgisi bulunur. Kendisine ulaan veri paketlerinin MAC adreslerini inceler ve her bir porta datmak yerine, sadece hedef MAC adresine sahip olan bilgisayarn bal olduu porta brakr.
77

Bylelikle veri paketi sadece hedef bilgisayara
ait portu ve kabloyu megul eder. artar.
akmalar engellenmi olur ve a performans
78
1.8.4. Ynlendirici ( Router )

OSI bavuru modelinin ilk katmanna sahip aktif a
cihazlardr.
Temel olarak ynlendirme grevi yapar. LAN ve WAN
arasnda balant kurmak amacyla kullanlr. ayr portlar bulunur.
Ynlendiricinin zerinde LAN ve WAN balantlar iin ayr Bu portlar ile iki a arasnda balant salanr.
79
1.8.4. Ynlendirici ( Router )
Bir veri paketini okumak. Paketin protokollerini karmak. Gidecei network adresini yerletirmek. Routing bilgisini eklemek. Paketi alcsna en uygun yolla gndermek.
80
1.8.5. Geit Yolu

OSI bavuru modelinin 7 katmannn ilevlerini de
iinde barndrr.
Geit yoluna gelen veri paketleri en st katman olan
uygulama katmanna kadar kar ve yeniden ilk katman olan fiziksel katmana iner.
Geit yolu farkl protokol kullanan alarda iki ynl
protokol dnm yaparak balant yaplmas salanr.
81
1.8.5. Geit Yolu

Temel kullanm amalar unlardr:
Protokolleri birbirinden farkl iki a birbirine balamak
ve aralarnda geit oluturmak.
IP ynlendirmek. Gvenlik duvar oluturmak.
82
1.8.6. Gvenlik Duvar (Firewall)
nternet balants, bilgi ilem asndan baz sorunlar beraberinde getirmektedir.
Dardan ieriye yaplacak saldrlar. eriden yetkisiz kiilerin darya bilgi gndermesi. internet' de "tehlikeli alanlarda" dolama sonucunda sisteme
virs bulamas.
Yetkisiz kullanclarn internet' de gezinmesi.

83
Firewall (Gvenlik Duvar) Birok farkl filtreleme zellii ile bilgisayar ve an gelen ve giden paketler olmak zere internet trafiini kontrol altnda tutar.
84
Btnne gvenlik duvar dediimiz servisler aslnda bir ka alt kavramdan olumaktadr:
Tabya ( Bastion Host ) Firewall Kalesi A Adres evrimi (NAT), Maskeleme, Paket Filtreleme Vekil (Proxy)
85
Tabya (Bastion Host)

dealde, anzdaki gvenlik, a seviyesinde ve adaki
her bir makine de uygulanr.
Pratikte ise, bu yaplamamakta ya da ihtiya duyulan
kimi protokollerin gvenlikten yoksun olduu bilinse dahi kullanlmaktadr.
Byle durumlarda gvenlik duvar, ieride birbirlerine
gvenen, az korumal makinelerin olduu bir ala, d dnya arasna yerletirilir ve aradaki fiziksel balant yalnzca gvenlik duvar tarafndan salanr.
86

Dolaysyla ierideki aa girmek isteyen her kt niyetli
d saldr, nce zel olarak korumal tasarlanm gvenlik duvar makinesini bertaraf etmek zorundadr.
Bu makineye "kale", "nbeti kale" anlamna gelen
tabya (bastion host) da denir.

Tabyamz, fiziksel olarak iki farkl aa baldr: i a
(Intranet) ve d a (internet).
87

Tabya iki zellie sahiptir: Yksek gvenlie sahip olmaldr yani bu makineye
izinsiz eriim son derece zor hale getirilmelidir.
ki (bazen ) fiziksel a balantsna sahip olmal ve
bu farkl alar arasndaki iletiimin nasl yaplacana dair karar verebilmelidir.
88
A Adres evrimi (NAT) Maskeleme
Gnmzde i alarn hemen hepsi tahsisli olmayan IP numaralar (10.0.0.0, 192.168.0.0 vs.) kullanmaktadr. Bu IP numaralar internet zerindeki ynlendiriciler (router) tarafndan bilinmez. Dolaysyla bu alardan internetteki herhangi bir makineye bir eriim olduu zaman internetteki makine bu aa nasl geri dneceini bilmez ve pratikte iletiim yaplamaz. Gvenlik duvar ise, dinamik veya statik olarak internette bilinen ve kendisine ynlendirme yaplabilen bir IP numarasna sahiptir.
89
adaki makinelere eriim salayabilmek iin gvenlik duvar, kendisine i adan gelen her paketin kaynak adresini kendi adresi olarak deitirir. Kendisine internetten gelen paketlerin de hedef adresini i adaki ilgili makinenin adresi olarak deitirir ve bu yolla i adaki makinelerin internet zerindeki makinelerle haberlemesini salar. Bu ileme IP Maskelemesi (Masquerade) veya A Adres evrimi (NAT - Network Address Translation) denir.
90
NAT yapld zaman, oluan trafiin internetten grld hali, internette bulunan tek bir makinenin (tabyamz) baz internet alverileri yaptdr. internete, bu makinenin arkasndaki an bykl, bu adaki makinelerin cinsi, says, an yaps vs. hakknda herhangi bir bilgi gitmez. Dolaysyla NAT, yalnzca tahsissiz alardan internete eriimi salamakla kalmaz, anzdaki makineler hakknda bilgi edinilmesini (ve dolaysyla size kar yaplabilecek saldrlar) zorlatrr.
91
Paket Filtreleme
Yukarda bahsedilen nlemler (gvenlik duvarnn tek
fiziksel balant olmas, NAT uygulanmas) anza belli bir miktar gvenlik salar, fakat esas gvenlik, paket filtreleme yntemlerinden gelir.
Bu yntemler, gvenlik duvarndan geen her IP
paketine baklmas ve ancak belli artlara uyarsa geiine izin verilmesi eklinde uygulanr.
92
Paket Filtreleme
rnein: anzdan kimsenin internette ICQ kullanmasn
istemiyorsunuz.
Dardan ieriye hi kimsenin telnet yapabilmesini
istemiyorsunuz.
Bu hedefleri gerekletirmek iin paket filtreleme yntemleri kullanacaksnz.

93
Paket Filtreleme
Paket filtreleme, gvenlik duvarnn her fiziksel balants zerinde ayr ayr ve yne bal (darya ka izin ver, fakat ieriye girie izin verme) olarak uygulanabilir. Paket filtrelemede zellikle yapmanz gereken minimum, dardan gelip de kaynan ierisi gibi gsteren (IP spoofing - IP aldatmacas) paketleri ve devam etmekte olan bir trafiin paras imi gibi gelen paketleri (IP fragments) filtrelemek ve bunlarn geiine izin vermemektir. ou saldr, bu ekilde balar.
94
Paket Filtreleme
Bu minimumu saladktan sonra, dardan ieriye yaplmasna izin verdiiniz eriimleri
(telnet yapsnlar m?, ping yapabilsinler mi?) ve
ieriden darya yaplmasna izin verdiiniz eriimleri
(kullanclarnz darya telnet yapabilsin mi? Web'e erisinler mi? ICQ yapabilsinler mi?) protokollerinizi buna gre oluturmanz gerekir.
belirlemeniz ve gvenlik duvar zerindeki filtre
95
Dinamik (Stateful) Filtreleme
Eskiden filtreleme yntemleri arlkl olarak statikti yani genel olarak anza ICQ paketlerinin girmesine izin verip vermeme karar sz konusu idi. 2.4 ekirdei ve iptables uygulamas ile birlikte dinamik filtreleme Linux zerinde kullanlabilir hale geldi. Aradaki fark, paketin srf protokolne bakarak karar vermek yerine, gvenlik duvarnn bir balanty hangi tarafn balattn takip etmesi ve ift ynl paket geilerine buna gre karar vermesidir.
96
Dinamik (Stateful) Filtreleme
Yani bir telnet balantsnda her iki taraftan da paketler gelir ve gider. Fakat dinamik filtreleme ile, bir telnet balants i anzdan balatlmsa izin verir, balang istemi d adan gelmise reddedebilirsiniz. Dinamik filtreleme zellii olmayan gvenlik duvarlarn kullanmanz nermiyoruz. 2.4 ekirdei ve iptables uygulamas olan her Linux zerinde dinamik filtreleme yapabilirsiniz.
97
Baz internet Servislerinin Adan Verilmesi

Anzda internetten eriimi olmas gereken web, posta
gibi sunucular bulunabilir.

Bu sunuculara eriimi iki yoldan vermeniz mmkndr: Silahszlandrlm blge uygulamas
(DMZ - Demilitarized Zone)

anzda bu servislere dorudan filtreleme yaparak.
98
Silahszlandrlm blge (DMZ - DeMilitarized Zone)
DMZ, gvenlik duvar tarafndan daha az korunan, daha fazla eriime izin verilen bir blgedir. Gvenlik duvarna nc bir a k eklenmesi ve internete servis verecek olan makinelerin buraya konulmas ile oluturulur. rnein DMZ'deki makinelere NAT uygulanmayabilir, tahsisli IP numaralarna sahip olabilirler. Gvenlik duvar, telnet, SSH gibi kimi protokollerin buraya eriimini filtreleyerek DMZ blgesindeki makinelere gvenlik salar.
99

Dikkat edilecek nokta, DMZde bulunan makinelerin
daha fazla eriime (ve dolaysyla saldrya) ak olmasdr.
Buradaki makineler dikkatli kurulmal, gvenlie aykr
protokoller vs. burada yer almamaldr.
100
101
Dorudan Filtreleme

DMZ oluturmak iin ek ekipman ve IP numaras gerekir. Gvenlik duvarnda nc bir a birimi, ayr bir switch, daha fazla tahsisli IP numaras ve i anzda baka herhangi bir grev grmeyecek olan sunucu makineler gerekir. Eldeki imkanlar buna yetimeyebilir. Byle durumlarda, gvenlik duvarnzdaki filtreleme politikasn deitirerek i anzdaki kimi makinelere dardan snrl eriim imkan verebilirsiniz.
102
Dorudan Filtreleme
rnein gvenlik duvarnz anzn genelinde
dardan gelen SMTP (posta) protokoln filtrelerken, sadece posta sunucunuza dardan SMTP protokol eriimini verebilir.
NAT ile birletirileceinden, bu dardan bakld
zaman sanki gvenlik duvarnz posta sunuculuu yapyormu izlenimini verir.
103
Vekil (Proxy)
Proxy'nin kelime anlam vekildir. Yukardaki yntemlerin hepsi, belli kurallara bal olarak internet deki bir makine ile i adaki bir makine arasnda dorudan alverie izin verir. Vekil uygulamalar ise, bu dorudan alveriin arasna girer. Dolaysyla protokol bazl herhangi bir saldr, vekil sunucuya ynelik gerekleir, i adaki makineyi etkilemez.
104
Vekil (Proxy)
rnein bir http (web) vekili, i adan darya giden btn web isteklerini toplar. Bu istekleri kendisi yapar, gelen sonular i aa datr. Eer web protokol yolu ile istemci makinenin baz bilgilerinin alnmas veya bir saldr yaplmas sz konusu olur ise, bundan etkilenen sadece web vekili makine olur, i ada web eriiminde bulunan her makine deil.
105
Vekil (Proxy)
Gvenlik amac ile proxy kullanm, uygulama temelli gvenlik duvar (application level firewall) olarak adlandrlr.
106
1.8.7. Modem Cihaz

Modem Cihaz
Modemler bilgisayardaki verileri yani digital sinyali, analog sinyale evirerek kablo zerinden iletilmesini salayan cihazlardr. Balant iin ya btn bilgisayarlar arasna kablo ekilecek ya da mevcut telefon hatlar kullanlacaktr.
107
1.8.7. Modem Cihaz

Modem Cihaz
Modem bilgisayardaki digital bilgiyi analog bilgiye evirir buna modlasyon (modulation), kar taraftaki modemle hattan ald analog bilgiyi digitale yani bilgisayarn anlayaca dile evirmesine de demodlasyon (demodulation) denir. Modem bu kelimelerin birletirilmesi ile olumu bir kelimedir.
108
1.8.7. Modem Cihaz

Modem Cihaz
Dial Up Bu modemler internet servis salayclarnn (ISS) belirledikleri telefon numaralarn evirerek balantlarn salarlar. Bu balantya evirmeli a da denir.
109
1.8.7. Modem Cihaz
Dial Up Dial Up modemlerin en byk mahzurlarndan birisi balant halindeyken telefon hattn megul etmeleridir. Dial Up modemler 2400, 9600, 14400, 28800, 33600 ve 56000 bps hzlara ulaabilirler. u anda piyasada satlan Dial Up modemler 56 Kbps hzndadr.
110
Dahili (Internal) Modemler

111
Bilgisayarn ana veri yoluna direkt monte edilebildiklerinden daha aktif grev yaparlar. Cihazn seri portlarn megul etmeyip yazlmsal COM port zerinde de alabilirler. Sabit seri port kullanmad iin zerindeki Jumperlar ile ayarlanmas gerekmektedir (PnP ler hari). Gcn cihazn g kaynandan dahili olarak temin eder. Ses ayarlar yazlm kontrolldr.
112
Harici (external) Modemler
Harici Modem
113
Harici (external) Modemler

Bilgisayara dardan kabloyla balanan modemlerdir. Harici modemlerin zerlerinde, telefon hattnn ve modemin bilgisayarla balantsn salayan kablonun (Ethernet kablosu veya USB kablosu) taklaca giri-k birimleri ile modemin g besleme girii bulunur. Bu modemler genellikle birer kutu grnm eklindedirler. Harici modemlerin n yzlerinde, kullanclara modemin o anki durumuyla ilgili bilgi vermek amacyla klar bulunur..
114
ADSL (Asymetric Digital Subscriber Line Asimetrik Saysal Abone Hatt) ADSL (Asymetric Digital Subscriber Line Asimetrik Saysal Abone Hatt)
115
ADSL (Asymetric Digital Subscriber Line Asimetrik Saysal Abone Hatt) ADSL (Asymetric Digital Subscriber Line Asimetrik Saysal Abone Hatt) Gnmzde internet balants iin en ok kullanlan balant tekniidir. Asimetrik kelimesi, veri transfer hznn, gnderim ve alm iin eit olmadn belirtir. Kullancnn veri alm hz, gnderim hzndan yksek olur.
116
ADSL (Asymetric Digital Subscriber Line Asimetrik Saysal Abone Hatt) ADSL (Asymetric Digital Subscriber Line Asimetrik Saysal Abone Hatt) ADSL modemler digital kodlama teknii ile telefon hatlarn % 99 verimle kullanrlar. Balant salandnda ayrc (splitter) adl cihaz sayesinde telefon hattn megul etmez.
117
Splitter
Splitter
118
ADSL (Asymetric Digital Subscriber Line Asimetrik Saysal Abone Hatt) Balant ekillerine Gre ADSL Modemler Ethernet modemler : Bilgisayarla olan balantlarn zerinde bulunan Ethernet portlar ile salar. Bu sebeple bilgisayarnzda Ethernet kart bulunmaldr.
119
ADSL (Asymetric Digital Subscriber Line Asimetrik Saysal Abone Hatt)

Balant ekillerine Gre ADSL Modemler USB modemler: Bilgisayarla olan balantsn USB portu zerinden gerekletirir. Gcn USB zerinden ald iin bilgisayarn kapanmas durumunda modem de kapanr. PCI modemler: Kart halinde PCI yuvalarna taklan dahili modemlerdir.
120
Balant ekillerine Gre ADSL Modemler Kablosuz modemler:
121
Balant ekillerine Gre ADSL Modemler Kablosuz modemler: Ayn anda hem kablo ile bilgisayarlara balanarak a oluturuyor ve interneti datyor, hem de ayn ortamdaki kablosuz a kartna sahip bilgisayarlar da bu aa dahil ederek internete balyor . Kapal alanlarda zellikle duvar (hatta al daha da etkiliyor) yada dolap (metallere dikkat) gibi engellerin olduu zorlu bir alanda 3 duvar arkasndan zayf sinyal gc ile 35 metre apnda bir alanda balant salanabiliyor. Daha ak alanlarda ise olduka iyi verim elde edilebiliyor.
122
1.8.9. Eriim Sunucu (Access Server)

Her eit bilgiyi dzenleyebilen, ilikisel bir veritaban
ynetim sistemidir.
Bir veri taban sisteminin, veri saklama ve ynetme
zellii salayan arka ucu olarak hizmet eder.
Veriye sorgular tasarlamanza izin verir ve veri
tabanndan alnan veriyi grntleyen n u bir veri taban programna erimenizi salar.
123
1.8.10. Ortam Dntrc (Transciever)
Ortam dntrcler, farkl fiziksel ara yze sahip ularn birbirine balanmas iin kullanlr. rnein, biri bakr, dieri fiber kablo iin olan 10 Base-T ve 10 Base-F zellikteki ularn birbirine balanmas veya AUI, MII arayzl Ethernet portlar RJ45'e dntrmek iin ortam dntrc kullanlr. Esnek bir balant arayz sunmak isteyen reticiler, zellikle ynlendiricilerin LAN portunu RJ45 konnektrl deil de AUI arayz retmektedirler. Bir ortam dntrc kullanlarak gereksinim duyulan arayze dnm yaplmaktadr.
124
1.8.11.nternet Eriim Paylatrcs
nternet Eriim Paylatrclar yerel aa bal bilgisayarlarn tek bir internet balantsyla internete eriimlerini salarlar; kk ofisler veya birden ok bilgisayarlarn olduu ev kullanclar iin uygun bir zm sunarlar; bir balantyla birden ok kullanc internete kabilir. Ksaca internet Eriim Paylatrclaryla, Telefon hatt zerinden modem balantsyla birden ok kullanc internete kabilir. Tm bilgisayarlarda tek bir IP adresi kullanlarak eriim yaplabilir.
125

erisine mail sunucu olanlarda vardr. Telefon hatt, kiralk hat veya ISDN ile balant
salanabilir.
Ada kullanlan iletim sistemlerinden bamszdr; a Linux, Unix veya Windows tabanl olabilir. Adaki herhangi bir kullanc bilgisayarn atnda
kendiliinden sanal IP adresi atamas yaplr.
126

internet balants veya bir internet evinin an kurmak iin aadakiler gereklidir:

nternet eriim paylatrc kullanlarak kk bir ofisin
Ethernet LAN Modem Hat (telefon hatt, kiralk hat, ISDN veya ADSL) nternet hesab
127
1.9.Intranet / Extranet ( A / D A)
a (Intranet/Extranet): TCP/IP protokol kmesi ve web teknolojisine dayanan kurum ii zel iletiim adr.
Temel olarak, internet'te kullanlan protokol ve hizmetleri herkes ak deil de kurum iinde zel amal kullanmaya dayanr. Kurumlar sahip olduklar i alarn bir gvenlik duvar araclyla internete balayabilir; bylece kurum iinden internet'e eriimler salanabildii gibi, darya yaplacak eriimlere de belirli snrlamalar altnda izin verilebilir.
128
D a (Extranet): Kurumlarn i alarn olutururken, uzakta bulunan ube veya ofislerini internet gibi herkese ak bir iletiim ortam zerinden balamalaryla oluan zel adr. zel bilgilerin herkese ak ortamlardan geirilecei iin, d ada anahtar szck ifreleme (crypto) ve gizliliin (security) salanmasdr. zel Sanal A (Virtual Private Network, VPN), kuruma ait zel bilgi ve veriyi internet gibi herkese ak alar zerinden aktarlmasn salar.
129
zel sanal a uygulamasnda, temelde, biri kullanc/geityolu dieri geityolu/geityolu olarak adlandrlan iki tr balant yaplr. Kullanc/geityolu balantsnda dorudan kullanc bilgisayar ile geityolu arasnda bir ifrelenmi tnel kurulur. Kullanc tarafnda ykl olan yazlm gnderme ileminden nce veriyi ifreler ve VPN zerinden alc taraftaki geityoluna gnderir; alcnn verdii yant da yine nce geityoluna gider ve orada ifrelenerek kullancya gnderilir.
130
1.10. Bant Genilii
Bant Genilii Bant genilii, iletiim kanalnn kapasitesini belirler; bant genilii ne kadar bykse, belli bir sre iinde aktarlabilecek verinin hacmi de o kadar byk olur. nternette bant genilii internetin en byk sorunlarndan biridir. zellikle byk siteler byk bant genilii kullanrlar. Bu bant geniliini verimli kullanabilmek ve belli trafik trlerine ncelik verebilmek iin gelitirilmi teknolojiler mevcuttur.
131
Bant Genilii
Bant Genilii Digital Bant Genilii: Dijital bant genilii saniyedeki bit says cinsinden llr. Analog Bant Genilii: Analog bant genilii Hertz (Hz) veya saniyedeki dalga says cinsinden llr.
132
Bant Genilii

Bant Genilii Limitleri: Aylk kullanabileceiniz bir bant genilii limiti size tahsis edilmitir. Bu limit setiiniz hosting paketine gre deiir. Size ayrlan bant genilii kullanmn getiiniz zaman, hesabnz bir sonraki ayn balangcna kadar durdurulur.
133
Bant Genilii
Bant Genilii Veri Transfer Hesab: Aylk 50 MB bant geniliinizin var olduunu ve 5MBlk bir dosyay transfer edeceimizi kabul edelim. Bu dosyay 10 kere indirdiimiz zaman size ayrlan bant genilii limiti dolmu olur. Ve o ay ierisinde baka hi bir veri alnamaz. Anlk bant genilii ise o an iin alnabilecek en fazla veri miktardr.
134
Bant Genilii
Bant Genilii Yani her kullancnn anlk 15 Kb aldn dnrsek, eer anlk bant genilii 15.000 Kb ise o anda en fazla 1000 kii veri alabilir Anlk bant genilii genelde snrszdr. Arama motorlarnn botlarnn en byk ktl sitelerin bant geniliini ok kullanmasdr. nk bulduu btn verileri eker, adreslere girer.
135
Sunucu(Server):
Kullanclara hizmet etmekle ykml bilgisayar veya programlarna denir.
Kullanc(User):
Baka bir bilgisayar ya da programdan hizmet talep eden, bilgisayar veya programlara denir.
136
LME VE DEERLENDRME
OBJEKTF TEST (LME SORULARI)
Aadaki cmlelerde baz kelimelerin yerleri bo braklmtr. Bo braklan yerlere doru kelimeleri yaznz. Sorulara verdiiniz cevaplar modl sonunda verilen doru cevaplarla karlatrarak kendinizi kontrol ediniz.
1. A iletiimini dzenleyen kurallara . denir.
137
LME VE DEERLENDRME
1. A iletiimini dzenleyen kurallara protokol denir.
138
LME VE DEERLENDRME
2. . etmek, zaman asndan aktrmak veya bir konuda zaman asndan anlamaya varmak demektir.
139
LME VE DEERLENDRME
2. Senkronize etmek, zaman asndan aktrmak veya bir konuda zaman asndan anlamaya varmak demektir.
140
LME VE DEERLENDRME
3. Digital olarak kodlanm bilginin tm bitleri ayn anda transfer
ediliyorsa buna . veri iletimi denir.
141
LME VE DEERLENDRME
3. Digital olarak kodlanm bilginin tm bitleri ayn anda transfer
ediliyorsa buna paralel veri iletimi denir.
142
LME VE DEERLENDRME
4. Bilgisayar alar zerindeki iletiim .. iletiimdir.
143
LME VE DEERLENDRME
4. Bilgisayar alar zerindeki iletiim seri iletiimdir.
144
LME VE DEERLENDRME
5. Kullanclara hizmet etmekle ykml bilgisayar veya programlarna denir.
145
LME VE DEERLENDRME
5. Kullanclara hizmet etmekle ykml bilgisayar veya programlarna sunucu denir.
146
LME VE DEERLENDRME
6. Baka bir bilgisayar ya da programdan hizmet talep eden, bilgisayar veya programlara .. denir.
147
LME VE DEERLENDRME
6. Baka bir bilgisayar ya da programdan hizmet talep eden, bilgisayar veya programlara kullanc denir.
148
LME VE DEERLENDRME
7. . yerel alan alarnn 3 harfli ksaltmasdr.
149
LME VE DEERLENDRME
7. LAN yerel alan alarnn 3 harfli ksaltmasdr.
150
LME VE DEERLENDRME
8. LAN topolojileri arasnda en ok kullanlan 3 topoloji . ,
., ve topolojileridir.
151
LME VE DEERLENDRME
8. LAN topolojileri arasnda en ok kullanlan 3 topoloji Ortak yol ,
Halka , ve Yldz topolojileridir.
152
LME VE DEERLENDRME
9. Halka topolojisinde halka iinde dolanan bilginin denetimi amacyla, .. ad verilen bir bilgi ada dolanr.
153
LME VE DEERLENDRME
9. Halka topolojisinde halka iinde dolanan bilginin denetimi amacyla, Token ad verilen bir bilgi ada dolanr.
154
LME VE DEERLENDRME
10. .. topolojisinde an merkezinde sorumluluu en fazla olan a bulunur.
155
LME VE DEERLENDRME
10. Aa topolojisinde an merkezinde sorumluluu en fazla olan a bulunur.
156
LME VE DEERLENDRME
11. katman bilgisayar uygulamalar ve a arasnda arabirim grevi yapar.
157
LME VE DEERLENDRME
11. Uygulama katman bilgisayar uygulamalar ve a arasnda arabirim grevi yapar.
158
LME VE DEERLENDRME
12. , iletiim kanalnn kapasitesini belirler.
159
LME VE DEERLENDRME
12. Bant genilii, iletiim kanalnn kapasitesini belirler.
160
LME VE DEERLENDRME
13. .. kurum ii zel iletiim adr.
161
LME VE DEERLENDRME
13. ntranet kurum ii zel iletiim adr.
162
LME VE DEERLENDRME
14. .. kelimesi, veri transfer hznn, gnderim ve alm iin eit olmadn belirtir.
163
LME VE DEERLENDRME
14. Asimetrik kelimesi, veri transfer hznn, gnderim ve alm iin eit olmadn belirtir.
164
LME VE DEERLENDRME
15. Bilgisayara dardan kabloyla balanan modemlere .. modem denir.
165
LME VE DEERLENDRME
15. Bilgisayara dardan kabloyla balanan modemlere Harici modem denir.
166
LME VE DEERLENDRME
16. Geit yolu farkl protokol kullanan alarda iki ynl protokol dnm yaparak yaplmas salanr.
167
LME VE DEERLENDRME
16. Geit yolu farkl protokol kullanan alarda iki ynl protokol dnm yaparak balant yaplmas salanr.
168
LME VE DEERLENDRME
17. Modemler bilgisayardaki verileri yani digital sinyali,.. sinyale evirerek kablo zerinden iletilmesini salayan cihazlardr.
169
LME VE DEERLENDRME
17. Modemler bilgisayardaki verileri yani digital sinyali,analog sinyale evirerek kablo zerinden iletilmesini salayan cihazlardr.
170
LME VE DEERLENDRME
18. .., A elemanlarn birbirine balayan ok portlu bir badatrcdr.
171
LME VE DEERLENDRME
18. Hub, A elemanlarn birbirine balayan ok portlu bir badatrcdr.
172
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
Aadaki sorularn cevaplarn doru ve yanl olarak deerlendiriniz. Sorulara verdiiniz cevaplar modl sonunda verilen doru cevaplarla karlatrarak kendinizi kontrol ediniz.
19. Gnmzde en ok kullanlan a topolojisi halka topolojisidir.( )
173
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
19. Gnmzde en ok kullanlan a topolojisi halka topolojisidir.(Y)
174
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
20. Ortak yol topolojisinde tm istasyonlarn zerinde olduu bir hat (omurga) mevcuttur. ( )
175
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
20. Ortak yol topolojisinde tm istasyonlarn zerinde olduu bir hat (omurga) mevcuttur. (D)
176
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
21. Halka topolojisinde halkaya dahil olan bir istasyonun arzalanmas, btn a devre d brakr. ( )
177
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
21. Halka topolojisinde halkaya dahil olan bir istasyonun arzalanmas, btn a devre d brakr. (D)
178
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
22. Veri transferi gnderici ve alc arasndaki senkronizasyon sonlanncaya kadar srer. ( )
179
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
22. Veri transferi gnderici ve alc arasndaki senkronizasyon sonlanncaya kadar srer. (D)
180
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
23. Dijital bant genilii saniyedeki bit says cinsinden llr. ( )
181
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
23. Dijital bant genilii saniyedeki bit says cinsinden llr. (D)
182
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
24. a (Intranet/Extranet), TCP/IP protokol kmesi ve Web teknolojisine dayanan kurum ii zel iletiim adr. ( )
183
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
24. a (Intranet/Extranet), TCP/IP protokol kmesi ve Web teknolojisine dayanan kurum ii zel iletiim adr. (D)
184
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
25. Kablosuz modem, ayn anda hem kablo ile bilgisayarlara balanarak a
oluturuyor ve interneti datyor, hem de ayn ortamdaki kablosuz a kartna sahip bilgisayarlar da bu aa dahil ederek internete sokuyor. ( )
185
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
25. Kablosuz modem, ayn anda hem kablo ile bilgisayarlara balanarak a
oluturuyor ve interneti datyor, hem de ayn ortamdaki kablosuz a kartna sahip bilgisayarlar da bu aa dahil ederek internete sokuyor. (D)
186
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
26. Proxy'nin kelime anlam vekildir. ( )
187
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
26. Proxy'nin kelime anlam vekildir. (D)
188
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
27. Ynlendiriciler, LAN ve WAN arasnda balant kurmak amacyla kullanlr. ( )
189
LME VE DEERLENDRME
DORU / YANLI TEST
27. Ynlendiriciler, LAN ve WAN arasnda balant kurmak amacyla kullanlr. (D)
190
Bilgisayar A Sistemleri KABLOLAMA SSTEM

Kablolama Sistemi
Kablolama sistemi,
A iinde ana makine ile i istasyonlarn birbirine balar.
Kablolama Sistemi
En ok kullanlan kablo eitleri :
Koaksiyel kablo (E eksenli kablo) ift burgulu kablo Fiber optik kablo
Koaksiyel Kablo (E Eksenli)

Televizyon kablosunun daha esnek ve ince olandr. Bakr tellerden ve zerinde manyetik korumadan ibarettir.
Koaksiyel (E Eksenli) Kablo Konnektr

Eeksenli kablolar BNC konnektrleri ile
sonlandrlr ve bilgisayar arkasndaki aktarm aygta taklacak T-eklindeki balayclara taklrlar. Kablo sonunda 10Base5 ise 75, 10Base2 ise 50 Ohmluk sonlandrc (Terminator) taklr.
ift Burgulu Kablolar (Twisted-Pair)

Tek (rnein dahili
hatlarda), drt ift (olduka yaygndr) veya sekiz ift kablodan oluabilir.
UTP (Unshielded
Twisted Pair)
STP (Shielded
Twisted Pair)
ift Burgulu Kablo Konnektr

Bu tr kablolar RJ-45 konnektr ile bilgisayara balanr.
Fiber Optik Kablo

1966 ylnda Charles Kao ve George Hockham cam fiber zerinden veri aktarm da yaplabilecei fikrini ortaya attlar.
Fiber Optik Kablo

Sonraki dnemlerde fiber zerindeki kayp oranlar o kadar az seviyelere indirildi ki, fiber veri aktarm iin bakr'a gre ok daha avantajl bir konuma geldi.
Fiber Optik Kablo

Fiber'in en nemli zellii elektromanyetik alanlardan hi etkilenmemesidir. Bu yzden ok uzak mesafelere kadar bu kablolar ekilebiliyor.
BLGSAYAR A SSTEMLER
A OLUTURMA MODELLER
r.Gr. Serkan KORKMAZ Harran niversitesi Birecik Meslek Yksekokulu
GR
Veri Haberlemede Katman Kullanm
Haberleme alar karmak bir yapya sahiptir.
Haberlemede Alarndaki Karmak lemler
Ortamn fiziksel olarak oluturulmas, Bu ortam zerinde veri aktarm iin gerekli kodlamann yaplmas, Paketlerin oluturulmas, Paketlerin var noktasna ynlendirilmesi, Veri aktarm srasnda oluan tkanklarn giderilmesi,
3
Haberlemede Alarndaki Karmak lemler
Adaki bir hattn ya da birinin bozulmas durumunda alternatif yollarn bulunmas, Paketlerin birletirilmesi, Hatalarn fark edilmesi/ dzeltilmesi, Verinin bir uygulama protokol aracl ile kullancya sunulmas gibi Pek ok karmak ilemin yaplmas gerekir.
4
OSI Modeli
OSI bavuru modeli ISO tarafndan tanmlanm ve a uygulamasnda kullanlan rnek bir modeldir; Her ne kadar pratikte birebir uygulanmasa da, dier tm mimariler OSI bavuru modeli baz alnarak aklanr. Ayrca anahtar (Switch), HUB, ynlendirici (Router), geityolu (Gateway) gibi a cihazlarnn fonksiyonu OSI bavuru modeline dayanlarak aklanr. OSI bavuru modeli, adaki bir u sisteminin veya ara cihazn a zerinden iletiim yapabilmesi iin sahip olmas gereken ilevleri tanmlar. Model, 7 katmana ayrlmtr. Her katman, girii, k ve grevi belirli olan modler yapya sahiptir.
5
OSI Modeli
Bir u sistemde, rnein internete bal PCde OSInin tanmlad tm katmanlara ait ilevlere gereksinim duyulurken, a cihazlar genel olarak ilk bir ka katmana ait ilevlere sahiptir. Bir ynlendirici (router) ilk katmana, bir anahtar cihaz ise ilk iki katmana ait fonksiyonlara sahiptirler. OSI bavuru modelinde her bir katmana atanan grevler yledir:
OSI Modeli
Uygulama Katman (Application Layer) Kullancnn altrd uygulama programlar dorudan bu katmanda tanmldr. Dosya aktarm (FTP), elektronik mektuplama (e-mektup), a ynetimi (SNMP), internet hizmetlerine eriim programlar gibi.
OSI Modeli
Sunu Katman (Presentation Layer) Bilginin iletimde kullanlacak biiminin dzenlenmesini salar. Sktrma/ama, ifreleme/ifre zme, EBCDIC - ASCII dnm ve ters dnm gibi ilevlerin yerine getirilmesini kapsar.
OSI Modeli
Oturum Katman (Session Layer) U dmler arasnda gerekli oturumun kurulmas, ynetilmesi ve sonlandrlmas ilerini kapsar. letiimin mantksal srekliliinin salanmas iin, iletiimin kopmas durumunda bir senkronizasyon noktasndan balayarak iletimin kald yerden devam etmesini salar.
OSI Modeli

A Katman (Network Layer) Veri paketlerinin bir utan dier u adaki eitli dmler (ynlendirici, geityolu) zerinden geirilip ynlendirilerek alcsna ulamasn salayan ilevlere sahiptir. Buradaki bilgi bloklarna paket ad verilir. nternet'in protokol kmesi olan TCP/IP'de IP protokolu bu katmana ait bir protokoldr.
10
OSI Modeli
Veri Ba Katman (Data Link Layer) Gnderilecek bilginin hatalara bak bir yapda lojik iaretlere dntrlmesi, Alcda hatalarn sezilmesi, Dzeltilemiyorsa dorusunun elde edilmesi iin gndericinin uyarlmas gibi ilevleri vardr. Gnderilen/alnan lojik iaret bloklarna ereve (frame) denir. (HDLC,SDLC...)
11
OSI Modeli

Fiziksel Katman (Physical Layer) Verinin fiziksel olarak hat zerinden aktarlmas iin gerekli ilevleri kapsar. Bu katman iin tanmlanan standartlar tayc iaretin ekli, verici ve alc konumundaki u noktalarn elektriksel ve mekanik zelliklerini belirler. Kablo, konnektr standartlar bu katmanda yaplr. (UTP,RJ45,RS,232C,V.35...)
12
Eten Ee letiim
Eten - ee (peer-to-peer) alarda genellikle snrl sayda PC birbirine baldr. Bu bilgisayarlar dzey olarak ayndr. Yani ilerinden birisinin ana bilgisayar olarak kullanlmas sz konusu deildir. Bir balant araclyla isteyen kullanclar birbirleriyle iletiim kurar ya da dosya alverii yapabilirler.
13
TCP/ IP Modeli
Bu modelin temelini ABD Savunma blm tarafndan desteklenerek gelitirilen ARPANET oluturur. Arpanette ama heterojen (telli, telsiz) alt alarn oluturduu bir ortamda kesintisiz bir balant oluturmakt. nem verilen bir dier nokta ise baz hatlarn kopmas ya da dmelerin bozulmas sonrasnda bile alternatif yollarn bulunarak balantlarn yaatlmasn salamakt. Bu modelin yaps ekil 2.1 de gsterilmitir.
14
TCP/ IP Modeli
UYGULAMA (Aplication) ULAIM TCP/UDP (Transport) nternet Dmden Aa (Host to Network)
ekil 2.1. TCP/IP Referans Modeli

15
TCP/ IP Modeli
Uygulama Katman: Aa erimek iin gerekli uygulama protokollerini ierir.
16
TCP/ IP Modeli

Ulam Katman: Burada kullanlmak zere iki utan-uca protokol tanmlanmtr. Bu protokoller: TCP (Transmission Control Protokol) ve UDP (User Datagram Protokol) dir.
17
TCP/ IP Modeli
nternet Katman: Bir paket yaps ve IP( internet Protokol) ad verilen protokol tanmlar. Paketlerin oluturulmas, ynlendirilmesi, ortamdaki tkanklklarn giderilmesi bu protokoln grevidir.
18
Veri Gnderim Sreci
Temel Veri Transferi Temel veri aktarm TCPnin internet ortamndaki ilevlerinden biridir. Haberleen TCP hostlar zerinde bu katmanlar aras segment aktarm yoluyla haberleme salanr. TCP veri akn baytlar sralandrp segment gruplar halinde iletir. Eer bir paralama gereklilii ortaya kmadysa her segment bir IP paketine konarak iletilir.
19
Veri Gnderim Sreci
Gvenilirlik TCP, zarara uram, bozulmu, ikilenmi verinin doru olarak iletilmesinden sorumludur. TCP, her bir bayta sra numaras verir. Daha sonra ilettii bu baytlara karlk onay bekler. Eer belirli aralklarla bekledii onaylar alamazsa onay alamad ksmlar yeniden hedef hosta iletir.
20
Veri Gnderim Sreci
Gvenilirlik Hedef host sra numaralarna gre segmentleri sralarken ayn segment numarasna sahip iki segmentle karlaabilir. Her bir segment checksum denilen kontrol bilgilerini ierir. Bu kontrol bilgilerine gre hasara uram segmentler anlalr ve atlr. Kaynak hosta onay gnderilmezse kaynak hosttaki TCP onay alamad segmentleri yeniden gnderir.
21
LME VE DEERLENDRME
A-OBJEKTF TESTLER(LME SORULARI)
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 1. Aadaki ksaltmalardan hangisi a kart anlamndadr? A BNC B NIC C UTP D OSI
22
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 1. Aadaki ksaltmalardan hangisi a kart anlamndadr? A BNC B NIC C UTP D OSI
23
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 2. Bir a tasarm yaplrken aadakilerden hangisine dikkat edilmez? A Konnektr B Hz C Maliyet D Kablolama
24
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 2. Bir a tasarm yaplrken aadakilerden hangisine dikkat edilmez? A Konnektr B Hz C Maliyet D Kablolama
25
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 3. MAC adresi ka bitten oluur? A 12 B 24 C 36 D 48
26
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 3. MAC adresi ka bitten oluur? A 12 B 24 C 36 D 48
27
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 4. Aadakilerden hangisi OSI katman deildir? A Uygulama katman B Fiziksel katman C A katman D Snama katman
28
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 4. Aadakilerden hangisi OSI katman deildir? A Uygulama katman B Fiziksel katman C A katman D Snama katman
29
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 5. U dmler arasnda gerekli oturumun kurulmas, ynetilmesi ve sonlandrlmas ilerini kapsar. Ad geen OSI katman aadakilerden hangisidir? A Fiziksel katman B Ulam C Uygulama D Oturum
30
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 5. U dmler arasnda gerekli oturumun kurulmas, ynetilmesi ve sonlandrlmas ilerini kapsar. Ad geen OSI katman aadakilerden hangisidir? A Fiziksel katman B Ulam C Uygulama D Oturum
31
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 6. Temel veri aktarm TCPnin internet ortamndaki ilevlerinden biridir. ( )
32
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 6. Temel veri aktarm TCPnin internet ortamndaki ilevlerinden biridir. (D)
33
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 7. Eten - ee (peer-to-peer) alarda genellikle ok sayda PC birbirine baldr. ( )
34
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 7. Eten - ee (peer-to-peer) alarda genellikle ok sayda PC birbirine baldr. (Y)
35
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 8. OSI bavuru modeli ISO tarafndan tanmlanm ve a uygulamasnda kullanlan rnek bir modeldir. ( )
36
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 8. OSI bavuru modeli ISO tarafndan tanmlanm ve a uygulamasnda kullanlan rnek bir modeldir. (D)
37
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 9. Fiziksel katman, verinin fiziksel olarak hat zerinden aktarlmas iin gerekli ilevleri kapsar. ( )
38
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 9. Fiziksel katman, verinin fiziksel olarak hat zerinden aktarlmas iin gerekli ilevleri kapsar. (D)
39
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 10. Haberleme alar basit bir yapya sahiptir. ( )
40
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 10. Haberleme alar basit bir yapya sahiptir. (Y)
41
BLGSAYAR A SSTEMLER
BAKIR KABLOLAR
GR
letiim ok eski zamanlardan beri insanolunun yaamnda en nemli yeri kaplar. nk iletiim toplum olarak yaamann bir gereidir.
GR
Gnmzde birbiriyle iletiim kurabilen bilgisayarlar ya da dier elektronik cihazlar bir ihtiya haline gelmitir. Tabii, farkl ekillerde veri iletiimi salayabilmek iin eitli veri iletim ortamlarna ihtiya vardr.
GR
Veriler elektrik sinyalleri ya da elektromanyetik dalgalar olarak iletilir. Elektrik sinyallerinin ya da elektromanyetik dalgalarn bir noktadan dierine iletilmesi, bir iletiim ortam gerektirir.
GR
Veri, elektrik sinyalleri ya da k halinde kablolarda tanr. Elektromanyetik dalgalar biiminde ise uzayda tanr.
GR
letim ortamlar, kablolu ve kablosuz olmak zere ikiye ayrlr. Ayrca tayabildikleri veri miktarna ve tama hzlarna gre nitelendirilir.
KOAKSYEL KABLO ZELLKLER
eitli metallerden yaplm birok kablo tr olmasna ramen, alarn ounda bakr kullanlr. nk bakrn elektrik akmna kar olan dk direnci sinyallerin daha uzaa tanmasna olanak verir. Bu sebepten, a uzmanlar bazen kablo yerine bakr terimini kullanmay tercih ederler.
Parazit Sorunu
Elektrik sinyali bir kablodan geerken tpk bir kk radyo istasyonu gibi kablo etrafnda elektromanyetik alan oluturur. Ayrca sz konusu alan baka bir kabloyla karlatnda elektromanyetik alan, bu kablo iinde kk bir elektrik akm retir. retilen akmn miktar elektromanyetik alann kuvvetine ve kablonun fiziksel durumuna bamldr. Bilgisayarlar normal veya kazara retilen sinyalleri ayrt edemediinden, oluan akm normal iletiimi bozacak veya nleyecek kadar kuvvetli olabilir. A oluturan kablolar birbirlerine paralel olarak bulunduklarndan parazit problemi olduka nemlidir. Bilgisayar alar iin kullanlan kablolama tipi paraziti minimize etmek iin iyi seilmelidir.
Parazit Sorunu
Alarda paraziti minimize etmek iin iki esas kablo trnden biri kullanlr.
Koaksiyel (Eeksenli) Kablo ift Bkml Kablo
KOAKSYEL KABLO
Koaksiyel kablo, elektriksel grltnn youn olduu evre artlarnda kullanm en uygun olan bakr kablo eididir. 1950lerde AT&T Bell Laboratuarlarnda gelitirilmitir.
10
KOAKSYEL KABLO
Koaksiyel kablolarn uygulama alanlar; televizyon, telefon alar ve yerel alan alardr. Bu kablolar uzun mesafeli telefon alarnda uzun yllar yaygn olarak kullanld, ancak bu alandaki yerini fiber optik kablolara ve uydu sistemlerine brakmtr. Yerel alan alarnda ise ift bkml kablolarla olan yarn kaybetmek zeredir. Gnmzde ise en yaygn olarak televizyon ve kamera sistemlerinde kullanlmaktadr.
11
KOAKSYEL KABLO
Koaksiyel kablolar, farkl sinyal trleriyle kullanlabilir. Hem analog hem de dijital sinyalleri tayabilirler. rnein 50 ohmluk kablolar genellikle dijital sinyalleri tar, 75 ohmluk kablolar ise genellikle analog sinyalleri tar. Yksek bant genilikleri nedeniyle, kablolu TV yaynlarnda da bu kablolar kullanlabilir.
12
KOAKSYEL KABLO YAPISI
Merkezde iletken bakr, bakrn dnda da yaltkan bir tabaka, tabakann zerinde alminyum ya da bakr rgl bir zrh ve en stte yaltkan bir klftan oluur. Koaksiyel kablonun bu yaps, merkezdeki iletken zerinde tanan sinyalin, elektriksel grltlerden etkilenmesini nler.
13
Koaksiyel kablo elektromanyetik kirliliin youn olduu ortamlarda dk gte sinyalleri iletmek iin gelitirilmi bir kablodur. ok deiik tiplerde karmza kabilir. Bilgisayar alarnda tekrarlayc gerektirmeden UTP veya STP kablolara gre daha uzun mesafelerle iletiim salayabilirler.
14
Koaksiyel kablo iindeki elektromanyetik radyasyona kar bir bariyer grevi yapan youn metal koruyucu, iteki kablonun etrafnda esnek bir silindir oluturur. Bu bariyer iteki kabloyu iki ekilde yaltr:
Parazite sebep verebilen elektromanyetik alandan kabloyu korur ve iteki kablonun rettii elektromanyetik alandan dier kablolarn etkilenmesini nler. erdeki kablo, dtaki koruyucu tarafndan srekli ayn biimde ve uzaklkta korunduundan, paralel demelerde kelerdeki kvrmlardan veya bklmelerden etkilenmez.
15
KOAKSYEL KABLO ETLER

Koaksiyel kablo tipleri kendi RG kodlarna sahiptir. Koaksiyel kabloda bizim iin nemli olan ve deikenlik arz eden deer kablonun empedans veya omajdr. Bu deer kablonun belirli bir uzunlukta elektrik akmna kar gsterdii direntir.
RG-6 ve RG-11 koaksiyel kablolar
16
Koaksiyel kablolar dtan bakldnda birbirlerine ok benzerler, ancak kabloya daha yakndan baknca zerinde RG kodunu ve empedansn grebilirsiniz.
RG-59 koaksiyel kablo
RG-58/U koaksiyel kablo
RG-58A/U koaksiyel kablo
17
Kodu RG-6 RG-8 RG-59 RG-58/U
Tipi Tv,Uydu Sistemleri Kaln (Thicknet) CATV nce (Thinnet)
Empedans (Ohm) 75 50 75 53.5
Kullanm Alan TV anteni ve kablolu TV uygulamalarnda kullanlr. Thicknet Yerel Alan Alarnda kullanlr. Kablo TV balantlarnda kullanlr. RG-58A/U ile benzer fakat yetersiz kaplamasndan dolay Thinnet bilgisayar alarnda kullanlmaz. Standart Thinnet bilgisayar alarnda kullanlr. IBM 3270 Terminalleri ve ArcNet alarnda kullanlr. (Modas gemi bir bilgisayar a tipi)
18
RG-58A/U nce (Thinnet) RG62A/U Kaln (Thicknet)
50 93
Koaksiyel kablo eitleri ve kullanm alanlar
Yerel alarda kullanlan koaksiyel kablolar genellikle kablonun apna gre eitlere ayrlrlar. Kablonun ap, empendans ve sinyal yaylma mesafesini de dorudan etkilemektedir. Buna gre kaln (Thicknet) ve ince (Thinnet) olmak zere ikiye ayrlr.
19
Kaln Koaksiyel Kablo (Thicknet-10Base5)
Kaln koaksiyel kablo yaklak 1 cm kalnlnda, Ethernet alarnda kullanlan bir kablodur. Genellikle sar bir klf bulunduundan Yellow Ethernet (Sar Ethernet) olarak da isimlendirilir. IEEE standartlarnda kaln koaksiyel kablo 10Base5 Ethernet olarak nitelendirilir. Buradaki 10 kablonun 10 Mbps hznda veri tranferi yapabildiini , Base kablonun Temel Bant veri transferi iin kullanldn, 5 ise kablonun 500 m uzunlua kadar veri transferi yapabildiini anlatr. Kaln koaksiyel kablolar gnmzde kullanlan bilgisayar alarnda grmeniz pek mmkn deildir.
20
Kaln Koaksiyel Kablonun zellikleri
IEEE 802.3 standartlarna gre maksimum 10 Mbps hznda veri transferi yapabilir. Temel bant veri transferinde kullanlr. Fiber optik kablolardan daha ucuz, ama dier koaksiyel kablolardan daha pahaldr. Modern bilgisayar alarnda kullanlan konnektrlerden ok farkl birka tr konnektrle uyumludur. Bu konnektrler; Vampir tapa AUI (DIX-DB15) konnektr N serisi konnektrler
21
Kaln Koaksiyel Kablonun zellikleri
Kaln koaksiyel kablo nemli dezavantajlarndan dolay modern bilgisayar alarnda ok nadir kullanlr. nk bu kabloyu ynetmek zordur. ok sert olmas kurulum ve montaj zorlatrmaktadr. Ayrca bilgisayar alarnn avantajlarn tam anlamyla sunamazlar. Yksek hzl veri transferi kaln koaksiyel kablo ile salanamaz. Buna ramen ucuzdur ve evresel grltler popler veri iletim ortamlarndan daha az etkiler.
22
nce Koaksiyel Kablo (Thinnet-10Base2)
nce koaksiyel kablolar 1980lerde ve 90larn banda Ethernet alarnn en yaygn kullanlan kablosuydu. Bu kablolar, kaln olan tipleri gibi modern bilgisayar alarnda pek grlmez. Ama yine de eskiden kurulmu olan alarda ya da kk iyerlerinde belki rastlayabilirsiniz. IEEE bu kabloyu 10Base2 ethernet olarak nitelendirmitir. Burada farkl olan sondaki 2dir. Bu rakam bu kablolarn 185 m (kabaca 200 m) menzillerinin olduunu anlatr.
23
nce Koaksiyel Kablo (Thinnet-10Base2)
Bu kablolar genellikle siyah klfldr. Bundan dolay bir dier isimleri de Black-Ethernet (Siyah Ethernet)dir. nce koaksiyel kablonun ap yaklak 0.64 cmdir. Bu ap kabloyu kaln koaksiyel kablodan daha esnek ve daha kolay kurulabilir hale getirmitir.
24
nce Koaksiyel Kablonun zellikleri
IEEE 802.3 standartlarna gre maksimum 10 Mbps hznda veri transferi yapabilir. Temel bant veri transferinde kullanlr. Fiber optik kablodan ve kaln koaksiyel kablodan daha ucuz, ama ift bkml kablodan daha pahaldr. Bu zellii sayesinde zaman zaman cheapnet (ucuznet) olarak da isimlendirilmitir.
25
nce Koaksiyel Kablonun zellikleri
Bu kablolarda BNC konnektrler kullanlr. BNC konnektrlerin eitli tipleri vardr. Bu kablolar bir a blmnde 185 m menzile sahiptir. evresel grltlere kar ift bkml kablolardan daha az etkilenir. Ama kaln koaksiyel kablolardan daha ok etkilenirler.
26
Konnektrler
Konnektrler koaksiyel kabloyu a cihazna ve bilgisayarlara balamada kullanlrlar. Konnektr tipleri genellikle ince ve kaln koaksiyel kablolara gre deimektedir. Bilgisayar alarnda kullanlmayan dier koaksiyel kablo eitlerinde ise farkl tiplerde konnektrler vardr. Kaln koaksiyel kablolarda AUI (DIX yada DB15) ve N serisi konnektrler kullanlr. nce koaksiyel kablolarda BNC denilen konnektrler kullanlr.
27
Konnektrler
Kaln koaksiyel kablolarda AUI (DIX yada DB15) ve N serisi konnektrler kullanlr.
N serisi Konnektr
AUI (DIX-DB15) Konnektrler

28
Konnektrler

nce koaksiyel kablolarda BNC denilen konnektrler kullanlr. BNC konnektrlerin birka tr vardr. Bunlar : BNC Kablo Konnektr BNC T Konnektr BNC Barrel Konnektr
29
Konnektrler
BNC konnektrler
BNC T Konnektr
BNC Barrel konnektrler

30
Konnektrler
BNC kablo konnektr kablonun ucunda yer alr. T konnektr ise koaksiyel kabloyu network adaptrne (PCye) balamak iin kullanlr. Barrel konnektr ise iki koaksiyel kablonun birbirine balanmasn salar.
31
Sonlandrc
Sonlandrclar kablonun sonuna taklr. inde 50 ohmluk diren bulunan BNC tip konnektrlerdir. Bu konnektrler olmazsa a almaz.
BNC tip sonlandrc konnektr
32
Konnektrler
Balant iin gerekli malzemeler
33
Konnektrler
BNC tipi konnektrler kullanlarak 3 adet bilgisayardan oluan bir an kablolarnn hazrlanmas
34
Konnektrler
Bilgisayarlarn arasna ekilecek kablolarn ularna birer BNC kablo konnektr, sonra, bilgisayarlarn ethernet kartlarna T konnektrleri taklr.
35
Konnektrler
lk ve son bilgisayara takl olan T konnektrlerin birer ucuna sonlandrc balanr.
Sonlandrclar olmazsa a kesinlikle almaz.
36
Konnektrler

nce 1. ve 2. bilgisayarlarn arasna koaksiyel kablo taklr. Sonra da 2. ve 3. bilgisayarlarn arasna koaksiyel kablo taklr.
Koaksiyel kablolu bir an yaps.
37
Konnektrler

Kablolar da takldktan sonra amz artk kullanma hazrdr. Bilgisayarlarn ayarlar yapldktan sonra a kullanlabilir. Koaksiyel kablolar, test cihazlar araclyla test edilir.
38
Koaksiyel Kablo Test Cihaz
stten Grn
Ana Ksm
Dier Ksm
39
Konnektrler

Koaksiyel kablolarn test ilemi iki ekilde yaplabilir: Gelien teknolojiyle beraber kullanm imkan bulan kablo test cihazlar kullanlarak test edilmesidir. Bu cihazlarla test olduka basittir. Cihaz iki paradan olumaktadr. Kablo ularna cihazn blmleri taklr. Gstergelerden kablonun salam olup olmad anlalr.
40
Konnektrler
Koaksiyel kablolarn test ilemi iki ekilde yaplabilir: Kablolar ve sonlandrclar l aleti ile denenerek yaplabilir. l aletinin kablolarn iki ucu arasnda sonsuz diren gstermesi gerekir. Sonlandrcnn iki ucu arasndaki diren deeri de sonlandrcnn standart deeri (katalog deeri) ne ise o kadar olmaldr.
41
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 1. Aadakilerden verilen kablo eitlerinden hangisi bilgisayar alarnda kullanlmaz ? A RG58 B RG6 C RG62 D RG8
42
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 1. Aadakilerden verilen kablo eitlerinden hangisi bilgisayar alarnda kullanlmaz ? A RG58 B RG6 C RG62 D RG8
43
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 2. Aadaki kodlardan hangisi koaksiyel kablolarda kullanlan bir konnektr kodudur? A RG B RGB C BNC D RJ
44
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 2. Aadaki kodlardan hangisi koaksiyel kablolarda kullanlan bir konnektr kodudur? A RG B RGB C BNC D RJ
45
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 3. Aadakilerden hangisi Thinnet denilen ince koaksiyel kablolardandr? A RG58 B RG8 C RG59 D RG11
46
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 3. Aadakilerden hangisi Thinnet denilen ince koaksiyel kablolardandr? A RG58 B RG8 C RG59 D RG11
47
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 4. Aadakilerden hangisi kaln koaksiyel kablolarda kullanlan konnektrler kodlarndan birisidir? A RG1 B RJ45 C BNC D DB15
48
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 4. Aadakilerden hangisi kaln koaksiyel kablolarda kullanlan konnektrler kodlarndan birisidir? A RG1 B RJ45 C BNC D DB15
49
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 5. Koaksiyel kablolar Ethernet kartna aadaki konnektrlerden hangisi ile balanr? A BNC Sonlandrc B BNC T Konnektr C BNC Barrel Konnektr D AUI Konnektr
50
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 5. Koaksiyel kablolar Ethernet kartna aadaki konnektrlerden hangisi ile balanr? A BNC Sonlandrc B BNC T Konnektr C BNC Barrel Konnektr D AUI Konnektr
51
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 6. RG6 koaksiyel kablo bilgisayar alarnda kullanlabilir. ( )
52
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 6. RG6 koaksiyel kablo bilgisayar aarnda kullanlabilir. (Y)
53
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 7. Koaksiyel kablonun iinde ift bkml iletkenler vardr. ( )
54
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 7. Koaksiyel kablonun iinde ift bkml iletkenler vardr. (Y)
55
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 8. RG62 kablolar IBM 3270 terminallerde kullanlmtr. ( )
56
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 8. RG62 kablolar IBM 3270 terminallerde kullanlmtr. (D)
57
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 9. RG59 kablonun empedans 75 ohmdur. ( )
58
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 9. RG59 kablonun empedans 75 ohmdur. (D)
59
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 10. l aletiyle koaksiyel kablonun iki ucu aras llr ; sonsuz diren gsteriyorsa kablo dzgn alyor. denir. ( )
60
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 10. l aletiyle koaksiyel kablonun iki ucu aras llr ; sonsuz diren gsteriyorsa kablo dzgn alyor. denir. (D)
61
BLGSAYAR A SSTEMLER
FT BKML KABLO
YAPISI
Bkml ift kablo telefon sistemlerinde de kullanlr. Bu tr kablolarda plak kablolarn her biri bir yaltm malzemesi (rnein plastik) ile giydirilir ve kablolar iftler halinde birbirine bklr. Bu ekildeki basit bkmler, plak kablonun rettii elektromanyetik alann etkisini snrlayp dier kablolarda parazit oluumunu nleyerek, Kablo iftini elektromanyetik alann etkisine kar daha az duyarl yapp dier kablolardan kaynaklanan paraziti nleyerek, Kabloyu ada kullanma uygun hale getirir.
2
YAPISI
Bkml ift kablonun metal koruyucu ile sarlm haline Korumal Bkml ift Kablo denir. zole edilmi bkml iftlerin etrafna sarlm metal koruyucu ile, kablo elektromanyetik alandan daha iyi korunmakta ve verilerin daha uzun mesafelere iletilmesine olanak salamaktadr.
ETLER
Gnmzde en yaygn kullanlan a kablosu tipi birbirine dolanm iftler halinde, telefon kablosuna benzer yapdaki kablodur. ki tip TP (Twisted Pair) kablo mevcuttur.
ift bkml kablo

4
STP (Shielded Twisted Pair) Korunmal ift Bkml Kablo
Bu tip kabloda dolanm tel iftleri koaksiyel kabloda olduu gibi metal bir zrh (lifler) ile kapldr. Dardan gelen her trl grltye kar korumal bir kablo eididir. Ethernet alarnda kullanlabilen bu kablo, koaksiyel kablolardan farkl olarak verinin tand devrenin bir paras olmad iin mutlaka her iki sonda da topraklandrlmaldr. Aksi halde iletiime en ok zarar veren bir etken olur. Kablo, iindeki veya evresindeki sinyalleri toplayan bir anten gibi alr ve a ortamndaki veriyi bozar. Etraf renkli plastik kaplaycyla kaplanm 4 ift tel ve d kaptan nce korunmay salayan lifler bulunmaktadr. Bu da STP kabloyu daha sert ve ar yapmaktadr.
5
STP CAT7 KABLO
Kabloda korumay salayan liflerin kablonun hibir noktasnda zedelenmemi olmas ok nemlidir. Ayrca bu liflerle salanan topraklamann verinin getii tm noktalarda (a kartndan duvar prizlerine ve hub'a kadar) devaml olmas da ok nemlidir.
STP CAT7 kablo
STP
TP kablolar ilk kullanlmaya baland dnemlerde (belki de koaksiyelden gei aamasnda) STP kablo ok gvenli kabul edilmitir. En dtaki metal zrh'n elektromanyetik alanlardan geerken kablo iindeki sinyalin bozulmasna mani olmas beklenir. Ancak STP ilk dnemlerde pahal olmasyla yaygnlaamamtr. STP kablo Token Ring alarnda kullanlmtr ve ethernet alar iin fazla maliyetinden dolay gemite tercih edilmemitir, ancak gnmzde maliyetlerin dmesi STP kablolar tekrar gndeme getirmitir.
UTP
UTP kablo sadece bilgisayar alarnda kullanlmaz. Olduka yaygn olan bir baka kullanm alan daha vardr: Telefon hatlar UTP kablo telefon hatlarnda da kullanlr fakat bilgisayar alarndaki kullanm bu alann nne gemitir ve UTP kablo bilgisayar alaryla zdelemitir.
UTP YAPISI

Koaksiyel kabloya gre olduka basit olan bakr kablo eididir. erisinde 4 ift bakr kablo bulunur. Kablolarn birbirleri zerindeki elektromanyetik etkisini azaltmak iin, bakr kablolar ikier ikier sarl durumdadrlar. evresinin kk olmasndan dolay kablo kanallarnda daha az yer kaplamakta ve byk a kurulumlarnda ok avantaj salamaktadr. UTP kablolar, STP kablonun tam tersine evredeki grltden etkilenmektedir. Daha nceden daha yava bilgi iletimi yapabilirken yeni gelitirilen teknolojilerle UTP kablo zerinden Gigabit hzl iletiim salanabilmektedir.
9 Bu da UTP kablonun daha yaygn kullanmn beraberinde getirmitir.
UTP CAT5 KABLO
UTP CAT5 kablo

10
UTP CAT5 KABLO

Kablo iindeki teller iftler halinde birbirine dolanmtr. Her iftin bir ana rengi bir de "beyazl" olan vardr. Yukardaki resimde de grld gibi ana renkler turuncu, mavi, yeil ve kahverengidir. Bunlara sarl olan beyaz teller ise, dierleriyle karmasn diye, sarl olduu renkle ayn bir izgiye sahiptir. Bylece 8 telin de turuncu, turuncu-beyaz, mavi, mavi-beyaz, yeil, yeil-beyaz, kahverengi, kahverengi-beyaz olmak zere 8 farkl renkte ama 4 grupta toplanm olduunu gryoruz.
11
CAT 1
UTP kablolar, belirli bir mesafe iin zerinden geirebilecekleri veri miktarna gre kategorilere ayrlrlar. Bu kategoriler: Kategori 1 (CAT 1): 1985te ortaya kmtr. Telefon hatlarnda kullanlr.
12
CAT 2
Kategori 2 (CAT 2): 4 Mbps hznda veri transferi salar. Token-ring alarda ve baz telefon sistemlerinde kullanlmtr.
13
CAT 3
Kategori 3 (CAT 3):
10 Mbps hznda veri transferi salar. Token-ring alarda ve 10BaseT sistemlerde kullanlmtr ve baz telefon sistemlerinde hala kullanlmaktadr.
14
CAT 4
Kategori 4 (CAT 4):
16 Mbps hznda veri transferi salar. Token-ring alarda, 10BaseT ve 10BaseT4 sistemlerde kullanlmtr.
15
CAT 5 5e
Kategori 5 (CAT 5 ve CAT 5e): Yerel a balantlar iin kullanlr. Gnmzde neredeyse tm yerel a balantlar Kategori 5 UTP kablolaryla yaplmaktadr. 100 metrelik mesafe almad mddete 100 Mbpslik veri aktarm kapasitesine sahiptir. Bu nedenle 100 Mbps hzn destekleyen Ethernet kart ile alabilecek en uyumlu kablodur.
16
CAT 6
Kategori 6 (CAT 6): Kategori 5 kablosuna gre daha stn bir retim teknii kullanlarak retilmi olmas nedeniyle, 1000 Mbps hznda veri iletimine imkan tanr. Gigabit Ethernet kartlaryla birlikte kullanlr.
17
CAT 6
Cat6 kablo 100mbps networklerde kullanlabilir. Cat6 ile Cat5 arasndaki fark; Cat6 kablo ierisindeki iftlerin etrafnda alminyum kaplama ve topraklama hatt olmasdr.
18
CAT 6
imdi biz 100mbps networkte cat6 kablo kullanmak istersek, normal rj45 kullanabiliriz. Ama 1000mbps network iin cat6 kullanmak istersek aadaki rj45 leri tercih etmeliyiz.
19
CAT 6
Grdnz gibi etrafnda metal bir kaplama var. Bu metal kaplamann amac udur; cat6 kablo ierisindeki alminyum kaplama ve topraklama hatt bu rj45 zerindeki metal kaplama ile temas eder. Rj45'in metal kaplamas ise switch ve ethernet portlar zerindeki metal ksmlara temas eder. Bylece utan uca bir topraklama salanm olur.
20
CAT 6
Bu topraklama neyi salar? CAT6 kablolara etki edebilecek elektromanyetik salnmlar'n darda kalmasn ve CAT6 ierisindeki iftlerden yaylan elektromanyetik salnmlarn dar szmamasn salar. Bu da yksek veri transferi demektir. imdi biz CAT6 kablo ile tamamen plastik rj45 kullanrsak, topraklamann nimetlerinden faydalanamayz.
21
Konnektr
ift bkml kablolar sonlandrmak iin RJ(Registered Jack) serisi konnektrler kullanlr. RJ serisinde onlarca konnektr eidi vardr. Bunlarn iinde en yaygn olanlar telefon sistemlerinde kullanlan Kategori 2 (Cat2) kablolar sonlandran RJ-12 ve UTP ile STP kablolarn sonlandrlmasnda kullanlan RJ-45 konnektrleridir.
22
Konnektr
RJ-12 Konnektr
RJ-45 Konnektrler
Bu konnektrler kabloya taklrken baz aletler gerekmektedir. Bu aletler kabloyu soymak, bkml iftleri ayrmak, kabloyu kesmek ve kabloyu konnektre takmak iin gerekli olan aletlerdir.
23
KABLO HAZIRLAMA
Kablo Hazrlama Aletleri ve Pasif Elemanlar
UTP ve STP kablolar RJ-45 ve RJ-12 konnektrleriyle balanrlar. Bu konnektrlerin kablolara taklmas iin eitli aletler gerekmektedir. Bu blmde bu aletler tantlacaktr.
24
KABLO SIKMA PENSES
Bu penseler kablonun RJ-45 ya da RJ-12 konnektrlerine taklp sklmas amacyla kullanlrlar. ou kablo skma pensesi birden fazla ilevi zerinde barndrr. Kablo soyma, kablo iftlerini ayrma, kablo kesme gibi ilevleri de zerinde barndran penseler mevcuttur. Aada bu penselerden 2 tanesini gryorsunuz.
25
Kablo Temizleme, Soyma ve Kesme Aletleri
ift bkml kablolar konnektrlere takmadan nce soymak, iftleri ayrmak ve ularn kesmek gereklidir. Bu ilemleri yapabilecek aletler aadaki resimlerde verilmitir.
Kablo temizleme, bkml iftleri ayrma aleti

26
ift bkml kablolar konnektrlere takmadan nce soymak, iftleri ayrmak ve ularn kesmek gereklidir. Bu ilemleri yapabilecek aletler aadaki resimlerde verilmitir.
Kablo soyma, temizleme ve bkml iftleri ayrma aleti
Kablo temizleme ve kesme aleti
27
Kablolarn kesilmesi iin kablo kesme aletlerinin yannda yankeski de kullanlabilmektedir.
Yan keski
28
Patch cord ismi verilen duvar prizinden PCye yada patch panelden Switch, Router gibi cihazlara balant kablolarna ait konnektrlerinin korunmas amacyla yaltkan kapaklar kullanlr.
Yaltkan konnektr kapaklar
29
KABLO HAZIRLAMA LEMLER
Kablo ularn yaparken uymanz gereken, daha dorusu uyarsanz sizin ve sizden sonra aa mdahale edecek kiinin iini kolaylatracak standartlar vardr. Bu standarda uygun yaptnz kablo veri kanallarnn ayn tel iftini kullanmas kuralna uygun olacaktr. EIA/TIA isimli kurulu "EIA/TIA -T568 'Commercial Building Wiring Standard' " isimli kablolama ile ilgili standartlar belirlemitir. Tm dnyada reticiler ve teknisyenler bu standartlar takip ederler.
30
"EIA/TIA -T568" standard iinde kablo ularn yaparken kullanabileceiniz elektriksel olarak birbirinin tamamen ayns iki ema nerilmitir. T568A emas ve T568B emas : Her iki emada da 1-2 ve 3-6'nn ayn ifte ait tellere denk geldiine dikkat ediniz.
EIA/TIA Kablo balant standartlar
31

Kablo hazrlarken kablonun nereye taklaca nemli bir sorudur. Bu sorunun cevabna gre balant ekli seilir. Eer kablo bir PCden bir a cihazna taklacaksa kablonun her iki ucundaki konnektr de ayn standarda gre hazrlanmaldr. (Dz Balant) ( 568A <-> 568A yada 568B <-> 568B) Eer kablo bir a cihazndan dier bir a cihazna ya da bir PCden dier bir PCye taklacaksa o zaman kablonun ularndaki konnektrler birbirinden farkl standartlara gre hazrlanmaldr. (apraz Balant) ( 568A <-> 568B yada 568B <-> 568A)
32
Bu standartlarda belirtilen renkleri tamayan kablolarla da karlamanz muhtemeldir. UTP kablo yapmnda nemli olan dz balantda her iki ucun renklerinin ayn sralamaya sokulmasdr. apraz balant yaplmak istendiinde ise birinci u yaplr; kablonun dier ucunda 1 ile 3 nolu iletkenler ve 2 ile 6 nolu iletkenlerin yerleri deitirilerek iletken sralamas oluturulur.
33
Telefon Kablosunun RJ-12 Konnektrne Taklmas
Gerekli olan malzemeler; RJ-12 telefon konnektr; 4 telli ok damarl yass kablosu; RJ-45, RJ-12 konnektrleri iin kullanlan kablo pensesidir.
Telefon kablosu yapm ara ve gereleri

34
Telefon kablosu gerekli olan uzunlukta kesilir.

35
Kablo pensesinin baklaryla kablonun st izolasyonunun aa yukar 6-7 mm'lik st paras karlr. letkenlerin ular da eitlemek iin kesilir.
letkenlerin kesilmesi
36
letkenler konnektre sonuna kadar sokulur. Kablonun klf konnektrn en az 5 mm iine girmelidir. izgili yerletirme sayesinde iletkenler konnektrde kolayca yerletirilebilirler. Balamadan nce iletkenler dzlenmelidir. Konnektrn gvdesi saydam plastikten retildiinden bu ilem zor olmayacaktr.
37
Kablonun konnektre taklmas
letkenleri konnektrn baklaryla skmak iin kablo pensesi kullanlr. Bu alet, hem RJ-45 konnektr, hem de RJ12 konnektr ile kullanlr.
Kablonun sklmas
38
Bitmi kablonun grnm

39

Skma ileminde kontak baklar gvdenin iine basarak sokulurlar, iletkenlerin klflarn keserler ve kablonun telleri arasna girerek elektrik kontan salarlar. RJ-12 konnektr balandktan sonra tekrar sklemez. Bu konnektrler bir kerelik kullanm iindir. Hata yaplmas durumunda kablonun konnektr takl olan ucu kesilerek ilem baka bir RJ-12 konnektrle tekrar edilir.
40
letkenleri konnektrn baklaryla skmak iin kablo pensesi kullanlr. Bu alet, hem RJ-45 konnektr, hem de RJ12 konnektr ile kullanlr.
Kablonun telefon cihazna taklmas

41
UTP Kablosunun RJ-45 Konnektrne Taklmas

Gerekli olan malzemeler; RJ-45 konnektr (Cat5), RJ-45 yaltkan kapa, Cat 5e Kablo , RJ-45, RJ-12 konnektrleri iin kullanlan sktrma pensesi, Bkml iftlerin temizlenmeleri ve kesilmeleri iin alet.
UTP kablosu yapm ara ve gereleri

42
nce hazrlanacak kablo kesilir ve ucuna yaltkan kapak taklr. Kapaklar, kablonun eilip bklmesi esnasnda zarar grmesini engeller.
Yaltkan kapan taklmas

43
zolasyonun en d katn karmak iin gerekli olan aletle kablonun st kat halka olarak kesilir ve karlr.
Kablonun soyulmas
44
Kablonun konnektre sokulabilmesi iin bkml iftler zlmelidir. iftler, kablonun klfnn kenarna kadar zlrler. iftlerin bir sra olarak yerletirilmesi gerekmektedir. Bunun iin kablo, yass biimli yaplr.
Bkml iftlerin ayrlmas

45
iftler, paralel olarak yerletirilen iletkenlerden yass bir katn oluturulaca ekilde koyulmaldr. Kablo skma pensesi ile kablonun klfnn kenarndan iletkenlerinin aa yukar 14 mm'lik paras kesilir.
letkenlerin kesilmesi
46
letkenler, seilen standarda (T568A veya T568B) uygun olarak renk srasna koyulur. Bu sralamada yaygn olan standart EIA/TIA-T568B (soldan saa: turuncubeyaz, turuncu, yeilbeyaz, mavi, mavibeyaz, yeil, kahverengi- beyaz, kahverengi) standarddr.
letkenlerin renk srasna sokulmas

47
letkenler konnektre sonuna kadar sokulmaldr. Konnektrn u ksmnda bulunan baklarn iletkenlerle temas salayabilmesi iin kablo konnektre iyice oturtulmaldr. Konnektr saydam plastikten retildiinden dolay iletkenlerin durumu grsel olarak kontrol edilebilir. Bu aamadan sonra yaplan hatann geri dn olmayaca iin iletkenler iyi kontrol edilmelidir.
Kablonun konnektre sokulmas
48
Bkml iftleri konnektrn baklaryla balamak iin RJ-45 pensesi kullanlr. Bu ilem ile konnektrn baklar konnektrn iine girer, iletkenlerin klflarn keserler ve kablonun telleri arasna girerek elektrik kontan salarlar. RJ-45 pensesi sayesinde konnektr kabloya kmayacak ekilde monte edilmi olur.
Kablonun sklmas
49
Klasik konstrksiyon olarak yaplan konnektrde kablo yass lata (uzunluu, aa yukar 7 mm) biiminde bask ile sabitletirilir. Konnektrn entegre bir paras olan bu bask sayesinde kablo iyice sktrlm olur. Bu sayede kablonun yk ndeki baklara binmez.
Kablonun konnektr iindeki grnm

50
Konnektrn yaltkan kapa taklr.
Yaltkan kapan yerletirilmesi

51
Kablonun konnektre taklma ilemi tamamlanm olur. Burada emin olmak iin kablo ve konnektr kk bir kuvvetle zt ynlere doru ekilerek montajn salaml kontrol edilir.
Bitmi kablonun grnm

52
Son olarak retilen kablonun her iki ucu da kablo test cihazlar araclyla test edilir. Kablolar hazrlandktan sonra altn test etmek iin deiik markalarn rettii test cihazlar kullanlabilir. Kablolarn ularna taklan iki para halindeki bu test cihazlar test ilemini olduka kolaylatrmaktadr.
53
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 1. Aadakilerden verilen kablo eitlerinden hangisi bilgisayar alarnda kullanlmaz ? A UTP Cat5e B UTP Cat6 C UTP Cat1 D STP
54
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 1. Aadakilerden verilen kablo eitlerinden hangisi bilgisayar alarnda kullanlmaz ? A UTP Cat5e B UTP Cat6 C UTP Cat1 D STP
55
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 2. Aadaki kodlardan hangisi UTP kablolarda kullanlan bir konnektr kodudur? A RG B AUI C DB D RJ
56
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 2. Aadaki kodlardan hangisi UTP kablolarda kullanlan bir konnektr kodudur? A RG B AUI C DB D RJ
57
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 3. UTP kablolarnda aada verilen kategorilerden hangisi ile 100 Mbps zerinde veri transferi salanabilir? A Cat3 B Cat4 C Cat5 D Cat6
58
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 3. UTP kablolarnda aada verilen kategorilerden hangisi ile 100 Mbps zerinde veri transferi salanabilir? A Cat3 B Cat4 C Cat5 D Cat6
59
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 4. STP Kablolar maliyetlerinin fazla olmas sebebiyle pek fazla tercih edilmemektedir. ( )
60
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 4. STP Kablolar maliyetlerinin fazla olmas sebebiyle pek fazla tercih edilmemektedir. (D)
61
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 5. RJ-12 konnektr telefon kablolarnda kullanlr.( )
62
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 5. RJ-12 konnektr telefon kablolarnda kullanlr.(D)
63
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 6. UTP CAT6 kablo ile maksimum 10 Mbps hznda veri transferi yaplabilir. ( )
64
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 6. UTP CAT6 kablo ile maksimum 10 Mbps hznda veri transferi yaplabilir. (Y)
65
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 7. UTP CAT3 kablosu token-ring alarda kullanlmtr. ( )
66
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 7. UTP CAT3 kablosu token-ring alarda kullanlmtr. (D)
67
BLGSAYAR A SSTEMLER
LAN KABLOLAMA
LAN KABLOLAMA
Bilgisayar alar ilk defa bilgileri paylama ihtiyacndan ortaya kmtr. Farkl bilgisayarlardaki bilgilere erime ve bu bilgileri kullanma ihtiyac bilgisayar alarnn gelimesindeki en nemli faktrdr. lk bata kk boyutlarda olan alar, daha sonralar bym ve gnmzde internetle adeta tm dnyay sarmtr. te bilgisayar alarn oluturmada en nemli unsur kablolamadr. Gnmzde kablosuz bilgisayar alar da mevcuttur. Ancak maliyet, kalite, gvenlik gibi faktrlerin varl kablolu alar ortadan kaldramamtr.
LAN KABLOLAMA

Bir yerel alan a oluturmann birinci art kablolama yapmaktr. A cihazlarn kullanarak bilgisayarlarn kablolarla birbirine balanmasn salamak ayn zamanda olduka geni bir i sahasdr. Gnmzde akll ev ve iyerlerinin yaygnlamas ile yaplar daha ina edilirken bilgisayar alarnn kablolamas yaplmaktadr. Bu da daha sonradan arza giderme, yeni bilgisayarlar ya da evre birimler ekleyebilme konusunda esneklik kazandrmaktadr.
Lan Kurulumu in Gerekenler
Bir yerel alan a (LAN) kurulumu iin gerekenleri iki grupta inceleyebiliriz. Bilgisayarlarda ve a ortamnda bulunmas gerekenler diye ayrabiliriz.
Bilgisayarlarda Bulunmas Gerekenler
Bir bilgisayarda her eyden nce a kurulumunu destekleyen bir iletim sistemi olmas gerekir. Gnmzde kullanlan iletim sistemleri bu ihtiyac karlamaktadr. Ancak dnlen bir a sunucu bilgisayar ile kurulacak bir a ise o zaman bir sunucu bilgisayar ve a iletim sistemi (Windows 2003 Server vb.) gereklidir. Bir sunucu bilgisayar olmadan da bir yerel a kurulabilir. Mesela bir bro ortamnda tek bir yazcy birden fazla bilgisayarn kullanmas iin basit bir yerel alan a kurulabilir. Bunun iin bir a iletim sistemine gerek yoktur.
5
Bilgisayarlarda Bulunmas Gerekenler
Bilgisayarlarn aa balanabilmeleri iin her bilgisayarda bir a kart gereklidir. Gnmzde ethernet alar ok yaygn olduu iin bu kart ethernet kart olarak anlmaktadr. Bu kartn bilgisayara taklmas ve alabilir hale getirilmesi gereklidir.
A Ortamnda Bulunmas Gereken Donanmlar
Bilgisayarlar aa balanmaya hazr ise yaplacak olan i a topolojisini ve teknolojisini semek olacaktr. Gnmzde yerel alan alarnda genellikle yldz topoloji ve ethernet teknolojisi ile kurulan alar yaygndr. Bunun dnda token ring ya da FDDI teknolojisiyle kurulan alar da mevcuttur.
A Ortamnda Bulunmas Gereken Donanmlar
Ethernet teknolojisine sahip alarda a ortamlarnn en nemli malzemeleri kablolar ve a cihazlardr. Alarda kullanlabilen kablolar daha nce alm olduunuz Bakr Kablolar ksmnda aklanmt. An yapsna uygun bir kablo seimi yapmak a kurulumunda ilk admdr. Kablo seiminden sonra belirlenen yere kablo deme standartlarna uygun olarak a kablolarnn ekilmesi ve tm kablolarn a cihazlar ile oluturulan merkezde toplanmas gereklidir. Burada devreye a cihazlar girer. A ortamnda kullanlabilecek olan a cihazlar hub, switch, router, tranciever, modem gibi cihazlardr.
8
Lan Teknolojileri Ethernet
lk olarak XEROX firmas tarafndan gelitirilen, OSI tarafndan IEEE 802.3 standard olarak belirlenen bir standarttr. Yerel bir ada bulunan bilgisayarlarn birbirleriyle haberlemesini salar. Her bilgisayara a kartlarndan bir tane taklr ve sonra da, kablo (ya da bazen telsiz) balantlarla bilgisayarlar arasnda bir a oluturulur. letiim hz, telefon ya da kablo hatt kullanan modemlere nazaran ok yksektir. Yerel alarda gnmzde her bilgisayar HUB, SWITCH vb. denilen ve tm bilgisayar balantlarn tek bir noktada topland ve bylece yerel an oluturulduu topolojiler ska kullanlr. Daha sonra, hub ya da switch, baka bir yerel a ya da internet balant noktasna birletirilerek adaki tm bilgisayarlarn d balants salanr.
9
Ethernet

Ethernet alar broadcast ile alan alardr. Yani adaki bir bilgisayarn gnderdii bir veri adaki her bilgisayar tarafndan grlmekte ama veri zerinde MAC adresi bulunan bilgisayar tarafndan ilenmektedir. Fakat bu, lokal an topolojisine gre deiir. Eer a yldz topoloji ise ve merkezde anahtar (switch) kullanldysa sadece ilgili bilgisayara anahtar tarafndan ynlendirilir. Aa her bilgisayar istedii zaman girebilmektedir. Eer ayn anda iki bilgisayar, an sessiz olduunu dnp aa bilgi brakrsa bu bilgiler arpr(collision). CSMA/CD algoritmasn kullanarak tespit ettikleri bir zaman sonra tekrar ayn bilgiyi aa brakrlar ve iletiim gerekleir. 10
Ethernet

Ethernet alarnda 4 farkl kategori vardr: Ethernet ve IEEE 802.3 : 10 Mbps hznda koaksiyel ve UTP kablo zerinde alr. Fast Ethernet : 100 Mbps hznda ift bkml (STP veya UTP) kablolar zerinde alr. Gigabit Ethernet : 1000 Mbps (1 Gbps) hznda fiber kablo ve ift bkml kablolar zerinde alr. 10 Gigabit Ethernet : 10.000 Mbps (10 Gbps) hznda fiber kablo zerinde alr.
11
UTP CAT5 KABLO

Kablo iindeki teller iftler halinde birbirine dolanmtr. Her iftin bir ana rengi bir de "beyazl" olan vardr. Yukardaki resimde de grld gibi ana renkler turuncu, mavi, yeil ve kahverengidir. Bunlara sarl olan beyaz teller ise, dierleriyle karmasn diye, sarl olduu renkle ayn bir izgiye sahiptir. Bylece 8 telin de turuncu, turuncu-beyaz, mavi, mavi-beyaz, yeil, yeil-beyaz, kahverengi, kahverengi-beyaz olmak zere 8 farkl renkte ama 4 grupta toplanm olduunu gryoruz.
12
Jetonlu Halka (Token Ring)
Token Ring a protokol youn trafie sahip alarda kullanlr. OSI tarafndan IEEE 802.5 standard olarak belirlenen bir standarttr. Bu sistemler pahal fakat a problemleri az olan sistemlerdir. Bu a protokol yapsnda ada bir jeton bulunur. Bu jeton ile birbirlerine ulatracaklar bilgi paketleri tanr.
13
A ortamnda bilgisayarlar aras bilgi al/verii srasnda, bilginin bozulmasn engellemek ve hzl bir biimde elektronik ortamda tanmasn salamak iin, bilgi belli byte uzunluklarnda paralara ayrlr. eitli standartlara gre dzenlenen ve paket ad verilen yaplar halinde bilgisayarlar aras iletiim kanalnda tanr.
14
Token ring a yaps
15
Token Ring a protokol ile alan sistemlerinde, sistemde ilk alan bilgisayar her zaman sistemin gzlemleyicisi grevini stlenir ve bir sinyal (jeton) (Lojik 1 veya lojik 0 gibi) retir. Bu sinyal ile ada bilgi al/verii balar. Sistemdeki baka bir bilgisayar dier bir bilgisayara bilgi gnderecei zaman ada dolaan jetonun kendisine ulamasn bekler. Jeton kendine ulatnda gnderecei bilgi paketini ve paketin ulatrlaca bilgisayarn adresini jetona ekler ve jetonu tekrar aa brakr. Bilgi paketi gidi adresine ulaana kadar adaki dier bilgisayarlar bilgi al verii yapmaz dolaysyla jetonu kullanamaz. Jeton boalnca baka bir bilgisayar jeton araclyla bir bilgi paketini baka bir bilgisayara iletebilir. Adaki iletiim bu ekilde devam eder.
16
FDDI (Fiber Distributed Data Interface)
1980li yllarn ortalarnda yksek hzl bilgisayarlarn gelitirilmesiyle ortaya km bir standarttr. Bu standart gnmzde ethernet kadar yaygn deildir.
FDDI Teknolojisi
17
Kullanlan fiber optik kablo sayesinde yksek hzlarda alan (100 Mbpsnin zerinde) token ring LANdr. FDDI kablolamada ift kablolama teknii kullanlr. Bu durumda bir taraf saat ynnde iletim yaparken dier taraf saatin tersi ynnde iletim yapar. FDDIda A ve B snf olmak zere iki istasyon vardr. A snf istasyonlar hayati nemli veriler ilettiinden her iki fibere de balanr. B snf istasyonlar ise fiberlerden sadece birine balanr. FDDI ile IEEE 802.5 Token Ringin bir fark vardr. 802.5te bir istasyon yollad paket yerine gidip geri gelene kadar yeni jeton retemezken FDDIda istasyonun yeni bir jeton retmek iin eski jetonun geri gelmesini beklemesine gerek yoktur. 18
FDDI teknolojisi, uygulamalar iin ideal olan gerek zamanl a bant araln (real time allocation) kullanma imkn sunmaktadr. FDDI bunu iki farkl tipte trafik ile salamaktadr. Bunlar; E Zamanl (Synchronous) : E zamanl bant aral, ses ve video aktarm gibi devaml veri aknn gerektii durumlarda kullanlr. Geri kalan bant aral e zamanllk gerektirmeyen uygulamalar iin kullanlr. E Zamanl Olmayan (Asynchronous) : Bu tr trafikte sekiz seviyeli ncelik deerleri vardr. Bu ncelik deerine gre kendilerine ayrlan bant araln kullanr. E zamanl bant araln kullanamayan ve ncelik deeri dk olan bilgisayarlar FDDI ncelik mekanizmas tarafnda kilitlenerek iletiimi imknsz hale gelebilmektedir.
19
LAN Fiziksel Katman

OSI modeli ierisinde tanmlanm olan ilk katmandr. Fiziksel katman verilerin haberleme kanallar boyunca bitler haline iletilmesinden sorumludur. Fiziksel katman yalnzca verilerin tanmasndan sorumlu olup, tad bitin tr ve yaps hakknda herhangi bir bilgiye sahip deildir. Bu veriler dijital sinyaller eklinde (1ler ve 0lar) olabilecei gibi analog sinyallerden oluabilir. Fiziksel katman tarafndan gnderilen verileri tayan deiik trlerde yaplar mevcuttur. ift bkml kablolar (twisted pair) , koaksiyel kablolar, fiber optik kablolar ve kablosuz (wireless) iletiim en ok kullanlan fiziksel iletim ortamlardr. Bunlara ek olarak fiziksel katman, tad verilerin veri balant katmanna (data link layer) aktarlmasndan da sorumludur.
20
OSI Katmanl Yap Modeli
OSI Katmanl Yap Modeli
21
LAN Fiziksel Katman
OSI referans modeli ierisinde yer alan fiziksel katmann yerine getirdii grevler sras ile aada listelenmitir. Fiziksel katman veri iletiiminin yapld fiziksel kanlar zerinden yaplan iletiim ile ilgili grevleri yerine getirir. 1 veya 0 olarak gnderilen verinin kar taraftan gnderildii ekli ile alglanmas bu katmann grev ve sorumluluu ierisinde yer alr. Bal olan ular arasnda mekaniksel, elektriksel tanmlamalar yaparak veri hareketine balanmas, srdrlmesi ve sonlandrlmas grevlerini stlenir. Voltaj seviyeleri, voltaj deiim aralklar, veri iletim hz, iletilecek verinin eriebilecei en uzak mesafe bu katman ierisinde tanmlanr.
22
Kampste Ethernet
Bu alar adn birden fazla binay bir a ile birletiren ilk organizasyonlar olan niversitelerden alr. Birbirine yakn olan binalar arasnda bilgi ve kaynak paylam salarlar. Yeralt ve yerst kablolar kullanlarak kurulurlar. Deiik birimler arasnda bilgi transferi gereken byk irketlerin hemen hepsinde bu tip alar bulunur.
23
Ethernet Ortam
Ethernet ortam deyince akla bilgisayarlarn kablolarla birbirine baland yerel a ortam gelir. Bu ortamda yer alan unsurlar; ethernet kartlar, patch cord denilen a kablolar, duvarlarda yer alan kablo balant sistemleri, a cihazlarnn yerletirildii kabin ve kabinetler, patch panel denilen merkezi kablo datm ve toplama panelleridir. Tabi bu saydmz unsurlarn standartlara uygun olarak kullanlmas profesyonel a yaplarnda grlr. Bununla birlikte lkemizde kk iletmelerde, okullarda vb. yerlerde birden fazla bilgisayarn bulunduu ortamlarda daha az profesyonel olan yama kablo denilen kablolarla kurulan yerel alan alarn da grmek mmkndr. Fakat odalar ierisinde ortada uzanan kablolar, dzensiz yerletirilen a cihazlar yerel alan ann salksz almasna neden 24 olmaktadr.
Balayc (Konnektr) Gereksinimleri

RJ 45 Konnektr ift bkml kablolar sonlandrmak iin RJ(Registered Jack) serisi konnektrler kullanlr. RJ serisinde onlarca konnektr eidi vardr. Bunlarn iinde en yaygn olanlar RJ45 konnektrleridir. Bu konnektrler kabloya taklrken baz aletler gerekmektedir. Bu aletler kabloyu soymak, bkml iftleri ayrmak, kabloyu kesmek ve kabloyu konnektre takmak iin gerekli olan aletlerdir.
RJ45 Konnektrler.
25
Balant Ortam

Dzenli kablo demek, yerel alan an oluturmada ciddi bir admdr. Bir zincirin en zayf halkas kadar gl olmas gibi, bilgisayar a da bilgisayarlar arasndaki balantlar kadar salamdr. Bir yerel anda; oda ierisinde ya da odalar arasnda yerde uzanan kablolar, akta grlen hub, switch gibi a cihazlarnn olduunu dnn. Bu yerel alan ann salaml ve devamll birinin kablolara basarak ezmesiyle son bulacaktr. Bu da ethernet kablosunun yeniden ekilmesi demektir. nk ethernet kablosunu sorunlu blgeden tekrar birletirmek zel donanm gerektiren bir olaydr. Ayrca ekleme kablolarn performans olduka dmektedir.
26
Balant Ortam
Binalarda elektrik hatlarnn aktan gittiini dnn. Ne kadar tehlikeli ve gvensiz bir ortam olurdu, deil mi? te, yerel alan alar oluturulurken de elektrik hatlarnn denmesinde gsterilen ehemmiyet ve profesyonellik gsterilmelidir.
27
Yapsal (Akll) Kablolama
Bir binada bulunacak olan bilgisayar a, telefon, gvenlik a gibi sistemlerin elektrik ebekesi sistemlerinde olduu gibi duvar ya da deme iinden kullanma en uygun ekilde yaplamasna Yapsal Kablolama denir. Okullarda kullanlan internet salonlar, bilgisayar laboratuarlar, atlyeler vb., byk ya da kk iyerleri, resmi kurumlar gibi yerlerde ve hatta gnmzde evlerde yapsal kablolamann nemi byktr.
28
Kablolar, data prizi, patch panel, kabin, kabinet, kablo kanallar vb. pasif ekipmanlarla oluturulan altyap; salkl bir bilgisayar a, telefon, haberleme ve gvenlik sisteminin temel unsurunu oluturmaktadr. Kurulan bu altyap, ok uzun yllar iletme, kurum ya da evlerin ihtiyalarn karlayabilmektedir. Yapsal kablolama, akll bina zmlerinde vazgeilmez bir altyap ihtiyacdr. Bir yerel alan a aktif ve pasif bileenlerden oluur.
29

Pasif bileenler, yapsal kablolama bileenleridir. Pasif bileenler, kablo, priz, patch kablo (kabinetler ierisinde aktif cihazlarla pasif bileenlerin balanmasnda kullanlan iletiim a kablolar), patch panel (kabinetler ierisinde aktif cihazlarn birbirine balanmasn salayan priz grubu) gibi elemanlardan oluur. Kablo, patch panel ve priz gibi paralar sabit; patch kablolar ise sistemin hareketli ksmlardr.
30
Yapsal kablolama sayesinde, kullanclarn yer deitirmeleri sonucu onlarca metre kablonun yeniden ekilmesi yerine patch kablolar baka prize ve baka bir patch panel portuna taklr. Yapsal kablolama iin kullanlabilecek ekipmanlar aada srasyla tantlacaktr.
31
Yapsal Kablolama Elemanlar

Yapsal kablolamann nemi daha nce aklanmt. Kablolarn a cihazlarna balant noktalar yapsal kablolamada nemli ksmlardr. Buralarda onlarca hatta yzlerce kablonun karklk yaratmadan dzenli bir ekilde doru noktalara balanmas iin eitli ekipmanlar bulunmaktadr. Bu ekipmanlar; duvar prizleri, kablo kanallar, RJ45 konnektrler, patch paneller, kabinler, kabinetler ve bunlara ait modllerdir. RJ45 konnektr ethernet balayc gereksinimleri blmnde gsterilmiti. imdi dierlerini birlikte inceleyeceiz.
32
Duvar Prizleri
Elektrik hatlarnn bir binada duvarlarn iinden dendii gibi a kablolar da ayn sistemle duvarlarn iinden geilerek duvarlarda bulunan duvar prizlerine balanrlar. Bu duvar prizlerinin zerinde RJ45 yuvalar vardr. Bunlar telefon ya da kablolu televizyon prizlerine benzer ancak a kablolar iindir. Bu duvar prizleri ortamn daha dzenli ve estetik grnmesini salarlar. Eer bina eski bir binaysa kablolar duvar ierisinden geirilemeyecekse, kablolar duvar zerinden kablo kanallaryla tanr ve sva st duvar prizlerine balanrlar. Bu tip kablo deme dieri kadar estetik olmasa da karkl nler ve dzen salar.
33
Duvar Prizleri
Duvar prizi montaj kutular
Duvar prizleri reten firmann kulland standarda gre eitli ekillerde olabilir.
34
Duvar Prizleri
Sva st ikili ve tekli duvar prizi gvdeleri.
35
Duvar Prizleri
Sva st ikili ve tekli koruma perdeli duvar prizi gvdeleri.
36
Duvar Prizleri
Sva st duvar prizi i gvdeleri
37
Duvar Prizleri
Duvar prizi n panelleri (Fransz standard)
38
Duvar Prizleri
Duvar prizi n panelleri ( Avrupa standard)
39
Duvar Prizleri
Duvar prizi (Alman standard)
40
Duvar Prizleri
Sva st duvar prizi ( Alman standard)
41
Kablo Kanallar
Bir yerel alan anda kablolar korumak a an devamll iin arttr. Ortamda babo uzanan kablolar hem grnt kirliliine sebep olur, hem de salksz bir ortam yaratr. Bunun iin kablo kanallar kullanlr. Kablo kanallar metal veya plastikten yaplr. Metal olanlar daha kalc ve daha profesyonel alar iindir. Plastik olanlar ise daha ucuzdur ve daha abuk monte edilebilir. Ama her ikisi de a kablolarnn d etkenlerden korunmasna yardmc olur ve an daha dzenli olmasn salarlar. Aada baz kablo kanallarna ait resimleri grebilirsiniz.
42
Kablo Kanallar
Farkl l ve tiplerde kablo kanallar.
43
Kablo Kanallar
Farkl l ve tiplerde kablo kanallar.
44
Patch Panel
A kablolarn hepsinin topland kabin ya da kabinetlerin iinde btn kablolarn topland priz gruplarna patch panel denir. Burada kastedilen prizler RJ45 prizleridir. Patch paneller an yapsn salamlatrma ve dzenlemede ok byk grev stlenirler. Patch paneller a kablolarnn a cihazlarna balanmasnda bir ara blme ya da tampon grevi stlenirler. An deiik noktalarndan gelen kablolarn patch panelin arka ksmnda pabulama denilen ilemle sabitlenir.
45
Patch Panel
n ksmnda yer alan RJ45 prizlerinden patch cord ad verilen ksa a kablolar ile a cihazna balant salanr. Patch panel kullanm ada sonradan meydana gelebilecek herhangi bir kablo arzasna mdahaleyi de kolaylatrmaktadr. Patch paneller zerindeki RJ45 prizi says ile anlmaktadr. 16l, 24l gibi
46
Patch Panel
Cat5e 24l patch panel.

47
Patch Panel
Cat6 16l patch panel.

48
Patch Panel
Patch panel modl.
49
Kabin ve Kabinetler
Bir yerel alan anda tm bilgisayar ya da evre birimlerinden (a yazcs vb.) gelen kablolar bir a cihaznda (hub, switch vb.) birleirler. Bu birleme noktas genellikle onlarca kablonun olduu bir ortamdr. Bu ortamn dzenli ve gvenli olabilmesi iin sunucu (server) bulunan ortamlarda kabinler, sunucu olmayan yerel alarnda ise duvar tipi kabinetler kullanlr. Bu kabin veya kabinetlerin iine a kablolarn dzenlemek iin yukarda anlatlan patch paneller yerletirilir. Bu patch panellerden patch cord denilen ksa a kablolaryla a cihazlarna balant salanr. Bu sayede hem a cihazlar ve kablolar gvenli ve arza kontrol kolay bir ortama konmu olur, hem de ortam daha dzenli ve salkl bir hale gelir.
50
Kabinler
Farkl tiplerde kabinler.
51
Kabinetler
Farkl llerde kabinetler.
52
Kabin ve Kabinetler
Bu kabin ve kabinetler ayn zamanda a cihazlarn toz, nem ve benzeri etkenlerden korur. Bu ortamlar kapal olduu iin abuk snma riski vardr, fakat kullanlacak olan fan modlleri ile bu snma sorunu da ortadan kaldrlabilir. Ayrca bu kabin ve kabinetlerin d yzeyleri genellikle elektrostatik boya ile kapldr ve topraklama modlleri ile salkl bir topraklama sistemi salarlar.
53
Sabit Raf Modl
Sabit raflar kabin ya da kabinet ierisinde yer alan aktif a cihazlarnn (server, hub, switch, router, modem vb.) yerletirilmesi iin kullanlr. zelliklerine gre 100 kg arla kadar yk tayabilen sabit raflar bulmak mmkndr. Aada baz markalara ait sabit raflarn resimleri vardr.
54
Hareketli Raf Modl
Hareketli raflar ierisinde sunucu bulunan kabinlerde genellikle klavye iin kullanlr. Klavyenin daha rahat kullanlabilmesi iin yaplmtr. Aada baz rnekler mevcuttur.
Hareketli raf modlleri.

55
Tavan Paneli
Kabin ya da kabinetlerin tavanlar iin retilen bu paneller tamamen kapal olabilecei gibi delikli zgara eklinde de olabilmektedir. Kabin ya da kabinetlerin tavanlar bu panellerden birisi ile kapatlr. Aada bu panellerden bazlarna ait resimler vardr.
Kabin ya da kabinetler iin tavan panelleri

56
Fan Modl
Kabin ya da kabinetlerin genellikle tavanlarna yerletirilen fan modlleri ierideki hava sirklsyonu salar ve kabin ii soutma ilevini yerine getirir. eitli biimlerde fan modlleri grmek mmkndr.
Tavan paneli olarak kullanlan fan modlleri.
57
Raf Tipi Fan Modl
Raf tipi fan modlleri
58
Ekran (Monitr) Tutucu Modl
Genellikle dikili tip kabinlerde ve sunucu dolab olarak kullanlan kabinlerde ekrann yerletirilmesi iin kullanlan modl ekran (monitr) tutucu raf modldr. Bu modl istee bal olarak kilitli dolap eklinde de olabilmektedir.
Monitr tutucu modl
59
Elektrik Priz Grubu
Kabin ierisindeki aktif cihazlarn alabilmesi iin gerekli elektrik prizlerini barndran oklu priz gruplar kabin ierisine monte edilebilir ekildedir. Bu priz gruplar sayesinde kabin iindeki her bir aktif cihaz iin dardan elektrik kablosu ekme zorunluluu ortadan kalkar. Ayrca kabin kurulduktan sonra yeni eklenebilecek aktif cihazlar iin de bo priz bulundurma olana salar.
Kabin priz gruplar.
60
Elektrik Priz Grubu
Kabin priz gruplarnn kabin iindeki grnm
61
Taban Deme Paneli
Kabinlerde taban demesi iin tavan modllerine benzer modller kullanlr. Aada bu modle ait bir rnek gsterilmitir.
Taban deme paneli
62
Kabinler in Ayak ve Tekerlekler
Kabinleri rahata hareket ettirebilmek iin, kabinlere hareket kazandracak tekerlekler kullanlr. Aada bunlara ait rnekler vardr.
Kabinlerin hareket edebilmesi iin tekerlekler
63
Kabinler in Ayak ve Tekerlekler
Kabinleri rahata hareket ettirebilmek iin, kabinlere hareket kazandracak tekerlekler kullanlr. Aada bunlara ait rnekler vardr.
Kabinler iin frenli tekerlek modl
64
Kabin ve Kabinetler in Yan Paneller
Kabin ve kabinetlerde yan paneller kapal ya da zgaral ekilde olabilir. Aada rnekleri gsterilmitir.
Kabin ya da kabinetler iin yan paneller.
65
Kabin i Aydnlatma Lambas
Kabinlerin i ksmlarn aydnlatmak iin kabin ii aydnlatma lambas kullanlabilir.
Kabin ii aydnlatma lambas
66
Topraklama Kablolar
Kabin ya da kabinetlerin iindeki a cihazlarn ve bilgisayarlarn salkl bir ekilde alabilmesi iin kabin ii elektrik sisteminin ve kabinlerin topraklanmas gerekmektedir. Bu amala kullanlan topraklama kablolar aada gsterilmitir.
Topraklama kablolar
67
Zemin Demeleri

Kablolar zeminden tamak iin zemin demeleri kullanlr. Bu zemin demesinin farkl katmanlar vardr. Aada bir zemin demesinin yaps grlmektedir. Bu ekilde 1 ile gsterilen st kaplama linolyum, PVC, hal ya da parke olabilmektedir. 3 ile gsterilen panel ise odun lifi ya da aldan yaplmaktadr.
Zemin deme yaps
68
Zemin Demeleri
Bu yap yerine yer demesi olarak komple elik veya cam paneller de kullanlabilmektedir.
elik ve cam yer panelleri

69
Zemin Demeleri
Tabi panellerin altnda en az 5 cm boluk olmas gerekir ki kablolar rahata tanabilsin. Bu boluu yaratmak ve panellerin dayanklln salamak iin bu deme panellerinden nce yere dayanaklar ve kiriler yerletirilir.
Yer demesi iin kullanlan dayanak ve kiriler
70
Zemin Demeleri
Aada yerel alan alar, bro ortamlar ve sunucu odalar gibi yerlerde kullanlan yer demelerine ait rnekler resimlerle gsterilmitir.
Yer demesi paneli
71
Zemin Demeleri
Bro ortamlarna bir rnek
72
Zemin Demeleri
Sunucu odas ortamna bir rnek

73
Yapsal Kablolamada Kullanlan El Aletleri
Yapsal kablolamada kullanlabilecek el aletlerinden bir ksm daha nce kablo balayclarnn taklmas konusunda gsterilmiti. Bu aletleri hatrlayacak olursak; kablo skma pensesi, yan keski, kablo soyucu, temizleyici ve kesici aletlerdi. Burada bunlara ek olarak yapsal kablolamada kullanlan dier el aletlerini inceleyeceiz. Dier el aletlerini incelerken sadece yapsal a kablolama sistemlerine zel aletler anlatlacaktr. Bunun dnda elbette bir kablolama ileminde kullanlabilecek genel amal aletlerde bulunmaktadr. Mesela tornavida, yan keski, kargaburun, pense, elektrikli vida skc, matkap, metre, maket ba vb. standart aletlere de gereksinim duyulabilir.
74
Kablolarn patch panel, duvar prizi gibi noktalara balanmasna kablo pabulama denir. Bu ilemi gerekletirmek iin kullanlan el aletleri aada gsterilmitir.
Kablo pabulama aletleri

75
Kablo pabulama aletlerine ait baklar

76
Kablolarn dzenlenmesi iin kullanlan plastik kelepeleri sktrmak ve kesmek iin retilmi zel aletler vardr. Ama bu plastik kelepeleri herhangi bir pense ve yan keski ile de balayabilirsiniz. Aada gsterilen alet sadece plastik kelepeleri skmak ve kesmek iin retilmi bir alettir.
Plastik kelepe skc ve kesici aletler

77
Montaj in Kk Donatm
Yapsal kablolama yaparken kullanlan baz pasif ekipmanlar aada resimlerle gsterilmitir. Plastik kelepeler; kablolarn dalmasn nlemek iin kullanlr. Yalnz bir kez kullanlabilir.
Almayan Plastik Kelepeler

78
Montaj in Kk Donatm
Madeni kelepeler, ayn plastik kelepe gibi kablolarn dalmasn nlemek iin kullanlr. Ancak plastik kelepeden farkl olarak tekrar tekrar kullanlabilir.
Madeni Kelepeler
79
Montaj in Kk Donatm
Kablolar dzenlemek iin kullanlan bir baka kelepe tr aadaki resimde gsterilmitir.
Kablo Kelepesi
80
Montaj in Kk Donatm
Kablolar duvar iinde geirirken duvar girilerinde kablolarn ypranmasn nlemek iin aadaki duvar girii modlleri kullanlr.
Kablolar in Duvar Girii
81
Montaj in Kk Donatm
ivili plastik kroeler kablolar duvar gibi dik yzeylerden geirmek ve sabitlemek iin kullanlr.
ivili Plastik Kroeler
82
Montaj in Kk Donatm
Duvar zerinde vidalar sabitlemek iin dbel kullanlr.
Dbeller
83
Montaj in Kk Donatm
Patch panel ya da switch, router gibi a cihazlarnn girilerinde kablolarn etiketlenmesi, daha sonradan kabilecek arzalarda onarm ve test ilemlerini kolaylatracaktr. Bu ama iin kablolar zerine marker ad verilen zerinde rakamlar bulunan plastik halkalar kullanlr.
Kablo Etiketlemek in Marker
84
Montaj in Kk Donatm
Kablolarn youn olduu yerlerde grnt kirliliini nlemek ve kablolar dzenlemek iin helezoni bez paralar ya da helezoni hortumlar kullanlabilir.
Helezoni bkml bez paralar
Helezoni hortum
85
Cat6 Patch Panelinin Montaj

Montaj iin, 24 balant noktal arka organayzer ile patch paneli, bkml iftlerin temizlenmeleri ve kesilmeleri iin alet, bkml iftlerin pabulanmalar iin vuru efekti ile alet, pense, makas, plastik kablo iaretleyiciler, plastik almayan kelepeler gereklidir.
86
Kablolar etiketlemek iin plastik kablo iaretleyiciler kullannz. Burada dikkat edilecek husus kablo iaretleyicilerin ap kablonun apna uygun olmaldr.
87
Kablo izolasyonunun en st katn karmak amacyla kablonun klfn halka olarak rpnz. Bunun iin alet ile kablonun evresine bir tam devir yapp klfn rplan parasn karnz.
88
Kablonun yukar katnn klfnn rplan parasn karnz. Kablonun pabulanmasnda kolaylk olmas iin karlacak parann 5 cm kadar olmasna dikkat ediniz. 89
Sadece Cat6 kablolarda bulunan ortadaki kablo iftlerini ayran paray yan keski ile kesiniz. Bu para kablo iinde iftlerin birbirlerini manyetik olarak etkilemesini 90 nler.
Hazrlanan kabloyu, patch panelinin IDC modlnde gsterilen renge kablonun ayn renkli iletkeni gelecek ekilde hizalaynz.
91
Bkml iftleri, patch panelindeki renkli etiketlere ve T568A veya T568B standartlarna gre yerlerine koyunuz.
92
Resimde rnek bir kablo yerletirme gryorsunuz. Kablo iletkenlerinin dalmasn nlemek iin kablo iftlerini birbirinden tamamen ayrmadan iletkenlerin ak olan ksmnn resimde grld gibi yerletirilmesine zen gsteriniz.
93
Kabloyu pabulama aletini kullanarak patch panele sabitleyiniz. Burada kullanlan alet kablo iletkeninin izolasyonunu keserek iindeki telin IDC modlne temas etmesini salar. Bu ilemi yaparken aleti olduka sert bir kuvvetle aa doru bastrnz.
94
Baz pabulama aletlerine iletkenlerin ularn otomatik olarak kesecek bak bulunmayabilir. Bu durumlarda iletkenlerin ularn baka bir aletle (yan keski olabilir) kesiniz.
95
kinci kabloyu da bundan nceki admlar takip ederek hazrlaynz.

96
Ayn ilemleri ikinci kablo iin de yapnz.

97
Tm kablolar gsterilen yntemle ve aletlerle patch panele monte ediniz.

98
Kablolarn tamam monte edilmi olan patch panelin grnts.
99
Patch panelin arkasna kablo sabitleyici organayzr taknz. Bu para kablolarn sabitlenmesini salayarak kablo ularndaki iletkenlerin kopmalarn nler.
100
Tm kablolar tek tek kablo dzenleyiciye plastik kelepelerle balaynz.

101
Plastik kelepelerin kuyruklarn yan keski ile kesiniz.

102
Montajn ardndan patch panelin grnts.

103
Patch panelin yandan grn.

104
Arka ksmda kalan tm kablolar plastik kelepelerle gruplandrp birbirine balaynz. En son olarak bir plastik kelepeyle tm kablolar tek para halinde 105 balaynz.
Kabin ya da kabinet ierisinde montaj tamamlanm patch panelin grnts. lem baaryla tamamlanmtr.
106
A Kablosunu RJ45 Priz Modlne Balama

Montaj iin, RJ45 priz modl, Bkml iftlerin temizlenmeleri ve kesilmeleri iin alet, Bkml iftlerin pabulanmalar iin pabulama aleti, UTP Cat5e tek damarl kablo ve Plastik kablo iaretleyiciler
107
Kabloyu etiketlemek iin plastik kablo iaretleyiciler kullannz. Burada dikkat edilecek husus kablo iaretleyicilerin ap kablonun apna uygun olmaldr. 108
Kablo izolasyonunun en st katn karmak amacyla kablonun klfn halka olarak rpnz. Bunun iin alet ile kablonun evresine bir tam devir yapp klfn rplan parasn karnz.
109
Kablonun yukar katnn klfnn rplan parasn karnz. Kablonun pabulanmasnda kolaylk olmas iin karlacak parann 5 cm kadar olmasna dikkat ediniz.
110
Bkml iftleri priz modlndeki renkli etiketlere ve T568A veya T568B standartlarna gre ayarlaynz.
111
Hazrlanan kabloyu, priz modlnde bulunan ilgili yerlerine yerletiriniz. Kablodaki bkml iftleri tamamen ayrmaynz. Tamamen ayrmak ilemi zorlatracaktr.
112
Kablo pabulama aletini kullanarak iletkenleri priz modlne sabitleyiniz. Pabulama aletini olduka sert bir kuvvetle aa doru bastrnz. Kablo pabulama aletinde otomatik iletken kesme mekanizmas yok ise iletkenlerin ularn yan keski ile kesiniz.
113
Priz modl kullanlmaya hazrdr. Bu modller genellikle duvar prizlerinin ilerinde yer alr. leminiz bittikten sonra modl duvar prizinin iine yerletirebilirsiniz.
114
A Kablosunu RJ45 Priz Modlne Pabulama Aleti Olmadan Balama
Montaj iin,
Aletsiz balanabilen RJ45 priz modl, bkml iftlerin temizlenmeleri ve kesilmeleri iin alet, yan keski, UTP Cat5e tek damarl kablo ve plastik kablo iaretleyiciler
115
Kabloyu etiketlemek iin plastik kablo iaretleyiciler kullannz. Burada dikkat edilecek husus kablo iaretleyicilerin ap kablonun apna uygun olmaldr.
116
Kablo izolasyonunun en st katn karmak amacyla kablonun klfn halka olarak rpnz. Bunun iin alet ile kablonun evresine bir tam devir yapp klfn rplan parasn karnz. karlan parann yaklak 5 cm olmasna dikkat ediniz.
117
Kablo iletkenlerini ayrarak dorultunuz.

118
RJ45 prizinin zerinde yer alan renk dizilimine gre kabloyu hazrlaynz.
119
Kablo iletkenlerini renklere dikkat ederek zel aparatta yer alan kanallara yerletiriniz.
120
Kanallarn dna kan iletkenlerin ularn yan keski ile kesiniz.

121
Kablonun zel aparata yerletirilmesinin ardndan, aparat prize yerletirmek iin hazrlayn.
122
Kablo kanallarn priz gvdesinde bulunan baklara hizalayarak priz gvdesi ile birletiriniz. Bu ilemle priz gvdesinde bulunan baklar iletkenleri keserek 123 temas salarlar.
Priz kullanlmaya hazrdr.

124
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi bir Lan teknolojisi deildir? A Ethernet B Token Ring C Bus Topolojisi D FDDI (File Distributed Data Interface)
125
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi bir Lan teknolojisi deildir? A Ethernet B Token Ring C Bus Topolojisi D FDDI (File Distributed Data Interface)
126
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 2. Aadakilerden hangisi OSI 7 katmanl yap modelinde bir katmandr? A Fiziksel Katman B Alt Katman C st Katman D D Katman
127
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 2. Aadakilerden hangisi OSI 7 katmanl yap modelinde bir katmandr? A Fiziksel Katman B Alt Katman C st Katman D D Katman
128
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 3. Kablo pabulama aleti aada belirtilen ilemlerden hangisinde kullanlabilir? A Cross balantl patch kablosu yapmak. B Dz balantl patch kablosu yapmak. C Ethernet kartn bilgisayara balamak. D Duvar prizine kabloyu balamak.
129
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 3. Kablo pabulama aleti aada belirtilen ilemlerden hangisinde kullanlabilir? A Cross balantl patch kablosu yapmak. B Dz balantl patch kablosu yapmak. C Ethernet kartn bilgisayara balamak. D Duvar prizine kabloyu balamak.
130
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 4. EIA/TIA T568B standardna iletkenlerin renk dizilimi aadakilerden hangisinde doru srada verilmitir? A Turuncu-Beyaz, Turuncu, Mavi-Beyaz, Yeil, Yeil-Beyaz, Mavi, Kahverengi-Beyaz, Kahverengi B Turuncu-Beyaz, Turuncu, Yeil-Beyaz, Mavi, Mavi-Beyaz, Yeil, Kahverengi-Beyaz, Kahverengi C Kahverengi, Kahverengi-Beyaz, Yeil, Yeil-Beyaz, Mavi, Mavi-Beyaz, Turuncu,Turuncu-Beyaz D Yeil-Beyaz, Yeil, Turuncu-Beyaz, Mavi, Mavi-Beyaz, Turuncu, Kahverengi-Beyaz, Kahverengi
131
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 4. EIA/TIA T568B standardna iletkenlerin renk dizilimi aadakilerden hangisinde doru srada verilmitir? A Turuncu-Beyaz, Turuncu, Mavi-Beyaz, Yeil, Yeil-Beyaz, Mavi, Kahverengi-Beyaz, Kahverengi B Turuncu-Beyaz, Turuncu, Yeil-Beyaz, Mavi, Mavi-Beyaz, Yeil, Kahverengi-Beyaz, Kahverengi C Kahverengi, Kahverengi-Beyaz, Yeil, Yeil-Beyaz, Mavi, Mavi-Beyaz, Turuncu,Turuncu-Beyaz D Yeil-Beyaz, Yeil, Turuncu-Beyaz, Mavi, Mavi-Beyaz, Turuncu, Kahverengi-Beyaz, Kahverengi
132
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 5. EIA/TIA T568B standardna iletkenlerin renk dizilimi aadakilerden hangisinde doru srada verilmitir? A Turuncu-Beyaz, Turuncu, Mavi-Beyaz, Yeil, Yeil-Beyaz, Mavi, Kahverengi-Beyaz, Kahverengi B Turuncu-Beyaz, Turuncu, Mavi, Yeil-Beyaz, Mavi-Beyaz, Yeil, Kahverengi-Beyaz, Kahverengi C Yeil-Beyaz, Yeil, Turuncu-Beyaz, Mavi, Mavi-Beyaz, Turuncu, Kahverengi-Beyaz, Kahverengi D Kahverengi, Kahverengi-Beyaz, Yeil, Yeil-Beyaz, Mavi, Mavi-Beyaz, 133 Turuncu,Turuncu-Beyaz
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorulardr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz. 5. EIA/TIA T568B standardna iletkenlerin renk dizilimi aadakilerden hangisinde doru srada verilmitir? A Turuncu-Beyaz, Turuncu, Mavi-Beyaz, Yeil, Yeil-Beyaz, Mavi, Kahverengi-Beyaz, Kahverengi B Turuncu-Beyaz, Turuncu, Mavi, Yeil-Beyaz, Mavi-Beyaz, Yeil, Kahverengi-Beyaz, Kahverengi C Yeil-Beyaz, Yeil, Turuncu-Beyaz, Mavi, Mavi-Beyaz, Turuncu, Kahverengi-Beyaz, Kahverengi D Kahverengi, Kahverengi-Beyaz, Yeil, Yeil-Beyaz, Mavi, Mavi-Beyaz, 134 Turuncu,Turuncu-Beyaz
BLGSAYAR ALARI
Bilgisayar Alar Nasl alr?

sterseniz gnmzde hemen hemen her ofiste grebileceiniz bir bilgisayar an ele alarak, bilgisayar alarnn temel alma prensiplerini inceleyelim. Firmann ismi Ak Tic. olsun. Ofiste Windows 2000 ykl bilgisayarlar var. Windows 2000 a zelliklerini salayan bir iletim sistemi, bu da onu OS (Operating System-letim Sistemi) olmann yansra bir de NOS (Network Operating System-A letim Sistemi) yapyor. Ak Tic.'in bilgisayar a en popler kablolama ekli olan Unshielded Twisted Pair (UTP) kullanyor.
BLGSAYAR ALARI
Ancak bu blmde anlatlacaklar ne iletim sistemiyle ne de kablo tipiyle alakal deil. Dnyada farkl a iletim sistemleri ve kablolamalar mevcut. Bu yazda sadece bir bilgisayar an meydana getiren deiik yazlm ve donanm bileenleri ve her birinin ilevleri zerinde genel bir gr edinmenizi salamak istiyorum. Bu nedenle deiik alar deiik kablo tipleri veya iletim sistemleri kullansalar da, burada anlatlacaklar prensip olarak tm a sistemlerini kapsayacaktr.
BLGSAYAR ALARI
Yanda Selin Hn. ve Aye Hn.' gryorsunuz. Tahmin edebileceiniz gibi onlar AK Tic. alanlar. Aye ve Selin'in ileri gerei sk sk birbirlerinin bilgisayarndaki dosyalar kullanmalar gerekiyor. rnein Aye Excel'de aylk sat raporunu henz bitirdi ve Selin'in de kontrol etmesini istiyor.
BLGSAYAR ALARI
Aye'nin yapabilecei ilk ey, klasik yntemi kullanmak: Dosyay diskete kopyala, ayaa kalk, disketi Selin'e ver. Ancak bilgisayar a Selin'in yerinden kalkmadan Aye'nin bilgisayarna erimesini ve bu dosyay kendi bilgisayarna kopyalamasn salyor. imdi nasl oluyor bu iler ona bakalm...
Kablo
A ilk bata bilgisayarlar arasnda fiziksel bir balantya ihtiya duyar. Bylece veri bitleri bilgisayarlar arasnda aktarlabilir. Gnmzde bir ok a altta grdnze benzer unshielded twisted pair-kaplamasz dolanm ift (UTP) kabloyu kullanyor. Bu tip kablo 4 veya 8 telden oluur ve bu teller birbirine dolanm iftler halindedir. Unutmayn farkl kablo tipleri, hatta kablosuz teknolojiler de kullanlabilir, burada amacmz, a'n alabilmesi iin veriyi aktaracak bir ortama ihtiyac olduunu kavramanz.
Bir dier a bileeni ise hub. Aa bal her bilgisayardan hub'a bir kablo gidiyor. Hub bir utan gelen bilgiyi, gitmesi gereken uca yollamyor, ancak tm ulara birden yolluyor (bu nemli bir bilgi, ilerde ok karmza kacak). Bu durumda her bilgisayar hub'dan gelen verinin kendine ait olup olmadn tespit etmek zorunda. Yanda bir hub gryorsunuz. ki sar ve bir gri kablo bilgisayarlardan geliyor. Renklerin hibir nemi yok. Kablolar deiik renklerde olabilir. En sadaki siyah kablo dikkatinizi ektiyse, ekmediyse de ben ektim ite imdi, bu kablo da hub'n almasn salayan elektik balants, yani adaptrden geliyor. Hub'lar aktif cihazlardr, yani almak iin elektrie ihtiya duyarlar. Tekrar belirtiyorum, biz burada hub kullanan bir a sistemini rnek aldk, farkl a sistemleri de mevcut. Ancak birazdan okuyacaklarnz hepsi iin geerli.
An almasn salayan dier bir bileen ise Network Interface Card (NIC) A Kart'dr. Sk sk ethernet kart deriz, aslnda a kart demek daha doru. Bu bir "generic name" haline gelmi. Nasl margarin yerine "sana ya" diyorsak, a kartlar iin de "ethernet" tr tartmasz en yaygn tr olduu iin, a kart ethernet kartna dnm. Ancak baka a teknolojilerinde almak zere retilmi a kartlar da mevcut. Sonu olarak a kart genel bir tanm, ethernet ise bir alt tr, ama en yaygn olan. A kartlar ok deiik tipte olabilirler ama Ak Tic.'in kullandklar ve sizin de kullanacaklarnz muhtemelen aadakine benzeyecek.
A kart
Peki a kartnn grevi ne? Bilgisayarlar verileri ikili say sisteminde yani 1 ve 0'lar olarak iler ve saklarlar. A kartlar da saysal(dijital) veriyi elektrik, k veya radyo sinyalleri olarak dier sistemlere iletme grevini yerine getirir. Elektrik sinyallerini kullanan a kartlar en yaygn tip olduu iin isterseniz onlarla devam edelim. Bilgisayarn devre kartlar zerinde saniyede milyonlarca kk elektrik akm oluur. rnein sabit diskten okuma yaplrken, sabit disk'ten kan elektrik sinyalleri disk kablosundan ana karta girer. Oradan da CPU ve bellek modllerine ular.
Sinyaller bilgisayarn kasasndaki devreler zerinde sorunsuzca seyahat eder. Ancak bu sinyaller bilgisayarn dna ktklarnda ister istemez daha uzun mesafelerde yol almak zorundadr. Bu aslnda olduka zor bir itir. nk yksek frekanstaki zayf elektrik sinyalleri d etkenlere kar ok hassastr. A kartlar ite bu verinin iletiminde olduka iyi bir i karrlar ve sinyallerin bilgisayarn veri yollarndan a kablosuna aktarlmas (veri gnderirken) ve kablodan tekrar bilgisayarn veri yoluna aktarlmas (veri alrken) iini grrler. Dolays ile a kartnn ilk gze arpan grevi bilgisayarn veri yollarndaki veriyi d dnyaya aktarmaktr.
Ancak a kartlarnn grevi bununla bitmez. A kartlar bilgisayarn a zerindeki kimliini de temsil ederler. Kimlikten ne mi kastediyorum, u rnei dnelim isterseniz. ki bilgisayar zerlerindeki seri veya paralel port'lardan baladmz dnelim. ki bilgisayar haberletirmenin en basit yolu budur. Byle bir balantda sadece iki bilgisayar sz konusudur. Bir bilgisayarn veri gnderim portu dierinin alm portuna baldr. Dierinin gnderimi de tekinin alm portuna. Ve en basit yntemlerle bir taraf gnderilecek veriyi gnderim portuna koyar, kar tarafta alm portundan bunu okur. Ancak ikiden fazla bilgisayarn bal olduu bir sistemde ister istemez u soru akla gelir, bir taraf veriyi istedii bilgisayara nasl ulatracak?
Deiik a sistemleri (ethernet, token-ring) bu soruya deiik cevap vermitir. rnein Token-Ring alarnda aradaki fiziksel balant yldz olsa da, yani btn makinalardan kan birer kablo ortadaki bir hub'a girse de, sistem alrken a zerinde Token/Jeton ad verilen bir sinyal dolar. Bu sinyal srayla tm terminalleri dolar. te "Ring" buradan gelmektedir. Bir terminal veri gndermek istediinde bo token sinyalinin kendine gelmesini bekler. Token gelince yollayaca veriyi token mesajna ilitirir.
Mesaj zerinde alc ve gnderen makinann a kart adresi de bulunmaktadr. Dolu token srayla terminalleri dolamaya devam eder. Her makina gelen dolu token'e bakar ancak sadece "alc" adresi kendi adresi ise veriyi alr ve geriye onay mesajn yollar. Token onay mesajn gnderen makinaya ulatrdnda artk veri gnderilmitir. Token boalmtr ve ring yapmaya devam eder. Tabii bu ilem saniyede milyonlarca kez gerekleir. Bu sistemde dier makinalarn nasl kendi sralarn beklediklerine dikkat ediniz.
Ethernet ise farkl bir zm sunar. Ethernet anda a kart veri gndermeden nce kabloyu kontrol eder, kimse kullanmyorsa, alc ve gnderen makinann a kart adresinin yazl olduu veriyi kabloya salar. Bu veri tm terminaller tarafndan alnr. Ancak sadece "alc" adresi kendi adresi olan makina bu veriyi iler dierleri gz ard eder. Token-Ring ve Ethernetin kabloyu kullanma sras ve verinin aktarm ynteminde farkllatn grdk. Ancak her iki sistemde de a kartlarnn, a zerinde ei benzeri olmayan, bir adrese sahip olduklarna dikkat ediniz. Sistemler birbirini ite bu benzersiz kimlik ile birbirinden ayryorlar. Ve bu adrese MAC adresi diyoruz. NOT: Yukarda Token-Ring ile ilgili bilgi konunun tam anlalmas iin verilmitir. Bu sayfann devamnda ve dier tm sayfalarda anlatlanlar, zellikle farkl bir ey belirtilmediyse, ethernet iin geerlidir.
MAC adresi
Her a kart iinde retilirken kaydedilmi ve dnyada bir ei olmayan bir numara mevcuttur. Media access control address (MAC) olarak adlandrlan bu adres 48 bit'tir. A kartlar bir dier a kartna veri yollarken alcy dierlerinden ayrmak iin bu MAC adresini kullanr. A kart reten firmalar, nce IEEE (Institue of Electrical and Electronics Engineers)ye bavurur ve 24 bit'lik bir retici kodu (her reticiye farkl kod veriliyor) alrlar. Sonra rettikleri her karta ilk 24 biti retici kodu, son 24 biti ise her kartta farkl olacak ekilde MAC adresini koyarlar. Bir a kart MAC adresi u ekilde olabilir: MAC Adresi 110011110110111011101111011101111011011101110001 retici kodu Kart seri numaras
Tabii bu ekilde ikili sistemdeki saylarn okunmas bizim iin zor olduundan MAC adresleri onaltl say sistemine evrilerek ifade edilir. Tipik bir MAC adresi 00-50-05-1A-00-AF eklindedir. Hexadecimal (yani 16'l say sisteminde) olan bu adreste her bir rakam (mesela B) 4 bite karlk gelir. Bylece 12x4=48'dir. Buna gre ilk 6 rakam yani 0050-05 retici kodu, son 6 rakam ise bu kartn seri numarasdr. MAC adresi btn olarak deerlendirildiinde dnyada retilen her a kart farkl bir MAC adresine sahip demektir. A kartlar istekte bulunan her yazlma MAC adreslerini bildirirler. Eer Win9x kullanyorsanz Winipcfg program ile a kartnzn MAC adresini grebilirsiniz.
Adapter Address MAC adresini gsteriyor
MAC adresi a kartn satn aldnza zaten kartn stndeki bir elektronik ipe kodlanm haldedir. Bu adres normalde deitirilemez (ancak son dnemde bu ii yapan programlar ortaya kt). Ancak MAC adresini deitirmeniz, hatta ne olduunu bilmeniz bile ou zaman gereksizdir.
Veri paketleri (Frame)

A kartlar veriyi kablo zerinde sinyaller halinde iletiyor dedik. Peki sinyaller dolaysyla veri, kar tarafa nasl ulayor? Karya yollanacak veri, rnein a zerinden kar makinaya kopyalanan bir Word dosyas, tek para halinde gnderilmez. Sabit boyutta kk paralara blnr ve bu paralara da baz ek bilgiler eklenerek gnderilir. Bu veri bloklar da veri paketi (frame veya ethernet frame) olarak adlandrlr. Veriler a zerinden sabit yapda paketler (frame) halinde iletilirler dedik, aslnda bu paket aktarlacak veriyi ve dier gerekli bilgileri ieren bir sinyal bloudur. A kart bu veri paketlerini oluturur, yollar ve gelen paketleri alp iler. sterseniz a kartn aadaki gibi bir karikatrle temsil edelim. Veri paketleri burada hazrlanp yollanyor ve gelen paketler ileniyor. A kart iinde bu ileri yapan bir elemanmz da olsun (ismi Ethem-doal olarak.... :) ).
te MAC adresi bu paketler oluturulurken nem kazanr. Altta dier yazl kaynaklarda karnza kabilecek klasik bir paket tasviri gryorsunuz. Her bir blm bir ve sfrlardan oluuyor ve paketin (frame'in) bir paras.
A kart veri paketi (Frame) yaps

1110001011011110110111011001101011011 101101111011100011101110111101 Alcnn Gnderenin MAC adresi MAC adresi VER CRC
Frame'in tamam aslnda bir ve sfrlardan, yani elektrik sinyallerinden oluuyor. Bu sinyaller dizesinin ilk blm frame'i almas gereken bilgisayarn MAC adresi, sonraki blm ise gnderen a kartnn kendi MAC adresidir. Daha sonra gnderilmeye allan esas veri blm geliyor. En sonda da CRC (Cyclic Redundancy Check) kodu bulunuyor.
Peki CRC de ne oluyor derseniz, CRC alcnn paketin yolda bozulup bozulmadn anlamas iin kulland bir kod. Sistem kabaca yle alyor; yollanacak veri yollanmadan nce gnderen a kart tarafndan matematiksel bir ilemden geiriliyor. lemin sonucu CRC kodu olarak veri ile beraber yollanyor. Alc, ald veriyi ayn matematiksel ilemden geiriyor, elde ettii sonu CRC ile ayn ise, paket yolda bir tek bit'i bile deimeden alcya ulam demektir.
Veri a kablosu zerinden giderken evredeki elektromanyetik alanlardan (motorlar, lambalar, mknatslar, elektrik kablolar vs.) etkilenip, yola 1 olarak kan baz bitler 0, 0 olarak kan baz bit'lerde 1 olarak kar tarafa ulaabilir. Sonuta bir bit'in bile yolda bozulmas sizin "mekiin ini hz=250 km/s" olarak yolladnz verinin kar tarafta "canm yourtlu spanak ekti" eklinde anlalmasna neden olabilir.
Eer bir veri paketi bozuk olarak gelmise, alc ayn paketin tekrar yollanmasn isteyecektir. Ancak bu ilem a kartnda deil, daha st bir yazlm katmannda gerekleir (protokoller ile ilgili ilerleyen sayfalarda buna deineceiz). Peki yolladmz veri nasl bir ey? Dorusu bu ne bizi ne de a kartn hi ilgilendirmiyor. Yollanan veri bir word dkmannn karda yazdrlacak yazc kts olabilecei gibi, Britney Spears'n fotoraf da olabilir. A kart bununla ilgilenmez, a kart, iletim sisteminde alan kendine ait srcsnn (driver) kendisine ilettii veriyi gitmesi gereken sisteme yolar. Veri'nin ne olduu veya kar tarafa ulanca ne yaplaca, dier programlarn iidir.
Her bir veri paketi belli boyutta veriyi aktarabilir. Deiik a sistemlerinin kulland paket yaplar farkl olabilir. Ancak ortalama olarak her bir paket 1500 Byte veri tar. O zaman hemen u soru akla gelebilir: Peki yollanan veri (dosya, yazc kts, e-mail her neyse...) 1500 Byte'tan bykse ne olur? Bu durumda yollayc sistemin yazlm yollanacak veriyi paket boyutunda paralara bler. Alc taraftaki yazlm ise bu paketleri birletirerek yollanan veriyi btn olarak elde eder. Bu paralama ve birletirme ii a kartna ait deildir. Gnderilecek veri a kartna st yazlmlar tarafndan paralanm olarak gelir. A kartna gelen paket boyutundaki veri bloklar birletirirken kullanlacak sralama bilgisini de ierdiinden, alc taraftaki yazlm kendi a kartndan gelen paketleri birletirir.
DKKAT
Deiik alarn kulland eitli paket tipleri vardr. A zerindeki tm a kartlar ayn paket tipini kullanacak ekilde ayarl deillerse birbirleriyle haberleemezler. Bununla beraber tm modern a kartlar artk ada kullanlan paket tipini otomatik seebilmektedirler.
A zerine yollanan her paket tm bilgisayarlara ular. Her bir a kart kendisine gelen bu paketi kontrol eder. Alc MAC adresi eer kendisinin MAC adresi ise "demek ki bu paket bana gelmi" der ve ileme koyar. Ancak tersi sz konusu ise, bu paketi siler. Bu nokta ok nemli olduu iin tekrar etmek istiyorum (bu ilerde ok karmza kacak nk) a zerinden yollanan (aslnda a zerine braklan demek daha doru) her paket (frame) tm bilgisayarlarn a kartna ular ama sadece gerek alcs tarafndan ilenir, dierleri ise bu paketi kontrol edip kendilerine gelmediini anlaynca gz ard ederler. Bu da demek oluyor ki ethernet alarnda ayn anda sadece bir makina veri gnderebilir. leride bunu daha derin inceleyeceiz.
Adm adm verinin aktarm

Temel kavramlar rendikten sonra isterseniz basit bir a iletiimi nasl oluyor onu inceleyelim. Bir bilgisayar dierine ulamak istediinde elbette nce kar tarafn kim olduunu bilmesi gerekir. Biz bilgisayar kullanclar olarak kar bilgisayarn ya ismini, ya da (eer TCP/IP kullanlyorsa) IP adresini biliyoruz demektir. Veya a komularm'a girdiimiz anda, "a zerindeki tm bilgisayarlar bana gster" komutunu vererek "a komularmz" grrz.
Kullanc isterse belli bir IP adresiyle, isterse de bilgisayar ismi ile iletiime gemek istesin, a kartlar sadece MAC adresleriyle haberleebilirler. Siz 192.168.0.56 IP'li bilgisayara bir dosya kopyalamak istediinizde ne olur? A kart eer daha nceden bu IP'ye sahip bilgisayar ile iletiim kurmusa zaten MAC de adresini biliyor demektir ve bunu kullanr. Bilmiyorsa (rnein bilgisayarnz ilk ald anda) aa bir Broadcast(Genel yayn) mesaj yollar. Broadcast mesaj u ekildedir "Eer IP adresin 192.168.0.56 ise bana MAC adresini bildir.". Bu mesaj adaki tm sistemlere ular. Her bir sistem Broadcast mesajn alr ve inceler, eer kendi IP adresi sorulan IP ise, MAC adresini Broadcast'i yollayan a kartna bildirir.
Artk veri aktarmna geilebilir. A kart yollanacak veriyi iletim sisteminden alr. Karya yollanacak paketi oluturur. CRC kodunu oluturur. CRC kodunu ve veriyi pakete koyar. Kendi MAC adresi ve alcnn MAC adresini pakete ekler. Paket yola kmaya hazrdr. Kabloda o anda baka bir veri aktarm olup olmadn kontrol eder, kablo bosa paketi hub'a yollar. Hub bu paketin kopyalarn oluturur ve her bir portuna bal bilgisayarlara (yani a kartlarna) yollar. Tm a kartlar paketi alr ve "alc MAC adresi" kendi MAC adresleri mi diye kontrol eder. Eer paket kendisine gelmise paketi iler, aksi halde paketi siler.
Veri ve CRC pakete ekleniyor. Pakete gnderen ve alc MAC adresleri yazlyor.
A' kullanan baka birisi var m diye kontrol edildikten sonra paket yollanyor.
Alc a kart MAC gelen paketin MAC adresini kontrol ediyor, kendisine gelmise iliyor, deilse siliyor
Alc a kart paketin kendisine geldiini anlaynca nce CRC kodunu kullanarak veri yolda bozulmu mu kontrol eder. Eer problem yoksa, frame/paket bilgisini (MAC adresleri, CRC vs.) temizleyerek, saf veriyi iletim sistemine iletir.
Protokol
Ayn hub'a bal, ayn frame/paket tipini kullanan bilgisayarlar arasnda veri aktarmn grdk. Peki, Selin Hn. internete balanmak istediinde ne olacak? Internete telefon hattn kullanarak balanacak, oysa ne modem ne de telefon sistemi MAC adresi kullanmaz. Demek oluyor ki; MAC adresinin tesinde her sisteme farkl bir kimlik salayan, her tip a kart, frame yaps ve donanm ile alabilecek bir yazlma/tanmlamaya veya kimlik bilgisine ihtiyacmz var.
Protokol
Bu zel yazlma a protokol diyoruz. A protokol her sisteme tekil bir kimlik salamann tesinde, ilerin nasl yrtleceini belirleyen bir kurallar dizesini de ierir. Bundan nce eer yollanacak veri a paketinin boyutundan bykse, iletim sisteminin veriyi paralara ayrlm halde a kartna yolladn, a kartnn verinin ierii ve btnlyle hi ilgilenmeden ne geliyorsa yolladn sylemitik. te verinin paketlere blnmesi ve alc tarafa da birletirilmesi gibi birok i de a protokolnn grevidir.
Protokol
Deiik a sistemlerinin kulland deiik protokol tipleri vardr. Ancak a zerindeki bilgisayarlarda ayn tip protokoln ykl olmas gerektii sanrm gayet ak. Bu protokoller iinde ne kan ve en yaygn kullanma sahip olan phesiz TCP/IP (Transmit Control Protocol / Internet Protocol)'dir. TCP/IP iin "protokol" kelimesi yerine "bir protokoller grubudur" demek daha dorudur. TCP/IP'nin IP blm u an bizim ilgilendiimiz a protokol grevini gren ksmdr. TCP'ye sonra bakacaz.
Protokol
IP'nin grevi basite veri paketinin gitmesi gereken sisteme ulamasn. IP bunu aa dhil her sisteme tekil bir adres vererek yapar. te bir IP adresi: 192.168.0.1 IP adresleri 0255 aras deerler alabilecek 4 blmden oluur. Blmler arasnda nokta iareti bulunur. Aslnda bu drt blmn her biri 8 bitlik bir saydr. Bilgisayarlarn ikili say sistemi ile, yani 1 ve 0'lar ile altn tekrar hatrlayn.
Protokol
A zerinde her cihaz farkl bir IP adresine sahip olmak zorundadr. IP sistemi ile, donanm ve frame tipi ne olursa olsun sistemler arasnda veri aktarm yaplabilir. Bu durumda karmza gnderen ve alcnn IP adreslerini ieren ikinci bir frame/paket kyor. Yani paket iinde paket olay...
NOT:
Burada bir kavram kargaasnn nne gemek adna bir not dmemiz gerekiyor. u ana kadar grdmz veri paketi kavramnn ngilizcesi "frame" dir. Biz bu yabanc kelime yerine "paket" kelimesini kullandk. Sk sk da bu ikisini "paket/frame" diye yanyana yazarak belirttik. imdi karmza IP paketi kavram kt. Bunun da ngilizcesi "IP Packet". imdi elimizde iki paket var, paketler elimizde patlamadan, isterseniz biz bunlardan birine "a paketi" dierine "IP paketi" diyelim, olay kapansn...
Paket paket iinde...

A protokol daha st katmanlardan gelen veriyi a kartna yollamadan nce veriyi kendi paketinin iine yerletirir ve a kartna yollar. A kart asndan a protokolnden gelen bu IP paketi sradan bir veriden farkszdr (hatrlayn: a kartlar verinin ierii ile ilgilenmezler). A kart da veriyi nceden anlatld gibi kendi paketi iine yerletirip yollar. Aada ok basit indirgenmi bir IP paketi var.
VER PAKET ALICININ GNDERENN VER TP SAYISI IP ADRES IP ADRES
sterseniz IP paketini bir zarf ile temsil edelim, a kartnn paketi eskisi gibi kalsn
A zerinde her sistemin MAC ve IP adresi:
Ynlendiriciler
yle bir soru akla gelebilir: paket iinde paket olayna veya IP adreslerine ne gerek var, bilgisayarlar birbirinden ayrmak iin MAC adresi yok mu zaten? Var olmasna var ama bakn neler oluyor... Hatrlarsanz Selin Hn. internete balanacakt, bunu yapabilmek iin AK Tic.'in bilgisayar an internete balamamz gerekiyor. Bu balanty salayacak cihazn ad Router (Ynlendirici)'dr.
Ynlendiriciler
Ynlendiriciler farkl "a paketi yaps" kullanan iki a birbirine balamaya yararlar. Tipik bir ynlendiricinin iki balant noktas bulunur. Bu balantlardan birisi yerel aa yaplacak balantdr. Bu balant noktas aslnda ynlendirici iine yerletirilmi bildiimiz bir a kartdr. Dier balant noktas ise ynlendiriciyi telefon hattna balamaya yarar. Yani bu balant noktas da aslnda ynlendirici iine gml bir modem'dir.
NOT:
Ynlendiriciler ile ilgili bu noktada sylenmesi gereken 2 ey var: 1. Baz ynlendiriciler, yukarda bahsedildii gibi gml modem iermezler, ama modem'e balanrlar. 2. Ynlendirici ayr bir cihaz olmak zorunda deildir. ki a kart veya bir a kart ve bir modem'i olan her bilgisayar ynlendirici olarak grev yapabilir.
Ynlendiriciler
Ynlendiriciler fakl "a paketi yaps" kullanan iki a birbirine balamaya yararlar demitik. imdi Selin Hn.'n yerel a Ethernet sistemini kullanyor. Oysa Selin Hn.'n bilgisayarndan kan veri paketi bu yerel an tesine geip, telefon hatlarndan internete ulamak zorunda. Oysa telefon hatlar ve tesindeki internet yapsnda MAC adresi veya ethernetin frame yaps geerli deil. te bu noktada IP adresi devreye giriyor.
Ynlendiriciler
Ynlendirici "a paketi" iinde bir "IP paketi" aldnda, "a paketini" krpar (MAC adresleri CRC vs.). Geriye kalan IP paketini ise telefon ebekesinin kulland paket yaps iine yerletirir ve yollar. Ite bu noktada IP paketinin ve IP adresinin ne ie yaradn gryoruz. Ynlendirici a paketi bilgilerini yok edince, veriyi yollayan ve alacak olan sistemleri tanmlayacak ayr bir bilgiye ihtiya duyulur. Evet, evet, IP bilgisine...
Ynlendiriciler
Eer internetle iimiz yoksa, basit bir yerel a kuracaksak TCP/IP kullanmak zorunda myz? Hayr. Kullanabileceiniz farkl protokoller var. Hatta baz protokoller hibir ayar yapmadan her bilgisayara yklediiniz anda alr (NETBeui protokol mesela).
Ynlendiriciler
Oysa TCP/IP kullandmzda en bata IP adreslerinin girilmesi gibi daha birok ayar yapmamz gerekecektir. Dier protokollerin tek problemleri internet zerinde almamalardr. Yani internet kullanacaksanz (veya sadece yerel a zerinde olsa bile IP ile alan programlar kullanacaksanz) TCP/IP'ye ihtiyacnz var demektir.
Ynlendiriciler
Gnmzde hemen hemen her a'da internet balants gerekiyor. Bu durumda ister istemez TCP/IP ykleniyor. Onu bir kere ykledikten sonra ikinci bir protokol yklemenin ise anlam kalmyor.
DKKAT
MAC adresleriyle ilgili ilk blm sanki a sistemi protokol olmadan da alrm gibi bir izlenim braktysa, ok yanl, ook ok... Her hangi bir a'n alabilmesi iin en az bir protokoln, daha dorusu ayn protokoln, her bilgisayarda ykl olmas gerekiyor. nk a kartlar verinin paketlere ayrlmas ve tekrar birletirilmesi gibi ileri yapmazlar. Bu ilemler iin protokole ihtiyacmz var.
Bl parala yolla-TCP
A zerinde yollanacak veri ou zaman bir a paketinin tayabileceinden fazladr. Bu nedenle verinin yollanmadan nce paralanmas gerekir. A protokol daha st katmanlardan kendisine gelen veriyi (bir dosya, web sayfas, yazdrma ii...) a paketi boyutunda paralara bler, alcnn tekrar birletirebilmesi iin paralar organize eder, yollar ve her bir paketin karya hatasz ulap ulamadn kontrol eder. Alc sistemin protokol gelen paket serisini alglar, paketleri birletirerek esas veriyi tekrar elde eder.
Bl parala yolla-TCP
TCP/IP'nin TCP(Transmit control protocolgnderim kontrol protokol) bu ii yapar. Nasl m? tabii ki IP paketinin iine baka bir paket koyarak Bir TCP paketi aadaki blmlerden oluur. Kaynak Port Hedef Port Sra Onay Numaras Numaras VER
Alc sistem sra numarasn kullanarak paketleri doru srada birletirebilir (paketler yolda bozulma ve tekrar yollama sonucu farkl srada gelmi olsa bile).
Ayn anda birok i yapmak: Oturumlar

Veri paketlerini blme ve birletirme iini yapan bir yazlm olduunu rendikten sonra sra geldi alarn baka bir ynn incelemeye.
Grdnz gibi Aye'nin bilgisayarna bir yazc bal ve tm kullanclar tarafndan kullanlyor. Selin Aye'nin Excel dosyasna bakarken, Ali'de ayn anda Aye'nin yazcsn kullanyor olabilir. Aye'nin sistemi gelen bu istekleri gerekli programlara veya donanmlara ulatrmak zorunda. Dier taraftan istekte bulunan bilgisayar da nce kar tarafa balanp, istein yerine getirilip getirilemeyeceini kontrol etmek zorunda. Bunlar yapan katmana oturum (session) katman diyoruz. Bu katmann grevi bir bilgisayarn ayn anda birden fazla bilgisayarla iletiim iinde olmasn salamaktr.
Ortak veri biimleri kullanalm, dost kalalm!

Eskiden her program sadece ve ancak kendi oluturduu dosyay kullanyordu. rnein A firmasnda X kelime ilemcisi kullanlyorsa, burada oluturulmu bir dosyay B firmasnn kulland Y kelime ilemcisinde amak mmkn deildi. Yani MS Word'n 4. versiyonu ile yazlm bir yaz, Corel'in kelime ilemcisi ile uyumlu deildi.
Oysa bugn ister Microsoft Word kullanalm, istersek Linux altnda alan Open Office kullanalm, eer yazmz DOC formatnda kaydedersek kar taraf kulland kelime ilemci ve iletim sisteminden bamsz olarak bu dosyay kullanabilir. Ayrca iletim sistemleri verileri kaydederken ve ilerken farkl teknikler kullanabilirler. rnein DOS ve Windows 95, 98, ME metinleri 8 bit olarak (ASCII) kaydeder. Ancak Windows 2000, NT ve XP 16 bit Unicode sistemini kullanr. Buna gre bir Win9x makinas A harfini 01000001 olarak kayt edecektir. Windows 2000, NT veya XP ise 0000000010000001 olarak kaydedecektir. Tabii ki bilgisayar kullanan vatanda sadece A harfiyle ilgilenir.
te a oluturan katmanlardan birisi olan sunum (presentation) katman bu noktada devreye girer. Sunum katmannn grevi deiik sistemler arasnda olabilecek bu gibi farkllklar ortadan kaldrmaktr. A zerinde eritiiniz bilgisayarn iletim sistemi, kulland dosya yaps nemli deildir. rnein W9x ailesi NTFS dosya formatn okuyamaz. W9x alan bir makinaya NTFS formatl ek bir disk taksanz, Windows iinden bu diske ulaamazsnz. Oysa, bir W9x makinas a zerinden NTFS disk kullanan bir Windows 2000, NT veya XP makinasnn diskine ulaabilir.
A programlar
Bir kullanc a zerinde alrken imdiye kadar anlatlanlarn hibirisini grmez. Alarn gzel yan da budur zaten, bu kadar karmak bir ilemi, bu kadar sessizce halledebilmek... Ancak bilgisayar kullancs an son parasn kesinlikle grr. Kulland a programn. A program deyince "Allah Allah ben niye grmedim bunu imdiye kadar" diye korkmayn. A programna en basit rnek Windows Explorer'dir.
A programlar
Ya da nam dier "Bilgisayarm". Bilgisayarm' ap, bir a srcsne ift tkladnzda a kullanm olmuyor musunuz? Ayn ekilde Web'de srf yaparken de IE veya Firefox kullanyoruz. E-mail iin farkl bir programmz var. Sonu olarak kullanclar a bir program vastasyla kullanrlar. A oluturan en son bileen bu programdr. A programlar kendi iinde veri ifreleme, kullanc isminin kontrol gibi zellikler barndrabilirler. Bir nceki balk altnda incelediimiz sunum katmannn birok grevi bu programlar tarafndan da yaplabilir.
Selin Aye'nin Excel dosyasn nasl kendi bilgisayarna kopyalad

Bu noktaya kadar adm adm bir a oluturan deiik bileenleri inceledik. sterseniz imdi Selin'in Aye'nin bilgisayarndan Excel dosyasn nasl kendi bilgisayarna kopyaladn adm adm grelim. Selin nce "Computers Near Me" ile a zerindeki dier bilgisayarlar grd.
Selin ve Aye ayn Excel versiyonunu kullandklar iin uyumsuz dosya format sz konusu deil. Bu ada veri ifreleme yok ancak kullanc adlar kontrol ediliyor. Selin Aye'nin bilgisayarna ift tklad anda iki sistem haberlemeye balyorlar. Aye'nin bilgisayar kendi kullanc veritabann kontrol ederek Selin kullancsnn bu bilgisayar zerinde ne gibi haklara sahip olduunu kontrol ediyor. Bu esnada iki bilgisayar arasnda ilk oturum alm oluyor. Selin dosyay Aye'nin diski iinde buluyor ve srkleyip kendi masastne brakarak kopyalama ilemini balatyor.
Bu basit hareket arka planda birok ilemi tetikliyor. nce Aye'nin a protokol st katmandan kendisine gelen bu dosyay kk paralara ayryor. Her paraya da bir numara veriyor ki, Selin'in bilgisayar bu paralar tekrar birletirebilsin.
Daha sonra her bir paraya Selin'in ve Aye'nin IP adresi ekleniyor.
Paketler artk Aye'nin a kartna gitmeye hazr. A kart bu IP paketlerini bu sefer kendi a paketinin iine koyuyor ve a paketinin stne de hem kendi MAC adresini, hem de Selin'in a kartnn MAC adresini ekliyor. Tabii CRC kodunu her paket iin oluturup pakete dhil etmeyi de unutmuyor.
Aye'nin a kart her bir paketi hazr hale getirdiinde kabloyu bir kullanan var m (an genelinde trafik var m) diye kontrol ettikten sonra kablo bota ise paketi hub'a yolluyor. Paket hub'a oradan da dier btn bilgisayarlara ulayor. Ancak sadece Selin'in makinas gelen paketi ileme alyor. CRC kodunu kullanarak "paket salkl ulat m" diye kontrol ettikten sonra a paketini ap (yani MAC adresi ve CRC kodu gibi bilgileri temizleyip) iindeki veriyi (IP paketi) bir st katmana yani a protokolne yolluyor.
Artk Selin'in sistemi (TCP) gelen paketleri birletirip Excel dosyasn btn hale getirmeye balyor. Eer paketlerden birisi ulamamsa, Aye'nin bilgisayarndan o paketi tekrar gndermesini istiyor.
Excel dkman bir btn halinde alndktan sonra dosya gerekli yazlma aktarlyor. Burada da dosya kopyalarken Selin'in kulland Windows Explorerdan bahsediyoruz ("Computers Near Me" Windows Explorern bir blmdr). Dosya Selin'in masastnde belirdii anda a bileenleri bu ilem iin alan oturumu kapatarak bir sonraki ileme hazrlanyorlar. Tm bu ilemler arka planda olurken, Selin'in dosyay kopyalanrken grd tek ey havada uan dosya animasyonu oluyor...

Ag Temelleri

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ag Temelleri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bilgisayar A Sistemleri

1.1. Veri Alar

Bilgi iletimine en gzel rnek evlerimizde kullandmz

1.1. Veri Alar

1.1. Veri Alar

fakat dier alarla ayn ortamda alamyorlard.

Interoperability (birlikte kullanlabilirlik) konusunu

zmede ilk alan packet-switched a Amerikan hkmetinin ARPANETidir.

ARPANET, 1960larda gelitirildi ve bilgisayar donanm

seimlerine bal kalmakszn pek ok organizasyonu birbirine balad.

Modern 'kresel' geni alan a yapsna atlan ilk admd.

1.3. Paralel letiim

transfer ediliyorsa buna paralel veri iletimi denir.

ayr bir kablo balants salanr.

1.3. Paralel letiim

stop bitlerini ve iletim hzn bilmek zorundadr.

Paralel veri iletiminde, bir karakterin tm bitleri ayn anda iletildii

iin start -stop bitlerine ihtiya yoktur.

1.4. Seri letiim

sra ile aktarlmasdr.

Bilgisayar alar zerindeki iletiim seri iletiimdir.

1.4.1 Asenkron Seri letiim

En ok kullanlan ezamansz veri iletim protokolleri

8A1/8B1 ve 83B dir.

1.4.1 Asenkron Seri letiim

Karakterin bana balang ve sonunda hata

sezmek iin baka bir bit eklenir.

1.4.2. Senkron Seri letiim

ynelik ve senkron veri balant iletiimi (SDCL) bite ynelik protokollerdir.

1.4.2. Senkron Seri letiim

gnderilir ve uyum salanr.

1.4.2. Senkron Seri letiim

bilgisayar hedef bilgisayara bir senkronizasyon karakteri gnderir.

Veri transferi gnderici ve alc arasndaki

senkronizasyon sonlanncaya kadar srer.

1.5.1. Bus (Ortak Yol) Topolojisi

1.5.1. Bus (Ortak Yol) Topolojisi

1.5.1. Bus (Ortak Yol) Topolojisi

gndermesi durumunda bilgi trafii karr.

Bunu nlemek iin hattn paylamn dzenleyen

1.5.1. Bus (Ortak Yol) Topolojisi

1.5.1. Bus (Ortak Yol) Topolojisi

185 metre, kaln koaksiyel kullanldnda 500 metredir.

ki istasyon aras mesafe minimum 0,5 metre olduunda

maksimum 30 istasyon kullanlabilir.

1.5.1. Bus (Ortak Yol) Topolojisi

gereken noktalar unlardr:

Balant gerekletirilirken T- konnektrler dorudan

network kartna taklmaldr.

Eer bir istasyon uzaa yerletirilecekse T- konnektr

den kacak bir kablo ile uzatma yaplmamaldr.

1.5.1. Bus (Ortak Yol) Topolojisi

1.5.1. Bus (Ortak Yol) Topolojisi

1.5.2. Yldz Topolojisi

1.5.2. Yldz Topolojisi

1.5.2. Yldz Topolojisi

1.5.2. Yldz Topolojisi

stasyonlarn merkezi birime (hub) olan uzakl maximum 100 metredir.

1.5.2. Yldz Topolojisi

Merkezde bulunan hub veya anahtar zerindeki

klara baklarak arzal olan istasyon bulunabilir.

Bir istasyonun arzalanmas a trafiini etkilemez.

1.5.2. Yldz Topolojisi