Preek op de eerste zondag van Epifanie

Kolderveen, 8 januari 2012 Ds. W.L. Dekker Tekst: Vroeg in de ochtend, toen het nog helemaal donker was, stond hij op, ging naar buiten en liep naar een eenzame plek om daar te bidden. (Mk. 1:35)

Gemeente van onze Heer, Jezus Christus, we leven in een tijd waarin een hele merkwaardige verwarring is over wat nu priv is en wat publiek. We waren er al een beetje aan gewend, want we kennen allemaal de roddelbladen wel: de Weekend, de Story, de Priv. En waarom vinden we die zo leuk? Niet omdat we iets willen weten over het publieke leven van publieke figuren. Dat lezen we wel in de krant, of een bepaalde filmster een bepaalde rol mag spelen, of dat een bepaalde minister politiek leider van een bepaalde partij wil worden. Dat is maar saai. Nee, veel leuker is het, om iets over het privleven van zulke figuren te weten te komen. Als een minister een geheime affaire heeft of homo blijkt te zijn, is dat veel leuker om te lezen. Dat is toch veel meer nieuws? En Facebook en Hyves en al die andere sociale netwerksites gaan daarin een stap verder. Ik doe er ook aan mee, daar niet van. Maar het gekke daarvan is dat ook heel gewone mensen hun hele privleven publiek maken, gewoon uit zichzelf, zonder dat iemand ze daartoe dwingt. En dan merk je echt: sommige mensen denken niet heel erg goed na wt ze van hun privleven publiek maken. Dus ook daar: verwarring over wat priv hoort te zijn, en wat publiek is. Hetzelfde zie je terug bij een huwelijkssluiting. Door alle commotie rond weigerambtenaren zeggen nu sommige politici: laten we er maar een hele kleine privceremonie van maken. Eigenlijk niet meer dan een gesprekje tussen ambtenaar en bruidspaar. En dat terwijl een huwelijkssluiting nu juist een publieke gebeurtenis bij uitstek is! Het publieke wordt priv gemaakt. En omgekeerd: de binnenkant van het huwelijk, dat wat het meest priv is tussen man en vrouw, namelijk de intimiteit van de seksuele omgang, dat wordt dan weer overal in de samenleving publiek gemaakt.

En het laatste voorbeeld dat ik geef, dat is wat we hier aan het doen zijn. Deze kerkdienst. Als het aan een partij als D66 ligt, wordt iedere religieuze uiting een privzaak. Wil je kerk zijn prima, maar doe het achter gesloten deuren en val ons er niet mee lastig. Maar dat is vreemd. Want een kerkdienst is een publieke zaak, het is een openbare godsdienstoefening. Wat hier gezegd en gedaan wordt, is juist niet een privzaak, maar iets van het algemeen belang. Het Woord van God klinkt niet zozeer binnen de muren van dit gebouw, als wel publiekelijk, voor heel de wereld hoorbaar. Welnu, wat ik met deze voorbeelden alleen maar duidelijk wil maken, is dat er in onze tijd een grote verwarring is over wat nu priv is en wat publiek is. Allerlei privdingen worden zomaar publiek gemaakt, en allerlei publieke zaken zoals een huwelijk of een kerkdienst worden opeens een priv-aangelegenheid. En waarom vertel ik dat zo uitgebreid? Ik vertel dit zo uitgebreid omdat die spanning tussen priv en publiek van alle tijden is, en omdat je dat ook zo ontzettend goed terugziet in het leven van Jezus Christus. Ook het leven van Jezus is enerzijds publiekelijk. Hij is letterlijk mens onder de mensen. Gods genade is in Hem openbaar geworden (Tit. 2:11, niet helemaal een woordspel). De volheid der tijden is aangebroken. Hij is verschenen. Hij wordt Speler op het wereldtoneel, in het schouwspel dat geschiedenis heet. En Hij domineert dit schouwspel van den beginne af aan. Jezus laat zich dopen, publiekelijk, zichtbaar laat zich dopen in de Jordaan (Mk. 1:9-11). Hij gaat naar de synagoge (publiekelijk), en geeft daar onderricht (Mk. 1:21-27). Hij wordt het onderwerp van gesprek in heel Galilea (v.28). En daarom brengen mensen alle zieken en bezetenen naar Hem toe (v.32). En Jezus geneest hen, publiekelijk, met veel publiek, namelijk voor de ogen van alle inwoners van de stad (v.33). En trouwens, niet alleen Jezus leven is een publiek leven. Ook zijn dood is dat. Hij wordt publiekelijk veroordeeld door de leden van het Joodse rechtscollege, het Sanhedrin. Hij wordt publiekelijk veroordeeld door de Romeinse stadhouder, de hoogste baas in het land. Hij wordt publiekelijk terechtgesteld, net buiten de poorten van de stad, langs de weg, zodat iedereen het goed kan zien (Joh. 19:20). En daarom is ook zijn opstanding uit de dood een publieke zaak (Hand. 17:31).

Wat wij hier doen in de kerk, wat wij hier geloven met elkaar, is dus geen zaak van privovertuigingen. Het is niet iets wat binnen de muren van de kerk waar is en daarbuiten onverschillig is. Nee, wat er gebeurd is met Jezus heeft plaatsgevonden op het wereldtoneel, in het schouwspel van de geschiedenis. En daarom gaat het de hele wereld aan. Daarom is het zo belangrijk om hiervoor publiekelijk een kant te kiezen: ben je voor of tegen, leef je uit deze waarheid, of leef je eraan voorbij? Dat zijn geen onbelangrijke vragen. Sta jijzelf eigenlijk op het toneel van het leven in de schaduw, bij de donkere machten, of sta je in het Licht, aan de kant van Jezus Christus? Het leven van Jezus is dus een publiek leven. Vanaf dat Hij zich liet dopen, voor iedereen zichtbaar, in de Jordaan, was Jezus een publiek figuur, als ik het zo mag zeggen. Maar juist bij Jezus is het zo mooi, dat je ook die binnenkant ziet. Die privkant, om het zo maar eens te zeggen. Nadat Jezus gedoopt is in de Jordaan, zichtbaar voor alle ogen, trekt Hij zich terug in de eenzaamheid. En daar, in alle eenzaamheid, worstelt Hij het gevecht uit met de boze macht, met de wereldbeheerser van deze eeuw (v.12-13). Als Hij in de synagoge is geweest, en publiekelijk onderricht heeft gegeven, dan gaat Hij daarnaar naar het huis van zijn vriend Petrus, en geneest diens schoonmoeder, in alle stilte (v. 29-31). Maar als het dan avond is, dan geneest Hij publiekelijk nog heel veel meer zieken, voor het oog van alle inwoners van de stad. Maar dan s ochtends heel vroeg, als het nog donker is, maakt Hij weer die beweging naar binnen, en trekt Hij zich in de eenzaamheid terug om te bidden (v. 35). Zo zie je, dat dit bij Jezus op een prachtige manier in balans is: enerzijds zijn publieke optreden: zijn doop, zijn preken, zijn genezingen. Anderzijds die privmomenten, ik kan het niet anders noemen: de momenten dat Hij zich terugtrekt in de eenzaamheid, in vriendschap ook, en in de stilte van het gebed. Ik denk dat je dat nodig hebt, als mens. En ik denk ook dat je dat hier heel mooi ziet bij Jezus zelf: zijn publieke optreden wordt als het ware gedragen en gevoed door die momenten in de eenzaamheid. Ik denk dat je gerust kunt zeggen: Jezus heeft die momenten ndig, die momenten van het zijn onder vrienden, die momenten in de eenzaamheid en in de stilte, om op die manier ook weer dat publieke leven te leven.

En sterker nog: ieder mens heeft dat nodig. Ieder mens heeft zon geheim nodig. Zon centrum van stilte, van aandacht, van vriendschap, waarin je leven tot bloei komt. Het is toch werkelijk horror, als wij allemaal hollow men blijken te zijn: mensen met een prachtige buitenkant, maar met een gapende holte, lucht en leegte aan de binnenkant. Als er niet iets is dat je van binnenuit voedt. Dan is die buitenkant toch alleen maar schone schijn? Dus mag ik je eens vragen: zt er nog iets aan de binnenkant van je bestaan? Is er nog een geheim waar je leven omheen cirkelt? Is er naast je leven wat iedereen kan zien, ook nog iets waar een ander niet zoveel mee nodig heeft, maar dat je wel voedt, waar je wel uit leeft? Ik denk: dat is des te belangrijker in een tijd waarin het publieke en het priv zon grote warboel wordt als in onze tijd. Het publiekelijke moet maar priv worden, en wat priv is moet maar publiek worden. Ja, maar waar is dan de ruimte voor het geheim? Waar is dan de ruimte voor het geheim tussen man en vrouw waardoor je relatie met elkaar gevoed wordt? Waar is dan de ruimte voor het geheim tussen God en mens, waaruit wij allemaal leven? Er zijn dingen die echt van jezelf zijn. Er zijn dingen die zo hun geheim hebben. En dat is goed. Want dat zijn de dingen die je van binnenuit in beweging zetten. Dus daarom zou ik zeggen: koester het geheim. Koester het geheim, zoals Jezus ook de stilte en de eenzaamheid bewust opzoekt. Koester het geheim, zoals ook Jezus als Zoon zijn relatie met de Vader bewust voorop zet. Koester het geheim van je leven, zoals ook Jezus leefde vanuit het geheim van zijn leven: de meest intieme relatie van God de Zoon met God de Vader die in de wereld maar mogelijk is. Het is nog vroeg in het jaar, nog maar 8 januari, dus ik zou zeggen: als je een goed voornemen hebt, laat dit het zijn: laat je niet van de wijs brengen door de sentimenten van onze tijd. Maar houdt wat priv is priv, en maak publiek wat publiek is. Koester het geheim van je binnenkamer. En leef daaruit, ook in 2012. Maar wat is dat geheim dan? Kun je daar nog iets meer over vertellen? Ja, dat wil ik wel. Want wat is het geheim tussen Jezus Christus, Zoon van God, en God de Vader? Wat is het geheim tussen de Vader en de Zoon?

Wel, wat denk je: waarvoor zou Jezus bidden, s ochtends vroeg, in alle eenzaamheid, als het nog donker is? Wat zou Jezus bidden? Ik denk: Hij bidt voor alle mensen die Hij op zijn levensweg tegen komt. Want dat is wat Jezus doet. Hij is de Priester bij uitstek. Hij treedt voor mensen in. Hij bidt voor ons. Zegt Paulus dat niet ook? Ja toch: Christus Jezus, die gestorven is, meer nog, die is opgewekt en aan de rechterhand van God zit, pleit voor ons (Rom. 8:34). Dit is het geheim van de Vader en de Zoon. De Zoon bidt tot de Vader, en de Vader hoort naar de Zoon - en in dit geheim zijn wij besloten. Hoe weten we daarvan? De Geest fluistert het ons in. Laat het geheim van de Vader en de Zoon ook het geheim van jouw leven zijn. Laat je leven cirkelen om deze kern: dat je leven besloten ligt in deze onverbrekelijke band van Vader, Zoon en Geest. Laat de Heilige Geest je leven vervullen met de liefde van de Vader en de Zoon. Koester het geheim. Dan is je leven goed nu, in 2012, en voor altijd. Amen.