epilepsi

dr. ayhan blk

3. snf klinik bilimler giri dersleri

EPLEPS ve ELEKTROANSELOGRAF (EEG)

epilepsi
Epilepsi anormal nronal dearja bal gelien paroksismal bir hastalktr. Ksa sreli anormal kaslma, bilin kayb gibi klinik gsteren belirtiler olabilir. Tekrarlayan bu belirtiler nbet ( seizure) olarak tanmlanr.

fokal ve jeneralize epilepsi

Farkl nbet ekilleri ve EEG zellikleri senkron aktivitenin kortikal veya subkortikal yaplardan hangisini etkilediine baldr. Nbetler beynin bir blgesinden, frontal lob gibi, kaynaklanrsa fokal nbet ve fokal epilepsilerden bahsedilir. Nbetler her iki hemisferi ayn anda etkiler ise jeneralize nbet ve jeneralize epilepsi tanm kullanlr.

Beyin loblar
.

Frontal, oksipital, parietal, temporal lob

.

Loblar yandan ve stten grnm

Epileptojenik epileptik- aktivite

Nbete sebeb olan elektriksel aktivite korteksten kaynaklanr. Bu anormal aktivitenin elektrofizyolojik karl diken veya keskin dalgadr. Epilepsiye yol aan manasna bu diken ve keskin dalgalar epileptojenik/epileptik aktivite veya epileptik dearj denilir.

Nron/sinir hcresi
.

Nron ve uzantlar

Akson sinaps ilikisi

Nronal membrann eksitasyon ve inhibsyonu

Nronal membran: iki tabakal lipit yap ve membran boydan boya geen iyon kanallar denilen proteinlerden oluur. Hcrenin ii ve d arasnda var olan voltaj fark her bir nronda istirahat potansiyelini oluturur. Bu voltaj farkn hcre membrann iki tarafnda bulunan pozitif ve negatif ykler yapar.

stirahat membran potansiyeli

Hcre ii ve hcre d svnn anyon ve katyonlar farkllk gsterir. Hcre d svda sodyum (Na+) konsantrasyonu potasyum (K+) konsantrasyonundan 30-40 kat daha fazladr.
Membran/hcre dnda, baskn olarak, Na+ ve Kloriyonu; iinde ise K +, proteinler ve organik asitler bulunur. stirahat membran potansiyeli yaklak -50 ile -80mV aras bir deerdir.

stirahat membran potansiyeli

Membran dnda, baskn olarak, Na+ ve Klor- iyonu; iinde ise K +

aksiyon potansiyeli
Membrann iki tarafnda gelien iyon deiikleri membran potansiyelini deitirir. stirahat potansiyelinde negatif deerin azalmas depolarizasyon, Artmas ise hiperpolarizasyon olarak adlandrlr. Eer hcre ii negatiflik veya depolarizasyon bir eik deere kadar azalrsa aksiyon potansiyeli oluur.

aksiyon potansiyeli

aksiyon potansiyeli

Sinapslar
Aksiyon potansiyeli akson boyunca yaylmaya balayarak en u noktaya kadar iletilir ve bir dier sinir hcresine aktarlr. Sinir hcreleri arasnda sinaps denilen gei blgeleri vardr. Sinapslar hcreden hcreye bilgi geiinin olduu yerlerdir.

sinaps

Elektriksel sinaps
Elektriksel ve kimyasal olarak iki tip sinaps vardr.
Elektriksel iletinin gerekletii sinapslarda yars presinaptik yars da postsinaptik nronda olmak zere bir ift yarm kanal yapsndaki gap junction kanallar vardr. ki hcrenin sitoplazmas arasnda iliki devam eder ve iletim bunlarla salanr.

Kimyasal sinaps
Beyinde ounlukla kimyasal sinaps vardr. Kimyasal bir sinapsta, sinyalin bir hcreden dierine geii, nrotransmitter olarak adlandrlan ileti maddeleri araclyla olur. Bunlar nron boyunca ilerleyen ve aksiyon potansiyeli olarak bilinen elektriksel sinyalin kimyasal sinyale evrilmi halidir.

aksiyon potansiyeli ilerlemesi

Salglanan bu ileti maddeleri, sinaps oluturan o iki hcre arasndaki ince arala (sinaptik aralk)salglanmaktadr. Bu salglanmay takiben, ok hzl bir ekilde, bu ileti maddeleri, kardaki hedef postsinaptik (sinaps sonras) hcrenin zar zerindeki uygun reseptr molekllere balanrlar. te bu balanma, sebep olduu eitli kimyasal olaylar sonucu, yeni hcrede bir elektriksel sinyalin domasna sebep olur.

Eksitatr / inhibitr etkili nrotransmiterler

Nrotransmiterin postsinaptik blgede reseptrler ile birleerek oluturduu potansiyel postinaptik potansiyeller olarak bilinir. Aksiyon potansiyeli oluumunu kolaylatran nrotransmiterlere eksitatr etkili nrotransmiterler denilir. Aspartat eksitatr nrotransmitere rnek. Baz nrotransmiterler ise aksiyon potansiyeli oluumunu engelleyici ynde davranr. nhibitr etkili nrotransmiterler denlir. GABA inhibitr etkili nrotransmiterdir.

IPSP ve EPSP
GABA gibi inhibitr nrotransmiterler nronda hiperpolarizasyona ve IPSP (nhibitr Post Sinaptik Potansiyel) yol aar . Eksitatr nrotransmiterler ( eksitatr aminoasitler gibi) Depolarizasyon yaparak EPSP (Eksitatr Post Sinaptik Potansiyele) meydana getirir. Bir nronun aksiyon potansiyeli oluturup oluturmayaca IPSP ile EPSP arasndaki rlatif dengeye baldr.

epileptik aktivite
Beyinin bir blgesine lokalize epileptik aktivite fokal nbetlere yol aar. Sa kolda 1-2 dakika sren istem d motor kaslma gibi.

nteriktal dearjn oluumu

ctus = epileptik nbet manasna Elektroansefalografi (EEG) epileptik aktivite tansnda kullanlan tetkik. nteriktal aktivite; epileptik nbetler aras dnemde oluan ve EEG de kaydedilen aktivitedir. Epileptik dearj, epileptik aktivite denilir. Epilepsinin EEG bulgusudur. Keskin veya diken dalga olarak EEG de kaydedilir. .

anormal senkronize dearj

Epileptik nbetin altnda yatan temel bozukluk nron topluluklarndaki anormal senkronize dearjdr. Nbetler; anormal nronal membran veya eksitatr - inhibitr nronlar arasndaki dengesizlie bal olarak geliir.

Interiktal Spike and Paroxysmal Depolarization Shift

Intracellular and extracellular events of the paroxysmal depolarizing shift underlying the interictal epileptiform spike detected by surface EEG

Ayala et al., 1973

EEG aktivitesi
EEG de oluan aktivite hcre d mesafedeki iyonik akmlar ile meydana gelir. Dier bir ifade ile, kaydedilen potansiyel, EPSP ve IPSP nin toplamndan( summasyon) oluan hcre d akmn gstergesidir. EEG gzlenen dalgalar tek bir nronun aktivitesinden kaynaklanmaz. Binlercemilyonlarca nron gubunun postsinaptik potansiyelin toplam ile oluan aktivitelerdir.

Deneysel epilepsilerde epileptik nronun gstergesi membran depolarizasyonudur

nteriktal dearj srasnda; nron membran rlatif olarak yksek voltajl ( yaklak 10 ile 15 mV) ve uzun sreli (100 ile 200 sec/mikrosaniye) depolarizasyona sahiptir. E zamanl EEG kayt diken aktivite patlamas (burst of spike activity) gsterir. Bu depolarizasyon sresi EPSP srasnda gzlenen sreden ( 10 ile 16 sec/mikrosaniye) ok uzundur.

paroksismal depolarizasyon ifti (PDS) devam

Bu uzun depolarizasyon nron gvdesinden aksona doru ilerleyen bir dizi aksiyon potansiyeli patlamalarnnn veya dier ifade ile epileptik diken aktivitesi olumasnn sebebidir. Depolarizasyon sresinde uzama paroksismal depolarizasyon ifti (PDS) olarak adlandrlr

Deneysel epilepsi modeli

Kedi korteksine penisilin konularak deneysel epilepsi modeli oluturulur. Oluan epilepetik odak EEG de yksek voltajl keskin dalga eklinde kendini gsterir EEG deki bua aktivite ile e zamanl olarak hcre ii elektrotlar ile PDS kaydedilir. Epileptik blge, ok sayda, anormal ve senkron (ayn anda) atelenen nron grubundan oluur.

jeneralize nbetler
ocukluk anda rastlanan absans epilepsi (petit mal) deki ksa sreli ( birka saniye) bilin kayb ile seyreden nbetler jeneralize nbetlere rnek verilebilir. Absans nbetlerde EEG de saniyede 3 defa izlenen diken dalga aktivitesi (3Hz diken-dalga kompleksi) tipiktir. Bu aktivite srasnda; ayn anda talamus ve korteks karlkl etkileim iine girer. Anormal senkron ritmin kayna talamo-kortikal devrelerin aktivasyonudur.

Elektroansefalografi (EEG)
Elektroansefalografide (EEG) kullanlan alet elektroansefalografidir. Elektroansefalografi beyinin elektriksel aktivitesini kaydeder.Epilepsi tansnda kullanlan bir tan testi. Elektrot denilen, kk metal diskler, sal deriye yaptrlarak beyin aktivitesi kaydedilr.

Elektrotlar

EEG labaratuvar

EEG labaratuvar

Standart referans noktalar

Nasion Inion aras mesafe
Nasion burun kk - aln birleme eyeri. Inion ban arkasndaki oksipital kemikteki knt

Kulak memeleri aras mesafe

10-20 sistemi ile elektrodlar yerletirilir

10 ve 20 elektrotlar aras %10 veya 20 lik mesafeyi yanstr.

10-20 sistemi
10-20 sisteminde belirli bir elektrot ve alttaki beyin blgesi arasndaki iliki uluslar aras bir sistemi oluturur. Her bir elektrotun standart bir yerleim yeri vardr. F, T, C, P, ve O harfleri Frontal, Temporal, Central, Parietal ve Oksipital loblar/blgeleri gsterir.Santral lob yoktur, sadece tanm amal kullanlr Bu harflere bitiik rakamlar ve dier harfler hemisferik lokalizasyonu gsterir. ift rakamlar (2,4,6,8) sa hemisferi ve tek rakamlar (1,3,5,7) sol hemisferi gsterir. z harfi orta hata (midline) yerleen elektrodu tanmlar.

Beyin loblar
.

Normal EEG

Rutin EEG kayd 20- 45 dakika srer.

Normal EEG

Anormal EEG

Diken ve keskin dalga

ABSANS EPLEPSDE GZLENEN ANORMAL AKTVTENN EEG BULGUSU

Tanmlar:
Elektrotlar skalp zerinde spesifik blgelere yerletirilir.
EEG beyin iinde oluan farkl frekansdaki beyin dalgalarn ler. Frekans bir saniye iinde tekrarlayan dalga saysdr. Amplitd beyin tarafndan oluturulan elektriksel impulsun gcn temsil eder.

Beyin dalga aktivitesinin iddeti/ intensity mikrovolt ile belirtilir.

Beyin dalgas frekans bandlar

Gamma 30(Hz) den byk BETA (13-30Hz), ALPHA (8-12 Hz), THETA (4-8 Hz), DELTA(4 Hz den az).

Ambulatuvar EEG
Elektrotlar bal olarak birka gnlk ayaktan EEG tetkiki imkan salar.

polisomnografi (PSG); uyku hastalklar tansnda kullanlr

Ekrann st ksm EEG, alt ksmlar solunum ve dier fonksiyonlara ait paremetreleri gsterir.

Digital Video EEG

EEG ve hasta grnts e zamanl

Digital Video ile uzun sreli monitorizasyon

Hastane artlarnda ayrc tan ve epilepsi cerrahisi dnlen hastada odak tespiti iin

EEG ile haritalama( potential mapping )

Aratrma amal EEG dalgasn haritalama

10/20 Sistem elektrot yerleri

Sa ift, sol tek rakamla gsterilir.

Normal EEG

EEG

Bipolar derivasyon:

Montaj