Yapay Zeka

Bilgisayar Mhendisliine Giri Dersi

zlem zgbek
E.. Bilgisayar Mhendislii Blm
20.10.2010
1

indekiler

Tanm Ama Yntemleri Kullanm alanlar Kaynaklar

Yapay Zeka Nedir?

Bir bilgisayarn, genellikle insana zg nitelikler olduu varsaylan akl yrtme, anlam karma, genelleme ve gemi deneyimlerden renme gibi yksek zihinsel srelere ilikin grevleri yerine getirme yeteneidir. [1] nsanlarn yaptklarn bilgisayara yaptrma abasdr.[1] nsann dnme yntemlerini analiz ederek bunlarn benzeri yapay ynergeleri gelitirmeye almaktr. [2]

Yaplan yapay zeka tanmlar genel olarak 4 blmde incelenebilir [3]:

nsanlar gibi dnen sistemler nsanlar gibi davranan sistemler Mantkl/akll dnen sistemler Mantkl/akll davranan sistemler

Yapay zeka, bilgisayar bilimleri ile ilikilendirilir ancak matematik, psikoloji, biyoloji, felsefe ve bilisel bilimlerle (cognitive science) de nemli balantlar vardr. [4]

Neden Yapay Zeka?

Bilgisayarlar, programlanm sabit kurallar kullanarak birbirini tekrar eden monoton ilemleri doru ve gvenilir ekilde hzla yapabilmektedir. Ancak, insanlarn tersine bilgisayarlar belli durumlar anlayamaz ve yeni durumlara uyum salayamazlar. Yapay zeka, bilgisayarlarn bu tr karmak sorunlarn stesinden gelebilmesi iin gereklidir.
6

nsanlarn soyut dnce, st seviye karsamalar yapma ve rnt tanmaya (pattern recognition) dayal deiik problem zme yaklamlar vardr. nsanlarn nasl dndkleri ve problem zme yaklamlar halen aratrlmaktadr. Yapay zeka almalar bir adan bu aratrmalara da destek vermektedir.
7

Yapay Zeka Yntemleri

3 ana kategoride incelenebilir:

Arama (Search) Makine renmesi (Machine Learning) Bilgi Temsili ve karsama (Knowledge Representation & Inference)

1- Arama

Aa ve izge yaplar zerinde arama. Aranan ey, bir dm ya da bir yol olabilir.

2- Makine renmesi
renme farkl anlamlarda kullanlabilir:

Ezberlemek. Gzlem ve aratrma sonucu baz gereklere ulamak. Uygulamalar yaparak zihinsel ve hareketsel becerileri gelitirmek. Yeni bilgiyi genel ve etkili biimde ifade etmek.
10

renme sistemleri bir problemin rneklerinden bilgiler karmaldr ve bu karmlar sayesinde verilen grevi daha iyi yapabilmelidir. Dolaysyla, grd her resim dosyasn kaydeden bir sisteme renen bir sistem diyemeyiz. Bu tr bir sistemin ok fazla bilgisi olmasna ramen bu bilgilerden yararlanamaz.
11

3- Bilgi Temsili ve karsama

Bir konuyu sembolik olarak ifade etmenin yollardr. Ontolojiler, anlamsal (semantik) web rnek olarak verilebilir.

12

Kullanm Alanlar
rnt Tanma (Pattern recognition) Parmak izi tanma, plaka tanma, yz tanma sistemleri. Gvenlik ve salk alanlar.
rnek: Yz Tanma Sistemi, yzn karakteristik zelliklerini analiz ederek, farkl noktalar ve blgeler aras biyometrik lumler yaparak veritaban ile karlatrma yapar ve kiiyi tanmlar. [6]
13

rnt tanma ileminde yapay sinir alar gibi yapay zeka yntemleri kullanlabilir.

14

Uzman Sistemler - Belirli bir uzmanlk alannda, gerek kiilerden derlenen bilgileri temel alarak, zamanla kendisini gelitirebilme yetenei de olan yazlmlardr. Salk alannda tehis koymada (Mycin, CADUCEUS), muhasebede, otomatik sorun zme (troubleshooting) alanlarnda kullanlabilir.
15

16

Karar Aac (Decision Tree)

17

Genetik Algoritmalar - Genetik algoritmalar problemlerin zm iin evrimsel sreci bilgisayar ortamnda taklit ederler. Genetik algoritmalar problemlerin zmn parametrelerin deerleriyle deil, kodlaryla arar. Parametreler kodlanabildii srece zm retilebilir. Bu sebeple genetik algoritmalar ne yapt konusunda bilgi iermez, nasl yaptn bilir.

18

Genetik algoritmalarda, tpk biyolojideki gibi kromozom ve gen ad verilen birimler vardr.

19

Bulank Mantk (Fuzzy Logic) Sonucun sadece 0 veya 1 deil, 0'la 1 arasndaki dier saylarn da olabileceini anlatr. Normal program: Temel girdiler Program Sabit bir sonu Bulank mantk: Says belli olmayan veri yn Program Girdilere ve varsayma gre deiken bir veya birden fazla sonu
20

21

Yapay Sinir Alar nsan beynindeki sinir hcrelerinin ileme mantndan yola klarak gelitirilmi bir yntemdir. Biyolojik sinir alarn daha iyi anlamak ya da problem zmek iin kullanlabilir. Tahminleme, snflama, eniyileme (optimizasyon) ya da kontrol teorisinde kullanlabilir.
22

Biyolojik sinir alarna benzer yapay nronlar ve aralarndaki ilikiler sz konusudur.

23

Yz, ses, el yazs tanma sistemlerinde, hava tahmini yapmada, satran benzeri bilgisayar oyunlarnda, otomatik ara kontrollerinde, istenmeyen e-postalarn (spam) engellenmesinde ve daha pek ok alanda uygulamalar vardr.

24

Doal Dil leme - nsanlara zg tm dillerin ilenmesi ve kullanlmas amac ile ortaya kmtr. Doal dillerin kurall yapsnn zmlenerek anlalmas veya yeniden retilmesi amacn tar. Yazl dokmanlarn otomatik evrilmesi, soru-cevap makineleri, otomatik konuma ve komut anlama, konuma sentezi, konuma retme, otomatik metin zetleme, bilgi salama gibi birok konuda faydas olacak bir alma alandr.

25

Kaynaklar
[1] Yapay Zeka Vasif V. Nabiyev [2] Wikipedia http://en.wikipedia.org Vikipedi http://tr.wikipedia.org [3] Artificial Intelligence A Modern Approach S. Russel P. Norvig [4] http://ai-depot.com/Intro.html [5] http://www.grimedia.com/?page=yuz_tanima_sistemi

26