UKAY2011

NSZ
Gnmzde evre sorunlar, zellikle kat atk sorunu ihmal edilemeyecek boyutlara ulamtr. Yaam artlarnn deimesi, sanayinin gelimesi, piyasaya yeni rnlerin karlmas, evre korumacl nedeniyle ynetmeliklerin uygulanmas ile artma tesislerinin saysnn, dolays ile bu tesislerden kaynaklanan ve tehlikeli atk snfnda kabul edilen artma tesisi amurlarnn artmas gibi nedenlerden tr kat atklarn miktar ve kompozisyonu srekli olarak deimektedir. Dzenli depolama alanlarnda oluan metan gaz doru kullanlmad/ uzaklatrlmad takdirde oluan evre sorunlar sadece gnmzdeki yaam deil gelecek nesilleri de tehdit etmektedir. Gerek evre ve gerekse halk sal asndan konunun neminin bilincinde olan ve stlendii sosyal sorumluluk misyonu ile Kat Atk Kirlenmesi Aratrma ve Denetimi Trk Milli Komitesi her sene deiik bir niversite ile Ulusal Kat Atk Ynetimi konusunda Kongre dzenlemektedir. Getiimiz yllarda Anadolu niversitesi ve Mersin niversitesi ile birlikte gerekletirilen bu Kongrenin ncs bu sene KKTCde bnyesinde evre Mhendislii Blm bulunan tek niversite olan Uluslararas Kbrs niversitesi ile birlikte 3nc UKAY 2011 olarak Lefkoa ve Girnede gerekletirilmektedir. Kongre akademisyenler, aratrmaclar, mhendisler, sosyal bilimciler, kamu ve zel sektr karar vericilerini ve uygulayclarn; yaplan aratrmalarn, uygulamalarn tartlaca ve karlalan sorunlara zm nerilerinin getirilecei bir platformdur. Bu platformda tm dnyada karlalan sorunlar ve uygulanan zmlerle birlikte, zellikle Kbrsn evre sorunlar, kat atklar, geri kazanma programlar, kat atk deponi alanlar, deponi alan yer seimi ve alternatif enerji kaynaklar gibi yresel sorunlar da tartlacaktr. Davetli konumaclarmz da konularn nemini deiik perspektiflerden vurgulayarak sorunlara zm nerilerini sunacaklardr. evre korumaclnn ve atk azaltlmasnn bilincinde olarak sunulan bildirilerin sadece zetleri Bildiri zeti Kitabnda baslp, tm metinlerin yer ald Kongre Bildiri Kitab ise elektronik ortamda sunulmutur. Kongrenin baars phesiz szl ve poster sunucularnn ve dinleyicilerin Kongreye katlmlar sayesinde olumaktadr. Kongreye destek veren T.C. evre ve ehircilik Bakanlna, Onur Kuruluna, davetimizi kabul eden davetli konumaclarmza, Kongre sunumlarn deerlendiren Bilim Kurulu yelerine, evre sorunlarnn en belirgin olarak yaand ok scak yaz gnlerinde tatillerini yapmadan Kongre hazrlklarn tamamlayan Organizasyon Komitesi yelerine ve alanlarna, Boazii niversitesi Yaym lerine, orijinal fikirleriyle bize destek veren Gonca
i

UKAY2011 Yerliyurta ve niversite-sanayi ibirliini ok gzel bir ekilde sergileyen sponsorlarmza sonsuz teekkrlerimizi iletiriz.

Akademik ve bilimsel seviyesinin doyurucu olmasn arzuladmz Kongrenin, kat atk/evre konularnda gerek bilimsel ve gerekse de uygulamaya ynelik pratik zmler asndan katlmclara fayda salayacan umuyor, tm katlmclarn, sosyal faaliyetler asndan da ayn derecede baarl olmasn mit ettiimiz Kongreden KKTCnin doal gzellikleri ve tarihi zenginlikleri ile ilgili ho anlarla ayrlmalarn diliyoruz. Sayglarmzla, Prof. Dr. Mehmet Ali YKSELEN Prof. Dr. Gnay KOCASOY UK Bakan, KAKAD Eyll, 2011 Rektr,

ii

UKAY2011

ONUR KURULI
Prof. Dr. Veysel Erolu (T.C. Orman ve Su leri Bakan) Prof. Dr. Mehmet Ali Ykselen (Uluslararas Kbrs niversitesi Rektr) Prof. Dr. Glay Altay (Kriton Curi evre Vakf Bakan)

BLM KURULU
Prof. Dr. Gnay Kocasoy, Bakan (KAKAD, Boazii niversitesi) Prof. Dr. Fikret Adaman (Boazii niversitesi) Prof. Dr. mer Akgiray (Marmara niversitesi) Prof. Dr. Erdem Albek (Anadolu niversitesi) Prof. Dr. Nesrin Algan (Ankara niversitesi) Prof. Dr. Necdet Alpaslan (KAKAD, Dokuz Eyll niversitesi) Do. Dr. Ahmet Altn (Zonguldak Karaelmas niversitesi) Prof. Dr. brahim Alyanak (Pamukkale niversitesi) Prof. Dr. Semiha Arayc (KAKAD, stanbul niversitesi) Prof. Dr. Semra Atabay (Yldz Teknik niversitesi) Prof. Dr. Aysel Atmtay (Orta Dou Teknik niversitesi) Prof. Dr. Mehmet Emin Aydn (Seluk niversitesi) Prof. Dr. Nuri Azbar (Ege niversitesi) Do. Dr. Hasret Benar Balcolu (Uluslararas Kbrs niversitesi) Do. Dr. Mfide Banar (KAKAD, Anadolu niversitesi) Prof. Dr. Abdurrahman Bayram (Dokuz Eyll niversitesi) Prof. Dr. Recep Boncukuolu (Atatrk niversitesi) Prof. Dr. Avni akc (Atatrk niversitesi) Do Dr. Bar all (Marmara niversitesi) Do. Dr. Emine Ubay okgr (stanbul Teknik niversitesi) Prof. Dr. Ahmet Demir (Yldz Teknik niversitesi, SK) Do. Dr. brahim Demir (stanbul Teknik niversitesi) Prof. Dr. Gksel Demirer (Orta Dou Teknik niversitesi) Do. Dr. Ertan Durmuolu (KAKAD, Kocaeli niversitesi) Prof. Dr. Ekrem Ekinci (KAKAD, stanbul Teknik niversitesi) Prof. Dr. Erturul Erdin (Dokuz Eyll niversitesi) Prof. Dr. Ferruh Ertrk (Yldz Teknik niversitesi) Prof. Dr. Hnay Evliya (ukurova niversitesi) Prof. Dr. Aye Filibeli (KAKAD, Dokuz Eyll niversitesi) Prof. Dr. Sultan Giray (ukurova niversitesi) Prof. Dr. M. Talha Gnll (Yldz Teknik niversitesi) Blent nan (BOTA Genel Mdrl) Prof. Dr. Bahar Kasapgil nce (Boazii niversitesi) Prof. Dr. Blent Keskinler (Gebze Yksek Teknoloji Enstits) Prof. Dr. Cumali Knac (stanbul Teknik niversitesi) Prof. Dr. Falih Kksal (Boazii niversitesi) Prof. Dr. Erhun Kula (Baheehir niversitesi) Prof. Dr. Halil Kumbur (Mersin niversitesi) Do. Dr. Blent Mertolu (Marmara niversitesi) Do. Dr. rem Nuholu (Boazii niversitesi) Prof. Dr. zzet ztrk (stanbul Teknik niversitesi)
iii

UKAY2011 Prof. Dr. Mustafa zyurt (Mersin niversitesi) Prof. Dr. Ayegl yiliki Pala (KAKAD, Dokuz Eyll niversitesi) Prof. Dr. Ahmet Samsunlu (stanbul Teknik niversitesi) Prof. Dr. Dilek Sanin (KAKAD, Orta Dou Teknik niversitesi) Do. Dr. Selim Sanin (Hacettepe niversitesi) Prof. Dr. Delya Sponza (KAKAD, Dokuz Eyll niversitesi) Prof. Dr. lhan Talnl (stanbul Teknik niversitesi) Prof. Dr. Mete Tayan (Marmara niversitesi) Prof. Dr. Blent Topkaya (KAKAD, Akdeniz niversitesi) Prof. Dr. smail Torz (stanbul Teknik niversitesi) Prof. Dr. Olcay Tunay (KAKAD,stanbul Teknik niversitesi) Prof. Dr. Orhan Uslu (Baheehir niversitesi) Prof. Dr. Kahraman nl (Orta Dou Teknik niversitesi) Do. Dr. M. rfan Yeilnacar (KAKAD, Harran niversitesi) Prof. Dr. lk Yeti (Orta Dou Teknik niversitesi) Dr. Caner Zanbak (KAKAD, Trkiye Kimya Sanayicileri Dernei)

ORGANZASYON KOMTES
Do. Dr. Rana Kdak, Bakan (Uluslararas Kbrs niversitesi) Do. Dr. Serkan Abbasolu (Uluslararas Kbrs niversitesi) Yrd. Do. Dr. Nur Paaoullar Aydnlk (Uluslararas Kbrs niversitesi) Gkhan Ccelolu (KAKAD) ada Dedeolu (KAKAD) ifa Doan (Uluslararas Kbrs niversitesi) Yrd. Do. Dr. Hatice Ataa Erkurt (Uluslararas Kbrs niversitesi) Merve Mahmutolu (KAKAD) Devrim zdal (Uluslararas Kbrs niversitesi) Mehmet enol (Uluslararas Kbrs niversitesi) Prof. Dr. Blent Topkaya (KAKAD, Akdeniz niversitesi) Yrd. Do. Dr. Murat Tznkan (Uluslararas Kbrs niversitesi)

Ana Sponsor
Ekolojik Enerji A..

Sponsorlar
Anel Doa Entegre Geri Dnm Endstri A.. Dolsar Mhendislik Ltd. ti. Gintem Kat Atk Ynetimi A.. ZAYDA (zmit Atk ve Artklar Artma, Yakma ve Deerlendirme A.) Kriton Curi evre Vakf Mavi Deniz evre Hizmetleri A.. Procter and Gamble UNILEVER San. Ve Tic. Trk A.

Destekleyen Kurulu
Kros Teknolojik rnler San.Tic. A.

iv

UKAY2011

NDEKLER
nsz indekiler 25. Dnya niversiteler K Oyunlar Erzurum 2011 - Kat Atk Ynetimi Zeynep Eren Turistik Safranbolu lesi Entegre Kat Atk Ynetim Sistemi ve Ambalaj Atklarnn Ynetimi Ylmaz Yldrm, Mustafa Eraslan Uluslararas Finans Kurulularnca Desteklenen Projelerde evre Ynetim Plan (YP) ve Kat Atklar Ahmet Altn, Sreyya Altn, Glin Demirel, Elif Alaydn Mersin li Erdemli lesi Yayla Kyleri Entegre Kat Atk Ynetimi Halil Kumbur, Gamze Koyuncu, Feyza nel, Emre Tzel, Mehmet Ta Sakarya li Entegre Atk Ynetimi A.Suna Erses Yay, Yasin akr, evhan Sayar Trabzon ve Rize linde Kat Atk Ynetimi Fahrettin Ulu, Blent Sar Ardahan li Kat Atk Karakterizasyonu ve Ynetim Planlarnn ncelenmesi Sebahat eker, Rven Gulyev, Filiz Yanglar, Mustafa Akgn, Mustafa Korkmaz Antalya Kentinde retilen Kat Atk zelliklerinin Mevsimsel Deiiminin ncelenmesi pek Ylmaz, Mehmet Yurdakul, Blent Topkaya Antalya Kenti Kat Atk Dzenli Depolama Tesisi letmesi ve letme Problemleri Tahir Bat, mdat Demir, H. zge Dora Kat Atk Depolama Alanlar Sznt Sularndan Kaynaklanan Kirlilik Yklerinin Tespiti, rnek alma: Burdur Havzas Selma Ayaz, Nail Erdoan, B. Hande Grsoy, Elif Atasoy, Cihangir Aydner, Ahmet Baban, zzet ztrk, Nermin iek, Ltfi Aka KKTCde p Sznt Sularnn Ozonlama Yntemiyle Artma almalar Rana Kdak, Hatice Ataa Erkurt, Nur Paaoullar Aydnlk, ifa Doan, Devrim zdal

i v 1 7

16

26 34 43 49

56

72

81

90

UKAY2011 Dikmen p Sznt Suyunun Karakterizasyonu ve Fenton Yntemiyle Artlmas Hatice Ataa Erkurt, Emrah Ahmet Erkurt, Nur Paaoullar Aydnlk, Rana Kdak, Aye Akanser, ifa Doan Kat Atklar ve Geosentetik Uygulamalar Mge Balkaya Kat Atk Depolama Alanlarnda Organokillerin Geirimsiz ilte Olarak Kullanlabilirlii Suat Akbulut, Seracettin Arasan, Z. Nee Kurt, Yasemin Pekdemir Dzenli Depolama Tesislerinde Oluan Depo Gaz (LFG) Emisyonlarnn LandGEM Modeli ile Belirlenmesi E. Olcay In, Deniz Dlgen, M. Necdet Alpaslan Dzenli Depolama Alan BTEX Emisyonlarnn Yaz ve K Mevsimlerindeki Deiimlerinin Belirlenmesi Fatih Tapnar, Ertan Durmuolu, Aykan Karademir Gne Enerjisiyle Atksu Artma amurlarnn Ak Yataklarda Kurutulmas Nur Paaolular Aydnlk, Rana Kdak, Hatice Ataa Erkurt, Devrim zdal, ifa Doan Kentsel Artma amurlarnn Kurutulmas Il Grler, A. Mete Yksel, F. Dilek Sanin Aerobik Granler amurun Anaerobik rtlmesi ve Susuzlatrlmas Asl Yldrml Akz, E. Koorneef, M.C.M. Van Loosdrecht, Ayen Erdinler amur Kompozisyonunun ve Mayann Evsel Atklarn Bozunmasna Etkileri Gnay Kocasoy, Gyasettin Gne Kentsel Artma amuru n Artm Yntemlerinin Anaerobik rtme zerindeki Etkileri B. Aylin Alagz, Ayen Erdinler, Orhan Yenign Gemiten Gnmze Avrupa Birlii Atk Direktifleri ve Trkiyenin Adaptasyonunun Kapsam ve Snr Deerler Asndan rdelenmesi Grkem Aknc, E. Duyuen Gven, Glden Gk Hastanelerdeki Tbbi Atk Ynetimi Uygulamalarnda Mevzuatn Ortaya kard Farkllklarn rdelenmesi Glfer Bekta, Arzu rban, Hayat Yaln, Nazm Topal, Serap Uslu PCB Ynetimi Konusunda Trkiyedeki Mevcut Durum Nazan zyrek, Nihal Sevingel, Kemal Kurusakz 97

103 113

121

128

136

142 151 158 169

178

188

197

vi

UKAY2011 Kat Atk Ynetiminde Sal ve Gvenlii Uygulamalarnn Toplama-Tama Srelerine Entegrasyonu Ensar elikel, Yaln Akn ktem Geri Dntrlm Malzemelerin Kullanld rnlere Tketicilerin deme Eilimi ile lgili Bir Aratrma Ula Akkk Cam Atklarnn Geri Dnm ile Trkiye ve AB lkelerinin Ekonomilerine Katks Tuncer Gvdeli Geri Dnm ve Kat Atk Toplayclar Elif Ylmaz Atk Poliamid Elyafn Geri Kazanm ve Elde Edilen Ara rnn zelliklerinin ncelenmesi Yasemin Ylmaz, Serkan Emik, Tlin B. yim Kocaeli linde Kullanlm Kzartmalk Yalarn Kaynanda Ayr Toplanmas almalar Necmi Kahraman, Hseyin Kl, Serkan Uur, Bahadr Korkmaz Atk Elektrikli ve Elektronik Eyalarn Kaynanda Ayr Toplanmas, Tanmas ve Geri Kazanmna likin almalar; Kocaeli rnei Lokman Karagz, M.Bilal Dle, Hseyin Kl, Necmi Kahraman Avrupa Birliinde Elektronik Atklarn Geri Dnm ve Almanya rnei ebnem Batan Ylman, Erturul Erdin Trkiyede Elektrikli ve Elektronik Atklarn Ynetim Uygulamas Mahmut zbay, slam akr Ambalaj Atklarnn Kaynanda Ayr Toplanmas almalarnn Kat Atk Karakterizasyonu ile zlenmesi; Kocaeli rnei Necmi Kahraman, Hseyin Kl, Melek Keskin Yenice Tehlikeli Atk Beyan Sistemi - Kontrol Mekanizmalarnn Gelitirilmesi . Yiit, G. lmez, N.akr, .Ylmaz, A. Nuray, B. Doru, . Doan, C.F. Gkay, K. nl, E. Alp, F.B. Dilek, T. Karanfil, .Yeti stanbulda TopraklardakiAr Metal Kirliliinin Aratrlmas Zeynep zbek, smail Torz, Kadir Alp, Edip Avar Tehlikeli Atklarn Bertarafnda zayda rnei Onur Uluda, Muhammet Sara Tehlikeli Atk Ynetimi - Almanya'dan Uygulama rnekleriHaluk Dou 206

214

224

229 235

244

253

261 268 276

283

292 300 308

vii

UKAY2011 Ege niversitesinde Tehlikeli Atklarn Entegre Ynetimi Nuri Azbar, Glin Tl Elektrik Ark Oca Baca Tozunun Dk Kalite MgO Katksyla Stabilizasyonu ve Solidifikasyonu Ahmet Can Bayraktar, Edip Avar, smail Torz, Kadir Alp, Asude Hanedar elikhane Curufu ve Kire ile Yksek Plastisiteli Bentonit Kilinin Islah Gamze Bilgen, Aydn Kavak Polimer plik Endstrisi Atklarnn Gazlatrlmas ve Sentez Gaz Kompozisyonunun Belirlenmesi Serdar Aydn, Atakan ngen, Sinan Gneysu Buzdolab Geri Dnm le Yaltm Malzemesinden Aa kan CFC-11 Miktarnn Belirlenmesi Burcu Yazc, Bar all, Zehra S. Can Salk Kurulularndan kan Tehlikeli Atklar ahan Dede Trkiyede la Sanayinden Kaynaklanan Tehlikeli Atklarn Atk retim Faktrlerinin Belirlenmesi Sinem Erdodu, zgr Doan, Hatice Merve Baar, Volkan Pelitli, Burcu Uyuur, lk Yeti Eczanelerden Kaynaklanan Raf mr Dolmu la Atklarnn Ynetimi, stanbul rnei Tansu Haksevenler Tbbi Atk Ynetimine Blgesel zm: Bolu-Dzce-Sakarya rnei Kamil B. Varnca, Cengiz Esmen, Yaar Avar Bir Hastane Patoloji Laboratuvarnda Tbbi Atk Ynetimine Bak Serap Uslu, mit nce, Glfer Bekta, Arzu rban, Aydn Sav zel Atklarn Kompanzasyonu ve Snflandrlmas H. Smbl, M.Tademir, A. Cokun Ekosalk Fatma Eti Aslan Yakma Harici Tbb Atk Bertaraf Teknolojilerinin Seiminde Gz nnde Bulundurulmas Gereken Hususlar Kamil B. Varnca, Cengiz Esmen, Yaar Avar Trkiyede Entegre Tbbi Atk Ynetimi Uygulamas zge Dolunay 317 326

334 343

353

359 366

374

379 391 396 405 410

420

viii

UKAY2011 Trkiyede Hayvansal Atklarn Ynetiminde Biyogaz Seenei ve Yek Kanunu Recep Klc, Bar elik, Kamil Ekinci Aktif amur Klnn Mukavemet Kaybn Engelleyerek Beton Hazrlamada Kullanm Serta elik, Selim L. Sanin Orman ve Tarm Atklarndan Enerji retimi Mustafa Tolay, Cengiz Karaca, Ron Baileys Polipropilen Elyaf Katkl Yksek Hacimli Uucu Kl Kompozitlerinin naat Sektrnde Kullanm Mehmedali Egemen ,Ertu Aydn Mermer Toz Atnn naat Sektrnde Kullanm Ertu Aydn, Mehmedali Egemen Sedimanlar ve Faydal Kullanm Alanlar Nilgn Balkaya Li Atklarndan ve Bor Trevlerinden Renkli, Sertborosilikat Borcam retimi Ayegl Pala, Turan Batar, Filiz Msrl, Beril Sln, Yasemin Paksoy Tavukuluk Kat Atklarn Tavuk Gbresine lenerek evre Kirliliinin Azaltlmas Hasan Elerolu, Arda Yldrm Uucu Kln Enjeksiyon Yntemiyle Zemin yiletirmede Kullanm Aye Pekriolu Balks Demir elik Endstrisi Cruflarnn Yeniden Kullanlabilirlii zerine Bir Deerlendirme Mesut Tekba , M. Salim ncel, Nihal Bekta Atktan Tretilmi Yaktn imento retiminde Kullanmna Ynelik Trkiyede Yaplan lk Uygulama Mustafa Kara, Esin Gnay, Yasemin Tabak, enol Yldz, Volkan En, Ufuk Durgut Seramik Fabrikalarndaki Yer Karosu retiminden Kaynaklanan Atklarn Beton retiminde Deerlendirilmesi Yasemin Tabak, Mustafa Kara, Esin Gnay, enol Ylmaz Mermer Tozlarnn Tula retiminde Kullanlmasnda n alma Aratrmas S. Arslana, E. Gnay, N. Bilgin, E, H. A. Yeprem, A. Bilgin, M. Marolu 427

436

445 454

464 473 482

494

504 510

517

527

536

ix

UKAY2011 Ekolojik Malzeme Olarak Toprak: Kerpi Yaplarn evreye Katks Aye Pekriolu Balks Okul ncesi ve lkretimde Geri Dnm ve evre Eitiminin nemi Aye Kuleyin, Didem Alta lkretimde Srdrlebilir Atk Ynetimi Bilincinin Oluturulmas Recep Klc, zlem Takn Klc Okullarda Atk Ynetimi Sistemine rnek Model: Yeil Okul Projesi Glen Nili, Ahmet F. zten, Lokman Hanecio, Yeim Kl, Hseyin Kara niversite rencilerinin evre Bilinci, Kat Atk ve Toplum Sal Alglarna likin rdelemeler Zlfikar Haluk, Beken Nalan Florrn nsan Salna Etkisi ve Killerle Sulardan Florr Gideriminin Aratrlmas M. rfan Yeilnacar, M. ahin zdemir, D. Atasoy, T. Doan Rastgeldi Seyreltik Atksularn Anaerobik Artm Emel Ener Alptekin Endstriyel Atk Boyar Madde Uzaklatrlmasnda Semi-IPN Jellerin Kullanm Aya Bal, Bengi zkahraman, Serkan Emik, Il Acar Sentetik Boyar Madde Karmlarnn Poli(Akrilik Asit) Hidrojelleri ile Renksizletirilmesi Serkan Emik, Il Acar, Aya Bal, Bengi zkahraman Atk Sulardan Metilen Mavisi Boyar Maddesinin P(NIPAM-KO-IA) Hidrojelleri le Uzaklatrlmas Aya Bal, Bengi zkahraman, Il Acar, Serkan Emik eker Pancar Kspesinden Halofil Sp. ile Ekzopolisakkarit retimi Serap Mjgan Akyldz, Elif St, Ebru Toksoy ner 550 559 567 574 585

596

605 614

625

635

644

UKAY2011

TIBB ATIK YNETMNDE BLGESEL ZM: BOLUDZCE-SAKARYA RNE

Kamil B. Varnca, Cengiz Esmen, Yaar Avar Yldz Teknik niversitesi naat Fakltesi evre Mhendislii Blm, 34220, Esenler, stanbul zet Tbb atklarn bertaraf konusunda teknoloji seiminde en nemli etken atk miktardr. Atk miktar sistemin kapasitesini, dolaysyla tm seenekleri etkiler. Atk miktar az olduunda ters orantl olarak ounlukla birim maliyet ykselmekte bu da sistemin yaplabilirlik ve srdrlebilirliini olumsuz ynde etkilemektedir. Bu sorunun nne geebilmek iin yerleim yerleri bir araya gelerek tbb atklarn birlikte bertaraf etme yolunu seebilirler. Bu birlikteliklerden biri de Bolu, Dzce ve Sakarya illerinin oluturmu olduu ortak tbb atk ynetim plandr. Bu planda bu ilden toplanan tbb atklar Sakarya Bykehir Belediyesi Kat Atk Dzenli Depolama Sahas ierisinde ina edilen sterilizasyon tesisinde sterilize edilmekte ve iinde bulunulan depo sahasnda nihai depolanmaktadrlar. Bu bildiride; Bolu, Dzce ve Sakarya illeri ve ilelerinde oluan tbb atklarn bertaraf iin kurulmu olan tbb atk ynetim sisteminin toplama-tama ve bertaraf admlar sistem verileri nda aklanm ve bertaraf edilen atk miktarna gre bu yrenin tbb atk oluum oranlar sistem kaytlarndan Bolu ilinde 0,73 kg/kii-yl ve 0,40 kg/yatak-gn, Dzce ilinde 0,59 kg/kii-yl ve 0,60 kg/yatak-gn ve Sakarya ilinde 0,59 kg/kii-yl ve 0,83 kg/yatak-gn olarak, genelde ise 0,61 kg/kii-yl ve 0,63 kg/yatak-gn olarak tespit edilmitir. Anahtar Kelimeler: Bolu, Dzce, Sakarya, sterilizasyon, tbb atk

REGIONAL MEDICAL WASTE MANAGEMENT SOLUTION: MODEL OF BOLU-DUZCE-SAKARYA

Abstract Most important factor for choosing medical waste treatment technology and methods is amount of waste. The amount of waste is effect capacity of the system, and all options. When amount of waste is less, generally treatment cost (unit cost) of medical waste rises, so it negatively affects system. To avoid this problem, municipality can come together to treat their medical wastes. One of these unions is Bolu and Duzce cities and Sakarya Metropolitan city came together to make medical waste management plant. In this plant, Bolu, Duzce and Sakarya cities all municipalities are transported medical waste to Sakarya Metropolitan Medical waste sterilization plant to sterilize. The medical waste management system established for collection, transportation and disposal steps, and the system described the amount of waste disposed in this region. The system records the formation rates in Bolu 0.73 kg/person-year and 0.40 kg/bed-days, in Duzce 0.59 kg/person-year and 0.60 kg/bed-days, in Sakarya, 0.59 kg/person-year and 0.83 kg/bed-days and generally, 0.61 kg/person-year and 0.63 kg/bed-days was identified.
379

UKAY2011 Keywords: Bolu, Duzce, Sakarya, sterilization, medical waste GR lkemizde tbb atklar, 22/07/2005 tarih ve 25883 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Tbb Atklarn Kontrol Ynetmeliine gre ynetilmektedir (OB, 2005). Ynetmelie gre; Tbb Atk: nitelerden kaynaklanan, ynetmelik EK-2de C, D ve E gruplar altnda yer alan enfeksiyz, patolojik ve kesici-delici atklar, Enfeksiyz Atk: Enfeksiyon yapc etkenleri tad bilinen veya tamas muhtemel bata kan ve kan rnleri olmak zere her trl vcut svlar ile insan dokular, organlar, anatomik paralar, otopsi materyali, plasenta, fetus ve dier patolojik materyali; bu tr materyal ile bulam eldiven, rt, araf, bandaj, flaster, tamponlar, ekvyon ve benzeri atklar; hemodiyaliz nitesi ve karantina altndaki hastalarn vcut kartlarn; bakteri ve virs tutucu hava filtrelerini; enfeksiyz ajanlarn laboratuvar kltrlerini ve kltr stoklarn; aratrma amac ile kullanlan enfekte deney hayvanlarnn leleri ile enfekte hayvanlara ve kartlarna temas etmi her trl malzemeyi, veterinerlik hizmetlerinden kaynaklanan atklar, Patolojik Atk: Cerrahi giriim, otopsi veya anatomi almas sonucu ortaya kan dokular, organlar, vcut paralarn, insan fetusunu ve hayvan cesetlerini, Kesici-Delici Atk: rnga, enjektr ve dier tm deri alt giriim ineleri, lanset, bisturi, bak, serum seti inesi, cerrahi stur ineleri, biyopsi ineleri, intraket, krk cam, ampul, lamlamel, krlm cam tp ve petri kaplar gibi batma, delme, syrk ve yaralanmalara neden olabilecek atklar ifade etmektedir. Bolu ilinde toplanan tbb atklar; ynetmelikten sonra ynetmelik hkmleri uyarnca dier atklardan ayr olarak tbb atk poetlerinde biriktirilmeye ve tbb atk tama arac ile toplatlmaya balanmtr. Yatakl tedavi kurumlarnn tbb atklar 2010 yl Mays ayna kadar dier atk trlerinden ayr olarak toplanmakta ancak dier atk trleri ile birlikte depolanmaktayd. Ayn ekilde salk ocaklarnn tbb atklar da 2010 yl Mays ayna kadar dier atklarla kark toplanmakta ve depolanmaktayd (OB, 2007a;2008a;2009a;2010a; ERA, 2011). Dzce ilinde toplanan tbb atklar; ynetmelikten sonra ynetmelik hkmleri uyarnca dier atklardan ayr olarak tbb atk poetlerinde biriktirilmeye ve tbb atk tama arac ile toplatlmaya balanm ancak vahi olarak depolanmaya devam edilmitir. Tbb atklar 2008 yl Kasm ayndan 2009 yl sonuna kadar Kocaeli ilinde bulunan tehlikeli atk bertaraf tesisine yaklarak bertaraf edilmesi iin gnderilmitir. Bu dnemde tbb atklar 65 L kapasiteli; vida kapakl; kulplu; delinmeye, patlamaya, szdrmaya dayankl; tbb atklarla beraber bertaraf edilen; tek kullanmlk tbb atk konteynrlar ile biriktirilmekte ve tanmaktayd (OB, 2007b;2008b;2009b;2010b; ERA, 2011). Sakarya ilinde toplanan tbb atklar; 2006 ylna kadar Gazeller mevkiindeki Tbb Atk Yakma nitesinde, 2010 ylna kadar da Kocaeli ilinde bulunan tehlikeli atk bertaraf tesisine (ZAYDA) yaklarak bertaraf edilmesi iin gnderilmekteydi. Tbb atklar tpk Dzce ilinde olduu gibi 65 L kapasiteli; vida kapakl; kulplu; delinmeye, patlamaya, szdrmaya dayankl; tbb atklarla beraber bertaraf edilen; tek kullanmlk tbb atk konteynrlar ile biriktirilmekte ve tanmakta idi. Salk birimlerinin ihtiyac nispetinde bo atk konteynr teslim edilmekte, atklar bu konteynrlarla toplandklarnda ayn sayda bo konteynr salk nitesine geri verilmekte idi. Konteynrlarn ierisine ise Tbb Atklarn Kontrol Ynetmeliinde belirtilen kalnlktaki krmz renkli tbb atk
380

UKAY2011 U poetleri k konulmaktay Sistem kullanl tbb at konteyn yd. mde lan k rlar ekil 1de gste erilmektedir r (OB, 200 07c;2008c;2 2009c;2010c SBB, 200 ERA, 20 c; 09; 011).

ekil 1. Eski sistem tb atk kon bb nteynrlar (SBB, 2009) ) KURULA YEN TIBB ATIK YNET SSTEM AN K M M 2010 yl i itibari ile S Sakarya By ykehir Be elediyesi ile Bolu ve D e Dzce Bele ediyeleri ara asnda tbb atk konus sunda bir pr rotokol haz zrlanarak y yeni bir yn netim sistem gelitiril mi lmitir. Gel litirilen bu u sistem; Bo Dzce v Sakarya il snrlar i olu, ve ierisinde bu ulunan tm tbb atkla (tm sa m arn alk kurum m ve kurulular, doktor muayeneha r aneleri ile t talep halinde evlerden k kaynaklana tbb atklar da dhil an l olmak zer kentlerde tm tbb atklar), Tbb Atkla Kontro Ynetme re eki b arn ol elii kapsam mnda insan n ve evre s salna za arar vermed ayr top den planmas, ta anmas ve tbb atk sterilizasyo tesisinde e on e sterilize ed dildikten so onra depola anmas iin tbb atk sterilizasy tesisi in n yon nas ve 10 yl sreli 0 i iletilmesi ii kapsam mnda kurul lmu ve faaliyete gemitir. Tbb atk toplanan alan ekil 2de b e gsterilmek ktedir.

ekil 2. B Bolu-Dzce-Sakarya tb atk topl bb lama alan istem ad mdan olum maktadr. B admlar; 1-Tbb At Bu klarn Birik ktirilmesi-T Toplanmas, Kurulan si 2-Tbb At klarn Ta nmas ve 3-Tbb Atkl larn Steriliz zasyonu ve Bertaraf a admlardr. Sistemin i ak emas ekil 3de gsterilme s e ektedir.
381 1

UKAY2011 Bu sistemde tbb atklar; ierisine ynetmelikte zellikleri sralanan tbb atk poetleri konulmu, zerlerinde nereye ait olduu bilgisinin yer ald barkotlar ile Uluslararas Biyotehlike amblemi ve DKKAT! TIBB ATIK ibaresi yer alan, dezenfekte edildikten sonra defalarca tekrar kullanlabilir, turuncu renkli, szdrmaz, 70 Llik tbb atk kovalarnn ierisinde biriktirilmekte ve toplanmaktadr. Tbb atk poetleri dolup azlar balandktan sonra kovalarn zel kilitleme mekanizmasyla kilitlenebilir olmas sayesinde tama ilemi patlamaya, dklmeye ve szmaya kar gvenli bir ekilde gerekletirilmektedir. Dolu tbb atk kovalarnn elektronik hassas teraziler ile tartlmasnn yannda metal ve radyoaktivite lerlerle de kontrol edilmesi sayesinde tbb atklarn ierisine radyoaktif madde ve platin gibi metal paralarn karmasnn nne geilmektedir. Tbb atklarn toplandklar kovalar ekil 4de, tbb atk kovalarnn tama aralarna yerletirilmesi ise ekil 5de gsterilmektedir. Barkot ve ara takip sistemli evrimii izlenebilir otomasyon sistemi ile atn kaynandan bertarafna kadar izledii aamalarn tm ve atk bilgileri (kayna, miktar vb) ilgili tm taraflar (Bakanlk, Belediyeler, Atk reticileri, Toplayc/Bertaraf edici) tarafndan evrimii eriilebilmekte ve izlenebilmektedir. Bu sayede kaytlarn gvenli bir ekilde tutulmas ve gvenli tutulmu kaytlar ile de gelecee ynelik doru ngrlerde bulunabilme imkn salanabilmektedir. Tbb atk kovalarnn barkot okutma ilemi ekil 6da gsterilmektedir.

382

UKAY2011 U

ekil 3. Kurulan tbb atk ynetim sisteminin i ak emas (ER 2011) b e i RA,
383 3

UKAY2011

ekil 4. Tbb atk kovalar

ekil 5. Tbb atk ekil 6. Tbb atk kovalarnn tbb atk tama kovalarnn barkot aracna yerletirilmesi okutma ilemi

Bolu, Dzce ve Sakarya illerinden toplanan tbb atklar Sakarya ili Kaynarca yolu zerinde bulunan Sakarya Bykehir Belediyesi Kat Atk Dzenli Depo Sahas iinde ina edilen Tbb Atk Sterilizasyon Tesisinde Ocak 2010 tarihinden itibaren sterilize edilmektedir. Tesiste buharl sterilizasyon teknolojisi (otoklav) kullanlmaktadr. Atk younluu 120 kg/m3 olarak kabul edildiinde tesisin ilem kapasitesi 777 kg/ilem(45 dk), gnlk kapasitesi ise 24,88 ton/gn olup tesis Bolu, Dzce, Sakarya ve yakn evre illerini de kapsayacak ekilde tasarlandndan talep olmas halinde dier illerin tbb atklar da rahatlkla sisteme dhil edilebilecek durumdadr. Sterilize edilen tbb atklar paralama nitesinde paralanmakta, ardndan depo sahasnda nihai depolanmaktadrlar. Sterilizasyon tesisinin dtan ve iten grnmleri ekil 7de gsterilmektedir.

ekil 7. Sakarya Tbb Atk Sterilizasyon Tesisinin dtan ve iten grnmleri Tbb atk kovalar sterilizasyon tesisinde klor dioksit (ClO2) ile dezenfekte edilmekte ve bylece tekrar kullanlmalar sayesinde fazladan bir ambalaj maliyeti olumamaktadr. Atklarn sterilizasyonunda paralama sisteminin de olmas sayesinde de atk hacminde %70e varan bir azalma salanmaktadr.

384

UKAY2011 TIBB ATIK MKTARLARI Oluacak atk miktarlar tam ve kesin olarak bilinemez olsa da yaplm olan almalar sonucunda elde edilmi atk oluum miktarlar zerinden hesaplamalar yaplarak geree yakn tahminlerde bulunulabilir. Literatrde kg/kii-gn, kg/hasta-gn, kg/yatak-gn ve kg/nite-gn gibi eitli birimlerde verilmi atk oluum miktarlar mevcuttur. Dnya Salk Tekilat (WHO); tbb atk oluum birim miktarn kg/kii-yl birimi ile milli gelirin orta seviyede olduu lkeler iin 0,8-6,0; kg/yatak-gn birimi ile de Dou Akdeniz lkeleri iin 1,3-3,0 olarak vermektedir (WHO, 1999). Tbb atk miktarlar hizmet verilen nfus ve tbb atk kaynaklarnn saysna gre deimektedir. Dolaysyla olumas beklenen (tahmin edilen) ile toplanm olan (gerekleen) tbb atk miktarlar arasnda farkllk olumaktadr. Bolu, Dzce ve Sakarya illerinin nfuslarnn Adrese Dayal Nfus Kayt Sistemine (ADNKS) gre zamansal deiimi ekil 8de; bu alandaki tbb atk kaynaklarnn says, sahip olduklar yatak saylar ve rettikleri tbb atk miktarlar Tablo 1de; bu alanda toplanan toplam tbb atk miktarlarnn zamansal deiimi ekil 9da; olumas beklenen (tahmin edilen) ile toplanm olan (gerekleen) tbb atk miktarlarnn kyaslamas ise Tablo 2de verilmitir. Tablo 2den grld zere Bolu-Dzce-Sakarya blgesinde tbb atk birim oluum miktar 2010 yl iin ortalama olarak 0,61 kg/kii-yl ve 0,63 kg/yatak-gn olmutur. Toplanan tbb atklar yeni ina edilen sterilizasyon tesisinde sterilize edildikten sonra dzenli depo sahasnda nihai depolanmaktadrlar. Sterilizasyon ileminin gerekleip gereklemedii biyolojik indikatrler ile haftada bir, kimyasal indikatrler ile her ilemde test edilmektedir. Tesiste sterilize edilmi atk miktar, sistem bilgilerini zamansal olarak kayt eden otoklav kayt kad, biyolojik ve kimyasal indikatr test sonular aylk raporlar halinde Sakarya l evre ve Orman Mdrlne teslim edilmekte, 6 aylk periyotlarla da l evre ve Orman Mdrl tarafndan sistemin almas yerinde kontrol ve test edilmektedir. Sterilize edilen tbb atklarn zamansal deiimi ve zellikleri Tablo 3de verilmitir. Tablo 3e gre Ocak 2010dan Haziran 2011a kadar olan 18 aylk dnemde 1.366 ton tbb atk sterilize edilmitir. Bu atn ortalama younluu 151 kg/m3 olarak belirlenmitir. Kurulan otoklav sisteminin ortalama kapasitesi 983 kg/ilem(45 dk), saatlik kapasitesi ise 1.311 kg/sa olarak hesaplanmtr. Toplam 9.046 m3 hacmindeki bu atk, sterilizasyon ve paralama ileminden sonra 6.332 m3lk (yani %70lik) bir hacim azalmas ile 2.714 m3 hacme inmitir. Bylece atn son younluu da 503 kg/m3 olmutur. Sterilizasyon ve paralama ilemi sayesinde ayda ortalama 352 m3, ylda ise 4.222 m3lk bir hacim azalmas salanmaktadr. Bu ise, dzenli depo sahasnda ortalama atk depo ykseklii 20 m olarak kabul edildiinde her yl ortalama 211 m2lik (0,021 ha, 0,211 dnm) bir alandan tasarruf edilmesi anlamna gelir ki bu durum sistemin bir baka faydas olarak kaydedilebilir.

385

UKAY2011
851.292 861.570 872.872 271.208

Nfus (kii)

835.222

323.328

328.611

270.417

2007

268.882

2008 Bolu Dzce

271.545

2009 Sakarya

335.156

2010

ekil 8. Bolu-Dzce ve Sakarya illerinin nfuslarnn ADNKSne gre zamansal deiimi (TK, 2011) Tablo 1. Bolu, Dzce ve Sakarya illerindeki tbb atk kaynaklarnn says, sahip olduklar yatak saylar ve rettikleri tbb atk miktarlar (SB, 2011; ERA, 2011)
YATAKSIZ SALIK SALIK KURUMLAR NVERSTE(2) ZEL(3) BAKANLII(1) I(4) retile retile retile retile Yata Yata Yata n Atk Kuru n Atk n Atk Kuru n Atk Kuru Kuru k k k Mikta m Mikta Mikta m Mikta m m Say Say Say r Says r Says r r Says Says s s s (ton) (ton) (ton) (ton) 111,83 1 249 54,490 4 117 24,295 48 6,559 8 999 6 20,323( 4 409 75,413 1 350 59,993 4 59 43.804 63 5) 1.27 7 2.68 5 343,90 --7 531,15 2 6 --599 --13 342 518 148,14 157 8 216,24 268 7 YATAKLI SALIK KURUMLARI TOPLAM

LLER

Bolu Dzce

Sakary 12 a TOPLA 24 M

114,48 21 3

retile Yata n Atk Kuru k m Mikta Say Says r s (ton) 1.31 197,18 61 7 0 199,53 72 818 3 1.61 512,07 20,023 175 9 8 3.75 908,79 46,905 308 4 1

Not: Tablodaki tm deerler 2010 ylna ait olup Salk Bakanl ve ERA evre Teknolojileri verilerinden derlenmitir.
(1) (2) (3) (4)

Salk Bakanlna bal yatakl salk kurulularn ifade eder. niversite hastahanelerini ifade eder. Yatakl zel hastahaneleri ve diyaliz merkezlerini ifade eder.

Ayakta tedavi hizmeti verilen yataksz tm salk kurulular, muayenehaneler, poliklinikler, iyeri revirleri, aile sal merkezleri dhildir. Dzce ilindeki yataksz salk kurumlarndan kaynaklanan tbb atk miktarnn fazla olmasnn sebebi bu ilde nemli bir atk reticisi olan Kzlay Kan Merkezinin yer alyor olmasdr. Kzlay Kan Merkezi 2010 ylnda 14,367 ton tbb atk retmitir.

(5)

338.188

386

UKAY2011 Not. 2011 deerleri, yln ilk 6 aynn deerleridir.

512

Tbbi atk miktar (ton)

421

448

276

234 183

200

202

210

149

139

139

197 200

198

102

2000

18

2001

55

2002

70

2003

2004
Bolu

2005
Dzce

2006

81

2007

2008

2009

2010

Sakarya

ekil 9. Bolu, Dzce ve Sakarya illerinde toplanan toplam tbb atk miktarlarnn zamansal deiimi (OB, 2007abc;2008abc;2009abc;2010abc; SBB, 2009; ERA, 2011) Tablo 2. Olumas beklenen ve toplanm olan tbb atk miktarlarnn kyaslamas
Tbb Atk Birim Miktar kg/kii-yl 0,80(3) 0,73 0,80(3) 0,59 0,80(3) 0,59 0,80(3) 0,61 Nfus(1) Kii 271.208 271.208 338.188 338.188 872.872 872.872 1.482.268 1.482.268 Tbb Atk Tbb Atk Miktar Birim Miktar ton/yl kg/yatak-gn 217 1,30(3) 197(4) 0,40 270 1,30(3) 200(4) 0,60 698 1,30(3) 512(4) 0,83 1.186 1,30(3) 909(4) 0,63 Yatak Says (2) Adet 1.317 1.317 818 818 1.619 1.619 3.754 3.754 Tbb Atk Miktar ton/yl 1.712 191(5) 1.063 179(5) 2.105 492(5) 4.880 862(5)

Bolu Dzce Sakarya Genel

Tahmin edilen Gerekleen Tahmin edilen Gerekleen Tahmin edilen Gerekleen Tahmin edilen Gerekleen

Not: Tablodaki tm deerler 2010 ylna ait olup 2010 yl iin geerlidir.
(1) (2) (3) (4) (5)

Hizmet verilen tm nfus (TK, 2011). ldeki yatakl salk kurumlarnn 2010 yl toplam yatak saylar (SB, 2011). Dnya Salk Tekilatnn vermi olduu deer aralklarndan seilmitir (WHO, 1999). lde 2010 ylnda toplanan toplam tbb atk miktarlar (ERA, 2011).

lde 2010 ylnda sadece yatal hastahanelerden toplanan toplam tbb atk miktarlar (ERA, 2011).

128 117

127

2011

387

286

UKAY2011 Tablo 3. Sterilize edilen tbb atklarn zamansal deiimi ve zellikleri (ERA, 2011)
Tbb Atk Miktar Aylk Otoklav Sefer Says Sefer 61 53 62 60 70 82 76 69 72 87 77 90 85 86 99 92 93 82 1.396 Otokl Atn av lk Hacmi Hacmi m3 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 6,48 m3 395,28 343,44 401,76 388,80 453,60 531,36 492,48 447,12 466,56 563,76 498,96 583,20 550,80 557,28 641,52 596,16 602,64 531,36 Atn lk Hacim Atn Younlu Azalma Son u s Hacmi kg/m3 141,73 152,13 154,01 156,91 152,96 147,61 162,18 166,83 154,65 151,76 143,74 151,94 143,70 143,55 141,50 145,60 152,66 160,79 m3 276,70 240,41 281,23 272,16 317,52 371,95 344,73 312,98 326,59 394,63 349,27 408,24 385,56 390,10 449,06 417,31 421,85 371,95 m3 118.58 103.03 120.53 116.64 136.08 159.41 147.74 134.14 139.97 169.13 149.69 174.96 165.24 167.18 192.46 178.85 180.79 159.41 Atn Son Younlu u kg/m3 472.44 507.09 513.38 523.03 509.88 492.05 540.60 556.10 515.49 505.88 479.13 506.46 479.00 478.51 471.67 485.33 508.87 535.96 503,22 Ortalama Otoklav Yklemesi (45 dk) kg 918 986 998 1.017 991 957 1.051 1.081 1.002 983 931 985 931 930 917 943 989 1.042 983

Aylar

kg Ocak 2010 56.024 ubat 2010 52.246 Mart 2010 61.877 Nisan 2010 61.006 Mays 2010 69.384 Haziran 78.436 2010 Temmuz 79.870 2010 Austos 74.593 2010 Eyll 2010 72.152 Ekim 2010 85.558 Kasm 2010 71.720 Aralk 2010 88.610 Ocak 2011 79.150 ubat 2011 80.000 Mart 2011 90.775 Nisan 2011 86.800 Mays 2011 92.000 Haziran 85.437 2011 1.365.63 Toplam 8

9.046,08 150,96

6.332,26 2.713,82

llerde tbb atk bertaraf cretleri l Mahalli evre Kurullar tarafndan senelik olarak belirlenmektedir. Bolu, Dzce ve Sakarya illerine ait tbb atk bertaraf cretlerinin zamansal deiimi ekil 10da verilmitir.

Tbbatkbertarafcreti (TL/kg)

2,00

1,95 1,80

2,00

1,80 1,69 1,70

1,80

2009
Bolu

2010
Dzce Sakarya

2011

ekil 10. Bolu-Dzce ve Sakarya illerine ait tbb atk bertaraf cretlerinin zamansal deiimi (BMK, 2010; BMK, 2011; DMK, 2009; DMK, 2010; DMK, 2011; SMK, 2009; SMK, 2010; SMK, 2011) Not1: cretlere KDV dhil deildir.
388

UKAY2011 Not2: 2009 ylnda bu bedellere ek olarak tehlikeli atk bidon creti de denmitir. Not3 Sakarya Bykehir Belediye snrlar dndaki yerlerde tbb atk bertaraf creti 2009da 1,85 TL/kg, 2010 ve 2011 yllarnda da 2 TL/kg olmutur. DEERLENDRME VE SONU 2010 yl itibari ile Sakarya Bykehir Belediyesi ile Bolu ve Dzce Belediyeleri arasnda tbb atk konusunda bir protokol hazrlanarak yeni bir ynetim sistemi gelitirilmitir. Gelitirilen bu sistem; Bolu, Dzce ve Sakarya il snrlar ierisinde bulunan tm tbb atklarn Tbb Atklarn Kontrol Ynetmelii kapsamnda insan ve evre salna zarar vermeden ayr toplanmas, tanmas ve tbb atk sterilizasyon tesisinde sterilize edildikten sonra depolanmas iin tbb atk sterilizasyon tesisi inas ve 10 yl sreli iletilmesi ii kapsamnda kurulmu ve faaliyete gemitir. Sistem Tbb Atklarn Kontrol Ynetmeliinin ykmllklerini yerine getirmekle birlikte eski sistemden farkllk arz etmektedir. Yeni sistemin en byk farkllklar; 1) tbb atklarn, ierisine tbb atk poeti konulmu, zerlerinde nereye ait olduu bilgisinin yer ald barkotlar ve okunabilecek byklkte ve siyah renkli Uluslararas Biyotehlike amblemi ile yine siyah renkli harfler ile yazlm DKKAT! TIBB ATIK ibaresi yer alan, dezenfekte edildikten sonra defalarca tekrar kullanlabilir, turuncu renkli, szdrmaz, 70 Llik tbb atk kovalarnn ierisinde biriktirilmesi ve toplanmas; 2) poetler dolup azlar balandktan sonra kovalarn zel kilitleme mekanizmasyla kilitlenebilir olmas sayesinde tama ileminin patlamaya, dklmeye ve szmaya kar gvenli bir ekilde gerekletirilebilir olmas; 3) dolu tbb atk kovalarnn elektronik hassas teraziler ile tartlmasnn yannda metal ve radyoaktivite lerlerle de kontrol edilmesi sayesinde tbb atklarn ierisine radyoaktif madde ve platin gibi metal paralarn karmasnn nlenmesi; 4) barkot ve ara takip sistemli evrimii izlenebilir otomasyon sistemi ile atn kaynandan bertarafna kadar izledii aamalarn tmnn ve atk bilgilerinin (kayna, miktar vb) ilgili tm taraflar (Bakanlk, Belediyeler, Atk reticileri, Toplayc/Bertaraf edici) tarafndan evrimii eriilebilir ve izlenebilir olmas ile kaytlarn gvenli bir ekilde tutulmas ve gvenli tutulmu kaytlar ile de gelecee ynelik doru ngrlerde bulunabilme imknnn salanyor olmas; 5) tbb atk kovalarnn klor dioksit (ClO2) ile dezenfeksiyonu sonras tekrar kullanlmalar sayesinde fazladan bir ambalaj maliyetinin olmamas; 6) atklarn paralamal otoklav sistemi ile sterilize edilmesi sayesinde atk hacminde %70e varan bir azalma salanyor olmasdr. Sistem kaytlarndan elde edilen bilgilere nda Bolu, Dzce ve Sakarya illerinin geneli iin tbb atk oluum hz 0,61 kg/kii-yl ve 0,63 kg/yatak-gn olarak hesaplanmtr. Bunun yan sra atk ortalama younluunun 151 kg/m3 ve buna bal olarak da sterilizasyon tesisi saatlik kapasitesinin 1.311 kg/sa olduu sonucuna varlmtr. Bu veriler nda sterilizasyon tesisinin tek vardiyadaki (8 saat) kapasitesinin ortalama 10.488 kg olduu grlmtr. Ayrca sterilizasyondan sonraki paralama ilemi sayesinde ayda ortalama 352 m3, ylda ise 4.222 m3lk bir hacim azalmas salanmaktadr.

389

UKAY2011 KAYNAKLAR BMK, 2010 Bolu l Mahalli evre Kurul Karar, 2010 yl tbb atk bertaraf cretleri, Tarih: 02/04/2010, Say: 39. BMK, 2011 Bolu l Mahalli evre Kurul Karar, 2011 yl tbb atk bertaraf cretleri, Tarih: 07/01/2011, Say: 43. OB, 2005 OB, T.C. evre ve Orman Bakanl, Tbb Atklarn Kontrol Ynetmelii, Resmi Gazete, Tarih: 22/07/2005, Say: 25883. OB, 2007a OB, T.C. evre ve Orman Bakanl, Bolu l evre Durum Raporu 2006, 2007. OB, 2007b OB, T.C. evre ve Orman Bakanl, Dzce l evre Durum Raporu 2006, 2007. OB, 2007c OB, T.C. evre ve Orman Bakanl, Sakarya l evre Durum Raporu 2006, 2007. OB, 2008a OB, T.C. evre ve Orman Bakanl, Bolu l evre Durum Raporu 2007, 2008. OB, 2008b OB, T.C. evre ve Orman Bakanl, Dzce l evre Durum Raporu 2007, 2008. OB, 2008c OB, T.C. evre ve Orman Bakanl, Sakarya l evre Durum Raporu 2007, 2008. OB, 2009a OB, T.C. evre ve Orman Bakanl, Bolu l evre Durum Raporu 2008, 2009. OB, 2009b OB, T.C. evre ve Orman Bakanl, Dzce l evre Durum Raporu 2008, 2009. OB, 2009c OB, T.C. evre ve Orman Bakanl, Sakarya l evre Durum Raporu 2008, 2009. DMK, 2009 Dzce l Mahalli evre Kurul Karar, 2009 yl tbb atk bertaraf cretleri, Tarih: 30/12/2008, Say: 2008/14. DMK, 2010 Dzce l Mahalli evre Kurul Karar, 2010 yl tbb atk bertaraf cretleri, Tarih: 29/12/2009, Say: 2009/07. DMK, 2011 Dzce l Mahalli evre Kurul Karar, 2011 yl tbb atk bertaraf cretleri, Tarih: 31/01/2011, Say: 2011/01. ERA, 2011 ERA evre Teknolojileri San. Tic. Ltd. ti., http://www.eracevre.com/, 2011. SB, 2011 Salk Bakanl, Trkiyedeki Yatakl Tedavi Kurumlar, 2011. SBB, 2009 Sakarya Bykehir Belediyesi, evre Koruma ve Kontrol Daire Bakanl, Tbb Atk Sterilizasyon Tesisi Fizibilite Raporu, 2009. SMK, 2009 Sakarya l Mahalli evre Kurul Karar, 2009 yl tbb atk bertaraf cretleri, Tarih: 02/02/2009, Say: 2009/58. SMK, 2010 Sakarya l Mahalli evre Kurul Karar, 2010 yl tbb atk bertaraf cretleri, Tarih: 30/12/2009, Say: 2009/66. SMK, 2011 Sakarya l Mahalli evre Kurul Karar, 2011 yl tbb atk bertaraf cretleri, Tarih: 31/12/2010, Say: 2010/74. TK, 2011 Trkiye statistik Kurumu (TK), Adrese Dayal Nfus Kayt Sistemi (ADNKS) Veritaban, http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul, [Eriim: 11/07/2011]. WHO, 1999 WHO, Dnya Salk Tekilat, Safe management of wastes from healthcare activities, Editrler: A. Prss, E. Giroult ve P. Rushbrook, http://www.who.int/water_sanitation_health/medicalwaste/wastemanag/en/index.html, World Health Organization-WHO, 1999.
390