MAN

VE

KFR
Abdulkadir Bin Abdulaziz

www.davetvecihad.com
Davet Serisi kinci Adm 1. Kitap

rtibat Adreslerimiz
davetvecihad@gawab.com davetvecihad@maktoob.com elhadid@gawab.com

MAN VE KFR

ggggggggggggya ya a gggggggggggg2

KTAP HAKKINDA BR AIKLAMA

phesiz ki hamd Allaha aittir. Allahu Tealann salat ve selam son peygamber olan Muhammedin, onun linin ve ashabnn zerine olsun. Bu kitap, eyh Abdulkadir bin Abdulazize ait olan ElCmi Fi Talebi lmi-erif isimli eserin sadece bir blmdr. El-Cmi olduka geni bir ekilde ilim, ilim tahsili, iman ve kfr konular ile ilgili olarak hazrlanmtr. Daha nce kitabn bir ksm, baz kardelerimiz tarafndan tercme edilmi ve man ve Kfr Hkmleri ismiyle yaynlanmt. Biz konularn daha kolay anlalmas asndan, kitab ksmlara ayrdk ve tekrar gibi alglanabilen baz blmleri kardk. Byle bir yntemi tercih etmemizdeki amacmz ise; konular daha akc bir hale getirip anlamay kolaylatrmaktr. Dileriz ki Rabbimiz bu kararmz isabetli eyler.

MAN VE KFR

Bundan nce yayna hazrladmz kitaplarda genel olarak Ehl-i Snnet vel-Cemaatin menheci ve bu menhecin nemi zerinde durmaya altk. Allahu Tealann izni ile, kinci Adm olarak isimlendirdiimiz bu seride ise biraz daha tafsilata inmeye gayret edeceiz. phesiz hicret ve cihad da dahil olmak zere dinin meselelerinin temelini man ve Kfr kavramlarnn tanm oluturmaktadr. Bugn ve gemite mslmanlar arasnda olan ihtilaf ve ekimelere bakldnda, bu ihtilaf ve ekimelerin temelinin, genellikle bu iki kavram hakknda yaplan farkl tanmlar olduu grlecektir. Bu iki kavramn tanm konusunda ihtilafa dmek gerek eri ve gerekse de eri siyaset asndan birok hatalara malolmutur. phesiz birok meselede olduu gibi bu kavramlarda da ifrat ve tefrite kaan akmlar vardr. Bununla birlikte orta bir yolda bulunanlar da mevcuttur. Hibir zaman, ifrat ve tefrite ynelen akmlarn olmas, bu meselenin ihmal edilmesine ve zellikle de bu mesele hakknda gereken ilmin tahsil edilmesine mani deildir. Dinin en nemli meselelerinden olan iman ve kfr konular hakknda gereken ilmi tahsil etmemek caiz deildir. nk aynen namaz ve oru gibi, iman ve kfr de bu dinin hkmlerindendir ve bir mslmann ncelikle tahsil etmesi gereken konular arasndadr. slam dininde belirlenmi olan gerek ferdi ve gerekse toplumsal birok hkm bu iki kavram ile direk balantldr. Dolaysyla bu iki kavram hakknda gereken ilme sahip olmamak, mslman gerek ferdi ve gerekse de toplumsal birok meselede Allahu Tealann raz olmad ilere sevkedebilir. Bugn slam mmetine bakldnda bu iki kavrama nem vermemenin nelere malolduu aka grlmektedir. Bu nedenledir ki kfr ehli ncelikle bu iki kavram mslmanlarn gndeminden uzaklatrmtr. Hatta maalesef yle bir merhaleye gelinmitir ki mslmanlarn bizzat kendileri bu kavramlar zerinde durmann gereksiz ve zararl dahi olduunu iddia etmeye bala-

MAN VE KFR

mlardr. Halbuki bata da belirttiimiz gibi nikah, ticaret, imamet, hicret ve cihad konular da dahil olmak zere birok eri mesele bu iki kavrama direk baldr. Kafir ve mmin ayrm yaplmadan birok eri hkmn Allah ve Rasulnn rzasna uygun olarak yerine getirilmesinin imkan bulunmamaktadr. Bu iki kavram hakknda cahil olmak, birok eri hkm Allah ve Rasulnn hudutlarn koruyamamakszn gz kapal bir ekilde yerine getirmeye sebep olur. Bu ise hevalara gre hareket etmenin en byk tetikleyicisidir. Bu nedenle mslmanlarn ve zellikle de dinin zirvesi olan cihad ameli konusunda azimli olanlarn bu iki kavram ncelikle iyi anlamalar ve uygulayabilmeleri gerekir. Allahu Tealann izni ile bunun birok faydalar bulunmaktadr. Bu faydalarn belki de en gzeli Allahu Tealann yardm ve mslmanlarn saflarnn birbirine kenetlenmesi ve Allahn raz olmad birok fitneden ayrmasdr. phesiz hidayet Allahtandr. Kullar zerine vacip olan ise iman edip, salih amel ilemek ve bir de hakk ve sabr tavsiye etmektir. Kurtulua erenler bunlardr. Bizler de kardelerimize hakk tavsiye etme kabilinden olarak bu ilme nem vermelerini nasihat ediyoruz ve onlara bu almaya nem vermelerini neriyoruz. phesiz baar Allahu Tealadandr.

www. davetvecihad. com

MAN VE KFR

MAN VE KFR KONULARININ NEM

phesiz ki hamd Allaha aittir. Ondan yardm diler ve Ona istifar ederiz. Nefislerimizin erlerinden ve amellerimizin ktlklerinden Allaha snrz. Allahu Teala kime hidayet ederse onu saptracak ve kimi de saptrrsa ona hidayet edecek yoktur. Allahtan baka ilah olmadna, tek olup ortann bulunmadna, Muhammedin Sallallahu Aleyhi ve Sellem Onun kulu ve Rasul olduuna ehadet ederim. Ey iman edenler! Allah'tan, Ona yarar ekilde korkun ve ancak Mslmanlar olarak can verin. 1 Ey nsanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan, ondan eini var eden ve ikisinden pek ok erkek ve kadnlar meydana getiren Rabbinizden saknn. Kendisi adna birbirinizden dilekte bulunduunuz Allah'n ve akrabann haklarna riayetsizlikten de saknn. Allah phesiz hepinizi grp gzetmektedir. 2

1 2

3 Ali mran/102 4 Nisa/1

MAN VE KFR

Ey iman edenler! Allah'tan saknn, drst sz syleyin de Allah ilerinizi kendinize yararl klsn ve gnahlarnz size balasn. Kim Allah'a ve Rasulne itaat ederse, phesiz byk bir kurtulua ermi olur. 1 Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: Ameller ancak niyetlerledir. Herkes niyetinin karln alr. Kim Allaha ve Rasulne hicret ediyorsa, hicreti onlara olur. Ama kim bir dnyalk elde etmek veya bir kadnla evlenmek iin hicret ediyorsa, onun hicreti onadr. 2 man ve kfr konular tm din konularnn en nemlileridir dersek, bu konularla ilgili dnyev ve uhrev hkmlerin okluu nedeniyle, mbalaa etmi olmayz. Nitekim Allahu Teala yle buyurur: Ktlkleri kazananlar, yoksa onlar, iman edip salih amellerde bulunanlar gibi klacamz, hayat ve lmlerinin bir olacan m sandlar? Ne kt hkm veriyorlar. 3 Ahirette, varlklarn sonunun cennet ya da cehennem olmas, iman ve kfre dayanr. Dnyada ise, bu konuyla ilgili hkmler pek oktur. Bazlarn yle sralayabiliriz: 1. er Siyasetle lgili lerde: Yani, herhangi bir lkede idareciler ve mevcut ynetim sisteminin durumuyla ilgili konularda. nk bunlarla alakal iman ve kfr hkmleri, Mslmanlarn sadece bir ksmnn deil, genelinin zerindeki etkileri asndan son derece nemlidir. Zira Allahu Teala, Mslman yneticiye itaat ve yardm Mslmanlar zerine vacip klm, buna karn kafir yneticiye itaat ve
1 2

33 Ahzab/70-71 Buhari ve Mslim 3 45 Casiye/21

MAN VE KFR

yardm haram klmtr. Yneticinin kafir olmas durumunda, bu kimseyi grevinden indirmek vaciptir. Bu nedenle alimler, Hakim olan yneticinin durumunu bilmek her Mslmana vaciptir demilerdir. 1 2. Velayetle lgili Baz Hkmler: Kafirin mmine velayeti birok ynden batldr. Kafirlerin, Mslmanlara vali, hakim yahut kd olmas caiz deildir. Ayn ekilde, bir kafir Namaz iin imam olamaz, nk, kafirin namaz batldr. Durumu bilerek arkasnda namaz klan kimsenin ise namaz geersizdir. Kafir kimse, nikahta Mslman bir kadnn velisi olamad gibi, ebed olarak mahremi olmasn gerektiren bir yaknla sahip olsa da, onun mahremi saylmaz. Kafir, Mslmann malnn sorumluluunu stlenemez; kimsesi olmayan ocuk, bir kafirin sorumluluuna braklamaz. Bunlar dnda velayetin birok eitleri vardr. 3. Nikahla lgili Baz Hkmler: Kafir kimsenin Mslman bir kadnla nikahlanmas haramdr, Mslman bir kadnn nikahnda ona veli de olamaz. Eer Mslman iken nikahlanp, sonradan mrted olursa, nikah fasit olur. Ei ile beraberliklerinin devam etmesi durumunda ise zina meydana gelecektir. 4. Mirasla lgili Baz Hkmler: Din farkll miras brakmaya ve miras almaya engeldir. Ancak bn-i Teymiye bu konuda muhalefet ederek Mslmann, kafir olan yaknndan miras almasn caiz grm, bnul-Kayym da bu grnde ona tabi olmutur. Bu gr, kar klmas mmkn olmayan salim, sarih ve sahih nasslara aykr olmas nedeniyle hataldr.
1

Bkz: el-Mustasf, Ebu Hmid el-azzl, 2/39

MAN VE KFR

5. Kan ve Maln Korunmas ile lgili Baz Hkmler: Kan ve maln gvence altnda olmas, ya iman, ya da eman ile gerekleir. mandan maksat d davranlarla belirlenen hkm slamdr. Eman ise iki trldr: Belli bir vakitle kaytl olan eman. Bu, eman isteyip kendisine darul-slamda srekli kalmas iin deil, sadece buraya girmesi iin izin verilen kimse iindir. Srekli olan eman ise; zimmet akdinin artlarna bal kalmak kayd ile, darul-slamda srekli ikamet edebilen zmm iindir. Emann bu her iki tr de sadece asl (hi Mslman olmam) kafir iindir. Mrted iinse hibir ekilde eman yoktur. Kendisine eman verilmeyen asl kafir ya da mrtedin kan ve mal hederdir. 6. Cenaze ile lgili Baz Hkmler: Kafir yahut mrted ykanmaz, namaz klnmaz, Mslmanlarn yanna defnedilmez. Bir Mslmann -her ne kadar kafirin cenazesinin arkasndan gitmesi caizse de- gmme esnasnda onun kabri banda durmas veya ona mafiret dilemesi caiz deildir. Hayatlarnda ve lmlerinde kafirlerden beraeti tam olarak yerine getirmenin gerei budur. Allahu Teala yle buyurur: Onlardan len kimsenin namazn kesinlikle klma, mezar banda durma. nk onlar Allah ve Rasulne kar kfrde bulundular ve fasklar olarak ldler 1 Kendileri iin, onlarn cehennemlik olduklar akla kavutuktan sonra -yaknlar dahi olsa- mrik-

9 et-Tevbe/84

MAN VE KFR

ler iin mafiret dilemeleri Peygambere ve iman edenlere yakmaz 1 7. Dostluk ve Dmanlk (Vela ve Bera) le lgili Hkmler: Mmin kimse ile iman miktarnca dostlukta bulunmak vaciptir. Kafirle ise, dostlukta bulunmak haram, ondan beraet etmek vaciptir. Mminin, Allah iin kafire buz etmesi, mmkn olduu kadar ona dmanlk gstermesi de vaciptir. Mslmanlara zarar verecek bir hususta kafire yardmda bulunulmaz. Hatta kafir kimse, Mslmanlarla anlamal ise yahut zmm ise, zulmetmeksizin onun hareket alann snrl tutmak gerekir. 8. Hicret le lgili Hkmler: Bunlar da iman ve kfr ile ilgili hkmlere dayanr. Mminin, dinini kafirlerin fitnelerinden kurtarabilmek iin, onlarn topluluunun saysn artrmamak ve herhangi bir Mslmana kar onlara yardm etmemek iin, imkan bulduu taktirde kafirler arasndan ayrlarak hicret etmesi vaciptir. 9 . Cihadla lgili Hkmler: Buna bal olarak, esirlere muamele, ganimetler, fey, cizye ve hara ile ilgili hkmlerin tamam, iman ve kfre dayanr. 10 . Diyarla lgili Hkmler: Bu hkmler de iman ve kfre dayanr. Bir Mslmann darul-kfre gitmesi, ancak ihtiya durumunda caizdir. Byle bir beldede ikamet ise sadece zaruret sebebiyle caiz olabilir. Kafirin darul-slama girmesinin sadece anlama ile, orada ikamet edebilmesinin ise, cizye vermek suretiyle caiz olmas gibi. Bir de, kafirlerin ikamet etmesinin caiz olmad yerleim blgeleri vardr

9 et-Tevbe/113

10

MAN VE KFR

ki, buras Arap Yarmadasdr. Yine, kafirlerin girmesinin dahi yasak olduu yerleim yerleri vardr, buralar da harem blgesidir. 11. Yarg le lgili Hkmlerden Bazlar: Aslen, kafirin Mslmana ahitlii geerli deildir. Daha nce ise, kafirin Mslmanlarn meselelerinde hkm veren kd olmasnn haram olduunu velayetle ilgili hkmler arasnda zikretmitik. Fkh kitaplarnn eitli bablarnda geen iman ve kfre bal bu hkmleri gereince incelediimizde, bu konularla ilgili gerekten ok miktarda hkmler olduunu grrz. rnein, kafirlerin kulland kaplarn hkm, kestikleriyle ilgili hkmler, kafirlerle al veri, kiralama gibi mali ilikilerle ilgili hkmler vardr. Bu konu olduka geni olduu iin, biz burada sadece bu rneklerle yetiniyoruz. Allahu Teala yarattklarn iki guruba ayrm ve yle buyurmutur: Sizi yaratan Odur. Sizden bir ksmnz kafir, bir ksmnz mmindir. 1 Allah Subhanehu ve Teala bu iki grubu dnyada da ahirette de eit tutmamtr: Mslmanlar, sulu gnahkarlarla bir tutar myz? Size ne oluyor? Nasl hkm veriyorsunuz? 2 man eden kimse fask olan gibi olur mu? Bunlar eit olmazlar. 3 Cehennemlik olanlarla cennetlik olanlar bir olmazlar. Cennetlik olanlar; ite kurtulua erenler bunlardr. 4

1 2

64 et-Teabun/2 68 Kalem/35,36 3 32 es-Secde/18 4 59 Har/20

11

MAN VE KFR

Buna gre, bu iki gurubu eit tutmak Allahn eriatna aykrdr. te bu irkin gnah beer ve cahil anayasalar tarafndan stlenilmitir. Bu anayasalar, tm vatandalarn kanun nnde eit olmalarn ngrrler. Hak ve grevler hususunda akideden tr gerekli olan ayrm yapmazlar. Bu ayrmn gzetilmeyerek ihmal edilmesi ise, Mslmanlarn dinlerinde ve dnyalarnda byk fesatlara yol aar. Bu durumdan faydalananlar ise sadece kafirlerdir. Gnmzde durum bundan ibarettir. Mslmanlarn dininde tahrif, dnyalarnda ykm; kafirler iinse stn bir konum... nsanlarn, mmin ve kafir olarak iki grup halinde ayrlabilmeleri, iman ve kfr hkmlerinin gereince amel etmeye baldr. te bu ayrm, Allah yolunda cihadn anahtar ve n artdr. Kafirlerin glerinin yok edilmesi ve alaltlmalar nasl cihada bal ise, slam mmetinin varl ve erefi de cihada baldr. Ayet-i kerimede de belirtildii zere insanlarn bu ekilde ayrlmalar Allah tarafndan da sevilen bir durumdur: Allah, temiz olan, pis olandan ayrt edinceye kadar mminleri sizin zerinde bulunduunuz durumda brakacak deildir... 1 Bu, Allahn murdar olan, temiz olandan ayrmas, murdarlar st ste koyup hepsini yarak cehenneme atmas iindir. te bunlar hsrana urayanlardr. 2 Bu ayrmn olumasn salayacak olan ey, iman ve kfr ile ilgili hkmler gereince amel etmektir. nsanlar hakknda ahitlik etmek ise, Allahu Teala tarafndan sevilen bir tutumdur:

1 2

3 l-i mran/179 8 Enfal/37

12

MAN VE KFR

Bylece biz sizi, insanlar zerine ahit olmanz iin, Peygamberin de sizin zerinize bir ahit olmas iin, vasat bir mmet kldk. 1 Mmin-kafir ayrm yapmak ve her birisine eriatn gerektirdii ekilde muamelede bulunmak sadece fertlerin akibeti zerinde deil, bundan daha fazla, halklarn ve devletlerin akibetleri zerinde etkilidir. Kafir-Mslman ayrmnn kasden ihmal edilmesi ve Mslmanlar bundan alkoymaktan ama; onlarn gerek dmanlarnn lke iinde kafir yneticiler, lke dnda ise uluslararas kafir gler olduunu bilmelerini engellemektir. Bunu yaparak Mslmanlar ierideki ve dardaki dmanlaryla cihaddan alkoymaktadrlar. Oysa Mslman mmetin varl ve erefi ancak cihadla mmkndr. Cihad iptal olunduunda, Mslmanlarn dinleri bozulacak, dnyalar ykma urayacak ve kafirler yeryznde fesadla stnlk elde edeceklerdir. Gemi zamanlarda olduu gibi, gnmzde olan da budur. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu hususa yle dikkat ekiyor: Faizle alveri yaptnz zaman, kzlerin peine dp, ekip bimekle yetindiiniz ve cihad terk ettiiniz zaman Allah size yle bir zillet verir ki; dininize dnene dek o zilleti zerinizden kaldrmaz. 2 kzn kuyruuna tabi olma ve ekip bimekle yetinip mutlu olma, dnyaya meyletmeye ve bunun sonucu olarak da cihad terk etmeye delalet eder. Bunlarn hepsi zillete gtrr ve bu sebepleri kaldrmakla da zillet kalkar.

2 Bakara/143 Hadisi, Ahmed ve Ebu Davud, bn-i merden, hasen bir isnadla rivayet etmilerdir.
2

13

MAN VE KFR

Tm bu bahsettiklerimiz, iman ve kfr konularnn nemi hakkndadr. bn-i Teymiye Rahimehullah bu konuda yle der: Bil ki; tekfr ve tefsk (fsk ile itham) konular, isimler ve hkmler ile ilgili konulardr. Ahirette karlalacak mjde (vad) ve tehdit (vad) konular bunlarla alakaldr. Dnyadaki dostluk ve dmanlk, savama, can ve maln korunmas ve buna benzer baka konular da bunlarla ilgilidir. Allah Subhanehu ve Teala cenneti mminlere vacip, kafirlere haram klmtr. Bunlar her zaman ve her mekanda geerli olan klli hkmlerdendir 1 Baka bir yerde yle der: mann tanmnda hata, baka herhangi bir tanmdaki hataya benzemez. nk dnya ve ahiretle ilgili hkmler iman, slam, kfr ve nifakn tanmlanmas ile alakaldr. 2 man ve kfr konularn inceledikten sonra elde ettiimiz sonu zetle udur: Her birisine Allahn eriatna gre hak ettii ekilde muamele edebilmek iin, mmini kafirden ayrmak her Mslmana vaciptir. Ayrca, kafirin ya da mrtedin, kendisinin kafir olduunu bilmesi onun yararnadr. Bylece tevbe etmek ve yeniden slama dnmek iin acele eder. Bu da kendisi iin dnyada da ahirette de hayra sebeptir. Kafirlerin ounun durumu u ayette bildirildii gibidir: Kendilerinin gzel iler yaptklarn sandklar halde, dnya hayatndaki abalar boa gidenler... 3

1 2

bn-i Teymiye, Mecmuul-Fetv, 12/468 Age. 7/395 3 18 Kehf/104

14

MAN VE KFR

MAN

man lafz mutlak anlamda kullanldnda, bundan kast dinin tamamdr. man, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem belirtmi olduu gibi bir ok ubeyi kapsar: man yetmi ksr, yahut altm ksr ubedir. Bu ubelerin en faziletlisi La lahe llallah ve en basiti yoldan eziyet veren eyi kaldrmaktr. Haya ise imandan bir ubedir. 1 Bylece iman gerek haram gerekse mekruh olsun, sakndrlm olan eylerin terkini kapsad gibi, farz olsun nafile olsun, kalp, dil ve dier organlara gerekli olan tm taatleri de kapsam olur. man mertebeye ayrlr. Bunlardan her bir mertebe imann baz ubelerini kapsar. Bylece bu mertebe imann tm ubelerini kendisinde toplam olur. Bu mertebeyi ylece sralayabiliriz:

Mslim

15

MAN VE KFR

Birinci Mertebe

MANIN ASLI (ASLUL-MAN)

Bu olmadan iman da olmaz; bununla kfrden kurtulup imana girilir. mann mutlak anlam budur. Bu imann sahibi Allahu Tealann; Ey iman edenler sznn muhatabdr. mann bu mertebesi baz ubeleri kapsar ki, bunlar tamam olmakszn iman da sahih olmaz. Bu ubeler unlardr: Kalbin Sorumlu Olduklar: Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem getirmi olduklarn ana hatlaryla bilmek, bunlar tasdik etmek ve boyun emek. Muhabbet, hayet, rza ve Allahu Tealaya teslimiyet gibi dier baz kalp amelleri de imann aslna girer. Dilin Sorumlu Olduklar: ki ehadeti ikrar. Organlarn Sorumlu Olduklar: Namaz gibi, terkedenin tekfir olunduu ameller. Baz alimlere gre dinin be temelinden (el-mebn) geriye kalanlar da buna dahildir. Kfre drc eyleri terk de imann aslna dahildir. Zira Allahu Teala yle buyurur: Kim tautu inkar eder ve Allaha iman ederse, en salam kulpa sarlm demektir; onun kopmas yoktur. 1 Fiil olsun, terk olsun imann aslna giren amelleri tespit etmenin kural udur: Terk edenin tekfir olunduu her amelin ilenmesi imann aslndandr (tasdik, kalbin boyun emesi, dilin ikrar ve namaz gibi). Ayn ekilde, ileyenin tekfir olunduu her amelin terki de imann aslndandr (din ile alay etmek, Allahtan bakasna dua etmek gibi). nk, imann aslnn zdd kfrdr.

2 Bakara/256

16

MAN VE KFR

Kfr imann aslnn zdd olduuna gre, -gerek vacip olan terk, gerekse haram olan ilemek olsun- kfre drc her gnah imann asln bozar. mann asl olan ameli ilemeyen yahut onu bozacak bir amel ileyen kimse ise kafirdir. Kfre drc gnah tespitin kural ise, o amelin byk kfr olduunu gsteren er delildir. Bunun ayrntlar inaallah ileride gelecek. Kim, imann asln yerine getirirse, ya hemen ya da gnahlarnn cezasn dedikten sonra mutlaka cennete girer. Eer ikinci mertebedeki- vacip olan iman tam olarak yerine getirirse, hemen cennete girer. Eer vacip olan imanda kusur ederse ve Allahu Teala da onun bu eksiklerini balarsa, yine hemen cennete girer. ayet Allah, onun imann vacip ksmndaki bu kusurlarn balamazsa, gnahlar miktarnca cehennemde kalr; sonra imann asl kendisinde bulunmas sebebiyle cennete girmek iin oradan kar. Nebinin Sallallahu Aleyhi ve Sellem u sz de buna delalet eder: Baz kavimlere iledikleri gnahlarn cezas olarak, atelerin alevleri dokunur. Sonra Allah, rahmetiyle onlar cennete sokar. Bu kimselere cehennemiyyn denir. 1 Bu gibi kimselerin sonradan cennete girmeleri, kendilerinde kfre zt olan, imann asln bulundurmalar nedeniyledir. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurduu gibi: Allah, kullar arasnda hkm vermeyi bitirdiinde ve cehennem ehlinden dilediini rahmeti ile karmak istediinde meleklere; La lahe llallah diye ehadet edip, Allaha hibir eyi ortak komayan kimselerden rahmet ettiklerini cehennemden karmalarn emreder. Melekler onlar secde izlerinden tanrlar. 2
1 2

Buhari, Enesten rivayet etmitir, Hd. No: 745 Buhari, Ebu Hureyreden rivayet etmitir, Hd. No: 7437

17

MAN VE KFR

Hadiste bahsedilen kimseler, imann aslnn kendilerinde bulunmas nedeniyle cehennemden karlar. mann ubelerinin en nemlilerinden olup, hadiste zikredilenler unlardr: ki ehadeti ikrar, (La lahe llallah diye ehadet edip...) namaz (secde izlerinden...) ve kfre drc eyleri terk (Allaha hibir eyi ortak komayan...). Yine Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: Cibril, bana geldi ve yle aktard: mmetinden kim Allaha irk komadan lrse cennete girer Eb Zer yle der: Dedim ki: Zina etse, hrszlk yapsa da m? Evet dedi. Zina etse de, hrszlk yapsa da. 1 Yani bu kimsenin varaca yer cennettir. Kim de imann asln yerine getirmezse yahut onu bozarsa, o cehennem ehlinden olan kafirdir, oradan bir daha kmaz. Allahu Teala yle buyurur: Kfredenlere gelince, onlar kyamet gnnn azabndan kurtulmak iin fidye olarak versinler diye, yeryzndekilerin tamam ve bir o kadar daha onlarn olsa, onlardan kabul olunmayacaktr ve onlar iin ackl bir azap vardr. Cehennemden kmak isterler fakat kacak deillerdir. Onlar iin srekli bir azap vardr 2

1 2

Buhari, Hd No: 6444 5 Maide/36-37

18

MAN VE KFR

kinci Mertebe

VACP OLAN MAN (EL-MANUL-VACB)

mann asln yerine getirip, bunun zerine vacipleri ilemeyi ve haramlar terketmeyi eklemektir. Gerek fiil olsun gerek terk olsun hangi amelin vacip olan imana dahil olduunu tespit etmenin kural udur: Terki halinde azapla korkutmann sz konusu olduu ancak, terkedenin tekfir edilmedii amelin ilenmesi vacip olan imandandr (sdk, gvenilirlik, ana-babaya iyilik, vacip olan cihad gibi). lenmesi halinde azapla korkutma sz konusu olan, ancak ileyenin tekfir edilmedii amelin terki de, vacip olan imandandr (zina, faiz, hrszlk, iki imek, yalan, gybet, laf tama gibi). Vacip olan imanda insanlar iki derecedirler: Birinci Derece: mann asln yerine getirdikten sonra vacibi terk etmek ya da haram ilemekle kusurda bulunanlar: Bunlar, byk gnah ileyen kimseler, salih amel ile kt ameli kartranlar, Tevhid ehli olup asi olanlar veya dinden kmayan fasklar (el-fskul-mill) dr. Durumu bu olan kimse, eer tevbe etmeksizin lrse azapla tehdidin muhatabdr. Fakat o kimsenin durumu Allahn dilemesine baldr; eer Allah dilerse ona mafiret eder ve hi azap etmeksizin cennete sokar. Eer dilerse gnahlar miktarnca ona azap eder, sonra onu cehennemden karr ve imann asln yerine getirmi olmasndan dolay cennete sokar. Bunun delili ise u ayet-i kerimedir: Allah, kendisine irk koulmasn balamaz; bunun dndakileri ise, diledii kimse iin balar. 1

4 en-Nisa/48

19

MAN VE KFR

Nebinin Sallallahu Aleyhi ve Sellem u sz de buna delalet eder: Allaha hibir eyi irk komayacanza, hrszlk yapmayacanza, zina etmeyeceinize, ocuklarnz ldrmeyeceinize, iftira etmeyeceinize, marufta isyan etmeyeceinize dair bana biat ediniz. Kim bu biatna bal kalrsa, onun ecri Allaha aittir. Ve kim bunlardan birisini yapar da dnyada iken cezalandrlrsa, bu onun iin keffaret olur. Kim de bunlardan birisini iler ve Allah da onun bu gnahn rterse onun durumu Allaha kalmtr; dilerse affeder dilerse cezalandrr 1 Dnyada cezalandrma ile gnahn rtlmesinden veya ikinci k olan, kiinin durumunun ahirette Allahn dilemesine kalmasndan mrtedin durumu mstesnadr. Hadiste, Allaha hibir eyi irk komayacanza... diyerek iaret edilen mrted, eer riddet (slamdan kma) nedeniyle ldrlrse bu ceza onun iin keffaret olmaz. Zira Allahu Teala yle buyurur: Allah, kendisine irk koulmasn balamaz. Dnyada iken riddet sebebiyle cezalandrlsa da cezalandrlmasa da birdir. 2 kinci Derece: mann asln yerine getirdikten sonra, ne eksik ne de fazla yapmakszn, vacip olan iman tam anlamyla yerine getirenler. Bu kimseler tehditten kurtulup mjdelenmeye hak kazanmlardr. Yani byle bir kimse hi azap grmeksizin, Allahn fadl ve sadk vadi gereince, cennete girmeye hak kazanm demektir. Bu da orta yolu tutanlarn derecesidir: Onlardan orta yolu tutanlar vardr. 3 Bu kimseler hakknda Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem u hadisi varid olmutur:
1 2

Muttefekun Aleyhi Bkz: Fethul-Br, 1/64-68 ve 12/112 3 35 Fatr/32

20

MAN VE KFR

Bir kimse gelerek Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem slamn emirlerinin neler olduunu sorar. O da bunlar o kimseye bildirdiinde adam yle der: Seni hak olarak gnderene yemin olsun ki, Allahn bana farz kldndan ne daha fazlasn yapacam, ne de daha eksiini. Bunun zerine Rasulullah yle der: Eer doru sylyorsa kurtuldu yahut Eer doru sylyorsa cennete girdi. 1 zerine nafileler ilave edilmeksizin farzlarn eda edilmesi, vacip olan imann eklidir. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bu kimseye, bunu yerine getirmekle kurtulua ereceini ve cennete gireceini mjdelemitir. mann aslna ve vacip olan imana giren emir ve nehiyleri bilmek, her Mslman iin farz- ayndr. Bu farz- ayn olan ilimden bir ksm genel, bir ksm da kiilere zeldir. Bunlar bilmek vaciptir; nk bunlarla amel etmek vaciptir. Bunlarda kusur etme sonucunda, kfr ya da fsktan tr tehdit vardr. Bir ameli ilemek iin ncelikle ona ait bilgiye sahip olmak gerekiyorsa, gerekli olan bu bilgi de vaciptir. nk maksatlar iin geerli olan hkm, vesileler iin de geerlidir.

Muttefekun Aleyh, Buharinin lafz, Hd. No:1891

21

MAN VE KFR

nc Mertebe

MSTEHAB OLAN MAN

Bu, imann asl ve vacip olan iman yerine getirdikten sonra mendup ve mstehaplar ilemek, mekruh ve phelileri terketmektir. mann asl ve vacip olan imann yansra kim bunlar da yaparsa o, orta yolu tutanlardan daha stn bir derece kazanarak dorudan cennete giren, ne geenler (sabikn) ve Allaha yakn derecede olanlar (muhsinn)dan olur. Bu, Onlardan, Allahn izniyle, hayrlarla ne geenler vardr ayetinde bildirilen derecedir. Bu ayette yle buyurulur: Sonra, kullarmzdan setiklerimizi Kitapa varisler kldk. Onlardan bir ksm nefsine zulmetti, bir ksm orta bir yol tuttu, bir ksm da Allahn izniyle, hayrlarla ne geti. te byk fadl budur. 1 mann mertebesi bunlardr. mertebesini de zikretmi olduumuz iman, gerek mkafat gerek ceza; Allah katndaki ahiret hkmlerinin kendisine baklarak verildii hakik imandr. Dnyada ise Mslman ile kafirin arasn ayran hkm imana gelince (bu hkm slamla e anlamldr), iki ehadeti ikrar yahut bunun yerine geecek herhangi bir slam alameti ile sabit olmu olur. Allahu Teala imann bu iki eidini ayrmtr: Ey iman edenler, mmin kadnlar hicret ederek size geldikleri zaman onlar imtihan edin. Allah, onlarn imanlarn daha iyi bilendir. ayet onlarn gerekten mmin kadnlar olduklarn renirseniz, artk sakn onlar kafirlere geri evirmeyin. 2
1 2

35 Ftr/32 60 Mmtehine/10

22

MAN VE KFR

Allah onlarn imanlarn daha iyi bilir yani onlarn imanlarnn hakikatini daha iyi bilir. Yine; Eer onlarn gerekten mmin kadnlar olduklarn bilirseniz yani, grld kadaryla bunu anlarsanz demektir. te bu hkm imandr. Bir baka ayette yle geer: Sizden zgr olan mmin kadnlar nikahlamaya g yetiremeyenler, ellerinizin malik olduu mmin cariyelerinizden alsn. Allah sizin imannz en iyi bilendir. 1 zgr olan mmin kadnlar ve Mmin cariyeleriniz, yani Zahiren mmin olan kadnlar ve zahiren mmin cariyeleriniz, Allah sizin imannz en iyi bilendir yani, Allah sizin imannzn hakikatini en iyi bilendir anlamndadr ki bu hakiki imandr. 2 Bunlar, iman konular ile ilgili en nemli meseleler olup, aslnda bir tek meseleden kaynaklanrlar. Bu da imann hakikati meselesidir. Bu konuyla ilgili olarak Mrcie mezhebinin grn rnek verebiliriz: Bu mezhebe gre, imann hakikati kalbin tasdkinden ibarettir (Mrcienin baz frkalar dnya hkmlerinin uygulanabilmesi iin, dil ile ikrar da buna katmlardr. Mrcienin cumhuruna gre ise, dil ile ikrar imann hakikatine dahil deildir). Onlara gre, imann asl (tasdik) ile balantl olan dier meseleler unlardr: 1. man ubelerden olumayan tek bir btndr. nk tasdik tektir; bir ksm yok olduunda tamam yok olur. 2. man artmaz ve eksilmez. nk tasdik bir tek eydir. Eksildii taktirde tasdik ekke dnecektir ki, bu da kfrdr.
4 en-Nisa/25 mann mertebeleri hakknda Mecmuul-Fetavadan u blmlere bavurulabilir: 7/358, 525, 529, 637; 10/6; 12/474; 19/290-294
2 1

23

MAN VE KFR

3. Mminin faciri ile muttakisi arasnda fark yoktur. Hepsinin iman da Nebinin Sallallahu Aleyhi ve Sellem iman gibi, hatta Cibrl ve Mikalin Aleyhimesselam imanlar gibidir. nk iman tek bir eydir. (Bu, onlarn en irkin grlerinden birisidir). 4. Amel imandan deildir; nk iman kalbin tasdikidir. Amel ise, sadece imann meyvesidir. Amel sadece mecaz yoluyla iman olarak isimlendirilir. 5. Facir ve fask kimse tasdik zere olduu mddete, kamil mmindir. (Bu da onlarn irkin grlerinden birisidir). 6. man ehlinin birbirlerine stnlkleri yoktur. Bilakis imanlar eit derecededir. Sadece amel ynnden farkllklar vardr; amel ise imandan deildir. 7. manda istisna -yani, Ben inaallah mminim demek- caiz deildir. nk bu ektir. Tasdik demek olan imanda ek ise kfrdr. Bilakis yle denir: Ben gerekten ve kesinlikle mminim. 8. Kfr sadece yalanlama (tekzb), yahut inkar ve helal klma gibi, tekzibe dnen eydir. nk kfr imann zddr. man ise kalbin tasdikidir. Dolaysyla kfr de kalbin tekzbinden baka bir ey deildir.

24

MAN VE KFR

TEKFR

1- KFRN SEBEPLER LE TRLER ARASINDAK FARK

Birbirinden ayrlmas gereken iki konu var ki, bunlar birbirine kartrmak eitli hatalara yol amaktadr. Bunlar; kfrn sebepleri ve kfrn eitleridir.

25

MAN VE KFR

KFRN SEBEPLER Bunlar, ileyen kimsenin kfrne hkmetmeye sebep olan eylerdir. Bu da dnyev hkmde iki ekilde olur ve bir ncs yoktur: Kfre dren sz veya kfre dren fiil. Fiili terk etmek ve ilememek de buna dahildir. Eer kii kalpte olumu kfre drc bir itikat sebebiyle hakiki manada kafir olmu ise, bu kimse ancak ileyenin er yolla kfrn ispat mmkn klan sz ya da fiil ile, kalbindeki bu itikadn ortaya kmas sonucunda dnyev hkmle yarglanabilir. Nitekim Ehl-i Snnet ve dier mezhepler dnyev hkmlerin zahire gre verilecei hususunda icma etmilerdir. Sahibinin durumunu tespit etmeyi mmkn klan zahir delil ise kiinin kalbinde olan ey deil, onun sz ya da fiilidir. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Onun kalbini yarp baktn m? 1 derken, buna dikkat ekmitir. Yine yle buyurur: Ben, insanlarn kalplerini aratrmakla ve karnlarn yarmakla emrolunmadm. 2 Dnyev hkmde kalbin fiili ile cezalandrma olmaz. Bu ancak sz ya da zahir fiil ile ortaya karsa mmkndr. bn-i Hacer Rahimehullah yle der: Dnya hkmlerinin zahire gre verilecei hususunda alimlerin hepsi icma etmilerdir. Dierleri ise Allaha kalmtr. 3 Kfre drc sz ve fiiller, riin ileyenin yahut syleyenin kfrn ngrd sz ve fiillerdir. nkar (cahd), sz ile gerekleen kfr sebeplerinden birisidir. Bu da eriatta sabit olduu zere dil ile ifade edilen inkardr.

1 2

Muttefekun Aleyhi Muttefekun Aleyhi 3 Fethul-Br, 12/273

26

MAN VE KFR

KFRN TRLER Kfr, eitli ynlerden birok ksma ayrlr. Sahibini kavl yahut fiil kfr sebeplerini ilemeye iten batn (kalb) etkenler asndan kfr birok eide ayrlr, bazlar unlardr: Yalanlama Kfr: Kitap ve rasullerimizi gnderdiimiz eyleri yalanlayanlar yaknda bilecekler. 1 nkar Kfr: Vicdanlar kabul ettii halde, zulm ve byklenme dolaysyla bunlar inkar ettiler. 2 -nkar Etmeksizin- Kibirle Diretme ve Byklenme Kfr: blisin kfr bu trdendir. Allahu Teala onun hakknda yle buyurur: bls hari hepsi hemen secde ettiler. O, kibirle direndi, byklendi ve kafirlerden oldu 3 ek ve phe Kfr: phesiz Allahn vadi haktr, kyamet saatinde hibir phe yoktur denildiinde siz; Kyamet saati de nedir biz bilmiyoruz; biz sadece zannediyoruz; ve biz kesin olarak inananlar da deiliz demitiniz. 4 nk onlar pheye drc bir tereddt ierisinde idiler. 5 Yz evirme Kfr: Kfredenler ise; uyarlpkorkutulduklar eyden yz evirmekte olanlardr. 6 Hased kfr, buzetme ve kerih grme kfr, alay etme kfr ve nifak kfr de bunlardandr.
1 2

40 Mmin/70 27 en-Neml/14 3 2 Bakara/34 4 45 Casiye/32 5 34 Sebe/54 6 46 Ahkf/3

27

MAN VE KFR

Kfrn trleri dediimiz eyler; sahibini ak (zahir) kfr yani kfr sebeplerinden olan kavl ya da fiil herhangi bir ameli ilemeye sevkeden batn etkenlerdir. Batn etkenler olarak saydmz bu eyler kalb amellerdir ve her birisi imann aslna giren kalp amellerinden birine ters der. rnein; kalbin -Allah, Rasuln ve anahatlaryla Onun getirdii eyleri- bilmesinin zdd cehalet kfrdr. Kalbin (Rasuln getirdii eyleri anahatlaryla) tasdikinin zdd yalanlama kfrdr. Kfrn eitleri olarak tanmladmz bu eyler, imann aslna giren vacip kalp amellerinin zdd olan batn etkenlerdir. Cehmiyye sadece cehalet kfrn kabul eder; nk onlara gre iman sadece bilmekten ibarettir. Bunun gibi Mrcie frkalarnn byk ounluu da, yalanlama kfrn kabul ederler. nk onlara gre iman tasdikten ibarettir. 1 Dnyada kiinin kfrne dair hkm vermede dikkate alnan kfr sebepleriyle, kiiyi kfr sebebi olan amelleri ilemeye sevkeden etkenler olan kfr eitleri arasndaki farkn daha iyi anlalmas iin, birka rnek verebiliriz: blisin kfrnn sebebi, Ademe Aleyhisselam secdeyi terk etmesidir. Terk de bir fiildir. Kfrnn eidi ise; byklenme kfrdr. Onu secdeyi terke iten etken de budur. Bazen sebepler bir olduu halde, bunlara iten etkenler farkl olabilir. rnein; birisi Mslman dieri Hristiyan iki kii dnelim. Bunlardan her ikisi de Mesih Allahn oludur deseler, burada sebep tektir; o da kfre drc szdr. Ancak eitler farkldr. Mslmannki Allahu Tealann O domam ve dourulmamtr nassn yalanlamaktan dolay, yalanlama

Kfrn eitleri hakknda bkz: Mercul-Kubl, 2/21-23; bnul-Kayym, Medricus-Slikn, 1/366-367 ve Mifthu Daris-Saade, 1/94

28

MAN VE KFR

kfrdr. Hristiyann ki ise, babalarn ve ruhbanlarn taklid kfrdr: De ki: Ey Kitap Ehli, haksz yere dininiz konusunda ar gitmeyin ve daha nce sapm ve birounu da saptrm ve doru yoldan ayrlm bir topluluun hevalarna uymayn. 1 Burada sebep birlemi fakat tr farkllamtr. Geen misallerden de anlaldna gre; kfr sebebi tek olduu halde, kfr sebebi olan eyi ilemeye iten etken (kfr tr) farkl olabilmektedir. Yine misallerden anlald zere; kfr sebebi tek olduu halde, kiide buna iten birden fazla kfr tr bulunabilir. Ayette bildirildii gibi: Hayr, sana ayetlerim geldi, onlar yalanladn ve byklk tasladn. Bylece kafirlerden oldun. 2 Burada yalanlama kfr ve byklenme kfr bir tek kiide toplanmtr. Kfr trleri olarak tanmladmz bu etkenler gizli ve batn eyler olduuna gre; dnyev hkmler bunlara bal olarak verilmez. Dnyev hkm, ileyenin kfrn tespiti mmkn klan kfre drc fiiller ve szlerden oluan zahir sebeplere baklarak verilir. Dnyev hkmlerde, kfr sebeplerinin ilevini kfr trlerine yklememiz gerekmez. Kim Rasule hakaret ederse, biz onun hakknda kfr hkm veririz. nk o, kfr sebebi olan eyi ilemitir; bu da kfre drc szdr. Kii yalanlamasndan, buzundan, Ona olan hasedinden mi, yoksa Onu hafife alma ve alayndan dolay m bunu yapt, eklinde kfr eidini tespit etmek gibi bir sorumluluk yoktur. Zaten bunu kesin olarak bilmek mmkn olmad gibi, dnyev hkm iin byle bir aratrma gerekli deildir.
1 2

5 Maide/77 39 ez-Zmer/59

29

MAN VE KFR

Bu, olduka nemli bir konu olup; ilim renmeyi isteyen kimsenin, zellikle bu konuyu yani, kfr sebepleri ile kfr trlerinin arasn iyi ayrt edip bunlar birbirine kartrmamay ve dnyev hkmlerin batn etkenlere deil, sz ve fiillerden oluan zahir sebeplere bal olarak verildii konusunu iyi kavramas gerekir.

30

MAN VE KFR

2- KFR, NKAR VE YALANLAMA LE SINIRLANDIRMA YANILGISI

Kfr trlerini bir tek trle snrlamak hatadr. Daha nce de akladmz gibi, kfrn birok trleri vardr. bn-i Teymiye Rahimehullah Mrcienin, Kfr sadece tekzbden (yalanlama) ibarettir. nk iman -tekzbin zdd olan- tasdiktir szlerine cevap verirken yle der: Kfr yalanlama ile snrlandrlamaz. ayet bir kimse, ben senin doru sylediini biliyorum. Ancak sana tbi olmuyorum, bilakis sana dmanlk yapyorum, sana buz ediyorum ve muhalefet ediyorum dese, bu daha byk bir kfrdr. nk bilindii gibi ne iman tasdikten, ne de kfr tekzibden ibarettir. Tam aksine kfr; tekzib olabildii gibi, tekzib sz konusu olmakszn srf muhalefet ve dmanlk da olabilir. Ayn ekilde iman hem tasdik, hem muvafakat, hem dostluk (muvlt) ve hem boyun emedir. Sadece tasdik iman iin yeterli deildir. 1 man iin tasdik art olduuna gre, tekzb kfr imann zdddr; iman iin boyun eme art olduuna gre, byklenme kfr imann zdddr; imanda yakn art olduuna gre, ek ve zan kfr imann zdddr; iman iin Allah ve Rasulnn sevgisi art olduuna gre, buz ve hased kfr imann zdddr. te tm bu vacip ameller, imann aslna giren kalp amellerindendir. Bunlarn kartlar ise, kfre drc kalb amellerdir. man bir tek eyden ibaret olmad gibi, kfr de bir tek trden ibaret deildir. Tm bu bilgilerden anlaldna gre, kfr tekzib ile snrlandrmak hatadr.

Age: 7/292

31

MAN VE KFR

3- KFRE DRC GNAHLARLA TEKFR HUSUSUNDA, EHL- SNNET VE MRCE ARASINDAK FARK
Ehl-i Snnet, fakihlerden Mrcie grne sahip olanlar ve Eariler (eitli asrlardaki slam devletlerinde kdlarn ounluunu bunlar oluturmaktaydlar) kfr ile hkmn, zahiri sebebin meydana gelmesine bal olduu hususunda ittifak etmilerdir. Buna gre Allah ve Rasulnn, sz yahut fiil sebebiyle (terk de buna dahildir) kfrne hkmettii kimse, dnyevi hkmde zahiren, hakiki hkmde ise batnen kafirdir. Ancak, bu hkmlerin tefsirinde ihtilaf etmilerdir: Ehl-i Snnet yle demitir: Bu kimse, bizzat sz yahut ak fiil sebebiyle kafirdir. Bunun delili Allahu Tealann u szdr: Sylemediklerine dair Allaha yemin ederler. Halbuki onlar, kfr szn sylemiler ve Mslmanlklarndan sonra kfre dmlerdir 1 Burada Allah onlar bizzat syledikleri sz nedeniyle tekfir etmitir. Bunun bir rnei de u ayet-i kerimedir: Allah Meryemolu Meshtir diyenler kafir olmulardr. 2 Bu konuda benzer baka ayetler de vardr. Ehl-i Snnetin bu konudaki mezhebi udur: Kim kfre drc bir sz syler yahut bir fiil ilerse, bizzat bu sz ya da fiil nedeniyle dnyev hkmde zhiren, hakik hkme gre ise btnen kafirdir. nk er delilin kfrne hkmettii kimse, zahiren ve batnen kafirdir. Allahu Tealann bildirmi olduu er
1 2

9 et-Tevbe/74 5 Maide/17

32

MAN VE KFR

delil, btn bunun dnda brakarak sadece zahiri kapsamaz. Bilakis hem zahir hem de btn ieren hakiki hkm ifade eder. Ehl-i Snnet, kfre dair hkm vermeyi, zhiren tespiti mmkn olmayan kalb etkenlere bakmazszn, kfre drc sz veya fiilden ibaret olan zhir sebebin meydana gelmesine balarlar. Bununla birlikte, bir kimsenin zahiren ve batnen kfrne hkmetmek, bu kimsenin kalbinde cehalet, taklit, istikbar, buz, tekzib veya ek trlerinden herhangi birisinin kanlmaz olarak varlna da delalet eder. Ancak dnyev hkmlerde bunun bilinme ykmll yoktur. Fakihlerin Mrcie olanlar ve Earler yle derler: ariin, zahir amel (sz ya da fiil) sebebi ile kfrn ngrd herkes, dnyev hkmde zahiren, hakki hkme gre batnen kafirdir. Fakat, bu kimsenin kfr bizzat bu zahir amel sebebi ile deildir. Bu amel kiinin kalbinde tasdik bulunmadna yani bu kimsenin kalben yalanlayc olduuna dair bir iarettir. Bu aklamayla onlar, ariin, kfr sz ya da fiilini ileyenin kafir olduu hkm ile, kfr tekzib ile snrlandrmann arasn uyuturmulardr. Oysa bu fasit bir tutumdur. nk her kafir kalbi ile yalanlayc deildir. Mrcieyi, kfre drc hibir amelin bizzat kfr olmad, ancak kalbin yalanladna dair bir alamet olduu grne sevk eden ey, imann hakikatinin tasdikten ibaret olduuna inanmalardr. yle ki onlarn ou, dil ile ikrar bile imann hakikatinden saymazlar ve bunu sadece dnyada hkmlerin uygulanmas iin bir art ve ek bir rkun olarak grrler. Dil ile ikrar, kalbin tasdikine dair bir alamet kabul ederler. Mrcieye gre, dilin ikrar ve azalarn amelleri imandan deillerdir. Bunlar sadece kalbin tasdikine dair alametler ve belirtilerdir. Zahir ameller iman olmadklar gibi, kfr de olamazlar.

33

MAN VE KFR

Buna gre, itaat olan ameller, kalbin tasdikinden ibaret olan imann belirtileridir. Ayn ekilde, kfr olan ameller de, kalbin tekzibi demek olan kfrn alametleridir. Bylece onlar iman ve kfr, kalbin tasdiki ve tekzibi olarak snrlandrmlardr. Zahir amellerin fonksiyonu ise, bunlara birer alamet olmaktan ibaret kalmtr. Bu grlerin geersizliini aklamak iin, Allahu Tealann eitli kavimler hakknda, onlarn tasdik ettikleri ve kalben bildikleri sabit olduu halde kfr hkm vermi olmas yeterlidir. Nitekim Allahu Teala Firavn kavmi hakknda yle der: Vicdanlar yaknen kabul ettii halde zulm ve byklenme nedeniyle bunlar inkar ettiler. 1 Yakn; bilginin ve tasdikin en st derecesidir. Yine Allahu Teala Ehl-i Kitaptan olan kafirlerden bahsederek yle der: Kendilerine Kitap verdiklerimiz, Onu (Peygamberi) oullarn tandklar gibi tanrlar. Oysa onlardan bir grup, hakk bildikleri halde gizlemektedirler. 2 Bylece anlalmtr ki; Mrcienin syledii gibi kfre drc amel ilemek, kalpte tasdikin bulunmamasn gerektirmez. Bununla birlikte bilinmesi gerekir ki, kfre drc ak bir fiilde bulunan herkes -tekfire engel herhangi bir ey sz konusu deilsezahiren kafir olmas ile birlikte gerek anlamda yani kalben de kafirdir. Kalbinde ya yalanlama veya cehalet, kibir, ek, hased, eriata kar kin, alay, dnya sevgisi ya da bunlarn dnda dnyev hkmlerde dikkate alnmayan birtakm etkenler bulunabilir.

1 2

27 en-Neml/14 2 Bakara/146

34

MAN VE KFR

4- NKAR LE, HELAL VEYA MBAH KABUL ETME ARASINDAK FARK

Alimlerin bu konudaki genel tavr udur: er vacipler sz konusu olduunda inkar (cahd) kelimesi kullanlr ve denilir ki: Namazn vacipliini inkar etti, cihadn vacipliini inkar etti, doru szl olmann vacipliini inkar etti. Haramlar sz konusu olduunda ise, helal sayma ve mbah sayma lafzlar kullanlr; haram helal sayd veya mbah kabul etti denilir. Yani, o helaldir veya mbahtr dedi yahut haram olduunu inkar etti anlamndadr. Yine yle denilir: kiyi yahut zinay helal kabul etti. Dolaysyla inkar, vaciplerle birlikte; helal klma ise haramlarla birlikte kullanlr. Vacibi inkar etti veya Haram helal kabul etti denilir. Vacibi helal kabul etti ya da Haram inkar etti demek doru bir ifade deildir. nkar olsun, helal klma olsun her ikisi de bir tek asla dnerler, o da; er naslar yalanlamadr. nkarc (vacibin vcubiyetini inkar eden) vacip fiilin ilenmesini gerekli klan nass yalanlam olmaktadr. Helal klan (haramn haramln inkar eden) ise, haram olan fiilin ilenmesini yasaklayan nass yalanlam olmaktadr. Naslar yalanlayan kii ise kafir olur. Allahu Teala yle buyurur: Allah adna yalan uydurup iftira eden veya kendisine hak geldii zaman onu yalan sayandan daha zalim kimdir? Kafirler iin cehennemde bir barnak m yok? 1 Kafirlerden bakas, bizim ayetlerimizi inkar etmez. 2

1 2

29 Ankebut/68 29 Ankebut/47

35

MAN VE KFR

nkar ve helal sayma arasndaki fark, basit anlatmyla budur. Baz alimler, bu ikisi arasnda fark gzetmemilerse bunun sebebi, bu iki kavramn bir tek asla dnmesidir ki bu da, er naslarn yalanlanmasdr. Fakat dikkatlice incelendiinde, bu iki kavram arasnda, bahsettiimiz farkn bulunduu grlecektir.

36

MAN VE KFR

5- TEKFR N, LEYENN NKAR ETMESNN YA DA HELAL KILMASININ ART KOULDUU VE ART KOULMADII GNAHLAR
Daha nce geen konulardan anlald zere, her taat imandr. Ancak her masyet kfr deildir. Ve yine; imann mertebelerini anlatrken akladmz gibi, taatlerin farkl mertebeleri vardr. Bunlardan bir ksm imann aslna, bir ksm vacip olan imana ve bir ksm da mstehap olan imana girer. Masiyetler de byledir. Bunlarn bazlar imann asln bozar ve kfr olarak isimlendirilir. Bazlar, vacip olan iman bozar ve Fsk olarak isimlendirilir. Nitekim Allahu Teala yle buyurur: Fakat Allahu Teala size iman sevdirdi, onu kalplerinizde ssledi ve size kfr, fsk ve isyan irkin gsterdi. 1 Masiyetleri snflandrma hususunda bavuru kayna ariin kendisidir. Allahn kfr olarak isimlendirdii masiyetlerden birisi Allahu Tealadan bakasna dua etmektir: Kim Allahla birlikte, hakknda bir delil bulunmayan, baka bir ilaha dua ederse, artk onun hesab Rabbinin katndadr. phesiz kafirler kurtulua eremezler. 2 Allahn fsk olarak isimlendirdii masiyetlerden birisi, iffetli kadnlara iftira (zina ile sulama) da bulunmaktr: ffetli kadnlara zina isnadnda bulunarak sonra drt ahit getirmeyenlere seksen sopa vurun ve onlarn

1 2

49 Hucurat/7 23 Mminun/117

37

MAN VE KFR

ahitliklerini ebediyyen kabul fasklarn ta kendileridir 1

etmeyin.

te

bunlar

Allahu Teala fsk sebebi olan masiyet ile, kfr sebebi olan masiyeti, u ayette birletirerek zikretmitir: zerine Allahn adnn anlmad eyden yemeyin, nk bu fsktr. Hi phesiz eytanlar dostlarna sizinle mcadele etmeleri iin telkinde bulunurlar. Eer onlara itaat ederseniz, mrikler olmu olursunuz. 2 Gnah, ya vacibi terk ya da haram ilemek eklinde olur ki, bu da iki ksmdr:

1 2

24 en-Nur/4 6 Enam/121

38

MAN VE KFR

KFRE DRC GNAH Allahn kfr olarak isimlendirdii gnahtr. Bu tr gnah imann asln bozar. ki ehadetten birisini terk, namaz terk, kalp tasdikinin bulunmamas, Allah ve Rasulne hakaret etmek, Allahtan bakasna dua etmek ve kurban kesmek bu gnahlardandr. Kfre drc gnah ileyen kii, srf terk etme veya srf ileme sebebi ile kafirdir. Bu kimsenin tekfiri iin, terk etmi olduu vacibi inkar etmesini ya da ilemi olduu haram helal saymasn art komak caiz deildir. nk Allahu Teala onu, srf terk etme yahut ileme sebebi ile kafir olarak isimlendirmi ve burada inkar etme yahut helal sayma gibi bir kayt getirmemitir. Byle bir art getiren kimse, Allahn hkmn noksan grerek, ona ek bir art getirmi olur. Selef, kfre drc gnahlar nedeniyle tekfir hususunda, inkar balbana bir art olarak kabul eden ar Mrcieyi tekfir etmilerdir. 1 Aada, inkar ya da helal sayma kayd olmakszn (srf fiil ve terk eklinde) kfre drc gnah ileyen kimsenin kafir olacana dair nasslardan ve icmadan eitli deliller sunacaz: a- Allahu Teala yle buyurur: Sylemediklerine dair yemin ederler oysa kfr kelimesini sylemiler ve slamlarndan sonra kfre dmlerdir. 2 Allahu Tealann onlarn kfrne hkmetmesi sadece sylemi olduklar kfr sz nedeniyledir.

1 2

Bkz: Mecmuul-Fetv, 7/209 ve 205 9 et-Tevbe/74

39

MAN VE KFR

b- Allahu Teala yle buyurur: Mnafklar, onlarn kalplerindekini haber verecek bir srenin inmesinden ekinmekteler. De ki, alay edin. phesiz Allah sizin sakndnz eyi aa karacaktr. Onlara sorarsan, biz sadece dalm eleniyorduk derler. De ki: Allahla, Onun ayetleriyle ve Onun Rasul ile mi alay etmekte idiniz. zr bildirmeyiniz, siz imannzdan sonra kfre dtnz. 1 Allahu Teala onlarn, biz kfr szn inanmakszn syledik; hatta biz dalm, elenir bir halde idik demelerine ramen, onlarn imanlarndan sonra kfre dtklerini bildirmi ve Allahn ayetleri ile alay etmenin kfr olduunu aklamtr. 2 c- Allahu Teala yle buyurur: O, nefsine zulmeder bir halde bahesine girdi. Dedi ki: Bunlarn ebediyyen yok olacan zannetmiyorum. Kyametin gerekleeceini de sanmyorum. Eer Rabbime dndrlecek olursam bundan daha hayrl bir sonula karlaacama eminim. Kendisi ile konumakta olduu arkada Ona dedi ki: Seni yaratana kar kfrde mi bulunuyorsun?.. 3 Arkada Onu sadece, kfr sebebi olan kyametin kopacan sanmyorum sz ile tekfir etmitir.

1 2

9 et-Tevbe/64-66 Age: 7/220 3 18 Kehf/35-37

40

MAN VE KFR

d- Bir baka ayette yle buyurulur: Andolsun, Allah Meryem olu Mesihtir diyenler kfretmilerdir. Allah n ncsdr diyenler, andolsun ki kfretmilerdir. 1 Allahu Teala onlar szleri sebebi ile tekfir etmitir. e- Allah Azze ve Celle yle buyurur: Meleklere, Ademe secde edin diye emrettiimizde, blis dnda hepsi secde ettiler. O, kibirle direndi, byklendi ve kafirlerden oldu. 2 Allahu Teala blisi fiilinden, yani Ademe secdeyi terk etmesinden tr tekfir etti. f- Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem u sz: Kii ile kfr arasnda namaz terk vardr. 3 Eliflam taks ile belirli olarak gelen el-kfr lafz byk kfr (el-kfrl-ekber) ifade eder. Rasul Sallallahu Aleyhi ve Sellem kfr hkmn, sadece namazn terkine balamtr. Sahabe, bir vakit namaz, vakti kana dek kastl olarak terk eden kimsenin tekfiri hususunda icma etmilerdir. g- Bahsi Geen Meseleyle lgili Dier Baz Deliller: Sahabenin, zekat vermeyi reddedenleri, zekatn vacipliini ikrar yahut inkar etmelerine bakmakszn srf zekat vermeyi reddetmeleri nedeniyle tekfir etmi olmalar. Bunun delili Ebu Hureyrenin rivayet etmi olduu u hadistir: Ne zaman ki Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem vefat etti, Ebu Bekr Onun yerine geti ve Araplardan kfre dnen dnd.
1 2

5 Maide/72-73 2 Bakara/34 3 Mslim

41

MAN VE KFR

mer dedi ki: Ya Eb Bekr, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem nsanlar La lahe llallah deyinceye kadar onlarla savamakla emrolundum. Kim La lahe llallah derse maln ve cann korumu olur. Ancak slamn hakk mstesna. Hesab ise Allaha aittir dedii halde, insanlarla nasl savarsn? Ebu Bekr yle cevap verdi: Vallahi namaz ile zekatn arasn ayranla mutlaka savaacam. Zira zekat maln hakkdr. Allaha yemin olsun ki, Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem dyor olduklar bir ola bile bana vermeyi reddederlerse, ben de bunun zerine onlarla savarm. Bunun zerine mer dedi ki; Vallahi grdm ki Allah, onlarla savama hususunda Ebu Bekri rahatlatmt. Ben de doru olann bu olduunu anladm. 1 Ebu Bekrin zekat vermeyi reddedenleri tekfir ettiine delil Onun, Vallahi namaz ile zekatn arasn ayranla mutlaka savaacam szdr. Sahabenin icmas namaz terk edenin kafir olduu ve tevbe etmedii taktirde katlinin vacip olduu noktasndadr. Ebu Bekrin namazla zekat eit tutmas da zekat vermeyi reddedenleri kendileri ile savalmas gereken kafirler olarak grdne delildir. Sahabe, kabul ettii bu grnde Ebu Bekri desteklediler. Bu da onlarn zekat vermeyi reddedenin kfr hususundaki icmalar ve Ebu Bekrin faziletini ve ilmi stnln ikrarlardr. bn-i Teymiye ise yle der: Sahabe ve onlardan sonra gelen imamlar, be vakit namaz klsalar, ramazan orucu tutsalar dahi, zekat vermeyi reddedenlerle savalacana dair ittifak etmilerdir. nk bu kimselerin zekat vermemek iin geerli bir tevilleri yoktu, bu nedenle mrted oldular. Allahn emrettii gibi,

Muttefekun Aleyhi, Buharinin lafz: 6924, 6925

42

MAN VE KFR

zekatn vacipliini ikrar etmi olsalar da, vermeyi reddetmeleri zerine bu kimselerle savalr 1 eyh Abdullah bn-i Muhammed bn-i Abdilvehhab 2 yle der: eyh (bn-i Teymiye) Rahimehullah, zekat vermeyi reddedenlerin kfrne dair sznn sonunda yle der: Sahabe; sen bunun vacipliini ikrar m ediyorsun yoksa inkar m? dememilerdir. Bu hibir ekilde sahabeden duyulmam bir eydir. Bilakis es-Sddk, mere Radyallahu Anhuma yle demitir: Allaha yemin olsun ki, Rasulullaha dedikleri bir ola bile bana demeyi reddederlerse, bunun zerine onlarla savarm. Bylece sava mbah klan eyin, zekatn vacipliini inkar deil, sadece onu eda etmeyi red olarak kabul etmitir. Rivayete gre onlardan bir grup, zekatn vacipliini ikrar ediyorlar fakat demekte cimrilik ediyorlard. Buna ramen halifelerin hepsi bu konuda tek yol izlemilerdir. Bu da; onlarla savamak, soylarn kleletirmek, mallarn ganimet olarak almak, llerinin cehennemlik olduuna ahitlik etmek ve onlar mrtedler olarak isimlendirmek. 3 Bahsettiimiz hususun delillerinden birisi de, Mseylemenin Allahn Rasul olduuna ehadet edeni, ashabn Sen inkar ediyor veya helal sayyor musun, yoksa saymyor musun? diye sormakszn tekfir etmeleridir. Mseylemenin taraftarlarndan olan Ben Hanifeden bir grup hakknda byle bir haber rivayet olunmutur. Ben Hanife, ashabn kendileriyle savamasndan ve Mseylemenin ldrlmesinden sonra, tevbe ettiklerini duyurmulardr. Bahsedilen kimseler, yerlemek iin Abdullah bn-i Mesudun Radyallahu Anhu vali olduu Kfeye gemilerdir ki, o dnemde halife; Osman bn-i Afvan Radyallahu Anhu idi. Oturduklar blgede bir mescid vard ve bu mescidin
1 2

Mecmuul-Fetava, 28/519 H. 1242 3 Ed-Durerus-Seniyye Fil-Ecvibetin-Necdiyye, 7/131

43

MAN VE KFR

mezzini ezan okurken, Mseylemenin Allahn Rasul olduuna ehadet etmiti. Ashab bu nedenle onlarn mrted olduklarna hkmetmilerdir. Buhari bu haberi, Sahihinde Keflet blmnn banda muallak ve zetlenmi olarak rivayet etmitir. Naslar ve ashabn icmas gstermektedir ki; kfre drc gnah ileyen kimse kafir olur ve bu konuda onun inkarc olup olmadna ya da helal sayp saymadna baklmaz. Ehl-i Snnetin zerinde icma ettii mezhep ite budur.

44

MAN VE KFR

KFR TEKL ETMEYP, SADECE FISK EREN GNAHLAR Bunlar, dnyada iken karl had cezas olan ya da faili ahirette azapla tehdide muhatap olan gnahlardr. Naslar bu tr gnah ileyenlerin kfrn ngrmez ve bunlar karlnda mrtede verilen ceza uygulanmaz. Bu tr gnahlar vacip olan iman zedeler ve ileyen kimse bu nedenle azapla tehdit edilen kimseler snfna girer. Bu tr gnahlar, imann asln bozmad iin faili kfre girmez. Farz ayn olduunda Allah yolunda cihad terk veya iki imek, zina, hrszlk, faiz almak, yalan, gybet gibi gnahlar buna rnek verebiliriz. Bu tr gnahlardan herhangi birisini ileyen kimse, tehdidi hak etmi bir fasktr, fakat kfre girmi deildir. Eer, ilenen byk gnahn karl olarak dnyada had cezas var ise (iki, hrszlk, iftira, zina gibi), bu gnah ileyene had uygulanr ve bu onun gnah iin bir keffaret olur. Eer, ilenen gnah iin herhangi bir had cezas yok ise (yalan, anababaya isyan gibi), yahut had cezas var da ileyene uygulanmam ise (gnahnn gizli kalmasndan ve kadya intikal etmemesinden ya da gnmzde olduu gibi cezann uygulanmasnn mmkn olmamas gibi bir nedenden tr) ve bu kimse de tevbe etmeksizin lmse, durumu Allahn dilemesine kalmtr. Eer dilerse balar, dilemezse, gnah miktarnca ona cehennemde azap eder ve kendisinde imann aslnn bulunmasndan tr, onu oradan karp cennete koyar. Aynen Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem byk gnah ileyenlerle ilgili olarak ifade ettii gibi; Kime, bunlardan herhangi bir ey isabet eder de, dnyada iken cezalandrlrsa, bu onun iin keffarettir. Ve kime de byle bir ey isabet edip, Allah bu gnah rter-

45

MAN VE KFR

se, onun durumu Allaha kalmtr; dilerse onu balar, dilerse cezalandrr. 1 Vacibin terki yahut haramn ilenmesi tarznda, fsk sebebi olan bu gnahlar ileyen kimse, vacibi inkar etmedike veya haram helal saymadka tekfir olunmaz. nkar ve helal saymann ne anlama geldiini aklamtk. Bunlarn dnd nokta, er naslarn yalanlanmasdr. Bu nedenle, vacibi inkar eden onu iliyor olsa da kfre girer. Haram ilemese de, kiinin bunu helal saymakla kfre girmesi gibi. Bizim ifade etmi olduumuz, kfre drmeyen gnahlarla tekfir edebilmek iin inkar yahut helal sayma artna, sahabenin, ikinin haramln kabul ederek ien kimsenin had ile cezalandrlaca, eer helal kabul ederse, yani bu helaldir, haram deildir derse mrted olaca, kendisine tevbe teklif edilip, tevbe etmezse ldrlecei hususundaki icmas da delalet etmektedir. bn-i Teymiye onlarn bu konudaki icmasn naklederek yle der: Kudame bn-i Abdillah, iki iti. O ve bir grup kimse Allahu Tealann man edip ameli salih ileyenlere, Allahtan saknp, iman ederek salih ameller iledikleri mddete yiyip-itikleri eylerde herhangi bir gnah yoktur 2 ayetini tevil ettiler. Bu, mer bnul-Hattaba bildirildiinde O, Ali bn-i Ebi Talip ve dier sahabeler, bu kimseler ikinin haramln itiraf ederlerse sopa ile cezalandrlacaklar, eer helal olduunda srar ederlerse ldrleceklerinde ittifak ettiler. mer, Kudameye yle dedi: Hata ettin, yanl bir ukura oturdun. Eer sen Allahtan saknsan ve iman edip salih amel ileseydin iki imezdin! Ayetin ini sebebi udur: Allah Subhanehu ve Teala
1 2

Muttefekun Aleyhi, Buharinin lafz, Hd. No: 18 5 Maide/93

46

MAN VE KFR

ikiyi haram kldnda (bu Uhud olayndan sonra idi) sahabeden bazs dedi ki: ki iiyor olup da len arkadalarmzn durumu ne olacak? Bunun zerine Allahu Teala bu ayeti indirerek, henz haram klnmam bir eyi yiyip-iene, eer muttaki ve muslih olan mminlerdense, herhangi bir gnah olmadn aklad... Bu nedenle sahabe ikiyi helal sayann ldrlecei hakknda ittifak etmilerdir. Daha sonra bu kimseler yaptklarna piman olarak hata ettiklerini anladlar. Ancak tevbe etme hususunda mitsizlie dtler. mer, Kudameye unu yazarak gnderdi: Ha mim. Bu Aziz ve Alim olan Allah tarafndan indirilen kitaptr. O gnahlar balayc, tevbeleri kabul edici, azab da iddetli olandr. 1 Hangi gnahnn daha byk olduunu bilemiyorum; haram helal sayman m? Yoksa Allahn rahmetinden mit kesmen mi!? Ehl-i Snnet, sahabenin ittifak etmi olduklar, kfr olmayan gnah, helal kabul edilme artyla tekfire sebep tekil eder hkmne Biz hi bir Mslman gnahndan tr tekfir etmeyiz kuraln dayandrmlardr. Buradaki gnahtan maksat, kfre drmeyen byk gnahtr. Delili ise, gnah ileyenin Mslman olarak yahut ehlul-kble olarak nitelendirilmesidir. eriata aykr ve zerine anayasalar ve beeri kanunlarn bina olunduu genel yasalar koymay kfr olan helal sayma konusunda rnek olarak verebiliriz. Bu yasalar, ya eri vacipleri inkar ya da haramlar helal klma biimindedir. Allahu Teala yle der: Haram aylar ertelemek, ancak kfrde ileri gitmektir. Bununla ancak kafir olanlar saptrlrlar. Allahn haram kldnn saysn tamamlamak iin, onu bir yl

40 Mmin/1-3

47

MAN VE KFR

helal sayarlar, bir yl da haram sayarlar. Bylece Allahn haram kldn helal klm olurlar. 1 nkar ve helal klmann konuma yahut yazma ile olmas arasnda fark yoktur. Aynen bahsi geen beeri yasalarda olduu gibi. Zira Yazmak da konumak gibidir fkh kaidesi bunu ngrmektedir. Beeri kanunlarda inkar ve helal klma eitli ekillerde ortaya kar: Kanunun Aka Haram Klnm eylerin Mbahln ngrmesi: Karlkl rza ile zinann mbah klnmas, halen slami olduu iddiasndaki baz lkelerde genelevler almas iin ruhsat verilmesi, belirli yerlerde iki iilmesinin serbest braklmas, bu gibi yerler amak ve iki yapm iin ruhsat verilmesi gibi. Bunlarn tm, haram aka helal klmaktr. Kanunun, Hakknda eri Cezalarn Bulunuyor Olduu Baz Sular Karlnda eitli Cezalar ngrmesi: Bu, var olan eri cezalarn yrrlkten kaldrlmas demektir ve bu da bunlarn inkar edilmesi anlamna gelir. Bu ekilde er hadlerin tm ortadan kalkm olur. Kanunun, Kapal Olarak Baz Dini Vaciplerin lerliini Ortadan Kaldrmay ngrmesi: nan hrriyetinin kanunlatrlmas gibi. Bylece, putperestlere ve Ehl-i Kitaba kar Allah yolunda sava ortadan kalkm olacak, bunun ardndan Ehl-i Zimmetle ilgili hkmlerle amel de geerliliini yitirecektir. Baz eri Vacipleri Yerine Getiren Kimselerin Cezalandrlmas: yilii emredip ktl nehyetme, Allah yolunda cihad, mrted yneticilere kar kma gibi baz eri vacipleri yerine getiren kimselerin cezalandrlmas gibi.
1

9 et-Tevbe/37

48

MAN VE KFR

Kat Haramlarn Helal Klnmas: rnein; fakirlere datma iddiasyla zenginlerin mallarn almay kanunlatran Sosyalizm ad altnda, Mslmanlarn korunmas gereken mallarnn helal klnmas gibi. Birok kimse, Allahn indirdikleri ile hkmetmeyi terk edenin, ancak hkm inkar etmesi veya terk etmeyi helal saymas durumunda tekfir edilecei, heva ve arzulara uyarak yapmas durumunda ise tekfir edilmeyecei grn benimsediler. Allahu Teala ise yle der: Allahn indirdikleriyle hkmetmeyenler, kafirlerin ta kendileridir. 1 lim ehli ve dilbilimciler, bu ayette olduu gibi elif-lam taks ile belirli olarak gelen el-kfr kelimesinin byk kfr ifade ettii hususunda ihtilaf etmemilerdir. Ayn ekilde alimler, kfr lafz Kuranda mutlak olarak geldiinde byk kfr ifade ettii noktasnda da ihtilaf etmemilerdir. Bylelikle anlalm olmaktadr ki; beeri kanunlarla ynetilen lkelerdeki yneticiler ve hakimler gibi, Allahn indirdikleri ile hkm terk eden kimseler, byk kfr ilemelerinden tr kafirdirler. Bu durumda, hkm inkar edip etmedikleri ya da yaptklarn helal sayp saymadklar gz nnde bulundurulmaz. Bu hkme bir de, bahsetmi olduumuz terkin haricinde, dier bir kfr sebebi olan Allahn eriatndan baka kanunlarla hkmetme eklenince, ikinci bir adan daha kfr meydana gelmektedir. Allahn eriatna muhalif kanunlar koymak ise, nc bir kfr tekil etmektedir.

5 Maide/44

49

MAN VE KFR

TEKFRN KURALLARI

Bu konuyu drt blmde inceleyeceiz inaallah: 1. Tekfir Konusunun Getii Yerler. 2. Riddetin Tarifi. 3. Tekfirin Kural. 4. Bu Konudaki Yaygn Hatalar.

50

MAN VE KFR

1. TEKFR KONUSUNUN GET YERLER

Burada, tekfir konusundaki aklamalarmz, daha nceden kendi istei ile slam kabul etmesi yahut Mslman anababadan domas nedeniyle hakknda slam hkm sabit olmu kimse ile snrl kalacak, aslen kafir olan kimse ile ilgili konulara girilmeyecektir. nk, asli kafir hakknda herhangi bir karklk yoktur ve cihad ile ilgili meselelerde bu konudan bahsedilmektedir. Tekfire gelince bu, belirli bir kimsenin kafir olduuna hkmetme anlamndadr ki, Tekfirul-Muayyen olarak bilinir. Bu konu ilim kitaplarnn eitli blmlerinde iki k halinde incelenir: A) tikad Adan: Kfrn hakikati ve eitleri ile alakaldr. Akide kitaplarnda man ve iman bozan eyler ile ilgili konularda gemektedir. B) Yargsal Adan: Kfre gtrc eyler (Kfrn sebepleri) ve kafirin cezalandrlmas. Bu konularn getii yerler ise fkh kitaplarnn Riddet ve mrted ile ilgili ksmlardr. Ayrca bu blmde belirli bir ahstan kfre gtrc eylerin vuku bulduunun ispatlanmas (yani kfrn sebebinin ispat) ve hkmn eran geerli saylan engellerinin olup olmadna baklmas da ilenir. Bunlar, belirli bir kiinin kafir olduuna hkm vermek yahut ondan beraet iin gerekli olan eylerdir. Bu konunun getii yerler ise, fkh kitaplarnn Kaz (Yarg), Dev (Davalar) ve Beyyint (Deliller) bablardr. Burada ama, belirli bir kimseyi tekfir ederken yalnzca itikat kitaplarna baklarak hkm verilmesinin caiz olmad, bununla ilgili yarglama ilemlerine de baklmas gerektiine dikkat ekmektir.

51

MAN VE KFR

2. RDDETN TARF
Riddet; slam dininden kfre dnmek, yahut slam kfr ile blmektir. Allah Teala yle der: Sizden kim dininden dner (irtidat eder) ve kafir olarak lrse, artk onlarn btn amelleri dnyada da ahirette de boa kmtr ve onlar atein halkdrlar, orada srekli kalacaklardr. 1 Mrted ise; slam kabullendikten sonra sz, fiil, itikat yahut phe ile kfre giren kimsedir. Drt mezhebin ve dierlerinin riddet ve mrted ile ilgili tariflerinin hepsi bu anlam etrafnda dner. nk kfr ya lisann ameli olan sz ile, ya azalarn ameli olan fiil ile, yahut ta kalbin ameli olan itikat ve ek ile meydana gelebilir. 2 Burada dikkat edilmesi gereken nemli bir husus vardr o da; yukarda verilen tariflerin riddetin hakiki anlamdaki tarifi olduudur. Zahire gre uygulanan dnyevi hkmlerde ise ancak kfre drc sz ya da amel ile riddet hkm verilir. Sz ve fiil insanda aka grlen eylerdir. tikat ve ekke gelince, bu ikisinin yeri kalptir. Sz ve amelle aa kmad mddete dnyada iken bunlardan sorgulama yaplamaz. Kalbi ile kfre giren kimse (bu itikat veya ek ile olabilir), bunu sz yada ameli ile aa karmad mddete dnyevi hkmlerde Mslman saylr. Ancak hakikatte Allah katnda kafirdir ve kfrn gizledii byk nifak ile mnafk olmutur. Gnmzde, insanlar kfre gtren amelleri ileseler dahi, onlar tekfir etmekten sakndran kimseler oalm durumdadr. Bu kimseler tekfir etmenin Haricilerin mezhebi olduunu
1 2

2 Bakara/217 Bkz: eyh Mansur el-Behveti, Keaful-Kna, 6/167

52

MAN VE KFR

sylerler. Hatta bazlar riddetin meydana gelmesinin mmkn olmad, ehadeti ikrar eden kimsenin bir daha asla kfre dmeyecei grn benimserler. Bazlar da, Biz, gnahndan dolay hibir Mslman tekfir etmeyiz szn kendilerine delil edinirler. Tm bunlar, slam dinini bilmemekten kaynaklanmaktadr. Hariciler kfre drmeyen gnahlar ile tekfir etmektedirler. Ehl-i Snnet ise, ancak kfre dren gnahlar ile tekfir ederler. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem hayatta iken de irtidad edenler olmutu, Onun vefatndan sonra da Mekke, Medine ve Bahreyn halk dnda Araplarn geneli irtidad ettiler. Ebu Bekr Radyallahu Anhu ve sahabe onlarla mrted olduklar iin savatlar. Allah Teala yle buyurur: zr beyan etmeyiniz, imannzdan sonra kfre saptnz. 1 Andolsun onlar kfr szn sylemilerdir ve mslmanlklarndan sonra kfre sapmlardr. 2 Haklarnda bu ayetler inen kimseler, henz Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem hayatta iken syledikleri baz szler dolaysyla kafir olmulard. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir hadisinde yle der: Gece karanl gibi fitneler gelmeden nce amel ediniz. Kii mmin olarak sabahlar, kafir olarak akamlar, mmin olarak akamlar, kafir olarak sabahlar. Dnyadan bir para karlnda dinini satar. 3 Bir kimse aka da olsa tek bir kelime ile dinden kabilir. Bundan dolay Akidetut-Tahaviyye kitabnn erhinde yle denilmitir: slam dini Allahu Tealann, rasulleri lisanyla kullarna eriat klm olduu dindir. Bu dinin asl, ayrntlar peygam1 2

9 et-Tevbe/66 9 et-Tevbe/74 3 Mslim

53

MAN VE KFR

berden gelen rivayetleridir ve apaktr. Kk-byk, anlayananlamayan, zeki ya da aptal, ayrt edebilen herkes iin bu dine girmek mmkndr. Bu dinden kmak ise bundan daha abuk olabilir. 1 eyh Muhammed Hamid el-Fak yle der: Son dnemlerdeki alimlerden ounun byk irkten alkoymak isteyen kimselere kar klar son derece iddetlendi. Onlar ve sahabe sanki iki zt kutup gibidirler. Sahabe irkten az bir eyi bile mnker grrlerdi. Bu kimseler ise byk irkten alkoyanlar ktlemekte, irkten nehyetmeyi bidat ve dalalet saymaktadrlar. Allah birlemek, ibadeti yalnzca Ona has klmak ve Allaha irk komaktan nehyetmek iin gnderildiklerinde, mmetlerin nebi ve rasullere kar tutumlar da bu ekildeydi.

erh-u Akidetut-Tahavi, 585

54

MAN VE KFR

3. TEKFRN KURALI
Tekfirin kural ifadesinden kastedilen belirli bir kiiyi tekfir etmenin kuraldr (Tekfirul-Muayyen). Bu kural udur: Zahire gre uygulananan dnyev hkmlerde, kfre drc bir sz syledii ya da bir fiil iledii er yollarla sabit olan bir ahs hakknda tekfir hkmnn artlar yerine gelip, engeller ortadan kalktnda kafir olduu hkm verilir. Hkm, buna ehil olan bir kimse verir. Eer hakknda hkm verilen kimse darul-slamda g yetirilen bir konumda ise; yetkili olan kimsenin cezay uygulamadan nce o kiiye istitabe uygulamas vaciptir. Eer bir g arkasnda veya darul-harbe snarak korunuyor (mmteni) ise ona istitabe uygulamadan ldrmek ve maln almak herkes iin caizdir. Bu konuda, sonuta elde edilecek olan maslahat veya mefsedete baklarak uygun olan tercih edilir. Bu kaideyi ylece izah edebiliriz:

55

MAN VE KFR

gre uygulanan dnyevi hkmlerde ifadesi; sz veya fiil ile ifadesinden nce bir giri mahiyetindedir. nk sz ve fiil, insanda aka grlebilen eylerdir ve kii dnyada iken bunlardan hesaba ekilir. Ancak kfre gtrc bir itikat yahut imann rkunlar ve ubeleri hakknda bir ekten dolay kalpte gizli bulunan kfre gelince, bundan dolay kii dnyada iken sorgulanamaz. Onun ii Allaha aittir. Kafir olarak lene Allah mafiret etmez.

[1] Zahire

[2] bir sz syledii ya da bir fiil iledii ibaresine gelince; dnyada iken bir kimsenin kafir olduuna hkmedilmesinin sebebi bu ikisidir. rnein Allah Tealaya, Rasule Sallallahu Aleyhi ve Sellem ya da dine hakaret etmek kfre dren szdr. Fiile rnek olarak ise Kuran pislie atmak rnek olarak gsterilebilir.

56

MAN VE KFR

[3] Kfre drc sz, bir sz syledii ya da

bir fiil iledii ibaresinin sfat olarak gelmitir. Kfr ile sfatlandrma iki art ile gerekleir: Birinci art: Bu sz syleyen yahut fiili ileyen kimsenin kafir olduuna dair muteber olan er delillerin kesinlik kazanmas art. Bu, Mutlak tekfir olarak isimlendirilir. unu syleyen kafir olur ya da u fiili ileyen kafir olur eklinde, kfr hkmn belirli bir ahsa indirgemeden mutlaklatrmaktr. Yani mutlak tekfir; kfr hkmn sebebin faili olan ahsa deil sebebe indirgemektir. eri delilde art koulan ey, onun byk kfre delalet ediinin kesin olmasdr, kfre delalet eden baz sigalar vardr ki bununla hem kfr hem de bundan daha aa olan kk kfr yahut fsk kastedilmi olabilir. Bu ekilde delaletinde ihtimal bulunan naslarda kastedilen eyin belirlenebilmesi iin, o nassn iindeki yahut baka naslardaki bu ibareyi anlamaya yardmc olabilecek iaretlere baklr. rnein Buharinin Sahihinde, bn-i Abbastan yle rivayet edilir: Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle dedi: Cehennem bana gsterildi, oradakilerin ou kadnd. Onlar kfrederler... Denildi ki; Allaha m? yle cevap verdi: Kocalarna. Ve yaplan iyilii inkar (kfr) ederler. Yine, Ebu Saidden yle rivayet edilir: Nebi Sallallahu
Aleyhi ve Sellem kadnlarn yanna urad ve yle dedi:

Ey kadnlar topluluu, ok sadaka veriniz. Bana sizin, cehennem ehlinin ounluu olduunuz gsterildi. Dediler ki; Ne sebeple? Rasulullah yle cevap verdi: ok lanet ediyorsunuz ve kocalarnza ok kfr (nankrlk) ediyorsunuz.

57

MAN VE KFR

Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem burada kadnn kocasnn hakkn yerine getirmemesi ve onun iyiliklerine kar teekkr etmemesi durumunu kfr olarak nitelendirmitir. Buradaki baz iaretlerden anlyoruz ki, bu kfrden kast; dinden karan byk kfr deil kk kfrdr. Buna delil ise, orada bulunanlarn Bu Allaha kfr mdr diye sorduklarnda Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem verdii cevaptr. Bir baka delil ise, bu gnahlarn gidermesi iin kadnlara sadakay emretmesidir. nk sadaka yalnzca mmine fayda salar. Rasulullah yle buyurmutur: Sadaka, suyun atei sndrd gibi ktlkleri giderir. 1 Bir kafirin sadaka vermesi kabul grmez ve onun gnahlarna keffaret olmaz. Allahu Teala ayeti kerimesinde; Allah, kendisine irk koulmasn balamaz demektedir. Bir baka misal Rasulullahn, Mslmana svmek fasklk, onu ldrmek ise kfrdr ve Benden sonra birbirinizi ldrerek kafir olmayn 2 hadisleridir. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem Mslmann Mslman ldrmesini ve birbirleriyle savamalarn kfr olarak isimlendirmitir. Ancak naslar, kastl olarak ldren kiinin u ayetlerde getii zere kafir olmadna delalet eder: Ey iman edenler, ldrlen kiiler hakknda ksas sizin zerinize farz klnd. zgre kar zgr, kleye kar kle ve diiye kar dii. Ancak kim kardei tarafndan balanrsa, kendisine rfe uymak ve ona gzellikle diyet demek gerekir... 3

1 2

Tirmiz rivayet etmi ve hasen-sahih olduunu sylemitir. Buhari 3 2 Bakara/178

58

MAN VE KFR

Ayette, katil ile maktuln velisi arasnda bir kardelik ba olduu bildirilmitir. Birbirleriyle savamalar durumunda da ayn ey geerlidir: Mminlerden iki taife savatklarnda... 1 Savamalarna ramen Allahu Teala onlar mminler olarak isimlendirmitir. Tm bunlar, yukardaki hadislerde geen kfr ifadesinin, iman yok eden kfr olmayp kk kfr olduuna delalet eder. Byk kfr veya kk kfre delalet etme ihtimali tayan sialardan bazlar unlardr: Mazi (gemi zaman) ve muzari (geni zaman) sias ile tekil veya oul belirsiz olarak gelen ism-i fail ve iman etmemitir, bizden deildir, atetedir, Allah ona cenneti haram klmtr, ondan beri olunur ya da Allah ve Rasul ondan beridir gibi ifadeler. Byk kfre iaret ettii kat olan er delillere gelince, Allahu Tealann u sz buna rnektir: Onlara sorsan, dalm oyalanyorduk derler. De ki: Allah ile, O'nun ayetleriyle ve Rasulyle mi alay ediyordunuz? zr beyan etmeyiniz; siz imannzdan sonra kfre girdiniz. 2 Ayette, imandan sonra kfre girdikleri beyan edilmitir ki, bu byk kfrdr. Nefsine zulmediyor olarak bana girdi. Bunun sonsuza kadar kuruyup yok olacan sanmyorum dedi... Kendisi ile konumakta olan arkada ona dedi ki: Seni topraktan sonra bir damla sudan yaratan, sonra da seni bir insan olarak ekillendiren (Allaha kar) kfrde mi bulunuyorsun? 3
1 2

49Hucurat/9 9 et-Tevbe/65-66 3 18 Kehf/35-37

59

MAN VE KFR

Ayette bu kimsenin Allaha kar kfrde bulunduu aka ifade edilmektedir ki, bu da byk kfrdr. Yine Allahtan bakasnn g yetiremeyecei bir eyde Ondan bakasna duada bulunan kimse hakknda ayette yle denilir: Allah, sizin rabbinizdir; mlk Onundur. Ondan baka dua ettikleriniz ise, bir ekirdein incecik zarna bile malik olamazlar. Eer onlara dua ederseniz duanz iitmezler, iitseler bile size cevap veremezler. Kyamet gnnde ise, sizin irk komanz tanmayacaklardr... 1 Hak olan dua yalnzca Onadr. Onlarn Allahtan baka duada bulunduklar ise, onlara hibir eyle cevap veremezler. (Onlarn durumu) yalnzca azna gelsin diye, iki avucunu suya uzatan(n beklemesi) gibidir. Oysa ona gelmez. Kfre sapanlarn duas, sapklk iinde olmaktan baka bir ey deildir. 2 Buna gre genel kural udur: Kuranda ve Snnette belirlilik taks ile gelen kfr kelimesi kfr ekberi (byk kfr) ifade eder (el- kfr, el-kfir, el-kffr, el-kfirn, el-kevfr gibi...) nk elif-lam, manann tam olmas iin, bana geldii ismin tm anlamlarn kapsadn ifade eder. Bu konuda dilbilimcilerle ilim ehli arasnda ihtilaf yoktur. sim, fiil veya masdar olarak gelmesi fark etmeksizin Kuranda geen tm kfr kelimeleri byk kfr ifade eder. nk Kurann lafzlar kullanld anlamn en st derecesini ifade eder. Hatta nimete nankrl ifade etmede kullanlan kfr kelimesi byk kfr anlamnda-

1 2

35 Fatr/14-15 13 Rad/14

60

MAN VE KFR

dr. 1 Kfrn lugat manas kastediliyormu gibi gzktnde bile, aslnda kast edilen er anlamdaki kfr ekberdir. 2 Geriye yalnzca hadislerde geen lafzlar kalr, bunlardan belirlilik taks ile gelmi olanlar kfr ekberi ifade eder. u hadiste olduu gibi: Kii ile kfr arasnda namaz terk etmek vardr. Eer bu sia dnda bir ifade ile gelseydi, kk kfre delalet ettiine dair herhangi bir iaret bulununcaya kadar bunun anlamnn byk kfr olduu kabul edilecekti. Bunun delili ise yukarda geen hadiste Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem kadnlara hitap ederken kfredersiniz dediinde sahabelerin hemen Allaha m kfrederler? diye sormalardr. Bu da gsteriyor ki kfr mutlak olarak kullanldnda onun manasnn kk kfr olduuna iaret eden herhangi bir ey bulunmad srece yukardaki rnekte olduu gibi ncelikle kfr ekberin kastedildii anlalr. Burada dikkat ekilecek nemli bir husus vardr, o da; bir eyin kfre drc olduuna hkmetmek iin bizzat o ey hakknda kfre drc olduuna dair bir nassn bulunmasnn art olmaddr. Necd davetilerinden ve eyh Muhammed bn-i Abdilvehhabn Rahimehullah rencilerinden eyh Hamed bn-i Nasr bn-i Muammer Rahimehullah yle der: Alimlerin kfr ve riddet konular arasnda saym olduklar ve hakknda apak bir nass bulunmad halde kfr olarak isimlendirilmesinde icma edilen meseleler oktur. Alimler bunu nasslarn umumundan (genel anlamlarna bakarak) karrlar. rnein Allahtan bakasna yaknlamak ve ibadet etmek iin kurban kesilmesi gibi. Nevevi ve baka alimlerin de belirttii gibi bu, icma ile kfr saylmtr. Allahtan bakasna secde etmek de ayn ekildedir. 3
1 2

Bkz: 14 brahim/28 ve 16 Nahl/112 Bkz: 57 Hadid/2 3 Ed-Durers-Seniyye Fil-Ecvibetin-Necdiyye, 9/9

61

MAN VE KFR

Bu meselede frkalar farkl grlere ayrlrlar. Hariciler, byk gnahlar ve kfre gtrc olmayan eylerle tekfir ederler, Mrcie ise; tam tersi sz yada fiil, hibir amelle tekfir etmeyip amelin bizzat kendisinin kfre gtrc olduunu kabul etmezler. Kfre gtrc olduu nass ile kesin belirtilmi olan ameli ileyenin kafir olduu hususunda Ehli Snnete muvafakat ederler. Ancak hakknda kfr olduuna dair nass bulunan amelin bizzat kendisinin kfr sebebi olmasndan deil, kiinin kalbinde kfr olduuna delil olmasndan dolay kfr hkm verileceini kabul ederler. Bylece hkmde Ehli Snnet ile ittifak ederler ancak bunun aklamasnda ayrlrlar. Bu gre sahip olanlar fakihlerin Mrcie gibi dnenleri ve Earilerdir. Gulat- Mrcie ise ar sapm kimseler olup, kfr ekbere iaret ettii kesin olan er delillerle bile asla tekfir etmezler. Kfr ameli ileyen birisini tekfir etmek iin, onun peygamberi yalanlamasn, inkarn, yahut yasak olan bir ameli helal saydn aka sylemesini art koarlar. Bu, amzdaki insanlarn sahip olduu ve olduka yaygn olan bir grtr. kinci art: Sz ya da fiilin bizzat kfre drc olduunun ak olmas, yani tekfir konusunda delil edinilen nasslarda belirtilen kfre gtrme sebebini ieriyor olmas gerekmektedir. rnein; Ey efendim bana yardm et, ihtiyacm gider, dmanmdan beni kurtar yahut rzkm genilet ve buna benzer szler sylemek gibi. Bu tr szler, aka Allahtan bakasna dua etme nitelii tad iin kfre drcdr. Zira er deliller Allahtan bakasna dua edenin kafir olacan bildirir. Yine Kuran pislie atan bir kimsenin yapt bu hareket de ayn ekilde kfre drcdr. Ancak bir kimse Kuran atee atarsa, bu fiilin o kimsenin kfrne delalet ettii ak deildir. Delaleti ak olan amelin kart, kfre aka delalet etmeyen ve ihtimal tayan amellerdir. Bunlar kfr olma ya da

62

MAN VE KFR

olmama ihtimali tad iin Kfre delalet edii ihtimal tayan amellerle tekfir olarak isimlendirilir. Bunlardan, kendisi bizzat kfr olmayan fakat kfre yol aan szler vardr. Bunlara Sonuca gre tekfir veya Szn gereince tekfir denir. Kfre delil oluu ihtimal tayan amelin aka kfre delalet edip etmediini tayin etmek iin birok eyin gzden geirilmesi gereklidir.

63

MAN VE KFR

ER TERCH
Neye delalet ettii ihtimal tayan amellerde, kastedilen eyin belirlenebilmesi iin tercih yaparken eye baklr. Bunlarn hepsi ya da bir ka gz nnde bulundurulur. yle ki: Failin Kastnn Aa kmas Sz veya fiili ile neyi kastetmi olduu kiiye sorulur. rnein; bir kabrin banda sessizce dua eden bir kimse eer, Bu kabirdeki kiiyi affetmesi iin Allaha dua ediyorum derse onun yapt yanl bir i deildir. Eer Bu kabrin banda kabul olunacan mit ederek Allaha dua ediyorum derse, bu kfre gtrmeyen bidat bir ameldir. Fakat Bu kabirdeki kiiye ihtiyalarm gidermesi iin duada bulunuyorum derse bu kfre gtrc bir ameldir. Bylece delil oluu ihtimal tayan amelde kast ortaya km olur. Hkm vermede etkili olacak olan, failin kastn aklamasn istemekten maksat, onun yapt iten amalad eyi belirlemektir, bununla kfr kastedip etmediini belirlemek deil. nceki rnekte kiinin, lye skntlarn gidermesi iin dua ettiini aklamas, hkm vermede etkili olacak olan ve aklanmas istenilen kasttr. Bu amel ile kfr kastedip etmediinin sorulmas gerekmez. Hatta bununla kfr kastetmediini dahi sylese bu verilen hkm etkilemez. Amel le Birlikte Kiinin Hal ve Tavrlarnn Neye aret Ettiine Baklmas (Karainul-Hal) rnein; bir kii kfr olma ihtimali tayan bir sz sylese, bununla kfr arzulamadn iddia etse ancak aratrldnda zndklarla arkadalk yapt veya zndklkla itham edildii tespit edilse, ite tespit edilen bu durum karainul-haldir ve buna dayanlarak o kiinin kfr kastetmi olduu tercih edilir.

64

MAN VE KFR

Bu konuda yine yle bir rnek verebiliriz: Bir kii Kuran atee atsa, bu hareket onun Kuran hafife ald ihtimali tad iin aynen pislie atan bir kimse gibi tekfir edilebilir. Yine bu hareket Osman bn-i Afvann yapt gibi eskimi olan mushaf yok etmek istemi olabilecei ihtimalini de tar. Bu da bir raid halifenin snneti olup kfre dren bir amel deildir. Kii kastnn bu olduunu sylese, ancak sonradan mushafn yeni olduu yahut adamn zndklkla itham edildii ortaya ksa, bu deliller onun sznn yalan olduu, bilakis Kuran hafife ald iin bunu yaptn aa km olur. rfe Baklmas bnul-Kayym Rahimehullah, mfti ile ilgili hkmler konusunda yle der: krar, iman, vasyyet ve dier lafz ile ilgili eylerde, o szleri kullanan halkn anlayna, rfne bakmakszn ve bu kelimelere gerek manalarndan farkl dahi olsa onlarn kullandklar manay yklemeden fetva vermesi caiz olmaz. Eer byle yapmazsa hem kendisi sapar hem de bakalarn saptrr. 1 htimal tayan fiillere gelince, rnein; bir kii kbleye doru namaz klyor iken nnde ate yahut bir kabir bulunuyor olsa, bu fiil o kiinin ya Allaha ya da kabre veya atee ibadet ettii ihtimallerini tar. Kastnn aa kmas ve halinin hangisine daha yakn olduunu gsterdiine baklmas gerekir. O kii hayrla bilinen birisi midir? Yoksa atee ibadet eden bir Mecusi olup da takyye yaparak Mslman olmu gibi grnen birisi olabileceinden phe edilen bir kimse midir? Bu, ihtimal tayan amelin neye delalet ettiinin belirlenebilmesi iin uyulmas gereken bir kuraldr. Hkm de, talak, kazf (zina ile itham), kle azad ve bunun gibi ancak niyetin bilinmesi
1

bnul-Kayym, lamul-Muvakkin, 4/228

65

MAN VE KFR

ile ve yine karainul-hale ve rfe baklmasyla akla kavuabilecek eylerin hkm gibidir. Ak ve net olan amellerde ise kast ve niyete yalnzca taammden yaplp yaplmadn anlamak iin baklr. Neye iaret ettii ihtimal tayan amellerde dnyevi hkmleri uygulayabilmek iin bu amellerden amalanan eyleri belirleyecek olan mercii misallerde de getii gibi kd (hakim)dir. Eer bu amelden aka bir ey karmak mmkn olamyor ve kii zerindeki thmet de kuvvetli bulunuyorsa, hakimin tazir cezas vermesi caizdir. Kendisinin kfrne iaret olabilecek ihtimal tayan amelleri oka ileyen zndk hakknda farkl grler ortaya atlmtr. Bu, Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem zamannda mnafklarda oka grlen bir eydi. Ayette de yle gemektedir: Sen onlar, szlerinin anlatm biiminden tanrsn
1

Mnafklardan kfr aka syleyen ancak bunu syledikleri tam olarak tespit edilememesinden dolay eri olarak aleyhlerine bir ey ispat edilemeyen ve Allahu Tealann haklarnda yle dedii kimseler vard: Sylemediklerine dair yemin ederler ancak kfr kelimesini sylemiler ve slamlarndan sonra kfre dmlerdir 2 Birok kere dinden kp sonra tevbe etmi yahut ihtimalli ve pheli ameli ok fazla olan znda gelince, mam Malikin bu konudaki gr; tevbesinin kabul edilmeyecei ynndedir. afii ise sonuna kadar kabul edileceini syler. Burada da yine hakimin itihadna bavurulur. errin fazlal dini insanlar ara1 2

47 Muhammed/3 9 et-Tevbe/74

66

MAN VE KFR

snda hafife almas hkme etki eder. Eer bunlar bulunursa meseleyi bitirmek gerekir ve mam Malikin gr ile amel etme tercih edilir. 1 Ahiretteki hkme gelince kendisinde kfr ihtimali tayan ameller grlen kimsenin niyetine gre ii Allaha aittir. En iyi bilen Allahtr ve amele gre karln verecek olan da Odur. Nitekim Allah Rasul yle demitir: Ameller niyetler iledir, herkese niyet ettiinin karl vardr. 2 Allah Teala yle buyurur: Srlarn ortaya karlaca gn artk onun ne gc vardr ne de yardmcs. 3 Kiiyi kfre dren ya da drmeyen ameller konusunda alimler arasndaki ihtilaf ikinci arta yneliktir. Kfre delalet ettii ak mdr, yoksa ihtimal tayan bir amel midir? Eer aksa ihtilaf yoktur. Ancak ihtimal tayorsa bunda ihtilaf vardr. nk burada itihad sz konusu olur. Fkh kitaplarnn riddet ile alakal blmlerinde birok rnei bulunan kfre gtren sz ya da filler incelendiinde, slamdan karan bu amellerin insanlarn ou tarafndan nemsenmedii ortaya kar. Bunun sebebi cehaletin yaylmas ve dinin nemsenmemesidir. Enes bn-i Malik yle der: Sizin gznzde sa teli kadar deeri olmayan ameller iliyorsunuz. Fakat biz bunlar Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem dneminde helka gtrc gnahlardan sayardk. 4
1

Zndkn tevbesiyle ilgili bkz: el-Muni mea-erhil-Kebir, 10/79-80; bni Muflh el-Hanbeli, el-Furu, 6/180-181; Fethul-Bari, 12/269-273; eafii, el-Um, 6/156168; bnul-Kayym, lamul-Muvakkn, 3/112-115 ve 140-145 2 Muttefekun Aleyhi 3 86 et-Tark/9-10 4 Buhari

67

MAN VE KFR

Dolaysyla anlalmaktadr ki kii ancak birok ameli bir arada ilemekle imana girer. Fakat tek bir amel ilemekle imandan kabilir. Kii amellerin tm ile deil yalnzca bir amelle tekfir edilip imandan kabilir. Kfre gtrc bir sz, fiili yahut itikad bulunursa kafir olur. Kiinin kfre girmesi iin (hakikatte yok da olsa) zahiren kendisinde bulunan imann dier ubelerinin de ortadan kalkmas art deildir. Bu da hakknda kfr hkm verilen baz kimselerin zahiren bir takm salih amellerinin bulunmasnn mmkn olduuna delildir. Eer tekfir edilmesini gerektiren bir ey bulunursa bu salih amelleri o kiinin tekfirine engel olmaz. Bunun fkhta da karl vardr. rnein namaz, artlar rkunleri ve vaciplerinin tm yerine getirilmeden sahih olmaz. Abdest, setr-i avret, kbleye ynelmek, niyet, kyam, ruk, secde ve dierleri gibi. Ancak bir amel ile bozulabilir; kim namazda konuur, namaz esnasnda bir ey yerse namaz bozulur. Kul tm hayat boyunca salih amel ilese, sonra bir sz, fiil ya da itikat ile kafir olsa ve bu ekilde lse tm salih amelleri boa gider. Allah Teala ayette yle buyurur: Sizden kim dininden geri dner ve kafir olarak lrse, artk onlarn btn amelleri dnyada da, ahirette de boa kmtr ve onlar atein halkdr. Orada srekli kalacaklardr. 1 Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir hadisinde yle der: Kii uzun mddet cennet ehlinin amelini iler, sonra onun ameli cehennem ehlinin ameli ile son bulur. Yine kii uzun zaman cehennem ehlinin amelini iler, sonra ameli cennet ehlinin ameli ile son bulur. 2

1 2

2 Bakara/217 Mslim

68

MAN VE KFR

Burada karabileceimiz bir dier sonu ise; mutlak tekfir (tekfirul-mutlak) ile muayyen (belirli bir kiiyi) tekfir (tekfirulmuayyen) arasnda fark olduudur. yle ki:

69

MAN VE KFR

TEKFRUL-MUTLAK
Yalnzca kiiyi kfre gtren sebepleri ortaya koymaktr (Kfre gtren sz ya da fiil gibi). yle denilir: Kim yle yaparsa veya yle derse kafir olur yani belirli bir ahsa indirgemeden mutlak olarak hkm bilmektir.

TEKFRUL-MUAYYEN
Kfre sebep olan sz ya da fiili ileyen belirli bir ahs tekfir etmektir. Daha nceki aklamalarmza izafeten (ki bu da sz ya da amelin kfr ile nitelendirilmesinin kesinlemesi iin iyice aratrma yaplmasdr) kfre sebep olan amelin kiide bulunduunun kesinlik kazanmas ve hkm vermek iin baz engellerin bulunup bulunmadna baklmas gereklidir. Baka bir deyile bu iki eit arasndaki fark yledir: Tekfirul-mutlak, ilenen fiili kfrle nitelemektir. Bunda yalnzca kfre gtren sebebe, er delil ynnden ve fiilin kendisinin delaletinin kesin olmas ynnden kfre gtrme zelliini tayp tamadna baklr. Tekfirul-muayyen ise; faili kfrle nitelemektir. Bunda da iki eye baklr: 1- Fiilin kfr olarak nitelendirilmesi. 2- Failin o fiili ilediinin tespiti ve hkmn verilmesine engel olacak bir eyin bulunmamasdr.

70

MAN VE KFR

er yollarla sabit olan ifadesi, kfre sebep olan sz yada fiilin, eri olarak o kiide bulunduunun ispatlanmas anlamndadr. Bu eri ispat, Dnyevi hkmlerin zahire gre uygulanmas kuralnn kapsamna girer. Mkellef, dnyevi hkmlerde sz ve fiillerinden eri ispat yollar diye isimlendirilen, eriatn aklam olduu yollarla ispatlanmasnn dnda cezalandrlamaz. Kiinin kendisinin ikrar veya bakalarnn ahitlik etmesi gibi. ahitliin ls ise konudan konuya deiir. Sz ya da fiil, mkellefin aleyhine eri yollarla ispat edilmediinde, aslnda bunlar mevcut olsa da hkmen yok saylr. rnein; bir kimse zina etmi olsa, ancak bu eran sahih olan bir yolla tespit edilememise, eri hkme gre o kimse zina etmi saylmaz. Ancak hakikatte bunu ilemi olduu iin Allah Teala bu fiilinden dolay onu cezalandracaktr. Yalnz o kiinin tevbe etmesi, salih amelinin fazla olmas veya efaatle affedilmesi mmkndr Riddete gelince; iki eyden birisi ile sabit olur: 1- krar; yani kiinin kendisinin itiraf etmesi. 2- Adl sahibi iki Mslmann ahitlii. Bir kimsenin riddeti hakknda ahitlik edilirken bunun ayrntl olarak anlatlmas lazmdr. Kd Burhaneddin bn-i Ferhun el-Maliki yle der: Riddete ahitlikte, falan kii kafir oldu veya mrted oldu gibi kapal ifadeler kabul edilmez. Bilakis ahitlerin iittiklerini yahut grdklerini anlatmalar gerekir. nk tekfir konusunda insanlar ihtilaf etmilerdir, bir kimse kfr olmayan bir eyin kfr olduuna inanyor olabilir. 1

[4] iledii

Tabsratul-Hukkam, 2/277

71

MAN VE KFR

itilmeden yahut ahitlik edilen ey gzle grlmeden byk bir ounluun ehadette bulunmas demek olan istifada yolu ile riddetin tespit edilmesi konusunda ise ihtilaf vardr. Bunlar dnyevi hkmler konusunda riddetin ispatlanmasnn yollardr. Bir kii hakikatte kfre girdii halde kafir olduu kesin ispatlanamam ise onun hesab Allaha aittir. Srlarn ortaya karlaca gn, artk onun ne gc vardr ne de yardmcs. 1 Eer tevbe etmeksizin kfr zere lrse ebedi olarak atetedir. Allah kendisine irk koulmasn affetmez. Gerekte kfr zere olan herkesin, dnyevi hkmler konusunda kfrnn ispatlanmas mmkn olmayabilir. Bunu drt ekilde aklayabiliriz: 1) Kiinin kfre gtren itikadn gizleyip, sz ve fiilleri ile bunu aklamamas itikadi kfrdr. rnein; ldkten sonra dirilii yalanlamas gibi. Bu kii zahire gre verilen hkmde Mslmandr. Ancak gerekte kafirdir ve bu kfr mnafklarn byk nifak trndendir. 2) Bir kiinin kfre gtren sz ya da fiil ile kfr aa ksa, ancak bunu kimse grp iitmese yine o kii zahiri hkme gre Mslman ancak gerekte kafirdir ve bu kii byk nifakla mnafk olmutur. Bu ve nceki gruptakiler Allah Tealann u ayetine dahil olurlar: evrenizdeki bedevilerden mnafk olanlar vardr. Sen onlar bilmezsin. Biz onlar biliriz. Biz onlar iki kere azaplandracaz, sonra onlar byk bir azaba dndrleceklerdir. 2
1 2

86 et-Tark/9-10 9 et-Tevbe/101

72

MAN VE KFR

3) Yine bir kimse kfre drc bir sz ya da fiilde bulunduunda, baz kimseler bunu bildikleri halde yalnzca bir erkek yahut ocuk veya kadn onun aleyhinde ahitlikte bulunsa, hakknda riddet hkm vermek iin gerekli olan ahit says tamamlanmad iin, bu kfre gtrc amel tespit edilmi saylmaz. Bununla birlikte hakimin o kiiye tazir cezas vermesi (yani had cezas dnda o kiiye hapis veya dayak gibi cezalar vermesi) caizdir. Bunda ahitlik eden kiinin adl sahibi, alim ve salih bir kimse olmas etkilidir. Bu kimse zahirde Mslman, gerekte ise kafirdir. 1 Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem zamanndaki mnafklarn durumlar genelde bu nc ekildeki gibi idi. Onlar kendi aralarnda kfrlerini aklyorlar, ancak birbirlerine ahitlik etmiyorlard. Bazen Mslmanlardan bir kii bunu iitiyor ve aleyhinde ahitlik ediyordu. Ancak ispat iin bu yeterli olmuyordu. Zeyd bn-i Erkamn Abdullah bn-i Ubeyyin yle dediine ahitlik etmesi gibi: Medineye dndmzde erefli kimseler zelil olanlar oradan karacaktr. 2 Vahiy Zeydi dorulad halde Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem vahiy ile onlar cezalandrmayp eri ispat yollarn tercih etti. nk mnafklarn szlerinin ounluu ak olmayp ihtimal tayan szler oluyordu. Allah Teala yle buyurur: Sen onlar szlerinin anlatm biiminden de tanrsn. 3 Alimler Nebinin Sallallahu Aleyhi ve Sellem mnafklar ldrmeme sebebini bununla izah ederler. bn-i Teymiye yle der: Onlarn ounluu kendi aleyhlerine delil olabilecek ekilde kfrlerini aklamyorlar, bilakis Mslman gibi grnyorlard. Nifaklar bazen mminlerden bir kiinin onlarn konumalarn
1 2

Bkz: bn-i Ferhun,Tabsratul-Hukkam, 2/281 Buhari 3 47 Muhammed/30

73

MAN VE KFR

iitip Nebiye Sallallahu Aleyhi ve Sellem aktarmalar ile biliniyordu. Bunu sylemediklerine dair Allah adna yemin ettikleri oluyordu. Bazen de namazdan ve cihaddan geri kalmalar, zekat yk olarak grp Allahn hkmlerinden ounu kerih grdklerinin aa kmas gibi eylerle, birou da szlerinin anlatm biimiyle tannrd.... Sonra mnafklarn tm Mslman grnr ve Mslman olduklarna dair yemin ederlerdi. Onlar yeminlerini, kendilerini koruyucu bir kalkan olarak kullanyorlar, byle olunca da Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlarn mnafk olduklarn bildii halde ne tek kiinin haber getirmesi, ne mcerred olarak vahiy ile ne de deliller ve ahitler ile onlara hadleri uygulamyordu. Ta ki had cezasn gerektiren eyler delil ile sabit oluncaya yahut kiinin kendisi ikrar edinceye kadar... Kafir olduklar halde onlar ldrmeyi terk ediinin sebebi, onlarn kfrnn eri delil ile ispatlanamamasdr. Yine onlardan belirli bir kimseye istitabe uygulamamas da buna delildir. Nifak ve zndkl tespit edilmi olan kimsenin, aynen mrtedde olduu gibi en azndan istitabe uygulanp eer tevbe etmezse ldrlmesi herkese bilinen bir eydir. Halbuki Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem onlardan belirli bir kimseye istitabe uygulad bize ulamamtr. Bu da gsterir ki mrted olarak ldrlmesini gerektiren kfr ve riddet belirli bir kimse zerine sabit olmamt. Bunun iin onlarn grnrdeki durumlar kabul edildi, gizledikleri ise Allaha havale edildi. Nifak aa kt halde eri olarak ispat edilemeyen kimsenin durumu bu olursa, nifak hi aa kmayan kimsenin durumu ne olur? 1 mer bnul-Hattab, Zeyd bn-i Erkamn ahitlii zerine Abdullah bin Ubeyyin ldrmek istediinde Rasulullahn
1

Es-Sarimul-Meslul, 355-357

74

MAN VE KFR

Sallallahu Aleyhi ve Sellem sylemi olduu, Onu brak, insan-

lar Muhammed ashabn ldryor demesinler 1 eklindeki sz hakknda bn-i Teymiye yine ayn aklamay getirir: Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem, insanlar kendisi iin ashabn ldryor demesinler diye o kiinin ldrlmesinden men etmiti. nk o kiinin nifak delil ile ortaya konamamt ve bunu sylemediine dair yemin etmekteydi. Ancak Zeyd bn-i Erkamn haberinin doru olduu vahiy ile bilinmekteydi. 2 4) Kii, kfre drc bir sz ya da fiili aka ortaya koysa, bu yapt hareketi veya sz ikrar etse yahut buna iki kii veya daha fazlas ahitlik etse ya da bu yapt insanlar arasnda yaygn olarak biliniyor olsa (istifda ile) bu kfre gtrc ameli o kiinin iledii eri olarak ispatlanm olur. Ancak o kii hakknda kfr hkmn vermek iin bu yeterli deildir, hkme mani olan eylerin olup olmadna baklmas gerekir. Bu drt durum hakikatte kafir olan ve (drdnc durum hari) dnyev hkmlerde kfre gtrc ameli kati olarak tespit edilemeyen kii hakkndadr. Burada zerinde durulmas faydal olacak bir husus vardr: Bir kimse bir bakasnn kfrn bildiinde, bu eri ispat yollar ile ispatlanmasa da (3. Maddede getii gibi) bu kiiyi kafir sayabilir mi? Cevap olarak unu syleyebiliriz: Evet, hatta o kii hakknda kfr hkmn vermesi vaciptir. Ancak bunun iin iki art vardr:

1 2

Buhari Es-Sarinul- Meslul, 354

75

MAN VE KFR

1) Kfr ile kfr olmayan eyi ayrt etmek veya hkme engel olan eylere bakmak iin hkm verecek kiinin buna ehil olmas veya buna ehil olan birisinden fetva istemesi. 2) Kann ve maln helal klmak gibi Allahu Tealann hakk olan (mrtedin cezalandrld) cezalarla cezalandrmamas. nk eri ve tam bir ispat yoksa cezalandrlamaz. Bunu yapmak caiz olsayd bu durum kan ve maln yalnzca thmet ile helal klnmas konusunda bir kargaaya yol aabilirdi. Ancak bunun dndaki eylerle cezalandrlabilir. Bunlar onu yalnz brakmak (terk etmek), nikah yapmamak ve yaptrmamak, ldnde cenaze namazn klmamak gibi eylerdir. Tek bir kiinin, kafir olduunu bilmesi halinde bir kimseyi tekfir edebileceinin delili u ayeti kerimedir: Onlara iki adamn rneini anlat, onlardan birine iki zm ba verdik ve ikisini hurmalklarla donattk ikisinin arasnda da ekinler bitirmitik... Kendi nefsinin zalimi olarak bana girdi ve: Bunun sonsuza kadar kuruyup yok olacan zannetmiyorum dedi kyamet saatinin kopacan da sanmyorum. Buna ramen Rabbime dndrlecek olursam phesiz bundan daha hayrl bir sonu bulacam. Kendisiyle konumakta olan arkada ona dedi ki; Seni topraktan sonra bir damla sudan yaratan, sonra seni dzgn bir adam klan Allaha kar kfrde mi bulunuyorsun? 1 Ayette geen birinci ahs dirili hakknda phe ederek kafir oldu. Dieri de bununla onu tekfir etti. Ayette belirtildii gibi bunlar yalnzca iki kiiydiler.
1

18 Kehf/32-37

76

MAN VE KFR

Kfrn grd bir ahs tekfir eden bir kimsenin, bu durum bakalar iin sabit olmad ve eri olarak kesinlik kazanmad srece dier Mslmanlara bunu dayatmas caiz deildir. Ancak bu tekfir eden kimse fakih ve gvenilir bir kimse ise dierlerinin onu taklit etmesi caizdir. Bunun rnei mer bnulHattabn, Huzeyfe bnul-Yeman taklit etmesidir. Huzeyfe Radyallahu Anhu Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem ona bildirmesiyle mnafk olduunu bildii kimselerin cenaze namazlarn klmay terk etmiti. mer de Radyallahu Anhu bu konuda onu taklit etmitir. 1 Bir kiinin kfrn bilen birisinin, eer o kafir bunu gizliyorsa bunu insanlar arasnda aklamas caiz olur mu? Evet, hatta zararndan korkulduu zaman bunu aklamas vacip olur. zellikle bu kii bidatlere aran, kendisinden ilim alnan veya Mslman bir kadnla nikahlanmay isteyen birisi ise uyarmas gereklidir, nk din nasihattr.

Bkz: Mecmuu Fetava, 7/213 ve e-afii, el-Umm, 6/166

77

MAN VE KFR

Tekfir kuraln verirken kullandmz tekfir hkmnn artlar yerine gelip ifadesine gelince; hkmden nce yerine gelmesi gereken artlara baklmas anlamna gelir. eriatta hkmn kural genel olarak yledir: artlar yerine gelip engeller ortadan kalktnda, sebep hkmn verilmesini gerekli klar.

[5]

HKM
Bir kimsenin durumunu belirlemek iin bir eyin varlnn veya yokluunun ispatlanmasdr. Burada ise bu; kfr hkmnn (riddetin) belirli bir ahs iin ispatlanmas anlamndadr. Hkmn Sebebi ariin, bulunmasn hkmn varolabilmesi iin alamet kld eydir. Ayn ekilde bulunmamas da hkmn bulunmamasnn alametidir. Burada sebep, bir kiinin kfre gtrc sz yada fiili ilemesidir. Hkmn art Hkmn varl kendisinin varlna bal olan eydir. artn bulunmas hkmn bulunmasn gerektirmez. Ancak bulunmamas, hkmn de bulunmamasn gerektirir.(*)

(*) rnein bir kiinin mkellef olmamas, onun hakknda kafir olduuna dair hkm verilmesini engeller. Ancak mkellef olmas o kii hakknda bu hkmn verilmesini gerekli klmaz. (Yaync)

78

MAN VE KFR

Tekfir hkmnn verilmesinin artlar ksma ayrlr: A) Failde Aranan artlar Mkellef olmas (yani akl sahibi ve bali olmas), iledii fiilin kfre drc olduunu bilmesi, fiilini kastl ve bilerek ilemesi ve bunu kendi iradesiyle semi olmasdr. B) Fiilde Aranan artlar (Bilindii gibi fiil hkmn sebebidir) Bu fiilin hi phesiz kfre drc olmas. Yani mkellefin fiilinin delalet ettii eyin ak olmas ve eri delilin o amelin kfr olduuna delalet ediinin net olmasdr. C) Mkellefin Fiilinin spatlanmasnda Aranan artlar Sahih olan eri bir yolla tespit edilmi olmas.

79

MAN VE KFR

ortadan kalktnda ifadesinden kastedilen; hkm vermeye engel olan eylerdir.

[6] Yine tekfirin kuralnda engeller

ENGEL (MN)

Varl, hkmn varln ortadan kaldran eydir. Ancak bulunmamas hkmn bulunmasn veya bulunmamasn gerektirmez. Tekfirin kuraln verirken yalnzca artlarn vermekle veya yalnzca hkmn engellerini belirtmekle yetinilebilirdi. nk bu ikisi birbirinin zdddr. Birinin anlatlmas dierinin yerini tutabilirdi. Engeller (Maniler) artlarda olduu gibi ksma ayrlr: A) Failde Bulunan Engeller: Kiiye arz olan ve eran onun sz ve fiillerinden sorgulanmasna engel olan eydir. Bu engeller Avardul-Ehliyye (Ehliyetin Engelleri) diye isimlendirilir. naallah bunun aklamas aada gelecektir. B) Fiilde Bulunan Engeller: (Yani sebepte bulunan engellerdir) Fiilin aka kfre delalet etmemesi veya eri delilin kfre delalet ediinin kesin olmamas gibi. C) spat Edilmesi Konusundaki Engeller: Mesela ahitlerden birisinin ocuk veya adl sahibi olmayan bir kimse olmas dolaysyla ehadetinin kabul edilmemesi gibi.

80

MAN VE KFR

EHLYETN ENGELLER
Burada kastedilen Eda ehliyetidir. nk uslclere gre ehliyyet iki ksma ayrlr: Eda Ehliyeti: Ferdin sz ve fiillerine er adan itibar edilebilmesi iin uygunluudur. Akl, blu ve irade yetenei bu ehliyetin shhatinin artlarndandr. Vcub Ehliyeti: Kiinin haklarnn ve sorumluluklarnn olabilmesi iin uygunluudur. Bu ehliyetin temeli hayattr. Byk, kk hatta cenin olsun, akll veya aklsz olsun herkes iin geerlidir. Ehliyetin engelleri (avaridul-ehliyye) ise eda ehliyeti ile alakaldr. Bu da mkellefte grlen ve onun sz ve fiillerinin er adan muteber saylmasna engel olan durumdur. Bu durumda kii sz ve fiillerinden sorgulanmaz ve bu sz ve fiillerin sonucunda kullarn haklar dnda, Allahu Tealann haklar ile alakal eylerde herhangi bir sorumluluu yoktur. Ehliyetin engelleri (avaridul-ehliyye) iki ksma ayrlr:

81

MAN VE KFR

1) SEMAV ENGELLER Allahu Tealann takdiri olup, olumasnda kulun herhangi bir etkisinin olmad engellerdir. rnein, yan kk olmas, delilik, psikolojik dengesizlik, uyku ve unutma gibi. Bu engellerden birisi kendisinde bulunan kimse herhangi bir su ilerse bundan dolay ona bir gnah yoktur. Sorumluluk o kiiden kalkt iin bu fiilden sorgulanmaz ve cezalandrlmaz. Ancak insanlarn haklar ile ilgili eylerde sorumludur. rnein, telef ettii mallarn deerleri, diyetler ve bunun gibi eyleri demek zorundadr. nk bunlar toplumsal kurallardr. Bu semavi engellerin karlnda ise artlar vardr. rnein yan kk olmas bli olmann kart, delilik ve dengesizlik de akll olmann kartdr. Yani muayyen bir kimseyi tekfir etmenin artlar arasnda akll ve bli olma art vardr. Temyiz ana ulam ocuun riddeti ile ilgili konuda ihtilaf vardr. Hanbellerde olduu gibi riddetin ocuk iin de geerli olduunu ancak bli oluncaya kadar istitabe uygulanp cezalandrlmayacan syleyenler de vardr. 1

El-Muni Mea- erhil-Kebir, 10/91-92

82

MAN VE KFR

2) SEMAV OLMAYAN ENGELLER Her ne kadar her ey Allahn takdiri olsa da, bu engellerin olumasnda, kulun bizzat kendi iradesinin ya da bakasndan kaynaklanan herhangi bir eyin etki etmesidir. Biz her eyi bir lye gre yarattk 1 Kiinin kendisinden kaynaklanp, belirli bir kimsenin tekfirine engel olarak kabul edilen eylerden bazlar unlardr: Dil Srmesine Yol Aan Hata Kastl olmadan kfr sz sylemek. Bu, tekfirde gerekli olan kast artn yani mkellefin yapt eyi bilinli olarak yapmas artn ortadan kaldrd iin engel tekil eder. Hatann engel olmasnn delili u ayeti kerimedir: Hata olarak yaptklarnzda ise sizin iin bir saknca (vebal) yoktur. Ancak kalpleriniz kast gzeterek yaptklarnzda vardr 2 Dil srmesinin tekfire engel oluunun bir baka delili, hadiste geen bineini kaybedip sonra tekrar bulduunda Allahm sen benim kulumsun ben de senin rabbinim diyen adamn misalidir. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem onu, Sevincinin iddetinden hata etti diye nitelendirmitir. Kiinin hlinin hangi duruma iaret ettii de (Karainul-Hal), hatann engel olarak kabul edilip edilmemesinde etkilidir. Tevilde Hata Tevil, nassn delaletini anlamamaktan doan (hatal) bir itihad ya da kartrma sebebiyle, er delili farkl bir konuma oturtmak demektir. Mkellef, kfr amelini iler ve anlamada
1 2

54 Kamer/49 33 Ahzab/5

83

MAN VE KFR

hataya dt delile dayanarak onu kfr olarak grmez. yleyse, bu hatada kast art ortadan kalkmtr. Bunun iin tevilde hata yapmas, onun tekfirine engel olur. Ona delil getirilip hatas aklandnda (kmetul-hucce) bu fiilinde srar ederse o zaman kafir olur. Bunun delili ise Kudame bn-i Mazun olaydr. Bu olayda Kudame, iki imeyi helal saym (ki ikiyi helal klmas kfrdr) ve buna u ayeti delil getirmiti: man eden ve salih amel ileyenler iin yedikleri ve itikleri eylerde kendileri iin bir gnah yoktur. 1 mer Radyallahu Anhu had uygulamak istediinde ona bu ayeti delil gsterdi. Ona hatasn aklad ve iki iin had cezas uygulad. Bu olay sahabenin icmas ile tevilde hata etmenin tekfire engel olduuna delildir. Bu, anlam genel olan u ayetin de kapsamna girer: Hataya dtnz eylerde sizin iin bir gnah yoktur. 2 Bununla birlikte tevilde yaplan her hata geerli bir zr saylp tekfire engel deildir. zr saylan, eri delile baklp onu anlamada dlen hatadr. zr saylmayan hata ise, eri bir delile dayanmakszn sadece gr ve hevadan kaynaklanan hatadr. Aynen blisin Ademe secde etmekten kanrken Ben ondan daha hayrlym; beni ateten, onu ise amurdan yarattn diye iddiada bulunmas gibi. Bu yalnzca grtr. Tevilde hata yaplmas durumunda, tevil yapan kimseye hccet ikame edildiinde, tevil engeli ortadan kalkar.

1 2

5 Maide/93 33 Ahzab/5

84

MAN VE KFR

Cehalet Engeli Mkellefin kfr fiilini ilerken onun kfr olduunu bilmemesi gibi. Cehaleti (eer geerli saylabilecek bir cehalet ise) tekfirine engel olur. Bunun delili ise u ayettir: Biz, peygamber gnderinceye kadar hi bir topluma azap edecek deiliz 1 Dnyada ve ahirette azap ancak tebli ulatktan sonradr. zr veya engel olarak kabul gren cehalet; mkellefin kendisi veya ilim kaynaklar ile ilgili baz sebeplerden dolay giderme imkn bulamad cehalettir. Ancak renmeye ve cehaleti gidermeye imkn olduu halde bunu yapmyorsa mazur grlmez ve gerekte bilmiyor olsa dahi hkmen biliyor saylr (yani bilen bir kiinin hkmndedir). krah Engeli Bu, mkellefin fiilini kendi iradesi ile yapmas artnn zdddr. krahn tekfire engel kabul edilmesinin delili u ayettir: Kalbi iman ile mutmain olduu halde zorlanan (ikrah altnda olan) hari, kim iman ettikten sonra Allah inkar ederse... 2 Kfre zorlamann, kiinin tekfirinde geerli bir engel olarak kabul edilebilmesi iin, lm ile veya bir organnn koparlmas ile tehdit, yahut da kiiye ok iddetli bir ikencenin yaplyor olmas art vardr. Bu, ounluun grdr ve tercih edilen de budur.

1 2

17 sra/15 16 en-Nahl/106

85

MAN VE KFR

Akl Gideren Sarholuk Sarholuun tekfire engel olup olmamas konusunda ihtilaf vardr. bnul-Kayym engel olarak saymtr. Hanbeliler ve afiilerce tercih olunan, sarhoun riddetinin geerli olduu grnn aksine bnul-Kayym sarholuu riddete engel olarak kabul etmitir ki bu Hanefilerin grdr. 1 Bakasndan Aktarma Yoluyla Kfr Sz Sylemek rnein; Allahn Kuranda bize bildirmi olduu kssalarda geen kafirlerin szlerini okumak (ki Allahu Teala bunlarn okunmasn bizlere emretmitir), ahidin hakime iitmi olduu kfr szn aktarmas, kafirlerin yazm olduklar makalelerin ierisinde bulunan fesad aklamak ve bunlar cevaplandrmak iin nakletmek gibi eylerin hepsi caiz veya vacip olabilir. Syleyen kii tekfir edilmez. 2 Burada nemli bir ayrnt vardr: Yukardaki rneklerde de getii gibi kfr er bir amala aktaran kii iin bir saknca yoktur. Ancak bir kimse bunu beenerek ve raz olarak aktarrsa o kii kafir olur. Bu ikisini (aktard eyi onaylayp onaylamadn) anlamakta karainul-halin etkisi vardr. Kfrn aka ile ilenmesi ilim ehlinin ittifak ile tekfire engel deildir. Buraya kadar aktardklarmz yle zetleyebiliriz: Blu arttr; yan kk olmas engeli ile bu iptal edilmi olur. Akl arttr; delilik, geri zekallk, sarholuk engeli bunu iptal eder. lim arttr; geerli saylan cehalet bunu iptal eder.
1

Bkz: bnul-Kayym, lmul-Muvakkn, 3/5; el-Behvet, Keaful-Kna, 6/176 ve bn-i Kudame, el-Mun Mea-erhil-Kebir, 10/109 2 Bkz: bn-i Hazm, el-Fasl, 3/250

86

MAN VE KFR

Kast arttr; dil srmesi, tevilde hata ve bakalarndan aktarma ile iptal olmu olur. rade arttr; ikrah engeli bunu iptal eder.

87

MAN VE KFR

TEKFRN ENGELLER KONUSUNDA BAZI UYARILAR

1) Engellerin Aratrlmas stitabe Ad Altna Girer: stitabe; aslnda tevbe etmesini istemek anlamndadr ve ancak kiinin kafir ve mrted olduuna hkm verildikten sonra olabilir. Ancak kiinin kafir ve mrted olduuna hkm verilmesinden nce, hkmn artlarnn yerine gelip engellerin bulunup bulunmadnn aratrlmasna da istitabe ad verilir. stitabe, hem hkm meclisinde hkm verilmeden nce artlarn ve engellerin bulunup bulunmamas durumunu aratrma; ve hem de hkm verildikten sonra tevbe talep etme anlamlarnda kullanlr. 2) Engellerin Aratrlmas, Buna mkan Olduu Taktirde Vacip Olur; mkan Bulunamad Taktirde se Bu Vaciplik Der: Engellerin aratrlmasnn mmkn olmad haller unlardr: G Yetirilememe Durumu: G yetirilen kii, kdnn, kiinin hkm verilecek olan meclise getirilmesini salamasnn ve gerektiinde kendisine had cezas uygulamasnn mmkn olduu kimsedir. G yetirilemeyen (mmteni) ise bunun tam tersidir. G yetirilen kimse hakknda engellerin aratrlmas gerekmektedir. Mmtenide ise engeller aratrlmadan hakknda hkm verilir. lm: Eer len kiinin dini konusunda varisleri arasnda bir ekime meydana gelir; kimi Mslman, kimisi de mrted olarak ldn iddia ederse hkm vermek iin ahitler ile yetinilir.

88

MAN VE KFR

Bir kimse mrted olur, sonra akln kaybeder ve tevbeye arlmadan lrse kafir olarak ldne hkmedilir. 1 Sarho bir kimse mrted olur ve sarho iken lrse kafir olarak lr. Eer bu sarholuu halinde bir kimse onu ldrrse herhangi bir ceza yoktur. Bu gr sarholuun riddete engel olmadn syleyenlere aittir. 2 Tm bu durumlarda engeller aratrlmadan ve istitabe uygulanmadan kii hakknda riddet hkm verilir. Mrted olarak len bir kimseye Mslman olan varisleri miras olamaz. Bununla birlikte ahitler, len veya g yetirilemeyen (mmteni) kii iin tekfirine engel olacak eylerin bulunduuna ahitlik ederlerse, bu engellere itibar edilmesi vaciptir. 3. Engelin Muteber Saylmas Konusunda Tek Kaynak eriattr. Belirli Bir ahs Hakknda Engelin Geerli Saylp Saylmamasnda Bavurulacak Merci se Kaddr: Tekfirin engeli; eri delil ile engel olduu aklanan eydir. Tekfire engel olduu eran sabit olmayan ey ise; insanlar bunu engel saysalar ve bununla mazeret bildirseler de zr olarak kabul edilmez. Baz kimseler eran muteber saylmayan zrlerle tekfirden men etme konusunda ok arya gittiler. nsanlarn zr olarak gsterdikleri her ey geerli deildir. Allahu Teala yle der: Eer onlara sorarsan biz dalm eleniyorduk derler. De ki; Allah ile, Onun ayetleri ve Rasul ile mi alay
1 2

Bkz: E-afii, el-Umm Bkz: eEl-Mun Mea erhil-Kebir, 10/109 ve el-Umm, 6/158

89

MAN VE KFR

ediyordunuz? zr beyan etmeyiniz, imannzdan sonra kfre girdiniz 1 Mazeret gsterdiler ancak mazeretleri kabul edilmedi: Onlara dndnzde size zr bildirdiler. De ki: zr bildirmeyiniz, size kesin olarak inanmyoruz 2 Her mazeret engel olarak kabul edilmez. Batl olan mazeretlerden birisi de; kafir oluu kesinleen bir kimsenin (rnein Allahtan bakasna duada bulunmak veya dine hakaret etmek gibi) ehadeti sylemesi veya namaz klmasn onun tekfirine engel olarak gstermektir. Kiinin gerek imana ancak onun tm zelliklerini zerinde toplad zaman girdii, ondan kmann ise yalnzca bir tek ey ile olabilecei ve kii hakknda kafir olduuna dair hkm verilmesi iin kendisinde bulunan imann ubelerinden tmn yitirmesinin gerekmedii konusunda daha nce bir uyarda bulunmutuk. Bylece bir kiide imann ubelerinden bazlar bulunmasyla birlikte o kii kafir olabilir ve onda bulunan dier ubeler ona yarar salamaz. Allahu Teala yle der: Onlarn ou irk komakszn Allaha iman etmezler 3 Allahu Teala bu kimselerde irk ile birlikte imandan baz ubelerin bulunduunu bildirmitir. Yine bu geersiz mazeretlerden birisi de; kafirler iin onlar saptran nderlerini mazeret olarak gstermektir. Bunun geersizliine Allahu Tealann u ayetleri delalet eder:

1 2

9 et-Tevbe/65-66 9 et-Tevbe/94 3 12 Yusuf/106

90

MAN VE KFR

Atein ierisinde tartrlarken, zayf olanlar mstekbirlere derler ki: Gerekten biz, sizlere tb olan kimselerdik. imdi siz atein bir parasn bile bizden uzaklatrabilir misiniz? Byklenenler derler ki: Biz hepimiz de ateteyiz. Artk Allah kullar arasnda hkm vermitir. 1 Sen o zalimleri Rableri huzurunda durdurulmu olarak sulamay birbirlerine yneltirken bir grsen; mstazaf olanlar mstekbirlere derler ki: Eer sizler olmasaydnz bizler mminler olurduk. Mstekbirler ise mstazaflara yle derler: Size hidayet geldikten sonra biz mi sizi ondan alkoyduk? Hayr, siz zaten mcrimlerdiniz. Mstazaflar mstekbirlere; Hayr, siz gecegndz hle kurup bize Allaha kar kfrde bulunup, Ona denkler komamz emrediyordunuz derler. Ve azab grdklerinde pimanlklarn gizlerler. Biz, kfredenlerin boyunlarnda halkalar kldk. Onlar yapmakta olduklarndan bakasyla m cezalandrlacaklar? 2 Bu nass ile, nde gelenlerin zayflar saptrd, onlara hile kurup kfr emrettikleri ancak bunun, zayflarn tekfirine ve onlarn cezalandrlmasna engel olmad kesin olarak anlalmaktadr. Hatta bazlarnn zr zannettii bu saptrlma olay, kfr eitlerinden birisi olan Taklit kfrdr. Bu ise, Yahudilerin, Hristiyanlarn ve dier kafir topluluklarn, kendilerini saptran nderlerini taklit eden avamnn kfrdr. Allahu Teala yle buyurur:

1 2

40 Mmin/47-48 34 es-Sebe/31-33

91

MAN VE KFR

De ki: Ey Kitap Ehli, dininizde haksz yere haddi amayn. Daha nceden sapan, biroklarn saptran ve doru yoldan sapan bir topluma uymayn. 1 Geersiz olan zrlerden birisi de, mrted olan bir kimse iin, onun ilim ehli olduunu mazeret gstermektir. Sanki ilim ehli kfrden korunmutur! Allahu Teala nebiler hakknda yle buyurur: Eer Allaha ortak kosalard, ilemi olduklar tm ameller boa giderdi. 2 Kfrn, nebiler iin mmkn olmamas, onlarn dndaki insanlar iin mmkn olmamasn gerektirmez. Alim olan bir kimse, belli bir ilme sahip olduu halde kfre debilir: Ameller son durumlarna gredir. Bunun bir rnei de Allahu Tealann u ayetidir: Onlara, kendisine ayetlerimizden verdiimiz, fakat onlardan syrlp kan, o yzden de eytann takibine urayan ve sonunda azgnlardan olan kimsenin haberini oku. 3 Bunun rnekleri bu mmette de oktur. Rasulullahn vahiy katiplerinden olan Abdullah bn-i Sad bn-i ebis-Serh gibi, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem hayattayken mrted olan kimseler olduu gibi, Onun vefatndan sonra da mrted olanlar olmutur. Kfre gtrc bidatlara aran kimselerin ou er ilimlere sahip olan kimselerdir. rnein Allahn ilmini reddeden Kaderiyyeyi buna rnek verebiliriz. Mslimin Sahihinde ilk

1 2

5 Maide/77 6 Enm/88, Bkz:39 ez-Zmer/65 3 7 Araf/175

92

MAN VE KFR

hadis olarak rivayet ettii hadiste bn-i mer bu kimseleri tekfir etmitir. Onlarn zellikleri hakknda yle bir rivayet gelmitir: Kuran okurlar ve ilimle urarlar Rasulullahn u szne binaen sonrakilerin erri, ncekilerden daha fazladr: Hibir gnnz yoktur ki, bir sonras ondan daha erli olmasn 1 Gnmzde eitli lkelerdeki mrted yneticilerden herbirisinin, kendilerine birtakm hocalar edindiklerini grmekteyiz. Onlar; halk kandrarak, batllarna rabet etmelerini salamak iin bu hocalara eitli nvanlar verirler. Bunlar ise, kafirlere mmin sfat vererek onlara meruluk kazandrp, halk saptrrlar. Bu ve benzerlerinin kafir ve mrted olduklarnda hibir phe yoktur: Sizden kim onlar dost edinirse, o da onlardandr.
2

Bu, kfre rza gsterdikleri ve kafir olduklar hakknda kesin delil olan kafir yneticileri tekfir etmedikleri iindir. Abdullah bn-i Mbarek yle der: Dini ifsad eden melikler, rahipler ve papazlardan bakas mdr? Yukardaki iki mesele iin Nehar erRaccal bn-i Unfuve adndaki kiiyi rnek verebiliriz. O, Rasulullahn yannda bulunmu, Rasul kendisine dini retip, Mseylemetul-Kezzabn kavmi olan Yemame halkna retmen olarak gndermiti. O ise dinden dnd, Mseylemeye tabi olup, onun, Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile risalette ortak olduuna ahitlik etti. nsanlar da ona inanp gvenerek Mseylemeye tabi oldular. Bu durum sahabeleri, ona uyan kimseleri tekfir edip onlarla savamaktan alkoymad.
1 2

Buhari 5 Maide/51

93

MAN VE KFR

Taber Tarihinde onunla ilgili bir rivayeti aktarr ve yle der: Mseyleme herkesi kandrp etrafnda topluyor ve insanlarn kendisinin irkinliklerini renmelerine aldrmyordu. Nehar erRaccal bn-i Unfuve de onunla birlikteydi. Nehar, Rasule Sallallahu Aleyhi ve Sellem hicret etmi, Kuran okumu ve dinde ilim sahibi olmu birisi idi. Rasul Sallallahu Aleyhi ve Sellem onu Yemame halkna retmen olarak ve Mseylemenin plann bozmas, Mslmanlarn durumunu salamlatrmas iin gndermiti. Ancak o, Ben Hanfe iin Mseylemeden daha byk bir fitne olmutu. Muhammedin, Sallallahu Aleyhi ve Sellem Mseylemenin kendisiyle ortak olduunu sylediini iittiine dair Mseyleme lehine ahitlik ediyordu. nsanlar da onu tasdik ediyor ve arsna uyuyorlard. Onun Nebiye Sallallahu Aleyhi ve Sellem yazmasn, eer Neb bunu kabul etmezse ona kar kendisine yardm edeceklerini vadediyorlard. Ksacas hkmlerin engelleri (tekfirin engelleri de bunun iindedir) insanlarn engel zannettikleri eyler deil, geerli olduklar, er delillerle belirlenen, yani eran muteber saylan engellerdir. Engelin belirli bir kimse hakknda geerli saylabilmesini ise, dvaya bakan kd belirler. rnein cehalet ve ikrahn tekfire engel olduu eri delil ile sabittir; ancak belirli bir ahs hakknda geerli olup olmadna, yani kiinin cahil veya ikrah altnda olup olmadna karar verecek olan kddr. 4. Engel Kalkt Halde Kii Kfrde Israr Ederse Kafirdir: Engel ya kendiliinden kalkar; yan kk olmas gibi. Ya sebebin ortadan kalkmasyla kalkar; buna ikrah ve sarholuu rnek verebiliriz. Ya da hccet ikame edilmesiyle ortadan kalkar;

94

MAN VE KFR

buna da cehalet ve tevilde hata etmeyi rnek olarak verebiliriz. Engel kalktnda kii hala iledii fiilde ya da sznde srar ediyorsa, o andan itibaren kafir saylr.

95

MAN VE KFR

Tekfirin kuraln verirken kullandmz Hkm, buna ehil olan kimse verir ifadesindeki; hkm ... verir szyle, artlar yerine gelip engeller ortadan kalktnda, kii hakknda kfre gtrc ameli sebebiyle kfr ve riddet hkmnn verilmesi kastedilmitir. Hkm vermeye yetkili olan kii sznn anlam ise; kd, mft veya ilim ehli birisi olmasnn gerektiidir. Mtehid birisi olmas uygun olur. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle der: Hakim hkm verdiinde itihad eder ve doruyu bulursa onun iin iki ecir vardr, itihadnda yanlrsa bir ecir vardr. 1 Eer mtehid olan birisi yoksa mukallid olabilir. Alimlerin bildirdii mertebelere gre, uygun olan bir mukallid hkm verir. Darul-slamda bir kimse irtidat ettiinde, o kii hakkndaki hkm, hkm verme yetkisine sahip olan kd verir. Kdlarn haricinde alimlerden herhangi birisi o kiinin durumu hakknda bir ey sylerse o hkm deil fetv olur. Darul-slamda hkm vermek, mftye deil kdya aittir. nk kd yetkisi dolaysyla artlarn yerine gelip engellerin ortadan kalkmasn aratrma imkanna sahiptir. Kdnn hkm ihtilaf ortadan kaldrr, verdii hkm ancak Kitap veya Snnetten bir nassa yahut icmaya muhalif olursa o zaman bozulur. 2 Bir kimse mrted olup darulharp olan bir yere gitse yahut darulharpte mrted olsa; bu konuda yetkili olan kd veya bir bakas bu kimse hakkndaki hkm verir; hkm uygulamak ise herkes iin caizdir.
Muttefekun Aleyhi Bkz: el-Mun Mea erhil-Kebr, 11/403-405 ve lamul-Muvakkn, 4/224
2 1

[7]

96

MAN VE KFR

[8] Yine tekfirin kuralnda Eer hkm verilen kimse, darul-slamda g yetirilen bir konumda ise ifadesindeki g yetirilen sznn anlam; mrtedin, yneticinin yahut kdnn gc altnda bulunmasdr. Bu ya gerek anlamyla tutuklu olmas, ya da hkmen, engellenemeyecek ekilde her an tutuklama ve soruturma imkannn bulunmasdr. Darul-slamda sz g yetirilen sznn bir tefsiri niteliindedir. nk kii ancak darul-slamda bulunduunda Mslmanlarn gc altnda bulunabilir. Darulharpte bulunan bir kimse Mslmanlarn gc altnda deildir. Bu, demek deildir ki; darul-slamda bulunan herkes g yetirilebilir durumdadr. Bazen byle olmaya da bilir. Darul-slamda g yetirememek, asilerin ba kaldrmas, rnein yol kesen saldrganlarn durumunda olduu gibi silahlanp ete oluturmalar gibi durumlarda olabilir. Darul-slam ifadesi; slam eriat uygulanan her lke anlamnda kullanlmtr. Ayrca mmteni olma durumu sadece grup halinde olanlara has deildir; bilakis mmteni bir tek kii de olabilir, bir grup da olabilir. Aynen Abdullah bn-i Sad bn-i Ebis-Serhin irtidat edip fetihten nce Mekkeye kamas olaynda olduu gibi. eriat bu ikisi arasndaki fark genel bir kuralla bildirmitir. Hatta eti yenilmesi helal olan hayvanlarda bile g yetirilen ve g yetirilemeyen (mmteni) arasndaki fark belirtilmitir. G yetirilen bir hayvann (velev ki asl vahi olan ceylan da olsa) yenilebilmesi iin eran uygun bir ekilde kesilmesi vaciptir. Ancak g yetirilemeyen hayvanlarn, vcudunun herhangi bir yerinden yaralayarak ldrmek suretiyle eti helal olur. eriatn getirdii kural, g yeten durumlarda artlarn daha arlamas, g yetmediinde ise hafifletilmesidir.

97

MAN VE KFR

[9] Tekfirin kuralndaki cezay uygulamasndan nce o kiiye istitabe uygulamas vaciptir szndeki bu vaciplik g yetirilen kimse iin geerlidir. stitabe, aslnda mrtedden tevbe etmesini istemek anlamndadr. Tevbeye arma iini yalnzca kiinin riddetine hkmeden kimse yapabilir. Ancak alimlerin szlerinde istitabe; hkm verilmeden nce artlarn ve engellerin aratrlmas anlamnda da kullanlmtr. Buna binaen istitabe; hkm verilen ortamda hkm verilmeden nce artlarn ve engellerin aratrlmas ve hkm verildikten sonra tevbeye arma olaylarnn her ikisi iin de kullanlr. Bundan da u sonu kmaktadr: lim kitaplarnda; u sz syleyen veya u fiili ileyen kimseye istitabe yaplr ibaresi okunduunda, bunlar ileyen kimsenin kafir olup, ondan tevbe etmesinin istenmesini ifade etmediinin anlalmas gerekir. Bilakis bu ibare, kiinin kfre gtrc bir amel iledii ve onun durumunun (yani hkmnn) belirlenebilmesi iin artlarn ve engellerin aratrlmasnn gerektiini ifade eder. Daha sonra bu kii hakknda ya masum olduuna hkm verilir. Ya da mrted olduuna hkm verilip tevbe etmesi istenir. stitabenin kii hakknda hkm verilmeden nce artlarn ve engellerin aratrlmas anlamnda kullanlmas sahabenin icmas ile sabittir. G yetirilen kimse iin bu istitabeyi yapmak vaciptir. Mmteni iin de mmkn olduu taktirde bu uygulanr. Mmteni olan mrted hakknda hkm verecek olan kimseye, bir engelin bulunduu ularsa buna itibar etmesi gerekir. Ancak byle bir engelin bulunduu ulamamsa engel var mdr, yok mudur diye aratrmas ve hkm ona balamas gerekmez. zellikle de hkm verme konusunda beklemek Mslmanlara bir zarar getiriyorsa.

98

MAN VE KFR

Hakknda riddet hkm verilmi olan bir kimseden tevbe etmesini istemek anlamndaki istitabeye gelince; bu, ilm kitaplarda ok mehur olan bir eydir ve bunun birok delili vardr: Kfr kelimesini sylediler ve slamlarndan sonra kafir oldular...eer tevbe ederlerse onlar iin daha hayrl olur. 1 manlarndan sonra kafir olan bir kavme Allah nasl hidayet eder...ancak bundan sonra tevbe edip kendilerini dzeltenler hari. 2 lim ehlinin ouna gre bu istitabe vaciptir. Hanefler, Zahirler ve evkan bunun vacip olmad grndedirler. Tercih edilen gr ise istitabenin vacip olduudur. Mrtedin tevbesi, ehadet getirmesi ve ilemekle kfre girdii ameli terk etmesi ile olur. 3 Tevbe, batnen ve hkmen olmak zere iki ksma ayrlmaktadr: Batnen Tevbe: Pimanlk, gnah terk edip bir daha ilememeye azmetme, dil ile istifarda bulunma, eer iledii gnah kullarn haklar ile ilgili ise bu haklar yerine getirmedir. Geerli tevbe ancak bu ekilde olur. Hkm Tevbe: Gnah ileyen kimsenin bu gnahn brakarak insanlarn arasnda tevbesini ve pimanln aklamasdr.

1 2

9 et-Tevbe/74 3 Al-i mran/86-89 3 Bkz: nceki kaynaklar

99

MAN VE KFR

[10] Tekfirin kuralnda Yetkili olan kimsenin cezay uygulamasndan nce sz; darul-slamda g yetirilen kimse iin geerlidir. Mrted eer tevbe etmezse kan ve mal helal klnarak cezalandrlmas vaciptir. Kadn ve erkek bu cezalandrlmada eittirler. Darulslamda ynetimde olan imam yahut onun yardmcs olan vali, kd veya onun yardmclar olan kiiler cezay uygular, fertler kendi kendilerine cezalandrma yapamazlar ve hadleri uygulayamazlar. Bu konuda Mslmanlar ihtilaf etmemilerdir ve Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem dneminden itibaren slam devleti ortadan kalkncaya kadar bu byle uygulanagelmitir. mamdan bakas mrtedi ldrdnde zerine dmeyen bir ey yapt iin tazir cezas uygulanr, ancak mrtedin kanna karlk bir ey gerekmez. Ancak imam hadleri uygulama konusunda geveklik gsteren birisi ise, halktan birilerinin bunu yapmas vacip olur. Bununla birlikte bu durumu; Kfr birok kimse tarafndan bilinen, bunu iledii sabit olmu ve tevbe ettii de bilinmeyen bir kimse iin geerli olduu eklinde alglamak uygun olur.

100

MAN VE KFR

bir g arkasnda veya darul-harbe snarak korunuyor (mmteni) ise ona istitabe uygulamadan ldrmek ve maln almak herkes iin caizdir. Bu konuda, sonuta elde edilecek olan maslahat veya mefsedete... Bu; mmten olan mrtedin hkmdr. Mmteni olmak eri anlamda ikiye ayrlr: Birincisi: eriatn bir ksm veya tamamyla amel etmekten kanmak anlamndadr (mmteni ani-era). kincisi: G yetirilememek anlamndadr. Yani Mslmanlarn yneticisinin, kiiyi tutuklayp sorgulamaya g yetirememesidir. Bu birinci ve ikinci anlamlar arasnda herhangi bir iliki yoktur. eriatla amel etmekten kanan kimse darul-slamda g yetirilen bir kimse olabilir. Mesela; darul-slamda g yetirilen bir kimse olup namaz klmaktan, zekat vermekten kanan kimse gibi. (Bu gibi kimselere mmteni ani-era denir). Bu iki anlam arasndaki fark ayrt etmede dikkatli olmak gerekir. Bizim burada kastettiimiz anlamdaki mmtenilik Mslmanlarn yneticisinin g yetirememesidir (Mmteni anil-Kudre). Darul-slamda g yetirilememek, Mslmanlarn hkm altndan darul-harbe kamakla olabildii gibi, yol kesen saldrganlar gibi silahlanarak ve ete oluturarak da olabilir. Mmteni olan mrted; darul-slamda mrted olmu olup, silahlanarak veya taraftar toplayarak ynetimin g yetiremedii bir kimse olarak orada kalan veya darul-slamda mrted olup darul-harbe kaan yahut mrted olduunda darulharpte ikamet ediyor olup bundan sonra da orada ikamet etmeye devam eden kimsedir.

[11] Tekfirin kuralnda yle gemiti: Eer

101

MAN VE KFR

Mmteni olan bir kimsenin riddeti, adl sahibi iki kiinin ehadeti veya yaygn olarak onun mrted olduunun bilinmesi ile phe veya ihtimal brakmayacak ekilde sabit olduunda (ki bu ancak bir kdnn hkm veya bir mftnin fetvas ile kesinlik kazanr) istitabe yapmadan onu ldrmek ve maln almak herkes iin caizdir. te bu mmteni olan ve mmteni olmayan arasndaki farklardandr. Bunun delili ise; Abdullah bn-i Sad bn-i ebis-Serh mrted olup fetihten nce Mekkeye kamas olaynda Nebinin Sallallahu Aleyhi ve Sellem onun kann helal klmasdr. O darulkfre kamasyla Mslmanlarn g ve kontrolnden uzaklamt. bn-i Teymiye yle der: Mrted olan bir kii mmteni olsa (bu darul-harbe kamas veya mrtedlerin slamn hkmlerini uygulamama gcne sahip olmalar suretiyle olabilir) hi tereddtsz istitabe yaplmadan ldrlr. 1 Mmteniye istitabe yoktur. stitabe ancak mmteni olmayana (g yetirilen kimseye) yaplr. 2 Allah ve Rasul ile savaan, slama ve Mslmanlara olan dmanlklarn aka gsteren; rnein bugn tm Mslman lkelerde slam eriatnn dndaki hkmlerle hkmeden tautlar, onlarn askerleri, yazarlardan ve gazetecilerden oluan destekileri gibi kimseler bu kategoriye girerler. Kfr hkmleri ile ynetilen bu lkeler darulharptir. Bu kimseler ise beer kanunlar su saymad iin riddetten dolay herhangi bir cezalandrmann bulunmad darulharpte mmteni olan mrted hkmndedirler. Bu gibi lkelerde mrted, orann kanunlarna ve bu kanun1 2

Age: 322 Age: 325-326

102

MAN VE KFR

lar savunmakla grevli askerlerine snr. Dolaysyla bu kimse darulharpteki mmteni durumundadr. Bunun iin Mslmanlardan herkese, kfrleri yaygn olarak bilinen ve riddet hkmnn verilmesinde art olan kfrn eran ispat edilmesi merhalesi oktan gemi olan bu kimseleri ldrmek caizdir ve bu Allah yolunda cihaddr. Burada baklacak tek ey onlar ldrme sonucunda ortaya kacak olan maslahat veya mefsedettir. Aslnda mrtedin veya kafirin ldrlmesi bal bana bir maslahattr. zellikle kfr, Allah yolundan alkoyma, Mslmanlara eziyet etme ve onlarn aralarnda fitne yayma gibi eylerin hepsi bulunuyorsa ldrlmesinde ok byk maslahatlar vardr. Ancak ldrlmesiyle Mslmanlar iin bu maslahattan daha byk bir zarar doacaksa, ldrlmesi uygun bir zamana ertelenir. nk; Mefsedetlerin uzaklatrlmas maslahatlarn kazanlmasndan daha nceliklidir. Ve yine; ki mefsedet attnda, zarar az olan tercih edilir. Byle bir kimsenin ldrlmesiyle elde edilecek olan maslahat, ortaya kacak olan mefsedetten daha fazla ise bu tercih edilir. En dorusunu Allahu Teala bilir. Buraya kadar tekfirin kuraln aklamalaryla vermi bulunuyoruz. Bunlar ksaca zetleyecek olursak; belirli bir kimsenin tekfir edilmesinin kuralnda geen merhaleleri veya admlar u ekilde sralayabiliriz: 1. Sebebe Baklmas: Sz ya da fiilin neye delalet ettiinin ak olmas ve bu ilenen fiil ya da szn eri bir delil ile kfre gtrc olduunun ispatlanmasyla, tekfirde gerekli olan iki artn yerine gelmi olmas. 2. arta Baklmas: Bu ya faildeki, ya fiilindeki ya da fiilin ispat edilmesi konusundaki artlara baklmasdr.

103

MAN VE KFR

3. Engele Baklmas: Bu da fail, fiil ya da fiilin ispat edilmesi konusundaki engellere baklmasdr. 4. Hkm: Riddet hkmdr. Hakimin hkm verme konusunda yetkili olmas da bununla alakaldr. 5. stitabe: (kinci anlamyla) Riddet hkm verildikten sonradr. Bu da g yetirilen kii iin geerlidir. 6. Cezay Uygulama: Darul-slamda g yetirilen kimseye imam, mmteniye ise herkes uygulayabilir.

104

MAN VE KFR

TEKFR KONUSUNDA YAYGIN OLAN HATALARDAN BAZILARI

Bu hatalar kelamclarn szlerinde ve kitaplarnda bulunan tekfir konusundaki yaygn hatalardr ki bunlar, adalarmzda ncekilerden daha fazladr. Tekfir konusunda yaplan bu hatalar, ya Mslmann tekfir edilmesine ya da kafirin tekfir edilmemesine sevk eder. Bu hatalardan bazlar unlardr:

KFRE DREN AMEL KASTETMEK LE KFR KASTETMENN BRBRNE KARITIRILMASI

Baz kimseler tekfir hkmn vermede, failin kfr kastetmi olmasn art koarlar. Bir kii kfre gtrc bir sz sylediinde veya bir fiil ilediinde, bununla kfr kastetmemise tekfir edilmeyeceini sylerler. u hadisten dolay ilk bakta bu doru gibi grnebilir: Ameller niyetler iledir ve herkes iin de niyet ettiinin karl vardr. 1 Ancak niyet veya kastn iki tr arasndaki fark -dier delillerle birlikte- bu artn batl olduunu ortaya koyar.
1

Muttefekun Aleyhi

105

MAN VE KFR

Birinci Tr: nsann kfre dren bir sz sylerken o syledii eyi kastederek sylemesi, yani hatayla deil bilinli olarak yapmasdr. Sznden dolay sz sahibinin cezalandrlmasnda art koulmas gereken ve muteber olan kast budur. Burada karainul-hale bakmann, kastl olan hatayla olandan ayrmada nemli bir etkisi vardr. kinci Tr: Kiinin bilinli olarak sylemi olduu sz ile kfr kastetmi olmasdr. Bu kast muteber olmayp, sz syleyen kimseyi tekfir etmede art deildir. Kfre delalet ettii ak olan szde dil srmesi ihtimalinden korunmak iin o sz sylemeyi kastetmek art koulmutur. Kfr kastetmi olmak art deildir. Kfre delalet edii ihtimal tayan amellerle yaplmak istenen eyi belirleyebilmede dikkate alnan kast, kfr kast deildir, sadece amelin neye delalet ettiini ayrt etmede etkili olan kasttr. Kfre dren amellerde kfr kastetmi olmay art koanlar yle derler: Bir kimse Allaha ve Rasulne hakaret etse, Allahn kabirdekileri dirilteceini zannetmiyorum ya da Kyametin kopacan zannetmiyorum veya Allah Meryem olu Mesihtir gibi kfr olan szler sylese ve; Ben kalben bunlara inanmyorum, kfre gs amadm, bununla kfr kastetmedimdese kafir olmaz. Bu kiinin kafir olmay amalamas gerekir. Bu fasit bir arttr. Kafirin kendisini korumas iin bunu bir hile olarak kullanmas mmkndr. Doru olan ise udur: Kim bu ekilde kfr olan szler sylerse, bununla kfr kastetmedim dese dahi kafir olur. Kfre dren amellerde, kfr kastetmi olma art, eri nasslarn kabul etmedii batl bir arttr.

106

MAN VE KFR

Rasulullah yle der: Kim bizim iimiz zere olmayan bir amel ilerse o reddedilmitir. 1 Kfr kastetmi olma artnn batl olduunun delilleri unlardr: A) Onlara sorarsan andolsun biz dalm eleniyorduk derler. De ki: Allah ile, Onun ayetleriyle ve Rasulyle mi alay etmekteydiniz? zr bildirmeyiniz. mannzdan sonra kafir oldunuz. 2 Ayette bahsedilenler, kfre drc sz sylemilerdi (ki bu alay etme idi) ancak bununla kfr kastetmemilerdi. yle mazeret gsteriyorlard: Biz dalm eleniyorduk. Allahu Teala onlarn bu mazeretlerini yalanlamad. Bu da onlarn oyalandklarnn ve bu szleriyle kfr kastetmediklerinin doru olduuna delildir. Ancak bu zr, yalnzca oyalanrken syledikleri szleriyle kafir olduklarna hkmedilmesine engel olmad: zr bildirmeyiniz. mannzdan sonra kafir oldunuz. B) Kafirlerin ounun kendi amelleri ve zerinde bulunduklar itikatlar hakknda hsn zanda bulunup kendilerinin hayr zere ve iman edenlerden daha doru yolda olduklarn zannettikleri Kuran nassyla sabittir. Onlar iman edenleri grdklerinde bunlar sapktrlar derler, onlarla alay ederler. Bu fasit art bu kafirler iin geerli sayp onlardan birisine: Bu yaptn eyle kfr m kastediyorsun diye sorduumuzda: Bilakis biz hidayette olanlarz veya Biz Allahn oullar ve sevdikleriyiz derler. Bu fasit art onlar iin geerli saylp onlarn szleri dorulanacak olursa, Allahn ayetleri ve onlarn (kafirler olduklar) hakkndaki haberi yalanlanm olur. Bu yalanlamadan dolay da kii kafir
1 2

Mslim 9 et-Tevbe/65-66

107

MAN VE KFR

olur. te bu da, bu artn fasit bir art olduunu aklamak iin yeterlidir. Allahu Teala yle buyurur: De ki; ameller bakmndan en ok hsrana urayacak olanlar size haber vereyim mi? Onlarn dnya hayatndaki btn abalar boa gitmiken kendilerini gerekte gzel i yapmakta sanrlar. te onlar Rablerinin ayetlerini ve ona kavumay inkar edenlerdir. Artk onlarn yapp ettikleri boa kmtr. Kyamet gn de onlar iin bir tart tutmayacaz. 1 bn-i Cerr et-Taber yle der: Bu ayetler bir kimsenin ancak, Allahn birliini bildii halde kfr kastederse kafir olacan iddia edenlerin, yanl bir ey iddia ettiklerinin en kuvvetli delillerindendir. Allahu Teala ayette sfatlarn bildirdii bu kimselerin yapp ettiklerinin boa ktn, onlarn ise yaptklar eyleri gzel eyler saydklarn ve yine onlarn Rablerinin ayetlerini inkar eden kimseler olduklarn bildirmektedir. Eer doru olan, bilerek kfre ynelenlerden bakasnn kafir olmayacan syleyenlerin szleri olsayd, bu ekilde Allahu Tealann ayette bildirdii, kendilerinin iyi bir eyler yaptklarn zanneden kimselerin karlk olarak sevap ve ecir almalar gerekirdi. Ancak gerek, onlarn sylediklerinin tam tersidir. Allahu Teala onlarn Allaha kfreden kimseler olduklarn ve amellerinin batl olduunu haber vermitir. 2 Kafirin kendisinin iyi ve hidayette olduuna veya cennetlik olduuna inanmas, (kfr delil ile sabit ise) onun tekfirine engel olmaz. Buna ilaveten; bu ekilde kafirin kendisini iyilik
1 2

18 Kehf/103-105 Cmiul-Beyan, 16/34-35

108

MAN VE KFR

zere zannetmesi sapklna ve azgnlna devam etmesi iin Allahn ona vermi olduu bir cezadr: Biz onlara bir takm arkadalar musallat ettik de, onlar nlerinde ve arkalarnda ne varsa hepsini bunlara ssl gsterdiler. Kendilerinden nce gelip gemi olan cinler ve insanlar iin uygulanan sz (azap) onlara da gerekli olmutur. nk onlar hsrana denlerdi. 1 Kim Rahmann zikrinden yz evirirse ona bir eytan arkada veririz ve o eytan artk onun ayrlmaz dostudur. phesiz bu eytanlar onlar doru yoldan saptrrlar da onlar kendilerinin doru yolda olduklarn sanrlar. 2 Bu kader ceza nasl olur da onlar hakknda kafir olduklarna dair verilecek olan er hkme engel olarak kabul edilebilir? Buhari Rahimehullah Sahihinde man blm, Mminin Farknda Olmadan Amelinin Boa kmasndan Korkmas bbnda, kfr hkm verilmesi iin kfr kast etmenin art olmad konusunda bb amtr. 3 Haricilerle ilgili hadislerin erhinde de bu konudan bahsedilir. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem u hadisi de bunlar arasndadr: Okun yaydan kt gibi dinden karlar bn-i Hacer yle der: Mslmanlardan, dinden kmay ve slam dininden baka bir din semeyi kast etmeksizin dinden kanlar bu hadisin kapsamna girerler. 4 Kfr kastetmeyi art koma hatasna gemiteki alimlerden bazlar, adalarmzdan da ou dmtr.
1 2

41 Fussilet/25 43 ez-Zuhruf/36-37 3 Fethul-Br, 1/109 4 Fethul-Br, 12/301

109

MAN VE KFR

KFR SEBEPLERN SADECE TKAD KFR LE SINIRLAMAK

Daha nce bahsettiimiz gibi, kfr sebepten meydana gelir: Kfre drc sz (bu lisann amelidir) yahut kfre drc fiil (bu azalarn amelidir) ya da kfre drc inan (bu da kalbin amelidir) ki, bunlardan birisi ektir. Bazlar kfrn sadece itikatla oluaca, hi kimsenin amel asndan (bununla dilin sylediklerini ve azalarn ilediklerin kastetmektedirler) tekfir edilemeyecei eklinde bir gr benimsemilerdir. Bu, fasit bir grtr. Zira eriatn nasslar ve alimlerin icmas, belirli szleri syleyen, belirli fiilleri ileyen yahut belirli inanlar tayan kimsenin kafir olacana delalet etmektedir. Nitekim fkh kitaplarnn riddetle ilgili blmleri bunun rnekleri ile doludur. Kfr sebeplerini sadece kfr eitleri ile snrlamak gerekten byk bir hatadr. Buna ilaveten bu geerlilii olmayan grn sahiplerinin kmaza dtkleri ey; kfre drc itikat sahibi bir kimsenin, bu itikadn aa vurmad mddete dnyevi hkmlerde Mslman olarak kabul edilecei ve itikadn sz yahut fiille ortaya koymadka onun kfrne hkm veremeyeceimizdir. Sabittir ki dnyevi hkmlerde bir kimse sz yahut fiille tekfir edilebilir. Bu da aslnda yukardaki gre sahip olanlarn ve kii ancak itikat ile kfre girer diyenlerin inkar ettikleri eydir. bareleri farkl da olsa, grleri bir tek asla dnktr. O da; kfre hkm vermede kalbin inkarnn art koulmasdr. Bu inkar yahut helal sayma eklinde aklanan kalpteki kfr, kfre drc gnahlarla tekfirde mstakil bir art olarak kabul eden ar Mrcielerin grdr. Ayn zamanda fukahann Mrcie olanlar ve Kelamclar, kfre drc zahir amellerle tekfir iin de kalbin inkarn art grmlerdir.

110

MAN VE KFR

NKAR YA DA HELAL SAYMAYI, KFRE DREN GNAHLAR LE TEKFRDE MSTAKL BR ART OLARAK KABUL ETMEK
Daha nce de belirttiimiz gibi Mrcie, ameli imann hakikatinin dnda tutan kimselerdir. Byle bir ey ise, insanlar gnah ilemeleri iin cesaretlendirme sonucunu dourmaktadr. rca bidat, Mslmanlardan birounun gidiatn etkiledii gibi, sonrakilerin sylemlerini ve fikirlerini de etkilemitir. Sonrakilerin bu bidattan bu kadar etkilenmelerinin sebeplerinden birisi, slamn son asrlarnda fetva, yarg, eitim ve vaz mevkilerinin ounda grevi fukahann ve Earlerin Mrcie olanlarnn stlenmi olmalardr. Bylece retim iini stlenenler ve yazarlarca bilinen en yaygn grler onlarn grleri olmutur. Onlar iin durum bu iken selefin grleri bir kenarda unutulan ve dikkate alnmayan grler haline gelmiti. Aratrmac, onlarn grlerine ancak ok gayret sarf ettikten sonra ulaabilirdi ve belki de onlar Mrcienin grleri ile karm olarak bulur veya onlar tek olarak bulup, Mrcienin grleri ile uzlatrmaya alrd. Mrcieye gre imann yeri kalptir. Byle olunca onun zdd olup onu yok eden kfrn yeri de kalp olmaktadr. Bu gr, tekfir konusunda, kiinin kfrne hkmedilebilmesi iin kalpte inkarn bulunmasn art komaktan kaynaklanan bir ok hatalarn meydana gelmesine yol amaktadr. Eariler ve fakihlerin Mrcie olanlar gibi bazlar, zahiri kfrn bulunabilmesi iin kalbin inkarnn mutlaka bulunacan kabul ederler. Bazlar ise, kii ne kadar da kfr sz veya fiili ortaya koysa da, kalbin inkarn bu kimsenin kfrne hkm vermede mstakil bir art saymlardr. Bu ise, inkar yahut helal saymay dil ile aklamakla ortaya kar. Bu ikinci ksm hata gnmzde baz yazarlar ve insanlarn bir ou arasnda olduka yaygndr. Bu gr sahiplerinin bu hataya dmeleri, Biz helal

111

MAN VE KFR

saymad mddete hibir Mslman herhangi bir gnahndan tr tekfir etmeyiz kuraln yanl anlamalar sebebiyledir. Bu fasit gr sahipleri bunu, kfre dren ve drmeyen gnahlar iin genel bir kural olarak belirlemilerdir. Onlar, Tahvnin, Kii imana girdii eyi inkar etmedike imandan kmaz szn alrken de hata etmiler ve bu ibareye Tahvnin kast ettiinden baka bir mana yklemilerdir. Tahv ve fakihlerin Mrcie olanlar, eer zahiren kiinin kfrne hkm verilmise, mutlaka inkarn da bulunacan sylemiler ancak daha sonrakiler inkar, zahiren kfre hkm verebilmek iin mstakil bir art olarak kabul etmilerdir. Onlarn bu grleri Kitap, snnet ve icmaya aykrdr. Grlecektir ki; kfr, inkar yahut helal sayma ile kaytlama hatasna denler, balangta kfre dren gnahlarla kfre drmeyen gnahlar birbirinden ayrmamalar sebebiyle bu hataya dmler ve bunun ardndan da bu iki ksmdan her birisinde tekfir iin neyin art olduu ayrmn yapmamlardr. Bu, onlarn szlerinden de anlalmaktadr. Burada yeri gelmiken, bir ok ada yazarn bu konudaki kitaplarndan saknlmasnn gereine de dikkat ekmek istiyoruz. Zira bu konuda doru olan bilgiye ulamak gerekten zor elde edilir bir ey haline gelmitir. Ehl-i Snnetle ayn eyi sylediini zanneden bir ok kimse, aslnda ar Mrcie ile ayn eyi sylemektedir. Onlarn durumlar aynen bn-i Teymiyenin ifade ettii gibidir: Sonrakilerden bir ou, selefin mezhebi ile Mrcie ve Cehmiyyenin grlerini birbirinden ayramamaktadrlar. nk bu grler; selefin ve ehl-i hadisin stnln taktir ettikleri halde aslnda iman konularnda Cehmiyye ve Mrcienin grlerini tayp, bunlarn yahut buna benzer grlerle selefin grlerinin arasn bulduklarn zanneden kimselerin szlerinde birbirine karm durumdadr. 1
1

Mecmuul-Fetv, 7/364

112

MAN VE KFR

Allahn ndirdiklerinden Baka Kanunlarla Bask Yoluyla Ynetilen lkelerdeki Mrted ve Mmteni Yneticiler Karsnda Desteklememek ve Kar kmamak Suretiyle

SESSZ KALANLAR HAKKINDA NEML BR UYARI

I- MAN VE KFR LE LGL HKMLER AISINDAN

Bu lkelerdeki mrted yneticiler karsnda susan bir kimse iin u durumdan birisi sz konusudur: 1. Zahiri halinden kafir olduunun anlalmas, 2. Zahiri halinden Mslman olduunun anlalmas, 3. Mslman veya kafir olduunu gsteren hibir halinin olmamas.

113

MAN VE KFR

[1] Asl Kafir Yahut Mrted Olup Zahiri Halinden Kafir Olduu Anlalan Kimse: Bu kii, Hristiyan, Yahudi, ateist bir Komnist; namaz terk, dine hakaret etme veya dua, yardm dileme, adakta bulunma, kurban kesme gibi eylerle llere ibadet etme ya da bunlardan baka riddet sebebi olan eylerle mrted olmu bir kimse gibi hkmen kafirdir. [2] Zahiri Halinden Mslman Olduu Anlalan Kimse: Bu kimse hkmen Mslmandr. Byle bir kimse, durumu kapal olan Mslman olarak nitelendirilir. Bu, kendisinde Mslmanlk alametlerinden birisi grlp, slam bozan herhangi bir davranna ahit olunmayan kimsedir. nk Mslmanlk alametleri zahiri sebepler olup; ari, sahibine Mslman hkmn vermeyi bu sebeplere balamtr. yleyse byle bir kimse iin Mslman hkm sabit olur. Ancak, slam bozan bir davranta bulunmak gibi daha kuvvetli bir zahiri durum, bu zahiri durumla eliirse hkm buna gre verilir. slam bozan bir davranna ahit olunmayan kimse iin slam hkm sabittir. Nitekim Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: Kim bizim kldmz namaz klar, bizim kblemize ynelir ve bizim kestiimizi yerse bu kimse Mslmandr. 1 bn-i Hacer hadisin erhinde yle der: Hadiste insanlarn konumlarnn zahire gre belirlenecei hkm mevcuttur. Kim, din alametlerini ortaya koyarsa, slama aykr bir davranta

Buhari

114

MAN VE KFR

bulunmadka onun hakknda Mslmanlar iin geerli olan hkm geerli olur. 1 Durumu kapal olan Mslmann hkmnde iki kesim hataya dtler: Birincisi: Kafir yneticiler karsnda sessiz kalmalar nedeniyle onlar tekfir eden kesim. Bunlar sessiz kalmay rzaya dair delil kabul ettiler. Gemite aynen bunlar gibi dnen baz Haric frkalar olmutur (el-Avfiyye ve el-Beyhesiyye). Bunlar yle demilerdi: mam kafir olduunda, orada ahit olan olmayan tm halk kafir olurlar. 2 Bu fasit bir grtr. Daha nce de getii gibi, susan kimseye sz nispet edilmez. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem u sz de buna delildir: Sizden kim bir ktlk grrse, onu eli ile deitirsin, eer g yetiremezse dili ile (deitirsin), eer buna da g yetiremezse kalbi ile (inkar etsin). Bu ise imann en zayf noktasdr. 3 Bu hadis sessiz kalan kimsenin, ktl kalbi ile inkar eden kimse olabileceini gstermektedir. Bu durumdaki bir kimse ise halen mmindir. Bunu ifade eden bir baka hadis ise yledir: Banza birtakm yneticiler geer; onlarn iyi amellerini de grrsnz kt amellerini de; kim buz ederse, o ber olmutur, kim inkar ederse, o kurtulmutur. Ancak kim de raz olur ve uyarsa... Dediler ki: Ya Rasulallah, onlarla savaalm m?. Dedi ki: Hayr; namaz kldklar mddete.... 4
1 2

Fethul-Br, 1/497 Bkz: Ebil-Hasen el-Ear, Makltul-slmiyyn, 1/192 ve 194 3 Mslim 4 Mslim

115

MAN VE KFR

Nevev, hadisin erhinde der ki; Rivayetteki, Kim irkin karlarsa ber olmutur ifadesi apaktr. Bu, kim grd bu mnkere buz ederse, onun gnahlarndan ve bunlar sonucunda arptrlaca cezalardan beri olur demektir. Bu, eli ile ve dili ile kar kmaya g yetiremeyen kimse hakkndadr. Bu kimse kalbi ile buz etsin ve beri olsun. 1 Sessiz kalmaya devam eden kimsenin durumu ihtimal tar. Bu nedenle de tekfiri caiz deildir. Bilakis, durumu kapal olan bir Mslman olmaya devam ettii mddete onun konumu daha iyi olan ihtimal ynnde deerlendirilir. Tekfirin kurallarn aklarken delaleti ihtimal tayan eylerle tekfirin caiz olmadn belirtmitik ki bunlardan birisi de burada iaret etmi olduumuz sessiz kalma durumudur. kincisi: Bu hususta hata yapan ikinci kesim, bu gibi lkelerde durumu kapal olan Mslman hakknda hemen slam hkm vermeyen ve bunun iin bu kimsenin durumunun ortaya karlmasn ve itikadnn snanmasn art koan kesimdir. Bu da, hemen Mslman hkm vermeme ve durumunu aratrma hususlarnda Haricilerden el-Ahnesiyye denilen grubun grne uymaktadr. 2 Durumu kapal olan Mslman hakknda hemen Mslman hkm vermeyip beklemek bidattr. Bunun bidat olduuna delil ise, slam alameti gsteren kimseye Mslman hkm verileceine delalet eden naslardr. Bu naslarn ou darulharpte yahut sava ortamndaki insanlarn durumu hakknda varid olmutur. Bu da gstermektedir ki; darulharpte kafirler arasnda Mslman grnmnde olan kimse hakknda Mslman hkm verilmesi iin beklenilmesi gerekmez. Kii bu durumda lrse, Mslman1 2

Sahih-i Mslim, Nevev erhi, 12/243 Bkz: Ebul-Hasen el-Ear, Makltul-slmiyyn, 1/180

116

MAN VE KFR

larla ayn muameleyi grr. Alimler gerek darulharpte gerekse darul-slamda olsun, kiinin Mslman olmas sebebiyle kannn, malnn ve zrriyetinin gvencede olduu hususunda ihtilaf etmedikleri gibi, bu konuda da ihtilaf etmemilerdir. 1 Bu konuya delalet eden naslardan birisi de; La lahe llallah dedii halde Onu ldrdn m? 2 eklindeki Usame bn-i Zeyd hadisidir. Bir dier hadis, Halid bn-i Velidin Beni Czeyme esirlerini, kendilerince Mslman olduk anlamna gelen, Saban, saban demeleri zerine ldrmesi ve Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem buna kar kmas olayn anlatan bn-i mer hadisidir. 3 Bunlara benzer baka naslar da vardr. Hafz bn-i Receb el-Hanbel Rahimehullah yle der: Bilinmesi zorunlu olan eylerden birisi de, Nebinin Sallallahu Aleyhi ve Sellem, kendisine gelerek slama girmek isteyen herkesin yalnzca ehadeti sylemelerini yeterli kabul ettii, bununla kanlarnn gvencede olduu ve bununla Mslman sayldklardr. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Selem, zerine doru kl kaldrdnda La lahe llallah diyen kiiyi ldren Usame bn-i Zeydin bu davrann iddetle knamtr. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem hibir zaman, Mslman olmak iin kendisine gelen bir kimseye herhangi bir ey art komamtr. Ancak daha sonra o kimse namaz ve zekat yerine getirmekle ykml tutulurdu. 4

1 2

Bkz: El-Mun Mea-erhil-Kebr, 9/335 Muttefekun Aleyhi 3 Buhari 4 Cmiul-Ulmi vel-Hikem, 72

117

MAN VE KFR

Kiinin Mslman olduuna hemen hkm vermeyip durumunun aratrlmas gerektiini syleyen kimselere ait baz pheler vardr: Bunlardan birisi; bir kimsenin Mslman kabul edilebilmesi iin, ehadeti ikrarnn yeterli olmad, eriata ballnn aratrlmasnn da gerekli olduu grdr. Gerekte ise bu ballk Mslmanln shhati iin gereklidir. Kii ehadeti ikrar eder ama namaz klmazsa, Mslman deildir. Ancak doru olan ve naslarn da delalet etmi olduu ey, yalnzca ikrar ile bir kimseye Mslman olduu hkmnn verilecei, bu kimsenin namaz klp klmadn grmek iin namaz vaktine kadar beklenilmeyeceidir. Namaz vakti girdiinde bu kimse namaza zorlanr fakat klmazsa, riddetine hkmedilir ve tevbeye arlr. nk onun ehadeti ikrar, hkmlere uyma ykmlln beraberinde getirir. krar, kalbin tasdikini bildirme ve eriatn gereklerine uymay kabulde bir balangtr diyen selef ile; ikrar, hkmlere uyma ykmlln gerektiren bir ey olarak grmeyip, bilakis hkmlere uyulup uyulmadnn aratrlmasn, Mslman hkm verebilmek iin mstakil bir art olarak gren adalarn grleri arsndaki fark budur. Daha yukarda iaret etmi olduumuz naslar ve bn-i Recebin sz selefin grnn doru, adalarn sznn ise yanl olduunu ortaya koymaktadr. Bir baka yerde ise bn-i Receb yle der: Kim ehadeti ikrar ederse, o kimsenin hkmen Mslman olduu kabul edilir. Eer bu ekilde slama girmise, slamn gerekleri olan dier eylerle ykml tutulur. 1 Bekleme ve aratrmay ngrenlerin yanlglarndan birisi de; Bugn durum deiti; insanlar ehadetin manasn
1

Cmiul-Ulmi vel-Hikem, 21

118

MAN VE KFR

bilmeyerek sylyorlar. Onlarn ehadetin manasn anlayp anlamadklar, nefiy ve ispatn (La lahe: nefiy, llallah: spat) neye delalet ettiini (yani tautu inkar ve Allaha iman) bilip bilmediklerini anlamak iin snanmalar gerekir szdr. Byle bir art iin er bir delil olmad gibi bu, Nebinin ve sahabenin uygulamalarna da aykrdr. Onlar ehadeti ikrar eden kimsenin Mslmanlnn ispat iin, onun ehadetin manasn anlayp anlamadn renene dek beklememilerdir. Allah Rasul Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle der: Allahn Kitabnda olmayan her art batldr. 1 Bir baka hadiste; Kim, bizim zerinde bulunduumuz eye uymayan bir amel ilerse, o reddedilmitir. 2 Bu konuda doru olan, ehadetin anlamn bilmenin, Mslimin rivayet etmi olduu Osman bn-i Afvan hadisinde getii gibi olmasdr. Buna gre La lahe llallah ehadetinin artlarndan olup, itikat kitaplarnda zikredilen ihlas ve yakn gibi artlar, ahirette sahibine yarar salayacak olan hakiki slamn shhatinin artlarndandr. 3 Dnyev hkmlerde ise hkm slam ehadeti sylemekle sabit olur. Bundan sonra kim dininin gereini tam olarak yerine getirmezse, onun hakknda kfr ya da fsk, er hkm artlar ile birlikte neyi gerektiriyorsa o hkm verilir. eyh Sleyman bn-i Abdillah bn-i Muhammed bn-i Abdilvehhab Rahimehullah yle der: nsann, manasn bilmeksizin, onunla amel etmeksizin La lahe llallah sylemesi yahut Tevhidi bilmedii hatta du, korku (havf), kurban, adak, tevbe, inabe ve baka ibadet eitlerini Allahtan bakas iin yapt halde tevhid ehlinden olduunu iddia etmesi tevhid iin yeterli
Buhari Mslim 3 Ayrca bkz: Mercul-Kubl, 2/377; Fethul-Mecd, ed-Duu l ehdeti La lahe llallah bbnn erhi, 88, Drul-Fikr
2 1

119

MAN VE KFR

deildir. Bu durumda byle bir kimse ancak mrik olabilir. 1 eyh Sleyman burada Tevhid iin yeterli deildir demi, Mslman olduuna hkm vermek iin yeterli deildir dememitir. Zira hkm, slam alametlerinden herhangi birisi ile sabit olur. Hakiki hkm asndan ise; ayet ehadetin geriye kalan shhat artlarn yerine getirirse, ahirette bundan faydalanr. Aksi taktirde ehadeti sylemenin hibir faydasn gremez. Bizim dnyev olarak bu kimsenin bu artlar yerine getirip getirmediini renmek iin aratrmada bulunmamz gerekmez. Bilakis onun iin slam hkm sabit olmu olur. Daha sonra bir kusurda bulunacak olursa, hesaba ekilir. Baz kimseler kan ve maln gvencede olmas, nikah ve mirasn shhati gibi dnyev hkmlerin bal olduu zahir slam hkm ile, Allah katndaki sevap ve ceza gibi ahiret hkmlerinin bal olduu hakiki slam birbirinden ayrmama nedeniyle birok hatalara dmektedirler. eyh Hafz Hakem Rahimehullah yle der: Ey kardeim bil ki; Allahn bize ve sana gstermi olduu hakikat udur: Dnyev helakten ve ahiret azabndan kurtulmay salayan, kulun bu sayede cenneti elde edip cehennemden uzaklaaca dinin gereklerine sarlma ii; gerek Cibrl hadisinde, gerekse ayn anlamdaki dier ayet ve hadislerde zikredilen eylere gerek anlamda uymadr. Eer kii bunlara gerek anlamda uymuyor fakat bunlar bozacak herhangi bir ey de ortaya koymuyorsa, dnyada kendisi iin Mslmanlarn hkmleri geerlidir. Gizli ynleri ise Allaha kalmtr. Nitekim ayette de yle geer: Eer tevbe eder, namaz ikame eder ve zekat verirlerse serbest brakn... dier bir ayette ise Sizin din kardeinizdirler diye gemektedir. Bununla ilgili baka ayetler de vardr. 2

1 2

Teysrul-Azzil-Hamd, 140, Mektebetul-slm Mercul-Kubl, 3/37

120

MAN VE KFR

Ksacas, durumu kapal olan Mslman hakknda ne susulup beklenilir ne aratrma yaplr ve ne de bu kimse hakknda Mslman hkm vermek iin onun baz din meselelerini renmesi beklenilir. Tam aksine bu kimsenin Mslman olduuna hkmedilir ve daha sonra bu kimseye dini renmek vacip olur. Dini renmesi, onun Mslman olduuna hkm vermek iin art deildir. Bekleme ve aratrmay ngrenlere ait olan bir dier phe ise, cariye hadisinde ve Mmtehine Suresindeki ayette olduu gibi Nebinin Sallallahu Aleyhi ve Sellem aratrmada bulunduunun sabit olmasdr. Bu dorudur ancak, bunun umum iin geerli olduuna delalet etmez. Eer kural bu olmu olsayd, Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem ve Ondan sonraki imamlar, bunu slama her yeni giren kimse iin uygularlard. Doru olan, bu durumlarda aratrmann belli sebeplere bal olmasdr. Bu, er bir aratrmadr. Durumu kapal olan Mslman aratrmak ise, bidat olan bir aratrmadr. Byle syleyenlerin bir dier yanlglar da, herhangi bir ahs hakknda Mslman hkm verebilmek iin belli artlar komalardr. rnein; herhangi bir slam cemaatte bulunup, (bu cemaat ister belli bir cemaat, iterse genel anlamdaki Mslman cemaati olsun) liderine biat etmi olmay art komalar gibi. el-Umde isimli kitabmda da belirttiim gibi bu bazen gereklidir. Ancak, hkmen veya hakiki anlamda Mslmanln shhati iin art deildir. Bunun delillerinden bazlar unlardr: Kii darulharpte Mslman olup, (ya acizlii veya dinini orada ikame edebilme imkanna sahip olmas nedeniyle) hicret etmemise, bu kimse herhangi bir cemaate bal olmamasna ve bir lidere biat etmemi olmasna ramen Mslmandr. Allahu Teala bu durumdaki bir kimseyi iman ile nitelendirmitir ki bu imandan kast, u ayetlerde bildirilen hkm imandr:

121

MAN VE KFR

Eer mmin olduu halde size dman olan bir topluluktan ise. 1 ayet kendilerini tanmadnz mmin erkekler ve mmin kadnlar... 2 kinci bir delil ise, bakaldran kimsenin mmin olarak nitelendirilmesidir: Bu kii Mslmanlarn cemaatine ve emirine bakaldran kimsedir. Bu kimse ya emire hi biat etmemitir, yahut biat etmi fakat ona bakaldrarak biatn bozmu ve isyan ederek itaatinden ayrlmtr. Bu kimse bakaldrmasna ramen ayette bildirildii gibi halen Mslmandr: Eer mminlerden iki grup savaacak olurlarsa aralarn dzeltiniz; ayet bu iki gruptan birisi dieri zerine saldracak olursa, saldranla Allahn emrine dnene kadar savan... 3 Ayette, saldran gurup haksz olmalarna ramen mmin olarak nitelendirilmitir. Buradan da anlalmaktadr ki Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem Kim boynunda beyat ba olmadan lrse, cahiliyye lm zere lmtr 4 sznden ama, kafir olarak deil asi olarak lm olmaktr. Zira bakaldran kimse bu durumdadr ve Mslmandr. Buna bir delil de Huzeyfe bnul-Yeman hadisidir: O, Eer onlarn bir cemaati ve bir imam yoksa diye sorduunda Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem; Bu senin bir aa kkn kemirmeni gerektirse de, bu frkalarn tmnden ayrl ve sana lm gelinceye dek bu halde kal 5 demitir.
1 2

6 en-Nisa/92 48 Feth/25 3 49 Hucurat/9 4 Mslim 5 Muttefekun Aleyhi

122

MAN VE KFR

Buradan da anlalyor ki, (siyasi er anlamda) Mslmanlarn cemaati ve imamlar olmasa da Mslmanlklar sahihtir. Nitekim Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem Huzeyfeye Radyallahu Anhu bu durumda Mslmanlk sahih olmaz dememitir. Halbuki gereken yerde aklamay ertelemek caiz deildir. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem hayatta iken birok insan Mslman olmular fakat Onu ne grmler ne biat etmiler ve ne de Medinede darul-slamda ikamet etmilerdir. Bunlardan Habe kral Necai Radyallahu Anhu gibi Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem hayatta iken vefat edenler olmutur. Bazlar da Onun vefatndan sonra, Onu grmeden tabi olan kimseler olarak yaamlardr. Bu durum bu iki kesimden hi birisinin Mslmanlna bir zarar vermemitir. Buraya kadar olan szlerimiz, durumu kapal olan Mslman hakknda, Mslman hkmnn hemen verilmemesi grnde olan kimselerin baz yanlglarna cevap niteliinde idi. Bazlar durumu kapal olan Mslman hakknda hkm vermeyip beklemeye bal olarak, bu kimsenin arkasnda namaz klnmayacan sylemilerdir. Bu da dier bir bidattr. Nitekim bn-i Teymiye unlar syler: Drt imam ve Mslmanlarn dier imamlarnn ittifak ile, durumu kapal olan her Mslmann arkasnda namaz klnr. Kim, Ben sadece batn akidesini tandm kimsenin arkasnda Cuma yahut cemaat namaz klarm derse; sahabeye, onlara iyilikle uyanlara, Mslmanlarn drt imamna ve dierlerine muhalefet eden bir bidatdr. Allah en iyisini bilir. 1 Yine yle der: Drt imam ve Mslmanlarn dier imamlarnn ittifakyla, bidat ve fsk bilinmeyen kimsenin arkasnda be vakit namaz, Cuma ve baka namazlar klmak caizdir. mama uyan kimsenin, ne kendisine imamlk eden kimsenin
1

Mecmuul-Fetv, 4/ 542

123

MAN VE KFR

itikadn bilmesi ve ne de onu snayarak; Senin itikadn nedir? diye sormas imamln artlarndan deildir. Bilakis durumu kapal olann arkasnda namaz klnr. 1 Hatta durumu kapal bir kimse, gerekte baz komnistler, laikler ve Allah ve Rasul ile savaanlar gibi kafir birisi de olsa; onda (namaz gibi) bir slam alameti grlr ve bir kimse bu kiinin zahir kfr ile kafir olduunu ve gerek durumunu bilmeyerek, zahiren slam alameti grd iin Mslman hkm verip arkasnda namaz klarsa namaz sahihtir. bn-i Kudame Rahimehullah yle demitir: Bir kimse, Mslmanlnda yahut ift cinsiyetli (hunsa) olup olmad hususunda phe bulunan bir kimsenin arkasnda namaz klarsa, bu kiinin kfr veya ift cinsiyetli olduu aa kmad mddete namaz sahihtir. nk namaz klan kimsenin (zellikle de bu kimse imam olursa) bu davranndan anlalan onun Mslman olduudur. ift cinsiyetli olduundan phelenilen kimse ise (zellikle erkeklere imamlk yapyorsa) onun bu davranndan anlalan, byle bir durumunun olmaddr. Ancak namazdan sonra kiinin kafir yahut ift cinsiyetli olduu ortaya karsa, onun arkasnda namaz klann, akladmz gibi namazn iade etmesi gerekir. ayet imam slama bir girip bir kyorsa, onun hangi dinden olduu renilinceye dek arkasnda namaz klnmaz. 2 u halde, kafir olabileceine dair hakknda phe bulunan bir kimsenin arkasnda klann namaz sahih oluyorsa, kafir olduu bilinmeyen bir kimsenin arkasnda klann namaznn sahih olmas daha uygundur. Durumu bilinmeyen Mslman ile ilgili hkmler bunlardr. Kimde slam alametleri grlrse ve slam bozacak herhangi bir ey ortaya koymazsa bu kimsenin Mslman olduuna hkmedilir.
1 2

Age: 23/351 El-Mun Mea-erhil-Kebr, 2/34

124

MAN VE KFR

HKM SLAM ALAMETLER

Bunlar, bir kimsede grldnde onun Mslman olduuna hkmedilmesine sebep olan alametlerdir ve bunlar, slamn hususiyetlerinden olup, baka din mensuplarnn ortak olmad eylerdir. rnein sadaka, ana babaya iyilik, ihtiya sahibine yardm gibi eyler imann ubelerindendir. Ancak bunlarn ilenmesi sadece Mslmanlara has deildir. Bilakis, Mslman kafir herkesin yapabilecei eylerdir. Hakim bn-i Hizam hadisi de buna delalet eder. O, Rasulullaha Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle demiti: Cahiliyyede benim sadaka, kle azad yahut akraba ziyareti gibi, ibadet olarak yaptm eyler hakknda ne dersiniz; bunlarda ecir var mdr? Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurdu: Hayr olarak gemite yaptn ne varsa onun zerine Mslman oldun. 1 yleyse, hkmi slam alametleri, slamn kendine has zelliklerinden olmaldr.

Muttefekun Aleyhi

125

MAN VE KFR

SAHB HAKKINDA SLAM HKMNN SPATI N BZZAT YETERL OLAN ALAMETLERDEN BAZILARI ki ehadeti Sylemek Bunun delili u hadislerdir: nsanlarla, Allahtan baka ilah olmadna, Muhammedin Allahn rasul olduuna ehadet edinceye dek savamakla emrolundum. 1 Usame bn-i Zeyd hadisi: La lahe llallah dedikten sonra onu ldrdn m?. 2 Kiinin Ben Mslmanm Demesi Ahmed ve Ebu Davudun rivayet ettii Ferrat bn-i Hayyan hadisinde olduu gibi 3 yahut Mikdad bn-i Esved hadisinde getii gibi kiinin Ben Allaha teslim oldum demesi: Kafirlerden bir kimseyle karlar da onunla savarsam ve o, lm annda Ben Allaha teslim oldum derse, buna ne dersiniz?. 4 Ya da kiinin slama girdiine delalet eden bir ey sylemesi. Halid bn-i Velidin, Ben Cezime esirlerini (kendilerince Mslman olduk anlamna gelen) sabana demeleri zerine ldrmesi hadisinde olduu gibi. 5 Tek Olarak ya da Cemaat Arasnda Namaz Klmak Enes hadisinde olduu gibi: Kim bizim kldmz namaz klar, bizim kblemize ynelir ve bizim kestiimizi
1 2

Muttefekun Aleyhi Muttefekun Aleyhi. Bu konuyla ilgili dier birok hadis iin bkz: NeylulEvtr, 8/154 ve el-Mun Mea-erhil-Kebr, 10/100-102 3 Bkz: Neylul-Evtar, 8/12 4 Muttefekun Aleyhi 5 Bkz: Neylul-Evtar, 8/9

126

MAN VE KFR

yerse o kimse Mslmandr. 1 Kurtubi, shak bn-i Raheveyhden bu hususta icma olduunu nakleder. 2 Ezan Ezan okumak ya da okunduunda tekrarlamak. nk ezan ehadeti ierir. 3 Bu konuda savama ve ezan iitilen kimselerden el ekme hakkndaki Buhari hadisi delil olarak gsterilebilir. 4 Hac Bu konuda ihtilaf vardr. nk mrikler de cahiliyye dneminde hac yapmaktaydlar. Fakat doru olan bunun alamet olmasdr. nk Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem dokuzuncu hicri senede mrikleri hacdan men ederek Bu seneden sonra hibir mrik hac yapmayacak eklinde duyuru yapmtr. 5 Bundan sonra da hac slama ait unsurlardan birisi olmutur. 6 Mslman Bir Kimsenin Kii Haknda ahitlik Etmesi Nebinin sahabeye Ashame (Necai) hakknda, ld gn Ona cenaze namaz klmak iin ahitlik etmesi gibi, ki sahabe o na kadar Onun Mslman olduunu bilmiyorlard. 7 Yine bn-i
Buhari Bkz: Tefsirul-Kurtub, 8/207 ve el-Mun Mea-erhil-Kebr, 10/102103 3 Bkz: Fethul-Br, 2/90 4 Bkz: Neylul-Evtar, 8/69 5 Buhari 6 Bkz: El-Mun Mea-erhil-Kebr, 107103 7 Muttefekun Aleyhi
2 1

127

MAN VE KFR

Mesudun, Sheyl bn-i Beydaya ahitlik etmesi gibi. Bu olay, Bedir esirleri ile ilgili olay anlatan Tirmiznin rivayet edip hasen kabul ettii hadiste geer. 1 Ana Babann Yahut Yalnzca Birisinin Mslman Olmas Bu durumda blu ana ulamam ocuklarn Mslman olduuna hkmedilir.

Bkz: Neylul-Evtar, 8/148

128

MAN VE KFR

ANCAK ARATIRMADAN SONRA KENDLERYLE MSLMAN HKM VERLEBLECEK OLAN ALAMETLER Mslman Gibi (Esselamu Aleykm eklinde) Selam Vermek Bu, kiinin Mslman olduuna dair sadece bir belirtidir; kesin bir delil deildir. Zira kafir de adeten, takiyye olarak veya nezaket gerei selam veriyor olabilir. Bu durumda aratrma gerekir. nk, Enes hadisinde olduu gibi, Mslman olmayan da bunu syleyebilir: Ehli Kitap size selam verirse onlara Ve aleykm deyiniz. 1 Elbise, Sakal, Sa, Sark ve Bunun Gibi D Grnnn Mslman Olduu zlenimi Vermesi Muhammed bnul-Hasen e-eybn Rahimehullah esSiyerul-Kebr de yle der: Mslmanlar, mriklere ait bir ehre zorla girdiklerinde, onlardan, karlatklar erkekleri ldrmelerinde saknca yoktur. Ancak zerinde Mslman olduuna veya zimmet ehlinden olduuna dair belirti bulunan bir kimse grrlerse, o zaman ncelikle bu kiinin durumunu aa karmalar gerekir. Kitabn arihi es-Serahsi yle der: nk d belirtileri l alarak (hkm vermek), gerek durumun bilinemeyecei zamanlarda asldr. Allahu Teala yle der: Onlarn belirtileri yzlerindeki secde izleridir. 2 Onlar simalarndan tanrsn. 3 Gnahkarlar simalarndan tannrlar. 1
1 2

Muttefekun Aleyhi 48 Feth/29 3 2 Bakara/273

129

MAN VE KFR

ldrmede yaplan yanlln telafisi olanakszdr. Durum akla kavuuncaya kadar ldrmeyi ertelemede Mslmanlar iin bir kayp sz konusu deildir. Bu nedenle kiinin durumunu aa karmak iin aratrma yaplmas gerekir. Bunu una dayanarak sylyoruz: D grnmdeki belirtilerin ihtimal tama durumu, fasn getirdii haberin durumundan farkl deildir ve biz fasn getirdii haberi aratrmakla emrolunduk. Bu meselede aratrma yapmak ise daha uygun bir davran olacaktr. 2 Hkm slam iin delil kabul edilen baka birtakm eyler daha vardr. Kuran okumak, emri bil-maruf nehyi anil-mnker ve Allah yolunda cihad gibi birtakm baka er grevleri yerine getirmek de bu kabildendir. Bunlarn herbirisi iin farkl aklamalar mevcuttur. Bu tr alametleri ve belirtileri birden fazla adan snflandrmak mmkndr. Mrted yneticiler tarafndan slam eriat dndaki kanunlarla ynetilen Mslman lkelerde sessiz kalan kimselerin ikincisi olan, durumu kapal kimse ile ilgili hkmler bunlardr. Durumu kapal kimse, Mslman izlenimi veren ve slam bozacak herhangi bir davran grlmeyen kimsedir. Bu kimse, durumu kapal kimse olarak isimlendirilmitir; nk onun durumunun gerek ynne ve grnmnn batnna ne kadar uyduu bilinmemektedir. imdi de, Durumu bilinmeyen ve Durumu bilinen ne anlama gelmektedir, bunu akla kavuturmak iin adaletle ilgili hkmleri aada genie ele alacaz.

1 2

55 er-Rahman/41 Es-Siyerul-Kebr, 4/144

130

MAN VE KFR

ADALETLE LGL HKMLER ETRAFINDA DKKAT EKLMES GEREKEN NOKTALAR

Burada iki meseleye deineceiz: 1) ADALETN TARF VE ARTLARI Denilmitir ki; adalet kiinin dinindeki tutumunun dzgn olmasdr. Bir baka tarifi ise yledir: Kiinin benliine yerlemi olup, byk gnah, yahut dk ahlaka delalet eden kk gnah ilemekten ya da mbah fakat kiilii zedeleyici davrantan alkoyan melekedir. Adaletin artlar ve kurallar tr. yle ki: Birincisi Farzlar Mekked Snnetlerle Birlikte Yerine Getirmek Srekli yaplmas gereken mekked snnetleri terke devam eden kimse Adl sahibi deildir. Bunlar nemsememek, kiinin dininin gerei olan eyleri yerine getirmede dikkatli davranmadn gsterir ve belki de onu yava yava farzlar, bylece vacip olan oru, zekat ve hacc da hafife almaya sevk eder. Rasulullahn, nafileleri brakp sadece farzlarla yetineceini syleyen kimse hakkndaki Eer doru sylyor ise kurtuldu hadisi bu konuda herhangi bir probleme sebep olmaz. nk hadis bu kimsenin kurtuluunu, bu konuda doru sylyor olmas ile kaytlamaktadr. Bu ise her insann yapabilecei bir ey deildir ve hatta farzlar yerine getirmede olan eksiklikler nafilelerle telafi edilir. Nitekim Allahu Teala, haramlar ileme tehlikesine kar mekruhlar birer koruyucu; vacipleri terk etme tehlikesine kar da baz menduplar birer koruyucu kalkan klmtr. Kim, mendup olan fiillerde devamllk gsterirse, vacip olan fiillere devamda daha dikkatli olacaktr. Mekruhlar terkte devamllk

131

MAN VE KFR

gsteren kimse ise, haramlar terkte daha dikkatli olacaktr. Buna; Haramlar da helaller de apaktr... eklindeki Numan bn-i Ber hadisi delalet eder. 1 kincisi Haramlardan Saknmak Bu da byk gnah ilememek ve kk gnahlar alkanlk haline getirmemekle olur: Size bir fask haber getirirse onu aratrn. 2 Zina iftirasnda bulunan iin Allahu Teala yle der: Onlarn ahitliini bir daha asla kabul etmeyin. te onlar fasklarn ta kendileridir. 3 nk bu kimse dinini hafife almaktadr ve onun, Allaha ve insanlara kar ayn ekilde yalan sylemeyeceinden emin olunamaz. Byk gnah; hakknda dnyada had cezas, ahirette ise tehdit bulunan gnahlardr. Bu, Ahmed bn-i Hanbelin szdr. bn-i Teymiye ise buna unu ekler: Hakknda lanet, gazap ve imann ortadan kalkaca tehdidi bulunan gnahlardr. Bunlarn tm de tehdittir. Allah kime lanet etmi veya gazaplanmsa, onu azapla tehdit etmi demektir. Ayrca ben de diyorum ki; hadislerde geen Gnahlarn en by..., Yedi helak edici eyden saknn..., Evet gerekten bu byk gnahtr... gibi ifadelerle tanmlanan gnahlar ve mandan sonra fasklk ismi ne kadar ktdr 4 ayetindeki gibi sahibinin fskla nitelendirildii gnahlar da byk gnahlardandr.
1 2

Muttefekun Aleyhi 49 Hucurt/6 3 24 en-Nr/4 4 49 Hucurt/11

132

MAN VE KFR

Kk gnah; bunlardan daha aa derecede olan gnahlardr. Bu tr gnahlar ok olarak ilenmedike veya alkanlk haline getirilmedike, ilenmesiyle adalet zedelenmez. Nitekim Allahu Teala yle buyurur: Kk gnahlar dnda, byk gnah ve ktlklerden kananlar... 1 ncs Kiilikli Davranmak Kiiyi stn ahlak ile bezeyecek fiilleri ilemekle, eran deil fakat rfen irkin karlanan, kiiliini zedeleyip lekeleyecek eyleri terk etmekle olur (nk eran irkin karlanan ey, byk ve kk gnahlara dahildir). rfe gre ho karlanmayan eylere, almas haram olmasa dahi adet gerei bedenin rtlmesi gereken bir yerini amak, adet gerei ban kapatlmas gereken lkelerde ba amak, bu davrann ho karlanmad baz lkelerde sokakta yemek, toplumda kabul grmeyen elbise giymek, gln fkralar anlatmak gibi eyleri rnek verebiliriz. Kiiliin adalet artlar ierisinde kabul edilmesinin asl dayana, nsanlarn ilk nbvvet szlerinden iittikleri ey udur: Eer haya etmiyorsan dilediini yap 2 hadisidir. ayet bir kimse yaad lkenin rfne aykr davranarak kiiliksizlik sergiliyorsa bu, bu kimsenin hayasnn olmadn gsterir ve bir kimse haya etmiyorsa ondan yalan da beklenir. Bunun iin hadiste, Eer haya etmiyorsan dilediini yap denilmitir. Tabi ki burada geerli olan rf, eriata aykr olmayan rftr. 3

1 2

53 en-Necm/32 Buhari 3 Adaletin tarifi iin bkz: Mecmuul-Fetv, 15/356-358 ve Menrus-Sebl, 2/487-489

133

MAN VE KFR

2) NSANLARIN ADALET YNNDEN SINIFLANDIRILMASI nsan, adaletinin bilinip bilinmemesi ynnden iki snfa ayrlr. yle ki: Durumu Bilinmeyen Kimse: Bu kimse durumu ve adl sahibi olup olmad bilinmeyen kimsedir. Durumu Bilinen Kimse: Bu da ksmdr: Birinci Ksm Adl Sahibi Olan Kii Bu, adaleti hem d grnmnden anlalan ve hem de batn durumu bilinen kimsedir. Zaten adl sahibi kimse, adaleti zahiren ve batnen bilinen kimsedir. kinci Ksm Durumu Kapal Olan Kii Durumu kapal olan kimse; zahiren adl sahibi grnen ancak batn adaleti bilinmeyen kimsedir. 1 Unutulmamaldr ki bir kimse hakknda, yalnzca d davranlarna baklarak hkm verilir. Bilinmeyen taraflar ise Allaha braklr. Kitap ve Snnetin delalet ettii, mmetin icmasnn zerinde karar kld ey budur. Yukarda geen batn adaletten kast, insanlarn gizli ynlerinin bilinmesi deildir; zira bunu bilmek sadece Allaha aittir. Bundan ama arkadalk, karlkl muamele ve uzun sre birlikte olarak yaknlk kurma yoluyla kiinin durumunun renilmesidir. Sleyman bn-i Harbn rivayet etmi olduu haber de buna delalet eder:
1

Edebul-Mft, 107

134

MAN VE KFR

merin yannda bir adam ahitlik etti. mer ona dedi ki: Ben seni tanmyorum. Fakat benim seni tanmamamn zarar yok. Bana seni tanyan birisini getir. Bir adam, Ben onu tanyorum, ya Emrel-Mminn dedi. mer, Onu nasl tanyorsun deyince, Onu adl sahibi olarak tanyorum diye cevap verdi. Bunun zerine mer, O, senin gecesini ve gndzn, giriini ve kn bildiin en yakn komun mu? diye sordu. Adam, Hayr karln verdi. mer, Onunla, onun verasn anlaman salayacak olan, dirhem ve dinarla muamelede bulundun mu? diye sordu. Adam, Hayr diye karlk verdi. mer, Onunla, onun stn ahlakn tanman salayacak bir yolculuk yaptn m? diye sorduunda adam yine Hayr cevabn verince, O zaman sen onu tanmyorsun diye karlk verdi ve dierine dnerek, Bana, seni tanyan birisini getir dedi. 1 Bu, batn adaletle neyin kastedildiini ve bir kimsenin sadece zahirine gre deil, ancak durumu aratrldktan sonra adl sahibi olduuna hkm verilebileceini gayet ak biimde beyan eden bir haberdir. yleyse, zahiren adl sahibi olmak batnen de adl sahibi olmay gerektirmez. Bazen kii zahiren adl sahibi, batnen ise fask olabilir. Nebinin Haricilerin nitelikleri hakknda sylemi olduu hadis de buna delildir: Sizden biriniz, onun namaz yannda namazn, orucu yannda orucunu kmser. Onlar okun yaydan frlad gibi dinden karlar. 2 bn-i Hacer hadisin erhinde der ki: Hadise gre, kendisine ahitlik edilen kimse son derece ibadet eden, zhd ve vera sahibi birisi olsa da, batn durumu renilinceye dek, sadece

bn-i Hacerin Telhsul-Habr de bildirdiine gre, bu haberi Ebu Cafer el-Ukayl tahric etmi, Ebu Ali ibnis-Seken sahihlemitir. 2 Buhari

135

MAN VE KFR

zahir duruma bakarak bir kimsenin adl sahibi olduunu sylemek yeterli deildir. 1 nc Ksm Fask Kendisindeki adalet artlar zedelenen kimsedir. rnein, farzlar eksik yerine getiren, mekked snnetlere dikkat etmeyen, byk gnah ileyen, kk gnahlar alkanlk haline getiren, kiilik sahibi olmann gerekleri olan eyleri gzetmeyen kimse gibi. Durumu kapal olan kimse hakknda sylenilenler bunlar. imdi bu kimsenin batn adaletini aratrmak gerekir mi? sorusunun cevabn verelim: Kd karsnda ahidin tezkiyesi gibi, batn adaletin art koulduu durumlarda aratrma gereklidir. Bu durumlardan birisi, byk imamet (el-mametul-Kbr) ve yarg makam gibi velayeti ilgilendiren durumlardr. 2 Batn adaletin olup olmadn anlamann yolu bn-i Teymiyenin syledii gibidir: nsanlarn durumlar yle bilinir: Ya baka insanlarn ahitlik etmeleriyle, ya cerh ve tadil(*) yoluyla ya da snama ve imtihan yoluyla. 3 Bu konuda dikkat ekmek istediimiz noktalar bundan ibarettir. Bylece tautlar karsnda sessiz kalan ikinci ksm insanlarla ilgili blm noktalam bulunuyoruz. imdi nc ksma geebiliriz:
Fethul-Br, 12/302 Bkz: Suyt, el-Ebahu ven-Nazir, 612-616 ve 750, Darul-Ktbil-Arab (*) Cerh: Adaletini zedeleyecek kusurlarnn aratrlarak ortaya konmas. Tadil: Adaleti zedeleyecek kusurlarnn bulunmadnn ispatlanmas. 3 Mecmuul-Fetv, 15/330
2 1

136

MAN VE KFR

[3] Zahir Halinden Mslman Ya Da Kafir Olduu Anlalmayan Kimse: Bu kimse, Durumu bilinmeyen kii olarak isimlendirilir; Durumu bilinmeyen Mslman olarak deil. Nitekim ikinci ksma girenlere Durumu kapal olan Mslman demitik. nk biz, Mslman dediimiz zaman bu kimsenin Mslmanlna hkmetmi oluyoruz ve bylece bilinmemezlik de ortadan kalkm oluyor.

BU GB LKELERDE DURUMU BLNMEYEN KMSENN HKM Bu kii hakknda hemen hkm verilmeyerek beklenir. Belli bir asla gre, stishabda(*) bulunularak hkm verilmez ve durumu aratrlmaz. Ancak herhangi bir sebepten tr hkmn bilmeye gerek duyulursa, kiinin durumu aratrlr ve hakknda sadece zahire gre hkm verilir. Zahirine baklarak tespitte bulunmak tamamen imkansz olursa, bu durumda bulunduu lkede (Dr) yaayanlarn durumu gznne alnarak bu kii hakknda da ayn hkm verilir. imdi bu ibareyi ksaca aalm: Hemen Hkm Verilmeyip Beklenilir: nk ari slama yahut kfre dair hkm vermeyi zahir sebeplere balamtr. Bu gibi bir kimse, durumunu belirleyici hibir davran sergilemedii iin, kendisi hakknda hkm sabit olmaz. Nitekim

(*)

stishabul-Asl: Bir lke hakknda hkm verirken, orada yaayanlarn dininin esas alnmasdr. Yukarda kastedilen, durumu bilinmeyen kiiye, iinde yaad lkenin dinine gre hkm verilmesidir.

137

MAN VE KFR

Allahu Teala yle der: Hakknda bilgin olmayan eyin ardna dme. 1 Kii Hakknda, Belli Bir Asla Gre stishabda Bulunularak Hkm Verilmez: nk istishab, delillerin en zayfdr. Bununla hkm belirlemek sadece hkm vermeyi salayacak olan zahir durumun tespitinin mmkn olmad zamanlarda olur. Hayatta olup, durumu bilinmeyen kimsenin zahir durumunun tespiti aratrma ile mmkndr; yleyse bu durumda stishabul-Asl ile hkm verilmez. Bunu aacak olursak; fakihlerin bahsettikleri, durumu bilinmeyen kimse iin asla bakarak hkm vermek (stishabul-asl); iinde yaayanlarn dinini dikkate alarak bir lke hakknda hkm vermedir. yleyse, darul-slamda durumu bilinmeyen kimsenin Mslman olduuna hkmedilir. Bununla birlikte, darul-slamda zimmet ehlinin yaad bir blgede bulunan kimsesiz bir ocuun kafir olduuna hkm verilir; nk ocuun onlardan olma ihtimali daha fazladr. Darulkfrde ise durumu bilinmeyen kimsenin kafir olduuna hkmedilir. Bununla birlikte baz Mslmanlarn yaad darulkfrde bulunan kimsesiz bir ocuun Mslmanlk hkmne arlk tannarak, bir adan Mslman olduuna hkmedilmitir. Durumu bilinmeyen kimse hakknda hkm vermede istishabda bulunma, iinde yaayanlarn dini esas alnarak o lke hakknda hkm verme anlamndadr. 2 Bununla birlikte alimlerden hibirisi istishabla amel edileceini sylememilerdir. Ancak, gereince uygulamada bulunabilmek iin, zahir bir alametin
17 sra/36 Bkz: El-Mun Mea-erhil-Kebr, 6/375 ve bnul-Kayym, Ahkmu Ehliz-Zimme, 2/518-519
2 1

138

MAN VE KFR

tespitinin tamamen imkansz olduu durumlarda, sadece kimsesiz ocuk ve tannmayp, zerinde hibir alamet bulunmayan l hakknda istishabla hkm verilir. lnn dinine delil olabilecek, snnetli olmak ve d grnm gibi alametlere gelince; onun hkm snnetli olup olmadna ve elbisesine baklarak verilir. slam ve kfre hkmetme ile ilgili olan bu gibi konularda d belirtilerin hkmde etkili olaca muhakkaktr. 1 Burada, l hakknda hkm vermede d belirtilerin asldan nce dikkate alnd grlmektedir. Oysa d belirtiler mstakil alametler deil, aratrlmas gereken iaretlerdir. Ayn ekilde snnetli olmak sadece Mslmanlara has bir ey deildir. Hirakl hadisinde de rivayet edildii gibi cahiliye dneminde Araplar ve Yahudiler snnet olmaktaydlar. Hadisin ierisinde yle geer: ...Bu mmetten htanda bulunanlar kimlerdir? Dediler ki: Yahudilerden bakas htanda bulunmaz... Araplar hakknda sorduunda dedi ki: Onlar da htanda bulunurlar. 2 Alimler, sadece zahire gre tespitin mmkn olmad zamanlarda istishabda bulunularak, kimsesiz ocuk ve zerinde dinine dair herhangi bir alamet bulunmayan kimsede olduu gibi, yaanlan lkenin asl durumuna gre hkm verilebileceini; bunun dnda istishabla hkm verilemeyeceini sylemilerdir. Eer lnn zerinde snnetli olmak ve d belirtiler gibi iaretler mevcutsa, zahir asla tercih edilerek hkm verilir. stishab ile er bir delil olarak amel edilse bile, ancak baka deliller bulunup bulunmad aratrldktan sonra, istishab ile mbahla yahut haramla hkm verilir. nk istishab
1 2

El-Furu, 6/168 Muttefekun Aleyhi

139

MAN VE KFR

delillerin en zayfdr ve kendisi dndaki her delil kendisine tercih edilir. slam ya da kfrn tespitinde iinde yaanlan lkenin asl konumuna baklarak (istishabla) hkm verilmez. Ancak asln yerine geecek olan d alametlerin bulunup bulunmad aratrldktan sonra istishaba bavurulabilir. nk bu alametler, ariin, hkmlerin bunlara bal olarak verilmesi maksadyla koymu olduu er sebeplerdir. stishab ise kendisinin yerine geecek baka bir delil bulunmamas durumunda, asl konuma gre amel etmektir. En kk bir delilin bulunmas durumunda bile bu, istishaba tercih edilir. Bu nedenle iman ya da kfrn tespiti iin istishab uygulanacak olan bir durumda herhangi bir delile rastlanrsa, istishaba tercih edilir ve hkm buna gre verilir. Sadece Hkmnn Bilinmesine Gerek Duyulduu Zaman Durumu Aratrlarak Akla Kavuturulur: Durumu bilinmeyen kimse hakknda aratrma yaplmaz; nk Mslmanlar arasnda byle bir uygulama olmamtr ve Mslmanlar her durumu bilinmeyen kimsenin yolunu kesip durumunu aratrmamlardr. Bu husus, Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem u sznn umum manas ierisine girer: Kendisini ilgilendirmeyen eyi terk etmesi, kiinin slamnn gzelliindendir. 1 Sadece gerek duyulduunda... szmze gelince, amelin yani ihtiyatan tr aratrmann bal olduu ey budur ve deliller de bu yndedir. Bilindii gibi buradaki aratrmadan maksat, durumu bilinmeyen kiinin dinini aratrmaktr. Buna gerek duyulan durumlar ise unlardr: Kle Azad: nk Allahu Teala eitli durumlarda kle azadn vacip klmtr: ..Mmin bir kle azad edilmesi1

Nevev hadisin hasen olduunu bildirmitir.

140

MAN VE KFR

dir. 1 Kafir kle azad ise bu durumlarda geerli deildir ve zaten bu genel olarak mekruh kabul edilmitir. Kle azad, azad edilecek olan klenin durumunun aratrlarak ortaya karlmasnn vacip olduu durumlardan birisidir. Muaviye bn-i Hakem es-Slemden yle rivayet edilmitir: Dedim ki; Ya Rasulallah, benim bir cariyem var; ben Onu dvdm. Bu, Rasulullaha ar geldi. Bunun zerine, Onu azad edeyim mi? diye sordum. Rasulullah, Onu buraya getir dedi. Onu getirdim; Ona, Allah nerededir? diye sordu; Semadadr karln verdi. Ben kimim diye sordu; Sen Allahn Rasulsn karln verdi. Bunun zerine Rasulullah yle dedi: Onu azad et; zira o mmindir. 2 Bu cariye hadisi ancak ihtiya durumunda aratrma yaplacana ve bu cariyenin ikrar ettiini ikrar edenin Mslman olduuna hkmolunacana delildir. Ancak bu hadisi delil getirmede iki kesim hata etmitir. Bir kesim bu hadisi mutlak anlamda, insanlarn geneli iin aratrmann gerekli olduuna ve bir kimsenin ancak snandktan sonra Mslman olduuna hkmedileceine delil gstermilerdir. Bu hatadr; nk hadisteki aratrma bir sebebe dayanmaktadr. Dier kesim ise (bunlar Mrceden bir gruptur) hadisi imann ikrardan ibaret olduuna delil gstermilerdir. nk Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem, ikrar sonucunda bu cariyenin mmin olduuna hkmetmitir. Oysa hadisteki imandan kast, hakiki iman deil, Hkm slamla e anlaml olan Hkm imandr. Kd Karsnda ahitlerin Mslman Olduunun spatlanmas Durumu: Bu da, durumu bilinmeyen kimsenin
1 2

4 en-Nisa/92 Mslim

141

MAN VE KFR

dininin aratrlmasnn gerekli olduu durumlardan birisidir. nk Mslmanlk ahitliin geerlilii iin arttr. Eer kd bu hususta ihmalkar davranrsa kendisi sulu duruma der ve hatann sorumluluu ona ait olur. Ksaca, dinin bilinmesinin art olduu durumlarn hepsinde, durumu bilinmeyen kimsenin dininin aratrlmas gerekir. rnein vakfedilen ve sadece Mslmanlara denilmesi gereken eyler ve diyet gereken durumlar gibi. Diyet gereken duruma rnek verecek olursak; trafik kazas sonucu hata ile birini ldrme gibi bir durum sz konusu olsa ve len kimsenin durumu bilinmiyor olsa, lnn ve yaknlarnn dininin aratrlmas gerekir. Eer lnn Mslman olduu tespit edilirse, ldrenin veya yaknlarnn, lnn yaknlarna diyet demesi gerekir. Dilerlese lnn yaknlar bunu balayabilirler fakat yine de keffaret gereklidir. Eer Mslman lnn yaknlar kafir iseler diyet gerekmez, sadece keffaret denir. Zira ayet-i kerimede yle geer: ..Eer, (ldrlen) mmin olduu halde size dman olan bir topluluktan ise, (keffaret olarak) mmin bir kle azad etmesi gerekir. 1 ldrlen kii Hristiyan veya mrted veya evli bir zn ise ne diyet ve ne de keffaret gerekmez nk bunlarn kan zaten hederdir. Diyetin, sadece vacip olduu durumlarda denmesi gerekir. Beeri kanunlarla ynetilen birok lkede olduu gibi, hakim diyete hkm vermese bile katil Allah katnda bundan sorumludur. Buna gre; hi kimse iin bir zarar sz konusu olmamas nedenliyle, cenaze namaz ve defin ilemlerinde, hakknda asla gre istishabda bulunulan durumu bilinmeyen lnn aksine, hata ile ldrlen kimsede eitli tartmalar ve yerine getirilmesi gereken haklar gndeme gelecei iin, asla gre istishabda bulunmak yeterli deildir.
4 en-Nisa/92. Bkz: Tefsru bn-i Kesr, 10/535; Tefsrul-Kurtub, 5/324 ve el-Mun Mea-erhil-Kebr, 9/340
1

142

MAN VE KFR

Durumu bilinmeyen kimsenin dininin aratrlmasna gerek duyulan bu gibi durumlardaki bu aratrma, daha nce belirttiimiz bidat olan aratrmaya karn, er bir aratrmadr. Durumu bilinmeyen kimse ile ilgili meselelerden birisi de, bu gnlerde tartlmakta olan et kesimi meselesidir. Zira beeri kanunlarla ynetilen bu lkelerde dinden kan mrtedlerin serbest olmalar nedeniyle, hayvan kesen kimsenin durumu bilinmedii taktirde, mrted olma ihtimali bulunmaktadr. yleyse bu lkelerde et yemede tereddt m edilmelidir ve et satn almak isteyen kimsenin, eti kesen kiinin (ki bu ou kez satcdan baka birisi olmaktadr) durumunu aratrmas vacip midir? Bu meseledeki tartma mrtedin kestiinin haram oluuna dayaldr ki doru olan da budur. Mrted, ister Ehli Kitapn dinine dnm olsun, ister Mecusi, putperest veya zndk olmu olsun ya da Drzilie, Teyamineye veya am Nusayriliine dnm olsun, kestii helal deildir. Zira Allahu Teala yle buyurur: Ehli Kitapn yiyecei size helal klnmtr. 1 Ayetten anlalan, Ehli Kitap dndaki kafirlerin yiyeceinin haram klnm olmasdr. 2 yleyse, bu lkelerde kesilen hayvanlar ksmdr: Hayvan kesenin, durumu kapal bir Mslman yahut Ehli Kitap (Yahudi ve Hristiyan) olduu bilinirse bu helaldir. Kesenin mrted veya putperest bir kafir olduu bilinirse, bu da kesinlikle haramdr ve haraml aynen l etinin haraml gibidir. Kesenin durumu bilinmiyorsa (ki asl sorun da bununla ilgilidir); ayet bulunulan yer darul-slam ise, arda bulunan etin

1 2

5 Maide/5 Keaful-Kna, 6/205

143

MAN VE KFR

helallii soruturulmakszn satn alnabilecei hususunda alimler icma etmilerdir. Bizim szn etmi olduumuz, kesenlerden bazlarnn mrted olmas ihtimali bulunan lkelere gelince; buralarda haramlk ve helallik, phenin kuvvet ve zayflna gredir: Herhangi bir yerde mrtedler ok sayda ise, durumu bilinmeyen etlerle ilgili phe kuvvet kazanr ve yasaklk tercih edilir; burada et satn alnmaz. Herhangi bir yerde mrtedler az sayda iseler, bilinmeyen etlerdeki phe durumu zayflar; nk burada mrtedlerin kesmi olduklar, mbah olan etlerle seilemeyecek ekilde karm olan l eti gibidir. Dolaysyla burada et satn almak caizdir. Bu lkelerde Mslmanlara vacip olan ey udur: Et satn alrken, kesen kimseler ierisinden, dininden emin olunan birisini arayp bulmak. Bu yaplamazsa, et satn alnan kimseden kesenin durumunun ve dininin sorulmas. Bu da mmkn olmazsa, haramn sayl ve saysz helalle karmas yani haram olma ihtimalinin yksek veya dk olmas kural ile amel edilmesi. Aratrma yaplmakszn sadece et yeme annda Allahn adnn anlmas yeterli deildir; ..Onun zerine siz besmele ekiniz ve yeyiniz hadisi, kesen kimsenin Mslman olduu bilinip de kesim annda Allahn adnn anlp anlmadnn pheli olmas durumu iin sylenmitir. Yoksa hadisin, kesenin durumunun bilinmemesi ile bir ilgisi yoktur. Aie Radyallahu Anhadan yle rivayet olunmutur: Bir grup insan Nebiye Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle dediler: Birtakm kimseler bize et getiriyorlar; biz ise zerine Allahn adnn anlp anlmadn bilmiyoruz. Dedi ki: zerine besmele ekiniz ve yeyiniz Aie Radyallahu Anha demitir ki; Bu kimseler kfrden slama

144

MAN VE KFR

yeni dnmlerdi. 1 Yani belki de kesim annda besmele ekmenin vacipliini bilmiyor olabilirlerdi. 2 Durumu bilinmeyen etler ve bunlardan yeyip yememe konusu, Mslmanlar arasnda tartma va anlamazlk konusu olmamaldr. nk bu itihad bir meseledir. Bir kimse bir blgede phenin kuvvetli olduunu dnerek et yemeyebilir. Bir dierinin gr de bunun aksi olabilir. htimal durumu devam ettii mddete insanlar knanmaz; zira ihtimal bulunan konularda knama olmaz. Knama ancak sarih ve net olan eylerde olur. rnein bir kimse, apak mrted olan bir kiinin kestiini yerse, bu l eti yemek gibidir ve bu kimse knanr. Bir kimse haknda ancak zahire gre hkm verilir. Eer zahire gre tespit hibir ekilde mmkn olmazsa, bu kii hakknda iinde yaayanlarn durumu dikkate alnarak, lkenin hkm neyse ona gre hkm verilir: Daha nce aklam olduumuz bu sz, hakknda hibir tartma sz konusu olmayan bulunmu ocuk ve lde olduu gibi, zahiren tespitin mmkn olmad durumlar dnda, istishabla hkm verilemeyecei szmz destekler mahiyettedir. Bunlarn dndaki durumlarda ise, durumu bilinmeyen kimsenin dininin tespitinde zahire gre hkm verilir. Nitekim Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem cariye hakknda, onun ikrarna bakarak hkm vermi, belirli bir asla gre istishabda bulunmamtr.

1 2

Buhari Mecmuul-Fetv, 35/240

145

MAN VE KFR

II- SAVA HKMLER AISINDAN

Mslman gerek darul-slamda gerekse darulharpte; nerede bulunursa bulunsun, Mslman olmas sebebiyle kan ve mal gvencededir. 1 Kafirlerin arasna karm olup, ayrt edilmesi mmkn olan Mslman kimsenin kafirlerle sava esnasnda ldrlmesi caiz deildir. Ancak zaruret durumu haritir ki bu da kafirlerin Mslmanlar kalkan olarak kullanmas durumudur. Eer kafirler arasna karm olan Mslmann, herhangi bir alamet ile ayrt edilmesi mmkn deilse, bu durumda kasten ldrmekten tr herhangi bir sorumluluk yoktur. Ancak bir Mslman kafirlerle karmam ve ayrt edilebilir durumda ise, hibir ekilde ldrlemez. Allahu Teala en dorusunu bilir. Davetimizin sonu; hamd alemlerin Rabbi olan Allaha aittir.

www. davetvecihad. com

Bkz: El-Mun Mea-erhil-Kebr, 9/335

146

MAN VE KFR

NDEKLER

KTAP HAKKINDA BR AIKLAMA .................................................... 3 MAN VE KFR KONULARININ NEM.......................................... 6 1. er Siyasetle lgili lerde ......................................................... 7 2. Velayetle lgili Baz Hkmler.................................................... 8 3. Nikahla lgili Baz Hkmler...................................................... 8 4. Mirasla lgili Baz Hkmler...................................................... 8 5. Kan ve Maln Korunmas ile lgili Baz Hkmler ....................... 9 6. Cenaze ile lgili Baz Hkmler.................................................. 9 7. Dostluk ve Dmanlk (Vela ve Bera) le lgili Hkmler .......... 10 8. Hicret le lgili Hkmler ......................................................... 10 9. Cihadla lgili Hkmler ........................................................... 10 10. Diyarla lgili Hkmler .......................................................... 10 11. Yarg le lgili Hkmlerden Bazlar ...................................... 11 MAN ................................................................................................ 15 Birinci Mertebe: mann Asl (Aslul-man) ................................... 16

147

MAN VE KFR

kinci Mertebe: Vacip Olan man (el-manul-Vacib) .....................19 nc Mertebe: Mstehab Olan man........................................22 TEKFR..............................................................................................25 1. Kfrn Sebepleri ile Trleri Arasndaki Fark .............................25 Kfrn Sebepleri.................................................................26 Kfrn Trleri .....................................................................27 2. Kfr, nkar ve Yalanlama ile Snrlandrma Yanlgs ...............31 3. Kfre Drc Gnahlarla Tekfr Hususunda, Ehl-i Snnet ve Mrcie Arasndaki Fark ...........................................................32 4. nkar ile, Helal Veya Mbah Kabul Etme Arasndaki Fark ........35 5. Tekfir in, leyenin nkar Etmesinin ya da Helal Klmasnn art Koulduu ve art Koulmad Gnahlar.............................37 Kfre Drc Gnah.......................................................39 Kfr Tekil Etmeyip, Sadece Fsk eren Gnahlar ............45 6. TEKFRN KURALLARI ................................................................50 1. Tekfir Konusunun Getii Yerler ...............................................51 2. Riddetin Tarifi...........................................................................52 3. Tekfirin Kural ...........................................................................55 [1] Tekfirin kuralndaki Zahire gre uygulanan dnyevi hkmlerde ifadesi.................................................................................56 [2]Tekfirin kuralndaki Bir sz syledii ya da bir fiil iledii ibaresi...........................................................................................56 [3]Tekfirin kuralndaki Kfre drc sz ve bir sz syledii ya da bir fiil iledii ibaresi ....................................................57

er Tercih ..........................................................................64
Failin Kastnn Aa kmas..............................................64

148

MAN VE KFR

Amel le Birlikte Kiinin Hal ve Tavrlarnn Neye aret Ettiine Baklmas (Karainul-Hal).......................................... 64 rfe Baklmas ................................................................... 65 Tekfrul-Mutlak............................................................................ 70 Tekfrul-Muayyen ........................................................................ 70 [4]Tekfirin kuralndaki iledii er yollarla sabit olan ifadesi ..... 71 [5]Tekfirin kuralndaki tekfir hkmnn artlar yerine gelip ifadesi .......................................................................................... 78 Hkm ........................................................................................ 78 Hkmn Sebebi........................................................................... 78 Hkmn art .............................................................................. 78 A) Failde Aranan artlar .................................................... 79 B) Fiilde Aranan artlar ..................................................... 79 C) Mkellefin Fiilinin spatlanmasnda Aranan artlar ........ 79 [6] Tekfirin kuralndaki engeller ortadan kalktnda ifadesi ....... 80 Engel (Mani) ................................................................................ 80 A) Failde Bulunan Engeller ................................................ 80 B) Fiilde Bulunan Engeller ................................................. 80 C) spat Edilmesi Konusundaki Engeller ............................. 80 Ehliyetin Engelleri ........................................................................ 81 Eda Ehliyeti ................................................................................. 81 Vcub Ehliyeti.............................................................................. 81 1) Semavi Engeller............................................................. 82 2) Semavi Olmayan Engeller.............................................. 83 Dil Srmesine Yol Aan Hata ................................... 83 Tevilde Hata ............................................................. 83

149

MAN VE KFR

Cehalet Engeli ............................................................85 krah Engeli ................................................................85 Akl Gideren Sarholuk ...............................................86 Bakasndan Aktarma Yoluyla Kfr Sz Sylemek...86 Tekfirin Engelleri Konusunda Baz Uyarlar ...................................88 1)Engellerin Aratrlmas stitabe Ad Altna Girer ...............88 2)Engellerin Aratrlmas, Buna mkan Olduu Taktirde Vacip Olur; mkan Bulunamad Taktirde se Bu Vaciplik Der .................................................................................88 3)Engelin Muteber Saylmas Konusunda Tek Kaynak eriattr. Belirli Bir ahs Hakknda Engelin Geerli Saylp Saylmamasnda Bavurulacak Merci se Kddr.................89 4)Engel Kalkt Halde Kii Kfrde Israr Ederse Kafirdir .....94 [7]Tekfirin kuralndaki Hkm, buna ehil olan kimse verir ifadesi...............................................................................................96 [8]Tekfirin kuralndaki Eer hkm verilen kimse, darulslamda g yetirilen bir konumda ise ifadesi ..............................97 [9]Tekfirin kuralndaki cezay uygulamasndan nce o kiiye istitabe uygulamas vaciptir ifadesi...............................................98 [10]Tekfirin kuralndaki Yetkili olan kimsenin cezay uygulamasndan nce sz.......................................................................100 [11]Tekfirin kuralndaki Eer bir g arkasnda veya darulharbe snarak korunuyor (mmteni) ise ona istitabe uygulamadan ldrmek ve maln almak herkes iin caizdir. Bu konuda, sonuta elde edilecek olan maslahat veya mefsedete... ifadesi ...101 TEKFR KONUSUNDA YAYGIN OLAN HATALARDAN BAZILARI.105 Kfre Dren Ameli Kastetmek le Kfr Kastetmenin Birbirine Kartrlmas ...............................................................................105 Kfr Sebeplerini Sadece tikadi Kfr le Snrlamak ..................110

150

MAN VE KFR

nkar ya da Helal Saymay, Kfre Dren Gnahlar ile Tekfirde Mstakil Bir art Olarak Kabul Etmek........................................ 111 Allahn ndirdiklerinden Baka Kanunlarla Bask Yoluyla Ynetilen lkelerdeki Mrted ve Mmteni Yneticiler Karsnda Desteklememek ve Kar kmamak Suretiyle SUSANLAR HAKKINDA NEML BR UYARI ....................................................................... 113 I- MAN VE KFR LE LGL HKMLER AISINDAN........ 113 [1] Asl Kafir Yahut Mrted Olup Zahiri Halinden Kafir Olduu Anlalan Kimse ........................................................................ 114 [2] Zahiri Halinden Mslman Olduu Anlalan Kimse ............ 114 Hkm slam Alametleri............................................................. 125 Sahibi Hakknda slam Hkmnn spat in Bizzat Yeterli Olan Alametlerden Bazlar................................................................ 126 ki ehadeti Sylemek...................................................... 126 Kiinin Ben Mslmanm Demesi ................................. 126 Tek Olarak ya da Cemaat Arasnda Namaz Klmak .......... 126 Ezan ................................................................................ 127 Hac ................................................................................. 127 Mslman Bir Kimsenin Kii Haknda ahitlik Etmesi....... 127 Ana Babann Yahut Yalnzca Birisinin Mslman Olmas . 128 Ancak Aratrmadan Sonra Kendileriyle Mslman Hkm Verilebilecek Olan Alametler ........................................................... 129 Mslman Gibi (Esselamu Aleykm eklinde) Selam Vermek............................................................................ 129 Elbise, Sakal, Sa, Sark ve Bunun Gibi D Grnnn Mslman Olduu zlenimi Vermesi ................................. 129 Adaletle lgili Hkmler Etrafnda Dikkat ekilmesi Gereken Noktalar ................................................................................... 131

151

MAN VE KFR

1) Adaletin Tarifi ve artlar ..............................................131 2) nsanlarn Adalet Ynnden Snflandrlmas................134 [3] Zahir Halinden Mslman Ya Da Kafir Olduu Anlalmayan Kimse .................................................................................137 Bu Gibi lkelerde Durumu Bilinmeyen Kimsenin Hkm....137 II- SAVA HKMLER AISINDAN .........................................146 NDEKLER..................................................................................147

152

 www.davetvecihad.com

DAVET SERS BRNC ADIM 1. 2. 3. 4. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 1. 2. 3. 4. 5. Mslmanlarn Birliini Salayacak Temel Esaslar Taifetul Mansurann zellikleri Ehl-i Snnetin Menheci ve Cihadn Esaslar Millet-i brahim man ve Kfr Cehalet zr Demokrasi Dindir Taut ve Destekileri Tautlarin Destekileri Hakkndaki phelerin Aydnlatlmas Dostluk ve Dmanlk lkelerin Hkmleri Cihada Tevik slam Erlerine Nasihatler ARATIRMA SERS El-Umde Fi dadil-Udde El-Cihad vel-ctihad Tekfirde Arlktan Sakndrma Konusunda Otuz Risale 1-2 Akidemiz slamda ehadet Operasyonlar
Abdulkadir bin Abdulaziz Ebu Katade Ebu Muhammed sm El-Makdisi Ebu Muhammed sm Derleme Abdul-Munim Mustafa Abdul-Munim Mustafa Abdulkadir bin Abdulaziz Ebu Muhammed sm Abdulkadir bin Abdulaziz Abdulkadir bin Abdulaziz Ebu Muhammed sm Abdulkadir bin Abdulaziz Ebu Muhammed sm Abdulkadir bin Abdulaziz Abdulkadir bin Abdulaziz Ebu Kuteybe e-mi Sleyman Davud

DAVET SERS KNC ADIM

 www.davetvecihad.com

NOTLAR
..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... .....................................................................................................

 www.davetvecihad.com

..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... ..................................................................................................... .....................................................................................................

 www.davetvecihad.com

NASHAT
Mslman kardeim! Bu kitapk, Allahu Tealann izniyle faydal bilgiler iermektedir. Allaha hamd olsun ki biz, eri delili olmayan hibir sz sylemiyoruz. Senden de, eri bir delili olmadka hibir sz kabul etmemeni istiyoruz. Bylece yol kesen ekyalarn, Allaha davet ad altnda seni aldatmasna izin verme. Rasulullahn Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Bir ayet dahi olsa benden ulatrn 1 ve yine ahit olanlar, olmayanlara duyursun 2 vasiyeti gereince bu kitapn, kardelerinin, tandklarnn ve dier Mslmanlarn arasnda yaylmas iin gayret et. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: Allahn senin elinle bir kiiyi hidayete ulatrmas, kzl develere sahip olmandan daha hayrldr. 3 Kardeim, bil ki bu ve buna benzer yaynlar Mslmanlar arasnda yayman, Allahu Tealann yolunda bir cihaddr. Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem yle buyurur: Mriklere kar mallarnz, canlarnz ve dillerinizle cihad edin. 4 Allahu Teala, bu ve buna benzer yaynlarn Mslmanlar arasnda yaylmas iin gayret eden herkesi birok hayr ile mkafatlandrsn, Allahumme Amin.

www. davetvecihad. com

1 2

Buhari Mttefekun Aleyhi 3 Mttefekun Aleyhi 4 Ebu Davud, sahih bir senedle rivayet etmitir.