TRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS EN 60204-1
Nisan 2011

ICS 29.020

MAKNALARDA GVENLK - MAKNALARIN ELEKTRK DONANIMI - BLM 1: GENEL KURALLAR Safety of machinery - Electrical equipment of machines Part 1: General requirements

TS EN 60204-1 (2011) Standard, EN 60204-1 (2006) standard ile birebir ayn olup, Avrupa Elektroteknik Standardizasyon Komitesinin (CENELEC, Avenue Marnix 17 B-1000 Brussels) izniyle baslmtr. Avrupa Standardlarnn herhangi bir ekilde ve herhangi bir yolla tm kullanm haklar Avrupa Elektroteknik Standardizasyon Komitesi (CENELEC) ve ye lkelerine aittir. TSE kanalyla CENELECden yazl izin alnmakszn oaltlamaz.

TRK STANDARDLARI ENSTTS Necatibey Caddesi No.112 Bakanlklar/ANKARA

Bugnk teknik ve uygulamaya dayanlarak hazrlanm olan bu standardn, zamanla ortaya kacak gelime ve deiikliklere uydurulmas mmkn olduundan ilgililerin yaynlar izlemelerini ve standardn uygulanmasnda karlatklar aksaklklar Enstitmze iletmelerini rica ederiz. Bu standard oluturan htisas Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde grlerini bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin deerli katklarn kranla anarz.

Kalite Sistem Belgesi malt ve hizmet sektrlerinde faaliyet gsteren kurulularn sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarna uygun olarak kurmalar durumunda TSE tarafndan verilen belgedir.

Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas) TSE Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin ilgili Trk Standardna uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.

TSEK
Kritere Uygunluk Belgesi (TSEK Markas Kullanma Hakk) Kritere Uygunluk Belgesi; Trk Standardlar bulunmayan konularda firmalarn rnlerinin ilgili uluslararas standardlar, benzeri Trk Standardlar, dier lkelerin milli standardlar, teknik literatr esas alnarak Trk Standardlar Enstits tarafndan kabul edilen Kalite Faktr ve Deerlerine uygunluunu belirten ve akdedilen szleme ile TSEK Markas kullanma hakk verilen firma adna dzenlenen ve zerinde TSEK Markas kullanlacak rnlerin ticari Markas, cinsi, snf, tipi ve trn belirten geerlilik sresi bir yl olan belgedir.

DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir garanti sz konusu deildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir. TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

n sz
Bu standard, CENELEC tarafndan kabul edilen EN 60204-1: 2006 standard esas alnarak, TSE Elektrik htisas Grubunca TS 10316 EN 60204-1: 2005in revizyonu olarak hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 05 Nisan 2011 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak kabul edilerek yaymna karar verilmitir. Bu standardn daha nce yaymlanm bulunan basklar geersizdir. EN 60204-1 (2006) ile IEC 60204-1 (2005)te yaplan ortak deiiklikler metnin solunda dey izgiyle gsterilmitir. Bu standardda kullanlan baz kelime ve/veya ifadeler patent haklarna konu olabilir. Byle bir patent hakknn belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

indekiler
0 1 2 3 Giri ........................................................................................................................................................... 1 Kapsam...................................................................................................................................................... 2 Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar ............................................................................................ 3 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................... 7 3.1 Harekete geirici ................................................................................................................................. 7 3.2 Ortam scakl .................................................................................................................................... 7 3.3 Bariyer ................................................................................................................................................. 7 3.4 Kablo tavas......................................................................................................................................... 7 3.5 Donanml kablo kanal sistemi ............................................................................................................ 7 3.6 Ayn anda oluan ................................................................................................................................ 7 3.7 Boru..................................................................................................................................................... 7 3.8 Kontrol devresi (bir makinann) ........................................................................................................... 7 3.9 Kontrol cihaz....................................................................................................................................... 7 3.10 Kontrol dzeni.................................................................................................................................. 8 3.11 Kontroll durdurma .......................................................................................................................... 8 3.12 Dorudan Temas............................................................................................................................. 8 3.13 Dorudan ama almas (bir kontak elemannn)......................................................................... 8 3.14 Kapal kanal ..................................................................................................................................... 8 3.15 Elektrikli alma alan ..................................................................................................................... 8 3.16 Elektronik donanm.......................................................................................................................... 8 3.17 Acil durum durdurma cihaz............................................................................................................. 8 3.18 Acil durum devre d brakma cihaz .............................................................................................. 8 3.19 Elektrikli kapal alma alan .......................................................................................................... 8 3.20 Mahfaza ........................................................................................................................................... 8 3.21 Donanm .......................................................................................................................................... 9 3.22 E potansiyel kuaklama ................................................................................................................. 9 3.23 Aktaki iletken blm...................................................................................................................... 9 3.24 Yabanc iletken blm ..................................................................................................................... 9 3.25 Arza ................................................................................................................................................ 9 3.26 Hata ................................................................................................................................................. 9 3.27 Fonksiyonel kuaklama ................................................................................................................. 10 3.28 Tehlike ........................................................................................................................................... 10 3.29 Dolayl temas ................................................................................................................................. 10 3.30 Endktif g besleme sistemi ........................................................................................................ 10 3.31 Eitilmi kii (elektrik konusunda).................................................................................................. 10 3.32 Ara kilit (gvenlik iin).................................................................................................................... 10 3.33 Gerilimli blm ............................................................................................................................... 10 3.34 Makina harekete geiricisi ............................................................................................................. 10 3.35 Makinalar, makina ......................................................................................................................... 10 3.36 aretleme ...................................................................................................................................... 11 3.37 Ntr iletkeni (sembol N) ............................................................................................................... 11 3.38 Engel.............................................................................................................................................. 11 3.39 Ar akm....................................................................................................................................... 11 3.40 Ar yk (bir devrenin) .................................................................................................................. 11 3.41 Fi-priz kombinasyonu................................................................................................................... 11 3.42 G devresi.................................................................................................................................... 11 3.43 Koruyucu kuaklama ..................................................................................................................... 11 3.44 Koruyucu kuaklama devresi......................................................................................................... 11 3.45 Koruma iletkeni .............................................................................................................................. 11 3.46 Yedekleme..................................................................................................................................... 12 3.47 Referans gsterili......................................................................................................................... 12 3.48 Risk................................................................................................................................................ 12 3.49 Koruyucu........................................................................................................................................ 12 3.50 Koruma .......................................................................................................................................... 12 3.51 letme seviyesi ............................................................................................................................. 12 3.52 Ksa devre akm............................................................................................................................ 12 3.53 Yetitirilmi kii (elektrik konusunda)............................................................................................. 12

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

3.54 Tedariki ........................................................................................................................................ 12 3.55 Anahtarlama cihaz........................................................................................................................ 12 3.56 Kontrolsz durma .......................................................................................................................... 12 3.57 Kullanc ......................................................................................................................................... 12 4 Genel kurallar ......................................................................................................................................... 13 4.1 Genel................................................................................................................................................. 13 4.2 Donanmn seimi ............................................................................................................................. 13 4.3 Elektrik beslemesi ............................................................................................................................. 14 4.4 Fiziksel evre ve alma artlar ...................................................................................................... 15 4.5 Tama ve depolama......................................................................................................................... 16 4.6 Kaldrma tertibat............................................................................................................................... 16 4.7 Montaj................................................................................................................................................ 16 5 Besleme giri iletkeni balant ular, ayrma ve devre d brakma dzenleri .................................... 16 5.1 Besleme giri iletkeni balant ular................................................................................................. 16 5.2 D koruyucu topraklama sistemine balant iin balant ucu ......................................................... 17 5.3 Beslemeyi ayrma (balanty kesme) cihaz .................................................................................... 17 5.4 Beklenmeyen altrmann nlenmesi iin devre kesme cihazlar................................................... 19 5.5 Elektrik donanmnn ayrlmas iin kullanlan cihazlar...................................................................... 20 5.6 Yetkisiz, istenmeden ve/veya yanllkla balantya kar koruma ................................................... 20 6 Elektrik arpmalarna kar koruma ..................................................................................................... 20 6.1 Genel................................................................................................................................................. 20 6.2 Dorudan temasa kar koruma........................................................................................................ 21 6.3 Dolayl temasa kar koruma............................................................................................................. 23 6.4 PELVin kullanlmas ile koruma........................................................................................................ 24 7 Donanmn korunmas............................................................................................................................ 25 7.1 Genel................................................................................................................................................. 25 7.2 Ar akma kar koruma .................................................................................................................. 25 7.3 Motorlarn ar snmaya kar korunmas........................................................................................ 26 7.4 Olaan d scakla kar koruma................................................................................................... 27 7.5 Beslemenin kesilmesi veya gerilimin azalmas kar koruma ve mteakiben eski deerine gelmesi28 7.6 Motorun ar hz korumas ............................................................................................................... 28 7.7 Toprak arzas/artk akm korumas .................................................................................................. 28 7.8 Faz sras korumas........................................................................................................................... 28 7.9 Yldrmdan veya anahtarlama ani akmlarndan kaynaklanan ar gerilimlere kar koruma ......... 28 8 E potansiyel kuaklama....................................................................................................................... 29 8.1 Genel................................................................................................................................................. 29 8.2 Koruyucu kuaklama devresi ............................................................................................................ 31 8.3 Fonksiyonel kuaklama..................................................................................................................... 33 8.4 Yksek kaak akm etkilerini snrlamak iin tedbirler....................................................................... 33 9 Kontrol devreleri ve kontrol fonksiyonlar........................................................................................... 33 9.1 Kontrol devreleri ................................................................................................................................ 33 9.2 Kontrol fonksiyonlar.......................................................................................................................... 34 9.3 Koruyucu ara kilitler........................................................................................................................... 39 9.4 Arza hlinde kontrol fonksiyonlar .................................................................................................... 39 10 Operatr ara birimi ve makinaya monte edilen kontrol cihazlar................................................... 42 10.1 Genel ............................................................................................................................................. 42 10.2 Basmal dmeler.......................................................................................................................... 43 10.3 Gsterge klar ve ekranlar ........................................................................................................ 45 10.4 Ikl basmal dmeler.................................................................................................................. 46 10.5 Dner kontrol cihazlar................................................................................................................... 46 10.6 Yol verme cihazlar ........................................................................................................................ 46 10.7 Acil durum durdurma cihazlar....................................................................................................... 46 10.8 Acil durum kesme cihazlar............................................................................................................ 46 10.9 Etkinletirme kontrol cihazlar........................................................................................................ 47 11 Kontrol dzeni: Yeri, montaj ve mahfazalar.................................................................................. 47 11.1 Genel kurallar ................................................................................................................................ 47 11.2 Yer ve montaj................................................................................................................................. 47

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

11.3 Koruma dereceleri ......................................................................................................................... 48 11.4 Mahfazalar, kaplar ve aklklar .................................................................................................... 49 11.5 Kontrol dzenine eriim ................................................................................................................. 50 12 letkenler ve kablolar .......................................................................................................................... 50 12.1 Genel kurallar ................................................................................................................................ 50 12.2 letkenler ........................................................................................................................................ 50 12.3 Yaltm............................................................................................................................................ 51 12.4 Normal iletmede akm tama kapasitesi..................................................................................... 51 12.5 letken ve kablo gerilim dm .................................................................................................... 52 12.6 Bklgen kablolar .......................................................................................................................... 53 12.7 letken telleri, iletken baralar ve kayar bilezik niteleri .................................................................. 54 13 Kablaj uygulamalar............................................................................................................................ 55 13.1 Balantlar ve gzergh................................................................................................................. 55 13.2 letkenlerin tantlmas.................................................................................................................... 56 13.3 Mahfazalar iinde kablaj ................................................................................................................ 58 13.4 Mahfazalar dnda kablaj.............................................................................................................. 58 13.5 Kanallar, balant kutular ve dier kutular .................................................................................... 60 14 Elektrik motorlar ve ilgili donanm ................................................................................................... 62 14.1 Genel kurallar ................................................................................................................................ 62 14.2 Motor mahfazalar.......................................................................................................................... 62 14.3 Motor boyutlar............................................................................................................................... 62 14.4 Motor montaj ve blmeleri ............................................................................................................ 62 14.5 Motor seim kriterleri ..................................................................................................................... 62 14.6 Mekanik frenler iin koruyucu cihazlar .......................................................................................... 63 15 Yardmc donanm ve aydnlatma...................................................................................................... 63 15.1 Yardmc donanmlar ..................................................................................................................... 63 15.2 Makina ve donamn mahalli aydnlatmas ..................................................................................... 63 16 aretleme, uyar iaretleri ve referans gsterililer........................................................................ 64 16.1 Genel ............................................................................................................................................. 64 16.2 Uyar iaretleri ............................................................................................................................... 64 16.3 Fonksiyonel tantma ...................................................................................................................... 65 16.4 Donanmn iaretlenmesi............................................................................................................... 65 16.5 Referans gsterililer..................................................................................................................... 65 17 Teknik dokmantasyon...................................................................................................................... 65 17.1 Genel ............................................................................................................................................. 65 17.2 Temin edilecek bilgiler ................................................................................................................... 66 17.3 Btn dokmantasyon iin uygulanabilir kurallar .......................................................................... 66 17.4 Tesis dokmanlar ......................................................................................................................... 66 17.5 Blok emalar ve fonksiyon emalar.............................................................................................. 67 17.6 Devre emalar .............................................................................................................................. 67 17.7 letme el kitab.............................................................................................................................. 67 17.8 Bakm el kitab ............................................................................................................................... 68 17.9 Para listesi ................................................................................................................................... 68 18 Dorulama ........................................................................................................................................... 68 18.1 Genel ............................................................................................................................................. 68 18.2 Beslemenin otomatik ayrlmas ile koruma iin artlarn dorulanmas ........................................ 68 18.3 Yaltm direnci deneyleri ................................................................................................................ 71 18.4 Gerilim deneyleri............................................................................................................................ 72 18.5 Artk gerilimlere kar korunma...................................................................................................... 72 18.6 Fonksiyon deneyleri....................................................................................................................... 72 18.7 Yeniden deneyden geirme........................................................................................................... 72 Ek A TN sistemlerinde dolayl temasa kar koruma ................................................................................ 73 Ek B (Bilgi iin) Makinalarn elektrik donanm iin inceleme formu ....................................................... 76 Ek C (Bilgi iin) Bu standardn kapsad makinalara rnekler................................................................ 80 Ek D (Bilgi iin) Makinalarn elektrik donanm iindeki iletkenlerin ve kablolarn akm tama kapasiteleri ve ar akmdan korunmalar ........................................................................................ 82

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Ek E (Bilgi iin) Acil durum alma fonksiyonlaryla ilgili aklama ....................................................... 87 Ek F (Bilgi iin) Bu standardn kullanm iin klavuz ................................................................................ 88 Ek G (Bilgi iin) Tipik iletken kesit alanlarnn mukayesesi ...................................................................... 90 Ek ZA (Bilgi iin) Bu standardda atf yaplan uluslararas standardlara karlk gelen Avrupa standardlar ....................................................................................................................................... 92 Ek ZZ (Bilgi iin) AB Direktiflerinin temel gereksinimlerinin izlenmesi ................................................... 96 Kaynaklar........................................................................................................................................................ 97 ndeks ............................................................................................................................................................. 99

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Makinalarda gvenlik - Makinalarn elektrik donanm Blm 1: Genel kurallar 0 Giri

Bu standardda makinalarn elektrik donanm ile ilgili olarak aadaki hususlar iyiletirecek kurallar ve neriler bulunmaktadr: Kiiler ve mallarn gvenlii, Kontrol tepkilerinin tutarll, Bakm kolayl. Bu standardn kullanmndaki ilave klavuz Ek Fde verilmitir. ekil 1, bir makina ve ilgili donanmnn eitli elemanlarnn aralarndaki ilikilerin anlalmasna yardmc olmak zere verilmitir. ekil 1, tipik bir makinann ve bu standardda sz edilen elektrik donanmnn eitli elemanlarn gsteren ilgili donanmn tam blok diyagramdr. Parantez iindeki rakamlar bu standarddaki madde numaralardr. ekil 1den, gvenlik koruyucular alet/edevat, yazlm ve dokmantasyon dhil, birlikte ele alnan elemanlarn tmnn makinay oluturduu ve genellikle en az bir gzetimli kontrol seviyesiyle birlikte alan bir veya daha ok makinann bir imalat sistemini veya hcresini tekil ettii anlalmaktadr.

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

ekil 1 - Tipik bir makinann blok diyagram

Kapsam

Bu standard, alr durumdayken elle tanamayan makinalara (koordineli biimde birlikte alan makinalar grubu dhil) ait elektrik, elektronik ve programlanabilir elektronik donamlarnn ve sistemlerinin uygulamalarn kapsar. Not 1 Bu standard, bir uygulama standarddr ve teknolojik gelimeleri snrlamay veya engellemeyi amalamaz.

ICS 29.020 Not 2 -

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Bu standardda elektrik terimi, elektriksel, elektronik ve programlanabilir elektronik hususlar birlikte ifade eder (rnein, elektrik donanm; elektrikli, elektronik ve programlanabilir elektronik donanm anlamna gelir). Bu standardda kii terimi herhangi bir kiiyi ifade eder ve sz konusu makinann kullanlmas ve bakm iin grevlendirilen ve bu ynde kullanc veya onun temsilcisi/temsilcileri tarafndan kendisine talimat verilen kiileri de kapsar.

Not 3 -

Bu standardn kapsad donanm, makinann elektrik donanmna besleme hattnn balant noktasnda balar (Madde 5.1e baklmaldr). Not 4 Binalardaki elektrik besleme tesisatyla ilgili kurallar, IEC 60364 standard serisinde verilmitir.

Bu standard, alternatif akm (a.a.) iin 1000 Vu ve doru akm (d.a.) iin 1500 Vu amayan anma besleme gerilimleri ve 200 Hzi amayan anma besleme frekans ile alan elektrik donanmna veya elektrik donanmnn blmlerine uygulanr. Not 5 - Daha yksek gerilimler iin IEC 60204-11e baklmaldr. Bu standard, kiilerin elektrik dndaki tehlikelerden korunmas iin dier standardlar veya ynetmeliklerin gerekli grd veya istedii btn kurallar (rnein, koruyuculuk, ara kilitleme veya kontrol) kapsamaz. Her makine tipinin yeterli gvenliinin salamas iin kendine has kurallar bulunmaldr. Bu standard, zellikle Madde 3.35te tarif edilen makinalarn elektrik donanmn kapsar, ancak bununla snrl deildir. Not 6 - Bu standard kapsamnda bulunabilen elektrik donanmnn ait olduu makina rneklerinin listesi Ek Cde verilmitir. Bu standard; - Ak havada kullanm iin amalanan (bina veya dier koruyucu yaplarn dnda), Patlamas muhtemel malzemenin ilenmesi veya retiminde kullanlan (boya veya tala gibi), Patlamas ve/veya yanmas muhtemel atmosferde kullanm iin amalanan, Baz malzemelerin kullanmnda veya retiminde zel riskleri bulunan, Maden ocaklarnda kullanlmas amalanan, Diki makinalar nitelerinde ve sistemlerinde kullanlan, Not 7 Diki makinalar iin IEC 60204-31e baklmaldr. Kaldrma makinalarnda kullanlan Not 8 Kaldrma makinalar iin IEC 60204-32ye baklmaldr. makinalarn elektrik donanmna uygulanabilecek ilave ve zel kurallar belirtmez. Elektrik enerjisinin dorudan bir i aleti olarak kullanld g devreleri bu standardn kapsam dndadr.

Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin dier standard ve/veya dokmanlara atf yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste halinde verilmitir. Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yaplmas art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin belirtilmemesi halinde en son basks kullanlr.

ICS 29.020 EN, ISO, IEC vb. No IEC 60034-1 IEC 60034-5

TRK STANDARDI Ad (ngilizce) Rotating electrical machines - Part 1: Rating and performance Rotating electrical machines - Part 5: Degrees of protection provided by the integral design of rotating electrical machines (IP code); Classification TS No1) TS 3205 EN 60034-1 TS 3209 IEC 60034-5

TS EN 60204-1/Nisan 2011 Ad (Trke) Dner elektrik makinalar - Blm 1:Beyan deerleri ve performans Dner elektrik makinalar - Blm 5: Dner elektrik makinalarnn btn tasarm tarafndan salanan koruma dereceleri (IP kodu) Snflandrma Dner elektrik makinalar - Blm 11: Isl koruma Ayakl dner elektrik makinelerinin boyutlar ve anma gleri Ayakl dner elektrik makinelerinin boyutlar ve anma gleri

IEC 60034-11

Rotating electrical machines - Part 11: Thermal protection IEC 60072-1 Dimensions and output series for rotating electrical machines - Part 1: Frame numbers 56 to 400 and flange numbers 55 to 1080 IEC 60072-2 Dimensions and output series for rotating electrical machines - Part 2: Frame numbers 355 to 1000 and flange numbers 1180 to 2360 IEC 60073:2002 Basic and safety principles for manmachine interface, marking and identification Coding principles for indicators and actuators IEC 60309-1: 1999 IEC 60364-441: 2001 IEC 60364-443: 2001 IEC 60364-552: 2001 IEC 60364-553: 2002

TS EN 6003411 TS 732 TS 731 TS 732 TS 731 TS 2575 EN 60073

IEC 60364-554: 2002

IEC 60364-661: 2001 IEC 60417-DB: 2002 2

Gsterge cihazlar ve harekete geirme elemanlar iin kodlama prensipleri - nsan-makine ara yz, iaretleme ve tantma iin temel ve gvenlik prensipleri Plugs, socket-outlets and couplers for TS 7205 Filer, prizler ve ara fi-prizler industrial purposes - Part 1: General EN 60309-1 Sanayide kullanlan - Blm 1: requirements Genel zellikler Electrical installations of buildings - Part TS HD 60364- Alak gerilim elektrik tesisleri 4-41: Protection for safety; Protection 4-41 Blm 4 - 41: Gvenlik iin koruma against electric shock Elektrik arpmasna kar koruma Electrical installations of buildings Part TS IEC 600364- Binalarda elektrik tesisat - Blm 4-43: Protection for safety 4-43 4-43: Gvenlik korumas - Ar Protection against overcurrent akma kar koruma Electrical installations of buildings Part 5-52: Selection and erection of electrical equipment Wiring systems Electrical installations of buildings Part TS HD 60364- Alak gerilim elektrik tesisleri 5-53: Selection and erection of electrical 5-534 Blm 5-53: Elektriksel tehizatn equipment Isolation, switching and seilmesi ve montaj Ayrma, control anahtarlama ve kontrol Ksm 534:Ar gerilimlere kar koruma dzenleri Electrical installations of buildings Part TS HD 60364- Alak gerilim elektrik tesisleri 5-54: Selection and erection of 5-54 Blm 5-54: Elektriksel tehizatn electrical equipment Earthing seilmesi ve montaj Topraklama arrangements, protective conductors dzenlemeleri, koruyucu iletkenler and protective bonding conductors ve koruyucu kuaklama iletkenleri Electrical installations of buildings - Part TS HD 384.6.61 Binalarda elektrik tesisat - Blm 6-61: Verification; Initial verification S1 6: Dorulama grup 61: Balang dorulamas Graphical symbols for use on TS IEC 60417 Donanm zerinde kullanlan grafik equipment DATA BASE* semboller - Blm 1: Genel bilgiler ve uygulama

1)

TSE Notu: Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir. *iaretli olanlar bu standardn basld tarihte ngilizce metin olarak yaymlanm olan Trk Standardlardr.

ICS 29.020 EN, ISO, IEC vb. No IEC 60439-1: 1999 IEC 60445: 1999

TRK STANDARDI Ad (ngilizce) Low-voltage switchgear and control gear assemblies - Part 1: Type-tested and partially type-tested assemblies Basic and safety principles for manmachine interface, marking and identification - Identification of equipment terminals and of terminations of certain designated conductors, including general rules for an alphanumeric system Basic and safety principles for manmachine interface, marking and identification - Identification of conductors by colours or numerals TS No

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Ad (Trke) TS EN 61439-1 Alak gerilim anahtarlama ve kontrol dzeni donanmlar Blm 1: Genel kurallar TS EN 60445* nsan-makine arayz, iaretlemesi ve tantm iin temel ve gvenlik prensipleri Bir alfanmerik sistem iin genel kurallar dahil, cihaz balant ularnn ve zel gsterimli iletkenlerin balantlarnn tantm TS 3476 EN 60446 nsan-makine arabirimi iin temel prensipler ve emniyet prensipleri aretleme ve tantm - Renkler veya rakamlarla iletkenlerin tantlmas nsan-makina ara yz iin temel ve gvenlik prensipleri iaretleme ve tantma Harekete geirme prensipleri Mahfazalarn koruma dereceleri (IP kodu) Diyagramlarda kullanlan grafik semboller Elektrik tesisatlar - Ar evre artlar altnda bina dnda kullanlan (ak maden ocaklar ve ta ocaklar dhil) - Blm 3: Cihazlar ve yardmc ekipmanlar iin genel kurallar Yaltm koordinasyonu Alak gerilim sistemlerinde kullanlan donanmlar iin - Blm 1: lkeler, kurallar ve deneyler Alak gerilim anahtarlama dzeni ve kontrol dzeni - Blm 1: Genel kurallar Alak gerilim anahtarlama dzeni ve kontrol dzeni - Blm 2: Devre kesiciler Alak gerilim anahtarlama ve kontrol dzenleri - Blm 3: Anahtarlar, ayrclar, ayrc anahtarlar ve eriyen telli sigorta birleimi niteleri Alak gerilim anahtarlama ve kontrol dzenleri- Blm 5-1: Devre kontrol cihazlar ve anahtarlama elemanlar - Elektromekanik devre kontrol cihazlar Alak gerilim anahtarlama dzeni ve kontrol dzeni - Blm 7-1: Yardmc donanm - Bakr iletkenler iin balant ucu birimleri Elektroteknikte kullanlan dokmanlarn hazrlanmas - Blm 1: Genel kurallar Elektroteknikte kullanlan dokmanlarn hazrlanmas - Blm 1: Genel kurallar 5

IEC 60446: 1999

IEC 60447: 2004 IEC 60529: 1999 IEC 60617-DB: 2001 3 IEC 60621-3: 1979

Man-machine interface (MMI); actuating TS EN 60447 principles Degrees of protection provided by enclosures (IP code) Graphical symbols for diagrams Electrical installations for outdoor sites under heavy conditions (including opencast mines and quarries). Part 3 : General requirements for equipment and auxiliaries Insulation coordination for equipment within low-voltage systems; Part 1: principles, requirements and tests TS 3033 EN 60529 TS IEC 60617 DATA BASE * TS 4462 IEC 60621-3

IEC 60664-1: 1992 IEC 60947-1: 2004 IEC 60947-2: 2003 IEC 60947-3: 1999

TS EN 60664-1

Low-voltage switchgear and controlgear TS EN 60947-1 Part 1: General rules Low-voltage switchgear and control gear - Part 2: Circuit-breakers Low-voltage switchgear and control gear - Part 3: Switches, disconnectors, switch-disconnectors and fusecombination units TS EN 60947-2 TS EN 60947-3

IEC 60947-5-1: Low-voltage switchgear and control 2003 gear - Part 5-1: Control circuit devices and switching elements Electromechanical control circuit devices IEC 60947-7-1: Low-voltage switchgear and control 2002 gear - Part 7-1: Ancillary equipment; Terminal blocks for copper conductors IEC 61082-1: 1991 IEC 61082-2: 1993 Preparation of documents used in electrotechnology Part 1: General requirements Preparation of documents used in electrotechnology Part 2: Functionoriented diagrams

TS EN 60947-51

TS EN 60947-71 TS EN 610821* TS EN 610821*

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

EN, ISO, IEC vb. No IEC 61082-3: 1993 IEC 61082-4: 1996 IEC 61140: 2001 61310 (btn blmler) IEC 61346 (btn blmler) IEC 61557-3: 1997

Ad (ngilizce) Preparation of documents used in electrotechnology Part 3: Connection diagrams, tables and lists Preparation of documents used in electrotechnology Part 4: Location and installation documents Protection against electric shock Common aspects for installation and equipment Safety of machinery Indication, marking and actuation

TS No TS EN 610821* TS EN 610821* TS EN 61140

TS EN 61310-1* TS EN 61310-2* TS EN 61310-3*

Ad (Trke) Elektroteknikte kullanlan dokmanlarn hazrlanmas - Blm 1: Genel kurallar Elektroteknikte kullanlan dokmanlarn hazrlanmas - Blm 1: Genel kurallar Elektrik arpmasna kar koruma Tesisat ve donanm iin ortak zellikler Makinalarda gvenlik - Gsterim, iaretleme ve harekete geirme

IEC 61558-1: 1997 A1: 1998 IEC 61558-2-6

IEC 61984: 2001 IEC 62023: 2000 IEC 62027: 2000 IEC 62061: 2005

Industrial systems, installations and TS EN 61346-1 Sanayi sistemleri, yerleimleri ve equipment and industrial products TS EN 61346-2 donanmlar ve sanayi mamulleri Structuring principles and reference Yaplandrma prensipleri ve designations referans gsterimler Electrical safety in low voltage TS EN 61557-3 Alak gerilim datm sistemlerinde distribution systems up to 1000 V a.c. elektriksel gvenlik - 1000 V a.a. ve and 1500 V d.c. Equipment for testing, 1500 V d.a.ya kadar - Koruyucu measuring or monitoring of protective dzenlerin denenmesi, llmesi measures Part 3: Loop impedance veya izlenmesi ile ilgili donanmlar Blm 3: Dng empedans Safety of power transformers, power TS EN 61558-1 G transformatrleri, g supply units and similar Part 1: kaynaklar, reaktrler ve benzeri General requirements and tests rnlerin gvenlii - Blm 1: Genel kurallar ve deneyler Safety of power transformers, power TS EN 61558- G transformatrlerinin, g supply units and similar Part 2-6: 2-6* besleme birimlerinin ve Particular requirements for safety benzerlerinin gvenlii Blm 2isolating transformers for general use 6: Genel kullanm amal gvenlik ayrma transformatrleri iin zel kurallar Connectors Safety requirements and TS EN 61984 Balayclar - Gvenlik kurallar ve tests deneyler Structuring of technical information and TS EN 62023 Teknik bilgi ve dokmantasyonun documentation yaplandrlmas Preparation of parts lists TS EN 62027 Para listelerinin hazrlanmas TS EN 62061* Makina gvenlii - Gvenlie ilikin elektrik, elektronik ve programlanabilir elektronik kontrol sistemlerinin fonksiyonel gvenlii Talimatlarn hazrlanmas Yaplandrma, kapsam ve sunum Grafik semboller - Fihristleme ve ksa gsterim izelgeleri Makinalarda gvenlik - Temel kavramlar, tasarm iin genel prensipler - Blm 1: Temel terminoloji, metodoloji Makinalarda gvenlik Temel kavramlar, tasarm iin genel prensipler Blm 2: Teknik prensipler Makinelerde Gvenlik - Kumanda sistemlerinin gvenlikle ilgili ksmlar - Blm 1: Tasarm iin genel prensipler

Safety of machinery Functional safety of safety-related electrical, electronic and programmable electronic control systems IEC 62079: Preparation of instructions Structuring, 2001 content and presentation ISO 7000: 2004 Graphical symbols for use on equipment; index and synopsis ISO 12100-1: Safety of machinery Basic concepts, 2003 general principles for design Part 1: Basic terminology, methodology ISO 12100-2: 2003 ISO 13849-1: 1999 Safety of machinery Basic concepts, general principles for design Part 2: Technical principles Safety of machinery Safety-related parts of control systems Part 1: General principles for design

TS EN 62079 TS 11060 TS EN ISO 12100-1 TS EN ISO 12100-2* TS EN ISO 13849-1/AC*

ICS 29.020 EN, ISO, IEC vb. No ISO 13849-2: 2003 ISO 13850: 1996

TRK STANDARDI Ad (ngilizce) Safety of machinery Safety-related parts of control systems Part 2: Validation Safety of machinery Emergency stop Principles for design TS No TS EN ISO 13849-2* TS EN ISO 13850*

TS EN 60204-1/Nisan 2011 Ad (Trke) Makinalarda gvenlik - Kumanda sistemlerinin gvenlikle ilgili bileenleri -Blm 2: almakta olduunun dorulanmas Makinelerde gvenlik - Acil durumlarda durdurma tehizat Tasarm prensipleri

Terimler ve tarifler

Bu standardn amalar bakmndan aadaki terimler ve tarifler uygulanr:

3.1 Harekete geirici

Haric el hareketinin uygulanaca cihaz blm. Not 1 Not 2 Not 3 Harekete geirici, tutamak, dme, basmal dme, makara, piston vb. biimlerinde olabilir. Bir haric harekete geirme kuvveti gerektirmeyen ancak yalnzca bir hareketi gerektiren baz harekete geirme dzenleri de vardr. Ayrca Madde 3.34e baklmaldr.

3.2 Ortam scakl

Donanmn kullanld yerdeki hava veya dier ortamn scakl.

3.3 Bariyer
Olaan eriim dorultusunda dorudan temasa kar korunmay salayan blm.

3.4 Kablo tavas

Kesintisiz bir taban ve ykseltilmi kenarlar bulunan ve zeri kapal olmayan bir kablo tayc. Not - Kablo tavas delikli veya deliksiz olabilir. [IEV 826-15-08]

3.5 Donanml kablo kanal sistemi

Yaltlm iletkenlerin, kablolarn, kordonlarn tamamen kuatlmas ve dier elektrik donanmn yerletirilmesi iin amalanan, tabannda alabilir bir kapak bulunan kapal mahfazalar sistemi.

3.6 Ayn anda oluan

Mterek alan. Ayn anda (fakat senkronize olmas gerekmeyen) harekete geirilen artta bulunan iki veya daha ok kontrol cihaznn durumunun aklanmasnda kullanlr.

3.7 Boru
Elektrik tesisatndaki yaltlm iletkenlerin veya kablolarn ekilmelerine ve deitirilmelerine izin veren tesisat kablolar sisteminin kesit alan dairesel olan veya olmayan kapal bir blm. Not - Borular, yaltml iletkenlerin ve/veya kablolarn yalnzca ilerinden ekilmesine imkan verecek, ancak yanal olarak sokulmasna izin vermeyecek ekilde yeterli kapal olarak eklenmi olmaldr. [IEV 826-06-03]

3.8 Kontrol devresi (bir makinann)

Makinann veya elektrik donanmnn izleme dhil kontrolnde kullanlan devre.

3.9 Kontrol cihaz

Kontrol devresine bal olan ve makinann almasnn kontrolnde kullanlan cihaz (rnein; konum alglayclar, elle kontrol edilen anahtar, rle, kontaktr, manyetik olarak alan vanalar). 7

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

3.10 Kontrol dzeni

Prensip olarak elektrik enerjisi tketen donanmn kontrol iin ngrlen; kontrol, lme, koruma ve ayar donanm, bu tr cihazlara ve donanma birleik olan balant dzenleri, yardmc cihazlar, mahfazalar, tayclar ile birlikte anahtarlama cihazlar ve bunlarn kombinasyonlar. [IEV 441-11-03, deitirilmi]

3.11 Kontroll durdurma

Durdurma ilemi srasnda makinann harekete geiricilerinin enerjilerini koruyarak, makina hareketinin durdurulmas.

3.12 Dorudan temas

nsanlarn veya canl hayvanlarn gerilimli blmler ile temas. [IEV 826-12-03]

3.13 Dorudan ama almas (bir kontak elemannn)

Esnek olmayan elemanlar zerinden harekete geirme anahtarnn belirli bir hareketinin dorudan sonucu olarak kontak ayrlmasnn salanmas (rnein, yaylara baml olmadan). [IEC 60947-5-1 Madde K.2.2]

3.14 Kapal kanal

Elektrik iletkenlerinin, kablolarn ve baralarn tutulmas ve korunmas iin zel olarak tasarmlanan kapal olan kanal. Not Borular (Madde 3.7), donanml kablo kanal sistemleri ve zemin alt kanallar kapal kanal tipleridir.

3.15 Elektrikli alma alan

Bir anahtarn veya aletin kullanlmas gerekmeksizin alan bir kapdan veya kaldrlan bir bariyerden yalnzca yeterli beceriye sahip olan veya bu ynde kendisine talimat verilmi olan kiilerin eriimi iin amalanm ve aka uygun ikaz iaretleriyle iaretlenmi elektrikle alan donanm iin ayrlm oda veya yer.

3.16 Elektronik donanm

almas elektronik cihaz ve bileenlere bal olan devreleri bulunan elektrik donanmnn blm.

3.17 Acil durum durdurma cihaz

Acil durumda durdurma fonksiyonunu balatmak iin kullanlan elle harekete geirilen kontrol cihaz. [ISO 13850, Madde 3.2] Not - Ek Eye baklmaldr.

3.18 Acil durum devre d brakma cihaz

Elektrik arpmas riski veya elektrikten kaynaklanan baka bir riski olan bir tesisin tamamnn veya bir blmnn elektrik enerjisi beslemesini kesmek amacyla kullanlan elle harekete geirilen kontrol cihaz. Not - Ek Eye baklmaldr.

3.19 Elektrikli kapal alma alan

Bir anahtarn veya aletin kullanlmas ile alan bir kapdan veya kaldrlan bir bariyerden yalnzca yeterli beceriye sahip olan veya bu ynde kendisine talimat verilmi olan kiilerin eriimi iin amalanm ve aka uygun ikaz iaretleriyle iaretlenmi elektrikle alan donanm iin ayrlm oda veya yer.

3.20 Mahfaza
Donanmn belirli d etkilere ve herhangi bir ynde dorudan temasa kar korunmasn salayan blm.

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Not - Yrrlkteki IEVden alnan bu tarif iin bu standardn kapsamna gre aadaki aklamalar gerekmektedir (IEC 60529 Madde 3.1): a) Mahfazalar, kiilerin ve canl hayvanlarn tehlikeli blmlere eriimine kar korumay salar, b) Belirlenmi deney sondalarnn gemesini engellemeye veya snrlamaya uygun bariyerler, biimlendirilmi aklklar veya herhangi dier vastalar (mahfazaya bal olan veya kapal donanm tekil eden) bir anahtar veya alet kullanlmakszn kartlabilenlerin dnda, mahfazann bir blm saylrlar. c) Bir mahfaza, Makina zerine monte edilen veya makinadan ayr bir kabin veya kutu, Makina yaps iinde kapal bir hacmi olan bir hcre, olabilir.

3.21 Donanm
Makinalarn elektrik donanmna bal olarak veya bir blm olarak kullanlan malzeme, balant paralar, cihazlar, bileenler, aksesuarlar, aletler ve benzerleri.

3.22 E potansiyel kuaklama

E potansiyellii gerekletirmek iin amalanan iletken blmler arasndaki elektriksel balantlarn yaplmas. [IEV 195-1-10]

3.23 Aktaki iletken blm

Dokunulabilen ve normal alma artlarnda gerilimli olmayan, ancak arza durumlarnda gerilimli hle gelebilen elektrik donanmnn iletken blm. [IEV 826-12-10, deitirilmi]

3.24 Yabanc iletken blm

Bir elektrik tesisatnn blmn oluturmayan, ancak, genel olarak toprak potansiyeli bulunabilen iletken blm. [IEV 826-12-11, deitirilmi]

3.25 Arza
Bir elemann kendisinden istenilen fonksiyonu yerine getirme yeteneinin sona ermesi. Not 1 - Arzadan sonra elemanda bir hata vardr. Not 2 Arza bir olaydr ve bir durum olan hatadan farkldr. Not 3 - Bu kavram, yalnzca yazlmdan meydana gelen elemanlara akland ekliyle uygulanmaz. [IEV 191-04-01] Not 4 Uygulamada arza ve hata terimleri birbirinin yerine kullanlr.

3.26 Hata
Koruyucu bakm veya dier planl ilemler srasnda olan veya d kaynaklarn kesilmesinden doanlar dnda, elemann istenilen fonksiyonu yerine getirememesi ile karakterize edilen durumu. Not 1 - Hata genellikle elemann kendisinin arza yapmasnn sonucudur, ancak nceden arza yokken de meydana gelebilir. Not 2 ngilizcede hata terimi ve tarifi IEV 191-05-01de verilenlerle zdetir. Makine iin kullanlmas durumunda, bu tarifte gzken panne ve fehlzustand terimlerinden ziyade Franszcada defaut terimi ve Almancada fehler terimi kullanlr. 9

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

3.27 Fonksiyonel kuaklama

Elektrik donanmnn uygun fonksiyonu iin gerekli e potansiyel kuaklama.

3.28 Tehlike
Salk bakmndan yaralanmaya veya hasara sebep olabilen muhtemel kaynak. Not 1 - Tehlike terimi, muhtemel zararn (rnein, elektrik arpma tehlikesi, kesilme tehlikesi, zehirlenme tehlikesi, yangn tehlikesi) yapsn ve kaynan (rnein, mekanik tehlike, elektriksel tehlike) aklamak iin nitelendirilebilir. Not 2 - Bu tarifte tehlike aadakiler iin ngrlr: Ya makinann amalanan kullanm srasnda kalc olabilir (rnein, tehlikeli hareketli elamanlarn hareketi, ark kayna aamasnda elektrik ark, salksz duru, grlt yaylm, yksek scaklk), Veya beklenmedik bir biimde grlebilir (rnein, patlama, istenmeyen/beklenmeyen yol vermenin sonucu olarak arpma, krlma sonucunda frlama, hzlanma/yavalama sonucu olarak dme).

[ISO 12100-1 Madde 3.6, deitirilmi]

3.29 Dolayl temas

Arza durumlarnda gerilimli hale gelen aktaki iletken blmlerle kiilerin veya canl hayvanlarn temas. [IEV 826-12-04, deitirilmi]

3.30 Endktif g besleme sistemi

zleme dntrcs ve izleme iletkeni dhil olmak zere, bir veya daha fazla toplayc/toplayclar ve ilgili toplayc dntrcs/dntrclerinin batan baa hareket edebildii galvanik veya mekanik kontak olmakszn rnein hareketli bir makinaya elektrik gc aktarmak iin olan endktif g aktarma sistemi. Not zleme iletkeni ve toplayc, srasyla bir transformatrn primer ve sekonderine benzer.

3.31 Eitilmi kii (elektrik konusunda)

Elektriin meydana getirebilecei tehlikelerden kanmak ve riskleri nleyebilmek iin muktedir duruma getirilmek zere, elektrik konusunda deneyimli kiilerce yeterli olarak bilgilendirilen veya ynlendirilen kii. [IEV 826-18-02, deitirilmi]

3.32 Ara kilit (gvenlik iin)

Koruyucunun/koruyucularn veya cihazn/cihazlarn kontrol sistemine ve/veya makinaya elektrik enerjisi beslemesinin tamamna veya bir blmne ara balantsn salayan dzenleme.

3.33 Gerilimli blm

Ntr iletkeni dhil ancak genel kabule gre PEN iletkeni hari, normal kullanmda enerjilenmesi amalanan bir iletken veya iletken blm. Not - Bu terim, kesin olarak elektrik arpma riski olduunu ifade etmez.

3.34 Makina harekete geiricisi

Makinann hareketine etki etmek iin kullanlan g mekanizmas.

3.35 Makinalar, makina

zellikle bir malzemenin ilenmesi, ileme tabi tutulmas, hareket ettirilmesi veya paketlenmesi gibi belirli bir uygulama iin bir araya getirilmi uygun makinay harekete geiricileri, kontrol ve g devreleri ile birlikte en az biri hareketli birbiri ile irtibatl paralar veya bileenlerden oluan sistem. Makinalar terimi, ayn amac elde etmek maksadyla bir btn olarak kontrol edilebilecek ve altrlabilecek ekilde bir araya getirilmi makinalar topluunu da ifade eder. [ISO 12100-1 Madde 3.1, deitirilmi] 10

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Not Bileen terimi, burada genel anlamda kullanlmtr ve yalnzca elektrik bileenlerini ima etmez.

3.36 aretleme
ncelikle donanm, bileenler ve/veya cihazlarn tantlmas amacyla kullanlan, bunlarn baz zelliklerini ierebilen iaretler veya yazlar.

3.37 Ntr iletkeni (sembol N)

Bir sistemin ntr noktasna balanan ve elektrik enerjisi iletimine katkda bulunabilen iletken. [IEV 826-14-07, deitirilmi]

3.38 Engel
stem d dorudan temas engelleyen, ancak kastl hareket sonucu dorudan temas engellemeyen blm.

3.39 Ar akm
Beyan deerini aan akm. letkenler iin beyan deeri, akm tama kapasitesidir. [IEV 826-11-14, deitirilmi]

3.40 Ar yk (bir devrenin)

Devre arza durumunda deilken, devrenin tam beyan ykn at durumda devredeki zaman/akm bants. Not - Ar yk, ar akmla ayn anlamda kullanlmamaldr.

3.41 Fi-priz kombinasyonu

ki veya daha fazla iletkenin balanmas veya balantsnn ayrlmas iin ngrlen, iletkenleri sonlandrmaya uygun bileen ve uygun eleme bileeni. Not Fi-priz kombinasyonu rnei aadakileri ierir: IEC 61984n kurallarn karlayan balayclar, IEC 60309-1e uygun fi ve priz, kablo ara fi prizi veya cihaz ara fi prizi, IEC 60884-1e uygun fi ve priz veya IEC 60320-1e uygun cihaz ara fi prizi.

3.42 G devresi
Besleme ebekesinden, retim iin kullanlan donanm birimlerine ve besleme kontrol devreleri transformatrlerine g beslemesinin yaplmasnda kullanlan devre.

3.43 Koruyucu kuaklama

Elektrik arpmasna kar koruma iin e potansiyel kuaklama. Not Elektrik arpmasna kar koruma iin tedbirler, tutuma ve yangn riskini de azaltr.

3.44 Koruyucu kuaklama devresi

Yaltm arzas durumunda elektrik arpmasna kar koruma salamak iin birbirine balanm koruma iletkenleri ve iletken blmler.

3.45 Koruma iletkeni

Aadaki blmlerden herhangi biri ile elektriksel balantda elektrik arpmasna kar koruma iin alnacak baz tedbirlerin gerektirdii iletken: Aktaki iletken blmler, Yabanc iletken blmler, Ana topraklama balant ucu (PE)

[IEV 826-13-22, deitirilmi]

11

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

3.46 Yedekleme
Birinin fonksiyonunu yerine getiremez duruma gelmesi hlinde bir dierinin bu fonksiyonu gerekletirmek zere hazr bulunmasn salayan, birden fazla cihazn veya sistemin veya bunlarn bir blmnn uygulanmas.

3.47 Referans gsterili

Bir nesnenin dokmantasyonda ve donanm zerinde tannmasna yarayan ayrt edici kod.

3.48 Risk
Zararn (rnein, sala zararl olma veya fiziksel yaralanma) meydana gelme olasl ve zararn iddetinin birleimi. [ISO 12100-1 Madde 3.11, deitirilmi]

3.49 Koruyucu
Kiileri bir hasardan koruma vastas olarak salanan koruyucu veya koruma cihaz.

3.50 Koruma
Gvenli tasarmdan kaynaklanan tedbirler ile ortadan kaldrlamayan tehlikeler veya yeterince azaltlamayan risklerden kiileri korumak iin koruyucu aralar kullanlarak alnan koruyucu tedbirler. [ISO 12100-1 Madde 3.20]

3.51 letme seviyesi

Kiilerin elektrik donanmn altrmas veya bakmn yapmas srasnda bulunduu seviye.

3.52 Ksa devre akm

Bir elektrik devresindeki arza veya yanl balantdan doan ksa devre sonucu ortaya kan ar akm. [IEV 441-11-07]

3.53 Yetitirilmi kii (elektrik konusunda)

Elektrikle ilgili riskleri nleyebilecek ve tehlikelerden kanabilecek ilgili eitim, retim ve tecrbenin verildii kii. [IEV 826-18-01, deitirilmi]

3.54 Tedariki
Makinayla ilgili donanm veya hizmetleri temin eden kurulu (rnein, imalat, yklenici, montajc, birletirici). Not - Kullanc organizasyonu da kendisine kar tedariki olarak davranabilir.

3.55 Anahtarlama cihaz

Bir veya daha ok elektrik devresinde akmn kapanmas ve/veya kesilmesi iin tasarmlanan cihaz. [IEV 441-14-01, deitirilmi] Not - Bir anahtarlama cihaz, bu fonksiyonlarn birini veya her ikisini yapabilir.

3.56 Kontrolsz durma

Makina hareketinin, makinay harekete geiren cihazn gcnn kesilmesi ile durdurulmas. Not Bu tarif, bu standardn kapsamnda olmayan rnein, mekanik veya hidrolik frenler gibi dier durdurma dzenlerinin (rnein, elektrikli olmayan) belirli durumlarn belirtmez.

3.57 Kullanc
Makinay ve makinayla ilgili elektrik donanmn kullanan kurulu. 12

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Genel kurallar

4.1 Genel
Bu standardn byk eitlilik gsteren makinalarda ve koordineli biimde birlikte alan makinalar grubunda kullanlan elektrik donanmna uygulanmas ngrlmtr. Elektrik donanmna bal tehlikelerle birleik riskler, makinann tm risk deerlendirme kurallarnn bir blm olarak deerlendirilmelidir. Bu husus, makina ve donanmnn kabul edilebilir bir performans seviyesi hla srdrlrken bu tehlikelere maruz kalabilecek kiiler iin uygun risk azaltmasn ve gerekli koruyucu tedbirleri belirtmelidir. Tehlikeli durumlar aadakilerden kaynaklanabilir, ancak bunlarla snrl deildir: Elektrik arpmas veya elektrikten kaynaklanan yangn ihtimali sonucu elektrik donanmndaki arzalar veya hatalar, Makinann kusurlu almas sonucu kontrol devrelerindeki (veya bu devrelerle birlikte alan bileenler ve cihazlardaki) arzalar veya hatalar, Makinann kusurlu almas sonucu g devrelerindeki arza veya hatalar ile birlikte, g kaynaklarndaki kesilme veya bozulma, Kayan veya dnen kontaklara bal olarak alan devrelerin devamllnn kaybolmas, bunun sonucunda gvenlik fonksiyonunun arzalanmas, Makinann kusurlu almas sonucu elektrik donanm dndan gelen veya iinde retilen elektromanyetik, elektrostatik gibi elektrik bozulmalar, rnein, elektrik arpmas, yaralanmaya neden olabilen beklenmedik hareket gibi olaylarn sonucu olarak depolanan enerjinin (elektriksel veya mekanik) boalmas, Yaralanmaya neden olabilen yzey scaklklar.

Gvenlik tedbirleri; tasarm aamasnda ngrlen ve kullanc tarafndan yerine getirilmesi istenen tedbirlerin bir bileimidir. Tasarm ve gelitirme ilemi, bunlardan kaynaklanan tehlikeleri ve riskleri tanmlamaldr. Tehlikelerin ortadan kaldrlamad ve/veya risklerin gvenli tasarm tedbirleriyle doas gerei yeterince azaltlamad durumlarda, riski azaltmak iin koruyucu tedbirler (rnein, koruma) salanmaldr. Daha fazla risk azaltmasnn gerekmesi durumunda ilave vastalar (rnein, bilinlilik vastalar) salanmaldr. lave olarak, riski azaltabilen alma ilemleri gerekebilir. Bu standardn Ek Bsinde gsterilen inceleme formunun kullanlmas, kullanc ile tedariki/tedarikiler arasndaki temel artlardaki anlamada ve elektrik donanm ile ilgili ilave kullanc teknik zelliklerinin kolaylatrlmasnda nerilir. Bu ek teknik zellikler aada verilmitir: Makinann (veya makinalar grubunun) tipine ve uygulanmasna baml ilave zelliklerin salanmas, Bakm ve tamirin kolaylatrlmas, Gvenilirliin arttrlmas ve alma kolayl.

4.2 Donanmn seimi

4.2.1 Genel
Elektrik bileenleri ve cihazlar; - Amalanan kullanmlarna uygun olmal, - Mevcutsa ilgili IEC standardlarn karlamal, - Tedarikinin talimatlarna gre uygulanmaldr.

4.2.2 IEC 60439 standard serisine uygun elektrik donanm

Makinann elektrik donanm, makinann risk deerlendirmesiyle tanmlanan gvenlik kurallarn salamaldr. Makinaya, makinann amalanan kullanmna ve makinann elektrik donanmna bal olarak tasarmc, makinann elektrik donanm blmlerini EN 60439-1e ve gerekli olduunda EN 60439 standard serisinin dier ilgili blmlerine uygun olarak seebilir (Ek Fye de baklmaldr).

13

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

4.3 Elektrik beslemesi

4.3.1 Genel
Elektrik donanm, aada verilen ekildeki besleme artlar ile hatasz alacak biimde tasarmlanmaldr: Madde 4.3.2 veya Madde 4.3.3te belirtildii gibi veya Kullanc tarafndan belirtilen baka bir ekilde (Ek Bye baklmaldr) veya Araca monteli jeneratrlerde olduu gibi, zel besleme kaynaklar iin tedarikisinin belirttii ekilde.

4.3.2 a.a beslemeleri

Gerilim Frekans Kararl durum gerilimi: Anma geriliminin 0,9 ila 1,1 kat Anma frekansnn 0,99 ila 1,01 katnda devaml Anma frekansnn 0,98 ila 1,02 katnda ksa sreli

Harmonikler

Harmonik bozulmas, 2 nciden 5 inciye kadar harmoniklerin toplam iin gerilimli iletkenler arasndaki toplam etken gerilimin % 10unu amamaldr. lave olarak 6 ncdan 30 ncuya kadar harmonikler toplam iin gerilimli iletkenler arasndaki toplam etken gerilimin % 2sine izin verilir. fazl beslemelerde negatif bileen gerilimi ve sfr bileen gerilimi pozitif bileen geriliminin %2sini amamaldr. Beslemenin, besleme evriminde herhangi bir rastgele zamannda 3 msyi amayan kesilmesi veya sfr gerilim durumu. Art arda gelen kesintiler arasnda 1 sden fazla zaman olmaldr. Gerilim ukurlar, 1 evrimden fazlas iin besleme geriliminin tepe deerinin % 20sini amamaldr. Art arda gelen gerilim ukurlar arasnda 1 sden fazla zaman olmaldr.

Gerilim dengesizlii Gerilim kesilmesi

Gerilim ukurlar

4.3.3 d.a. beslemeleri

Bataryalardan: Gerilim Gerilim kesilmesi Dntrme donanmndan: Gerilim Gerilim kesilmesi Anma geriliminin 0,9 ila 1,1 kat. 20 msyi amamaldr. Art arda kesilmeler arasndaki zaman aral 1 sden fazla olmaldr. Anma geriliminin 0,85 ila 1,15 kat. Batarya ile alan tatlarda anma geriliminin 0,7 ila 1,2 kat 5 msyi amamaldr.

Not - Bu husus, elektronik donanmn uygun almasnn salanmas iin IEC Guide 106da yaplan bir deiikliktir. Dalgacklanma (tepeden tepeye) Anma geriliminin 0,15 katn amamaldr.

14

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

4.3.4 zel besleme sistemleri

Tat zerinde bulunan jeneratrler gibi zel besleme sistemler iin donanmn Madde 4.3.2 ve Madde 4.3.3te verilen artlarda alacak ekilde tasarmlanmasnn salanmas artyla Madde 4.3.2 ve Madde 4.3.3te verilen snrlar alabilir.

4.4 Fiziksel evre ve alma artlar

4.4.1 Genel
Elektrik donanm, kullanmnn amaland fiziksel evre ve alma artlar iin uygun olmaldr. Madde 4.4.2 ila Madde 4.4.8deki kurallar, bu standardn kapsamnda olan makinalarn byk bir ksmnn fiziksel evre ve alma artlarn ierir. zel artlar uygulandnda veya belirtilen snrlar aldnda tedariki (Madde 4.1e baklmaldr) ile kullanc arasnda bir anlama yaplmas tavsiye edilir (Ek Bye baklmaldr).

4.4.2 Elektromanyetik uyumluluk (EMU)

Donanmn amalanan alma evresi iin uygun olan seviyeleri aan elektromanyetik bozulmalar retilmemelidir. Ayrca, donanm, amaland evrede alabilecek ekilde elektromanyetik bozulmalara kar baklk seviyesine sahip olmaldr. Not 1 Genel EMU yaylm ve baklk snrlar, genel EMU standardlar IEC 61000-6-1 veya IEC 610006-2 ve CISPR 61000-6-3 veya IEC 61000-6-4te verilmitir. Not 2 EMUyu salamak iin amalanan elektrik ve elektronik sistemlerin topraklanmas ve kablolanmas iin klavuz bilgi IEC 61000-5-2de verilmitir. zel rn standardnn (rnein, IEC 61496-1, IEC 61800-3, IEC 60947-5-2) mevcut olmas durumunda bunlar, genel standardlardan ncelikli olmaldr. Elektromanyetik bozulmalarn (rnein, iletilen ve yan yaylmalar) retilmesini snrlayan tedbirler aadakileri ierir: Enerji beslemesinin filtrelenmesi, Kablo ekranlama, RF masn en aza indirmek iin tasarmlanan mahfazalar, RF bastrma teknikleri. letilen ve yan RF bozulmaya kar donanmn bakln artran tedbirler aadakileri ierir: Aadakileri dikkate alan fonksiyonel kuaklama sisteminin tasarm, - Hassas elektrik devrelerinin asiye balanmas. Bu balant ular, aadaki IEC 60417-5020 (DB:2002-10) sembol ile iaretlenmeli veya etiketlenmelidir:

Dk RF empedansl ve mmkn olduunca ksa bir iletken kullanlarak asinin topraa (PE) balanmas.

Ortak mod bozulmay en aza indirmek iin hassas elektrik donanmn veya devrelerin dorudan PE devresine veya fonksiyonel topraklama iletkenine (PE) balanmas (ekil 2ye baklmaldr). Bu son balant ucu, aadaki IEC 60417-5018 (DB:2002-10) sembol ile iaretlenmeli veya etiketlenmelidir:

Hassas devrelerin bozucu kaynaklardan ayrlmas, RF iletimini en aza indirmek iin tasarmlanan mahfazalar, EMU iletken balant uygulamalar: - Fark modu bozulmalarnn etkisini azaltmak iin burulmu iletkenlerin kullanlmas, - Bozulma yayan iletkenler ile hassas devrelerin iletkenleri arasnda yeterli mesafenin muhafaza edilmesi, - Kablo kesimelerinde mmkn olduunca 90 ye yakn kablo ynlendirilmesinin kullanlmas, - Mmkn olduunca yer dzlemine yakn iletkenlerin yerletirilmesi, - Dk RF empedansl sonlandrma u dzenleri bulunan elektrostatik ekranlar ve/veya elektromanyetik siperlerin kullanlmas. 15

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

4.4.3 Ortam hava scakl

Elektrik donanm, amalanan ortam hava scaklnda doru ekilde alabilmelidir. Btn elektrik donanm iin en az kural, scakl + 5 C ile + 40 C arasnda doru olarak alabilme kabiliyetidir. ok scak (scak iklimler, elik imalathaneleri, kt fabrikalar gibi) ve ok souk evreler iin ilave tedbirler tavsiye edilir (Ek Bye baklmaldr).

4.4.4 Nem
Elektrik donanm en fazla + 40 Cta % 50yi amayan bal nemde doru olarak alabilmelidir. Daha dk scaklklarda daha yksek bal neme izin verilebilir (+ 20 Cta % 90 gibi). Ara sra olan youmann zararl etkileri donanmn tasarm ile veya gerektiinde uygun ek tedbirlerle nlenmelidir (rnein, ankastre stclar, iklimlendiriciler, su boaltma delikleri).

4.4.5 Ykselti
Elektrik donanm, deniz seviyesi zerinde 1000 metreye kadar olan ykseltilerde doru olarak alabilmelidir.

4.4.6 Kirleticiler
Elektrik donanm, kat cisimlerin ve svlarn zarar verici giriine kar yeterince korunmu olmaldr (Madde 11.3e baklmaldr). Elektrik donanmnn tesis edilecei yerde, fiziksel evrede bulunabilen kirleticilere (rnein; toz, asitler, andrc gazlar, tuz gibi) kar elektrik donanm yeterli biimde korunmaldr (Ek Bye baklmaldr).

4.4.7 yonlatr olan ve iyonlatrc olmayan nm

Donanmn nma (rnein; mikrodalga, ultraviyole, lazer, X nlar gibi) maruz kalmas halinde, donanmn alma bozukluklarnn ve yaltmn artan bozulmasnn nlenmesi iin ek tedbirler alnmaldr. Tedariki ve kullanc arasnda zel bir anlama tavsiye edilir (Ek Bye baklmaldr).

4.4.8 Titreim, darbe ve arpma

Titreimin, darbenin ve arpmann (makina ve onun ilgili donanm tarafndan retilenler ve fiziksel evreden kaynaklananlar dhil) istenmeyen etkileri; uygun donanm seimi, donanmn makinadan uzaa montaj veya titreim nleyici yastklarla nlenmelidir. Tedariki ve kullanc arasnda zel bir anlama tavsiye edilir (Ek Bye baklmaldr).

4.5 Tama ve depolama

Elektrik donanm, - 25 C ile + 55 C arasndaki ve 24 hyi amayan ksa srelerde + 70 Ca kadar depolama ve tama scakl etkilerine dayanacak biimde tasarmlanmal veya bu etkilerden korunmalar iin zel nlemler alnmaldr. Nemin, titreimin ve darbenin neden olduu hasarlar engelleyen uygun tedbirler alnmaldr. Tedariki ve kullanc arasnda zel bir anlama gerekebilir (Ek Bye baklmaldr). Not - Dk scaklklarda hasar grmeye msait elektrikli donanm PVC yaltml kablolar ierir.

4.6 Kaldrma tertibat

Tama iin makinadan ayrlmas gereken veya makinadan bamsz olan ar ve byk hacimli elektrik donanmnn, vinler veya benzeri cihazlarla kaldrlabilmeleri iin uygun tertibat bulunmaldr.

4.7 Montaj
Elektrik donanm, elektrik donanm tedarikisinin talimatna uygun olarak monte edilmelidir.

5 Besleme giri iletkeni balant ular, ayrma ve devre d brakma dzenleri

5.1 Besleme giri iletkeni balant ular
Uygulamada mmkn olan durumlarda, makinann elektrik donanmnn g kaynana tek bir girile balanmas istenir. Donanmn baz blmleri iin (rnein, farkl gerilimde alan elektronik donanm) bir dier beslemenin gerekmesi durumunda, bu besleme, mmkn olduunca makinann elektrik donanmnn blmn tekil eden cihazlardan (rnein, transformatrler, eviriciler) alnmaldr. Koordineli olarak birlikte alan geni yer igal eden ok sayda makinalar ieren byk karmak makinalar iin saha besleme dzenlemelerine bal olarak bir besleme giriinden daha fazla giri gerekebilir (Madde 5.3.1e baklmaldr).

16

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Besleme kaynana (Madde 5.3.2 e)ye baklmaldr) balant iin bir fi makine ile birlikte verilmediinde, besleme iletkenlerinin besleme ayrma dzeninin balant ularna dorudan balanmas nerilir. Ntr iletkeni kullanld durumda bu iletken, montaj emas ve devre emas gibi makinann teknik belgelerinde aka belirtilmeli ve ntr iletkeni iin Madde 16.1e gre N ile etiketlenmi ayr yaltlm bir balant ucu tesis edilmelidir (Ek Bye de baklmaldr). Ntr iletkeni ile elektrik donanm iindeki koruyucu kuaklama devresi arasnda irtibat bulunmamal ve birletirilmi bir PEN balant ucu kullanlmamaldr. stisna: TN-C sistemlerinde g kaynann makinaya balant noktasnda ntr balant ucu ile PE balant ucu arasnda balant yaplabilir. Besleme giri balantsnn btn balant ular IEC 60445e ve Madde 16.1e uygun olarak aka tantlmaldr. D koruyucu iletken balant ucunun tantlmas iin Madde 5.2ye baklmaldr. Bakm iin talimatlarn uygulanmas hususunda Madde 17.8e baklmaldr.

5.2 D koruyucu topraklama sistemine balant iin balant ucu

Her besleme girii iin besleme datm sistemine bal olarak makinay d koruyucu topraklama sistemine veya d koruyucu iletkene balamak zere ilgili faz iletkeni balant ular yaknnda bir balant ucu bulunmaldr. Balant ucu, izelge 1e uygun kesit alanl bir d koruyucu bakr iletkenin balantsna imkan verecek boyutta olmaldr. izelge 1 - D koruyucu bakr iletkenin en kk kesit alan Donanm besleyen bakr faz iletkenlerin kesit alan S (mm2) S 16 16 < S 35 S > 35 D koruyucu bakr iletkenin en kk kesit alan Sp (mm2) S 16 S/2

Bakrdan baka bir malzemeden yaplm d koruyucu iletken kullanlmas hlinde balant ucunun bykl buna uygun olarak seilmelidir (Madde 8.2.2ye de baklmaldr). Her besleme girii noktasnda d koruyucu topraklama sistemi veya d koruyucu iletken iin balant ucu, PE harfleri ile iaretlenmeli veya etiketlenmelidir (IEC 60445e baklmaldr).

5.3 Beslemeyi ayrma (balanty kesme) cihaz

5.3.1 Genel
Aadakiler iin bir beslemeyi ayrma cihaz olmaldr: Makinaya/makinalara her besleme kayna girii iin, Not - Besleme girii, makinaya dorudan veya bir besleyici sistem (besleme hatt) zerinden balanabilir. Makinalarn besleyici sistemleri; iletken telleri, iletken baralar, kayar bilezik kademeleri, bklgen kablo sistemleri (makaral, zincirli) veya endktif g besleme sistemlerini ierebilir. Tat stnde bulunan her bir g beslemesi iin.

Beslemeyi ayrma cihaz gerektiinde (rnein, elektrik donanm dhil olmak zere makina zerinde alma gibi) bu cihaz, makinann elektrik donanmn besleme kaynandan ayrmaldr (balantsn kesmelidir).

17

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

ki veya daha fazla beslemeyi ayrma cihaz olduunda; makinada veya yaplmakta olan ite tehlikeli durum veya hasar oluabilmesi hlinde doru olarak alabilmeleri iin bunlarda koruyucu ara kilitlemeler kullanlmaldr.

5.3.2 Tip
Beslemeyi ayrma cihaznn tipi aadakilerden biri olmaldr: a) IEC 60947-3e uygun, sigortal veya sigortasz, kullanma kategorisi AC-23B veya DC-23B olan anahtarl bir ayrc, b) IEC 60947-3e uygun, sigortal veya sigortasz, ayrcnn ana kontaklarnn almasndan nce her durumda anahtarlama cihaznn yk devresinin kesilmesini salayan yardmc kontakl bir ayrc, c) IEC 60947-2ye uygun balanty kesmeye msait bir devre kesici, d) Mmkn olduunca motorlarn veya dier endktif yklerin ykte anahtarlamaya uygun olacak biimde rn standardnda tanmlanan kullanm kategorisi ile birlikte, cihaza ait IEC rn standardna uygun olarak ve IEC 60947-1deki kurallar karlayacak biimde dier bir anahtarlama cihaz. e) Bklgen kablo ile besleme iin fi/priz kombinasyonu,

5.3.3 Kurallar
Beslemeyi ayrma cihaz, Madde 5.3.2 a) ila d)de belirtilen tiplerden biri ise aadaki kurallarn hepsini salamaldr: Elektrik donanmn beslemeden ayrmal ve aka O ve I (semboller IEC 60417-5008 (DB:2002-10) ve IECD 60417-5007 (DB:2002-10)a uygun; Madde 10.2.2ye baklmaldr) ile iaretli bir DEVRE DII (OFF) (ayrlm) ve bir DEVREDE (ON) konumuna sahip olmaldr. Grlebilir bir kontak akl bulunmal veya btn kontaklar fiili olarak alncaya kadar ve ayrma fonksiyonu salanncaya kadar DEVRE DII (ayrlm) olarak iaret veremeyen bir konum gstergesi olmaldr. Bir d altrma vastas (rnein, kol) bulunmaldr (istisna: mahfazay amann baka yollar varsa, gle alan anahtarlama dzeninin dardan altrlabilir olmas gerekmez). D altrma vastalarnn acil durum almalar iin amalanmad durumda, bunlarn SYAH veya GR renkte olmalar nerilir (Madde 10.7.4 ve Madde 10.8.4e baklmaldr). DEVRE DII (ayrlm) durumunda, kilitlemeye izin veren bir dzen bulunmaldr (rnein, asma kilit). Bu ekilde kilitlendiinde yerinden veya uzaktan altrlmas engellenmelidir. Btn gerilimli iletkenleri g besleme devresinden ayrmaldr. Bununla birlikte, ntr iletkeninin (kullanldnda) ayrlmasnn zorunlu olduu lkeler hari TN besleme sistemlerinde ntr iletkeni ayrlabilir veya ayrlmayabilir. Btn dier motorlarn ve/veya yklerin normal alma akmlar toplam ile birlikte en byk motorun durdurulduundaki akmn kesmeye yeterli kesme kapasitesinde olmaldr. Hesaplanan kesme kapasitesi dorulanm bir kullanma faktr kullanlarak azaltlabilir.

Beslemeyi ayrma cihaz fi/priz kombinasyonu olarak kullanldnda bu, aadaki kurallar salamaldr: Anahtarlama yeteneinde olmal veya dier btn motorlarn ve/veya yklerin normal alma akmlarnn toplam ile birlikte en byk motorun durdurulduundaki akmn kesmek iin yeterli kesme kapasitesine sahip anahtarlama cihaz ile kilitlenir olmaldr. Hesaplanan kesme kapasitesi dorulanm bir kullanma faktr kullanlarak azaltlabilir. Kilitlenmi anahtarlama cihaz elektriksel olarak altnda (rnein, bir kontaktr) bu cihaz, uygun kullanm kategorisine sahip olmaldr. Madde 13.4.5 a) ila f).

Not IEC 60309-1e gre uygun beyan deerli fi ve priz, kablo ara fi prizi ve cihaz ara fi prizi bu kurallar salayabilir.

18

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Beslemeyi ayrma cihaz fi/priz kombinasyonu olarak kullanldnda uygun kullanm kategorisindeki anahtarlama cihaz, makinay ama kapatma anahtarlamas iin temin edilmelidir. Bu husus, yukarda aklanan kilitlenmi anahtarlama cihaznn kullanlmasyla gerekletirilebilir.

5.3.4 altrma vastalar

Beslemeyi ayrma cihaznn altrma vastalar (rnein, bir kol) kolayca eriilebilir olmal ve iletme seviyesinin 0,6 m ile 1,9 m arasndaki ykseklie konulmaldr. 1,7 mlik st snr tavsiye edilir. Not alma yn IEC 61310-3te verilmitir.

5.3.5 stisna edilen devreler

Aadaki devrelerin beslemeyi ayrma cihaz tarafndan ayrlmas gerekmez. - Bakm ve tamir srasnda gerekli aydnlatma iin aydnlatma devreleri, - Bakm veya tamir aletleri ve donanmnn (rnein, el matkaplar, deney donanm) d balantlar iin fi/priz devreleri, - Yalnzca besleme arzas durumunda otomatik ama iin salanan dk gerilim koruma devreleri, - Doru alma iin normal olarak enerjili kalmalar gereken donanm besleyen devreler (rnein, scaklk kontroll lme cihazlar, mamul (i srecinde) stclar, program depolama cihazlar), - Ara kilitleme iin kontrol devreleri. Ancak, bu devrelerin kendi ayrma cihazlarnn olmas tavsiye edilir. Bir devrenin beslemeyi ayrma cihaz tarafndan ayrlmamas durumunda: - Madde 16.1e gre kalc bir uyar etiketi/etiketleri, beslemeyi ayrma cihaz yanna uygun biimde yerletirilmelidir, - Buna uygun bir ifade bakm el kitabna dahil edilmeli ve aadakilerden biri veya daha fazlas uygulanmaldr; - Madde 16.1e gre kalc bir uyar etiketi, her bir istisnai devrenin yaknna yerletirilmeli veya - stisnai devre, dier devrelerden ayrlmal veya - letkenler, Madde 13.2.4teki tavsiyeler dikkate alnarak renkle tantlmaldr.

5.4 Beklenmeyen altrmann nlenmesi iin devre kesme cihazlar

Beklenmeyen altrmann nlenmesi iin devre kesme cihazlar bulunmaldr (rnein, bakm srasnda makinann veya bir blmnn altrlmas bir tehlike ortaya karr). Bu gibi cihazlar, tasarmlanan kullanma uygun ve kullanl olmal, uygun yerletirilmeli ve fonksiyonlar ile amalar hemen tannabilmelidir (rnein, gereken yerlerde Madde 16.1e gre kalc iaretleme ile). Not 1 Bu standard, beklenmeyen altrmalarn nlenmesi iin btn tedbirleri belirtmez. ISO 14118 (EN 1037)ye baklmaldr. Bu cihazlarn kontrol yerinde veya dier yerlerden istenmeden ve tesadfi olarak kapanmasn engelleyen tedbirler alnmaldr (Madde 5.6ya da baklmaldr). Not 2 Beklenmeyen altrmalarn nlenmesi iin kullanlan bu gibi cihazlarn konumu ve harekete geirilmesi hakknda ilave bilgi, EN 60447den salanabilir. Ayrma fonksiyonunu karlayan aadaki cihazlar, bu ama iin kullanlabilir: Madde 5.3.2de tarif edilen cihazlar, Yalnzca elektrikli kapal alma alannda yerletirilmise ayrclar, karlabilir sigorta deitirme elemanlar ve karlabilir balantlar (Madde 3.19a baklmaldr).

Ayrma fonksiyonunu (rnein, kontrol devresinin bir kontaktrle kesilmesi) karlamayan cihazlar, yalnzca aadakileri ierecek durumlar iin kullanlmas amalandnda salanabilir: - Gzle muayeneler, - Ayarlamalar, - Aadaki durumlarda, elektrik donanmnda bir alma yaplyorsa; - Elektrik arpmas (Madde 6) ve yanmadan ileri gelen bir tehlike olmuyorsa, - Devre kesme cihazlarnn almas i boyunca etkili kalyorsa, - ok kk yapdaysa (rnein, mevcut tesisat bozulmadan bir fi cihaznn deitirilmesi) 19

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Not 3 Bir cihazn seilmesinde, rnein, risk deerlendirmesi, amalanan kullanm, cihazn ngrlebilen yanl kullanmndan elde edilen bilgi dikkate alnmaldr. rnein, elektrikli kapal alma alannda konumlandrlm ayrclarn, karlabilir sigorta deitirme elemanlar veya karlabilir balantlarn kullanm, temizleyicilerin kullanm iin uygun olmayabilir (Madde 17.2 b) 12)ye baklmaldr).

5.5 Elektrik donanmnn ayrlmas iin kullanlan cihazlar

Enerjisi kesildiinde veya ayrldnda iin yaplmas gerekleecek biimde elektrik donanmnn ayrlmas (yaltlmas) iin cihazlar temin edilmelidir. Bu cihazlar; - Amalanan kullanm iin uygun ve kullanl olmaldr, - Uygun ekilde yerletirilmelidir, - Donanmn hangi blmne/blmlerine veya devresine/devrelerine hizmet ettii kolayca anlalabilmelidir (gerekirse Madde 16.1e gre kalc iaretleme kullanlarak), Bu cihazlarnn kontrol edenin yerinde veya dier konumlardan istenmeden ve/veya yanllkla kapatlmasna kar yeterli vasta (Madde 5.6ya da baklmaldr) salanmaldr. Beslemeyi ayrma cihaz (Madde 5.3e baklmaldr) baz durumlarda bu fonksiyonu yerine getirebilir. Ancak, bir makinann elektrik donanmnn mnferit blmleri zerinde veya ortak bir iletken barasndan veya iletken telden veya endktif g besleme sisteminden beslenen birka makinann biri zerinde allmas gerektiinde ayr yaltm gerektiren her blm veya makina iin ayr bir ayrma cihaz salanmaldr. Beslemeyi ayrma cihazna ilave olarak ayrma fonsiyonunu yerine getiren aadaki cihazlar, bu ama iin kullanlabilir: Madde 5.3.2de tarif edilen cihazlar, Yalnzca elektrikli alma alannda yerletirilmise ayrclar, karlabilir sigorta deitirme elemanlar ve karlabilir balantlar (Madde 3.15e baklmaldr). lgili bilgi, elektrik donanm ile salanr (Madde 17.2 b) 9) ve b) 12)ye baklmaldr).

Not Elektrik arpmasna kar Madde 6.2.2 c)ye gre koruma salanmas durumunda bu ama iin salanm karlabilir sigorta deitirme elemanlar veya karlabilir balantlar, eitilmi veya yetitirilmi kiiler tarafndan kullanlmak zere tasarmlanmtr.

5.6 Yetkisiz, istenmeden ve/veya yanllkla balantya kar koruma

Elektrikli kapal alma alannn dnda konumlandrlan Madde 5.4 ve Madde 5.5te aklanan cihazlar, DEVRE DII (ayrlm durumda) konumda emniyete almak iin vastalarla donatlmaldr (rnein, asma kilitle kilitleme, tutma anahtar ile ara kilitleme iin vastalarla). Byle emniyete alndnda hem uzaktan hem de yerinde yeniden balant nlenmelidir. Kilitlenemeyen ayrma cihazlar iin (rnein, karlabilir sigorta deitirme eleman, karlabilir balant elemanlar gibi) yeniden balantya kar dier vastalar (rnein, Madde 16.1e gre uyar etiketi gibi) kullanlabilir. Bununla birlikte, Madde 5.3.2.e)ye uygun bir fi-priz birleimi konumlandrldnda, ii yapan kiinin dorudan gzetimi altnda olmas hlinde cihazn ayrlm konumda kilitlenmesi iin vastalara ihtiya yoktur.

Elektrik arpmalarna kar koruma

6.1 Genel
Elektrik donanm; kiileri Dorudan temas (Madde 6.2 ve Madde 6.4e baklmaldr), Dolayl temas (Madde 6.3 ve Madde 6.4e baklmaldr)

ile oluan elektrik arpmalarna kar koruma salamaldr. Madde 6.2, Madde 6.3 ve PELV iin Madde 6.4te verilen bu koruma tedbirlerinin IEC 60364-4-41den seilmesi tavsiye edilir. Bu tavsiye edilen tedbirlerin fiziksel veya iletme artlarndan dolay uygulanmas pratikte mmkn olmazsa IEC 60364-4-41deki dier tedbirler kullanlabilir. 20

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

6.2 Dorudan temasa kar koruma

6.2.1 Genel
Elektrik donanmnn her bir devresinde veya blmnde Madde 6.2.2 veya Madde 6.2.3teki ve uygulanabildiinde Madde 6.2.4teki tedbirler uygulanmaldr. stisna: Bu tedbirlerin uygulanamad yerlerde, dorudan temasa kar IEC 60364-4-41de belirtilen dier tedbirler (rnein, bariyer kullanma, ulalamayacak yerlere yerletirme, engel kullanma, eriime mani olacak yapl ve montaj teknikleri kullanma gibi) uygulanabilir (Madde 6.2.5 ve Madde 6.2.6ya baklmaldr). Donanm, iinde ocuklarn da bulunabilecei herkese ak yerlerde ise dorudan temasa kar en az IP4X veya IPXXD koruma derecesine karlk gelecek ekilde (IEC 60529a baklmaldr) Madde 6.2.2 veya Madde 6.2.3teki tedbirler uygulanmaldr

6.2.2 Mahfazalar ile koruma

Gerilimli blmler; Madde 4, Madde 11 ve Madde 14teki ilgili kurallara uygun olan ve dorudan temasa kar en az IP2X veya IPXXB koruma derecesi salayan (EN 60529a baklmaldr) mahfazalarn iine yerletirilmelidir. Mahfazann st yzeyine kolayca eriilebiliyorsa st yzeylere olan dorudan temasa kar en kk koruma derecesi IP4X veya IPXXD olmaldr. Bir mahfazann almas (rnein, kaplarn, kapaklarn, menteeli kapaklarn ve benzerlerinin almas) yalnzca aadaki artlarda mmkn olmaldr: a) Eriim iin bir anahtarn veya aletin kullanlmasnn gerekli olmas. Elektrikli kapal alma alanlar iin IEC 60364-4-41 veya uygun olduunda IEC 60439-1e baklmaldr. Not 1 Anahtarn veya aletin kullanlmas, deneyimli ve eitilmi kiilerin eriimi ile kstlanmtr (Madde 17.2 b) 12)ye baklmaldr). Donanm hla bal olduu srada baz ilemler iin ngrlen cihazlarn balang konumuna getirilmesi veya ayarlanmas srasnda dokunulmas muhtemel btn gerilimli blmler, dorudan temasa kar en az IP2X veya IPXXB koruma derecesi ile korunmaldr. Kaplarn iindeki dier gerilimli blmler, dorudan temasa kar en az IP1X veya IPXXA koruma derecesi ile korunmaldr. b) Mahfaza almadan nce mahfaza iindeki gerilimli blmlerin ayrlmas. Bu ilem, kapnn bir ayrc ile (rnein, beslemeyi ayrma dzeni) yalnzca ayrc ak iken kapnn alabilecei ve yalnzca kap kapal iken ayrcnn kapatlabilecei ekilde ara kilitleme dzeni ile donatlmasyla salanabilir. stisna: Tedariki tarafndan ngrlen zel bir dzen veya alet, aadakilerin salanmas artyla ara kilitlemeyi amak iin kullanlabilir: Ara kilitlemenin iptalinde ayrc cihaz amak ve DEVRE DII (ayrlm) konumda ayrma cihazn kilitlemek veya baka bir ekilde ayrma cihaznn yetkisiz kiilerce kapanmasn nlemek her zaman mmknse, Kap kapandnda ara kilitleme otomatik olarak balang durumuna geliyorsa, Donanm hla bal iken bu gibi almalar iin amalanan balang konumuna getirme ve ayarlama yaplrken dokunulmas muhtemel btn gerilimli blmler, dorudan temasa kar en azndan IP2X veya IPXXB derecesi ile ve kaplarn iindeki dier gerilimli blmler dorudan temasa kar en azndan IP1X veya IPXXA koruma derecesi ile korunmusa, lgili bilgi elektrikli donanmyla birlikte salanr (Madde 17.2 b) 9) ve b) 12)ye baklmaldr). Not 2 zel cihazn veya aletin kullanlmas, yalnzca deneyimli ve eitilmi kiilerin kullanm iin amalanmtr (Madde 17.2 b) 12)ye baklmaldr). 21

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Eitimli ve deneyimli kiilerce ayrma vastalaryla dorudan kilitlenmeyen kaplarn gerisindeki gerilimli blmlere eriimin kstlanmas iin vastalar salanmaldr. Ayrma cihaznn/cihazlarnn devreyi devre d brakmasndan sonra hla gerilimli olan btn blmler, dorudan temasa kar en az IP2X veya IPXXB (IEC 60529a baklmaldr) koruma derecesi ile korunmaldr. Bu gibi blmlerde Madde 16.2.1e uygun bir uyar iareti bulunmaldr (iletkenlerin renklerle iaretlenmesi iin ayrca Madde 13.2.4e baklabilir). Bu iaretlemeden aadakiler istisna edilebilir: Yalnzca ara kilitleme devrelerine bal olduu iin gerilimli olan ve gerilimli olabilecei Madde 13.2.4te belirtilen renklerle ayt edilebilen blmler, Beslemeyi ayrma cihaz ayr bir mahfaza iinde ise, buraya balanan besleme balant ular.

c) Anahtarsz veya aletsiz ama ve gerilimli blmlerin devresinin ayrlmamas ancak btn gerilimli blmler dorudan temasa kar en az IP2X veya IPXXB (IEC 60529a baklmaldr) koruma dereceleri ile korunduunda mmkn olmaldr. Bu koruma iin bariyerler bulunuyorsa ya bunlarn kartlmas iin bir alet gerekmeli veya bunlarn koruduu btn gerilimli blmler bariyer kartldnda otomatik olarak devreden ayrlmaldr. Not 3 Dorudan temasa kar koruma Madde 6.2.2 c)ye gre saland ve cihazlarn elle harekete geirilmesi (rnein, kontaktrlerin veya rlelerin elle kapanmas) bir tehlikeye neden olduu durumda, bu gibi harekete geirme, karlmalar iin bir alet gereken bariyer veya engellerle nlenmelidir.

6.2.3 Gerilimli blmlerin yaltlmas ile koruma

Yaltmla korunan gerilimli blmler, yalnzca tahrip edilerek kartlabilecek biimde yaltm ile tamamen kaplanmaldr. Bu yaltm, normal iletme artlarnda maruz kalabilecei mekanik, kimyasal, elektriksel ve sl zorlamalara dayanabilmelidir. Not - Yalnz balarna boyalar, vernikler, laklar ve benzeri rnler, genel olarak normal iletme artlarnda elektrik arpmalarna kar yetersiz koruma olarak kabul edilirler.

6.2.4 Artk gerilimlere kar koruma

Beslemenin kesilmesinden sonra 60 Vtan daha yksek artk gerilimi bulunan gerilimli blmler, donanmn uygun almas ile giriim yapmayacak boalma hznda olmak artyla besleme geriliminin kesilmesinden itibaren 5 s iinde 60 V veya daha dk bir gerilime kadar boaltlmaldr. Depolanan yk 60 C veya daha az olan bileenler bu kuraln dndadr. Belirtilen boalma hznn donanmn uygun almas ile giriim yapabilecei durumda, tehlikeye dikkat eken ve mahfazann alabilmesinden nceki gerekli gecikmeyi gsteren kalc bir uyar levhas aslmal ve kapasitanslar ihtiva eden mahfazann hemen yannda veya kolayca grlebilecek bir yerde bulunmaldr. kartldklar zaman iletkenleri (rnein, kontak ubuklar) ak duruma gelen filer veya benzeri cihazlar iin boalma sresi 1 si amamal, aksi halde bu gibi iletkenler dorudan temasa kar en az IP2X veya IPXXB koruma derecesi ile korunmaldr. 1 slik boalma sresi veya IP2X veya IPXXB koruma derecesi artlarnn hibiri yerine getirilemiyorsa (rnein, iletken telleri zerindeki karlabilir kollektrler, iletken baralar, kaymal bilezikler gibi, Madde 12.7.4) ilave ayrma cihazlar veya uygun uyar cihaz (rnein, Madde 16.1e gre uyar aklamas) uygulanmaldr.

6.2.5 Bariyerlerle koruma

Bariyerlerle koruma iin IEC 60364-4-41 Madde 412.2 uygulanmaldr.

6.2.6 Ulalamayacak yerlere yerletirme veya engellerle koruma

Ulalamayacak yerlere yerletirme ile koruma iin IEC 60364-4-41 Madde 412.4 uygulanmaldr. Engellerle koruma iin IEC 60364-4-41 Madde 412.3 uygulanmaldr. Koruma derecesi IP2Xden dk olan iletken tel sistemleri veya bara sistemleri iin Madde 12.7.1e baklmaldr.

22

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

6.3 Dolayl temasa kar koruma

6.3.1 Genel
Dolayl temasa kar koruma (Madde 3.29) gerilimli blmler ile aktaki iletken blmler arasnda bir yaltm arzas hlinde tehlikeli durumlar nlemek iin tasarmlanr. Elektrik donanmnn her bir devre veya blm iin Madde 6.3.2 ve Madde 6.3.3teki tedbirlerden en az biri uygulanmaldr: Bir temas geriliminin olumasn nlemek iin tedbirler (Madde 6.3.2) veya Temas gerilimi ile temasn sresi tehlikeli hle gelmeden nce beslemenin otomatik ayrlmas (Madde 6.3.3).

Not 1 - Temas geriliminden kaynaklanan zararl fizyolojik etkilerin riski, temas geriliminin deerine ve muhtemel maruz kalma sresine baldr. Not 2 Donanm snflar ve koruyucu tedbirler iin IEC 61140a baklmaldr.

6.3.2 Temas geriliminin olumasn nleme 6.3.2.1 Genel

Temas geriliminin olumasn nleyecek tedbirler aadakileri ierir: II Snf donanm veya e deer yaltm kullanma, Elektriksel olarak ayrma.

6.3.2.2 II Snf donanm veya e deer yaltmla koruma

Bu tedbir, temel yaltmdaki bir arza sresince eriilebilir blmlerdeki temas geriliminin oluumunu nlemek iin tasarmlanmtr. Bu koruma tedbiri, aadaki tedbirlerin bir veya daha fazlas ile salanr: II Snf elektrikli cihazlar veya aletler kullanlmas (IEC 61140a uygun olarak ift yaltm, takviyeli yaltm veya e deer yaltm), Toplam yaltm IEC 60439-1e uygun toplam yaltma sahip olan anahtarlama dzeni ve kontrol dzeni kullanlmas, IEC 60364-4-41 Madde 413.2ye uygun ek veya takviyeli yaltm kullanlmas.

6.3.2.3 Elektriksel ayrma ile koruma

Mnferit bir devrenin elektriksel olarak ayrlmas, bu devrenin gerilimli blmlerinin temel yaltmnn arzalanmas ile enerjilenebilen aktaki iletken blmlere temas yoluyla ile ortaya kan temas geriliminin nlenmesi iin tasarmlanmtr. Bu koruma tipinde IEC 60364-4-41 Madde 413.5teki kurallar uygulanmaldr.

6.3.3 Beslemenin otomatik ayrlmas ile koruma

Bu tedbir, bir arza durumunda koruyucu cihazn otomatik almasyla hat iletkenlerinin biri veya daha fazlasnn kesilmesini ierir. Bu kesilme, temas gerilimi sresinin temas geriliminin tehlikeli olmayaca bir sreye snrlayan yeterli bir ksa sre ierisinde olur. Kesilme sreleri Ek Ada verilmitir. Bu tedbir, aadakiler arasnda koordinasyon gerektirir: Besleme ve topraklama sisteminin tipi, Koruyucu kuaklama sisteminin farkl elemanlarnn empedans deerleri, Yaltm arzasn/arzalarn alglayan koruyucu cihazlarn zellikleri.

Bir yaltm arzasyla etkilenen herhangi bir devrenin beslemesinin otomatik olarak kesilmesi, temas geriliminden kaynaklanan bir tehlikenin nlenmesi iin amalanmtr.

23

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Koruyucu tedbirler, aadakilerin her ikisini de ierir: Aktaki iletken blmlerin koruyucu kuaklamasn (Madde 8.2.3e baklmaldr), Ve aadakilerden birini; a) TN sistemlerinde bir yaltm arzas alglanmas hlinde beslemenin otomatik olarak kesilmesi iin ar akm koruyucu cihazlar veya b) TT sistemlerinde aktaki iletken blmlere veya topraa bir gerilimli blmden yaltm arzas alglanmas hlinde beslemenin otomatik olarak kesilmesini balatmak iin artk akm koruyucu cihazlar veya c) IT sistemlerinde otomatik ayrmay balatmak iin yaltm izleme veya artk akm koruyucu cihazlar. Koruyucu cihazn ilk toprak arzas durumunda beslemeyi kesmek iin salanmas durumu hari, yaltm izleme cihaz, aktaki iletken blmlere veya topraa bir gerilimli blmden ilk yaltm arzas olumasn balatmak iin salanmaldr. Bu yaltm izleme cihaz, arza devam ettii srece devam etmesi gereken ses ve/veya grsel iareti balatmaldr. Not Byk makinalarda, toprak arzas konumu belirleme temin edilmesi, bakm kolaylatrabilir. Otomatik ayrmann a)ya gre salanmas ve Madde A.1de belirtilen sre ierisinde ayrmann garanti edilememesi durumunda ek kuaklama, Madde A.3teki kurallar karlamak iin salanmaldr.

6.4 PELVin kullanlmas ile koruma

6.4.1 Genel kurallar
PELVin (ok dk koruma gerilimi) kullanlmasnn amac, kiileri dolayl temaslardan ve snrlandrlm alanl dorudan temaslardan ileri gelen elektrik arpmalarna kar korumaktr (Madde 8.2.5e baklmaldr). PELV devreleri aadaki artlarn hepsini karlamaldr: a) Beyan gerilimi aadaki deerleri amamaldr; Donanm normal olarak kuru yerlerde kullanldnda ve gerilimli blmlerle insan vcudu arasnda byk alanl temas beklenmeyen durumlarda 25 V a.a. etken veya 60 V dalgacksz d.a., veya Btn dier durumlarda 6 V a.a. etken veya 15 V dalgacksz d.a. Dalgacksz gerilim, yaygn olarak sins biimli dalgack gerilimi iin dalgacklanma ierii %10 etkenden fazla olmayan gerilim olarak tarif edilir.

Not

b) Devrenin bir taraf veya bu devrenin besleme kaynann bir noktas koruyucu kuaklama devresine balanmaldr. c) PELV devrelerinin gerilimli blmleri dier gerilimli blmlerden elektriksel olarak ayrlmaldr. Elektriksel ayrma bir gvenlik ayrma transformatrnn primer ve sekonder devreleri arasnda gerekli ayrmadan daha az olmamaldr (IEC 61558-1 ve IEC 61558-2-6ya baklmaldr). d) Her bir PELV devresinin iletkenleri dier devrelerin iletkenlerinden fiziksel olarak ayrlmaldr. Bu kuraln uygulanmasnda pratik zorluklar olmas hlinde Madde 13.1.3teki yaltm artlar uygulanmaldr. e) PELV devrelerinin fileri ve prizleri aada belirtilenlere uygun olmaldr: 1) Filer dier gerilim sistemlerinin prizlerine sokulamamaldr, 2) Prizler dier gerilim sistemlerinin filerini kabul etmemelidir.

6.4.2 PELV Kaynaklar

PELV kayna aadakilerden biri olmaldr: - IEC 61558-1 ve IEC 61558-2-6ya gre gvenlik ayrma transformatr, - Gvenlik ayrma transformatrnkine e deer gvenlik derecesinde akm salayan kaynak (rnein, sarglar e deer yaltm salayan bir motor-jeneratr), - Elektrokimyasal kaynak (rnein, batarya gibi) veya daha yksek bir gerilim devresinden bamsz olan baka bir kaynak (rnein, dizel tahrikli jeneratr gibi), - Dhili bir arza olduunda bile balant ularndaki gerilimin Madde 6.4.1de verilen deerleri amamas iin alnmas gereken tedbirleri belirten ilgili standardlara uygun olan elektronik g kayna. 24

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Donanmn korunmas

7.1 Genel
Bu maddede donanmn aada belirtilenlerin etkilerine kar korunmas iin alnacak tedbirlerin ayrntlar verilmitir: - Bir ksa devreden doan ar akmlar, - Ar yk ve/veya motorlarn souma kayb, - Olaan d scaklklar, - Besleme geriliminin kayb veya azalmas, - Makinann/makina elemanlarnn ar hzlanmas, - Toprak arzas/artk akm, - Faz sras hatalar, - Yldrmdan ve anahtarlama ani akmlarndan kaynaklanan ar gerilimler.

7.2 Ar akma kar koruma

7.2.1 Genel
Bir makina devresindeki akmn herhangi bir bileenine ait beyan deerlerinin veya iletkenlerin akm tama kapasitesinin, hangisi daha kkse, alabilmesi halinde ar akma kar koruma salanmaldr. Kullanlacak beyan deerleri ve ayarlar Madde 7.2.10da aklanmtr.

7.2.2 Besleme iletkenleri

Kullanc tarafndan bakaca belirtilmedike, elektrik donanmnn tedarikisi elektrik donanmna ait besleme iletkenleri iin ar akm koruma cihaznn temininden sorumlu olmamaldr. Elektrik donanm tedarikisi, bu ar akm koruma cihaznn seimi iin gerekli verileri tesisat emasnda gstermelidir (Madde 7.2.10 ve Madde 17.4e baklmaldr).

7.2.3 G devreleri
Ar akmn alglanmas ve kesilmesi iin cihazlar, Madde 7.2.10a uygun olarak seilmeli ve her bir gerilimli iletkene uygulanmaldr. Aadaki iletkenler, uygulanabildiinde btn ilgili gerilimli iletkenleri ayrmakszn ayrlamamaldr: a.a g devrelerinin ntr iletkeni, d.a. g devrelerinin topraklanm iletkeni, Hareketli makinalarn aktaki iletken blmlerine balanan d.a. g iletkenleri.

Ntr iletkenin kesit alannn en azndan faz iletkenlerinkine eit veya e deer olduu durumda, hem ntr iletkeni iin ar akm alglamasnn salanmas hem de bu iletken iin ayrc cihaz gerekli deildir. Ntr iletkeni kesitinin birlikte olduu faz iletkenleri kesitinden daha kk olmas durumunda, IEC 60364-5-52 Madde 524te belirtilen tedbirler uygulanmaldr. IT sistemlerinde, ntr iletkeninin kullanlmamas tavsiye edilir. Bununla birlikte, bir ntr iletkeni kullanlmas durumunda, IEC 60364-4-43 Madde 431.2.2de belirtilen tedbirler uygulanmaldr.

7.2.4 Kontrol devreleri

Dorudan besleme gerilimine bal olan kontrol devrelerinin ve kontrol devresi transformatrlerini besleyen devrelerin iletkenleri, Madde 7.2.3e uygun olarak ar akma kar korunmaldr. Kontrol devresi transformatr veya d.a. besleme kaynandan beslenen kontrol devrelerinin iletkenleri, ar akma kar korunmaldr (Madde 9.4.3.1e de baklmaldr): Koruyucu kuaklama devresine balanan kontrol devrelerinde anahtarlanm iletkene ar akm koruma cihaz taklarak, Koruyucu kuaklama devresine balanmayan kontrol devrelerinde; - Btn kontrol devrelerinde kullanlan ayn kesit alanl iletkenler olmas durumunda anahtarlanm iletkene bir ar akm koruma cihaz taklarak, - Farkl alt devrelerde kullanlan farkl kesit alanl iletkenler olmas durumunda her bir alt devrenin hem anahtarlanm ve hem de ortak iletkenlere bir ar akm koruma cihaz taklarak. 25

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

7.2.5 Prizler ve bunlarn ilgili iletkenleri

ncelikle bakm donanmnn g beslemesini yapmak iin ngrlen besleme devresi genel maksatl prizlerinde ar akm korumas salanmaldr. Ar akm koruma cihazlar, bu gibi prizleri besleyen her bir devrenin topraklanmam gerilimli iletkenlerinde bulunmas gerekir.

7.2.6 Aydnlatma devreleri

Aydnlatmay besleyen devrelerin topraklanmam btn iletkenleri, ksa devrelerin etkilerine kar dier devre koruyucularndan ayr koruma cihazlar ile korunmaldr.

7.2.7 Transformatrler
Transformatrler imalatnn talimatlarna gre ar akmlara kar korunmaldr. Bu gibi korumalar aadaki durumlar nlemelidir (Madde 7.2.10): - Transformatrn ar balang akm mknatslanmasndan doan istenmeyen amalar, - Sekonder balant ularndaki bir ksa devrenin etkilerine maruz kaldnda, sarg scaklnn transformatrn yaltm snf iin izin verilen deerden fazla artmasn. Ar akm koruma cihaznn tipi ve ayar, transformatr tedarikinin tavsiyelerine uygun olmaldr.

7.2.8 Ar akm koruma cihazlarnn yeri

Ar akm koruma cihazlar, aadaki artlarn tamamnn saland durum hari iletkenlerin kesit alannda bir azalma veya iletkenlerin akm tama kapasitesini azaltan dier bir deiikliin olduu noktada yerletirilmelidir: - letkenlerin akm tama kapasitesi en az tam yk akmna eit olmal, - Akm tama kapasitesinin azald nokta ile ar akm koruma cihaznn konumu arasndaki iletkenin blm 3 mden daha uzun olmamal, - Ksa devre ihtimalini azaltacak biimde rnein bir mahfaza veya kanal ile korunarak iletken tesis edilmelidir.

7.2.9 Ar akm koruma cihazlar

Beyan ksa devre kesme kapasitesi, en az tesis edildii noktada beklenen arza akmna eit olmaldr. Ar akm koruma cihazna giden ksa devre akm iinde beslemeden gelenlerden baka ilave akmlar olmas hlinde (rnein, motorlardan, g faktr dzeltme kondansatrlerinden) bu akmlar dikkate alnmaldr. Daha dk kesme kapasitesine, besleme tarafnda gerekli kesme kapasitesi olan dier bir koruyucu cihaz (rnein, besleme iletkenleri ar akm koruma cihaz, (Madde 7.2.2ye baklmaldr)) bulunmas durumunda izin verilir. Bu durumda, bu iki cihazn karakteristikleri, seri bal iki cihazdan geebilen enerjinin, (I2t) yk tarafndaki ar akm koruma cihazna ve bu cihazn koruduu iletkenlere hasar vermeksizin dayanabilecei kadar ykselmesi nlenecek biimde koordine edilmelidir (IEC 60947-2 Ek Aya baklmaldr). Not - Ar akm koruma cihazlarnn bu ekilde koordine edilerek kullanlmas, ar akm koruma cihazlarnn her ikisinin birden almasna sebep olabilir. Ar akm koruma cihaz olarak sigorta kullanldnda, kullanlan lkede kolayca bulunabilecek bir tip seilmelidir veya yedek para tedariki iin kullancyla dzenleme yaplmaldr.

7.2.10 Ar akm koruma cihazlarnn beyan ve ayar deerleri

Sigortalarn beyan akm veya dier ar akm koruma cihazlarnn ayar akm mmkn olduu kadar kk, ancak beklenen ar akmlar (rnein, motorlara yol verilmesi veya transformatrlerin enerjilenmesinde) iin yeterli olacak biimde seilmelidir. Bu koruma cihazlar seilirken, anahtarlama cihaznn ar akmlar sebebiyle hasar grmesine kar korunmas (rnein, anahtarlama cihaznn kontaklarnn kaynamasna kar) durumu da incelenmelidir. Bir ar akm koruma cihaznn beyan akm veya ayar deeri, Madde D.3e gre izin verilen en byk kesme srresi t, Madde 12.4 ve Madde D.2ye ve uygun olarak korunacak iletkenlerin akm tama kapasitesiyle korunan devredeki dier elektrik cihazlar ile koordinasyon gerei de dikkate alnarak belirlenir.

7.3 Motorlarn ar snmaya kar korunmas

7.3.1 Genel
Motorlarn ar snmaya kar korumas, beyan gc 0.5 kWdan byk olan her motor iin salanmaldr. 26

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

stisna: Motor almasnn otomatik olarak kesilmesinin kabul edilemeyecei uygulamalarda (rnein, yangn pompalar gibi) alglama vastalar, operatrn tepki gsterebilecei bir uyar iareti vermelidir. Motorlarn ar snmaya kar korumas; - Ar yk korumas (Madde 7.3.2), Not 1 Ar yk koruma cihazlar tam beyan ykn aan bir devrede zaman ve akm ilikilerini (I2t) tespit eder ve uygun kontrol tepkilerini balatr. Ar scaklk korumas (Madde 7.3.3) veya Not 2 Scaklk alglama cihazlar, ar scaklklar tespit eder ve uygun kontrol tepkilerini balatr. - Akm snrlayc koruma (Madde 7.3.4) ile salanabilir. Ar snmaya kar korumann almasndan sonra herhangi bir motorun otomatik olarak yeniden balatlmas, makina veya retimdeki i iin tehlikeli durumlara veya hasara sebep olabilecei yerlerde nlenmelidir.

7.3.2 Ar yk korumas
Ar yk korumas saland durumda, ntr iletken hari her bir gerilimli iletkende ar yk/ykler alglanmaldr. Bununla birlikte, motor ar yk alglamas kablo ar yk alglamas iin kullanlmad durumda (Madde D.2ye de baklmaldr) ar yk alglama cihazlarnn says, kullancnn isteine gre (Ek Bye de baklmaldr) azaltlabilir. Tek fazl veya d.a. g beslemeli motorlarda, yalnzca bir topraklanmam gerilimli iletkende alglamann yaplmasna izin verilir. Ar yke kar koruma devrenin kesilmesi ile gerekletiriliyorsa, anahtarlama cihaz btn gerilimli iletkenlerin devresini kesmelidir. Ntr iletkeninin devresinin kesilmesi ar yk korumas iin gerekli deildir. Sk sk yol verme veya frenleme gibi zel grev iin beyan deerli motorlar gerektiinde (rnein, hzl gidip gelme, kilitleme, hzl yn deitirme ve hassas delme iin kullanlan motorlar) korunacak sargnnki ile karlatrlabilecek bir zaman sabiti kullanlarak ar yke kar korunmasnn salanmas zor olabilir. zel grev motorlarn veya ar scaklk korumasn da (Madde 7.3.3e baklmaldr) iine alabilecek ekilde tasarmlanan uygun koruma cihazlar gerekebilir. Ar yklenmesi mmkn olamayan motorlar (rnein, tork motorlar, mekanik ar yk koruma dzenleriyle korunmu olan veya uygun boyutlandrlm olan tahrik motorlar gibi) iin ar yk korumas gerekli deildir.

7.3.3 Ar scaklk korumas

Soutmann zayflayabilecei durumlarda ar scaklk korumal motorlarn (IEC 60034-11e baklmaldr) kullanlmas tavsiye edilir (rnein, tozlu yerlerde). Motorun tipine bal olarak, duran rotor veya faz kayb artlarnda koruma, ar scaklk korumas ile her zaman salanamayabilir ve bu sebeple bu art altnda ek koruma temin edilmelidir. Ar yklenmesi mmkn olamayan motorlar (rnein, tork motorlar, mekanik ar yk koruma dzenleriyle korunmu olan veya uygun boyutlandrlm olan tahrik motorlar gibi) iin ar scaklk olumas ihtimali bulunduunda (rnein, soutmann azalmas nedeniyle) ar scaklk korumas da tavsiye edilir.

7.3.4 Akm snrlayc koruma

fazl motorlarda ar snmann etkilerine kar korumann akmn snrlanmasyla saland durumda, akm snrlayc cihazlarn says 3ten 2ye drlebilir (Madde 7.3.2ye baklmaldr). Tek faz a.a. veya d.a. g beslemesine sahip motorlar iin yalnzca topraklanmam gerilimli bir iletkende akm snrlamasna izin verilir.

7.4 Olaan d scakla kar koruma

Olaan d scaklklara sebep olan veya eriebilen (rnein, soutucu ortamn ksa sre almas veya kaybolmas), bu sebeple tehlikeli durumlar ortaya karabilen direnle stma devrelerinde veya dier devrelerde, uygun bir kontrol tepkisini balatan yeterli alglama dzeni bulunmaldr. 27

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

7.5 Beslemenin kesilmesi veya gerilimin azalmas kar koruma ve mteakiben eski deerine gelmesi
Gerilimin azalmas veya beslemenin kesilmesi, makinann veya yaplmakta olan iin hasar grmesi sonucunu dourarak, tehlikeli bir durum oluturuyorsa, nceden tespit edilen gerilim seviyesi altnda korumay salayan (rnein, makinann besleme devresini kesen) bir dk gerilim cihaz bulunmaldr. Makinann almas, ksa zaman periyodunda bir kesintiye veya gerilim azalmasna yol aabiliyorsa, gecikmeli bir dk gerilim cihaz bulundurulabilir. Dk gerilim cihaznn almas, makinann herhangi bir durdurma kontroln zayflatmamaldr. Gerilimin eski hline getirilmesi veya besleme giriinin anahtarlanmas zerine cihaznn almasndan sonra makinann otomatik olarak veya beklenmedik yeniden balatlmas, tehlikeli durumlara sebep olabileceinden nlenmelidir. Makinann veya koordineli olarak birlikte alan makinalar grubunun yalnzca bir blmnn gerilim dmesi veya beslemenin kesilmesinden etkilenmesi durumunda dk gerilim korumas, koordinasyonu salamak iin uygun kontrol tepkisini balatmaldr.

7.6 Motorun ar hz korumas

Ar hzn meydana gelmesi muhtemelse ve ar hz tehlikeli artlarn ortaya kmasna sebep olabiliyorsa, Madde 9.3.2deki tedbirler dikkate alnarak ar hz korumas salanmaldr. Ar hz korunmas, uygun kontrol tepkilerini balatmal ve otomatik olarak yeniden balatmay engellemelidir. Ar hz korumas, motorun veya yknn mekanik hz snr almayacak biimde almaldr. Not Bu koruma bir merkezka anahtar veya hz snr monitr ile salanabilir.

7.7 Toprak arzas/artk akm korumas

Madde 6.3te akland ekilde otomatik ayrma iin ar akm korumasna ilave olarak toprak arzas/artk akm korumas, ar akm korumas alglama seviyesinin altndaki toprak arzas akmlarnn donanmda yol aabilecei hasarlar azaltmak iin salanmaldr. Bu cihazlarn ayarlar donanmn doru almasyla uyumlu olacak ekilde, mmkn olduu kadar dk tutulmaldr.

7.8 Faz sras korumas

Besleme geriliminin faz srasnn yanl olmas hlinde tehlikeli bir durumun meydana gelmesi veya makinada hasar olumas sz konusu ise bu duruma kar koruma salanmaldr. Not Yanl faz srasna sebep olabilecek kullanma artlar aadakileri ierebilir: - Bir makinann bir beslemeden dierine aktarlmas, - Harici besleme kaynana balanabilen seyyar bir makinann altrlmas.

7.9 Yldrmdan veya anahtarlama ani akmlarndan kaynaklanan ar gerilimlere kar koruma
Yldrmdan veya anahtarlama ani akmlarndan kaynaklanan ar gerilimlere kar koruma iin koruyucu cihazlar salanabilir. Bu korumann salanmas durumunda: - Yldrmdan kaynaklanan ar gerilimlerin bastrlmas iin kullanlan cihazlar, beslemeden ayrma cihaznn giri balant ularna balanmaldr. Anahtarlama ani akmlarndan kaynaklanan ar gerilimlerin bastrlmas iin kullanlan cihazlar, bu korumaya ihtiya duyan btn donanmn balant ular arasna balanmaldr.

28

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

E potansiyel kuaklama

8.1 Genel
Bu maddede koruyucu kuaklama ve fonksiyonel kuaklamann her ikisi iin uygulanacak kurallar bulunmaktadr. ekil 2de bu kavramlar gsterilmitir. Koruyucu kuaklama, dolayl temastan (Madde 6.3.3 ve Madde 8.2ye baklmaldr) kaynaklanan elektrik arpmasna kar kiileri koruyabilmek amacyla yaplan hata korumas iin temel tedbirdir. Fonksiyonel kuaklamann amac (Madde 8.3e baklmaldr); - Makinann almasn etkileyebilen yaltm arzasnn sonucunu, - Hassas elektrik donanm iin makinann almasn etkileyebilen elektrik bozulmalarn sonularn en aza indirmektir. Normal olarak fonksiyonel kuaklama, kuaklama devresine balant ile gerekletirilir. Ancak, koruyucu kuaklamada elektrik bozulmalarnn seviyesinin elektrik donanmnn uygun fonksiyonu iin yeteri kadar dk olmamas durumunda, ayr bir fonksiyonel topraklama iletkenine fonksiyonel kuaklama devresini balamak gerekebilir (ekil 2ye baklmaldr).

29

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Not - Fonksiyonel topraklama iletkeni, nceden grltsz toprak iletkeni olarak adlandrlmtr ve FE balant ucu nceden TE olarak gsterilmitir (IEC 60445e baklmaldr). ekil 2 - Bir makinann elektrik donanm iin e potansiyel kuaklama rnei

30

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

8.2 Koruyucu kuaklama devresi

8.2.1 Genel
Koruyucu kuaklama devresi aadakilerden meydana gelir: PE balant ucu/ular (Madde 5.2), Devrenin blm olmas durumunda kayan kontaklar ihtiva eden makinann donanmndaki koruyucu iletkenler, Elektrik donanmnn aktaki iletken blmleri ve iletken olan yapsal blmleri, Makinann yapln oluturan yabanc iletken blmler.

Koruyucu kuaklama devresinin btn blmleri, toprak kaak arza akmlarnn koruyucu kuaklama devresinin bu blmnden gemesi durumunda, ortaya kabilen yksek sl ve mekanik zorlamalara dayanabilecek biimde tasarmlanmaldr. Elektrik donanmnn veya makinann yapsal blmlerinin kondktans aktaki iletken blmlere balanan en kk koruyucu iletkeninkinden kk olmas durumunda, ek kuaklama iletkeni salanmaldr. Bu ek kuaklama iletkeni, karlk gelen koruma iletkeninin yarsndan daha az olmayan kesit alana sahip olmaldr. IT datm sistemi kullanldnda, makinann asisi koruyucu kuaklama devresinin bir blm olmal ve yaltm izleme sistemi salanmaldr. Madde 6.3.3 c)ye baklmaldr. Madde 6.3.2.2ye gre donanmn iletken yapltaki blmlerinin koruyucu kuaklama devresine balanmas gerekmez. Makinann yapln oluturan yabanc iletken blmlerin btn donanmn Madde 6.3.2.2ye gre salanmas durumunda, koruyucu kuaklama devresine balanmas gerekli deildir. Madde 6.3.2.3e gre donanmn aktaki iletken blmleri, koruyucu kuaklama devresine balanmamaldr.

8.2.2 Koruyucu iletkenler

Koruyucu iletkenler, Madde 13.2.2ye uygun olarak tantlmaldr. Bakr iletkenler tercih edilir. Bakrdan baka bir iletken malzeme kullanlmas durumunda, bunun birim boyu bana elektrik direnci, izin verilebilen bakr iletkeninkini amamal ve bu gibi iletkenlerin kesiti 16 mm2 den az olmamaldr. Koruyucu iletkenlerin kesit alan, aadakilerden uygun olann artlarna gre belirlenmelidir; IEC 60364-5-54 Madde 543 veya Uygun olduunda IEC 60439-1 Madde 7.4.3.1.7.

Donanmn bu blmndeki faz iletkenlerinin kesit alan ve ilgili koruyucu iletken kesit alan arasndaki ilikinin izelge 1e uygun olduu ou durumda bu kural salanm olur (Madde 5.2ye baklmaldr). Madde 8.2.8e de baklmaldr.

8.2.3 Koruyucu kuaklama devresinin sreklilii

Aktaki btn iletken blmler, Madde 8.2.1e gre koruyucu kuaklama devresine balanmaldr. stisna: Madde 8.2.5e baklmaldr. Her hangi bir sebeple bir blmn (rnein, rutin bakm gibi) yerinden karlmas hlinde kalan blmler iin koruyucu kuaklama devresi kesintiye uramamaldr. Balant ve kuaklama noktalar, akm tama kapasitelerinin mekanik, kimyasal veya elektro-kimyasal etkilerle zayflamayaca biimde tasarmlanmaldr. Alminyumdan veya alminyum alamlarndan yaplm mahfazalar ve iletkenler kullanldnda, elektrolitik korozyon ihtimaline kar zel tedbirler alnmaldr. Bklgen veya rijit olarak yaplm metal borular ve metal kablo klflar koruma iletkeni olarak kullanlmamaldr. Bununla birlikte, bu gibi metal borular ve btn balama kablolarnn metal klflar (rnein, kablo zrh, kurun klf) koruyucu kuaklama devresine balanmaldr. 31

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Elektrik donanm; menteeli kapaklar, kaplar veya kapak levhalar zerine monte edildiinde, koruyucu kuaklama devresinin devamll salanmaldr ve koruyucu iletken kullanlmas tavsiye edilir (Madde 8.2.2ye baklmaldr). Aksi halde dk direnli olarak tasarmlanm tespit malzemeleri, menteeler veya kayar kontaklar kullanlmaldr (Madde 18.2.2 Deney 1e baklmaldr). Hasara maruz kalan kablolardaki (rnein, esnek ekilen kablolar gibi) koruyucu iletkenin sreklilii uygun tedbirlerle (rnein, izleme gibi) salanmaldr. letken teller, iletken baralar veya kayar bilezik niteleri kullanlan koruyucu iletken sreklilii artlar iin Madde 12.7.2ye baklmaldr.

8.2.4 Anahtarlama cihazlarnn koruyucu kuaklama devresinin dnda tutulmas

Koruyucu kuaklama devresine, anahtarlama cihaz veya ar akm cihaz (rnein, anahtar, sigorta) taklmamaldr. Koruyucu kuaklama iletkeninin kesilmesi hibir vasta ile salanmamaldr. stisna: Bir alet kullanlmakszn alamayan ve elektrikli kapal alma alannda yerletirilmi deney ve lme amalar iin balantlar. Koruyucu kuaklama devresi srekliliinin karlabilir akm toplayclar veya fi/priz birleimi vastasyla kesilebilmesi durumunda, koruyucu kuaklama devresi, son kesme kontann ilk kapamasyla kesilmelidir. Bu husus, karlabilir veya ekilebilir fi ile taklan birimlere de uygulanr (Madde 13.4.5e de baklmaldr).

8.2.5 Koruyucu kuaklama devresine balanmas gerekmeyen blmler

Aadaki sebeplerle tehlike dourmayacak ekilde monte edildiklerinde aktaki iletken blmlerin koruyucu kuaklama devresine balanmas gerekmez: Byk yzeylere temas ettirilemiyorsa veya elle kavranamyorsa ve boyutlar kk ise, (yaklak 50 mm x 50 mmden kk) veya Gerilimli blmlerle temas etmesi veya yaltm arzas olmas beklenmeyecek biimde yerletirilmi ise.

Bu husus vidalar, perinler ve iaret levhalar gibi kk blmlere ve boyutlarna baklmadan mahfaza iindeki blmlere (rnein, kontaktr veya rlelerin elektromknatslar, cihazlarn mekanik blmleri) uygulanr (IEC 60364-4-41 Madde 410.3.3.5e de baklmaldr).

8.2.6 Koruyucu iletken balant noktalar

Btn koruyucu iletkenler Madde 13.1.1e uygun olarak sonlandrlmaldr. Koruyucu iletken balant noktalarnn baka fonksiyonlar olmamal ve cihazlar veya blmlerin balanmasnda kullanlmamaldr. Her bir koruyucu iletken balant noktas, aadaki IEC 60417-5019 (DB:2002-10) sembol kullanlarak veya PE harfleriyle (grafik sembol tercih edilir) veya YEL-SARI ift renk kombinasyonu veya bunlarn herhangi bir birleimi ile iaretlenmeli veya etiketlenmelidir:

8.2.7 Seyyar makinalar

Tat zerinde g beslemesi bulanan seyyar makinalarda koruyucu iletkenler, elektrik donanmnn iletken yapll blmleri ve makinann yapln oluturan yabanc iletken blmler, elektrik arpmasna kar koruma salamak iin koruyucu kuaklama balant ucuna hep birlikte balanmaldr. Bir seyyar makinann g beslemesinin harici giriine balanabilmesi durumunda, bu koruyucu kuaklama balant ucu, d koruyucu iletken iin de balant ucu olmaldr. Not - Elektrik enerjisi beslemesi donanmn sabit, seyyar veya hareket edebilen paras ierisinde bamsz olduunda ve harici olarak balanan (rnein, tat zerinde batarya arj edici bulunmadnda) harici besleme bulunmadnda, bu gibi donanmn harici koruyucu iletkene balanmas gerekli deildir.

32

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

8.2.8 10 mA a.a. veya d.a. dan byk toprak kaak akmna sahip elektrik donanm iin ilave koruyucu kuaklama kurallar
Not 1 Toprak kaak akm, toprak arzas bulunmadnda, yaltmn gerilimli blmlerinden topraa akan akm (IEV 442-01-24) olarak tanmlanr. Bu akm, kondansatrlerin amalanan kullanmnn sonucunda kapasitif bileene sahip olabilir. Not 2 IEC 61800n ilgili blmlerine uygun ayarlanabilir hzdaki elektrikli src sistemlerin ou, 3,5 mA a.a. dan byk toprak kaak akmna sahiptir. Temas akm lme yntemi, ayarlanabilir hzl elektrikli src sisteminin toprak kaak akmn belirlemek iin IEC 61800-5-1de tip deneyi olarak belirtilir. Herhangi bir besleme giriinde 10 mA a.a. veya d.a. dan daha byk kaak toprak akmna sahip elektrik donanm (rnein, ayarlanabilir hzda elektrikli src sistemleri ve bilgi teknolojileri donanm) olmas durumunda, ilgili koruyucu kuaklama devresi iin aadaki artlardan biri veya daha fazlas salanmaldr: a) b) Koruyucu iletken, toplam ekildii gzergah boyunca en az 10 mm2 Cu veya 16 mm2 Al kesit alanna sahip olmaldr, Koruyucu iletkenin 10 mm2 Cu veya 16 mm2 Aldan daha az kesit alanna sahip olmas durumunda, en az ayn kesit alana sahip ikinci bir koruyucu iletken, koruyucu iletkenin 10 mm2 Cu veya 16 mm2 Aldan daha az kesit alana sahip olmad noktada salanmaldr, Not 3 Bu husus, elektrik donanmnn ikinci koruyucu iletken iin ayr bir balant ucuna sahip olmasn gerektirir. c) Koruyucu iletkenin srekliliinin kaybolmas durumunda beslemenin otomatik ayrlmas. Elektromanyetik bozulmalarla ilgili zorluklar nlemek iin Madde 4.4.2deki kurallar, ikinci koruyucu iletkenlerin tesislerine de uygulanr. lave olarak, PE balant ucunun bitiiinde ve gerektiinde elektrik donanmnn isim levhasnda uyar etiketi olmaldr. Madde 17.2 b) 1)e gre salanan bilgi, kaak akm ve d koruyucu iletkenin en kk kesit alan hakknda bilgiyi iermelidir.

8.3 Fonksiyonel kuaklama

Yaltm arzasnn bir sonucu alarak yanl almaya kar koruma, Madde 9.4.3.1e gre ortak bir iletkene balantyla gerekletirilebilir. Elektromanyetik bozulmalar nedeniyle yanl almadan kanmak amacyla fonksiyonel kuaklamay dikkate alan tavsiyeler iin Madde 4.4.2ye baklmaldr.

8.4 Yksek kaak akm etkilerini snrlamak iin tedbirler

Yksek kaak akm etkileri, yksek kaak akma sahip donanm iin bu donanmn ayr sarglar bulunan zel besleme transformatrne balanmasyla kstlanabilir. Koruyucu kuaklama devresi, donanmn aktaki iletken blmlerine ve ilave olarak transformatrn sekonder sargsna balanmaldr. Donanm ve transformatrn sekonder sargs arasndaki koruyucu iletken/iletkenler, Madde 8.2.8de aklanan dzenlemelerin bir veya daha fazlasna uygun olmaldr.

Kontrol devreleri ve kontrol fonksiyonlar

9.1 Kontrol devreleri

9.1.1 Kontrol devresi beslemesi
Kontrol devrelerinin bir a.a. kaynandan beslenmesi durumunda kontrol transformatrleri, kontrol devrelerini beslemek iin kullanlmaldr. Bu gibi transformatrlerin sarglar ayr olmaldr. Bir ka transformatrn birlikte kullanld yerlerde, bu transformatrlerin sarglarnn sekonder gerilimleri ayn fazda olacak biimde balanmalar tavsiye edilir.

33

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

a.a. beslemesinden elde edilen d.a. kontrol devrelerinin koruyucu kuaklama devresine (Madde 8.2.1e baklmaldr) baland yerlerde, bunlar bir a.a. kontrol devresi transformatrnn ayr sargsndan veya bir dier kontrol devresi transformatrnden beslenmelidir. Not IEC 61558-2-17ye gre ayr sarglar bulunan transformatrlere tutturulan anahtar modlu birimler, bu kural karlar. Transformatrler tek motor yol vericili ve/veya en ok iki kontrol cihazl (rnein, ara kilitleme cihaz, yol verme/durdurma kontrol istasyonu gibi) makinalar iin zorunlu deildir.

9.1.2 Kontrol devresi gerilimleri

Kontrol geriliminin anma deeri, kontrol devresinin doru almasna uygun olmaldr. Bir transformatrden beslendiinde anma gerilimi 277 Vu amamaldr.

9.1.3 Koruma
Kontrol devrelerinde Madde 7.2.4 ve Madde 7.2.10a uygun ar akm koruma cihaz bulunmaldr.

9.2 Kontrol fonksiyonlar

Not 1 Not 2 Kontrol fonksiyonlarnn gvenlikle ilgili hususlar hakkndaki bilgi, ISO 13849-1 (1999), ISO 138492 (2003) ve IEC 62061de verilmitir. Bu madde, kontrol fonksiyonlarn gerekletirmede kullanlan donanm iin kurallar belirtmez. Bu gibi kurallarn rnekleri Madde 10da verilmitir.

9.2.1 Yol verme fonksiyonlar

Yol verme fonksiyonlar, ilgili devrenin (Madde 9.2.5.2ye baklmaldr) enerjilenmesi ile gerekletirilmelidir.

9.2.2 Durdurma fonksiyonlar

Durdurma fonksiyonlarnn aadaki kategorisi mevcuttur: Durdurma kategorisi 0: Makina harekete geiricilerinin gcnn ani olarak kaldrlmas ile durdurma (rnein, kontrol edilmeyen durdurma, Madde 3.56ya baklmaldr), Durdurma kategorisi 1: Durmay gerekletirmek zere makina harekete geiricilerin gc ile kontrol edilen durdurma (Madde 3.11e baklmaldr) ve durma gerekletirildikten sonra gcn kesilmesi, Durdurma kategorisi 2: Makina harekete geiricisinde mevcut gc brakarak kontrol edilen durdurma.

9.2.3 altrma modlar

Her makinann, tipine ve uygulamasna bal olarak bir veya daha fazla altrma modu bulunabilir. Mod seiminden tehlikeli durumlar doabildiinde yetkisiz ve/veya yanl seim uygun vastalarla nlenmelidir (rnein, kilitleme anahtar ile alan anahtar, giri kodu). Mod seimi kendiliinden makinann almasn balatmamaldr. hareketi gerekmelidir. Yol verme kontrol dzeninin ayr bir

Her bir zel altrma modu iin ilgili gvenlik fonksiyonlar ve/veya koruyucu tedbirler gerekletirilmelidir. Seilen altrma modunun gsterilmesi (rnein, mod seici konumu, gsterge lambas veya grsel ekran gstergesi) salanmaldr.

9.2.4 Gvenlik fonksiyonlarnn ve/veya koruyucu tedbirlerin askya alnmas

Gvenlik fonksiyonlarnn ve/veya koruyucu tedbirlerin askya alnmas gerektiinde (rnein, ayarlama veya bakm amalaryla), koruma aadakilerin gerekletirilmesiyle garanti edilmelidir: - Btn dier altrma modlarnn devre d braklmas ve - rnein, aadakilerden biri veya daha fazlasn ierebilen dier ilgili vastalar (ISO 12100-2:2003 Madde 4.11.9a baklmaldr): - Basl tutulan veya benzeri kontrol cihaz ile almann balatlmas, 34

ICS 29.020 -

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Acil durum durdurma cihaz ile birlikte bir tanabilir kontrol istasyonu ve uygulanabildiinde etkinletirme cihaz. Tanabilir istasyon kullanldnda hareketin balatlmas yalnzca kontrol istasyonundan mmkn olmaldr. Madde 9.2.7.3e gre durdurma fonksiyonunu balatmak iin cihaz bulunan kablosuz kontrol istasyonu ve uygulanabildiinde bir etkinletirme cihaz. Kablosuz kontrol istasyonu kullanldnda hareketin balatlmas yalnzca kontrol istasyonundan mmkn olmaldr. Hzn snrlandrlmas veya hareketin gc, Hareket alan snrlandrlmas.

9.2.5 alma 9.2.5.1 Genel

Gvenli alma iin gerekli gvenlik fonksiyonlar ve/veya koruyucu tedbirler [rnein, ara kilitler (Madde 9.3e baklmaldr)] bulunmaldr. Makinann herhangi bir sebeple durmasndan (rnein, kilitli durumda kalmas, g kayna arzas, batarya deiimi, kablosuz kontrolde iaret kayb gibi) sonra istenmeyen veya beklenmeyen ekilde almaya balamasn nlemek iin gereken tedbirler alnmaldr. Makinann birden fazla kontrol istasyonuna sahip olmas durumunda tedbirler, tehlikeli durumla neticelenmeyen farkl kontrol istasyonlardan gelen komutlar balatmay garanti edecek biimde salanmaldr.

9.2.5.2 Yol verme

Bir almann balatlmas (yol verilmesi) Madde 9.2.4te aklanan artlar dnda, yalnzca btn ilgili gvenlik fonksiyonlar ve/veya koruyucu tedbirleri yerinde ve grevini yapar durumda iken mmkn olabilmelidir. Baz almalar iin gvenlik fonksiyonlar ve/veya koruyucu tedbirlerin uygulanmasnn mmkn olmamas durumundaki makinalarda (rnein, seyyar makinalar gibi) bu almalarn elle kontrol edilmesi, basl tutulan kontrol dzenleri ve uygun olduunda etkinletirme cihazlar ile yaplmaldr. Sral yol verme ileminin doru olarak yaplmas iin uygun ara kilitlemeler salanmaldr. Yol vermeyi balatmak iin birden fazla kontrol istasyonu kullanlmas gereken durumda her bir kontrol istasyonu, ayr el ile harekete geirilen yol verme kontrol cihazna sahip olmaldr. Bir yol vermeyi balatmak iin aadaki artlar olmaldr: Makinann almas iin btn gerekli artlar karlanmaldr ve Btn yol verme kontrol cihazlar, devre kesik (off) konumunda olmaldr ve sonra Btn yol verme kontrol cihazlar ayn zamanda harekete gemelidir (Madde 3.6ya baklmaldr).

9.2.5.3 Durdurma
Durdurma kategorisi 0 ve/veya durdurma kategorisi 1 ve/veya durdurma kategorisi 2 durdurma fonksiyonlar, makinann risk deerlendirmesi ve fonksiyonel kurallar ile gsterildii gibi salanmaldr (Madde 4.1e baklmaldr). Not altnda beslemeyi ayrma cihaz (Madde 5.3e baklmaldr), durdurma kategorisi 0 gerekletirir. Durdurma fonksiyonlar, ilgili yol verme fonksiyonlarn iptal etmelidir (Madde 9.2.5.2ye baklmaldr). Gerektiinde, koruyucu cihazlara balanacak vastalar ve ara kilitleme temin edilmelidir. Bu koruyucu cihaz veya ara kilit makinay durdurabiliyorsa, kontrol sisteminin mantk devresine byle bir durumun bulunduu hakknda iaret vermelidir. Durdurma fonksiyonunun balang konumuna getirilmesi herhangi bir tehlikeli durumu balatmamaldr. Birden daha fazla kontrol istasyonu salanmas durumunda, herhangi bir kontrol istasyonundan gelen durdurma komutlar, makinann risk deerlendirmesi gerektiinde etkili olmaldr.

35

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

9.2.5.4 Acil durum almalar (acil durum durdurmas, acil durum kesmesi) 9.2.5.4.1 Genel
Bu standard, Ek Ede verilen acil durum almalarnn acil durum durdurmas ve acil durum kesmesi fonksiyonlaryla ilgili kurallar belirtmektedir. Bu iki ilem de standardda tek bir insan hareketiyle balatlr. Acil durum durdurucusu (Madde 10.7ye baklmaldr) veya acil durum kesme (Madde 10.8e baklmaldr) harekete geiricisi bir komutu takiben aktif almasn sona erdiriliyorsa, bu komutun etkisi harekete geirici balang konumuna gelinceye kadar srdrlmelidir. Bu balang konumuna getirme, yalnzca komutun balatld konumdaki elle yaplan hareketle mmkn olmaldr. Komutun balang durumuna getirilmesi, makinay yeniden balatmamal ancak yalnzca yeniden balatmaya izin vermelidir. Btn acil durum durdurma komutlar balang konumuna getirilinceye kadar makinalarn yeniden balatlmas mmkn olmamaldr. Btn acil durum kesme komutlar balang konumuna getirilinceye kadar makinalarn yeniden enerjilenmesi mmkn olmamaldr. Not Acil durum durdurmas ve acil durum kesmesi, makinadaki tehlikeler (rnein, kaptrma, dolanma, elektrik arpmas veya yanma) iin risk azaltmasnn birincil vastas olmayan tamamlayc koruyucu tedbirlerdir (ISO 12100 (btn blmler)e baklmaldr).

9.2.5.4.2 Acil durum durdurmas

Fonksiyonel hususlar dhil acil durum durdurma donanmnn tasarm iin prensipler, ISO 13850de verilmitir. Acil durum durdurmas, ya durdurma kategorisi 0 yada durdurma kategorisi 1 fonksiyonu olmaldr (Madde 9.2.2ye baklmaldr). Acil durum durdurmasnn durdurma kategorisinin seimi, makinann risk deerlendirmesinin sonucuna baldr. Durdurma kurallarna (Madde 9.2.5.3e baklmaldr) ek olarak acil durum durdurmasnda aadaki kurallar bulunmaktadr: Btn alma modlarndaki dier btn fonksiyonlar ve almalar iptal etmelidir. Tehlikeli duruma/durumlara sebep olabilecek makina harekete geiricilerinin gc ya hemen kesilmeli (durdurma kategorisi 0) ya da dier hasarlar domadan tehlikeli hareketleri durduracak biimde mmkn olduu kadar abuk kontrol altna alnmaldr (durdurma kategorisi 1). Balang konumuna getirme tekrar yol vermeyi balatmamaldr.

9.2.5.4.3 Acil durum kesmesi

Acil durum kesmesi ile ilgili fonksiyonel hususlar, IEC 60364-5-53 Madde 536.4te verilmitir. Acil durum kesmesi aadaki durumlarda salanmaldr: - Dorudan temasa (rnein, iletken teller, iletken baralar, kayar bilezikler, elektrik alma alanlarndaki kontrol donanm ile) kar korumann yalnzca ulalamayan yerlere yerletirme veya engeller ile salanmas hlinde (Madde 6.2.6ya baklmaldr) veya - Elektrikten kaynaklanan baka tehlike ve hasar ihtimali olduunda. Acil durum kesmesi makinann ilgili besleme giriinin elektromekanik anahtarlama cihazlaryla kesilmesi ile salanr ve bylece bu besleme giriine balanan makina harekete geiricinin kategori 0 durdurmas yaplr. Bir makina kategori 0a dayanamyorsa, dorudan temasa kar koruma gibi baka tedbirler alnarak acil durum kesmesine olan ihtiya ortadan kaldrlmaldr.

9.2.5.5 Komut faaliyetlerinin izlenmesi

Bir makinann veya makina blmnn tehlikeli durumla sonulanabilecek her hareketi veya faaliyeti, rneini ar yol gitme snrlayclar, motor ar hz detektrleri, mekanik ar yk detektrleri veya arpma nleme cihazlar ile izlenmelidir. Not - Elle kontrol edilen baz makinalarda operatr bu izlemeyi salayabilir.

36

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

9.2.6 Dier kontrol fonksiyonlar 9.2.6.1 altrma iin basl tutulan kontrol cihazlar
altrma iin basl tutulan kontrol cihazlar, almann gerekletirilmesi iin kontrol cihaznn/cihazlarnn devaml olarak harekete geirilmesini gerektirmelidir. Not alma iin basl tutulan kontrol, iki el ile kontrol edilen cihazlarla yaplabilir.

9.2.6.2 ki el ile kontrol

ki el ile kontroln tipi ISO 13851de tarif edilmitir. Bunlarn seimi risk deerlendirilmesi ile belirlenir. Bunlarda aadaki zellikler bulunmaldr: Tip I: Bu tip aadakileri gerektirir: ki kontrol cihaznn salanmas ve bunlarn her iki el ile birlikte ayn zamanda harekete geirilmesi, Tehlikeli durum sresince ayn anda hareketin sreklilii, Tehlikeli durumlar hla mevcut iken kontrol cihazlarndan birinin veya her ikisinin serbest braklmas ile makina almasnn kesilmesi.

Tip I iki el ile kontrol cihaznn, tehlikeli almann balatlmas iin uygun olduu kabul edilmez. Tip II: Makina almasnn yeniden balatlabilmesinden nce her iki kontrol cihaznn serbest braklmasn gerektiren Tip I kontroldr. Tip III: Kontrol cihazlarnn aada gsterilen ekilde ayn anda harekete geirilmesini gerektiren Tip II kontroldr: Kontrol cihazlarnn her birinin dierinden 0,5 syi gemeyen bir zaman snr iinde harekete geirilmesi gerekli olmaldr. Bu zaman snr aldnda, makinann almasnn balatlabilmesinden nce her iki kontrol cihaz serbest braklmaldr.

9.2.6.3 Etkinletirme kontrol cihaz

Etkinletirme kontrol cihaz (Madde 10.9a baklmaldr), aadaki zelliklere sahip el ile aktifletirilen kontrol fonksiyonu kilitlemesidir: a) Aktifletirildiinde ayr bir yol verme kontrol cihazyla balatlan makinann almasna izin verir, b) Aktiflii giderildiinde; - Durdurma fonksiyonunu balatr ve - Makinann almasnn balatlmasn nler. Etkinletirme cihaz, rnein, makinann almas yeniden balatlmadan nce etkinletirme kontrol cihaznn aktifliinin giderilmesinin gerektirilmesiyle bozulma ihtimalini en aza indirecek biimde dzenlenmelidir. Basit vastalarla etkinletirme fonksiyonunun bozulmas mmkn olmamaldr.

9.2.6.4 Birletirilmi yol verme ve durdurma kontrol cihazlar

Sra ile hareketi balatan ve durduran basmal dmeler ve benzeri kontrol cihazlar altklarnda tehlikeli durumlar ortaya kmasna sebep olmayan fonksiyonlar iin salanmaldr.

9.2.7 Kablosuz kontrol 9.2.7.1 Genel

Bu madde, bir makina kontrol sistemi ile operatr kontrol istasyonu/istasyonlar arasnda komut ve iaretlerin iletilmesi iin kablosuz teknikleri (rnein, radyo, infrared gibi) kullanan kontrol sistemlerinin fonksiyonel kurallar ile ilgilidir. 37

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Not Bu uygulama ve sistem hususlarnn bazlar, iletiim hatlarnda kablo (e eksenli, bklm ift, optik gibi) kullanlan seri veri iletiimi tekniklerinin uyguland kontrol fonksiyonlar iin de geerli olabilir. Operatr kontrol istasyonunun g beslemesini derhal kartmak veya ayrmak iin gerekli vastalar salanmaldr (Madde 9.2.7.3e baklmaldr). Gerektiinde operatr kontrol istasyonunun yetkisiz olarak kullanlmasn engelleyecek vastalar (rnein, kilitli alan anahtar, giri kodu gibi) salanmaldr. Her operatr kontrol istasyonunda o istasyonun hangi makinay/makinalar kontrol ettiini gsteren ak bir gsterim bulunmaldr.

9.2.7.2 Kontrol snrlamas

Kontrol komutlarnn aada belirtildii ekilde almas iin tedbirler alnmaldr: Yalnzca amalanan makinann etkilenmesi, Yalnzca amalanan fonksiyonun etkilenmesi.

Makinann amalanan kontrol istasyonu/istasyonlar dndaki herhangi bir yerden gelen iaretlere tepki vermemesi iin gereken tedbirler alnmaldr. Gerektiinde, makinann yalnzca nceden belirlenmi bir veya daha fazla blgelerde ve yerlerde bulunan operatr kontrol istasyonlarndan kontrol edilecek biimde vastalar salanmaldr.

9.2.7.3 Durdurma
Kablosuz kontrol istasyonlar, makinann veya tehlikeli bir duruma yol aabilecek btn hareketlerin durdurma fonksiyonunu balatacak ayr ve aka tannabilen bir vastay iermelidir. Bu durdurma fonksiyonunu balatmak iin kullanlacak harekete geirme dzeni, acil durum durdurma cihaz olarak iaretlenmemeli veya etiketlenmemelidir (Madde 10.7ye baklmaldr). Kablosuz kontrol dzeniyle donatlm olan bir makinada aadaki durumlarda otomatik olarak makinann durmasn balatacak veya potansiyel olarak tehlikeli olabilecek durumlar nleyecek bir cihaz bulunmaldr: Durdurma iareti alndnda, Kablosuz kontrol sisteminde bir hata alglandnda, Geerli bir iaret (iletiimi tesis eden ve srdren iareti ieren) belirli bir sre iinde tespit edilemediinde (Ek Bye baklmaldr); makinann nceden programlanm bir grevi yerine getirirken tehlikeli durumlarn meydana gelemeyecei ekilde kablosuz kontroln menzili dna kmas bu durumdan istisna tutulmutur.

9.2.7.4 Birden fazla operatr kontrol istasyonunun kullanlmas

Bir makinann bir veya daha fazla kablosuz kontrol istasyonu dhil birden fazla operatr kontrol istasyonu olmas hlinde verilen bir zamanda yalnzca bir kontrol sisteminin aktif hale getirecek tedbirler salanmaldr. Hangi operatr istasyonunun makinann kontrolne sahip olduunu iaret makinann risk deerlendirmesinde belirlenen uygun yerlerde salanmaldr. stisna: Makinann risk deerlendirmesi gerektiriyorsa kontrol istasyonlarndan her hangi birinden verilen durdurma komutu etkili olmaldr.

9.2.7.5 Bataryadan beslenen operatr kontrol istasyonlar

Batarya geriliminde olabilecek deiiklikler tehlikeli durumlara yol amamaldr. Bir veya daha fazla sayda muhtemel tehlikeli hareket bir bataryadan beslenen kablosuz kontrol istasyonu kullanlarak kontrol ediliyorsa, batarya gerilimi nceden belirlenmi snrlar atnda operatre ak bir uyar verilmelidir. Bu artlarda kablosuz operatr kontrol istasyonu, makinay tehlikesiz bir duruma getirmek amacyla operatr iin yeterli sre kadar daha almaldr.

38

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

9.3 Koruyucu ara kilitler

9.3.1 Ara kilitlemeli gvenlik koruyucularnn yeniden kapanmas ve balang konumuna gelmesi
Ara kilitlemeli gvenlik koruyucularnn yeniden kapanmas ve balang konumuna gelmesi, makinann tehlikeli almasn balatmamaldr. Not Yol verme fonksiyonu (kontrol koruyucular) bulunan ara kilitlemeli gvenlik koruyucular iin kurallar ISO 12100-2 Madde 5.3.2.5te verilmitir.

9.3.2 altrma snrnn almas

altrma snr (rnein, hz, basn, konum) tehlikeli durumla neticelenecek biimde alabildiinde nceden belirlenen snr/snrlar aldnda alglama yapacak ve uygun kontrol faaliyetini balatacak vastalar salanmaldr.

9.3.3 Yardmc fonksiyonlarn almas

Yardmc fonksiyonlarn doru almas, uygun cihazlar ile (rnein, basn alglayclar) kontrol edilmelidir. Bir yardmc fonksiyonu gerekletirecek motorun veya cihazn almamas (rnein, yalama, soutucu beslemesi, tala alma) tehlikeli duruma sebep olabiliyorsa veya makinann veya retimdeki iin hasara uramasna sebep olabiliyorsa, uygun bir ara kilitleme bulunmaldr.

9.3.4 Farkl almalar veya ters hareketlerin arasndaki ara kilitler

Makinann elemanlarn kontrol eden ve makinann ayn anda harekete geirilmesinde (rnein, ters hareketi balatanlar) tehlikeli duruma sebep olabilen btn kontaktrler, rleler ve dier kontrol cihazlar bu tr hatal almaya kar ara kilitlemeli olmaldr. Ters hareket kontaktrleri (rnein, motor dnme ynn kontrol edenler), normal iletmede anahtarlama srasnda ksa devre oluamayacak biimde ara kilitli olmaldr. Gvenlik iin veya devaml alma iin makinadaki belirli fonksiyonlarn birbiri ile ilgili olmalar gerektiinde bu ileme uygun koordinasyon uygun ara kilitlemelerle salanmaldr. Koordine biimde birlikte alan ve birden fazla kontrol sistemi bulunan makinalar grubunda gerekli tedbir, gerektiinde kontrol cihazlarnn alanlarnn koordinasyonu ile salanmaldr. Bir mekanik fren harekete geiricisinin arzasnn makinann harekete geiricisi enerjilenmi durumdayken frenin uygulanmasna sebep oluyorsa ve bundan dolay tehlikeli bir durum oluuyorsa makinann harekete geiricisinin enerjisini kesecek ara kilitlemeler temin edilmelidir.

9.3.5 Ters akm frenlemesi

Bir motorda ters akm frenlemesi kullanlyorsa ters ynde almann makinada veya retimdeki ite hasar veya tehlikeli durumlar ortaya kartabilmesi durumunda frenleme ileminin sonunda motorun ters ynde yol almasnn engellenmesi iin etkili tedbirler alnmaldr. Bu amala, zellikle zamann fonksiyonu olarak alan bir dzene izin verilmemelidir. Kontrol devreleri, motor milinin rnein, el ile dndrlmesi gibi tehlikeli durumla sonulanmayacak biimde dzenlenmelidir.

9.4 Arza hlinde kontrol fonksiyonlar

9.4.1 Genel kurallar
Elektrik donanmndaki arzalar veya bozukluklar makinada veya retimdeki ite hasar meydana getiriyorsa veya tehlikeli bir durumu ortaya kartyorsa, bu gibi arza veya bozukluklarn olma ihtimalini aza indirilmesi iin uygun tedbirler alnmaldr. Gerekli tedbirler ve bunlarn yerine getirilme derecesi tek olarak veya birleik durumda, kendi uygulamasyla ilgili risk seviyesine bamldr (Madde 4.1e baklmaldr). Elektrik kontrol devreleri, makinadaki risk deerlendirmesinden belirlenen gvenlik performansnn uygun seviyesine sahip olmaldr. IEC 62061 ve/veya ISO 13849-1:1999, ISO 13849-2:2003teki kurallar uygulanmaldr. Bu risklerin azaltlmas iin tedbirler aadakileri ihtiva eder, ancak bunlarla snrl deildir: 39

ICS 29.020 -

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Makinann koruma cihazlar (rnein, ara kilitleme koruyucular, ama cihazlar), Elektrik devresinin koruma ara kilitlemesi, Tecrbe edilmi devre teknikleri veya bileenler kullanlmas (Madde 9.4.2.1e baklmaldr) , Ksmi veya tam yedekleme (Madde 9.4.2.2ye baklmaldr) veya eitlilik (Madde 9.4.2.3e baklmaldr) tedbiri, Fonksiyonel deneyler iin tedbir (Madde 9.4.2.4e baklmaldr).

Bellein muhafaza edilmesinin batarya gcyle gerekletirilmesi durumunda, arzadan veya bataryann karlmasndan kaynaklanan tehlikeli durumlar nlemek iin tedbirler alnmaldr. Yetkisiz veya istenmeden bellek deiimini nlemek iin rnein bir anahtar, kod ile eriim veya bir alet kullanmn gerekli klan vastalar salanmaldr.

9.4.2 Arza durumunda riskin en aza indirilmesi iin tedbirler 9.4.2.1 Tecrbe edilmi devre teknikleri veya bileenler kullanlmas
Bu tedbirler aadakileri ihtiva eder, ancak bunlarla snrl deildir: - Kontrol devrelerinin fonksiyonel amalar iin koruyucu kuaklama devresine balanmas (Madde 9.4.3.1 ve ekil 2ye baklmaldr), - Kontrol cihazlarnn Madde 9.1.3.1e uygun olarak balanmas, - Enerjiyi keserek durdurma (Madde 9.2.2ye baklmaldr), - Kontrol edilen dzene giden btn kontrol devresi iletkenlerin anahtarlanmas (Madde 9.4.3.1e baklmaldr), - Dorudan alma almal anahtarlama cihazlar kullanlmas (EN 60947-5-1e baklmaldr), - Arzalarn istenmeyen almalara sebep olma ihtimalini azaltacak devre tasarm.

9.4.2.2 Ksmi veya tam yedekleme tedbirleri

Ksmi veya tam yedeklemenin salanmas ile ihtimallerin elektrik devresinde hasar verebilecek bir tek arzaya indirilmesi mmkndr. Yedekleme normal iletmede (rnein, evrim ii yedekleme) etkili olabilir veya yalnz iletme fonksiyonu arzasnda koruyucu fonksiyonunu (rnein, evrim d yedekleme) zerine alan zel devreler olarak tasarmlanabilir. Normal iletmenin kullanlmas srasnda evrim d yedeklemenin etkili olmad yerlerde bu kontrol devrelerinin istenildiinde kullanma hazr olmas iin uygun tedbirler alnmaldr.

9.4.2.3 Farkllk tedbiri

Farkl alma prensipleri olan veya farkl tip cihazlar veya bileenleri bulunan kontrol devrelerinin kullanlmas, arzalardan ve/veya hatalardan kaynaklanan tehlikeli durumlarn ihtimalini azaltabilir. rnekler aadakileri ihtiva eder: - Ara kilitlemeli koruyucular tarafndan altrlan normalde ak ve normalde kapal kontaklarn birleimi, - Devrede farkl tipte kontrol devre bileenlerinin kullanlmas, - Yedekleme konfigrasyonundaki elektromekanik ve elektronik devrelerin birleimi, Elektrikli ve elektriksiz (rnein, mekanik, hidrolik, pnmatik) sistemlerin birleimi, yedekleme fonksiyonunu yerine getirebilir ve eitlilii salayabilir.

9.4.2.4 Fonksiyonel deneyler iin tedbir

Fonksiyonel deneyler, kontrol sistemi tarafndan otomatik olarak veya gzle muayenede veya yol vermedeki deneylerde ve nceden belirlenen aralklarla el ile veya uygun olduunda ikisi birletirilerek gerekletirilebilir (Madde 17.2 ve Madde 18.6ya baklmaldr).

9.4.3 Toprak arzalar, gerilim kesilmeleri ve devre srekliliinin kaybolmasndan doan hatal almalara kar koruma 9.4.3.1 Toprak arzalar
Herhangi bir kontrol devresi zerindeki toprak arzalar, istenmeyen yol verme durumlarna ve tehlikeli hareketlere sebep olmamal veya makinann durmasn engellememelidir. Bu kural karlayan yntemler aadakileri ierir ancak, bunlarla snrl deildir: Yntem a) Kontrol transformatrleri ile beslenen kontrol devreleri: 40

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

1) Topraklanm kontrol devresi beslemeleri durumunda, ortak iletken, besleme noktasnda koruyucu kuaklama devresine balanmaldr. Elektromanyetik veya dier cihaz (rnein, rle, gsterge ) altrmak iin amalanan btn kontaklar, kat hl elemanlar vb. kontrol devresi beslemesinin anahtarlanm iletkeni ile bobinin veya cihazn bir balant ucu arasnda bir tarafa taklmaldr. Bobinin veya cihazn dier balant ucu (tercihan her zaman ayn iaretlemeye sahip), herhangi bir anahtarlanm eleman olmakszn dorudan kontrol devresi beslemesinin ortak iletkenine balanmaldr (ekil 3e baklmaldr). stisna: Koruyucu cihazlarn kontaklar, ortak iletken ile bobinler arasna aadakiler salanarak balanabilir: Bir toprak arzas olmas durumunda devre otomatik olarak kesilmeli veya Balant, bir toprak arzas olmayacak biimde ok ksadr (rnein, ayn mahfazada) (rnein, ar yk rlesi).

2) Kontrol devreleri, bir kontrol transformatrnden beslenmeli ve ekil 3te gsterildii gibi ayn dzenlemeye sahip olarak ve bir toprak arzas olmas durumunda devreyi otomatik olarak kesen bir cihazla donatlarak koruyucu kuaklama devresine balanmamaldr (Madde 7.2.4e de baklmaldr). Yntem b) Kontrol devreleri, orta ulu sarglar (bu orta u koruyucu kuaklama devresine balanr) bulunan ve btn kontrol devresi besleme iletkenlerinde anahtarlama elemanlarna sahip ar akm koruma cihaz ile ekil 4e gre dzenlenmi bir kontrol transformatrnden beslenir. Not 1 Not 2 Orta ucu topraklanan kontrol devresinde bir toprak arzasnn oluumu, rle bobininin gerilimini % 50 azaltabilir. Bu durumda rle, makinann durdurulmasnda yetersiz kalarak beklemede kalabilir. Bobinler veya cihazlar, her bir veya iki tarafta da anahtarlanabilir.

Yntem c) Kontrol devresi bir kontrol transformatrnde beslenmedii durumda bunlar; 1) Topraklanm beslemenin faz iletkenleri arasna dorudan balanr veya 2) Topraklanmam veya yksek bir empedansla topraklanm beslemenin ntr iletkeni ile faz iletkeni arasna veya faz iletkenleri arasna dorudan balanr. Btn gerilimli iletkenleri anahtarlayan ok kutuplu anahtarlar, makinada istenilmeyen yol verme veya durdurma arzas sebebi ile tehlikeli durum veya makinada hasar ortaya kartabilecek makina fonksiyonlarna YOL VERMEK veya DURDURMAK iin kullanlr veya c) 2) durumunda toprak arzas olmas hlinde devreyi otomatik olarak kesecek biimde bir cihaz salanmaldr.

ekil 3 Yntem a) 41

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

ekil 4 Yntem b)

9.4.3.2 Gerilim kesilmeleri

Madde 7.5te aklanan kurallar uygulanmaldr. Kontrol sisteminde bellekli cihaz/cihazlar kullanldnda, tehlikeli durumlarn meydana gelmesi ile sonulanan bellein kaybolmasn nlemek zere, g besleme arzasnda uygun alma temin edilmelidir (rnein, kaybolmayan bellek kullanlarak).

9.4.3.3 Devre srekliliinin kayb

Kayar kontaklara baml gvenlikle ilgili kontrol devrelerinin sreklilik kayb tehlikeli duruma neden olduu durumda, uygun tedbirler alnmaldr (rnein, kayar kontaklarn iki adet kullanm ile).

10 Operatr ara birimi ve makinaya monte edilen kontrol cihazlar

10.1 Genel
10.1.1 Genel cihaz kurallar
Bu maddede kontrol mahfazalarnn tamamen veya ksmen dnda olan cihazlar iin gerekli kurallar bulunmaktadr. Uygulamada mmknse bu cihazlar, IEC 61310a gre seilmeli, monte edilmeli, tantlmal veya kodlanmaldr. Yanllkla yaplan alma ihtimali, cihazlarn konumlandrlmas, uygun tasarm ve ilave koruyucu tedbirlerle en aza indirilmelidir. Makinalarn tehlikeli almalarnn kontrol iin seime, dzenlemeye programlamaya ve dokunmatik ekran, tu takm ve klavye gibi operatr giri cihazlarnn kullanmna zel dikkat gsterilmelidir. IEC 60447ye baklmaldr.

10.1.2 Yer ve montaj

Uygulamada mmknse, makinaya monte edilen kontrol cihazlar aadaki zelliklere sahip olmaldr: letme ve bakm iin kolayca eriilebilmelidir. Malzeme, ykleme/boaltmas gibi faaliyetlerden gelebilecek hasar ihtimalini en aza indirilecek ekilde monte edilmelidir.

El ile altrlan kontrol cihazlarnn harekete geiricileri aadaki hususlar salayacak eklide seilmeli ve monte edilmelidir: 42

ICS 29.020 -

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

letme seviyesinden ykseklii 0,6 mden az olmamal ve operatrn normal alma konumunda kolayca eriebilecei yerde olmal, Operatr, bunlar altrrken tehlikeli bir konumda olmamal.

Ayakla altrlan kontrol cihazlarnn harekete geiricileri aadaki hususlar salayacak eklide seilmeli ve monte edilmelidir: Operatrn normal alma konumunda kolayca eriebilecei yerde olmal, Operatr, bunlar altrrken tehlikeli bir konumda olmamal.

10.1.3 Koruma
Dier uygun tedbirlerle birlikte koruma derecesi (IEC 60529a baklmaldr) aadaki hususlara kar koruma salamaldr: Fiziksel evrede bulunan veya makinada kullanlan zarar verici svlar, buharlar veya gazlarn etkileri, Kirleticilerin girii (rnein, tala, toz, paracklar hlindeki maddeler).

Ayrca, operatr ara birim kontrol cihazlar, dorudan temasa kar en az IPXXD koruma derecesine sahip olmaldr (IEC 60529a baklmaldr).

10.1.4 Konum alglayclar

Konum alglayclar (rnein, konum anahtarlar, yaklam anahtarlar) hareket snrnn almas hlinde hasara uramayacak biimde yerletirilmelidir. Gvenlik ile ilgili kontrol fonksiyonlar bulunan devrelerdeki konum alglayclar dorudan ama almas yapacak (EN 60947-5-1e baklmaldr) veya benzer gvenilirlii salayacak biimde olmaldr (Madde 9.4.2ye baklmaldr). Not Gvenlik ile ilgili kontrol fonksiyonu, makinann gvenlik artlarn srdrmeyi veya makinadaki oluan tehlikeli durumlar nlemeyi amalar.

10.1.5 Tanabilir ve asma kontrol istasyonlar

Tanabilir ve asma operatr kontrol istasyonlar ve bunlarn kontrol cihazlar darbe ve titreim (rnein, operatr kontrol istasyonu drlrse veya bir engele arparsa) sonucunda makinalarn istenmeden altrlmas ihtimalini en aza indirecek biimde seilmeli ve dzenlenmelidir (Madde 4.4.8e de baklmaldr).

10.2 Basmal dmeler

10.2.1 Renkler
Basmal dmeli harekete geiriciler, izelge 2ye (Madde 9.2 ve Ek Bye de baklmaldr) uygun olarak renk kodlar ile iaretlenmelidir. YOL VERME / DEVREDE harekete geiricilerin renkleri BEYAZ tercih edilmek zere BEYAZ, YEL, GR veya SYAH olmaldr. KIRMIZI kullanlmamaldr. KIRMIZI renk acil durum durdurmas ve acil durum harekete geiricilerinin devre d braklmas iin kullanlmaldr. DURDURMA / DEVRE KESK harekete geiricilerin renkleri SYAH tercih edilmek zere SYAH, GR veya BEYAZ olmaldr. YEL kullanlmamaldr. KIRMIZI renge de izin verilir, ancak KIRMIZI rengin acil durum altrma cihazlarnn yaknnda kullanlmamas tavsiye edilir. BEYAZ, GR veya SYAH dnml olarak YOL VERME / DEVREDE ve DURDURMA / DEVRE KESK basmal dmeler olarak alan basmal dme harekete geiriciler iin tercih edilen renklerdir. KIRMIZI, SARI veya YEL renk kullanlmamaldr (Madde 9.2.6ya da baklmaldr). BEYAZ, GR veya SYAH, harekete geirildiinde almaya sebep olan serbest brakldnda almay kesen basmal dmeli harekete geiriciler (rnein, altrmak iin basl tutulan) iin tercih edilen renklerdir. KIRMIZI, SARI veya YEL renk kullanlmamaldr. 43

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Balang konumuna getirmede kullanlan basmal dmeler, MAV, BEYAZ, GR veya SYAH olmaldr. Bunlar DURDURMA / DEVRE KESK dmesi gibi de alyorsa bunlarn renkleri SYAHa, ncelik verilmek kayd ile tercihan BEYAZ, GR veya SYAH olmaldr. YEL kullanlmamaldr. BEYAZ, GR veya SYAH ayn renkleri, eitli fonksiyonlar (rnein, YOL VERME / DEVREDE ve DURDURMA / DEVRE KESK harekete geiricileri iin BEYAZ) iin kullanlmas durumunda, kodlamann ek vastalar (rnein, biim, konum, sembol), basmal dme harekete geiricilerinin tantlmas iin kullanlmaldr. izelge 2 - Basmal dme harekete geiricilerin renk kodlar ve bunlarn anlamlar Renk Anlam Acil durum

Aklama
Tehlikeli durumda veya acil durumda harekete geirme. Olaan d durumda harekete geirme. Zorunlu ilemi gerektiren artlar durumunda harekete geirme Normal artlarn balatlmas iin harekete geirme

Uygulama rnekleri Acil durum durdurmas Acil durum fonksiyonunun balatlmas (Madde 10.2.1e de baklmaldr) Olaan d durumun giderilmesi iin mdahale. Kesilmi bir otomatik evrimin yeniden balatlmas iin mdahale Balang konumuna getirme fonksiyonu (Madde 10.2.1e baklmaldr) YOL VERME/DEVREDE (tercihan) DURDURMA/DEVRE KESK

KIRMIZI

SARI

Olaan d

MAV YEL BEYAZ GR SYAH

Zorunlu Normal

zel bir anlam yoktur.

Acil durum durdurmas dnda genel fonksiyonlarn balatlmas iin.

YOL VERME/DEVREDE DURDURMA/DEVRE KESK YOL VERME/DEVREDE DURDURMA/DEVRE KESK (tercihan)

10.2.2 aretlemeler
Madde 16.3teki fonksiyonel tantmaya ek olarak basmal dmelerin, harekete geiricilerin dorudan zerinde veya yaknnda izelge 3te verilen semboller ile iaretlenmeleri tavsiye edilir. izelge 3 Basmal dmeler iin semboller YOL VERME veya DEVREDE DURDURMA veya DEVRE KESK Dnml olarak YOL VERME veya DURDURMA dmeleri olarak veya DEVREDE veya DEVRE KESK dmeleri olarak basmal dmeler Basld zaman YOL VERME veya DEVREDE brakldnda DURDURMA veya DEVRE KESK olarak alan basmal dmeler (altrmak iin basl tutulan) IEC 60417-5011 (DB:2002-10)

IEC 60417-5007 (DB:2002-10)

IEC 60417-5008 (DB:2002-10)

IEC 60417-5010 (DB:2002-10)

44

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

10.3 Gsterge klar ve ekranlar

10.3.1 Genel
Gsterge klar ve ekranlar aadaki bilgi tiplerini vermeye yarar: - Gsterme: Operatrn dikkatinin ekilmesi veya yerine getirilmesi gereken baz grevlerin gsterilmesi. KIRMIZI, SARI, MAV ve YEL yanp snen gsterge klar ve ekranlar iin normal olarak bu modda kullanlr. - Teyit: Bir komutun veya artn teyidi veya bir deiimin veya geici rejim periyodunun sona erdiinin teyidi. MAV ve BEYAZ renkler normal olarak bu modda kullanlr. Baz durumlarda YEL kullanlabilir. Gsterge klar ve ekranlar, operatrn normal konumundan grlebilecek biimde seilmeli ve tesis edilmelidir (IEC 61310-1e de baklmaldr). Uyar klar iin kullanlan kl gsterge devreleri, bu klarn ilerliini kontrol etmek iin vastalarla birlikte tutturulmaldr.

10.3.2 Renkler
Tedariki ve kullanc arasnda baka bir anlama olmamas durumunda (Ek Bye baklmaldr) gsterge klar, izelge 4e gre ve makinann durumuna (statsne) bal olarak renklerle kodlanmaldr. izelge 4 - Makinann durumuna bal olarak gsterge klarnn renkleri ve bunlarn anlamlar Renk KIRMIZI Anlam Acil durum Aklama Tehlikeli durum Operatrn yapaca lem Tehlikeli durum ile hemen ilgilenmek (rnein, tehlikeli durum bildirilerek ve makine durdurularak makine beslemesinin kesilmesi ve makinadan uzak durulmas)

SARI MAV YEL BEYAZ

Olaan d Zorunlu Normal Ntr

Olaan d durum, yaknda ortaya kabilecek kritik durum Operatrn ilem yapmasn gerektiren durumun belirtilmesi Normal durum Dier durumlar: KIRMIZI, SARI, YEL, MAV uygulamas hakknda phe durumunda kullanlabilir.

zleme ve/veya mdahale (rnein, beklenen fonksiyonun yeniden tesisi) Zorunlu ilem stee bal zleme

Makine zerindeki gsterge kuleleri, yukardan aaya doru srayla KIRMIZI, SARI, MAV, YEL ve BEYAZ uygulanabilir renklere sahip olmaldr.

10.3.3 Yanp snen klar ve ekranlar

lave bilgi vermek veya farklar belirtmek iin ve zellikle ilave vurgu yapmak zere yanp snen klar ve ekranlar aadaki amalarla kullanlabilir: - Dikkati ekmek, - Derhal harekete geilmesini istemek, - Komut ve gerek durum arasndaki uyumsuzluu gstermek, - Prosesteki deiiklii gstermek (gei srasnda yanp snme). Daha yksek ncelikli bilgi iin yksek frekansl yanp snen klarn veya ekranlarn kullanlmas tavsiye edilir (tavsiye edilen yanp snme hzlar ve k aralk oranlar iin IEC 60073e baklmaldr). Yanp snen klar veya ekranlar, yksek ncelikli bilgiyi salamak iin kullanldnda, ses uyar cihazlar da temin edilmelidir.

45

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

10.4 Ikl basmal dmeler

Ikl basmal dme harekete geiriciler, izelge 2 ve izelge 4e uygun olarak renklerle kodlanmaldr. Uygun bir renk belirlenmesinde zorluk karsa BEYAZ kullanlmaldr. Acil durum durdurmas harekete geirici iin KIRMIZI renk, kendi lambasnn k vermesine baml olmamaldr.

10.5 Dner kontrol cihazlar

Potansiyometre ve seici anahtar gibi bir dner eleman bulunan cihazlar, sabit elemannn dnmesi engellenecek biimde monte edilmelidir. Engelleme iin yalnzca srtnme yeterli olmamaldr.

10.6 Yol verme cihazlar

Bir yol verme ilemini veya makina elemanlarnn (rnein, klavuz yataklar, miller, tayclar) hareketini balatmak iin kullanlan harekete geiriciler, dikkatsiz iletmeyi en aza indirecek biimde yaplmal ve monte edilmelidir. Bununla birlikte, mantar tipi harekete geiriciler iki el ile kontrol iin kullanlabilir (ISO 13851e de baklmaldr).

10.7 Acil durum durdurma cihazlar

10.7.1 Acil durum durdurma cihazlarnn konumu
Acil durum durdurma cihazlarna hemen erimek mmkn olmaldr. Acil durum durdurma cihazlar, operatr kontrol merkezlerinin her birine ve acil durum durdurmasnn balatlmasnn gerekebilecei dier konumlarda yerletirilmelidir (stisna: Madde 9.2.7.3e baklmaldr). Operatr kontrol istasyonunun etkisiz hle getirilmesinin neden olduu aktif ve aktif olmayan acil durum durdurma cihazlar arasnda karkln oluabilecei artlar olabilir. Bu gibi durumlarda vastalar (rnein, kullanm bilgisi), karkl en aza indirmeyi salamaldr.

10.7.2 Acil durum durdurma cihaz tipleri

Acil durum durdurma cihazlarnn tipleri aada verilmitir: - Palmiye veya mantar tipi balkl bir basma dmesi ile altrlan anahtar, - Bir ekilen kordon ile altrlan anahtar, - Mekanik koruyucusu olmayan bir pedal ile altrlan anahtar. Cihazlar, dorudan ama ilemine sahip olmaldr (IEC 60947-5-1 Ek Kya baklmaldr).

10.7.3 Harekete geiricilerin rengi

Acil durum durdurma cihazlarnn harekete geiricilerinin rengi KIRMIZI olmaldr. Cihaz harekete geiricinin hemen etrafnda arka fon varsa, bu arka fon SARI renkte olmaldr. ISO 13850ye de baklmaldr.

10.7.4 Acil durum durdurmasn etkilemek iin beslemeyi kesme cihazlarnn yerinden kullanlmas
Aadaki durumlarda beslemeyi kesme cihaz, acil durum durdurma cihaznn fonksiyonuna da hizmet edebilir: - Operatr tarafndan hemen ulalabilecek bir yerde olmas ve - Madde 5.3.2 a), b), c) veya d) blmlerinde aklanan tipte olmas. Bu gibi kullanmlar iin amalanan kesme cihazlar, Madde 10.7.3teki renk kurallarna uygun olmaldr.

10.8 Acil durum kesme cihazlar

10.8.1 Acil durum kesme cihazlarnn yeri
Acil durum kesme cihazlar verilen uygulama iin gerekli ise yerletirilmelidir. Normal olarak bu cihazlar, operatr istasyonundan ayr olarak yerletirilmelidir. Acil durum durdurma cihaz ve acil durum kesme cihaz bulunan bir kontrol istasyonunun salanmasnn gerekli olduu durumda, bu cihazlar arasndaki karkl nlemek iin vastalar salanmaldr. Not Bu husus, acil durum kesme cihaz iin rnein, krlmas gereken bir cam mahfazann salanmas ile gerekletirilebilir.

46

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

10.8.2 Acil durum kesme cihaznn tipleri

Acil durum kesme cihazlarnn tipleri aada verilmitir: - Palmiye veya mantar tipi balkl harekete geiricisi bulunan bir basma dmesi ile altrlan anahtar, - Bir ekilen kordon ile alan anahtar, Cihazlar, dorudan ama ilemine sahip olmaldr (IEC 60947-5-1 Ek Kya baklmaldr). Basma dmesi ile alan anahtarlar, krlmas gereken bir cam mahfaza iine yerletirilebilir.

10.8.3 Harekete geiricilerin rengi

Acil durum kesme cihazlarnn harekete geiricilerinin rengi KIRMIZI olmaldr. Cihaz harekete geiricinin hemen etrafnda bir fon mevcutsa, bu arka fon SARI renkte olmaldr. Acil durum durdurma ve acil durum kesme cihazlar arasnda karklk oluabildiinde, vastalar bu karkl en aza indirmelidir.

10.8.4 Acil durum kesmesini etkilemek iin beslemeyi kesme cihazlarnn yerinden kullanlmas
Beslemeyi kesme cihaznn acil durum kesme amacyla yerinden kullanlmas durumunda hemen ulalabilecek bir yerde olmas ve Madde 10.8.3teki renk kurallarna uygun olmas gerekir.

10.9 Etkinletirme kontrol cihazlar

Etkinletirme kontrol cihaz sistemin bir blm olarak salandnda bu, yalnzca bir konumda harekete geirildiinde almaya izin vermek iin etkinletirme kontrol iareti vermelidir. Baka herhangi bir konumda alma durdurulmal veya nlenmelidir. Etkinletirme kontrol cihazlar, bozulma ihtimalini en aza indirecek biimde seilmeli ve dzenlenmelidir. Etkinletirme kontrol cihazlar, aadaki zelliklere sahip olacak biimde seilmelidir: - Ergonomik prensiplere gre tasarmlanm, - ki konumlu tip iin: - Konum 1: Anahtarn devre kesik fonksiyonu (harekete geirici almaz), - Konum 2: Etkinletirme fonksiyonu (harekete geirici alr). - konumlu tip iin: - Konum 1: Anahtarn devre kesik fonksiyonu (harekete geirici almaz), - Konum 2: Etkinletirme fonksiyonu (harekete geirici orta konumunda alr). - Konum 3: Devre kesik fonksiyonu (harekete geirici orta konumunu getiinde alr), - Konum 3ten Konum 2ye geri dnldnde etkinletirme fonksiyonu aktif hle gelmez. Not Etkinletirme kontrol fonksiyonu Madde 9.2.6.3te aklanmtr.

11 Kontrol dzeni: Yeri, montaj ve mahfazalar

11.1 Genel kurallar
Btn kontrol dzenleri, aadaki kolaylklar salayacak biimde yerletirilmeli ve monte edilmelidir: - Eriilebilirlii ve bakm, - Amalanan alma altnda d etkilere veya artlara kar koruma, - Makinann ve ilgili donanmn almas ve bakm.

11.2 Yer ve montaj

11.2.1 Eriilebilirlik ve bakm
Kontrol dzeninin btn birimleri kendilerini veya iletken balantlarn hareket ettirmeden tannabilecek biimde yerletirilmeli ve ynlendirilmelidir. Doru almann kontrol veya deitirilmeleri gereken birimler iin, makinann dier donanm veya blmlerini skmeden (kaplarn almas ve kapaklarn, bariyerlerin veya engellerin kartlmas hari) bu ilemlerin yaplmas mmkn olmaldr. Kontrol dzeni bileenlerinin veya cihazlarn blm olmayan balant ular da bu kurallara uygun olmaldr.

47

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Btn kontrol dzeni, alma ve bakmn nden yaplmas salanacak biimde monte edilmelidir. Bir cihazn kartlmas, ayarlanmas veya muhafaza edilmesi iin zel bir alet gerektiinde, byle bir alet temin edilmelidir. Dzenli bakm veya ayarlama iin eriim gerektiinde, ilgili cihazlar iletme seviyesinin stnde 0,4 ile 2 m arasnda yerletirilmelidir. Balant ularnn iletme seviyesinden en az 0,2 m yukarda olmalar ve iletkenlerin ve kablolarn kolaylkla balanabilecei ekilde yerletirilmeleri tavsiye edilir. Kaplarn veya mahfazalarn normalde kartlabilen giri kapaklarnn zerine iletme, gsterge, lme ve soutma dnda hibir cihaz monte edilmemelidir. Kontrol cihazlar fili sistemle balandnda bunlarn birlikte olular; tipleri (biim), iaretleme veya referans gsterimi (teki veya kombinasyonu) ile aka belli olmaldr (Madde 13.4.5e baklmaldr). Fili sistemle balanan ve normal alma srasnda el ile ilem yaplan cihazlarn, byle bir vastann kaybnn arzaya sebep olabilecei yerlerde deitirilemez blmleri bulunmaldr. Normal alma srasnda el ile ilem yaplan fi/priz kombinasyonlar eriimi engellemeyecek biimde yerletirilmeli ve monte edilmelidir. Deney donanm iin deney noktalar bulunduunda bunlar: - Eriimi engellemeyecek biimde monte edilmelidir, - Dokmantasyonda verilenlere uygun biimde aka iaretlenmelidir (Madde 17.3e baklmaldr), - Uygun yaltlmaldr, - Yeterince aralkl olmaldr.

11.2.2 Fiziksel ayrma ve gruplandrma

Elektrik donanm ile dorudan ilgili olmayan elektrikli olmayan blmler ve cihazlar, kontrol dzeninin bulunduu mahfaza iine yerletirilmemelidir. Solenoid valfler gibi cihazlar, dier elektrik donanmndan ayrlmaldr (rnein, ayr blmeler iinde). Ayn yerde monte edilen ve besleme gerilimlerine veya besleme ve kontrol gerilimlerinin her ikisine balanan kontrol cihazlar, yalnzca kontrol gerilimine bal olanlardan ayr biimde gruplandrlmaldr. Balant ular, aadakilere gre gruplandrlmaldr: - G devreleri, - lgili kontrol devreleri, - Harici kaynaktan beslenen dier kontrol devreleri (ara kilitleme gibi). Her bir grubun kolayca tannabilmesi art ile (rnein, iaretleme yaplmas, deiik boyutlar kullanlmas, engeller kullanlmas, renkler) gruplar, bitiik halde monte edilebilir. Cihazlarn (ara balantlar dahil) yerlerinin dzenlenmesinde, fiziksel evre artlar veya d etkiler dikkate alnarak belirtilen yaltma aralklar ve yzeysel kaak yolu uzunluklar korunmaldr.

11.2.3 Isnma etkileri

Is reten bileenler (rnein, soutucu levhalar, g direnleri) yaknndaki her bir bileenin scakl izin verilen snrlar iinde kalacak ekilde yerletirilmelidir.

11.3 Koruma dereceleri

Kontrol dzeninin kat yabanc cisimlerin ve svlarn giriine kar, makina almasnda dnlen d etkiler dikkate alnarak (yani yerletirme ve fiziksel evre artlar) korunmas ve toza, soutuculara, talaa ve mekanik hasara kar korunmas yeterli olmaldr. Not 1 - Elektrik arpmasna kar koruma iin kurallar Madde 6da verilmitir. Not 2 - Su giriine kar koruma dereceleri IEC 60529da verilmitir. Dier svlara kar ek tedbirlerin alnmas gerekebilir. Kontrol dzeninin mahfazalarnn koruma derecesi en az IP22 olmaldr (IEC 60529a baklmaldr).

48

ICS 29.020 stisnalar:

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

a) Bir elektrik alma alan kat maddelerin ve svlarn giriine kar uygun koruma derecesi salamak amacyla koruyucu mahfaza olarak kullanlyorsa, b) letken tel veya iletken bara sistemleri zerinde karlabilir kollektrler kullanldnda IP22ye ulalmam fakat Madde 6.2.5teki tedbirler uygulanm ise. Not 3 - Baz uygulamalarn rnekleri ile bunlarn mahfazalarnn salad tipik koruma dereceleri aada listelenmitir: Yalnzca motor yol verme direnleri ve dier byk ebatl donanmn bulunduu havalandrlm mahfazalar Dier donanmn da bulunduu havalandrlm mahfazalar Genellikle sanayide kullanlan mahfazalar Alak basnl su jetleriyle temizlenen yerlerdeki mahfazalar nce toza kar koruma salayan mahfazalar Kayar bilezik niteleri bulunan mahfazalar IP10 IP32 IP32, IP43 ve IP54 IP55 IP65 IP2X

Tesis artlarna bal olarak deiik koruma dereceleri kullanlabilir.

11.4 Mahfazalar, kaplar ve aklklar

Mahfazalar, normal iletmede karlalmas beklenen nem etkilerinin yan sra mekanik, elektriksel ve sl zorlamalara ve dier evre faktrlerine dayankl malzemelerden yaplmaldr. Kaplarn ve kapaklarn gvenlik altna alnmasnda kullanlan balama cihazlar kavrayan tipten olmaldr. blme monte edilen gsterge cihazlarna baklmas iin konulan pencereler, mekanik zorlamalara ve kimyasal etkilere dayankl malzemeden (rnein, kalnl 3 mmden az olmayan gvenlik cam veya polikarbonat levha) olmaldr. Mahfaza kaplarnn; dey menteeli, tercihan kaldrlarak kartlan tipte ve alma asnn en az 95 ve geniliinin en ok 0,9 m olmas tavsiye edilir. Kaplarn, menteeli kapaklarn ve mahfazalarn birleme yerleri veya contalar makinada kullanlan svlarn, buharlarn veya gazlarn andrc etkisine dayankl olmaldr. alma veya bakm iin almas veya kartlmas gereken bir mahfazann kaplar, menteeli kapaklar ve kapaklar zerindeki koruma derecesinin srdrlmesi iin kullanlan tedbirler aadakileri iermelidir: Kap/kapak veya mahfaza zerine salam ekilde tutturulmal, Kap veya kapan kartlmas veya deitirilmesinden dolay bozulmamal ve bylece koruma derecesi azalmamaldr.

Zemine veya temele veya makinann dier blmlerine doru olanlar dhil mahfazada aklklar (rnein, kablo eriimi iin) salandnda, donanm iin belirlenmi koruma derecesini garanti edecek biimde vastalar salanmaldr. Kablo giri aklklar sahada kolaylkla tekrar almaldr. Nemden kaynaklanan youmann dar boaltlabilmesi iin mahfaza tabannda makina iinde uygun bir aklk salanabilir. inde elektrik donanm bulunan mahfazalar ile soutucu, yalayc veya hidrolik svlar bulunan hcreler arasnda aklklar veya ya, dier svlar veya tozun nfuz edebilecei yerler bulunmamaldr. Bu kural ya iinde almak zere ve zel olarak tasarmlanm elektrik cihazlarna (rnein, elektromanyetik kavramalar) ve soutucu kullanlan elektrik donanmna uygulanmaz. Bir mahfazada montaj amal delikler olduunda, montajdan sonra deliklerin istenilen korumay zayflatmadna dikkat edilmelidir. 49

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Olaan veya olaan d almada yangn tehlikesi veya mahfaza malzemesi iin yeterli zararl etkiler oluturacak yzey scaklklarna ulaabilen donanm iin aadaki tedbirler alnmaldr: Olumas beklenen scaklklara yangn veya zararl etki riski olmakszn dayanabilecek bir mahfazann iine yerletirilmeli ve Isnn emniyetle datlmasn salayacak ekilde yaknndaki cihazlardan yeteri kadar uzaa monte edilmeli ve yerletirilmeli (Madde 11.2.3e de baklmaldr), veya; Donanmn yayd sya yangn veya zararl etki riski olmakszn dayanabilecek ekilde baka bir biimde ekranlanmaldr.

Not Madde 16.2.2ye gre bir uyar etiketi gerekebilir.

11.5 Kontrol dzenine eriim

Gei yerlerinde bulunan ve elektrik alma alanlarna eriim iin kullanlan kaplar aadaki zelliklere sahip olmaldr: En az 0,7 m geniliinde ve 2,1 m yksekliinde olmal, Darya doru almal, eriden anahtar veya alet kullanmadan almasn salayan bir mekanizmas (tehlike k ama kolu gibi) bulunmaldr.

Bir kiinin tamamen giriine izin veren mahfazalar, rnein kaplarn ierisindeki tehlike k ama kolu gibi kaa izin veren vastalarla donatlmaldr. rnein balang konumuna getirme, ayarlama veya bakm gibi eriim iin amalanan mahfazalar, en azndan 0,7 m ak genilie ve en az 2,1 m ak ykseklie sahip olmaldr. Eriim esnasnda gerilimli olmas muhtemel donanm olmas ve letken blmlerin akta olmas durumunda

ak genilik en az 1,0 m olmaldr. Her iki kenarna da eriim olabilen blmler olmas durumunda, ak genilik en az 1,5 m olmaldr. Not Bu boyutlar, ISO 14122 standard serisinden elde edilmitir.

12 letkenler ve kablolar
12.1 Genel kurallar
letkenler ve kablolar, iletme artlarna (rnein, gerilim, akm, elektrik arpmasna kar koruma, kablolarn gruplandrlmas) ve bulunabilecek d etkilere [rnein; ortam scakl, su veya andrc cisimlerin varl, mekanik zorlamalar (montaj esnasndaki gerilmeler dhil), yangn tehlikeleri] uygun olarak seilmelidir. Not lave bilgi, CENELEC HD 516 S2de verilmitir. Bu kurallar, ilgili IEC standardlarna (rnein, IEC 60439-1) uygun olarak imal edilen ve deneye tabi tutulan nitelerin, alt nitelerin ve cihazlarn tmleik kablajna uygulanmaz.

12.2 letkenler

Genel olarak iletkenler bakrdan olmaldr. Alminyum iletkenler kullanldnda kesit alan en az 16 mm2 olmaldr. Yeterli mekanik dayanm salamak iin iletkenlerin kesit alan, izelge 5te verilen deerlerden az olmamaldr. Bununla birlikte daha kk kesit alanl veya izelge 5te gsterilenden baka yapltaki iletkenler, yeterli mekanik dayanmn dier vastalarla salanmas ve uygun fonksiyonlarn bozulmamas artyla donanmda kullanlabilir. Not letkenlerin snflandrlmas izelge D.4te verilmitir. 50

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

izelge 5 - Bakr iletkenlerin en kk kesit alanlar letken veya kablo tipi Tek damarl Kat (Snf Bklgen 1) veya Snf 5 veya rgl (Snf 2) 6 ok damarl ki damar, ekranl ki damar, klfsz 0,75 0,75 0,5 0,75 0,2 veya daha fazla damar, ekranl veya ekransz 0,75 0,75 0,2 0,08 0,75 0,2 0,08

Yer

Uygulama

Mahfazann dnda (koruyucu) kablaj

G devreleri, 1,0 1,5 0,75 sabit G devreleri, sk hareketlere 1,0 0,75 maruz kalan Kontrol devreleri 1,0 1,0 0,2 Veri haberlemesi Mahfazann G devreleri iinde (hareket etmeyen 0,75 0,75 0,75 kablaj 1) balantlar) Kontrol devreleri 0,2 0,2 0,2 Veri haberlemesi Not Btn kesit alanlar mm2 cinsindendir. 1) Mstakil standardlarn zel kurallar hari, Madde 12.1e de baklmaldr.

Snf 1 ve Snf 2 iletkenler, rijit hareket etmeyen blmler arasnda ncelikle kullanm iin amalanr. Sk harekete (rnein, saat bana makinann bir hareketi) maruz kalan btn iletkenler Snf 5 veya Snf 6 bklgen rgl iletken olmaldr.

12.3 Yaltm
Yaltm tipleri aadakileri ihtiva eder (ancak, bunlarla snrl deildir): Polivinil klorr (PVC) Doal ve sentetik kauuk, Silikonlu kauuk (SiR), Mineral, apraz bal polietilen (XLPE), Etilen propilen bileii (EPR).

letkenler veya kablolarn yaltmnn (rnein, PVC) alevin yaylmasndan doan bir yangn tehlikesi meydana getirmesi veya zehirli veya andrc gaz yaymas durumunda, kablo tedarikisinin tavsiyesi alnmaldr. Gvenlik fonksiyonu bulunan devrelerin btnlne zel dikkat gsterilmesi nemlidir. Kablolarn ve iletkenlerin yaltm; 50 V a.a.dan veya 120 V d.a.dan daha byk gerilimlerde alma iin 5 min sreyle 2000 V a.a.dan az olmayan veya - PELV devreleri (IEC 60364-4-41, Snf III donanm) iin 5 min sreyle 500 V a.a.dan az olmayan deney gerilimi iin uygun olmaldr. Yaltmn mekanik dayanm ve kalnl, yaltkann iletmede veya denmesi srasnda zellikle kablo kanallar iinden ekilirken hasara uramayaca ekilde olmaldr.

12.4 Normal iletmede akm tama kapasitesi

Akm tama kapasitesi; yaltm malzemesi, kablodaki iletkenlerin says, tasarm (klf), tesis yntemleri, gruplama ve ortam scakl gibi birok faktre baldr. Not 1 Ayrntl bilgi ve ilave klavuz IEC 60364-5-52, baz ulusal standardlarda bulunabilir veya imalat tarafndan verilebilir. 51

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Mahfazalar ve kararl durum artlarnda donanmn mnferit paralar arasnda kullanlan PVC yaltml iletkenlerin akm tama kapasiteleri rnek izelge 6da verilmitir. Not 2 Doru kablo boyutlandrmasnn alma evrim periyodu ile kablonun sl zaman sabiti arasndaki ilikiye bal olduu durumdaki zel uygulamalar iin (rnein, yksek atalet ykne kar yol verme, kesikli alma) kablo imalatsna danlmaldr. izelge 6 - Farkl tesis yntemleri iin + 40 Cluk ortam scaklnda kararl durumdaki PVC yaltml bakr iletken veya kablolarn (Iz) akm tama kapasitelerinin rnekleri Tesis yntemi (Madde D.1.2) B1 Kesit alan mm2 0,75 1,0 1,5 2,5 4 6 10 16 25 35 50 70 95 120 Elektronik (ift) 0.20 0,5 0,75 B2 C fazl devreler iin akm tama kapasitesi Iz A 8,5 9,8 10,1 13,1 17,4 23 30 40 54 70 86 103 130 156 179 11,7 15,2 21 28 36 50 66 84 104 125 160 194 225 E

8,6 10,3 13,5 18,3 24 31 44 59 77 96 117 149 180 208

10,4 12,4 16,1 22 30 37 52 70 88 110 133 171 207 240

uygulanmaz uygulanmaz uygulanmaz

4,3 7,5 9,0

4,4 7,5 9,5

4,4 7,8 10

Not 1 izelge 6daki akm tama kapasitesi deerleri aadakileri esas almtr: Kesit alan 0,75 mm2 ve daha byk olan bir simetrik fazl devre, Kesit alan 0,2 mm2 ile 0,75 mm2 arasnda olan bir kontrol devresi ifti. Fazla yklenmi kablolar/iftler tesis edilmesi durumunda, izelge D.2 veya izelge D.3e gre izelge 6nn deerleri azaltlr. Not 2 Not 3 Not 4 40 Ctan baka ortam scaklklar iin izelge D.1deki deerler kullanlarak akm tama kapasiteleri dzeltilir. Bu deerler, tamburlara sarlm bklgen kablolara uygulanmaz (Madde 12.6.3e baklmaldr). Dier kablolarn akm tama kapasiteleri iin IEC 60364-5-52ye baklmaldr.

12.5 letken ve kablo gerilim dm

Besleme noktasndan yke kadar gerilim dmesi, normal iletme artlarnda anma geriliminin % 5ini amamaldr. Bu kurala uygunluun salanmas iin izelge 6dan elde edilenlerden daha byk kesit alanl iletkenlerin kullanlmas gerekebilir. 52

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

12.6 Bklgen kablolar

12.6.1 Genel
Bklgen kablolar, Snf 5 veya Snf 6 iletkenlere sahip olmaldr. Not 1 Snf 6 iletkenler, Snf 5 iletkenlerden daha kk rg apna sahiptir ve daha bklgendir (izelge D.4e baklmaldr). Ar hizmete maruz kablolar, aadakilere kar yeterli koruma salayacak yaplta olmaldr: - Mekanik tamadan ve przl yzeyler zerinde ekilmekten kaynaklanan anma, - Klavuzsuz almadan kaynaklanan dolama, - Klavuz makaralarndan ve zorlamal klavuzlamadan, kablo tamburlar zerinde sarlmaktan kaynaklanan gerilmeler. Not 2 - Bu gibi artlardaki kablolar, ilgili ulusal standardlarda belirtilmitir. Not 3 - Yksek ekme gerilmesi, kk yarap, baka bir dzleme bklme ve/veya sk deien alma evrimi gibi elverisiz artlar kablonun iletme mrn azaltr.

12.6.2 Mekanik deerler

Makinann kablo tama sistemi, makinann almas esnasnda iletkenlerin ekme gerilmesini en dk seviyede tutacak ekilde tasarmlanmaldr. Bakr iletkenler kullanldnda iletkenlere uygulanan ekme gerilmesi bakr kesit alannda 15 N/mm2yi amamaldr. Uygulama bu 15 N/mm2 snrnn almasn gerektiriyorsa zel yapl niteliklerine sahip kablolar kullanlmal ve izin verilen en byk ekme gerilmesi konusunda kablo imalatsyla mutabakat salanmaldr. letkenleri bakrdan baka malzemeden yaplm olan bklgen kablolarn iletkenlerinin izin verilen en byk ekme gerilmesi konusunda kablo imalatsyla mutabakat salanmaldr. Not - Aadaki artlar iletkenlerin ekme gerilmesini etkiler: vme kuvvetleri, Hareket hz, Kablolarn l (asl) arl, Klavuzlama yntemi, Kablo tamburunun tasarm sistemi.

12.6.3 Tamburlara sarlan kablolarn akm tama kapasiteleri

Tamburlara sarlan kablolar, tambura tam olarak sarldklarnda ve normal iletme ykn tarken izin verilen en yksek iletken scakl almayacak ekilde kesit alana sahip iletkenli olarak seilmelidir. Tamburlara takl olan ve kesit alan dairesel olan kablolar iin en byk akm tama kapasiteleri serbest havadaki kapasitelerine gre izelge 7ye uygun olarak azaltlmaldr (IEC 60621-3 Madde 44e de baklmaldr). Not Serbest havadaki kablolarn akm tama kapasiteleri, imalatnn teknik dokmanlarnda veya ilgili ulusal standardlarda bulunabilir.

53

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

izelge 7 - Tamburlara sarlan kablolarn akm tama kapasitelerinin azaltma faktrleri Kablo tabakas says Tambur tipi Herhangi bir say 1 2 3 4 Silindir eklinde, 0,85 0,65 0,45 0,35 havalandrmal Radyal, 0,85 havalandrmal Radyal, 0,75 havalandrmasz Not 1 - Radyal tambur, zerine spiral kablo tabakalarnn birbirine yakn iki flan arasnda tutulduu tamburdur. Flanlar deliksizse havalandrmasz, delikli veya kesikli ise havalandrmal saylr. Not 2 - Havalandrmal silindir tambur zerine spiral kablo tabakalarnn birbirine uzak iki flan arasnda tutulduu, tamburun ve flanlarn havalandrma deliklerinin olduu tamburdur. Not 3 - Azaltma faktrlerinin kullanm iin kablo ve tambur imalatlaryla grlmesi tavsiye edilir. Bunun sonucunda baka faktrlerin kullanlmasna karar verilebilir.

12.7 letken telleri, iletken baralar ve kayar bilezik niteleri

12.7.1 Dorudan temasa kar koruma
letken telleri, iletken baralar ve kayar bilezik niteleri, makinaya normal eriimde aadaki koruyucu tedbirlerin birinin veya bir kann uygulanmasyla kendilerine dorudan temas nlenecek ekilde monte edilmeli ve mahfaza iine alnmaldr: - Gerilimli blmlerin ksmi yaltmla korunmas veya bunun mmkn olmamas durumunda, - Mahfazalarla veya bariyerlerle en az IP2X derecesi ile koruma (IEC 60364-4-41 Madde 412.2ye baklmaldr). st yatay yzeylerine kolaylkla eriilebilen bariyerler ve mahfazalar, en az IP4X koruma derecesi salamaldr (IEC 60364-4-41 Madde 412.2.2ye baklmaldr). Gereken koruma derecesinin salanamad durumlarda, gerilimli blmlerin ulalamayacak yerlere yerletirilmesi ve Madde 9.2.5.4.3e uygun olarak acil durum kesmesi birlikte uygulanmaldr. letken telleri ve iletken baralar, aadakileri salayacak ekilde yerletirilmeli ve/veya korunmaldr: - zellikle korumasz iletken telleri ve iletken baralar iin olmak zere, ekme kordonlu anahtarlarn kordonlar, gerilme tahliye cihazlar ve tahrik zincirleri gibi iletken malzemelerle temas nlenmeli, - Salnan bir ykten kaynaklanan hasar nlenmelidir.

12.7.2 Koruyucu iletken devre

letken telleri, iletken baralar ve kayar bilezik nitelerinin koruyucu kuaklama devrelerin paras olarak monte edildikleri durumlarda, normal iletmede bunlar akm tamamaldr. Bundan dolay, koruyucu iletken (PE) ve ntr iletkeni (N) iin ayr bir iletken tel, iletken bara ve kayar bilezik nitesi kullanlmaldr. Kayar kontakl koruyucu iletken devrelerin sreklilii, uygun tedbirler alnarak salanmaldr (rnein; akm toplaycnn yedeklenmesi, sreklilik izlemesi gibi).

12.7.3 Koruyucu iletken akm toplayclar

Koruyucu iletken akm toplayclar, dier akm toplayclaryla deitirilerek kullanlmay nleyecek ekil veya yaplta olmaldr. Bu akm toplayclar kayar kontakl tip olmaldr.

12.7.4 Ayrc fonksiyonu olan karlabilir akm toplayclar

Ayrc fonksiyonu olan karlabilir akm toplayclar, koruyucu iletken devrenin yalnzca gerilimli iletkenler ayrldktan sonra kesilmesini ve gerilimli iletkenler tekrar balanmadan nce koruyucu iletken devresinin tekrar balanmasn salayacak ekilde tasarmlanmaldr (Madde 8.2.4e de baklmaldr).

12.7.5 Havadaki yaltma aralklar

letken telleri, iletken baralar ve kayar bilezik nitelerinin ve bunlara ait akm toplayclarn iletkenleri ile komu sistemleri arasndaki ve her bir iletken arasndaki yaltma aralklar, en azndan IEC 60664-1e gre ar gerilim kategorisi IIIn beyan darbe gerilimi iin uygun olmaldr. 54

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

12.7.6 Yzeysel kaak yolu uzunluklar

letken telleri, iletken baralar ve kayar bilezik nitelerinin ve bunlara ait akm toplayclarn iletkenleri ile komu sistemleri arasndaki ve her bir iletken arasndaki yzeysel kaak yolu uzunluklar, rnein ak hava (IEC 60664-1), binalar ierisindeki ve mahfazalarla korunmu gibi amalanan evrede alma iin uygun olmaldr. Olaan d derecede tozlu, nemli veya korozyon yapc ortamlarda aadaki yzeysel kaak yolu uzunluu artlar uygulanr: - Korunmasz iletken telleri, iletken baralar ve kayar bilezik niteleri, en az 60 mm yzeysel kaak yolu uzunluklu yaltclarla donatlmaldr, - Mahfaza iine alnm iletken telleri, yaltlm ok kutuplu iletken baralar ve yaltlm mstakil iletken baralar, en az 30 mm yzeysel kaak yolu uzunluuna sahip olmaldr. Elverisiz ortam artlarndan dolay (iletken toz birikmesi, kimyasal kirlenme gibi) yaltm deerlerinin zamanla azalmasna kar alnacak zel tedbirlerle ilgili olarak imalatnn tavsiyeleri uygulanmaldr.

12.7.7 letken sisteminin blmlere ayrlmas

letken telleri veya iletken baralarnn birbirinden yaltlm blmlere ayrlabilir ekilde dzenlenmi olmas hlinde komu blmlerin akm toplayclar tarafndan enerjilenmesini nleyecek tedbirler alnmaldr.

12.7.8 letken telleri, iletken baralar ve kayar bilezik nitelerinin yaps ve montaj
G devrelerinde kullanlan iletken telleri, iletken baralar ve kayar bilezik niteleri kontrol devrelerinde kullanlanlardan ayr olarak gruplandrlmaldr. letken telleri, iletken baralar ve kayar bilezik niteleri, ksa devre akmlarnn mekanik kuvvetlerine ve s etkilerine hasar grmeden dayanmaldr. Yer altna yerletirilmi olan iletken teli ve iletken bara sistemleri, bir kii tarafndan yardmsz ve aletsiz almayacak ekilde tasarmlanmaldr. letken baralarnn ortak bir metal mahfazaya yerletirilmesi hlinde, mahfazann mnferit ksmlar, birbirine balanmal ve uzunluuna bal olarak eitli noktalarda koruyucu kuaklama iletkenine balanmaldr. Yer altna veya zemin altna yerletirilmi olan iletken baralarnn metal rtleri birlikte kuaklanmal ve koruyucu kuaklama iletkenine balanmaldr. Not Koruyucu kuaklama devresi, metal mahfazalarn veya yer alt kanallarnn kapaklarn veya kapak levhalarn iermelidir. Metal menteelerin kuaklama devresinin bir blmn oluturmas durumunda bunlarn sreklilii dorulanmaldr (Madde 18e baklmaldr).

Yer altndaki veya zemin altndaki iletken bara kanallarnn drenaj sistemleri olmaldr.

13 Kablaj uygulamalar
13.1 Balantlar ve gzergh
13.1.1 Genel kurallar
Btn balantlar, zellikle koruyucu kuaklama devresine yaplan balantlar, rastgele gevemeye kar skca tespit edilmelidir. Balant vastalar, sonlandrlan iletkenlerin kesit alanlarna ve yapllarna uygun olmaldr. ki veya daha ok iletkenin bir balant ucuna balanmasna, yalnzca balant ucunun bu amala yaplm olmas durumlarnda izin verilir. Bununla birlikte, bir balant ucu balama noktasna yalnzca bir adet koruyucu iletken balanmaldr. Lehimli balantlara, yalnzca balant ularnn lehimlemeye uygun yaplmas durumunda izin verilmelidir. Balant ucu bloklarndaki balant ular, emalardaki iaretlemeye karlk gelecek ekilde aka iaretlenmeli veya etiketlenmelidir. 55

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Doru olmayan bir elektriksel balantnn (rnein, cihazlarn yer deitirmesinden kaynaklanan) risk kayna olabilecei ve doru olmayan balant ihtimalinin tasarm tedbirleriyle azaltlmasnn mmkn olmamas durumunda iletkenler ve/veya sonlandrma u dzenleri, Madde 13.2.1e gre tantlmaldr. Bklgen boru tesisleri ve kablolar, svlarn ek paralarndan dar kaca biimde tesis edilmelidir. letken tellerini tespit etme vastalar, bu aralarla donatlmayan cihazlarda veya balant ularnda sonlandrlan iletkenler iin temin edilmelidir. Bu amala lehim kullanlmamaldr. Ekranlanm iletkenler, iletken tellerinin ypranmasn nleyecek ve kolayca sklebilecek biimde sonlandrlmaldr. Tantma etiketleri okunabilir, kalc ve fiziksel evreye uygun olmaldr. Balant ucu bloklar, i ve d kablaj balant ular zerinde kesimeyecek biimde yerletirilmeli ve iletkenlere balanmaldr (IEC 60947-7-1e baklmaldr).

13.1.2 letkenlerin ve kablolarn ekilmesi

letkenler ve kablolar, bir balant ucundan dier balant ucuna eklemeler veya ekler olmakszn ekilmelidir. Kazara ayrmalara kar uygun olarak korunmu fi/priz birleimini kullanan balantlar, bu maddenin amalar bakmndan ek olarak kabul edilmez. stisna: Balant ularnn balant kutusu iinde temininde pratik zorluklar (seyyar makinalar zerinde, uzun esnek kablolar olan makinalar zerinde; bir kablo tamburunda imalat tarafndan salanmas pratik olmayan bir uzunluu aan kablo balantlar; tesis ve iletme esnasnda mekanik zorlamalar nedeniyle kablo onarm gibi) varsa eklemeler veya ekler kullanlabilir. Kablolarn ve kablo tertibatnn balanmas ve sklmesi gereken yerlerde, bu amala yeterli ilave uzunluk braklmaldr. Kablolarn sonlandrlmalar, iletkenlerin balant ularnda ar mekanik gerilmelerden kanmak iin yeterli biimde desteklenmelidir. Mmkn olduunda, koruyucu iletken, halka empedansnn azaltlmas iin beraberindeki gerilimli iletkenlerin yaknna yerletirilmelidir.

13.1.3 Farkl devrelerin iletkenleri

Farkl devrelerin iletkenleri, dzenlemenin ilgili devrelerin uygun almasn zayflatmamas art ile yan yana denebilir, ayn kanalda bulunabilir (rnein, boru, donanml kablo kanal sistemi) veya ayn ok iletkenli kablo iinde olabilir. Bu devrelerin deiik gerilimlerle almalar durumunda, iletkenler uygun engellerle ayrlmal veya ayn kanal iindeki herhangi bir iletkenin maruz kalabilecei en yksek gerilime (rnein, topraklanmam sistemler iin fazlar aras gerilim ve topraklanm sistemler iin faz toprak aras gerilim) gre yaltlmaldr.

13.1.4 Endktif g besleme sisteminin toplaycs ve toplayc dntrcs arasndaki balant

Endktif g beslemesinin imalats tarafndan belirtildii gibi toplayc ile toplayc dntrcs arasndaki kablo aadaki gibi olmaldr: - Mmkn olduu kadar ksa, - Mekanik hasara kar uygun olarak korunmu. Not Toplaycnn k bir akm kayna olabilir, bu nedenle kablo hasar yksek gerilim tehlikesi ile sonulanabilir.

13.2 letkenlerin tantlmas

13.2.1 Genel kurallar
Her bir iletken, her iki ucunda teknik dokmanlara uygun olarak tannabilmelidir (Madde 17ye baklmaldr).

56

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

letkenlerin saylarla, alfanmeriklerle, renklerle (kat veya bir veya birka eritle) veya renklerin, saylarn ve alfanmeriklerin birleimiyle tantlmas tavsiye edilir (rnein, bakm kolaylatrmak iin). Saylar kullanldnda, bunlar Arap rakamlar ve harfler, Romen harfleri olmaldr (kk veya byk harf). Not - Ek B, tercih edilen tantma yntemi dikkate alnarak kullanc ile tedariki arasnda anlama iin kullanlabilir.

13.2.2 Koruyucu iletkenin tantlmas

Koruyucu iletken; ekli, yeri, iaretlenmesi ve rengi ile kolayca ayrt edilebilir biimde olmaldr. Tantma yalnz renk ile yapldnda, iletkenin btn uzunluu boyunca YEL-SARI renk birleimi kullanlmaldr. Bu renk tantm kesinlikle koruyucu iletken iin ayrlmtr. Yaltlm iletkenlerde YEL-SARI iki renkli birleim, herhangi bir 15 mm uzunlukta olmak zere renklerden biri en az % 30 en ok % 70 yer kaplayacak, dier renk de kalan ksm kaplayacak ekilde olmaldr. Koruyucu iletken; ekli, konumu veya yapl (rnein, rgl iletken, yaltlmam rgl iletken) ile kolayca tannabildiinde veya yaltlm iletkene hemen eriilemiyorsa btn iletken boyunca renk kodlamas gerekli deildir. Ancak ular veya eriilebilen konumlar, IEC 60417-5019 (DB:2002-10) grafik sembol ile veya YEL-SARI iki renkli birleim ile aka tantlmaldr.

13.2.3 Ntr iletkeninin tantlmas

Bir devrede tek bana renk ile tantlan bir ntr iletkeni varsa, bu iletkenin rengi MAV olmaldr. Dier renklerle karkl nlemek iin burada ak mavi olarak adlandrlan koyu olmayan mavi rengin kullanlmas tavsiye edilir (IEC 60446 Madde 3.2.2ye baklmaldr). Seilen rengin ntr iletkenin tek rengi olmas durumunda bu renk, karma ihtimali olan yerlerde dier herhangi bir iletkenin tantmnda kullanlmamaldr. Renk tantm kullanldnda, ntr iletkeni olarak kullanlan plak iletkenler, eriilebilen durumdaki her bir birim veya blmde 15 mm ile 100 mm arasnda genilii olan bir eritle renklendirilmeli veya btn iletken boyunca renklendirilmelidir.

13.2.4 Renkle tantma

letkenlerin tantlmas iin renk kodlamas kullanldnda [koruyucu iletkenden (Madde 13.2.2ye baklmaldr) ve ntr iletkenden (Madde 13.2.3e baklmaldr) baka], aadaki renkler kullanlabilir: SYAH, KAHVERENG, KIRMIZI, TURUNCU, SARI, YEL, MAV (AIK MAV dhil), MOR , GR, BEYAZ, PEMBE, TURKUAZ. Not - Bu renk listesi IEC 60757den alnmtr. Tantma iin renk kullanldnda, bu rengin yaltmn rengi veya boyama ile iletkenin btn uzunluu boyunca dzenli aralklarda ve ularda veya eriilebilir konumlarda kullanlmas tavsiye edilir. Gvenlik gerekleri ile YEL renk veya SARI renk, YEL-SARI iki renkli birleim ile karmas muhtemel olduu yerlerde kullanlmamaldr (Madde 13.2.2ye baklmaldr). Yukarda verilen renklerin birleimleri kullanlarak yaplan renkle tantma, karklk yaratmayacak biimde ve YEL-SARI iki renkli birleim dnda YEL veya SARI kullanlmayacak biimde kullanlabilir. letkenlerin tantm iin renk kodlamas kullanldnda, iletkenlerin aadaki gibi renklerle kodlanmas tavsiye edilir: - SYAH : a.a. ve d.a. g devreleri, - KIRMIZI : a.a. kontrol devreleri, - MAV: d.a. kontrol devreleri, - TURUNCU: Madde 5.3.5e gre istisna devreler. stisna: Yukardakilere istisna olarak izin verilenler: Kullanlan yaltmda tavsiye edilen renklerin bulunamamas veya YEL-SARI iki renkli birleim dnda ok iletkenli kablo kullanlmas. 57

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

13.3 Mahfazalar iinde kablaj

Mahfaza ierisindeki iletkenler, yerlerinde tutulmak zere gereken yerlerde desteklenmelidir. Metal olmayan kanallara yalnzca bunlar alev geciktirici yaltm malzemesinden yaplm iseler izin verilebilir (IEC 60332 serisine baklmaldr). Mahfazalar iinde monte edilen elektrik donanmnn, iletken tesisatnn mahfazann nnden deitirilmesine imkn verecek biimde tasarmlanmas ve montaj tavsiye edilir (Madde 11.2.1e baklmaldr). Bu husus mmkn deilse ve kontrol cihazlar mahfazann arkasndan bal ise gei kaplar veya dar alan paneller bulunmaldr. Kaplar veya dier hareket edebilen blmler zerine monte edilen cihazlarn balantlar, blmn sk hareketine izin verecek ekilde Madde 12.2 ve Madde 12.6ya uygun bklgen iletkenler kullanlarak yaplmaldr. letkenler sabit blme ve hareketli blme elektrik balantlarndan bamsz olarak tespit edilmelidir (Madde 8.2.3 ve Madde 11.2.1e baklmaldr). Kanal iinden gemeyen iletkenler ve kablolar yeterince desteklenmelidir. Mahfaza dna uzayan kontrol hatlar iin balant ucu bloklar veya fi/priz birleimleri kullanlmaldr. Fi/priz birleimi iin Madde 13.4.5 ve Madde 13.4.6ya da baklmaldr. G kablolar ve lme devrelerinin kablolar, balants yaplmas ngrlen cihazlarn balant ularna dorudan balanabilir.

13.4 Mahfazalar dnda kablaj

13.4.1 Genel kurallar
Kablolarn veya kanallarn kendi contalar, gei izolatrleri vb. ile birlikte bir mahfaza iine yerletirme tertibat, koruma derecesinin azalmamasn salamaldr (Madde 11.3e baklmaldr).

13.4.2 D kanallar
Elektrik donanm mahfazasnn/mahfazalarnn dndaki iletkenler ve balantlar; kanallar olmadan ve ak kablo tepsileri veya kablo destek vastalar bulunarak veya bulunmayarak tesis edilebilecek biimde uygun korumal kablolar hari, Madde 13.5te akland gibi kanallar (rnein, boru veya donanml kablo kanal sistemi) iine alnmaldr. Konum anahtarlar veya yaknlk anahtarlar gibi cihazlarn kablolarla saland yerlerde bunlarn kablosunun ama iin uygun, yeterince ksa olduunda ve hasar riskini en aza indirecek biimde yerletirildiinde ve korunduunda mahfaza iine alnmasna gerek yoktur. Kanallar veya ok iletkenli kablo ile birlikte kullanlan ek paralar fiziksel evreye uygun olmaldr. Asl basma dme merkezlerinde bklgen balantlar yaplmas gereken yerlerde bklgen boru veya bklgen ok iletkenli kablo kullanlmaldr. Asl merkezlerin arl, boru veya kablonun zel olarak bu maksatla tasarmlanmas hari, bklgen boru veya bklgen ok iletkenli kablodan baka bir vastayla tanmaldr.

13.4.3 Makinann hareketli elemanlarnn balantlar

Sk hareket eden blmlerin balantlar, Madde 12.2 ve Madde 12.6ya gre iletkenler kullanlarak yaplmaldr. Bklgen kablo ve bklgen boru, ar bklme ve zellikle ek paralarnda ar gerilme nlenecek biimde tesis edilmelidir. Harekete maruz kalan kablolar, balant noktalarnda mekanik gerilme ve herhangi bir keskin bklme olmayacak biimde desteklenmelidir. Bu husus bir halka ile salandnda, halka, bklme yarapnn kablo d apnn en az on kat olmasn salamaya yeterli uzunlukta olmaldr. Makinalarn bklgen kablolar, aadaki kablo kullanmlarndan ve muhtemel kt kullanmdan kaynaklananlar da dhil olmak zere, harici hasar ihtimalini en aza indirecek ekilde monte edilmeli ve korunmaldr: 58 Makinann kablonun zerinden gemesi, Dier makinalarn veya tatlarn kablonun zerinden gemesi, Hareketler esnasnda makina yapsyla temas edilmesi, Kablo sepetlerinin veya kablo tamburlarnn iine veya dna sarlma,

ICS 29.020 -

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Askl sistemlerinde veya asl kablolarda ivme kuvvetleri ve rzgr kuvvetleri, Kablo kollektrnn ar srtmesi, Ar yaylan sya maruz kalma.

Kablo klf, hareketten kaynaklanan beklenebilen normal anmaya ve evredeki kirleticilere (rnein; ya, su, soutucular, toz) dayankl olmaldr. Harekete maruz kalan kablolarn hareket eden blmlere yakn olmas durumunda, hareket eden blmler ile kablolar arasnda en az 25 mm'lik bir akln korunmas iin tedbirler alnmaldr. Bu uzakln pratikte mmkn olmad yerlerde kablolar ve hareket eden blmler arasna sabit bariyerler konulmaldr. Kablo kullanm sistemi, yanal kablo alar 5 yi amayacak ve aadaki durumlarda kabloda burulma olmayacak ekilde tasarmlanmaldr: Kablo tamburlarnda ieriye veya darya doru sarlma, Kablo klavuz cihazlarna yaklama veya uzaklama.

Tambur zerinde her zaman en az iki tur bklgen kablo kalmasn salayacak tedbirler alnmaldr. Bklgen kablolar klavuzlamak veya tamak iin kullanlan cihazlar, kablo imalatsyla bakaca kararlatrlmamsa, izin verilen gerilme ve beklenen yorulma mr dikkate alnarak kablonun bkld btn noktalarda i yarapnn izelge 8de verilen deerlerden az olmamasn salayacak biimde tasarmlanmaldr. izelge 8 - Bklgen kablolarn zorlamal klavuzlanmasnda izin verilen en kk bklme yarap Uygulama d8 Kablo tamburu Klavuz makaras Askl sistemi Dierleri 6d 6d 6d 6d Dz kablonun ap veya kalnl (d) mm 8 < d 20 6d 8d 6d 6d

d > 20 8d 8d 8d 8d

ki bkme arasndaki dz blm, en az kablonun apnn 20 kat uzunluunda olmaldr. Bklgen boru hareketli paralarn yaknnda ise, yapl ve destekleme vastalar, btn iletme art altnda bklgen borunun hasara uramasn engellemelidir. zel olarak o amala tasarmlanmad srece, bklgen boru hzl ve sk hareketler iin kullanlmamaldr.

13.4.4 Makina zerindeki cihazlarn ara balantlar

Makinaya monte edilen bir ka anahtarlama cihaznn (rnein, konum alglayclar, basma dmeleri) seri veya paralel balanmalar istenilen yerlerde, bu cihazlar arasndaki balantlarn, ara deney noktalarn tekil eden balant ular zerinden yaplmas tavsiye edilir. Bu balant ular uygun yerletirilmeli, yeterince korunmal ve ilgili emalarda gsterilmelidir.

13.4.5 Fi/priz birleimleri

Fi/priz birleiminin saland durumlarda bunlar, uygulanabildiinde aadakilerin bir veya daha fazlasn karlamaldr: stisna: Aadaki kurallar, fi/priz birleimleri (bklgen kablosu bulunmayan) ile sonlandrm bir mahfaza ierisindeki bileenlere veya cihazlara veya fi/priz birleimi ile bir veri yolu sistemine balanan bileenlere uygulanmaz. a) f)ye gre doru olarak tesis edildiinde fi/priz birleimleri, balayclarn taklmalar ve kartlmalar sresi dhil olmak zere herhangi bir anda gerilimli blmlere istenmeden yaplan temas nleyici tipten olmaldr. Koruma derecesi, en az IPXXB olmaldr. PELV devreleri, bu kuraln dndadr. b) TN veya TT sistemleri kullanldnda son kesme koruyucu kuaklama konta (topraklama konta) ilk olarak kapamaldr (Madde 6.3, Madde 8.2.4e de baklmaldr). 59

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

c) Yk artlar esnasnda balanmas veya ayrlmas amalanan fi/priz birleimleri, yeterli yk kesme kapasitesine sahip olmaldr. Beyan akm 30 A veya daha byk olan fi/priz birleiminin olmas durumunda bu, balama ve ayrma yalnzca anahtarlama cihaz DEVRE KESK konumundayken mmkn olacak biimde anahtarlama cihazyla ara kilitlemesi olmaldr. d) Beyan akm 16 Aden byk olan fi/priz birleimleri, istenmeyen veya kazaen ayrmalar nlemek iin alkoyucu vastalara sahip olmaldr. e) Fi/priz birleimlerinin istenmeyen veya kazaen ayrmalarnn tehlikeli duruma neden olabilecei yerlerde bunlar, alkoyucu vastalara sahip olmaldr. Fi/priz birleimlerinin tesisi, uygulanabildiinde aadaki kurallar salamaldr: f) Ayrmadan sonra gerilimli kalan bileen gerekli yaltma araln ve yzeysel kaak yolu uzunluunu dikkate alarak en az IP2X veya IPXXB koruma derecesine sahip olmaldr. PELV devreleri bu kuraln dndadr. g) Fi/priz birleimlerinin metalik mahfazalar, koruyucu kuaklama devresine balanmaldr. PELV devreleri bu kuraln dndadr. h) G yklerini tamak iin amalanan ancak yk artlar esnasnda ayrlmayan fi/priz birleimleri, istenmeyen veya kazaen ayrmay nlemek iin alkoyucu vastalara sahip olmal ve bunlarn yk altnda ayrlmasnn amalanmad aka iaretlenmelidir. i) Ayn elektrik donanmnda birden fazla fi/priz birleiminin kullanld yerlerde, bunlar aka belirlenebilmelidir. Yanl takmann engellenmesi iin mekanik kodlamann kullanlmas tavsiye edilir. j) Kontrol devrelerinde kullanlan fi/priz birleimleri, IEC 61984n uygulanabilir kurallarn salamaldr. stisna: k)ya baklmaldr. k) Ev ve benzeri yerlerde genel amalar iin amalanan fi/priz birleimleri, kontrol devrelerinde kullanlmamaldr. IEC 60309-1e gre olan fi/priz birleimlerinde yalnzca bunlar, bu amalar iin ngrlen kontrol devrelerinde kullanlmaldr.

stisna: k)nn kurallar, g beslemesindeki yksek frekansl iaretleri kullanan kontrol fonksiyonlarna uygulanmaz.

13.4.6 Sevkiyat iin demontaj

Sevkiyat iin kablajn ayrlmas gereken yerlerde balant ular veya fi/priz birleimleri, blnme noktalarnda salanmaldr. Bu gibi balant ular, uygun olarak mahfazal olmal ve fi/priz birleimleri, tama ve depolama esnasnda fiziksel evreden korunmaldr.

13.4.7 lave iletkenler

Bakm ve tamir iin ilave iletkenlerin bulundurulmasna dikkat edilmelidir. Yedek iletkenler varsa, bunlar gerilimli blmler ile temas nlenecek ekilde yedek balant ularna balanmal veya ayrlmaldr.

13.5 Kanallar, balant kutular ve dier kutular

13.5.1 Genel kurallar
Kanallar, uygulama iin uygun koruma derecesi salamaldr (IEC 60529a baklmaldr). Kanallardaki ve ekleme paralarndaki iletkenlerin yaltm ile temas edebilecek btn keskin kenarlar, saaklar, apaklar, przl yzeyler veya diler giderilmelidir. Gerektiinde, iletken yaltmnn korunmas iin alev geciktiren, yaa dayankl yaltkanlardan meydana gelen ek koruma temin edilmelidir. Ya veya nem toplanmasna maruz kalan donanml kablo kanal sistemi, balant kutular ve dier kutularda 6 mm apnda boaltma deliklerine izin verilir. Elektrik borularnn ya, hava veya su boru sistemleri ile kartrlmasn nlemek zere, elektrik borularnn fiziksel olarak ayrlmas veya yeterli biimde iaretlenmesi tavsiye edilir. Kablo kanallar ve kablo tepsileri hareketli blmlerden yeterince uzakta ve hasar veya anma ihtimalinin en aza indirilecei biimde yerletirilmeli ve rijit olarak desteklenmelidir. nsanlarn gemesi istenilen yerlerde, kanallar ve kablo tepsileri, alma seviyesinden en az 2 m yksee yerletirilmelidir. Kanallar, sadece mekanik koruma iin gereklidir (koruyucu kuaklama devresine balant iin Madde 8.2.3 e baklmaldr). 60

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Ksmen kapal olan kablo tepsileri, kanal veya donanml kablo kanal sistemi olarak dnlmemeli (Madde 13.5.6ya baklmaldr) ve kullanlan kablolar, ak kablo tepsileri veya kablo destekleme vastalar ile veya bunlar olmakszn montaj iin uygun olmaldr.

13.5.2 Kanallarn doluluk yzdesi

Kanallarn doluluk yzdesi incelemeleri, kanallarn dzl ve boyu ile iletkenlerin bklebilirliini esas almaldr. Kanallarn boyutlarnn ve dzenlenmesinin iletkenler veya kablolarn geirilmesine kolaylk salamas tavsiye edilir.

13.5.3 Rijit metal borular ve ek paralar

Rijit metal borular ve ek paralar galvanizli elik veya artlara uygun korozyona dayankl malzemeden olmaldr. Galvanik olaya sebep olabilecek benzer olmayan metaller birbiri ile temas durumunda kullanlmamaldr. Boru, yerine gvenlikle taklmal ve her bir ucundan desteklenmelidir. Ek paralar, elektrik borusuna uyumlu olmal ve uygulamaya uymaldr. Yapsal glklerin tesisi engellemesi dnda ek paralarna di almaldr. Di almam ek paralar kullanldnda boru, donanm zerine gvenli olarak tespit edilmelidir. Elektrik borularnn bklmesi, boru hasara uramayacak ve borunun i ap etkin olarak azalmayacak ekilde yaplmaldr.

13.5.4 Bklebilir metal borular ve ek paralar

Bklebilir metal elektrik borusu, bklgen bir metal borudan veya rlm tel zrhtan olumaldr. Bklebilir metal elektrik borusu, beklenen fiziksel evreye uygun olmaldr. Ek paralar, elektrik borusuna uyumlu olmal ve uygulamaya uymaldr.

13.5.5 Bklebilir metal olmayan elektrik borular ve ek paralar

Bklebilir metal olmayan elektrik borular, katlanmaya dayankl olmal ve ok iletkenli kablolarn zrhlar ile benzer fiziksel zellikleri bulunmaldr. Elektrik borusu, beklenen fiziksel evrede kullanlmaya uygun olmaldr. Ek paralar, elektrik borusuna uyumlu olmal ve uygulamaya uymaldr.

13.5.6 Donanml kablo kanal sistemleri

Mahfazalarn dndaki donanml kablo kanal sistemleri rijit olarak desteklenmeli ve makinann btn hareket eden veya kirletici blmlerinden ayrlmaldr. Kapaklar, kenarlar st ste binecek biimde ekillendirilmeli ve contalarn kullanlmasna izin verilmelidir. Kapaklar, donanml kablo kanal sistemine uygun vastalarla ile tutturulmaldr. Yatay donanml kablo kanal sistemlerinde bu tesisler iin zel olarak tasarmlanmadka kapak altta olmamaldr. Not Elektrik tesisatlarnn donanml kablo kanal ve kanal sistemleri iin kurallar, IEC 61084 standard serisinde verilmitir. Donanml kablo kanal sisteminin blmler halinde dzenlenmesi gerektiinde blmler arasndaki ekler skca tutturulmaldr, ancak conta taklmasna gerek yoktur. Yalnzca aklklara, iletkenlerin geirilmesi veya boaltma iin gerekli olduunda izin verilir. Donanml kablo kanal sistemlerinde alm fakat kullanlmam, krlarak alan delikler bulunmamaldr.

13.5.7 Makina blmeleri ve donanml kablo kanal sistemleri

Makinann taban veya kolonlar iinde kablolar muhafaza etmek zere blmeler veya donanml kablo kanal sistemlerinin kullanlmasna, bu blme veya kablo kapal mahfaza sisteminin soutucu veya ya depolarndan tamamen ayrlmas ve tam olarak kapal olmas art ile izin verilir. Kapal blmeler veya donanml kablo kanal sistemleri iinden geen iletkenler emniyete alnmal ve fiziksel hasara maruz kalmayacak biimde dzenlenmelidir. 61

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

13.5.8 Balant kutular ve dier kutular

Balant kutular ve kablaj amalar iin kullanlan dier kutular bakm iin kolayca eriilebilir olmaldr. Bu kutular, kat ve sv cisimlerin giriine kar korunmu olmal, makinann almas amalanan ortamdaki d etkiler dikkate alnmaldr (Madde 11.3e baklmaldr). Bu kutularda kullanlmayan krlarak alm delikler veya dier aklklar bulunmamal ve bunlar toz, ya ve soutucu gibi malzemelerin giriini engelleyecek biimde yaplmaldr.

13.5.9 Motor balant kutular

Motor balant kutularnda sadece motorun ve motora monte edilmi cihazlarn (rnein, frenler, scaklk alglayclar, ara anahtarlar, takometre jeneratr) balantlar bulunmaldr.

14 Elektrik motorlar ve ilgili donanm

14.1 Genel kurallar
Elektrik motorlar, IEC 60034 standard serisinin ilgili blmne uygun olmaldr. Motorlar ve ilgili donanm iin ar akma kar koruma kurallar Madde 7.2de, ar yke kar koruma kurallar Madde 7.3te ve ar hza kar koruma kurallar Madde 7.6da verilmitir. Motor dururken bir ok kontrol dzeni besleme devresini kesmediinden, Madde 5.3, Madde 5.4, Madde 5.5, Madde 7.5, Madde 7.6 ve Madde 9.4teki kurallara uygunluun salanmasna dikkat edilmelidir. Motor kontrol donanm Madde 11e uygun olarak yerletirilmeli ve monte edilmelidir.

14.2 Motor mahfazalar

Motor mahfazalarnn IEC 60034-5te bulunanlardan seilmesi tavsiye edilir. Btn motorlarda koruma derecesi en az IP 23 olmaldr (IEC 60529a baklmaldr). Uygulamaya ve fiziksel evreye gre daha ar kurallar gerekebilir (Madde 4.4e baklmaldr). Makinann ayrlmaz bir blm olarak taklm motorlar, mekanik hasarlardan yeterince korunacak biimde monte edilmelidir.

14.3 Motor boyutlar

Uygulamada mmkn olduunca motorlarn boyutlar, IEC 60072 standard serisinde verilen boyutlara uygun olmaldr.

14.4 Motor montaj ve blmeleri

Her bir motor ve ilgili rakorlar, kuaklar, makaralar veya zincirleri, yeterince korunmu olarak ve muayene, bakm, ayarlama ve altrma, yalama ve deitirme iin kolayca eriilebilir biimde monte edilmi olmaldr. Motor montaj dzenlemesi, btn motor ask cihazlar sklebilir ve balant ucu kutularna eriilebilir biimde olmaldr. Motorlar, uygun soutma salanacak ve scaklk art yaltm snf iin verilen snrlar iinde kalacak ekilde monte edilmelidir (IEC 60034-1e baklmaldr). Mmkn olan yerlerde motor blmeleri temiz ve kuru olmal ve istendiinde makinann dndan dorudan havalandrlmaldr. Havalandrma kanallar apak, toz veya pskrtlen suyun girii kabul edilebilecek seviyede kalacak biimde olmaldr. Motor blmesi ile dier herhangi bir blme arasnda motor blmesi kurallarna uymayan aklklar bulunmamaldr. Motor blmesine motor blmesi kurallarna uygun olmayan dier bir blmeden bir elektrik borusu veya boru geliyorsa, elektrik borusu veya boru etrafndaki btn aklklar tkanmaldr.

14.5 Motor seim kriterleri

Motorlarn ve ilgili donanmn karakteristikleri, beklenen hizmet ve fiziksel evre artlarna uygun olarak seilmelidir (Madde 4.4e baklmaldr). Bu amala dikkatle incelenmesi gereken noktalar aadadr: - Motorun tipi, - Grev evrimi tipi (IEC 60034-1e baklmaldr), - Sabit hz veya ayarlanabilir hz almas iin olmas (ve netice olarak havalandrmann deiken etkisi), - Mekanik titreim, - Motor kontrol tipi, 62

ICS 29.020 -

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Motoru besleyen gerilim ve/veya akmn harmonik dalmnn (zellikle bir statik konvertrden beslendiinde) scaklk art zerindeki etkileri, Yol verme yntemi ve besleme yetkilileri tarafndan getirilebilecek zel grler de dikkate alnarak ayn g kayna dier kullanclarnn almasndaki geici rejimin akmlarda olabilecek etkileri, Kar moment yknn zaman ve hz ile deiimi, Byk ataletli yklerin etkisi, Sabit moment veya sabit g almasnn etkisi, Motor ile konvertr arasnda endktif reaktrlere duyulabilecek ihtiya.

14.6 Mekanik frenler iin koruyucu cihazlar

Mekanik fren harekete geiricilerinin ar yk ve ar akm koruyucu cihazlarnn almas, ilgili makina harekete geiricilerinin ayn anda enerjilerinin kesilmesini (brakmasn) balatmaldr. Not - lgili makina harekete geiricileri, ayn hareketle ilgili olanlardr (rnein, kablo tamburlar ve uzun hareket tahrikleri).

15 Yardmc donanm ve aydnlatma

15.1 Yardmc donanmlar
Makinada veya yardmc donanmnda, yardmc donanm (rnein, elektrikli el aletleri, deney donanm) iin kullanlacak priz olduunda aadaki artlar uygulanr: Priz IEC 60309-1e uygun olmaldr. Bu mmkn deilse gerilim ve akm beyan deerleri aka iaretlenmelidir. Koruyucu kuaklama devresinin priz klarna olan srekliliinin salanmas iin tedbirler alnmaldr (PELV ile salanan koruma hari). Prize balanan btn topraklanmam iletkenler, ar akma kar korunmu olmal ve gerektiinde dier devrelerin korunmasndan ayr ekilde Madde 7.2 ve Madde 7.3teki artlara uygun olarak ar yke kar korunmu olmaldr. Prize giden g beslemesinin makinann veya makinann bir blmnn besleme kesme cihaz ile kesilmemesi durumunda Madde 5.3.5teki kurallar uygulanmaldr.

Not 1 Ek Bye de baklmaldr. Not 2 Prizlere ait devreler, kaak akm koruma cihazlaryla (RCD) donatlmaldr.

15.2 Makina ve donamn mahalli aydnlatmas

15.2.1 Genel
Koruyucu kuaklama devresine yaplan balantlar, Madde 8.2.2ye uygun olmaldr. DEVREDE/DEVRE KESK anahtar, lamba armatr veya bklgen balant kordonlar ile birlikte olmamaldr. Ik kaynaklarnn stroboskopik etkileri, uygun armatrlerin seilmesiyle giderilmelidir. Sabit aydnlatmann bir mahfaza iinde kullanlmas gereken yerlerde Madde 4.4.2de verilen prensipler kullanlarak ektromanyetik uyumluluk dikkate alnmaldr.

15.2.2 Besleme
Mahalli aydnlatma devresinin anma gerilimi, iletkenler arasnda 250 Vu amamaldr. letkenler arasnda 50 Vu amayan bir gerilim tavsiye edilir. Aydnlatma devreleri, aadaki kaynaklarn birinden beslenmelidir (Madde 7.2.6ya baklmaldr): Besleme ayrma cihaznn yk tarafna bal bir zel ayrma transformatr. Ar akm korumas sekonder devrede bulunmaldr. Besleme ayrma cihaznn ebeke tarafna bal bir zel ayrma transformatr. Bu kaynan kullanlmasna yalnzca kontrol mahfazalar iindeki bakm aydnlatma devrelerinde izin verilir. Ar akm korumas sekonder devrede bulunmaldr (Madde 5.3.5 ve Madde 13.1.3e baklmaldr). 63

ICS 29.020 -

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

zel ar akm koruyuculu makina devresi. zel primer ayrma vastalar (Madde 5.3.5e baklmaldr) ve sekonder ar akm korumas ile donatlan ve besleme kesme cihazna yakn bir kontrol mahfazas iine monte edilen, besleme ayrma cihaznn ebeke tarafna bal bir ayrma transformatr (Madde 13.1.3e baklmaldr). Harici olarak beslenen bir aydnlatma devresi (rnein, fabrika aydnlatma beslemesi). Bu beslemeye, yalnzca kontrol mahfazalar iinde ve toplam beyan gc 3 kW amayan makina alma /klar iin izin verilmelidir.

stisna: Sabit aydnlatmann normal alma srasnda operatrlerin ulaamayaca yerde olmas durumunda bu paragrafn kurallar uygulanmaz.

15.2.3 Korunma
Mahalli aydnlatma devreleri, Madde 7.2.6ya uygun olarak korunmaldr.

15.2.4 Balant paralar

Ayarlanabilir aydnlatma balant paralar fiziksel evreye uygun olmaldr. Duylar: - lgili IEC standardlarna uygun olmal, - Rastgele dokunmaya kar lamba baln koruyan yaltkan bir maddeden yaplm olmaldr. Reflektrler, duy tarafndan deil, konsol yardm ile desteklenmelidir. stisna: Sabit aydnlatmann normal alma srasnda operatrlerin ulaamayaca yerde olmas durumunda bu paragrafn kurallar uygulanmaz.

16 aretleme, uyar iaretleri ve referans gsterililer

16.1 Genel
Uyar iaretleri, iaret plakalar, iaretlemeler ve tantma plakalarnn etrafndaki fiziksel evreye dayanm yeterli kalclkta olmaldr.

16.2 Uyar iaretleri

16.2.1 Elektrik arpma tehlikesi
inde elektrik arpma riski yksek olan elektrik donanmnn bulunduu baka bir ekilde aka gsterilmeyen muhafazalar, IEC 60417-5036 (DB:2002-10) grafik sembol ile iaretlenmelidir.

Bu uyar iareti mahfazann kapsnda veya kapanda aka grlmelidir. Bu uyar iareti aadakiler iin kullanlmayabilir (Madde 6.2.2 b)ye de baklmaldr): Besleme ayrma cihaz ile donatlm olan mahfaza, Operatr-makina arabirimi veya kontrol istasyonu, Mahfazasn iinde bulunan tek bir cihaz (rnein, konum sensr gibi).

16.2.2 Scak yzey tehlikesi

Risk deerlendirmesinin elektrik donanmnn tehlikeli yzey scaklklarnn bulunma ihtimaline kar bir uyar gerektirmesi durumunda, IEC 60417-5041 (DB:2002-10) grafik sembol kullanlmaldr.

64

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Not Elektrik tesisat iin bu nlem, IEC 60364-4-42 Madde 423 ve izelge 42A ile ilgilidir.

16.3 Fonksiyonel tantma

Kontrol cihazlar, grnr iaretler ve gstergeler (zellikle gvenlik fonksiyonlar ile ilgili olanlar), birimin stnde veya yaknnda fonksiyonlarna gre aka ve kalc biimde iaretlenmelidir. Bu gibi iaretlemeler, kullanc ve tedariki arasndaki anlamaya uygun olmaldr (Ek Bye baklmaldr). IEC 60417-DB:2002 ve ISO 7000deki standard sembollerin kullanlmasna ncelik verilmelidir.

16.4 Donanmn iaretlenmesi

Donanm (rnein, kontrol dzeni niteleri), tesis edildikten sonra kolayca grlebilecek ekilde, okunabilir ve kalc biimde iaretlenmelidir. Aadaki aklamalar veren bir iaret plakas her bir besleme giriinin yaknnda mahfazaya tespit edilmelidir: - Tedarikinin ad veya ticari iareti, - stenildiinde belgelendirme iareti, - Uygulanabilen yerlerde seri numaras, - Beyan gerilimi, faz says, frekans (a.a. ise) ve her bir besleme iin tam yk akm, - Donanmn ksa devre kesme beyan deeri, - Ana dokman numaras (IEC 62023e baklmaldr). aret plakasnda gsterilen tam yk akm, normal kullanma artlarnda ayn anda alabilen btn motorlarn ve dier donanmn altrma akmlarndan kk olmamaldr. Yalnzca bir tek motor kontrol cihaz kullanldnda, bu bilgi, aka grlebildii yerlerde makina iaret plakas zerine de konulabilir.

16.5 Referans gsterililer

Btn mahfazalar, niteler, kontrol cihazlar ve bileenleri teknik dokmanlarda gsterilen ayn referans gsterili ile aka tantlmaldr.

17 Teknik dokmantasyon
17.1 Genel
Bir makinann elektrik donanmnn tesisi, iletmesi ve bakm iin gerekli bilgiler; izimler, emalar, grafikler, izelgeler ve talimatlar gibi uygun biimlerde temin edilmelidir. Bu bilgi, kararlatrlan dilde (Ek Bye baklmaldr) olmaldr. Temin edilen bilgiler, edilen elektrik donanmnn karmakl ile deiebilir. ok basit donanm iin ilgili bilgiler, elektrik donanmndaki btn cihazlar gstermek ve besleme ebekesine balant yaplmasna imkn vermek art ile tek bir dokmanda bulunabilir. Not 1 - Elektrik donanmnn paralar ile salanan teknik dokman, makinann elektrik donanmnn dokmannn bir blm olabilir. Not 2 - Baz lkelerde zel dil/dillerin kullanm iin kurallar ynetmeliklerde bulunur.

65

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

17.2 Temin edilecek bilgiler

Elektrik donanm ile birlikte temin edilecek bilgiler, aadakileri kapsamaldr: a) Ana dokman (blmlerin listesi veya dokmanlarn listesi), b) Aadakileri ieren tamamlayc dokmanlar: 1) Donanmn, tesisin, montajn ve elektrik beslemesine balanmasnn ak ve kapsaml izah, 2) Elektrik besleme/beslemelerinin kurallar, 3) Uygulanabildii yerlerde fiziksel evre hakknda bilgi (rnein; aydnlatma, titreim, atmosferdeki kirleticiler), 4) Uygulanabildiinde zet (blok) ema/emalar, 5) Devre emas/emalar, 6) (Uygulanabildiinde) aadakiler hakknda bilgi: Programlama, donanmn kullanm iin gerekli olduunda, almann/almalarn sras, Muayene skl, Fonksiyon deneylerinin skl ve yntemi, zellikle koruyucu cihaz ve devrelerin ayarlama, bakm ve tamir klavuzu, Tavsiye edilen yedek para listesi ve Salanan aletlerin listesi. 7) Gvenlik koruyucularnn, ara kilitleme fonksiyonlarnn ve zellikle koordineli biimde alan makinalar iin tehlikelere kar koruyucularn kilitlenmesinin aklanmas (ara balant emalar dhil), 8) Gvenlik koruyucular ve gvenlik koruyucularnn geici olarak devre d kalmas durumunda (rnein, ayarlama ve bakm iin) salanan vastalar hakknda aklama (Madde 9.2.4e baklmaldr), 9) Gvenli bakm iin makinann emniyete alnmas ilemleri hakknda talimatlar (Madde 17.8e de baklmaldr), 10) Ykleme, boaltma, nakliye ve depolama iin bilgi, 11) Uygulanabildiinde yk akmlar, yol verme tepe akmlar ve izin verilen gerilim dmleri dikkate alan bilgi, 12) Uyarlanan koruma tedbirlerinin neden olduu artk riskler, herhangi bir zel eitimin gerekip gerekmedii ve gerekli herhangi bir personel koruyucu donanmnn zellii hakknda bilgi.

17.3 Btn dokmantasyon iin uygulanabilir kurallar

malat ile kullanc arasnda bakaca anlama olmadka: Dokmantasyon, IEC 61082nin ilgili blmlerine uygun olmaldr. Referans gsterilileri, IEC 61346-1in ilgili blmlerine uygun olmaldr. Talimatlar/el kitaplar IEC 62079a gre olmaldr. Salandnda para listeleri, IEC 62027 Snf Bye gre olmaldr.

Not Ek B Madde 13e baklmaldr. Farkl dokmanlara atf yaplmasnda, tedariki aadaki yntemlerden birini semelidir: Dokmantasyonun az sayda dokmandan olumas durumunda (rnein, 5ten az) dokmanlarn her birinde elektrik donanm ile ilgili btn dier dokmanlarn numaralaryla apraz referanslar bulunmaldr veya Yalnzca tek seviyedeki ana dokmanlar (IEC 62023e baklmaldr) iin btn dokmanlar, dokman numaralar ve balklar ile birlikte bir planda veya dokman listesinde sralanmaldr veya Dokman yapsnn belirli bir seviyedeki btn dokmanlar (IEC 62023e baklmaldr) dokman numaralar ve balklar ile birlikte ayn seviyeye ait blmler listesinde sralanmaldr.

17.4 Tesis dokmanlar

Tesis dokmanlar, makinann ayarlanmas (iletmeye alma dhil) iin n almalar hakknda gerekli btn bilgiyi vermelidir. Karmak durumlarda detaylar iin montaj izimlerine bavurulmas gerekli olabilir. Sahada tesis edilecek besleme kablolarnn tavsiye edilen konumu, tipi ve kesit alanlar aka belirtilmelidir.

66

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Makinann elektrik donanmna balanan besleme iletkenleri iin ar akm koruma cihaz/cihazlarnn tipinin seilmesi, karakteristikleri, beyan akmlar ve ayarlanmas amacyla gerekli veriler gsterilmelidir (Madde 7.2.2ye baklmaldr). Kullanc tarafndan temin edilecek olan temel iindeki kanallarn boyutlar, amac ve konumu gerektiinde detayl olarak verilmelidir (Ek Bye baklmaldr). Kullanc tarafndan temin edilecek olan makina ve bal donanm arasndaki kanallarn, kablo tepsilerinin veya kablo desteklerinin boyutlar, tipi ve amac detayl olarak verilmelidir (Ek Bye baklmaldr). izimlerde elektrik donanmnn kartlmas veya bakmnn yaplmas iin gerekli hacim gsterilmelidir. Not 1 - Tesis etme emalar rnekleri IEC 61082-4te bulunabilir. lave olarak uygun olan yerlerde bir ara balant semas veya izelgesi verilmelidir. Bu ema veya izelge btn d balantlar hakknda tam bilgi vermelidir. Elektrik donanmnn birden fazla elektrik kaynaklarndan almas amalandnda, ara balant emas veya izelgesinde her bir kaynan kullanlmas iin gerekli ara balantlar ve deiiklikler gsterilmelidir. Not 2 - Ara balant semas veya izelgesi rnekleri IEC 61082-3te bulunabilir.

17.5 Blok emalar ve fonksiyon emalar

alma prensiplerinin anlalmasnn kolaylatrlmas gerektirdiinde, blok ema verilmelidir. Bir blok ema, btn ara balantlarn gsterilmesine gerek duymadan, elektrik donanmn btn fonksiyonel ilikileri ile birlikte sembolik olarak temsil eder. Not 1 Blok ema rnekleri, IEC 61082-2 standard serisinden salanabilir. Fonksiyon emalar, blok emann ya bir blm veya eki olarak kullanlabilir. Not 2 - Fonksiyon emalar rnekleri, IEC 61082-2de bulunabilir.

17.6 Devre emalar

Devre emas/emalar salanmaldr. Bu ema/emalar makinadaki elektrik devrelerini ve ilgili elektrik donanmn gstermelidir. IEC 60617-DB:2001de gsterilmeyen herhangi bir grafik sembol, emalar veya destekleyen dokmanlarda ayr olarak gsterilmeli ve aklanmaldr. Bileenlerin ve cihazlarn sembolleri ve tantlmas btn dokmanlarda ve makina zerinde ayn prensiple yaplmaldr. Uygun olan yerlerde, ara yz balants iin balant ularn gsteren bir ema verilmelidir. Bu ema, basitletirme iin devre emas/emalar ile birlikte kullanlabilir. Balant ucu fonksiyon emasnda her bir nitenin detayl devre emasna atflar bulunmaldr. Anahtar sembolleri, elektromekanik emalar zerinde btn beslemeler devre d (rnein, elektrik gc, hava, su, yalayc) ve makina ile elektrik donanm normal yol verme artlarna hazr olarak gsterilmelidir. letkenler, Madde 13.2ye uygun olarak iaretlenmelidir. Devreler, bakm ve arza yeri tespiti ile birlikte fonksiyonlarnn anlalmas kolay olacak biimde gsterilmelidir. Kontrol cihazlar ve bileenlerinin sembol ile gsterilmesi ak deilse, fonksiyon ile ilgili karakteristikleri semboln yanna veya bir dipnot ile emaya eklenmelidir.

17.7 letme el kitab

Teknik dokmantasyon, elektrik donanmnn ayar ve kullanlmas iin detayl uygun ilemleri aklayan bir iletme el kitabn iermelidir. Alnacak gvenlik tedbirlerine zel dikkat ekilmelidir. Donanmn iletilmesi programlanabilen yerlerde, programlama yntemleri, gerekli donanm, program dorulanmas ve gerektiinde ek gvenlik ilemleri hakknda detayl bilgi verilmelidir.

67

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

17.8 Bakm el kitab

Teknik dokmantasyon, ayarlama, servis, nleyici muayene ve onarm iin uygun ilemleri aklayan bir bakm el kitabn iermelidir. Bakm/servis kaytlar zerine tavsiyeler ve kaytlar, bu el kitabnn bir blm olmaldr. Tam ve doru iletmenin dorulanmas iin yntemlerin gerektii yerlerde (rnein, yazlm deneme programlar) bunlarn kullanlmas ayrntl olarak aklanmaldr.

17.9 Para listesi

Para listesinde en az donanmn kullancsnn stounda bulundurulmas istenilenler dhil, koruyucu ve dzeltici bakm iin gerekli yedek para veya deitirme paralarnn (rnein, bileenler, cihazlar, yazlm, deney donanm, teknik dokmanlar) siparii iin gerekli bilgi bulunmaldr.

18 Dorulama
18.1 Genel
Bu standard, makinalarn elektrik donanm iin genel artlar verir. Belli bir makina iin geniletilmi dorulama, ilgili rn zel standardnda verilmelidir. Makina iin zel bir rn standard yoksa dorulamalar, her zaman aadaki a), b) ve f) bentlerini iermelidir ve c)den e)ye kadar olan bentlerden birini veya daha fazlasn ierebilir: a) Elektrik donanmnn teknik dokmantasyona uygunluunun dorulanmas, b) Dolayl temasa kar korumann otomatik ayrma ile salanmas durumunda, otomatik ayrma ile koruma iin artlar Madde 18.2ye gre dorulanmaldr, c) Yaltm direnci deneyi (Madde 18.3e baklmaldr), d) Gerilim deneyi (Madde 18.4e baklmaldr), e) Artk gerilimlere kar koruma (Madde 18.5e baklmaldr), f) levsel deneyleri (Madde 18.6ya baklmaldr). Bu deneyler yapldnda, yukarda verilen srann takip edilmesi tavsiye edilir. Elektrik donanmnda tadilat yapldnda, Madde 18.7deki kurallar uygulanmaldr. Madde 18.2 ve Madde 18.3e gre olan deneyler iin EN 61557 standard serisindeki lme donanm uygulanabilir. Not Bu standarda gereken dier deneyler iin ilgili IEC veya EN standardlarna gre lme donanm kullanlmaldr. Dorulamann sonular dokmante edilmelidir.

18.2 Beslemenin otomatik ayrlmas ile koruma iin artlarn dorulanmas

18.2.1 Genel
Beslemenin otomatik ayrlmas iin artlar (Madde 6.3.3e baklmaldr), deneylerle dorulanmaldr. TN sistemleri iin deney yntemleri, Madde 18.2.2de aklanmtr. Beslemenin farkl artlar iin bunlarn uygulanmas, Madde 18.2.3te belirtilmitir. TT ve IT sistemleri iin IEC 60364-6-61e baklmaldr.

18.2.2 TN sistemlerinde deney yntemleri

Deney 1, koruyucu kuaklama devresinin srekliliini dorular. Deney 2, beslemenin otomatik ayrlmas ile koruma iin artlar dorular. Deney 1 Koruyucu kuaklama devresinin srekliliinin dorulanmas PE balant ucu (Madde 5.2 ve ekil 3e baklmaldr) ile her bir koruyucu kuaklama devresinin blmn oluturan ilgili noktalar arasndaki her bir koruyucu kuaklama devresinin direnci, yksz olarak en fazla 24 V a.a. veya d.a. gerilime sahip elektriksel olarak ayrlm bir besleme kaynandan (rnein; SELV, IEC 60364-4-41e baklmaldr) elde edilen en az 0,2 A ile yaklak olarak 10 A arasndaki bir akm ile llmelidir. Bu deneyde hatal sonular verebilecei iin PELV beslemesinin kullanlmas tavsiye edilmez. 68

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

llen diren, ilgili koruyucu kuaklama iletkenin/iletkenlerinin uzunluu, kesit alan ve malzemesine gre beklenen aralkta olmaldr. Not 1- Sreklilik deneyi iin kullanlan daha byk akmlar, deney sonularnn doruluunu artrr (zellikle dk diren deerleri, yani daha byk kesit alanlar ve/veya daha ksa iletken uzunluu ile). Deney 2 Hata halka empendans dorulamas ve ilgili ar akm koruma cihaznn uygunluu G beslemelerinin ve d koruma iletkeninin makinann PE balant ucuna giriinin balantlar muayeneyle dorulanmaldr. Madde 6.3.3 ve Ek Aya gre beslemenin otomatik ayrlmas ile koruma iin artlar aadakilerin her ikisi ile dorulanmaldr: 1) Hata halka empedansnn; - Hesaplama ile veya - Madde A.4e gre lme ile dorulanmas ve 2) lgili ar akm koruma cihaznn ayarlanmasnn ve karakteristiklerinin Ek Adaki kurallara gre dorulanmas. Not 2 Hata halka empedans lmesi, otomatik ayrma ile koruma artlarnn Iann yaklak 1 kAe kadar bir akm (Ia, Ek Ada belirtilen sre ierisinde ayrma cihaznn otomatik almasna neden olan akmdr) gerektirmesi durumundaki devreler iin yaplmaldr.

18.2.3 TN sistemlerinde deney yntemlerinin uygulanmas

Madde 18.2.2deki Deney 1, makinann her bir koruyucu kuaklama devresinde yaplmaldr. Madde 18.2.2deki Deney 2 lme ile yapldnda bu deney her zaman Deney 1den nce olmaldr. Not Koruyucu kuaklama devresinin sreksizlii, deneyi yapan veya dier kiiler iin tehlikeli durum oluturabilir veya halka empedans deneyi esnasnda elektrik donanmna hasar verebilir. Farkl durumdaki makinalar iin gerekli olan deneyler, izelge 9da belirtilmitir. izelge 10, makina durumlarn belirleyebilmek iin kullanlabilir.

69

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

izelge 9 TN sistemleri iin deney yntemlerinin uygulanmas lem A Makina durumu

Koruyucu kuaklama devrelerinin srekliliinin sahada kurma ve balamada sonra yaplmasnn gerektii durumda sahada kurulmu ve balanm makinalarn elektrik donanm.

Sahada dorulama
Deney 1 ve Deney 2 (Madde 18.2.2) stisna: Hata halka empedansnn veya direncinin imalat tarafndan nceden hesaplanmsa ve aadaki durumlarda: Tesislerin dzenlenmesi, hesaplama iin kullanlan iletkenlerin uzunluunun ve kesit alannn dorulanmasna izin verirse ve Besleme kaynann sahadaki empedansnn imalat tarafndan hesaplamada varsaylan deer iin kullanlan beslemeninkine eit veya daha kk olduu dorulanabilirse

Sahada balanan koruyucu kuaklama devresinin Deney 1i (Madde 18.2.2ye baklmaldr) ve g beslemesinin ve d koruma iletkeninin makinann PE balant ucuna giri balantlarnn muayene ile dorulanmas yeterlidir.

rnekleri izelge 10da verilen kablo uzunluklarn aan koruyucu kuaklama devrelerine sahip, Deney 1 veya Deney 2 lmeleri ile koruyucu kuaklama devrelerinin srekliliinin (Madde 18.1e baklmaldr) dorulanmasnn onay ile salanan makine.

Deney 2 (Madde 18.2.2) stisna: Sahadaki besleme kayna empedansnn hesaplama iin kullanlana veya lmeyle yaplan Deney 2 srasnda deney beslemesininkine eit veya daha kk olduu dorulanabildii durumda, aadaki balantlarn dorulanmasndan baka ayr bir deney gerekli deildir: G beslemesinin ve d koruma iletkeninin makinann PE balant ucuna girdii Durum B1)de, G beslemesinin ve d koruma iletkeninin makinann PE balant ucuna girdii ve tama iin ayrlan koruyucu iletken/iletkenlerin btn balantlarnn Durum B2)de.

Tamamen montaj yaplm olarak salanan ve tama iin sklmeyen Durum B1). Koruyucu iletkenlerin srekliliinin skldkten, nakledildikten ve yeniden montaj yapldktan sonra garanti edildii yerlerde (rnein fi/priz balantlarnn kullanlmasyla) tama iin sklerek salanan Durum B2).

Deney 1 veya Deney 2 (Madde 18.2.2ye baklmaldr) lmeleriyle koruyucu kuaklama devrelerinin srekliliinin (Madde 18.1e baklmaldr) dorulanmasnn onay ile salanan, rnekleri izelge 10da verilen kablo uzunluklarn aan koruyucu kuaklama devrelerine sahip makina, Tamamen montaj yaplm olarak salanan ve tama iin sklmeyen Durum C1). Koruyucu iletkenlerin srekliliinin skldkten, nakledildikten ve yeniden montaj yapldktan sonra garanti edildii yerlerde (rnein, fi/priz birleimi/birleimleri ile) tama iin sklerek salanan Durum C2).

Sahada deney gerekli deildir. G beslemesine bir fi/priz birleimi ile balanmayan makine iin d koruyucu iletkenin makinann PE balant ucuna giriinin doru balants gzle muayene ile dorulanmaldr.

Durum C2)de tesis dokmanlar (Madde 17.4e baklmaldr), koruyucu iletken/iletkenlerin btn balantlarnn tama iin balantsnn skldnn dorulanmasn (rnein, gzle muayene ile) gerektirmelidir.

70

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

izelge 10 Her bir koruyucu cihazn ve bunun yknn en byk kablo uzunluu rnekleri
1 Her bir koruyucu cihaza olan besleme kayna empedans 2 Kesit alan 3 Koruyucu cihazn anma deeri veya ayar deeri IN m 500 500 500 400 300 200 200 100 100 100 50 50 mm
2

4 Sigorta ayrma sresi 5s

A 16 20 25 32 50 63 80 100 125 160 200 250

7 8 6 Minyatr Ayarlanabilir Minyatr devre devre kesici devre kesici I a = 8 x IN kesici ayrma sresi karak.B 5 karak.B 4 0,1 s I a = 5 x IN Ia = 10 x IN ayrma ayrma sresi sresi 0,1 s 0,1 s Her bir koruyucu cihazn ve onun yknn m cinsinden en byk kablo uzunluu 5 Sigorta ayrma sresi 0,4 s 97 115 135 145 125 175 133 136 141 138 152 157 53 57 66 59 41 73 76 94 114 133 132 179 30 34 35 40 33 55 28 36 38 42 37 61 38 73 66 46 98 79

1,5 2,5 4,0 6,0 10 16 25 (hat)/16 (PE) 35 (hat)/16 (PE) 50 (hat)/16 (PE) 70 (hat)/16 (PE) 95 (hat)/16 (PE) 120 (hat)/16 (PE)

izelge 10daki en byk kablo uzunluk deerleri, aadaki varsaymlar esas almtr: Bakr iletkenleri bulunan PVC kablosu, ksa devre artlarnda iletken scakl 160 C (izelge D.5e baklmaldr, 16 mm2 ye kadar faz iletkeni bulunan kablolar, faz iletkenlerininkine eit kesit alanl koruma iletkeni salar, 16 mm2 den byk kesit alanl kablolar, gsterildii gibi azaltlm boyutlu koruma iletkeni salar, 3 fazl sistemler, g beslemesinin anma gerilimi 400 V, Stun 1e gre her bir koruma cihazna olan en byk besleme kayna empedans, Stun 3teki deerler, izelge 6 ile ilikilendirilirmitir (Madde 12.4e baklmaldr).

Bu varsaymlardan bir sapma, hata halka empedansnn komple hesaplanmasn veya llmesini gerektirebilir. lave bilgi, IEC 60228 ve IEC 61200-53te bulunabilir.

18.3 Yaltm direnci deneyleri

G devresi iletkenleri ile koruyucu kuaklama devresi arasnda 500 V d.a. ile llen yaltm direnci 1 Mdan kk olmamaldr. Deney, elektrik donanmnn mnferit blmlerinde yaplabilir: stisna: Elektrik donanmnn baralar, iletken teller, iletken bara sistemleri veya kayar bilezik niteleri bulunan belli blmleri iin daha dk bir asgari deere izin verilebilir, ancak bu deer 50 kdan kk olmamaldr.

4 5

IEC 60898 standard serisine gre. IEC 60898 standard serisine gre.

71

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Makinann elektrik donanm deney srasnda almas muhtemel ani darbe koruma cihazlarn ieriyorsa aadakilerden birine izin verilmelidir: Bu cihazlarn ayrlmas veya Deney gerilimin ani darbe koruma cihazlarnn gerilim koruma seviyelerinden daha dk ancak beslemenin st snrnn tepe deerinden daha az olmayan bir deere azaltlmas.

18.4 Gerilim deneyleri

Gerilim deneyleri yapldnda IEC 61180-2ye gre deney donanm kullanlmaldr. Deney gerilimi, 50 Hz veya 60 Hz anma frekansl olmaldr. En byk deney gerilimi, donanmn beyan besleme geriliminin iki kat bir deere veya 1000 V deere (hangisi bykse) sahip olmaldr. En byk deney gerilimi, yaklak 1 s sreyle g devresi iletkenleri ile koruyucu kuaklama devresi arasna uygulanmaldr. Tahrip edici boalma olmazsa kurallar salanm olur. Deney gerilimine dayanmak iin yaplmam olan bileenler ve cihazlar, deney srasnda ayrlmaldr. Kendi rn standardlarna gre gerilim deneyinden geirilecek olan bileenler ve cihazlar, deney srasnda ayrlabilir.

18.5 Artk gerilimlere kar korunma

Uygulanabildiinde deneyler, Madde 6.2.4e uygunluu salamak iin yaplmaldr.

18.6 Fonksiyon deneyleri

Elektrik donanmnn fonksiyonlar, deneyden geirilmelidir. Elektriksel gvenlik iin devrelerin fonksiyonu (rnein, toprak hatas alglama), deneyden geirilmelidir.

18.7 Yeniden deneyden geirme

Bir makinann veya bal donanmnn bir blmnn deitirilmesi veya tadil edilmesi hlinde bu blm uygun ekilde yeniden dorulanmal ve deneye tabi tutulmaldr (Madde 18.1e baklmaldr). Yeniden deneye tabi tutmann donanm zerinde ters etkiler (rnein; yaltmn ar gerilmesi, cihazlarn ayrlmas/yeniden balanmas) oluturma ihtimaline zel dikkat gsterilmelidir.

72

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Ek A TN sistemlerinde dolayl temasa kar koruma

(IEC 60364-4-41:2001 ve IEC 60364-6-61:2001den elde edilen)

A.1 Genel
Dolayl temasa kar koruma, devre veya donanmdaki gerilimli blm ile aktaki iletken blm veya koruma iletkeni arasnda bir hata olmas durumunda, devre veya donanmn beslemesinin yeterli bir ksa ayrma sresi iinde ar akm koruma cihaz tarafndan otomatik olarak ayrlacak biimde salanmaldr. 5 syi amayan bir ayrma sresi, makinalar iin yeterli ksa bir sre olarak kabul edilir. stisna: Bu ayrma sresinin garanti edilememesi durumunda, ayn anda eriilebilen iletken blmler arasnda 50 V a.a. veya 120 V dalgacksz d.a.y aan muhtemel dokunma geriliminden korumak iin tedbirler (rnein, ek koruyucu kuaklama) alnmaldr. Madde A.3e baklmaldr. Filerle veya fi olmadan dorudan beslenen devreler, Snf I elde tutulan donanm veya seyyar donanm (rnein, yardmc donanm iin makina zerinde prizler, Madde 15.1e baklmaldr) iin yeterli ksalkta kabul edilen en byk ayrma sreleri izelge A.1de verilmitir. izelge A.1 TN sistemleri iin en byk ayrma sreleri Uoa) V 120 230 277 400
a)

Ayrma sresi s 0,8 0,4 0,4 0,2 0,1

>400 Uo, topraa gre anma a.a. etkin gerilimdir.

Not 1 IEC 60038de belirtilen tolerans band ierisindeki gerilimler iin anma gerilimine uygun ayrma sresi uygulanr. Not 2 Gerilimin ara deerleri iin yukardaki izelgede daha yksek deer kullanlmaldr.

A.2 Ar akm koruma cihazlar tarafndan beslemenin otomatik ayrmas ile koruma iin artlar
Ar akm koruma cihazlarnn karakteristikleri ve devre empedans, elektrik donanmnda bir faz iletkeni ile koruma iletkeni veya aktaki iletken blm arasnda herhangi bir durumda ihmal edilebilir empedans hatas olumas hlinde, beslemenin otomatik ayrlmas belirtilen srede (yani, 5 s veya izelge A.1e gre deerler) oluacak biimde olmaldr. Aadaki art bu kural salar:
Z s xI a U o

Burada; Zs: Kayna, hata noktasna kadar olan gerilimli iletkeni ve hata noktas ile kaynak arasndaki koruma iletkenini ieren hata halkasnn empedans, Ia: Ayrma koruma cihaznn belirtilen srede otomatik almasnn neden olduu akm, Uo: Topraa gre anma a.a. gerilimdir. Hata akmnn neden olduu scaklk art ile iletken direncindeki art, dikkate alnmaldr (Madde A.4.3e baklmaldr). 73

ICS 29.020 Not

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Ksa devre akmlarnn hesaplanmas iin bilgi, IEC 60909 veya ksa devre koruma cihazlarnn tedarikisinden elde edilebilir.

A.3 Dokunma gerilimini 50 Vun altna azaltarak koruma iin art

Madde A.2deki kurallarn garanti edilememesi ve ek kuaklamann tehlikeli dokunma gerilimlerine kar koruma vastas olarak seildii durumda bu koruma iin art, dokunma geriliminin 50 V altna azaltlmasdr ve bu husus, koruma devresi empedansnn (ZPE) aadaki deeri amadnda salanr:
Z PE 50 xZ s Uo

Burada; ZPE, tesisatn herhangi bir yerindeki donanm ile makinann PE balant ucu (Madde 5.2 ve ekil 2ye baklmaldr) arasnda veya ayn anda eriilebilir aktaki iletken blmler ve/veya d iletken blmler arasndaki koruyucu kuaklama devresinin empedansdr. Bu artn dorulanmas, RPE direncinin llmesi iin Madde 18.2.2deki Deney 1 ynteminin kullanlmasyla baarlabilir. Koruma iin art, llen RPE deeri aadaki deeri amadnda yerine getirilir:
RPE

50 I a (5 s )

Burada; Ia(5s): Koruyucu cihazn 5 slik altrma akm, RPE: PE balant ucu (Madde 5.2 ve ekil 2ye baklmaldr) ile makinadaki herhangi bir yerdeki donanm arasndaki veya ayn anda eriilebilir aktaki iletken blmler ve/veya d iletken blmler arasndaki koruyucu kuaklama devresinin empedansdr. Not 1 Ek koruyucu kuaklama, dorudan temasa kar korumaya ilave olarak kabul edilir. Not 2 Ek koruyucu kuaklama, btn tesisat, tesisatn bir blmn, tehizatn bir blmn veya bir konumu ierebilir.

A.4 Beslemenin otomatik ayrlmas ile koruma iin artlarn dorulanmas

A.4.1 Genel
Madde A.2ye gre beslemenin otomatik ayrlmas ile dolayl temasa kar koruma iin tedbirlerin etkinlii aadaki gibi dorulanr: Devre kesiciler iin anma akm ayar deerinin sigortalar iin akm beyan deerinin gzle muayenesi ile ilgili koruyucu cihazn karakteristiklerinin dorulanmas, Hata halka empedansnn (Zs) llmesi.

stisna: Hata halka empedans veya koruma iletkenlerinin direnci hesaplamalarnn mmkn olmas durumunda ve tesislerin dzenlenmesi iletkenlerin uzunluunun ve kesit alannn dorulanmasna izin verdiinde, koruma iletkenlerinin srekliliinin dorulanmas, lme ile deitirilebilir.

A.4.2 Hata halka empedansnn llmesi

Hata halka empedansnn llmesi, IEC 61557-3e uygun lme donanm kullanlarak gerekletirilmelidir. lme sonularnn doruluu hakknda bilgi ve lme donanmnn dokmantasyonunda verilen ilemlere dikkat edilmelidir. lme, ngrlen tesisattaki beslemenin anma frekans ile ayn frekansa sahip bir beslemeye makina balandnda yaplmaldr. Not Makina zerindeki hata halka empedans lmesi iin tipik bir dzenleme ekil A.1de gsterilmitir. Deney srasnda balanan motor iin bu mmkn deilse, deneyde kullanlmayan iki faz iletkeni, rnein, sigortalarn karlmasyla alabilir. Hata halka empedansnn llen deeri, Madde A.2ye uygun olmaldr. 74

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

A.4.3 letkenlerin llen deeri ile hata artlarnda gerek deer arasndaki farka dikkat edilmesi
Not lmeler ortam scaklnda dk akmlarla yapldndan, hata halka empedansnn llen deerinin Madde A.2deki kurallara uygunluunu dorulamak iin hata artlarnda scakln artmas ile iletkenlerin direncinin arttna dikkat edilmelidir. Hata akmndan dolay scakln art ile iletkenlerin direncinin artna aadaki eitlikte dikkate alnmaldr:
Z s (m ) 2 Uo x 3 Ia

Burada; Zs(m), Zsnin llen deeridir. Hata halka empedansnn llen deerinin 2Un/3Iay amas durumunda, daha hassas bir deerlendirme, IEC 60364-6-61 Madde E.612.6.3te tanmlanan ileme gre yaplabilir.

ekil A.1 Hata halka empedansn lmesi iin tipik dzenleme

75

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Ek B (Bilgi iin) Makinalarn elektrik donanm iin inceleme formu

Aadaki bilgilerin donanmn amalanan kullancs tarafndan temin edilmesi tavsiye edilir. Bu form makinann elektrik donanmnn uygun tasarmlanmas, uygulanmas ve kullanlmas iin temel artlar ve ilave kullanc artlar hakknda kullanc ile tedariki arasnda anlama salanmasn kolaylatrr (Madde 4.1e baklmaldr). malatnn/tedarikinin ismi Son kullanc ismi Teklif/sipari numaras Makine tipi 1. zel artlar (Madde 1e baklmaldr) a) Makina ak havada m kullanlacak? b) Makina, patlayc veya yanc malzeme kullanacak m, ileyecek mi veya retecek mi? c) Makina, muhtemel patlayc veya yanc atmosferde kullanlacak m? d) Makina baz malzemeleri rettiinde veya tkettiinde zel tehlike ortaya karacak m? e) Makina madenlerde kullanlacak m? 2. Elektriksel besleme ve alma artlar (Madde 4.3e baklmaldr) a) Beklenen gerilim dalgalanmalar ( % 10dan fazlaysa) b) Beklenen frekans dalgalanmalar ( % 2den fazlaysa) c) Elektrik besleme ihtiyacnda art olmas gerektiinde elektrik donanmnda gelecekte olabilecek deiikliklerin aklanmas d) Madde 4te belirtilenden daha uzun srmesi hlinde elektrik donanmnn bu gibi artlarda almasn srdrmesi gereken yerlerde beslemedeki gerilim kesintilerinin belirtilmesi 3. Fiziksel evre ve alma artlar Madde 4.4e baklmaldr) a) Elektromanyetik evre (Madde 4.4.2ye baklmaldr) zel artlar veya kurallar b) Ortam scaklk aral c) Nem aral d) Ykselti e) zel evre artlar (rnein, korozif atmosfer, tozlu, nemli evre) Evet Evet/hayr Evet/hayr Evet/hayr Evet Hayr Evet ise, zellik Evet ise, zellik Evet ise, zellik Hayr Tarih Seri numaras

Srekli

Ksa sre

Yerleim, ticari veya hafif sanayi evresi

Sanayi evresi

76

ICS 29.020 f) Radyasyon g) Titreim, mekanik darbe

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

h) zel montaj ve iletme kurallar (rnein, kablolar ve iletkenler iin aleve dayankllk artlar gibi) i) Nakliye ve depolama (rnein, Madde 4.5te belirtilen aralk dndaki scaklklar) 4. Elektrik besleme girileri Her bir besleme kayna iin aklama a) Anma gerilim (V) Makinaya beslemenin yapld noktada beklenen ksa devre akm (kA etkin) (Madde 2ye de baklmaldr) b) G besleme topraklamasnn tipi (IEC 60364-1e baklmaldr) a.a a.a. ise faz says d.a. frekans

TN (bir noktada bu noktaya bal bir koruyucu iletken (PE) ile dorudan topraklanm sistem; topraklanm noktann ntr (yldzn merkezi) nokta veya dier bir nokta olup olmadnn aklamas) IT (dorudan topraklanmam sistem) Evet

TT (bir noktada dorudan topraklanm sistem ancak, makinann koruyucu iletken (PE) sistemin bu topraklama noktasna balanmam)

c) Elektrik donanm ntr (N) besleme iletkenine balanacak m? d) Besleme ayrma cihaz Ntr (N) iletkeninin kesilmesi isteniyor mu? Ntr (N) ayrma iin karlabilir balant gerekiyor mu? Temin edilecek ayrma cihaznn tipi 5. Elektrik arpmasna kar koruma (Madde 6ya baklmaldr) a) Donanmn normal almas srasnda mahfazalarn ierisine eriimi gereken personel hangi snftandr? b) Kaplar veya kapaklar emniyete almak iin karlabilir anahtarlar bulunan kilitlerle donatlm m (Madde 6.2.2ye baklmaldr)?

Hayr

Evet Evet

Hayr Hayr

Elektrik konusunda yetitirilmi personel Evet

Elektrik konusunda eitilmi personel Hayr

77

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

6. Donanmn korunmas (Madde 7ye baklmaldr) a) Kullanc veya tedariki besleme iletkenlerinin ar akm koruyucu takacak m (Madde 7.2.2ye baklmaldr)? Ar akm koruma cihazlarnn tipi ve beyan deerleri b) Dorudan hatta yol verilebilecek fazl a.a. motorlarn en byk gc (kW)? c) Motor ar yk alglama cihazlar says azaltlabilir mi? (Madde 7.3e baklmaldr) 7. alma Kablosuz kontrol sistemleri iin geerli sinyal alnmadnda makinann otomatik olarak kapatlmasnn balatlmasndan nce ne kadar zaman gecikmesi olacan belirtilmesi 8. Operatr ara birimi ve makinaya monte edilen kontrol cihazlar (Madde 10a baklmaldr) zel renk tercihleri (rnein, mevcut makinalarla birlikte olmas iin) 9. Kontrol dzeni Mahfazann koruma derecesi (Madde 11.3e baklmaldr) veya zel artlar: 10. Kablaj uygulamalar (Madde 13e baklmaldr) letkenler iin kullanlacak zel tantm yntemi var m? (Madde 13.2.1e baklmaldr) Tip 11. Yardmc donanm ve aydnlatma (Madde 15e baklmaldr) a) zel bir priz tipi gerekli mi? Evet ise, hangi tip? b) Bakm iin prizlere artk akm koruma cihazlarnn (RCD) kullanlmasyla ilave koruma salanyor mu? c) Nerede makina mahalli aydnlatma ile donatlr?

Evet

Hayr

Yol verme Dier

Durma

Evet

Hayr

Evet Evet zin verilebilir en yksek gerilim (V)

Hayr Hayr Aydnlatma devresi gerilimi dorudan g beslemesinden elde edilmiyorsa, tercih edilen gerilim

12. aretleme, uyar iaretleri ve referans gsterililer a) Fonksiyonel tantm (Madde 16.3e baklmaldr) zellikler: b) Yazlar/zel iaretler c) Belgelendirme iareti ? Evet ise hangisi Elektrik donanm zerinde mi? Evet Hangi dilde? Hayr

78

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

13. Teknik dokmantasyon (Madde 17ye baklmaldr) a) Teknik dokmantasyon (Madde 17.1e baklmaldr) b) Kullanc tarafndan temin edilecek kanallarn, ak kablo tepsilerinin veya kablo desteklerinin boyutlar, yeri ve amac (Madde 17.5e baklmaldr) c) Bir zel makina veya kontrol dzeni donanmnn tesis edilecei yere tanmas boyutlar ve arla zel snrlamalar getiriyorsa aklama: d) zel yaplm makinalar iin, ykl makina ile iletme tip deneyleri belgesi isteniliyor mu? e) Dier makinalar iin, ykl prototip makina ile iletme tip deneyleri belgesi isteniliyor mu?

Hangi ortamda?

Hangi dilde?

En byk boyutlar Evet Evet

En byk arlk Hayr Hayr

79

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Ek C (Bilgi iin) Bu standardn kapsad makinalara rnekler

Aadaki listede bu standarda uygun elektrik donanm bulunan makinalara rnekler verilmitir. Bu listenin btn makinalar iermesi amalanmamtr. Liste makinann (Madde 3.35) tarifiyle tutarldr. Bu standard, IEC 60335 standard serisi kapsamnda bulunan ev ve benzeri yerlerde kullanlan makinalara uygulanmaz. Metal ileme makinalar Metal kesme makinalar Metal ekillendirme makinalar Gda makinalar Plastik ve kauuk makinalar Enjeksiyonlu dkm makinalar ekme makinalar flemeli dkm makinalar Termoset dkm makinalar Boyut kltme makinalar Hamur kesiciler Kartrma makinalar Brek ve pasta makinalar Et hazrlama makinalar

Bask, kat ve karton makinalar Bask makinalar Son ilem makinalar, keskiler, katlayclar Makaraya sarma ve kesme makinalar Katlanan kutu yaptrma makinalar Kt ve karton imalat makinalar

Aa ileri makinalar Aa ileri makinalar Levhalama makinalar Testere makinalar

Muayene/deney makinalar Koordinat lme makinalar malat ii lme makinalar

Montaj makinalar Malzeme ykleme/boaltma makinalar Robotlar Konveyrler Yer deitirme makinalar Depolama ve geri alma makinalar

Kompresrler Ambalaj makinalar stifleyiciler/istiften alclar Ambalajlama ve bzerek ambalajlama makinalar

Tekstil makinalar Soutma ve iklimlendirme makinalar Deri/suni deri giyim ve ayakkab makinalar 80

amarhane makinalar Istma ve havalandrma makinalar Yap ve bina malzemeleri makinalar

ICS 29.020 Kesme ve delme makinalar Kaba ileme, silme, parlatma, kesip dzenleme ve fralama makinalar Ayakkab kalplama makinalar Salamlatrma makinalar

TRK STANDARDI Tnel ama makinalar

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Beton kartrma makinalar Tula imal makinalar Ta, seramik ve cam ileme makinalar

Kaldrma makinalar (IEC 60204-32ye baklmaldr) Vinler Yk asansrleri

Tanabilir makinalar Aa ileme makinalar Metal ileme makinalar

nsan tama makinalar Yryen merdivenler nsan tama halat yollar; rnein, telesiyej ve teleski nsan asansrleri

Seyyar makinalar Kaldrma platformlar Fork-lift aralar naat makinalar

Elektrikli kaplar Elence makinalar Atl karncalar

Scak metal ileme makinalar Tabaklama makinalar ok merdaneli makinalar Bant bak makinalar Hidrolik tabaklama makinalar

Pompalar Tarm ve orman makinalar

Maden ve taoca makinalar

81

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Ek D (Bilgi iin) Makinalarn elektrik donanm iindeki iletkenlerin ve kablolarn akm tama kapasiteleri ve ar akmdan korunmalar
Bu ekin amac, izelge 6da (Madde 12ye baklmaldr) verilen artlarda deiiklik olduunda (izelge 6daki notlara baklmaldr), iletken boyutlarnn seiminde ek bilgi verilmesidir.

D.1

Genel iletme artlar

D.1.1 Ortam hava scakl

PVC yaltml iletkenlerin akm tama kapasiteleri, izelge 6da + 40 C ortam scakl iin verilmitir. Dier ortam scaklklar iin dzeltme faktrleri izelge D.1de verilmitir. Kauuk yaltml kablolar iin dzeltme faktrleri, imalat tarafndan verilir. izelge D.1 - Dzeltme faktrleri Ortam hava scakl C 30 35 40 45 50 55 Dzeltme faktr 1,15 1,08 1,00 0,91 0,82 0,71

60 0,58 Not - Dzeltme faktrleri, IEC 60364-5-52den elde edilmitir. PVC iin normal artlarda en byk scaklk 70 Ctur.

D.1.2 Tesis etme yntemleri

Makinalarda, mahfazalar ile donanmn ayr ayr paralar arasnda ekil D.1de gsterilen kablo ve iletkenlerin tesis etme yntemleri tipik olarak kabul edilir (kullanlan harfler IEC 60364-5-52:2001e uygundur.): - B1 Yntemi: letkenlerin veya tek damarl kablolarn tanmas ve korunmas iin borular (Madde 3.7) ve donanml kablo kanal sistemi (Madde 3.5) kullanlmas, - B2 Yntemi: B1in ayns ancak ok damarl kablolar kullanlmas, - C Yntemi: Duvar zerinde kablolar arasnda boluk olmakszn yatay veya dey havada tesis edilen ok damarl kablolar, - E Yntemi: Yatay veya dey ak kablo tepsileri zerindeki ok damarl kablolar (Madde 3.4)

82

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

ekil D.1 letkenlerin/kablolarn saysndan bamsz olarak iletken ve kablo tesis etme yntemleri

D.1.3 Gruplandrma
Kablolarda daha fazla yklenmi iletkenler veya iletken iftleri olmas durumunda, izelge 6da verilen veya imalat tarafndan izelge D.2 veya izelge D3e gre Iz deerleri azaltlr. Not Ib < Iznin % 30 olan devreler iin azaltma uygulanmasna gerek yoktur.

83

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

izelge D.2 - Gruplandrmada Izden azaltma faktrleri Tesis etme yntemi (ekil D.1e baklmaldr) (Not 3e baklmaldr) 2 B1 (devreler) ve B2 (kablolar) C Kablolar arasnda boluk olmadan tek tabakal 0,80 0,85 Ykl devrelerin/kablolarn says 4 0,65 0,75 6 0,57 0,72 9 0,50 0,70

E Kablolar arasnda boluk olmakszn delikli 0,88 0,77 0,73 0,72 tabakalarda tek tabakal E Eskisi gibi ancak, her tava arasnda 300 mmlik 0,86 0,76 0,71 0,66 dey aralk bulunan 2 ila 3 tava ile Tesis ynteminden bamsz olarak kontrol devre 0,76 0,57 0,48 0,40 iftleri 0,5 mm2 Not 1 Bu faktrler aadakilere uygulanr: - Kablolar, tamam eit olarak yklenen, devresinin kendisi simetrik olarak yklenen, - Ayn izin verilebilir en byk iletme scaklna sahip yaltlm iletkenlerin veya kablolarn devre gruplar. Not 2 Ayn faktrler aadakilere uygulanr: - ki veya tek damarl kablolarn gruplar, - ok damarl kablolar. Not 3 Faktrler, IEC 60364-5-52:2001den alnmtr. Not 4 - Delikli kablo tavalar, taban alannn % 30dan fazlas delikli olan bir tavadr (IEC 60364-5-52:2001den alnmtr). izelge D.3 - 10 mm2 ye kadar ok damarl kablolar iin Izyi azaltma faktrleri Ykl iletkenlerin ve iftlerin says 1 3 5 7 10 24 letkenler (> 1 mm2) (Not 3e baklmaldr) 1,0 0,75 0,65 0,55 0,40 iftler (0,25 mm2 ila 0,75 mm2) 1,0 0,39 0,34 0,29 0,21

Not 1 Eit olarak yklenmi iletkenler/iftleri bulunan ok damarl kablolara uygulanr. Not 2 - ok damarl kablo gruplar iin izelge D.2deki azaltma faktrlerine baklmaldr. Not 3 - Faktrler, IEC 60364-5-52:2001den alnmtr.

D.1.4 letkenlerin snflandrlmas

izelge D.4 - letkenlerin snflandrlmas Snf 1 2 5 Aklama Som bakr veya alminyum iletkenler rgl bakr veya alminyum iletkenler Bklgen rgl bakr iletkenler Sabit tesisler Titreimin bulunduu makina tesislerinde, hareketli blmlerin balanmasnda Sk hareketler iin Kullanma/uygulama

Bklgen rgl bakr iletkenler, Snf 5ten daha bklgen olan iletkenler Not - IEC 60228den alnmtr.

84

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

D.2 Ar yk korumas salayan koruyucu cihazlar ile iletkenler arasndaki koordinasyon

Ar yk korumas salayan koruyucu cihazlarn parametreleri ile iletken parametreleri arasndaki iliki ekil D.2de gsterilmitir.

ekil D.2 letkenlerin ve koruyucu cihazlarn parametreleri Bir kablonun doru korumas, koruyucu cihazn iletme karakteristiklerinin (rnein, ar akm koruma cihaz, motor ar yk koruma cihaz) ar yke kar kablonun korunmasnda aadaki iki artn salanmasn gerektirir: b n Z 2 1,45 x Z (1) (2)

Burada: b = Devrenin tasarmland akm, Z = zel tesis etme artlar altnda izelge 6ya gre bir kablonun devaml iletme etkin akm tama kapasitesi (Amper): - Scaklk, IZ nin azaltlmas iin izelge D.1e baklmaldr, - Gruplama, IZ nin azaltlmas iin izelge D.2ye baklmaldr, - ok damarl kablolar, IZ nin azaltlmas iin izelge D.3e baklmaldr. n = Koruma cihaznn anma akm, Not 1 Ayarlanabilir koruma cihazlar iin n anma akm, seilen ayar akmdr. 2: Belirtilen bir srede (rnein, 63 Ae kadar olan koruyucu cihazlar iin 1 h) koruyucu cihazn etkin almasn garanti eden en kk akmdr. Koruyucu cihazn etkin almasn salayan 2 akm, rn standardnda verilir veya imalat tarafndan salanabilir. Not 2 Motor devresi iletkenleri iin ksa devre korumas ksa devre koruma cihazlar ile salanrken iletken/iletkenlerin ar yk korumas, motor/motorlar iin olan ar yk korumas ile salanabilir. Hem ar yk hem de ksa devre korumas salayan bir cihazn bu maddeye gre iletken ar yk korumas iin kullanld yerlerde btn durumlarda tam koruma salamaz (rnein, I2den daha az akm ile ar yk) ve ekonomik olarak zm olmaz. Bu nedenle bu gibi bir cihaz, I2den daha az akml ar yklerin olumasnn muhtemel olmas durumunda uygun olmayabilir.

85

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

D.3

letkenlerin ar akm korumas

letken izin verilebilen en byk scakla erimeden nce, kablodan geen herhangi bir ksa devre akm kesilecek ekilde gerilimli iletkenlere yerletirilmi koruyucu cihazlarla btn iletkenlerin ar akma (Madde 7.2ye baklmaldr) kar korunmu olmalar gerekir. Not - Ntr iletkeni iin Madde 7.2.3 ikinci paragrafa baklmaldr. izelge D.5 Normal ve ksa devre artlarnda izin verilebilir en byk iletken scaklklar Yaltm tipi Polivinil klorr (PVC) Kauuk apraz bal polietilen (XLPE) Etilen propilen bileii (EPR) Silikonlu kauuk (SiR) Not Normal artlarda en yksek scaklk C 70 60 90 90 180 Ksa devre artlarnda en yksek ksa devre iletken scakl a) C 160 200 250 250 350

200 Cu aan ksa sreli ok yksek iletken scaklklar iin kalayl veya plak bakr iletkenler uygun deildir. 200 Cun zerindeki kullanm iin gm veya nikel kaplamal bakr iletkenler uygundur. a) Bu deerler, adiyabatik saylan davrann 5 syi amayaca varsaymna gredir.

Uygulamada koruyucu cihaz, her durumda t (burada t < 5 s) sresini amayan toplam kesme sresinde I akmnda devreyi kestiinde Madde 7.2 kurallar yerine getirilmi olur. t (s cinsinden) sresinin deeri aadaki forml kullanlarak hesaplanr.

k xS t =

Burada: S = Kesit alan (mm2), = a.a. iin etken deer olarak ksa devre akm (A) k = Yaltlm bakr iletken iin aadaki yaltmlara gre faktr dr. PVC : 115 Kauuk: 141 SiR : 132 XLPE : 143 EPR : 143 gG veya gM karakteristikli (IEC 60269-1e baklmaldr) sigortalarn ve IEC 60898e gre B ve C karakteristikli devre kesicilerin kullanlmas, izelge D.5teki scaklk snrlarnn almamasn salar. Bunlar n z iken izelge 6ya uygun olarak seilen n anma akmnda uygulanr.

86

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Ek E (Bilgi iin) Acil durum alma fonksiyonlaryla ilgili aklama

Not Bu kavramlar, bu standardda bunlarn sadece ikisi kullanlm olmakla beraber okuyucuya bu terimlerin kapsam hakknda fikir vermek zere buraya dhil edilmitir.

Acil durum almas Acil durum almas tek tek veya birleim hlinde aadakileri ierir: Acil durum durdurmas, Acil durum yol vermesi, Acil durum kesmesi, Acil durum balamas.

Acil durum durdurmas Tehlikeli hale gelmi bir prosesi veya hareketi durdurmak amacyla yaplan acil alma. Acil durum yol vermesi Tehlikeli bir durumu nlemek veya ortadan kaldrmak amacyla yaplan acil alma. Acil durum kesmesi Elektrik arpmas riski veya baka bir elektrikten kaynaklanan tehlikesi olan bir tesisin tamamnn veya bir blmnn elektrik enerjisini kesmek amacyla yaplan acil alma. Acil durum balamas Acil durumlarda kullanlmas amalanan bir tesisin tamamna veya bir blmne elektrik enerjisini vermek amacyla yaplan acil alma.

87

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Ek F (Bilgi iin) Bu standardn kullanm iin klavuz

F.1 Genel
Bu standardda belirli makinalarn elektrik donanmna uygulanabilen veya uygulanamayan genel kurallarn byk bir ksm verilmitir. Bu standardn tamamndaki artlarn herhangi biri olmakszn yaplan bir atf bu nedenle yeterli deildir. Seilenler, bu standardn kurallarnn tamamn kapsamasn gerektirir. Bir rn ailesi veya zel rn standardn hazrlayan bir teknik komite ve rn ailesi veya zel standard mevcut olmayan bir makina tedarikisi bu standard: a) Atf yapma ve b) lgili maddelerde verilen kurallardan en uygun tercihi/tercihlerin seimini yapma ve c) Makinann donanm iin belirli kurallarn dier ilgili standardlarda yeterli olarak kapsanmas durumunda, gerektiinde baz maddelerin tadilini yapma tercihlerinin seimini salayarak ve risk deerlendirmesine gre ilgili makina iin gereken koruma seviyesinin olumsuz olarak etkilenmeyecek tadilatlar yaparak kullanmaldr. Yukarda verilen a), b) ve c) prensiplerinin uygulandnda aadakiler tavsiye edilir: - Bu standardn ilgili maddelerine ve alt maddelerine atf yapma: 1) lgili uygulanabilir tercihin nerede gsterilecek biimde uygun olmal, 2) zel makine veya donanm kurallar iin tadil edilecek veya geniletme yaplacak biimde olmaldr. - Elektrik donanm iin ilgili standardda yeterli olarak kapsanan kurallar iin bu ilgili standarda dorudan atf yapma. Btn durumlarda uzmann aadakileri yerine getirebilmesi nemlidir: Makinann gerekli risk deerlendirmesini yapabilmeli, Bu standardn btn kurallarn okuyabilmeli ve anlayabilmeli, Alternatifler verildiinde bu standarddan uygulanabilir kurallar seebilmeli, Bu standardn kurallarnda kapsanmayan veya farkl olan ve makine ve onun kullancs tarafndan belirlenecek ilave zel kurallar tanmlayabilmeli ve Hassas olarak zel kurallar tanmlayabilmeli.

Bu standardda ekil 1de tipik bir makinann blok emas verilmitir ve bu grevin balang noktas olarak kullanlabilir. Bu ema, belirli kurallar/donanm ile ilgili maddeleri ve alt maddeleri gsterir. Bununla birlikte karmak bir dokman olan bu standard ve izelge F.1, belirli bir makina iin uygulama tercihlerini tanmlar ve ilgili dier standardlara atf yapar.

88

ICS 29.020 izelge F.1 Uygulama tercihleri Konu Kapsam Genel kurallar Donanmn seimi Beslemenin ayrma (yaltma) cihaz stisna edilen devreler Beklenmeyen altrmann nlenmesi, yaltma Elektrik arpmasna kar koruma Acil durum almalar ki elle kontrol Kablosuz kontrol Arza durunda kontrol fonksiyonlar Konum alglayclar Operatr ara yz cihazlarnn renkleri ve iaretlemesi Acil durum durdurma cihazlar Acil durum kesme cihazlar Kontrol dzeni Kirleticilerin vb. giriine kar koruma letkenlerin tantlmas Dorulama

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Madde veya alt madde 1 4 4.2.2 5.3 5.3.5 5.4, 5.5 ve 5.6 6 9.2.5.4 9.2.6.2 9.2.7 9.4 10.1.4 10.2, 10.3 ve 10.4 10.7 10.8 10.1.3 ve 11.3 13.2 18

i)

ii) x

iii)

iv) ISO 12100 (btn blmler) ISO 14121 IEC 60439 serisi ISO 12100 (btn blmler) ISO 14118 IEC 60364-4-41

x x

x x

x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x IEC 60529 x x x ISO 14121 ISO 13849 (btn blmler) IEC 62061 ISO 14119 IEC 60073 IEC 61310 (btn blmler) ISO 13850 x x x x

ISO 13850 ISO 13851

lave kullanc kurallar Ek B x x Faaliyetin olduu bu standarddaki madde ve alt maddeler, aadakilere gre kabul edilmelidir (x ile gsterilen): i) Verilen tedbirlerden seme, ii) lave kurallar, iii) Farkl kurallar, iv) lgili olabilecek dier standardlar.

89

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Ek G (Bilgi iin) Tipik iletken kesit alanlarnn mukayesesi

letkenlerin kesit alanlarnn Amerikan tel ls (AWG), milimetrekare, in kare ve dairesel mil olarak mukayesesi izelge G.1de verilmitir. izelge G.1 letken boyutlarnn mukayesesi 20 Cta bakrn d.a. direnci km bana ohm 91,62 87,60 63,46 55,44 36,70 34,45 24,80 20,95 18,20 13,19 12,20 8,442 7,56 5,315 4,700 3,335 3,110 2,093 1,840 1,320 1,160 0,8295 0,7340 0,5211 0,5290 0,4139 0,3910 Dairesel mil

Tel boyutu mm2 0,2

l no (AWG) 24 mm2 0,196 0,205 0,283 0,324 0,500 0,519 0,750 0,823 1,000 1,31 1,500 2,08 2,500 3,31 4,000 5,26 6,000 8,37 10,000 13,3 16,000 21,1 25,000 33,6 35,000 42,4 47,000

Kesit alan n2 0,000304 0,000317 0,000438 0,000504 0,000775 0,000802 0,001162 0,001272 0,001550 0,002026 0,002325 0,003228 0,003875 0,005129 0,006200 0,008152 0,009300 0,012967 0,001550 0,020610 0,024800 0,032780 0,038800 0,052100 0,054200 0,065700 0,072800

0,3 22 0,5 20 0,75 18 1,0 16 1,5 14 2,5 12 4 10 6 8 10 6 16 4 25 2 35 1 50

387 404 558 640 987 1020 1480 1620 1973 2580 2960 4110 4934 6530 7894 10380 11841 16510 19735 26240 31576 41740 49338 66360 69073 83690 92756

90

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

20 Ctan baka scaklklar iin diren, aadaki formle gre hesaplanabilir: R = RI [1+0,00393 (t-20)] Burada: RI : 20 Cta diren, R : t Cta direntir.

91

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Ek ZA (Bilgi iin) Bu standardda atf yaplan uluslararas standardlara karlk gelen Avrupa standardlar
Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin dier standard ve/veya dokmanlara atf yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste hlinde verilmitir. Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yaplmas art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin belirtilmemesi hlinde ilgili standardn en son basks kullanlr. Uluslararas bir standardda, CENELEC tarafndan (mod) ile gsterilen ortak deiiklikler yapldnda, ilgili EN/HD uygulanr. Standard IEC 60034-1 IEC 60034-5 Yl -1) -1) Balk Rotating electrical machines - Part 1: Rating and performance Rotating electrical machines - Part 5: Degrees of protection provided by the integral design of rotating electrical machines (IP code) Classification Rotating electrical machines - Part 11: Thermal protection; EN/HD EN 60034-1 EN 60034-5 Yl 20042) 20012)

IEC 60034-11 IEC 60072-1

-1) -1)

EN 60034-11

20042) -

Dimensions and output series for rotating electrical machines - Part 1: Frame numbers 56 to 400 and flange numbers 55 to 1080 Dimensions and output series for rotating electrical machines - Part 2: Frame numbers 355 to 1000 and flange numbers 1180 to 2360 Basic and safety principles for man-machine interface, marking and identification - Coding principles for indicators and actuators Plugs, socket-outlets and couplers for industrial purposes - Part 1: General requirements Electrical installations of buildings - Part 4-41: Protection for safety; Protection against electric shock Electrical installations of buildings Part 4-43: Protection for safety Protection against overcurrent Electrical installations of buildings Part 5-52: Selection and erection of electrical equipment - Wiring systems -

IEC 60072-2

-1)

IEC 60073

2002

EN 60073

2002

IEC 60309-1 IEC 60364-4-41

1999 2001

EN 60309-1 +A11 -

1999 2004 -

IEC 60364-4-43 +corr.August IEC 60364-5-52

1) 2)

Tarihsiz referans. Yaym tarihindeki geerli basks.

92

ICS 29.020 Standard IEC 60364-5-53 + A1 IEC 60364-5-54 (mod) Yl Balk

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011 EN/HD Yl -

Electrical installations of buildings Part 5-53: Selection and erection of electrical equipment - Isolation, switching and control Electrical installations of buildings Part 5-54: Selection and erection of electrical equipment - Earthing arrangements, protective conductors and protective bonding conductors 2001 Database 1999 Electrical installations of buildings - Part 6-61: Verification; Initial verification Graphical symbols for use on equipment Low-voltage switchgear and control gear assemblies - Part 1: Type-tested and partially type-tested assemblies Basic and safety principles for man-machine interface, marking and identification Identification of equipment terminals and of terminations of certain designated conductors, including general rules for an alphanumeric system Basic and safety principles for man-machine interface, marking and identification Identification of conductors by colours or numerals Basic and safety principles for man-machine interface, marking and identification Actuating principles

HD 60364-5-54

2006

IEC 60364-6-61 IEC 60417 IEC 60439-1

EN 60439-1

1999

IEC 60445 +corr.July

1999 2002

EN 60445

2000

IEC 60446 +corr.July

1999 2002

EN 60446

1999

IEC 60447

2004

EN 60447

2004

IEC 60529 +A1 IEC 60617 IEC 60621-3

1989 1999 Database 1979

Degrees of protection provided by enclosures (IP EN 60529 code) +corr May +A1 Graphical symbols for diagrams Electrical installations for outdoor sites under heavy conditions (including opencast mines and quarries) - Part 3 : General requirements for equipment and auxiliaries -

1991 1993 2000 -

IEC 60664-1 (mod) IEC 60947-1 IEC 60947-2

1992

Insulation coordination for equipment within low- EN 60664-13) Voltage systems; part 1: principles, requirements and tests Low-voltage switchgear and controlgear Part 1: General rules Low-Voltage switchgear and control gear - Part 2: Circuit-breakers EN 60947-1 +corr.November EN 60947-2

2003

2004 2003

2004 2004 2003

3) EN 60664-1, IEC 60664-1 ve bunun A1:2000 ile A2:2002 tadillerini ierir.

93

ICS 29.020 Standard IEC 60947-3 +corr..July IEC 60947-5-1 Yl 1999 1999 2003 Balk

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011 EN/HD Yl 1999

Low-voltage switchgear and control gear - Part 3: EN 60947-3 Switches, disconnectors, switch-disconnectors and fuse-combination units Low-voltage switchgear and control gear - Part 5-1: Control circuit devices and switching elements - Electromechanical control circuit devices Low-Voltage switchgear and control gear - Part 7-1: Ancillary equipment; Terminal blocks for copper conductors Preparation of documents used in electrotechnology - Part 1: general requirements Preparation of documents used in Electrotechnology - Part 2: Function-oriented diagrams EN 60947-5-1 +corr. July

2004 2005

IEC 60947-7-1 +corr.March IEC 61082-1 +corr.November IEC 61082-2

2002 2003 1991 1993 1993

EN 60947-7-1

2002

EN 61082-1 EN 61082-2

1994 1994

IEC 61082-3

1993

Preparation of documents used in EN 61082-3 Electrotechnology - Part 3: Connection diagrams, tables and lists Preparation of documents used in Electrotechnology - Part 4: Location and installation documents Protection against electric shock - Common aspects for installation and equipment Safety of machinery - Indication, marking and actuation Industrial systems, installations and equipment and industrial products Structuring principles and reference designations Electrical safety in low voltage distribution systems up to 1 kV a.c. and 1,5 kV d.c. Equipment for testing, measuring or monitoring of protective measures Part 3: Loop impedance Safety of power transformers, power supply units and similar Part 1: General requirements and tests Safety of power transformers, power supply units and similar Part 2-6: Particular requirements for safety isolating transformers for general use Connectors - Safety requirements and tests EN 61082-4

1994

IEC 61082-4

1996

1996

IEC 61140 IEC 61310 IEC 61346

2001 Series Series

EN 61140 EN 61346

2002 Series

IEC 61557-3

1997

EN 61557-3

1997

IEC 61558-1 (mod) +A1 IEC 61558-2-6

1997 1998 - 1)

EN 61558-1 + corr. April + A1 + A11 4) EN 61558-2-6

1997 2003 1998 2003 1997 2)

IEC 61984
4)

2001

EN 61984

2001

EN 61984,IEC 61558:2005i esas alan EN 61558:2005 tarafndan yrrlkten kaldrlmtr.

94

ICS 29.020 Standard IEC 62023 IEC 62027 IEC 62061 +corr.July IEC 62079 ISO 7000 ISO 12100-1 Yl 2000 2000 2005 2005 2001 2004 2003 Balk

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011 EN/HD EN 62023 EN 62027 EN 62061 Yl 2000 2000 2005

Structuring of technical information and documentation Preparation of parts lists Safety of machinery - Functional safety of safety-related electrical, electronic and programmable electronic control systems Preparation of instructions - Structuring, content and presentation Graphical symbols for use on equipment; index and synopsis Safety of machinery - Basic concepts, general principles for design - Part 1: Basic terminology, methodology Safety of machinery - Basic concepts, general principles for design Part 2: Technical principles Safety of machinery - Safety-related parts of control systems Part 1: General principles for design Safety of machinery - Safety-related parts of control systems Part 2: Validation Safety of machinery - Emergency stop Principles for design

EN 62079 EN ISO 12100-1

2001 2003

ISO 12100-2

2003

EN ISO 12100-2

2003

ISO 13849-1

1999

ISO 13849-2

2003

EN ISO 13849-2

2003

ISO 13850

1996

95

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Ek ZZ (Bilgi iin) AB Direktiflerinin Temel Gereksinimlerinin izlenmesi

Bu Avrupa Standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birlii tarafndan CENELECe verilen talimatlara gre hazrlanm ve bu standardlarn kapsam iinde yalnzca 98/37/EC (Machinery)2), AB direktifinin EK Isnda verilenlerin dnda aadaki Temel Gereksinimler bulunmaktadr: - 1.1.2 - 1.2 - 1.5.1 - 1.5.4 - 1.6.3 (makinann elektriksel beslemesinin yaltlmas iin) - 1.6.4 (elektrik donanma eriim iin) - 1.7.0 - 1.7.1 - 1.7.2 (bir elektriksel yapnn artk riskleri iin) - 1.7.4(c) Bu standarda uygunluk, ilgili Direktifin belirli temel gereksinimlere uygun olma vastalarn salar. Uyar: Dier artlar ve dier AB Direktifleri, bu standardn kapsamnda bulunan rnlere uygulanabilir.

2)

TSE Notu: 2006/42/AT Makina Emniyeti Ynetmelii Sanayi ve Ticaret Bakanl tarafndan 03/03/2009 tarihli ve 27158 sayl Resm Gazete'de yaymlanmtr. 29/12/2009 tarihinde yrrle girmitir.

96

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Kaynaklar
IEC 60038:2002, IEC standard voltages IEC 60204-11:2000, Safety of machinery Electrical equipment of machines Part 11: Requirements for HV equipment for voltages above 1 000 V a.c. or 1 500 V d.c. and not exceeding 36 kV IEC 60204-31:2001, Safety of machinery Electrical equipment of machines Part 31: Particular safety and EMC requirements for sewing machines, units, and systems IEC 60204-32:1998, Safety of machinery Electrical equipment of machines Part 32: Requirements for hoisting machines IEC 60228:2004, Conductors of insulated cables IEC 60269-1:1998, Low-voltage fuses Part 1: General requirements IEC 60287 (all parts), Electric cables Calculation of the current rating IEC 60332 (all parts), Tests on electric and optical fibre cables under fire conditions IEC 60335 (all parts): Household and similar electrical appliances Safety IEC 60364 (all parts): Electrical installations of buildings IEC 60757:1983, Code for designation of colours IEC 60947-5-2:1997, Low-voltage switchgear and controlgear Part 5-2: Control circuit devices and switching elements Proximity switches Amendment 1 (1999) Amendment 2 (2003) IEC 61000-5-2:1997, Electromagnetic compatibility (EMC) Part 5: Installation and mitigation guidelines Section 2: Earthing and cabling IEC 61000-6-1:1997, Electromagnetic compatibility (EMC) Part 6: Generic standards Section 1: Immunity for residential, commercial and light-industrial environments IEC 61000-6-2:2005, Electromagnetic compatibility (EMC) Part 6-2: Generic standards Immunity for industrial environments IEC 61000-6-4:1997, Electromagnetic compatibility (EMC) Part 6: Generic standards Section 4: Emission standard for industrial environments IEC 61084-1:1991, Cable trunking and ducting systems for electrical installations Part 1: General requirements IEC 61180-2:1994, High-voltage test techniques for low-voltage equipment Part 2: Test equipment IEC 61200-53:1994, Electrical installation guide Part 53: Selection and erection of electrical equipment Switchgear and controlgear

97

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

IEC 61496-1:2004, Safety of machinery Electro-sensitive protective equipment Part 1: General requirements and tests IEC 61557 (all parts), Electrical safety in low voltage distribution systems up to 1 000 V a.c. and 1500 V d.c. Equipment for testing, measuring or monitoring of protective measures IEC 61558-2-17:1997, Safety of power transformers, power supply units and similar Part 2: Particular requirements for transformers for switch mode power supplies IEC 61800-3:2004, Adjustable speed electrical power drive systems Part 3: EMC requirements and standard including specific test methods IEC 61800-5-1:2003, Adjustable speed electrical power drive systems Part 5-1: Safety requirements Electrical, thermal and energy CISPR 61000-6-3:1996, Electromagnetic compatibility (EMC) Part 6: Generic standards Section 3: Emission standard for residential, commercial and light-industrial environments IEC Guide 106:1996, Guide for specifying environmental conditions for equipment performance rating ISO 3864-1:2002, Graphical symbols Safety colours and safety signs Part 1: Design principles for safety signs in workplaces and public areas ISO 13849-2:2003, Safety of machinery Safety-related parts of control systems Part 2: Validation ISO 13851:2002, Safety of machinery Two-hand control devices Functional aspects and design principles ISO 14118:2000, Safety of machinery Prevention of unexpected start-up ISO 14122-1:2001, Safety of machinery Permanent means of access to machinery Part 1: Choice of fixed means of access between two levels ISO 14122-2:2001, Safety of machinery Permanent means of access to machinery Part 2: Working platforms and walkways ISO 14122-3:2001, Safety of machinery Permanent means of access to machinery Part 3: Stairs, stepladders and guard-rails CENELEC HD 516 S2, Guide to use of low-voltage harmonized cables

98

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

ndeks
Bu indeks, Madde 3te tarif edilen terimleri alfabetik srada listeler ve bu standard metninde bunlarn kullanld maddeleri gsterir. Her bir tarifin numaras koyu metin olarak verilmitir. Acil durum devre d brakma cihaz Acil durum durdurma cihaz Aktaki iletken blm 3.18, 9.2.5.4.1, 9.2.5.4.3, 10.2.1, 10.8, 12.7.1 3.17, 9.2.4, 9.2.7.2, 10.7, 10.8.1 3.23, 3.30, 3.45, 6.3.1, 6.3.3, 7.2.3, 8.2.1, 8.2.3, 8.2.5, 8.4, A.1, A.2, A.3, A.4.2 3.55, 3.10, 5.3.2, 5.3.3, 6.2.4, 7.2.10, 7.3.2, 8.2.4, 9.2.5.4.3, 9.4.2.1, 9.4.3.1, 13.4.4, 13.4.5 3.32, 1, 6.2.2, 9.1.1, 9.2.5.3, 9.2.6.3, 9.3, 9.4.2.3, 11.2.2, 13.4.5, 17.2 3.25, 3.26, 3.44, 4.1, 6.3.2.2, 8.1, 8.2.5, 8.3, 9.3.4, 9.4.1, 9.4.2, 9.4.2.1, 9.4.2.2, 9.4.2.3, 9.4.3.1, 9.4.3.2 3.39, 3.40, 3.52, 6.3.3, 7.1, 7.2, 7.7, 8.2.4, 9.1.3, 9.4.3.1, 14.1, 14.6, 15.1, 15.2.2, 17.4, 18.2.2, A.1, A.2, ek B, D.2, D.3 3.40, 7.1, 7.3.1, 7.3.2, 7.3.3, 9.2.5.5, 9.4.3.1, 14.1, 14.6, 15.1, Ek B, D.2 3.6, 9.2.5.2, 9.2.6.2 3.3, 3.15, 3.20, 3.21, 3.29, 6.2.1, 6.2.2, 6.2.5, 11.2.1, 11.2.2, 12.7.1, 13.1.3, 13.4.3 3.7, 3.14, 13.1.1, 13.1.3, 13.4.2, 13.4.3, 13.5.1, 13.5.3, 13.5.4, 13.5.5, 14.4, D.1.2 3.13, 9.4.2.1, 10.1.4, 10.8.2 3.12, 3.20, 3.38, 6.1, 6.2.1, 6.2.2, 6.2.4, 9.2.5.4, 10.1.3, 12.7.1 3.29, 6.1, 6.3, 6.4, 8.1, 18.1, Ek A 3.21, 1., 3.2, 3.5, 3.8, 3.10, 3.15, 3.16, 3.19, 3.20, 3.21, 3.23, 3.27, 3.42, 3.47, 3.51, 3.54, 3.57, 4.1, 4.2, 4.3.1, 4.3.4, 4.4.1, 4.4.2, 4.4.3, 4.4.4, 4.4.5, 4.4.6, 4.4.7, 4.4.8, 4.5, 4.6, 4.7, 5.1, 5.2, 5.3.1, 5.3.5, 5.4, 5.5, 6.1, 6.2.1, 6.2.2, 6.2.4, 6.3.1, 6.3.2.1, 6.3.2.2, 6.4.1, 7.1, 7.2.2, 7.2.5, 7.7, 7.9, 8.1, 8.2.1, 8.2.2, 8.2.3, 8.2.7, 8.2.8, 8.4, 9.2.5.4.1, 9.4.1, 10.3.2, 11.1, 11.2.1, 11.2.2, 11.3, 11.4, 11.5, 12.2, 12.3, 12.4, 13.3, 13.4.2, 13.4.5, 13.5.3, 14.1, 14.5, 15.2, 16.1, 16.2.1, 16.2.2, 16.3, 16.4, 17.1, 17.2, 17.3, 17.4, 17.6, 17.7, 17.9, 18.1, 18.2.2, 18.2.3, 18.3, 18.4, 18.6, 18.7, A.1, A.2, A.3, Ek B, D.1.2, 3.5, 3.14, 13.1.3, 13.4.2, 13.5.1, 13.5.6 99

Anahtarlama cihaz

Ara kilit

Arza

Ar akm

Ar yk

Ayn anda oluan Bariyer

Boru

Dorudan ama almas Dorudan temas Dolayl temas Donanm

Donanml kablo kanal sistemi

ICS 29.020

TRK STANDARDI

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Eitilmi kii (elektrik konusunda) Elektrikli alma alan Elektrikli kapal alma alan Elektronik donanm Endktif g besleme sistemi Engel E potansiyel kuaklama Fi-priz kombinasyonu

3.31, 3.15, 3.19, 5.5, 6.2.2, Ek B 3.15, 5.5, 9.2.5.4.3, 11.3, 11.5 3.19, 5.4, 5.6, 6.2.2, 8.2.4 3.16, 4.3.3, 4.4.2, 5.1, 9.4.2.3 3.30, 5.3.1, 5.5, 13.1.4 3.38, 6.2.1, 6.2.2, 6.2.6, 9.2.5.4.3, 11.2.1 3.22, 3.27, 3.43, 8.1 3.41, 5.3.2, 5.3.3, 5.6, 8.2.4, 11.2.1, 13.1.2, 13.3, 13.4.5, 13.4.6, 18.2.3 3.27, 4.4.2, 8.1, 8.3 3.33, 3.12, 6.2.2, 6.2.3, 6.2.4, 6.3.1, 6.3.2, 6.3.3, 6.4.1, 8.2.5, 8.2.8, 12.7.1, 13.4.5, 13.4.7, A.1 3.42, 1, 3.35, 4.1, 7.2.3, 11.2.2, 12.2, 12.7.8, 13.2.4, 18.3, 18.4 3.1, 3.13, 9.2.5.4.1, 10.1.2, 10.2.1, 10.2.2, 10.4, 10.6, 10.7.3, 10.8.2, 10.8.3, 10.9 3.26, 3.23, 3.25, 3.29, 3.40, 3.52, 4.1, 6.3.2.2, 6.3.2.3, 6.3.3, 6.4.2, 7.1, 7.2.9, 7.7, 8.1, 8.2.1, 8.2.8, 9.2.5.1, 9.2.7.3, 9.4.2.3, 9.4.3.1, 17.6, 18.2.2, 18.2.3, 18.6, A.1, A.2, A.4.1, A.4.2, A.4.3 3.36, 5.4, 5.5, 6.2.2, 9.4.3.1, 10.2.2, 11.2.1, 11.2.2, 13.1.1, 13.2.2, 16, Ek B 3.51, 5.3.4, 10.1.2, 11.2.1 3.4, 13.4.2, 13.5.1, 17.4, Ek B 3.14, 7.2.8, 8.2.3, 12.3, 12.7.8, 13.1.3, 13.3, 13.4.1, 13.4.2, 13.5.1, 13.5.2, 17.4 3.52, 7.2.9, 12.7.8, Ek B, D.3 3.9, 3.17, 3.18, 9.1.1, 9.2.4, 9.2.5.2, 9.2.6.1, 9.2.6.2, 9.2.6.3, 9.3.4, 9.4.2.1, 10.1.2, 10.1.3, 10.1.5, 10.5, 11.2.1, 11.2.2, 13.3, 16.3, 16.5, 17.6, Ek B

Fonksiyonel kuaklama Gerilimli blm

G devresi

Harekete geirici Hata

aretleme

letme seviyesi Kablo tavas Kapal kanal

Ksa devre akm Kontrol cihaz

Kontrol devresi 100

3.8, 3.9, 3.42, 4.1, 5.3.5, 5.4, 7.2.4, 9.1.1, 9.1.2, 9.1.3, 9.3.5, 9.4.2.1, 9.4.2.2, 9.4.2.3, 9.4.3.1, 9.4.3.3, 11.2.2, 12.2, 12.4,

ICS 29.020

TRK STANDARDI 12.7.8, 13.2.4, 13.4.5, D.1.3

TS EN 60204-1/Nisan 2011

Kontrol dzeni

3.10, 4.2.2, 6.3.2.2, 9.2.5.4.3, 11.1, 11.2.1, 11.2.2, 11.3, 11.5, 16.4, Ek B 3.11, 9.2.2 3.56, 9.2.2 3.50, 3.32, 4.1, 17.2 3.45, 3.44, 5.1, 5.2, 8.2.1, 8.2.2, 8.2.3, 8.2.6, 8.2.7, 8.2.8, 8.4, 12.7.2, 12.7.3, 12.7.4, 13.1.1, 13.1.2, 13.2.2, 13.2.4, 18.2.2, A.1, A.2, A.4.1, Ek B 3.49, 3.50, 4.1, 9.3.1, 17.2 3.43, 3.44, 3.45, 5.1, 6.3.3, 6.4.1, 7.2.4, 8.1, 8.2, 8.3, 9.1.1, 9.4.2.1, 9.4.3.1, 12.7.2, 12.7.8, 13.1.1, 13.4.5, 13.5.1, 15.1, 15.2.1, 18.1, 18.2.2, 18.2.3, 18.3, 18.4, A.1, A.3, A.4.2 3.44, 5.1, 6.4.1, 7.2.4, 8.1, 8.2, 8.4, 9.1.1, 9.4.2.1, 9.4.3.1, 12.7.2, 13.1.1, 13.4.5, 13.5.1, 15.1, 15.2.1, 18.1, 18.2.2, 18.2.3, 18.3, 18.4, A.3, A.4.2 3.57, 1, 3.54, 4.1, 4.3.2, 4.4.1, 4.4.7, 4.4.8, 4.5, 7.2.2, 7.2.9, 7.3.2, 10.3.2, 13.2.1, 14.5, 16.3, 17.3, 17.4, 17.9, Annex B, F.1 3.20, 3.10, 4.4.2, 5.3.3, 6.2.2, 6.2.4, 7.2.8, 8.2.3, 8.2.5, 9.4.3.1, 10.8.1, 10.8.2, 11.2.1, 11.2.2, 11.3, 11.4, 11.5, 12.7.1, 12.7.6, 12.7.8, 13.3, 13.5.6, 14.2, 15.2.1, 15.2.2, 16.2.1, 16.4, 16.5, Ek B 3.34, 3.11, 3.35, 3.56, 9.2.2, 9.2.5.4.2, 9.2.5.4.3, 9.3.4, 14.6

Kontroll durdurma Kontrolsz durma Koruma Koruma iletkeni

Koruyucu Koruyucu kuaklama

Koruyucu kuaklama devresi

Kullanc

Mahfaza

Makina harekete geiricisi

Makinalar, makina

3.35, 1, 3.8, 3.11, 3.20, 3.21, 3.26, 3.28, 3.30, 3.32, 3.34, 3.54, 3.56, 3.57, 4.1, 4.2.2, 4.4.1, 4.4.8, 4.6, 5.1, 5.2, 5.3.1, 5.3.4, 5.4, 5.5, 7.1, 7.2.1, 7.2.3, 7.3.1, 7.5, 7.8, 8.1, 8.2.1, 8.2.7, 9.1.1, 9.2.2, 9.2.3, 9.2.5.1, 9.2.5.2, 9.2.5.3, 9.2.5.4.1, 9.2.5.4.2, 9.2.5.4.3, 9.2.5.5, 9.2.6.2, 9.2.6.3, 9.2.7.1, 9.2.7.2, 9.2.7.3, 9.2.7.4, 9.2.7.5, 9.3.1, 9.3.3, 9.3.4, 9.3.5, 9.4.1, 9.4.3.1, 10.1.1, 10.1.2, 10.1.3, 10.1.4, 10.1.5, 10.3.2, 10.6, 11.1, 11.2.1, 11.3, 11.4, 11.5, 12.2, 12.6.2, 12.7.1, 13.1.2, 13.4.3, 13.4.4, 13.5.6, 13.5.7, 13.5.8, 14.2, 14.4, 15.1, 15.2, 16.2.1, 16.3, 16.4, 17.1, 17.2, 17.4, 17.6, 18.1, 18.2.1, 18.2.2, 18.2.3, 18.3, 18.7, A.1, A.3, A.4.2, Ek B, Ek C, D.1.2, F.1 3.37, 3.33, 5.1, 5.3.3, 7.2.3, 7.3.2, 9.4.3.1, 12.7.2, 13.2.3, 13.2.4, D.3 3.2, 12.1, 12.4, A.4.3, Ek B 101

Ntr iletkeni

Ortam scakl

ICS 29.020 Referans gsterili Risk

TRK STANDARDI 3.47, 11.2.1, 16.5, 17.3, 17.9, Ek B

TS EN 60204-1/Nisan 2011

3.48, 1, 3.31, 3.33, 3.43, 3.50, 3.53, 4.1, 4.2.2, 5.4, 9.2.4, 9.2.5.3, 9.2.5.4.1, 9.2.5.4.2, 9.2.6.2, 9.2.7.4, 9.4.1, 9.4.2, 11.4, 13.2.1, 13.4.2, 16.2.1, 16.2.2, A.1, Ek E, F.1 3.54, 4.1, 4.2.1, 4.3.1, 4.4.1, 4.4.7, 4.4.8, 4.5, 4.7, 6.2.2, 7.2.2, 7.2.7, 7.2.10, 10.3.2, 11.2.2, 11.4, 12.3, 13.2.1, 16.1, 16.3, 16.4, 17.1, 17.3, 17.9, Ek B, F.1 3.28, 1, 3.20, 3.30, 3.49, 3.50, 3.53, 4.1, 5.4, 6.2.2, 6.2.4, 6.3.1, 6.3.2, 6.3.3, 7.3.1, 7.4, 7.5, 7.6, 7.8, 8.2.5, 9.2.3, 9.2.5.1, 9.2.5.3, 9.2.5.4.1, 9.2.5.4.2, 9.2.5.4.3, 9.2.5.5, 9.2.6.1, 9.2.6.4, 9.2.7.3, 9.2.7.5, 9.3.1, 9.3.2, 9.3.3, 9.3.4, 9.3.5, 9.4.1, 9.4.2.2, 9.4.2.3, 9.4.3.1, 9.4.3.2, 9.4.3.3, 10.1.1, 10.1.2, 10.1.4, 10.2.1, 10.3.2, 12.1, 12.3, 13.1, 13.4.5, 16.2.1, 16.2.2, 17.2, 18.2.3, Ek B, Ek E 3.24, 3.45, 8.2.1, A.3 3.46, 9.4.1, 9.4.2.2 3.53, 3.15, 3.19, 3.31, 5.5, 6.2.2, Ek B

Tedariki

Tehlike

Yabanc iletken blm Yedekleme Yetitirilmi kii (elektrik konusunda)

102