2011 Kpss

Bran Analizi
trke
Trke testi, bu ylki snavn en nemli srprizi olarak deerlendirilebilir. Sorular, nceki yllarda okuduunu anlama ve deerlendirme, anlamsal ilikiler kurma ve analiz yapma zerine kuruluydu. Hatta dilbilgisi sorular dahi anlam sorusu formatna sokularak soruluyordu. Fakat 2011 KPSSde dilbilgisinde hem soru says neredeyse % 100 artt hem de sorular anlam konusundan tamamen syrlarak saf dilbilgisi sorularna dnt. niversiteye giri snavlarnda sorulan karma (eklektik) dil bilgisi sorularna da ilk defa 2011 snavnda yer verildi. Ayn zamanda bugne kadar pek sorulmayan baz dilbilgisi konular da birka soruyla sorguland. Bu bakmdan 2011 KPSSden sonra snava girecek adaylarn Trke alma alkanlklarnda deiiklie gitmeleri, dilbilgisine nem vermeleri kanlmaz olduuna inanyoruz. Bu gelimenin dnda dier nitelerde ok fazla bir farkllamayla karlalmad. Soru tipleri ve soru saylar aa yukar ayn kald. nitelere Gre Deerlendirme 1. nite: Szckte Anlam- Kalplamam Sz bekleri Szckte anlam konusuna dair herhangi bir soru gelmemitir. Bunun yerine kalplamam mecaz anlaml sz beklerinden 2 adet biri kolay biri orta zorlukta soru gelmitir. 2. nite: Deyimler ve Ataszleri Bu niteye dair baz yllarda frekans az da olsa sorular gelmektedir. Bu ylda orta zorluk 1 adet soru sorulmutur. Deyimin anlamn bilmeyi gerektiren eici bir soru olmutur. 3. nite: Cmlede Anlam Bu yl cmlede anlam sorularnn biimsel zellikleri deimemitir yani getiimiz senenin benzeri soru tipleri deiime uramadan karmza kmtr. Cmlede anlam nitesinde bu yl adna artc olan soru saysndaki dmedir. Getiimiz yllarda 5-8 arasnda soruyla yoklanan nite bu yl 3 soruyla yoklanmtr. Saynn azalmasnda dilbilgisi sorularnn kapsamnn genilemesi en nemli nedendir. 4. nite: Noktalama Noktalama nitesinde 1 soru kmtr. Soru, renciler tarafndan en ok kartrlan iki noktalama iaretinin (virgl noktal virgl) karlatrlmas zerine kurulmu, zorluk dzeyi yksek bir sorudur. 5. nite: Yazm Kurallar Yazm kurallar nitesine dair 1 adet soru gelmitir. Soru byk harerin kullanmna dair bir sorudur. Dorudan ve tartmasz bir yazm kural sorulduu iin soru kolaydr. 6. nite: Dil Bilgisi Bu yl Trke testinde asl srpriz, dilbilgisi nitesinde yaanmtr. Bunda tek neden soru saysnn 2-3 sorudan 6 soruya kmas deil, sorularn kapsamnn ve zorluk derecesinin atm olmasdr. Getiimiz yllarda anlam sorusu biiminde makyajlanm, dolayl biimde sorulan dilbilgisi konular bu yl dorudan ayn zamanda eklektik biimde sorulmutur. niversite hazrlk snavlarnda sorulan karma dilbilgisi sorular KPSSye tanmtr artk. Daha nceden ok da sorulmayan tamlama, cmle trleri, nispeten cmlenin geleri gibi konular soru haline getirilmitir. Dorudan bilgiye ynelik sorular oluturulduu iin zorluk dereceleri yksektir. 7. nite: Anlatm Bozukluklar Anlatm bozukluklar nitesinde bu yl 3 soru gelmitir. Bu sorulardan biri dilbilgisi temelli, dier ikisi anlam temellidir. Sorular kolay ve orta zorluk derecesindedir. 8.nite: Paragraf Bilgisi Bu niteden 13 soru gelmitir. nitenin ieriinde herhangi bir deime, ya da farkl bir soru tipi gzlemlenmemitir. Paragraar genellikle orta uzunluktadr ve genellikle youn ierikli bir yaps vardr. Birka soru dnda genellikle kolay sorulardr.
an zm m u kla ya
Ali KAYA
trke
Sorularn Konulara Gre Dalm
TRKE SORULARININ KONULARA GRE DAILIMI

KONU BALII Szckte Anlam-Szn Anlam Cmlede Anlam Dilbilgisi Yazm imla Noktalama Anlatm Bozukluu Paragraf Dzeyinde Anlam SORU SAYISI 3 3 6 1 1 3 13
an zm m u kla ya
trke
1. Kiiliimizin oluup gelimesinde okuduklarm-
uzmankariyer
2. Yaam sevme, ondaki gzellikleri grme gc-
zn byk pay vardr. Her yazar, kiiliimizin temeline ayr bir ta koyar. Bu, edebiyatn temel ilevlerinden biridir. Bu paradaki alt izili cmleyle, yazarlara ilikin olarak anlatlmak istenen aadakilerden hangisidir? A) Duyu, davran zelliklerimizi gelitirip B) zenginletirdikleri C) Bizi yanl dncelerden uzaklatrdklar D) Yaama biimimizi belirledikleri E) Bizi baka insanlarn dnyasna tadklar
mz pekitirdikleri Kendi aralarnda be szckle konuan genlerimizi grdke onlarn, beyin ve dil yetilerinin daha gelime evresindeyken kurumu olmasndan kaynaklanan szcksel lleme iinde olduklarnn ayrmna varyorum. Bu cmledeki alt izili szle anlatlmak istenen aadakilerden hangisi olamaz? A) Anlatmsal yavanlk B) Dnsel snrllk C) Duygular yanstmada eksiklik D) Algsal yetersizlik E) Kural tanmazlk
zm
Kalplamam sz bei tipinde bir sorudur. Bu sorular daha ok, mecaz anlam yorumlama yeteneini lmek amacyla kullanlr. Paradaki alt izili szde yazarlarn kiiliimizin temeline ayr talar koyduu dile getirilmitir. Bu yargda geen temele konan ta szyle yazarlarn kiiliimizin oluumundaki yarar ve bize kiiliimiz konusunda katklar vurgulamtr. nk temele yerletirilen talar, yapnn daha salam olmasn salar. Bu karm salayan A seenei sorunun doru yantdr.
www.uzmankariyer.com
zm
Kalplamam sz bei tipinde bir sorudur. Alt izili olan szcksel lleme sznden varlamayacak yarg sorulmaktadr. Szcksel lleme sznden ne kastedildiini anlamak hem lleme szcn hem de iin btn metni deerlendirmek gerekmektedir. lleme verimsizleme, basitleme, yok olu, gibi kavramlar mecaz olarak artrr. Bu bakmdan anlatmn yavanlamas, dnsel snrllk ve duygular yanstmada eksiklik gibi yarglara lleme sznden ulalabilir. Parada geen beyin yetilerinin daha gelime evresindeyken kurumu olmas sznden de algsal yetersizlik yargsna ulalabilir. Fakat parann tamam ve alt ili szden kural tanmama ya dair bir yargya varlmas anlamsal adan mmkn deildir. Dolaysyla doru yant E seeneidir.
Doru yant A seeneidir.
an zm m u kla ya
4
Doru yant E seeneidir.
genelyetenek genelkltr
uzmankariyer
3. nsanolunun aresizlie dt, yaad top-
trke
4. Aadaki cmlelerden hangisi, ayra iinde verilenlerle uyumamaktadr? A) Benim mzie yaklamm, evremdeki mzisyenlerin ounun benimsedii bu akmla rtmyor (karlatrma). B) Onun hangi albmn alrsanz aln, niteliksizlikle, zensizlikle ya da dzeysizlikle karlamayacanzdan emin olabilirsiniz (nesnellik). C) lkemizde yetimi piyanistlerin bir ksm, ilk albmlerinin repertuvarnda gsterdikleri baary sonrakilerde gsteremiyor (saptama). D) Son albmlerindeki baarszlklar, nceki almalarnda kazandklar baardan dolay duyduklar ar z gvenden kaynaklanm olabilir (tahmin). E) Trkiyede dnyaca nl piyanistlerin yetimi olmas, sanatmzn gelecek vadettiini gsteriyor (karm).
lumsal ortamda bir bana, yapayalnz kald ve bakalarnn yardmna gereksinim duyduu anlar vardr. Byle zamanlarda her kapy alar. Ne var ki btn kaplar kapanmtr yzne. Tam anlamyla bir aresizlik iindedir. Bir ykye, bir romana konu olabilecek byle bir durumu ---- deyimiyle somutlatrc bir biimde ne gzel anlatmtr Trkemiz. Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangisinin getirilmesi uygundur? A) tesi kmaz sokak B) havanda su dvmek C) yer demir gk bakr D) drt duvar arasnda E) iki arada bir derede
zm
Deyimler ve bunlarn anlamn bilmeyi ve bunlar yorumlamay len bir sorudur. Yer demir, gk bakr deyimi u biimlerde yorumlanr: Hibir yerden yardm alma imknnn olmamas, hibir aresinin olmamas . Grld gibi sorunun nclnde verilen parada yer demir gk bakr deyiminin anlamsal yorumu sorulmaktadr. Dolaysyla sorunun doru yant C seeneidir.
Doru yant C seeneidir.
an zm m u kla ya
genelyetenek genelkltr 5
trke zm
Bu tip sorularda cmlenin kendine zg anlam sorgulanmaktadr. Seenekleri ayr ayr deerlendirmeyi gerektiren bu soru tipi son yllarda poplerlemitir.A seeneindeki cmlede kii kendi mzik anlayyla evresindekilerin mzik anlayn karlatrmtr. C seeneinde, piyanistlerin ilk albmnde gsterdii baary dier albmlerinde gsteremediine dair bir belirleme yani bir saptama yaplyor. ( Saptama, herhangi bir konu hakknda sunulan kiisel gr demektir.) D seeneinde piyanistlerin ilk albmlerindeki baary bir sonraki albmlerinde sergileyememe nedeni olarak, ilk albmlerindeki baarnn salad ar z gven olabileceine dair bir tahmin gsteriliyor. (Tahmin szc yaklak olarak deerlendirme, oranlama anlamnda da kullanlr. ) E seeneinde Trkiyede dnyaca nl piyanistlerin yetimesinin sanatmzn gelecek vaat ettiine delil olarak gsterilmesi bir karma rnektir. ( karm, bir nermeden yola karak baka nermeler ortaya koymak anlamna gelen bir szcktr.) B seeneinde ise tamamen kiisel ve kantlanamayacak yani znel bir deerlendirme yaplmtr. Bundan dolay verilen cmle iin nesnel yargsn kullanmak yanltr.( Nesnel, kiiden kiiye deimeyen, kantlanabilir nitelik tayan yarglar iin kullanlr.) Dolaysyla yant B seeneidir.
uzmankariyer
5. (I) Bu kitap, nl dil bilimcinin dostlar, renci-
leri, air ve yazar arkadalaryla paylat anlarndan oluuyor. (II) Yazlara ek olarak fotoraflara da yer verilmi. (III) Bu kitap yazara bir sayg duruu niteliinde. (IV) Dil bilimini gen kuaklara elenceli slubuyla anlatan yazar, bir eitimci ayn zamanda. (V) Onun bu yapt, okuyanlarn, yazar her ynyle tanmalarna olanak salyor. Bir kitap ve yazarna ilikin bu paradaki numaralanm cmlelerle ilgili olarak aada verilenlerden hangisi yanltr? A) I. cmlede, ieriiyle ilgili bilgi veriliyor. B) II. cmlede, kapsamndaki eitlilie deiniliyor. C) III. cmlede, tad anlam aklanyor. D) IV. cmlede, mesleki durumuyla ilgili bilgi veriliyor. E) V. cmlede, farkl bir tutumu zerinde duruluyor.
zm
Bu tip sorular cmlenin konusunu sorgulayan ve son yllarda popler olan sorulardr. Bu sorularn zmnde her cmlenin ayr ayr konusunun tespit edilmesi gerekir. I. cmlede kitabn hangi konu etrafnda kaleme alnd dile getiriliyor. Bir eserin konusu ayn zamanda o eserin ierii olarak da nitelendirilebilir. Bu bakmdan cmleye dair aklama dorudur. II. cmlede eserde yazlarn dnda fotoraarn da olduu dile getirilerek eserin kapsamndaki eitlilik dile getirilmitir. Bu bakmdan cmleye dair aklama dorudur. III. cmlede Bu kitap yazara bir sayg duruu niteliinde diyerek kitaba atfedilen anlam, deer dile getiriliyor. Bu bakmdan cmleye dair aklama dorudur. IV. cmlede yazarn ayn zaman da eitimci olduu dile getirilerek mesleki durum ile ilgili bilgi veriliyor. Bu bakmdan cmleye dair aklama dorudur. V. cmlede kitabn yazarn okuyucu tarafndan tannmasndaki nemi vurgulanyor. Cmlede farkl bir tutum taknldna dair bir ifadeye yer verilmemitir. Bu bakmdan sorunun doru yant E seeneidir.
Doru yant B seeneidir.
an zm m u kla ya
6

uzmankariyer
6. (I) Bebeiniz bir yana yaklarken artk yalnz-
trke zm
Bu tip sorular cmlenin konusunu sorgulayan ve son yllarda popler olan sorulardr. Bu sorularn zmnde her cmlenin ayr ayr konusunun tespit edilmesi gerekir. I. cmlede 1 yana gelmi bebein artk sadece kitabn resimleriyle ilgilenmeyecei dile getirilerek bir deiikliin oluaca sezdirilmitir. Bu bakmdan cmleye dair aklama dorudur. II. cmlede birinci cmlede dile getirilen deiikliin ne olduu ( ocuun resimlerin yannda, sylenenlere yani ierie de nem vermesi) aklanmtr. Bu bakmdan cmleye dair aklama dorudur. III. cmlede okunacak yklerin nitelikleri ( karmak olmayan, kolay anlalan, basit) dile getirilmitir. Bu bakmdan cmleye dair aklama dorudur. V. cmlede, bir nceki cmlede dile getirilen nerinin ( ocuunuzla birlikte kitap okuyun) ne gibi yararlar olduu ( bebein dil ve zek geliimini hzlandrmas) ortaya konmutur. Bu bakmdan cmleye dair aklama dorudur. IV. cmlede ise okunanlarn bebekle birlikte okunmas gerektii dile getirilmitir. Seenekte ileri srlen dnceye dair ( ocuun bildii szckleri kullanmak) bir ayrntya cmlede yer verilmemitir. Dolaysyla sorunun doru yant D seeneidir.
ca, annesinin ya da babasnn ona okuduu kitaptaki resimlerle ilgilenmez. (II) Onlarn sylediklerine de kulak vermeye balar. (III) Onun kolayca anlayabilmesi iin karmak olmayan, basit hikyeler semelisiniz. (IV) Okuduklarnz onunla birlikte tekrar etmeye almalsnz. (V) Bu, bebein dil ve zek geliimi bakmndan ok nemlidir. Bebeklere, annelere ve babalara ilikin bu paradaki numaralanm cmlelerle ilgili olarak aada verilenlerden hangisi yanltr? A) I. cmlede, aklanacak bir deiikliin ipular verilmitir. B) II. cmlede, I. cmlede belirtilenin ne olduu aklanmtr. C) III. cmlede, okunacak hikyelerin nitelikleriyle ilgili lt belirtilmitir. D) IV. cmlede, okunanlarn, bebein bildii szcklerden olumas gerektii belirtilmitir. E) V. cmlede, IV. cmlede nerilenin yararlar dile getirilmitir.
an zm m u kla ya
Doru yant D seeneidir.
trke
7. Aadaki cmlelerin hangisinde, ayralarla belirtilen yerlere tekilerden farkl bir noktalama iareti konulmaldr? A) Buraya yerleince ev almlar, bykba hayvan almlar ( ) ipek bcekilii, dokumaclk yapmlar. B) Kabaday ( ) mark bir delikanl on sekiz yandaki daymla tartm. C) Ailece aldklar karar, hi ylmamak, teslim olmamak ( ) sonuna kadar direnmekmi. D) Yaar Beyin kiralad katl ( ) her katnda ikier oda bulunan terasl eve yerlemiler. E) Sabah erkenden kalkyor ( ) dkkn ap ortal topluyormu.
uzmankariyer
8. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl vardr? A) Bu fakltede sekiz yz elli renci eitim gryor. B) Marmara denizindeki kirlilik orannn gnden gne artt syleniyor. C) Baheye karken zerine pembe bir al almt. D) Romannda ocukluk gnlerine oka yer vermiti. E) Daha on be yandayken yaamn ac yzyle tanmt.
zm
Noktalama iaretleri ve grevlerinin sorguland bir suru tipidir. Soru noktal virgl ve virgl arasndaki farkll bilmeyi gerektirmektedir. Seenekleri bu zellikler kapsamnda deerlendirelim. A seeneinde sral bir cmle grmekteyiz. Normalde sral cmlelerde, bu cmleleri ayrmak iin virgl kullanlr, fakat sral cmlelerin herhangi birinde virgl varsa bu cmlelerin arasna noktal virgl gelir. Cmlede grld gibi boluktan nceki ve sonraki cmlelerin iinde virgl vardr bu yzden bolua noktal virgl getirilmelidir. B seeneinde e grevli szcklerin arasna virgl geleceinden cmledeki bolua virgl gelmelidir. Bu cmlede kabaday ve mark szckleri ayn ad tamlayan sfat olduklar iin e grevli olarak kullanlmtr.
zm
Byk harerin yazmna dair bir yazm yanl sorusudur. B seeneindeki Marmara denizindeki sznn yazmnda byk harerin yazmyla ilgili yanllk yaplmtr. Dorusu Marmara Denizindeki biimindedir. Bu yazm yanlyla ilgili yazm kural aada rmekleriyle verilmitir. Yer adlarnda ilk isimden sonra gelen deniz, nehir, gl, da, boaz vb. tr bildiren ikinci isimler byk hare balar: Ar Da, Aral Gl, anakkale Boaz, Dicle Irma, Ege Denizi, Erciyes Da, Frat Nehri, Tuna Nehri, Van Gl, Zigana Geidi, Svey Kanal. (TDK Yazm Klavuzu )
C seeneinde e grevli szcklerin arasna virgl geleceinden bolua virgl getirilmelidir. Bu cmlede eylemsi gruplar e grevli olarak kullanlmtr. D seeneinde e grevli szcklerin arasna virgl geleceinden bolua virgl getirilmelidir. Bu cmlede katl ve her katnda ikier oda bulunan szleri ayn ad tamlayan sfat olduklar iin e grevli olarak kullanlmtr. E seeneinde aralarnda virgl bulunmayan bir sral cmle vardr. Bu tip sral cmlelerde virgl kullanlr.
an zm m u kla ya
8

uzmankariyer
9. Edebiyatn, okuru evindeki rahat koltuundan
trke
10. Mavi kaplar, suya gmlm aalar, pleri
I kaldrma ve onu eyleme srkleme gcne sahip

I
II IV
III
kartran kedileri, kydaki sazlklar ekmek iin fotoraf makinemi yanma aldm. V Bu cmledeki numaralanm tamlamalardan hangisi tr bakmndan tekilerden farkldr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
olduu hep gz ard edilir. Bu szmden, edebiyatn

II
bir propaganda arac olmas gerektiini savun duum anlalmasn. Ben okurunu bilinlendiren edebiyat severim. Ama yaznsall ldrmeden, III IV tr ktye kullanmadan ve yapt iin hakkn
zm
vererek Bu paradaki alt izili szcklerin trleri aadakilerin hangisinde srasyla, doru olarak verilmitir? A) Zamir, isim, isim, sfat C) Zamir, zarf, isim, isim D) sim, sfat, sfat, zarf E) sim, sfat, zamir, sfat
B) sim, zarf, sfat, isim
Daha nceki snavlarda pek karlamadmz tamlama konusuna dair bir sorudur. Tamlamalar genel olarak iki balkta incelenir: sfat tamlamalar ve isim tamlamalar. Sfat tamlamalarnda bir ya da birka szck, bir ad ya niteler ya da farkl biimlerde belirtir. Sfat tamlamalarn bulurken ada nasl ve hangi sorularn yneltmekte fayda vardr. Eer bu sorunun bir cevab varsa o tamlama sfat tamlamasdr. sim tamlamalar ise en az iki ismin eitli gramer kurallaryla bir araya gelmesiyle oluur. Bunlarn nda seeneklere dnelim: I numaral tamlama bir sfat tamlamasdr. mavi kaplar tamlamasnda kap szcne sorduumuz nasl sorusuna yant veren mavi szc sfattr. II numaral tamlama sfat tamlamasdr. suya gmlm aalar tamlamasnda aalar szcne sorduumuz nasl sorusuna yant veren suya gmlm sz sfattr.
zm
Getiimiz yllarda dolayl yollardan ve anlam konusuyla ilikilendirilerek sorulan fakat bu snavda dorudan dilbilgisi terimleriyle sorulan bir szck trleri sorusudur. ncldeki szckleri trleri bakmndan inceleyelim: onu szc insan ad yerine kullanld iin bir kii zamiridir. hep szc cmleyi zaman anlamyla snrlayan bir zaman zarfdr. edebiyat szc bir kavram karlayan isimdir. yaznsallk szc bir kavram karlayan isimdir.
an zm m u kla ya
9
III numaral tamlama sfat tamlamasdr. pleri kartran kediler tamlamasnda kediler szcne sorduumuz nasl sorusuna yant veren pleri kartran sz sfattr.
IV numaral tamlama sfat tamlamasdr. kydaki sazlklar tamlamasnda sazlklar szcne sorduumuz hangi sorusuna yant veren kydaki szc sfattr. V numaral tamlama isim tamlamasdr. fotoraf makinemi tamlamasnda iki szckte isimdir ve aralarnda niteleme ya da belirtme ilikisi yoktur.

trke
11. Aadaki cmlelerin hangisinde - eki bir eylemin karlkl olarak yapldn gsterme ileviyle kullanlmtr? A) Kular havada cvldayarak uuuyordu. B) Birbirlerini grmeden yllarca yazmlar. C) Bu, yorucu bir yryt. D) Hepsi ayn anda saa sola katlar. E) Bu, ok grkemli bir alt.
uzmankariyer
12. Aadaki cmlelerin hangisinde ikileme, tekilerden farkl bir grevde kullanlmtr? A) Buz gibi sudan hepimiz kana kana itik. B) Gne nlarnn vurduu deniz suyu prl prl parlyordu. C) Biraz temizdeki derenin suyu rl rl akyordu. D) Geziden kucak kucak papatyalarla dndler. E) evremizdeki doal gzellikleri doya doya seyrettik.
zm
Bu soru anlam sorusu gibi grnen bir eylemde at sorusudur. Soruda - ekiyle oluturulan ite at sorgulanmtr. te atda ya birlikte yapma ya da karlkl yapma anlam vardr. Soruda karlkl yapma anlam sorgulanmtr. Bunun nda soruya dnelim. Sorunun A, B ve D seeneklerinde ite at vardr. A ve D seeneklerinde bir ii birlikte yapma anlam varken B seeneinde bir ii karlkl yapma anlam vardr. Dolaysyla sorunun doru yant B seeneidir.
zm
Szck trlerine dair bir soru tipidir. kilemelerde dier szckler gibi isim, sfat, zarf, zamir, nlem vb. szck trlerinde kullanlabilir. kilemenin grevini ya da trn belirleyecek olan cmledeki kullanl biimidir. Seenekleri inceleyelim: Soruda ikilemeler zarf ve sfat grevlerinde kullanlmtr. Ksaca bu iki kullanmn farkn ortaya kayalm. Eer ikilemeyi, isme sorduumuz nasl sorusuyla bulursak sfat; ile sorduumuz nasl sorusuyla bulursak zarftr. A seeneindeki kana kana ikilemesi il olan itik szcne sorulan nasl sorusuna yant verdii iin zarftr.
an zm m u kla ya
10
B seeneindeki prl prl ikilemesi il olan parlyordu szcne sorulan nasl sorusuna yant verdii iin zarftr. C seeneindeki rl rl ikilemesi il olan akyordu szcne sorulan nasl sorusuna yant verdii iin zarftr. D seeneindeki kucak kucak ikilemesi isim olan papatyalar szcne sorulan nasl sorusuna yant verdii iin sfattr.
E seeneindeki doya doya ikilemesi il olan seyrettik szcne sorulan nasl sorusuna yant verdii iin zarftr.
uzmankariyer
13. Aadaki cmlelerin hangisinde dolayl tmle, belirtili isim tamlamasndan olumaktadr? A) Beki, her zaman yapt gibi dolambal sokaklarda yrd. B) Yal adam kendisine uzatlan zarfa bakt. C) Kasabada yamurun iddeti gittike artyordu. D) Masann stndeki iekleri byk vazoya koydu. E) Bahe, odann penceresinden ok gzel grnyordu.
trke
14. (I) Geldiimizde gne parlyordu karlarn ze-
rinde. (II) Giderken de Ankarann keskin souu yalyordu yzmz. (III) Hava karanlk, ortalk sessizdi. (IV) Yerler buzlu ve kaygand. (V) Eve dnmekte biraz zorlandk. Bu paradaki numaralanm cmlelerden hangileri yklemine gre tekilerden farkldr? A) I. ve II. B) II. ve III. D) III. ve V. C) III. ve IV. E) IV. ve V.
zm
Soru cmlenin geleri ve tamlama konusunu ayn anda yoklayan karma bir dilbilgisi sorusudur. Bu tip sorularla SYMnin yapt niversiteye giri snavlarnda ska karlamamza ramen bu tip karma bir dilbilgisi sorusunun KPSSde dorudan sorulmas bir ilktir. Dolayl tmle ykleme sorulan neye, kime, nereye, nede, kimde, nerede, neden, kimden, nereden sorularyla bulunur. Belirtili isim tamlamas da hem tamlayann hem tamlanann tamlama ekleri aldklar tamlamalardr. Seenekleri bunlarn nda inceleyelim: A seeneinde dolayl tmle nerede sorusunun cevab olan dolambal sokaklarda szdr. Bu sz bir sfat tamlamasdr.
zm
Soru, cmle trleri konusuyla ilgili bir dilbilgisi sorusudur. Daha nceki yllarda bu konuya dair dorudan bilgi yoklayan soru pek sorulmamtr. Cmle trlerinin bir alt bal olan yklemin trne gre cmleler konusunu sorgulayan bir sorudur. Yklemin trne gre cmleler ikiye ayrlr: isim cmlesi ve il cmlesi. Yklemi isim olan cmleye isim cmlesi, yklemi il olan cmleye il cmlesi denir. Bu bilgiler nda seenekleri inceleyelim: I. cmlenin yklemi olan parlyordu szc il olduu iin cmle il cmlesidir. II. cmlenin yklemi olan yalyordu szc il olduu iin cmle il cmlesidir. III. cmlenin yklemi olan sessizdiszc isim olduu iin cmle isim cmlesidir. IV. cmlenin yklemi olan kaygandszc isim olduu iin cmle isim cmlesidir. V. cmlenin yklemi olan zorlandk szc il olduu iin cmle il cmlesidir. III. ve IV cmleler isim cmlesiyken I., II. ve V cmleler il cmlesidir. Dolaysyla doru yant C seeneidir.
B seeneinde dolayl tmle kime sorusunun cevab olan kendisine szcdr. Bu, bir tamlama deildir.
C seeneinde dolayl tmle nerede sorusunun cevab olan kasabada szcdr. Bu, bir tamlama deildir.
D seeneinde dolayl tmle neye sorusunun cevab olan byk vazoya szdr. Bu sz bir sfat tamlamasdr. E seeneinde dolayl tmle nereden sorusunun cevab olan odann penceresinden szdr. Bu sz hem tamlayan hem tamlanan tamlama eki alm iki isimden oluan belirtili isim tamlamasdr. Dolaysyla sorunun doru yant E seeneidir.
an zm m u kla ya
11

trke
15. Postmodern romanlarda yazar, syleminin tek-
uzmankariyer
16. Bu konuda onun syledikleri yerden ge kadar
dzelemesine direnmek iin, yazarln verdii ayrcalklardan vazgetii biliniyor. Bu cmledeki anlatm bozukluu aadaki deiikliklerin hangisiyle giderilebilir? A) yazar szc yazarn yaplarak B) iin yerine amacyla szc getirilerek C) verdii yerine salad szc getirilerek D) romanlarda szc atlarak E) biliniyor yerine bilinegeliyor szc getirilerek
hakldr. Bu cmledeki anlatm bozukluu aadaki deiikliklerin hangisiyle giderilebilir? A) bu konuda sz onun szcnden sonra getirilerek B) onun szc atlarak C) syledikleri yerine sylediklerinde szc getirilerek D) kadar szc atlarak E) onun syledikleri yerine o szc getirilerek
zm
Soru bir anlatm bozukluu sorusudur. nclde verilen cmlede tamlayan eki eksikliinden kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr. Bu, tamlayanla tamlanan arasna szckler girdiinde dikkatsizlik sonucu oluan bir anlatm bozukluudur. Soruda yazar szc tamlayan olarak vazgetii szcne, dier bir deyile, tamlayanna balanmaktadr. Bylece ortaya yazar vazgetii biiminde yanl bir tamlama kmaktadr. Bu bozukluu gidermek iin yazar szcne tamlayan eki olan -n getirilmelidir. Bu durumda tamlama yazar-n vazgetii biiminde dzelecektir. Dolaysyla yant A seeneidir.
zm
Soru bir anlatm bozukluu sorusudur. Soruda anlatm bozukluuna yol aan, nesnenin zne gibi kullanlmas ve buna bal olarak mantksal bir tutarszln ortaya kmasdr. Hakl olmak eylemi insan iin kullanlacak bir eylemdir. Buna ramen cmlede hakl olan kiinin kendisi deil syledikleridir. Bundan dolay mantksal bir tutarszlk olumutur. Cmleyi dzeltmek iin nesne grevinde kullanlan onun syledikleri sz yerine zne olan o szc getirilmelidir. Dolaysyla doru yant E seeneidir.
an zm m u kla ya
12
uzmankariyer
17. Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozukluu vardr? A) Senin, verdiin randevuya hi zamannda geldiin oldu mu? B) Dncelerini neden bizimle paylamyorsun? C) Sorduum sorunun cevab bu muydu? D) Yeterince problem yarattnz yetmedi mi? E) Sence, byle konumas doru mu?
trke
18. (I) ocuk yetitirme yntemleri, lkeden lke-
ye deien kltrel kodlar tayor. (II) Baz lkelerde ocuklar, daha kk yalardayken gazete datmaya, kendi yatan toplamaya balayarak sorumluluk duygusu kazanyor. (III) nce sorumluluk nedir, onu incelemekte yarar var. (IV) Ama sofradan taban kaldrmayan, kard giysilerini saa sola frlatan ocuklar da var. (V) Kimi aileler, byle ocuklara ses karmyor. (VI) ocuklara sorumluluklar hatrlatlmadka bu sorunu zmek zor grnyor. Bu paradaki numaralanm cmlelerden hangisi dncenin akn bozmaktadr? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.
zm
Soru bir anlatm bozukluu sorusudur. Sorunun D seeneinde szc gereksiz kullanmaktan kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr. Cmlede yeterince problem yaratld dile getirildikten sonra, ayn anlam karlayan yetmedi mi sz kullanlarak cmlenin duruluu bozulmu ve anlatm bozukluu olumutur. Cmle Yeterince problem yarattnz. biiminde dzeltilebilir.
zm
Soru paragrafn yapsal zelliine dair, dncenin akn bozan cmleyi bulma sorusudur. Bu tip sorularn zmnde yaplmas gereken parann konusunu bulmak ve bu konuyla ilgisi olmayan cmleyi tespit etmektir. Parann konusu ocuk yetitirme yntemleridir. Parann I, II, IV, V ve VI numaral cmleleri bu konu evresinde ayrntlar iermektedir. Fakat III numaral cmlede sorumluluk kavramnn ne olmas gerektii zerinde durulmu ve konunun dna klmtr. Dolaysyla doru yant B seeneidir.
an zm m u kla ya
trke
19. Birok kent vardr, oraya gitmeseniz de eitli ki-
uzmankariyer
20. Herkesin bir hayat hikyesi vardr. ou insann
taplar okuyarak o kent hakknda bilgi edinmeye alrsnz. Bir lde bunu baarabilirsiniz. Fakat sz konusu kent anlurfa ise iiniz olduka zordur. ----. Bu parann sonuna dncenin akna gre aadakilerden hangisi getirilmelidir? A) Toprann rengini grp sokaklarnn kokusunu, insanlarnn sesini duymadan tanyamazsnz bu kenti B) Buras, grmeniz gereken yerler listesinde ilk sray almay hak etmektedir C) Orada her ey farkldr; ay daha buruk, daha ho kokuludur D) Daha nce hi gelmemi de olsanz kendinizi, evinizdeymi gibi rahat hissedersiniz E) Gzelliinin ve farkllnn, barndrd kltrel zenginlikten kaynakland herkese bilinmektedir
hayat, az ok ngrd bir izgide, suyun dere yatanda ak gibi akar gider. Kimilerininki de benimki gibi biraz daha farkl seyreder. Ben hayatm zlemlerimle deitirmeye ve onlarn peinden gitmeye altm; iyi insan olmay, bunun salayaca doyuma ulamay istedim. Bu parada anlatlan farkl iki yaam biimi aadakilerden hangisidir? A) Sorgulayc bir yol izleme Huzuru kendi iinde arama B) Yaamdan bir eyler ummama Elindekilerin deerini bilmeme C) Beklentisine uygun bir yaam benimseme Yaamn ynlendirmeye, farkllatrmaya alma D) Deiik yaamlarn olabileceini dnememe Kendi yaamn hep bakalarnnkiyle karlatrma E) Karamsarlk iinde olma Bireysel mutluluktan kanma
zm
Soru paragrafn yapsal zelliine dair bir boluk doldurma sorusudur. Bu tip sorularn zmnde boluktan nceki veya sonraki ksmlar iyi deerlendirmek, bu ksmlarn yorumunu iyi yapmak zorunluluktur. Soruda birok kenti tanmak iin kitaplarn yeterli olabilecei savunulmu fakat anlurfa iin durumun farkl olduu sezdirilmitir. O halde paradaki bolua anlurfay tanmann kitapla olmayacan, orada bizzat bulunmak gerektiini vurgulayan seenei getirmemiz gerekmektedir. Bu anlam ayrntsn en iyi vurgulayan A seenei bu adan sorunun doru yantdr.
zm
Soru parann ieriine dair bir sorudur. Parada birbirine kart olan iki yaam biimi zerinde durulmu, soru nclnde ise bu kart yaam biimlerinin ne olduu sorulmutur. Parada geen ou insann hayat az ok ngrd bir izgide, suyun dere yatanda ak gibi akar gider. sznden baz yaamlarn az ok tahmin edilebilen bir ak ierisinde, beklentilere uygun ilerledii dile getirilmitir. Yine parada geen Ben hayatm zlemlerimle deitirmeye ve onlarn peinde gitmeye altm sznden baz yaamlarn rutinin dnda farkllklara ve deiimlere ak olduu vurgulanmtr. Bu iki kart yaam biimlilerini en iyi belirleyen, bu adan C seeneidir.
an zm m u kla ya
14
uzmankariyer
21. Bana Yazarln m yoksa gazeteciliin mi daha iyi? diye soruyorlar. Zor bir soru. Gazetecilikte
trke
22. Hemen nl olmak isteyen rencilerime
neleri yapp neleri yapamayacam benimle alanlar bilir. Yazarlk servenim ise ok yeni. lk kitab daha bir hafta nce yaymlanm bir yazarm ben. Kendi yazdklarm beenip beenmememin bir nemi yok. Ben, okurun beendii kadar yazarm. Bu szleri syleyen bir kiinin yazarlyla ilgili olarak aadakilerin hangisine ulalabilir? A) Mesleinde daha zenli almas gerektiinin farkndadr. B) nsann kendisini vmesinin bakalarnca ho karlanmayacandan korkmaktadr. C) Yaptnn, gelecekte byk ilgi grmesini beklemektedir. D) Yeterliliini ve yaratcln belirleyen ltn, okurlarn deerlendirmesi olduunu dnmektedir. E) Gazeteciliinin, yaratcln gelitireceini bilmektedir.
Shakespearein, lmnden yz elli yl sonra ne kavutuunu; Dostoyevskinin, adalarndan ok daha sonra kabullenildiini hatrlatrm ve eklerim: Roman yazmak, gelecee mektup
gndermek gibidir. ki yz yl sonra da okunuyorsan bu i tamam demektir.
Bu parada romanclkla ilgili olarak anlatlmak istenen aadakilerden hangisidir? A) Byk sanatlarn yaptlar rnek alnmaldr. B) Baarnn lt kalclktr. C) Yaptn belirli sanatsal nitelikler tamas gerekir. D) Ancak ok yetenekli kiiler baar kazanabilir. E) ok emek ve sabr isteyen ileli bir itir.
zm
Soru parann ieriine dair bir sorudur. Soruda metinde ifade edilenlerden hangisine ulalabilecei sorgulanmtr. Parada geen Kendi yazdklarm beenip beenmemenin bir nemi yok. Ben okurun beendii kadar yazarm. sznden, D seeneinde geen Yeterliliini ve yaratcln belirleyen ltn, okurlarn deerlendirmesi olduunu dnmektedir. yargsna dorudan ulalabilir. Dier seeneklerdeki yarglara dair ayrntlara bu parada yer verilmemitir.
zm
Soru parann ieriine dair bir sorudur. Soruda parada romanla ilgili vurgulanmak istenenin ne olduu sorgulanmtr. Parada geen Roman yazmak, gelecee mektup yazmak gibidir. ki yzyl sonra da okunuyorsan bu i tamam demektir. szyle roman iin en nemli zelliinin kalclk olduu vurgulanmtr. Bu yargy ieren B seenei doru yanttr.
an zm m u kla ya
15
trke
23. Yallkta edinilen zenginlikler saymakla bitmez.
uzmankariyer
24. Usta edebiyatlarla grmeye gideceiniz za-
Ama ben bunlar kazanmak iin yall beklemedim. Bunlar yan ban alm kiilerden renmeye altm. Bu nedenle izlemeyi, dinlemeyi, okumay tercih ettim. Ksa yoldan, zellikle yaamaya cesaret edemediklerimi renirim sandm. Ama yle olmuyormu, bunu imdilerde anlyorum. Bu parada sylenenlerden aadakilerin hangisine ulalabilir? A) Yaam birikimi ancak yaanarak oluur. B) nsan genlik dneminde elindeki olanaklardan nasl yararlanacan bilemez. C) Yallk, insanlara olaylar karsnda daha serinkanl davranmay retir. D) Yallk, insan bakalarnn haklarna sayg duymaya ynlendirir. E) Yallk, ruhsal ve ziksel adan bir tkeni dnemidir.
man, onlara, kitaplarn okuduunuzu kantlamalsnz ki kendisini tandnza inansn. Bylece, donanml olarak gittiimiz yerden daha donanml olarak kabilirsiniz. Eer hibir ey bilmeden giderseniz televizyonlarda ok rastladm ve gldm, Sizi tanyabilir miyiz? diye soran birinin durumuna dersiniz. Ustalarla grmelerimden kardm ve her zaman uyguladm kural budur. Bu parada baarl edebiyatlarla yaplacak rportajlarla ilgili olarak anlatlmak istenen aadakilerden hangisidir? A) Tannm sanatlarla grebilmenin baz kurallar olduu B) Grsel basnda yaymlanan grmelerin, izleyicinin ilgisini ekmedii C) Sanat hakknda bilgi sahibi olarak gitmenin, sanatdan daha fazla bilgi almay salayaca D) Sorulacak sorularn, ok ynl bir nitelik tamas ve soran kiinin iindeki baarsn yanstc nitelikte olmas gerektii E) Sanatlarla yaplan grmelerin, onlarn nn artrd
zm
Soru parann ieriine dair bir sorudur. Soruda metinde ifade edilenlerden hangisine ulalabilecei sorgulanmtr. Metinde kiinin allarn deneyimlerini elde etmek iin birok yntem denedii ama baarya ulaamad dile getirilmitir. Baarya ulaamamasnn nedeni olarak da kiinin yaamad hibir durumu deneyim haline getiremeyecei vurgulanmtr. Bu yargy ieren A seenei doru yanttr.
zm
Soru parann ieriine dair bir sorudur. Soruda iyi bir yazarla syleiye gitmeden, o yazarla ilgili donanml olmak gerektii vurgulanmtr. Byle davranldnda syleinin daha yararl geecei ve yazardan daha fazla bilgi alnabilecei savunulmutur. Bu yargy ieren C seenei doru yantdr.
an zm m u kla ya
16
uzmankariyer
25. Edebiyat tarihisi ve eletirmen olan yazar lan
trke
26. Bir sredir ykler yazmay deniyordum. Bunlar
Walt, 18. yzyl ngiliz edebiyatnn nde gelen romanclarndan Defoe, Richardson ve Fielding zerine incelemeler yapyor. Bu isimlerin, modern roman geleneinin olumasndaki rollerini tartyor. Aratrmasn, Bat tarihini belirleyen olaylar, toplumsal oluumlar ve ekonomik durum gibi eitli d etkenleri gz nne alarak yapan yazar, bunlarn modern roman zerindeki etkilerini okurlara sunuyor. Bu parada anlatlan yazara ve onun almalarna ilikin olarak aadakilerden hangisine deinilmemitir? A) ada roman, iinde olutuu teki koullarla birlikte deerlendirdiine B) ncelemelerini tannm sanatlar zerine yaptna C) Mesleki adan iki alanla ilgili olduuna D) nceledii yazarlarn ada romana katkda bulunduuna E) Daha nce bilinmeyenleri gn na kardna
kitaplatrmak gibi bir amacm yoktu. Akam bilgisayarn bana geip yklerimi yazarken hayal dnyasnda gezinmek, gnlk yaamn yavanlndan kurtulmak istiyordum. Onu yaptm. Byle yaptmda sabahlar daha mutlu, daha ok ey renme isteiyle uyanyordum. Kendi kendime yetiyordum yani. Bir de zamann olgunlatrmasna braktm yklerimi, hemen kitap olsun istemedim. Bu parada konuan kii, ykcl ve ykleriyle ilgili olarak aadakilerin hangisine deinmemitir? A) Yazmann kendi zerindeki olumlu etkilerine B) Yazmaya balarkenki amacna C) Yazmann haz veren, ekici bir i olduuna D) Neden hemen kitaba dntrmediine E) Yaymlamada hangi skntlarla karlatna
zm
Soru parann ierii kapsamnda yer alan yardmc dnceler konusuna dairdir. Bu tip olumsuz kkl soru tiplerinde her seenei ayr ayr irdelemek gerekmektedir. imdi seenekleri inceleyelim: Parann son cmlesinde geen ifadelerden A seeneine; nde gelen romanclardan Defoe, Richardson ve Fielding zerine incelemeler yapyor. ifadesinden B seeneine; Edebiyat tarihisi ve eletirmen olan yazar ifadesinden C seeneine; Bu isimlerin, modern roman geleneinin olumasndaki rollerini tartyor. ifadesinden D seeneine ulalmaktadr. Parada yazarn bilinmeyenleri gn na kardna dair bir belirleme yoktur. Dolaysyla doru yant E seeneidir.
zm
Soru parann ierii kapsamnda yer alan yardmc dnceler konusuna dairdir. Bu tip olumsuz kkl soru tiplerinde her seenei ayr ayr irdelemek gerekmektedir. imdi seenekleri inceleyelim: Parada geen Byle yaptmda sabahlar daha mutlu, daha ok ey renme isteiyle uyanyordum. ifadesinden A ve C seeneine; gnlk yaamn yavanlndan kurtulmak istiyordum. ifadesinden B seeneine; Bir de zamann olgunlatrmasna braktm yklerimi, hemen kitap olsun istemedim. ifadesinden D seeneine ulalabilir. Fakat parada, kitaplarn yaynlarken yaad skntlara dair bir ayrntya yer verilmemitir. Dolaysyla doru yant E seeneidir.
an zm m u kla ya
17
trke
27. Gerilim roman yazan biri, okurun kalbini, avu-
uzmankariyer
28. Yazarlk hep iimde tadm, derinlerde bir yer-
larnda hissetmeli; her cmlede, okurunun artan kalp atn duymal. Bu, yazarlk kumanzda olmas gereken bir zellik. Gerilim, ayn zamanda kurgunun da n plana kt bir tr. O nedenle gevezelik edemez, istediiniz gibi uzatamazsnz metni. nk o zaman avucunuzdaki kalbin at yavalar. Bizde gerilim tr pek gelimemitir. Nedenini bilmiyorum. Belki de kltrmzle, toplumumuzun yaam biimiyle ilgilidir. Bu parada gerilim romannn zellikleri arasnda aadakilerden hangisine yer verilmemitir? A) Her dzeyden okura seslenecek bir anlatma yer verilmesi B) Olaylarn oluturduu atnn nem tamas C) levsiz ayrntlara yer verilmemesi D) Heyecann dozunun nem tamas E) Okurunu heyecanlandran bir yapsnn olmas
lerde olgunlap zaman gelince kendi kendine ortaya kacak bir hevesti sanrm. Bu heves, ilk belirtilerini lise yllarndaki okul gazetesine ya da duvar panolarna yazdm yazlarda kendisini gstermiti. Daha sonra gerekst olaylarn anlatld ksa yk denemelerim oldu. Fakat cesaretsizlik, bunlarn bir kede unutulmasna yol at. Bir gn aklmdan geenleri kk ktlara not almaya baladm. Bunlar, tandklarma okuttuumda ok ilgin bulduklarn sylediler, bu yazlarn hangi yazara ait olduunu sordular. Benim yazm olduum dncesi o an iin pek ouna inandrc gelmedi. Sonra onlarla yaptm grmeler beni heveslendirdi ve cmleler sayfalara dnt. Bu paradan, bunlar syleyen yazarla ilgili olarak aadakilerin hangisi karlamaz? A) Yazmaya rencilik yllarnda ilgi duyduu B) Lise yllarnda yazd yk denemelerini beenilmedii iin ortaya karmad C) yk denemelerinde anlattklarnn, gerekleri olduu gibi yanstmad D) Bakalarnca, kimi yazlarnn, onun olabileceinin dnlmedii E) Yaknlarnn yreklendirmesiyle yazmay srdrd
zm
Soru parann ierii kapsamnda yer alan yardmc dnceler konusuna dairdir. Bu tip olumsuz kkl soru tiplerinde her seenei ayr ayr irdelemek gerekmektedir. imdi seenekleri inceleyelim: Parada geen Gerilim ayn zamanda kurgunun da n plana kt bir tr. ifadesinden B seeneine; O nedenle gevezelik edemez, istediiniz kadar uzatamazsnz metni. ifadesinden C seeneine; her cmlede okurun artan kalp atn duymal. ifadesinden D ve E seeneine ulalabilir. Fakat parada her dzeyden okura seslenecek bir anlatma yer verdiine dair bir ayrntya yer verilmemitir. Dolaysyla doru yant A seeneidir.
zm
Soru parann ierii kapsamnda yer alan yardmc dnceler konusuna dairdir. Bu tip olumsuz kkl soru tiplerinde her seenei ayr ayr irdelemek gerekmektedir. imdi seenekleri inceleyelim:
an zm m u kla ya
18
Parada geen Bu heves, ilk belirtilerini lise yllarndaki okul gazetesine ya da duvar panolarna yazdm yazlarda kendini gstermiti. ifadesinden A seeneine; Daha sonra gerekst olaylarn anlatld ksa yk denemelerim oldu. ifadesinden C seeneine; Benim yazm olduum dncesi o an iin pek ouna inandrc gelmedi. ifadesinden D seeneine; Sonra onlarla yaptm grmeler beni heveslendirdi. ifadesinden E seeneine ulalabilir. Fakat parada lise yllarnda yazd yk denemelerinin beenilmediine dair bir ayrntya yer verilmemitir. Dolaysyla doru yant B seeneidir.

uzmankariyer
29. Bu sanatmz ok iyi bir air olmasna karn iir
trke
30. Kendine gven duyma, insann, ocukluk ylla-
zerine neredeyse hi konumaz, bir ey sylemez. Kendisine sorulsa ou kiiye yabanc gelebilecek ve onlar artacak dnceler ne srerek onlarda olumsuz bir etki bile yaratabilir. Ama ben hem kendisini hem iirini ok severim. Eer air kiilik diye bir ey varsa odur. Aadakilerden hangisi kendisinden byle sz edilen bir airin zellii deildir? A) iirle ilgili farkl dnceleri olan B) Gzel iirleri olduuna inanlan C) Sanat zerine konuulmasndan holanmayan D) iiriyle kiilii arasnda etkileim bulunan E) iir zerine grlerini aklamaktan kanan
rndan balayarak yaad evrede kendini ne kadar gvende hissettiiyle ilikilidir. Kendine gveni olmayan kii, gveni hissedebilmek iin bakalarndan kabul grmeye alr. Ama kendini daha iyi ve gvende hissetmek iin yaptklar, onu daha ekingen ve sorumluluk alamaz hle getirir. Yapmak istediklerini deil de yaparsa kabul greceini dnd eyi yapar; bu da onun kendisinden uzaklamasna ve kararszlnn artmasna yol aar. Giderek bakalarna baml hle gelir. Bazen ok nemsiz kararlar iin bile bakalarnn nerilerine ihtiya duyar. Bu paradan gven duygusuyla ilgili olarak aadakilerin hangisi karlamaz? A) Bunu duyumsayamayanlarn, kiilikleri yeterince gelimez. B) Bundan yoksun kii, bakalarnn onayna gereksinim duyar. C) Gvenli ortamlarda yetienlerde, gerektii lde kazanld grlr. D) Bu duygunun gelimedii kiiler toplumdan dlanr. E) Sorumluluk duygusuyla arasnda ba vardr.
zm
zm
Parada geen ou kiiye yabanc gelebilecek ve onlar artacak dnceler ne srerek ifadesinden A seeneine; Bu sanatmz ok iyi bir air ifadesinden B seeneine; Eer air kiilik diye bir ey varsa odur. ifadesinden D seeneine; iir zerine neredeyse hi konumaz ifadesinden E seeneine ulalabilir. Fakat parada sz edilen kiinin sanat zerine konuulmasndan halanmadna dair bir ayrntya yer verilmemitir. Dolaysyla doru yant C seeneidir.
an zm m u kla ya
19
Parada gven duygusu olmayan kiilerin, kiiliklerinde birok eksiklik ve olumsuzluk olduu parann genelinde anlatlmtr, buradan A seeneine ulalr. Yine parada geen Kendine gveni olmayan kii gveni hissedebilmek iin bakalarndan kabul grmeye alr. ifadesinden B seeneine; Kendine gven duyma insann ocukluk ylarndan balayarak yaad evrede kendini ne kadar gvende hissettiiyle ilikilidir. fadesinden C seeneine; onu daha ekingen ve sorumluluk almaz hale getirir. fadesinden E seeneine ulalr. Fakat parada gven duygusunun gelimedii kiilerin toplumdan dlandna dair bir ifadeye yer verilmemitir. Dolaysyla doru yant D seeneidir.

Bran Analizi
matematik
2011 KPSS Matematik testi, sorularn konulara dalm ve zorluk dzeyi bakmndan, daha nce yaplan snavlara gre nemli farkllklar iermemektedir. Zorluk dzeyi bakmndan, adaylarn zorlanmadan cevaplayabilecekleri, kolay olarak deerlendirebileceimiz birka tane sorunun yannda, ounlukla orta zorlukta sorulardan ve yalnzca birka tane zorlayc sorudan oluan bir test olduu sylenebilir. Matematik testinde, beklenmeyen bir konu ya da alt balktan soru kullanlmamtr. Ancak sorularn konulara gre homojen olarak dald da sylenemez. rnein bu snavda, problemler balnn altnda, daha nce uygulanan snavlarda kullanlan ya problemleri, hareket problemleri, karm problemleri, faiz problemleri alt balklarndan soru bulunmamaktadr. nemli ksm basit orantlar kurularak zlebilen 4 tane grak problemi, 2 tane yzde problemi ve 4 tane say problemi kullanlmtr. 2010 ncesinde, dier sorulara kyasla daha seici sorularla yoklanan zdelikler ve arpanlara ayrma konusu, 2010 ylnda olduu gibi 2011 ylnda da kolay saylabilecek yalnzca 1 tane soruyla yoklanmtr. Getiimiz yllarda 3 soru kullanlan Geometri blmnden, bu snavda 4 soru kullanlmtr. Mutlak Deer, Permtasyon ve Analitik Geometri balklarndan, dier sorulara kyasla biraz daha zorlayc sorular kullanlmtr.
an zm m u kla ya
lyas BAPINAR
matematik
MATEMATK SORULARININ KONULARA GRE DAILIMI
KONU BALII Doal Saylar / Tamsaylar Rasyonel Saylar sl / Kkl Saylar Denklemler / Eitsizlikler / Mutlak Deer SORU SAYISI 3 2 3 2 2011 KPSS DE IKAN KAVRAMLAR Obeb - Okek Asal Saylar Rasyonel saylarda drt ilem Ondalk saylarda drt ilem sl ve Kkl saylarda temel ilemler Basit Eitsizlikler Mutlak Deer (arpanlara ayrma ve denklem zme zellikleriyle birlikte) Ortak arpan parantezine alma, iki kare arpanlara Ayrma 1 fark ve tam kare zdeliinden faydalanarak sadeletirme Aritmetik ortalama Oran Orant 2 Karlatrma yntemiyle orant kurarak problem zme Say problemleri ( 4 soru ) Problemler 10 Yzde problemleri ( 2 soru ) Grak problemleri ( 4 soru ) Kmelerde temel ilemler lem Permtasyon
Kmeler / lem / Modler Aritmetik
Permtasyon, Kombinasyon, Olaslk Alar ve genler
okgenler ve Drtgenler ember ve Daire
Dorunun Analitik ncelenmesi
an zm m u kla ya
2 1 2 zel genler 1 Yamuk 1 -
gende a-kenar bantlar
ki noktas bilinen dorunun eimi ki noktann birbirine uzakl Dzlemde gen ve drtgen zelliklerinden faydalanarak alan hesaplama
Kat Cisimler
matematik
31. 3- 2 3 2 3 + 3 ileminin sonucu katr? A) 6 B) 7 11 11 11 D) 7 C) 8 11 11 E) 8 33. 0, 36 + 1, 21 - 1, 69 0, 2 ileminin sonucu katr? A) 2 D) 3 4 B) 4
uzmankariyer
C) 5 2 5 E) 4
zm 33: zm 31:
3 -2 3.3 - 2 7 1 3 3- 2 ^3h 3 = 3 = 2 33.3 = 11 2 3 2 3 + + + 1 3 3 3 3
^3h
0, 36 + 1, 21 - 1, 69 = 0, 2
7 3 = 3 . 11 7 = 11
121 100 2 10 6 11 - 13 + = 10 10 10 2 10 4 10 = 2 10 4 . 10 = 10 2 =2
36 + 100
169 100

32.
3, 5 0, 4 0, 045 . m0, 7 0, 08 0, 009 B) 10 C) 20 D) 25 E) 45
ileminin sonucu katr? A) 5
zm 32:
c
J 35 4 N 45 3, 5 0, 4 0, 045 K 10 10 O 1000 . . m0, 7 0, 08 0, 009 = K 7 8 O 9 K O L 10 100 P 1000 35 10 4 100 45 1000 = c 10 . 7 . 10 . 8 m - 1000 . 9 35 40 45 = c 7 . 8 m- 9 = ^5.5h - 5 = 25 - 5 = 20
an zm m u kla ya
34. 3 9 x - 2 = 81 A) 4 olduuna gre, x katr? B) 5 C) 6
D) 7
E) 8
zm 31:
3
9 x - 2 = 81 ( 9 3 = 92 x-2 2 = 3 x-2 = 6 x=8
x-2

24

uzmankariyer
35. 2 x .2 y = 256 5 x 625 = 5y olduuna gre, x.y arpm katr? A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 14 37.
K L
matematik
zm 35:
2 x .2 y = 256 ( 2 x + y = 28 ( x + y = 8 5 x 625 ( 5 x - y 5 4 ( x - y 4 = = = 5y 2x = 12 x=6 x + y = 8 ve x = 6 ise 6+y = 8 y = 2 dir. Buna gre, x.y = 6.2 = 12 dir.
emadaki taral blgeyi ifade eden kme aadakilerden hangisidir? A) (L \ K) + M B) (K \ L) + M C) (K \ M) + (K \ L) D) (L \ M) + (K \ L) E) (L \ K) + (L \ M)
zm 35:
Taral blge, L de olup K da olmayan ve L de olup M de olmayan elemanlardan olumaktadr.
36. a, b ve c gerel saylar iin a < 0 < b < c olduuna gre, I. a + c > 0 II. a2 < b2 III. a.b > a.c aadakilerden hangileri her zaman dorudur? A) Yalnz II B) Yalnz III D) I ve III C) I ve II E) II ve III
L de olup K da olmayan elemanlar (L \ K) kmesini, L de olup M de olmayan elemanlar ise (L \ M) kmesini oluturur. Bu iki kmenin ortak elemanlarndan oluan kme, (L \ K) + (L \ M) kmesidir.
zm 36:
a negatif, c pozitif olarak veriliyor. Biri negatif, dieri pozitif olan iki saynn toplam negatif ya da pozitif olabilir. a > b ifadesi her zaman doru deildir.
Negatif saylarn karesi pozitiftir. a2 ve b2 ifadelerinin her ikisi de pozitif olduundan a2 < b2 ya da a2 < b2 olabilir. O halde a2 < b2 ifadesi her zaman doru deildir. a.b > a.c ifadesinde her iki taraf a ya blelim. a negatif olarak verildiine gre, eitsizlik yn deitirir. a.b < a.c ( b < c olur. Soruda verilen sralamaya a a gre, b < c ifadesi her zaman dorudur.
an zm m u kla ya
a -b ab - a b A) -1 B) 1 D) a + b
2 2 2 + 38. a b2 + b2 a . a - 2ab 2 b2 2
ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden hangisidir? C) a - b E) a
zm 35:

ab.â + bh â - bh2 a 2 b + b 2 a . a 2 - 2ab + b2 . = 2 2 2 2 â - bh .â + bh ab.^b - ah a -b ab - a b â - bh2 = â - bh .^b - ah â - bh2 = - 1.â - bh .â - bh =- 1
matematik
39.
uzmankariyer
40. Gerel saylar kmesi zerinde ) ilemi
x.|x-2| = 1 denklemini salayan x deerlerinin toplam katr? A) 1 B) 2 D) 1 + 2 C) 3 - 2 E) 2 + 2
b2 - a, a ) b = *-b , 2
a # b ise a > b ise
biiminde tanmlanyor. Buna gre, 1 ) ; 1 ) ^- 3hE ileminin sonucu katr? 2 A) 1 2 D) 5 4 B) 1 3 C) 3 4 3 E) 5
zm 32:
1.durum: x > 2 olsun. Bu durumda x - 2 ifadesi pozitif olacandan |x - 2| = x - 2 dir. Buna gre, x. x - 2 = 1 ( x.^ x - 2h = 1 x2 - 2x = 1 x2 - 2x + 1 = 1 + 1 ^ x - 1h2 = 2 0 x - 1 = 2 veya x - 1 = - 2 x = 2+1 x =- 2 + 1 x = - 2 + 1, x > 2 n koulunu salamaz. O halde x = 2 + 1 dir. 2.durum:
zm 40:
a = 1 ve b = - 3 iken a > b olduundan 2 a ) b = -b 2 1 ) ^- 3h -^- 3h = 2 2 1 ) ^- 3h 3 = 2 2
x < 2 olsun. Bu durumda x - 2 ifadesi negatif olacandan |x - 2| = -x + 2 dir. Buna gre, x. x - 2 = 1 ( x.^- x + 2h = 1 - x2 + 2x = 1 2 - x + 2x - 1 = 0 - ^ x2 - 2x + 1h = 0 x2 - 2x + 1 = 0 ^ x - 1h2 = 0 x-1 = 0 x=1
ki durumda elde edilen x deerlerinin toplam, ^ 2 + 1h + ^ 1h = 2 + 2 dir.
an zm m u kla ya
a ) b = b2 - a 2 1) 3 = c3m -1 2 2 1) 3 = 9 -1 2 4 3 5 bulunur. 1) = 2 4 26
Bu durumda, 1 ) ; 1 ) ^- 3hE = 1 ) 3 dir. 2 2 a = 1 ve b = 3 iken a < b olduundan 2
Doru yant E seeneidir

uzmankariyer
41. a, b ve c birer pozitif tam say olmak zere,
matematik
43. Aadaki dorusal grak, yeni dikilen bir dann
a = (b - 1)(c + 3) eitlii salanyor. a bir asal say olduuna gre, b + c toplamnn a trnden eiti aadakilerden hangisidir? A) a - 4 B) a - 1 D) a + 2 C) a + 1 E) a + 3
ilk be haftalk srede boyundaki deiimi gstermektedir. Dikildii anda 6 cm olan bu dann boyu, dikildikten 5 hafta sonra 36 cm olmutur.
boy (cm)
36
zm 41:
Soruda a asal say olarak verildiine gre, a nn arpanlar 1 ve a dr. b-1=1 ( b=2 c+3=a ( c=a-3 Buna gre, b + c = 2 + a - 3 = a - 1 dir.
6 1 2 3 4 5
zaman (hafta)
Buna gre, dikildikten 4 hafta sonra bu dann boyu ka cm olmutur? A) 24 B) 26 C) 28 D) 30 E) 32
A) 21
B) 22
C) 23
D) 24
E) 25
zm 42:
x ve y pozitif tamsaylar ve abc basamakl doal say olmak zere, abc = 5x + 1 = 4y + 2 eitliinde her tarafa 14 ekleyelim: abc + 14 = 5x + 15 = 4y + 16 abc + 14 = 5.(x + 3) = 4.(y + 4)
Elde edilen son eitlie gre, abc + 14 ifadesinin deeri 5 in ve 4 n katdr. O halde abc + 14 ifadesi 20 nin katdr. 20nin drt basamakl en kk kat 1000 dir.
abc + 14 = 1000 alnrsa, abc basamakl saysnn en byk deerine ulalr. abc + 14 = 1000 ( abc = 986 9 + 8 + 6 = 23 tr. Elde edilen abc saysnn rakamlarnn toplam,
an zm m u kla ya
zm 43:
27
42. 5e blndnde 1 kalann, 4e blndnde ise 2 kalann veren basamakl en byk doal saynn rakamlar toplam katr?
Fidann boyu, dikildiinde 6 cm, 5 hafta sonra 36 cm olduuna gre, 5 haftada 30 cm uzamtr. Grak dorusal olduundan, boydaki deiim, zamanla doru orantldr.
O halde 5 haftada 30 cm uzayan bu dan, her hafta 30 = 6 cm uzamtr. 5 6 cm uzunluundayken dikilen dan, 4 hafta sonra 4.6 = 24 cm uzayarak 6 + 24 = 30 cm boya ulamtr.

Doru yant D seeneidir
matematik
44. Bir miktar para 8 kiiye eit olarak paylatrlyor.
uzmankariyer
46. Bir bahedeki kiraz aalarnn saysnn 2 kat,
Ayn para 12 kiiye eit olarak paylatrlsayd kii bana 10 TL daha az para decekti. Buna gre, paylatrlan toplam para ka TLdir? A) 144 B) 168 D) 216 C) 192 E) 240
erik aalarnn saysnn 3 katna eittir. Kiraz aalarnn 8 tanesi, erik aalarnn da 7 tanesi kuruyunca kiraz aalarnn saysnn 8 katna eit oluyor. Balangta bu bahedeki kiraz aalarnn says katr? A) 48 B) 52 C) 54 D) 60 E) 64
zm 44:
Paylatrlan para x TL olsun. Bu para 8 kiiye eit olarak paylatrlrsa kii ba x TL, 12 kiiye eit olarak paylatrlrsa kii ba 8 x TL der. 12
^3h
x - x 10 TL ( 3x - 2x 10 = = 24 8 12
^2h
x = 240 TL dir.
45. Bir sinemada lm seyretme creti, renciler iin
6 TL, renci olmayanlar iin ise 8 TLdir. Bu sinemadan 30 kii bilet alm ve toplam 214 TL demitir. Buna gre, bu 30 kiiden ka renci bileti almtr? A) 10 B) 13 C) 15 D) 18 E) 20
zm 45:
x kii renci (6ar TL)
denen toplam para 214 TL olduuna gre, 6.x + 8.^30 - xh = 214 6x + 240 - 8x = 214 240 - 214 = 2x 26 = 2x x = 13 bulunur.
an zm m u kla ya
zm 46:
30 kii 30-x kii dier (8er TL) 3x = 3.16 = 48 dir. 28
lk durumda kiraz aalarnn says 3x, erik aalarnn says 2x olarak alnabilir.
Kiraz aalarnn 8 tanesi, erik aalarnn 7 tanesi kuruyunca, geriye 3x - 8 tane kiraz aac ve 2x - 7 tane erik aac kalr. Son durumda kiraz aalarnn saysnn 5 kat, erik aalarnn saysnn 8 katna eit olduuna gre, 5.^3x - 8h = 8.^2x - 7h 15x - 40 = 16x - 56 15x - 16x = - 56 + 40 - x = - 16 x = 16 Buna gre, ilk durumdaki kiraz aalarnn says,

uzmankariyer
47. Bir okuldaki rencilerin % 45i kzdr. Kz ren-
matematik
48. 18 kadn ve 24 erkein alt bir iyerinde kadnlarn ya ortalamas 30, erkeklerin ya ortalamas ise 37 olduuna gre, tm alanlarn ya ortalamas katr? A) 33 B) 33,5 C) 34 D) 34,5 E) 35
cilerin te biri, erkek rencilerin ise bete biri siyah saldr. Siyah sal kz rencilerin says, siyah sal erkek rencilerin saysndan 20 fazla olduuna gre, bu okulda toplam ka renci vardr? A) 450 B) 500 D) 600 C) 520 E) 640
zm 48:
18 kadnn ya ortalamas 30 ise yalarnn toplam 18.30 = 540 tr. 24 erkein ya ortalamas 37 ise yalarnn toplam 24.37 = 888 dir. yerindeki toplam 18 + 24 = 42 alann yalarnn toplam 540 + 888 = 1428 dir. Buna gre, tm alanlarn ya ortalamas 1428 34 olur. = 42

49. Bir maln yat belli bir zaman diliminde toplam
% 120 artarak 215,6 TL olmutur. Bu maln balangtaki yat ka TLdir? B) 98 C) 99 D) 102 E) 104 A) 96
zm 47:
Okuldaki renci saysna 100x diyelim.
Okulun % 45i kz olduuna gre, kz renci says 45x, erkek renci says 55x olur. Buna gre, Siyah sal kz renci says 45x. 1 = 15x , 3
Siyah sal erkek renci says 55x. 1 = 11x tir. 5 Siyah sal kz renci says, siyah sal erkek renci saysndan 20 fazla olduuna gre, 15x = 11x + 20 4x = 20 x = 5 bulunur. Okuldaki renci says 100x = 100.5 = 500 dr.
an zm m u kla ya
zm 49:
Balangtaki yat x TL olsun. x + x. 120 = 215, 6 100 220.x 215, 6 = 100 220.x = 21560 x = 21560 220 x = 98 29

matematik
50. Anne, baba, iki kz ve bir erkek ocuktan oluan bir aile, biri 3 kiilik dieri 2 kiilik bir oturma grubuna kz ocuklar yan yana olmak zere ka deiik ekilde oturabilir? A) 18 B) 20 C) 24 D) 30 E) 36
uzmankariyer
51. Eni 105 metre, boyu 120 metre olan dikdrtgen
biimindeki bir arsann tamam kare biimindeki e parsellere ayrlacaktr. Buna gre, bu arsa en az ka parsele ayrlabilir? A) 45 B) 48 C) 50 D) 56 E) 60
zm 50:
1. durum: Kz ocuklar 2 kiilik koltukta yan yana oturabilir. Bu durumda kz ocuklar iin 2! ve geriye kalan 3 kii iin 3! farkl sralama yaplabilir. Toplam sralama says 2!.3! = 2.6 = 12 dir. 2.durum: Kz ocuklar 3 kiilik koltukta yan yana oturabilir. Bu durumda kzlar ile birlikte oturacak dier kii, ge3 riye kalan 3 kii arasndan `1 j = 3 farkl ekilde seilebilir. Kzlar yan yana olacandan, iki kz birlikte tek bir kii olarak dndmzde bu 3 kiilik grup, 2 kii olarak alnm olur. Yaplabilecek sralama says 2! dir. Ayrca bu sralamalarn her birine karlk kzlar kendi aralarnda 2! farkl ekilde yer deitirebilir. O halde, 2 kz yan yana olmak zere, 3 kiilik koltuk iin yaplabilecek sralama says 3.2!.2! dir. Dier taraftan, geriye kalan 2 kii de 2 kiilik koltua 2! farkl ekilde oturabilir. Toplam sralama says 3.2!.2!.2! = 24 olur.
ki durumda yaplabilecek tm oturumlarn says 12 + 24 = 36 dr.
an zm m u kla ya
zm 51:
105.120 7.8 56 bulunur. = = 15.15 30
Elde edilecek kare parsellerin bir kenar uzunluu, dikdrtgen biimindeki arsann 105 metrelik ksa kenarn da 120 metrelik uzun kenarn da tam blmelidir. En az sayda kare parsel elde edilebilmesi iin ise kare parselin bir kenar uzunluu en byk deerini almaldr. O halde, elde edilecek kare parselin bir kenar, OBEB(105,120) cm olmaldr.
Arsann ka tane kare parselden olutuunu hesaplamak iin, arsann alan, bir tane kare parselin alanna blnr.

uzmankariyer
52. 2002 ylnda 2 milyon adet buzdolab reten bir
matematik
53. Dik bir duvarn A ke noktasnda iki karnca bu-
rma, retimini her sene eit sayda artrarak 2010 ylnda 8 milyon adet buzdolab retmitir. Buna gre, bu rmann 2004 ylnda rettii buzdolab says ka milyondur? A) 3,5 B) 3,6 C) 3,8 D) 3,9 E) 4
lunmaktadr. Bu karncalardan biri, duvarn AB kenaryla 30 lik a yapacak ekilde yryerek C noktasna, dieri de 60 a yapacak ekilde yryerek D nokrasna varyor.
D
2
Son durumda, karncalar arasndaki uzaklk 2 metre olduuna gre, A ile D noktalar arasndaki uzaklk ka metredir?
A)
2 D)
B) 2+1
C) 2 3 E) 2 3 - 1
zm 53:
2 2 3 2 3 60
C
1
30 30
zm 52:
Firmann buzdolab retimini her sene x adet artrdn dnelim. 2002de 2 milyon adet, 2003te 2 + x milyon adet,
2004te 2 + 2x milyon adet, 2005te 2 + 3x milyon adet, . . .
2010da 2 + 8x milyon adet retim vardr.
2010 ylnda 8 milyon adet retim olduu bilindiine gre, 2 + 8x = 8 ( 8x = 6 ( x = 6 = 3 olur. 8 4 Buna gre, 2004 ylndaki buzdolab retimi 2 + 2x = 2 + 2. 3 = 2 + 3 = 7 = 3, 5 milyon adettir. 4 2 2
an zm m u kla ya
AD = 2 3 m bulunur. 31
% % ABD dik geninde, m (DAB) = 60 ve m (CAB) = 30 veriliyor. % O halde m (DAC) = 60 - 30 = 30 dir. ABD geninin i alarndan biri 90, dieri 60 derece olduundan % nc i a m (ADB) = 30 dir. ACD ikizkenar gen ve |AC| = |DC| = 2 m dir.
ACB, 30 - 60 - 90 zel geni olduundan, hipotens 2 metre ise 30 derecelik ann karsndaki kenar hipotensn yars kadar uzunluktadr. BC = 2 = 1 m 2 dir. Ayn gende 60 derecelik ann karsndaki kenar, 30 derecelik ann karsndaki kenarn 3 katna eit olduundan, AB = 1. 3 = 3 m dir. DAB geni de 30 - 60 - 90 zel genidir ve 30 derecelik ann karsndaki kenar AB = 3 m dir. Hipotens, bu kenarn 2 kat uzunlukta olduundan,

matematik
54. Bir grup ii gnde 8 saat alarak bir ii 12
uzmankariyer
55.
A
ABC bir gen [AN] aortay % m (ABC) = 48 % m (ACB) = 40 AN = a birim BN = b birim CN = c birim
C
gnde bitiriyor. Bu gruba 2 kii daha katlrsa ve iiler gnde 2 saat saha fazla alrsa ayn ii 8 gnde bitirebiliyorlar.
Buna gre, balangta bu grupta ka kii vardr?
A) 9
B) 10
C) 12
D) 14
E) 15
48
a 40 b
Yukardaki verilere gre, a, b ve c arasndaki sralama aadakilerden hangisidir? A) a < b < c B) a < c < b D) b < c < a C) b < a < c E) c < b < a
zm 55:
A
46 46
zm 54:
lk durumdaki ii says x olsun. Gnde 8 saat alarak ii 12 gnde bitirdiklerine gre, i toplam 8.12 = 96 saatte bitmitir. kinci durumda alan ii says x + 2 dir. Gnde 2 saat daha fazla, yani gnde 8 + 2 = 10 saat alarak ii 8 gnde bitirdiklerine gre, i toplam 10.8 = 80 saatte bitmitir. x tane ii x + 2 tane ii
Ters Orant
96.x = 80.^ x + 2h 96.x = 80.x + 160 16.x = 160 x = 10
an zm m u kla ya
a 48
40 c
96 saat 80 saat
% m (BAC) + 48 + 40 = 180 % m (BAC) = 180 - 88 = 92 dir. % % m^BANh = m^CANh = 92 = 46 bulunur. 2 gende byk ann karsnda uzun kenar, kk ann karsnda ksa kenar bulunur.
46 < 48 olduundan, BAN genine gre b < a dr. O halde, b < a < c dir.
40 < 46 olduundan, CAN genine gre a < c dir.

32

uzmankariyer
56.
D
3
matematik
C
ABCD bir yamuk

DC // AB % m (DAB) = 60 % m (ABC) = 45 45 AD = 4 cm B DC 3 cm =
57.
y D(3,4) C(6,3) E(0,2) B(5,2) x
4 60
Yukardaki verilere gre, ABCD yamuunun alan ka cm2 dir? A) 7 + 6 3 B) 4 + 8 3 C) 6 + 8 3 E) 8 + 9 3
A(7,0)
D) 5 + 9 3
Dik koordinat dzleminde ke noktalar verilen, ekildeki OABCDE okgensel blgesinin alan ka birim karedir? A) 15 B) 16 C) 17 D) 18 E) 19
zm 57: zm 56:
D
3 y
D(3,4) C(6,3)
4 60 2
2 3
2 3
E(0,2) 2 3
B(5,2) x
45
A(7,0)
D ve C noktalarndan ekildeki gibi [DE] ve [CF] dikmeleri izilirse, DAE, 30 - 60 - 90 zel geni ve CFB ikizkenar dik gen olur. DAE geninde hipotens 4 cm olduundan, 30 derecelik ann karsndaki [AE] kenarnn uzunluu 2 cm olur. 60 derecelik ann karsndaki [DE] kenarnn uzunluu ise 2 3 cm olur.
[DB] nin eimi mDB = 4 - 2 = 2 = - 1 ve [BA] nn ei3 - 5 -2 2-0 2 - 1 dir. mDB mBA olduundan mi mBA = = = = 5 - 7 -2 D, B, A noktalar dorusaldr. [CB] nin eimi mCB = 3 - 2 = 1 dir. Daha nce 6-5 mDB = - 1 bulunmutu. mDB .mCB = 1.^- 1h = - 1 oldu-
DEFC dikdrtgen olduundan, |DC| = |EF| = 3 cm ve |DE| = |CF| = 2 3 cm dir. Bir i as 45 derece olan CFB, ikizkenar dik gendir. |CF| = |FB| = 2 3 cm. O halde, Alan(ABCD) =
(Alt taban + st taban).Ykseklik 2
6^3h + ^5 + 2 3 h@ .2 3 2 68 + 2 3 @ .2 3 = 2 = 68 + 2 3 @ . 3
2 = 8 3 + 6 cm dir.
an zm m u kla ya
dik gendir. AlanÔADFh =
^7 + 3h .4
undan, [DB] ve [CB] birbirine diktir. O halde DBC DB = ^3 - 5h2 + ^ 4 - 2h2 = 4 + 4 = 8 = 2 2 br CB = ^6 - 5h2 + ^3 - 2h2 = 1 + 1 = 2 br dir.
O halde Alan (DBC) = 2 2 . 2 = 2 br2 bulunur. 2
D, B, A noktalar dorusal olduundan, ekildeki OADF drtgeni dik yamuktur. Bu dik yamukta alt tabann uzunluu |OA| = 7 br, st tabann uzunluu |DF| = 3 br ve ykseklik |DH| = 4 br olduundan, 2 = 20 br2 dir.

EFD dik geninde, |EF| = 4 - 2 = 2 br ve |FD| = 3 br
matematik
olduundan, AlanÊFDh = 2.3 = 3 br2 dir. 2
uzmankariyer
58. Bu irketin 2010 ylnda ihra ettii nohut miktar 2009 ylna gre yzde ka artmtr? A) 50 B) 80 C) 120 D) 140 E) 150
Taral olarak verilen OABCDE okgensel blgesinin alan, OADE drtgeni ile DBC geninin alanlarnn toplamna eittir. Buna gre, Alan(OABCDE) = 17 + 2 = 19 br2 dir.
O halde, AlanÔADEh = 20 - 3 = 17 br2 bulunur.
zm 58:
2009 ylnda yaplan 4500 tonluk toplam ihracatn 360da 40 nohuttur. O halde 2009 ylndaki nohut ihracat 4500. 40 = 500 tondur. 360 2010 ylnda yaplan 7200 tonluk toplam ihracatn 360da 60 nohuttur. O halde 2010 ylndaki nohut ihracat 7200. 60 = 1200 tondur. 360 2009dan 2010a nohut ihracat 700 ton artmtr. 500 de 100 de
Doru Orant
700 art x art
58. - 60. SORULARI AAIDAK BLGLERE GRE CEVAPLAYINIZ.

500.x = 700.100 x = 140
Gda ticareti yapan bir irket yurt dna kuru fasulye, pirin, mercimek ve nohut ihra etmektedir. Aadaki dairesel graklerde, bu irketin 2009 ve 2010 yllarndaki ihracatnn rnlere gre dalm gsterilmitir.
2009
kuru fasulye 120
59. Bu irket 2009 ve 2010 yllarnda toplam ka ton mercimek ihra etmitir? A) 2600 B) 2750 D) 3000 C) 2800 E) 3200
nohut
kuru fasulye
nohut
Bu irketin bu drt rnde yapm olduu toplam ihracat miktar 2009 ylnda 4500 ton, 2010 ylnda ise 7200 tondur.
an zm m u kla ya
40 120 pirin 80 mercimek
zm 59:
2010
2009 ylnda yaplan 4500 ton ihracatn 360da 80i mercimektir. O halde 2009 ylndaki mercimek ihracat 4500. 80 = 1000 tondur. 360
120
60
120 80
pirin
2010 ylnda yaplan 7200 ton ihracatn 360da 80i mercimektir. O halde 2010 ylndaki mercimek ihracat 7200. 80 = 1600 tondur. 360
mercimek
Buna gre, 2009 ve 2010 yllarnda toplam:
1000 + 1600 = 2600 ton mercimek ihracat yaplmtr.

34 genelyetenek genelkltr
uzmankariyer
60. Bu bilgilere gre, aadakilerden hangisi yanltr? A) 2009 ylnda yaplan toplam ihracatn te biri pirintir. B) 2009 ylnda, mercimek ihracat nohut ihracatnn iki katdr. C) 2010 ylnda en az nohut, en fazla kuru fasulye ihra edilmitir. D) 2010 ylnda ihra edilen kuru fasulye miktar 2009 ylna gre deimemitir. E) 2010 ylnda ihra edilen pirin miktar 2009 ylna gre artmtr.
matematik
zm 60:
Kuru fasulye ihracatnn 2009 ve 2010 yllarnda toplam ihracat iindeki pay ayndr. (her iki ylda kuru fasulye ihracatn gsteren dilimin merkez as 120 derecedir.) Ancak 2009 ve 2010 yllarnda yaplan toplam ihracat miktarlar farkl olduundan, ihra edilen kuru fasulye miktarlar da farkldr. Kuru fasulye ihracat,
2009 ylnda 4500. 120 = 1500 ton, 360
2010 ylnda 7200. 120 = 2400 tondur. 360
Buna gre, D seeneinde verilen ifade yanltr.
an zm m u kla ya
35

Bran Analizi
tarih
2011 KPSS tarih sorularna gz atldnda nceki yllardaki tarih sorularndan daha farkl olduu grlmektedir. Zorluk anlamnda daha st dzeyde olan bu sorular bir ok adayn beklediinden daha az net karmasna yol aacaktr. Ancak bu zorluk btn adaylar kapsad iin sralamadaki yeriniz deimeyecektir. Sorularn dalmnda dikkat ekmek istediimiz nokta daha nce sorgulanmayan Ortadouda ve Yakndouda kurulan devletler konusundan da bir soru kmasdr. Bu soru artk snava hazrlanan adaylara Fatimiler, Eyyubiler, Memlkler ve Moollar (Moollarn yklmasyla kurulan Kubilay Hanl, lhanllar, aatayllar, Altn-Orda Devleti) gibi devletlerin de siyasi tarihlerinin bilinmesi ykmlln getirmitir. Dikkat ekmek istediimiz ikinci bir husus soru tarzna ilikindir. KPSS 2011 Tarih sorularnda KPSS 2009 ve 2010 Tarih sorularnn aksine bilgi dzeyinde sorulara daha sk rastlanmtr. Bilhassa 17. soru yani stiklal Marnn yazlmas iin yarmay dzenleyen bakanln sorulmas bir SYM sorusundan ok bir ETEK sorularn andrr niteliktedir. Yoruma dayal zm gerektiren sorularda ise daha ziyade Atatrkten alntlanan bir szn (5 soru bu ekilde hazrlanm) ncllerdeki ifadelerle eletirilmesi zerine kurulduu grlmtr. Kronoloji bilgisinin 2011 tarih sorularnda da yine ok deerli bir ipucu olduu grlmtr. (12, 19,25, 26, 28 ve 30. sorular salt kronoloji bilgisiyle zlebilirdi.) 27. sorunun hatal bir mantkla sorulduu grlmtr. Konuyla ilgili aklama 27. sorunun zmnde yaplmtr.
Sonu olarak 2011 Tarih sorular, bilgi dzeyindeki sorulara arlk vermesiyle 2012 KPSS ye hazrlanacak adaylara daha ezbere dayal alma evresi geirmesi gerektiini gstermitir.
an zm m u kla ya
Aylin ARICAN
tarih
TARH SORULARININ KONULARA GRE DAILIMI
KONU BALII SORU SAYISI 2 1 1 2 2 2
slamiyetten nceki Trk Kltr ve Uygarl Trk-slam Tarihi Orta Asyada ve Yakndouda Kurulan Devletler Osmanl Devleti Kltr ve Uygarl Osmanl Yenilemesi 20. Yzyl Trk Siyasi Tarihi Kurtulu Sava a. Hazrlk Dnemi b. Sava Dnemi nklap Tarihi Atatrk lkeleri Trk D Politikas
2 3 10 2 3
an zm m u kla ya
tarih
1. Aadakilerden hangisi slamiyetten nce, Trklerde len kiinin eyalaryla birlikte gmld mezara verilen addr? A) Yu B) ad D) Toy C) Kurgan E) Tigin
uzmankariyer
2. Aadakilerden hangisi, Hunlarn neden olduu Kavimler Gnn sonularndan biri deildir? A) Avrupann etnik yapsnn deimesi B) Avrupada bir Hun Devleti kurulmas C) Roma mparatorluunun btnln ve stnln yitirmesi D) Avrupada skolastik dncenin egemen olmas E) Gktrk Devletinin yklmas
zm: zm:
slamiyetten nce, Trklerde len kiinin eyalaryla birlikte gmld mezara kurgan denir. A seeneindeki yu, len kiinin ardndan yaplan cenaze trenidir. B seeneindeki ad , hkmdar ocuklar olan tiginlerin devlet ynetiminde tecrbe kazanmalar iin boylara gnderildiklerinde kullandklar unvandr. D seeneindeki toy ilk Trk devletlerinde siyasi, askeri, ekonomik ve kltrel konularn grlp karara baland meclislerdir. ( Bir dier ad kurultaydr.)Toylarn sonunda halkn da katld lenler( ziyafet) dzenlenirdi.13. yzyldan itibaren bu meclisler iin kurultay adnn kullanlmas ne karken toy kelimesi sadece lenler iin kullanlmtr. E seeneindeki tigin hkmdar ocuklar iin kullanlan bir unvandr. Kavimler Gnn sonular;
- Trklerin Avrupada bir Hun Devleti kurmas, - Trk kltrnn Avrupada yaylma gstermesi,
- Avrupann etnik yapsnn deimesi,

- Avrupada kilisenin nem kazanp skolastik dncenin egemen olmas,
- Avrupada feodalite (derebeylik) rejiminin ortaya kmas
- Avrupann siyasi yapsnn deimesi, Roma

mparatorluunun Dou ve Bat olarak ikiye ayrlmas (395) , Bat Roma mparatorluunun yklmasdr.(476) E seeneindeki Gktrk Devletinin yklmas Kavimler Gnn sonucu deildir. Zira Kavimler G 375 ylnda balam bir harekettir. Gktrk Devleti ise 552 ylnda kurulmutur. Soru zmnde konu hakknda yeterli bilgiye sahip olmayan bir aday u karmda da bulunabilir. Kavimler G Trklerin Doudan Batya doru bir g hareketidir. Batya doru yaplan bir g hareketinden Doudaki (Orta Asyadaki) bir Trk devleti nasl yklsn?
an zm m u kla ya
40
uzmankariyer
3. Cengiz Hann torunu Hlagu tarafndan randa kurulan ve 1258 ylnda Badat alarak Abbasi Devletine son veren devlet aadakilerden hangisidir? A) lhanl Devleti B) Timur Devleti C) Altn Orda Devleti D) aatay Devleti E) Memluk Devleti
tarih zm:
KPSSde imdiye kadar Yakn Douda kurulan devletler byle bir yaklamla ( ilgili devletin kim tarafndan nerede kurulduu, hangi merkezi ka tarihinde ald, hangi devlete son verdii) sorulmamt. Ayrca ilgili tanmn MEB Tarih 10. snf kitabnn 5. sayfasndan birebir alnd uzman kariyer tarih biriminin dikkatinden kamamtr.nce tanm tekrarlayalm sonra da dier devletlerin tanmlarn ayn sayfadan alntlayalm. lhanl Devleti (1256-1335) Cengiz Hann torunu Hlag tarafndan randa kurulan lhanl devleti Irak, Kafkasya ve Anadoluya egemen oldu. 1258 ylnda Badat alarak Abbasi Devletine son veren devlet 1335te ykld. Timur Devleti ( 1369-1507) Timur tarafndan kurulan devlet 1369-1405 yllar arasnda yapt seferlerle Harezm, Dou Trkistan, ran, Azerbaycan, Hindistan Delhi Sultanl ; Irak, Suriye ve Altn Orda devleti ile Osmanl Devletinin topraklarnn bir ksmna hakim olmutur.Zamanla g kaybeden bu devlet 1507de yklmtr.
Altn Orda Devleti (1227- 1502) Cengiz Hann torunu Batu Han tarafndan Hazar Denizi ile Karadenizin kuzeyinde kuruldu. Gl olduu dnemde Moskova ve Kiev Knezliklerinin Karadenize inmesine engel oldu.1502de yklmalar zerine Moskova Knezlii glenerek Rus arl haline geldi. aatay Devleti: (1227-1370) Mool hkmdar Cengiz Hann oullarndan aatay Hann adn tayan Mool devletidir. Memluk Devleti (1250-1517) Aybek tarafndan Msrda kurulan Memlukler snrlarn Hicaz, Filistin, Lbnan , Suriye ve Gney Anadoluya kadar genilettiler.Abbasi halifesinin Msrda bulunmas Memlklere slam dnyasnda stnlk, Baharat Yolunun Memlk topraklarndan gemesi de ekonomilerine fayda salamtr.
an zm m u kla ya
tarih
4. Aadakilerden hangisi, Trk-slam devletlerinde pazarlarda yatlar, tart ve l aletlerini, retilen ve satlan mallarn kalitesini denetleyen grevlidir? A) Ulak B) Silahtar D) Muhtesip C) diba E) Cmedr
uzmankariyer
5. Osmanl Dneminde, Fatih Sultan Mehmetin hocas olmu, din, tasavvuf ve tp alanlarndaki almalaryla bilinen nl bilgin aadakilerden hangisidir? A) Ebussuud B) Emir Sultan C) Akemseddin D) Kemalpaazade E) Molla Fenari
zm: zm:
Trk-slam devletlerinde pazarlarda yatlar, tart ve l aletlerini, retilen ve satlan mallarn kalitesini denetleyen grevli muhtesiptir. A seeneindeki ulak; Trk-slam devletlerindeki posta ilerini yrten grevlidir. B seeneindeki silahtar Trk-slam devletlerindeki ordu tekilatnda yer alan svari bir snftr.
Osmanl Dneminde, Fatih Sultan Mehmetin hocas olmu, din, tasavvuf ve tp alanlarndaki almalaryla bilinen nl bilgin Akemseddindir. A seeneindeki Ebussuud Efendi (1490-1574); Fatih Dneminden sonra Kanuni ve II. Selim devrindeki nemli kanun dzenlemelerini yapan ve Osmanl Devletinde 30 yl eyhlislamlk grevinde bulunan devlet adamdr. B seeneindeki Emir Sultan (1368-1430) Osmanllarn kurulu devrinde Bursada yaam Yldrm Bayezid Hann damad olan bir bilim adamdr. D seeneindeki Kemalpaazade (1468- 1534) Kanuni Sleyman devrinde eyhlislmlk yapm devlet adamdr. E seeneindeki Molla Fenari ( 1350 -1431) II. Murat zamannda greve getirilmi Osmanl Devletinin ilk eyhlislamdr.
C seeneindeki idiba yaad ehrin halkn temsil eden en yksek grevli yani bir tr Belediye Bakandr. zellikle ticaretle ilgili olan idiba, ehre gelip giden tccarlarla da yakndan ilgilenirdi. dibann bir grevi de merkezi idarenin o ehirden istedii verginin halktan adilane bir ekilde toplanmasn da salamaktr . E seeneindeki cmedr hkmdarn elbiselerini muhafaza eden saray grevlisidir.
an zm m u kla ya
42
uzmankariyer
6. Osmanl Devletinde 19. yzylda gzel sanat dallarnda eitim ve retim yapmak zere alan ve mdrlne Osman Hamdi Beyin getirildii okul aadakilerden hangisidir? A) Darlmuallimin B) Sanayi-i Nese Mektebi C) Galatasaray Sultanisi D) Darlfnun E) Darlmaarif
tarih
7. II. Mahmut, Vaka-i Hayriyeden sonra, Bundan
byle saltanatn millet iin bir dehet, bir korku kayna deil, fakat bir destek olmasn istiyorum. Bunun iin ferdin malna el konulmas geleneini kaldryorum. demitir. Bu bilgiyle aadakilerden hangisine ulalabilir? A) Msadere usulne son verildiine B) Sened-i ttifakn imzalandna C) Divanhmayundan Bakanlklar Sistemine geildiine D) lk posta tekilatnn oluturulduuna E) Yeni bir ordunun kurulduuna
zm:
Osmanl Devletinde 19. yzylda gzel sanat dallarnda eitim ve retim yapmak zere alan ve mdrlne Osman Hamdi Beyin getirildii okul Sanayi-i Nese Mektebidir. Trkiyenin ilk gzel sanatlar okulu olan bu okul 1928de Gzel Sanatlar Akademisine dntrlmtr. Soru aklamasndaki gzel sanat dallarnda ifadesi seeneklerdeki Sanayi-i Nese ifadesi ile eletirilmelidir. A seeneindeki Darlmuallimin Sultan Abdlmecid dneminde rtiyelere (ortaokul) erkek retmen yetitirmek zere alan okuldur (1847). C seeneindeki Galatasaray Sultanisi 1868de eitime balayan Osmanl tebaasna mensup tm rencilerin kayt yaptrabildii , eitim-retim sresi 8 yl ve eitim dili Franszca olan okuldur. D seeneindeki Darlfnun medrese dnda Osmanl Devletinde bir yksekretim kurulu olarak 1845 ylnda alan ilk yksek okuldur.
zm:
Kavrama dayal zm gerektiren bir soru tarzdr. Soruda II. Mahmutun ifadesi yani . Bunun iin ferdin malna el konulmas geleneini kaldryorum. ifadesi msadere usulne son verildiini gstermektedir.
Msadere; Osmanl Devletinde gerekli grldnde herhangi bir yneticinin mal varlna el konulabilmesi usuldr.Bu usuln kaldrlmasyla yneticinin hem devlete olan gvenini artrr hem de zel mlkiyet hakkna gvence getirilmitir.
E seeneindeki Darlmaarif 1850 ylnda retime balayan Osmanl eitim tarihinde Avrupai mektep plannda yaplan ilk modern kurum niteliinde olan bir okuldur. Darlmaarifin dnemin rtiyelerinden daha ileri bir retim metodu ve mfredat program uygulanmas amalanm ve Darlfnuna hazrlk oluturmas amacyla uygulana gelen klasik(dini) mfredata ek olarak aritmetik, geometri, felsefe, astronomi, corafya gibi pozitif bilimlere ilikin dersler konulmutur.
an zm m u kla ya
A) Msr B) Kbrs D) Meis
8. Osmanl Devleti olas bir Rus saldrs karsnda lkesini savunaca dncesiyle aadakilerden hangisinin ynetimini 1878 ylnda ngiltereye geici olarak brakmtr? C) Rodos E) Krm
zm:
Osmanl Devleti Balkanlarda glenen Rusyann olas bir saldrs karsnda ngilterenin kendini desteklemesi amacyla ynetimini ngiltereye geici olarak brakt toprak Kbrstr.(1878) Soruda eldirici olarak kullanlan A seeneidir. ngiltere Msr 1882de igal etmitir.

tarih
9. Aadakilerden hangisinin Osmanl Devletinin ve Almanyann, Kafkas Cephesinin almasyla elde etmeyi planladklar kazanmlardan biri olduu savunulamaz? A) Bak petrollerini ele geirmek B) Kafkaslar zerinden Hindistana ulamak C) Rusyann gneye inmesini nlemek D) Kafkaslardaki bamszlk mcadelesini desteklemek E) Svey Kanaln ele geirerek ngilizlerin smrgelerine giden yolu kapatmak
uzmankariyer
10. Aadakilerden hangisi Wilson ilkelerinden biri deildir? A) Devletler arasndaki anlamazlklar bar yoluyla zecek bir tekilat kurulmas B) Yenen devletlerin, yenilen devletlerden toprak almamas C) Yenilen devletlerin, yenen devletlere sava tazminat demesi D) Boazlarn her devletin ticaret gemilerine ak olmas E) Devletler arasnda gizli anlamalar yaplmamas
zm: zm:
ttifak devletlerinden olan Almanya ve Osmanl Devletinin Kafkasya Cephesini ama nedenleri;
1917de Wilson lkelerinin yaymlanmas Birinci Dnya Savann sona ermesini salamtr. Wilson lkelerinde;
Bak petrollerini ele geirmek Orta Asya Trkleriyle Anadoludaki Trkleri birletirerek Turan oluturmak Rusyann gneye inmesini nlemek Kafkaslardaki bamszlk mcadelesini desteklemek Kafkaslar zerinden Hindistana ulamaktr.
Devletler arasndaki anlamazlklar bar yoluyla zecek bir tekilat kurulmas, Devletler arasnda gizli anlamalar yaplmamas, Boazlarn her devletin ticaret gemilerine ak olmas Yenen devletlerin, yenilen devletlerden toprak almamas hkmleri yer almaktadr.
E seeneindeki Svey Kanaln ele geirerek ngilizlerin smrgelerine giden yolu kapatmak dncesiyle Kanal cephesi almtr.
an zm m u kla ya
44
Wilson lkelerinde C seeneindeki; Yenilen devletlerin, yenen devletlere sava tazminat demesi hkm yerine sava tazminat denmemesi olarak bir ifade yer almaktadr.
uzmankariyer
11. I. slam Teli Cemiyeti II. ngiliz Muhipleri Cemiyeti III. Sulh ve Selmet-i Osmaniye Frkas Yukardakilerden hangileri ulusal mcadeleye kar kmtr? A) I, II ve III B) II ve III D) Yalnz III C) I ve II E) Yalnz I
tarih
12. stanbulun Anlama Devletleri tarafndan igal edilmesi ve Mebuslar Meclisinin dalmasna aadakilerden hangisinin neden olduu savunulabilir? A) stanbul Hkmetiyle Temsilciler Kurulunun grme yapmas B) Ali Fuat Paann Kuvaymilliye Komutanlna atanmas C) Hkmet yelerinin Meclis dndan seilmesi D) Misakmillnin ilan edilmesi E) Erzurumda kongre toplanmas
zm:
Soru ncllerindeki cemiyetlerden de ulusal mcadeleye kar kmtr. I. ve III. ncldeki slam Teli Cemiyeti ile Sulh ve Selmet-i Osmaniye Frkas Devletin kurtuluunun saltanat makamna bal kalmakla salanabileceini dnmt. II. ncldeki ngiliz Muhipleri Cemiyeti ise ngiltere himayesine girilmesi dncesini savunmutur.
zm:
Olaylarn ak sralamasnn bilinmesi olaylar arasndaki neden-sonu ilikisinin kurulmasn salayacaktr. Seenekler arasnda ilk srada yer alan gelime Erzurumda kongre toplanmasdr.(23 Temmuz-7 Austos 1919) kinci srada Ali Fuat Paann Kuvaymilliye Komutanlna atanmas gelir.Bu atama Sivas Kongresinde (4-11 Eyll 1919) gereklemitir. (Temsilciler Kurulunun yrtme yetkisini kullandn gstermitir.) nc olay stanbul Hkmetiyle Temsilciler Kurulunun grme yapmasdr. (Amasya Grmeleri 20 Ekim 1919) Drdnc olay Hkmet yelerinin seimi (Son Osmanl Mebuslar Meclisinde 12 Ocak 1920) ve son olay Misakmillnin ilan edilmesidir. (28 Ocak 1920) Misakmillinin ilan neden; stanbulun Anlama Devletleri tarafndan igal edilmesi ve Mebuslar Meclisinin dalmas sonutur.
an zm m u kla ya
tarih
13. Aadakilerden hangisi Gmr Antlamasyla salanan kazanmlardan biri deildir? A) Grcistanla olan anlamazlklarn ortadan kaldrlmasna zemin hazrlamas B) Dou Cephesindeki silah ve tehizatn bir ksmnn batya tanmasna ortam hazrlamas C) Halk arasnda orduya ve Meclise duyulan gvenin artmas D) Sovyetlerden alnacak yardmlarn Anadolu ya gelmesini salayacak yolun almas E) Afganistanla dostluk anlamas yaplmas
uzmankariyer
14. Atatrk, Bu anlama, Trk ulusuna kar yzyllardan beri hazrlanm ve Sevr Antlamas ile tamamland sanlm, byk bir suikastn ykln bildirir bir belgedir. Osmanl tarihinde benzeri grlmemi bir siyasal zafer yaptdr. szn aa-
dakilerden hangisi iin kullanmtr? A) Mudanya Atekes Anlamas B) Moskova Antlamas C) Ankara Antlamas D) Lozan Antlamas E) Montr Boazlar Szlemesi
zm:
Kurtulu Savanda Dou Cephesinde Ermenistanla yaplan savan ardndan Gmr Antlamas imzalanm ve bu sayede Dou cephesi kapanmtr. Dou Cephesindeki baar TBMMnin ilk askeri baars Gmr Antlamasnn imzalanmas ise TBMMnin ilk siyasi baars olmutur.
zm:
Atatrk, Bu anlama, Trk ulusuna kar yzyllardan beri hazrlanm ve Sevr Antlamas ile tamamland sanlm, byk bir suikastn ykln bildirir bir belgedir. Osmanl tarihinde benzeri grlmemi bir siyasal zafer yaptdr. szn Byk Nutkunda Lozan anlatrken sylemitir.Szde Sevr Antlamasnn ykl ifadesi seeneklerdeki antlamalar arasnda en btncl en son nokta olannn sorulduunun ipucudur.Byle genel bir ifade; A seeneindeki Mudanya Atekes Anlamasna atekes olma hviyetinden dolay ulalamaz. ( Atekesler son nokta deildir.Belli bir sreliine resmi antlama imzalanncaya kadar ki silah brakmasdr.) B seeneindeki Moskova Antlamas sadece bir lkeyle yaplm bir dostluk antlamasdr.Bu antlamann imzalanmasndan sonrada sava devam etmitir.O halde hem tek devlet hem de Kurtulu Savan tamamen sona erdirmedii iin Moskova Antlamas da alnamaz. C seeneindeki Ankara Antlamas, Moskova Antlamasndaki vurgumuz gibi Kurtulu Savan sona erdiren son nokta deildir. Sava bu antlamadan sonra da devam etmitir.
Gmr Antlamasnn imzalanmasyla;
Bir baka Kafkas Cumhuriyeti olan Grcistanla olan anlamazlklarn ortadan kaldrlmasna zemin hazrlanm, Dou Cephesindeki silah ve tehizatn bir ksmnn batya tanmasna ortam hazrlanm, Halk arasnda orduya ve Meclise duyulan gven artm,
Sovyetlerden alnacak yardmlarn Anadoluya gelmesini salayacak yol almtr.
E seeneinde yer alan Afganistanla dostluk anlamasnn yaplmas Birinci nn Sava sonras yaanan bir gelimedir.
an zm m u kla ya
46
E seeneindeki Montr Boazlar Szlemesi Kurtulu Sava bittikten 13 yl sonra daha spesik bir konuda yaplan szlemedir.Bu szleme imzalandnda Atatrkn sznde ifade edilen Sevr Antlamas ile tamamland sanlm, byk bir suikastn ykln oktan salanmtr.

uzmankariyer
15. Aadakilerden hangisi, Tevhid-i Tedrisat Kanununun (retim Birlii) sonularndan biri deildir? A) retim ilkelerinde birlik salanmas B) Genel eitim kurumlarnn Mill Eitim Bakanlna balanmas C) lk Maarif Kongresinin dzenlenmesi D) Ulusal kltr birliinin salanmas iin ortam hazrlanmas E) Din esaslara dayal eitim anlaynn terk edilmesi
tarih
16. Atatrk, En iyi bireyler, kendinden ok, bal olduu toplumu dnen, onun varlnn ve mutluluunun korunmasna yaamn adayan insanlardr. demitir.
Atatrkn bu szndeki en iyi birey tanmnn aadakilerden hangisiyle eletii savunulabilir? A) Vatandalk bilincine erimi kii B) Bakalarnn hak ve zgrlklerine deer vermeyen kii C) Belli bir snfn yararn gzeten kii D) Sorumluluklarnn gereini yerine getirmeyen kii E) nceliklerini kiisel kardan yana kullanan kii
zm:
3 Mart 1924 tarihinde kabul edilen Tevhid-i Tedrisat( retimin Birletirilmesi) Kanunuyla;
zm:
Soru aklamasnda verilen szn yorumlanmas zerine kurulmu bu soruda Atatrk bu sznde iyi bireyi tanmlarken topluma kendini adayan ( olumlu) bir tanm yapmtr.Bu tanmla badaan tek seenek A seeneindeki Vatandalk bilincine erimi kii ifadesidir.( olumlu ifade) Dier seeneklerdeki ifadeler;
- Genel eitim kurumlarnn Mill Eitim Bakanlna balanmasyla retim ilkelerinde birlik salanm,
- Din esaslara dayal eitim anlaynn terk

edilmesiyle eitim ve retim ulusal ve laik temellere dayandrlm,
Bakalarnn hak ve zgrlklerine deer vermeyen kii, Belli bir snfn yararn gzeten kii, Sorumluluklarnn gereini yerine getirmeyen kii,
- mmetilikten uzaklalarak ulusal kltr birliinin salanmas iin ortam hazrlanmtr. lk Maarif Kongresinin dzenlenmesi bu kanunun sonucu deildir.Zira Maarif Kongresi 15.07.1921 tarihinde yani Tevhid-i Tedrisat Kanunundan daha nce Ktahya-Eskiehir Savalar yaplrken toplanmtr.
an zm m u kla ya
47
nceliklerini kiisel kardan yana kullanan kii, olumsuz ifadelerdir.Kendiliinden elenir.
tarih
17. Kurtulu Savann anlamn ve bamszlk isteini dile getirecek bir marn yazlmas iin yarmay aadakilerden hangisi amtr? A) Mill Savunma Bakanl B) Genelkurmay Bakanl C) Mill Eitim Bakanl D) ileri Bakanl E) Dileri Bakanl
uzmankariyer
18. Atatrk Nutukta, Takrir-i Skn Kanunu ile stiklal Mahkemelerini, istibdat vastas olarak kullanacamz krini ortaya atanlar ve bu kri telkine alanlar oldu Biz olaanst olarak alnan ve fakat yasal olan nlemleri hibir vakit ve hibir surette, kanunun zerine kmak iin vasta olarak kullanmadk. demitir.
Atatrkn bu anlatmyla, Takrir-i Skn Kanununun kabul edilmesi ve stiklal Mahkemelerinin kurulmasnda aadakilerden hangisini gereke olarak gsterdii savunulamaz? A) Devletin hayat ve bamszln salama B) Milletin medeni ve sosyal gelimesine ilikin giriimleri koruma C) lkenin dzen ve gvenliini salama D) Tehlikelere kar nlem alma zorunluluu E) Uluslararas ilikileri dzenleme zorunluluu
zm:
Kurtulu Savann anlamn ve bamszlk isteini dile getirecek bir marn yazlmas iin 1921 yl balarnda TBMMce alnan bir kararla Milli Eitim Bakanl bir yarma dzenlemitir. Milli Eitim Bakan Hamdullah Suphi Beyin tevikiyle yarmaya katlan Mehmet Akifin kahraman ordumuza ithaf ederek yazd iir 12 Mart 1921de TBMMde milli mar olarak kabul edilmitir.
zm:
Atatrkn Nutuktan alntlanan bu sznde Takrir-i Skun Kanununun ve stiklal Mahkemelerinin kurulmasnda;
- Devletin hayat ve bamszln salama dncesi,
- lkenin dzen ve gvenliini salama gereklilii,
- Tehlikelere kar nlem alma zorunluluudurumlarnn etkili olduu vurgusu yaplmtr. Bu kanun karlr ve bu mahkemeler kurulurken de Milletin medeni ve sosyal gelimesine ilikingiriimleri korumann gerekliliine inanld da vurgulanmtr.Ne var ki Takrir-i Skun Kanunu da stiklal Mahkemeleri de ulusal sorunlar zmleme amacna ynelik giriimlerdir.Bu dzenlemelerin uluslararas ilikileri dzenleme dncesiyle bir ilikisi yoktur.
an zm m u kla ya
48
uzmankariyer
19. Aadakilerden hangisi Tevik-i Sanayi Kanununun uygulamalarndan biri deildir? A) eitli sanayi kurulularna devlet arazisi tahsis edilmesi B) Baz iletmelere tama hizmetlerinde indirim salanmas C) Mill tasarruf ve mevduatn artmas iin Trkiye Bankasnn kurulmas D) Vergilerde muayetler getirilmesi E) Devlet daireleri iin yerli rn kullanma zorunluluunun getirilmesi 20. Trk nklabnn,
tarih
I. belli bir ideolojiye bal olarak ortaya kma, II. baka uluslara rnek olma, III. tek kiinin egemenliine dayal lke idaresini deitirme durumlarnn, hangileri bakmndan Rus nklabndan farkl olduu savunulabilir? A) Yalnz I B) Yalnz II D) I ve II C) Yalnz III E)II ve III
zm:
Sorunun zmnde ilk olarak seenekler hzlca okunmal ve zme ulalmasn salayacak ipular belirlenmelidir. Bu sorudaki temel ipucu kronoloji bilgisine dayal Trkiye Bankasnn kurulmas dr. Soruda Tevik-i Sanayi Kanununun uygulamalar sorulmaktadr. Tevik-i Sanayi Kanunu 1927 ylnda karlmtr. Bu kanunun uygulamalarnn 1927 ylndan itibaren olmas beklenir. Halbuki C seeneindeki Trkiye Bankas 1924 ylnda yani Tevik-i Sanayi Kanunundan yl nce kurulmutur. Bu nedenle dier seenekler zerinden dnmeden bu ipucundan faydalanlp C seeneine ulalmaldr.
zm:
ncllere gz atalm. I. ncldeki belli bir ideolojiye bal olarak ortaya kma ifadesine gz atldnda; Rus nklab komnizm ideolojisini temel alarak gerekletirilmitir. Trk nklabnda ise belli bir ideolojik temel yoktur. Trk nklab bir ideolojinin halka dayatlmas eklinde deil halkn istek ve beklentilerinden bir dnce sisteminin oluturulmas zerine ina edilmitir. II. ncldeki baka uluslara rnek olma ifadesine gz atldnda; Trk nklab da Rus nklabda dnyadaki dier inklap hareketlerine model olmutur. III. ncldeki tek kiinin egemenliine dayal lke idaresini deitirme ifadesine gz atldnda; Rus nklab Rus arnn, Trk nklab ise padiahn egemenliine dayal lke idaresini deitirmitir.
an zm m u kla ya
49
tarih
21. Soyad Kanununun kabul edilmesi Medreselerin kapatlmas Medeni Kanunun kabul edilmesi Yukardaki gelimeler aada verilen Atatrk ilkelerinden hangisiyle ilikilendirilemez? A) Laiklik B) Devletilik C) Milliyetilik D) Halklk E) nklaplk
uzmankariyer
22. Aadakilerden hangisinin sosyal hayattaki ayrcalklar nlemek amal olduu savunulamaz? A) Tekke ve zaviyelerin kapatlmas B) Hac, aa, hafz, molla gibi unvanlarn kaldrlmas C) Medeni Kanunun kabul edilmesi D) Devlet statistik Enstitsnn kurulmas E) Din giysilerin mabetler dnda giyilmesinin
zm: zm:
Soyad Kanununun kabul edilmesi snfsz ve imtiyazsz bir toplum yaratma anlamnda halklk ilkesiyle ilikilidir. Medreselerin kapatlmas ulusal ve laik bir retimin yaplmasnn planlanmas anlamnda milliyetilik, halklk ve laiklik , aa uygun olmayan eski okullarn kapatlmas vurgusuyla da inklaplk ilkeleriyle ilikilidir. Medeni Kanunun kabul edilmesi; Trkiye Cumhuriyetinde sosyal hayattaki ayrcalklar nlemek amacyla yaplan almalar arasnda;
Tekke ve zaviyelerin kapatlmas Hac, aa, hafz, molla gibi unvanlarn kaldrlmas Medeni Kanunun kabul edilmesi Din giysilerin mabetler dnda giyilmesinin yasaklanmas yer almaktadr.
- Evlenme akdinin din adam tarafndan deil

belediye memuru tarafndan yaplmas anlamnda laiklik,
- Daha nce erkeklere tannan haklarn(evlenme,

miras, istedii meslekte alma) kadnlara da tannmas anlamnda halklk,
Saylan dzenlemelerde toplumu oluturan bireylerin ait olduu bir birimden(tekke gibi),kulland bir unvandan, cinsiyetinden yahut kyafetinden dolay toplumda farkl bir stat elde etmesi engellenmitir. D seeneindeki Devlet statistik Enstits ise toplumsal ayrcalklarn kaldrlmas iin deil devlet ileyiinde ihtiya duyulan saysal verilerin toplanmas ve bunlarn kullanlmas amacyla kurulmutur.
- Ulusal hukuk dzeninin ina edilmesi ( Trk

Medeni Kanunu) anlamnda milliyetilik,
- Eski Medeni Kanun Mecellenin yrrlkten
kaldrlp yeni Trk Medeni Kanununun yrrle girmesi anlamnda inklaplk ilkesiyle ilikilidir.
Soru aklamasnda verilen inklapta ekonomi ile ilgili bir anlam olmadndan bu inklaplar devletilik ilkesiyle ilikili deildir.
an zm m u kla ya
50
uzmankariyer
23. Mustafa Kemal, Hibir snr tanmayarak dnyadaki btn Trkleri bir devlet olarak birletirmek, ulalamayacak bir amatr. Bu, yzyllarn ve yzyllarca yaamakta olan insanlarn ok ac, ok kanl olaylar ile ortaya koyduu bir gerektir. demitir.
tarih
24. Mustafa Kemal, Artk hkmet ile millet arasnda mazideki ayrlk kalmamtr. Hkmet millettir ve millet hkmettir. Artk hkmet ve hkmet mensuplar kendilerinin milletten ayr olmadklarn ve milletin efendi olduunu tamamen anlamlardr. demitir.
Mustafa Kemal bu szyle, Osmanl Devletinin ykl dneminde savunulan aadaki kir akmlarndan hangisini eletirmitir? A) Osmanlclk B) Turanclk C) Milliyetilik D) Batclk E) slamclk
Mustafa Kemalin bu anlatmyla aadaki kavramlardan hangisini vurgulad savunulabilir? A) Tam bamszlk B) Barseverlik C) Bilimsellik D) Mill birlik ve beraberlik E) Vatanseverlik
zm:
Hibir snr tanmayarak dnyadaki btn Trkleri bir devlet olarak birletirme dncesi turanclktr. Osmanlclk; Osmanl Devleti iindeki tm uyruklara din,dil,rk ve mezhep ayrm yapmakszn ayn haklar tanma ve bu sayede devleti paralanmaktan kurtarma dncesidir. Milliyetilik; Ait olunan milleti sevme ve onu yceltmeye alma dncesidir. Batclk:Bat tarznda dzenlemelere gidilerek ada milletler dzeyine ulalaca dncesidir. slamclk: Btn Mslmanlarn halifelik makamnn etrafnda birletirilebilecei dncesidir.
zm:
Mustafa Kemal bu sznde hkmet ve millet arasnda ayrln kalmadn ifade etmesiyle milli birlik ve beraberliin nemine vurgu yapmtr. Alntlanan bir szn yorumlanmasna dayal sorularda szn iindeki kelimelerle seeneklerdeki kelimeler arasndaki uyuma gz atlmaldr. Soru aklamasndaki ayrlk kalmad ifadesi D seeneindeki birlik,beraberlik kelimeleriyle uyumludur.
an zm m u kla ya
51
tarih
25. Aadakilerden hangisi Cumhuriyet Dnemi gelimelerinden biri deildir? A) Kabotaj Kanununun karlmas B) Halifeliin kaldrlmas C) ok partili hayata gei amacyla siyasi partilerin kurulmas D) Sadabat Paktnn imzalanmas E) Kanunuesasinin kabul edilmesi
uzmankariyer
26. Aadakilerden hangisi, Atatrk Dneminde tarm gelitirmek amacyla yaplan almalardan biri deildir? A) Aar vergisinin kaldrlmas B) Ziraat Bankasnn kurulmas C) Numune iftliklerinin kurulmas D) Yksek Ziraat Enstitsnn kurulmas E) Tarm sat kooperatierinin kurulmas
zm: zm:
Cumhuriyet Dnemi 1923 tarihinde balayan ve gnmze kadar devam eden bir sretir.Seeneklerde 1923 ylndan itibaren ki gelimeler Cumhuriyet Dnemi gelimeleridir.Buna gre; A) Kabotaj Kanununun karlmas 1926 ylnda , B) Halifeliin kaldrlmas 1924 ylnda, C) ok partili hayata gei amacyla siyasi partilerin D) Sadabat Paktnn imzalanmas 1937 ylnda, E) Kanunuesasinin kabul edilmesi 1876 ylndadr.
Soru kknde seeneklerdeki tarmla ilgili almalarn Atatrk Dneminde yani 1923-1938 yllar arasnda yer almayan bulunacaktr.ncllere gz atldnda B seeneinde Osmanl Devleti dneminde 1888de kurulan Ziraat Bankas grlmektedir.Dier seeneklerdeki;
Aar vergisinin kaldrlmas Numune iftliklerinin kurulmas Yksek Ziraat Enstitsnn kurulmas Tarm sat kooperatierinin kurulmas Atatrk Dnemi gelimeleridir.
kurulmas 1924 ylnda,
an zm m u kla ya
uzmankariyer
27. I. Mudanya Atekes Anlamasyla ilgili grmelerdeki baars II. Eskiehir-Ktahya Savalar III. Genelkurmay Bakan olduu srada yapt baarl hizmetleri smet nnnn Lozan Konferansna gnderilen heyete bakan olarak seilmesinde yukardakilerden hangilerinin etkili olduu savunulabilir? A) Yalnz I B) Yalnz II D) I ve III C) Yalnz III E) II ve III
tarih
ransa TBMM hkmetini temsilen kim katlacakt?... Mustafa Kemal Bursaya gitmi Bursada kald sre iinde smet Paann Mudanya Konferansn nasl ynettiini daha yakndan incelemi, ayrntlar renmitir.smet Paann konferanstaki tutum ve davran; Mustafa Kemal Paay memnun etmi olacak ki, onu TBMM Hkmeti temsilcileri kurulunun bana getirmeye karar vermitir. bu temel almadan da grdmz zere sorunun cevap anahtar A seenei yalnz I olmaldr.
zm:
Uzman Kariyer Yaynlar olarak 27. soruda hata olduunu dnyoruz. Bu sorunun iptal edilmesi iin de gerekli yasal giriimlerde bulunacaz. yle ki smet nnnn Lozan Konferansna Trk heyetinin bakan olarak gnderilmesinde smet Paann Lozan ncesi kaydettii diplomatik mzakere baarlar etkili olur. Hatta Cumhurbakanl resmi sitesindeki bire bir ifade udur: smet Paa genlik yllarndan beri edindii diplomatik mzakere tecrbesi nedeniyle Lozan Bar Konferansna Dileri Bakan ve Trk heyeti bakan olarak gnderildi. Bu mantktan hareketle smet Paann Lozan Konferansna heyet bakan olarak seilmesinde Mudanya Atekesi srasnda gsterdii diplomatik baars etkili olmutur. Ancak 27. soruda SYMnin cevap anahtarnda III. ncl de alnmtr. III. ncldeki Genelkurmay Bakan olduu srada yapt baarl hizmetleri ifadesi askeri bir hizmettir. Askeri alandaki bir baar smet Paann Lozan gibi nemli bir uluslararas konferansa heyet bakan seilmesini salamaz. Kald ki smet Paa 3 Mays 1920 tarihinde atand Genelkurmay Bakanl grevinden Eskiehir-Ktahya Muharebelerinden (Temmuz 1921) ald malubiyet zerine TBMM kararyla azledilmitir. (Yerine Fevzi akmak getirilmitir.) imdi Genelkurmay Bakanlnda baarl olmad gerekesiyle Meclis kararyla alnan smet Paann Lozana gnderilmesinde sorudaki ifadeyle Genelkurmay Bakan olduu srada yapt baarl hizmetleri etkili olamaz. Yksek retim Kurulunun niversitelerde ders kitab olarak okutulan Atatrk lkeleri ve nklap Tarihi kitabnn 198. sayfasndaki ilgili satrlar birlikte gz atalm. Lozandaki konfegenelyetenek genelkltr
an zm m u kla ya
53
tarih
28. I. Kuzey Atlantik Antlamas rgt (NATO) II. Milletler Cemiyeti III. Balkan Antant Trkiye Cumhuriyetinin yukardaki kurululara ye olma sralamas aadakilerden hangisidir? A) I, II, III B) II, I, III D) III, II, I C) II, III, I E) III, I, II
uzmankariyer
30. Trkiyenin Milletler Cemiyetine ye olmasnda aadakilerden hangisinin etkisi olduu savunulamaz? A) Boazlar sorununun barl bir tutumla zlmesi B) Avrupadaki gruplamann belirgin bir hl almas C) Trkiyenin Batl devletlerle sorunlarna barl zm aramas D) Trkiyenin uluslararas politikada neminin artmas E) Trkiyenin komularyla dostluk antlamalar imzalamas
zm:
Trkiye Cumhuriyetinin uluslar aras kurululara ye olma tarihleri; I. Kuzey Atlantik Antlamas rgt (NATO) 1952 II. Milletler Cemiyeti-1932 III. Balkan Antant-1934
zm:
Kronoloji bilgisine dayal zm gerektiren bir sorudur.Trkiye Milletler Cemiyetine 1932 tarihinde ye olmutur.Bir olayn Trkiyenin Milletler Cemiyetine ye olmasn etkileyebilmesi iin 1932 tarihinden nce ya da en azndan bu tarihte gereklemi olmas gerekir.Seeneklere gz atldnda A seeneindeki Boazlar Sorununun barl bir tutumla zlmesi 1936 Montr Boazlar Szlemesiyle salanmtr. 1936daki bir gelime 1932deki bir gelimeyi etkileyemez.

29. Aadakilerden hangisi, Lozan Antlamas imzalandktan sonra Trkiye ile Fransa arasnda gerginlie sebep olan konulardan biri deildir? A) Osmanl borlar B) Yabanc okullar C) Adana-Mersin demir yollar D) Bozkurt-Lotus davas E) Oniki Adann silahlandrlmas
zm:
Lozan sonras Trkiye ile Fransa arasnda sorun yaratan konular;
Osmanl borlarnn deme ekli ve miktar, Yabanc okullarn stats,
Adana-Mersin demir yollarnn ulusallatrlmas, Bozkurt-Lotus davasdr.
Oniki Ada Lozandan 1947ye kadar talya egemenliinde 1947den gnmze kadar da Yunanistann egemenliindedir.Dolaysyla Oniki Adaya ilikin kan ve kabilecek sorunlar da Trkiye ile bu iki lke arasndayaanr.
an zm m u kla ya
Bran Analizi
corafya
2011 KPSS genel kltr testinde daha nemli ylalrda olduu gibi 18 tane corafya sorusu bulunmaktadr. Corafya sorularnda KPSS kapsam dnda soru sorulmad gzlenmitir. Sorularn genel dalm dengeli olup daha nceki yllarda cora konumla ilgili en az bir soru sorulurken bu yl konuyla ilgili soru gelmemesi spriz olmutur. Harita bilgisi gerektiren sorularn zellikle haritada yer bilme ile ilgili olmas dikkat ekicidir. Geen yla benzer bir ekilde grak sorusu szel olarak ifade edilmitir. Sorularda kullanlan istatistiksel verilerin gncele yakn tutulmas dikkat eken bir dier zelliktir. Sorular ar uzun ya da ksa olmayp pararaar gereksiz aklamalar yerine net ve ak bilgiler sunmaktadr. En dikkatli konulardan birisi de gemi yllardaki sorulan baz sorulara ok yakn sorular varken 1 2 tane de farkl tarz da soru gelmitir. Dorudan corafya bilgisi ile zlebilecek sorularn yan sra yorum gcne dayal sorularn bulunmas bir dier olumlu zelliktir. Bize gre KPSS 2011 corafya sorular snava giren rencileri ayrt edebilecek dzeyde olup nmzdeki yllarda da zellikle sorularn ak, net ve anlalr olmas hem bilgiyi hem de yorumu len sorular olmas dileimizdir.
an zm m u kla ya
Nuh TURAN
corafya
CORAFYA SORULARININ KONULARA GRE DAILIMI

KONU BALII Trkiyenin Yeryz ekilleri Trkiyenin klimi Trkiyede Nfus ve Yerleme Trkiyenin Ekonomisi 4 SORU SAYISI 2 1 2 Trkiyenin Cora Blge ve Blmleri 8 2011 KPSS DE IKAN KAVRAMLAR Dalarn uzannn sonular Volkanik arazilerin zellikleri Rzgarlar / Hava Durumu Nfus Art Hzn Etkileyen Faktrler Gler / g Tarm / GAP Tarm / Makineleme Ticaret / Ticaret / D Akdeniz / Yer ekilleri Ege / Enerji retimi Marmara / Endstri Karadeniz / Hayvanclk Ege / Turizm
evre ve nsan
an zm m u kla ya
1
Kent - zellik eletirmesi Kentlerin ortak zellikleri Kentlerin beeri ve ekonomik zellikleri Endstrilemeye Bal Hava Kirlilii
corafya
31. Televizyonda hava durumunu aktaran sunucu,
uzmankariyer
32. I. Topraklarnn mineral bakmndan genellikle zengin olmas II. Turizm asndan nemli yer ekillerine sahip olmas III. Aktif volkanlarn bulunmas IV. Fay hatlar ve pskrk kayalarn olduu yerlerde bulunmas Yukardakilerden hangileri Trkiyedeki volkanik arazilerin tm iin ortak bir zelliktir? A) I ve II B) I ve IV D) II ve IV C)II ve III E) III ve IV
Trkiye kylarnda rzgrn karayel ve poyrazdan saatte 50-60 kilometre hzla estiini sylemitir.
I III
II
IV
Buna gre, haritada numaralanm rzgrlardan hangisinin esi yn yanl verilmitir? A) I B) II C) III D) IV E) V
zm:
Karayel kuzeybatdan esen souk bir yerel rzgardr. lk etapta Marmara ve Bat Karadenizde etkili olan karayel gl olduu takdirde ayn ynde Akdeniz kylarna kadar inebilmektedir. Ok ynleri dikkate alndnda haritadaki I ve V numaral oklar karayeli temsil etmektedir. Trkiyede kuzeydou ynnden esen souk yerel rzgar da poyrazdr. Poyraz bata Dou Anadolu ve Dou Karadenizde etkisini gstermekte olup gl olduunda yurdun dier yerlerinde de etkili olmaktadr. Bu nedenle haritadaki II ve IV numaral oklar poyraz temsil etmektedir. III numaral gsterilen ok ise Ege Blgesinde etkili olan deniz meltemidir. Bu rzgara gn bats ya da imbat da denilmektedir.
zm:
Trkiyede aktif volkanik da bulunmamaktadr. Bu nedenle III. ncl Trkiyeye ait doru bir bilgi deildir. III. nclde yer alan volkanizmaya bal turizmin gelimesi ise Kapadokya iin geerli iken tm volkanik araziler iin sylenemez. Fakat I ve IV numaral ncllerde yer alan bilgiler Trkiye dahil dnyadaki btn volkanik arazilerde istisnai bir durum olmad takdirde grlr. nk magma daha ok yerin atlak ve krk noktalarndan yzeye kt iin volkanik araziler ile fay hatlar paralellik gsterir. Ayrca lavlarn etkisiyle oluan pskrk kayalar ve ayrma sonucunda oluan topraklarn minarelce zengin olduklar grlr.
an zm m u kla ya
58
uzmankariyer
33. Trkiyenin cora blgeleri belirlenirken ziki,
corafya
34. Aada belirtilen dnem ve olaylarn hangisi, Trkiyede nfus art hznn azalmasnda daha az etkili olmutur? A) 1918-1923 dneminde savalarn yaanmas B) 1940-1945 dneminde II. Dnya Sava nedeniyle seferberlik ilan edilmesi C) 1960-1965 dneminde zellikle yetikin erkek nfusun ii olarak yurt dna gitmesi D) 1970-1980 dneminde krsal kesimden kentlere olan i gn younluk kazanmas E) 1985-2010 dneminde eitim seviyesinin ykselmesi ve kadnlarn i hayatna daha fazla katlmas
beer ve ekonomik zellikler gz nnde bulundurulmutur. Fiziki zellikler ierisinde de yer ekilleri belirleyici olmutur. Buna gre, Ege Blgesinin snrlarnn, dier ky blgelerinin aksine i kesimlere daha fazla sokulmas, blgedeki dalarn hangi zelliiyle aklanabilir? A) Ky izgisine uzan dorultularyla B) Ykselti deerleriyle C) Kaya zellikleriyle D) Olutuklar dnemle E) zerlerindeki doal bitki rtsyle
zm:
Trkiyede dalar genel itibariyle dou-bat ynnde uzanr. Bu durum Karadeniz ve Akdeniz Blgelerinde dalarn kyya paralel, Ege Blgesinde ise kyya dik uzanmas ve zellikle horst - graben yapsnda olmas ky izgisinin grabenlere doru sokulmasn salamtr. Bu da Ege Blgesinde snrlarn dier kylara gre i kesimlere sokulmasn salamtr. Verilen dier ncllerdeki dalarn ykselti, kaya yaps, oluum dnemi ve zerlerindeki bitki rts bilgilerinin blgedeki snrlarn i kesimlere sokulmas ile ilikisi yoktur.
zm:
Bir lkede yaanan i savalar, youn yurt d gleri ve eitim seviyesinin ykselmesi ile oluan bilinlenme nfus art hznn azalmasnda etkisi fazla olan etkenlerdir. D seeneindeki 1970 - 1980 dneminde krsal kesimden kentlere olan i gn younluk kazanmas dier seeneklerde ifade edilen etkenlere gre nfus art hzn azaltc etkisi daha azdr. Bu seenek daha ok nfus dalmnn dzensizliini belirtmeye yneliktir.
an zm m u kla ya
59
corafya
35. Trkiyede 1950 ylndan sonra etkili olmaya balayan i glerle ilgili olarak aadakilerden hangisi sylenemez? A) Denize kys olan cora blgelerin tmnde nfus artnn balca nedeni blge dndan alnan glerdir. B) glerin nemli bir blm ekonomik ve sosyal alanlardaki deiimler ve doal afetler gibi nedenlerle olmaktadr. C) G hareketi daha ok doudan batya doru olmaktadr. D) G veren illerde doum oran genellikle yksektir. E) Trkiyede nfus hareketlerinin byk ounluunu i gler oluturmaktadr. zellikler verilmitir:
uzmankariyer
36. Aada be ile ait baz beer ve ekonomik
I. Boluda kmes hayvanclnn yaygnlamas II. Karsta k turizminin gelimesi III. Elazda Keban Barajnn iletmeye almas IV. Eskiehirin bir niversite ve kltr kenti olmas V. Burdurda nsuyu Maarasnn turizme almas Buna gre, yukardaki illere ait beer ve ekonomik zelliklerden hangisi, o ilin sosyoekonomik yapsnda dierlerine gre daha byk deiime neden olmutur? A) I B) II C) III D) IV E) V
zm:
Bir blgede doal nfus art blgedeki doum ve lm oranlarna gre hesaplanr. Gerek nfus at ise doum ve lm oranlarnn yannda g faktr de gzetilerek hesaplanr. Buna gre A seeneinde balca neden olarak glerin verilmesi yanl bir ifade olduunu gsterir. Marmara, Ege ve Akdeniz Blgelerinin baz kesimlerinde gler nemli nfus artna neden olurken Dou Karadeniz ve Yldz Dalar Blmlerinde nfus artnda doum ve lm oranlar etkilidir. B seeneindeki i glerin daha ok ekonomik, sosyal ve doal etkiler sonucunda yaanmas, C seeneindeki genel i g hareketinin batdan douya doru olmas, D seeneindeki doum oran yksek gelimemi yerlerin daha ok ge katlmas, E seeneindeki i glerin d glerden daha youn olmas bilgileri Trkiyenin son 60 yllk g zelliklerini yanstmaktadr.
zm:
Sorudaki I, II, III ve V numaral ncller daha ok ekonomik yapy ilgilendirirken IV. ncldeki niversite ve kltr kenti olma zellii Eskiehirin ekonomik yapsyla birlikte sosyal yapsnda da gzle grnr deimelere sebep olmutur. nk niversite ve kltrel faaliyetler bir ehirde ekonomik yapnn yannda eitim, salk vb. alanlarnda tetikleyicisidir.
an zm m u kla ya
uzmankariyer
37. Aadakilerden hangisi Kocaeli, Bursa ve Sakarya illerinin ortak zellikleri arasnda yer almaz? A) Nfus younluklarnn Trkiye ortalamasnn zerinde olmas B) Ulam olanaklarnn gelimi olmas C) Petrokimya endstrisinin gelimi olmas D) Dardan g almas E) Ayn cora blgede topraklarnn bulunmas dnda,
corafya
38. Ege Blgesinin elektrik retimi gz nne aln-
I. akarsu, II. linyit, III. rzgr, IV. jeotermal enerji kaynaklarndan hangilerinin pay daha fazladr? A) I ve II B) I ve III D) II ve IV C) II ve III E) III ve IV
zm:
Verilen Kocaeli, Bursa ve Sakarya illerinin nnde Marmara Blgesi snrlar ierisinde topraklar bulunurken bu illerde sanayi faaliyetlerinin gelimesine bal olarak dardan g almnn fazlal ile nfus younluklar Trkiye ortalamasnn zerinde olmutur. Marmara Blgesinin genel yer ekilleri yapsnn sade olmas verilen ilde de ulam olanaklarnn gelimesine neden olmutur. Fakat petrokimya endstrisi raneriye bal olarak Kocaelide gelimiken raneri olmad iin Bursa ve Sakaryada yeterince gelimemitir. Bu nedenle petrokimya endstrisinin gelimi olmas il iin ortak zellik olarak gsterilemez.
zm:
III. zaman oluumlu Linyit madeni Ege Blgesinde fazlaca bulunmakta ve buna bal olarak blgedeki birok termik santralde (zellikle Ktahya, Mula ve Manisa illerinde) linyit madenine bal elektrik retimi nemli iken rzgar ve jeotermal kaynaklarndan elektrik retimi linyit ve akarsu kadar fazla deildir. Son yllarda rzgar ve jeotermal kaynaklarndan elektrik retimi arttrlmaya allyorsa da henz akarsu ve linyit seviyesinde elektrik retimine ulalmamtr.
an zm m u kla ya
61
corafya
39. Gneydou Anadolu Projesinin hayata geirilmesi, bu blgede youn olarak yetitirilen rnlerden hangisinin retim miktarnn artmasnda daha etkili olmutur? A) Antep fst B) Krmz mercimek C) Pamuk D) Ttn E) Buday
uzmankariyer
40. Akdeniz Blgesinin dalk ve platoluk kesimlerinin jeomorfolojik zellikleri, I. yaylaclk, II. ticaret, III. turizm, IV. ulam etkinliklerinden hangilerini olumlu ynde etkilemitir? A) I ve II B) I ve III D) II ve IV C) II ve III E) III ve IV
zm:
Gneydou Anadolu Projesinin hayata geirilmesi ile Pamuk retimi Gneydou Anadolu Blgesinde nemli derecede artmtr. nk blgenin zellikle bat kesimi yer ekilleri ynnden sadedir ve bu durum tarmsal arazileri geniletmektedir. Yine bat kesiminde Amanos Dalarn aarak etkili olan Akdeniz iklimi grlmektedir. Bu proje yer ekilleri ve iklim asndan el verili olan blgeye sulama imkan da salad iin blgede ekonomik deeri yksek olan pamuun tarm artmtr. Ayrca proje ile blgede tekstil sanayisinin gelimesi ve i gn nlenmesiyle sosyoekonomik bir ok gelime de grlmtr. Dier rnlerin ekonomik getirisi pamuk kadar olmad iin proje ile en ok art yaanan pamuktur.
zm:
Bir blgede dalk yap ulam olumsuz ynde etkileyerek ticari faaliyetleri de aksatmaktadr. Fakat ar scaklardan dolay yaz aylarnda yksek kesimlerde yaplan yaylaclk faaliyeti ve yine doa ve k turizmi Akdeniz Blgesindeki dalk alanlardan olumlu ynde etkilenmitir. zellikle Akdeniz Blgesinde dalarn uzan dorultusu ulam ve dolaysyla ticari faaliyetleri son derece olumsuz ynde etkilemitir.
an zm m u kla ya
uzmankariyer
41. Trkiyede tarmda makineleme ne kadar yay-
corafya
42. I. Orman rtsnn zengin olmas II. Tarla tarmna elverili alanlarn snrl olmas III. Yaz kuraklnn az grlmesi IV. Dank yerlemenin yaygn olmas Yukardakilerden hangileri, Dou Karadeniz Blmnde bykba hayvancln nemli bir ekonomik etkinlik olmasnn nedenidir? A) I ve II B) I ve III D) II ve IV C) II ve III E) III ve IV
gnlarsa yaygnlasn yine de baz rnlerin yetitirilmesinde insan emeine duyulan youn gereksinim devam edecektir. Bu yargnn doruluunu kantlamak iin ncelikle, I. eltik, II. buday, III. ay, IV. msr rnlerinden hangilerinin yetitirilme koullar rnek gsterilebilir? A) I ve II B) I ve III D) II ve III C) I ve IV E) III ve IV
zm:
Btn tarm rnlerinin yetime ve olgunlama dnemlerinde belirli bir scaklk ve ya istekleri vardr. zellikle baz rnlerin hasat dnemlerinde insan emeine ihtiya daha fazladr. ncller de verilen ay toplanma esnasnda en az rn kayb iin dikkatli bir ekilde elle toplanmaldr. eltik ise yine insan emei youn olarak sulak arazilerde (daha ok akarsu boylarnda) yaplmaktadr. Buday ve msr ise olgunlama dneminden sonra makine ile toplanmas toplanma esnasndaki rn ve zaman kaybnn en az olduu rnlerdir.
zm:
Dou Karadeniz Blmnde ar engebeli arazi tarm olanaklarn son derece kstlam, yaz kuraklnn az olmas ise ayr bitki rtsnn yaygnlamasna neden olmutur. Ekonomik bakmdan olumsuz olan I. ncl ile bitki rts bakmndan olumlu olan III. ncl Dou Karadeniz Blmnde zellikle bykba hayvancln nemini arttrmtr. Zengin orman rts ve dank yerleme Karadenizin zellikleri iken byk ba hayvancla katk salamaz.
an zm m u kla ya
corafya
43. zmirin merkez ilesine bal bir kye kara yo-
uzmankariyer
44. lke snrlar ierisinde blge, blm ve yreler
luyla ulaabilmek iin ortalama on kilometre yol almak gerekirken Ktahyada ku uumu mesafesi ayn olan bir kye on be kilometre yol almak gerekmektedir. Bu durum, aadakilerden hangisiyle aklanabilir? A) Yerleme birimlerinin sklyla B) Doal bitki rtsnn farkllyla C) klim koullarnn farkllyla D) Tarm alanlarnn geniliiyle E) Yer ekillerinin engebeliiyle
arasnda yaplan ticarete i ticaret denir. Buna gre, Trkiyede hareketli bir i ticaretin olmas aadakilerden hangisiyle ilgili deildir? A) Endstri kurulularnn belirli blgelerde toplanmasyla B) Blgeler arasnda yetien tarm rnlerinin farkl olmasyla C) Nfus art hznn yksek olmasyla D) nsanlarn satn alma gcnn artmasyla E) Blgelerin yz lmlerinin farkl olmasyla
zm:
Ku uumu mesafeleri ayn olan iki farkl uzakln gerek mesafeleri birbirinden farkl ise bu durum gerek mesafelerdeki eim ve viraj gibi faktrlerden kaynaklanr. Verilen illere bakldnda zmirin genel olarak Ktahyaya gre sade bir yapda olmas gerek mesafeler dahi dz ulam gstergesidir. Verilen paragraftaki ifade tamamen yer ekillerinin engebeli zellii ile aklanabilir. Trkiyede yol mesafelerini yerlemelerin skln, doal bitki rts, iklim koullar ve tarm alanlar az da olsa etkilemekle birlikte zellikle verilen iller engebenin nemini ne karmaktadr.
zm:
Trkiyede hareketli bir i ticaret ncelikle sanayi alanlarnn lke genelinde deil belirli kesimlerde toplanmasna baldr. nk bu alanlara ham madde tanmas ve bu alanlardan tketim merkezlerine ilenmi rn tanmas i ticareti canlandrr. Bunun yannda Trkiyede grlen tarmsal ve hayvansal farkllklar da i ticareti etkilemektedir. Nfus art hznn yksekliiyle beraber satn alma gcnn de artmas tm bunlarn yannda reklam, tevik ve rekabet unsurlar da i ticareti etkilemektedir. Fakat blgelerin yz lm bykl ticari veya dier ekonomik faaliyetlerde bir etken deildir. rnein yz lm bakmdan 6. srada olan Marmara Blgesi gelimiken, 1. srada olan Dou Anadolu Blgesi gelimemitir.
an zm m u kla ya
64
uzmankariyer
45. Trkiyede, 1990 ylnda tarmsal rnlerin d
corafya
46. Ege Blgesinde ky boyunca kuzeyden gneye doru turistik amal gezi yapan bir grup, aadakilerden hangisine rastlamaz? A) Antik kentlere B) Mill parklara C) Yat limanlarna D) Kayak merkezlerine E) Kaplcalara
satmndan yaklak 2,4 milyar Amerikan dolar gelir elde edilmi ve bu deer toplam d satmn % 18,1ini oluturmutur. 2007 ylnda ise yaklak 11,4 milyar Amerikan dolarlk tarmsal rn d satmnn, toplam d satmdaki pay % 10,7 olmutur. Buna gre, 1990-2007 yllar arasnda Trkiye ekonomisiyle ilgili aadakilerden hangisi sylenebilir? A) D satmda madenlerin ve endstri rnlerinin pay artmtr. B) Trkiyenin tarmsal rnlerine olan talep azalmtr. C) D ticaret a azalmtr. D) Tarmda modern tekniklerin uygulanmas yaygnlamtr. E) Ulusal gelir ykselmitir.
zm:
Verilen yllar arasnda Trkiyenin d satmnda art olduu grlrken oransal olarak dn nedeni tarm d ekonomik faaliyetlerin d satmda artmasna balanabilir. Trkiyede zellikle maden ve endstri rnlerinin son yllarda d satmdaki artlar tarmsal d satm orannn toplam ierisindeki orannn azalmasna neden olmutur. Paragrafta dikkat edilmesi gereken unsur miktarsal art yaanrken oransal dn olmasdr. Bu durum A seeneinde aklanmtr.
zm:
Soruda zellikle ky boyunca ifadesi kulland iin kaynak merkezi gezi yapan grubun karlaacaklar arasnda yer almaz. Dier seeneklerde verilen tarihi antik kentlere, milli parklara yat limanlarna ve krkl yapdan dolay kylarda rastlanabilir.
an zm m u kla ya
65
corafya
47. Aada baz il ve il merkezleriyle zdelemi
uzmankariyer
48. Endstrileme ve teknolojik gelimelerin ortaya
ifadeler verilmitir: Gndz seyranlk, gece gerdanlk - Mardin Tahl ambar - Konya Serhat ehri - Edirne Gller ve gller ehri - Isparta Egenin incisi - zmir Bu ifadelerde, il ve il merkezlerinin aadaki zelliklerinden hangisi vurgulanmamtr? A) Turizmi B) klimi C) Jeopolitik konumu D) Tarm E) Yer ekilleri
kard evre sorunlarndan biri de hava kirliliidir.

I II III
IV
Buna gre, haritada numaralarla gsterilen liman kentlerinin hangisinde endstrilemeye bal olarak hava kirliliinin daha fazla olmas beklenir? A) I B) II C) III D) IV E) V
zm
Gndz seyranlk, gece gerdanlk - Mardin (Turizm) Tahl ambar - Konya (Tarm) Serhat ehri - Edirne (Jeopolitik konum) Gller ve gller ehri - Isparta (Yer ekilleri) Egenin incisi - zmir (Tarm, Turizm, Jeopolitik konum) zelliklerini vurgulamaktadr. - Konya tahl ambar denilmesi orada tahln karasal iklimde yetitii zelliini aklna getirebilir. Fakat tarm gibi daha geerli bir zellik varken dolayl yoldan iklim olarak deerlendirmek doru olmaz. - Serhat u blgesi anlamna gelir bu nedenle Edirnenin jeopolitik konumu belirtilmitir.
zm:
Haritadaki V numaral yer skenderun ve yakn evresini gstermekte olup skenderunda Demir-elik bata olmak zere bir ok sanayi kolunun bulunmas hava, su, toprak gibi evre kirliliklerine neden olmutur. Haritada iaretlenen dier merkezlerin endstri faaliyetlerinin az olmas V numaral alandaki hava kirliliini daha belirgin hale getirmitir.
- Toros dalarnn bklme alannda yer alan Ispartada bulunan gller yer ekilleri ile ilikilendirilebilir.
- Egenin incisi ifadesinde inci deerli olduu anlamn katmtr. Bu anlamda zmirin turizm, tarm ve jeopolitik konumunu vurgulamtr. - Gndz seyranlk, gece gerdanlk ifadesi ise Mardinin turizm zelliklerini n plana karan bir cmledir. Verilen rneklerde dorudan iklime ait vurgu yaplmamtr.
an zm m u kla ya
Bran Analizi
anayasa
2011 yl KPSS/Lisans Anayasa ve Yurttalk sorularnda ilk dikkati eken getiimiz yllara oranla sorularn yzeysel ve cevab daha net seilebilir nitelik tamasdr. Sorularn konu balklarna gre dalmn deerlendirmek gerekir ise;
Temel Hukuk Bilgisi balndan soru sorulmu kapsam geniletilerek kavramlara dayal hazrlanm sorular tercih edilerek Devletin ekli, Tzel Kiilik ve Hukuki Fiil kavramlarndan soru gelmitir.
Temel Hak ve devler bal altnda tek soru tercih edilmi Anayasada Kii Hak ve devleri ile Siyasi Hak ve devler balklar altnda gvence altna alnan haklara ilikin ayrma dayal bir soru sorulmutur. Yasama ve Yrtme balklar altnda Milletvekili says ve Cumhurbakannn seim usul sorulmu 1982 Anayasasnda yaplan 2010 yl deiiklikleri ile en kkl deiiklii geiren Yarg balndan ise soru sorulmas tercih edilmemitir. 2011 yl KPSS/Lisans Anayasa ve Yurttalk sorularnda dare Hukuku bal altnda soru says ve konu kapsam getiimiz yllara oranla arttrlm Belediyelerin Organlarndan Belediye Bakannn grevden uzaklatrlmas, Mahalli dareler ve Mahalli darelerden Ky ile ilgili soru sorulmas tercih edilmitir.
Son olarak Gncel Konular ve Uluslar aras Kurulular balndan getiimiz yllardaki soru saysna ve tipine sadk kalnm ve adet soru sorulmas tercih edilmitir. Ancak Gncel Konular ile ilgili dikkat eken husus sorularn tamamnn snav ncesi yakn tarihten sorulmu olmasdr. Sorular deerlendirildiinde Uluslararas Kredi Kuruluu Moodys tarafndan Haziran ayndaki aklama, Suriye de Devlet Bakan Bear ESADn Mays ay sonunda ilan etmi olduu genel af ve yine Mays aynda gerekleen Birlemi Milletler En Az Gelimi lkeler Konferans balklarndan soru sorulmutur.
2011 yl KPSS/Lisans Anayasa ve Yurttalk sorularnn genel dalm dikkate alndnda SYM tarafndan Kamu Personeli seme snavnda Temel Hukuk Bilgisi balnn her yl kapsam geniletilerek yeni bir kavrama yer verilmekte, Temel Hak ve Hrriyetler, Yasama ve Yrtme balklarndan sorular olduka benzer nitelikte ve cevab ikilem yaratmayacak net sorular sorulmaktadr. 1982 Anayasasnda yaplan 2010 yl deiikliklerinden hi soru gelmemesi beklentilerin aksine olmutur. dare Hukuku balnda geen yllara gre kapsam her ne kadar geniletilmise de srpriz saylabilecek bir soru bulunmamaktadr. Gncel Konular balnda gelen sorular tm seneyi kapsayacak ekilde sorulmas tercih edilmemi ve hemen snav ncesinde Mays ve Haziran aylarnda gerekleen belli nemli olaylar konu edilerek sorular hazrlanmtr. Sonu olarak 2011 yl KPSS/Lisans Anayasa ve Yurttalk sorular sorunun iinde cevaba ilikin anahtar kelimeler barndran, snava girenleri konularn genel hatlar ile snayan, yzeysel, sade ve ikileme yer vermeden kolay ayrt edilebilir cevaplar ile dikkat eken bir snav olmutur
an zm m u kla ya
ahin BTEN
anayasa
ANAYASA SORULARININ KONULARA GRE DAILIMI
KONU BALII Temel Hukuk Bilgisi 3 Temel Hak ve devler Yasama Yrtme Yarg dare 3 Gncel Bilgiler 3 1 1 1 - Mahali dare - Ky - Belediye Bakan Uluslararas Kredi Derecelendirme Kuruluu (Moodys) En az Gelimi lkeler Konferans Suriye (Genel Af lan) SORU SAYISI 2011 KPSS DE IKAN KAVRAMLAR - Devletin ekli - Tzel Kiilik - Hukuki Sonu Balanan nsan Davran - zel Haklar - Milletvekili Says - Cumhurbakannn Seimi -
Toplam
an zm m u kla ya
12
anayasa
49. 1982 Anayasasna gre, Cumhurbakan aadakilerin hangisi tarafndan seilir? A) Halk B) TBMM C) Babakan D) Anayasa Mahkemesi E) Bakanlar Kurulu
uzmankariyer
51. 1982 Anayasasna gre, Devletin ekli ile ilgili aadaki ifadelerden hangisi dorudur? A) Trkiye federal devlettir. B) Trkiye konfederal bir devlettir. C) Trkiye Devleti monaridir. D) Trkiye Devleti totaliter bir devlettir. E) Trkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
zm:
1982 Anayasasnn 101. md.sinde Cumhurbakan krk yan doldurmu ve yksek renim yapm TBMM yeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seilme yeterliliine sahip Trk vatandalar arasndan, halk tarafndan seilir eklinde belirtmek suretiyle Cumhurbakannn halk tarafndan seileceini hkm altna almtr. Sorunun doru yant A seeneinde Halk olarak verilmitir.
zm:
1982 Anayasasnn 1inci ve deitirilemez maddesi Trkiye Devleti bir Cumhuriyettir eklinde belirtmek suretiyle Trkiye Devletinin eklinin Cumhuriyet olduu hkm altna almtr. Sorunun doru yant E seeneinde Trkiye Devleti bir Cumhuriyettir olarak verilmitir.
Doru yant A seeneidir. Not:

Ayrca aklamak gerekir ise B seeneinde verilen TBMM yant 1982 Anayasasnda yaplan 2007 deiikliinden nce soru sorulmu olsa idi doru yant olarak kabul edilecekti.
50. 1982 Anayasasna gre, TBMM ka milletvekilinden oluur? A) 400 B) 450 D) 550 C) 500 E) 600
zm:
1982 Anayasasnn 75inci maddesinde Trkiye Byk Millet Meclisi genel oyla seilen be yz elli milletvekilinden oluur eklinde belirtmek suretiyle TBMMnin be yz elli milletvekilinden oluacan hkm altna almtr. Sorunun doru yant D seeneinde 550 milletvekili olarak verilmitir.
an zm m u kla ya
uzmankariyer
52. Aadaki idarelerden hangisi bir mahall idare birimi deildir? A) Yuva Ky B) ukurambar Mahallesi C) Elmada Belediyesi D) Ankara l zel daresi E) Ankara Bykehir Belediyesi
anayasa
53. Ky ilerinin btn kyl birleerek yaplmas usulne ne ad verilir? A) mece B) Salma C) Dayanma D) stimval E) Fiil yol
zm:
Mahalli dareler mevzuatmzda;
-
zm:
Ky ilerinin btn kyl birleerek yaplmas usulne imece denir. mece usul Ky Kanununun muhtelif maddelerinde hkm altna alnm olup 15inci maddesinde Ky ilerinin bir ou btn kyl birleerek imece ile yaplr eklinde belirtilmitir.
l zel dareleri Belediyeler Kyler
olarak hkm altna alnmtr. Yukardaki bilgi erevesinde soru deerlendirildiinde Yuva Ky, Elmada Belediyesi, Ankara l zel daresi ve Ankara Byk ehir Belediyesi mahalli idareler arasnda yer almaktayken ukurambar Mahallesi ise mahalli idareler arasnda yer almamaktadr.
Doru yant B seeneinde ukurambar Mahallesi olarak verilmitir.
Doru yant B seeneidir. Not:

Mahalle Ynetimi; Anayasann 127nci maddesinde sz edilen mahalli idare birimlerinden biri olarak saylmam, yasa ile kurulmam, kamu tzel kiilii olmayan, genel idare hizmetlerinin grlmesinde merkezi ynetime yardmc en kk toplumsal ve ynetime yardmc en kk toplumsal ve ynetsel birimdir.
an zm m u kla ya
A) Babakan C) Vali B) ileri Bakan D) Belediye meclisi E) Dantay
54. Hakknda soruturma alan bir belediye bakann geici olarak grevden uzaklatrma yetkisi aadakilerden hangisine aittir?
zm:
Belediye Kanununun 47nci maddesinde belediye organlarnn grevden uzaklatrlmas dzenlenmi olup bu grev ve yetki ileri Bakanna verilmitir.
Yukardaki bilgi erevesinde hakknda soruturma alan bir belediye bakannn geici olarak grevden uzaklatrma yetkisi ileri Bakanna verilmitir.

anayasa
55. Aadaki tzel kiilerden hangisi, kii topluluu olmayp mal topluluu niteliini tamaktadr? A) Dernekler B) Anonim irketler C) Kolektif irketler D) Vakar E) Kooperatier
uzmankariyer
57. Hukukun kendisine hukuki sonu balad insan davranna ne ad verilir? A) Haksz il B) Hukuki olay C) Hukuki il D) Duygu aklamas E) rade aklamas
zm: zm:
Tzel kii; ortak bir amacn srekli olarak gereklemesini salayacak rgtlenmeye sahip kii veya mal topluluklarna tzel kii denir. Buna gre tzel kiiler kii topluluklar veya mal topluluklar eklinde rgtlenirler. Soruda verilen dernekler, Anonim irketler, Kollektif irketler ve Kooperatier kii topluluu biiminde rgtlenmi tzel kiiler olarak karmza kmaktayken vakar mal topluluu olarak rgtlenmektedirler. Hukuki sonu douran olaylar insan iradesi davran sonucu meydana gelmemi ise bunlara hukuki olay denir. (Doum gibi) Ancak hukuki sonu douran bir hukuki olay insan iradesi ve davran sonucunda meydana gelmi ise buna hukuki il denir. (Bir kiinin borcunu demesi gibi) Yukardaki aklamalar erevesinde hukukun kendisine hukuki sonu balad insan davranna hukuki il denir. Doru yant C seeneinde verilmitir. B seeneinde verilen Hukuki Olayn tanm her ne kadar hukuki ilin tanmna benzer ise de dikkat edilmesi gereken nokta hukuki olayn insan iradesi ve davran sonucu meydana gelip gelmediidir.

56. Aadakilerden hangisi kiinin zel haklar arasnda yer almaz? A) Seme ve seilme hakk B) Mlkiyet hakk C) Kiilik hakk E) Telif hakk D) Alacak haklar
zm:
1982 Anayasasna gre kiinin zel haklar (kii hak ve devleri) arasnda mlkiyet hakk, kiilik hakk, alacak hakk ve telif hakk yer almaktayken seme ve seilme hakk siyasi hak ve devler bal altnda yer almaktadr.
an zm m u kla ya
uzmankariyer
58. Uluslararas kredi derecelendirme kuruluu Moodys, Haziran 2011de aadakilerden hangisinin Trkiyenin kredi notu zerinde bask yaratabileceini aklamtr? A) Enasyon B) Bte a C) sizlik D) Stagasyon E) Cari ak
anayasa
60. 9-13 Mays 2011 tarihlerinde dzenlenen Birlemi Milletler En Az Gelimi lkeler 4. Konferans aadaki ehirlerden hangisinde gerekletirilmitir? A) Londra B) Paris D) stanbul C) Brksel E) Berlin
zm:
9 -13 Mays 2011 tarihlerinde dzenlenen Birlemi Milletler En Az Gelimi lkeler 4. Konferans stanbulda yaplm olup Konferans Cumhurbakan Abdullah GL bakanlnda Ltf Krdar Kongre Merkezinde gereklemitir. Konferans 10 ylda bir dzenlenmekte ve Dnya alk, hastalk ve yoksullukla bouan 1 milyar insann yaad 48 lkenin sorunlarna are aramaktadr.
zm:
Uluslararas kredi derecelendirme kuruluu Moodys, Haziran 2011de Cari An Trkiyenin Kredi notu zerinde bask yaratabileceini aklamtr. Moodys analist Sarah Corlson tarafndan Trkiyenin byk ve artan cari an nanse etmesi daha da zorlarsa kredi notu bask altnda kalabilir. Trkiye iin u anda en nemli risk unsuru hzla ktleen cari aktr eklinde ari an kredi notu zerinde bask yaratabilecei belirtilmitir.

59. Aadaki lkelerin hangisinde bir sreden beri yaanan protestolarn ve muhalierin kard olaylarn nne gemek amacyla Mays 2011de genel af ilan edilmitir? A) ran B) Irak D) Afganistan C) Suriye E) Pakistan
zm:
Suriye Devlet Bakan Bear ESAD tarafndan 31. Mays 2011 tarihinde Mslman Kardeler ve benzer birok rgtde kapsayacak ekilde genel af ilan edilmitir.
an zm m u kla ya
73

Bran Analizi
program gelitirme
Bilindii zere 2008 ylndan itibaren KPSS eitim bilimleri sorularnn niteliinde deiiklie gidilmitir. Deiiklii genel anlamda deerlendirdiimizde sorularn bilgi temelli yoruma dayal olduunu grmekteyiz. eldiriciler doru cevaba biraz daha yaknlatrlarak sorularn gl ve ayrt edicilikleri artrlmaya allm, bu ekilde KPSSye giren retmen adaylarnn eitim bilimlerindeki st dzey yeterlilikleri ve yorum becerileri llmek istenmitir. Bu durum retmen adaylarnn sadece eitim bilimlerindeki kavramlar bilmelerini deil, ayn zamanda bu kavram ve bilgileri uygulamada kullanarak rnek durumlarla ilgili doru ve genel geer yorum yapabilmelerini de gerekli klmtr. 2011 KPSS eitim bilimleri program gelitirme blm ile ilgili sorular incelediimizde, sorularn ok zorlayc olmadn, nceki yllardaki gibi tartmaya ak, belirsiz zellikler tamadn grmekteyiz. Sorular, konularn kapsam asndan deerlendirdiimizde hemen hemen nceki yllardaki gibi benzer konulardan soru gelmi, ancak program tasarmlar ve modeller, programn deerlendirilmesi, retimde planlama nitelerinden dorudan soru gelmemitir. Dileimiz, bu snavdan kendiniz iin en iyi puan alp bir an nce amalarnza ulamanzdr. Herkese baarlar Aada kafanzdaki soru iaretlerini netletirmek ve sorularn cevaplarnn daha net ve anlalr olmasn salamak iin detayl soru zmlerine ve analizlere yer verilmitir.
an zm m u kla ya
rfan UYGAR
program gelitirme
PROGRAM GELTRME SORULARININ KONULARA GRE DAILIMI
KONU BALII Eitimde Temel Kavramlar Program Gelitirmede Temel Kavramlar Program Gelitirmenin Temelleri Program Tasarm Ve modeller Program Gelitirmenin Planlanmas, htiya Analizi Ve htiya Deerlendirme Teknikleri Hedeerin Belirlenmesi Kazanmlarn tamas gereken zellikler 4 Kazanmlarn llmesi Bloom Bilisel alan snamas ( Sentez) Kazanmlarn yazlmas 1 SORU SAYISI 1 1 1 ERK / KAVRAM Kltrleme rtk Program Esasicilik lem-Zaman izelgesi
erik
Eitim durumlar Ve retimde Planlama
Program Deerlendirme Ve Programa Sreklilik Kazandrma
Program Gelitirmede Yeni Ynelimler
an zm m u kla ya
1 dler Yaklam) 2 ye dayal Etkinlikler 1 1
erik Dzenleme Yaklamlar ( Mo-
Konularn ileni zaman renci Merkezli ve Bilgiyi Kefetme-
Programn Denenmesi ( Deneme Yaplacak Okul Ve Snarn seilmesi)
Aktif renme(YT Ortak Konu)
program gelitirme
1. nformal renmede, rencilerin bilgiyi okul
uzmankariyer
2. Trk erkeiyle evli olan yabanc bir kadn eve gi-
ortamndan farkl olarak mill park, mze, bilim ve sanat merkezleri ve benzeri alanlarda birincil kaynaklardan elde ederek anlamlandrdklar sylenebilir. Bu srete renciler yaparak, yaayarak renebilirler ve somut yaantlar kazanabilirler. Buna gre, informal renme aadaki programlardan hangisinin kapsamnda daha etkili gerekletirilebilir? A) Modler B)ekirdek D) rtk C) Sarmal E) Tematik
rerken ayakkablarn karmay, byklerin elini pmeyi ve misarperverlii renir. Trk erkei ise einden pizza yapmay ve deiik dans grleri renir. Bu durum aadakilerden hangisine rnek olarak verilebilir? A) Kltrleme B) rgtleme C) Kltrlenme D) Bireyselletirme E) Zoraki kltrleme
zm:
rtk program; resmi programda yer almayan, ak ve yazl olmayan, zellikle okuldaki informal sreleri ifade eden bir kavram olarak tanmlanmaktadr. Eitim otoritelerine gre rtk programn en az resmi programlar kadar hatta bazen ondan daha fazla okul renmeleri zerinde etkisi vardr. Soru paragrafn incelediimizde zellikle nformal renme kavram zerinde durulduunu grmekteyiz. Bu tr nformal yaantlar rtk program kapsamnda ele alnmaktadr.
zm:
Soru paragrafn incelediimizde farkl lkede yetien iki insann kltrel anlamda birbirlerinden etkilendiini ve buna zg davranlar sergilediklerini grmekteyiz.. Bu durum literatrde Kltrleme kavramna denk dmektedir. Kltrleme kavram, kltrel yaylma sreciyle gelen maddi ve manevi elerle, baka kltrlerden birey ve gruplarn, belli bir kltre girmesi ve karlkl etkileim sonucu her ikisinin de deimesi olarak tanmlanmaktadr. Soruda en gl eldirici kltrlenme kavramdr. Ancak kltrlenme, belli bir toplumun alt-kltrlerinden, ya da farkl toplumlardan kopup gelen birey ve gruplarn bulumas ve bir etkileim sresi sonunda, asl kltr ve alt kltrlerde bulunmayan yepyeni bir senteze varlmas ya da ulalmas (Gven, 1972:132) olarak tanmlanmaktadr. Oysa sorudaki rnek durum incelendiinde yeni bir kltrn olumas sz konusu deildir. Karlkl kltrel bir etkileim sz konusu olduundan doru cevap kltrleme kavramnn olduu A seeneidir.
an zm m u kla ya
4

eitimbilimleri
uzmankariyer
3. Matematik dersinde, retmen ile renciler ara-
program gelitirme
4. Hayat bilgisi dersinde mill ve din bayramlar ve yerel kurtulu gnleriyle ilgili konularn ileni zaman belirlenirken ncelikle aadakilerden hangisi gznnde tutulmaldr? A) retim programndaki sras B) Derste ilenen dier konulara uygunluu C) Bu gnlerin ve konularn niteyle ilgisi D) rencilerin hazr olma dzeyleri E) Bayramn ve kurtulu gnnn tarihi
snda geen bir konuma yledir: retmen: imdi reneceimiz ok zor bir konu ama disiplinli alrsanz renirsiniz. Yaam, kurall ve disiplinli olmay gerektirir. retmenim tahtadaki ekli defterime yan olarak izebilir miyim? Hayr, ben ne yapyorsam aynsn yapn. Siz her eyi benden reniyorsunuz. retmenim ben o soruyu forml kullanmadan baka bir yoldan da zdm, isterseniz gstereyim. Benim verdiim forml ezberle ve o ekilde z. Snavda formlsz zmleri kabul etmeyeceim. Bu formller yzyllardr kullanlyor, sen de kullan.
Zeynep: retmen:
Selim:
retmen:
Bu rnekteki retmen hangi eitim felsefesine gre davranmaktadr? A) Daimcilik B) Esasicilik C) lerlemecilik D) Yeniden kurmaclk E) Yararclk
zm:
Soru paragrafnda geleneksel bir sreten bahsedilmektedir. Seeneklerde bu srece denk den iki eitim felsefesi vardr. Bunlar Daimicilik ve Esasicilik tir. Ancak daimici anlayta daha ok ahlak eitimi, bilginin mutlak ve deimez oluu, entelektel eitim, klasik eserler eitimi, gibi durumlar n plana kmaktadr renmenin doasnda sk alma ve disiplin olduunu ne sren, retmeni snfta tek otorite ve alannn uzman , renciyi ise retmenin sznden kmayan, retmenin verdii bilgileri olduu gibi alan bir varlk olarak gren eitim felsefesi Esasicilik tir.
an zm m u kla ya
zm:
5
Programn genellik ve deimezlik zellii temele alnarak, lkemizde uygulanan retim programlarnda milli ve dini bayramlarla, kurtulu gnlerine dersin ileniinde yer verilmesi nemli grlmektedir. Soru kknde bu tr uygulamalarn zamanlamas ile ilgili bir durum sorulmaktadr. Dersin ileniinde, Milli ve dini bayramlara, kurtulu gnlerine yer verilirken ya da bunlarla ilgili etkinlik yaplrken zamanlama asndan ncelikle bayram ve kurtulu gnn tarihi dikkate alnr. rnein 23 Nisan ulusal egemenlik ocuk bayram ile ilgili etkinlikler, her yl 23 nisann olduu hafta gerekletirilir.

eitimbilimleri
program gelitirme
5.
.
uzmankariyer
6. retim programlarnn en nemli gesi olan ka-
Program gelitirme srecinde izlenecek ilem basamaklar ilem-zaman izelgesinde verilmitir.

ubat Ocak Aylar Mart
zanmlarda, gzlenemeyen ya da yoruma ak ifadeler yerine gzlenebilir ve net ifadelerin kullanlmas nerilmektedir. Bu nerinin aadaki srelerden hangisini kolaylatrc etkisi en azdr?
Haftalar lemler Planlama htiya Analizi Kazanm yazm erik analizi Eitim durumunun yazlmas Belirtke tablosunun hazrlanmas Snama durumlarnn belirlenmesi
Raporlatrma
A) renci ihtiyalarnn belirlenmesi B) retim srecinin izlenmesi C) Snf ii retim faaliyetlerinin seimi D) retim programnn deerlendirilmesi E) renci baarsnn llmesi
Bu ilem - zaman izelgesinde hangi iki ilemin srasnn deitirilmesi doru olur? A) erik analizi Eitim durumunun yazlmas B) Planlama htiya analizi C) Eitim durumunun yazlmas Belirtke tablosunun hazrlanmas D) htiya analizi Kazanm yazm durumlarnn belirlenmesi E) Belirtke tablosunun hazrlanmas Snama
zm:
retim programlarnda yer alan kazanmlar zellikle gzlenebilir, ak ve net bir ekilde yazlr. Kazanmlarn rencide gzlemlenememesi ve herkese farkl bir ekilde alglanmas; retmenin yntem, teknik, etkinlik seimini, uygun lme aralarnn dzenlemesi ve uygulanmasn, programnn verimlilii hakknda kir edinilmesini olumsuz bir ekilde etkiler. A seeneinde yer alan renci ihtiyalarnn belirlenmesi ile ilgili durum kazanmlarn yazlmasndan nce gerekleen bir ilemdir. Yani kazanmlarn ncesinde rencinin ihtiyalar farkl tekniklerle tespit edilerek retim programlarna yanstlmaktadr. Ayrca retmenler rencilerin sre ierisindeki ihtiyalarn tespit ederken kazanmlara deil, rencilerin mevcut durumlarna ve etkileyici olabilecek farkl koullara bakarlar.
zm
Yukarda verilen ilem zaman izelgesini incelediimizde eitim durumlarnn yazlmas aamasnn, belirtke tablosunun hazrlanmas aamasndan sonra geldiini grmekteyiz. Ayn zamanda eitim durumlar ve snama durumlar hazrlanrken belirtke tablosundan yararlanlr. Bu adan bakldnda belirtke tablosunun eitim durumlar ve snama durumlarndan nce hazrlanmas gerekir. Snama durumlar ise eitim durumlarndan sonra yaplandrlr.
an zm m u kla ya
6

eitimbilimleri
uzmankariyer
7. Grg kurallarna uymay alkanlk hline ge-
program gelitirme
8. Sedat retmen, beden eitimi dersinde vo-
tirme kazanm ifadesinin, rencilerde davran deiikliine neden olup olmadn snamak amacyla duyusal ve psiko - motor renme alanlarnda deerlendirmeler yaplacaktr. renme alanlarna gre, bu kazanmn llmesinde kullanlmas uygun olan lme aralar aadakilerin hangisinde doru olarak verilmitir? Duyusal alan A) B) C) D) E) Geliim dosyas Tutum lei lgi envanteri Tutum lei lgi envanteri Psiko - motor alan Grme formu Yaplandrlm grid Grme formu Performans testi Performans testi
leybol, basketbol ve hentbol oyunlarnn benzer grnmekle beraber farkl zelliklerde olduunu dnr ve bu oyunlarn retiminde farkl yntem ya da teknikler kullanr. Her oyunu kendi iinde organize ederek retir. Buna gre, Sedat retmenin aadaki ierik programlama yaklamlarndan hangisini kulland sylenebilir? A) Sarmal B) Modler D) Tematik C) Dorusal E) Geni alanl
zm:
Grg kurallarna uymay alkanlk haline getirme kazanm ifadesi duyusal alann kiilik haline getirme basama kapsamndadr. Bu tr bir kazanmn rencilerde gerekleip gereklemedii iki ekilde test edilebilir. I. Yol, rencilerin grg kurlarna ynelik dnce ve eilimlerini ortaya karmaktr. Bunun iin tutum lei en ideal olandr. Tutum lei, zellikle duyusal hedeerin llmesinde kullanlan bir lme aracdr. II. Yol ise rencilerin grg kurallarna uyup uymama konusundaki kararllklarn, davranlarna bakarak tespit etmektir. Bunun iinde rencilerin grg kurallarna uyma ile ilgili performanslarnn gzlenmesi gerekir. Byle bir ama iin en ideal olanlarn banda performans testleri gelmektedir. Performans testleri zellikle psikomotor alan ile ilgili davranlarn llmesinde kullanlr.
zm:
lkemizde zellikle mesleki ve teknik eitimde, beceri gerektiren eitli derslerde ( Beden eitimi gibi) modler programlama yaklamndan yararlanlmaktadr. Sorudaki rnek durumda beden eitimi retmeni her oyunu kendi iinde ayr bir ekilde organize ediyor ve her bir oyunu birbirinden farkl grerek her biri iin ayr yntem teknikler kullanmaya karar veriyor. Byle bir durum modler yaklam ifade etmektedir.
an zm m u kla ya
7

eitimbilimleri
program gelitirme
9. Fen retiminde rencilerin bilgileri kefetmelerini isteyen bir retmen, aadakilerden hangisine en az yer vermelidir? A) lkelerin, renciler tarafndan sezilmesinin salanmasna B) Problemlerin, rencilerin kendi grleri yoluyla zlmesine C) Problemler iin birden fazla zm yolunun retilmesine D) Tartmalarda artc kir ne srenlerin dllendirilmesine E) Bilgilerin grsel aralar kullanlarak rencilere sunulmasna
uzmankariyer
10. Bir ilkretim program yeniden yazlr ve prog-
ram uygulanmadan nce bu programn denenmesine karar verilir. Programn etkili bir ekilde uygulanabilmesi iin planlama yapldktan sonra deneme yaplacak okullar ile snarn belirlenmesine sra gelir. Aadakilerden hangisi deneme okullarn ve snar seerken dikkate alnmas gereken ltlerden biri deildir? A) lkenin cora blgelerini temsil etmesi B) Uygulama iin gerekli alt yapya sahip olmas C) Hizmet ii eitim iin gnll okul yneticisi ve retmenler olmas D) Uygulamadaki rencilerin ya, cinsiyet, ilgi gibi farkl zelliklere sahip olmas E) Ky, kent gibi farkl yerleim yerlerini temsil etmesi
zm:
ada eitimi temele alan bir retmen eitim durumlar ya da retim srecini dzenlerken rencinin merkezde olduu, bilgiyi kefedecei, problemlere yaratc zmler retici ortamlar oluturur. Soruda rencinin bilgiyi kefetmesi ile ilgili bir durum sorulmaktadr. Seeneklerde aramamz gereken renci merkezli ve keif temelli uygulamaya en uzak olan etkinliktir. Bu adan bakldnda E seeneinde retmenin gsteri tekniinden yararlandn grmekteyiz. Gsteri tekniinde rencinin sadece ilgili bilgi ve beceriyi izlemesi sz konusudur. Gsteri tekniinde, zellikleri gerei renci aktif deil pasiftir. Ayrca gsteri (demonstrasyon) retmenin merkezde olduu bir tekniktir.
zm:
Programn deneme uygulamas nceden belirlenmi olan pilot okullarda gerekletirilir. Deneme yaplacak okullarn ve snarn seiminde dikkate alnmas gereken balca ltler; Cora blgelerin temsil edilmesi Yerleim birimlerinin temsil edilmesi Deiik yre ve blgedeki okullarn tespit edilmesi Gerekli alt yapnn bulunmas Genel bilgiler (personel, tesis, evre)
an zm m u kla ya
Olarak belirlenmitir. 8
C seeneinde yer alan hizmet ii eitim iin gnll okul yneticisi ve retmenler olmas deneme yaplacak okul ve snarn seiminde dikkate alnacak bir durum deildir. Bu konu okul yneticisi ve retmenlerin seimi bal altnda ayr bir aama olarak ele alnmaktadr. D seeneinde yer alan uygulamadaki rencilerin ya, cinsiyet ilgi gibi farkl zelliklere sahip olmas ifadesi ise deneme yaplacak okullardaki snarn seimi kapsamnda yer almaktadr.
eitimbilimleri
uzmankariyer
11. Sinem retmen, snfnda rencilerinin ken12.
program gelitirme
dilerini gvende hissetmelerine, derslerde katlmc ve enerjik olmalarna, kendi almalarn ynetebilecekleri z denetime sahip olmalarna, arkada grubuna ait olmay hissetmelerine, her zaman merakl, dikkatli ve aba gstermeye duyarl olmalarna ve kendi kararlarn vermelerine nem vermektedir. Buna gre, Sinem retmenin renme ortamlarn dzenlerken hangi renme yaklam ilkelerini temel ald sylenebilir? A) Programl B) Yaam boyu C) Aktif D) Kuantum E) Basamakl
I. Bir hcre modeli oluturarak hcreyi oluturan gelerin birbirleriyle ilikisini gsterme II. Hcre organellerinin grevlerini kendi cmleleriyle ifade etme III. Canlnn hcrelerden olutuunu rneklerle aklama IV. ki farkl dokuya ait iki hcrenin temel gelerini eletirme V. Daha nce duymad tek hcreli bir canl tr tasarlama Yukardaki kazanmlardan hangisi Bloomun bilisel alan snamasna gre daha st dzeydedir? A) I B) II C) III D) IV E) V
zm:
nclleri, Bloom un bilisel alan taksonomisine gre ait olduklar basamaklar asndan sralarsak; I. Bir hcre modeli oluturarak hcreyi oluturan elerin birbirleriyle olan ilikisini gsterme ( Analiz) Hcre organellerinin grevini kendi cmleleriyle ifade etme (Kavrama-Anlama)
zm:
Soru paragrafnda belirtilen; derslerde katlmc ve enerjik olma, rencilerin kendilerini ynetmeleri ve zdenetime sahip olmalar, arkada grubuna ait olmalarn hissetmeleri ( ibirlii), merakl, dikkatli olmalar ve aba gstermeleri, evrelerine kar duyarl ve kendi kararlarn verebilmeleri gibi zellikler aktif renme yaklam kapsamnda ele alnmaktadr. Harmon, aktif renmenin kullanld bir snfta be niteliin n plana kmas gerektiini belirtir. Bunlar; gven, enerji,zdenetim, gruba ait olma, duyarl olma ve karar dr ( Demirel, 2010: 231) .
II.
III. Canllarn hcrelerden olutuunu rneklerle aklama ( Kavrama-anlama) IV. ki farkl dokuya ait iki hcrenin temel elerini eletirme ( Bilgi) V. Daha nce duymad tek hcreli bir canl tr tasarlama ( Sentez-Yaratma)
an zm m u kla ya
9
Yukardaki snamay incelediimizde en st dzey kazanm yaratc dnmeyi n plana karan V. ncldr.
eitimbilimleri
program gelitirme
13. retim programlar hazrlanrken kazanmlarn
uzmankariyer
yazlmas ya da renme ktlarnn belirlenmesi hem eitim durumlar hem de lme durumlar iin rehber konumdadr. Buna gre kazanmlar yazlrken ya da renme ktlar belirlenirken I. renciler iin bu konu alannda hangi temel becerileri kazanmak nemlidir? II. renciler iin hangi olgu, kavram, ilke ve genellemelerle kuramlar gereklidir? III. renciler iin hangi zihinsel sreler dikkate alnmaldr? sorularndan hangileri sorulmaldr? A) Yalnz II B) I ve II D) II ve III C) I ve III E) I, II ve III
zm:
I. ve II. ncldeki sorular incelendiinde bu iki durumun hem kazanmlarn nitelii hemde renme rnlerinin nasl olmas gerektii (lme ve deerlendirme) ile ilgili kir verdiini grmekteyiz. III. ncldeki soru ise eitim durumlarnn ve renmenin nasl gerekleecei ile ilgili kir vermektedir. Dolaysyla bu soruda; kazanmlar yazlrken, eitim durumlar, lme deerlendirme ve renme ktlar belirlenirken rehber konumundadr.
an zm m u kla ya
10 eitimbilimleri
Bran Analizi
retim yntemleri ve teknikleri

2011 KPSS eitim bilimlerinde bulunan 30 retim yntem ve teknikleri sorusun dalm incelendiinde en ok yntem ve tekniklerle, daha sonra retim model ve yaklamlaryla ilgili soru sorulduu snf ynetimi ve retim stratejileriyle ilgili sorularn bunlar takip ettii grlmektedir. Dikkat ekici noktalardan biri, sorularn ounluunun zellikle 2005 2006 retim ylnda uygulamaya konulan retim programlarnda kullanlmas nerilen retim model, yaklam, yntem ya da teknikleriyle ilgili olmasdr. Yeni retim programlar oluturulurken temel alnan Yaplandrmaclk, birlikli renme, Yaam Boyu renme gibi kuram ve modellere ilikin gemi birka snavda olduu gibi fazla sayda soru gelmitir. SYM, Tam renme Kuramyla ilgili geleneksel soru sorma eilimini bu sene de devam ettirmitir. Son yllarda KPSS snavlarnda sklkla karmza kan probleme dayal renme, proje tabanl renme, rol oynama, gr gelitirme, eitsel oyun, yaratc drama, alt apkal dnme gibi yntem ya da tekniklere ynelik sorular, bu seneki snavda da yer almaktadr. SYMnin neredeyse sormay gelenek haline getirdii uzaktan eitim, benzetim, kavram haritalar, bilgisayar destekli eitim gibi yntem ve tekniklere ynelik sorular yine bulunmaktadr. Dikkat ekici bir baka nokta, SYMnin baz sorular birden fazla konudaki bilgileri lecek ekilde hazrlamasdr. rnein on yedinci soruda Bulu Yoluyla retim Stratejisi, oklu Zek Kuram ve retimde Ara Gereler konularyla ilgili eldiriciler bir araya getirilmitir. Buna benzer baka sorular da bulunmaktadr. Bu sene sorulan retim Yntem ve Teknikleri sorularyla ilgili ok nemli bir nokta da bilgi dzeyindeki soru saysnn ok az olmasdr. Sorular genellikle bir senaryoya ya da rnee bal olarak sorulmakta ve nce bunun zmlenmesi gerekmektedir. Hatta baz sorularda ciddi anlamda karm yaplmas gerekmektedir. Sorular genellikle orta dzey zorlukta olmakla birlikte, st dzey zorlukta sorular da bulunmaktadr. Sorularn konulara dalm aadaki tabloda belirtilmitir.
an zm m u kla ya
Dr. Levent VEZNEDAROLU

RETM YNTEMLER VE TEKNKLER SORULARININ KONULARA GRE DAILIMI
KONU BALII SORU SAYISI 2011 KPSS DE IKAN KAVRAMLAR

retim stratejileri
Aratrma inceleme yoluyla retim stratejisi Bulu yoluyla retim stratejisi (Bu soruda ayrca retimde aralar ve oklu zek kuramna da yer verilmitir.) Yaplandrmac yaklam teknoloji ilikisi Yaplandrmac renme yaklam birlikli renme (Bu soruda z yeterlik algs da sorulmu.) Yaam boyu renme Tam renme modeli Gagnenin retim aamalar (gdlenmeyi salama aamas) Gerek ya da geree yakn yaant salayan yntemler (rnek olay, alan gezileri, yaparak yaayarak renme, performans grevleri) Uzaktan eitim Benzetim Gr gelitirme Yaratc drama Gezi gzlem

retim model ve yaklamlar
birlikli renme
retim yntem ve teknikleri
an zm m u kla ya
16
Eitsel oyun Kavram haritalar Sunum Proje tabanl renme Probleme dayal renme Kavram karikatrleri
Alt apkal dnme teknii Rol oynama ve eitsel oyun
Bilgisayar destekli retim Grup almalarnn etkililiinin artrlmas

retmenlik mesleinin etik standartlar
Snf ynetimi
2-
Nitelikli retmenin zellikleri (Ayrca bu soruda pekitire, dl kavramlar da yoklanm)
Program Gelitirme Sorular
1 1
eriin seiminde ve rgtlenmesinde dikkat edilecek ilkeler (Kapsamllk) renci katlmn salama
eriin rgtlenmesi Eitim durumlar
an zm m u kla ya

14. renmede bitiiklik kuramnn nclerinden
uzmankariyer
15. Fen ve teknoloji dersi retim program ilkre-
Guthrieye gre renilen bilgilerin salkl bir ekilde transfer edilebilmesi iin rencilerin gerek veya geree yakn renme yaantlar kazanmalar nemlidir. Bu gr benimseyen bir retmenin nite plan hazrlarken aadaki uygulamalardan hangisine en az yer vermesi beklenir? A) Alan gezilerine B) rnek olay yntemine C) Yaparak-yaayarak renmeye D) Grsel sunumlara E) Performans grevlerine
tim 6. snf canllarda reme, byme ve gelime nitesinde Byme, gelime ve ergenliin aratrld, tartld ve paylald toplumsal organizasyonlarn nemini fark ederek bu organizasyonlara katlmaya gnll olur. kazanm yer almaktadr. rencilerin bu kazanma ulaabilmeleri iin aadaki uygulamalardan hangisi nerilemez? A) rencilerden ergen sorunlaryla ilgili makaleler yazmalar istenir. B) Tm rencilere ergen sorunlaryla ilgili bir dergiye abone olmalar art koulur. C) rencilerden, bu konuyla ilgili organizasyonlar aratrarak bir bilgilendirme sunumu yapmalar istenir. D) Snfa ergenlik konusunda uzmanlam bir konuk davet edilerek rencilerin ilgilerinin ekilmesi amalanr. E) Ergenlik ve geliim sorunlaryla ilgili kurululara geziler dzenlenir.
zm:
nclde, gerek veya geree yakn renme yaantlarnn, edinilen bilgilerin transfer edilmesindeki nemi vurgulanmaktadr. Seeneklerde belirtilen alan gezileri, yaparakyaayarak renme etkinlikleri, performans grevleri ve rnek olaylar rencilerin gerek ya da geree yakn renme yaantlar geirmesini salar. Grsel sunumlar ise rencilerin gerek ya da geree yakn yaantlar geirmelerinden ok, bilgileri grselletirerek uzun sreli bellee daha iyi kodlanmasn salamak amacyla kullanlrlar. nclde belirtilen gr benimseyen bir retmenin nite plan hazrlarken grsel sunumlara daha az yer vermesi beklenir.
zm:
rencileri belirli bir yayn almaya aka ya da st kapal biimde zorlayarak kar elde etmek ya da onlar, dersin gereklerini yerine getirebilmeleri iin masraf yapmalarn gerektirecek durumda brakmak retmenlik mesleinin etik standartlarna aykr durumlardr. renciler belirli bir yayna ynlendirilemeyecei gibi, hibir renci de istenilen yaynlar alamamas nedeniyle zor durumda braklamaz. nclde verilen kazanmla ilgili olarak A, C, D ve E seeneklerinde belirtilenler birer retim yntem ya da teknii olarak kullanlabilir. B seeneinde belirtilen ise yukarda akland zere meslein gerektirdii etik standartlara aykr bir durumdur.
an zm m u kla ya
14
eitimbilimleri
uzmankariyer
16. Meyve suyu niin daha yava, su ise daha hzl akar? Bugn ite bunu reneceiz. diyen bir snf retmeninin ncelikle aadakilerden hangisini gerekletirmek istedii sylenebilir? A) Gdlenmeyi salamak B) Bilgilerin transferini salamak C) Bilgi dzeyini artrmak D) Eletirel dnme becerisini gelitirmek E) Geri bildirimde bulunmak

17. Bir retmen ilkretim I. kademe fen ve tekno-
loji dersinde hcre konusunu ilerken A ubesinde boyutlu hcre modelini kullanarak B ubesinde ise modeli getirmeyi unuttuu iin tahtada geree yakn izimler yaparak konuyu anlatr. Konu sonundaki deerlendirmede B ubesindeki baz rencilerin hayvan hcresini kresel yaplar yerine dairesel yaplar olarak dndklerini ve A ubesinin daha baarl olduunu belirler. Buna gre, aadaki yorumlardan hangisi yanltr? A) retmen A ubesinde , bulu yolu, B ubesinde sunu yolu stratejisini kullanmtr. B) boyutlu modeller, iki boyutlu izimlere oranla daha etkili aralardr. C) boyutlu modeller geree daha yakn olduu iin anlaml renmeye katk salar. D) Hayvan hcresini dairesel olarak dnen renciler grsel/uzamsal zeklarn yeterli dzeyde kullanamamaktadrlar. E) lkretim dzeyinde somut renme yaantlar ok daha etkilidir.
zm:
Gagneye gre retim sreci dikkat ekme, hedeften haberdar etme, gdlenmeyi salama, uyarc materyali sunma gibi aamalardan oluur. Bunlardan gdlenmeyi salamann amac, edinecekleri bilgi ve becerilerin ne ie yarayacan aklayarak rencilerde renmeye kar istek oluturmaktr. nclde belirtilen Meyve suyu niin daha yava, su ise daha hzl akar? Bugn ite bunu reneceiz. cmleleri de rencileri renmeye kar istekli klma amacna yneliktir.
zm:
retim srecinde en etkili aralar gerek eya ve modellerdir. Eer retmen anlattklarn bunlarla desteklerse rencilerin iitme ve grme duyularnn yannda dokunma duyusunu da srece katarak daha etkili renmeyi salayabilir. nk ne kadar ok duyu organ iin iine sokulursa renmenin nitelii ve kalcl artar. Ayrca, zellikle henz soyut dnmenin ok gelimedii ilkretim snarnda bu tr aragerelerden yararlanmak renilenlerin somutlatrlmasna ve anlaml renmeye yardmc olur. Bu aklamalar dorultusunda B, C ve E seeneklerinde belirtilenlerin, nclde verilen durumla ilgili doru yorumlar olduu sylenebilir. Grseluzamsal zek boyutunu baskn olarak kullanan kiiler, nesneleri boyutlu olarak zihinlerinde kolaylkla canlandrabilirler. Bu nedenle D seeneinde yaplan yorum da doru kabul edilmelidir. Bulu yoluyla retim stratejisi, rencilerin rnek olan ve rnek olmayan durumlar inceleyerek, bunlar karlatrarak kavram, ilke ya da genellemelere ulamalarn gerektirir. nclde byle bir durumun gerekletiinden sz edilmedii gibi, retmenin konuyu anlatt da belirtilmektedir.
an zm m u kla ya
15

eitimbilimleri

18. Bir
uzmankariyer
19. Sosyal bilgiler dersinde Haklarm reniyorum. konusunun ieriinde srasyla
retim srecinde ziksel olarak ayr meknlarda bulunan kiilere zaman zaman etkileimli ortam salamak amalanmaktadr. Bunun iin ortam, retici, renci ve ders ieriini bir araya getirecek bir sistem planlanr. Eitimi alacak her bireyin kendi ihtiyac dikkate alnr ve kiiye zel ders sreleri planlanabilecek modler bir sistem uygulanr. Bireyler eitimlerini e zamanl ve e zamanl olmayan ekillerde alabilirler.
bulunduu eitli grup ve kurumlar iindeki yerini belirleme, iinde bulunduu grup ile gruplara ait rolleri ilikilendirme katld gruplarda ald roller ile rollerin gerektirdii hak ve sorumluluklar ilikilendirme kazanmlarna yer verilmitir. Buna gre , ieriin aadaki temel ilkelerden hangisine uygun belirlendii sylenebilir? A) n koul B) rnekleme C) Sentezleme D) Kapsama E) Tmevarm
Bu rnekte hangi tr eitim/retim uygulamasndan sz edilmektedir? A) Sorgulamaya dayal eitim B) Programl retim C) Uzaktan eitim D) Bulu yoluyla retim E) Projeye dayal eitim
zm:
nclde geen ziksel olarak ayr meknlarda bulunan kiilere ifadesi sorunun zm iin olduka nemli ipucu salamaktadr. Bu ifade, retim srecine katlan kiilerin ayn meknda bulunmadklarn, dolaysyla retimin uzaktan yapldn ortaya koymaktadr. Uzaktan eitim farkl meknlardaki renci, retmen ve retim materyallerinin iletiim teknolojileri araclyla bir araya getirildii kurumsal bir eitim faaliyetidir. Uzaktan eitim uygulamalarnda eitime katlan bireylerin ihtiyalar gz nne alnarak bireye zg ders sreleri ve renme modlleri hazrlanabilecei gibi, gelitirilen platformlar araclyla baz durumlarda bireyler e zamanl eitim de alabilirler.
zm:
eriin seiminde ve rgtlenmesinde dikkat edilecek ilkelerden biri de kapsama (ema) ilkesidir. Bu ilkeye gre yeni bilgi, daha nce renilenlerle ilikilendirilerek verilmelidir. nclde verilen kazanmlar incelendiinde de bir sonraki kazanmn, bir nceki kazanmla ilikilendirilerek ifade edilmeye alld grlmektedir. A seeneinde belirtilen n koul ifadesi ok gl bir eldiricidir. n koul olma ilikisi zellikle aamallk ve ardklk zellii tayan ieriin rgtlenmesinde kullanlr. Bu rgtlemede n koul olma zelliine sahip bilgi ya da beceriler edinildikten sonra yeni konulara geilir. Yeni konunun ieriinde nceki konulara yer verilmez. ncllerde belirtilen kazanm ifadelerinde ise nceki renmelere yer verildii ve bunlarla yeni renmelerin ilikilendirilmeye alld grlmektedir.
an zm m u kla ya
16
eitimbilimleri
uzmankariyer
20. aan retmen, sosyal bilgiler dersine balar-

21. Demir retmen sosyal bilgiler dersinde tekno-
ken rencilerin Yaadmz blgede grlen doal afetleri nasl nleyebiliriz? problemini tanmlamalarn salar. rencilere, problemin geici zmn bulmalar iin sorular sorar, ynlendirmelerle hangi verileri nasl toplayacaklarn buldurur. rencileri beerli gruplara ayrr ve verileri farkl ekilde toplamalarn ister. Elde edilen veriler karlatrlr ve yorumlanr. Bulgular birlikte deerlendirildikten sonra zm yollar retilir ve uygulanr. Bu rnekte aan retmen, dersinde hangi re tim strateji, yntem ya da tekniini kullanmtr? A) Deneye dayal B) Bulu yoluyla C) Basamakl retim D) Aratrma-inceleme E) Beyin temelli
lojik rnlerin hayatmzda ve evremizde yapt deiiklikler konusunu ilemektedir. Tartmaya katlmak zere 5-10 aras gnll renci seer. renciler birbirlerini grecek ekilde otururlar ve konuyla ilgili dncelerini srayla sylerler. Sz almak istemeyen renciye sayg duyulur ve bir baka renciye sz hakk verilir. Bu srada snftaki dier renciler dinleyicidir, tartmaya katlmazlar. B u rnekte Demir retmen, dersinde hangi retim yntem ya da tekniini kullanmtr? A) Gr gelitirme B) Panel C) Konuma halkas D) Kollekyum E) Vzlt gruplar
zm: zm:
Aratrmainceleme stratejisinde renciler, kendilerine sunulan bir durumla ilgili problemi bireysel olarak ya da grupa tanmlar. Bunu zmek iin nerdikleri zm yollaryla ilgili bilgi toplayp bunlar yorumlar. Daha sonra ie yarar zme karar verip bunu uygular. Bu stratejide renciler, tanmladklar problemle ilgili bilgi toplarken eitli bilgilere ular, bunlar arasndan ie yarar olan seer, setii bilgileri bir araya getirir ve yorumlar. nclde verilen durum, aratrmainceleme stratejisinin sosyal bilgiler dersine uygulanyla ilgili bir rnektir.
an zm m u kla ya
17
Konuma halkas teknii uygulanrken 5-10 gnll renci sandalyelerine bir halka oluturacak ve birbirlerini grebilecek ekilde oturur, snftaki dier renciler izleyici rolndedir. retmen, gr belirtilecek konuyu aklar ve rencilerden konuyla ilgili grlerini srayla sylemelerini ister. Bir renci gr belirtirken dierleri sessizce dinler. Konuyla ilgili gr belirtmek istemeyen renciler zorlanmaz, bu duruma sayg duyulur. Tm renciler konutuktan sonra, retmen belirtilen farkl grlere dikkat eker ve bunlarn tartlmasn salar. Bu aklama, nclde verilen retim srecinde konuma halkas tekniinden yararlanldn gstermektedir. Bu soruda en kuvvetli eldirici gr gelitirmedir. Gr gelitirme, bir konuda farkl grlere sahip olanlarn bireysel olarak grlerini belirttikleri, grlerinin gerekelerini akladklar ve isterlerse grlerini deitirdikleri bir tekniktir. nclde rencilerin grlerinin gerekelerini aklamalarndan ya da isterlerse grlerini deitirebileceklerinden sz edilmemektedir.
Doru yant Cseeneidir.
eitimbilimleri

22. Olas bir savata hava bombardman birliklerin-
uzmankariyer
23. Derin retmen elinde bir kuklayla snfa girer
de grev alacak askerler iin sanal sava ortamlar oluturulmu ve sava annda ne zaman ne yapmalar gerektiine ilikin bilgi ve beceri kazanmalar iin eitim verilmitir. B u rnekte askerlere eitim verilirken hangi retim yntem ya da tekniinin kullanld sylenebilir? A) Benzetim B) rnek olay C) Drama D) Programl renme E) banda renme
ve kuklay konuturarak rencilere retmeninizi ve arkadalarnz dnn. retmenleriniz bazen snfta arkadalarnza kzabilir ve bu kzgnlklarn farkl davranlarla gsterebilirler. imdi drder kiilik gruplar oluturmanz istiyorum. Snfta retmeninizi kzdracak bir davran ve retmeninizin bu davran karsnda vermi olabilecei tepkileri dnn. Bu an istediiniz ekilde yanstn. der ve rencilere 15 dakika zaman verir. Derin retmen, bu derste aadaki retim yntem ya da tekniklerinden hangisini kullanmtr? A) Benzetim B) rnek olay C) Gsteri D) Beyin frtnas E) Yaratc drama
zm:
nclde verilen retim rneinde askerleri eitmek iin gerek bir durum yaratmak olanakszdr. Gerek durumu oluturmann olanaksz, tehlikeli ya da maliyetli olduu durumlarda benzetim tekniinden yararlanlr. Bu teknikte bir olay gerekmi gibi ele alnr ve rencilerin bu olay zerinde almalar salanr. Dier bir deyile benzetim, renmeyi desteklemek amacyla geree uygun olarak gelitirilen bir model zerinde yaplan bir retim yaklamdr.
an zm m u kla ya
18 eitimbilimleri
uzmankariyer
zm:
Yaratc drama, nceden yazlm bir metin olmakszn katlmclarn kendi yaratc bulularna, zgn dncelerine, znel anlarna ve bilgilerine dayanarak oluturduklar eylem durumlar ve doalama canlandrmalardr. nclde retmenlerin, rencilerin baz davranlarna kzabildikleri ve tepkilerini farkl ekillerde ortaya koyabildikleri vurgulandktan sonra, renci gruplar oluturulmutur. Daha sonra gruplardan retmeni kzdracak bir davran ve onun bu davran karsnda verebilecei tepkileri dnmeleri istenmitir. Bu, rencilerin yaratc bulularna, zgn dncelerine, znel anlarna ve bilgilerine dayanarak eylem durumlar oluturmalar anlamna gelmektedir. rencilerden rettikleri davran ve tepkinin gerekletii an istedikleri gibi yanstmalar ise doalama canlandrma yapmalarn gerektirmektedir. Grld gibi, nclde verilen rnek durum yaratc dramann tanmyla bire bir rtmektedir. Soruyu zerken tereddt yaanabilecek kavramlarla ilgili ksa aklamalar yapmak gerekirse, benzetim, gerek durumu oluturmann olanaksz, tehlikeli ya da maliyetli olduu durumlarda kullanlan ve geree benzer modeller zerinde retim yaplan bir tekniktir. Beyin frtnasnn kullanm amac, bir probleme ya da soruna ynelik ksa srede mmkn olduunca ok zm yolu retmektir. rnek olay, rencilerin karlatklar bir sorunu analiz etmeleri, bunu ortadan kaldrmaya ynelik zm nerileri retmeleri ve bunlardan en etkili olanna karar verip rnek olay yeniden yazmalar esasna dayanr.

24. Derslik d retim yntemleri genel olarak mill
parklar, hayvanat baheleri, mzeler ve sergilere yaplan geziler ve gzlemler olarak tanmlanabilir. Derslik d retim yntemlerinin etkili hle getirilmesi amacyla aadaki uygulamalardan hangisi nerilmez? A) Uygulama ncesi rencileri hedeften haberdar etme B) renciler iin gzlem formlar oluturma C) Katlm gnl llk esasna dayandrma D) rencilerden aklama beklenenleri ynergelerle
E) rencilerden uygulamayla ilgili dev hazrlamalarn isteme
zm:
Gezi ya da gzlem gibi derslik d retim tekniklerinden yararlanrken etkili renmeyi salamak iin dikkat edilmesi gereken baz unsurlar vardr. Gezi ya da gzlem bir amaca ynelik olmal ve renciler hedeften haberdar edilmelidir. renciler iin gzlem sorular ya da formlar oluturulmal ve onlara gezi ya da gzlem srecinde ne beklendii aka belirtilmelidir. rencilerin gzlem yaparken sorularda ya da formlarda belirtilen hususlara dikkat edip notlar almalar salanmaldr. Gezi sonrasnda ise rencilerden aldklar notlar raporlatrp yazl ya da szl olarak sunmalar istenmelidir. Bu aklamalar dikkate alndnda A, B, D ve E seeneklerinde belirtilenlerin doru olduu sylenebilir. Gezi ya da gzlem gibi derslik d retim teknikleri, rencilerin gerek yaantlar geirerek olaylar ya da varlklar doal ortamnda grmelerini, ilk elden renme yaantlar geirmelerini ve okulda rendikleriyle yaam arasnda ba kurmalarn salamak amacyla kullanlr. Bu hedeer tm rencilere ynelik olduu iin, gezi ya da gzlemlerin gnlllk esasna dayandrlmas sz konusu deildir.
an zm m u kla ya
19
eitimbilimleri

25. Ar yamurun olduu, sellerin byk evre-
uzmankariyer
26. Beril retmen, Trke dersinde rencilerin
sel zararlara yol at gnlerde, Mustafa retmen, Yamurlar sayesinde bu yl kurak gemeyecek. der.
.
Mustafa retmenin yukardaki davranndan yola r karak alt apkal dnme tekniinden hangi apka engine uygun davrandn bulan renciler ders boyunca ayn apka rengine uygun tepkiler vereceini bilmektedirler. Buna gre, Mustafa retmenin ders boyunca ayn apka rengine uygun olarak aadaki davranlardan hangisini gstermesi beklenmez? A) Sanayilemenin neminden ve bunun doann yararna olduundan bahsetmesi B) Yaanm nkleer santral kazalarn rnek gstererek olas riskler zerinde durmas C) Okunan hikyedeki kt adamn iyi ynlerinin de olduunu sylemesi D) Buzullarn erimesiyle yeni petrol rezervlerine ulalacan ve bunun enerji kaynaklar asndan yararl olacan belirtmesi E) Sera gazlarnn salnmna snrlama getirilmemesinin ekonomik kalknmaya katk getireceini ifade etmesi
Metnin trn dikkate alarak okur. ve Gazete ve dergi okur. kazanmlarn edinmelerini salamak iin rol oynama ve eitsel oyun retim yntem ya da tekniklerini kullanr. Beril retmen, bu retim yntem ya da tekniklerini kullanarak rencilerinde ncelikle hangi zelliin gelimesine yardmc olur? A) Argmantasyon B) Sentezleme C) Yanstc dnme D) Somut yaant kazanma E) Akademik benlik gelitirme
zm:
Ar yamurun olduu, sellerin byk evresel zararlara yol at gnlerde, Mustafa retmenin, Yamurlar sayesinde bu yl kurak gemeyecek. demesi olumsuz bir durum karsnda iyimser davranp olumlu bir yan kardnn, bir baka deyile sar apkay taktnn gstergesidir. Sar apka olumluluklar, avantajlar, yararlar ve frsatlar temsil eder, iyimserlii artrr. Ders boyunca sar apkay takaca bilinen Mustafa retmenin B seeneinde belirtileni sylemesi beklenmez. nk bu ifade, nkleer santraller konusundaki risklere dikkat ekmek isteyen, yani olumsuzluklar, riskleri ve tehlikeleri temsil eden siyah apkay takm bir kii tarafndan sylenebilir.
zm:
Rol oynama, rencilerin kendi duygu ve dncelerini baka bir kimlie brnerek ifade etmelerini salayan bir retim tekniidir. Rol oynarken birey, karlat bir olay ya da durumla ilgili olarak gerek rolnden ve duygularndan syrlp kendini bu durum ya da olayda yer alan kiilerin yerine koyar, bunun karsnda ne yapacan, neler hissedeceini canlandrr. Bu retim teknii somut yaantlar araclyla rencilerin duygu ve dncelerini ifade etmelerini salar. Eitsel oyunlar ise rencilerin bilisel, duyusal ve psikomotor zelliklerini gelitiren, renilen bilgi ve becerilerin zevkli ve rahat bir ortamda tekrar edilmesini ya da uygulanmasn salayan etkinliklerdir. Bu tanmda da karmza bireyin rendii bilgi ve becerileri somut yaantlar araclyla tekrar etmesi ya da uygulamas kmaktadr.
an zm m u kla ya
20

eitimbilimleri
uzmankariyer
27. Cemil retmen, snfn zeminine bir gen i-

28. I. Kavramlar arasndaki ilikileri ortaya koyar. II. Soyut ilemler dnemi ocuklar iin daha uygun bir aratr. III. Dersin deerlendirme aamasnda da kullanlabilir. IV. lenen konuya btn olarak baklabilmesine olanak verir. Yukardaki ifadelerden hangileri kavram haritalarnn zelliklerindendir? A) I, II ve III B) I, III ve IV C) II, III ve IV D) II, IV ve V E) III, IV ve V
zer ve bu genin kelerini mutluluk kesi, mutsuzluk kesi ve kzgnlk kesi eklinde isimlendirir. Daha sonra rencilere birka rnek durum verir. Verilen durumlarda hangi duyguyu hissederlerse genin o kesine gitmelerini ve hissettikleri duyguyu ifade eden bir cmleyi yksek sesle sylemelerini ister. Bu rnekte Cemil retmen, aadaki retim yntem ya da tekniklerinden hangisini kullanmtr? A) Yaratc drama B) Beyin frtnas C) Eitsel oyun D) Benzetim E) Rol oynama
zm:
Yaratc drama, nceden yazlm bir metin olmakszn katlmclarn kendi yaratc bulularna, zgn dncelerine, znel anlarna ve bilgilerine dayanarak oluturduklar eylem durumlar ve doalama canlandrmalardr. Beyin frtnasnn kullanm amac, bir probleme ya da soruna ynelik ksa srede mmkn olduunca ok zm yolu retmektir. Benzetim, gerek durumu oluturmann olanaksz, tehlikeli ya da maliyetli olduu durumlarda kullanlan ve geree benzer modeller zerinde retim yaplan bir tekniktir. Rol oynama ise rencilerin kendi duygu ve dncelerini baka bir kimlie brnerek ifade etmelerini salayan bir retim tekniidir. nclde verilen retim srecinde bu yntem ya da tekniklerin kullanlmad aka grlmektedir. Eitsel oyunlar, rencilerin bilisel, duyusal ve psikomotor zelliklerini gelitiren, renilen bilgi ve becerilerin zevkli ve rahat bir ortamda tekrar edilmesini ya da uygulanmasn salayan etkinliklerdir. retmen, eitsel bir oyundan yararlanarak retim srecini zevkli ve rahat hale getirmi ve rencilerin eitli durumlar karsnda hissettiklerini rahatlkla syleyebilmelerini amalamtr.
zm:
Kavram haritalar, bilgileri zihinde somut ve grsel olarak dzenlemek amacyla kavramlarn birbirleriyle ilikisini gsteren, bilgiyi organize eden iki boyutlu emalardr. Temel kullanm amac, renmelerin anlaml ve kalc hle gelmesini salamak olan kavram haritalar, retilecek yeni bir nitenin kapsamn tantmada, rencilerin konuya hazr bulunuluk dzeylerini, kavram yanlglarn ya da bilgiyi nasl yaplandrdklarn belirlemede ve deerlendirme amacyla da kullanlabilirler. Soruda verilen I, II ve IV. ncller kavram haritalarnn yukarda belirtilen zellikleri ve kullanm amalaryla rtmektedir. kinci nclde belirtilen gr ise kavram haritalarnn zellikleriyle rtmemektedir. nk kavram haritalar, zellikle soyut birer ifade olan kavramlar arasndaki ilikileri kurmakta zorlanan somut ilemler dnemindeki ocuklarn da bu ilikileri grsel olarak kurmalarna olduka yardmc bir aratr.
an zm m u kla ya
21
eitimbilimleri

29. Bilgisayar Destekli retim (BD) Program trleri I. Altrma ve tekrar rencilere ilenmi konularn tekrarn yaparak renilenlerin kalcln salar ve rencinin renemedii bilgi ve becerileri kazandrmaya alr. renci kendi hzna gre alr ve bu programla retim zaman ksalr. renciler gerek hayatta karlaabilecekleri problemleri kazanrlar. rencileri gerek hayata hazrlar ve rencilerin yaparak renmelerini salar. rencilere rn ve srece ynelik dzeyleriyle ilgili zmeyi renirler ve deneyim geri bildirim salar.
uzmankariyer
zm:
Deprem olduunda ne yapmas gerektii ve kendisini nasl koruyaca konusunda yetersiz olan renci ifadesiyle ne kastedildiinin anlalmas bu sorunun zm iin n kouldur. fade olumlu biimde dnldnde, belirtilen konularda yeterli olan renci kavram karmza kmaktadr. Bu da konularn derste ilendiini, ancak deprem esnasnda neler yapmas ve kendisini nasl korumas gerektiiyle ilgili yetersiz olan renciler bulunduu sonucuna gtrr. Bilgisayar destekli retimin tabloda belirtilen kullanm amalar incelendiinde bunlardan I, III ve IV numaral amalarn, rencileri belirtilen konularda daha yeterli yapmaya ynelik olduu grlmektedir. II numaral amata belirtilen birebir retim, kk admlara blnm bir konuyu rencinin bireysel olarak almasn ve kendi hzyla ilerlemesini salamaya yneliktir. Oysa nclden konunun ilendii sonucu karlmaktadr. V numarada belirtilen ama ise rn ve sre hakknda geri bildirim salamaya yneliktir. nclde byle bir amatan bahsedilmemektedir.
Programn zellikleri
II. Birebir retim III. Problem zme IV. Benzetim
V. Snama
Deprem olduunda ne yapmas gerektii ve kendisini nasl koruyaca konusunda yetersiz olan renci iin tabloda verilen BD programlarndan hangileri dierlerine gre daha etkili olur? A) I, II ve III B) I, III ve IV C) II, III ve IV D) II, IV ve V E) III, IV ve V
an zm m u kla ya
22 eitimbilimleri
uzmankariyer
30. Aya retmen, sosyal bilgiler dersinde lkemizin kaynaklar nitesini ilemeden nce bir

31. afak retmen, i birliine dayal renme-
planlama yapar. Bu planlama srecinde nce nitenin kazanmlarn inceler. Bu nitenin n koul davranlarn belirlemek iin bilisel giri testi hazrlar. Bu testin sonularna gre rencilerde eksik olan n koul davranlarla ilgili tamamlama retimi planlar. rencilerin tamamnn aktif katlmn salayacak etkinlikler dzenler ve nitenin ilenmesi bittikten sonra rencilere uygulanacak izleme testi hazrlar. Herhangi bir renme eksikliine ya da yanllna ynelik ek renme - retme etkinliklerinin neler olacana karar verir. Bu rnekte Aya retmenin hangi renme yaklamnn ilem basamaklarn izledii sylenebilir? A) Programl renme B) Tam renme C) Probleme dayal renme D) Kuantum renme E) Beyin temelli renme
yi kullanmak zere rencileri gruplara rastgele datarak kartallar ve ahinler adl iki grup oluturmutur. ki gruba da her hafta verecei etkinlikler iin kendi gruplaryla birlikte alacaklarn syler. Baary izlemek iin afak retmen, kartallar takm puanlar bakmndan; ahinleri de bireysel puanlar bakmndan her hafta deerlendirip puanlarn ne kadar artrdklarn not eder. Bu uygulamada dnem sonunda aadakilerden hangisinin olmas beklenir? A) Her iki grupta da baar puanlar bakmndan eit miktarda art ve aralarnda pozitif etkileim olacaktr. B) Kartallarn baar puanlar ve aralarndaki pozitif etkileim dzeyi daha iyi olacaktr. C) ahinlerin baar puanlar ve aralarndaki pozitif etkileim dzeyi daha iyi olacaktr. D) Her iki grupta da baar puanlar ve aralarndaki pozitif etkileim bakmndan bir deiim gzlenmeyecektir. E) Kartallar, aralarndaki pozitif etkileim dzeyi; ahinler ise grup puan bakmndan daha baarl olacaklardr.
zm:
Aya retmen, planlamasn Tam renme Modelinin uygulama aamalarna gre yapmtr. Bu modelde nce dersin hedeeri belirlenir. Ardndan bu hedeere ulalmas iin gerekli olan nkoul renmeler saptanr. Hazrlanan bir lme aracyla rencilerin nkoul renmelere sahip olup olmadklarnn belirlenir. Eksik ya da yanl olduu belirlenen n renmeler tamamlanr ya da dzeltilir. Daha sonra yeni hedeere ynelik retim hizmeti salanr. Ardndan nite izleme snav yaplr. Tam renme ltne ulaamayan renciler iin tamamlayc, tam renme ltne ulam renciler iin zenginletirilmi etkinlikler uygulanr. Ek etkinlikleri tamamlayan rencilere paralel izleme testi uygulanr ve bu rencilerin de tam renme ltne ulap ulamadklar belirlenir. Tm renciler tam renme ltne ulanca sonraki niteye geilir.
zm:
afak retmen, kartallar grubunu takm puanlar bakmndan deerlendireceini syleyerek onlarda olumlu bamllk oluturmutur. Yani renciler yksek puan alabilmek iin gruptaki her yenin yksek puan almasn salamak durumundadr. Byle bir durumda renciler arasnda pozitif etkileimin ve ibirliinin artmas ve bunun da alacaklar puana olumlu ekilde yansmas beklenir. Bunun aksine afak retmen ahinler grubunu bireysel puanlar bakmndan deerlendireceini sylemitir. Bu durum onlarda arkadalarnn renmelerinden de sorumlu olduklar duygusu oluturmayacaktr. Bunun sonucu olarak da aralarnda yksek dzeyde pozitif bir etkileim gereklememesi ve dier gruba gre daha dk baar puanlar almalar beklenir.
an zm m u kla ya
23
eitimbilimleri

32. Nil retmen, rencilerini renmeye tevik
uzmankariyer
zm:
rencileri renmeye tevik eden etkin bir eitim ortam ve nitelikli retmen ifadeleri bu sorunun zmnde nemli rol oynamaktadr. renci almalarndan en nitelikli olanlar ylsonunda sergilemek, rencileri renmeye tevik eden bir eitim ortam oluturmaya alan retmenin sergileyecei bir davran deildir. nk bu tr uygulamalar, rnleri nitelikli bulunmayan rencilerin renme srecine kar olumsuz tutum gelitirmelerine neden olabilir. renci yanl yant verse de katlm tevik etmek iin bunu onaylama, nitelikli bir retmenin gerekletirmemesi gereken bir davrantr. nk bu tr uygulamalar rencilerde yanl renmelere neden olabilir. Yine renmeleri pekitirmek iin ok sayda ve sk sk dl vermek davrannn da nitelikli bir retmen tarafndan gsterilmemesi beklenir. nk ok sayda ve sk sk verilen dller bir sre sonra ekiciliini yitirir. Sadece dnem sonunda deerlendirme yapmak, renmeye tevik eden bir eitim ortam oluturmaya uygun deildir. Byle bir ortam oluturulmak isteniyorsa renciler srete de izlenmeli ve ynlendirilmelidir. rencilerin birbirlerine soru sormalarna ve birbirlerini eletirmelerine izin vermek, renmeye tevik eden bir eitim ortam oluturmak asndan nemlidir. nk rencilerin birbirleriyle etkileime girmelerine, birbirlerinin dncelerini dinlemelerine ve kendilerini gelitirmelerine olanak salanm olur. Ayrca rencilerin birbirlerine soru sormalar ve birbirlerini eletirmelerine izin veren ve bu sreci etkili ekilde yneten retmenin nitelikli olduu sylenebilir.
eden etkin bir renme - retme ortam salamak iin aba gsteren nitelikli bir retmendir. Aadaki uygulamalardan hangisinin Nil retmene ait olma olasl en yksektir? A) renci almalarndan en nitelikli olanlar yl sonunda sergileme B) renci katlmn tevik etmek iin renci yanl yant verse de yantn onaylama C) renmeleri pekitirmek iin rencilere ok sayda ve sk sk dl verme D) rencilerin birbirlerine soru sormalarna ve birbirlerini eletirmelerine frsat verme E) Sadece dnem sonunda deerlendirme yaparak geme notu verme
an zm m u kla ya
24
eitimbilimleri
uzmankariyer
33. Bir ilkretim retmeni, rencileri gruplara 34. retmen

derste sunum yapan rencisi Gamzeye Gamze, ne sunduun kadar, nasl sunduun da nemli. Sunumunun arkadalarnda kalc renme salayacan dnmyorum. der. Aadakilerden hangisi retmenin , Gamze yi bu ekilde eletirmesinin nedenlerinden biri olamaz? A) Arkadalaryla iletiim kurmada yetersiz kalma B) renme srecinde oklu duyu organlarna hitap etmede yetersiz kalma C) Kavramlar aklarken rnek olan durumlar yannda rnek olmayan durumlar da verme D) Teknolojik materyallerden yetersiz dzeyde yararlanma E) Snftaki rencilerin geliim dzeyine uygun olmayan uyarclar kullanma
ayrm ve her gruba ayn nitenin farkl konularyla ilgili kapsaml bir problem durumu vererek bu problemlerle ilgili almalar yapmalarn istemitir. Ancak nite sonunda yapt snavda her grubun sadece kendi altklar konuyla ilgili sorular cevaplayabildiini, dier sorularda olduka dk baar gsterdiklerini grmtr. retmen, bu uygulamada baary artrmak iin aadakilerden hangisini yaparsa daha etkili sonu alr? A) Her gruba ayn problem durumunu verirse B) Her gruba kendi konusuyla ilgili sorular sorarsa C) Snavdan nce nitede yer alan konular genel hatlaryla zetlerse D) nite sonu deerlendirme snavnda sadece genel konulardan soru sorarsa E) Her grubun yapt aratrmalar ve ulat sonular snf ortamnda paylamasn salarsa
zm:
retmen her gruba ayn nitenin farkl konularyla ilgili problem durumlar vermi ve rencilerden bunlarla ilgili kapsaml alma yapmalarn istemitir. Gruplarda yer alan renciler kendi konularyla ilgili problem erevesinde aratrma yapt iin, dier gruplarn yaptklar aratrmalardan elde ettikleri bilgileri renme ans bulamamlardr. retmen, gruplarn farkl konularla ilgili problemler erevesinde elde ettikleri bilgileri birbirleriyle paylama ans verdikten sonra snav yaparsa, rencilerin nitenin dier konularyla ilgili sorular yantlama oranlar ykselebilir.
zm:
retmenin, Gamzenin sunumunun etkili renmeyi salayacan dnmemesinin nedeni, etkili bir sunumda bulunmas gereken zelliklerle aklanabilir. Sunum yaparken dinleyicilerle iletiim kurma, birden ok duyu organna hitap etme, teknolojik olanaklardan yararlanma, dinleyicilerin dzeylerine uygun dil ve materyal kullanma sunumun etkili olmasn, bir baka deyile etkili renmeyi salamak iin alnabilecek nlemlerden bazlardr. Seenekler incelendiinde de bunlara yer verildii grlmektedir. Kavramlar aklarken rnek olan durumlarn yannda olmayan durumlar da verme Bulu Yoluyla retim Stratejisinin uygulama aamalarndan biridir. Sunum yaparak dinleyicilere bir konu hakknda bilgi verirken byle bir aamann gerekletirilmesi beklenmez.
an zm m u kla ya
25
eitimbilimleri

35. Serkan retmen, derste rencilere (I) Derse
uzmankariyer
36. Koro adl lmde, retmen snfndaki tm -
etkin katlmnz bekliyorum. der ve (II) renci gruplar oluturur. (III) Gruplar arasnda dolaarak onlara ipular verir. (IV) Snfa getirdii kaynaklar rencilerle paylar. (V) Beendii almalara art puan verir. Yukardaki retmen davranlarndan hangisi rencilerin renme - retme srecine etkin katlmalarn salamada en az etkiye sahiptir? A) I B) II C) III D) IV E) V
rencilerden bir koro oluturmak amacyla onlara tek tek ark syletip ses zelliklerini ve mzik yeteneklerini deerlendirir. Bu retmen koroyu altrrken mzik yetenei olmadn dnd bir rencisine nota defterini elinde tutma ve sayfalar evirme grevi verir. retmenin bu davrannn temel nedeni aadakilerden hangisidir? A) Gruba ait olma duygusu kazandrmak B) Daha elenceli bir snf ortam oluturmak C) rencisinin mzik yeteneini gelitirmek D) Snfn dikkatini datmasn engellemek E) rencisinin mzie ilgi duymasn salamak
zm:
Gruplarn oluturulmas rencileri retim srecinde etkin klar. Gruplar alrken ipularnn salanmas, rencilerin zorluk yaadklar eyleri amalarna yardmc olur ve renme srecine devam etmelerini salar. rencilere eitli kaynaklarn sunulmas dikkati ekip motivasyonu artrr. Yine rencilere yaptklar ya da baardklar eylerden dolay pekitire verilmesi, bu abann srdrlmesi ve dier rencilerin de byle bir aba ierisine girmesini salar. Belirtilenlerin tamam renci katlganln salamada retmenin, rencilerden sadece derse katlmalarn istemesinden daha ok etkilidir. nk rencilerin srece etkin olarak katlmalar, onlara sunulan renme ortamyla yakndan ilgilidir. renciler etkin olarak katlp zevk ald, zorland noktalarda ipularndan yararland, baardklarndan dolay dllendirildii bir ortamda derse daha ok katlm gsterir.
zm:
Soruda retmen koro almas yaptrrken yetenei olmayan renciye de farkl bir sorumluluk vererek grup almas ierisinde kalmasn salamtr. zellikle rencilerin yetenee dayal almalarda kendilerini yetersiz hissetmemesi ve rencinin arkadalarndan ayr kalmamasna dikkat etmek gerekir. Birlikte hareket etme, dlanmlk yaamama ve aidiyet duygusu gelitirmeleri asndan bu rencileri grup d brakmak yerine grup ierisinde farkl sorumluluklar vermek doru bir davrantr. renciler asndan bir grubun yesi olma duygusu nemli bir duygudur. renciler kendilerini baarl hissetmelerini salayacak etkinlikler ve etkileimlerin olduu gruplarda olmay tercih ederler. Bu nedenle rencilerin abalarn takdir etmek ve baarma duygusunu ortaya karmak nemlidir. Gruba ait olma duygusu rencinin kendini deerli grmesi asndan da nem tamaktadr. Dolaysyla retmenin bu davrannn temel nedeni rencide gruba ait olma davran kazandrmaktr.
an zm m u kla ya
26
eitimbilimleri
uzmankariyer
37. Bireylerin rgn eitim kapsamnda edindii bil-

38. Fen ve teknoloji dersinde gne enerjisinin kul-
gilerin, meslek yaamlarnda ve sosyal hayatlarnda baarl olmalarn salayacak dzeyde olmas, bilginin ve teknolojinin hzla gelitii gnmzde pek mmkn olmamaktadr. Bunun iin toplumdaki bireylerin ihtiya duyduu bilgiyi ve beceriyi daha verimli ve sistemli bir ekilde elde edebilmesine olanak salayan yaklamlardan yararlanmas nem tamaktadr. Bu yaklamlar salayan renme-retme sreci aadakilerden hangisinin temelinde vardr? A) Beyin temelli renme B) Sosyal renme C) Yaam boyu renme D) birliine dayal renme E) Bilgisayara dayal renme
lanld yeni bir aydnlatma mekanizmas yapmak iin renci gruplar oluturulur. renciler nce ne yapacaklarn planlarlar ve buna gre kendi aralarnda i blm yaparlar. almalaryla ilgili topladklar bilgileri organize ederler. Elde ettikleri sonular nasl sunacaklarn planlarlar. Sunularn hem kendi snfndaki hem de baka snardaki arkadalaryla paylarlar. Son olarak almada rendiklerini yanstrlar ve almalarn deerlendirilmesinde sz sahibi olurlar. Bu rnekte hangi renme yaklam uygulanmtr? A) Basamakl B) Bulu yoluyla C) Yanstc D) Probleme dayal E) Proje tabanl
zm:
Bilginin ve teknolojinin srekli deitii ve gelitii gnmzde, rgn eitim sisteminin bireylere meslek ve sosyal yaamlarnda baarl olmalarn salayacak bilgileri kazandrmasnn mmkn olmad vurgulanmakta, onlara ihtiya duyduklar bilgi ve becerileri elde edebilmelerini salayacak zelliklerin kazandrlmas gerektii belirtilmektedir. Bu grler, bilgiye ulaabilen, ulat bilgiyi kendi yapsna uydurabilen, buna yenilerini katabilen, bilgileri yayan bireylerin yetitirilmesi ve renmenin sadece okul yaantsyla snrl kalmamas, bir baka deyile bireyin her yata kendini gelitirebilmesi gerektiini savunan yaam boyu renme kuramnn grleriyle rtmektedir.
zm:
Proje, derslerde edinilen bilgi ve becerilerin gerek yaamdaki sorunlar zmek amacyla kullanlmas ve uygulanmas temeline dayanr. Verilen nclde rencilerden gruplar halinde alarak gne enerjisiyle ilgili bilgi ve becerilerini yeni bir aydnlatma mekanizmas yapmak iin kullanmalar, yani edindikleri bilgi ve becerilerle zgn bir proje ortaya koymalar beklenmektedir. rencilerin planlamay ve iblmn kendilerinin yapmalar, aratrma srecinde elde ettikleri bilgileri bir araya getirerek projelerini oluturmalar, bunu nasl sunacaklarn planlamalar, sunumlarn gerekletirmeleri ve deerlendirme srecinde yer almalar proje tabanl renmenin aamalarna uygun olarak tasarlanmtr.
an zm m u kla ya
27
eitimbilimleri

39. Zeynep retmen, rencilerinin zyeterlik al-
uzmankariyer
40. Eitim uzmanlar sosyal bilimler alannda eitim
glarn gelitirmeye ok nem vermekte ve renme-retme srecini buna gre dzenlemeye almaktadr. Bu srete rencilerin bireysel ihtiyalarn dikkate almakta ve i birliine dayal retim yapmaktadr. Aadakilerden hangisi Zeynep retmenin snfnda zyeterlik algs gelimi rencinin yapaca davranlardan deildir? A) Baka kiilerin deneyimlerini gzlemleme B) renme srecinde paylamc olma C) Bilisel stratejileri kullanma D) Yksek motivasyonla alma E) Bireysel ynetim becerisinden kanma
ynlendiricileri iin bir probleme dayal renme (PD) oturum rehberi hazrlar. lk aamada amalara uygun hedeeri belirlerler. Daha sonra, I. Her oturum iin ayr sre planlarlar. II. rencilerden her oturuma uygun senaryo yazmalarn isterler. III. rencilere bu srete kullanabilecekleri kaynaklarn listesini verirler. IV. PD ncesi ve sonras rencilere deerlendirme formlar hazrlarlar. V. Ayrca eitim ynlendiricisine de bir deerlendirme formu verirler. Yukarda verilen PD srecinde hangi basamaktaki ilem hatal yaplmtr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
zm:
zyeterlik, bireyin belli bir edimi gerekletirmek iin gerekli eylemleri dzenleme ve yrtme gcne ilikin yargsdr. zyeterlik algs gelimi bir kiinin seim yapma, aba gsterme, kararllk, girikenlik, deien koullara uyum salama gibi zellikleri bulunmaktadr. zyeterlik algs gelimemi kiilerin ise bir ii yapabileceine ilikin zgvenleri dktr ve o ite baarsz olma ya da o ii hi denememe olaslklar yksektir. nclde rencilerin zyeterlik alglarn gelitirmek iin retim srecini dzenlerken onlarn bireysel ihtiyalarnn dikkate alnd ve ibirliine dayal retimden yararlanld belirtilmektedir. Byle bir srete zyeterlik algs gelimi bir rencinin yksek motivasyona sahip olmas, kendini ve bakalarn gzlemlemesi, renirken bilisel stratejiler kullanmas, gerekiyorsa bunlar gzden geirip dzenlemesi vb. beklenir. Oysa E seeneinde belirtilen zellik, yukarda akland zere zyeterlik algs gelimemi kiiler iin geerlidir.
zm:
Probleme dayal renme oturumlarnda, ncelikle rencilerin ulamalar beklenen hedeer ve bunlara ne kadar srede ulalaca belirlenir. Daha sonra rencilerin bu hedeere ulamalarn salayacak senaryolar, rencilerdeki gelimeyi belirleyecek lmedeerlendirme aralar, rencilerin problemleri zmekte yararlanabilecekleri kaynak listeleri hazrlanr. Belirtilen bu ilerin tamam probleme dayal renme oturumlar ncesi eitim uzmanlar ya da retmenler tarafndan gerekletirilir. Oysa II. nclde senaryolarn renciler tarafndan yazld belirtilmitir.
an zm m u kla ya
28
eitimbilimleri
uzmankariyer
41. Eren retmen dersinde svlarn kaldrma kuv-

daki olaylara ilikin dncelerini gzden geirip dzenlemelerini salayan bir tekniktir. Byle bir srete retmenin konuya ilikin bilgileri dorudan vermesi, tekniin doasna aykrdr.
veti konusunu iler ve bu srete aadaki kavram karikatrn kullanr.

Daha ileriye gitme! Su derinletike sandal daha fazla batar. End i elenme! Su derinletike kaldrma kuvveti artar. Ya nlyorsunuz! Kal drma kuvvetinde derinliin nemi yok.
42. Aadaki durumlardan hangisi yaplandrmac yaklama dayal olarak renmeretme srecinde teknoloji kullanmna ilikin bir strateji olabilir? A) rencilerin elle yaz yazmak yerine kelime ilemci programlar kullanarak yazmalarnn salanmas B) rencilerin grup almasyla oluturduklar kavram haritasn tepegzle snfa sunmalar C) ngilizce retmeni olmad iin rencilere derste gramer kurallarnn anlatld lm izletilmesi D) rencilerin zayf becerilerini belirleyip bunlara dair tekrar ve altrma programlarnn izletilmesi kullanmas
Aadakilerden hangisi Eren retmenin kavram karikatrn kullanmasnn amalarndan biri olamaz? A) rencilerin konuya ilikin kavram yanlglarn ortaya karmak B) rencilerin konuya odaklanmalarn salamak C) Tartma ortam yaratmak D) rencilerin kendi dncelerini sorgulamalarn salamak E) Konuya ilikin bilgileri dorudan vermek
E) retmenin ders anlatrken projeksiyon ve tepegz Bir Kuzey Avrupa lkesinde hemirelik lisans program
zm:
Yaplandrmac renme yaklam rencilerin birbirleriyle ya da evreleriyle etkileime girerek kendi anlamlarn oluturmalarn gerektirir. Bu yaklama gre bilginin retilmesinde ve kullanlmasnda renci aktif olmaldr. Yaplandrmac yaklama uygun dzenlenen retim srecinde teknoloji de bu yaklamn yukarda belirtilen ilkelerine uygun ekilde kullanlmaldr. Oysa soruda verilen A, C, D ve E seeneklerinde teknoloji, bilgi sunmak, tekrar yapmak ya da yaz yazmak iin kullanlmaktadr. Bu seeneklerde sunulan durumlarda teknolojik olanaklarn kullanm belirtilen ilkelere uymamaktadr. Bu seeneklerdeki uygulamalarn hi biri rencilerin bilgiyi retmelerine ve kullanmalarna ynelik deildir. B seeneinde ise grup almas yaparak rencilerin birbirleriyle etkileime girdikleri ve bu etkileimin sonucu rettikleri kavram haritalarn tepegz kullanarak sunduklar belirtilmektedir. Bu durum, yaplandrmac yaklamn ilkeleriyle rtmektedir.
zm:
Temel amac, bilgilerini sorgulatmak ve kavram yanllarn gidermek olan kavram karikatrlerinde, gnlk yaamdaki bir olaya ilikin farkl bak alar yanstlr. rencilerin bu farkl bak alarn tartarak doru bilgiye ulamalar amalanr. Soruda verilen grsel incelendiinde de gnlk yaamla ilgili bir olay olan svlarn kaldrma kuvveti hakknda farkl gr ortaya konduu grlmektedir. retmenin bu grseli kullanm amalar; rencilerin konuya odaklanmalarn salamak, grselde belirtilen dncelerden hangisine katldklarn aklatarak onlardaki kavram yanlglarn ortaya karmak, aklanan dncelerin tartlmasn salayarak rencilerin dncelerini sorgulamalarna ve varsa kavram yanlglarn gidermelerine yardmc olmak olabilir. Grld zere kavram karikatrleri rencilerin birbirleriyle etkileim kurarak gnlk yaameitimbilimleri
an zm m u kla ya
29
Bran Analizi
lme ve deerlendirme
Sorular zerinde detayl bir inceleme yapldnda; genel olarak snav dalm bakmndan beklentilere uygun biimde tasarlanm olup, daha nceki yllarn kapsamndan farkl bir iki soruya yer verilmitir. Sorular getiimiz yllara gre dzey bakmndan olduka zorlatrlmtr. Bu zorlatrmann ieriine baklacak olursa, daha ziyade yorum gc gerektiren, adaylarn dnmelerini ve analiz yapmalarn hedeeyen soru yaplarna olduka fazla sayda yer verilmitir. Ezber gerektiren ya da bu yolla cevaplanabilecek soru neredeyse bulunmamaktadr. Sorular kendi iinde tutarllk gstermekte olup bilimsel balamda tartmal olan konulara ilikin iki soruya da rastlanmaktadr. Bundan sonraki sre unu gsteriyor ki; retmen adaylar lme ve deerlendirme bilgisine tanm dzeyinde sahip olmakla yetinmemeli, derinlemesine bilgi edinmeli ve pek ok rnek durum zerinde bu bilgileri yorumlamaldr. Sorularn her birine ilikin analizlerimizi zmlerin ardndan ayrntl biimde verdik. Bu analizleri dikkatle incelemenizin siz retmen adaylarna katk sunacan dnyoruz.
Do. Dr. Nuri DOAN
an zm m u kla ya
lme ve deerlendirme
LME VE DEERLENDRME SORULARININ KONULARA GRE DAILIMI
KONU BALII lme ve Deerlendirmenin Temel Kavramlar SORU SAYISI 3 lme Aracnda Aranan Nitelikler 3 lme Aralar 6 2011 KPSS DE IKAN KAVRAMLAR
Amaca ve lte gre deerlendirme Dolayl lme ve mutlak deerlendirme lek trleri / sralama lei Kullanlk Standart hata Yap geerlii Snav trleri / Tutum lei ve performans testi Snav trleri / kontrol listeleri Snav trleri /kazanmlar ve soru tipleri Snav trleri / davranlar ve soru tipleri Snav trleri / Szl snavlar Snav trleri / geleneksel ve tamamlayc lme aralar Deiim lleri / Ranj madde analizi
lme Sonular zerinde Yaplan statistiksel lemler
an zm m u kla ya
7
Z puan Standart puanlar
grakler / tek modlu ve simetrik dalm Mutlak baar yzdesi ve t puan
madde gl ve ortalama arasndaki iliki
lme ve deerlendirme
43. Bir Kuzey Avrupa lkesinde hemirelik lisans
uzmankariyer
44. - 46. SORULARI AAIDAK BLGLERE GRE CEVAPLAYINIZ. .
program mezunlarnn almaya balayabilmeleri iin yeterli dzeyde bilgi ve beceri sahibi olduklarn oktan semeli bir testle gstermeleri gerekmektedir. Bu testte adaylarn baarl saylmalar iin doru cevaplamalar gereken soru saylar meslek standartlar dorultusunda belirlenir ve yeterlik dzeyi iin bir kesme puan oluturulur. Testten baarl olan adaylar, almaya balamak iin gerekli olan sertikalarn almaya hak kazanrlar. Yaplan deerlendirmenin amacna ve ltne gre tr aadakilerin hangisinde doru olarak verilmitir? Amacna gre A) B) Biimlendirme ve yetitirme Tanma ve yerletirme Bal Bal Mutlak Mutlak C) Deer bime D) Tanma ve yerletirme E) Deer bime ltne gre Mutlak
nsan nefesinden, kandaki alkol dzeyini len alkolmetrelerin kullanlmad bir lkede, trak polisleri alkol kontroln yedi adm testi ile yapmaktadr. Bu testte, kontrol yaplacak srcden dz bir izgi zerinde yedi adm atmas istenir. lgili trak polisi ise srcnn yryn gzlemleyerek aadaki formu doldurur.
.
Src aklamalarmn bitmesini beklemeden izgi zerinde yrmeye balad. Src dengesini salayabilmek iin kollarn yana aarak yrd. Src yedi admdan daha az veya daha fazla adm att. Src dz izgiden saparak yrd. Evet [] Hayr []
[] []
[] []
[]
[]
. www.uzmankariyer.com
Srcnn gzlenmesi sonucunda, formdaki maddelerden iki veya daha fazlas Evet olarak iaretlenmi ise src, alkoll olarak deerlendirilip kendisine ceza kesilmektedir.
zm
Amaca gre deerlendirmenin ne olduunu belirlemek iin son cmleye bakmak yeterlidir. Son cmle almaya balamak iin gerekli olan sertikadan bahsetmektedir. Sertika snavlar deer bime amacna dnktr. lte gre hangi deerlendirme yapld ise soru kknde verilen doru cevaplamalar gereken soru saylar ifadesiyle aa kavumaktadr. Soru ya da davran says mutlak lt oluturmaktadr.
Sorunun Analizi:
Soru daha ncede sk sk sorulan deerlendirme trleriyle igilidir. Unutulmamas gerekir ki, bu snavda en ok soru deerlendirme trleri ile ilgili olarak gelmektedir. Gemi snavlara aina olan retmen adaylar iin tandk ve kolay cevaplanabilecek bir sorudur.
an zm m u kla ya
lme A) B) Dorudan Dolayl Bal C) E) 34 Dorudan Dolayl Tretilmi Bal D)
44. Srclerin alkol dzeylerinin llmesinin
ve deerlendirilmesinin trleri aadakilerden hangisinde doru olarak verilmitir? Deerlendirme Mutlak
Mutlak Mutlak eitimbilimleri
uzmankariyer
zm:
Soru birok KPSS hazrlk kitabnda farknda olunmadan yaplan psiko-motor davranlar llyorsa lme dorudandr, ya da psiko-motor davranlar yoklandnda elde edilen lme sonular dorudan lme sonulardr. Gibi genellemelere iyi bir cevaptr. Dorudan ve dolayl lme trlerine ilikin ska sorulan sorulardan biridir. Dolayl lme llen zellii herhangi bir deikenin zelliklerinden yararlanarak; llen zellikten farkl bir gstergenin kullanlmas yoluyla yaplan lme ilemleridir. Bu soruda da bireylerin izgi zerindeki yrynden yararlanarak kanlarnda snr aan dzeyde alkol olup olmadna karar verilmektedir. lme ilemi dolayldr. Deerlendirme ise kontrol listesindeki iki ya da daha fazla ifadenin evet iaretlenme durumuna bal olduuna gre mutlak deerlendirme olarak ele alnmaldr.
lme ve deerlendirme
45. Yedi adm testinin uygulanmas sonucunda s-
rc iin iaretlenen toplam Evet says, kandaki alkol dzeyinin bir lm olarak kabul edilmektedir. Buna gre, yedi adm testinden elde edilen alkol dzeyi lmleri hangi lek trndedir? A) Snama B) Sralama C) Eit dereceli D) Eit aralkl E) Eit oranl
Soru Analizi:
yi bir sorudur. zellikle baz KPSS hazrlk kitaplarnda rencilere hap olsun diye yaplan genellemeye bal olarak dnen rencilerin yanl yapma olasl yksektir. Ancak lmenin temel kavramlarn iyi bilen ve daha nceki km sorulara aina olan bireylerin daha kolay doru cevaplayacaklar bir sorudur.
zm:
Soru dolayl sorulmu zor bir sorudur. Dikkatsiz veya ifadeleri iyi zmseyemeyen cevaplayclar arabilir. Evet says alkol dzeyinin bir gstergesi alndna gre evet says arttka alkol dzeyi de ykseliyor anlamna gelir. Dier yandan ki evet alan bireyle evet alan ve bir evet alan bireyle iki evet alan birey arasndaki fark bilinemez. Yani evet saylar eit bir birimi gstermemektedir. Daha ok ya da daha az alkoll olma konusunda kir verebilir.
an zm m u kla ya
Soru Analizi:
eitimbilimleri 35
Soru lek trleri ile ilgili biraz zor bir sorudur. Aslnda dereceleme leklerinin ve kontrol listelerinin genellikle dereceli (sral) sonular verdii, kategorilerin aralarnda tam bir eit birimlilik olmad ynnde bilgi sahibi bir cevaplayc iin soru biraz daha kolay olabilir. Ancak yine de dolayl dnmek ve ilikileri grmeyi gerektiren, bilgileri ilikilendirmeyi zorunlu klan bir sorudur denebilir.
lme ve deerlendirme
46. Trak polisinin kulland form iin aadaki terimlerden hangisi kullanlabilir? A) Kontrol listesi B) z deerlendirme formu C) Rubrik D) Tutum lei E) Yaplandrlm grid
.
uzmankariyer
47. Geni lekli snavlar yapan bir kurumda al-
an bir uzman, eitim bilimleri testiyle ilgili olarak aadaki aklamay yapmaktadr: oktan semeli madde formatyla st dzey dnme becerilerinin llmesinin zor olduunun farkndayz. rnein bir kiinin ne kadar iyi bir retmen olduunun en geerli deerlendirmesi iin ak ulu maddeler kullanlmasna ve performans deerlendirme uygulamalarna ihtiya vardr. Ancak bizim snavmza yaklak bir milyon aday katlmaktadr. Gelitirilecek performans grevleriyle deerlendirme sreci, en az bir yllk bir zaman dilimine ve snrsz lde kaynaa ihtiya duyacaktr. Uzmann aklamasna gre, belirtilen snavda ak ulu madde format ve performans deerlendirmenin yerine oktan semeli madde formatnn kullanlmasnn gerekesi aadakilerden hangisidir? A) Kapsam geerlii B) Kullanllk C) lme hassasiyeti
zm:
Trak polisinin kulland form tipik bir kontrol listesidir. Var-yok, gzlendi-gzlenmedi, evet-hayr vb. gibi ifadeler kontrol listelerinde kullanlan ifadelerdendir.
Soru Analizi:
Kontrol listesiyle ilgili bir sorudur. Kontrol listeleri ikinci kez KPSS kapsamnda sorulmaktadr. Kontrol listelerinin ikili cevaplara ve puanlamaya dayandn bilen renciler iin kolay cevaplanabilir bir sorudur.z deerlendirme formu, yaplandrlm grid ve tutum lei kolayca elenebilir. Rubrik olmad ise sadece evet, hayr cevab olmasndan yararlanarak (rubriklerin ikiden fazla puan kategorisi olmas beklenir) belirlenebilmektedir.
D) tutarllk E) Yordama geerlii
an zm m u kla ya
zm: Soru Analizi:
36
Sorunun cevab soru kkndeki aklamalarn son cmlesinde yatmaktadr. Son cmlede en az bir yllk zaman ve snrsz lde kaynaa ihtiya vardr ifadesi dorudan snavn maliyetine dolaysyla da Kullanla gnderme yapmaktadr. A ve E geerlik; C ve D gvenirlik ile ilgilidir. Tipik bir eletirilemeyen seenek hangisidir? sorusu.
Son iki yldr kullanlk konusu ile ilgili soru gelmektedir. Kullanln snavlar hazrlama ve uygulama kolaylklar ya da hazrlama, uygulama, ve puanlama srecinde emek, zaman ve para ynnden snav maliyetinin dk olmas olduunu hatrlayanlar sorunun cevabn kolayca bulabilirler.

eitimbilimleri
uzmankariyer
48. Serap retmen, hazrlad ve ilk defa uygula-
lme ve deerlendirme
49. Baar testi gelitiren bir uzman, pilot uygulama
d bir snavda geme puann 60 olarak belirlemitir. Ancak snav sonularn deerlendirirken 59 puan alanlar da baarl saymtr. Serap retmenin 59 puan alan rencileri de baarl ymasndaki temel gereke aadakilerden hangisi olursa lme ve deerlendirme asndan geerli bir uygulama yapm olur? A) Baary tevik etmek istemitir. B) Derse kar motivasyonu artrmaya nem vermitir. C) lmenin standart hatasn gz nne almtr. D) Kendi baarsn artrmak istemitir. E) Derse katlm dllendirmek istemitir.
iin on renciyi tek tek snava almtr. Bu uygulamada rencilerden maddeleri sesli olarak zmelerini isteyen uzman, rencilerin maddeleri zerken kullandklar bilisel sreleri aa karmay amalamtr. Uzmann bu almas, gelitirilen testin en ok hangi zellii hakknda bilgi salar? A) tutarll B) Objektiii C) Kullanll D) Yap geerlii E) Yordama geerlii
zm:
Soru ifadesindeki lme ve deerlendirme asndan temel gerekeyi sormas akla hemen aracn geerlik ve gvenirlik dzeyini getirmelidir. ncelikle E seenei hemen elenebilir nk renci katlmna ilikin soru kknde hibir bilgi yoktur. A ve B seeneindeki uygulamalar geti kald karar verilen snavlarda pek uygun deildir. Vize ya da hazrbulunuluk amal uygulamalarda kullanlabilirler ki, daha sonraki snavlara motivasyon salayabilsin. D seeneinde verilen ifade lme ilkelerine uygun deildir. Geriye bir tek C seenei kalmaktadr. retmenler aracn bir miktar hatal lme yaptn bildiinden kestirilen bu hata miktarn lt snrna yakn rencilerin lehine kullanabilirle hatta kullanmalar nerilir.
zm:
Soru kknde verilen bilisel sreler ifadesi dorudan yap geerliine gnderme yapmaktadr. Eer sorular rencilerin bilisel srelerini (psikolojik yaplar) aa karabiliyorsa yap geerliine sahip olacaktr. tutarlk maddeler arasndaki korelasyona dayanr. Objektiik puanlamadaki tutarlktr. Soru kknde i tutarlk ve objektiikle ilgili bilgi yoktur. Kullanlk ise ekonomiklik demektir. Yine yaplan ilem aracn kullanl hakknda bilgi vermez. Yordama geerlii ise uygulanan test ile daha sonra elde edilecek bir lt arasndaki korelasyon gerektirmektedir ki buna ilikin de bir bilgi yoktur. Yap geerlii seenekler elenerek de bulunabilir.
Soru Analizi:
KPSS kapsamnda daha nce iki kez gvenirlik ile ilikilendirilerek sorulan standart hata kavram uygulamaya dnk ynyle iyi bir soru ile gndeme getirilmitir. retmen adaylarnn standart hata nn bu ynn bilmeleri kukusuz nemlidir. Standart hatann gvenirlikle ilikisini gsteren forml ezberlemekten ok anlam ve yorumu zerine bilgi sahibi olan bireylerin yapabilecei bir sorudur. Baz retmen adaylarnn zorlanabilecei bir sorudur.
an zm m u kla ya
Soru Analizi:
37
Zor olarak grlebilecek bir sorudur. zellikle yap geerlii imdiye kadar hi sorulmamtr. lk kez yap geerliinin sorulmas ynyle ele alnabilecek bir sorudur. Dier yandan yap geerliini belirleme yollar arasnda yaygn kitaplarda fazla vurgulanmayan bir teknii ele almas nedeniyle baz retmen adaylarna zor gelebilir. Ancak bilisel sreler ifadesini yakalayabilen retmen adaylar daha kolay cevap verebilir.

eitimbilimleri
lme ve deerlendirme
50. Bir okuldaki bilim enliinde 11 ubenin yapt
uzmankariyer
51. PISA 2006 Fen Bilimleri Testinde aada yer
proje saylar aadaki grakte verilmitir.

Proje says
alan maddeler kullanlmtr.

Byk Kanyon Mill Parkn her yl yaklak be milyon dolaynda insan ziyaret etmektedir. Bu kadar ok ziyaretinin parka zarar vereceinden kayg duyulmaktadr. Aadaki sorular bilimsel aratrmayla yantlanabilir mi? Her soru iin Evet ya da Hayr seeneini iaretleyiniz. Evet Hayr []
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
A B C D E F G H K L M
ubeler
Buna gre, proje saylar dalmnn ranj katr? A) 1 B) 3 C) 9 D) 10 E) 41
Yry yollarnn kullanlmas ne kadar erozyona neden olmaktadr? Park alan 100 yl nce olduu kadar gzel mi?
[]
[]
[]
Kullanlan bu maddelerin ilikilendirildikleri kazanm aadakilerden hangisi olabilir? A) Bilimsel aratrma yaplmas olas konular ayrt etme B) Bilimsel bir aratrmada kontrol edilmesi gereken deikenleri belirleme C) Bilimsel bulgular destekleyen kantlar belirleme D) Bilimsel olarak tanmlama ve yorum yapma E) Bilimsel ve teknolojik gelimeleri ifade etme
zm:
Verilen seenekler incelendiinde maddelerde kontrol deikeniyle ilgili bir ifade gemediinden B cevap olamaz. Henz bilimsel bir bulgu sz konusu olmadndan C olamaz. Bilimsel olarak tanmlama ve yorum yapma ya da gelimeleri ifade etme ile ilgili ak ya da dolayl bir anlatm olmadndan D ve E cevap olamaz. Verilen cevaplar bilimsel aratrmayla yantlanabilecek ya da yantlanamayacak sorular belirlemek olduundan A seeneine ak bir gnderme sz konusudur.
zm:
Tablo yerine grakle istatistik hesaplama yapmay gerektiren bir sorudur. Frekans tablosu ubuk graine dntrlmtr. Ranj belirleyebilmek iin forml hatrlamak yeterlidir. Proje saylar dalmnn ranj sorulduuna gre En yksek proje says ile en dk proje saysnn fark bize proje saylar dalmnn frekansn verecektir. En ok proje 10 kez M ubesinde En az proje B ve L ubesinde bir kez verilmitir. Dolaysyla 10 - 1 = 9 proje saylar dalmnn ranjn verir.
Soru Analizi:
Hesaplanmas sk sorulan (hatta tek sorulan) deiim ls ranjdr. Ranjn forml basittir. Soruda proje saylarna gre ranj istendii karmaz ise ve forml hatrlanrsa kolayca zlebilecek bir sorudur.
an zm m u kla ya
Soru Analizi:
38
Soru ya da snav tr ile llen davranlar arasnda iliki kurmaya dnk her KPSS snavnda bir soru sorulmaktadr. Verilen soru incelendiinde uygulama dzeyine kadar kabilecek davranlar kapsad sylenebilir. yi bir sorudur ve mutlaka seeneklerin karlatrlmasn gerektirmektedir.
Doru yant C seeneidr.

eitimbilimleri
uzmankariyer
51. Bir matematik retmeni aadaki oktan se-
lme ve deerlendirme zm:

Soru ifadesi dikkatli okunduunda sorular zen rencilerin dikkatsiz olmalar nedeniyle yanl cevap verdikleri ortadadr. Buna gre maddeyi bilenlerin yanl cevap vermesi maddenin doru cevaplanma orann drecektir. Bu durum ayn zamanda bilenle bilmeyen arasndaki fark (maddenin ayrt edicilik dzeyini) azaltacaktr. nk sorular bilen ancak yeterince dikkatli olmayan renciler yanl cevap vermektedir. Maddenin ayrt edicilik dzeyi madde geerlii demek olduundan sz konusu durum maddenin geerliini de drmektedir. Verilen madde zelliklerinin tamamnda dme sz konusudur.
meli maddeyi snavnda kullanmtr.

Madde:
.Evrenin ablas, Evrenden 10 ya byktr. 2 yl sonra Evrenin ya ablasnn yann yars kadar olacaktr. Evrenin ablas ka yandadr?
A) 8 B) 10 C) 18 D) 20 E) 28
zm:
Evrenin ya x ise ablasnn ya x + 10 dur.
x+2 = 1 ise 2x + 4 = x + 12 olur. x + 10 + 2 2 Dolaysyla x = 8 dir.
Evren in ya 8 ise ablasnn ya 18 dir. Cevap: C

.
Problemde szel olarak ifade edilen durumu cebirsel denkleme dntren ve bu denklemi zen ancak yeterince dikkatli olmayan renciler, Evrenin yann deil, ablasnn yann sorulduunu unutarak A seeneini iaretlemilerdir. Yukarda aklanan durumun, maddenin
Soru Analizi:
Soru madde analizi ile ilgilidir. Verilen durum incelendiinde soru dikkatli olan rencilerle dikkatsiz rencilerde farkl ekilde ilemektedir. Matematik becerisi yannda dikkatte lldnden maddenin geerlik dzeyi dmektedir. Geerlik ile ayrclk ayn anlama geldiinden ve soruyu zebilenlerin yanl cevap vermesinden dolay tm ncller cevap olarak ele alnmaktadr. Orta glkte bir sorudur. Klasik madde analizi sorularndan farkllaan bir soru tarz olmas bakmndan da yenilik getirmitir.
I. doru cevaplanma oran II. ayrt edicilik dzeyi III. geerlik zelliklerinden hangilerini drmesi beklenir? A) Yalnz I B) Yalnz II D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III
an zm m u kla ya
eitimbilimleri 39
lme ve deerlendirme
53. zlem retmen, bir lme ve deerlendir-
uzmankariyer
zm:
Bir snavda farkl soru tiplerinden yararlanmak ncelikle farkl dzeydeki davranlar lebilme, farkl becerileri yoklayabilme, rencilere kendilerini daha iyi ifade edebilecekleri durumlarn eitliliini artrma (Baz kaynaklar farkl bireylerin farkl soru tiplerinde daha baarl olmalar nedeniyle bir snavda farkl soru tiplerinden yararlanmay nermektedir. Ancak durumun bu ekilde olduuna ilikin yeterli bilimsel bulgu, aratrma sonucu da bulunmamaktadr. Hatta farkl soru tiplerinin bulunmas, eitimleri boyunca tek soru tipine alm rencilerde skntlara neden olabileceine ilikin aratrma sonular bulunmaktadr. rnein PISA, TIMSS gibi uluslar aras snavlarda eitimleri boyunca genellikle oktan semeli testler alan Trk rencilerin baarsz olmalarnn bir nedeni olarak da bu gerekeyi gsterenler bulunmaktadr. Bu bilgi dahilinde lme ve deerlendirme uzmannn B seeneinin gereke olarak gstermesinin bilimsel dayana salam deildir. Ancak soru yazarnn bireylerin farkl soru tiplerindeki farkl performansn soru eitlemesini artrmann gerekesi olarak grmesinin, bireysel farkllklara sayg ilkesine dayand sanlmaktadr.) vb. amalara hizmet edebilir. Ancak bir snavn glk dzeyini renci seviyesinde tutmak iin farkl soru tipleri kullanmaya gerek yoktur. Tek bir soru tipinden uygun glkte olanlar kullanlarak bu ayarlama yaplabilir.
me uzmanndan uygulayaca snavda kullanaca madde trleriyle ilgili gr istemitir. Uzman, snavda hem oktan semeli, doru - yanl veya eletirme gibi seimlik maddeler hem de ksa cevapl ve ak ulu maddeler kullanmasn nermitir. lme ve deerlendirme uzmannn birden ok madde trnn kullanlmasn nermesinin gerekesi aadakilerden hangisi olamaz? A) Farkl becerilerin llmesinde farkl madde trlerinin daha elverili olmas B) Farkl rencilerin, farkl madde trlerini daha rahat cevaplandrmas C) Snavn glk dzeyinin renci seviyesinde tutulabilmesi D) rencilerin birden ok beceri trnde yetkinlik kazanmalarnn zendirilmesi E) llmesi hedeenen kazanmlar ile maddeler arasndaki ilikinin glendirilmesi
Soru analizi:
Sor yazma ilkeleri ile ilgili bir sorudur. Farkl snav trleri ve farkl soru tiplerinin farkl davran ve becerileri yoklamas nedeniyle rencilerin tek bir snav veya tek bir soru tipiyle llemeyeceine ilikin KPSSde ender sorulan sorulardandr. yi ve orta glkte bir soru olarak ele alnabilir. Ancak baz lmeciler asndan iki cevapl kabul edilebilir. Bilimsel olarak yeterince yaygn olmayan, ampirik olarak yeterince dorulanmayan bir gre dayanarak sorulmutur.
an zm m u kla ya
40
eitimbilimleri
uzmankariyer
54. lkretim okullarnda not verme amacyla sz-
lme ve deerlendirme
55. Standart testleri eletiren bir retmen aada-
l snav uygulamasna son verilmitir. Ancak retmenler, rencilerin dikkatini uyank tutmak, szl anlatm becerilerini gelitirmek, renme dzeylerini hzlca kontrol etmek, rencilere nemli noktalarn hangileri olduunu iaret etmek ve snf ii etkinliklere yn vermek amacyla snf iinde szl olarak soru sormaktadr. Bu trden szl soru - cevap etkinliklerinin uygulanmasnda aadakilerden hangisi nerilmez? A) Bu sonuca nasl vardn?, Neden? gibi takip sorular kullanmak B) Bazen cevap vermeye istekli olmayan rencilere soru sormak C) Cevab sadece Evet ya da Hayr olan sorulardan kanmak D) Snfn hep birlikte cevaplayaca sorular sormak E) Soru sorduktan sonra renciye dnmesi iin sre tanmak
ki aklamay yapmtr:
.
oktan semeli maddelerden oluan standart testlerde ou zaman gerek hayatta karlklar olmayan, snav iin retilmi problemler kullanlmaktadr. Ancak biz rencilerimizin gerek yaamda karlaacaklar trden problemler zmelerini isteriz. stelik bu standart snavlarda renciler problemleri zerken hibir ara, kaynak ve materyal kullanmamaktadr. Oysa gerek yaam problemlerinin zmnde farkl aralar ve kaynaklar kullanlr. Ayrca, oktan semeli madde tr genellikle alt dzey becerileri ne karmaktadr. Gerek yaam problemlerinin zmnde ise temel becerilerin yan sra yaratclk ve st dzey dnme becerileri de kullanlmaktadr. Bu nedenlerle, okullarmzda farkl bir deerlendirme yaklamnn kullanlmasn destekliyorum. B u aklamay yapan retmenin, okullarda hangi deer lendirme yaklamn desteklemesi beklenir?
zm:
Soruyu kolayca cevaplamak iin seenekler ile kkte verilen szl uygulama amalar arasnda ilikilendirme yapmak yararl olacaktr. A seeneindeki uygulama szl anlatm becerilerini gelitirir. B seeneindeki uygulama rencilerin dikkatini uyank tutar. C seeneindeki ifade hem szl anlatm gcn gelitirir hem de renme dzeyini kontrol eder. E seeneindeki ifade ise dorudan tek bir amalar deil, szl uygulamasnn genel olarak geerliini artrr. D seeneindeki ifade ise bireylerin renme dzeyini belirleme, szl anlatm becerilerini gelitirme, nemli noktalarn renciler tarafndan grnmesini salama vb. amalara ulamay zorlatrabilir.
A) Biimlendirici B) Dorudan C) Geleneksel D) Mutlak E) Tamamlayc
Soru Analizi:
Szl snavlarla ilgili olarak ikinci kez soru gelmektedir. D seeneindeki ifade soru kknde verilen uygulamalar balamnda nerilmeyebilir. Ancak hibir zaman nerilmeyen bir uygulama deildir. Daha farkl amalara hizmet edebilecek bir uygulamadr. Ancak sorunun verili tarzna alk olmayan adaylar iin zor olabilir.
an zm m u kla ya
41

eitimbilimleri

Sorunun zm aktr. Baz lmeciler tarafndan ne srlen ve birok lmeci tarafndan da yapay bir ayrm olduu dnlen geleneksel ve tamamlayc (alternatif) lme yaklamlar vardr. oktan semeli testler geleneksel lme aralar arasnda olduuna gre bu lmeci tamamlayc deerlendirme yaklamn benimseyecektir.
uzmankariyer
56. Durmu Ali retmen, iki farkl lise 1. snf u-
besine matematik snav uygulamtr. ki uygulama sonucunda her iki snfta da puan dalm tek modlu simetrik bir yapda olmutur. ki ubenin puan ortalamas ayn, standart sapmalar ise farkl hesaplanmtr. Bu iki ubenin puan dalmlar grai aadakilerden hangisi gibi olabilir?
A) 16
14 12 10 8 6 4 2 0
Soru analizi:
Sz konusu kavram KPSS kapsamnda ilk defa kullanlmaktadr. Aslnda birok lme kitabnda ve KPSS hazrlk kitaplarnda sz konusu edilmekle birlikte tartmal adlandrmas nedeniyle genellikle snavda sorulmaktan kanlan bir kavramdr. lk defa sorulmas nedeniyle yenilik gibi grlebilir ancak snava hazrlanan bireyler iin yabanc kavram deildir. Sz konusu kavrama getirilen nemli eletiriler vardr. rnein alternatif ad altnda ele alnan aralar sanki hep st dzey davranlar ler gibi bir yanl aktarm sz konusudur. Oysa yaplandrlm grid, tanlayc dallanm aa, vee diyagram ile llebilecek bilgiler byk oranda iyi bir oktan semeli sorusunun lebilecei davran dzeyinin altnda kalabilir. kinci yanlg da her tamamlayc lme arac gerek yaam koullarna ilikin problem zme becerisi kazandrr algsdr. Oysaki bu aralar onlar gelitiren retmenlerin bilgi, niyet, beceri ve deneyimlerine sk skya baldr. Bu anlamda grecelilikleri yksektir. Bu da gvenirliklerinin ve geerliklerinin standartlatrlm testlere gre daha dk grnmesine sebep olmaktadr. Ama gerek yaam koullarnda lme yapmak ise bu performans testleri (Geleneksel deerlendirme yaklamlarnda yer verilen bir lme ya da deerlendirme yaklam olarak kabul edilebilir.) ile salanabilir. Bu tartma erevesinde ele alndnda bu sorunun sorulmas tartmal (tartmada sz edilen yanlglar n plana kartmas nedeniyle) ancak cesur bir admdr.
Frekans
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Puan B) 16 14 12 10 8 6 4 2 0
Frekans
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Puan
C) 16 14 12 10 8 6 4 2 0
Frekans
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Puan D) 16
14 12 10 8 6 4 2 0
an zm m u kla ya
Frekans Puan E) 16
14 12 10 8 6 4 2 0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Frekans
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Puan
42
eitimbilimleri
uzmankariyer
zm:
Kkte verilen tek modlu ve simetrik bilgisi cevaplaycy dorudan A seeneine gtrmektedir. ki ubenin de simetrik olduu durum sadece A seeneinde bulunmaktadr.

Zeynepin durumuyla ilgili verilenler incelendiinde; 1. Mutlak baar dzeyi artar ifadesi dorudur. nk mutlak baar yzdesi bireyin puannn maksimum puana oran alnarak bulunur. Buna gre birinci uygulama iin Mutlak Baar Yzdesi = (60 / 100)*100=60 ve ikinci uygulama iin Mutlak Baar Yzdesi = (65 / 100)*100 = 65 olarak belirlenir. kinci uygulamada mutlak baar dzeyi artmtr. 2.T standart puan artmtr ifadesi yanltr. nk T puan = Z*10 + 50 forml ile bulunur. Buna gre birinci uygulama iin T = ((60-50)/10)*10+50 = 60 ve ikinci uygulama iin T = ((65-60)/10)*10+50 = 55 olarak hesaplanr. kinci durumda T standart puan artmamtr. 3.Snf iinde sralamada ykselmitir ifadesi yanltr. nk snf iindeki sralamada ykselip ykselmediini bal deerlendirmeden yararlanarak belirleriz ve bize bu durumla ilgili en iyi bilgiyi standart puanlar (Z, T gibi) verir. Bir nceli zmden Z ile T puanlarnn birbiriyle ayn anlama geldii bilgisini de kullanarak grup iindeki sras dmtr denebilir. nk 55 T standart puan 60 T standart puanndan daha dk bir sray gstermektedir.
Soru analizi:
Daha nce de ok sorulmu tek modlu ve simetrik dalmla ilgili bir sorudur. Her KPSS snavnda en az bir grak okuma sorusu gelmektedir. Bu da onlardan biridir ve km sorulara aina olanlarn kolayca yapabilecei bir sorudur.
57. Bir okulda rencilerin geliimini izlemek ama-
cyla, bir hafta arayla, 100er maddelik paralel iki test uygulanmtr. Bu iki uygulamadan elde edilen doru cevap ortalamalar, standart sapmalar ve Zeynep adl rencinin doru cevap saylar aadaki tabloda verilmitir.
Birinci Uygulama Testin Ortalamas Testin Standart Sapmas Zeynep in Doru Cevap Says 50 10 kinci Uygulama 60 10
Soru analizi:
Bal ve mutlak baar dzeyi belirleme yaklam ayn soruda sorulmutur. T puannn ikinci kez sorulduu grlmektedir. 2010 ylnda sorulan sorunun ayns farkl bir biimde tekrar sorulmutur. Geen yl sorulan soruyu iyice irdeleyen bir rencinin bu soruyu kolay yapmas beklenir. Ancak mutlak baar ve standart puan (bal puan) ayrmn unutanlarn zorlanabilecei sorulardandr.
60
65
Zeynepin durumuyla ilgili olarak I. Mutlak baar dzeyi artmtr. II. T standart puan artmtr. III. Snf iindeki sralamada ykselmitir. ifadelerinden hangileri kesinlikle dorudur? A) YalnzI B) YalnzIII D) II ve III C) I ve II E) I, II ve III
an zm m u kla ya
43
eitimbilimleri
lme ve deerlendirme
.
uzmankariyer
58. Burcunun durumuyla ilgili olarak aadakilerden hangisi kesinlikle dorudur? A) Burcunun mutlak baar dzeyinin ayn kald dnemde okul sralamasndaki yeri de ayn kalmtr. B) Burcunun mutlak baar dzeyinin % 50nin altnda olduu iki test vardr. C) Mart aynda Burcunun doru cevap says testin ortalamasna eittir. D) Nisan aynda uygulanan testte Burcunun doru cevap says okul ortalamasnn altnda kalmtr. E) Ocak - ubat dneminde Burcunun okul ii sralamadaki yeri ykselmitir.
lkretim 6. snf rencilerinin okuma becerilerinin zaman iindeki geliimini izlemek amacyla, 80er maddelik oktan semeli be test gelitirilmitir. Bu testler ocak ayndan itibaren her ay okuldaki tm 6. snf rencilerine uygulanmtr. Puanlamada doru cevaplanm maddelere 1, yanl cevaplara ve cevaplanmam maddelere ise 0 puan verilmitir. Aada, Burcunun bu testlerdeki doru cevap saylarna ve z standart puanlarna ait grakler verilmitir.
65 60 55 50 45 40 35 30
Doru cevap says
Ocak ubat Mart Nisan Mays
1,5 1,0 0,5 0,0 -0,5 -1,0 -1,5
z puan
zm:
Bireylerin baarlar karlatrlrken Z puanndan yararlanmak daha uygun olacaktr. Bu sorunun cevabn bulabilmek iin seenekleri tek tek ele alalm. A doru deildir nk Burcunun mutlak baar dzeyinin ayn kald ubat ve mart dnemlerinde okuldaki baar sras deimektedir. B doru deildir nk mutlak baarnn % 50 altnda kalabilmesi iin 40 sorudan daha azna doru cevap verilmesi gereklidir (Sadece Ocak ayndaki test iin bu durum geerlidir.). D doru deildir nk okul ortalamasndan daha az doru cevap verilseydi z deeri negatif olurdu. E doru deildir nk ocak ubat dneminde z puan dtnden okuldaki sralamada dmelidir. C dorudur nk mart ayna ilikin z puan sfrdr.
Ocak ubat Mart Nisan Mays
an zm m u kla ya
Soru analizi:
44
Standart puan (bal) ve mutlak baar yzdesi ile ilgili bir sorudur. Grld gibi deerlendirme yaklam deitike yorum deimektedir. retmen adaylarnn bunu grmesini salamas bakmndan nemlidir. Bir nceki sorunun devam gibidir. 2010 sorularna aina olan bireyler iin kolay olabilecek bir sorudur.

eitimbilimleri
uzmankariyer
59. Nisan aynda uygulanan testin standart sapmas 6 olduuna gre, bu testten 64 soruyu doru cevaplayan bir rencinin T standart puan ka olur? A) 40 B) 50 C) 60 D) 70 E) 80
lme ve deerlendirme
60. Bir matematik retmeni dnem sonunda 24 ki-
ilik snfnda birok konuyu kapsayan oktan semeli bir test uygulamtr. Bu testte ondalk saylar konusundan be madde bulunmaktadr. Bu be maddelik alt testin her bir maddesindeki seenekleri iaretleyen renci saylarn aadaki tabloda zetlemitir. Doru cevap olan seenekleri yldz iareti (*) ile gstermitir.
Maddeler A M1 M2 M3 M4 M5 3 4 0 6* 4 Seenekler B 3* 2* 9 6 4 C 15 14 8 5 12* Toplam D 3 4 7* 7 4 24 24 24 24 24 24
Bu be maddelik alt testin ortalamas katr?
zm:
Yine T puan ve hesaplanmas. Daha nceki soruda da verildii gibi bireylerin T puanlar Z den tretilmektedir. Bu dntrme iin aadaki formlden yararlanlmaktadr.
A) 0,75B) 1,25 C) 1,75
D) 2,25
E) 2,75
zm:
Bu sorunu birden ok zm yolu vardr ancak burada ikisi zerinde durulacaktr. Bilindii gibi madde gl soruya doru cevap verilme orann gstermektedir. Madde glklerinin toplam da testin ortalamasn vermektedir.
Doru cevaplayanlar (A) 3 2 7 6 Tm cevaplayclar (B) 24 24 24 24 Madde gl = A / B 0,125 0,083333 0,291667 0,25
T puan = Z*10 + 50 Forml sz konusu renciye uygulamak iin grubun Nisan ayndaki ortalamasn bilmek gerekmektedir. Grubun nisan ayndaki ortalamasn ortak kkte verilen Burcunun z puan, Burcunun doru says ve bu soruda verilen standart sapma yardmyla elde edebiliriz. Nisan Aynda Burcunun z puan 0,5 ve doru says 55 olduuna gre Z= (X-Xort)/St.sap ise 0,5 = (55-Xort)/6 ise
3 = (55-Xort) ise Xort = 52 buradan de testin 64 sorusunu doru cevaplayan bireyin T puan hesaplanabilir. T = ((64-52)/6)*10+50 = 70.
Soru analizi:
Formllerden holanmayan, matematiksel ilem yapmay sevmeyen ya da bu bakmdan zayf olan retmen adaylar iin zor bir sorudur. Bir de baz bilgilerin de dolayl yollardan elde edilmesinin gerekmesi soruyu daha da zorlatrmaktadr. Ancak Z ve T puann ve aralarndaki ilikileri iyi grebilen, graklerle sorular doru eletirebilen rencilerin doru cevap verebilecei bir sorudur.
an zm m u kla ya
12 24 0,5 Glkler toplam =
1,25= Testin ortalamas
Ya da Ortalama madde gl = 30 (doru cevaplar toplam) /120 (tm cevaplar) = 0,25 ise
5(madde says)*0,25 (ortalama madde gl)= 1,25 = testin ortalamas
Sorunu analizi:
Bu soruda formllerden holanmayan, matematiksel ilem yapmay sevmeyen ya da bu bakmdan zayf olan retmen adaylar iin zor bir sorudur. Madde glkleri ile testin ortalamas ve ortalama madde gl ile testin ortalamas arasndaki ilikileri grmeyi gerektirmektedir.

eitimbilimleri 45
Bran Analizi
geliim psikolojisi
2011 KPSS Geliim Psikolojisi sorularna bakldnda, ilk bata birka nokta gze arpmaktadr. Birincisi, belli soru havuzundan hangilerinin seileceine karar verenler bu yl biraz ekil ve grakli sorulara arlk verelim diye dnmler. kincisi, sorular baka bir snavda rastlanmad kadar aratrma verilerine dair bir senaryo erevesinde sorulmutur. ncs, bu yl da neredeyse nceki btn yllarda olduu gibi snava hazrlanan adaylara size ka defa her kavramn e anlamlsn, benzer ve yaklak anlamlsn bileceksiniz diyeceiz eklinde zetleyebileceimiz bir dncenin rn olarak, adaylarn akllarna gelen kavramn daha dolayl bir anlatmla benzeri, yant veya seeneklerde verilmitir. Drdncs, son iki- ylda olduu gibi yine, geliim psikolojisi sorular adaylarn ok aznn 12de 12 yapabilecekleri haldedir. Bunun nedeni elbette adaylarn bilgi eksiklii deil, sorularn (ve yantlarnn) yeterli derecede net ve zerinde birok uzmann kesin bir biimde anlayabilecekleri halde olmaydr. Ksacas, Geliim Psikolojisi sorularna bakarak bundan sonraki dnemde snavlara girecek adaylara baz neriler getirilebilir; 1. Konularda nemli veya nemsiz ayrm yapmak doru olmayacaktr, her konu allmal, 2. lme deerlendirme gibi derslerden grak okuma veya ekillerle ilgili yeterli bilgi ve tecrbe edinilmeli, 3. Kavramlar renilirken, her bir kavram tek szck veya ifadeyle deil, anlamyla beraber renilmeli ki tam aina olunan szckler deil de baka bir ifade kullanlarak soru sorulduunda zorluk ekilmesin, 4. Bundan sonra, zellikle bir aratrma ve bu aratrmann sonucu ile ilgili sorular ayr bir zen gsterilmeli. Uzun paragraf halindeki aratrma verileri okunurken, gerekirse yanna notlar alnabilir- ama ilk yaplmas gereken aratrmadan sonu olarak neyin bulunduuna dikkat etmektir. Daha sonra soruya baklmal ve eer aratrmann sonucu deil de baka bir yn (rnein kullanlan yntem) soruluyorsa o zaman soru tekrar soru gzden geirilmelidir. Ama en nemlisi aratrmada neyin bulunduudur. 5. Her snavda yeterli derecede net olmayan 1-2 soru kmaktadr (kimilerine gre tartmaya ak). Bu nedenle, adaylar bu gibi sorularda en yakn yant dnmelidirler. 6. Bir eleme snav olan KPSS de herkesin zorland bir alan olan geliim psikolojisinde adaylarn arzu ettikleri sonucu almalar son derece nemlidir. Bunun iin yaplmas gereken en nemli ey konulara ve kavramlara hkim olmaktr.
an zm m u kla ya
Dr. brahim KEKLK
geliim psikolojisi
GELM PSKOLOJS SORULARININ KONULARA GRE DAILIMI

KONU BALII Geliim Psikolojisine Giri Fiziksel Geliim Bilisel Geliim ve Dil Geliimi 3 SORU SAYISI 2 1 Kiilik Geliim 5 2011 KPSS DE IKAN KAVRAMLAR Yaant Geliimin ilkeleri / yordanabilme Psikomotor geliim / olgunlama seyri Piaget / rgtleme Piaget / para btn ilikisini kavrama Dil geliimi / evrenin etkisi Balanma kuram/korkulu balanma Marcia ve kimlik statleri/dank kimlik Bem ve cinsiyet rolleri/belirsiz rol Erikson psikososyal kuram/yetersizlik Psikanalitik yaklam/savunma mekanizmalar/dnleme
Ahlak Geliimi
an zm m u kla ya
1
Kohlberg ahlak g.k./saf karclk
geliim psikolojisi
61. Yaplan boylamsal bir almada, ikiz erkek kar-
uzmankariyer
62. Motor geliimin incelendii bir almada, 16 ay-
delerin 5 yandaki ilgi alanlar arasnda 0,80; ayn ocuklarn 18 yandaki ilgi alanlar arasnda ise 0,60 korelasyon katsays saptanmtr. Buna gre, ilgi alanlar arasndaki korelasyon katsays farklln, aadakilerden hangisi en iyi aklar? A) Olgunlama B) Kritik dnem C) Yaant D) Cinsiyet E) Byme
lk tek yumurta ikizleri her biri bir grupta olacak ekilde iki gruba ayrlrlar. Birinci gruba trmanmay gerektirecek ok sayda eyann bulunduu bir ortamda alt hafta boyunca merdiven trmanma eitimi verilir (E). kinci grupla ise trmanacaklar herhangi bir eyann bulunmad bir ortamda, motor geliimle ilgili olmayan oyunlar oynanr (O). ki grubun motor performanslarnn her hafta lld bu almann sonunda, verilen merdiven trmanma eitiminin motor geliim hzn bir sre iin artrd, bu sreden sonra eitime devam edilmesinin motor geliim hzn artrmada bir etkisinin olmad ve normal ocuklara yaklatklar grlr. Bu srede normal yaamda var olan trmanma etkinliklerinin yerine baka oyunlarn oynatld grupta (O), motor geliim hznn yavalad ancak bir sre sonra onlarn da normal ocuklara yaklatklar gzlenir. Normal geliimin (N) kesikli izgiyle gsterildii aadaki graklerden hangisi, bu aratrma sonucunu en doru ekilde yanstmaktadr?
A) B)
E N O
6 0 a lma sr esi (Hafta)
E N O
6 0 a l ma sr esi (Hafta)
zm:
Bu soruda ikiz erkek ocuklarn iki ya dzeyindeki ilgileri arasndaki korelasyon (iliki) verilmi. ocuklarn 5 yandayken 18 yaa kyasla daha benzeik ilgilere sahip olduklar belirtilmekte. Buradan yola karak, ocuklarn yalar arttka ilgiler asndan birbirlerine daha az benzedikleri vurgulanmaktadr. Dolaysyla, yan burada belirleyici unsur olduu ima edilmektedir. Yala beraber deien en manidar unsur (seeneklerde verilenler arasnda) yaant/tecrbedir. Kimi adaylar diyecektir ki neden A, B, D, E deil. kiz kardelerin olgunlama seyirleri benzer olacaktr. O nedenle cevap bu olamaz. Kritik dnem olamaz, ilgilerle ilgili bir kritik dnemden sz edilemez. ncelenen ocuklarn hepsi erkek olduuna gre aralarnda ayrmaya (giderek farkllamaya) neden olan bir deiken olamaz. Byme yala beraber olur ama olgunlamada olduu gibi ikiz kardelerin bymeleri manidar bir fark arz etmeyecei gibi ilgi alanlarn etkilemesi ok olas deildir.
an zm m u kla ya
C) D)
E N O
E)

50
0 6 a l ma s res i (Ha fta)
eitimbilimleri
uzmankariyer
zm:
kiz ocuklarn motor geliimi ile ilgili bu deneysel almada belli bir yaantya (veya uyarc evreye) maruz brakma (E) ve belli byle bir evreden (uyarclardan) mahrum brakmann (O) normal ocuklarn seyriyle kyaslanmas yaplmtr. Sonulara gre, iki deneysel grubun birincisinde motor geliimde ksa sreli bir art, ikincisindeyse ayn dnemde ksa srede bir azal olduu ve her iki grupta bu durumlarn geici olduu ve sonrasnda da her birinin giderek normal (N) ocuklara yaklatklar ifade edilmektedir. ncelikle ele alnan izginin sonlarna doru birleiyor olmas gerekir, ikincisi E ve O da ayn dnemde bir yksek ve bir d grakte resmedilmelidir. Gz nnde bulundurulmas gereken nc nokta, her dorunun ayn noktadan balamalar gerektiidir. Bu zellii bir arada bulunduran tek ekil A seeneindedir. verilmitir.
geliim psikolojisi
64. Be yandaki bir ocuun izdii resim aada
ocuun kralieye ilikin emasn ta takan bir kadn, arya ilikin emasn ise kanatlar ve inesi olan bir bcek olarak oluturup daha sonra iki emay birletirerek bu resimde kralie ary ta takan dii bir bcek olarak izmesi, Piagetnin bilisel geliim kuramna gre aadakilerden hangisiyle aklanabilir? A) Toplumsal aktarm B) Odaklanma C) Canlandrmaclk
D) rgtleme E) Gecikmi taklit
zm:
Bu soru iki admda yant bulunabilecek bir sorudur. Birinci admda resmi izen ocuun kralielerin ta taktn bildiini ve bunu da her trl kralieye (insan veya hayvan) genellediini grmektir. kincisi, birok adayn yanla ynelmesi riskine neden olan noktay ifade eder; insana ait bir zellii bir hayvana atfetmenin ne olduunu bilmeyi gerektirir - o da kiiselletirmedir. Bununla birlikte sanyoruz ki birok aday buradan canlandrmacl dnmtr. Ama bu ikinci admda canlandrmaclkla buradaki durumu ayrt etmek test edilmektedir. Canlandrmaclk cansz varlklara canllk atfetmedir. Buradaki varlk (ar) zaten canldr. Burada ocuun yapt ey iki alana ait bilgisini birletirip-entegre etmesidir. Yani kralie ta takar o zaman kralie ar da kralie olduuna gre tac olmaldr diye akl yrtmtr. Yani, ary ele alrken bir eit insana (kralie) dair bildii bilgiyi kullanmtr. Bu entegrasyon ve bilginin birletirilmesi ilemi Piagetnin kuramnda rgtlemeye/organizasyona rnektir.
63. Geliimle ilgili yaplan aratrmalar, akranlarna
gre konumay ge renen ocuklarn okumay da ge rendiklerini gstermektedir. Bu durumu en iyi aklayan geliim ilkesi aadakilerden hangisidir? A) Geliimde bireysel ayrlklar vardr. B) Geliim yordanabilir bir sra izler. D) Geliim nbetlee devam eder. C) Geliim genelden zele dorudur.
E) Geliimin hz her dnemde ayn deildir.
zm:
yle grnyor ki, bu sene sorulan geliim psikolojisi sorularnn en kolay bu sorudur. Soru, konumay ge renme zelliinden yola karak okumaya ilikin bir yordama (tahmin) yapmaktadr. eitimbilimleri
an zm m u kla ya
51
geliim psikolojisi
65. ehirleraras bir seyahat srasnda drt yan-
uzmankariyer
daki Merve ile yan koltukta oturan Hatice Teyze arasnda yle bir konuma geer: Hatice Teyze: Merve: Hatice Teyze: Merve: Hatice Teyze: Merve: Hatice Teyze: Merve: Hatice Teyze: Merve: Nerede oturuyorsunuz? Ankarada. Ankara Trkiye de mi? Evet. Ankarada li midir? oturanlar, Trkiye-
Hayr, Ankaraldrlar. Hi Trkiyeli tandn m? Tandm ama ok deil. Nerede oturuyorlar? Bilmem
Piagetnin bilisel geliim kuramna gre, Hatice Teyzenin sorularn Mervenin yanl yantlamas, aadakilerden hangisinin tam olarak gelimediini gsterir? A) Para btn ilikisini kavrama B) Toplummerkezci dnme C) Canlandrma D) Odaklanma E) zelden zele akl yrtme
Kk bir kasabada doan Fatma, ocukluunda babasndan sk sk dayak yer ve ev ilerinin arlndan bunalan annesinin ilgisinden de yoksun byr. Lisede snf arkadalar hangi blmde okuyacaklarn uzun uzun aratrrken Fatmann tek dncesi evden uzaklamak olur. Akta kalmayaca blmleri tercih listesine yazar. Bunlardan birini kazanr ve niversite eitimi iin stanbula gider. Bu eitimi srasnda, bazlar birbirine zt olan eitli dinsel ve politik gruplara katlr fakat ilerinde barnamaz. Bir ara snf arkada Emine ile eve karlar ancak ona da yaknlk gsteremez, adeta kendisinden uzaklatrr. Emine eyalarn toplayp evi terk ederken Fatma bunu umursamyormu gibi davranr nk o kimsenin yardmna gereksinim duymuyor ve her konuda kendine yetiyormu gibi grnmek ister. Gerekte kendine gvenmeyen, duygusal ama gstermeyi sevmeyen, sklgan, isteksiz ve duyarsz biri olarak Fatmann byle grnmesi ok da zor olmaz. 66. Yukarda anlatlanlara gre, Fatma hangi balanma biimini gelitirmi olabilir? A) kircikli B) Saplantl D) Kaytsz C) Korkulu E) Rol karmaas
zm:
zm:
Bu soruda verilen Hatice teyze- Merve diyalounda Mervenin bir alt kme (Ankara) ile bu kmenin ait olduu st kme (Trkiye) arasndaki ilikiyi kavrayamad gsterilmektedir. Yani, Piagetnin deyimiyle, snf ierme prensibini henz edinemedii vurgulanmaktadr. Ancak, dier sorularda da olduu gibi burada seenek olarak snf ierme demektense para-btn ilikisini kavrama ifadesi kullanlmtr. Bu da bir kez daha yakn ve e anlamlara dikkat etmek gerektiini gstermektedir.!!!
an zm m u kla ya
52
Balanma kuramna ilikin KPSSde ve hazrlk kaynaklarnda genellikle 1970lerde ortaya karlm olan l snandrma kullanlagelmitir. Ancak Bartholomew ve Horowitz (1991) tarafndan gelitirilen modelde balanma iki boyutla (balanmaya dair kayg ve balanmayla ilgili kanma) ele alnd ve balanmay len leklerde bu iki boyuttan alnan puanlar beraber deerlendirilerek bireyler drt kategoriden (gvenli, kaygl, kanan ve korkulu) birine yerletirildi. Kayg boyutu; kabaca, bireyin her an bir balanma grne (kiiye/kiilere) ar ihtiya duymas ve onsuz olamamasn ifade eder. rnein, annesi, ei veya arkadandan ayrlamayan-ayrlmas ok zor olan kiiler yksek derecede balanmayla ilgili kaygya sahiptirler. Kanma boyut ise bireyin balanma grlerine (kiiye/kiilere) pek ihtiya hissetmemesi ve yaknlktan kamasn ifade eder. eitimbilimleri
uzmankariyer
rnein, bu soruda Fatma ayrlma durumuna aldrmamaktadr. Eer birey hem kayg hem de kanma boyutundan dk puan alyorsa gvenli balanma; kayg boyutundan yksek ve kanma boyutundan dk puan alyorsa kaygl balanma; kayg boyutundan dk ve kanma boyutundan yksek alyorsa kanan balanma ve her iki boyuttan yksek puan alyorsa korkulu balanma tarzna / stiline / statsne sahiptir. Soruda Fatmann bir yerlere (arkada, siyasi gr vs) ait olmak iin bir yandan rpndn ve bir yandan da buralardan kolaylkla ayrld vurguland iin kendisinde hem balanmaya ilikin kaygnn hem de kanmann greli olarak yksek dzeyde olduu ve dolaysyla da korkulu balanma stiline sahip olduu karsanabilir.
geliim psikolojisi
tsndedir. (Not: bu sorunun B seeneinde moratoryum yerine benzer anlama gelen askya alma kullanlmtr!!)
68. Bemin cinsiyet rolleri yaklamna gre, Fatma hangi cinsiyet roln gelitirmi olabilir? A) Androjen B) Erkeksi D) Belirsiz C) Kadns E) Feminist

67. Marciann kimlik statleri yaklamna gre, Fatma hangi kimlik statsn gelitirmi olabilir? A) Ters C) potekli D) Asosyal E) Dank
zm:
Sandra Bem Cinsiyet Rolleri ile ilgili modeli ve envanteriyle insanlarn cinsiyet rol ynelimlerini iki boyutlu olarak incelemitir; eril (erkeksi) ve diil (kadns). Bem bir bireyin bu iki boyuttan ald puanlarn her ikisine bakarak cinsiyet rollerine ilikin bir kategoriye yerletirilirler; eril, diil, androjen ve farkllamam/belirsiz. Eer birey kadns boyuttan yksek ve erkeksi boyuttan dk puan alrsa o zaman diil; eer erkeksi boyuttan yksek puan alr ve diil boyuttan dk alrsa eril; eer her iki boyuttan yksek alyorsa o zaman androjen; her ikisinden dk puan alyorsa o zaman da belirsiz/farkllamam kategorisine yerletirilir.
B) Askya alnm
zm:
Marciann kuramndan hatrlanaca zere bireyin cinsiyet rol, meslek ve ideoloji (deerler) asndan (1) kriz yaamas ve (2) bu krizi bir sonuca (neticeye) erdirmesi gerekir. Baka bir deyile, kadn veya erkek olarak nasl bir birey olmak istedii, mesleki anlamda kendisine nasl bir yaam planlad ve hangi prensiplere (deerlere) gre yaamn ynlendireceini kendi yaantsyla (sanclaryla beraber) aratrmal ve yine kendi yaants ve aklyla bu alana ilikin tercihlerini netletirmelidir. Fatmann durumuna bakldnda, Fatmann siyasi/dini grlerdeki savrulmalar, meslek seerkenki geliigzellii ve cinsiyet rollerinde hem eril (erkeksi) hem de diil (kadns) boyutta dk bir zdeim gsterdii iin kendisinin Marciann ngrd olumlu kimlik statsnde olmad aikardr. Fatma bu konularda bir aray ve sorgulama iinde deil ve bir zme de ermi deil. Bu nedenle dank kimlik staeitimbilimleri
an zm m u kla ya
53
Bu soruda Fatmaya ilikin ifade edilen zelliklere bakldnda kendisinde gl (yksek) dzeyde eril (erkeksi) veya diil (kadns) zellikten sz etmek gtr. Eer diil zellikler manidar dzeyde olsayd, daha duygulu, efkatli olurdu. Eer eril zellikleri belirgin olsayd o zaman daha kararl ve bamsz olmas gerekirdi. Ksacas Fatma hem eril (erkeksi) hem de diil (kadns) zelliklerden dk olduundan kendisinin cinsiyet rolleri asndan pozisyonunu farkllamam/belirsiz kategorisinde deerlendirmek gerekir.
geliim psikolojisi
69. - 70. SORULARI AAIDAK BLGLERE GRE CEVAPLAYINIZ. Lise 1. snf rencisi Arda okul rehber retmenine unlar anlatr: Bence ilkokul retmenlerinin insanlar zerindeki etkisi en fazla. rnein bizim, retmenimiz matematik ve fen derslerine ok nem verirdi. Ben ise derslerde srekli resim yapardm. Bu durum retmenimin houna gitmez ve Yaptn
resimler bir ie yaramyor, ileride sakn resimle ilgili bir blm seme. diyerek benim evkimi
uzmankariyer
laml bir kavram kullanm. Aalk duygusu diyeceine, yetersizlik duygusu olarak ifade edilmi. Ksacas, gsterdii abayla Arda aalk/yetersizlik duygular yerine baar duygusunu tatmasna yol amtr.
krmaya alrd. Ona ok kzardm ve dnyann en iyi ressam olacam diye kendime szler verirdim. Bu nedenle resim dergileri satn aldm, kurslara katldm. Bu arada arkadalarmn benden daha iyi resim yapmalarna dayanamazdm. rnein, iki yl nce bir resim yarmasna katlm, benden daha iyi resim yapan bir arkadama da yarmay haber vermemitim. ok gzel olmasna karn resmim dereceye giremedii iin yklmtm. 69. Eriksonun psikososyal geliim kuramna gre, Ardann dnya apnda bir ressam olmaya ynelik abalar, aadaki duygularn hangisinden kurtulmaya yneliktir? A) Gvensizlik B) Umutsuzluk C) Durgunluk D) Utan E) Yetersizlik
70. Freudun psikanalitik kuramna gre, snf retmeninin tutumu karsnda, Ardann resim almalarna ar zaman ayrmaya devam etmesi, aadaki savunma mekanizmalarndan hangisine rnek olabilir? A) Ketlenme B) dnleme C) Bastrma D) Yceltme E) Dnselletirme
zm:
Arda ile ilgili hikyede kendisine retmeninin zorluk kard ve bu zorluun kendisini yldrmad, bilakis daha da kamlad vurgulanmaktadr. Sanyorum ki, birok retmen aday dnleme savunma mekanizmasn, bir eksiklii olan bireyin bu eksii gidermek iin bir baka alanda canla bala almas olarak hatrlyorlardr. Bu soru vesilesiyle bir kez daha tekrarlamal ki, geliim psikolojisi kavramlarn renirken adaylar her bir kavrama daha esnek ve geni bir bak asyla bakmaldrlar. Bu soruda, insanlara dezavantaj arz eden kiisel veya evresel etmenlerin kendilerinin geliimi zerinde kapsayc bir etkisinin olmas dnleme savunma mekanizmasna olarak rneklenmitir. Baka bir deyile, bir olumsuz durumun kiinin daha ok aba harcayp durumunu olumluya evirmeyi baarmasna vesile olduu her durum dnlemedir.
zm:
Arda hakkndaki hikye okunduunda ilk akla gelecek ey Eriksonun baarya kar aalk duygusu krizidir. Nitekim birok KPSS hazrlk kayna bu dnemde (ilkretim) ocuklarn baarl olduklar etkinlikler bulmak gerektii, ocuun baar duygusunu tatmasnn nemini vurgularlar. Eriksonun bak asyla bakldnda, retmenin Ardann iyi yapt bir ey (resim) karsndaki olumsuz tutumunun kendisinde aalk duygusuna yol aaca dnlr. ou kez olduu gibi SYM burada da e an-
an zm m u kla ya
54

eitimbilimleri
uzmankariyer
71. Otobs duranda bekleyen yal bir kadn, si-
geliim psikolojisi
72. Tek yumurta ikizleri ile tek doan ocuklarn dil
gara ien bir gencin sigara dumanndan rahatsz olur. Yal kadn gence, astm hastas olduu iin sigaradan uzak durmas gerektiini aklar. Gen, zgnm, ak alandayz, burada sigara imek yasak deil. der. Yal kadn Biraz tede sigaran iemez misin? diye sorar. Gen,
Teyzeciim, buna da itiraznz olmaz herhlde. diyerek birka adm uzaklar ve duman ya-
l kadn hl rahatsz etmesine karn sigarasn imeye devam eder. Kohlbergin ahlaki geliim kuramna gre, gencin iinde bulunduu ahlaki evre aadakilerden hangisi olabilir? A) taat ve ceza B) Saf karc C) Kiiler aras beklentiler D) Kanun ve dzen E) Sosyal szleme
geliimlerinin incelendii bir aratrmada, ikizlerin tek doan ouklara gre dil geliimlerinin daha yava ilerdii bulunmutur. Aratrmaclar zellikle ilk yllarda gzlenen ancak zaman iinde kapanan, tek ocuklar ve ikizler arasndaki bu farklln, ikizlerin anneleriyle olan konuma srelerinin az olmasndan ve daha ok birbirleriyle iletiim kurmalarndan kaynaklanabileceini ileri srmlerdir. Bu aratrma sonucuna bal olarak dil geliimiyle ilgili aadaki yarglardan hangisine ulalabilir? A) Dil geliiminde yaamn ilk yllarnda evresel, sonraki yllarnda kaltsal faktrler daha etkilidir. B) Yaamn sonraki yllarnda tek doan ocuklarn dil geliimlerinde bir duraklama grlrken ikizlerde bir art gzlenir. C) Kaltm tek doan ocuklarn dil geliimlerini hzlandrrken ikizlerinkini yavalatmaktadr. D) Dil geliiminde kritik dnemin etkisi tek doan ocuklara gre ikizlerde daha azdr. E) kizler ve tek doan ocuklar farkl yaantlar geirmektedirler.
zm:
Bu soru net biimde alglanmas g bir sorudur. Zira, E seenei hari btn seenekler ve soru kknn kurgusu okuyucuyu tek ocuk ve ikiz kardelerin dil geliiminde acaba ne/ne zaman nemli eklinde dnmeye sevk ediyor. SYMnin verdii cevap dorudur, bu seenek (E) ziyadesiyle ince nanslardan tr dier seeneklere yelenmelidir (rnein A seeneine). Soru bize;
zm:
Soruyu ilk bakta gen adamn sigara ime davranna rehberlik eden etmenin yasalar olduu izlenimine kaplmak mmkndr. Ama burada esas vurgulanan gen adamn sigara imesine yasann kar olmad deil, ancak gz gre gre bir baka kiiyi (stelik hasta ve yal birini) rahatsz etmesine ramen sigaray sz konusu mesafede imekte srar etmesidir. Bu nedenle de bu gencin davranna esas rehberlik eden ey kendi arzusu ve ihtiyacdr. Bu yzden de Kohlbergin ikinci aamas arasal ilikiler eilimine dolaysyla saf karc eilime rnek bir davran olarak deerlendirilmelidir. eitimbilimleri
an zm m u kla ya
55
Yaamn ilk yllarnda dil geliimi asndan tek ocuk olmann tek yumurta ikizi olmaya gre daha avantajl olduu sylyor,
Bu avantajn sonraki yllarda kapandn sylyor,
kizlerin dezavantajnn da birbirleriyle ilgilenmeleri (konuamayan iki kiinin birbirleriyle zaman geirmesi!) olduunu sylyor.
geliim psikolojisi
Dolaysyla, bu verilen bilgiye dayanarak B seenei seilemez nk ikizlerin aray kapattklar zaman ierisinde tek ocukta bir duraklamadan sz edilmiyor. Kaltmn tek ocuk ile tek yumurta ikizlerine farkl bir muamelesinin olduuna dair de bir bilgi mevcut olmadndan, B seenei de aradmz yant olamaz. Kritik dnemin etkisiyle ilgili bir yargya varlamaz nk sadece ilk yllar diyor. Bu mantken 2 ylda olabilir 6 vs. de. O nedenle D seenei de makul bir yant olamaz. Bu yzden iki seenekle kalm oluruz. Bu iki seenekten E okuyucuya ilk bata yavan gelebilir. Dolaysyla byk ihtimalle ou aday A seeneine ynelmitir. A seenei esasnda olduka iyi bir seenektir. Ama tek bir ince kusuru vardr. kiz ocuklarda kaltm bir sre bekleyip- daha sonra devreye giriyor olamaz. Bu ocuklarda kaltsal zellikler her zaman zdetir. Ek olarak, soruda ikiz ocuklarn birbirlerine odaklanp etraftaki konumalara (rnein annenin konumasna) yeteri kadar dikkat edemedikleri vurgulandndan tr, burada da sonrasnda (aray kapatrken de) aktif rol oynayan bilakis evredir. evreyle etkileimi, yani yaanty ifade eden E seenei elbette dorudur, sadece yavan grndnden, kendisinden emin olmak iin dier seenekleri de gzden geirmeli.
uzmankariyer
an zm m u kla ya
56 eitimbilimleri
Bran Analizi
renme psikolojisi
30 renme psikolojisi sorusunun dalmnda, gemi yllara gre ufak tefek kaymalar olmakla birlikte, pek deimedii de grlmektedir. Snavda sorular yine arlkl olarak davran kuramlardan (zellikle tepkisel ve edimsel) kmtr. Bitiiklik kuram, iaret gestalt yaklam (beklenti kuram) ve bilgiyi ileme kuramndan beklenebilecek 1er soru ise gelmemitir. Bu snavda konu balklarna gre soru dalmlar yle olmutur: renme psikolojisine giri 3, tepkisel koullanma 7, edimsel koullanma 15, sosyal renme 2, balamclk 2, gestalt 1 soru. Bu dalmda en dikkat ekici nokta ise edimsel koullanmadan kan soru saysnn artmasdr. Ayn zamanda pekitirme ve itici uyarcya koullanma konusundan (ceza, kanma, olumsuz pekitirme konular) kan soru saysnn okluu olmutur. Pekitirmeyle ilgili 6, itici uyarcya koullanmayla ilgili ise 5 soru kmtr. Bu yl karmza kan renme psikolojisi sorularnn bu gne kadar yaplan snavlar arasnda glk dzeyi en yksek sorular olduunu grmek ve kabul etmek gerekir. Bu nedenle retmen arkadalarmzn netlerinin beklentilerinin altnda olmas onlar zmemelidir, nk bu yl ki soru yaplar nceki snavlardakinden farklyd ve ok sayda kiinin, azmsanamayacak kadar soruda ince detaylarda kaybolduunu tahmin ediyoruz. Bu durum da netlerin snav ncesi beklentilerin altnda olmasna yol aabilir. te yandan unu da kabul etmek gerekir, bu snav 2008den bu yana karmza kan snav eilimleriyle rtmektedir. Sorular arasnda hatal bir soru olmad gibi sorularn nemli bir blmnn de incelikli okuma gerektirmenin yan sra zmsenmi bilgiyi kullanarak kavray ve yorumlama gerektirdiini de sylemeliyiz. Dolaysyla nmzdeki yl da bu eilimin sreceini dnmek gerekir ve KPSS yaynlarnda birbirinden farkl olmayan kalp sorularn sadece konuyu kavramaya yarayabileceini, bunun tesinde KPSSde retmen adaylarnn iine pek yaramayacan da sylemek ynnde bir eletiri de kanlmaz olmutur. Deinmemiz gereken bir dier konu ise renme psikolojisi bakmndan bu snavda beklenmedik, srpriz kavramlardr. SYM bu snavla, yine, psikolojinin farkl alanlardaki kavramlar deil eitim psikolojisinin snrlar iinde kalarak detay kavramlara ynelebileceini gstermitir. Bu snavda sorulan katk (birleik) pekitirme tarifesi ve davrann toporafyas kavramlar davran kuramn iinde deerlendirilebilecek srpriz kavramlar olmutur. . . Gelecek snavda da detay kavram sorma eilimi nin srecei beklenmekle birlikte size nerimiz nce temel bilgileri zmsenemizdir., bu olduktan sonra renme psikolojisinde bilmediiniz konuyla ilikili olan kavramlara baknz.
an zm m u kla ya
Murat YURTSEVEN
renme psikolojisi
RENME PSKOLOJS SORULARININ KONULARA GRE DAILIMI
KONU BALII
renme Psikolojisine Giri
SORU SAYISI
3
2011 KPSS DE IKAN KAVRAMLAR renme faktrleri/biyolojik yatknlk Alkanlk Sonular hakknda bilgi edinme
Tepkisel koullanma Koulsuz uyarc/koullu tepki/snme Olumsuz tat kanmas kinci dereceli koullanma Kart koullama Kendiliinden geri gelme Glgeleme (ve ceza)
Tepkisel Koullanma
tici uyarcyla davran kontrol Edimsel koullanma Ceza/yorum Kademeli yaklama/tanm Tepki genellemesi Srekli pekitirme uygulamas/yorum
Edimsel Koullanma
Balamclk
Sosyal renme
an zm m u kla ya
15
Pekitirme zaman etkisi Olumlu pekitirme Ceza Snme
Katk(birleik) pekitirme
Davranta kontrast Kanma
Pekitirme, snme ve davrann topgrafyas renilmi aresizlik
Kk admlarla renme ilkesi Snama-yanlmayla renme
Model alarak renmeyi etkileyen faktrler Dolayl pekitirme etkisi

Kavrama yoluyla renme
Gestalt Yaklam
renme psikolojisi
73. Ayhan, iinde yaad evrede ad hep olum-
uzmankariyer
74. Meral otomobiliyle ie giderken kaza yapm ve
suz sfatlarla birlikte anlan bir sosyal gruba kar olumsuz duygular beslediini hissetmekte, ancak bir yandan da hayatnda hibir yesiyle bir kez dahi karlamad hlde niin bu gruba kar olumsuz duygular hissettiini merak etmektedir. Ayhann sz konusu sosyal gruba kar hissettii olumsuz duygular aadaki srelerden hangisiyle aklanabilir? A) aret renme B) Tepkisel koullama C) Gestalt renme D) Edimsel koullama E) Gruba uyma
ciddi biimde yaralanmtr. Otomobil kullanmaktan ok holanan Meral bu olaydan sonra otomobil kullanmaktan korkmaya balamtr. Aradan bir sre getikten sonra arkadalarnn sraryla tekrar otomobil kullanmaya balayan Meralin korkusu giderek azalm ve sonuta ortadan kalkmtr. Meralin kazada yaralanmasn, otomobil kullanma korkusunu ve bu korkunun giderek ortadan kalkmasn aklayan tepkisel koullanma kavramlar aadakilerden hangisinde doru srada verilmitir? A) Koulsuz tepki, koullu uyarc, glgeleme B) Ntr uyarc, koullu tepki, snme C) Koulsuz uyarc, koulsuz tepki, kendiliinden geri gelme D) Koullu tepki, koullu uyarc, koullu tepki E) Koulsuz uyarc, koullu tepki, snme
zm:
Bu soruda olumsuz sfatlarla anlan bir sosyal gruba kar gelien olumsuz duygularn hangi renme biimiyle aklanabilecei soruluyor. Tipik bir tepkisel koullanma sorusunun dnda olan bu sorunun yine den en makul yantnn tepkisel koullanma olduu sylenebilir. nk, bilindii gibi tepkisel koullanma, organizmann dorudan koulsuz bir tepki gsterdii bir uyarcya kar gsterdii daha ok zyolojik ya da duyusal tepkiyi, bu uyarcyla birlikte sunulan bir baka uyarcya kar da (ntr uyarcya) gelitirmesidir. Dolaysyla olumsuz sfatlar koulsuz uyarc ileci grrse ve olumsuz duygu ortaya karrsa, bu sfatlarla birlikte anlan sosyal gruba kar da olumsuz duygular tepkisel koullanmayla geliebilir.
zm:
Bu sorunun tepkisel koullanma kuramna gre deerlendirilmesi ve I. Meralin kazada yaralanmas II. otomobil kullanma korkusu ve III. bu korkunun giderek ortadan kalkmasnn hangi kavramlarla srasyla aklanabilecei soruluyor. rnee yeniden dnecek olursak, Meralin geirdii ciddi kazada yaralanmasnn ardndan otomobil kullanmaya kar korku gelitirdii gz nne alnrsa, kazada yaralanmas renme sonucu anlam kazanmayan, bireyde dorudan bir tepki ortaya karan koulsuz uyaran olarak grlebilir. Buna karn otomobil kullanmaya kar korkunun gelimesini de koullu uyaran olarak deerlendirmeliyiz; bu da otomobil kullanma korkusunun da yaant ve renme sonucunda oluan koullu bir tepki olduunu ortaya koyar. Son olarak da bu korkunun giderek ortadan kalmas ise ( koullu tepkinin olumsuz yaantyla ya da koulsuz uyarcyla karlamama etkisiyle ) snmeyi rneklemektedir.
an zm m u kla ya
60
eitimbilimleri
uzmankariyer
75. Kuramsal olarak insanlarn koullanma yoluy-
renme psikolojisi
76. Garciann olumsuz tat kanmas konusunda yapt deneyler, tepkisel koullanmann daha nce doru olarak kabul edilen hangi ilkesinin aslnda doru olmayabileceini gstermitir? A) Bir davran deitirmede olumlu pekitirme cezadan daha etkilidir. B) Koullanmann gereklemesi iin koulsuz uyarc koullu uyarcnn hemen ardndan gelmelidir. C) renme, sadece bir tepki pekitirele izlendii takdirde gerekleebilir. D) Koullanma gerekletikten sonra koullu uyarcnn koulsuz uyarc tarafndan izlenmeksizin verilmesi, koullu tepkinin snmesine yol aar. E) Aralkl pekitirilen bir davran srekli pekitirilen bir davrana gre snmeye kar daha direnli olur.
la her durum ya da uyarcdan korkmay renmeleri mmkn olmakla birlikte pratikte insanlarn doas gerei kendileri iin tehlikeli olan durum ya da uyarclardan korkmay daha abuk rendikleri grlmektedir. Bu da insanlarn baz durum ya da uyarclardan korkmaya ---- olarak yatkn olduunu gstermektedir. Parada bo braklan yere aadakilerden hangisi getirilmelidir? A) bilisel B) davransal C) sezgisel D) biyolojik E) kltrel
zm:
Soruda pek ok insan korkusunun koullanmayla olutuu, yani renme ve yaantlarn etkisiyle olutuu, bununla birlikte (bu ifade karlatrma yaplacan gsteriyor) insanlarn doas gerei kimi uyarclara kar korku gelitirmeye daha yatkn olduu vurgulanyor. Dolaysyla, bu soru birka Trkiye geneli deneme snavnda sormu olduumuz biyolojik yatknlk ya da doutan donanm kavramlarn soran bir soru olmutur. Soruda boluk olan blme de biyolojik ifadesi gelecektir.
zm:
Soru dorudan Garciann gelitirdii olumsuz tat kanmasna ilikin bilgilerimizi kullanmay gerektirir niteliktedir. Ayn zamanda soru, neyi istediini ok net bir biimde istemektedir. Soru olumsuz tat kanmas olgusunun, tepkisel koullanmann daha nce doru olarak kabul edilen hangi ilkesinin aslnda doru olmayabileceini gsterdiini soruyor. Bunun yant ise ksa ve net olarak bitiikliktir. Hatrlayalm; bitiiklik ilkesine gre koulsuz uyarc koullu uyarcnn hemen ardndan gelerek koullanmay salyordu. Oysa tat kanmas olgusunda bir uyarcyla karlaan (yeme, ime sayesinde) organizma aradan geen uzunca bir zaman diliminin ardndan hastalandnda koullu uyarc ile hastal koulsuz uyarcy- ilikilendiriyor ve koullanma gerekleiyordu. Dolaysyla tat kanmas olgusu koullanmann gereklemesi iin koulsuz uyarc koullu uyarcnn hemen ardndan gelmelidir. ilkesinin yani bitiikliin yetersizliini gstermitir.
an zm m u kla ya
61
eitimbilimleri
renme psikolojisi
77. Ar kilolu olan Ayen Hanm, bir diyetisye-
uzmankariyer
78. Bireylerin tutumlar renme yoluyla oluur. Bu
nin tavsiyesine uyarak kek, kurabiye ve benzeri kilo yapan yiyeyecekleri dk miktarda elektrik oku veren metal bir tabaa koyar. Tabaa her uzandnda elektrik arpar ve elini ekmek zorunda kalr. Ayen Hanm, tabaa verdii elektrik akmnn iddetini birka gnde artrr ve sonuta tabaktan yiyecek alma giriiminde bulunmaktan vazgeerek kilo vermeye balar. Ayen Hanmn kilo vermek iin uygulad teknik aadakilerden hangisidir? A) Kademeli yaklama B) Kart koullama C) tici uyarcyla davran kontrol D) Pekitirme yoluyla davran kontrol E) Ayrt etme eitimi
renme bazen sadece tutum nesnesinin isminin olumsuz duygusal anlamlar olan kelimelerle elemesi sonucunda gerekleir. Bu ekilde renilen olumsuz bir tutumu, tutum nesnesinin ismini olumlu duygusal anlamlar olan kelimelerle eletirerek olumlu hle getirmek isteyen bir psikolog, aadaki tekniklerden hangisini kullanmaktadr? A) Davran ekillendirme B) Kart koullama C) Davran kontrol D) Sistematik duyarszlatrma E) Kart tepki oluturma
zm:
Bu soruda davranmn ardndan organizmann karlat itici uyarc (aversive stimuli) olarak elektrik oku Ayen Hanmn sz konusu davranmn azaltc etki gstermitir. Bu soruda seenekler arasnda ceza olmas halinde doru yant o da olabilirdi. nk bu soruda olduu gibi, bir itici uyarc, bir davranmn yaplmasndan sonra ve ona bal olarak ortaya kyorsa davranm azaltr. Bu da davrann itici uyarcyla kontrol edildiini, engellendiini ya da azaltldn gstermektedir. ( Bu soruda, SYM snava girenlerin bildii bir kavram yine literatrdeki farkl bir adlandrmayla, karlyla sormutur.)
zm:
Soruya dikkat edilirse bir tutum nesnesine kar olan olumsuz tutumun deitirilmesinden sz ediliyor. Bir soru, bir uyarcya kar olan tutum deiikliinden sz ediyorsa aklmza ncelikle tepkisel koullanmada koullu tepkileri deitirmede kullanlan kart koullama gelmelidir. Bunun gelmemesi durumunda ise olumsuz tutum gelitirilen bir uyarcy olumlu uyarclarla birlikte sunmak ifadesine odaklanmak da yeterli olacaktr. nk, kart koullama zellikle olumsuz tutum gelitirilen uyarclarla olumlu uyarclar birlikte sunma sayesinde tutum deiiklii oluturmaya dayanan bir tekniktir.
an zm m u kla ya
62
eitimbilimleri
uzmankariyer
79. Oynad balonun aniden patlamas nedeniyle
renme psikolojisi
80. Bakcs yemeini yedirdikten sonra iki yandaki
balonlara kar korku tepkisi gelitiren iki yandaki bir bebek, elinde balonla kendisine birka kez yaklamasnn ardndan iki ya byk abisini grnce elinde balon olmasa bile korku tepkisi vermeye balamtr. Bebein abisine kar korku tepkisi vermeye balamas aadakilerden hangisinin sonucudur? A) kinci derece koullanma B) Edimsel koullama C) Tepki genellemesi D) Gecikmeli koullama E) Olumsuz pekitirme
bebein ellerini ve azn sabunlu bir bezle sert bir biimde silmektedir. Bir sre sonra bebek yemein ardndan bakcnn sabunlu bezi eline aldn grr grmez alamaya balar. Bunun farkna varan bakc elinde bulunan bezle sadece mama iskemlesini siler ve bir iki gn iinde bebek artk bakcs sabunlu bezi eline aldnda alama tepkisi vermez. Ancak, bakcsn grmedii hafta sonu tatilinin ardndan bebek bakcsnn elinde sabunlu bezi grnce tekrar alama tepkisi vermeye balar. Bebein hafta sonu tatilinin ardndan sabunlu bezi grnce alamaya tekrar balamas aadaki kavramlardan hangisiyle en iyi aklanabilir? A) Gecikmeli koullama B) Kendiliinden geri gelme C) kinci dereceden koullama D) Olumsuz aktarma E) Glgeleme
zm:
Verilen rnekte ncelikle balonun patlamas sonucunda ocukta balon korkusunun olutuu dikkat ekiyor. Bu durum tepkisel koullanma sreciyle oluan bir koullu tepki rneidir. Balon, artk korku tepkisi ortaya karan koullu uyarcya dnmtr. Bu koullanmann ardndan, koullu uyarcyla eletirilen, onunla birlikte sunulan bir baka uyaran da koullu uyarana dnerek ocukta korku tepkisi ortaya karmaya balyor. Dolaysyla bu rnek, koullu uyarcyla birlikte sunulan bir baka uyarcnn da koullu tepki ortaya karma gcn elde etmesi biiminde aklanan ikinci derece koullanma rnei saylr.
zm:
Bebein yaantlarnn sonucunda, sabunlu bezi grnce alamas bir tepkisel koullanma durumudur. Artk sabunlu bez koullu uyarcya dnmtr. Buna karn bakcnn bir sre boyunca sabunlu bezle ocuunu ellerini ve azn silmemesi sonucunda ocuun gsterdii alama tepkisi snmtr. Snen koullu tepki bir sre sonra, bakc bebein ellerini ve azn bezle silmese de, yeniden ortaya kar. Snen koullu tepkinin bir sre sonra yeniden ortaya kmas ise kendiliinden geri gelmedir.
an zm m u kla ya
63
eitimbilimleri
renme psikolojisi
81. Normal olarak pek yalan sylemeyen bir renci
uzmankariyer
82. Bir basketbol okulu retmeni gsterdii hare-
derse ge kald bir gn hasta olduunu syleyerek retmeninden azar iitmekten kurtulmutur. Bu olaydan sonra renci gerek okulda gerekse evde zorda kald durumlarda yalan sylemeye balamtr. rencinin yalan syleme davrannda grlen deime aadaki renme trlerinden hangisiyle aklanabilir? A) Kavrama yoluyla renme B) Snama-yanlma yoluyla renme C) Tepkisel koullama D) Edimsel koullama E) Dolayl renme
ketleri iyi yapamayan rencilerine barmay alkanlk hline getirmitir. Bunun bir sonucu olarak birok renci, hareketleri daha iyi yapmak iin almak yerine okulu terk etmitir. Bu durum ceza yoluyla davran kontrolnn aada belirtilen sakncalarndan hangisine rnek oluturabilir? A) Ceza baz durumlarda davran zerinde genellenmi bir ketleyici etki yapabilir. B) Ceza baz durumlarda ocuun cezalandrlan davranlarn pekitirici bir ilev grebilir. C) Ceza ortadan kalktnda, cezalandrlan davranlarn tekrarlanma olasl artar. D) Ceza sadece cezay veren kiinin ortamda bulunduu durumlarda etkili olur. E) Ceza uygulayan kii, ocuk iin davranlar taklit edilecek bir model oluturabilir.
zm:
Ceza uygulamann sakncalarna ilikin bir soru olan bu soruda doru yant olan seenein dndaki her seenein de cezann olumsuz sonular arasnda yer aldn belirtmeliyiz. Ancak, bu seeneklerin rnek olayla ilikisini dikkatli bir biimde deerlendirmeliyiz. rnek olayda retmen gsterdii hareketleri iyi yapamayanlar cezalandryor, ancak bu ocuklarda okula kar bir istenmedik kanma davran gzleniyor. Dier seeneklere gre Ceza baz durumlarda davran zerinde genellenmi bir ketleyici etki yapabilir. seenei de, genelenmi bir ketleyici etki (ya da engelleme) ifadesi ile sz konusu kanma haline en yakn seenek olarak deerlendirilebilir.
zm:
Bu soru tipik bir edimsel koullanma sorusudur ve bir benzeri de 2010 KPSSde kmtr. Bu soruda ocuun yalan syleme davrannda grlen deimeden kast, davrann hem sklnn artmasdr hem de genellenmesidir. Davranta gzlenen bu sre de, sz konusu yalan syleme davrannn sonularna bal olarak arttn gsterdii iin edimsel koullanmayla aklanabilir. nk, edimsel koullanma, edimsel bir davrann ortaya kard sonulara bal olarak artmas ya da azalmasdr. Burada da davran sonularndan etkilenerek deimektedir.
an zm m u kla ya
64
eitimbilimleri
uzmankariyer
83. Kademeli yaklama tekniiyle rencisine yeni bir davran kazandrmak isteyen bir retmen aadaki yollardan hangisini izleyecektir? A) Hedef olarak belirledii davrana her seferinde biraz daha benzer davranlar, en sonunda da sadece hedef davran pekitirecektir. B) Hedef davran uygun durumlarda sergilediinde renciyi dllendirecek, sergilemediinde cezalandracaktr. C) Balangta renciyi hedef davran her yapnda pekitirecek, daha sonra ayn pekitireci elde edebilmesi iin yapmas gereken davran saysn kademeli olarak artracaktr. D) Hedef davran kazanncaya kadar renciyi srekli, kazandktan sonra aralkl olarak pekitirecektir. E) Hedef davran sergilemesini, rencinin sevdii bir faaliyeti yapmasna izin verilmesinin n koulu olarak kullanacaktr.
renme psikolojisi
84. Edimsel psikoloji yaklamna gre, aadakilerden hangisi tepki genellemesine rnek olabilir? A) Ana - babasna istediklerini alayarak yaptran bir ocuun anaokuluna baladnda retmenine de istediklerini alayarak yaptrmaya almas B) Terliyken souk su iip hastalanan bir kiinin, artk terliyken souk bir ey imemeye zen gstermesi C) Yeni bir cep telefonu alan kiinin, iletme sistemi eskisinden farkl olmasna ramen, bu telefonu kullanmay ilk telefonu kullanmay rendiinden daha ksa srede renmesi D) ngilizce dersinde snfn disiplinini bozan davranlar sergileyen bir rencinin, dier derslerde uslu bir biimde oturmas E) Uzmanlk alan olan sinema konusunda yapt aklama nedeniyle vgler alan bir lm eletirmeninin, bundan sonra her konuda gr belirtmeye balamas
zm:
Tepki genellemesi, bir edimsel davrann ortaya kard olumlu sonucun etkisiyle benzer davranlarn da sergilenmesini ifade eder. Bu balamda, A seenei edimsel koullanmayla ilgili bir genelleme olmakla birlikte farkl uyarclara kar ayn tepkiyi sergilemeyi rnekledii iin uyarc genellemesi rnei saylmaldr. B seenei tepki genellemesi rnei olamaz; kanmay rnekler. C seenei tepki genellemesi rnei olamaz; renmenin olumlu aktarmn rnekler. D seenei tepki genellemesi rnei olamaz; burada bir uyaran kontrol ya da ayrt etme sz konusudur. E seenei tepki genellemesi rnei olabilir; nk edimsel bir davran pekitirilen (sinemaya dair aklamalar vlen) bir ynetmenin benzer davranlar iine girmesi tepki genellemesidir.
zm:
Bu soruyu zerken, bize gre, seenekleri incelemekten ok kademeli yaklamann tanmn hatrlamak daha doru olacaktr. A seeneindeki Hedef olarak belirledii davrana her seferinde biraz daha benzer davranlar, en sonunda da sadece hedef davran pekitirecektir. fadesi kademeli yaklamann tanmna ok yakn bir ifade olmakla birlikte dier seenekler neden doru olmayacaktr, onu da belirtmeliyiz.
B seenei uygun olamaz, kademeli yaklama tekniinde ceza yoktur. C seenei uygun olamaz, nk bu seenekte belirtildii gibi kademeli yaklamada balangta renci hedef davran yapamaz ki; kademeli yaklama teknii zaten hedef davran aamalarn sonucunda ortaya karmay hedeer. D seenei uygun deildir, kademeli yaklama ncelikle hedef davran kazandrmay hedeer, sonrasnda hangi tarifenin uygulanmas gerektii kademeli yaklama kapsamn aan bir pekitirme ilemidir. E seenei uygun olamaz, bu seenekte anlatlan premack ilkesidir.
an zm m u kla ya
65

eitimbilimleri
renme psikolojisi
85. Bir psikolog, olunun her frsatta kk kardei-
uzmankariyer
86. Olunun dzenli biri olmasn isteyen bir anne,
ni hrpalamasndan yaknan bir anneye, kardeini her hrpaladnda onu sevdii bir oyuncakla oynamasn yasaklayarak cezalandrmasn, kardeine kar sergiledii her olumlu davran ise bir ekilde dllendirmesini ancak srekli olarak ayn dl kullanmamaya zen gstermesini tavsiye eder. Psikoloun anneyi srekli olarak ayn dl kullanmama konusunda uyarmasnn nedeni aadakilerden hangisidir? A) Annenin en etkili dln ne olduunu kefedebileceini dnmesi B) ocuun deiik dllerle, kardeine iyi davranmas arasnda balant kurmasn salamak istemesi C) Cezann olumsuz etkilerini deiik dllerle dengelemek istemesi D) Srekli olarak ayn dln kullanlmasnn bir sre sonra bu dln pekitirme gcnn azalmasna yol aabileceini bilmesi
yatan dzelttii bir gnn akamnda onu uzun sredir yapmad ok sevdii bir tatl yaparak dllendirmi ancak beklentisinin aksine ertesi sabah olunun yatan dzeltmeden okula gittiini grmtr. Edimsel koullama ilkeleri erevesinde dnldnde, ocuun yatan dzeltmeye devam etmemesinin en olas nedeni aadakilerden hangisidir? A) Uzun bir olumsuz pekime gemiine sahip olmas nedeniyle ocuun yatak yapmama davrannn snmeye kar direnli olmas B) ocuun dzenli olmann yararlarn kavrayacak bilisel geliim dzeyine ulamam olmas C) Annenin olunun yatan dzeltme davrannn kalc olmasn salamak iin setii pekitireci zamannda vermemi olmas D) Annenin olunda olumlu davrann kalcln salamada setii pekitirecin uygun olmamas E) Egosantrik dnme biimine sahip olduu iin ocuun, yatan dzeltmenin annesi asndan tad nemi anlayamamas
E) Deiik dller kullanlmasnn bir tr aralkl pekitirme ilevi greceini dnmesi
zm:
Soruda can alc nokta Psikoloun anneyi srekli olarak ayn dl kullanmama konusunda uyarmasnn nedeni ifadesindedir. Bu neriye dair, bu ifadeden hareketle, seeneklere bakmadan dahi yaplabilecek yorum davran pekitirmede srekli olarak ayn pekitireci kullanmann, pekitirecin pekitirici uyarc olma zelliini azaltaca anlay olmaldr. Edimsel koullanmada pekitirmeyle ilgili nemli bir bilgi olan bu bilgiye en yakn seenein ise Srekli olarak ayn dln kullanlmasnn bir sre sonra bu dln pekitirme gcnn azalmasna yol aabileceini bilmesi seenei olan D seeneidir.
zm:
Soru edimsel koullanma kuramna gre dz bir biimde okunduunda ocuun, davran pekitirildiinde o davrann tekrarlamas beklenir. Ne var ki rnek olay dikkatle okunduunda ocuun bu davranna dair bir ipucu grlmektedir. ocuun istendik davrann ardndan pekitirilmedii, o gn akamnda pekitirildii grlebilir. Oysa pekitirme istendik olan davrann ardndan ksa sre iinde verilemelidir. Yoksa davran zerindeki beklenen etkisi git gide azalr. Bunu ifade eden seenek ise Annenin olunun yatan dzeltme davrannn kalc olmasn salamak iin setii pekitireci zamannda vermemi olmas ifadesidir.
an zm m u kla ya
66
eitimbilimleri
uzmankariyer
87. Ahmet Bey, bir sigorta irketinde aylk 600 TL c-
renme psikolojisi
88. Pnar Hanm, annesinin severek izledii dizile-
retle ie balamtr. cretini alabilmek iin ayda en az 30 kiiye sigorta satmak zorunda olan Ahmet Bey, 30 kiiden sonra sigorta satt her kii iin belirli bir miktar prim alacaktr. Ahmet Bey, bir hafta iinde 30 kiiye sigorta satm ve aylk cretini almak iin yneticisine bavurmutur. Ancak ynetici, kotasn doldursa bile aylk sre tamamlanmadan cretinin denemeyeceini sylemitir. Ahmet Beyin i yerinde uygulanan deme sistemi aadaki pekitirme tarifelerinden hangisini artrmaktadr? A) Sabit zamanl B) Deiken oranl C) Artan oranl D) Katk (birleik) E) Deiken zaman aralkl
rin arasnda ok fazla reklam yaymlanmasndan srekli olarak yakndn ancak yine de izledii dizi bitinceye kadar reklamlar da izlediini fark etmitir. Pnar Hanmn annesinin reklam izleme davrannn srmesinin nedeni aadakilerden hangisidir? A) Diziyi karma olasln ortadan kaldrmak iin bu davrann bir kama stratejisi olarak kullanlmas B) Reklamlarn bitmesiyle itici bir uyarcnn ortadan kalkmasnn e zamanl olarak gereklemesi nedeniyle bu davrann olumsuz pekitirilmesi C) Reklamlarn srekli olarak izlenmesi nedeniyle bu davrann alkanlk hline gelmesi D) Baz reklamlarn elenceli olmas nedeniyle bu davrann aralkl olarak pekitirilmesi E) Olumlu bir uyarc tarafndan izlenmesi nedeniyle bu davrann olumlu pekitirilmesi
zm:
Bu yln renme psikolojisi sorular arasndaki srpriz kavramn bu olduu sylenmelidir. 2010da Trke eitim psikolojisi akademik kaynaklarnda dahi olmayan bir pekitirme tarifesini olarak artan oranl pekitirmeyi soran SYM bu snavda da basit pekitirme tarifelerinin dndaki katk/birleik tarifeyi sordu. Bu tarifenin temel zellii pekitirmenin gereklemesi iin ard arda iki farkl tarifenin gereklerine uygun davranmann art olmasdr. Bu soruda da hem sabit oranl pekitirme tarifesinin hem de sabit aralkl pekitirme tarifesinin gerekleri yerine getirildiinde ancak pekitirmenin uygulanaca bildiriliyor.
zm:
Bu soruda rnek olaya ve soruya baknca annenin reklamlar sevmedii halde izlemesinin gerekesini karsamak ok zor. Ancak seeneklerin deerlendirilmesi en uygun seenei ortaya karabiliyor. Eleme yntemini kullanrsak; A seenei doru yant olamaz, nk reklam izleme bir kama olamaz, kama itici uyarc ortaya ktnda sergilenen kurtulma abasdr. B seenei doru yant olamaz, nk reklamlarn bitmesi itici uyarcn kalkmas olabilir ancak bu durum bir edimsel davrann sonucunda olmad iin olumsuz pekitirme saylamaz. C seenei doru yant olamaz, alkanlklar otomatik olarak yaplan psikomotor davran eilimleridir. D seenei doru yant olamaz, soruda baz reklamlarn elenceli olmasna ilikin bir bilgi yok. E seenei en uygun seenektir, olumlu bir uyarc tarafndan izlenmesi nedeniyle bu davrann olumlu pekitirilmesi ifadesiyle reklamlar izlemenin ardndan sevilen dizinin pekitirici uyarc ilevi tad ilikilendirilebilir.
an zm m u kla ya
67
Doru yant E seenidir.
eitimbilimleri
renme psikolojisi
89. lk kez gittii lokantada yedii yemein tadndan holanmayan bir bireyin bir daha bu lokantaya gitmemesi aadakilerden hangisiyle aklanabilir? A) Snme B) Kama C) Snama-yanlma D) Olumsuz tat kanmas E) Ceza
uzmankariyer
90. yi sonular alan takmnn malarna dzenli olarak giden bir taraftarn, takmnn st ste birka kez yenilmesinin ardndan maa gitmekten vazgemesi aadakilerden hangisiyle aklanabilir? A) Kama B) Kanma C) Olumsuz pekitirme D) Snme E) Ketlenme
zm: zm:
Bu soru en tartmal sorularn banda gelmekle birlikte, edimsel koullanmann genel terminolojisine ve literatre pek uygun olmamakla birlikte dorudur. Bu soruda cezann, akademik kaynaklarn ounda var olan anlamnn dna kld sylenebilir. Ancak, kimi kaynaklarda davrann, sonucuna bal olarak ortaya kan itici uyarc nedeniyle azalmas ya da sergilenmemesi, basklanmas ceza olarak deerlendirilir ve bu soru artk SYMnin cezay eitimsel bakn dnda salt psikolojik bakla ele alabileceini ortaya koymaktadr. Bir dier nemli nokta ise udur: dikkatsiz okunduu takdirde bu basit sorunun bir nedenle can yakaca sylenebilir. Dikkatsiz okuma bu soruda pek ok kiiyi olumsuz tat kanmasna gtrr. Ancak soruya dikkat edilirse lokantada yedii yemein tadndan holanmayan birinin artk o lokantaya gitmemesinden sz ediliyor. Oysa olumsuz tat kanmasnda yenen yemein ardndan ortaya kan hastalk nedeniyle oraya gitmeme davrannn olmas gerekir. Grece kolay bir soru saylabilir, ancak kama ve kanma kavramlarnn ard arda verilmesi muhtemelen pek ok kiinin doru yant bunlardan biri olmal demesine yol at iin de sklkla yanl yaplm bir soru olmaldr. rnee dikkat edersek, nce taraftarn maa gitmesi takmnn iyi sonular almasyla pekitiriliyor. Bunun ardndan maa gitme davrannn ardndan iyi sonular alma gibi pekitirici uyarc kesildii anda davran ortadan kalkyor. Ksaca pekitirilmeyen davran sner ilkesine uygun bir rnek sz konusu. Soru rneinde pekitirici durumdan sz edilmeyip de dorudan itici uyarcya maruz kalmaktan kurtulmak iin sergilenen bir davrantan sz edilseydi kanma dnlebilirdi. Bunun yan sra kanma ile olumsuz pekitirmenin birlikte verilmesinin beklenmedik ve tartmal bir durum yaratacan da dnmek gerekir. Oysa bu soruda her ikisi de seeneklerde bulunmakta.
an zm m u kla ya
68
eitimbilimleri
uzmankariyer
91. Evde midesi bulanyormu gibi rol yaparak sev-
renme psikolojisi
92. Babas tarafndan srekli olarak azarlanan Tol-
medii yemekleri yemekten kurtulan Caner, yeni balad anaokulunda da sevmedii yemekleri yememek iin midesi bulanyormu gibi yapm ancak retmeninin taviz vermemesi nedeniyle okulda bu davran snmeye balamtr. Bu durumda, ksa dnemde, Canerin evde mide bulants rol yapma davrannda ne tr bir deiiklik beklenir? A) Okulda snmeye tabi tutulmas nedeniyle bu davrann evdeki younluunda da bir azalma olacaktr. B) Davranta kontrast sreci nedeniyle bu davrann evdeki younluunda bir art gzlenecektir. C) Okulda snmeye balamasnn hemen ardndan bu davrann evdeki younluunda kararsz deimeler olacaktr. D) Evdeki pekitirme rntsnn deimemesi nedeniyle bu davrann evdeki younluunda bir deime olmayacaktr.
ga, ne yaparsa yapsn durum deimemekte, babas bir bahane bulup kendisini azarlamaktadr. Tolga okuldaki baarsndan sz ettii bir akam babasnn kendisini azarlamadn fark eder. Bu olaydan sonra Tolga azardan kurtulmak iin babasna okulda yaad gerek olmayan bir baardan sz eder. Tolgann babasna yalan sylemesi aadakilerden hangisine rnek olabilir? A) Babasnn azarlama davrann bastrd iin itici uyarcyla davran kontrol B) Azar iitmemeyi salamaya ynelik olduu iin kama C) Babasnn azarlama davrann ortadan kaldrmaya ynelik olduu iin snmeye tabi tutma D) Azar iitmemeyi salamaya ynelik olduu iin kanma E) Azardan kurtulmasn salad iin olumlu pekitirme
E) Pekitirilmeye devam edilmesi nedeniyle bu davrann evdeki younluu artacaktr.
zm:
Bu rnekte olduu gibi sergilenen edimsel bir davrann sonucunda itici bir uyarcya maruz kalmaktan kurtulunuyorsa, kanma sz konusudur. Bu sorudaki rnek olayda da baarsndan sz edince azardan kurtulan ocuun azardan kurtulmak iin hayali baar durumlarndan sz etmesi de kanmay rnekler.
zm:
Bu sorudaki rnek olay pek ok kiinin aklna iki kavram getirecektir: ayrt etme ve davranta kontrast. nk davran belli durumlarda belli uyarclarn varl koulunda pekitiriliyor, dier durumlarda pekitirilmiyor, sndrmeye tabi tutuluyor. Bu durumda iki eilim beklenir; ilki rol yapma davran pekitirilemedii iin okulda sergilenmeyecek evde srecek, ki bu durum ayrt etmeyi rnekler; ikinci durum rol yapma davran okulda sergilenmeyecek, buna karn evde sergilenme sklnda art gzlenecek, buna da davranta kontrast denir. Soruyu bu bakla deerlendirecek olursak B, D ve E seenekleri makul grlebilir. Ancak u var (eytan ayrntda gizlidir) D seeneinde evde pekitirme rntsnn deimemesi nedeniyle diyen bir ifade, E seeneinde de evde pekitirilmeye devam edilmesi nedeniyle diyen bir baka ifade var. Oysa sorudaki rnek olayda evde pekitirmenin devam edip etmediine ilikin bir bilgi bulunmamakta. O halde tek makul seenek 2010 ylnda da sorulan davranta kontrast.
an zm m u kla ya
69

eitimbilimleri
renme psikolojisi
93. Bir alveri merkezinde dolaan Ayfer, bozuk ol-
uzmankariyer
94. Bir kyde grev yapan bir retmen evinin al-
duu iin hareketsiz durumdaki yryen merdivene ilk admn sanki merdiven yryormu gibi attn fark etmitir. Ayferin bu davran aadakilerden hangisinin sonucudur? A) Alkanlk B) Gizil renme C) renmenin aktarlmas D) Algsal yanlsama E) Alma
tnda tavuk beslemektedir. Alveri iin gittii ileden ge dnd bir gn tavuklarn evin iine kadar girdiini grr ve tavuklarn davranlarn sistematik olarak incelemeye karar verir. Tavuklara akamst gn batarken yem vermeye balar ve bir sre sonra gn batm yaklatnda merdivenin nnde toplanmaya baladklarn fark eder. Gn batmnda, birka gn st ste yem vermezse tavuklarn yava yava merdivenden karak evin iine doru ilerlediklerini grr. Birka gn st ste yem verilmeyen tavuklarn yava yava merdivenden karak evin iine doru ilerlemelerinin nedenini en iyi aklayan ifade aadakilerden hangisidir?
zm:
Bu snavdaki grece insa ve kolay nadir sorulardan birisi de bu sorudur. Alkanlk, gnlk yaam srasnda pek ok kez yapmaktan dolay otomatikleen davran eilimlerini, bilinsizce yaplan davranma kalplarn iaret etmektedir. Bu rnekte de Ayferin duran merdivene yryen merdivene kar gibi adm etme eilimi gstermesi de alkanlkla aklanabilir.
A) Bir davrann olumlu pekitirilmemesi sadece bu davrann toporafyasn deitirmez, pek ok davrann sklnda arta yol aar. B) Pekitirmenin ilk kesiliinde davrann skl, azalmaya balamadan nce geici bir art gsterir.
C) Pekitirmeme, davrann topografyasnda da deiiklie neden olur, snmenin balangcnda davran daha deiken hle gelir. D) Pekitirilmeyen davran sner, ancak ara sra da olsa pekitirilen bir davran snmeye kar direnlidir. E) Pekitirecin kesilmesi davrann sklnda bir azalmaya neden olur.
an zm m u kla ya
70 eitimbilimleri
uzmankariyer
zm:
Bu snavn en zor sorularndan birisiyle kar karyayz. Hem rnek karmak, hem seenekler birbirine olduka benzer hem de SYMnin, davran kuramlarla ilgili akademik kaynaklarn pek ounda dahi rastlanmayan detay kavramlar kulland bir soru. ncelikle davrann skl ve davrann topografyasndan sz etmek gerekir. Bir edimsel davrann yinelenmesi ve art davrann sklndaki deiimi ifade ederken, davrann ziksel mahiyetindeki, iddetindeki ve eitlenmesindeki art ise davrann topografyasndaki deiimi ifade etmektedir. Buradan hareketle retmenin tavuklara yem vermesinin, ayn pekitire kullanmasnn, tavuklarn merdivenin nnde toplanmaya balamalarn skln, artrmtr. Bununla birlikte sndrme durumunda, yani yem vermeme durumunda, tavuklarn davran sklnda geici bir art olmakla birlikte (snme patlamas olarak da adlandrlr), davranlarn topografyasnda da deiiklik olmu ve merdivenin nnde toplanmak yerine evin iine doru ilerleyerek davrann iddetinde de deiiklik gzlenmitir. Bu durumu en iyi aklayan ifade ise C seeneindeki Pekitirmeme, davrann topografyasnda da deiiklie neden olur, snmenin balangcnda davran daha deiken hle gelir. ifadesidir.
renme psikolojisi
95. Arkadalar Altana srekli olarak tatsz akalar
yapmaktadr. Altan balangta arkadalarnn kendisine bu tr akalar yapmalarn engellemek iin kavga etmeden ksmeye, rica etmekten aldrmaz grnmeye kadar uzanan eitli yollar denemi ancak baarl olamamtr. ok zlmesine ramen Altan artk arkadalarnn kendisine bu tr akalar yapmasn engellemek iin herhangi bir aba gstermemektedir. Altann arkadalarnn aka yapmalarn engellemek iin aba gstermemesi aadakilerden hangisiyle aklanabilir? A) Duyarszlama B) Alma C) Glgeleme D) Davranta kontrast E) renilmi aresizlik
zm:
Bu soruda tipik bir renilmi aresizlik durumuyla kar karyayz. nk, bir sorunla kar karya kalan birey bu sorunu zmek, amak iin eitli giriimlerde bulunmasna karn sorunu zememi, sonunda sorunu zemeyeceine inanarak, aresizlii kabul ederek pasiemi, aba gstermekten vazgemitir.
an zm m u kla ya
eitimbilimleri 71
renme psikolojisi
96. Sosyal renme kuramna gre model alma yo-
uzmankariyer
zm:
Soru kk her ne kadar gzlem yoluyla renmeden sz etse de, sorudaki hangi modellerin davranlarna dikkat edeceini ve hangi koullarda dikkat ettii davran sergilemek iin gdleneceini belirleyen baz etkenler vardr. fadesi nemsenmelidir. Bu nedenle soruyu Aadaki rneklerden hangisinde model alarak renmeyi etkileyen etmenlerden birine vurgu yaplmamtr? biiminde de okuyabiliriz. A seeneinde futbolcunun nl olmas, modelin stats ve saygnl ile ilikilendirilebilir. B seenei modelin davrannn sonucu (olumsuz sonu) ile ilikilendirilebilir. D seenei de modelin davrannn sonucu (olumlu sonu) ile ilikilendirilebilir. E seenei modelin cinsiyeti ile ilikilendirilebilir. Oysa C seeneinde ne model almadan ne de gzlem yoluyla renmeden sz edilemez. Bandura, bu tr durumlar tepkiyi kolaylatrc etki kavramyla aklar.
luyla renme dikkat, hatrlama, tekrar ve gdlenme olmak zere drt admda gerekleir. Bireyin hangi modellerin davranlarna dikkat edeceini ve hangi koullarda dikkat ettii davran sergilemek iin gdleneceini belirleyen baz etkenler vardr. Aadaki rneklerden hangisinde bu etkenlerden herhangi birine vurgu yaplmamaktadr? A) Okulun futbol takmnda oynayan Emre takmla sahaya karken nl bir futbolcunun yapt hareketlere benzer hareketler yapmaktadr. B) Anaokuluna balad ilk gn yemeini bitirmeden masadan kalkan bir arkadann retmen tarafndan azarlandna tank olan Ezgi, okulundayken hibir zaman yemeini bitirmeden masadan kalkmaz. C) Okula yeni balayan Gamze, retmen snfa girdiinde arkadalarnn ayaa kalktn grnce kendisi de ayaa kalkar.
D) Kaza geiren birine yardm eden bir kiinin herkesin ilgi oda hline geldiine tank olan Cem, ihtiyac olan herkesin yardmna komaya balar. E) Burakn konuma tarz ve konuurken yapt hareketler annesinden ok babasna benzemektedir.
an zm m u kla ya
72 eitimbilimleri
uzmankariyer
97. lk kez ald mill piyango biletine ikramiye k-
renme psikolojisi
98. Aadaki rneklerden hangisinde, retmen rencilerine konulara alrken kk admlar ilkesinden yararlanmalarn tavsiye etmektedir? A) nce bir kavram haritas hazrlayn, kavramlar rendikten sonra ayrntlar zerinde durun. B) Snava hazrlanrken bir gn srekli olarak 10 saat almak yerine bir hafta boyunca gnde 1-2 saat almay tercih edin. C) Bilgileri mmkn olduu kadar basit paralara bln ve bunlar basitten karmaa doru bir sraya dizerek renmeye aln. D) alrken kitap ya da notlarnzda nemli grdnz ksmlarn zerini fosforlu kalemle izin. E) Konular reninceye kadar srekli olarak tekrar edin, rendiinizden emin olduktan sonra aralkl olarak tekrarlamaya devam edin.
t iin ara sra bilet almaya balayan zgr, daha sonra hi ikramiye kazanamamas nedeniyle bilet almaktan vazgemitir. Ancak, bir gn yannda kaz-kazan kart alan bir arkadann ikramiye kazandna tank olmasnn ardndan zgr, kaz-kazan almaya balam ve ara sra kk ikramiyeler kazanmtr. Bu bilgilere dayanarak aadaki sonular dan hangisi karlamaz? A) Dolayl pekitirme davran zerinde olumlu pekitirme kadar etkili olabilir. B) Pekitirilmedii iin snen bir davran kendiliinden geri gelebilir. C) Bir davrann renilmesi bu davrann srekli olarak sergilenecei anlamna gelmez. D) Bir davrann devam edip etmeyeceini belirlemede pekitirilmesi kadar pekitirilmemesi de rol oynar. E) Modelin gzlenen bir davrannn taklit edilme olasln artran etkenlerden biri de bu davrann pekitirele sonulanmasdr.
zm:
renme psikolojisinde hem Skinnern programl retim modelinde hem de Thorndiken renme ilkeleri arasnda sz ettii kavramlardan biri de kk admlar ilkesidir. Kk admlar ilkesine uygun bir retmen nerisi, renmeyi kolaydan zora, basitten karmaa doru yaplandran bir tutumu iermelidir. Dolaysyla birden ok renme konusunu aamal bir biimde renmeyi benimseyen bir tutum olmal. Seenekler iinde de Bilgileri mmkn olduu kadar basit paralara bln ve bunlar basitten karmaa doru bir sraya dizerek renmeye aln. fadesindeki koyu ifade dorudan bu ilkeyle uyumaktadr.
zm:
ncelikle rnei analiz edelim: zgrn daha nce pekitirildii iin sergiledii daha sonra ise pekitirilmedii iin snen piyango bileti alma davrannn, sonralar arkadann pekitirilmesi ile yeniden canland grlmektedir. Soruda B seeneindeki Pekitirilmedii iin snen bir davran kendiliinden geri gelebilir. ifadesinin bu rnek olaydan karlamayaca doru yant olarak verilmitir. Bu ifade u adan dorudur, zgrn snen bilet alma davran pekitirilmedii halde kendiliinden geri gelmemitir. Bir arkadann davran sonucunda pekitirildiini grd iin geri gelmitir. SYM, kendiliinden geri gelme kavramyla ilgili olarak ince bir noktaya dikkat ekmitir.
an zm m u kla ya
73
eitimbilimleri
renme psikolojisi
99. Bir problemin zlmesinde gemi renmelerin ve problemlerin bileenleri arasndaki ilikilerin grlmesinin en fazla nem tad renme tr aadakilerden hangisidir? A) Kavrama yoluyla renme B) Snama-yanlma yoluyla renme C) Sosyal renme D) Gizil renme E) Yer renme
uzmankariyer
100. Bir retmen rencisine snava alrken ko-
nular yksek sesle bir arkadana anlatmasn ve arkadann konuyu kitaptan ya da notlardan izleyerek nerede hata yaptn hemen kendisine sylemesini tavsiye eder. retmenin bu tavsiyeyi yapmasnn temel nedeni aadakilerden hangisidir? A) Yaplan hatalarn sylenmesinin bu hatalar renciler iin algsal olarak ayrt edilebilir hle getireceini, bunun da hatalarn daha kolay hatrlanmasn salayacan dnmesi B) rencilerin arkadalarna anlatrken konuyu bir kez daha tekrar edeceklerini ve tekrar says arttka konunun daha iyi renileceini dnmesi C) rencinin konu anlatt arkadann da bir eyler reneceine bylelikle ayn anda iki rencinin birden snava hazrlanmasnn sz konusu olabileceine inanmas
D) Arkadalarna konu anlatrken rencilerin renme srecine aktif bir biimde katlacaklarn, bunun da renmeyi kolaylatracan dnmesi E) Szel bir malzemenin renilmesini kolaylatran sonular hakknda bilgi edinme stratejisinden yararlanlmasn salamak istemesi
zm:
Bu soru, ok sayda zorlayc renme psikolojisi sorusu arasnda kolay saylabilecek bir soru olarak grlebilir. Bir problemin zlmesinde gemi renmelerin ve problemin bileenleri arasndaki ilikilerin grlmesi problemin zihinsel bir kavrayla zldn gsterir ki, bu da kavrama yoluyla renmeye karlk gelir.
an zm m u kla ya
74
zm:
retmenin tavsiyesinde ne kan nokta, arkadayla birlikte alma pratii ya da bu tr bir ynteminin yararlar deildir. alma stili sayesinde, arkada tarafndan yapt hatalarn hemen sylenmesi ne kyor. Bu ise, renmeye ilikin davranlarn sonularnn bilgisini edinmek ya da geri bildirim edinmek olarak deerlendirilmelidir. Burada yaplan hatann annda sylenmesi hatann dorusunu bulmak iin bir frsat yaratma edimi olarak grlebilir, yoksa A seeneinde belirtildii gibi hatay algsal olarak ayrt etmek deildir. te yandan hatal bilginin deil nemli bilginin algsal olarak ayrt edilebilir klnmas gerektiini hatrlamalyz.
eitimbilimleri
uzmankariyer
101. Trenle yolculuk yapmay seven Aye ret-
renme psikolojisi
102. Aadaki durumlardan hangisinde bireyin snama-yanlma yoluyla renme stratejisini benimsemesi en uygun olacaktr? A) Elinde bulunan bir deste anahtardan hangisinin kilidi aacak doru anahtar olduunu renmek isteyen bir birey B) Kpeklerden ar derecede korkan ocuunun bu korkusunu yenmesine nasl yardmc olabileceine karar veremeyen bir baba C) Yatann altnda uzanamayaca bir yere kaan topunu nasl alabileceini dnen bir ocuk D) Kutudan kan kablolar, ularna bakarak uygun yerlere takp yeni ald bilgisayarn kurmak isteyen bir gen E) Oluna yemekten nce ellerini ykama alkanl kazandrmak iin nasl bir yol izlemesi gerektiini dnen bir anne
men zmire giderken ok fazla grlt yapan bir grup yolcuyla tartm ve bu olaydan sonra trenle seyahat etmekten vazgemitir. Ancak Aye retmen, yaryl tatilinde yollarn karl olmas nedeniyle kara yollar gvenli olmad iin yeniden trenle yolculuk yapmtr. Aye retmenin trenle seyahat etmekten vazgemesini ve tekrar treni tercih etmesini aklayan kavramlar aadakilerin hangisinde doru srada verilmitir? A) Glgeleme Kendiliinden geri gelme B) Snme kinci derece koullama C) Ceza Glgeleme D) Snme Duyarszlama E) Ceza Kendiliinden geri gelme
zm:
Bu soruda birbirinde iki farkl olguya ve bunlarla ilgili kavramlara dikkat ekiliyor: ilk olarak Aye retmenin trenle seyahat etmekten vazgemesine, ikinci olarak da tekrar treni tercih etmesine. lkinden balarsak, bu durum snmeyle deil de cezayla aklanabilir. Snme, pekitirilen davrann artk pekitirilmemesi nedeniyle sergilenmemesi iken, ceza ise (en azndan SYM bu snavda kefettii anlamyla) bir edimsel davrann sonucunda rahatsz bir uyarc durumla, itici uyarclarla karlamann etkisiyle o davran sergilememektir. Aye retmen de daha nce karlat pekitire verilemedii iin deil (soruda byle bir vurgu yok), davrann sonucunda itici uyarclarla karlat iin o davran srdrmemitir. kinci durum ise glgeleme kavramyla aklanabilir. Glgeleme, tepkisel koullanma kavramlarndan biridir ve organizmann iki ntr (kimi zaman bu soruda olduu gibi iki koullu uyarc) ile karlatnda daha baskn olana kar tepki gelitirirken daha nemsiz olana kar tepki gelitirmemesi olarak deerlendirilir. Burada da yollarn karl olmas nedeniyle gvenli olmayan kara yoluyla yolculuu, trenle yolculua kar olan olumsuz tutumu glgelemitir.
zm:
Bilindii gibi daha ok Thorndiken zerinde durduu bir problem zme stratejisi olan snamayanlmayla renme ya da deneme-yanlmayla renme, bir problemin zmnn rastgele, tesad davranlarla gerekletirilmesini ifade eder. Bu sorunun seeneklerine bakldnda B seeneinde bir olumsuz koullanma olduu grlmekte ve terapi yntemlerinden birinin kullanlmas gerektii bir durum olarak grlyor. C seeneinde snamayanlmayla zm geliebilir, ancak topunu nasl alabileceini dnen ifadesi zmn kavrayla geliimine iaret etmektedir. Yine D seeneinde de Kutudan kan kablolar, ularna bakarak uygun yerlere takma durumunda da bir zihinsel deneme-yanlma ve karlatrma vurgusu yaplmakta ki bu da kavrayarak renmeye referans etmektedir. E seeneinde ise bir problem zme stratejisinden ok bir davran kontrol tekniinin gerekli olduu sylenebilir.
an zm m u kla ya
75

eitimbilimleri
Bran Analizi
rehberlik
2011 KPSS Rehberlik sorularna baktmzda 2010 yl ile balayan eilimin devam ettii grlmektedir. nsancl yaklama ait kavramlar en ok soru gelen ksm oluturmaktadr. Bu yl gelen insancl yaklamla ilgili sorulardan 106. sorudaki varolusal biimde yaama ifadesini rehberlik ve psikolojik danma alanndan olmayan adaylarn cevaplamas gtr. Yine 103. soruda seenekler ierisinde yer alan ancak doru cevap olmayan otantik olma kavram da bu alanda iyi donanma sahip adaylarn bilebilecei bir kavramdr. Bu sene ilk defa Superin benlik geliim kuram ve bu kurama ait dnemler sorulmutur. Birok adayn bu dnemlerle ilgili soru gelmediini dnerek soruyu bo brakm olmalar y da yanl iaretlemi olmalar muhtemeldir. soruda da daha ok verilen durumda yaanan duygularn ne olduunun doru anlalp anlalmad sorulmutur. Rehberlikte etik konusu ile ilgili soru yani cinsel taciz sorusu da ok iyi okunup cevap verilmesi gereken bir sorudur. Bu sorununda adaylar zorlad dnlmektedir. zellikle bireyi tanma tekniklerinden sosyometri tekniinin deerlendirilmesinde kullanlan sosyogram ve yetenek baar karlatrmas ile ilgili sorular adeta bir bulmaca gibi sorulardr. Adaylarn bu sorularda zaman kaybna uradklar sylenebilir. zellikle yetenek baar karlatrmas ile ilgili ilk soruda z puan hesaplamasn yaparak zmlenmesi gereken bir sorudur. Dolaysyla adaylarn ayn zamanda lme deerlendirme bilgileri de llmtr. Bu sene ilgin olarak her yl grmeye altmz rehberlik ilevleri ve rehberlik rgt y da rehberlik programlar ile ilgili soru gelmedii grlmtr. zellikle 2010 Temmuz snavndan itibaren gelen rehberlik sorularnn rehberlik ve psikolojik danma alann iyi rnekleyemedii gzlenmektedir. Bu balamda retmen adaylarndan beklenen rehberlikle ilgili kazanmlarn sorularla iyi rneklenemedii dnlmektedir. Bu durumun da rehberlik sorularnda kapsam geerlii asndan sorun tekil edebilecei sylenebilir. zellikle bu ylki sorular daha ok psikolojik danmanlara ynelik hazrlanm sorular gibidir. Adaylarn rehberlik sorularnda zorlanm olabilecekleri sylenebilir. Ancak yine de bu snavda snava iyi hazrlanan bir adayn 15-16 net yapmas beklenmektedir. Rehberlikten beklediinizden daha fazla net karma dileklerimizle
an zm m u kla ya
Taner DEMR
rehberlik
REHBERLK SORULARININ KONULARA GRE DAILIMI
KONU BALII SORU SAYISI 2011 KPSS DE IKAN KAVRAMLAR Sayg nsancl yaklam 4 Varolusal biimde yaama Koulsuz kabul Kendini kabul letiim ve psikolojik danma Empati kurabilme(Durumla ilgili yaanan duygunun anlalmas)
Empati kurabilme(Durumla ilgili ieriin ve duygunun anlalmas) Empati kurabilme(Durumla ilgili yaanan duygunun anlalmas)
Sosyometri deerlendirmesi
Bireyi tanma teknikleri
Problem tarama listelerinin kullanm Otobiyogra yorumlamas
Eitsel rehberlik Mesleki rehberlik
Yetenek baar karlatrmas Yetenek baar karlatrmas Hollandn mesleki tipolojileri Gnlllk zerklik
Rehberlik ilkeleri Rehberlikte etik
Rehberlik trleri
an zm m u kla ya
2 2 1 yaplmas gerekenler 1 Kiisel-sosyal rehberlik
Superin benlik kuram aamalar
Cinsel taciz yda istismar durumunda
rehberlik
103. Bir bireyin hatalarndan dolay ar derecede sululuk duymamas, kendinden utanmamas, hatalarn fark edip bunlar kiiliinin bir paras saymas, aadaki kavramlardan hangisiyle en iyi aklanabilir? A) Otantik olma B) Kendini kabul C) zyeterlik D) deal benlik E) ten denetimli olma
uzmankariyer
104. Yetmi iki millete bir gzle bakmayan, halka
mderris olsa da, Hakka asidir. Yunus Emrenin bu sz, insancl yaklama gre, retmen-renci iletiiminde aadakilerden hangisinin nemine rnek verilebilir? A) Empati B) Koulsuz kabul C) Tarafszlk D) Badam E) Kendini gerekletirme
zm:
Soruda kendini kabul kavramnn tanm verilip bu kavramn ne olduu sorulmutur. Kendini kabul (self-acceptance) kavram; bireyin sululuk, yetersizlik, beenme ya da vnme duygularna kaplmadan kendini tm olumlu ve olumsuz yanlaryla kabul etmesi olarak aklanr. Kendini kabul ocukluktan balayp ergenlikle son noktalarna kan bir duygudur. Kendini kabul eden bir birey, mkemmel bir insan olmadnn bilincinde olup kusurlarn ve snrlarn iyi bilir. Mkemmel olamayndan, zayndan ve tutarszlklarndan utanmaz ve kendini sulu hissetmez. Bakalarnn kendisinden daha yetenekli, daha akl banda, olduunu bilse bile ne onlara erimeye alr, ne de bir aalk duygusuna kaplr.
zm:
Soruda Yunus Emrenin bir sz verilerek bu szn insancl yaklamdaki doru kavramla ilikilendirilmesi istenmitir. Yetmi iki millete bir gzle bakmayan, halka mderris olsa da, Hakka asidir. sz herkesi olduu gibi kabul etme, herkesi hibir ayrm yapmadan bir grme anlamndadr.
Analiz:
Analiz:
Soruda bir takm kavramlar seeneklerde verilerek soru kknde tanm yaplan kavram hangisinin en iyi rnekledii sorulmaktadr. Bilgi dzeyinde bir sorudur. Bu noktada adaylarn otantik olma kavramna yabanc olabilecei dnlebilir. Otantik olma, varoluu yaklamn en nemli kavramlarndan birisidir. nsan ancak kendi varoluunu kendisi seerse, otantik olabilir. Yani otantik varoluu seen kii bir eyde bakalar haz ald iin haz almaz. Bakalarnn sevdiini sevip sevmediini sevmeyip onlara gre kendi yaamn oluturmaz. O, zgrdr. Yaamn kendisi oluturacak ve anlamlandracaktr ancak bu ekilde otantik olabilir.
Adaylar yanltabilecek kavram tarafszlktr. Ancak dikkat edilmesi gereken tarafszlk diye bir kavramn insancl yaklamda terminolojik olarak kullanlmadnn bilinmesi gerekir. Soru insancl yaklam kavramlar erevesinde sorulmutur. Bu sorunun birebir ayns rehberlik konu anlatm kitabmzn 164. sayfasnda kltrmzde insancl yaklam rnekleri bal altnda grlebilir.
Doru yant Bseeneidir.
an zm m u kla ya
80 eitimbilimleri
uzmankariyer
105. Annesiyle yaad sorunu anlatan bir renci,
rehberlik
106. Uzun zamandan beridir gerek hayatn bala-
snf rehber retmeninden annesiyle konumasn ve kendisine aalayc szler sylememesi iin ona uyarda bulunmasn istemektedir. Bu durumda snf rehber retmeni aadakilerden hangisini yaparsa, zerklik ilkesine uygun davranarak renciye yardm etmi olur? A) Annesini grmeye arp onunla konuursa B) Rehberlik servisinin hazrlad etkili iletiim brorlerini renciyle eve gnderirse C) Annesinin evdekilerle ilikilerini aratrp onu tanmaya alrsa D) renciye bu konuda eitim verip annesiyle kendi sinin konumasn nerirse E) rencinin annesini iletiimle ilgili veli eitimlerine davet ederse
mak zere olduu izlenimine kaplmtm. Fakat her zaman yolumun zerinde bir engel, ncelikle eriilmesi gereken bir ey, bitmemi bir i, hizmet edilecek zaman, denecek bir bor oldu. Sonra hayat balayacakt. Sonunda anladm ki bu engeller benim hayatmd. Alfred D. Souzann bu szleri, insancl yaklama gre, insan yaamnda aadakilerden hangisinin eksikliine vurgu yapmaktadr? A) Varolusal biimde yaama B) ten geldii gibi davranma C) Problem merkezli olma D) Bakalaryla youn ilikiler kurma E) Demokratik karakter yapsna sahip olma
zm:
Soruyu doru yantlayabilmek iin sorunun doru cevab olan varolusal biimde yaama kavramnn ne anlama geldiini bilmemiz gerekir. Varolusal biimde yaama insancl yaklama gre ruh salnn belirtilerinden birisidir. Rogersa gre varolusal biimde yaama her dakikay tam olarak yaama isteidir. An yaamay bilen bir kimse, Gelecekte ne olaca, ancak o zaman belli olur. Gemi ise olup bitmitir. imdi bunlar dnmektense, bu an yaamak daha iyidir. diyebilen kimsedir. Varolusal yaama, yaanty kontrol etmek deil bizzat bu srece katlmaktr. Varolusal biimde yaama, yaamda katln, sk bir dzenlemenin olmaydr. Duygular yaand anda kefetmektir, onlar oluum srasnda taze olarak alglamak niteliini kavramaktr. Benlik, o anda yaanan eydir. Bu balamda soruya baktmzda Souzann szlerinde aslnda bireyin hep gelecek kayglar yda gemite kalan bitirilmemi ilerden dolay bireyin an yaayamaynn haykr vardr. Bu da Souzann varolusal biimde yaayamadnn yani an yaayamadn fark ettiini gsterir.
zm:
zerklik ilkesi bireyin kendisinin baarabilecei bir ii kendisinin yapmasn salamaktr. Ona balk vermek deil balk tutmay retmektir. Onun adna sorun zmek deil onun sorunlarn zer hale gelmesini salayabilmektir. Dolaysyla soruda zerklik ilkesi kapsamnda ocua yaplabilecek en doru yardm ona bu konuda eitim vererek annesiyle ocuun kendisinin konumasn salamaktr.
Analiz:
Soru rehberlik ilkelerinden zerklikle ilgilidir ve zerklik ilkesinin ne demek olduunu iyi kavrayan adaylarn karmamas gereken bir sorudur. zerklikle ilgili en nemli dikkat edilmesi gereken nokta bu tr sorularda bireyin kendisinin durumla ilgili harekete gemesine, sorumluluk almasna katk salayan seenein doru olduudur. Bu balamda gl bir eldiricisi bile olmayan bir sorudur.
an zm m u kla ya
Analiz:
81
Bu soru psikolojik danmanlar dndaki retmen adaylarnn yantlamakta zorlanaca bir sorudur. Bu sorudan da anlalaca zere retmen adaylarnn insancl yaklama gre ruh salnn iareti olan gstergelere ve bunlarla ilgili kavramlara aina olmalar gerekmektedir.

eitimbilimleri
rehberlik
107. Babasyla srekli atma yaadndan yaknmaya balayan bir renciye, aadakilerden hangisi sorulursa insancl yaklama gre bireye sayg ilkesine aykr davranlm olur? A) Babanla hangi konularda atma yayorsun? B) Babanla yaadn atmay zmek iin neler yapabilirsin? C) Babanla atma yaadn zamanlarda ona kar hangi duygular hissediyorsun? D) Babana duyduun krgnl aklamann yollar neler olabilir? E) Babann sylediklerini abartyor olabilir misin?
uzmankariyer
108. Bu yl snf rehber retmeni olarak grevlendi-
rilen Aye Hanm, rehberlik saatinde rencilere Kimdir bu formlarn datr ve rencilerden sra arkadalarna gstermeden bu formdaki sorulara yant vermelerini ister ancak baz rencilerin uygulamaya katlmadklarn grr. Bu durumda, Aye Hanm gnlsz rencilere aadakilerden hangisini yaparsa gnlllk ilkesine en uygun davranm olur? A) almann amacna ulamayacan syleyerek ikna etmeye alrsa B) Uygulama dnda tutup almaya katlmadklarn uygulama formunda belirtirse C) almaya katlmay isteyinceye kadar bir sreliine etkinlii ertelerse D) Gnlsz davranmalarnn altnda yatan nedenlerin aratrlmas iin okul rehberlik servisine sevk ederse E) Bu uygulamaya katlrlarsa bir sonraki derse kadar bahede vakit geirebileceklerini sylerse
zm:
Soruda insancl yaklamdaki sayg ilkesi sorulmaktadr. E seenei dndaki seenekler renciye ve sylediklerine deer verdiimizi sayg duyduumuzu gsteren ifadelerdir. Ancak E seeneindeki ifade rencinin sylediklerine deer vermediimizi gsteren bir tepkidir nk babann sylediklerini abartyor olabilir misin ifadesi bunu syleyenin bu dncede olduunu gsterir.
zm:
Soruda rehberlikteki gnlllk ilkesi sorulmaktadr. zellikle bireyi tanma teknikleri uygulanrken (sadece kimdir bu tekniinde deil) uygulanacak almaya katlmak istemeyenler katlmalar iin zorlanmaz. Uygulama onlar olmadan gerekletirilir. Daha sonra rencinin uygulamaya neden katlmak istemedii renilebilir.
Analiz :
Bu tr sorularda iletiim engeli iermeyen ifadeler sayg ilkesine uygun, iletiim engeli ieren ifadeler sayg ilkesine uygun olmayan seenekler olarak iaretlenmelidir.
an zm m u kla ya
Analiz:
82
zellikle gnlllk ilkesinde zorlama olamayaca bilinmelidir. kna etme gibi seenekler kesinlikle doru olamayacak seeneklerdir.
eitimbilimleri
uzmankariyer
109. lkretim 4. snf rencisi Selin, okul rehber
rehberlik
drlacan belirtir. Yine 279. Maddede kamu adna soruturma ve kovuturmay gerektiren bir suun ilendiini greviyle balantl olarak renip de yetkili makamlara bildirimde bulunmay ihmal eden veya bu hususta gecikme gsteren kamu grevlisinin, alt aydan iki yla kadar hapis cezas ile cezalandrlmas istenir. Dolaysyla burada yaplmas gereken okul ynetimini haberdar ederek durumu ilgili resmi kurumlara bildirmektir.
retmenine babasnn kendisine cinsel tacizde bulunduunu ayrntlaryla anlatr. Ayrca olanlar annesine de aktardn fakat annesinin kendisine inanmadn syler. Bu durumda, okul rehber retmeninin ncelikle yapmas gereken davran aadakilerden hangisidir? A) Ensest vakas olarak tanmlanan bu durumu derinlemesine inceleme B) Gizlilii koruyarak Selin ile psikolojik danmay srdrme C) Mdrle grp emniyeti bilgilendirme unu aratrp deerlendirme D) Babasyla yzletirerek Selinin anlattklarnn dorulu E) Babasna gzda verip gelimeleri izleme
Analiz:
Bu snavn belki de adaylar asndan en nemli sorularndan birisi bu sorudur. Bu soru adaylar byle bir durumu rendiklerinde yaplmas gerekenlerle ilgili farkndalk kazanmalar asndan nemlidir. Bu tr durumlarda ilknce bu durumdan emin olmak daha sonrada bu durumu yetkililere bildirmek gerekir. Soruda bu durumdan emin olunmas gerektii ifadelerle de belirtilmitir.
Doru yant C seeneidir. zm:

Bu soru psikolojik danmanlarn meslek etii ile ilgili bir sorudur. Cinsel istismar durumlarnda neler yaplmas gerektii ile ilgilidir. Cinsel istismar rza yann altnda bulunan bir ocuun cinsel adan olgun bir yetikinin cinsel doyumuna yol aacak bir edim iinde yer almas ya da bu duruma gz yumulmas olarak tanmlanr. Ensestte bir cinsel istismardr ve bir ocuk veya ergenin, sahip olduu g ve kendisine duyulan gveni ktye kullanan aile iinden herhangi bir kii tarafndan maruz brakld bir cinsel eylem olarak tanmlanr. Soruda da byle bir ensest durumu vardr. Cinsel istismar, cinsel doyumu ocuklarla ilikide arayan cinsel adan yetersiz kiilerce bavurulan bir su eidi saylmaktadr. Soruda da ilkokul 4. snf rencisinin byle bir istismara maruz kalmas durumu kesindir. Ayrntl bir ekilde durumu anlatm ve annesine syledii halde de annesi Seline inanmamtr. Bu durumun gerekletii kesindir. ocuklar istismar hakknda yalan sylemezler. Bu konuda hikyeler uyduranlara ok nadir rastlanr. nk yaplan aratrmalar bu ya gurubundaki ocuklardan bu tr cinsel istismara maruz kalanlarn %98-99 gibi byk oranda doru syledikleri bulgusunu gstermitir. Bu durum bir sutur ve yaplmas gereken bu durumu ilgili kurumlara haber vermektir. Trk Ceza Kanunun 278. Maddesi ilenmekte olan bir suu yetkili makamlara bildirmeyen kiinin, bir yla kadar hapis cezas ile cezalaneitimbilimleri
an zm m u kla ya
83
rehberlik
110. ki yldr niversite snavlarn kazanamyorum.
uzmankariyer
111. ocuklarmn hepsi byyp evden ayrlp gittiler. Ev sanki bombo, yapacak hibir iim de yok. Bir grme srasnda yukardaki ifadeyi syleyen biri, zellikle hangi duyguyu yaadn belirtmek istiyor olabilir? A) Derin bir yalnzlk yaadn B) Eski gnlere dnme dncesini C) ocuklarnn kendisine hakszlk ettiklerini D) ocuklar yetitirirken hayat yaamay kardn E) ocuklarna hl yardm etmek istediini
Bu kez nceki yllara gre ok daha programl hazrlanyorum ancak insanlarn Hl kazanamadn m? diye sormalar, kendime olan gvenimi azaltyor. Yine kazanamaz sam diye dndmde uykularm kayor. Salm bozuldu. ok istediim hlde mhendis olamayacak mym? Yukardaki ifadeleri syleyen bir rencinin yeniden kendine olan gvenini kazanmas iin verilecek yardm ncelikle rehberliin hangi alanna ynelik olmaldr? A) Eitsel B) Mesleki C) Kiisel-sosyal D) Sosyal yardm E) Salk
zm:
ocuklarnn byyp evden ayrlmas sonucu evin bo kaldn ve yapacak bir ii olmadn syleyen bireyin temelde yalnzlk duygusunu youn olarak yaad sylenebilir.
zm:
Soruda verilen durumun evresinin beklentilerini karlayamama ve bireyin zgven eksiklii ile ilgili bir durumu ifade etmektedir. Dolaysyla rencinin benlik saygsn gelitirici, zgven kazanmasna ynelik almalar kiisel rehberliin konu alan ierisine girmektedir.
Analiz:
Bu soruda adaydan empatik anlayla bu durumdaki bir bireyin neler yaadn anlamas beklenmektedir. Bu tip sorular sklkla gelen sorulardr. nemli olan sylenenlerin arkasnda yatan temel duygular anlayabilmek, kefedebilmektir.
Doru yant A seeneidir
Analiz:
Bu tr sorularda adaylarn eitsel, kiisel ve meslek rehberlii ile ilgili konularn neler olduklarn iyi bilmeleri gerekmektedir. Dolaysyla yaanan durumun ne olduu ve kaynann ne olduu belirlenerek problem alanlarna gre ne tr bir rehberlik hizmeti sunulmas gerektii bulunmaldr.
an zm m u kla ya
84 eitimbilimleri
uzmankariyer
112. Bir yandan okula giderek dier yandan okuldan
rehberlik
sonra alarak geirdim ocukluumu. O yllarda zengin olma hayalleri kurardm. Baarl bir i kadn oldum ancak son zamanlarda evremde i dnda vakit geirebileceim, skntlarm paylaabileceim pek arkadamn bulunmadn fark ettim. Bugne kadar kendimle ilgili doru amalar belirlediimden artk emin deilim. imdi 40 yandaym ve anladm ki bu gne kadar kendi tercihim olduunu sandm kaderimi yayormuum. Bir grme srasnda yaamn bu szlerle zetleyen biri, zellikle aadakilerden hangisini ifade etmeye almaktadr? A) nemli konularda yapt seimlerden phe duyup mutsuz olduunu B) Yakn arkadalarnn saysnn az olmasndan eksiklik duyduunu C) Hayatnda deiiklik yapmak iin ok ge kaldn D) Dardan bakldnda gl grnse de paylatnda kendini zavallym gibi gsterecek sorunlar yaadn E) evresindekilerin karlar yznden kendisiyle arkadalk yaptn
zm:
Bu soru da bir nceki soruyla ayn davran lmektedir. Bu durumda da bunlar syleyen bayann aslnda sylediklerinin altnda yatan duygular yakalamak nemlidir. Baarl bir i kadn olarak yaarken aslnda evresinde dostlar olmadn 40 yanda fark eden bir kadn bu noktaya geldiinde gemite yapt seimlerinin yanlln anlam ve bu durumdan dolay zgndr.
Analiz
Bu soruda adaylarn empatik anlaylarn len bir sorudur. Adaydan beklenen durumun altnda yatan duygular fark edebilmek ve verilen durumdaki bireyi anlayabilmektir.
an zm m u kla ya
85
eitimbilimleri
rehberlik
113. - 114. SORULARI AAIDAK BLGLERE GRE YANITLAYINIZ. Elif otobiyograsinde unlar yazar: Engelli bir aabeyim olduu iin ocukluum bir yetikin gibi onun sorumluluunu alarak geti. Bir de ailem var tabi. ocukluumda hibir isteimi karlamadlar. Onlar yznden hep bir eyler eksik kald. Arkadalarmn yaptklarn her zaman bir adm geriden takip edebildim. Yakn arkadalklar kuramadm iin okul yllarnda kendimi derslere verdim. Ailem aabeyimin engelinden duyduklar eksiklii, baarlarmla vnerek kapattlar. Liseye gei snavlarnda ok alarak istediim bir liseyi kazandm fakat babam okul ehir dnda olduundan, gidersem bir daha geri dnmeyeceimi dnp beni gndermedi. imdi onlarn istedii okuldaym. Keke her ey daha farkl olsayd! ,
uzmankariyer
114. Bu otobiyograye gre, Elifin aadakihangisini en youn yaad sylenebilir? A) Endie B) Yorgunluk C) Krgnlk D) Bkknlk E) Yeteneksizlik
zm:
Elifin verilen durumda yaad temel duygu hayal krkl ve bundan dolay ailesine kar yaad krgnlktr.
113. Buna gre Elif, otobiyograsinde zellikle aadakilerden hangisini ifade etmeye almaktadr? A) Bir engelli kardee sahip olduu iin zorluklar yaadn B) Arkadalk ilikilerinin snrl olduunu C) Ailesi iin fedakrlklar yaptn D) ocuklarn hedeedikleri okullarda okutulmas gerektiini
115. - 116. SORULARI AAIDAK BLGLERE GRE YANITLAYINIZ. Lise 2. snf rencisi Aye okul rehber retmenine unlar anlatr:
E) Ailesinden bekledii destei gremediini duygulardan
zm:
Bu soru bireyi tanma tekniklerinden bir soru gibi gzkse de aslnda yine nceki iki soruyla paralel bir davran lmeyi amalamaktadr. Otobiyograde yazlanlardan rencinin ne ifade etmeye altnn doru anlalp anlalmadn yani empatik anlay llmektedir. Burada aslnda rencinin ailesinden bekledii ilgiyi ve destei grememekten kaynaklanan hayal krkl anlalmaktadr.
an zm m u kla ya
86
lkretim 8. snfta iken annemle liseleri gezerek bilgi toplamtk. ocuklarla almak istediim iin meslek liselerini de ziyaret etmitik. Bir rehber retmen, krimin ileride deiebileceine dikkat ektiinden, meslek lisesini tercih etmedim. Geen yaz bir krete gnll olarak altm. O zaman anladm ki ocuklarla almak bana gre deilmi. Sanrm ben yardm etmekten ok insanlar etkilemeyi ve ikna etmeyi seviyorum.
155. Superin benlik kuramna gre, yukardakileri okul rehber retmenine anlatan Aye, hangi mesleki geliim basamandadr? A) Deneme B) Farkndalk C) Byme D) Belirleme E) Gei eitimbilimleri
uzmankariyer
zm:
Soruda dikkat edilmesi gereken nokta Ayenin lise 2. snfa giden bir renci olduudur. Superin benlik kuram yala ilikilendirilen 5 ana evreyi kapsamaktadr. Supere gre benlik kavramnn olumas ve meslek seimi iin yeterli hale gelmesine kadar bir sre gerekir. Bu yzden Super mesleki geliim srecini be evreye ayrarak inceler. 1- Byme Evresi (Doumdan 14. yaa kadar) 2- Aratrma (Keif) Dnemi (15 - 24) Deneme basama (14 -17) Gei basama (18-21) Snama ve izleme basama (21 - 22) 3- Yerleme Dnemi (25 - 44) 4- Koruma Dnemi (45 - 64) 5- k Dnemi (65 - ...) Dolaysyla lise 2. Snf rencisinin bulunduu sre keif dnemi iindeki deneme dnemidir. D) E) Giriimci
rehberlik
116. Hollandn tipoloji kuramna gre, Ayenin baskn kiilik tipi ve kiilik tipine uygun meslekler aadakilerden hangisi olabilir? Kiilik tipi A) B) C) Aratrc Sanat Sosyal Meslek Sosyolog, antropolog Tiyatro sanats, mzisyen, mimar Psikolojik danman, retmen Avukat, pazarlamac
Geleneki Muhasebeci, nans uzman
zm:
Ayenin, soru da aslnda insanlara yardm etmekten yani sosyal tip olmaktan ziyade insanlar etkilemekten ve ikna etmekten holand yani giriimci kiilik tipi zellikleri gsterdii sylenebilir. Giriimci tipler hrsl, da dnk, baskn ve kendine gvenli kiilerdir. Politik ve ekonomik alandaki baarlara itibar ederler ve bilimsel yetenekleri gelimemitir. kna edici, mdahaleci ve liderlik becerileri isteyen i evreleri bu kiiler iin uygundur. Giriimci tipler ne kmalarna olanak tanyan ya da dier insanlar etkileme frsat veren etkinliklerden holanrlar. Liderlik, etkileme ve kiileraras iletiim kurmada baarldrlar. nsanlarla almaktan holanrlar. Sat veya insan ve /veya eyleri ynetme etkinlikleri ieren ileri tercih ederler. Tutkulu, dadnk, enerjik ve kendilerine gvenli olma eilimindedirler. nsanlar etkilemekten, ikna etmekten, ynetmekten ve iyi performans ortaya koymaktan holanrlar.
Analiz
Superin benlik geliim kuramndaki daha nceki dnemlerde soru gelmemitir. Adaylarn bu dnemlere ve zelliklerine de bakmalar yararl olacaktr.
an zm m u kla ya
Analiz:
eitimbilimleri 87
2010 snavnda da gelen Holland sorusu dnldnde adaylarn Hollandn meslek tipolojilerini ve uygun olan meslek gruplarn iyi bilmeleri gerekmektedir.
rehberlik
117 Okul rehberlik servislerinde, aadaki durumlardan hangisinde problem tarama listesinin uygulanmas en uygundur? A) rencilere farkl zamanlarda uygulanan tekniklerden elde edilen sonularn kaydedilmesinde B) rencilerin kullandklar savunma mekanizmalarnn yalarna bal olarak nasl deitiinin belirlenmesinde C) renciler hakkndaki snf ii gzlemlerin kaydedilmesinde D) Rehberlik servislerinde rencilerin davran bozukluklarnn tehis edilmesinde E) Rehberlik hizmetlerinin planlanmasnda
uzmankariyer
118. - 119. SORULARI AAIDAK BLGLERE GRE YantLAYINIZ. Bir snftaki rencilere baar ve yetenek testi uygulanm, her iki testin puan ortalamas 60 bulunurken yetenek testi iin standart sapma 4, baar testi iin 5 olarak elde edilmitir. Bu snftaki be rencinin ham puanlar aadaki tabloda verilmitir. Ad Fatma Tlay Gamze Gl Fulya Yetenek 56 52 60 68 68 Baar 60 70 60 60 70
zm:
Problem tarama listeleri rencilerin problemlerinin tespit edilmesinde ve sene balarnda rehberlik hizmetlerinin planlamasnn yaplmas amacyla bir nevi ihtiya analizi gibi kullanlmak zere uygulanr.
Analiz:
Snf rehber retmeni yukardaki tabloda verilen ham puanlar z puanna dntrerek aadaki baar-yetenek karlatrma graini oluturmutur. Yetenek ve baar puanlarnn yorumlanmasnda, taral alandaki renciler yetenei lsnde baarl kabul edilmektedir (Grakte her renci bir hare temsil edilmitir).
Yetenek
Soruda gl eldirici gibi gzken D seenei yani rehberlik servislerinde rencilerin davran bozukluklarnn tehis edilmesinde ifadesidir. Ancak ne problem tarama listelerinin byle bir amac vardr nede rehberlik servislerinin tehis koyma gibi bir fonksiyonu vardr.
2 1 0 -1 -2
K P N -2 -1 0 Baar 1 2
an zm m u kla ya
88
eitimbilimleri
uzmankariyer
118. Buna gre, Fatmann snf iindeki yerini, yukardaki grakte hangi harf tanmlar? A) K B) M C) N D) P E) S
rehberlik
119. Baar-yetenek tablosu ve karlatrma grai dikkate alndnda, aadaki rencilerden hangisi yeteneinin zerinde baarl olmutur? A) Fatma B) Tlay D) Gl C) Gamze E) Fulya
zm:
Soruda 5 rencinin yetenek ve baar puanlar ayn zamanda da girdikleri testlerdeki aritmetik ortalama ve standart sapmalar verilmi grakte de z puanlarna gre yetenek baar karlatrmas verilmitir. Dolaysyla ncelikle yapmamz gereken be rencinin de hem yetenek hem de baar asndan z puanlarn hesaplamaktr. Z puanlar bize bireyin grup ierisindeki yerini verir. Z puan da u ekilde bulunur
z puan= bireyin puan - testin aritmetik ortalamas testin standart sapmas
zm:
Soruda yeteneinin zerinde baar gsteren renci sorulmaktadr. Yani bir dier ifade ile yetenek z puan , baar z puanndan kk olan sorulmaktadr. Aslnda soru da bu ekilde 2 renci vardr. Birisi Fatmadr, dieride Tlaydr. Tlayda fark daha yksek olduu iin doru yant Tlaydr. Ancak soru kknde daha uygun bir ifade kullanlmas gerektii dnlmektedir.
eklinde bulunur.
Doru yant B seeneidir
renciler Fatma Tlay Gamze Gl Fulya
Yetenek puan 56 52 66 68 68
Z puan (yetenek) -1 -2 0 2 2
Baar puan 60 70 60 60 70
Z puan (baar) 0 0 0 2 www.uzmankariyer.com 2
Dolaysyla Fatmann yetenek testi z puan -1, baar testi z puan 0dr. Grakte de bu P har ile gsterilmitir.
Analiz
Soruyu yapabilmek iin lme deerlendirme ile ilgili z puannn ne olduunu bilmeye ihtiya vardr. Bu bilindii takdirde rahatlkla yaplabilecek bir sorudur.
an zm m u kla ya
89
eitimbilimleri
rehberlik
120. Bir snf retmeni sosyometri sonularna
uzmankariyer
Analiz:
Soru aslnda adaylarn zamann alan bir sorudur. nk sosyogramdaki izgileri ve ok ynlerine gre hangi harn hangi bireyi temsil ettii bulunmaya allmaktadr. Bu durum adeta bilmece zme gibidir. Burada doru strateji u olmaldr. lknce sosyometri deerlendirme tablosunda Engini kimlerin setii ve ne ynde setii bulunarak sosyogramda hangi harn bu duruma uygun olduu bulunmaldr.
gre birlikte oturmak istemeyi 1, birlikte oturmak istememeyi -1 ile gsterdii aadaki tabloyu hazrlar.
renciler Aye Seilen Can Ali Fatma Engin -1 1 1 -1 1 -1 1 1 -1 Seen Aye Can 1 Ali -1 -1 Fatma 1 1 1 Engin -1 -1 -1 1
Bu tabloya bal olarak oluturduu aadaki sosyogramda birlikte oturma isteini dz, bunu reddetmeyi kesikli izgilerle gsterir. Ayrca ift ynl istekleri ile tek ynl istekleri ise ile belirtir.
K M
Buna gre, Enginin grup iindeki yerini sosyogramdaki hangi harf doru olarak tanmlar? A) K B) M C) N D) S E) Z
zm:
Soru sosyometri deerlendirme tablosunu sosyograma aktarma ile ilgili bir sorudur. Soruda doru isimlendirmeler u ekilde olacaktr.
Aye K haryle, Can S haryle, Ali N har ile Fatma Z har ve Engin de M har ile simgelenmektedir.
an zm m u kla ya
90 eitimbilimleri

2011 Kpss

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2011 Kpss

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bran Analizi

TRKE SORULARININ KONULARA GRE DAILIMI

Doru yant A seeneidir.

Doru yant E seeneidir.

Doru yant C seeneidir.

Doru yant B seeneidir.

Doru yant E seeneidir.

Doru yant D seeneidir.

Doru yant A seeneidir.

I kaldrma ve onu eyleme srkleme gcne sahip

olduu hep gz ard edilir. Bu szmden, edebiyatn

B) sim, zarf, sfat, isim

Doru yant C seeneidir.

Doru yant E seeneidir.

Doru yant B seeneidir.

Doru yant D seeneidir.

Doru yant C seeneidir.

Doru yant E seeneidir.

Doru yant A seeneidir.

Doru yant E seeneidir.

Doru yant D seeneidir.

Doru yant B seeneidir.

Doru yant A seeneidir.

Doru yant C seeneidir.

Doru yant D seeneidir.

Doru yant B seeneidir.

Doru yant A seeneidir.

Doru yant C seeneidir.

Doru yant E seeneidir.

Doru yant E seeneidir.

Doru yant A seeneidir.

Doru yant B seeneidir.

Doru yant C seeneidir.

Doru yant D seeneidir.

Kmeler / lem / Modler Aritmetik

Permtasyon, Kombinasyon, Olaslk Alar ve genler

okgenler ve Drtgenler ember ve Daire

Dorunun Analitik ncelenmesi

gende a-kenar bantlar

Doru yant B seeneidir.

Doru yant A seeneidir.

3, 5 0, 4 0, 045 . m0, 7 0, 08 0, 009 B) 10 C) 20 D) 25 E) 45

ileminin sonucu katr? A) 5

9 x - 2 = 81 ( 9 3 = 92 x-2 2 = 3 x-2 = 6 x=8

Doru yant C seeneidir.

Doru yant E seeneidir.

emadaki taral blgeyi ifade eden kme aadakilerden hangisidir? A) (L \ K) + M B) (K \ L) + M C) (K \ M) + (K \ L) D) (L \ M) + (K \ L) E) (L \ K) + (L \ M)

Doru yant D seeneidir.

Doru yant E seeneidir.

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden hangisidir? C) a - b E) a

Doru yant B seeneidir.

Doru yant A seeneidir.

x.|x-2| = 1 denklemini salayan x deerlerinin toplam katr? A) 1 B) 2 D) 1 + 2 C) 3 - 2 E) 2 + 2

a # b ise a > b ise

biiminde tanmlanyor. Buna gre, 1 ) ; 1 ) ^- 3hE ileminin sonucu katr? 2 A) 1 2 D) 5 4 B) 1 3 C) 3 4 3 E) 5

ki durumda elde edilen x deerlerinin toplam, ^ 2 + 1h + ^ 1h = 2 + 2 dir.

Bu durumda, 1 ) ; 1 ) ^- 3hE = 1 ) 3 dir. 2 2 a = 1 ve b = 3 iken a < b olduundan 2

Doru yant E seeneidir

Doru yant D seeneidir.

Buna gre, dikildikten 4 hafta sonra bu dann boyu ka cm olmutur? A) 24 B) 26 C) 28 D) 30 E) 32

Doru yant B seeneidir.

Doru yant C seeneidir.

Doru yant D seeneidir