baba, bu kitap sana

... rahmet dileyerek babama ve babalarndan Hatice ile Aliye...

Cevat AKKANAT: 1964te Balkesir-Dursunbey-K.Iklar Kynde dodu. 1991 ylnda Dokuz Eyll niversitesi, Buca Eitim Fakltesi, Trk Dili ve Edebiyat Eitimi Blmn bitirdi. 2000 ylnda Gelenek ve kinci Yeni iiri balkl tezi ile Krkkale niversitesinde Yeni Trk Edebiyat Yksek Lisansn tamamlad. nternet ortamnda yaymlanan www.dergibi.comun iir editrln ve Lik Edebiyat Dergisinin yayn danmanln yapmtr. Yaynlanm Kitaplar: iir: Kara Oyun (Kra Yay., 1997), Gz Klsii (Beyan Yay., 1998), Sen Bir Sevda Aacsn Trkler Bytr Yzn (Tara Edebiyat Yay., 2000), Tan Tan Traska (Lik Kitapl, 2002). nceleme: Gelenek ve kinci Yeni (Kltr Bak. Yay., 2002).

Metin CEVAT AKKANAT Grsel Ynetmen NURULLAH ZBAY Dizgi-Tashih HATCE AKKANAT Bask DUMAT ISBN 975-6881-06-2 Odunpazar Belediyesi Yaynlar - 9 Kltr Yaynlar - 6 2005

CEVAT AKKANAT

baba, bu kitap sana

(Babalar in iirler) nceleme-Antoloji

ODUNPAZARI BELEDYES

NDEKLER
TAKDM NSZ 1873 MEHMET KF ERSOY 1890 ORHAN SEYF ORHON 1894 IK VEYSEL 1898 FARUK NAFZ AMLIBEL 1901 KEMALETTN KM KAMU 1902 NAZIM HKMET RAN 1903 ERCMEND BEHZAD LAV 1904 ARF NHAT ASYA 1904 MER BEDRETTN UAKLI 1905 NECP FAZIL KISAKREK 1907 ASAF HALET ELEB 1907 SABAHATTN AL 1908 AHMET MUHP DIRANAS 1910 CAHT SITKI TARANCI 1910 ZYA OSMAN SABA 1911 RIFAT ILGAZ 1914 FAZIL HSN DALARCA 1915 MELH CEVDET ANDAY 1915 MTAK ERENUS 1916 BEHET NECATGL 1916 CAHT IRGAT 1917 A. KADR (MERBOYU) 1917 CAHT KLEB 1918 LHAN BERK 1918 ORHAN MURAT ARIBURNU 1919 CEYHUN ATUF KANSU 1920 MEHMED KEMAL 1920 SABAHATTN KUDRET AKSAL 1923 ZDEMR ASAF 1925 ATTL LHAN 1926 CAN YCEL 1927 HASAN HSEYN 1927 KRAN KURDAKUL 1927 TURGUT UYAR 9 11 16 17 22 24 26 27 30 32 33 34 35 36 38 39 40 42 44 48 49 51 52 53 55 56 58 59 60 61 63 65 66 68 73 74

1928 AL YCE 1928 EDP CANSEVER 1928 ERCMENT UARI 1928 MUHTEEM SNTER 1930 BAHAEDDN KARAKO 1931 CEMAL SREYA 1931 ECE AYHAN (ALAR) 1933 AHMET OKTAY (BRTECENE) 1933 SEZA KARAKO 1934 NUR PAKDL 1935 AL PSKLLOLU 1935 ERDOAN ALKAN 1935 KEMAL ZER 1936 HLM YAVUZ 1936 ZDEMR NCE 1936 YAVUZ BLENT BAKLER 1937 LK TAMER 1938 DNER SMER 1938 ERGN GNE 1938 METN DEMRTA 1939 ERDEM BAYAZIT 1939 HSAN REN 1940 ALAEDDN ZDENREN 1940 CAHT ZARFOLU 1940 M. AKF NAN 1941 EGEMEN BERKZ 1941 MELSA GRPINAR 1942 ATAOL BEHRAMOLU 1943 ABDLKADR BULUT 1943 SENNUR SEZER 1943 SREYYA BERFE 1944 SMET ZEL 1944 ZKAN MERT 1944 REFK DURBA 1945 M. RAGIP KARCI 1945 NURETTN DURMAN 1946 AHMET TELL 1946 HDAYET KARAKU 1946 HSEYN PEKER 1946 HSEYN YURTTA 1946 NHAT BEHRAM 1946 OSMAN SARI 1947 AHMET ADA 1947 METN NAL MENGOLU 1948 ARKADA ZEKA ZGER 1949 ARZU K. AYEK 1949 BEHET AYSAN

76 78 80 82 83 86 87 88 90 100 101 102 104 106 107 109 110 111 113 114 115 117 118 120 124 125 126 127 129 131 132 134 140 141 144 145 146 147 149 150 152 154 156 157 160 162 163

1949 CUMAL NALDI HASANNEBOLU 1949 GLSM AKYZ 1949 HULK AKTUN 1949 MEHMET ATLLA MARA 1950 EBUBEKR EROLU 1950 SNA AKYOL 1951 BARI PRHASAN 1951 HABB BEKTA 1951 METN DEMRC 1951 ZZET YASAR 1952 ABDULKADR BUDAK 1952 CAHT YELYURT 1952 TURAN KO 1953 BER AYVAZOLU 1953 METN CENGZ 1953 KR ERBA 1953 TURUL TANYOL 1954 HLM HAAL 1954 AL CENGZKAN 1954 MUSTAFA ZELK 1954 VEYSEL OLAK 1955 MURATHAN MUNGAN 1955 MUSTAFA RUH RN 1955 RON MARGULES 1956 AYHAN GLSOY 1956 HAYDAR ERGLEN 1956 SALH BOLAT 1956 TURGAY FEK 1956 YAAR AKGL 1956 YAAR BEDR (ZDEMR) 1957 ADNAN ZER 1958 AHMET ERHAN 1958 HSEYN K. ECE 1958 ORHAN ALKAYA 1958 MER FARUK HATPOLU 1959 CAFER TURA 1960 ADEM TURAN 1960 MUSTAFA SLAMOLU 1960 LEVENT SUNAL 1960 NEVZAT ELK 1960 NURULLAH GEN 1961 GKHAN AKEK 1961 MEHMET ERDOAN 1961 MEHMET EKER 1961 TAHA ALAROLU

164 166 168 169 170 172 173 174 176 179 180 182 183 184 185 187 188 189 190 192 194 195 196 198 199 200 201 202 204 206 208 210 216 217 218 219 220 222 224 225 226 227 229 231 233

1962 AKGN AKOVA 1962 AL ASKER BARUT 1962 BETL TARIMAN 1962 HSEYN ALEMDAR 1962 HSEYN ATLANSOY 1962 RASM DEMRTA 1962 SEYHAN ERZELK 1962 SUNAY AKIN 1962 TACETTN MEK 1962 TAYYB ATMACA 1963 ENVER TOPALOLU 1963 MRSEL SNMEZ 1963 NECAT POLAT 1963 ABAN ABAK 1964 CEVAT AKKANAT 1964 ENS AKIN 1964 MUSTAFA AYDOAN 1964 NAZR AKALIN 1965 HSEYN AKIN 1966 CENGZ COKUN 1966 ESRA ZEYNEP 1966 KEMAL SAYAR 1966 MEVLNA DRS 1966 AHN TA 1967 DERYA OLPAN 1967 DRS ZYOL 1967 RFAN YILDIZ 1968 BEJAN MATUR 1968 MUSTAFA MUHARREM 1968 MUSTAFA PINARBAI 1969 AL AYL 1969 MUSTAFA OUZ 1970 FATMA ENGL SZER 1970 BRAHM TENEKEC 1970 M. HANF SPRL 1970 MUSTAFA KELOLU 1971 MEHMET AYCI 1972 MUSTAFA BAK EFE 1975 HSEYN KAYA 1976 NLAY ZER 1977 KADR AYDEMR 1977 ONUR CAYMAZ EKLER KAYNAKA

234 237 238 239 240 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 254 256 259 260 262 263 264 265 266 267 268 269 271 273 276 277 278 280 281 283 284 286 287 290 297 298 300 318

TAKDM
nsanolunun, hayat boyunca kendilerine daima sevgi, vefa ve borluluk duygularyla bal olduu, kymetleri kelimelere sdrlamayacak varlklar vardr. yilik ve fedakarlk sembol olan anne ve babalarmz, bunlarn banda yer alr. Onlarn; biz evlatlar zerindeki herhangi bir hesaba karlk gelemeyecek haklar, insanlk varolduundan beri tm zamanlarn edebi retimlerine konu olmu, sunduklar sevginin ulviyetine szler kifayetsiz kalmtr. Bir dnrn; "Hibir ss ve ziynet, bir kadn annelik sevgisi kadar gzelletiremez. Anne kollar efkatten yorulmutur.." szleri, analarmzn sevgi denizini ifade ederken; iyilik ve yardmlamann, ciddiyet ve otoritenin sembol olan babalarmz, saygya layk kiiler ve rnek insanlardr. Zira o, ailesini geindirebilmek zere ektii sknt ve aclar, ocuklarn zmemek iin hissettirmeyecek kadar olgun bir ahsiyete sahiptir. "Evladna verdii terbiyenin, en gzel hediye olduunu" kendine rehber edinen babalarmz, sevginin ve destein ocuklar iin sonsuz g kayna olduunu bilirler, onlarn terbiyesini gemiin tecrbeleri ve gelecein ihtiyalar ile yoururlar. unu hibir zaman hatrdan karmamak gerekir ki; onlarn kalplerini ve gnllerini ho tutanlar, umutlarn ve emeklerini heba etmeyenler, hem kendilerine hem de evrelerine kar hayrl hizmetler yaparlar. Bu nedenle, onlara olan sevgi ve saygmz senenin sadece belirli gnlerinde deil, hayatmz boyunca eksiltmeden devam ettirebilmenin hassasiyetini gstermeliyiz. Deerli air Cevat Akkanat'n, titiz emeinin neticesi olarak ortaya kan "Baba, Bu Kitap Sana" iir antolojisi, kymetli varlklarmz babalarmza olan vefa borcumuzun zerre kadar karl olur mu bilinmez ancak, evirdiimiz her yapran, okuduumuz her msrann onlarla ilgili gnl sayfalarmza kaznm gzellikleri hatrlataca kanaatindeyiz. "Baba, Bu Kitap Sana" balkl eseri, tm babalara, babalk duygusunu tadacak olan genlerimize ve babalarn sayg, sevgi, hrmet ve hasretle yadedenlere armaan ediyoruz.

Burhan SAKALLI Odunpazar Belediye Bakan

NSZ air-i mder-zd (anadan doma air), "has" airi tarif etmek iin kullanlan, dilimize ait gzel bir ifadedir. Babalar buna gnl krgnl ile cevap vermemi olmallar ki, imdiye kadar herhangi bir tekziple karlam deiliz... Tabi, babalardan herhangi bir itiraz gelmeyince ilgili airler "mderzd"lk koltuuna kurulmular, en azndan "babadan olma air" terkibiyle birlikte anlmak gibi bir "kader" ile birlikte anlmamlardr. Siz yle zannedin, biz aksini syleyeceiz. Zira, bu kitaba girme frsatn elde edebilmi iir ve manzumeler de ayn kanaatte: air adl sz erbabnn kimlik ve kiiliinde, gizli veya aikr, bir babann mhr vuruludur. unu demek istiyorum: Baba, iirimizin gzbebeidir. airler, genel kanaatleri tersyz eden kiiler olarak, "iirimizde baba temas fazla ilenmemitir" diyenleri de skt ile babaa brakmlardr. Bu almada da kolaylkla grlecei gibi baba temas, iirimizin nde gelen temalarndandr. Hatta bir miktar da mbala ederek, anne temasyla yarabilecek bir konumda olduunu syleyebiliriz. Peki, baba temasnn iirimizde yer al mahiyeti hakknda neler sylenebilir? Baba ile bir arada kullanlan kavramlar, sz konusu mahiyetin ortaya serilmesini salamakla kalmayacak, pek oumuzu da heyecanlandracaktr. Bunlar bireysel ve toplumsal olular itibariyle snflandrabiliriz: Bireysel olanlar baba sevgisi, evlt sevgisi, lm, yalnzlk, yaknma, babaya benzeme, cesurluk, oyuncak, baba hasreti, yalanma, hastalk, evin direi olma, gzellikler, nasihat, hatra, ak, ocuk hasreti, ocukluk hasreti, yetimlik, aile reisi olu, aile direi olu, unutkanlk...vb. Toplumsal olanlar ise, askerlik, sava, ehitlik, gazilik, iman, Kur'an- Kerim sevgisi, bayram, kltrel miras, bilim, siyas iktidar (rejim) ile mcadele, hapishane, isizlik, geim derdi, sokaa kma yasa, igl, g, hmanizm, intihar, gayrimeruluk...vb olarak belirtilebilir. Biz burada, bu ksa dkmle yetineceiz. nk bu almamzla, geni bir incelemeyi gerekletirmi olmakla birlikte, elde ettiimiz verileri yorumlama ve ayrntlara inme iini (bize ve bakalarna ait olabilir) baka almalara brakyoruz. *** Burada "Baba, bu kitap sana!" adl almamzn hazrlan hakknda da bilgi vermek istiyoruz:

"Baba, bu kitap sana!" uzun okuma, aratrma ve incelemeler sonucu hazrlanmtr. Bu almamz, bir nceki yzyln eitli dnemlerine ait (dolaysyla ou bugn de yaayan) airleri, doum tarihi nceliine gre dikkatlere sunmutur. Bu airler mmkn olduu oranda, btn iirleri (iir kitaplar) ile incelenmeye alnmtr. Bunda yzde yz baar gsterdiimiz sylenemeyebilir. Fakat, iyi bir mesafe katettiimizi iddia edebiliriz. Bununla birlikte, "asl kayna" tespit edilmeyen ve grlmeyen iirleri bu almaya almamaya byk bir zen gsterdik. Bu anlamda temel kaynaklarmz iir kitaplar ve dergiler oldu. Bunlarn dnda kalan almalar, szgelimi, bir baka antoloji veya yll temel kaynak kabul etmemeye altk. Bu konudaki titizliimizi, zellikle baba temal baka antolojik almalara kar gsterdik. Dolaysyla, aada zelliklerine deineceimiz bir antolojiden herhangi bir metni buraya aktarmadk. Sz konusu antoloji ile burada yer alan ortak metinler ise, ancak bizim "asl kaynak" tespitimiz ile almamza girebilmilerdir. Yine, internet ortamnda yer alan doruluu onaylanmam herhangi bir almay kitabmza almadk. Bir st paragrafa bal olarak, kitabmzda anlan ve yer alan iirlerin kaynak bilgileri ile dikkatlere sunulduunu belirtmemiz gerekmektedir. Bu durum, almada uyguladmz titizlii gstermek bir yana, baka edeb almalara hizmet etme gayesi ile de ilgilidir. Szgelimi, baba temasyla ilgili akademik bir alma yapacak edebiyatlar, ayn temay deneme tryle gndeme getirecek yazarlar...vb malzemeye ulama bakmndan byk bir imkna kavumu olacaklar ve bu sayede daha baarl eserlere imza atabileceklerdir. "Baba, bu kitap sana!"nn bir baka zellii, iiri alnan airler hakknda ok ksa da olsa bilgi verilmesidir. Bu bilgilerde, doum (ve lm) yeri ve tarihi, iir kitaplar, baba temal iirlerinin adlar ve kaynaklar, srasna gre dzenlenmitir. Bu blmde daha fazla bilgi vermeyi, almamzn mahiyeti gerei uygun grmedik. Bu almann sonunda bir de kaynaka bulacaksnz. Bu kaynakada yer alan yaynlar, okuma ve aratrmalarmz srasnda baba temal metinler bulduumuz yaynlardan olumaktadr. Burada anlan yaynlarn tamamndan almamz iin iir sememi olmakla birlikte, baba konulu metinleri ierdikleri iin nemlidirler. almamzn sonunda yer alan "Ek" blmnde ise, baz airlerimizin babalaryla ilgili yazdklar satrlar bulacaksnz. airlerin hatra, gnlk, mektup...vb edeb trlerde yazdklar bu almalar, "Baba,

bu kitap sana!"ya ayr bir renk katmtr. *** Burada, bizden nce baba temasn btnlkl bir alma halinde ele alan yaynlara da deinmek istiyoruz. Bunlardan ilki, Filiz Lelolu Oskay'n hazrlad Hep Babam in (Trk Edebiyatnda Baba iirleri, Alfa Yay., st., 2003) adl antolojidir. Oskay'n, babasnn lm akabinde hazrlamaya baladn belirttii bu alma, birok eksiklii ve metodolojik kusuru ihtiva etmektedir. Kitabn, balangta znel bir kaygdan yola klarak hazrlanmas, sonradan dnlen "Kaynak kitap olacak dzeyde, 'baba' konulu bir aratrma kitab olma"sn engelliyordu. Bu konudaki bir baka engel, Oskay'n iir/air tercihi ile ilgilidir. Edebiyat d etkenlere bal olarak oluturulan ve kapsama alan hayli dar olan kitabn "Trk iiri"ni temsil yeteneinden uzak olduu sylenebilir. Bu arada Oskay'n iirimizde baba temasyla ilgili olarak "O kadar sk ilenen bir konu deildi" eklindeki tespiti de ister istemez havada kalyordu. Filiz Lelolu Oskay'n, almasna ald iirlerin kaynaklarn herhangi bir ekilde sunmamas, sz konusu antolojinin niteliini zayflatan bir baka husus. Kitabn son sayfasnda yer alan "Kaynaka"nn be kalemden oluan kendinden menkul hali, Oskay'n almas hakkndaki kanaatleri pekitirmeye yetecektir. Baba temal bir dier alma, Aye Kulin'in Babama (Remzi Yay., 2. Bas., 2002, 71 s.) adl manzum almasdr. Kulin'in, drt blmden oluan uzun manzum almas da Oskay'n almas gibi, znel bir hali anlatyor. Ayrca, Kulin'in almasn iirden ziyade manzume ltleri iinde deerlendirmek gerekiyor. Abdlkadir Budak'n Ahap Anahtar (Can Yay., st., 2000, 85 s.) adl kitab ise, airin kendisine ait baba temal baarl iirlerinden olumas ile takdir edilmelidir. *** "Baba, bu kitap sana!" adl bu derlemenin, iyi evlatlarla has babalar arasnda bir sevgi ve sayg kprs oluturmas dileiyle...

Cevat AKKANAT
Bursa, 5 Mays 2004

MEHMET KF ERSOY ORHAN SEYF ORHON AIK VEYSEL FARUK NAFZ

BEHZAD LAV ARF NHAT ASYA MER BEDRETTN UAKLI NECP FAZIL KI

CAHT SITKI TARANCI ZYA OSMAN SABA RIFAT ILGAZ FAZIL HSN DA

CAHT IRGAT A. KADR (MERBOYU) CAHT KLEB LHAN BERK ORHAN

KUDRET AKSAL ZDEMR ASAF ATTL LHAN CAN YCEL HASAN H

ERCMENT UARI MUHTEEM SNTER BAHAEDDN KARAKO CEMA

KARAKO NUR PAKDL AL PSKLLOLU ERDOAN ALKAN KEMAL

DNER SMER ERGN GNE METN DEMRTA ERDEM BAYAZIT H

GRPINAR ATAOL BEHRAMOLU ABDLKADR BULUT SENNUR SEZER S

NURETTN DURMAN AHMET TELL HDAYET KARAKU HSEYN PEKER H

MENGOLU ARKADA ZEKA ZGER ARZU K. AYEK BEHET AYSA

MEHMET ATLLA MARA EBUBEKR EROLU SNA AKYOL BARI PRHAS

CAHT YELYURT TURAN KO BER AYVAZOLU METN CENGZ K

ZELK VEYSEL OLAK MURATHAN MUNGAN MUSTAFA RUH RN RO FEK YAAR AKGL YAAR BEDR (ZDEMR) ADNAN ZER AHMET E

TURA ADEM TURAN LEVENT SUNAL MUSTAFA SLAMOLU NEVZAT E

EKER TAHA ALAROLU AKGN AKOVA AL ASKER BARUT BETL TARI

ERZELK SUNAY AKIN TACETTN MEK TAYYB ATMACA ENVER TOPAL

AKIN MUSTAFA AYDOAN NAZR AKALIN HSEYN AKIN CENGZ COKUN

DRS ZYOL RFAN YILDIZ BEJAN MATUR MUSTAFA MUHARREM MUSTA

TENEKEC M. HANF SPRL MUSTAFA KELOLU MEHMET AYCI MUSTA

Z AMLIBEL KEMALETTN KM KAMU NAZIM HKMET RAN ERCMEND

ISAKREK ASAF HALET ELEB SABAHATTN AL AHMET MUHP DIRANAS

ALARCA MELH CEVDET ANDAY MTAK ERENUS BEHET NECATGL

N MURAT ARIBURNU CEYHUN ATUF KANSU MEHMED KEMAL SABAHATTN

SEYN KRAN KURDAKUL TURGUT UYAR AL YCE EDP CANSEVER

AL SREYA ECE AYHAN (ALAR) AHMET OKTAY (BRTECENE) SEZA

ZER HLM YAVUZ ZDEMR NCE LK TAMER YAVUZ BLENT BAKLER SAN REN CAHT ZARFOLU M. AKF NAN EGEMEN BERKZ MELSA

REYYA BERFE SMET ZEL ZKAN MERT REFK DURBA M. RAGIP KARCI

HSEYN YURTTA NHAT BEHRAM OSMAN SARI AHMET ADA METN NAL

AN CUMAL NALDI HASANNEBOLU GLSM AKYZ HULK AKTUN

SAN HABB BEKTA ZZET YASAR METN DEMRC ABDULKADR BUDAK

KR ERBA TURUL TANYOL AL CENGZKAN HLM HAAL MUSTAFA

ON MARGULES AYHAN GLSOY HAYDAR ERGLEN SALH BOLAT TURGAY

RHAN HSEYN K. ECE ORHAN ALKAYA MER FARUK HATPOLU CAFER

ELK NURULLAH GEN GKHAN AKEK MEHMET ERDOAN MEHMET

IMAN HSEYN ALEMDAR HSEYN ATLANSOY RASM DEMRTA SEYHAN

LOLU MRSEL SNMEZ NECAT POLAT ABAN ABAK CEVAT AKKANAT ENS

N ESRA ZEYNEP KEMAL SAYAR MEVLNA DRS AHN TA DERYA OLPAN

AFA PINARBAI AL AYL MUSTAFA OUZ FATMA ENGL SZER BRAHM

AFA BAK EFE HSEYN KAYA NLAY ZER KADR AYDEMR ONUR CAYMAZ

16 |

BABA BU KTAP SANA

MEHMET KF ERSOY (1873)

stanbul, 1873-27 Aralk 1936. Safahat (1911), Sleymaniye Krssnde (1912), Hakkn Sesleri (1913), Fatih Krssnde (1914), Hatralar (1917), Asm (1924), Glgeler (1933). Btn iirleri Safahat ad altnda toplanmtr. Hakkn Seslerinin bir blmnde (Safahat, Haz: M. Erturul Dzda, Gonca Yay., 3. Bas., st., 1989, s. 184-185, 576 s.) babasndan sz eder. Babann nemli olduu bir dier iiri Kfe (Age. s. 20-23) dir.

Hakkn Seslerinden
beyinsiz kafann derdine, milyon halk, Bak nasl doranyor? Kalk, baba, kabrinden kalk!1 Diriler komad imddna, sen bri yeti... Arnavutluk yanyor... Hem bu sefer pek mdhi! Tek kvlcm kabarp yle cehennem kustu: Ki hemen kol kol olup sard btn bir yurdu. O ne yangn ki: Ocak kalmad sndrmedii! O ne tfan ki: Yakp ykt btn vdiyi! in ehre arandm... O, meer, hi yokmu... Yalnz bir kuru l var ki, ne sorsan: Hm! in ehre de yok, hibirinin yd da yok; Yaklan bunca haytn, hani, ecsd da yok! Yoklasan klleri, altndan, emnim, ancak, Kmr olmu iki para kemiktir kacak! Baba! En sevgili annen, o senin z vatann Olacak myd fed hrsna kaltabann? Dedemin srd, can ektii toprak gitti... yle bir gitti ki hem: bir daha gelmez ebedi! Ne olurdun bunu kalkp da greydin acaba? Mehedin beynine ha saplanacak myd baba! Ne felket: Dnversin de mescid ahra, Hrvatn askeri tepsin kp stnde hora! Bri bir htra kalsayd u toprakta diri... Yer yarlm, yere gemi hed trbeleri!
1 Babam Fatih mderrislerinden pekli Hoca Tahir Efendi merhumdur ki, benim hem babam, hem hocamdr. Ne biliyorsam kendisinden rendim. irin daha iyi anlalmasna, merhmun da rahmetle anlmasna vesle olur, diye u hiyeyi yazmaya mecbur oldum.

17 |

BABA BU KTAP SANA

ORHAN SEYF ORHON (1890)

stanbul, 1890- 22 Austos 1972. iir kitaplar: Frtna ve Kar (1919), Peri Kz ile oban Hikyesi (1919), Gnlden Sesler (1922), O Beyaz Bir Kutu (1941), Kervan (1964), Hicviyeler (1951), iirler (Semeler, Nihat Sami Banarlnn nszyle, 1970). Evimiz (iirler, MEB Yay., st., 1970, s. 110-115, 240 s.) iiriyle bu almamzda yerini ald.

Evimiz
Evimiz eski tarzda bir evdi: Kaln duvarl temeller, kepenkli pencereler... Gzel deilse de pek, Metindi ok yaps. ekerdi dikkati kim grse, ilk bakta hemen, Yeil sokak kaps. nrdm onunla ben de biraz lhilerle, dualarla geldi nk o yaz Byk babam hacdan. Ama bayram olunca illllah, Usanrdm o sevdiim kapy, Gidip kapat, a!dan Kapnn sallanrd stnde Byke bir tokmak. Gelince mektepten, alardm kere, hem hzl hzl: Tak tak, tak Alr. Girdiniz mi bir avlu. Sanda bir anbar, i her trl hrdavatla dolu. Solunda bir de bask, ok bask yemek odas.

18 |

BABA BU KTAP SANA

Dokunurdum elimle hep tavana.verirdi her dokunuz, Bym bir adam gururu bana! Onun yannda da bir baka ayn tarzda oda htiyar Naki Kalfannd o da. Vard mutbakta bir derin kuyusu: Banda bir krk, Yannda bir de kova, inde buz gibi su! Bahemiz ok byk deildi ama, Yeterdi oynamama. Seyrederdim o baheden her gn, Bitiik komunun gzel kzn. Daha on yanda ktm. O yata hissettim, Bu dertli, tatl ii. Hayalen k olup gizli gizli i ekii! * knz merdivenle st katna: Genie bir sofa vardr, boyunca bir de sedir. Sedirin en banda dettir, Gelir babam oturur. Elinde bir de kitap varsa anlarz ki hemen: Zavall Necdetdir. Sert bir askerdi mesleinde ama, Onda ok hisli bir gnl vard. Hem okur, hem de bzen alard. Gzel adamd babam, Hafif kemerli kibar bir burun, geni bir aln, nce, kumral bykl ho bir az. T iinden glmseyen tatl, Ak el gzler...

19 |

BABA BU KTAP SANA

Temiz ve k giyinir. Cuma, pazar gn tek atl bir spor araba. Elinde dizginler, Mesirelerde gezer... Dolar evde ihtiyar vri: Uzun bir entari, Yakasz hayderiyye srtnda, Belinde bir de kuak... Yz pek sertti, kalbi ok yumuak! Byk annem Tekir peindeydi. Gz damlarda yoksa sevgilisi; Beklemekten ikyet etmezdi Grnr, derdi, imdi nerdeyse! alr Aabeyim susup derse! Annemin yoktu ayr bir kesi. Herzaman, herkesin iindeydi. Niye gelmiti sanki dnyaya? Ne yapmak iin? Ne olmak iin? Gznde bizden ibaretti kinat ancak, Yaratlmt anne olmak iin! Byk babam, sevmez Nedense hi sediri. Oturur yerde kendi minderine. nnde seccade, Elinde tesbihi, yahut ta yasemin ubuu. Dayanp yle dinlenir sade. Dumanl gzleri sksk dalar gider derine... Konuur bz kendi kendine de!

20 |

BABA BU KTAP SANA

Sokulurdum yavaack o zaman: -Kuzum Byk baba, derdim, konutuun kimdi? -Haramiler, yavrum! -Ne yaptlar sana onlar? Glp bakar yzme: -aldlar en sonunda genliimi! Keyiflenirse masal anlatr, fakat ne masal! Yaratr durmadan muhayyelesi Ne akla gelmedik iler, neler, neler artk... Yaratr baka trl bir dnya! Yok onun fark bizce ryadan, Daha bin kerre ho bu dnyadan; Perilidir gller, Sihirli rmaklar, Tekin deil dalar, Uuur gklerinde ankalar... Murat reis alr orda Hint denizlerine. Grnr Zlfikar elde ali, Dr Kaf danda evlerle... Balar artk masallarn revs: Sihirli elma, Kelolan, sihirli seccade, Hzrla lyas Ebali Sinan, Peri kzyla oban... Al kilit alr, Hazineler salr... Hepimiz dinleriz kulak kesilip, Hepimiz dinleriz susup, t yok... Hele ben bsbtn dalp giderim Masallar lemine!. Gece ryamda hep masal grrm:

21 |

BABA BU KTAP SANA

Ya bir sihirli anahtar bulup hazineleri Aar, aar, aarm. Ya olur bir sihirli seccade, Uar, uar, uarm!... * Gece mehtap olunca pencereyi Ap dalardm aya! Alr komunun da penceresi, Duyulur bir ipek hlt sesi... Sonra gevrek, srekli kahkahalar!... im kla dolar, im sevinle dolar, Hissederdim ki, ok kr ben de, Mutlu insanlarn iinde varm, Hissederdim ki ben de bahtiyarm! Sana, ey eski tarzda, bir para Bask ve loa fakat, irin ve ho evimiz! Sana, ey ilk ocukluk, ilk genlik! Sana, ey ilk temiz, gzel akm! Ey uzak, mutlu, kaygsz gnler! Size benden yn, yn kran, Size benden yn, yn hasret, Size, ey imdi kaybolan cennet!..

22 |

BABA BU KTAP SANA

IK VEYSEL (1894)
Sivas - arkla, 1894-21 Mart 1973. Eserleri: Deyiler (1944), Sazmdan Sesler (1949), k Veysel Hayat ve iirleri (1963), Dostlar Beni Hatrlasn (Toplu iirleri, Haz: mit Yaar Ouzcan, 1970-71). Sazma iirinin son dizesinde k Veysel babasn ve btn babalar talandrr. (k Veysel, Hayat ve iirleri, Haz: Yavuz Blent Bkiler, Tercman Aile ve Kltr Kitapl, st., 1986, s. 60)

Sazma
Ben gidersem sazm sen kal dnyada Gizli srlarm aikr etme Ll olsun dillerin syleme yda Garip blbl gibi h zr etme Gizli derdlerimi sana anlattm altm sesini sesime kattm Bebe gibi kollarmda yaylattm Hayali hatr et beni unutma Bahede dut iken bilmezdim saz Blbl konar myd dalna bz Hangi kutan aldn sen bu vz Syle dorusunu gel inkr etme

23 |

BABA BU KTAP SANA

Benim her derdime ortak sen oldun Alarsam aladn glersem gldn Sazm bu sesleri turnadan maldn Pene vurup sar teli szlatma Ay geer yl geer uzarsa ara Giyin kara libas yaslan duvara Yanndan gsnden alr yara Yr gelmezse yaralarn elletme Sen petek misali Veysel de ar nleir beraber yapardk bal Ben bir insanolu sen bir dut dal Ben babam sen ustan unutma.

24 |

BABA BU KTAP SANA

FARUK NAFZ AMLIBEL (1898)

stanbul, 1898- Akdeniz, 8 Kasm 1973. iirleri: arkn Sultanlar (1919), Gnlden Gnle (1919), oban emesi (1919), Dinle Neyden (1919), Suda Halkalar (1928), Bir mr Byle Geti (Seme iirleri, 1933), Elimle Setiklerim (1934), Akarsu (1937), Aknc Trkleri (1938), Heyecan ve Skun (Seme iirleri, 1959), Zindan Duvarlar (1967), Han Duvarlar (Seme iirleri, 1969). Oluma (Han Duvarlar, MEB Yay., st., 1995, s. 165-166) isimli iiri, air bir babann muhayyel bir oula yazd ilgin bir iir olmas sebebiyle ve almamza farkl bir tat katmas amacyla alnd.

Oluma
Biliyorsun ki, olum, ortada ne sen varsn, Ne seni yeryzne getirecek bir anne: Bir gn cihna gelmen mukadderse, anlarsn, Bu geliten gzm, gynm yldran ne? Her gn saban banda topladn kederler Seni yorgun karr sabahn altsna alkan ellerine bakanlar kirli derler, Leke derler alnnda gne karaltsna. nce belin bklmez zamann dizlerinde, plen eteklere ayan silersin. Yoksulluun yzerek sonsuz denizlerinde Grdn her ktaya aktan di bilersin. Ayandan arklar dklr para para, Gzyalarn rtr gmleinin kolunu. Bir lokmann ardnda dolar haftalarca, Srgn gibi gezersin kendi Anadolunu!

25 |

BABA BU KTAP SANA

Fazlet arkadan, hakkat yoldanla Seyredersin yabanc bir ufkun bahrn, Bulutlar delsen de ykselen dik banla Sonunda bir diiye maledersin varn. Akamlar bir camn nnde, seni deil, Elindeki kn gzetliyen karndr. Hakkn nnde deil, zulmn nnde eil! Talar bile cihanda eilen balarndr... Derdim, omuzlarna yk olmasn bu varlk, Derdim, olum ne Haktan, ne kuldan bir ey umsun Nasip olmaz kimseye bu kadar bahtiyarlk Ki sen benim domam, domayacak olumsun!

26 |

BABA BU KTAP SANA

KEMALETTN KM KAMU (1901)

Bayburt, 15 Eyll 1901-Ankara 6 Mart 1948. iirleri lmnden sonra Kemalettin Kamu, Hayat, ahsiyeti ve iirleri (Haz: Rfat Necdet Evrimer, 1949) adl kitapta bir araya getirilmitir. Bir ocuk (Kemlettin Kmi Kamu, Haz: Gltekin Smanolu, Kltr ve Turizm Bak. Yay., Ank., 1986, s. 113) balkl aadaki iirinde, babas savata len bir ocuun duygular yanstlmaktadr.

Bir ocuk
Dediler ki: - Yok baban, Baban ald vatan! Meer burada yatan Senmisin, babacm! Davullar ala ala, Kyl dkld yola... Ne gzeldi alayla Gidiin... babacm! Kaldn diye askerde Anam urad derde... Bu tenha tepelerde Ne iin... babacm?

27 |

BABA BU KTAP SANA

NAZIM HKMET RAN (1902)

Selnik, 15 Ocak 1902-Moskova, 3 Haziran 1963. 835 Satr (1929), Jokond ile Siya-u (1929), Varan 3 (1920), 1+1=1 (1930), Sesini Kaybeden ehir (1931), Gece Gelen Telgraf (1932) Benerci Kendini Niin ldrd? (1932), Taranta Babuya Mektuplar (1935), Portreler (1935), Simavna Kads Olu eyh Bedrettin Destan (1936), Kurtulu Sava Destan (1965, Kuvay- Milliye adyla, 1968), Saat 21-22 iirleri (1966), Drt Hapishaneden (1966), Rubailer (1966), Yeni iirleri (1966), Memleketimden nsan Manzaralar (5 cilt, 1966-1967), Son iirleri (1970). Nazm Hikmetin baba ifadesini kulland iirleri arasnda dikkatimizi ekenler unlar: Bir Provokatr stnde Hiciv Denemeleri (Benerci Kendini Niin ldrd? Adam Yay., 12. Bas., st., 1995, s. 150-155; 276 s.), Saat 21-22 iirlerinden 21 Eyll 1945 (Kuvyi Milliye, Adam Yay., 13. Bas., st. 1996, 229 s., s. 98), (***), (Yatar Bursa Kalesinde, Adam Yay., 10. Bas., st., 1996, s. 12, 215 s.), Memleketimden nsan Manzaralar (Memleketimden nsan Manzaralar, Adam Yay., 14. Bas., st., 1996, 534 s., s. 11-12; ayrca s. 478-480; Halile, kars Ayenin yazd mektubun ba ksm. C.A.), Genlik (lk iirler, Adam Yay., 13. bas., st., 1995, s. 62, 223 s.), Ocak Ba (Age., s. 87-90, 223 s.), Fantezi Ky Hikyesindeki Merak blm (Age., s. 94-98).

Saat 21-22 iirleri'nden... 21 Eyll 1945

Olumuz hasta, babas hapiste, senin yorgun ellerinde ar ban, dnyann hali gibi halimiz... nsanlar, daha gzel gnlere insanlar tar, olumuz iyileir, babas kar hapisten, gler senin altn gzlerinin ii, dnyann hali gibi halimiz...

28 |

BABA BU KTAP SANA

Memleketimden nsan Manzaralar Beinci Kitap'tan...

(Halile, kars Ayenin yazd mektubun ba ksm- C.A.) 1. Bu mektubu yatakta hasta yazyorum sana. Burda olsaydn bana ne iyi bakardn. Leyl bast altsna. Yana gre zayf: uyutuyorum gndzleri. imdi uyandrdm: yanaklar pembe pembe adeta byk insanlarnki gibi ela gzleri. (Farknda msn yalnz gzlerimiz deimiyor, ve kalyor hatralamadan orda iyi ve kt ocukluumuz.) Babaya mektup yazyorum, Leyl, dedim. Baba m? dedi, esnedi. Pek uyku sersemi oluyor bu kz. Ev halk selam eder Leyl ve ben ellerinden periz. 2. yiletim. Buralar pek gzelleti. Bahar. Yemi aalar en gzel eyi topran. Hapisanede var m? Ordakiler de burdakiler gibi bahar aarak senin dnyan gzelletirebiliyorlar m? Leyl ile hep seni konuuyoruz: Babam mektubu ne zaman alacak? diye soruyor hep... Bu gece yatacaz, sonra alacak, deil mi? diyor. Peynirli pide yaptk, hatrladk seni, bahede yedik. Babamz, sizi zledik.

29 |

BABA BU KTAP SANA

imdi Leylnn bir sr yaramazln sylediler. Onu bir temiz dvmek iin mektubu kesiyorum. Geldi Leyl. Azarladm. Alamaya balad. Dvemedim. Koca narn altna, iskemleye oturttum, bir de batan hrkas vardr hi sevmez giydirdim onu da. Oturacak minicik burnuyla akama kadar orda yapyalnz. imdi sen fena halde acmsndr. Ne yapalm fakat, adam olmas iin byle lazm, babamz. Bam aryor. En iyisi hi ocuu olmamak, bunu diyemiyorum bir trl. Seviyorum ocuklar btn eziyetleriyle. On iki ocuum olsayd dnyann en bahtiyar ben olurdum, dn: birinin eksii tekinde tamam, kusurlu ayr ayr ama on ikisi birleince mkemmel bir tek adam ve onun annesi ben. Hesabettim: bugn tam sen ieri gireli sene oluyor ve ben aabeyimin evindeyim iki senedir. Hapiste gnler ar geer seneler abuk, derdin, hapiste insan olan iin de yle: gnler ar seneler abuk. Ellerinden perim kocacm babacmz ellerinizden periz.

30 |

BABA BU KTAP SANA

ERCMEND BEHZAD LAV (1903)

stanbul, 1903-stanbul, 16 Mays 1983. iir kitaplar: S.o.S. (1931), Kaos (1934), Al Kilidim Al (1940), Mau Mau (1962), Anadolu (1964). airin Baba Evi (Ercmend Behzad Lav, Btn Eserleri, Haz: Doan Hzlan, YKY, st., 1996, s. 231-232) ve Mavi Boyal Ev (Age., s. 233) balkl metinlerinde baba nemli bir unsur olarak karmza kar.

Baba Evi
I Ylda bir yzm grrd ev halk Hatrlarm beni Uykumda sevdiini annemin Hele byk annem Aldrmazdm yoldan geerdi de Beni gzleriyle perdi bakp arkamdan Kn Cama burnunu dayayarak uyuduu geceler Sayszd kz kardeimin beni beklerken II Ke minderinde okur Mevlnay Hayyam Ve yalnz dnrd byk babam Byk annem de Tersler azarlar halayklarn Allah kandrrd be vakit namaznda

31 |

BABA BU KTAP SANA

III Nile resmini gsterecekler bir gn O hatrlamyacak Yanan yanana dayad adam bebekken Nitekim ben de Hi tanmam kucandaki ocuu u adamn Derler ki o ocuk benmiim O beyaz sakall asker de bykbabam IV Babam Hasan Stk Hem asker Hem airdi 912de topraa girdi V Ne mutlu babama ki Beni grmeden ld Geceleri yldzlar sayan Uykusunda msralar Sayklayan beni

32 |

BABA BU KTAP SANA

ARF NHAT ASYA (1904)

atalca, 7 ubat 1904-Ankara, 5 Ocak 1975. iir kitaplar: Heykeltra (1924), Yastmn Ryas (1930), Ayetler (1936), Bir Bayrak Rzgar Bekliyor (1946), Kubbe-i Hadra (1956), Rubaiyyat- Arif (1956), Kovada Kalan (1962), Kkler ve Dallar (1964), Emzikler (1964), Dualar ve Aminler (1967), Kova Burcu (1967), Aynalarda Kalan (1969), Avrupadan Rubailer (1969), iirler (1971). airin Dler (Bir Bayrak Rzgr Bekliyor, tken Yay., 8. Bask, st., 1997, s. 103.) balkl iirinde; iyi eyler mit eden bir ailenin bireyleri anlatlrken babaya da yer verilir.

Dler
Ana, eski gnlerinden Gelen, tadl bir d grd... Baba,dilediinden ok Altn grd, gm grd. Engelleri yene yene, Yol olmutu ayla sene: Delikanl, lksne Giden bir yry grd. Gecelerin ortasnda Neler yoktu aynasnda: Kck kz, rysnda Kendini bym grd.

33 |

BABA BU KTAP SANA

MER BEDRETTN UAKLI (1904)

Uak, 1904-stanbul, 24 ubat 1946. iir kitaplar: Deniz Sarholar (1926, Deitirilmi 2. bask 1929), Yayla Duman (1934), Sarkz Mermerleri (1940), Btn Eserleri (Haz: nci Enginn, 1988). Babasnn lm iin yazd Slaya Giderken (mer Bedrettin Uakl, Btn Eserleri, Haz: nci Enginn, TDK Yay., Ank., 1988, s. 21) iirinde annesine seslenen air, O Ses (Age, s. 77) iirinde kendisine doru yaplacak baba eklindeki bir seslenmenin hasretini ekmektedir.

O Ses
tn kular, esin rzgrlar esin, Aksi bende baba! diyen her sesin.. Gzlerim snsn ki ocuk grmesin; Grmesin beikler ve salncaklar... Gzyam banda kaynak olsayd; Kalbim, fidanna yaprak olsayd; Seninle birlikte toprak olsayd, Baharlar, meyveler ve oyuncaklar... stiyorum ki o ses baba! desin, Yeniden dirilip ruhum titresin. stiyorum ki o ses baba! desin, Mesut penceremden grsn afaklar... Gnl yine mezar istiyor, mezar! ocuksuz ovalar, ocuksuz balar! ocuk arklar duyulmaz dalar! ocuk arabas gemez sokaklar!..

34 |

BABA BU KTAP SANA

NECP FAZIL KISAKREK (1905)

stanbul, 26 Mays 1905-25 Mays 1983. iir kitaplar: rmcek A (1925), Kaldrmlar (1928), Ben ve tesi (1932), ile (1962), iirlerim (1969), Es-Selam (1973). Necip Fazl Ksakrekin baba temasna atf yapt iki iiri vardr: Zindandan Memede Mektup (ile, Byk Dou Yay., 12. Bas., st., 1987, s. 420) ve Babadan Oula (Age., s. 416). Bunlardan ilkinde politik bir tespite gnderme yapan air, ikincisinde vefat eden bir baba ile olu arasndaki srra temas eder.

"Zindandan Mehmed'e Mektup"tan...

Zindan iki hece, Mehmedim lfta! Baba katiliyle baban bir safta! Bir de, geri adam, boynunda yafta... Halimi dnp yanma Mehmedim! Kavumak m?.. Belki... Daha lmedim! (...)

Babadan Oula
Eve dnmez bir akam; Ve gn yzl ocuu, Sorar: Nerede babam? Bakarlar, oldu, bitti; Gelir, derler ocua, Baban attya gitti. Uzar, gider bu att; Ve neler neler olmaz! Ve kimbilir ne hatt: Bir maher gerisinde; Babas dner birgn, Olunun derisinde...

35 |

BABA BU KTAP SANA

ASAF HALET ELEB (1907)

stanbul, 29 Aralk 1907-stanbul, 15 Ekim 1958. iirlerini He (1942), Lmelif (1945), Om Mani Padme Hum (1953, ilk iki kitab ve yeni iirlerini bir araya getirdi.) isimli kitaplarda toplad. airin babaya yer verdii iirleri unlardr: Nurusiyah (Btn iirleri, (Haz: Selahattin zpalabyklar), YKY, 1998, s. 23) amandra Baba (Age., s. 56), Memleketim (Age, s. 82), stanbulumun Dili (Age., s. 83)

Nurusiyah
bir vardm bir yoktum ben dodum selimi slisin kknde sebepsiz hzn hocamd lo odalar mektebinde harem aalar lalayd kara sevdma uyudum bydm ve nrusiyha aladm nrusiyha aladm zaman annem szudilra idi ve babam bir tambur annem sustu babam kst ama ben niin hl nrusiyha alarm nrusiyaah nrusiyaahhh

36 |

BABA BU KTAP SANA

SABAHATTN AL (1907)
Gmlcine, 25 ubat 1907-Krklareli, 2 Nisan 1948. iir kitab: Dalar ve Rzgr (1935). Babam in (Dalar ve Rzgr, Cem Yay., st.,1993, s.123) balkl iirinde babasnn lmn konu edinir. Babasnn lm onun ruhunda derin kederler oluturur.

Babam in
Allahm!.. te bugn, u zavall mrmn En matemli bir gn.

Elim brmde kaldm, Ben bugn haber aldm: Babamn ldn.

Bitti hayatn tad, Bu haber brakmad, Dudamda tebessm.

Kalbim oyuldu yer yer, Aman Yarabbi, meer Ne ackl imi lm

37 |

BABA BU KTAP SANA

Daha birka gn evvel, Yzm okayan el, imdi toprak oluyor.

Kendi vcudum kadar Bana yakn olanlar, Birden, uzak oluyor.

Ah Baba!..Daha dne Kadar senin gsne Saklyordum bam.

nan babacm, inan, Bu ate, menbandan Kuruttu gzyam...

38 |

BABA BU KTAP SANA

AHMET MUHP DIRANAS (1908)

stanbul, 1908- Ankara, 21 Haziran 1980. Btn iirlerini iirler adl kitapta toplad. (1974) Atlkarnca (iirler, Adam Yay., 2. Bas. st., 1995, s. 72) iirinde babasna deinir.

Atlkarnca
Ne ektik byle glnceyedek Eh, eniz ite hep bu dnde! Karm en bir deliler evinde, Yirmisindeki hemirem Vanda, Babam tahta tezghnn stnde, Ben bir hayal atnn srtnda, Ve anam mahzun... lnceyedek.

39 |

BABA BU KTAP SANA

CAHT SITKI TARANCI (1910)

Diyarbakr, 4 Ekim 1910-Viyana, 12 Ekim 1956. iir kitaplar: mrmde Skut (1933), Otuz Be Ya (1946), Dten Gzel (1952), Sonras (1957), Btn iirleri (Haz. Asm Bezirci, 1983) Cahit Stk Taranc, 8-9 yalarnda avluda alamas zerine babasnn, Seni alr, atarm diyerek onu kucana alp bolua doru yneltmesi, Tarancnn sonraki yllarda kulland karanla doldum ifadesiyle sze dkld. iirlerinde oka kulland lm temas bu sahneyle yakndan ilintiliydi. (Yeni afak Gazetesi, 16.10.2003). Gariplik (Otuz Be Ya, Can Yay., 12. Bas., st., 1997, s. 210, 245 s.) onun babasndan aka yaknd bir msrayla balar:

Gariplik
Babam krd beni ilknce babam Dosttan grdm kahrn daniskasn Nankr kt iyilik ettiim adam Sevdiim kz da savd srasn

Bendim hayal stne hayal kuran Gzm kapal olduu zamanlar Benim ban tatan taa vuran Sandm gibi deilmi insanlar

Garibim dnyada garip nafile Gelse boynuma dolansa da bahar Kendi ho kendi msum sesinizle Siz syleyin garipliimi kular

40 |

BABA BU KTAP SANA

ZYA OSMAN SABA (1910)

stanbul, 1910-stanbul, 1957. iir kitaplar: Sebil ve Gvercinler (1943), Geen Zaman (1947), Nefes Almak (1957), Geen Zaman-Nefes Almak ( kitabndaki btn iirleri, 1974). airin u iirlerinde baba kelimesiyle karlarz: mknsz Tesadfler (Geen Zaman Nefes Almak, Varlk Yay., st., 1991, 160 s., s. 26), Bir Oda, Bir Saat Sesi (Age., s. 27.), Ben De (Age., s. 29), Nasl Anmazsn (Age., s. 30), Evim, Karm, ocuum (Age., 37) Btn Saadetler Mmkndr (Age., s. 39) , Sizleri Gryorum (Age., s. 68), Ana, Baba, Evlt (Age., 82-83), ocuk Glleri (Age., s. 87), Sevgiler (Age., s. 68), stanbul (Age., s. 108-109), Denizler Ar (Age., s. 110-111), Bir Yer Dnyorum (Age., s. 113), Hayal lke (Age., s. 114), lmek Konusunda (Age., s. 133), Herkes Bir Trl (Age., s. 141.), Herkesin Evi in (Age., s. 154-155).

mknsz Tesadfler
-Cahit Stk Tarancyaimdi kverecek karma arkadam, Mektebe gitmek iin getiimiz u yoldan. Babam tok sesiyle birden aracak: Ziya! Kalbimde eski sevin, dallarda eski bahar. Gzlerimi kapatp: Bil? diyecek birisi. Bir maher ortasnda arp kalacam. Ve girecek koluma bir melek gibi karm. Saracak etrafn domam ocuklarm...

41 |

BABA BU KTAP SANA

Bir Oda, Bir Saat Sesi

Bir oda, iinde bir saat sesi. Hayatn srtndan giden penesi, Ve beni maziye gtren bir el, Eski gnlerimiz, sessiz ve gzel... Bulduum kayplar, her gnk yerin, te konsol, ayna, ke minderin, Seccaden, tesbihin, namaz bartn. Bir ey deimemi, sanki daha dn. Yine ortancalar alt camnn, Darda sknu yaz akamnn, Bahemiz sulanm, slak her iek. -Kap alnacak, babam gelecek...

42 |

BABA BU KTAP SANA

RIFAT ILGAZ (1911)

Cide-Kastamonu, 1911-stanbul, 1993. iir kitaplar: Yarenlik (1943), Snf (1944), Yaadka (1947), Devam (1953), skdarda Sabah Oldu (1954), Soluk Solua (1962), Karaklk (1960), Uzak Deil (Toplu iirleri, 1971), Gvercinim Uyur mu? (1974), Kulamz Kirite (1983), Ocak Katr Alagz (1987). u iirlerinde baba nemli yer tutar: Baba (Yarenlik, nar Yay., 7. Bas., st., 1997, s. 28-30), ilolan (Snf, nar Yay., 6. Bas., st., 1996, s. 77-78), nsek Mi? (Ocak Katr Alagz, nar Yay., 5. Bas., st., 1997, s. 62-64), Saltanat (Age., s. 7174), Benim Gzel Yavrum (Kulamz Kirite, nar Yay., 6. Bas., st., 1997, s. 6970), Bilmeyecekler (Kulamz Kirite, nar Yay., 6. Bas., st., 1997, s. 76-77).

Baba
Kk iler peinde harcadn altm yln; mum sattn, krek ektin, kul oldun sonunda bir kapya. kar olduu halde iinin kaplarn doldurmadn vaktinde, sessiz sedasz gtn aramzdan; ne lmn geti gazeteye ne dokuz gbek soyun. Kt m olurdu, be on para ayrsaydn bir kenara kara gnler iin, hi olmazsa bamz sokacak iki gz bir ev braksaydn. Sokakta kalm deiliz, adn herkese hatrlatacak

43 |

BABA BU KTAP SANA

bir dikili pn bile yok yeryznde mezar tandan gayr. Bsbtn unutulup gideceksin seni aydan aya hatrlatan elimizdeki czdan da olmasa... Bizi yukardan konuturacak ne han braktn, ne hamam, iki karlk arsa da kalmad yangn yerinde; borcun bile yoktu denmiyecek kadar, neyinle vneyim! yle byle bir memurdun kolculuktan yetime kimlerin yannda lfn edeyim!

44 |

BABA BU KTAP SANA

FAZIL HSN DALARCA (1914)

stanbul, 1914. Otuzu akn iir kitabyla son dnemin en retken airlerinden olan Dalarcann baz manzum kitaplar unlardr: Havaya izilen Dnya (1935), ocuk ve Allah (1940), Daha (1943), akrn Destan (1945), Sivasl Karnca (1951), As (1955), Delice Bcek (1957), Mevlnda Olmak (1958), Hoolar (1960), Cezayir Trks (1961), Dardan Gazel (1965), anakkale Destan (1965), Haydi (1968), 19 Mays Destan (1969), Hiroima (1970), Malazgirt Ululamas (1971), Horoz (1977), Kaan Uykular lkesinde (1981), Diiboy (1985), Takma Yaamalar a (1986), Uzaklarla Giyinmek (1990), Sevitilerken (1999). Dalarca, baba temasn ok kullanan bir airdir. Bunlardan bazlarn, incelediimiz iki kitabndan yle sralayabiliriz: ocuk, Gece, Ayakkablar (ocuk ve Allah, Kitap Yay., 3.Bas., st., 1966, s.15, 318 s.), Byk Azat (Age., s. 22-24), Siyah ve Karanlk (Age., s.85-87.), ocuuma Sylediim Herhangi Bir Akam Serenadi (Age., s. 93.), Susan Dnya (Age., s. 141.), Nedamet (Age., s. 222-223.), Bahe inde Ev, Ev inde Dnmek (Age., s. 269.), Mehul ocuklarn El i Vazifesi (Age., s. 270272.), stifade (Age, s. 281), Soluk-Yurt Uruna lenler (Bamszlk Sava, Cem Yay., c. 8-9, st., 1973, Sakarya Kylar blm, s. 37), Ses (Age., 30 Austos blm, s. 87), Balang (Age., 30 Austos blm s.108-109), plak Krmz (Age., zmir Yollarnda blm, s. 41.), zmire (Age., zmir Yollarnda blm, s. 90.).

Siyah ve Karanlk
Kuran okurdu babam bazen, Galiba kadir gecelerinde. Onun inanm sesiyle biz ocuklar Daha klrdk odann en uzak bir yerinde. Mteessir olurduk k gren krlanglar gibi, Garip sedalarda hibir ey anlamadan. Henz mektebe giden ablam, bilgi bilgi: Arapa derdi, nefesiyle o zaman.

45 |

BABA BU KTAP SANA

Arapa. Uzak karanlklarda, Siyah ve lmba snm gibi... uzar. Ve ocuk kalblerimizi matemiyle kaplard Mehul llere ait mezarlar. Arapadan nefret ederdik, lkin, Okard babamn okuduu ey, muhayyilemizi. Korkudan ve hayretten bir yeni dnya iinde Muhakkak ki iman zaptederdi bizi. Bir sesten sonra muhakkak baka bir ses gelirdi, Ama nasl baka, anlatlmaz. Babamn sonsuz ahengi arasnda Okurdu yaamalar daha az. Ve olurdu vcudumuzdaki tarif edilmez ocukluk, Nedense, daha uzun. Uyanrd karanlk hcrelerde, Btn yadigrl, ruhumuzun. Ve babamn nefesleri yavalard, hep ayni seslerle, Tevekkl ve akl dolu gelirdi bize, her taraf. Babamn elleri byrd ve byrd babamn ellerinde

46 |

BABA BU KTAP SANA

Mushaf
... Ve nelerden sonra ben hatrlyorum, Baz geceler, yani her gece. Babamn ve baka sevgililerin arapasn Tesellisiz eyler dndke.

Mehul ocuklarn El i Vazifesi

Oturmu byk masann etrafna, Babam gazete okuyordu, biz ders alyorduk Hesap vazifesini aceleyle yapyordum, Vard benim iimde baka yolculuk. Nihayet sra geldi babamdan ekinerek kardm el ii defterimi antamdan. Mektebe baladm bir i vard nur gibi Ki nur kesiliyordum aklma geldii an. Masallar ve ryalar gibi kalpler kesmitim, El ii katlarnn bir ok rengiyle. Renklerin arasndaki sevgiyi arayarak Yapacaktm onlardan bir aile. Birbirlerinden sonra ok gzel oldular, Ellerim yanyordu dedike onlara. Kalpler, parlak, gzel ve bin hlyalara doru, Kalpler, yaar gibi, rabbim ne manzara. Ve nihayet tembel dirseimle drttm, ardm kardeimi saadetime kadar. O bakt ve hepsi bakt hayretle, Kitaplar terkedip hlyama kartlar.

47 |

BABA BU KTAP SANA

Artk elii katlar fazla m parlyordu, Kalplerin zarif ekli daha m incelmiti ne. Annem bile evirmiti ban. Ilk odamzn bu tuhaf sessizliine. Mavi damarlar km kocaman elini, Uzatt babam, bize doru glerek. Ald defterimi ve seyretti tatlca, Ban sallarken dedi: gzel gerek. Fakat dm bir tanesi, diye devam etti, O zaman biz gldk yaramaz ve lgn. Beyaz kalbi grmemiti ne tuhaf, Hayretimiz ve neemiz stndeydi hayatn. Ve bir gn bana baban ld dediler, Hissederken renkleriyle nasibim olan yurdu; O el iini hatrladm, alayarak, Acaba onlar da m beyaz kalbi grmyordu!

48 |

BABA BU KTAP SANA

MELH CEVDET ANDAY (1915)

stanbul, 1915. iir kitaplar: Garip (Orhan Veli Kank ve Oktay Rfatla, 1941), Rahat Kaan Aa (1946), Telgrafhane (1952), Yan Yana (1956), Kollar Bal Odysseus (1963), Gebe Denizin stnde (1970), Teknenin lm (1975), Szckler (1978e kadarki btn iirleri, 1978), lmszlk Ardnda Glgam (1981), Tandk Dnya (1984), Gnete (1989), Yamurun Altnda (1995). Andayn Evld heda (Rahat Kaan Aa, Adam Yay., 2. Bas., st., 1997, 343 s. s. 43), lmsz (Age., s. 288) gibi iirlerinde babaya yer verilmektedir.

Evld- heda
Duvardaki atk kal resim Her yana ayn anda bakar Sanda dur veya solunda. Duvardaki atk kal resim Kardeti, babayd eskiden, Bu yl bykbaba, kaynpeder. Klc sandk odasnda durur, Samur krk satld ehit babamzdan kalan ne? 1600 kuru ayda Ve be paralk posta pullar Evld- hedaya mahsustur.

lmsz
Babam grdm dmde, diye anlatt, ylesine aladm, yalvardm da, Anlamad, belki de hi tanmad. Elbet olum, dedi retmen Kirina, Ruh lmszse eer, lml duygular anlatr m?

49 |

BABA BU KTAP SANA

MTAK ERENUS (1915)

am-Suriye, 1915. iir kitaplar: iirler (1965), lmeye Vakit Yok (1976), Duyuru (1979), arn Gidenleri (1987), Sermaye Destan (1989), Kalk Gelecee Oturdun (1991), nce Umut Vard (1995), Tal Yazlar (Btn iirleri, 1995). Erenusun baba ya yer verdii metinleri unlardr: Kaybolan Ky (Tal Yaz, Broy Yay., st., 1995, s. 29-30), Gelincik Bayraklarn Trks (Age., s. 93.)

Kaybolan Ky
Kimbilir ka kiiydiniz Gzleriniz karanlkla oyuk. Kanz boncuk boncuk ocuktu Ve prsk memeli analar Ka gndr konumuyorlard. Saynz saymadlar Komadlar haritaya yerinizi. Aslanlar aslan Selsiye satarken elin efendisiyle kahvenizi Yaban yiyordu topladnz kara gzl zeytinleri imparatorun kpekleri iin. Kpekleri kpekti. ri semiz ve baklak Ve altn kaplarda doymuyordu krolas gzleri. Ve sen yalanm bir tabak gibi kendi memleketinde gkten yaacak a bekliyordun. Bubam benim, Ne de az akl brakmlar sana anlamak iin.

50 |

BABA BU KTAP SANA

Ve niin nasl kime inanmak iin. Nasl alabilmiler o gc elinden kendini insan bilmeyi Yemeyi imeyi yatmay kalkmay. Hakkn olan bu yaam nasl kurumu gzlerinin iinde. Anam benim, kardeim O sabah O son sabah Hl bekleyen llerin iinden sa kalanlarn iin Dal bacaklarnla imparatorun kadar acmasz Senin kadar a ve plak le dtnde... Kader yoktu nsan kendi elleriyle yapard kendi kaderisin. Ve nitekim dal bacaklarn daha telere gtremeden seni Sana a olan bu l iinde Birer birer ve teker teker Utanmayanlarn yz karas olarak lmn stne gittin.

51 |

BABA BU KTAP SANA

BEHET NECATGL (1916)

stanbul, 16 Nisan 1916-13 Aralk 1979. iir kitaplar: Kapal ar (1945), evre (1951), Evler (1953), Eski Toprak (1956), Arada (1958), Dar a (1960), Yaz Dnemi (1963), Divane (1965), ki Bana Yrmek (1968), En/Cam (1970), Zebra (1973), Kareler Aklar (1975), Sevgilerde (Semeler, 1976), Beyler (1978), Syleriz (1980). Korku (Btn Eserleri 2 (iirler 2), Cem Yay., st., 1982, s. 148-149.) ve Yaknlar (Btn Eserleri 3 (iirler 3), Cem Yay., st., 1982, s. 262.) iirlerinde babaya yer verir.

Korku
Tanr onlar drt gzden ayrmasn Hibiri anne baba yokluu bilmesin. Bykler gidince ocuklar kkse onlar da lmeli nk kendi evlerinden gayr evler el evleri Hele o k aylar korkulu akam zerleri... Bizler ki bykken bu kadar yalnzz da Ya onlar kck kalrsa ardmzda? Hem onlar ge byrler, sonra ne g byrler Daha yavru dnyann farknda deiller m souklarda yatamza gelirler Bizler ki bykken bu kadar ylmz da Ya onlar kck kalrsa ardmzda?

52 |

BABA BU KTAP SANA

CAHT IRGAT (1916)

Lleburgaz, 1916-stanbul-5 Haziran 1971. iir kitaplar: Bu ehrin ocuklar (1945), Rzgrm Konuuyor (1947), Ortalk (1952), Irgatn Trks (Toplu iirleri, 1969). Cahit Irgatn u iirlerinde baba temas bulunmaktadr: Rzgrlarm Konuuyor (Irgatn Trks, Adam Yay., st., 1991, 223 s., s. 74-77), Olum Mustafann Bu Ne?leri (Age., s. 118), Olum Mustafann Dnd eye Bak (Age., s. 119).

Olum Mustafa'nn Dnd eye Bak

Alar mym ben de baba Bir gn olur senin gibi? Senin gibi kalr mym Alnyazs altnda? Ta delip frladn bilirim, Bilirim ot yediini, lmediini bilirim, Yaadn bilirim, Dnyann ac hali tatllam tadnda. Sen kendi derdinde deilsin baba Ne de gze srad yeil kurbaa Ne gzelde demi air dostun Orhan Veli Benim lokmam aslan aznda. -Sevin Mustafam sevin Ben insann fakiriyim Anan Urgan Baban Irgat Korkma olum Mustafa Irgat Bin atna, dnya senin Dilediin gibi oynat.

53 |

BABA BU KTAP SANA

A. KADR (MERBOYU) (1917)

stanbul, 1917-stanbul, 1 Mart 1985. iir kitaplar: Tebli (1943), Ho Geldin Halil brahim (1959), Drt Pencere (1962), Mutlu Olmak Varken (Toplu iirleri, 1968). Yaantm (Mutlu Olmak Varken, Can Yay., 4. Bas., st., 1994, s. 19), Darendeli (Age., s. 33), Siperde (Age., s. 47), Gnein Altnda (Age., s. 125), Sokaa kma Yasa (Age., s. 179), Diyemiyorum (Age., s. 265).

Gnein Altnda
ki saatlik yoldan geldiler. Otlar kuru ve saryd. Ter iinde ihtiyar kzmz, arabada ocuumuz yatyor, otuz dokuz var harareti. Kaskat ayaklar stne bast Esma. Dnd yzn hastaneden taraf. Bakt kocaman, tatan kapya. Krld cesareti.

54 |

BABA BU KTAP SANA

Yr sen, Esma, bir tek ocuundur bu yatan. Yr sen, babas onun onbadr Karsta. Gene yollarda scak. Gene otlar kuru ve sar. Gene ter iinde ihtiyar kzmz. Ve gnein altnda bir gzel oldu yanaklar Esmann. ocuumuz Allaha emanetmi ite, Esma. te, otlar kuru ve sar. te, Esma durdu ve bakt otlara. te, kzmz de pek itahl. te, Esma balad toplamaya. Arabann iinde, yatanda usul usul, ocuumuzun iiyor ayaklar.

55 |

BABA BU KTAP SANA

CAHT KLEB (1917)

Zile, 1917-stanbul, 20 Haziran 1997. Baz manzum kitaplar: Adamn Biri (1946), Rzgr (1949), Yeeren Otlar (1954), St (1965), iirler (Toplu iirleri, 1969), Sknt (1980), Btn iirleri (1982), Gz Trkleri (1991). Cahit Klebiyi Harp inde (Btn iirleri, Adam Yay., 8. Bas. st., 1998, s. 20) iiriyle almamza aldk.

Harp inde
Babalar evlerine mahup dnd her akam Harp iinde Analarn st kesildi, ocuklar alad, Erkekler askere gitti. Kadnlar bir deri bir kemik. Harp iinde kzlar sarard. Savalardansa Ancak bir hatra kald.

56 |

BABA BU KTAP SANA

LHAN BERK (1918)

Manisa, 1918. Manzum eserleri: Gnei Yakanlarn Selam (1935), stanbul (1947), Gnaydn Yeryz (1952), Trkiye arks (1953), Krolu (1955), Galile Denizi (1958), ivi Yazs (1960), Ota (1961), Msrkalyonine (1962), Akane (1968), enlikname (1972), iirler (1975), Ta Basks (1975), Atlas (1975), Kl (1978), stanbul Kitab (stanbul adl kitaba girmeyen eski iirleriyle stanbul (1947)daki iirler, 1979), Kitaplar Kitab (1981), Deniz Eskisi (iirin Gizli Tarihi ile, 1982), Gnaydn Yeryz (1982), Galata (1983), Delta ve ocuk (1984), Gzel Irmak (airin Kan ile birlikte, 1988), Pera (1990), Dn Dalarda Dolatm Evde Yoktum (1993), eyler Kitab (1997), Avluya Den Glge (1988), ok Yaasn Saylar (1998), Klt Kitap (1999). Berkin Kayp Olunu Arayan Baba in iir (Deniz Eskisi, Adam Yay., 2. Bas., st., 1993, s. 17), bni Hacer Heytemiye Gre Bir Ulusun Hayat stne Konumalar (Age., s. 39), Tahta Tabut (Delta ve ocuk, Adam Yay., st., 1984, s. 71.) adl metinlerinde baba temas grlr.

Kayp Olunu Arayan Bir Baba in iir

Bu olan, dedi, daha ne kadar kaacak? On ikisinde kat, on altsnda kayor. Byle deyip sustu. Aznn sol yakasnda Toplayp uzun mu uzun byklarn. Erzurumdan m Tunceliden mi geliyordu? Ve dnya imdi ne kadar bykt, ilk anlyordu Havada dnp duran bir kua evirdi, sonra gzlerini ekilip iine. Sustuk biz de, kapanp her birimiz iine.

57 |

BABA BU KTAP SANA

Tahta Tabut
yi bir marangoz, bu Cash. Addie Bundren daha iyi bir sandk isteyemezdi, iinde yatmak iin. Ona gven ve rahatlk verecek bu sandk. Eve gidiyorum, ardmda, keserin Tak Tak Tak laryla.
(Deimde lrken, William Faulkner, s. 8, eviren: Murat Belge.)

1 iviler byk geldi Annemin yzne deiyor. Syledim onlara Gkyz bu yzden darda kald. 2 - Ceset, onun iin sklyor, diyor babam. 3 Annemi gmdk eve dnyoruz Bir sszlk, bir sszlk. -ld, ruhu konuuyor, diyor babam.

58 |

BABA BU KTAP SANA

ORHAN MURAT ARIBURNU (1918)

stanbul, 12 Aralk 1918-stanbul, 11 Nisan 1989. iir kitaplar: Kovan (1940), Bu Yrek Sizin (1982), Buruk Dnya (Toplu iirleri, 1985). Yal Gzeli (Buruk Dnya, Adam Yay., st., 1985, s. 30), ecere ( Age., s. 35), imdilik Almanyadayz (Age., s. 82).

Yal Gzeli
Kalarn eski sekize benzer yal gzeli Gzlerin yeni elife Ellerinden msralar dklr Kvrm kvrm Duruundan gn doar ifter ifter Sere parman Muzip bir harikadr Kalbimi okar Lakin Sana k olduumu syleyemem BABANDAN KORKULUR.

59 |

BABA BU KTAP SANA

CEYHUN ATUF KANSU (1919)

stanbul, 7 Aralk 1919-Ankara, 17 Mart 1978. Manzum kitaplar: Bir ocuk Bahesinde (1941), Babozumu Sofras (1944), ocuklar Gemisi (1946), Yank Hava (1951), Haziran Defteri (1955), Yurdumdan (1960), Bamszlk Gl (1965), Sakarya Meydan Sava (1970), Buday, Kadn, Gl ve Gkyz (1979). Kansunun Krk Desti (Krlangcn Kanat Vuruu/ocuklara Gnmz iirinden rnekler, Haz: Ali Pskllolu, Kltr Bakanl Yay., Ank., 1979, s. 136.) iirinde baba ile yaanan bir kr ortamndan, kk bir kesit anlatlr.

Krk Desti
Bir sabah babamla erkenden uyandk, Aln aktmal atmz eerli, nmzde taze aylar serili, z topramza yol alp uzandk. te topramz! ekin baak tutmu, Snrda knal talardan bir yn, Kk glgesinde ahlat aacnn, Bir desti grdm, bir desti unutulmu. Syle bana baba, kimindir bu desti, Baharda alan yarc rgatlar, Belki bu destiyi onlar braktlar! Gn biter, dneriz eve akamst. Gnlmde uyur hep bu desti, boalm, Oradan oraya gp giden ksz, Anasz, topraksz, yorgansz, rtsz, Tarla kysnda yle susuz kalm.

60 |

BABA BU KTAP SANA

MEHMED KEMAL (1920)

Ankara, 11 Nisan 1920-stanbul, 14 Eyll 1998. iir kitaplar: Birinci Kilometre (1945), Dnya Gzel Olmal (1954), Sz Gibi (1977), le Raklar (1986), Tkenmez (Btn iirleri, 1990). Mahalle (Sz Gibi, Karacan Yay., st., 1982, s. 38.) balkl metniyle almamzda yerini ald.

Mahalle
Bu mahalle beni bilir Babam adm iimi Sabah kalkm akam geliimi En gzel kzn bana vermitir

61 |

BABA BU KTAP SANA

SABAHATTN KUDRET AKSAL (1920)

stanbul, 25 Nisan 1920-stanbul, 19 Nisan 1993. arkl Kahve (1944), Gn I (1953), Duru Gk (1958), Elinle (1962), Bir Sabah Uyanmak (lk iki kitab ile birlikte, 1962), Eik (1970), izgi (1976), iirler (Toplu iirleri, 1979; ayn adla btn iirleri 1988), Zamanlar (1982), Bir Zaman D (1984), Buluma (1990), Batk Kent (Son iirleri, 1993). Aile (iirler, 1938-1993, YKY, st., 1995, s. 58) balkl iirinde babaya yer verir.

Aile
Saatin onbiri almasndan sonrayd Grdm ev halknn daldn birer birer Bilmem soyunmaya m gittiler Bir zaman sonra hepsi uykudayd Baba yaamadayd gemi zaman Bir pencere ak dururdu dncesinde Bir kadn esiz elbisesinin iinde Ne uzun zaman sevmiti onu ocuklarnn derdindeydi anne Biricik umudu ocuklarnn ekirdei deil mi onlar dnyann Dalmt bir derin uykuya ylesine Yaanacak bir ann sevincinde gen kz

62 |

BABA BU KTAP SANA

Balkonundan uzanr gibi sarkt yatandan Glmsedi durdu yar karanlk dnyasndan Bana gelecek cmle aktan habersiz

Evin erkek oluna gelince Bir emberin iinde buldum onu Gelmez zannederek bu komann sonu Yaad bir oyunu kaderince

Hepsi iyiydi iyi ve rahat Bir aileydiler koynunda gecenin Kalplerinde asl duran bir bilmecenin Anahtarnn alm gtryordu bir at.

63 |

BABA BU KTAP SANA

ZDEMR ASAF (1923)

Ankara, 11 Haziran 1923-stanbul, 28 Ocak 1981. Dnya Kat Gzme (1955), Sen Sen Sen (1956), Bir Kap nnde (1957), Yumuaklklar Deil (1962), Naslsn (1970), iekleri Yemeyin (1975), Yalnzlk Paylalmaz (1978), Benden Sonra Mutluluk (lmnden sonra, 1983). Diyalog (Yalnzlk Paylalmaz, Adam Yay., 3. Bas., st., 1985, s. 17-18) iirinde babasnn lmyle kendi ocukluk ana vurgu yapar.

Diyalog
Bir gn, bir evde, bir kedi Vard. O gn, bir evde, o kedi Benden scakln esirgemedi. O gn, o evdeki o kedi Beni bana gtrd getirdi. Ona arklarm syledim; Uyudu, bakyordum, benimleydi. Bir ikilem oldu beklenmedik; Gemi gnlerin yumaklarn didikledi. Var myd, yok, var gibi, Kucamdayd kedi.

64 |

BABA BU KTAP SANA

Gzlerindeydi gzlerim, Gzleri gzlerimdeydi. Ellerimi trmalyordu elleri... rperdim, birden iim titredi. Bir gn, bir evde, bir kedi Vard. O gn, bir evde, o kedi Beni taa ocukluumdan ald. O gn, o evdeki, o kedi, Bak-ite, neler olmu der gibi, Getirdi beni genliime brakt. An bahelerinde mek scakt. Babamn ldnde aylardan Hazirand, O elli drdndeydi, ben yedi. Bir k sndnde yol yand. O kedi bunlar nasl da bildi. Bir gnd, bir evdi, o kedi Ta att btn kuyularma. Durup dururken dikenli uykularma Ninniler syledi. Bu bir yk idi; Ben mi anlattm, o mu dinledi. Saklamal myd, ya da sylemeli mi; Ne o ev vard, ne o gn, ne de o kedi.

65 |

BABA BU KTAP SANA

ATTL LHAN (1925)

zmir/Menemen, 1975. iir kitaplar: Divan (1948), Sisler Bulvar (1954), Yamur Kaa (1955), Ben Sana Mecburum (1960), Bel iei (1962), Yasak Sevimek (1968), Tutuklunun Gnl (1973), Byle Bir Sevmek (1977), Elde Var Hzn (1982), Korkunun Krall (1987), Ayrlk Sevdaya Dahil (1993). air, Tarz- Kadim (Sisler Bulvar, Bankas Kltr Yay., st., 2003, s. 97) adl iirini babasna ithaf etmitir.

Tarz- Kadim
- babam air bedri ilhana...olmuyor neyleyim olmuyor velinimetim efendim olmuyor yirminci asrda tarz- kadim zre gazeller sylemek beiktaa yakn hnesi yerle yeksan oldu nedimin bki o enis-i dilden bir yahya kemal kald hl-i hzrda ayptr efendim i bde gzel sev demek var ise akl- uurun ayptr bu zamanda yr deyip yr iitmek kvlcmlar kaymal insanlarm dedike air kaleminden zaten mrmz rzgarl sular gibi dalgal kimseler baalamaz medar- maiet derdinden kim okur kim dinler siham- kazay? yalnz alp verilr bir selam kalmtr nbi efendiden sen benim velinimetim efendim ben senin hayr-l-halef sen vakt-i zamannda uyan derdin uyan ey mest-i hbinaz uyan artk uyan artk bense uyandm hb- gafletten uyan derim uyan ey esirler dnyas!

66 |

BABA BU KTAP SANA

CAN YCEL (1926)

stanbul, 1926-Data 12 Austos 1999. iir kitaplar: Yazma (1950), Sevgi Duvar (1973), Bir Siyasinin iirleri (1974), lm ve Olum (1976), iir Alay (1981), Renghenk (1982), Gkyoku (1984), Beibiryerde (Toplu iirleri, 1985), Canfeda (1987), ok Bi ocuk (1988), Alts Bir Yerde (1988), Ksa Devre (1990), Kuzgunun Yavrusu (1990), Gece Vardiyas (1991), Gle Gle-Seslerin Sessizlii (1993), Gezintiler (1994), Maile (1995), Seke Seke (1997), Alavara (1999). Kurt Ahmedin Azndan (Renghenk, Yazko Yay., st., 1982, s. s. 69), almaz Saat (Altsbiyerde, Adam Yay., 2. Bas., st., 1988, s. 27), Babalk (Age., s. 78), Drt Drtlk (Age., s. 101-102), Hayatta Ben En ok Babam Sevdim (Age., s. 132, Bir Siyasinin iirleri, Papirs Yay., 12. Bas., st., 1997, s. 31), lm ve Olum (Altsbiyerde, s. 218-220; lm ve Olum, Gk Yoku, Papirs Yay., 10. Bask, st., 1991, s. 38-40), Dostum air Necati Balad Madem Anlatmaya, Krld Bu Sansr, Ben De Konumaya Balayabilirim Nihayet (Age, s. 47), Avcoluna (Age., s. 68), Su Kasidesi (Age., s. 86), tiraf (Age., 91.), neli (Altsbiyerde, s. 383; lm ve Olum, Gk Yoku, s. 105), tah (Seke Seke, Papirs Yay., st., 1997, s. 59), Rya (Age., s. 95), Rza (Age., s. 160).

Hayatta Ben En ok Babam Sevdim.

Hayatta ben en ok babam sevdim Karaallar gibi yardan bitme bir ocuk arpk bacaklaryla -ha dt, ha decekNasl koarsa ardndan bir devin, O apkn babam ben yle sevdim. Bilmezdi ki oturduumuz semti, Geldi mi de gidici -hep, hepp acele ii! an en gzel gzl maarif mfettii. Atlastan bakardm nereye gitti, yle yle ezberledim gurbeti.

67 |

BABA BU KTAP SANA

Sevinten uardm hasta oldum mu, 40 geerse ate, arrlar stanbula, Bir helallemek ister elbet, dimi, oluyla! Tifoyken baardm bu ak oynunu, Ohh dedim, gsne gmdm burnumu. En son teftiine kana dein Kotururken ardndan o umaktaki devin, Daha baka tr aklar, geni sevdalar iin Ald nefesim, fikrim, canevim. Hayatta ben en ok babam sevdim.

68 |

BABA BU KTAP SANA

HASAN HSEYN (1927)

Grn, 1927-Ankara, 26 ubat 1984. iir kitaplar: Kavel (1963), Temmuz Bildirisi (1965), Kzlrmak (1966), Kzlkuu (1971), Alasun Ayafa (1972), Olak (1972), Acy Bal Eyledik (1973), Kelepemin Karasnda Bir Ak Gvercin (1974), Koero Vatan airi (1976), Haziranda lmek Zor (1977), Filizkran Frtnas (1981), Aclara Tutunmak (1981), Iklarla Oynamayn (1982), Kandan Kna Yaklmaz (1985), Tohumlar Tuz inde (1988). airin baba temal iirlerini u ekilde sralayabiliriz: kr Baba Aklamas (Acy Bal Eyledik, Bilgi Yay., 11. Bas., Ank., 1995, s. 95-102), Sen Ne Zaman Bydn? (Kelepemin Karasnda Bir Ak Gvercin, Bilgi Yay., 6. Bas., Ank., 1996, s. 86-89), Yalnz Deilim (Age., s. 144-145), Gelsene Kollarma! (Age., s. 147-150), Sevgili (Age., s. 86-89), Alasun Ayafa (Alusun Ayafa, Bilgi Yay., 5. Bas., Ank., 1994, s. 120, 199, 212, 330), Soyadm zerine Bir eitleme (Koero Vatan iiri, Bilgi Yay., 5. Bas., Ank., 1998, s. 69-74), Olum Bana Kart Yollam Ankaralardan (Age., s. 183-184), Baba Olmak (Filiz Kran Frtnas, Bilgi Yay. 2. Bas., Ank., 1983, s. 125-126), Alamalar (Aclara Tutunmak, Bilgi Yay., 5. Bas., Ank., 1994, s. 25-28), Sonusuz Bir Telefon Konumas (Age, s. 47-58), te zm te Szm (Iklarla Oynamayn, Bilgi Yay., 4. Bas., Ank., 1994, s. 59), kr Babann Bahesi iirinin 4/tahta beik (Age., s. 112-114), 13/kr babann bahesi (Age., s. 133-137), 14/bir baka boyut (Age., s. 138-142) ve 15/Ayrlk (Age., 140-142) balkl blmleri; Bir Babay Gtrmek (Kzlkuu, Bilgi Yay., 6. Bas., Ank., 1994, s. 141-144), Acmasz Orant (Kandan Kna Yaklmaz, Bilgi Yay., Ank., 1985, s. 72-73), Gzel Coku (Tohumlar Tuz inde, Bilgi Yay., 2. Bas., Ank., 1995, s. 46-48).

Alamalar
grdm babalarn alamasn dallar dm dm gvdesi kahve fal bir zeytin aacn kklemek var ya skmek yar ya sarp yamatan ardc kazma vurmak beyz yllk meeye acsn duymak var ya kopmann babalarn alamas ite o babalarn alamas yle zor

69 |

BABA BU KTAP SANA

grdm babalarn alamasn analarn alamas bir baka analarn alamas bir ayr analarn alamas bir beter dvlen d yolunan salar damlayan bir lk austosta am orman yangn sokaklar alanlar evler kaplar mutfaklar kilerler ocaklar alar zbnlar beikler uykusuzluklar alar alarken analar da ta toprak aa su yldz yeeren buday alar savrulan saman alar alarken analar kann umudun hakk stn ekmein hakk ne sylersin bre ozan durur tek tel stnde inceden szlamaa btn bir evren alar alarken analar grdm babalarn alamasn analarn alamas bir baka analarn alamas bir beter (23 temmuz 1980)

70 |

BABA BU KTAP SANA

Bir Babay Gtrmek

ekmek dilim dilim orba duman duman oda scack koca bir gn soluksolua ite eller ite yzler ite gzler sofrada sofra scack bu savalar diyor baba kahrolsunlar diyor ana bakyor ocuklar ondan ona ondan ona gezinerek gzleri ocakta gaz sobada kmr varsa bulunmasn isterse vazoda iek dnya scack

71 |

BABA BU KTAP SANA

bir kap amak karanla rktmek gzlerde gvercinleri ve koparp bir emeki babay namuslu sofrasndan alp gtrmek bilinmeze syleyin ey akamn renkleri syleyin evlerine filelerle dnenler bir tek babamdr bu giden bir babay gtrmek mi yalnz bu? u dilim dilim ekmek u duman duman orba duvardaki u resim radyodaki u mzik u alnlar u eller sedirdeki u kitap yarda kalm diki fsl fsl u soba pencereden u dalar balkondan u akasya u koltuk u oyuncak u mektup u dileke hangi bir hangi iki hangi be ite amca ite day

72 |

BABA BU KTAP SANA

ve ite karde belki de en kts/en acs belki de u incecik kadnn karnndaki u ocuk syleyin ey akamn renkleri sanatlar dnrler yneticiler syleyin sayr/yorgun/ ve kimsesiz sokaklar sevgili kentimizin bir tek baba mdr bu evden giden bir tek baba mdr alnp gtrlen belirsizlie syleyin ltfen!

73 |

BABA BU KTAP SANA

KRAN KURDAKUL (1927)

stanbul, 1927. Manzum kitaplar: Tomurcuk (1943), Zevklerin ve Hlyalarn iirleri (1944), Giderayak (1956), Nice Kayglardan Sonra (1963), zmirin inde Amerikan Neferi (1965), Halk Ordular (1969), Aclar Dnemi (1977), Bir Yrekten Bir Yaamdan (1982), kselerin Yresinde (1984), lmszlerle (1985), htiyar Yzyla (1997). ocuklar (kselerin Yresinde, zlem Yay., 1984, s.23) iirinde gz yollarda, baba bekleyen bir ocuk anlatlr.

ocuklar
II. Dn babasn bekledi ocuklardan gizlenerek. Bu gn gene bekliyor, Gzne uyku girmedi.

Duraklarda, kaplarn nnde Krlm kolu kanad... i yand beklemekten Gelen olmad.

Grrsek sabrlar tkenmeyenleri, Babalar yaarken ksz kalanlar.

74 |

BABA BU KTAP SANA

TURGUT UYAR (1927)

Ankara, 1927-stanbul 22 Austos 1985. iir kitaplar: Arz- Hal (1949), Trkiyem (1952), Dnyann En Gzel Arabistan (1959), Ttnler Islak (1962), Her Pazartesi (1968), Divan (1970), Toplandlar (1974), Kayay Delen ncir (1981), Byk Saat (Btn iirleri, 1981), Dn Yok mu? (1984). Turgut Uyarn u iirlerinde baba kavramndan yararlanlr: Bahar Balangcnda Dnceler (Byk Saat, Can Yay., st. 1984, 508 s., s. 20.), Atlar Seven Bir ocuk (Age., s. 180), Aklamalar (Age., s. 211), Anneler Kaar Gibidir (Age., s. 301), Bozkr Tayfasdr (Age., s. 303), Kydaki Elmaya Bir Ses (Age., s. 304), Uzunuzak (Age., s. 391).

Anneler Kaar Gibidir

syle ben salarm kestirirsem ne olur bir bakaldrma ancak salarndan tutulur herkes annesi sanr bir ksr yalnzl oysa herkesin annesi aslnda bir baruttur eyllden rken temmuz afaktan korkan gece dalar blmleyen o babadan kaan sudur hatrla her gn bir alar saatle oynadn alar saatler bir ocuun uyanlacak uykusudur souk iklimler, krmlar akar gider derisinden alp syledii renip oynad bir tabuttur

75 |

BABA BU KTAP SANA

anne saklanr, baba koar, gnleri mnleri blerler anne de baba da para para bir geyik yavrusudur birinin srt ince, birinin elleri kaln ikisi de bir gln saygdeer komusudur ey hayalin sonsuz alt glleri blmek dnemi o zaman artk her yerlerde hazin mevltlar okunur dersin ki ay kimin babas kimin olu o zaman sanki herkesin ii bir blmedir, uzun uzun solunur senin arkn bir avc borusudur ormanlar tutar byr, yanklanr, bir kale ykntsnda saygyla durur ey en bilge sesi gelip duran sonra akan sularn bilirsin her akam nasl ksz, nasl glkle olur her akam nerden baksan yine de bir eksii doldurur babalar geri ekilir, anneler onlara teslim olur salarm hep kestim tutacak kadar kalmasn dedim nk bir bakaldrma ancak salarndan tutulur glleri blmlediler ve sonra suya gittiler ou babalar hep perembe, anneler hep cuma olur

76 |

BABA BU KTAP SANA

AL YCE (1928)
Yaylada, 1928. Manzum kitaplar: Boyundan Utan Daraac (1976), Halk a (1980), Ortadou iirleri (1983), iir Sca (1984), Antakya arlar (1985), iir Tufan (1989), Ta Tanrlar (1990), Aslacak Kitap (1991), Yunuslama (1991), Haval Meryem (1994), Sevgim Servetimdir (1997). Ali Ycenin Babalarmz (Halk a, 2. Basm, Yazko Yay., st., 1982, s. 16-17; 79 s.) Grg Tan (Age., s. 70-71) Osmanl Cumhuriyeti (Varlk dergisi, S. 1057, Ekim 1995) iirlerinde baba ya atfta bulunulmaktadr.

Babalarmz
1 Benim babam Hisarckta nanm bir iftiydi Toprak gndz Tanrs Gece kars gibiydi Ekinler aalar otlar Olu kz gibiydi Benim babam Topraksz bir iftiydi Gece Aslyla yp Gndz Keremle yanard Ekinler yeerdii zaman Leylay brakp Mecnunu kucaklard imdi Hisarckta babam Dm elden ayaktan Sabah namazndan sonra Tutar kracn yolunu Deneine dayana dayana Srye srye ayaklarn Gider eski karsna Kafdana bakar gibi Uzaktan bakar ocuklarna

77 |

BABA BU KTAP SANA

2 Memedin babas zmir Alsancakta Demiryolu iisiydi Alad emekli olurken inin delisiydi Balovada oturur imdi Ne zaman bir kampana alsa Bir kula krmz Bir kula yeil nlar Kalabalklara bata ka ne bine dolmulara taksilere Alsancaka gider ustam Demiryolunu sevmeye Bir ay doar yceden Derken bir lokomotif kinemesi Kan ter iinde bir tren Yorgun argn girer istasyona Biryan krmz Bir yan yeil zonklar Azna kmr tatls verir ustam elikten dek serer altna Bakar ustam Keman telleri gibi gerilmi raylara Anlar indirir eski vagonlardan Bindirir yeni vagonlara Bir sigara yakar ustam Savurur dumann Gemite kalan yllara

78 |

BABA BU KTAP SANA

EDP CANSEVER (1928)

stanbul, 9 Austos 1928-stanbul, 28 Mays 1986. Manzum kitaplar: kindi st (1947), Dirlik-Dzenlik (1954), Yerekimli Karanfil (1957; Daha sonra, Toplu iirleri, I. Cilt, 1982), Umutsuzlar Park (1958), Petrol (1959), Nerde Antigone (1961), Tragedyalar (1964), arlmayan Yakup (1969), Kirli Austos (1970), Sonras Kalr (1974), Ben Ruhi Bey Naslm (1976), Sevda ile Sevi (1977), airin Seyir Defteri (1980; Daha sonra, Toplu iirleri, 2. cilt, 1982), Yeniden (Toplu iirleri, 1981, Bu kitap daha sonra Yerekimli Karanfil ve airin Seyir Defteri olmak zere iki cilt halinde yaynlanmtr, 1982), Bezik Oynayan Kadnlar (1982), lkyaz ikayetileri (1982), Oteller Kenti (1985), Gn Dnyor Avucumda (1987). Canseverin Umutsuzlar Park (Yerekimli Karanfil, Adam Yay., 5. Bas., st., 1995, s. 68-69), Salncak (Age., s. 137), Ruhi Bey Anlatyor: Bir Dn Gn Ve Sonras (airin Seyir Defteri, Adam Yay., 7. Bas., st., 1997, s. 37-39), Bir iek Sergicisi Der ki (Age., s. 24), Sera Oteli (Age, s. 396) gibi iirlerinde baba kavramna rastlanr.

Bir Dn Gn ve Sonras
Ksack bir gnd, bir iki dakikalk bir gnd ocuklarn gn gibi bir gnd Kahverengi fotoraflar vard, bulankt Hibir ey ak seik grnmyordu Kocaman bir bahe olmalyd, orda burda Tavuskular olmalyd, herbiri yle bir bana hi kmldamadan duruyordu Saniyeler smbller gibiydi Saniyeler smbller gibiydi dokunsam iki parmam arasnda akyordu Ksack bir gnd. Bir kii bile yoktu Hayrnnisa ile ben vardm Seylan talar ile ilenmi bir ine vard Yansyan krmzlk taranyordu gnete Kan gibi parlyordu yle byle hatrlyorum Beni lme uurlayan bir dn gn Babam hatrlyorum Babamn lmn

79 |

BABA BU KTAP SANA

Krbacyla birlikte bir am aacna gml Annemse odasnda babamn Hasta yatanda Kmldamadan yatyor Pencerede sapsar bir limon grnts Duvarda rengarenk bir krba koleksiyonu Hatrlyorum Dileri vard Hayrnnisann Hatrlyorum Bir eyler vard, ortasndan kesilir gibiydi Dileri bembeyazd Kesilen her ey bembeyazd O dileriyle vard, ben yoktum Seylan tal inenin altndaydm, ben yoktum Hayrnnisa vard, ben yoktum gn gece geti, ben yoktum On gn daha geti, sonra ben gnleri unuttum Bir kuluk vaktini iyi hatrlyorum erenkydeki tozlu bir yolu Postacy Terziyi Oyanm limonluu iek satan adam Bir otobs duran iyice hatrlyorum O yoktu. Ve bir sabah ben vardm Koskoca bir kona bir bama soydum Yer hallarn kardm, kaln kadife perdeleri Maun konsolu, in porselenlerini, gm takmlarn Hatrlyorum Mineli pandantifleri kardm, altn zincirleri, prlanta yzkleri Byk kristal avizeleri, sedefli koltuklar Bursa atmalarn, Beykoz koleksiyonlarn, minyatrleri Hepsini, hepsini bir bir kardm Tutkuyla kardm, ehvetle kardm fkeyle Kann aktaraktan konan Hatrlyorum Konakta o gece konakla kaldm.

80 |

BABA BU KTAP SANA

ERCMENT UARI (1928)

stanbul, 1928-21 Ocak 1996. iir kitaplar: Cmbba (1958), Et (1960), Kuyuda Yusuf (1962), Avlanrken Bir Korku (1967), Albatros Ad Bir Gn Gelecek (1971), Gemi Zaman Tevelld (1988), Ziba Soka (1991), Ay Batarken Kancama (1994), Yrtksz Szler (1996). Ercment Uar, Pilottu Babam (Adam Sanat dergisi, S. 121, Aralk 1995) ile almamzda yer ald.

Pilottu Babam
canm sklyordu pilottu babam gnm iri terzi makaslarna sevdirdim oyun oynuyordum lacivert okul apkamda nlm izgilerini izdi irkin sanclarn zaman ac uykusuz grntlerinin aynalarnn defterlerini plak zrlak crlakt denizler denizanalar yzen yznde tavlalarn tahtalndan silinen de ve dubaralar

81 |

BABA BU KTAP SANA

pullar ve zarlar ortada uzun gemilere doyasya bulanp km pembe an defterlerinin doyumsuz gz yalarndan 1943 ylndan grntler nazi almanyasnn kentlerinin eitli cephe oyunlar miferler izmeler ller kaz adm yryler her yerde gamal ha nazi toplama kamplarnn fotoraflar sgnal dergisinde mi yaymlanrd yar yeille siyah karm amura yakn baslm saman kdnda aklmda byle kalm tifdruk basks m toros dolarnn gney ucunun stnden askeri uakla uuyordum pilottu babam buzulda aada ikinci dnya harbi savandan karkurdu topluyor souk kapkara scak toros gllerinde ceplerimin astarlarna akan tren ddklerinin tnellerinden kp vapurlarn uskur seslerini ua babamn

82 |

BABA BU KTAP SANA

MUHTEEM SNTER (1928)

stanbul, 1928 - stanbul, 9 Temmuz 1985. iir kitaplar: Gerilerde Brakmak (1980), Sen ile Sen (1981), Polanyadan Kadnlar (1983), Omalar (1985). Cezalym (Polonyadan Kadnlar, Yazko Yay., st., 1983, s. 22-23) iirinde babasna deinir.

Cezalym
Hep byle kt gnlerimde ocukluum aklma gelir Eskisi gibi kaar evlerin Kayalarn iine gizlenir Rzgr vurur seslenir karanlk Evdekiler bilir gizlendiimi Babam aramaya kar Kouk kouk Artk gcm kalmad Kollarma arlk astlar Baladlar ayaklarm Kamlayp braktlar yle gzel gnlerim olmasayd Alr giderdim im yanmazd Artk bydm

83 |

BABA BU KTAP SANA

BAHAEDDN KARAKO (1930)

K.Mara-Elbistan, 5 Mart 1930. Halk iiri ile modern tarz birletiren Karako, kendisine zg bir slup kurdu. iir kitaplar: Mevsimler ve tesi (1962), Seyran (1973), Sevgi Turnalar (1975), Kar Sesi (1982), Ay afa ok iek (1983), Zaman Bir Beyaz Trkdr (1984), lkyazda (1984), Bir ift Beyaz Kartal (1986), Menzil (1991), Uzaklara Trk (1991), Gnee Umak stiyorum (1993), Gneten te (1995), Leyl Nehar Ak (1997), Ak Mektuplar (1999), Srgn Vezirin Ak Neideleri (2004). Bahaeddin Karakoun nsan Para Para (Ay afa ok iek, Beyan Yay., st., 1998, s. 39-41) iirindeki kl inanm adam bir baba deil midir?

nsan Para Para

Bir cenk havasdr alan tekmil Sokaklar bir nehrin anaforunda Tedirginlikleri konuturur her dil nsan ki dayanmak, yaamak zorunda Hele de inancn yitirmemise Hem geree sarlr, hem de Peinden ne at yetiir, ne deve Her sabah taze bir umutla gider iine Her akam umutsuz ve yorgun adam Para para dner eve Kadn kap aar erkein geliine ocuklar yze bakarlar, ele bakarlar Aylar olur ki et demez hi birinin diine Sofra hergn ayn serilir, ayn kalkar Birazck kara zeytin, bir para zeytin ekmek Yrekler zehirlenir aclar emerek Ortam yle bir l ki ne at sker, ne deve Her sabah taze bir umutla gider iine Her akam umutsuz ve yorgun adam Para para dklr eve

84 |

BABA BU KTAP SANA

Yaz-k ayn kunduralar, ayn elbiseler Bir iplii ekilince bin yamas dklen Olann ad Mutlu, kznkiyse Glmser Gel gr ki tm dleri her zaman bir ac len Ana kan tkrr de kimseye belli etmez Belkili, yarnl hlyalar bitmez yle bir allk ki ne at geer ne deve Her sabah taze bir umutla gider iine Her akam umutsuz ve yorgun adam Para para serilir eve Kar kapya bast m evin ii bir yayla Yel her yandan frr Zaman mezar kazarken yokluk denen kamayla Nerde satan zengin eden slak ve isli kmr Bir kuru maaa talim eden bir aile Direnir sabr iei akyla, ibadetiyle Bu yle bir sabr ki ne at tar ne deve Her sabah taze bir umutla gider iine Her akam umutsuz ve yorgun adam Bir torba et-kemik ylr eve Ev dedikse bu ev kendi evleri deil Eyalar ireti, kaderleri gebe Evsiz, toprakszdrlar, otururlar kirada Bir aynalar var ki srdan soyunmu tekmil

85 |

BABA BU KTAP SANA

Gnee ksvermi bir mutfakla bir oda Ve ehrin sokaklar uuldarken sellice Vitrinler gz krparken arsz arsz ve il il Bir da dikiliverir, ne at aar, ne deve Her akam umutsuz ve yorgun adam Para para yklr eve Bir cenk havasdr alan tekmil Kuanan kazancn anaforunda Tedirginlikleri konuturur her zil nsan ki yaamak ve yaatmak zorunda Hele de son kurununu atmamsa Allah ve Resl unutmamsa Ne alnt at ister ne bahi deve Her sabah taze bir umutla gider iine Her akam kl inanm adam Para para diriltir Ve para para gnei tar eve

86 |

BABA BU KTAP SANA

CEMAL SREYA (1931)

Erzincan, 1931-stanbul, 9 Ocak 1990. iir kitaplar: vercinka (1958), Gebe (1965), Beni p Sonra Dour Beni (1973), Sevda Szleri (Toplu iirleri, nce ilavelerle ilk kitabndaki iirleri, 1984, daha sonra kitaplara girmeyenlerle birlikte btn iirleri, 1990), Gz Bitii (1988), Scak Nal (1988). Baba temasn Sizin Hi Babanz ld m? (Sevda Szleri, YKY, 2. Bas. st., 1996, s. 26), le st (Age, s. 50), Gebe (Age, s. 63), Yunus ki Stdileriyle Trkenin (Age, s. 95), Camdan (Age, s. 188) gibi iirlerinde yer vermitir.

Camdan
kievinden knca Camdan demin oturduum yere baktm Sigara paketimi masada unutmuum. Sandalyede Tpk benim gibi Oturuyor boluum. Bir eli alnnda benim gibi. Ama biraz daha m hznl? Otururken de Biraz daha m karyor kamburunu? Biraz daha m benziyor babama? Bir ya bym babamdan ve rzgr bir trendeki gibi ekitirir durur yamurluumu.

87 |

BABA BU KTAP SANA

ECE AYHAN (ALAR) (1931)

Mula, 1931-2002. Manzum kitaplar: Knar Hanmn Denizleri (1959), Baksz Bir Kedi Kara (1965), Ortadoksluklar (1968), Devlet ve Tabiat ya da Orta kiden Ayrlan ocuklar in iirler (1973), Yort Savul (1977), Zambakl Padiah (1981), ok Eski Adyladr (1982), anakkaleli Melahata ki El Mektup ya da zel Bir Fuhu Tarihi (1991), Sivil iirler (1993), Son iirler (1993), Btn Yort Savullar (Toplu iirler, 1994). u metinlerinde baba yer alr: Yalnayak iirdir (Yort Savul, Adam Yay., st., 1982, s. 27), Gkyznde Bir Cenaze Treni (Age., s. 34), ocuklarn lm arklar (Age., s. 127).

Gkyznde Bir Cenaze Treni

Dmemi Hezarfen Efendiyle karlar m acaba? Bir bakmm baloncusu umu kan mavisi balonlar Kularn vurulduu mevsim skdar iskele alannda Bir bakmm gkyznde gmlmez bir cenaze treni Ve aada, ykanm balonlar demetinin banda Kurun ayakl bir parmak ocuk, krlr alamaz lm ustaca oyalayan babam ldrlm ben satarm Kopmu bir kocakarnn da eteklerinde azat kular Olum ldrlm ben satarm skdar iskele alannda

88 |

BABA BU KTAP SANA

AHMET OKTAY (BRTECENE) (1933)

Ankara, 1933. iir kitaplar: Glgeleri Kullanmak (1963), Her Yz Bir yk Yazar (1964), Dr. Kaligarinin Dn (1966), Srgn (1979), Srdrlen Bir arknn Tarihi (1981), Kara Bir Zamana Alnlk (1983), Yol stndeki Semender (1987), Atlar ve vgler (1991), Bir Sanr in Gece Mzii (1993), Toplu iirler (1995), Sz Acda Snand (1996), Gzm Seirdi Vakitten (1996), Az Kald Ka (1996). airin Dr. Kaligarinin Dn (Toplu iirler (1963-1991), YKY, st., 1995, 341 s., s. 121-122, 129), Denizle kardm Yanlmn Hesabn (Age. , s. 163-164), lmn Bykl Bir Resmi (Srdrlen Bir arkn Tarihi, Tan Yay., Ank., 1981, s. 21-23; Toplu iirler, s. 170-172), Pazarlar Kyda (Bir Yeni Biem dergisi, S. 38, Haziran 1996), Yaln Tura in On Kederli ark (Kitap-lk dergisi, S. 62, Haziran 2003) balkl metinlerinde baba konulu dizeler bulunmaktadr.

Dr. Kaligari'nin Dn'nden...

(...) Ve babam kumda bir akrep gibi kvranarak nk herkes bir yank brakacak kendi dehetinden. Belki de iindedir herkes ayn dehetin ve blyordur ayn cinayeti lokanta duvarnda grlen acemice bir resmin iindeki dondurulmu figrler gibi. Ben yitirmekten korkuyorum nedense bir dosya kapana ounlukla miras davalarna ait dkknlara ve otobs duraklarna yamur tanecii gibi usulca damlattm laciverdi kederi. Yllardr acyla kullanyorum

89 |

BABA BU KTAP SANA

onu aile andac bir pantantif gibi. Andalar: nde bando erleri sakslar dizili bir pencere; yazyorum bana kalan eyleri aynal konsol ceviz dolap pirin karyola mehtapl gece resmi Kuran- kerim ne doru sallanarak babam okurdu geceleri (...)

Yaln Tura in On Kederli ark'dan

6. Babam grdm dn gece; tipi vard, yryordum bir saa bir sola, sarho, bekliyordu pencerede. Neyi vehmeder bu insan dikilir camn nnde? Mjde gibidir her yalpa, grr ve ekilir bekleyen. Olum grecek mi beni, doum gnne gelirken yola ylmadan nce elimde bir demet iek?

90 |

BABA BU KTAP SANA

SEZA KARAKO (1933)

Ergani-Diyarbakr, 1933. iir kitaplar: Krfez (1959), ahdamar (1962), Hzrla Krk Saat (1967), Sesler (1968), Tahann Kitab (1968), Gl Mutusu (1969), iirler I (Hzrla Krk Saat, 1974), iirler II (Tahann Kitab-Gl Mutusu birlikte 1974), iirler III (Krfez-ahdamar-Sesler birlikte, 1974), iirler IV (Zamana Adanm Szler, 1975), iirler V (Ayinler, 1977), iirler VI (Leyla ile Mecnun, 1980), iirler VII (Ate Dans, 1987), iirler VIII (Alnyazs Saati, 1989), iirler IX (Monna Rosa, 1998), Gn Domadan (2000). airin u iirlerinde baba nemli yer tutar: Tahann Kitab (iirler II, Dirili Yay. 5. Bas., st., 1990, s. 29), Gl Mutusu (Age., s. 92-96), pin Ucunu Karan nsanlar (iirler III, Dirili Yay., 5. Bas., st., 1990, s. 108-109), Masal (iirler IV, Dirili Yay., 4. Bas., st., 1995, s. 15-19), ocukluumuz (Age., s. 57-58), Leyla ile Mecnun (iirler VI, Dirili Yay., 3. Bas., st., 1995, s. 7-10).

Masal
Douda bir baba vard Bat gelmeden nce Onun oullar Batya vard Birinci oul Bat kaplarnda Byk trenlerle karland Sonra onuruna byk len verdiler Sylevler sylediler babann onuruna Gece olup kuty yastklar arasnda Oul masmavi afan ryasnda Bir karalt yavaa ty gibi dald ieri ldrdler onu ve gmdler kimsenin bilmedii bir yere Baba bunu havann anszn kabaran gzyandan anlad cn alsn diye kardeini yollad

91 |

BABA BU KTAP SANA

kinci oul Bat lkesinde Gezerken bir rmak kysnda Bir kza rastlad dalarn tazeliinde Bal arlarnn tad tozlardan Ayna hamurundan ay yanksndan Samanyolu aydnlndan inci korkusundan Gl ttnnden domu sanki Anne dourmam da gk dourmu onu Salarn gne destelemi Yllarca peinden kotu onun Kavuamad ama ona Bat bir uurum gibi girdi aralarna Sonra bir k gn souk bir rzgr Alp gtrd onu Ve ikinci oulu Sivri uurumlarn ucunda Buldular onulmaz lgnlklarn avucunda Baba yamurlardan anlad bunu Yamur sular ac ve buruktu in knhne varsn diye Yollad nc olunu nc oul Batda ok a kald ezildi ykld Ama bir i buldu bir gn bir maazada Al gidince kardelerini arayacakt Fakat Batnn bys ar bast oktu kardelerini aramaya vakit bulamad Sonra bsbtn unuttu onlar ef oldu buyruunda birok kii Kravat balamasn rendi geceleri Gn geldi maazas oldu onu parmakla gsterdiler Patron oldu ama hl uakt Ruhunda uaklk yuva yapmt nk Bir gn bir hemehrisi onu tand bir gazinoda

92 |

BABA BU KTAP SANA

Ondan hesap sordu o da Srf utantan babasna Bir ek gnderdi onunla Baba bu kadn neye yarayacan bilemedi Yrtt ve oynasnlar diye kpek yavrularna att Bu ykl eki yice yalanmt ama Vazgemedi koyduundan kafasna Drdnc olunu gnderdi Batya Drdnc oul okudu bilgin oldu Kendi oymak ve lkesini Kendi grenek ve lksn Gn gemi bir uygarla yordu Kendisi bulmutu gerek uygarl Bat bilginleri bunu kutlad O da silindi gitti binlercesi gibi Baba bunu da rendi sihirli tabiat diliyle Kara bir st akmt bir gn evin kutlu koyunundan Beinci oul bir airdi Babann git demesine gerek kalmadan Geldi ve Batnn ruhunu sezdi Byk iirler tasarlad trajik ve ar

93 |

BABA BU KTAP SANA

Batnn uarlna ve dounun kaderine dair Toplad tomarlarn geri dnmek istedi llerde tekrar ede ede iirlerini Kum gibi eridi gitti yollarda Sra altnc oulda O da daha Bat kaplarnda grnr grnmez Altrdlar tatl zehirli sulara Ikiler iti Kaldrm talarn saymaya kalkt Ev sokak ayrmad Geceyi gndzle kartrd Kendisi de bir gn kart karanlklara Baba lmt acsndan bu ara Yedinci oul bymt baka baka aalara Baharn yazn gzn kn srrna ermiti aalarda Bir alnyazs gibiydi kuruyan yapraklar onda Bir de o talihini denemek istedi Bir afak vakti Batya erdi En byk Bat kentinin en byk meydannda Durdu ve tanrya yakard nce Kendisini deitiremesinler diye Sonra anszn ona bir ilham geldi Ve balad oymaya olduu yeri Bana topland ve baktlar Batllar O aldrmad baklara Kazd durmadan kazd Sonra yar beline kadar girdi ukura Kalabalk bym ok bymt O zaman dnp konutu : Batllar! Bilmeden

94 |

BABA BU KTAP SANA

Alt olunu yuttuunuz Bir babann yedinci oluyum ben Gmlmek istiyorum buraya hi deimeden Babam ld aclarndan kardelerimin Ruhunu zmek istemem babamn Gmn beni deitirmeden Doulu olarak lmek istiyorum ben Sizin bir tek ama byk bir gcnz var : Karnzdakini deitirmek Beni ldrseniz de kmam buradan Kemiklerim deiecek toz ve toprak olacak belki Fakat deimeyecek ruhum Onu kandrmak iin bouna dil dktler Alktan dolay kar diye gnlerce beklediler O gn gn eridi ama kmad dayand Bu acdan yer yarld gk yarld O nurdan bir stuna dnd ge uzand Bat bu stunu ortadan kaldrmaktan aciz kald Hl onu ziyaret ederler ifa bulurlar En onulmaz yaras olanlar Ta kalblerinden vurulmu olanlar Yreinde insanlktan bir iz tayanlar

95 |

BABA BU KTAP SANA

Leyla le Mecnun'dan... Yollarn Getirdii

(l.Gece. Ay. adr. Sofrada Baba ve misafiri bir yolcu)

Baba: htiyar bize bir ey de. Yolcu: Size ne diyeyim Ekmeinizi yedim Hep iyiliinizi isterim. Baba: Anlamak istiyoruz bir para gelecei ok gn grdnz Byk kentlerden getiniz

96 |

BABA BU KTAP SANA

Bir para aralayabilir misiniz Bizim iin Zamann rtt perdeleri? Yolcu: Bana gveniyorsunuz, teekkr ederim ok lkeler grdm, ok ehirlerden getim. ok karanlk szler iittim. ok aydnlk yzler grdm Ama hibir yerde Kaplamad iimi Bir duygu Buralardan geerken Beni kavrayan duygular gibi Ufukta bir toz var bir kyamet sanki Alan bir gln kzllndaki etki Doumla lmn bylesine bart Grlmemi masallarda bile belki Bir ders, meleklerdeki bilgi Bir konuma, ku dili. Bir glmseme, ieklerin rpermesi Bir alay, ta gsteki Kemiin eriyii. e akan gzyalar Kan damlalar

97 |

BABA BU KTAP SANA

Bir sava, zafer saymak yenilmeyi Ne ileri gidilebilir Ne geri dnlebilir Bir yry, ln en derin yetenei Ne mutlu size, anlacaksnz Yeryz zaman yznde Kurumu bir yemie dnnceye kadar Batncaya kadar insanln aln yazs gnei Ama ne yazk size siz ekeceksiniz Belki btn insanln ekmesi gereken ileyi ok az bir vakit iinde Ay dner, siz yatakta dnersiniz. Baharlar gelir, siz lmsnz dirilmesiz Atlarnzn stnde uan hangi kaderin perileri Dou gnderiyor imekten cinlerini Batnn gn ateinde pimi devleri Sizin stnzden geecek gk grltleri gibi Ama her yerde zebercet, yakut alyor Kum altn gibi yayor gnllere tiiniz kevserdir, yediiniz bal ve ekerdir Btn bu sre Herey dolup Vakit olunca Derin derebildiinizce Ebedilik ieklerini

98 |

BABA BU KTAP SANA

Baba: Saolun. Bize gzel szler sylediniz. Anlalmaz garip haberler verdiniz. Bir yk dinlettiniz Yakc gneten daha yakc belki Ama Anladm kadaryla Sonu iyi Yolcu: Evet sonu iyi Kararm ocak talar adr paavralar Krm alnlar Bir keye snm meczuplar Sonsuzlua eilmi hurmalar Kartallarn ald alglar Baty yklenen kargalar Ve gelecek zamann kentlerinde ln saf zlemini nsan aan sevgi sesini Duyan iiten airler in

99 |

BABA BU KTAP SANA

Baba: yleyse biz de elim llerin kevseri Koyunlarn scak stlerini yknz haberleriniz Ve gelecek zamanda Bizi antlatrmak iin Gzyalarn ve terlerini lerine aktan airler iin Gnllerinin menekelerini Artk sade bir ses uuldayan Bizden unutulmaz yanklarla nlayan Boalm sszlam llere doru frlatan airler iin

100 |

BABA BU KTAP SANA

NUR PAKDL (1934)

K.Mara, 1934. iir kitaplar: Skt Suresinde (1997), Osmanl Simitiler Kasdesi (1999). Babam Ziyaiolu Hoca Emin Efendi (Skt Suretinde, Edebiyat Dergisi Yay., Ank., 1997, s.15.) balkl metninde babasn anlatr.

Babam Ziyaiolu (*) Hoca Emin Efendi[*]

Yaama cesaretimi artran Ar ac oturuunuz vard

(*): Dayzadeler diye anlrsa da Ziyaiolular diye de bilinir ilemiz Marada. Babam da manifaturacyken, ticaretevinin faturasn Ziyaiolu Emin Pakdil diye doru; Hocayd; Kuran- Kerimi, Trke melini okur gibi, anlard, Hadis-i erifleri de; enli, uzun, kaln Arapa kitaplar vard evimizde; ne ki hibir zaman maal hoca olmamt zaten- bastrmt, tabelada da yleydi galiba. imdilerde darmadank kutulardaki, poetlerdeki kitaplm kartrabilsem, ktlarn, defterlerin, zarflarn, gazete kesiklerinin arasndan o faturalardan birka sayfay bulabilirim, sanyorum. [*]: Yirmi sekizinci yazl.

101 |

BABA BU KTAP SANA

AL PSKLLOLU (1935)
Adana, 1935. iir kitaplar: Pembe Beyaz (1955), Aydnlk imde (1956), Karanfilli Saks (1958), Uzun Atlar Denizi (1962), Srtmzda Kzgn Gne (1965), Unutma Onlar (1976), Yaz ve Yamur (1978), Nasrettin Hoca (1980), Bektai (1987), Gl, Sevgili Yurdum (1984), Eskidike (1992), Seilmi iirleri (1996), Babadat (Toplu iirleri, 1998). Pskllolunun Baba (Babadat, Toplu iirler, 1950-1997, Arkada Yay., Ank., 1998, s. 148) ve An (Age., s. 308-309) gibi metinleri, ele aldmz konu ile ilgilidir.

Baba
yalnzlmdr hep baklarn kestii akam aynda galetalarla yenen koyu atlar gtrr terkisinde ne kadar kakn varsa evden uykumdur sokaklarda srnr ya da der bir kadnn elinden yorgunluumdur daha ok ak gelip gider o ehrin gemilerinden esmerdir akamlarda babam ok esmer gler resimlerinden o kadar yakn bilmediim lme ok uzak gnlerinden ellerimdir dalgnlmda hep hep bardaklara, sular dururken srahilerde akam vakitleri akam ayna gelmeyen bir baba, aydnlksz odlarda ok esmer resimlerinden

102 |

BABA BU KTAP SANA

ERDOAN ALKAN (1935)

arkla, 10 Haziran 1935. iir kitaplar: Gne Tozlar (1985), Ekuanil iekleri (1964), Kerem Gibi (1971), Ku Orman (1981), Ky (1983), Eyll algcs (Toplu iirleri, 1985), Elimde Gller ve Rzgr (1992). Erdoan Alkann baba kavramna yer verdii iirleri: Yedi Tepeli ehirden (Eyll algcs, Broy Yay., 2. Bask, 1994, s. 136-137) , Alacakaranlkta (Age., s. 191-193).

Yedi Tepeli ehirden Yedi Tepeli ehirde bekleyen var yollarm -Elif SU
Oturmadm denize bakan evlerde ama denizini bilirim, Epp kahvelerini bilirim, Ortaklar, Baklar Yokuunu, nerden alnr ve nerde satlr araba paralar ii evlerini, Floryay, marul tarlalarn tramvaylar, eski stanbulu bilirim ve bunlar eski gnlerdi kzm.

103 |

BABA BU KTAP SANA

Kasket ve pantol gndermisin, ilk kez seninle rendim imdilerde bir sokan adn, ite bu yol Rumeli Caddesidir ktm, bamda kasket elimde paket yreimde kilit. Bu yolun bir ucu iliye gider bir ucu Niantadr. Bilirsin gzm yaldr, kasketin iinden kan szckler kafamda dolanp durur: Elif Sudan babas Erdoan iin. Buras stanbul, oras Paris yrek uzaklardan rpnr bir de torunum domu rendim yallk bir yandan zlem bir yandan bam vurur, kamam yokular. Selam sana Paris kenti Yedi Tepeli ehirden stanbuldan aclarla sevgilerle, zlemlerle Selam sana Elif in babasndan.

104 |

BABA BU KTAP SANA

KEMAL ZER (1935)

stanbul, 1935. iir kitaplar: Gl Yordam (1959), l Bir Yaz (1960), Tutsak Kan (1963), Kavgann Yrei (1973), Yaadmz Gnlerin iirleri (1974), Sen de Katlmalsn Yaam Savunmaya (Seme iirleri, 1975), Geceye Kar Sylenmitir (1978), Kimlikleriniz Ltfen (1981), Araya Giren Grntler (1983), ada ve Boyun Emeyen (Seme iirleri, 1985), Snrlamyor Beni Sevda (1985), nsan Yznn Tarihinden Bir Cmle (1990), Bir Ad Gurbet (1993), Oullar ldren Analar (1995), XX. Yzyldan Duvar Kabartmalar (Btn iirleri-1, 1959-1981; 1999), XX. Yzyldan Duvar Kabartmalar (Btn iirleri-2, 1983-1999; 1999). At (ada ve Boyun Emeyen, Seme iirleri, Can Yay.,st., 1985, 375 s., s. 22), Bir Doum Yldnmnde Sylei (Age., s. 128-129) babaya yer verdii iirleri arasndadr.

Bir Doum Yldnmnde Sylei

9 mart 1973 Karsna oturup konutuun biri Sormu gibi usulca sana Anlat nerden kalkp nereye geldiini Ne yaptn otuz sekiz yldr Oturup karsna bir park srasnda yan denizlere alan bu kentin. Anlat annenin kimsesiz yzn Direnci tanmam hi bir zaman Bilmemi dayanmay, yenilmemeyi Kavrulup ufalm acnn karsnda. Ayr birbirinden onu sevmekle e kapankl kmsemeyi. Baban bir gurbet hazrldr Eiinde bozkr kapsnn. Yreinin iinde hep ayn duyarlk Sanrsn yeni kacak yola Yoksul bir kynden Svasn Ya erdiinde erlik yana.

105 |

BABA BU KTAP SANA

Anlat naslsa bulutuklarn Toprana dnmeyen bu rmakla Kknden ayr dm aacn. Anlat tadn gebe kan Bunca yl bir tutarak slay yaamla Gurbetle ayn dnerek dnyay. Bunca yl bilmedin amay ama Bir gne gibi karlarn stne rendin kck bir szckle Koskoca bir duyarla varmay, Ardna taklp armlarn Bir hznden bir iir karmay. Nasl aksa u mart g iir de yle okunakl imdiMekik vuruyor cesaret kumana Yarn kuracak aydnlk iin, Yalandan ayrmak iin gerei Sryor kavga terimlerini namluya. imdi biliyorsun bir trk Ulamyorsa herkesin diline, oaltmyorsa direnme gcn Karanla kar insann, Suludur grp de susmak kadar nsandan esirgendiini yaamn. Seni deimeye zorlayan neyse Bilin iisine bozkr tohumundan Tarihe yn veren de o Bandan geenleri andn vakit Grsnler deimek olduunu Evrende en deimez yasann.

106 |

BABA BU KTAP SANA

HLM YAVUZ (1936)

stanbul, 14 Nisan 1936. iir kitaplar: Bak Kuu (1969), Bedrettin zerine iirler (1975), Dou iirleri (1977), Yaz iirleri (1981), Gizemli iirler (1984), Zaman iirleri (1987), Sylem iirleri (1992), Hzn ki En ok Yakandr Bize (1989), Ayna iirleri (1992), Gln Ustas Yoktur (Toplu iirleri: 1, 1993), Erguvan Szler (Toplu iirleri: 2, 1993), l iirleri (1996), Akam iirleri (1998) Hilmi Yavuzun Baba ifadesi geen iirleri unlardr: Gemi (Gln Ustas Yoktur, Toplu iirler: 1, Can Yay., st., 1993, s. 12-13), Dounun Bebeleri(Age., s. 140-141), Kharybdis le Skylla (Erguvan Szler, Toplu iirler: 2, Can Yay., st., 1993, s. 142-143).

Gemi
Gide gide nereye vardm Karl bozkrda koup koup Bodur bir aa kald belleimde Gm yzkler gibi incelmi Babam didinirmi hababam Fincan ekilirmi srtna Uzun rmaklar yorgunluun Oturma odamzdan geermi Derken gkyz girmi araya Derken giri o giri briim rtl bencilliimi Bkp eiren hep kelimelermi Bir a ad gibi hep anlacak Diye dnmtm ama deilmi Ey zenle dokunmu srmal kuma Bir kez bile giyilmeden eskimi Gide gide nereye vardm Karl bozkrda koup koup Bodur bir aa kald belleimde Gm yzkler gibi incelmi

107 |

BABA BU KTAP SANA

ZDEMR NCE (1936)

Mersin, 1 Eyll 1936. iir kitaplar: Karg (1963), Tutanaklar (1967), Kiraz Zaman (1969), Kar Yazg (1974), Rzgara Yazldr (1979), Elmann Tarihi (1981), Kentler (1981), Yedi Deryalar Gesen (1983), Siyasetname (1984), Eski iirler (1985), Hayat Bilgisi (1986), Zorba ve Ozan (1987), Baak ile Terazi (1989), Canyelekleri Tavandadr (1989), Burlar Kua (1989), Gne Saati (1990), Grlevik (1990), Gndnm (1992), Yazn Sesi (1994), Yamur Ta (1994), Toplu iirler: I, Tekvin (1994), Toplu iirler: II, Delta (1994), Toplu iirler: III, Tohum lrse (1994), Toplu iirler: IV. Yamur Ta (1995), Uykusuzluk (1995), Mani-Hayy (1998), Evren Aac (2000). Kendinin Avcs (Rzgra Yazldr, Cem Yay., st., 1979, s. 37-38, 41; (Delta, Toplu iirler 2, Can Yay., st., 1994, s. 30-32.), At (Delta, Toplu iirler 2, Can Yay., st., 1994, s. 10.) Baba Olmak (Age., s. 75), verim Ben Babam (Yedi Deryalar Gesen, Yazko Yay., stanbul 1983, s. 48; Delta, Toplu iirler 2, s. 227) iirlerinde zdemir nce, baba konusunu ilemitir.

Kendinin Avcs'ndan
(...) III Mersinde babam btn bozgunlarla yat yenik kahraman halk masallarnn. Ayan uzat baba se de parmak ularn boynunu ekme iine ban kaldr biraz tanktr ozan olun demir parmaklklara tanktr ozan olun yzne rtlen kaplara yerin var emein tarihinde yenilenlerin tarihinde olduu kadar. Bir eski yapdr Mersinde babam, kaps vurulmadan girilen.

108 |

BABA BU KTAP SANA

IV (EK) Bir eski yapyd babam kaps vurulmadan girilen kapand artk, 13.3.1978. (...) VII -l babam ve krmz horozBiz ykarken l babamz ta yaplar ve portakal iekleri arasnda, bir horoz tyordu duvarda, krmz ve kocaman. ten horoz, kucaklatrmak iin bir rzgrla imdi bir dorukta yatan, ten horoz, bir yz yaratmak iin, uzay dolu sesinden dank acmza.

verim Ben Babam

verim, yceltirim babam babasz brakmad beni nk kendini uzun yaad. Hergn ldrdler ktip masasnda bazen bazan bakkalda, kahvede hergn ldrdler babam. Bir l babalar dizisi babam bir aynann iinde gittike klen bir aynann iinde gittike byyen; gnei inedi diye glgeyi grmedi diye hayr dedii iin evet demedii iin uygun zamanlarda hep ldrdler babam. lerek yaad babam lerek uzun yaad len bir oulum bende verim, yceltirim babam.

109 |

BABA BU KTAP SANA

YAVUZ BLENT BAKLER (1936)

Sivas, 23 Nisan 1936. iir kitaplar: Yalnzlk (1962), Duvak (1971), Harman (Btn iirleri, 2002). te Byle (Harman, Trk Edebiyat Vakf Yay., 2. Bas., st., 2002, s. 22-23, 253 s.) iiri almamzda yer almaktadr.

te Byle
Yalnzm, Gndzler, geceler boyu yalnz, Ne elimden tutan dost, ne yzme glen kz Dolap durduum sokaklar ssz. Sokaklar unutturmaz yalnzlm, Bekrm. Beklemez yolumu penceresinde karm. Ne bir trk duyarm bekr odamda ince Ne dank eyama deer bir kadn eli Ne olurdu her akam eve gelince Masal gzl bir ocuk Baba deseydi. Rylar unutturmaz bekrlm. irkinim. Usandm tek bama trkler armaktan Biliyorum gzel deil gzlerim, dudaklarm inizden kp gitsem bir gn diyorum Baladm btn trkler yarm yle bakmayn yzme kahroluyorum. Trkler unutturmaz irkinliimi... stelik airim bilemezsiniz Her akam rzgr gibi sokaklara derek Elleri ceplerinde birisi gezer. Bir yrek tar gsnde duygulu, rkek Ceyln yreine benzer. Msralar anlatamaz airliimi.

110 |

BABA BU KTAP SANA

LK TAMER (1937)
Gaziantep, 1937. iir kitaplar: Souk Otlarn Altnda (1959), Gk Onlar Yanltmaz (1960), Ezra ile Gary (1962), Virgln Bandan Geenler (1965), ime ektiim Hava deil Gkyz (1966), Sragller (1974), Ne Biliyorum (1979), Seme iirler (iirlerinden Semeler, 1981), Yanardan stndeki Ku (Toplu iirleri, 1986). air, Tatan Asker (Yanardan stndeki Ku, Adam Yay., st., 1994, s. 214) balkl iiriyle bu almada yer almtr.

Tatan Asker
lk oyuncak neydi? Kilden mi yaplmt, sazlardan m? -Tatan bir asker yaptm kurtarsn diye babam, sonra boyadm onu yamurla. Asker, dalar a bu gece, o iri adamn maarasna git, kede duran babam getir.

111 |

BABA BU KTAP SANA

DNER SMER (1938)

zmir, 1938. iir kitaplar: Gnebakan (1955), Denize kan Cadde (1957), Kk Kzn Ad Aye (1965), Sandalm Kyya Bal (1983). yle Gzel Bir Yorgun Adam (Sandalm Kyya Bal, Yazko Yay., stanbul 1983, s.19-24) iirinde babasna nemli bir yer ayrr.

yle Gzel Bir Yorgun Adam

yle gzel bir yorgunadamd ki babam, yle bir glyle ve susuuyla emei, ekmei, bar retiverirdi tastamam. Be komum, zaten biz, kadnmz erimiz, bu topraklarn ve bu sularn insanlar, szmz, hasretimizi,fkemizi, biraz Eflatun, biraz Nesim gibi, onurlu, sessiz, efendice sylemez miyiz? Adn gmleimize ileyerek sevdiimizin, bir gl yapran saklayarak defter iinde, balkonlara pencerelere dizerek sakslarmz, kamyonumuza teknemize ad koyarak arifane, tterek ttnmzle kasketimizin altnda, denizlerle bulutlarla trklerle kayp aarak... Yani, bir kzn bir iiri herkesin uyuduu saatlerde gizlice ezberlemesi ya da tenha gecede bir zgn savann gkyzne kurun skmas gibi. ok yllar nce, gnlerden bir gn, ya onmdeydim ya ondrdmde, stmzde her kula nasip olmaz bir Ege gnei ve u bizim dost deniz dizlerimizin dibinde, babamla ben, fndk bardaklarla ay itik Pasaport Kraathanesinde. Bir ocuun babasyla ay imesi bir iire smayabilir. Ya da yeterlidir u kadar;

112 |

BABA BU KTAP SANA

Babamla ay itik! O gnden beri hep yanarm, bir ipak gemedi Kordonboyundan, bir fotoraf ektiremedik. Babamn cgaras yass yenice, duman uar savrulur imbatla bulutlara. Szgeli kovasyla plak ayakl bir garson, caddeyi suladm serinlettim diye slk alyor kendi kendine. Yoksa bu slk mdr yasemin limon kokularn gtrp datan drt yne? Tkr mkr faytonlar iinde, ne diyor da esmer beyler, cici bayanlar byle glerler? Kuzu kokore, karadut erbeti, yz gram Buzlu badem... (Pis boazlm duyunca kplere binmiti anam) Kraathanenin hoparlrnde bir trk; nsan hile yapar m kap-bir komusuna? Aslan babam da kaplm trkye usuldan yreiyle az arasnda... Ah! Bir mart gelip konmaz m babamn omzuna! at diye atlasayd ocuk kalbim Sevincimden amazdm vallaha. Derken, uzaktan, mavi suyun stnde bir beyaz gemi , has bahede salnan padiah kz gibi, ooooh, pfrte pfrte, szlerek bizden yana gelmez mi! Babam, bakt bakt da gzlerini ksp, gene yreiyle duda arasndan yle dedi, daha ok kendine ve biraz da bana: -Ah, imdi gelip uraca demirlese, iniverse iinden Alekos... -Alekos mu baba? Alekos da kim? Bir yass yenice daha yakt babam, fledi: -Alekos... Aaaah, Alekos... Alekos, benim canm cierim.

113 |

BABA BU KTAP SANA

ERGN GNE (1938)

Giresun, 1938-Ankara, 16 Ocak 1983. iir kitaplar: Gen lmek (1964), Trkiye Kadar Bir iek (Btn iirleri, 1986). Ergin Gnenin u iirlerinde baba ifadesiyle karlarz: Bir ntihar in Mzik (Trkiye Kadar Bir iek, Can Yay., st., 1988, s. 19-21, 160 s.), Elmal Ay Kahverengi (Age., s. 37), Bayrama Gitmeyen ocuk (Age., s. 83-84), Ben Uzaa Giderken Dadal Uykuda Olaca in (Age., s. 101-103), Bir ntihar in Mzik (Age, s. 19-21), Alfabe in Bir At, (Age.,s. 114) ocuklar in Faizm (Age. s. 125).

Elmal Ay Kahverengi
Biz daha domu saylmazdk imdi de saylmayz ya Bir filimiz vard kapmzda stne kp da elma aldmz (Annem bu masallar daha dinlerken sadece) Tuhaf bir ay vard kahverengi Orman dolar dururdu deli bir kolcu gibi Tekir bir kedi Onu vesaire sanrd O kedi de ld geenlerde Biz trenle inerdik bazan ehre ehir de vapurla baka ehirlere giderdi Birisi bir borazan yitirdi ormanda Borazan imdi Bay Ayn dudanda Babam da diyor ki ordan ince salaryla Bounadr bu ayn tmesi bouna Biz elma alarken babam grm Babam daha neler grm oysa

114 |

BABA BU KTAP SANA

METN DEMRTA (1938)

Elmal-Antalya, 17 Mart 1938. iir kitaplar: Grme Yeri (1969), Hazrol Kalbim (1977), Haner ve Lirik (1984), Bir Mendil Gkyz (1988). air, Babam (Adam Sanat dergisi, S. 175, Haziran 2000) adl iirinde babasn anlatr.

Babam
Elleri kurumu aa kabuuna benzerdi Anmsadka urama bir ey dmlenir. Tayd. Talk bahelerde akamlara dein Balyoz sallard. Bize sevgisini brakp gitti. Baka bir eyi yoktu. Babalar pek anlmaz iirlerde. Annelerdir daha ok sz edilen. Beslenip barndklar yere belki Bir snma duygusudur airleri Biraz da buna ynelten. Yok benim de Babam iin bir iirim. Ta ri durur bu yzden.

115 |

BABA BU KTAP SANA

ERDEM BAYAZIT (1939)

Kahramanmara, 1939. iir kitaplar: Sebep Ey (1972), Risaleler (1987), iirler (Toplu iirler, 1992), Gelecek Zaman Risalesi (2000). lnn Kylar (iirler, z Yay., st., 1992, s. 19-21) iirinde babalara gzel bir msra hediye eder.

lnn Kylar
M. Akif nana Gk boanarak stmze Bizi slak salarndan geirir karanln Gece siyah bir at olur da uar Uykumuzun soluyan denizine. Babalar lm dengede tutar Seerek en salam vakti arabasna. imdi o araba uuyorsa Bir asya ln kanat yaparak Ey stmze gelen Ey ocuklarn gzlerinden dklen lm konuan damla damla Ey beklediimiz her an Ey bize son sz mutulayan Bizi bulan ahdamarmzda Ey srcleri babalarmz olan.

116 |

BABA BU KTAP SANA

Bir an dudaklaryla Deen alnmza masmavi Bir gvercin kanad gibi Ey annelerin sesi imizde savrula savrula Yaan bir bahar yamuru gibi arrd oullarn yola. Ben ite o zaman Sayg ile ve gvenerek Selmlayacam nden gideni Ylanlar tylerini dkerken Eerken dalar balarn nlerine Birinin yeil yapra kutsamas gerek Birinin akan suyu tutmas Altnda durarak gkten boanann Sonra ykselterek sesini konuacam Sen dur burda ey insan Duy iinde tutuan orman Ve yaktrmasn bil stne ey ademolu Usta bir makasla biilen topra.

117 |

BABA BU KTAP SANA

HSAN REN (1939)

orlu-Tekirda, 1939. iir kitaplar: Sevmek Mevmek (1990), Harman Yangn (1990), Bilge Zakkum (1992), Kirli Cam (1993), i Bir (1995) Gzya iesi (1997), Japon Gl Gibi (1997), Milenyum Haikular (2002), Sis Zaman D Zaman (2002). Babam da ve Kla/ Yaz (Dlem Dergisi, S. 8, Aralk 1997) balkl metinlerinde baba temas ele alnmtr.

Babam da...
Babam da severdi; glgelikte oturmay, rl enlik konumay. Glmeye vard, yemee var. Sevmezdi doramay; yama m var! Syleyin bakalm: kimin kalt, ortalkta kalan bu ac?

118 |

BABA BU KTAP SANA

ALAEDDN ZDENREN (1940)

K. Mara, 20 Mays 1940 - Balkesir 26 Haziran 2003. iir kitaplar: Gne Donanmas (1974), Yalnzlk Gide Gide (1999), iirler (1999), Btn iirler (2002). Alaeddin zdenrenin baba iiri Kereme At (Btn iirler, Hece Yay., Ank., 2002, 142 s., s. 111-113) baln tamaktadr.

Kerem'e At
Ardmda hilik dereleri nmde varlk glleri Ellerim Keremin elleri Uzaktan ocuk haberleri Dediler ki Kerem lm Gzellikler deren lm Canmn ba olum Kalbimin a olum Acnn da olum Derdin ota olum Yel eser au olum nmde duran ova Bir kan ana olum Gkyz boydan boya Hzn rma olum Senin gzelliinden Yerler amal olum

119 |

BABA BU KTAP SANA

Hasretin inceden akan su gibi imi doldurup tarr gibi Her admda kurulu bir pusu gibi Deniz diplerinin yosunu gibi. Dereler tepeler alyor olum. Rabbim aramzda gizimiz var Bir sandk iinde eyizimiz var Uzar mahere dek dehlizimiz var Batan gnlerde akar gzmz var Aalar dallarn eiyor olum Cennetin gzel ocuu Gzleri gl tomurcuu Yavrularn yavrucuu Unutma u babac u baback gnln dalyor olum zden harabeyim ben Onulmaz yareyim ben Kendime areyim ben Keremim divaneyim ben

120 |

BABA BU KTAP SANA

CAHT ZARFOLU (1940)

Ankara, 1940-stanbul, 7 Haziran 1987. iir kitaplar: aret ocuklar (1967), Yedi Gzel Adam (1973), Menziller (1977), Korku ve Yakar (1986), iirler (Btn iirleri, 1989), Glck (1989), Aa Okul (1989). Cahit Zarifolu, iirlerinde baba temasn olduka youn ilemitir. Bu tema ocuklara ynelik yazd iirlerin yan sra, dier iirlerinde de ele alnr: Baba konulu iirlerindan bazlar yledir: (iirler, Beyan Yay., 2. Bas., st., 1989, s. 333), erdeki Ayrlklar (Age, s. 436), O ocuk (Age, s. 479-480), Anlamak (Glck, Beyan Yay., 2. Bas., st., 1991, s. 10-11), Dnyann Gn (Age, s. 19.), Baba (Age, s. 20-21), Babam ve Oyuncaklar (Age, s. 22), Baba Kz (Age, s. 24), Ellerim Yaramaz (s. 25), alan Baba (Age, s. 29), zlem (Age, s. 30), Balon (Age, s. 34), Uurtmam kmyor Aklmdan (Age, s. 42-44), Olum Olum (Aa Okul, Beyan Yay., st., 1989, s. 11-12), Katiller (Age, s. 13), Rica (Age, s. 14-16), Babam Vuruluyor (Age, s. 19-20), Savarlarken Onlar (Age, s. 26), Bir Gne (Age, s. 27); Yardm ars (Age, s. 28-30), Ninni (Age, s. 47), Doduum Yer (Age, s. 78-79).

Baba
Yaklaan seherle szlsn. Bir zamanlar Da Ta ve toz toprak ve karl yollar Ve buzullar arasnda alayan sularda Aracydn ekmeine sevgili elerin ve ocuklarnn Evet barlasn btn zamanlar Dar sessizlie bu dalar Bir yama kaymasn omuzlarsn yllarla Biz ne glckler biliriz senden Ne rahmetler ald senden bize

121 |

BABA BU KTAP SANA

O ocuk
Baheden ocuk sesleri geliyor Hayat dinliyorum im yoruluyor, ruh yoruluyor Byk gzl ocuk nsann iine kadar bakyor Sorar gibi - Nerede benim babam Kendimi yle grrm dmde ki ata birden binmiim Biriyle kuzeye saldryorum tekiyle Alkan lalelerin Kpkzl tututuu sulara Nerde babam Karsnda yapayalnzsn Duvar gibi dikilen Bu sorunun Okuyorsun ban ehit ocuunun Baheden ku sesleri geliyor Sabah dinliyorum Bu sefer bezgin

122 |

BABA BU KTAP SANA

Bir vakit Daraalar kurdum Elimden frlayp gidiyor cellatlar Silah olarak Bir tek soru var elimde Nerede babam, nerede

Baba
Sendin Doduum gn Bana ezan okuyan Boyun kocaman Kollarn gl Bir hamlede kaldryorsun mz Her sabah gidersin Ekmeimiz iin Her akam Yorgun Ama yzn gle Dnn bir dn

123 |

BABA BU KTAP SANA

Biraz bysem yle diyeceim Yoo baba Bu sabah bende sra Sen otur evde Annemle Dinlen Ben Koacam sokaklar Rzkmz iin Akam Elimde kocaman Bir somun Sevineceksin Kimbilir nasl Yoo Teekkr etme Dedim ya Sra bende

124 |

BABA BU KTAP SANA

M. AKF NAN (1940)

anlurfa, 12 Temmuz 1940-anlurfa, 6 Ocak 2000. iir kitaplar: Hicret (1974), Tenha Szler (1991). Topran Babas (Hicret, Esra Sanat Yay., 3. Bask, Konya, 1994, s. 55-56) ve Babamn Gazeli (Age., s. 57-58) balkl iirleriyle baba temasna ynelmitlir.

Babamn Gazeli
Yeni aya kar dua ederdi Alard kesilen zeytin dalna Alard evliya kssalarna Saksda tard kn bahar Korkuyu sevinci yayan gzleri Kitaba gzlkt derin gzleri Anamn en kutsal barnayd Eski alfabeyi candan severdi Topra dosttu lme hazr Tard soyunu gvdesi gibi Bir destan bytt namustan aktan Midenin harama dmanlndan

125 |

BABA BU KTAP SANA

EGEMEN BERKZ (1941)

K.Erelisi, 1941. iir kitaplar: in Askeri, Ah Devran (1966), Yalnzlklar Yalnzlklar (1977), Bu Kitapta Sen Nerdesin (1981), Yalnz ve Birlikte (Seme iirleri, 1985). air, Elleri Vard (Dize dergisi, S. 89, Mart 2003) balkl metni ile bu almada yer almtr.

Elleri Vard
ri kemikli korkutucu ocuk gzmde ellerim yle olmasn istedim hi oysa resim yaparm o eller boya kararm gne seermi mavilerden yle olsun istedim ellerim ama iskambil tutarm o eller sigara tutarm vururmu masaya kaslrm fkeli yumruk olurmu istemedim meer severmi o eller kadeh tutmay iek vermeyi okamay anlamadm ttim babamd. ............. Ellerim neyi ister?

126 |

BABA BU KTAP SANA

MELSA GRPINAR (1941)

stanbul, 1941. iir kitaplar: Umut Pembeleri (1962), Yeni Bir Gn arks (1975), Geceyars Notlar ( 1981), Ara Beni Sevgilim Szcklerin inde (1983), Yaz Mektuplar (1985), ocukluum ve lmm (1992), Salkmstlerin Glgesinde (1998), Her Harf Bir Melek (1999). Melisa Grpnarn Geceyars Notlar (Remzi Kitabevi, 2. Bas., st., 1994) kitab birbirinden numarayla ayrlm toplam 10 syleiden oluuyor. Bunlar arasnda babaya atfn yapld ksmlar yle sralanabilir: Sylei I (s. 9-20) Sylei IV (s. 37-45), Sylei IV (s. 47), Sylei VI (s. 62- 63), Sylei X (s. 113-122). Grpnarn Yamur Damlalar (ocukluum ve lmm, Can Yay., st., 1992, s. 81) iirinde de babaya yer verilir.

Yamur Damlalar
acaba nasl anlatsam size yldzlar uyandrmadan soldurmadan gn n ocuklarm can kularm m desem yamur damlalarm benim acaba nasl anlatsam bir atlkarncaya bindiremedimse sizi gnee ykselen ve sonra dnyann kapsna indirenini bulamadmdandr beni balayn babanzla da bir resmim yok benim ayn resme sar m iki ayr gezegen iki nehir ve iki kl ayn kna sar m birden nasl olsa size umay rettim srmadan nak var kanadnzn nasl olsa harman sizin dn sizin ok rseniz urarsnz lkesine szcklerin

127 |

BABA BU KTAP SANA

ATAOL BEHRAMOLU (1942)

atalca, 13 Nisan 1942. iir kitaplar: Bir Ermeni General (1965), Bir Gn Mutlaka (1970; Ayn adl Toplu iirleri: I. Cilt, 1991), Yolculuk, zlem, Cesaret ve Kavga iirleri (1974), Ne Yamur Ne iirler (1976), Kuatmada (1978), Mustafa Suphi Destan (1979), Drtlkler (1980), Seme iirler 1959-1982 (1983), yi Bir Yurtta Aranyor (1983), Trkiye zgn Yurdum, Gzel Yurdum (Almanya, 1985), Kzma Mektuplar (1987; ayrca Toplu iirleri, 3. cilt, 1993), Eski Nisan (1997), Bebeklerin Ulusu Yok (1988), Yaadklarmdan rendiim Bir ey Var (Toplu iirleri, 2. cilt, 1992), Sevgilimsiz (1993), Ak ki Kiiliktir (1999). Geceydi Bir Gn Mutlaka, Toplu iirler-I, Adam Yay., 7. Bas. st., 1997, s. 39) Gecekonduda Geen Bir ocukluk (Age., s. 151), Parkta Rastladm Adam (Yaadklarmdan rendiim Bir ey Var, Toplu iirlerII, Adam Yay., 8. Bask, st., 1998, s. 18-19), Bir ehit Kzna (Age., s. 75-76), Sesler (Age., 101-102), Grme Gn (Age., s. 106), Hapishanede Bir Sabah Trks (Age., s. 118-119), Gecenin zgn iei (Kzma Mektuplar, Toplu iirlerIII, Adam Yay., 5. Bask, st., 1997, s. 44), Kzma Mektuplar-12 (Age., s. 217), Kzma Mektuplar-19 (Age., s. 224).

Bir ehit Kzna

-Trkler ve Alaz inGzelim, sevdiim, ocuum, glm Bir ehit kzsn sen. Acl, buruk bir trk gibisin Bu acmasz gnlerin iinden Tuhaf bir skntyla daralr imdi Kck, ku kanad yrein: Babam nerede, niye gelmiyor Babama kstm ben anneciim... Baban artk hi olmayacak yavrum Sana ocuum diyemeyecek bir daha Gl, baba kucann scakln Duyamayacaksn minik vcudunda Baban yiit bir oluydu halknn Onun iin ldrdler Sana halkmzdan armaan olsun Getirdiim krmz gller

128 |

BABA BU KTAP SANA

Yllar geecek, alacaksn Bir ince sz kalacak ondan, Senin gzlerin gibi ltl iekler fkracak babann mezarndan Ve tpk serpilen bir iek gibi Geliip rken bilincin gitgide Baban yeniden kavrayacaksn Baban yeniden doacak seninle Gzelim, sevdiim, ocuum, glm Bir ehit kzsn sen Acl, buruk bir trk gibisin Bu acmasz gnlerin iinden

Kzma Mektuplar'dan
19 Dnyorum bazen: Bunca hasret Bunca keder neden? Savasz bir dnya zlemekten. ocuklar ldrlmesin demekten. te ocuum, babann sular bunlar. Bir gn gelecek Ne ben kalacam dnyada Ne de bizi birbirimizden ayranlar. Ama ocuklar onlarn Babalarndan utanacaklar Sen babanla vnrken.

129 |

BABA BU KTAP SANA

ABDLKADR BULUT (1943)

Anamur, 1943-9 Austos 1985. iir kitaplar: Sen Tek Bana Deilsin (1976), Aclar Yurdumdur (1981), Kahveci Gzeli (ocuk iirleri, 1981), Ykmlar (1982), Gzyalar da iek Aar (1983), Sen Tek Bana Deilsin II (1984), Yurdumun iir Defteri (1985), lkemin iir Atlas (Tm iirleri, 1987). Abdlkadir Bulutun Dostun Kar Gibi Yaan (lkemin iir Atlas, Can Yay., st., 1987, s. 78-79), Olunun Mezarna Dut Diken Baba in iir (Age, s. 188) isimli iirlerinde baba temas ilenir.

Dostun Kar Gibi Yaan

Sevda baba yadigardr Hadi ver ellerini sadcm Hep birlikte stacamz dnyaya Varlacak dallar terleyen Bir nar aacnn altndan Yetmez bir atmlk fkeler Alnndaki heyecan tarmaya Kalarn atmaya, gsn amaya Yetmez bir skmlk fkeler Omuzlarn ykma, yzn devirme Tlsm her an bozulacakm gibi Sarmalyz hayat Marifet bir bakta kestirebilmek Dostun kar gibi yaann Arkada canlsn, sr tayann Ve daima ak szl olann Elinle koymu gibi bulmak Kayalklar arasndan Artk inanc sklamak iirlere Kulara, kuatma iindekilere Madem ki, aklarn

130 |

BABA BU KTAP SANA

Aclar alnmam bir dnyadr Bana dndr tadn serinlii imde alanmam sular var Sevda baba yadigardr Hadi ver ellerini sadcm Gnln almak bize yakr Su verirken ikindi st Topra dalan karanfillerin.

Olunun Mezarna Dut Diken Baba in iir

Bir gnn yolunda bir baba Civanndan bir dut fidan elinde Ve sarl bir yumruk gibi kk Ttn sars gvdesinin dibinde Vurulmu olunun mezarna dikecek Belli ki ttn sars o dut fidann Dnerek annesinin sandna koyduu Kanl ipekten gmleini Beyaz bir kpedir her dut iei Daima sonsuz bir gelecei ssler Siz de mi gelecei sslersiniz yoksa Ey sar gvdeli iirler Bir gnn yolunda bir baba Civanndan bir dut fidan elinde Ve sarl bir yumruk gibi kk Ttn sars gvdesinin dibinde

131 |

BABA BU KTAP SANA

SENNUR SEZER (1943)

Eskiehir, 12 Haziran 1943. iir kitaplar: Gecekondu (1964), Yasak (1966), Diren (1977), Sesimi Aryorum (1982), Kimlik Kart (Seme iirler, 1983), Bu Resimde Kimler Var (1986), Afi (1991), Diren iirleri (Toplu iirler, 1995), Uuk Seik iirler (1995), Kirlenmi Ktlar (2000). Baba konulu iirleri arasnda, 23 Nisan 1972 (Diren, Cem Yay., tarihsiz, s. 44), Babalar 141-142den Yarglanan ocuklara (Age., s. 47-48) isimli iirler bulunmaktadr.

Babalar 141-142'den Yarglanan ocuklara

Hayr, baban kimseyi ldrmedi Utanma arkadalarndan Baban arkadalarn da mutlu olsun istedi. Utanma babam hapiste demekten Babann suu ocuklar sevmekti. Evet, uzun bir sre Baban getiremiyecek ekmei eve, Ekmeksiz kimse kalmasn diye Yaz yazmaktan sulu. Baban yllar sonra Grdn zaman dik olsun ban. Babana yakr ol Kama dnmekten. Dnmek su olsa da Savun susuzluunu Babann deil Halkn.

132 |

BABA BU KTAP SANA

SREYYA BERFE (1943)

stanbul, 1943. iir kitaplar: Gn Ola (1969), Savrulan (1971), Hayat ile iir (1980), ocukca (ocuk iirleri, 1982), Ufkun Dnda (Toplu iirleri, 1985), iir almalar (1992), Ruhumun (1998). Sreyya Berfe, Sevgiyle Balarz imize (Kalfa, 1965-1988, YKY, st., 1999, s. 102-103), skele Babas (Age.,s. 253) Kanamal Bebek (s. 255-256) iirlerinde baba konusuna yer verir.

skele Babas
Nasl balayabilirim bu iire son gelecein iinde gizliyken? Yavrum benim korkulu umudum baban szmona bir airken utanr bakamaz yznze. Bilmem eski gnleri anar msn? Rahat verir mi kanl yllar? Yavrum benim merak ettiim ola ki vereceklerim az gelir sana bana ve anana bo ver. Hayat var. Fazla yazamayacam bala beni. ekmeni istemediim aclarla boumam gerek. Yavrum benim abuk by dncen bile hz katyor kalbime paralanm hibir ey seninle srmeyecek.

133 |

BABA BU KTAP SANA

Kanamal Bebek'ten
3. Babann yzndeki lt gitmi btn izgiler yerlemi yerlerine. En ucuzundan kundura, pantolon, gmlek. En ucuzundan arap, en ucuzundan elma... Olunu kandrmlar Bizden olacaksn demiler. Olmu, ldrlm Kz daha kk, kar yar hasta Stok, kaaklk, IMF OPEC, AET... , Enflasyon, babo braklan fiyatlar, karaborsa... Baba iki aydr isiz, iki aydr sosyalist. Sendika, parti, dernek toplant, bildiri, eylem koyma... in, Sovyet, Amerika, Avrupa, Arnavutluk... Baba iki aydr isiz, iki aydr bulank. ki aydr daralm dnyada. ki aydr hibir eyi gz grmyor. ki aydr duruyor mutfaktaki prsk lahana ki aydr kimse bakmyor, evin nndeki kk kavaa, ok acele kan aranyor Kanamal bir baba iin...

134 |

BABA BU KTAP SANA

SMET ZEL (1944)

Kayseri, 1944. iir kitaplar: Geceleyin Bir Kou (1966), Evet syan (1969) Cinayetler Kitab (1975), Celladma Glmserken ektirdiim Son Resmin Arkasndaki Satrlar (1984), iirler, 1962-1974 (1980), iir Kitab (1982), Erbain (1987), Bir Yusuf Masal (2000). Ament (Erbain, dam Yay., st., 5. Bas., st. 1993, s. 43-50) iirinde toplumsal arpklklar tenkit ederken baba temasn da kullanr.

Ament
nsan eref-i mahlkattr, derdi babam bu szn szler iinde bir yeri vard ama bir eyll gn bilek damarlarm kestiim zaman bu sz asl anlamn kavrad geti vgnlarn, banlarn, reklmlarn arasndan geti tarih denilen tamahkr tccar kararm rakamlarn yarklarndan szarak bu sz yreime kadar alald damar kesildi, kandr akacak ama kan kesilince damardan scak smscak kelimeler boand ak iin karnma ve gsme lm iin yreime srdm ecza utu birden ak ve lm bana yeniden

135 |

BABA BU KTAP SANA

su ve ate ve toprak yeniden yorumland. Dilce susup bedence konuulan bir ada biliyorum kolay anlalmayacak kanatlar kara fcur iekleri am olan dnyann yank yada boulan yaplarn arasnda delirmek hakkn elde bulundurmak rahma ada terimlerle yanamak iin bana deha deil belgeler gerekli kantlar, ifadeler, resm mhr ve imza genken pepee ka gece yllarca acyan, yumuak yerlerime yaslanp uardm bilmezdim neden baz saatler alaturka vakitlere ayarl neden karpuz sergilerinde lks yanar yazg desem kt bir ey dokunmu olurdu sanki dudaklarma Tokat aklma bile gelmezdi babam onbeli olmasa. Meyan kk kazarm babam krlarda ben o yata koltuumda kitaplar iaret parmamda zincir, cebimde sedef ak cebimde krlanglar, lgnlk sayfalar kafamda yasak dnceler, gide mesel.

136 |

BABA BU KTAP SANA

Kar yaarken kirlenen bir eydi benim yzm her sevin nbetinde kusmak sunuldu bana gecenin anlam tkansn diye slk alar resimli bir kitaptan alardm hayatm oysa her gn merkep kiralayp da kazlan kkleri forbes firmasna satan babamd. Budur ite bir daha korkmamak iin korkmaz grnen korku ite ehirleri bayndr gsteren yalan ite mevsimlerin deitii yerde buharlaan kelepeler, srgnler, genlik aclaryla gbel kurduum cmle ite bu: ten kaygusu ykl ar bir ha tamaktan tenimin olanca arl yokoldu. Solgun evler, l bir da, iyice solmu dudak bile bir bir nlayan ihtill haberidir ve gecenin gm ipliklerden ilenmi oluu nisan aylar gelince vcudu hafifletir ahlanan grevler iinde kahkahalarm kstah baklarm beyaz bulutlara kar obur marlara ayarlanmak hevesindeki sesim gider ehre ve araba yaltaklanarak biraz alayabilmek iin fotoraflar ektirir babam seferberlikte mekkredir.

137 |

BABA BU KTAP SANA

nsann glgesiyle tanmlad bir ada marlara der belki birka ey aklamak belki ruhlarn glgesi der de marlara mmkn olur babam varlk sancsyla armak: Ezan sesi duyulmuyor Ha dikilmi minbere Kfir Yunan bayrak asm Camilere, her yere yle ise gel kardeim Hep verelim elele Patlatalm bombalar anlar sussun her yerde anlar sustu ve fakat binlerce yln yabancs bir ses dedi minarelere: Tanr uludur Tanr uludur polistir babam Cumhuriyetin bir kuludur bense anlam deilim byle maceralardan ne Godiva geer yoldan, ne bir kimse kr olur yalnz cokunluu karsnda ilendiim adrvan nfus czdanmda tuhaf

138 |

BABA BU KTAP SANA

ekmek damgas durur benim iim bulutlar arnlamak gn boyu yava yava uyanmak ocuk kemiklerinden yelkenler yapp hrsz cenazelerine bine bine temiz deklerin rpertisinden eme korkak dualarndan cibinlikler kurarak dokunduum banknotlardan tiksinmeyi itiraz naksz yaamaklar silhlanmak sanarak kardm boaza tkanan lokmann hrtasn knmda gneler halka datmak iin halk suvarmak iin salarmda bin rmak htrdm caddeleri meer ki mezarlarm hazrm zaten duvar sklm bir yumrua fly Pan-Am drink Coca-Cola. Tutun ve yzletirin hayatlar biri kr bataklarn rpnnda kutsal biri serke ama olduka da hakl. lmler lmlere ulanmakta ustadr hayatsa bir baka hayata kar. Orada ak ve ocuk birbirine katmaz nasl katmyorsa baaklara austos sca kendi tehlikesi peinden gider insan putlarn dahi damarndan akt gne kadar srdrr yorucu kovalamay.

139 |

BABA BU KTAP SANA

Hanidir grkl dnya dnyalar ire doan? Nerde, hangi yremizde zihnin tun surlardan berkitilmi lkesi az bayat suyla alkanm ocua rahim olan parti brorleri yoksa kafiyeler mi? Hangi cisimdir aka blmek isterim takvim yapraklarnn arasn dolduran nedir o kat ey ki gc gnln dadaasn durultacak? Hayat drt eyle kaimdir, derdi babam su ve ate ve toprak. Ve rzgr, Ona kendimi sonradan ben ekledim piirilmi amurun zifri korkusunu ham yrein ptrlerini getim gvdemi lemlere zerkederek varoldum kayrasyla Varedenin eref-i mahlkat nedir bildim.

140 |

BABA BU KTAP SANA

ZKAN MERT (1944)

Erzurum, 21 Ekim 1944. iir kitaplar: Kuracaz Hereyi Yeniden (1969), Krlanglar, Krlanglar (1978), Irgatolu Atal Kel Mehmet Destan (1980), te Hayat, te lm ve Tarih (1984), Stockholmde Mavi Saatler (1987), Dnya arpyor Yzme (1988), Allah ve Tango (1990), Mozart ve Akdeniz (1992), Bir Irmakla Dello Ediyorum (1995), Bir Dnyalnn Notlar (Toplu iirleri, 1997), Kentlerin Senfonisi (2000), Van Gl Senfonisi (2001). zkan Mertin u metinlerinde baba kavramna yer verilir: Lacivert Bir Zeki Mren (Bir Dnyalnn Notlar, YKY, st., 1997, s. 13), Belikler (Age., s. 142), Olum Kerim in (Age., S. 202).

Lacivert Bir Zeki Mren'den...

babamn gsnde bir rmak uzun uykulardan, gnelerden geirilmi sal gn saat bir buukta balayacak lacivert bir Zeki Mren pariste modas gemi bir gece sein kysnda tanrnn ayakkablar masmavi bir vals gzel av olur stanbulda ne kadar kahraman bu vals g yaptrm gsne kont anlatmas uzun srer galatada bir balk meyhanesinde

141 |

BABA BU KTAP SANA

REFK DURBA (1944)

Erzurum, 1944. iir kitaplar: Ku Tufan (1971), Hcremde Ay (1974), rak Aranyor (1978), aylar irketten (1980), Nereye Uar Gkyz (1983), Siyah Bir Acda (1983), Bir Umuttan Bir Sevinten (Toplu iirler, 1984), Yeni Bir Defteriirler- Mehul Bir Ak (1985), Adresi Uurum (Toplu iirler, 1986), Geti mi Geen Gnler (1989), Menzil (1992), Kimse Hatrlamyor (Toplu iirleri:1, 1994), ki Sevda Arasnda Kara Sevda (1994), Dler airi (1997). Durban u iirlerinde baba kavramyla karlarz: Mareal (Bir Umuttan Bir Sevinten, Can Yay., st., 1984, s. 10), Tabut (Kimse Hatrlamyor, Adam Yay., st., 1994, s. 24./ Bir Umuttan Bir Sevinten, s. 24) Mezarlklar (Kimse Hatrlamyor, s. 31; Bir Umuttan Bir Sevinten, s. 31) Atlar (Kimse Hatrlamyor, s. 40-42; Bir Umuttan Bir Sevinten, s. 41-46), Gln Ad Ne (Kimse Hatrlamyor, s. 106,109; Bir Umuttan Bir Sevinten, s. 112, 116), aylar irketten (Kimse Hatrlamyor, s. 189-190; Bir Umuttan Bir Sevinten, s. 229-231), Pusula Yeni Yzyl gazetesi, 5 Mays 1996).

Atlardan 1. Bugn 27 Temmuz 1968 Cumartesi stanbul'dan

Olum selam eder gzlerinden perim naslsn iyi misin bizleri soracak olursan biz hepimiz iyiyiz olum ne oldu neden mektup yazmyorsun ack eline para geti mi bizi unutuyorsun

142 |

BABA BU KTAP SANA

demek ki ihtiyacnz olduu zaman bizleri aryorsunuz bundan sonra ne mektubunuzu istiyorum ne yznz ne selamnz Yreimde yalnzln tasviri Bir ehir ls kucamda Evler yklyordu. Acy omuzladm Yanl sesler gerdim pencerelere Rehinde braklm birka saatin Umutla kullanlan onurundan Cinnetler, sevinler, zulmler yarattm merhaba bugn mektubunu alnca hemen sana birka satr yazp postaladm belki abuk abuk olduu iin anlamsz olmutur. o satrlarla sana olan sevgimi, akm iletmeye altm ktphane kartnla birlikte aldm resmin duruyor masamn zerinde o resimde kravatlsn bak ne gzel u anda yanmda olsaydn ok iyi olurdu diye dnyorum Sevinlerden kurdum kk evleri sokaklar acdan ve skntdan belki bir akamst kp gelirsen

143 |

BABA BU KTAP SANA

aalarma uhrev kular izesin efsunu ve yalnzl kullanasn ilenleri gizleyesin diye yzme sevdalar, eceller, zlemler yarattm yalnzm. canm sklyor babama mektup yazmalym gazeteleri okuyorum annem leli ka yl oldu Konyada irtica. Paraszlk seimler erken mi yaplacak Akhisarda deprem: iki l yeni bir ev bulmalym Galatasaray da sezonu at dersler bitecek mi renciler polislerle atyor igal ve boykot, alkol ve sigara iki l askere mi gitmeli yoksa almak istemiyorum artk stanbul olaysz fakat gergin bir gn yayor yalnzm. Bam ar iinde. Kalbim. Gzel gnleri unutmalsn Sabahladn czzaml parklar Centilmen sigaray ve paraszl Aklar aklar da unutmalsn Khne kadnlar ve gen kz heykellerini Uurabilirsin artk gkyznde Bedenler, aclar, ehvetler yarattm

144 |

BABA BU KTAP SANA

M. RAGIP KARCI (1945)

14 Haziran 1945, Siverek. Yeni Bir Sevda Sleyman (1981), Bir Bakasnn Kitab (1996). Baba motifi Belki (Yeni Bir Sevda Sleyman, Yaz Yay., st., 1988, s. 32) ve lenmeler (Age., s. 51) iirlerinde yer alr.

lenmeler'den...
Babalar denizlerin korkak srgnleri glmeleriyle svayp irinli yalnzlklarn namusunu kurtarm bir nehir gibi yorgun ve aalar saymaya balayan gzleri...

Belki
Babas bir turnaya kaplp demirler dver tav verir abdullah cemin kankrmz gzlerine yeni bir yaamak getirilir kar beyaz gecelerde gecelerden sz ile demli aylar ve byk ateler iilir kara defterlerden konuulur yangn yerleri gezilir geceler yorulur sabah ezan zeybekleri diz vururken gsne topran Abdullah Cem gzyalarn babasnn yreinden geirir

145 |

BABA BU KTAP SANA

NURETTN DURMAN (1945)

Bingl, 15 Aralk 1945. iir kitaplar: ehrin zerindeki Bulutlar (1990), Haziran (1991), Savrulan (1993), Uzun Beyaz Bir lk (1995), Hoa Kal Hznbaz ocuk (1998), Akam Yedi Sular (seme iirleri, 2000). Nurettin Durman, Sleyman (ehrin zerindeki Bulutlar; Kardelen Yay., st., 1990, s. 11.; Lik edebiyat dergisi, S. 44, 1 ubat 2004, s. 4)2 ve Yakub (Hoa Kal Hznbaz ocuk, Beyan Yay., st., 1998, s. 29) balkl iirlerinde baba gndermeleri vardr.

Sleyman
Atlar drt nala giderdi akla giderdi Dalardan dalara haber Ulanca nasl da Mavzerini dedem Atelerken elaziz sokaklarnda Erite keserdi kadnlar gzn, analarmz Oturarak ve balarn kapatarak gibi kurun Kaynard kpk inerdi aa da suyu. Atlar drt nala giderdi almaya giderdi Gzya olurdu uru gzl dev bilinen Kemiren mee aalarn, aklmz ylece duran kkle, grlmeyen Keklik tleri kayalklardan Kar kylere ulard sabahlar Dalrd ses ve uzard ve arrd Ki iyi bilinen ezanyla hafz babam yi bilinen toprak ve iek kokularyla Yani dedemiz oluyordunuz da badr muhterem.
2 Bu iirin ehrin zerindeki Bulutlar (Kardelen Yay. st., 1990)daki eklinde ezanyla hafz babam ibaresi bulunmamaktadr. Fakat bu iirde bir eksiklik hisseden air, gerekeli bir aklamayla Likda yeniden yaynlanmasna izin vermitir: Babamn o gzel, gen sesiyle okuduu sabah ezanlarn iyi ifade etmem gerekiyordu. (Lik Edebiyat Dergisi, S.44, 1 ubat 2004, s.4)

146 |

BABA BU KTAP SANA

AHMET TELL (1946)

1946da ankr-Eskipazarda dodu. iir Kitaplar: Yangn Yllar (1979), Hznn syan Olur (1979), Dven Anlatsn (1980), Sakl Kalan (1981), Su rd (1982), Belki Yine Gelirim (1984), ocuksun Sen (1994), Kalbim Unut Bu iiri (Seme iirler 1994). Kekomee (Yeni Biem Dergisi, S. 71. Mart 1999) balkl metninde baba konusu ilenmitir.

Kekomee
Kekeme bir tarih perperian Aklarn nesisin sen imdi ey Ardna baktnda Munzur imdisi gri bir okyanus olan Ormann yakld senin kylerin de Babas Krman olann pay Etno hznler ve Kekomee Zaten kovalandydn bunca ey te o kadar ve bir ne ise Su ite Asmin ve nelerin Kekemesi olan huzursuz oul Kovulmadn topi kaslnd Kovulmadn bir ne ise Ama sen terk et bu dnyay da

147 |

BABA BU KTAP SANA

HDAYET KARAKU (1946)

Isparta, 6 Eyll 1946. iir kitaplar: Gnaydn Gl Yapra (1979), Kemeralt iirleri (1982), Hangi Leylasn Sen (1986), Sesini Bana Brak (1993), Ate Mektuplar (1995), Konu Benimle (1998). Babaya atf yapt iirleri arasnda unlar vardr: Avuntu (Ate Mektuplar, Bilgi Yay., Ank., 1995, s. 28-29), Kl Kahvesi (Age.,s. 79-81), Sapan (Age.,s. 82), Nee Ve Yara (Age.,s. 83), Bor (Age.,s. 84), Ayna Tepsi Duvar (Age.,s. 85) Sararm Askerler (Age.,s. 86), Sitem (Age.,s. 87), Bilet (Age.,s. 88-89), Bu iirler (Age., s. 90) [Karakuun Ate Mektuplarnda, Kl Kahvesi (s. 79-90) blmnde yer alan yukardaki iirler, 1995te yazlm.] Ayrca iir (Hangi Leylasn Sen, Bilgi Yay, 2. Bas., Ankara, 1999, s. 64-65) adl metninde de babaya deinilir.

Kl Kahvesi
anlatmak iin babam oturdum bu iirleri yazdm yetecek mi szcklerin gc bir mre yaylan insan iirsel bir imgeye dntrmeye k gecelerinde oturup gezgin ykleri anlatrd glerek kssalar rerdi genliinden hep hissesi gizli kahraman belirsiz sorardm sorardm sylemezdi servenlerin bandan getiini

148 |

BABA BU KTAP SANA

trklerle vurur zlemlerini sevdasn tabakadan sarard bir ayngac dikkatiyle kz sana benzer bir ttn myd yakt ttne benzer bir kz sa myd yreini yakan fkesine yapkt glleri arlardan dnnce balonlar snm uzanrd merdiven bandaki ilteye frsatlarna sverek pazarn kerdi kalemle kdn bana alamadklarn yazar toplar karrd deseninde kular bakan heybesinden annemse para ey iin kaleme sarld diye glerdi uzaktan o arpp karadursun harcamalarn eli dirseklerine kadar hamur iinde sylerdi zihninden matematiin sonularn fkelense de gzleri kzararak babam annemden yapard salamasn dostluklar kl kahvesi kadar kpklyd her zaman kar yamadan damlalar sktrr kays alard zerdaliye bahara doru yel kar yamur oalr zemheride keden damlamaya balamadan tavan hrsndan kendi akard babam

149 |

BABA BU KTAP SANA

HSEYN PEKER (1946)

zmir, 26 Mays 1946. iir kitaplar: nsan Arkadanndr (1997), Yer Bezinden Bir Kle (2000), Ses Salkmlar (2002). Kan Yrd (Ses Salkmlar, Hera Yay., st., 2002, s. 16-17) iirinde babalardan sz eder.

Kan Yrd
Yedi konaklk yol kald sevdiim Senle gn arasna, senle gne Senle zm ayna, kiraz aynn on beine Yetim hakk yemiler gl bayramnda u dnyann ortasnda yudum suyla Ktlk getirmiler, yedi yl diz st yattk Yedi mum yaktk da sevemedik baka kimseyi Hep onlar oturdu aysz ormanmzda Bir ad da yazba, u bildiimiz denizin Ondan kan yrd stmze Kara yn astk ortalk yerlere Bizden iyiler varm dnyann penceresinde Biz atk geyik kemiini, atk yedi dan ieini Kan yrd olanca ehirlerin stne Yedi yerden yamal sevdiim u bizim ak dediimiz mutluluk incisi Ben o ylan kln bulamadm Drt dndm nisan yamurunun stnde Geliini guguk kuuna duyurdum Seni gzden drmek istemedim Anneler tertemiz, babalar yaban adam Kan yrd, sokaklarn bildik talarnn iine Kara boya srdm tm gidilere ehrim drt kanat, drt yerden yaral A adamn ekmeini kardm ortaya Bu beyaz; yollara izilecek steyen ortaya dklecek, isteyen gnah adana

150 |

BABA BU KTAP SANA

HSEYN YURTTA (1946)

Foa, 1946. iir kitaplar: lk im Uyanmak (1970), Gelincik Gnleri (1977), Uzun Yollar Yolcusu (1978), Uzunalar (1979), Sanayi ars (1980), Gecede Kanat Sesleri (1984), rme (1986), Kod Ad Mansur (1993), Kirli Tarih (1993), Sevgiden tesi Cehennem (1995), Yirminci Yzyl Atlar (1996), Aklarn Gizli Defteri (1998). air, Babamn Mektuplar (rme, Bilgi Yay., 2. Bas., Ank., 1997, s. 75-94) balkl uzun iirinin ilk blmyle almamzda yer alyor.

Babamn Mektuplar'ndan
o seslerin ocuuyum ben gece vardiyalarn slk slk yoklayan gne klar salarak kendi karanln kemiren o seslerin ocuuyum ben 1. giz oldum sanma sakn, yanndaym senin hkrdn gnlerde de aklnda tut bunu yanndaym sessiz soluksuz yrein darald zaman, yani en karanlk annda yanndaym varm, varlm benim

151 |

BABA BU KTAP SANA

kan girmesin hibir zaman yaamla arana nasl sevdimse ben, sen de yle sev onu benim aclarm dn aclar ekerken yoksulluumu, iri ellerimi, esmer gvdemi nasl sarlmtm ona hibir ey vermemiken bana krklar deildik krklar yaadk gen omuzlarmzda kazmalar krekler ovalarn sar yazlarnda yaldz yaldz yiitlenmeyen yiitlerdendik toprak geverdi gcmzden krklar deildik krklar yaadk susuzlua benzerdi onlarla aramzdaki sevgisizlik bir alc ku olup konarlard saaklarmza amur al evlerimiz alard sen ilk yrmeye baladnda u koca dnya yollarnda anlar yiter sanma sakn hkrdn gnlerde ilk onlar yoklar seni yreinin kylar onlarn kartmasna urar ikide bir anlar yiter sanma sakn

152 |

BABA BU KTAP SANA

NHAT BEHRAM (1946)

Kars, 1946. iir kitaplar: Hayatmz zerine iirler (1972), Frtnayla Borayla Denenmi Arkadalklar (1974), Dve Dve Yrnecek (1976), Hayat Tututuran Aclar (1978), Irmak Boylarnda Tura Seslerinde (1980), Savrulmu Bir mrn Gnlerinde (1982), Militan (1984), Ay Yana Yana (1986), Yine de Glmseyerek (1987), Cenk eitlemesi (1988), Yaln Yrek (Toplu iirler, 1998). Nihat Behramn u iirlerinde baba unsuruna rastlanmaktadr: Nisana Doru (Yaln Yrek, Genda Yay., 2. Bas., st., 1998, s. 20-21), Kimlik (Age., s. 34), Bir Yln Son Szleri (Age., s. 109), Esinlendii arknn Eliinde Krk Dkk Szler (Age., s. 331), Elektra (Age., s. 347), Anlamn Arayan arklar (1980-1981) (Age., s. 355-356), Trkler in (Age, s. 365), Yrei Gzlerinde ocuk Gzleri Yreinde (Age., s. 371-372).

Yrei Gzlerinde ocuk Gzleri Yreinde

-Yavrucak! Neden alyorsun titreyip, iin iin byle uykularn ncesi, nedir bu mahzunluun? -Babamn gzlerindeki rengi unuttum da anszn! -Sorsan sylemezler mi? Ya da resimlerine baksan... -Kararr resimlerimde gzlerim geceleri, kirpiklerim krlm uykulara dalr; anneme, o da yantsz uykularla yaral...

153 |

BABA BU KTAP SANA

-Peki, baban nerede? Hey, ocuk! Syle, bulalm hemen! -Derin derin glmseyip bir gece okarken incecikten hzn ve sevgiyle salarm karanlk gtrm onu, koparp ndan... -Sabahlardan bir sabah mutlaka gelecektir, gzelim, imdi uyuman gerek! Neden ayn arky sylyor herkes amca avutmak iin beni? Ryamda deil ki aradm, ay deil, gne deil ki o; sadece yreimde gzleri uuldayan bir baba... - Peki yavru tavanm, babann yrei ne renk? - Syledim sana: Sevgi, hzn, incelik... - Bebecik, bu sana yeter; baban yreiyle dnecek!

154 |

BABA BU KTAP SANA

OSMAN SARI (1946)

K.Mara, 4 Nisan 1946. iir kitab: Bir Savadr Kalbim (1975), nden Giden Atllar (1992). air, ocuk G (nden Giden Atllar, z Yay., stanbul 1992, s. 43-44) iirinde babasna seslenir.

ocuk G
Biz yine Baka bir ehre gyoruz babacm nne evimizin Kocaman bir kamyon dayanm Eyamz toplanm bir bir Kitaplarmz oyuncaklarmz Kanepeler yatak yorgan Masa ve sandalyeler Buzdolab amar makinesi Kapkacak ne varsa toplanm Unutulmam En deersizleri bile Artk attm patikler Yzne bakmadm oyuncaklarm Bir bir yerlemi kamyona

155 |

BABA BU KTAP SANA

Her eyi alp gidiyoruz burdan Evimiz ve bahesi burda kalyor Bakkal Mithat Amca Yazn Kuran rendiim eker Camisi Komu ocuklar Arkadalarm Sibeller Muratlar burda kalyor Biz gidiyoruz artk buradan zerinde top oynadmz Yemyeil imen Burda kalyor babacm Evimizin pencerelerine Konan kular Burda kalyor Ak kalm kapdan Gvercinler doluurdu mutfamza imdi hepsi burda kalyor babamcm Biz gp gidiyoruz burdan

156 |

BABA BU KTAP SANA

AHMET ADA (1947)

Ceyhan-Adana, 20 Mays 1947. iir kitaplar: Gn Dosun Gl stne (1980), Acyla Akran (1983), Yaz Krlangc Olsam (1985), Ak Her Yerde (1990), Vakit Yok Hznlenmeye (1992), Gnyenisi Lirikler (1992), Yitik Anka (lk kitab birlikte, 1993), Ta Plak Gazelleri (1995), Kk Bir Anmalk (1996), Begonyal Pencere (1998), Denize Atlan iek (1999). air, Gkyznn Rengi (Yitik Anka, Broy Yay., st., 1993, s. 40) balkl metninde mahpushanedeki bir babay dile getirir.

Gkyznn Rengi
Dallarda kar suskun, sokakta pusu kp gelsen penceremden Donatsan soframz, ekmek Ve taze biberle gn Hey! atmza konan gvercin Yamur suyu mu iiyorsun oluktan Baban hapiste mi senin de Annen amara gider mi Bulutuk bu Pazar babamla Tel rgnn tesinde esmer yz Bir pana gkyz gtrdm ona Ve krmz karanfil gr gn Babam der ki: -Gkyznn rengini ren Gnei, ufkun iirini Bir geyiin su iiini Renk rzgr su ufuk iinde Dn gelecek gnleri Pencerenden

157 |

BABA BU KTAP SANA

METN NAL MENGOLU (1947)

Elaz, 17 Mays 1947. iir kitaplar: Ben Asyal Bir Ozan (1983), amurlu Bir Irmak (1986), Hayatmn Bahanesi (1995), Sevda Sze Dnmez (1998). Babam, Kyller ve Tren (Sevda Sze Dnmez, Beyan Yay., st., 1998, s. 60) balkl aadaki iirinde; TCDD memuru bir babadan sz edilir. airin biyografisiyle ilintili olduunu dndmz bu iirde kyller ile airin devlet memuru ve marur babas arasnda yaanan iletiim dikkatlere sunulur: Devlet ile tebaa... Mengolundan aldmz dier iir Su Kysndaki Adam (Lik Edebiyat Dergisi, S. 46, Nisan 2004)dr.

Babam, Kyller ve Tren

apkalarn hibir yerde unutmaz kyller Babamn dergahna bile girdiklerinde apkalarn skca tutup iki elleriyle Kyller kyller, etten stunlar Babamn demir trenlerine muhta kyller Vagonlarda kaybolan koyunlarn oban Babamsa marur, kapt gibi borazann Atar kendini dar, bir eli kanpanann tokmanda Saate dman mdr onlar, byle abuk tketirler zaman Yorgun bir tay gibi burnundan soluyarak stasyona girince tren, beklerler onlar Korkuyla ve hala elleri apkalarnda

158 |

BABA BU KTAP SANA

Arkamda dolanp durmasana be adam Diye barr, geriye dnerken kylye arpan babam Yiitsen gir imdi imendifer odasna Saysz saatler eskitmeden gir bakalm Derken, gecenin btn tiz seslerini toplayp terken Heybetiyle, hametiyle, akllara ziyan bir tren Telefatn izelgesini karan babam, arr -mzala, atla vagona, hadi bakam Kyl, iki elinde birden apka olan Kyl, treni babamn hayvan sanan Kyl, gzlerinde binbir soru -Peki imdi ne yapsak begim

159 |

BABA BU KTAP SANA

Su Kysndaki Adam
Yzn sularda gezdirir gibi Deniz kysnda garip bir adam Oynak dudaklar sr verir gibi Zaman tketmi, dalmt yle Dnya hayatndan kovulmu sanki Nereden geliyor, niin alyor abuk yitirmi de ge bulmu sanki Bulduunu taa almt yle Besbelli yrei yank bir baba Evlat acsyla Yakuba srda Ezele, ebede tank bir baba Kyda tek tenha kalmt yle Adamn ruhunu temizliyordu Suyu zerrelere ayran rzgar Kaamak bakyor ve gizliyordu Kendini bolua salmt yle Ya bir delikanl, belki bir bebek Suyun aynasnda umduu hayal Elini uzatsa tutup ekecek Ryasnda ka kez almt yle

160 |

BABA BU KTAP SANA

ARKADA ZEKA ZGER (1948)

Bursa, 1948-5 Mays 1973. iirleri lmnden sonra Sevdadr (1974) adyla kitaplatrld. Baba temasnn yer ald iirleri, Tamirat (Sevdadr, Mays Yay., 2. Bas., Ank., 1984, s. 50-51), Her ey Tekrardr Biraz (Age., s. 60-61), Beyaz lm Kular (Age, s. 6367) dr.

Tamirat
ne kadar stelesem yanl bir deiimi bir proleterin olu olduuma inandramyorum kimseyi inandramyorum babama bir proleter olduunu babam ok eski bir partizan kt bir halk partisinin kalntsna yamam nefretini acy ve bir dnemi benden iyi biliyor ne zaman iki isek bir Cuma gecesi ertesi al ve yoksulluu benden iyi anlatyor benim bir abim iki abim varm alk ve yoksulluk kt bir efin dneminde ikisini de alm nki dnem o dnemmi ablalarm kalnt toplarm pazardan abilerim buz satarm babamsa memur ayakkablarnn tamiratna nefretini yamarm annem bir sabr kp annem bir ac kp

161 |

BABA BU KTAP SANA

acyla beslemi yreini yoksulluu ve al acyla dourmu ve acyla bytm bebeini acyla dourmu ben ite eksik bir birikimin tortusuyum gemilerde yorularak ocukluum bana hep acy ve hzn retti ezilmiliin kompleks ile bydm byle yayamadm gnlere zlemli yaklamak istedike burjuva zentilerine snfm ekiyordu utandrarak beni yaklatka yen damarlarmdaki hn ekildike yanyordu snfmn ateinden ben ite bunun iin bir burjuva kuklasym, korkak ve acemi bir militanm hzne ve yalnzla yakn grdm ki bir Cuma gecesi ertesi babamn eskimi brokrat ayakkablarnn tamiratna nefretle vurduu rs ve ekici fkesini kseleden ayrd bak alm bir gl gibi duruyor nmde vur glm vur glm vur glm vur sen de burjuva ayakkablarnn altna artk ne souk damarlarmdaki ne scak sadece bak glm sadece bak.

162 |

BABA BU KTAP SANA

ARZU K. AYEK (1949)

Divrii-Sivas, 1949. iir kitab: ehrinizde Kalamam (1995). Btn Babalar Gtrdler (Bahe Dergisi, S. 6, Ekim 1998) balkl iiri almamz ierisinde ele alnmtr.

Btn Babalar Gtrdler

skayd, souktu demir ubuklar hangi baba benim anne? dedi ocuk hava sustu... keskin bir bakt annenin yzndeki izgiler korku: kocaman bir az. gk yoktu susmaya brakt yerini sz rzgra terkedilen terli bedenler amcalarn teyzelerin snk klar. btn babalar gtrdler ocuklarn kucanda zsular durdu eyllun topranda phtlayordu rman kan bir bardak dolusu hayat say dur yudumlarn. yurdumu sormayn bana, diyordu biri nemi yok rengimin takvimler biriktiriyordu kimi durmadan kck avularnda yarim kalan elmaekeri kiminin. -gizdir rten uurumlar dal sar su krmz elleri yakyor demir ubuklar gnelik apkam da soldu baba...

163 |

BABA BU KTAP SANA

BEHET AYSAN (1949)

Ankara, 1949-Sivas, 2 Temmuz 1993. iir kitaplar: Kar Gece (1983), Sesler ve Kller (1984), Deniz Feneri (1986), Eyll (1988), iirler (1990), Btn iirleri (1990), El Yazlar (iirler, 1990), Dello (Toplu iirleri, 1994). airin Beyaz Bartl Kadnlar (Dello, Adam Yay., kinci bas., st., 1998, s. 172) i Mihalinin lm (Age., s. 219-220.) iirlerinde baba temas ilenmitir.

Beyaz Bartl Kadnlar'dan...

... saat 02.25, kenar mahalledeki evin ii btn kitaplar yerlerde iirler, dersnotlar, mektuplar ve fotoraflar, syle bu resimdeki kz kim ya bu sakall arkadan bildiriler nerde syle syle syle syle sandklar boaltlm, anasnn eyizleri dolaplar, mutfak raflar, tabaklar yataklar yrtlm, delik deik. o gn ilk defa jose antonio ilk defa and dalarn ne zaman grmt kk bir ocukken babasyla olum demiti zgrl halkn ite bu dalar kadar peki imdi niye alyorsun baba.

164 |

BABA BU KTAP SANA

CUMAL NALDI HASANNEBOLU (1949)

Malatya, 29 Ekim 1949. iir kitaplar: era (1978), Bir Gecenin iiri (1988), Kendini Yusuf Gren (1988), lm Bile Ak le (1994). air, Bir lgn Suret (lm Bile Ak le, Esra Sanat Yay., Konya, 1994, s. 56-59) balkl iirinde babasn anar.

Bir iein Sureti

Ey usta ac! Akkor kelimeler sr yaramza szle dala v ve kutsa hzn kargla bu obur hayata olan akmz Ey titreyen teli yreimin Kitabmn sayfalar Surei Yusuf ta bu sabah gzyamla sland babam andm Gzlemcisi gibi durduum hayatn bir usta yaayanydm yapayalnz, birbana tufann gren Nuhtan kaldm Kendi gvertesine ykledii kendini Kendi kylarndan hzla uzaklatran gemi okyanus diplerine sunuyorum bu dnyay gren gzlerimi

165 |

BABA BU KTAP SANA

Ey kanl siftah! Bu kendi lmm. lk kez stne destan sylediim gkten sarkan ben son soylu kam bu yok olan sazln Bedenimin veylinden geirdiim lkla keki ocuk olaydm Keki ocuk olaydm bir rzgr esse ben dalaydm yazn ve kn Burguzunun yeniden/ayn yerde tekrar akan su gibi ocuka yaayaydm lmde duracak bir lgn atm Kalbimde bir rpda uan kular rkten kendi hayatm belki sarsak ve kstah ve biraz da serseri her filmin sonunda alatan anneleri yine sade ben varm her afakta kuruna dizilip airlerle her sabah gllerle aanm Btn kanatlarm geceye adamm ok sevdiim her eyi yadigr brakmm hokkay ve diviti kalbim, senin kanna bandm akp giden geceye ne aclar yazmm ne taklar takmm eyvallah ettim aka ba kesip bar bastm Sellerden artakalan ben bir aykara tam.

166 |

BABA BU KTAP SANA

GLSM AKYZ (1949)

Isparta, 1949. iir kitab: Eyll Deyileri (1987). Baba temas airin, Madencinin ocuu iirinde (Eyll Deyileri, Cem Yay., st., 1987, s. 64-65) ele alnmtr.

Madencinin ocuu
Yazlmaz, iiri, yreinde korkusu grizunun her sabah babasna son kez bakan oyunu, kuyudan yaral karmak olan madencinin ocuunun. Anlatlmaz korkusu, beklerken babasnn dnn snfta retmenin sesini duymadan oturan madencinin ocuunun. Anlatlmaz acs, kulanda anasnn ad

167 |

BABA BU KTAP SANA

beklerken ocak banda madencinin ocuunun. Yazlmaz iiri anasnn karnnda kalp ad yadigar olan madencinin ocuunun. Sevinci anlatlmaz mutluluu yazlmaz babas akam eve sa gelen madencinin ocuunun. Anlatlmaz yreinde umudu gzlerinde fkesi madencinin ocuunun -babalarn ocaklarda lmedii bir dnyay dlerinde byten-

168 |

BABA BU KTAP SANA

HULK AKTUN (1949)

stanbul, 1949. iir kitaplar: Sr Ktibi (1989), Islkta Tarihe (1989), Adresim Aynalar (1991), arklar (1992), nsan Aklarnn Kldr (1993), Istraplar Ansiklopedisi (1994), Bir eyin Varoluu (2000), Firak (Toplu iirleri, 2000). Babaya yer verdii iirleri arasnda: Gerili (Firak, YKY, st., 2000, s. 93), Bir eyin Varoluu (Age., s. 343 ve 375) yer almaktadr.

Bir eyin Varoluu'ndan:

(59) Biz dnyaya ok sert akldk baba. Fakat mhlara Pas vuran suyuzdur da. Gz, gzyalaryla alnm btn Mevzilerinden cayp kasa da, huydur, biz oralardayz. Yaralyz yamur cmle yaramz balar saaltrsa da. Suyuz. Kimbilir ka mevsim ka frtna yolumuzu yanltr Biraz ve derin. Sonra gncelerimizi dnlmez zamanlarla Sarartan o garip devrim, imdi akaklarmzda aaran Bir tek sa telinin sesidir. Kakmldr. Ama caymayacaktr. Sulara ark olmu topraklarda bir koyak sellerden cayamaz. Bana tarihini soran ktlara ben ne diyeyim. Ona akasyayla Atkestanesinin deliliini anlatrdm. Birisi kahverengi fasulya, kincisi yeil kahve topuklaryla remeye yaryordu, deliler. n mevsim dnmleri unutturmaz insana, dnlemeyecek nedir? Bizi bu dnyaya ok sert vurdular baba. Oysa mhlara pas dik. Seslere aks idik. Szlere yans. Admlara aya idik, ayaklara Adm. Yrmeye sefer. Seferlere menzil. Menzillere ksrak. nkr benzini ve boynunu solduracaktr baba. Biz dnyaya ok sert aklmtk. Ve kendi sefil gnlerinde bizi soldurmaya Ynelen bu dnya caydramayacaktr asla. Caydramaz asla. Yakaladmz kcek evlerden tutuklanacamz sokaklara.

169 |

BABA BU KTAP SANA

MEHMET ATLLA MARA (1949)

Urfa, 1 Temmuz 1949. iir kitaplar: Doudan Batdan Ortadoudan (1976), ehrayin (1981), Aney (1983), Zor Szler (1989), Merhaba Ey Hzn (1996), Knyemize Ak Yazld (1997). Aney airinin babaya ynelik dizeleri, Hayret (Merhaba Ey Hzn, Beyan Yay., st., 1997, s. 66) ve Hayatmzdan iirler (ehrayin, Esra Sanat Yay., 3. Bas., Konya, 1994, s. 36-38)inde karmza kmaktadr.

Hayret
Aye dur aye nereye kouyorsun yle baban ld gidemezsin cenazeyle. ve aye durdu hayret kald ta kesildi...

170 |

BABA, BU KTAP SANA!

EBUBEKR EROLU (1950)

Malatya,1950. Kuluk Saatleri (1974), Kayplarn arks (1984), Yirmidrt iir (1991), ahitsiz Vakitler (1998), Berzh (2001). Ebubekir Erolu, Baba Oca (Yirmidrt iir, z Yay., st., 1991, s. 29) iiriyle almamzda yer almaktadr.

Baba Oca
ancak bu bahe ekip evirir bizi tesi souk kayalar sarp ve dur durak bilmeyen ufku gndz ryalarnda gren bir gemiye binmek isteimizi insanlar vard biliyorum birini belli belirsiz tandm hatta topraa dokunan tahl ayklayan sap samandan ayran pirin yiyen Kuran okuyan hep bir baheye bakan avlularda bir tek eyin bar aktr bize sayfalara gemeden talara oyulmadan ekildi glmseyen bir k olup yrek zaten biliyor gibi bir hisle yenilen/yenilenen u eski dnyann ok yakn beri ucunda lmeden yenilmeden rpnan hayat bizi iyice lp biti

171 |

BABA BU KTAP SANA

susuzlua bile dayankl emelerin mermerinde ka ylsa ka yl bizim elimiz kolumuz balansa yrek der ki ben ona bakarm dosdoru bir iim var baktm aldm bakp aldm alp kanatlandm u eski dnyann istanbulunda birini bekler gibi durdu aalar ktm sabahta dikilince karma ne tuttu beni ne itti evler talan edilmi bahelere konmutu sanki ve kaplarnda tela ve koumalar hibir haber beklemiyor gibi insanlar verilmi eskimi verilmi eskimi her haber oktan yitirmiti bekretini bir oumuz bakakald bir grnp kayboldu parltlarla gney meyvelerinin kokusu ancak o ekip evirir bizi diye bkir bir orman dilesem m kimseye k susam kimseye su

172 |

BABA BU KTAP SANA

SNA AKYOL (1950)

Ankara, 25 Eyll 1950. iir kitaplar: Su Tadnda (1980), Lokmanla Geen en Gnlerim (1982), Haytalarla Hatmiler (1990), Ayda Tmr zleri (1994), Avluda (1996), Meer Sz Gm (1996), kindi Kitab (1999), Belki iek Dana (2000), Olmann Halleri (2002). Sina Akyol, Babam in (Belki iek Dana, YKY, st., 1999, s. 161), Yzn Diyordum (Adam Sanat dergisi, S. 118, Eyll 1995) gibi metinlerinde babaya yer verir.

Babam in
Yaz bahesi! Sefal vakitler! Rzgr narin! Hayat ince! Zamann rengi kvamna erince, sofraya ard dal deerdi. Sen, olgun kavun! Ben, delikanl peynir! Hemhal olur syleirdik. Gen babam, gencecik babam.

173 |

BABA BU KTAP SANA

BARI PRHASAN (1951)

stanbul, 1951. iir kitaplar: Tarih Ktdr (1981), mzasz El Yazlar (1986), Babam Benden Hibir ey Anlamyor (1995). Elma Dibine Der (Babam Benden Hibir ey Anlamyor, YKY, st., 1995, s. 39), Babam Benden Hibir ey Anlamyor (Age., s. 40-41) balkl metinleri Bar Pirhasann babaya yer veren almalardr.

Elma Dibine Der

Krk admdan ok alnma sapland Yuvarland elma blnen bendim Zarar yok babacm iyi niyetlim Cennette buluacaz nasl olsa Kimi zaman kapal bir iektim Kimi ahin sanr salardn beni Uuruma yuvarlanr giderdim Cennete alnm bilet baucumda yle sevdim yle tututu iim Birgn serseri bir gn deliydim Birgn glgemi kumarda kaybettim Cennette verirler nasl olsa Bunca iyilik bana nasl yaplr Babacm birgn hesap sorulur Belki mehul ocuk diye anlr Cennette aldrmayz nasl olsa im rahat uarken seyrederken Btn mrm pul pul ayak altnda ekie dur sen igalci valiyle Cennette benimsin nasl olsa

174 |

BABA BU KTAP SANA

HABB BEKTA (1951)

Salihli, 1951. Baz iir kitaplar: Erlangen iirleri (1983), Sz Yurt Edindim (1992). Habib Bektan, Sz Yurt Edindim (Broy Yay., st., 1992) adl kitabnn 8 il 43. sayfalar arasnda yer alan metinleri ile ayn kitabn Sz Ve Doum (s. 50), Babam Ve Sz (s. 55), Adresi Olmayan Baba (s. 65) balkl iirlerinde baba temas yer almaktadr.

Hapisteki Baba
1 Sen, baba Neden hep Ben uyuyunca geliyorsun Ve neden hep Tam sana sarlnca kayboluyorsun Uyankken de, baba Uyankken de gelsene. 2 Akam olunca, baba Herkesin babas geliyor eve Ama herkesin Sen Sen neden gelmiyorsun, baba Doru mu annemin syledii Btn ocuklar eker yiyebilsinler Diye mi?

175 |

BABA BU KTAP SANA

Senin, baba Orda yaptn eker mi? 3 Her gece, baba Uyumadan nce ki kez pyorum annemi. Seni iin biri. 4 Keke ku olsaydm, baba Uardm duvarlarn zerinden Gelip, konardm senin kucana. 5 Uzan Uzan telrgye, baba Kokla Kokla salarm Duydun deil mi gnein Sariek kokusunu? Ik darda, baba Gne uzak sana Btn gn dardaydm Gnein altnda Gnein kokusunu getirdim sana.

176 |

BABA BU KTAP SANA

METN DEMRC (1951)

orum, 1951. iir kitab: Ne ok Sen Varm Senden Sonra (1997). Metin Demirci, Ak (Ne ok Sen Varm Senden Sonra, Kra Yay., Konya, 1997, s. 34 37) iirinde baba konusuna da deinir.

Ak
Hani sen bir Kabilken Hani sen bir Habilken Hani sen bir eyken bir yerde Bir sabah serinliinde Bir da banda Bir l ya da deniz kysnda Daha dost ya da dman deilken kendine Babanla birlikte Babanla yzyze Babanla gzgze, Hani o anlatrken Hani sen dinlerken Hani rabbim ltfetti de beni yaratt diyordu derken Hani benleri benimle denemek iin diyordu derken

177 |

BABA BU KTAP SANA

Beni benlere tasdik ettirmek iin diyordu derken Bir ben hari benler teslim oldu diyordu derken Bir o ben ki byklendi kovulanlardan oldu diyordu derken Bir o ben ki hatasn yanlayp af dileyecei yerde diyordu derken Tuttu Rabbini sulad diyordu Halbuki Rabbimiz haber vermiti diyordu Halbuki uymayn ona demiti dedi diyordu Ama biz unuttuk dedi diyordu Ama biz dmann vesvesesine aldandk dedi diyordu Ama biz ne yapacamz bilemiyorduk dedi diyordu Ama biz nasl arnacamz bilemiyorduk dedi diyordu Ama i iten gemiti dedi diyordu Her neyse de dedi diyordu Akas sulu aryordu kendinden te dedi diyordu Sen yanltmasan ben yanlmazdm dedi diyordu Rabbimiz ykseltti de baheye koydu diyordu Orda bir gzel hayat yaadk dedi diyordu Sonra o melun bizi kandrana kadar dedi diyordu Derken Rabbimizi ardnda diyordu Derken utantan kahrolduk diyordu Derken gnahmz rtmeye altk diyordu Derken biz suu Rabbimize maletmedik diyordu Derken biz haya ettik bu durumdan diyordu Bylece anladk diyordu Bir yanmzn muhkem, Bir yanmzn mteabih olduunu

178 |

BABA BU KTAP SANA

Bylece diyordu, anladk Bir mre bir mevsimin yetmeyeceini, Ve talibolduk diyordu Gklerin ve yerin kand emanete Ve talibolduk diyordu Verilene bakp isteneni yaratmaya Ve biliyor musun dedi diyordu Artk biz verileni deil Vadedileni arayacaz, Ve artk dedi diyordu Gzmzn grdyle aklmz Aklmzn aldyla gnlmz Gnlmzn bilgisiyle arzumuzu izeceiz Artk dedi diyordu Bana grdm Size anlattm yeter Ve artk dedi diyordu Biz cenneti tadp Tadn burada anladk Ve artk dedi diyordu Siz dnyadan cennet alacaksnz Ve artk dedi diyordu Kaybettiim olmayacak benim bulacam

179 |

BABA BU KTAP SANA

ZZET YASAR (1951)

stanbul, 1951. iir kitaplar: Kanama (1974), Yeni Ku Bak (1979), l Kitap (1983). Hzar (Defter Dergisi, S. 41, Sonbahar 2000) balkl metninde sz babaya getirir.

Hzar
O usuz budaksz masann evresinde merutiyet ruhlar toplanm kaderler aza alnyor ortada yapma iek var yandan ge airler kapda dil yalamaya dizilmiler dzyazlar doularda dalara kaklrken z ve tamalk ta trke etrafta budunbilim kodunsa bul ey trk ne ulusun ne zor ykselmem ykseltilerine kurduun yaplar bam dndryor uysal boynumu ulusallklara uzatyorum babam hazr hzar alrken gzm de dil bie bie avanti iimde tam yol geriye beynimi ikiye ap koklayagr hakikatin ryalarmda gizlidir

180 |

BABA BU KTAP SANA

ABDULKADR BUDAK (1952)

Hafik-Sivas, 23 Nisan 1952. iir kitaplar: Geti lkyaz Denemesi (1978), imdi Yaz (1980), Gmleim Leyl Desenli (1981), Bir Gl ocuk (1981), Sevdann Son Keremi (1985), mzas Gl (1993), Yanl Anka Destan (1994), Ak Beni Geer (1997), Kularn Alfabesi (1997), Endieli Fesleen (1999), Ahap Anahtar (2000). Abdulkadir Budakn Ahap Anahtar (Can Yay., st., 2000) isimli kitabnn tamam baba iirlerinden oluur. Ahap Anahtardan, Babam ve Kalem (s. 47) ile Babam ve Ar (s. 76-77 ) balkl iirleri almamza aldk.

Babam ve Kalem
Kurunkalemdi eskiden, babam imdi tkenmez Oul adl bahenin etrafndaki duvar Duvar yazd babam, kuatt gl ben airane benzetme: Kandiller gndz alar Kandili yazd babam, geceyi yazm oldu Bu yzden mi is kokuyor ktlar? Mrekkebe kanszd, kalem alacak buna Baba myd mrekkep ve kan myd oullar?

181 |

BABA BU KTAP SANA

Babam ve Ar
Baykuu ezberledim, yarasalar edindim Bana renler gerek, karanlk maaralar Gebe kald sessizliim l doyuracak Babalar ve oullar!Babalar ve oullar!

iddeti seiyorum, uyguladlar nk Suyumuz iilmedi, rn vermedi tarlalar Ruh depremi enkazndan birlikte karld Babalar ve oullar!Babalar ve oullar!

elik zrh siparii verdim duygularma Artk altm buna giydiim her gl kanar Kt birer evirmendir iyilikler bahsinde Babalar ve oullar!Babalar ve oullar!

Bana kucak, bana beik, bana pck annem Sende bile glmsemeyi yadrgad dudaklar Ary yalnzca da sanmann sonucu Babalar ve oullar!Babalar ve oullar!

182 |

BABA BU KTAP SANA

CAHT YELYURT (1952)

Krkkale, 23 Ekim 1952-9 ubat 2004. iir kitaplar: Can Dkerim zlerine (?), Yamurlar Kitab (1997). air, Hzn Aras (Yamurlar Kitab, Denge Yay., st., 1997, s. 95-96) iirinde babaya deinir.

Hzn Aras
O kapdan Bir bakp kaar Omuzlar gsne bzlm el sanki Banda atlardan emsiye Aykr haner gllenen yataklarda yzer Gizli alar geceyarlar koynunda Ekmei aclatan zulmle kaynr nkr ve helkn kousuna srlm isyan Nedendir Aksar gllerim deince insana Bir igalin ganimeti olan Ezildike gle tuzaklar iinde uar Ve kahr nimet bilen insana Kenti batanbaa keser acmn srei Babalar Ellerinde paketler kebalarnda Yzleri iptal edilmi Gider tasalanrlar evi bombo klan anlama Kar da tazelemez el altndan kaan Sabahlar Tutsakln stmze eilen stl memeleri Hznn yar aydnlk kaps ardndan atlatyor yreimizi yarin glmeleri

183 |

BABA BU KTAP SANA

TURAN KO (1952)
Kayseri, 3 Mays 1952. iir kitaplar: Kan Gibi Vakte Den (1980), Fetret Zamanlar (1983), Ara Dnem (ki kitab birlikte, 1992). airin, Resim Yapmak (Ara Dnem, z Yay., st., 1992, s. 43-46), Diri (Age., s. 87-88), Bikrimseler (Age., s. 110-114) balkl iirlerinde baba unsuru yer alr.

Diri
bir deprem gibi tazedir bir evde bir dostun uzunca anlattklar bir de ay saatlerinin kehribar dakikalar oturtan seni smazlnn nne bir deprem gibi tazedir parmaklarnn arasndan geen gzel zaman ve ykmlar, yoksulluklar, an tabutlar bir tara kentinde belki Harranda tmel bir apaklk olarak gezdirdiin bir akn enkaz kahvelere kan sonra, tutkularna beyaz bir mendil kullanan her gn stanbulu gren dnde /sonra bir baba ile btnletirerek kendini/ bir soka savunan her kebanda her alnn siliinde engellenmi biri olarak kalan bir deprem gibi tazedir bir babann uzunca anlattklar

184 |

BABA BU KTAP SANA

BER AYVAZOLU (1953)

Zara-Sivas, 11 ubat 1953. iir Kitaplar: Glname (1983), Kaknus (1993), iirler (1996). air Babalar iirinde (Kakns, tken Yay., st., 1991, s. 41) babasz ocuklarn masumluunu vurgulamtr.

Babalar iiri
Ev dediin ya aacn ya tan topran akrabas olmal ocuk Niye solgunsun? Sahi eskiden pencerelerde yapraklar gnele oynard kular dallarda kularla duvarlarda tiril tiril bahar glgeleri ocuk Babasz ocuklar gibi mahzunsun Unutmuum da farknda deilim kr ieklerinin adlarn bir ballbaba kalm ve sktepi salonlarda televizyon kuu menekeler Ah ocuk, hayatmzn ne ballbabas kald ne Telli Babas Babalar tutas dnya

185 |

BABA BU KTAP SANA

METN CENGZ (1953)

Kars, 3 Mays 1953. iir kitaplar: Bir Tufan Sonras (1988), Byk Sevime (1989), Zehirinde Aan Zambak (1991), arklar Kitab (1995), Genlik a (1998). Dnyay renirken (Bir Tufan Sonras, Broy Yay., st., 1988, s. 44-45), arlarda Yamur Yam, Kl Kokusu (pekA, Broy Yay., st., 1993, s. 40) iirlerinde baba kavram kullanlmtr.

Dnyay renirken
-Olumun mektuplarndanUzun bir yola benzetiyor beni olum Anasn topraa Ben uzakta hapishanede yatmm Anas yrmeyi retmi ona. Ocaktaki ate gibi yandn anladm gnein Geceleri, bir elektrik lambas gibi parladn ayn Kn, souun yzmzde bir krba olduunu Yazn, gnein ve yldzlarn imenlerden doduunu Btn insanlarn benzediini birbirine Ve kck bir ev olduunu dnyann Bizim ev gibi anladm diyor olum Ama anlamadm diyor, byk bir sessizliin Sessizlie benzeyen bir nlamayla bazan Kocaman isyanlar gibi her yeri sarsan Bir grltyle dnyay nasl doldurduunu. Olumdan mektup gelmi Uzun bir gece, diyor sanki sessizlik

186 |

BABA BU KTAP SANA

Gzleri ak duyulan korkularla dolu Ve kocaman bir yaamak sevgisi Satrlara oyulu: Sana bir fotoraf gnderiyorum baba; (bydm sylyor annem bir delikanl olduumu artk ama ben biliyorum gerei ve seninle nasl paylamak istediini ocukluumu) Tepemde gne, yanmda otlar, akllar Ve uurum az gibi bir pck Tam ortasnda. Merhaba baba, merhaba, merhaba... erde neden yattn rendim nsanlar ok sevdiini Ne kadar ok beni ve annemi Ama kabul edemediimden Kt bir dnya braklmasn ocuklara Tkmlar seni ieri.

187 |

BABA BU KTAP SANA

KR ERBA (1953)
Yozgat, 7 Eyll 1953. Kk Aclar (1984), Aykr Yaamak (1985), Yolculuk (1986), Kimliksiz Deiim (1992), yimser ve Kederli (1994), Btn Mevsimler Gz (1994), Dicle st Ay Bulank (1995), Kl Uzun Srer (1996) Derin Kesik (1999). kr Erban; Zaman... Geerek... (Yolculuk, Yarn Yay., Ank., 1986, s. 41-47), Yalnzlk Heceleri (Adam Sanat Dergisi, S. 206, Mart 2003) iirleri, baba temasna rastladmz iirler arasnda yer almaktadr.

Zaman... Geerek... ten

(...) Karaky iskelesinde sisler iinde Gzleri ayrln menzilinde iki damla yol Sesine stanbul karm bir kzn Geerek gecikmi sevgisinden kederle - Yoksulluk bir paniktir olum evler iin Bir kar suyudur szar temeline sevgilerin Gn siyah bir tl, gelecek d bile deildir Ve gemi ar bir tatr aslr antasna Diyen bir babann bezgin, bilge sesinden geerek... Geerek, ka yldr Hanmeli Sokakta Altn tasnda yreklerinin yudum yudum eriye su tayan bir avu ocuun Satrlara vurmu doygun yzlerinden.. (...)

188 |

BABA BU KTAP SANA

TURUL TANYOL (1953)

stanbul, 1953. iir kitaplar: Elinden Tutun Gn (1983), Austos Dehlizleri (1985), Sudaki Anka (1990), Oda Mzii (1992), hanet Perisinin Souk Saray (1995), Toplu iirleri (1997), By Bitti (2000). Babalar Uzak (Toplu iirler, YKY, st., 1997, s. 162) iirinde bir ocuun duygular yanstlr. Baba ierikli bir dier iiri ise, Kimsenin Bulunmad Bir Yere Bakmak (E dergisi, Say 47, ubat 2003)isimli iiridir.

Babalar Uzak
Kimi geceler vardr bir ocuk Usulca yer deitirir yatanda Gizli maaralarda gndzden artan k Gibi kendi sszln oaltr yalnzlk Kimi geceler vardr yldzlar Kendileri kadar ok ve uzaktrlar Tozlarn dinlendii saatlerde elii Scakln arayan ocuun usulca rperii Kimi geceler vardr uzak yollara klr Baknca bir kap alr karanlkta, uuur tozlar Orada bir erkek usulca bir kadndan ayrlr Orada kendi gvdesine snr bir ocuk Kimi geceler vardr, babalar uzakta eskir Suya atlan bir tan buruan sessizliidir Ay, glgeler... kttan yelkenli Kimi geceler uzakta, bir tepenin ardnda Ova: bir ln izdm avularmda

189 |

BABA BU KTAP SANA

HLM HAAL (1954)

Krcali (Bulgaristan), 5 Kasm 1954. iir kitaplar: Denge/sizler Adna (1991), Elektronik Yalnzlklar (1992), Yol Boyu Notlar (1993), Kozmik Ak Suu (1995), Vensle Ak (1997), Son Siren Kuu (2001). airin, ocuuma Aklamalar (Denge/sizler Adna, Ekin renci Pazar Yay., Bursa, 1991, s. 48) adl metni almamzda yer almaktadr.

ocuuma Aklamalar
1 ak kttan gvercinler yapyor ocuum kanatlar iin direnli uran grdke seviniyorum uuncaya dein gvercinler de yorulur diye avutasm geldike, yutkunup geitiriyorum 2 salncaklara, kaydraklara doru kouyor ocuum bann stnde sar balonunu yzdre yzdre cokusuna seviniyorum, kendi ocukluumu anmsayarak keke herkes ocukluunu balonlarla geebilse diyorum 3 bir televizyon filmindeki dvmeyi grp, soruyor ocuum onlarn babas yok mu, oyuncaklarn paylatracak? anlatamam ki byklerin sava gerekelerini, geitiriyorum: onlarn oyunu yle kzm, ama ikisinden birisi bkacak.

190 |

BABA BU KTAP SANA

AL CENGZKAN (1954)
Ankara, 29 Ekim 1954. iir kitaplar: Senlere (1980), ocuk mrmz (1982), Yunan Dosyas (1983), Yryler ve Durular (1984), Baml iir (1986), Ankara Ankara Gzel Ankara (1987), Srek Avnda Dnya (1994), airin Nergisi (2000). Ali Cengizkann Baml iirinin bir blmnde (Baml iir, Broy Yay., st., 1986, s. 30-33.) babaya deinilir.

Baml iir'den...
V Kk korudan kp da yeil ayra Usul ince akmakta bir pnar gibiydim. Ykanmaya eildim, gecenin kirinden arnmaya Suda yzyze geldim ocuklarla: Babam grdn m air amca? Babam hep en iyileri verirdi bana: Kalemlerin En kalnn, misketlerin En telalsn, uurtmalarn En ar ykselenini, dondurmalarn En donmuunu, tatllarn En kadayfn,sokaklarn En az araba geenini, toplarn En yksee kann, kularn En iyi uann... (Babam ten ku beslememe karyd da.)

191 |

BABA BU KTAP SANA

Annemi grdn m air amca? Annem hep en iyileri verirdi bana: Bebeklerin En kardeini, yakalarn En sertini, arkadalarn En yaknln, yumurtalarn En byklsn, babamn En zayfln, bulutlarn En toz pembe olmayann, kalemlerin En incesini, defterlerin En bounu... (Yaz, derdi.) Sen olsan Balanmaz mydn ona? Babam tabancalarn En ate etmeyenini tard belinde Gzeltmek isterdi dnyay, Bir sabah gtrdler. Annem yumruklarn En yumuan tard cebinde Gzeltmek isterdi dnyay, Bir sabah gtrdler. Babamz grdn m air amca Annemizi grdn m? Grrsen syle. Biz balandk onlara. (Yllarca nceydi, bir ehir vapurunda kzl sal birisi oturmutu yanma. Yumuk elleriyle karton kutuyu at: Bir ocuktu, elinde civciv. Bir ocuktu, yzne bakldnda alayan. Bir ocuktu, uurtmas kendinden byk.) Kk korudan kp da yeil ayra Usul ince akmakta bir pnar gibi indim.

192 |

BABA BU KTAP SANA

MUSTAFA ZELK (1954)

Gnyz-Eskiehir, 1954. iir kitaplar: fa (1985), Gle Yamura ve Bahara Selam (1991), Serenat (1995), Dnyann Tenhasnda (1996), Gne ve Ayna (1997), Dirili Trks (1997), Gl ve Haner (2002). Mustafa zelik, Haber (fa, Akabe Yay., st., 1985, s. 39-41) iirinde babasz kalan evlerin halini ele alr.

Haber
alarca iek am ortadou bahelerinde Kskandran Parisi belki de Babili Nasip klnm armaanlar iinde Yanlmam bir kitabn szleriyle Nasl yenilerdik kendimizi Gemiler kararl yaklar limanlara Bizi senden koparan hayal lkeleri Sularn merhametine ayarlanm yolculuklar Konuan insanlar nasl da susacaklar Garip armlaryla yaklaan zamann sesi Hep ayn eyi sylerdi Evlerimiz babasz kalan evlerin Korkusuyla biimlendirmiti kendini Beklerdik ki her an gelip yarasalar Bacalarmza lm brakacaklar Soyut igal saatleri Beklenmedik tehlikeler ncesi Sava hatralar hatrlatmalaryla kuatlm Eski anadolu kasabalar gibi Kapanrdk iimize Saltanat balard uzun saatli gecelerin Gecelerin iine girerdik

193 |

BABA BU KTAP SANA

Uzaktan grrdk yeryz yangnlarn Aamazd insan lmlerine benzemeyen lm Evlerimizin birden ykselen duvarlarn Evlerimizde hepimizi koruyan Koruyan ve ycelten anlamlar vard Annelerdi ocuklar umutlar iin Aan rtlerini gecelerin Uyku mehul kelere gizlenirdi Vaktinde terdi sabah horozlar Korkulu ryalar olurdu grdklerimiz Hesapl ince ellerdi karan stmzden Uyumsuz evren giysilerini Ykanrdk arnrdk gnden gelen ilgilerden Sonra yeniden balanrd savruk gnlerimiz mrmz yeni batan yaardk Bizi bulup beenen yama eytan zlerinden firavun szlerinden kalma Musann huzur dolu su saatlerinde Olaan gnlerin olaan d saatlerinde Yeniden bir daha sylerdik Yaanmaz sanlan zamanlara ait Hep yeni dnya kelimelerini Tutunurduk zeytin dallarna Kanmz dondurdu da bu dnyann fkesi Eskimolar mlmzle kucakladk Sularn bo bir yanna boaltp kirlerimizi Doacak gnee pusu kurmu ocuklar gibi Gecelerden bir gece yeniden uyandk

194 |

BABA BU KTAP SANA

VEYSEL OLAK (1954)

Rize, 22 Austos 1954. iir kitaplar: Terin Yakt Bir Yaradan (1978), Sen Balk msn (ocuk iirleri, 1979), Gnlerin Yamurunda (1980), Ak Olsun (1982), tesi Yar (1985), Fotoraf Arkalklar (1985), ller Diyalou (988), Umut Aktadr (1993), Buz ve Ate (1994), Akn L Sesi (1995), Giz ve Yara (1995). airin, Bir Tutkunun iiri (tesi Yar, Dize Yay., zmir, 1985, s. 31-32) ve kramiye (E dergisi, S. 48, Mart 2003) iirlerinde baba konusuna yer verilir.

Bir Trknn iiri

Kalabalk yerlerde sesini bulundursan Ozann gebe kelimeleri anlatmasa da olur. Sevgilin, her kavumada alamann bilgesi Yannda kalman istemedi hi Yanllkla arlmadn ki Bir beyaza katnca sen kendini Kire bir sokaa devrilip gidiyorsun. Dnmeyi dndke artyor yznn glelii Bu scaklk oluyor iini tututuran Bir orman iindesin, ban yitirilmi ok oluyor atal krlm pusulan kiniz, iki kez dnmtnz Grnen o ki lm az var. Baban geliyor usuna, sadece bir an Den yapraklarn solgunluunda yz Bir kurun armaan etmiti sana Sonra vurulmutun, onsekizine bastn yld. Yanln doruland sapnca unutulmu bir yola Gemii topladn boluklar oalyor, Sevgilin pnce iyilemi yarann Kalan izlerine bakarak zlesen de Onu lerek brakmak son yanlgn oluyor. Ah! Teri ila soyunup koynuna girebilsen.

195 |

BABA BU KTAP SANA

MURATHAN MUNGAN (1955)

stanbul, 21 Nisan 1955. iir kitaplar: Osmanlya Dair Hikyt (1981), Kum Saati (1984), Yaz Sinemalar (1989), Eski 45likler (1989), Sahtiyan (1990), Mrldandklarm (1990), Yaz Geer (1992), Oda Poster ve eylerin Kaderi (1993), Omayra (1993), Metal (1994), Oyunlar ntiharlar arklar (1997), Mrekkep Bal (1997), Bakalarnn Gecesi (1997). inde baba kavram bulunan iirleri unlardr: Gecenin Uzun Sylevi (Sahtiyan, , Metis Yay., 6. bas., st., 1995, s. 88-94), Vesayet Alnl (Age., s. 103-110), Bir , Oul Kitabesi (Age., s. 124-125), Oul (Erkekler in Divan, Metis Yay., st., 2001, s. 16), Ketum (Age., s. 56), Siyasetname (Age., s. 98-100), Bak (Omayra, Metis Yay., 2. Bas., st., 1995, s. 78), Grdm (Eski 45likler, Metis Yay., 5. Bas., st., 1994, s. 18).

Grdm
bir pazar gnne sabah nasl iner gklerden nefesi tkanm soluk solua bir parka kular gibi kimsesiz nasl iner yoksul kanatlaryla siz hi aalarn sarsla sarsla aladn grdnz m? babanzdan srgn olduunuz gn.

196 |

BABA BU KTAP SANA

MUSTAFA RUH RN (1955)

Trabzon, 2 Ocak 1955. iir kitaplar: Gkyz iekleri (1983), Bebein Duas (1985), ocuk Kalbindeki Ku (1991), Yldz Sayan Aa (Toplu iirler, 2002). airin baba temasyla ilgili olarak Babam Oldu (Yldz Sayan Aa, z Yay., st., 2002, s. 46) ve Baba (Dergh Dergisi, S. 91, Eyll 1997) balkl iirleri tespit edilmitir.

Babam ld
Babam ld koptu alar saatlerin gergin yay babasz evlerde kim susturacak lktan doan frtnay Bahar gibi verirmi babam annemin ellerine dnyay Yoksulluk da lm gibidir evreden kuatr evi gk nasl kucaklarsa dolunay Herkes renebilir balk tutmay bana denize bakmay ret anne

197 |

BABA BU KTAP SANA

Sevinli bir ark syle komaya altr babasz tay

Baba
ocuklar acdan lmez annesizlikten lr ay denizin sessizliinden lmn sesi evden yaylr dnyaya yaz bahelerine kar yaar koparlr anneden ocuk dalndan koparlr gibi nar Rzgrn yitirmi da gibi tar kucanda tabutu baba Baba glen bir iee bakarken krlarn kundana gmlr ocuk

198 |

BABA BU KTAP SANA

RONI MARGULES (1955)

stanbul, 5 Mays 1955. iir kitaplar: Her Rind Bilir (1991), Gn Ortasnda (1982), Marur Olma Padiahn (1994), Bilirim Niye Yank ter Ney (1996), Elsa (2000). airin, Ne Gariptir Sevdiklerimizin Ardndan Durup Dururken Anmsadklarmz (Hrriyet Gsteri Dergisi, S. 247, Nisan 2003) iirinde baba vurgulanr.

Ne Gariptir Sevdiklerimizin Ardndan Durup Dururken Anmsadklarmz

I Geende bir gece oturduumda kenarna yatamn, yatmadan az nce, aklma geldi birden kk makasma uzanrken:
Uzuyor mudur babamn trnaklar hl? Nereden kalm aklmda, bilmem, ama biliyorum, sakalyla trnaklar uzarm llerin bir sre. Ne kadar srer ama? Uzuyor mudur babamn trnaklar hl? Nasl da bakard kendine! Nasl dikkat eder, zenirdi grnmne! salar dkldke brakt sakaln her sabah yeniden ekillendirirdi zenle. Uzuyor mudur babamn trnaklar hl? Hzla bir hesap yaptm sonra aklmda, tam on bir yl oluyor leli bu yl. Dndm, yerletirdim yastm. Ne sakal uzuyor olabilir, ne de artk trnaklar.

199 |

BABA BU KTAP SANA

AYHAN GLSOY (1956)

Yozgat, 1956. iir kitaplar: Yarn Sz (1980), imi Gne Serdim (1982), Bulurum Seni (1985). Grnt (Abdullah zkan-Refik Durba, Cumhuriyetten Gnmze Trk iiri Antolojisi, 5. Cilt, Boyut Dosya Yay., st., 1999, s. 1103.) balkl metniyle almamzda yer ald.

Grnt
Ekmek de gelince babayla Srglensin dnyaya kaplar Ne olur ne olmaz z sren var Zamansz alnan kap Yorulmaz artk hayra Kim o? Ne istiyorlar yle biri yok burda Kimse tanmasn, bilmesin Konuk filan da gelmesin Silinsin kaplardan isimlikler Ne olur olmaz z sren var.

200 |

BABA BU KTAP SANA

HAYDAR ERGLEN (1956)

Eskiehir, 14 Ekim 1956. iir kitaplar: Karln Bulamam Sorular (1981), Sokak Prensesi (1991), Kabareden Emekli Bir Kzkarde (1995), Eskiden Terzi (1995), 40 iir e Bir (1997), Hafza (1999), Karton Valiz (1999), lm Bir Skandal (1999), Nar (Toplu iirler, 2000). Kardelik (Nar Dergisi, S. 11, Eyll/Ekim 1996) ve Bayan Asyatik (Kum dergisi, Nisan 2002) balkl iirlerinde baba konusu ele alnmtr.

'Krk iir ve Bir'den Kardelik

-Kardeim Seyhan'aBabam bir pazar gnyd eskiden, yamur yaar, evin byk olu olurdu birden, ben evini kaybetmi oul olurdum ona, sorardm ona hemen: Baba hangimizin olusun sen? karde olurduk hemen ev byrd ikimizden yok olurdu oulda yer bulamayan babann suu. yamur ocukluun atsndan gidince anlalr yokluu imdi bir bana kalan ev gibiyim gibiysem bir baka yetim olan iirin suu yok bunda ev neyse iir odur, babadr neyse oul da! kelimelerin deil seslerimizin ilk yamurunda ahmakslatan srlsklam benzettiinde birbirimize unuttum bizi, bir suu sessizce paylarken de unuttuum srd bu: Kardetir babayla oul! Kardetir yetimle iir! nsan yarsnda baba, yarsnda oul olur hayata, su ve ceza, sus ve... dinle ve sus: Bir iir suluysa yalnzca susulur! Mustafa Irgat lr, eski yetim olur, kimsesiz kelimelerden melei bir daha gemez olur... Baba lr, kardelii yetim brakr ouldan nce, Btn yetimler ayaa kalksn, eski yetim iir de!

201 |

BABA BU KTAP SANA

SALH BOLAT (1956)

Adana, 1956, iir kitaplar: Yaanan (1983), Bir Afiin nnde (1986), Snr ve Sonsuz (1988), Karlama (1992), Uzak ve Eski (1995), Gece Tankl (1999). Salih Bolatn Gece Tankl iirinin (Gece Tankl, Bilgi Yay., Ank., 1999, s. 5657; 61, 95 s. ) eitli blmlerinde ve Gz arks (Defter Dergisi, S. 42, Sonbahar 2000) iirinde babaya dair ifadeler yer almaktadr.

Gece Tankl'ndan...
XII. anne, kzkarde, aabey, abla, komular sessizlikten elenk rmeye altk sen koca bir oyuk gibi yatarken nmzde. yazla rttk stn, geceyle mhrledik eilmi topraktaki dikdrtgen karanlk baba! desin diye, oraya braktk seni. konuurken kr manzaras olurdu sesin sen varsan evimiz yolculuklar kokard yoksan, bir crcrbcei tmekten tkenirdi.

202 |

BABA BU KTAP SANA

TURGAY FEK (1956)

Balkesir, 1956. iir kitaplar: Karda Iltlar (1981), Kukuluyum Yaadmdan (1983), Yitik Bahar (1989; Bu kitap, Kukuluyum Yaadmdan ve Karda Iltlarn toplamdr.), Dip Sevgi (1994), Sevgi Balar (1998), Kumral Gkkua (2002). Turgay Fiekinin Notlar (Yitik Bahar, Adam Yay., 2. Bas., st., 1995, s. 21-25), Mahaller (Age., s. 56), Yap (Sevgi Balar, Adam Yay., st., 1998, s. 9), Hayat Sevgisi (Age., s. 14-15) gibi iirlerinde baba vurgulanr.

Mahalleler
Yeni doan ocuklar gibidir, yeni doan mahalleler Bir kprt, bir heyecan srp gider. Sonra byr mahalleler de, oturur, olgunlar Geerken ordan yabanclar, dzenli bir hayat grr. ocuklar gibi mahalleleri de emekler yurdumun Dileri bir trl dzgn olmaz Daha karken yamulur, kararr, krlr. Bir gnlk yorgunluun ardndan Bir yeni tula Yarm duvar bir sra ykselir. ocuklar byrken babalar lr yurdumda Otuz yanda bir oul, Altm yanda bir baba mknsz bir beraberliktir. Babalarn hayali kalr ocuk gzlerde Hayat izgileri olmayan renksiz bir yzdr. Koskoca ehirler kurduk, salksz bir ocuun dilerinden farksz Yar var, yar yok duvarlar Yaplyor mu, yklyor mu belirsiz ocuk slklar gibi titrek kavaklar bahelerinde Eriyen hayatlar.

203 |

BABA BU KTAP SANA

Hayat Sevgisi
ok az nefretim oldu hayatta. Annemi ok sevdim, emei ok sevdiimden Diktii gmlekleri, pantolonlar giydim Sevin duydum kesip bitiini dndke kumalarn Gmlek yakalarm tersyzldr hep Sevgiden atlamazlar. Birlikte ev alma planlar yaptk Paralar biriktirdik Yemekler yedik, iekler ektik Hastanelere gittik Uzun yllar hayatm paylatm annemle -Sevgilime gecelik bile dikmiti Bizde kaldnda plak uyumasn diye.Babama ilikin bir emek anmsayamyorum zerimde Sradan bir insandr bu yzden benim iin Ho anlarn dinledim aabeylerimden Genetik olarak bende yayordur mutlaka Belki bir Makedon burnu Belki bahe sevgisi Belki rak karsndaki zayflk Mahalleden, sevilen biri gibi anmsyorum onu. Nefreti yalnzca hayat yoksunlarna kar duydum Yaamayan eylere nsanlara hayattan umut kestirenlere Varlklar sevgi dmanl yayan O, dnyal olmayanlara.

204 |

BABA BU KTAP SANA

YAAR AKGL (1956)

Adyaman, 1956. iir kitab: Ahir Zaman iirleri (1991), Yangnda lk Kurtarlacak iirler (1997). air, Muhtasar Cumhuriyet Tarihine iirsel Bir Giri Denemesi (Yangnda lk Kurtarlacak iirler, Beyan Yay., st., 1997, s. 79-80) ve Elimde Olmadan yi Yola Dtm (Age, s. 82) adl iirlerinde baba temasna yer verir.

Elimde Olmadan yi Yola Dtm

Babam hfzd. Gsnde dedemden kalma mushaf vard Hi mektep medrese grmemiti ama Ezbere bilirdi btn kinat Babam hfzd. Annem ard. Rzgra bile ptrmemiti salarn Hilfet nedir bilmezdi lkin Osmanlca oturur, osmanlca kalkard Annem ard. Kardeimle ben,

205 |

BABA BU KTAP SANA

Babam izlerdik Kuran okurken Sabah namaznn serinliinde Grl grl akardk doarken gne Kardeimle ben. Kzkardeim alard. Kendine zg dualaryla, kesinde Haya akard yznden Yeryz ykanrd rtsnden Krkardeim alard. Ben krederdim. Babama, anneme, kardelerime bakp Mushafla, glsuyuyla, gzyalaryla Elimde olmadan iyi yola dtm iin Ben krederdim.

206 |

BABA BU KTAP SANA

YAAR BEDR (ZDEMR) (1956)

Trabzon, 1 Ocak 1956. iir kitaplar: Baracam (1976), Azat Ettim Yrek Seni (1977), dris (1980), Adn Koyamadm (1984), Babili Be Gee (992), Yoksul, Dervi ve Uzakta (1994), lm Dalara Oul Braknca (1996), Mutedil bir Siyaml (1999), O Mahr O Yorgun Akam (2002). Yaar Bedrinin baba konulu iiri, Totemler ve Mumyalar (Can Krklar, Yaynlanmam iir kitab, s. 67-68) adn tayor.

Totemler ve Mumyalar'dan
-8 maverannehirde garip bir sandalcyd babam oltasnda deniz saklard, bulut paracklar. h! bulutlar ipek yapan bezirgnd babam, dicle artma donla gezen ocuktu o yllar. frat yeni gelin. yasak levhas gibi durdun yoluma, candr gider! matem bize gaflettir. zor olsa da erken lmler. barbarlar dnyor, harmi olup yollara duralm alevden sedir olmu alyor hu aalar. kan dklm geceden stne. o dnyor, fakr yolcumuz maverannehirde garip bir sandalcyd babam, kavimler g oldubittiye geldi. medeniyetler atmas, on yl savalar, vurulan ikiz kuleler!

207 |

BABA BU KTAP SANA

oldubittiye geldi insanca yaama hakkmz bize terk!.. bize lm!.. rahat uyku yok bize barikatlarda kopmu kol bacak, ocuk cesetleri bu zilleti hangi dereler paklar? hangi heyeln rter? rzgrn mahmuzu kanatyor yelemi, daha l koacam, susuz vaha, tuz gl... ey nefis! mutum da sensin, talimi de! atei tank tutma totemler alev ald. gecenin salncanda alar dolunay sarkyor dalda!.. sarkyor geceye dleri karlm ocuklar.

208 |

BABA BU KTAP SANA

ADNAN ZER (1957)

Tekirda, 1957. iir Kitaplar: Ateli Kaval (1981), ngran lm (1983), Rzgr Durdurma Takvimi (1985), Zaman Haritas (1991), Seme iirler (1994), Veda iirleri (1999). airin, Yol arklar-II (Gsteri dergisi, Ocak 2002) iirinde baba nemli bir unsur olarak karmza kmaktadr.

Yol arklar- II
Geiyor Balkan gnlerim bir elmann nazik soyuluunda. Kalp de yaradr, diyor ayazda trkm, kanyor her yola koyuluumda. lmn diledii bir meyveymi gemi zlemi, ocukluun ryp yapmas deriye. Ah, o kar fsltl baheler dedemi, amcam, hele de babam arrlar m geriye... Trakya, nasl ayrldm senden sval kerpi bacalardan duman tterken. Nasl da camlarda kald szgn gzlerin, akraba hayat. Dur durak yok, bir daha siliniyor evimi her seyahat. Evsizin evini zlerim imdi, eikte glgesiyle, Ah o inat, grlek meeler kkm, omcam, hele de ilk sevdam tutarlar m biteviye...

209 |

BABA BU KTAP SANA

Balkan ileri, bodur, kavi meeler; kuru bir ksrk iimde keder. Bir karaduygundum ya, vereme kardm sonunda. Canmn iini zlerim imdi, yen nefesiyle; stanbul dnmesem sana, dnmesem irkin ekmek kavgasna, annemi aldn, srndrp hastane kaplarnda, bir karm vard, da arpas sal, onu da aldn. Dklr imdi slm, ayazn rmana. Ah, Trakya, kumru cumalar, veyik cumartesiler lkesi, cesedim dnecek elbet sana, gmenlie hatra...

210 |

BABA BU KTAP SANA

AHMET ERHAN (1958)

Ankara, 1958. Akdeniz lirikleri (1980), Alacakaranlktaki lke (1981), Yaamn Ufuk izgisi (19829, Sevda iirleri (1984), Atei almay Deneyenler in (1984), Zeytin Aac (1984), Ku Kanad Kalem Olsa (Toplu iirler, 1984), lm Nedeni Bilinmiyor (1988), Deniz Unutma Adm (1992), teki iirler (1993). Ahmet Erhann baba temasna yer verdii iirlerinden tespit edebildiklerimiz unlardr: sizlik (Ku Kanad Kalem Olsa, Can Yay., st., 1984, s. 122-123), Akdeniz Lirikleri VIII (Age., s. 144), Bir Baba in (Age., s.283-29), Kendimi Balyorum Sana (teki iirler, Bilgi Yay. Ank. 1993, s. 11-14), Bir K Gn (Age., s. 23-24), Gece Vardiyasndan Dnen iler (Age., s. 32).

Bir Baba in
Odamn yanyor btn gece Ellerime dizlerime koyup, ikibklm Bir olaandlk arayarak Grdm, duyduum hereyde ylece oturuyorum; Gne, parmaklarn srnceye dek Koyu bir karanla Bulanm pencereme... Bir gece kelebei Dolanyor lambann evresinde Usuldan bir rzgar esiyor Yal incir aacnn dallarna yryen Stn sesini duyabiliyorum Deniz az uzakta geiriyor boyuna. Seninle konuurduk boyuna Byle gecelerde, iki bilge gibi

211 |

BABA BU KTAP SANA

Karlkl bakarak Baz eyleri kavrayamasam da, dinlerdim Belki sen de yeni bir eyler bulurdun gemite O dupduru yreini, yllarn Unutulmu sularna brakarak. te bir minder daha koydum yanma Henz scak Sanki yeni kalkmsn stnden Terliklerin urackta, getireyim ay da ocaa koyarm istersen Annemse haber bekliyor ruhlardan Namaz klarak, tesbih ekerek Sen olsan Glerdin byk altndan - Ben glemiyorum baba! Ama bir insan yreinde duymak iin Araya baz kurallar Koymaya ne gerek var Anlayamyorum, eilip kalkmaya Dualar okumaya? II. Ar aksak admlarla yryen gece Bana bir eyleri anmsatyor Boynu uykudan arasra derek Pencerenin kanatlarna yaslanm bir anne Kuytu, karanlk bir yolda Kocasnn ayak seslerini aryor Bir ocuk, sedirin stnde Yzn ders kitabna gmm Saate bakp, geceyi dinleyip Kitabndan bir yaprak eviriyor.

212 |

BABA BU KTAP SANA

Sessizliin snaklarna gnlm evlerde Yanan tek tk klar var Beki ddkleri Birbirlerine selm yolluyor O darack sokaklarn ardndan Bir vukuat yok Asayi berkeml! Sokakta biri barsa Sanki tavan kecek Kadnla ocuun stne... Bu sokak ne zaman nlar Belli belirsiz ayak sesleriyle? Bu kap ne zaman alnr? Anne, grevini yapm biri gibi Usul usul kalkar yerinden ocuk ne zaman srar? Alr kap, girersin ieri Yznde sarholara zg Tuhaf bir glmseme Kaldrverirsin omzuna beni Sorarm: Baba niye ge kaldn byle? Eski bir trkyle Kesersin szm... III Pijamalarn giydirdik Sigaralarn, amarlarn, terliklerini Doldurduk bir antaya Saate baktm: Sabah yedibuuk Gzlerini tavana dikmi ylece duruyordun Arasra baklarn Usulca kayyordu bana Ben henz renmemitim

213 |

BABA BU KTAP SANA

Hasta babay zmemek iin Glmser grnmeyi.. Kardelerimin alaylarn duyuyordum Yandaki odadan -Sen de duyuyordun Bir eyler sylemek istedin, konuamadn Bir yudum su itin skemlenin stndeki bardaktan Sonra sessizce devirdin ban yastna Gstermek istiyordun sanki ok nceden ldn.. Az sonra aniden patlad kapda Bir cankurtaran dd... IV Akamdr. Gne uyuklar evlerin atlarnda Tasn taran toplayp Gitmeye hazrlanan Bir gezgindir sanki Hoa kal demek iin son bir kez uzanr Gzlerini uzaklara balayp Pencereden dar bakan ocua. Akamdr. Babalar ellerinde ekmeklerle Yrrler kaldrmlarda. Gen bir olan Aacn altnda iir okur sevgilisine Camlar titreterek Bir kamyon geer sokaktan. Akamdr. ocuklar el ele tutuup Dnerler artk okullarndan... ...alar kap Grnr annenin sapsar yz

214 |

BABA BU KTAP SANA

Binlerce kanad krk ku o sra Umaya alrlar kentin stnde Barrlar: -Baba ld! V Baba bana yrdn O yollar gster Baba bana dnyann Yreine inen geidi Baba durursam azarla Tkezlersem kaldr beni Topraa sre sre Arttm yreimi Ellerim kanyor bak Isrganlar yolmaktan Sesim nasl da ksk Nehirlerin kaynanda Durup da barmaktan Baba bana yaamn ekirdeini gster Baba bana bu yolun Sonundaki iei Gne giriyor koluma mrm ard beni Bu yolda yrrm ben Baba arklarma kfret Bir gn eer dnersem!

215 |

BABA BU KTAP SANA

VI Senin dlerin baba, bende Bir ad buluyor kendine Birbiri ardna ekleniyor szckler Nemli duvarlarnda kentin Deniz kp ve tuzdan dilleriyle... Senin baklarn baba, bende Sryor, filizleri gibi mutsuzluun Uzaklara bakan binlerce gz Ufkun ardn kolluyor boyuna Gnein vurulduu yerde boynunun. Senin lmn baba, bende Bir anafora kaplarak Yeniden douma dnyor Kklerini toprak altnda saklama Baba, olun daha yayor... VII Bu iirleri topraa gmeceim Szckleri tohum olacak iekler fkracak topraktan Sevgilerin dal olacak baba Uzanacaksn uzaktaki bir yakalamak iin Ik kklerine dolacak bir gn Yorgunluun o iekleri sulayan Koca bir nehir olacak Baba, aclarn srgn...

216 |

BABA BU KTAP SANA

HSEYN K. ECE (1958)

Gmhane, 1 Ocak 1958. iir kitaplar: Amsterdam Akamlar ve Tatl Bir lktr Yreim. air, D Perdesi (Tatl Bir lktr Yreim., Hece Yaynlar, tarihsiz, s. 70) iirinde babasn anlatr.

D Perdesi
Babam Gnei, bir de takvimi retirdi, Seherin anlamn, zamann aktn, Soframza besmele umutlar getirirdi, Anlardk her saatin sonsuza baktn, Babam eski atlarn seyisidir her zaman, Dala tutunmay ve kazma vurmay bilir, Toprak elinde ekil alr; terden ve kandan, Gzlerinde bin kere ufuk izgisi erir. Yazgnn delisidir, isyan bilmez babam, Sabah ilk sandan tutar gle gtrr, aret alnmtr, vakit ve vde tamam, Artk kendi dznde yrmektedir mr. Ben kravat takmay babamdan renmedim, Tarlaya ak ekmeyi ilk defa onda grdm, kindi youn ekmek ve bahardr her mevsim, Yalnz gs altnda siyah, yal bir dm, oalrken sorgular, apka giyen horozlar, Eldivenli maymunlar, krkikindi yamuru, Gne douda batt, akam tuttu pazar, Sular artk bulank ve ardnda hep soru. Babam direnli adam; kkleri derinlerde, Bir emein buusu yarasna rtdr, Ezelden bir n glgesine der de Dnyasna annemi, bir de beni gtrr. Gne bu kez babamn ellerinde doacak, Topra tez yaracak en deerli klar, Gverecek fidanlar, yanacak snen ocak, Bir kuytuda yitecek yzyllk yalnzlklar.

217 |

BABA BU KTAP SANA

ORHAN ALKAYA (1958)

stanbul, 1958. iir kitaplar: Paralanm Divan (1990), A! Etika (1991), Yenilgiler Tarihi (1994). air, u metinlerinde babaya vurgu yapar: nsan Yzndeki Korkuyu Silme Klavuzu (Son Kiot Dergisi, S. 1, Kasm 2002), Yalnzlk Aray (iir lkesi dergisi, S. 12, Haziran 2003) ve Hakkri, Babam, Marsilya Gar (Eski Dergisi, S. 23, Eyll 2003; iir lkesi Dergisi, Ocak 2004).

Yalnzlk Aray
gzmde byyen bir hayata bydm ya aldm, stlendim. korkarm eskisi hay allah! eskisi kadar atik deilim kimbilir, dzyaz eskimesindeyim rh fazla kam birok el yazmas kadar meddep, mrekkebi terlemi kalem kadar salam bir hazneyim; ben neyim? gzmde bytmediim her ey bytt beni aklandm stelik, vicdanmla nm saldm olmayacaklar buydu ite tanrm! istikkar takrir ile taland, hayli sessiz kaldm Rz bb mnhaldi hep, gitmedim ki hldi. mevcd ile ben hep hemhaldik, n geldi. bildim ve balandm; ben neredeyim? gzmde byttm imdi ocuum kald nerede ne kadarm ve nedir mbadele deerim biliyorum hepsini ve sinden sine bir sald ince uzun parmaklaryla annemin babamn dzgn alyansl parmana uzanan kol bir ocuk hayattan ne anlar ki? kadard bilmek yitirmektir aslnda, ite yeni bir yol zeyl hayat kadardr lm, yalnz kendisiyle ykanr

218 |

BABA BU KTAP SANA

MER FARUK HATPOLU (1958)

Konya, 31 Mart 1958. iir kitaplar: D Deil (1995), nce (1997), Sevdim ocuk Yanmla (2000). air, Babam in ki iir (Edebiyat ve Eletiri Dergisi, S. 49, Mays-Haziran, 2000) ile almamzdaki yerini ald.

Babam in ki iir
1. selukludan kalma biri babam yakn arkada ibn-i rtn hep bir seccadenin stnden, yldzlara bakan kendi corafyasndan biri babam en sk dostu kendi kendinin kendi dandan aldayp kendine akan kendi hapishanesinden biri babam elinde tespih, mescidinde volta atan ve kendine hcre veren gardiyan 2. babam byk okyanus sanrdm kkken nehirlerin dklmedii bir hazarm siz gl sayn, ben onu okyanusa deimem istanbul dn yal kucana atlardm krknda olgun bir adamm o zaman imdi ihtiyar diyorlar, ben onu bu yama deimem ardan ulu derdim nemruttan uykusuz bir yarn en dibinde bakir bir tepe imi ona trmanmak iin nce inmeliymiiz ksak da kmasak da, evereste deimem

219 |

BABA BU KTAP SANA

CAFER TURA (1959)

Malatya, 1959. iir Kitaplar: Yamur Fotoraflar (1984), Sessiz Redifler (2000). air, Bir Gl Bir Mektup (Kagar Dergisi, Mays-Haziran 2003) balkl iirinde baba konusunu ele alr.

Bir Gl Bir Mektup

Askeriyeden ayrldm Aleddin abi Dalna ksen bir yaprak gibi / kap araland ve ktm Grlmtr damgas silindi yakamda Ne karakolda nbetim, ne de suya atlacak mektuplarm var u sra seni zlyorum Karanfilden Balkesire akan bir sokakta Bu dnyada leceim Keremin br dnyada da sevebilecein bir kalbin vard senin Yaralar yarayla saran gzlerin Bulutlara sakl eyizin Kalbimin stnde kalbin vard senin Yalnzlmz gide gide Aleddin Abi Srl odalara sndk Telefonlarmz cevapsz Yarimiz kalbiyle arpmyor topramza Dlerime giriyor, kitaplarna bahvan Ramo Hani Hafife Ablas olan, muhayyer hikyeler yazan kardeimiz Yani o derin karanlklardaki tebessm Babac, narin Aye rikkatin Senin gln kar tepelerdeydi, Benimse snakta Aleddin Abi Senin gln pastanelere tand, Benm glmn stnde hki glgeler sayld Senin sarn denizlerin oldu Islana slana getin kalplerden Bense, atlara bulana buluna getim kimizi kucaklayan rzgrl bir rmakta.

220 |

BABA BU KTAP SANA

ADEM TURAN (1960)

Biga-Sineki, 15 Ocak 1960. iir kitaplar: Artk Kularn Uur (1988), Hayal Defteri (1997) Son Gnn iiri (1997), Nisan oban (2002). air, baba temasna, izgi (Artk Kularn Uur,Yedi klim Yay., stanbul 1988, s. 30-31), Arasat (Son Gnn iiri, D nar Yay., st., 1997, s. 15-16), Mermer (Yedi klim Dergisi, S. 156, Mart 2003), Yitik Dler (Yitik Dler Dergisi, S. 32, Haziran 2003) gibi iirlerinde yer vermitir.

Arasat
Buradaym ve bekliyorum; nice zamandr atm kaplar, yrdm bu yol ve sorduum sorularla eksilen yerlerimi onardm hep; gidenler gitti yalnzlklaryla, kalanlarsa... maralarna girip kmadlar bir daha. Oysa, ne ok ey vard tanmlanmas gereken: tablolar mesel, tablolarn ardndaki izgiler, izgilerdeki giz ler; odalar sonra, yorulduumuz hayat, hayatn iindeki kutular... Ah, ben ne vakit tandysam bu ehirden, hep bir trajediydi yaanan; bir kuraklk, bir karabasand... Gittim ve karasaban tutan ellerini ptm babamn, karabasan ayaklarn da; kar ne mthi beyaz, babam ne dehetli gzeldi; bense eksiktim ve eksilen yerlerime baktm gnlerce; baktm ve aczimi anladm anladm ve rperdim!

221 |

BABA BU KTAP SANA

imdi buradaym ve bekliyorum Nice zamandr Avularmda tadm bu atele Alnmdaki izgileri dalyorum Eksilen yerlerimi onaryorum.

Mermer
Bu mermer talar hangi ryadan kalma? Karnca kervannda, rmcek anda; Mavi, yeil, krmz, gri Mermer talar... lme anszn aran bizi! Kar konuur mu? Konuur elbet! Tuz kanar m? Kanar elbet! Hadi susturun kinatn dilini! Dildeki yangn, yangndaki cn Hadi grelim, hadi grelim! Yolcunun gzlerini, gzlerdeki tel (o evi yakn! o evi yakn! yonttuum son mermer ite o evi yakn!) Bu mermer talar hangi lmn habercisi? Mavi, yeil, krmz, gri... Yollar ne kadar ok! Ablam Kurn okuyor titreyen sesiyle baucunda babamn Annem akn, annem bitkin: annem.. annem... Bense ok uzaklardaym; kervan yrmyor bir trl Dilimde yangn, yangnda cnm Babam ld, artk yok! Nr iinde yatsn! inn lillhi ve inn ileyhi rcin

222 |

BABA BU KTAP SANA

MUSTAFA SLAMOLU (1960)

Develi-Kayseri, 28 Ekim 1960. iir kitaplar: Heyelan (1987), Yasin (1991), Divan (1996). airin Eskici Baba (Heyelan, Aylk Dergi Yay., Ank., 1988, s.57-58) balkl iirinde babaya rastlanr.

Eskici Baba
Cezam mebbet muhaceret sen gelirsin yr bir gvercin yuvasnda klayp bir rmcek anda ekillenen hayalinle tprtn gelir Ayaklar ngrakldr be ylan dili be parma tepinir bakire duygularmn stnde bir siyahinin gnl atar nabznda ylan allarna gnll parmaklktr

223 |

BABA BU KTAP SANA

Eskici baba hey eskici baba hey mebbetlik olsun ak dayangs yreimce olsun dedeme yaptn aklsz ban deil kafr bir ban zahmetini ekene kab olsun Dman baa bakmaz Ba olur dman Ser yerinden bakar, ser Rzgar esmez serinlesem lm eser, zulm eser Bir kokmu ba balktan koparr gibi kkten sker gibi ayrk otunu yad bama bir eli dual geirirse onurlu ilmei topraa tutunacak bir pene vur postalm yer yznn cesaretidir nksetti yine isyankr yanm verilmi serin srrn aklayacam Ne olur baba okyanusa bir yrek ve hicretin infazna katlanacak bir pene vur postalma yitiimin forsas mebbet muhacir ksmndan olsun ki dman ayaa bakar

224 |

BABA BU KTAP SANA

LEVENT SUNAL (1960)

Adana, 1960. iir kitaplar: Mevsim Birdenbire (1997), Biz Neyi Anlar (1999), Soldurmayan mla (1999). air, Ben Kkken Asri Sinemada (Mevsim Birdenbire, Dergh Yay., 1997, s.3435) iirini babasna ithaf eder.

Ben Kkken Asri Sinema

babama ite orda kk bir optalidon kutusundaki annem mizacna yenik dm bir erkein kadndr yalnzlklar kk krmz balonlarla giderilir demirden ar raylar zerinde souun perdesi dzyazdaki imla yanllaryla yitirilen snav o serin malubiyetten arta kalan anlarn ss zerindeki yorgan neden kk kz ocuklarndan alnr da romatizmal babaannenin deine gmlr bilemem ben kk bir erkek ocuuydum o zaman nk nedendir bilemem huysuzluklarn geici olduunu askerliimi yaptmda anlamtm ocukluun hnerini bir yiit albatros gibi parldyor bak havada kavisler izerek k k kahverengi o byk alamla kark nevalesini torbasndan karp usulcack yiyen ay bir polis fotorafnda albmlenmi Boazda korkusuzluk egemen ama ben nedendir bilemem.

225 |

BABA BU KTAP SANA

NEVZAT ELK (1960)

Sinop, 15 Mays 1960. iir kitaplar: afak Trks (1984), Mebbet Trks (1987), Suda Seken Hayat (1990), Yamur Yamasayd (1990), Sevgili Yolda Kurbaalar (1998). airin u metinlerinde baba yer alr: iek Gibi (Mebbet Trks, Alan Yay. 15. Bas., st., 1998, s. 45-48), Kendi Sularm (Sevgili Yolda Kurbaalar, Alan Yay., st., 1998, s. 18), Babam ve Ben (Age., s. 101), Esmer ve Yoksul (Age., s. 103), Bayram ve Kan (Age., s. 104), Yamur Yamasayd (Yamur Yamasayd, Alan Yay., 4. Bas., st., 1998, s. 35).

Babam ve Ben
ah benim sa erken aaran babam kardelerinin en yoksulu baba tarafnn tek solcusu babam sen iiden emeklisin ben iirden yoksuluz ikimiz de meyhaneye gitsek bir masann bandan sonuna kadar ah benim sa erken aaran babam elden ayaktan dersen bir gn yannda olabilir miyim bilmem yaadm her an aleyhime bir delil doktorlarn ve devletin nazarnda atlatrsam onlar ki bu oktan asfalt yolun topraa kart andr henz bana bakma ihtimali olan bir ocuk da yapmadma gre olsa olsa benim o uzunluktaki yam krk bir rak bardandan akan kandr

226 |

BABA BU KTAP SANA

NURULLAH GEN (1960)

Erzurum-Horosan, 1960. iir kitaplar: iekler mesin (1986), Nuyageva (1990), Yank ve Hzn (1992), Akm syandr Benim (1993), Siyah Gzlerine Beni de Gtr (1995), Yanlg Saatleri (1995), Yamur (Seme iirler, 1996), Rveyda (Seme iirler, 1996), Denizin Son Martlar (1997), Ak lmcl Bir Hlyadr (1998), Gl ve Ben (iir Albm, 1999), Hznn Llesidir Dnya (1999), Yryelim Seninle stanbulda (2001). Nurullah Gen, Talan (iekler mesin, Esra Yay., Konya, 1995, s. 25), Ruhum (Age, s. 33) ve Nehanuya Er Mektubu (Akm syandr Benim, htar Yay., Erzurum, 1993, s. 57) gibi iirlerinde babaya yer verir.

Ruhum
O bahar gnleri, o yaz gnleri yen tenimi stan gne Billur gzlerinde aan glleri Uzatr elime, yakar bir ate Gnlme frr pembe tlleri Damarmda kan benim Yreimde can benim Hayatmn pnar Sevgili babam benim Nerede emberim, kk arabam Kar yam iimin tepelerine Cennetin koynunda bysn tbam Ku olup uaym daha derine Dolasn kolunu boynuna babam Vatanm, ilim benim Huzur kandilim benim Gzlerim, kulaklarm Dudam, dilim benim Allahm, teskin et kalbimi onda Yzm okasn parmaklaryla Ruhum yalnzlkta boulduunda psn yanam rmaklaryla Btn kaplardan koulduunda Yavrusuna han babam mr babam, an babam Dmanlar uyanrsa Al beni kuan babam

227 |

BABA BU KTAP SANA

GKHAN AKEK (1961)

Ordu, 1961. iir kitaplar: Bulutlar rtmese Gnei (1992), Blbl Deresi iirleri (1996), ocuklara lm Yakmaz (2001). Gllerle Geleceim (Bulutlar rtmese Gnei, MEB Yay., Ank. 1995, s. 15), Baba Benim de Bir Olum Oldu (iir lkesi dergisi, S. 19, Ocak 2004) iirleri almamza setiimiz eserleri arasnda yer almaktadr.

Gllerle Geleceim
Bir sabah babacm Bir sabah Yamurlar yaarken Gl bahelerine, Denizlere alan Sokaklardan geerek; Martlarla birlikte lk la Bu ehrin uykusundan Uyandracam. Bir sabah babacm Bir sabah Yamurlar, glleri ve denizi Baucuna brakacam.

228 |

BABA BU KTAP SANA

Baba Benim De Bir Olum Oldu

m: Gmleini rzgarla dolduran her air i: Mutlaka tanr salarna deen ilk makas r: Uuruma deil kendine dklen nehir a: Annem olsa gerek mrme yol haritas : lm titiz virtozun yanl bast nota h: Susmalarn iinde enderin olan a: Siyah beyaz bir fotorafn arkasnda n: Silik bir tarihin hayatta kalan yan y: Babam grdm glmsyordu ryamda a: Dursayd otobs binecektim durmad h: Yzmdeki su birikintisini yormayn yamura y: Irmaa den atm arar iken sland a: Ne abuk gelmi terhisim kravatm nerede a: lk yenilgimdi bu hayat sayma bunu k: Sular bardana tarmadan dkmeye : Cezalym artk bir mr boyu i: Bilemedim rmcek mi sahibi sinek mi an? : Gm sapl bir haner kmldyor knnda e: Ge dnk yz eskirken o yapran k: Benim de bir olum oldu baba iir tadnda

229 |

BABA BU KTAP SANA

MEHMET ERDOAN (1961)

Rize, 16 ubat 1961. iir Kitaplar: rtye Brnen Szler (1993), kindi Vezninde Geliler (1999). airin, Deniz Dolu Bakra (rtye Brnen Szler, Dergh Yay., st., 1993, s. 3637) iirinde baba temasna yneldii grlmektedir.

Deniz Dolu Bakra

Baklarn karsnda mendilini karm terini siler gne. Bir adam kagelir avucunda kuyruu balam bir at aha kalkyor. Melon apkas altnda ah sarya yaslanm krmz krmz dnr Kara Cuma kara tarihin emelerini am kenti sele vermek ister. Bir baba dn ald tler paketleyip sunar oluna Gne baklarn karsnda feleini arr

230 |

BABA BU KTAP SANA

Neden hep ayn yalan tekrarlanr durur Bir zorunluluk mu tarihsel olmas Ey ofset baskl aldanlar kulesi ve ey eyll yaklanca kllenen gncel sayfalarda ayaklar kokan putlar Bir elma atn bu kente grn oyununuzu Ne Yusuf oturmu savunmasn yazar ne de Newton uykusundan uyanr Stten yeni kesilmi bir ocuk deniz dolu bir bakra sarktr aldanlar kulesinden Bilir salarn taramas gerekmez kzkulesi karsnda. akdeniz ezgileriyle donatlm kblesiz dnyas Son kuatma falan yok. Naslsa haftasonu mesaiye de kalmayacak Ve hibir yalan yeni deildir ambalaj deitirmekle baklarn karsnda Bir ocuk elini de bakra sarktr durur kuyuya

231 |

BABA BU KTAP SANA

MEHMET EKER (1961)

Bursa-Gemlik, 27 Ocak 1961. iir kitab: Dem Dem Demokrasi (1992). air, zlem (Merdiven Dergisi, S. 20, 15 Mays-15 Haziran 2000) adl iirinde babaya yer verir.

zlem
Harabe olmu bizim deirmen ocukluum umu gitmi Farkndaysan syle ne zaman Kendimi hl ocuk sanyordum Daha dne kadar Yanndan geerdik hatrlarsn illi tavuklarna hayran bakardk Buday getirip un gtren Kavruk kyllerin arkada Babam hayattayd o vakitler Grl grl akan dere Ne oldu da azaltt suyunu Deitirelim artk Hi sevmedim hayat denen bu oyunu Gitsin baka yere tnesin kargalar Dndke hatrlyorum Hatrladka arlayor hatralar lk tram senden izin alarak olmutum Tpk babam gibi yanaklarm iirerek

232 |

BABA BU KTAP SANA

Oysa henz tek tk kmt sakalm Ah demek hi houma gitmiyor ama Bu sefer kanlmaz, diyeceim Ah anne imdi ne aac kald bahemizin Ne de lmbe lmbe dutlar Btn soka sarard idenin kokusu Hanmeli amasa da olur ya aard Gren vurulurdu bahemizin gllerine Sen bunu da bilirsin ltfen syle Hznden baka bana ne yakr anne

233 |

BABA BU KTAP SANA

TAHA ALAROLU (1961)

Manisa-Akhisar, 1961. iir kitab: Yzleen Tutanaklar (1994). Sorgulama (Yzleen Tutanaklar, sav Yay., Ank., 1994, s. 19) iiriyle almamzda yer almtr.

Sorgulama
ocuklar balar yarglamaya babalarn rm kemikler dirilince seher kor kesilmi bir vebaldir hayatn boynunda akrep bakar ki bardana erimi ceset suyu rm kemikler dirilince

234 |

BABA BU KTAP SANA

AKGN AKOVA (1962)

Sakarya., 5 Temmuz 1962. iir kitaplar: Sansrttrme air Ab (1991), Papatya (1992), Baba Bana Barma (1994), Ak ve Kuyrukluyldz (1997), Seme iirler (1998), Elimi Tut Yeter (1998). airin, babaya yer verdii metinler arasnda; Bitpazar (Seme iirler, nar Yay., 2. Bas., st., 1998, s. 31-32, 123 s.) ve Baba Bana Barma Age., s. 88-91) iirleri bulunmaktadr.

Baba Bana Barma

yol slanmasn diye emsiye aanlara... baba bana barma blblleri kardn ormanlarmdan kulaklarmn kaplarn havalara uurdun kaplar baba kaplar pencereleri alp gittiler tenorlar kat ses tellerinden evreye sald yavru diktatrler seni ne sopranolar istedi de vermedik baba baba bana barma bayrak direklerine konan kartallar anlat uzun uzadya nasl da gremediler avclar o keskin gzleriyle vah hah ha ans yldzlara zg bir yalan baba yldzlara tkrp tkrp onlar gezegen yaptnz savaan halklar taktnz dnyann boynuna yalanlar yazdm defterime hi unutmadm radyasyonu radyo istasyonu sanan Bakanlar

235 |

BABA BU KTAP SANA

ileri, Meclis tavann i kftelerle ineyen doum sonras aclarn cce lkeler douran kadnlarn hi unutmadm sakallarn yzlerinde yzlerini sakallarnda unutan adamlar ve srgan tarlalarndaki paralarn Uur Mumcuyu biz yapan bombann hi unutmadm uzak yakn tm tuzaklar baba yolun ezdii oyuncak bir kamyonsun sen bir gam aacsn kar ykne dayanamayp krlan ilkbahar gerzeklere dn verdin geri getirmediler gnein bana gelenleri biz ilkbaharsz nasl anlarz baba baba bana barma bir kulamdan giriyor szlerin br kulam tkyor Buenos Aireste olsaydm diyorum iimden Evann peronunda karanlktan kular alan bir tren bir bak kaa tangonun bacaklarn havaya kaldrd kentte ama iyi ki buradaym, burada hibir eyi unutmadan burada bilginin bilgisizlikten daha ok ac verdii yerde burada, tam karnda hapisanelerde hintya gibi bir eydi zaman hastanelerde phtlam kan gemisi gibi yol alrd saatler karlarnn namuslarn dillerinde saklayan

236 |

BABA BU KTAP SANA

adamlar vard bir taraflarda televizyon kanallarnda yitirilen ocuklar gkyzne dmemek iin denize yapan balklar ve depolara indirilen Lenin heykelleri vard Sovyet Rusyada kafandaki duvarlar niye cebine koymuyorsun sen baba baba bana barma farknda deilsin arkasn ezilenlerin yalad bir posta puludur dnya bir karadelik yutana kadar uzayda bizi asansr boluuna itilen bir kedisin sen sylemenin tam sras lkeyi bu duruma senin oy verdiin partiler getirdi baba ama ben buradaym, burada hibir eyi unutmadan bir yaamlk kayg duruundaym yakn tarihimiz iin baba bana barma bacandan vurulursa bir iir nereye kadar gidebilir bana barma baba kendine bar yoksa her ey bitebilir

237 |

BABA BU KTAP SANA

AL ASKER BARUT (1962)

Tunceli, 1962. iir kitaplar: Rzgrla Dolu (1992), Yamurlu Leylak (1994), Aa skdar (1994), Karanfil Krklar (1998). Sokak Lambas (Aa skdar, YKY, st., 1996, s. 47) ve ocuk Odalar (Age., s. 50, 51 s.) babaya yer verdii metinleridir.

ocuk Odalar
Darda kt korsanlar Kan kusturuyor dnyaya Olumun odasna snyorum Duvarda izgi kahraman Peter Pan Kt korsanlarla savamam kolaylatracak Im yok Peter Pan gibi uamam stediim an Kurunu bitti kurunkalemimin stese bir ocuk He Man klcyla Teslim alr beni hemen Lego evlerin nnde oyuncak Posta trenini eviriyor haydutlar Arkadan baryor olum Tut u silah baba Yolu yok vuruacaz Yeniden kuanyorum ocuk cesaretimi Pam pam pam ocuk odalar resimli roman Babalar orda en gl kahraman

238 |

BABA BU KTAP SANA

BETL TARIMAN (1962)

Edirne, 7 Eyll 1962. iir kitaplar: Ay Sololar (1995), zgnd Krlar (1996). air, Kap ve Mesel (Eski Dergisi, Nisan 2002), Yz Yze (Yom Sanat Dergisi, S. 14, Eyll-Ekim 2003) balkl metinlerinde baba gesine yer vermitir.

Kap ve Mesel
Baba bu kap derin ilingir kilidi nasl asn Eikleri gitmeye kurulu Szler incinmi ve a Baba bana bu kapy a Yzeyi mentee tutmaz Konuksuzluu erken renmi Ne geleni var ne gideni Cebinde sonsuza anahtarlar Buyurgan ve odalardan taan Taan eski yerinden gecenin Sonsuz yaz serinlii Huzursuz ve iime szan Anla yetmezliini gne Baba bu kapy gle yaz Eline bir bardak su Bir ift terlik ayana Esintili da resmi Ve dargn ve kederli ve sahici Kap almak deilse nedir Ne zarf ne mektup ne de efkr

239 |

BABA BU KTAP SANA

HSEYN ALEMDAR (1962)

Trabzon, 1 Mart 1962. iir kitaplar: Toplanm Sevgi lleri (1986), Gecede Glmseme (1987), Ak ve Preldler (1993), Ten Kitab (1999), Hzn Kitab (1999), Sinema Kitab (1999), Kl ve Vakitler (2000). airin, Bin Laf Bin Ah (Akatalpa Dergisi, S. 42, Haziran 2003) balkl metninden bir blmne almamzda yer verdik.

Bin Laf Bin Ah'dan

... 30 Anlatn benim gzelliklerimi da ocuklara, ocukkadnlara, sahi, ne gzel de baba olmutum, anlamadan Ah, her akvaryum alar! 31 Artk krebemi karartn ala! ala! ala Gnaar! gsm yar da bak, orda her iek kara aar Babalk bir oyun bile deil artk kzm! ....

240 |

BABA BU KTAP SANA

HSEYN ATLANSOY (1962)

Mihalk, Eskiehir, 1962. ntihar ilac (1985), Balkon kmaznda Efendilik Tarihi (1987), ehir Konumalar (1990). Tay (ehir Konumalar, Yaz Yay., st., 1990, s. 51-52) iiri Atlansoyun babayla balantl bir iiridir.

Tay
-Hadi olum eve gir akam oldu Yemek souyor, baban kzacak -Taman anne, bir gol daha kald geliyorum.

Bir
Yllar geti ve ben Yorulmaktaym. Oysa, hrszlama kapanyor kaplar Mesai saatlerine balanyor insanlk Yorulmaktaym, ocuklar gene ryalarnda Onlara anlatlan kk gemi masallar, Kzlck, karamuk, brtlen toplanmas Hatta ses vermez kuzukula

241 |

BABA BU KTAP SANA

Mzik kasetleri hl yok dolabmda ocuklar Kayknn kreini mrldanyor, hl Oysa kimse anlatmyor fincan brei nedir Nasl yaplr ve hep bilinen Erotik armlara kouyor okur geinenler ve ocuklar, cnm ocuklar ryalarn psikiatristlere saklyorlar on yl sonrasna

ki
Bilyalarn yutuyor ocuklar Bilyalarn boazlarndan, Kimse armyor. Oysa, ak atlrd eskiden, ka ceviz Krlrd o ocuklar atelenip evlenmeden. ocuklar soruyor soruyor, gene soruyorlar imdi -baba, ryalarmz aydnlatan k nereden gelir anlamyor baba, babann gazete stunlarnda kaybolmu hayretle byyen gzleri

242 |

BABA BU KTAP SANA

RASM DEMRTA (1962)

Bursa, 14 ubat 1962. iir kitaplar: nsan Saati (1996), Duygu Sayac (1999). air, Hamlet Dncelerimi ldrd Babam (Duygu Sayac, Sr Yay., Ank., 1999, s.28) balkl metniyle bu almada yerini ald.

Hamlet Dncelerimi ldrd Babam

hamlet dncelerimi ldrd babam kimden kime gideyim admsz kaldm zincirlendi sularm meydanlarda z meydanmda huzursuz kaldm

zld en gizli arzular srr peruklu karanfiller alar szl iekler toprakta sakssz kald

beyin hcrelerimi kazd babam artk duygularm acsz kald

243 |

BABA BU KTAP SANA

SEYHAN ERZELK (1962)

Bartn, 13 Mart 1962. Yeis ile Tabanca (1986), Hayal Kumpanyas (1990), Kr A (1991), Yeis (1995), Gl ve Telve (1996). ocuk-hop! (Kr A, Remzi Kitabevi., st., 1991, s. 37-39) ve Kabristan ve Nfusu (Adam Sanat Dergisi, S. 179, Aralk 2000) balkl metinlerinde babaya temas edilir.

Kabristan ve Nfusu
Babam nfustan dt stnde tahtalar var, ben koydum, kardeler ve benler, stnde tahtalar var nfus beni zedelemedi, babam zedeledi, katyd. Tuttum, katyd... Nfusu zedelemedi, babam beni zedeledi. Kat byle, babam yleydi, kat, ylece kalakald toprakta. imdi toprak, yumuak.

244 |

BABA BU KTAP SANA

SUNAY AKIN (1962)

Trabzon, 1962. iir kitaplar: Makiler (1990), Antik aclar (1991), Kaza Ss (193), 62 Tavan (1998), Ayrei ve Denizyldz (1998), nce ocuklar ve Kadnlar (1999). Babaya yer verilen metinleri unlardr: Mehul (Antik Aclar, Cem Yay., st., 1991, s. 49), amandra (Age., s. 60-61), Ne Yapp Ne Edip (62 Tavan, nar Yay., 4. Bas., st., 1998, s. 32-34), Trabzan (Age., 43-45), Beceriksiz (Age., s. 49-51), Kayp Dalga (K.A Z.A Ss, nar Yay., 6. Bas., st., 1999 s. 12-13), Trapezci (Age., s. 22-23).

amandra
Hayrsz oluyum babamn hi bymeyen hala Topkapya doru uzanr kimsecikler grmeden hnzr bir ocuk gibi kapsn alp kaarm stanbulun Hayrsz oluyum babamn ticareti sevmeyen para iin koturulan yar atlarnn terlerini bir akvaryumda toplar iinde denizat beslerim Hayrsz oluyum babamn yollarda dalgn yryen ama adliyenin plnde bulduu dolmakalemi ocuklarna getirmek iin ortasndan yaptran temizlik iisi kamaz gzlerimden Hayrsz oluyum babamn bir parka dikilirse bir gn airlerin heykelleri benim yerim bos kalsn ve payma hayrsz ada aklarna bir amandra brakn

245 |

BABA BU KTAP SANA

TACETTN MEK (1962)

Gmhane, 1962. air, Masalsz Bymek (Shan Dergisi, S. 5, Aralk 2003-Ocak 2003) iirinde baba konusuna temas eder.

Masalsz Bymek
Bir an bakyorsun baba derken byyor Ellerde kucaklarda severken byyor Farknda msn kalmad ninniyle masal Bildin mi ocuklar niye erken byyor

246 |

BABA BU KTAP SANA

TAYYB ATMACA (1962)

Kahramanmara-Afin, 1962. iir kitaplar: Hznlerin Dn (1980), Klngn Talara izdii Nak (1993), Sar Kitap (1997). Med Cezir Vakitler (2004), Susarak Konusan Gzm Dinlese (2004), Bende Yanan Trk Sende Snyor (2004). Babam Ateler inde (Klngn Talara izdii Nak, Gneysu Yay., Adana, 1993, s. 71-72) balkl aadaki iirde, bir ocuun, ateler iinde kvranan babas ve buna duyarsz kalan zalim bir anne (!) karsndaki aclar dile getirilmektedir.

Babam Ateler inde

Babam ateler iinde yanyor Duyuyor musun anne, duyuyor musun Neden telere karyorsun yreini Ellerini, gzlerini Anne, anne duymuyor musun Babam ateler iinde diyorum Annemin elinde bir sigara Babamn gznde bir kara bulut Kular konmaz oldu penceremize Kokmuyor iekleri bahemizin Annem kt kadnlarla beraber Babam evde hasta yatyor Hizmetiler azarlyor babam Kardeim ayn ondrdne giriyor Gzm dlerin stne koymadan Kutlu ar balyor Kardeim kularn uurmaya uyanyor Ve ses yrek arasnda yanklanyor Hayye alel-Felh/Hayye alel-Felh... Annemin gz kapaklar imi Annem parfmeri dkkan Kardeimse evde kalacak bu gidile Babam ateler iinde yanyor Annemin salarnda drt mevsim

247 |

BABA BU KTAP SANA

ENVER TOPALOLU (1963)

Ordu, 26 ubat 1963. iir kitaplar: Yakamoz ve Tebessm (1993), Kristal Kral (1997). airin, Kl Ve Skun (Gsteri dergisi, S. 170, Ocak 1995) balkl metninde baba gesine yer verilir.

Kl ve Skun
Baba baba beni niye terk ettin ve bir daha hi sahip ve bir daha sonun sonu yok yleyse sondan bir ncesi de yani ben o zaman tabutunun altnda kaldm babamn o zaman annem yoktu olsa ama yoktu sevine sevine meryemin ilk ve son ocuu olacaktm yemenisinin slak ucuna sard ve terk ettii ac sonun sonu yok yleyse sondan bir ncesi de yani ben bir daha hi sahip sevgilim diyordum o zaman sevgilim diyordum uzakkr olan denize sevgilim yoktu sevgilim sz tenha bir yer oluyordu sesimde ben o zaman tabutunun altnda kaldm babamn bir daha hi yani bir daha hi babamn tabutu annem ve kucandaki son ocuk sevgilim ve Meryem uzakkr olan deniz sondan bir ncesi de yok sahip bir ncesi de

248 |

BABA BU KTAP SANA

MRSEL SNMEZ (1963)

Mesudiye-Ordu, 1963. iir kitaplar: Czler (1989), Gz Aydnl (1993), Epitaf (1995), Ttn Kfesi (2001). Mrsel Snmezin Mahallede Yangn Var (Gz Aydnl, Denge Yay., st., 1993, s. 35-36) iirinde babadan sz edilir.

Mahallede Yangn Var

Alev bacay sard Ne yapsak nafile Mahalle ahalisi akn ve aresiz Bakyor evi tepeden yiyen Atein dilerine Geldi nihayet itfaiye Herkesin soluunu alp ardna Yengi yangn imdi binann gzyalar Dklyor atdan Kular uzaktan bakyor Kllere karm yuvalarna Baba ve anne prtela ocuklar iin bir oyun bu Hangisi doru Kendileri salamda komularn cana gelmesin de mala gelsin canm kr Tanrya

249 |

BABA BU KTAP SANA

NECAT POLAT (1963)

Elaz, 27 Haziran 1963.iir kitaplar: Kalender (1984), yilik (1989) air, Gereksiz Yayoruz Hayat stne (Kalender, Aylk Dergi Yay., st., 1984, s. 17) ve ocukluumdan Kalma Kirpi Bir Yzm Vard (yilik, Yaz Yay., st., 1990, s. 14) balkl iirlerinde skntl bir babann duygularn yanstr.

ocukluumdan Kalma Kirli Bir Yzm Vard

ocukluumdan kalma kirli bir yzm vard ben gezdike orda burda kard bekiler kard kediler, bilginler ke bucak ocuklar arkamdan sla vururlard. Acklyd da dny. Ve ben durur glerdim ocuu lm analar kard kaplara sarlp perlerdi, imdikleyip geerdim bendim kimdi ldren, bilmezlerdi glerdim. Bir kardeim vard beyaz, babama duyururdu haindi, paralyd, kzlard n ard babam m, demez, korkard, annemeyse acrdm ocukluumdan kalma kirli bir yzm vard.

250 |

BABA BU KTAP SANA

ABAN ABAK (1963)

Erzurum, 1963. iir kitab: Badattan Dnen iirler (1990). air Abak, ocukluk (Badattan Dnen iirler, Krkambar Yay., 2. Bas., st., 1999, s.76) iirinde baba konusunu ilemitir.

ocukluk
ocukluk, o derin rmak ars O masal danda nleyen gazal Gz ve hasret ykl akam bulutu Gz ve gne ykl saman kans Babamdan duyduum o mahzun gazel Ahengiyle dalgalandm harman Betim benzim ondan buday sars ocukluk, o derin rmak ars Uyankken ry grdm gnler... Gelir bu kbustan alr m beni Gz ve gne ykl saman kans Teneke krm, tahtadan atm Dnersem Sereme tanr m beni Diner mi ruhumun byk ars ocukluk dediin, mrn yars.

251 |

BABA BU KTAP SANA

CEVAT AKKANAT (1964)

Balkesir-Dursunbey, 1964. iir kitaplar: Kara Oyun (1997), Gz Klsii (1998), Sen Bir Sevda Aacsn Trkler Bytr Yzn (2000), Tan Tan Traska (2002), Hzn Ak (2004). 3. Gz (Gz Klsii, Beyan Yay., st., 1998, s. 12) ara balkl metinde babaya deinilmitir.

3. Gz
ak tuttuum penceremden kular girmedi ml mlkm uurdum tipi bir gecede talan olsun diye hibe ettiim saf klden derme burcumu oktan unuttum hatrlarm fakat babamd btn ilemesiz tespih ydigar taneleri dalan gzya gibi kald bir katarn demirleri altnda ve barmtm o zaman bir lk ey nevfel sevda klcm saz ederek ince felekten alan sen al tespihim ipi kazaya dirisiz giren katar babam gndze kaan karanlk yanm leylam dinlesin dinlesin

252 |

BABA BU KTAP SANA

ENS AKIN (1964)

stanbul, 9 Eyll 1964. iir kitaplar: Hi Ama Birini (1989), yleyse Ayrlalm (1994), Put Ahali (2002). On Derste Birisi lnce Ne Yapmak Gerekir (Varlk Dergisi, S. 1157, ubat 2004) balkl metninde lm balantl olarak baba konusuna yer verir.

On Derste Birisi lnce Ne Yapmak Gerekir

1: ve ierki odaya ko yatan stnde zplamaya bala bar ki o yok artk dnyadaki btn gzyalaryla beraber gitti

2:

lm benim neyimdir adamn biri olarak en sevdiim n koltuk minibs yolcusu bir edirnekap uzatr msnz matematik bilen biri o yzden mi hep rd elleri 3: dnyaya yenilmenin de vahi bir tad var uygun adam olmann ve bir gece ayakta lmenin oluyla vedalatrlmam bir adam m lr yoksa bir ulan tonton yanak efsanesi mi aniden bu solmu ieklerin altnda kimse yaayamaz gsterili yrtlmalar bundan byle bir beden bol gelsin czdannda iki yaprak glayl tayan bir ocua -niye? -ne niye? peki hanginiz vidalayacak beni bu dnyaya bu lme bu matematie?

4:

5:

6:

253 |

BABA BU KTAP SANA

7: 8:

taa sapl bir klc kanrtmak gerekir lm oyunu brakt saklamba oynayan kaleyemumdiksin burnu yerine lm kartran bir ocuk kelime oyunu sand arkadalar

9:

geri geri zplayan zaman, btn bunlar ezberle dur durak bil ve hatrlan, iire yol a: annem seni istiyordu sen beni istemiyordun 5imde vardn da neden 15imde yoktun o kadar hzl gemeseydin belki duyardn dediimi seni zleyebilir miyim baba baba baba

10:

ben bugn babamdan ldm bunu bana on gn sylemediler olum doana kadar tuttum alamam imdi ne zaman uzanp olumu psem alnma sakallar batyor babamn

254 |

BABA BU KTAP SANA

MUSTAFA AYDOAN (1964)

K.Mara, 1964. iir kitab: Kendini Aynalarda oaltan ehir (1997). Kurdela (Kendini Aynalarda oaltan ehir, z Yay., st., 1997, s. 7-12 ) iirinde; ince duygulara sahip bir kzn babasna ynelttii krlgan sorular duygu dnyamza mzrak gibi ilemektedir.

Kurdela
kzm ince ve hafif sesini gezdiriyor ieriye boalan aynda baba diyor p beni p beni sesimde bir ar var ipin stnde cambaz bembeyaz oaltyor annemin yzndeki geceyi ocuklarn gllerine yknen yaz baba, neden her ey salam ve bylesine yeni kzm saatin en ucunda salarnda mavi bir ak baba diyor, bir melek miyim ben avularmda uyuyor tombul dolunay eteimde sar yldzlar baba, bir kelebek miyim ben k mym, neden aryan bir kalbim var sakslar iei boacak biliyorum kara kediler emiyor parmak ularmdan st neden alyor kapmz evde ben yoksam baba, neden herey tuhaf ve bylesine salam

255 |

BABA BU KTAP SANA

kzm, elinde gm bir ay dudaklarnda bakrs tebessm baba diyor, salarma den kar annemi neden tyor ocuklar lse ne yapar sokaklar dklse elimdeki gm ay biliyorum yamur ite byle yaar trenler geiyor d tnellerimden senin gnde paralanan nar gibi trenler kouyorum kmak zereyim ite ocukluumdan baba, neden her ey dmzda ve hzl bu kadar kzm am topran btn kaplarn kayp kurdalesini aryor prensesin baba diyor, ek zerimden ek ve arala geceyi bu kadar karanla dayanamam ben orman btn aalarn pyor tek tek prensesin kurdalesi bulunmu besbelli am grdm kalbimdeki son iek baba, neden her ey gzel ve bylesine grkemli kzm btn ruhunu yumuak tenine balyor ayn geceyi ykanm gnee seriyor ocuklar uup dalyor ruhuma flenen nefes baba diyor lsem ac ekmem ayna gmer beni melekler baba, neden her ey ili ve bylesine sevecen

256 |

BABA BU KTAP SANA

NAZR AKALIN (1964)

Erzurum, 1 ubat 1964-Ankara, 12 Aralk 2002. Bir tren kazas sonucu gen yata aramzdan ayrlan Nazir Akaln, ann airlerine aykr bir tutumla, klasik edebiyatn mazmunlarn iirine yerletirebilmi, bylece sarslmaz bir ina ve ibda iini gerekletirmitir. Kendisinden sonra gelecek airler kadar, ann airleri, hatta kendisinden ncekiler de onun iirinden pek ok ey renmek zorundadr. iir kitaplar: Gerilla Trkleri (1993), Kanayan Simya (1998). Evlerde Benek Benek Kan Lekeleri (Kanayan Simya, Beyan Yay., st., 1998, s. 100101) ve At (Lik Dergisi, S. 38, ubat 2003) onun baba temasna yer verdii iirleridir. At vefatndan nce, yazdm son iir notuyla, bu alma iin tarafmza ulatrlmtr.

Evlerde Benek Benek Kan Lekeleri

1. Babalar ve ocuklar Hepsinin bir ayr yalnz yan var Eski yaplarn avlularnda Bilekleri kesik kesik babalarnn /kamlanm kanl suratlar var kelimeler toplanyor korkularna kanatlanp uuyor hayal atolarna kavga kavga boanyor avular yollara ocuklar alyorlar eski yaplarn avlularnda elleri pene pene hzn yanaklar kan rengini bir canekime yorgunluundan alan ebemkua szan kahr sanaklarndan karanfil ve gl deremiyor ocuklar

257 |

BABA BU KTAP SANA

ama duvarlarda sere yuvalar yok diye arayp bulamamann stn kapatmyorlar lm souyorlar ellerinde yor lm lkedeyse daraacna kyor tm yollar 2. Anneler ve Atlar bir yrek alevinin ellerine dmlenii gibi kmldyor skntnn ykma bovermilii anlam yok yok artk hibir ezginin gzyayla siliniyor duvarda anneleri portrelerini umarsz perian yutkunmalar yeraltnda duruyorlar ocuklar topraa hazin dmesin diye avunmasz atlar evlerde benekli kan lekelerini siliyor siliyorlar bir hzn yelkenlisi yol alyor bu ara kavuturmakin onlar o eski ormanlara ve gmleklerini keklik kanlarna banan ilemli rzigra

At
asrlar geiyor nazarmdan dalgal salarn gsme vura vura babamn crmmn bahesinde glleri incitmekten tannmaz oldu ana tm parmaklarm byle bir su affolmaz dme girdi yine l resmi babamn yuvasnda uyumayan tatl dilli biri var alkonulmu bir lnete arsyla isyann zehirlendiim gamn sularnda bin can verip bir can alyorum

258 |

BABA BU KTAP SANA

nk benden balyor hzne ar buyruu atllar boazlanyor huzurumda atllar dme giriyor h l resmi babamn topraa uyku saan bir kheyln gibiyim bir hrn gece gibi inliyorum iimde ne olur bam kes bir kez daha leyim ey canevime giren yel yeryzne tutulan lmlerin sesiyim ya da babamn apak gzlerinin dlerime girmez olsun l resmi babamn iniltimden alevlenen kadnlarn kanlarndan geeyim ne olur bam kes az birazck bysn peyim suumu affetmeyen babamn gzlerinin suum ne ki gzkapa gibiyim l insan resimlerinin ruhumun gurbeti kanl meydanlar gibi urganlarm kementlerim boynumda haydi yavrum hayalimi kurunla kurunla da bu yrek ikliminden benden sana gidelim

259 |

BABA BU KTAP SANA

HSEYN AKIN (1965)

Trkeli-Sinop, 8 ubat 1965. Sevmek Karanfil ve Kiraz (1997), Ay Tanm Olsun (1998), l Vaazlar (2001), Kumatan alan Terzi (2003). Beyaz Haber (Ay Tanm Olsun, Beyan Yay., Fst., 1998, s. 49), Avularm Byr de Byr (Age., s. 51-52) iirlerinde baba ifadesine yer verir.

Beyaz Haber
mere Bu sabah erkenden bir beyaz haber Kapmz ald Evimiz yle scak Babamn gl pencerede Dondu kald... Uzak kular gt arklardan Sessizlik yoksul ve yabanc Gerip adrn gkyz rtt bir beyaz alla Biriken utanc... Matem desem deil stnde ne ok beyaz var len desem Bir evde mutluluk Bir evde yas var... Sordum anneme Benim neyim olur kar? Byle ka gecedir penceremi tklar rpnan bir yrektir dedi annem Ellerine alsn diye ocuklar.

260 |

BABA BU KTAP SANA

CENGZ COKUN (1966)

Osmaniye, 1966. iir kitaplar: Suyun Krlma Sesi (2002). Cengiz Cokunun baba iirleri: Beyaz (Suyun Krlma Sesi, Krkikindi Kitaplar, Adana, 2002, s. 10-11)., Kuzeysiz Pusula (Age., s. 16-17) arapnel Uykusu (Age., s. 34.), Uyku (Age., s. 35), Koku (Age., s. 45), Pht (Age., s. 63) Mntehir Babalarn ocuklar in lk iir (Lik Dergisi, S. 41, Austos 2003).

Koku
Babamn elleri var ne ok sanat arlar Ekmekle kat bartrma sanat Evle soka Gnele ay buluturma sanat Tohumla tarlay Bense bellenmez dersteyim servendam afyongl Gece gndz ezberdeyim aklm kr yreim kor Bu derdin merhemi var devas yok diyorlar Tere ak kartrp merhem olma sanat imdi mi inmedeyim Her sanat alveri et ve ate yordam Bir yazgy yontarak bir sz unutarak Gl nar kucanda uyutur avutarak Atei ate ile serinletme sanat

261 |

BABA BU KTAP SANA

Mntehir Babalarn ocuklar in lk iir

Baban kendi salarn okamaya gitti olum Kendi aynasna bakmaya Bu ykn tanabilir olduunu kimse sylemedi ona Cepleri misket dolu eve geldiinde Kalmamt misket oynayacak kimse Frndan yeni km scack somun gibi Baban sana ellerini brakt Annen daha sevecen imdi Kelimeleri daha ilek Yamurlar erken Her gece dilinde Narkisus masal ntihar bulac deil olum Uyumadan Babann ellerini brakma

262 |

BABA BU KTAP SANA

ESRA ZEYNEP (1966)

Ankara, 1966. iir kitab: Yaanmtr (1993). Esra Zeynepin u iirlerinde baba nemli bir unsur olarak yer almtr: Maa (Yaanmtr, Broy Yay., st., 1993, s. 26), Tavan Ka Age.,s. 28-29), Adressiz Mektup (Age., s. 30), Belediyeden Bir Tabut (Age., s. 31), Kz (Age.,s. 49) Akam Babas Gelsin (Age.,s. 50), Ben Bu Gezegenin ocuu Deilim (Age.,s. 55), Ben Sana ktm (Age.,s. 80 ), Can Suyu (Age., s. 81-85), On Yzbin Kere ldm lmler (Age., s. 106-108).

Maa
Babasnn maayla...... Okumay sker skmez bildir hangi yetimhanedesin sana ne yaparm bilmem kalacak yerim bir varm bir yokmu uzatn derin salarm ben gelir tararm tokalar da alrm arada st uur bcekli bebein hazr ba senin ban kadar adn ne koyacaksn bak el sktk sz verdi uykularndan kovalayacak babam

263 |

BABA BU KTAP SANA

KEMAL SAYAR (1966)

Ordu, 1966. iir kitaplar: Hzr ile Roza (1992), ki Gne Arasnda (1995). air, Babann Geirii (Dergh Dergisi, S. 128, Ekim 2000) iiriyle almamzda yer ald.

Babann Geirii
Ah, gzmn nuru gittin ve geldin Sen gittin denizler ekildi Geldin ve rmaklarn suyu oald Dedim ki bir baba bu kadar seviyorsa olunu Kimbilir Allah Ne kadar ok seviyordur kulunu.

264 |

BABA BU KTAP SANA

MEVLNA DRS (1966)

K.Mara, 1966. iir kitab: Ku Renkli ocukluum (1990). Mevlna dris, Ku Renkli ocukluum (Ku Renkli ocukluum, Beyan Yay., st., 1990, s. 10) isimli iiriyle almamzda yerini ald.

Ku Renkli ocukluum
Dinle Gambito syleyeceklerim var Kalmad artk Dalara yaslandmz akamlar Babamzn dnmesini beklerken aretlediimiz zamanlar Kalmad kalmad Pencereden bizi gzetleyen aalar imdi saklanmtr btn kaplar Gambito yoruz kimseler aldrmyor Ellerimiz sevgili ellerimiz Onlar bile yabanc Hey Gambito biz kimiz Seni alp giden Beni alp giden Kim byle her akam

265 |

BABA BU KTAP SANA

AHN TA (1966)
Gaziantep, 1966. iirlerini Glle Betik (1994) ve Kn (1999), An Dken Bahe (2004) adl kitaplarnda bir araya getirdi. air, pini Koparan (Kn, Beyan Yay., st., 1999, s. 51) ve Albmmde Soluyanlar (Ay Vakti Dergisi, S. 37-38, Ekim-Kasm 2003; An Dken Bahe, Dolunay Yay., K. Mara, 2004, s. 23-24) balkl iirlerinde babasna yer verir.

Albmmde Soluyanlar
zbeyir kzlara abiydi delikand bodu onu piton hayat ve kemeri yreim yand deilsek de ayn karndan ayn amurdandk g ekindi mehmet ince fidand babam gkte o, yerde para! derdi ekti cierlerine duman duman kanseri mslman amand! kasrlarda oturas hasan abi hep gl derdi asfaltta ezildi gl desteleri candand nazir alnmas gereken btn kitaplar aldm! demiti tren raylarna mrn serdi kar ile borand Erzurum rzgrl ato yine virand! onlar gitti biz kaldk bu yaamak suuyla her ey ona dnerdi her ey ondand!

266 |

BABA BU KTAP SANA

DERYA OLPAN (1967)

Aydn, 1967. iir kitab: Ses Szden Eksilince (1997). airin, Bir Susuzluk Denemesi (Akatalpa Dergisi, S. 40, Nisan 2003) balkl metninde baba nemli bir unsurdur.

Bir Susuzluk Denemesi

bu toprak babamnd eskiden ama bugn temmuz. topraktan gelmi insanlar bakyor uzaktan oysa biz nereden gelmi mehul nereye yryoruz su gibi bir sz dilimizde, topraa yakn duruyoruz buzdan ayaklarmzla. nk babam her cuma temiz gmlek ve klotla insan bakmaya koard mslman sergisine. temmuz da cuma da srekli bahane. annem cumalar amar ykamazd. hep o yerlerin ziyareti kaytlarnda vardr adm ka torba toprak tamm babama kahverengi rafyal hediye paketlerinde ve alnd belgelerini tutarm hl cemaat ahittir okumas olmayan annem de. (o yllarda raky susuz ierdi babam svd m szleri topraktan ayrlsn diye.) ama bugn temmuz. yalnz kadnlar bakyor uzaktan; yakklyd babam iki dirhem ekirdei toprak ald.

267 |

BABA BU KTAP SANA

DRS ZYOL (1967)

Zonguldak, 1967. air zyol, Kedi Merdiveni (iir lkesi Dergisi, S. 19, Ocak 2004) adl iirinde babaya yer verir.

Kedi Merdiveni
Babam benden sonra domu olmal Bu sizden sakladm bir kara paras Suya bakyorum krk yl suyun alfabesine Balk yumurtasnda iimden karttklarm ektik fnyesini aacn patlad nar Bir kedi dokuz anadan doar Kendi gvdemi mi kayaya aladm Dallarm baka aacn yapraklarnda Beyaz salarmn altnda siyah gemi Tenimi rktyor daha fazla yaamak Kedilerde yer deitiriyor geceyle siyah Gizleniyor bir koku icein dilerinden Bir adam iki dinazor kemii bilet Dalarn karnnda dnyann ybebei Damarlarn bana ekiyor mermer Geiyor gvdeme yzeylerin kan Elmada elektrik kedide merdiven Dostlarm kam izi srtmda

268 |

BABA BU KTAP SANA

RFAN YILDIZ (1967)

Ordu-nye, 1967. iir kitaplar: Rzgrn Fili Yaknmdr (1991), iek Tozu Gnleri (1996). air, Bir At Daha Olarak Dnyada (iek Tozu Gnleri, Gebe iir Yay., st., 1996, s. 18) ve Babamn Yzndeki Cmleler (Uzak iir Sekisi, S. 37-44, Aralk 2003) balkl metinlerinde baba temasna ynelir.

Babamn Yzndeki Cmleler

babamn yzn yakan ate beni her gn yakyor babam, savurup atnca elindeki klk kayglar, meer hayatm iim -be harf atyor du, tasa ve enlik avlusuna herkese kendi ateinde kavrulsun diye bir dilek ya da ilen var ki yeryznn gizeminde her rmak kendi acsnn kvrmlarnda alyor babadan bir balta kelime babadan bir trpan kelime babadan bir bak kelime geliyor hep elime her ktn yarlnda bir cmle geliyor yzme her odunun kopuunda bir hece; bir hayat geliyor elime

269 |

BABA BU KTAP SANA

baba dediin, kendince bir sr ve baba dediin, kendince baz eylemler tar iinde baba dediin, bir kadim szdr kendince ocuk, bir sayfa bir nokta bir yldz aday bir dal, aatan baba dediin kelime bir kor olarak gelir elime bir kuu dolanr dilime her kz sner, bir harf olarak doluur elime baba dediin her afak vakti uyumaz sevin ve kederinden baba dediin, yle bir ant ki dedim ki bir su iseydim elinden bir pnar dolusu tsam-d iimdeki kelimeyi dndm: hep ocuklar su verir babasna babalar hep eksik kalr o suyla ama: baba-ocuk, bir kelam olur o emeyle babamn yzndeki ate beni her gn yakyor babamn kt kap iimde boluk olarak duruyor

270 |

BABA BU KTAP SANA

BEJAN MATUR (1968)

K.Mara, 1968. Rzgar Dolu Konaklar (1996), Tanr Grmesin Harflerimi (1999), Ayn Bytt Oullar (2002). Maturun, Issz Tepeler (Ayn Bytt Oullar, Metis Yay., st., 2002, s. 13), Babann lm ve Bekletilmesi (Age., s. 21) ve Baba Ocana Dnen (Age., s. 22) balkl iirlerinde baba konusu ilenmitir.

Babann lm ve Bekletilmesi
Babann cesedi en son gmlr. Bir gn ve geceyi yuvasnda geirmeli. Ve anlatmal. Oullar ve kzlar kbus grecek. Grmeli.

Baba Ocana Dnen

Baba ocana dnen karanla dnecek. Sadece orada byk olan kan. Ev ilerinde... Her ey hatrlanacak.

271 |

BABA BU KTAP SANA

MUSTAFA MUHARREM (1968)

stanbul, 1968. iir kitaplar: sadan nce Gl (1999), Terimleri (2002). air, Garez ( Terimleri, Sr Yay., st., 2002, s. 9-11) balkl metninde babaya yer verir.

Garez
kular gitti yamursu duru alametleriyle dii bir org tyneti edindi ehir ve hibir kuku bilmez pmek nedir nasl bir dudakszlk avk bu szcklerin zangocu incir iin yedek peri skartaya km bir srk elma iin haner bahaneleri pazenin ve tlbendin kular gitti dlek vaadler vadisinde bisiklete biniyor mmi gece bir babann aln kr kr bir anne salarn ilmine yuvalanarak sunuyor sur ihtimalleri heybesini geyiklere bir kzdaki kar iniyor meleksiz snyor bir ra knyelerin fesadna kanarak kular gitti her aa uzak gndzler iblisi anarak

272 |

BABA BU KTAP SANA

esnemesinden mzevir mevsimler silkeleyen bir kadn saylr kular gitti artk alnmz yetim arklara pusat kalr bir us kpkzl kapanarak zmler der maherler alr kular gitti delinmeden saf arlar sepeti seher tekme gibi vurmal yabanl isentiye arlar yakmal elimizin batk kalyonlara karde meneke vezniyle bir manolya koparp bir airi ldrmeli glsek bile peremi softa ilgisizlikler sarn bizans dengeleri ve ayin austos mzmz yemin dilber kular gitti ka deniz varsa ocuk balarna dair hrn menkbe ka keman yalamaktan oluyorsa gkteki ptrlerin oynad ganyan orda namlulara sevgilim a kediler srmeli

273 |

BABA BU KTAP SANA

MUSTAFA PINARBAI (1968)

K.Mara, 1968. iir kitaplar: Orada ieksin Sen (1992), Akam ner Yamura Tutunarak. (1997). airin Baba ile ilgili iirleri arasnda unlar yer alr: * [balksz, ithaf] (Orada ieksin Sen, Dolunay Yay., K. Mara, 1992, s. 7), Bulut Sehplar (Age., s. 1517), Birden Bymek (Age., s. 58).

Bulut Sehplar
I senin dedenin elinden tutan gkyz boalan denizleri dolduruyor biz uyurken resim defterini asana ocuk dedemizin elinden tutmu gkyz sokaklar polis kaytlarndan tanyoruz tuhaf slplu sevdlarla harfiyyen yanyoruz taksimetreli arabalar devriliyor ceplerimizde babacna tutunsana ocuk sokaklar binalardan aa brakyoruz II alnmn izgilerini bir dozer geniletiyor vakitli vakitsiz durmadan gryoruz bu daktilonun tularna basarak geldiini bir buluttan sehplar odama sen mi yerletin anne

274 |

BABA BU KTAP SANA

dnyalarmz ne kadar ayr artk ay yapraklarndan parmaklarmz bile yok hadi rmaklar bekletme anne III sigaraszlktan daha kt eyler de vard dnyada babacm demiri neden ttn sen efkrndan byktn babacm ryama inciler dktn IV ve postadan telefondan nce de haberleirdik sen belirlerken kimliini babasz ocuklarn gecene girerdim gizlice ay kitabndan bir gzel cmle olarak sonra ua icd ettiler kanatsz kaldm gn biz en geni krmzlarla aladk sevdik en ince krmzlarla o krmzlar o genliimiz kadar zor krmzlar bittiler imdi yavaa bittiler son krmzy bir devenin kuyruuna baladk

275 |

BABA BU KTAP SANA

V ocukluumda kuruttuum bir gne vard senin iin sakladm ve defterini sslemen iin ocukluumda kuruttuum bir gne a pencereni tlihsizim bouyorum gnei geimsizlikten VI okul anda ocuklar esmerdirler portakallara gizlenirler mandalin yerler muz yerler okul anda ocuklar esmerdirler ve birden beyazlayorlar dnya birden yavrucuum anlamyorsun onlarn cehleti sevmediklerinden VII bir harf renmeye zaman kalsa da dalar ferhattan da tedir

276 |

BABA BU KTAP SANA

AL AYL (1969)
Erzincan, 1969. iir kitab: Arastann Son ra (2000). Glistan (Dergh Dergisi, Mays 1999, 111.Say) balkl iirinde babaya atfta bulunulmutur.

Glistan
Yeninde akmak ta sakl diye babam boazda mfrezeler indirmiler atndan berrak yzm biraz il, paalarm ispanyol kaybn oluyum ben yeni moda bir hayta filitreli ne gezer bir dlgerin kznda glistan o zamanlar ttne sarlrd srgann dedii yerleri kandka yars kenger sakz yars duman dolu dar azndan kocaman kfrler savururdu savururdu beni ak ince kylm Muu derin derin ekerdim altta kalr yanm yok varsn can sklm dilin ilingirleri adm dndrsnler olmadk kaplarda anam tenhala ekip soradursunlar bulduu neyin nesi u kara kuru kzda yeterki nazlanmadan giriversin glistan alalar srdm salkm saak bostana... Ali daima gentir hayat bunu unutma atm sandn yara kurtta sere samas ne o bostan tarumar ne bekleyen yoruldu gidenin duvan szd diye bakas.

277 |

BABA BU KTAP SANA

MUSTAFA OUZ (1969)

Mersin-Erdemli, 1969. iir kitab: ehrin Hakimi (1992). air, Baba balkl iiri (Yitik Dler Dergisi, S. 32, Haziran 2003) ile almamzda yer almaktadr.

Baba
Hayat Uzun bir lk oluyor baz zamanlar Bana yeni kelimeler getir baba Ak olsun batan baa Kirlenmemi bir demet sz Hayat Karanln iine beyazlar yerletiriyor Bana telerden renkler getir Beyaz olsun batan baa Hi lekelenmemi bir demet nur Zaman Bizi anszn yakalayp ypratyor Yreime bir yorgunluk gelip oturuyor Ve ak Yorgun ikindilere snyor Bir demet sabah getir baba ebnem olsun yeni batan dnya Yol Hep yoku oluyor yoruluyorum Zaman dte ben dteyim Bir demet kelam getir baba Allah olsun batan baa Ruhumu arndraym

278 |

BABA BU KTAP SANA

FATMA ENGL SZER (1970)

Eskiehir, 1970. iir kitab: Su Siyah (1997). air, Hecin (Su Siyah, A Sanat Yay., st., 1997, s. 20-22) iirinde babasn anar.

Hecin
C. Zarifoluna... Bir vadi a.. Yreimin zar titreiyor ok katl sokak balarnda yaprak ynlar gibi ya da den mercimek bykl kavgasyla durmadan den bir ku gibi Yryen skt kadar adm ba soran bak ve frlayan aa kadar savurmalym benimi Ve makam bildir telerle makam ve ritmi I. Penceremin nnden bir ingiliz geiyor kucanda ucuz bir paraya satlan ocukluum benim eskimeyen bebeklerim Penceremin nne bir nazar yapyor Neyine vursun senin kaybolmaya alan bir kle gibi szlerim rzgrsz kprdayan narin bir yaprak gibi Masamdan nasl ksn bu yaylmasz k ve nasl kamatrabilsin gzlerini

279 |

BABA BU KTAP SANA

Acyan adamlar geiyor penceremin nnden Kapa almam kremlerden kadnlar Ve kayp sonunda ite en sonunda grnmez oluyor bu ykselen siz. Iyan libasnzla Sabah deil ve sis deil ve deniz deil oysa. a. Dev bir kelebek kanadn deerek kyor yenge bir kumsaln bysnden Gs daraltan basn deriyi trmalayan sz ve ot eimlerinden imdi kim sever beni Bilmediniz efendim Bilemezsiniz ki ld kalbim Annem gitti Bir yarktan geti babam ri ve kavrulmu elleri gibi Binlerce kelebek kanad binlerce yenge Annesiz byyememi ocuklardan gibiyim ok byk bir kumsalda kaybolmu gibi Bilmediniz efendim Bilemezsiniz ki ld kalbim Develerle tabutlar uzaklayor ve develerle tabutlar Yreimde durmadan kum tepeleri Annemin ve babamn hecinleri imdi kim sever beni imdi kim sever beni

280 |

BABA BU KTAP SANA

BRAHM TENEKEC (1970)

Kastamonu, 1 Eyll 1970. iir kitaplar: Kpk (1997), Peltek Vaiz (1988), Gzellik Uykusu (2000), Giderken Sylenmitir (2004). Baba temas, Uzak htimaller Sultan Baba (Gzellik Uykusu, ule Yay., st., 2000, s. 23-24) ve Bar Grmeleri (Merdiven dergisi, S. 22, Ekim 2000) isimli iirlerinde ele alnr.

Uzak htimaller Sultan Baba

uzak ihtimaller sultan baba dilinin tozunu al, bu da ancak birdostla mmkn olur diyorsun. ne ki bir lm kald kafa dengi benimle ve yle hafif ki elim korkmaz oldu tersinden bir yetim bile. uzak ihtimaller sultan baba dalar bile kan kusuyor, ufak i benimkisi zlmen yersiz yurtsuz, halbuki sevinmen gerekiyor szm Ona hatrla istersen bir ismaili smail ki gzlerimizin aka aka iine neyse...

281 |

BABA BU KTAP SANA

M. HANF SPRL (1970)

Erzurum, 1970. iir kitab: Bir Bardak Suda Kurulan Hayal (1997). Oul Denemeleri-2 (Bir Bardak Suda Kurulan Hayal, Kra Yay., Konya, tarihsiz, s.-28-31) balkl iirinde baba temasna yer verilmitir.

Oul Denemeleri-2
deneme bunlar da ge krmz kta ar yolunu bir metropolde a haritan ite o bulvar cennete gider bu bulvar arafa brn sen bul bu korkun kreselde ki btn bulvarlar alm oraya seccadenin ve alnnn ve kalbinin temiz olduu kadar yneleceksin haritan okumaya biz hepimiz oul babalarnn oullar vurulmu oullarz bu yzden ite aamadk oullarn vuracak babalar onlar kabullenecek analar kar yayor gklerimize kan tutuyor ellerim lambalar sokaklar terk ediyor lambalar karlar aydnlatyor lkem karanla gmlyor olmuyor oul

282 |

BABA BU KTAP SANA

karlar bile n ekiyor sokaklardan uzun ehirli geceler kanla bouluyor ellerinden tutuyorum karanln lambalarn seni alyorum araya kar ve lkemi alyorum bir haner bardr tutturuyorum hanerler bir inip bir kalkyor sraya giriyor gizli servisler parmak izi sryor karda katiller hanerlenmi barlar da alyorum araya kalanlara lkemi arattryorum lamba izleri veriyor bizi ele balyor tarafmdan bir soru/yorum gecenin katillerine analarmzn dualar oul terk ediyor dualar bizi dualarmz tayor bizi tanacaa gklerin dilini zyorum sana retiyorum oul kar kristallerinin dual gklerin duda nasl plr retiyorum oul halla gibi atlmaya bekleyen yer yer ve ehir karanlk kalpan karp aydnlatyor lambalar geceyi oulu beni dinle beni dinle ey oul parmak hesab yaptran oul beni kendinizi temizle dualarla temizle

283 |

BABA BU KTAP SANA

MUSTAFA KELOLU (1970)

Balkesir, 1970. Babam balkl iiriyle, scak bir baba-oul ilikisini dikkatlere sunar.

Babam
babama
babam sabahlar seher yeliyle mesh ederdi yreini tarhana orbasna kak sallar nasrl elleriyle tutard akmak tarlann yolunu dudaklarnda hep ayn trk divane ak gibi dolarm yollarda kz senin sebebine kaldm istanbullarda oysa istanbul onun iin uzaklardaki oula hasret brakan bir koca ehir hi gitmemi hi grmemi olunun diline dolanan sokaklarnda hi yrmemi yorgun yrei her teklediinde usulca kvrlr bir keye olunu zlermi dilindeki duaya mutlaka uzaklardaki olunu da eklermi iinde dmlenen hasreti yastk yapp bana derin uykulara dalarm babam oul! ey yrei delimen sevdalara tutkun oul diye saykladn syler annem her akam babam! ey yrei usuz bucaksz krlara tene koca adam! bilir misin olun da zler seni sayklar senin ismini her gece uykuyu kovalarken ssz odalarnda bu ehrin yreine smscak ellerini drr durmadan. iinde hasretini bytr.

284 |

BABA BU KTAP SANA

MEHMET AYCI (1971)

Adana-Saimbeyli, 3 Mays 1971. iir kitaplar: Size Selam Getirdim (1992), Sel (1992), kinci Yrek (1993), Mor Kitap (1997), Ak Bir Deniz Ryas (1999). air, oalan (Mor Kitap, Kra Yay., Konya, 1997, s. 47-50) iirinde baba temasna yer verir.

oalan
-babama ve amcamainsan bir yorgunluktur sevgili babacm bunu sen sylemedin, kimseler sylemedi bir sabah baucumda kitaplar masamda iirlerim gnlmde gen sevdalarn haylaz kzgnlklar eldivenlerim iinde kmldayan gllerle ben yazdm hayatmn sar duvarlarna ben yazdm, dikenli, uzun yollardan dolatrdm szleri binlerce dudak demi tlsml kelimeler kl etti giysilerimi avucumdan dald sonra bir bahar geti kfl kaldrmlardan shi, bir bahar myd o yaz ergenliim kiralk pencerelerden gkyzne baktm iime konan sereler, kitaplardaki efsun balkonumuza uzanan dal, sahi bir bahar myd?

285 |

BABA BU KTAP SANA

annem stten bir ikon gibi hayat duvarlarmda oluna uzun bir at olduunu sylyor. mnasz buluyorum btn ayinlerimi gzlerimi afyon gibi iime ekiyorum rahibeler gryorum meryem gzelliinde ar ta merdivenlerde bahar gzlyorlar bir kap aralanyor badem ieklerinden kk bir tufan alyor iekleri, bahar annem bir rya oluyor benimle konuuyor bir ressam anlamayacak benim bildiklerimi nk ben glgeleriyle oynayan bym bir ocuum renklere kan veren damar benden alnd nk gzlerime ereveli bir gzlk geirildi krelmi bir hanerle kestim duygularm yemi aldm bahelerden alm bastrnca rktp yalnzlm zeytin gzl yr aldm. bir irem hrszym sbk bir mntehirim sevgili babacm annemin bir meryem gibi skunla emzirmesi senin siyah salarmda defineler araman gn getike arlaan yorgunluum iindi! aradm mevsimleri bahar bulamadm -insan bir yorgunluktur sevgili babacmbunu sen sylemedin ben yazdm duvarlarma klden avularmla kapandm yazlara ellerimi aradm

286 |

BABA BU KTAP SANA

MUSTAFA BAK EFE (1972)

Bursa, 1972. iir kitab: Ku Defteri (1996). Baba temasna Ceplerim (Ku Defteri, Uluda Yay., Bursa, 1996, s. 18) ve Adm Unuttum (Age, s. 55) adl iirlerde yer verilmitir.

Ceplerim
Ceplerimde ne var Dnyacklarm Ceplerimde Ellerim Ellerimin ii imin sevgilisi var Yalnzca ben varm ceplerimde Czdanm yok Ceplerim ok olsun babacm Ben yalnz ocukluumun ceplerinde kaybolacam

287 |

BABA BU KTAP SANA

HSEYN KAYA (1975)

Sivas, 1975. Hseyin Kayann Geerken (Yitik Dler Dergisi, S. 3 Ocak 2000), Elem iei (Yitik Dler Dergisi, S. 15, Ocak 2002), Babalar ve Oullar (Shan Dergisi, S. 2, Haziran-Temmuz 2003) balkl iirlerinde baba konusuna atflar yaplr.

Geerken
sen baba sen bilirsin bu yknn sonunu ite bu son yldzm gmde bana kalan ve en sadk havarim kapmdaki akasya sen baba sen bilirsin bu yknn sonunu hangi rmak tkendi hangi lde bilirsin hangi lde unuttum bu kavruk yreimi hangi gn altnda yitirdim kaybolan sen baba sen bilirsin bana ne yaamak de ne de denizi anlat

288 |

BABA BU KTAP SANA

hibir yerinde byle bylece bu hayatn hibir yerinde akn her yerinde acnn ben burda kaldm baba ben byle yayorum yaadm byle ben byle geiyorum getiim atelerden

Elem iei
sen beni kime brakyorsun. bir kez olum deseydin olmazd aclarm knctmazdm damda yeeren baharlar baba sevgili babam ben byle yitiyorum bir kez karanlma domadan baklarn mzrann ucunu evirme yreimden evirme dnem geri gidecek nerem kald ne yanmayan bir gemim ne tayfam ne havarim bir kez olum de bana baba denizden geldim hi dinmiyor frtna hi dinmiyor ki baba

289 |

BABA BU KTAP SANA

ahidim ol rzgara nasl saldm gideni yaral ve yamal yzmn ahidi ol ldeyim hseyinim ahm ulamaz sana ahidi ol dilimi lerzan eyleyen ismin bu yoksul mrmn elem iei imdi yalnz sensin ve sensizliin

Babalar ve Oullar
babalk dediin bir dinmez sz bir bitmeyen umut, amaz tomurcuk karanlk mrmde hznn yldz yzne bakarken yittiim ocuk babalk dediin bir dinmez sz anladm anladm anladm seni hangi akn bana baladn sebepsiz alnmdan pp de beni neden sessiz sessiz aladn anladm anladm anladm baba

290 |

BABA BU KTAP SANA

NLAY ZER (1976)

stanbul, 6 Mart 1976. iir kitab: Zamana Dalan Nar (1999). Nilay zer, Babam in Bir Sonsuz (Edebiyat ve Eletiri Dergisi, S. 59, Ocak-ubat 2002) balkl aadaki uzun iir ile baba airleri arasnda yer ald.

Babam in Bir Sonsuz

daha ok sever miydim umasn bilseydin babamsn ah keklik burcu bir talan! ekinler sararrken dodun mhim bilgidir on kardein k lleri saymazsam ykandn tuzlandn kundaklandn skca orak scaklarnda bir pembe olan evlerin nnde kk bir hayat kml kml dipdiri iltenler karncalar ve toprak dediin cana musallat yalnzln ocuklara kadar indii eflatun akamlarn ubeyi babam! faydasz kamlardan kurduun ordu kurtlarla savamaya sensin gidecek sensin gidecek yz koyunun peine vadiler yle derin ovalar yle geni stelik trke bilir yank dalar bir arsan allah bin kere ses verecek yatya kalan yamurlar yznden hep slak deinde revir iniltileri inanmak nice yanldktan sonra kendine

291 |

BABA BU KTAP SANA

budaylarn birliine hamur teknelerine inanmak yedisinde sorusuz onun da beter mahmuzlar kuanp ahlanan bir yantla on beinde inanmak sonsuzun hie erdii deil bulutlar hamamda kadnlar gibi oynak sar tyler pazenler... insan kamaabilir kitaplarn zifiri ferahl yok henz henz dnya harflerden yaratlm da deil kara lastik pilli fener pazar ekmei sevin bir taa be erik atan aatr ve bayramlar az taddr ama mezar stlerinden toplanan ekerlerin azab uzun srer duas yaplmazsa bir kere bisiklete binmitin babam yukardan grmtn kyn bulutlarn ama nasl zer bu hafiflik uyannca daras alnm yaamlardr ryalar ryalar defter kalem gerekler kum masas parmanla yaz ren nce yoksul olduunu sonra insan olduunu btn aclarla akran tohum serp su ta daarcndaki le emek israf deildir harcan da harcan insan olmak yetmiyor insan anlamaya szmak gerek o rk hartamalardan gtrdn tavuklarla birlikte kire benzin retmene armaan ey sesleri semirmi yaz alfabe! babam yeniden byr m oralarda buralarda ehirli kzlar gibi bunalsam! biliyorum tilkiler pusar geceye tr ve lk olur evlerin dili cinai bir hevesle yarna alanan

292 |

BABA BU KTAP SANA

gn gibi biliyorum bende devam ettiini fileri ellerimle derer ellerin ey gelincik kurumlu tepelerin akr! ayaklar altndan sevaba kaldrlm ekmekleri ptn dudaklarnla syle hangi yldz seninse onu veyim davran zrm kalmasn davran kuku gveyim baaklar arasnda kanl bir hasat vakti salarn eytann trpanyla kesilmi ne kadar sknsan kirleniyorsun babam sen esmer undan yaplm deilsin ki arlsan be keder bildik cin isimleri dl ve akn sureleri tertemiz ezberinde her akla ksmet midir uyanp da lmden birdenbire anlamak zerrecikleri! caydn gller vard o zaman kargalarn alp alp karnna gizledii yeil talar mavi boncuklar vard ishl iini boaltmamt toydun kendini gizlemedin kem gllerden srganlar kaynad dvld havanlarda ve macunlar srnp erbetler itin inceysen dal gibiysen bu senin kabahatin rzgr skp gtrrken gvdeni grdn korkuluklar daha direngen yayk seslerinden umut telvelerinden yavan bir gayretle topladn da kendini ganimeti kargalarla paylamadn yeniden! bydn yz srerek ksnl uhaya battal yataklarda alkalanp duruldun anlarn arasndan fareler bakar gibi krlang yumurtas bulmu gibi tarlada kotun haber verecek bir ak aradn alnnn dar atks kuytular ardn sra

293 |

BABA BU KTAP SANA

clz bacaklarn birbirine dolak herkes kendine sanr tende srarl herkes dizlerini kanatt kapaklandn kadn henz frsat varken masallar knamak ve barmak istedin: yok mu bo bir kerevet! hayret uzlayor kanmla zehrin sesine karan efkrn meleziyim ate farz... kl snnet... uzayacak bu dua ya ben baba!... ya ben nasl k olaym sana benzeyen bir yaz bulamadka! elii bir karyola istiflenmi ilteler kav kalayl kap kacak belki dilsiz bir radyo vardn attn atallanan yollara ehir okuldu nk gitmek gerekti bazen nk kalmak vakf topra gibi bakasnn yn gibi sonusuz nk sussan yazmanlara yorgunluk konusan uursuz szn irek obas gittin yanan karnlarn souk duvarlara srtp rahatlad ergen kzlar! kyl ismin yatl bir kyma kaytl niforman hep ya hep tela kaldrmlara kafa tuttun da ne oldu yenimek yle dursun yarmad sokaklar kollarn dertletiin dereleri boarken eski harmanlar hoyrat gezerken glgen yapmack bir merakla sorsaydn stlerine andka m rtbe alr anlar? arlar sinemalar ssz duraklar almak gnlere kymaktr ilkin sonra sonra u verir direnmenin sancs sonra sonra yoksunduun bir sicim hi arkadan olmad sahi bir kadn iki ocuk hayata iyi gelir sineklikli pencere ift kenesetli saka

294 |

BABA BU KTAP SANA

ara sra bardaklara boalan bir srahi uzun seferlerden kalma o bahriyeli hzn yzn ince kadehlere hep yenik dei ki deisin evin yazgs yeltenmem elbet edepten ileridir bir kzn babay yazklamas! kara sakz yaks dindirmedi hi baharlar hazin bir ark gibi nkseden zen ve zerken hor gren bileklerinin zahmetli arsn demek kenetlenmi kollar yarp amansz bir evkle halaylara eklenen demek mendil sallayan pskl sryen genliin imdi aput stne aput bamz okasan hayrattk sana sakaln ptrsen tvbe ve yatr oysa ifa datan dallara uzanrdn ve herkesten gizli severken bizi ahlatlar gvermi gibi keyifli yazdan eski bir trk mrldanrdn kimse duymazd seni duysa da dinlemezdi gsn eeleyen evcil gvercinleri kuuran ve kuururken hor gren sadakatini trlerdi mein gk yrtld eridi kralln onlarn gznde onlarn dzeninde bir meyveye ekirdek bile olamazdn sen sen ki hesap hanesinde eksik bir sfr hrsn kt kinin seyrek hl tamamlanmadn yalandka ksaldn hrmet dileme ve yerini kabul et onlarn szlnde cceler insan ksuratdr! kauuk tabanl yas! yklklerin srma boluklaryla kasklarn nemli tutan elli ya!

295 |

BABA BU KTAP SANA

btn kuyular azndr bar ve tankla ar iri bir siil gibi yaklm corafyay soumuyorsa fkenin lavlar dn sepilenmi bir dilin cmleleri iine giyindiin meseller hangi plak halkndr? cansz bedenlere sarldnda ya da bir bedelle vurulduunda boynun tek bal olmay azmsayan mazlumlar neden srda bilirler senizz? soluklan da anlat bozkrn sertliini dmanla birle lme kar nk enikleri glde bodular alageyikleri vurdular bir kuytuda orman kst da devrildi aladn imdi neden byle sakinsin baba sen bu ykleri at hrszlarndan m aldn? keke hafzama kusur bulsaydm unutsaydm keke esasl bir evlt gibi ama bu ya dikeni bu adr bezi bu kf senden bana miras bu ince ene eleime braktn bir avu kumdan arta kalm taneler yani hepsi bu salkmstler kadar sendenim ite dn tuttum uzattm salarm lrsem gslerimi rtsnler diye eyizimi barbar allklara serdim ekilecek ileye ikramdr diye kznm en zayf yannm sandn sandn ki hep hazrm el olmaya oysa akaklarndaki dehete den yldrmlara lehimli damarlarm mz sner camlarmz kurunlanr belki yaknlarz bir tehlike annda kstrlmken ve sonras yokken artk birbirimize bakar bakar susmayz

296 |

BABA BU KTAP SANA

madem huzuruna klmyor yordamsz bir kuun yarasndan ulanrz hayata ne mantk ne ahlk ne de ekil bilgisi aalayamaz bizi canmza kyarken bir baka akln aracsyz! mrn kiracsyz gideceiz naslsa silinecek yeryznden arkmz serin ve yalansz mavilerle bekleyen her baba gibi evhamla isterdin ya bala oul domadm sana! oul gibi dik durduka alklanan ben ne vakit kendimi bir baa nersem acnn harflerine edde koyan bir din ki vesvese fledi kulaklarma beni senle var eden rastlantya rperdim kabullendim bylece ensemdeki soluunu sirenler kornalar ve slklar dinince herkes iimden duyacak suru devlet ahrete sahip olmadan yamura karmadan gnein kan aslmza dnelim bu son alamet kapat kaplar babam ehir eve girecek!..

297 |

BABA BU KTAP SANA

KADR AYDEMR (1977)

stanbul, 13 Eyll 1977. iir kitaplar: Sessizliin Bekisi (2002), Dikenler Saray (2003). Bir lm Gn arks ( Edebiyat ve Eletiri Dergisi, S. 64, Kasm-Aralk 2002) balkl iiriyle almamza aldk.

Bir lm Gn arks
Darda kambur idenin uultusu Darda neteriyle Muambay kesen rzgr... Eline bulaan reineyi yine de toprak temizleyecek Glgen can ekierek akan bir suya dokunacak Ve iki l diken geecek gzlerinden Dizlerini amura verip teleyeceksin stne ilk topra Babann tabutuna Sarlp gitmek isteyeceksin Her ey hazr olacak kamaya Yamurdan talarn stnde u kertenkele ls hari...

298 |

BABA BU KTAP SANA

ONUR CAYMAZ (1977)

stanbul, 1977. iir kitab: Kh ve Rengi (2000). Tespit ettiimiz baba temal iirleri unlardr: Birini Sevmenin An Defteri (Kh ve Rengi, Hera iir Yay. st., 2000, s. 30), Hastanede Bir Pazar (Adam Sanat Dergisi, S. 201, Ekim 2002), Zaman Haritalar (Adam Sanat Dergisi, S. 211, Austos 2003).

Hastanede Bir Pazar

bir yl bir yl daha yle uzun bir on yl eder mi baba nasl anlatsam yalnz nasl bir menekenin soluu ssz bir dnya kuruyacak iekler yerine sevgiler sunmak isterdim ellerimle sana sarn bir altm bir gz kibrit p bir kzken halam senin ellerinde ilk kez cigaralar nasl sylesem ama nasl onun apandisti iin sattn en sevdiin mor bisiklet uzun bir ayrlk eder mi baba

299 |

BABA BU KTAP SANA

sen bir mendildin ben silemedim gzyalarm feriky futbol takmnda nc ligde kimbilir yirmi yan bir sahil eder mi sedef bir tesbih krmz bir chevrolet benimki islidir acdr bozuk belki yarm bir dize eder ederse seninkinden bir ak filmi kar m baba ah alasam alasam da gmsem yzm uyuduun yasta hastane koridorlarnda bilsen baba aylardan ekimdi hatrladn deil mi domak iin senibeklettiim zaman kadarn yllardan arklar geti klhani meyhanele sen istanbulun en iyi araba tamircisi iyi arkadand zeki mrenle mzeyyen senar ben koridorda iin iin alam evli barkl koca bir adam ne ok krm ne ok sevmiiz birbirimizi kaybolmuuz kimileyin ayn evin iinde yle bir elli iki yl bir yirmi be yl daha mutlu bir on dakika eder mi iyi eyler yapamam olsam da - senin gibi bahriyeli senin gibi ofr senin kadar futbolcu tamirci yeil gzl adambenden de bu iir hznl ama olsun olun air oldu baba!

300 |

BABA BU KTAP SANA

EKLER

YAHYA KEMAL BEYATLI

Annem
Annemin resminden mahrmum. Onun bir resmi haytmn en byk bir ydigr olurdu. Annemin smasn imdi iyi hatrlayamyorum. slm tesettrnn en edd bir muhtinde doduu, yaad ve ld iin bir resmini brakmadan kayboldu. Annem Nakiye Hanm, Leskofal Dilver Bey'in ve vranyal dile Hanm'n kznn en by idi. vranya'dan skb'e hicret edildii zaman annem on yanda imi. 1883te ilk ve son izdivc olarak, babamla evlenmi, 1884te ben domuum. Hatrlayabildiim kadar, annem orta boylu idi. Kumrald; semizlie meyl bir bnyedeydi. ok hisli ve asabiydi. Okumak ve yazmak bilmezdi. ok kuvvetli mtekddi. Be vakit namazn klard. Vekar ve haysiyet bahsinde mfrit bir derecede hassasd. Rencdeliklerini onulmaz yaralar gibi saklard. Babas olan byk babam Dilver Bey'i ve akrabsn tanmadm. Lkin iyi tandm anasna ve hemrelerine hibir sretle benzemiyordu. Babamla on iki sene kadar iyi bir hayat

301 |

BABA BU KTAP SANA

geirmiti. Bu mddet iinde, en byk ztraplar huysuz ve yreksiz bir kadn olan annesinden ve son derece kskan ve menfaatperest olan hemrelerinden geliyordu. Lakin 1895ten sonra babam ktleti. Onun yznden bedbaht ve mteverrim oldu. ki sene sonra da ld. Annem maraz bir derecede titiz ve temizdi. Be vakit abdestinden baka her gn def'alaraca elini yzn ykard. Benim ve kardeimin mektep vey sokak dn kirliliklerimiz yznden ilenirdi, bizi ykayp temizleyinceye kadar rahat etmezdi. Hizmetilerin temizlii bahsinde de saatlerce zlr, dururdu. Bir ok Trk anneleri gibi kocasnn akamclndan mnen ve maddeten bedbahtt. Kocasnn bu haline mtevekkilen onun akamlar iecei kadar ikiyi karsnda imesini ve yle yemek yemesini isterdi. On iki yama kadar, babamn zaman zaman ile haytna girdiini, her akam ikisini biz(im) yanmzda itiini hatrlyorum. Lkin ondan sonra, tyin edemediim sebepler yznden, babam, ikide bir de Selnik'e gider gelir oldu. annem babamn bu hlinden iddetle muztaripti. Nihyet bu Selnik'e gidip geliler ilemizi essndan ykan bir karar dourdu. Babam skb'de yaamak istemiyordu. Selnik'e gitmek, orada bir me'muriyet almak, orada meden bir insan gibi yaamak, hsl oraya yerlemek istiyordu. Tesalya Muhrebesi'nin balad bahard. Babamn skb' terk etmek ve Selnik'e gidip yarlamak hakknda verdii karar ilemiz arasnda bir bomba gibi patlad. Annem skb'ten, evinden, eyasndan, g bel ile kurduu yuvasndan ayrlmak istemiyordu. Bu karra kar isyan etti. Lakin fidesi olmad. Babam, bu karrn merhametsiz bir kalble icr etti. Annemin eyizlik eysn hamallarla tellallar arsna gnderdi, hara, mezad sattrd. Bu darbe annemi yataa serdi. Ben 12 yandaydm. Bu fciann lednniytna aklm ermiyordu. Bu noktay ydedeyim ki o zaman Rumeli ahlknda, yerlemi insanlarn tellallar arsnda eysnn satlmas hem haysiyeti muhill, hem de emet getiren bir ey telkk edilirdi. Tellallar arsnda ancak giden me'murlarn eyas satlabilirdi. Geri benim babam da me'murdu. Lkin itim mertebesiyle eraftan saylyordu. Annemin ztraplarnda bu noktann bir dahli varsa da asl ztrb yuvasnn mebbeden daldn hissetmesinden geliyordu. Zavall mm kadn ne kadar doruyu gryormu! Hakkaten o zamandan sonra kendi ld, biz evlatlar kk yada daldk, peran olduk, hsl o gn bu gn bir daha bir at altnda birleemedik.!..

302 |

BABA BU KTAP SANA

Hsl eymz satld. Annem hasta yatyordu. Doktorlar muyene ettiler. Mteverrim olduunu sylediler. Babam bu sebebi Selanik'e gitmek iin muzaf bir sebep olarak gsterdi; nk Selnik'de Jack Paa gibi mruf ve mtehasss doktorlar vard. annemi kurtarabilirlerdi. Babam bizden nce Selnik'e gitmiti. Nihayet bir Nisan gn annem, ben, kardeim Read, pek kk yada olan hemrem Rukiye, imdi ismini unuttuum bir arap halayk, bir de refkatimize verilen Ali Zam, skb'ten ayrldk. Ayrlmz fec' oldu. annem skb' btn kalbiyle seviyordu. Orada lmek, orada, s Bey mezarlnda, babas Dilaver Bey'in yannda gmlmek istiyordu. skb onun nazarnda tam bir Mslman ehriydi. Selnik ise, bilkis, Yahudi ve gvurla kark bir ayar diyr idi. Oraya gitmekden tee'm ediyordu. skb'den ayrlmz fec' oldu. Selnik tirenine gz yalar iinde bindik. Yunan muhrebesinin harretli ve edd gnleriydi. Btn Rumeli, gnllleriyle, rhunun btn fthat galeyn ile Tesalya'ya doru akyordu. Meer o ak da Rumeli topraklarnda son istiyl hareketimizmi. Tesalya'dan gelen yry ve muzafferiyyet haberleriyle glmseyen bir Rumeli ortasndan geerek Selnik'e vardk; geceleyin babam, amcam, akrabmz, hepsi istasyonda idiler. Arabalarla doru Ylan Mermeri'nde Evrenos-zdelerden Fik Bey'in konana gittik. Babamn kardei Ali Bey, Evrenos-zde Faik Bey'in damad ve i gveyisi idi. zdivcndan beri kars Aye Hanm'la, o byk konakta oturuyordu. Gelir gelmez o kona tatl bir misfirlik havasyla doldurduk. Selnik Tesalya Harbi'nin c huryle alkalanyordu. Biz ocuklar da kendimizi o havaya kaptrmtk. Annem ekseriy yatakda idi. Selnik'i grmek iin yalnz bir iki def kalkabilmi, sokaa km ve gaalib bir def da Be nar bahesine kadar gitmiti. Artk Selnik'e tammyle yerlememiz iin ev aranyordu. Babam Eski Saray'dan aa inen bir sokan iinde, denize nzr, gzel bir ev bulmutu. Oraya tandk. Annem o evin n sofal bir odasnda hasta yatyordu. Babam, Selnik adliye Mfettiliinde bir me'mriyet almt. Gndz me'mriyetine devm ediyordu. Geceleri iki ve elence lemlerinde pyn oluyordu; ben de kendi hev v hevesimle dolayordum. Kk birderim ise ilemizin fec' vazyetini idrk edecek bir yada deildi. Annem, babamn kalbsizliinden ziyde, evltlarnn bu kaytszlna kar ili bir halde gnden gne fazla zlyor ve bitiyordu; bir derdi vard: skb'e gitmek orada, Mslman ehrinde, akrabs, tandk-

303 |

BABA BU KTAP SANA

lar ve konu komu arasnda lmekti. Nihyet pederim tahamml edemedi. Annemi ve kardelerimi skb'e gndermee karar verdi. Ben Selnik ddsi'nde tahsl edeceim iin Selnik'de kaldm. Annem skp'e avdet etti. Ben birka (zaman) Selnik'de dolatm, durdum. O yazn sonunda babam da hev v heveslerinin bir garib tecellsi daha olmak zere Selnik muhtinden brakar, tekrar skp'e dnmei arz etti. Beni alarak skp'e dnd. Annemi verem iyiden iyiye drmt. Kendisini, karaaalar altndaki eviminiz byk salonunda, yatakta, kendine bakanlar ortasnda, lm yatanda bulduk. Nitekim lm de gecikmedi. Ben zam derecede haar ve uar bir ocuktum. skp'e gelir gelmez eski arkadalarm bulmutum. Onlarla oynayp, koup, duruyordum. Kendi annesinden rencde, hemirelerinden mteneffir, kocasndan me'ys olan zavall annem dnyda yegne tesellsi olarak beni grmek istiyordu. Halbuki ben srekli bir afacanlkla ve rtkanlkla kouup duruyordum. Yalnz arada srada anneme dir endeleri hissediyordum. O zaman gidip bir kede alyor ve annemin lmnden korktuumu sylyordum. ocukluun bu evk ve hzn cezr medleri ortasnda iken bir gece annemin etrfnda fazla kalabalk kadnlar grdm. (...) (Yahya Kemal, ocukluum, Genliim, Siys ve Edeb Htralarm, Yahya Kemal Enstits Yay., st., 1973, s. 3-10.) *** (..."Yahya Kemal, htralarnda, mesel babam diye bir fasl ayrmamdr. Annesinin strbna sebep olduu iin, babasna krgndr. Geri bu krgnlk, Paris'e firrndan sonra, babasnn gsterdii efkat ve alka dolaysyle hayli yumuam fakat yok olmamtr." (Bu ifadeler, Nihad Sami Banarl'nn yukarda ad geen kitabn sonuna ekledii deerlendirmeden aktarlmtr.)

LHAN BERK "... Ya babalar? Yok babalar (o elinden ancak bayramlar tuttuu, o kara, bodur, iek bozuu adam). ( "Bir Fotoraf" balkl yazdan, lhan Berk, Uzun Bir Adam, YKY., 2. Bas., st., 1987, s. 14.) *** "... Sanki ocuk olmamm ben. Bunu byle istemi olabilir miyim? Sanmyorum. ocukluunu, bunu kim bilmek, anmsamak istemez?

304 |

BABA BU KTAP SANA

ocukluk gibi gzel bir ey var mdr bu dnyada? Yani bu dnyay kendi maln gibi bilmek, onu yle kullanmak, onda evinin bahesinde dolarm gibi dolamak, oynamak... Bunu kim istemez? Kim byle bir dnyada ocukluk yok diyebilir? Ama bunu ben diyorum. ocukluunu yaam olanlarla benim aramdaki ayrm denir? yle sanyorum ki benim ocukluum olmad derken, babam, bir onu dnyorum da byle diyorum. Aslnda benim "Babam olmad, ben baba nedir bilmiyorum2 demek yerine, "ocukluum olmad benim," diyorum. Nedir ocuklukta anmsanan hem? Bu dnya deil de nedir? Ama en ok baba olmal. ocukluk asl babayla balyor. Babam dnnce, ondan pek bir ey anmsamyorum, ite bunun iin de benim ocukluum olmad diyorum. Onu, doduum, bydm evde hi grmedim. Onunla hi oynamadm. Kimi bayramlar dnda, babamla hi el ele yrmedik. Bunu bile sylemem zor. Beni hi dvm olabilir mi? Bilmiyorum. Hi sevdi mi? onu da bilmiyorum. Elinin yanamn stnde hibir ans yok. Onunla bir deniz kysna, kra, dalara kmadk. Gkyzne birlikte hi bakmadk. Nasl kzar, neye kzar, neye sevinir? Bilmiyorum. O benim salt bayramlar grdm, elini ptm, bana, yine yalnz bayramlar esvaplar alan birisiydi. O kadar. Babam, ben dounca ekip gitmi, bir daha da eve ayak basmamt. Bir yeniyetmeyken ldn renince de hibir ey duymadm. Bugn mezar nerdedir? Onu da bilmiyorum. Merak da etmiyorum. ("Gnaydn Yeryz" balkl yazdan, lhan Berk, Uzun Bir Adam, YKY., 2. Bas., st., 1987, s. 15-16.) ***

Bodur Esmer Bir Adam

Babam bodur, enikonu esmer, yuvarlak yzl, kaln dudakl ve bol dllyd. Babam gzmn nne byle getirebiliyorum. Hovardayd. apknd. Bunlar ben ok sonra rendim. Evde babamdan sz edildiini hi duymadm. Annem babamn azn hi azna almazd. Ablalarmla aabeylerim de bana bir ey anlatmadlar. Annem ilk kars myd? Bilmiyorum.annemden alt ocuu olmutu, bir o kadar da ikinci karsndan. Benim bildiim bunlar.Kimdi babam? Manisa'ya, Karaman'dan nasl gelmi, annemle nasl evlenmiti? irkin bir adamd. Pek az konuur, pek az glerdi. Suskundu daha ok. Usumda hibir tmcesi yok. Ama dilsiz olmadn biliyorum. Suskunluu, durgunluu nereden geliyordu? Ben yoksa onu tandm zaman m byle iine kapanmt. Bir kara adamyd.

305 |

BABA BU KTAP SANA

Anadolu insanlarna zg bir huy muydu bu? Babamn bende hi fotoraf yok. Ondan kalan hibir ey de. Bir saat, bir zincir, bir azlk, kir kadeh kalsn isterdim. Herhangi bir ie, ksaca. Yry, hareketleri yavat. Byle bir adam nasl apkn olabilirdi, kadnlarn ardna nasl derdi, nasl kandrrd onlar? ayorum. Onu sevinli, fkeli, lgn hi grmedim. Bana bir ey almak iin Manisa'nn arlarnda dolarken hi konumazd. lerini de hep byle sessizlik iinde grm gibi gelir bana. Babam eitli ilere girip km biriydi. Ama ben en ok iini biliyorum. Bunlardan ilki, leblebicilikti. Babamn byk bir leblebici dkkn vard Manisa'da. Uzunlamasna bir yerdi buras. Dkknn hemen aznda iki leblebi oca vard. Bu ocaklarda leblebiler kavrulur, sonra da uvallara konurdu. Dkknn dibinde uval uval kavrulacak leblebiler dururdu. Olduka byk bir iletmeydi bu, drt be kii alrd. Dkknn dibi iyice karanlkt, pek de k szmazd oraya. Bir toptanc yeri olduu iin de yle girip kan olmazd. ersi klar scakt. Yazn da kaynard. Babam kapya yakn bir yerde oturur, iini oturduu yerden grrd. Burasn ne zaman, niin brakt bilmiyorum. Bundan sonra onu bir yourtu dkkn iletirken gryorum. Bu da byk bir i yeriydi. Kitap dkknlar gibi de raf raft. Bu raflarda stleri rtl daarlarda yourtlar dururdu. Babam burada kollar sval, nnde de petemalla bulurdum. ou zaman yz ask, hep iini dnrm gibi bir hali vard. Hep de ayaktayd. Yourtuluk byle bir iti. Yerlerinde duran, kmldamayan yalnz yourtlard. Bir sra askerlerdi sanki, iple ekilmi gibi de dzgn dururlard yerlerinde. Babamn buradaki yaam stne de pek bir ey bilmiyorum. Benim en ok anmsadm iiyse muakplkt. Benim ocuk dnyamda bu szcn yeri ok byktr. Yeryznn en somut bir szc gibi gelirdi bu bana. Grrdm onu. Bir insand sanki. Anlamn hemen amay, kapall, karanl en sevdiim ynyd. Okulda babamn ne i yapt sorulduunda 'muakp' deyip kesip atardm. Anlamnysa retmenlerden baka kimse bilmezdi. Bu da beni korkun sevindirirdi. Arkadalarmn arasnda bir doktor oluymu gibi grrdm kendimi. Bu yzden ite severdim bu szc. Babamn bu yeri bir yazhane biiminde, iki katl bir yerdi. Kapdan girince,camn nnde bir masayla sandalye dururdu. Masann karsnda derimsi yerler vard, birtakm kadnlar, erkekle, burada bekleirlerdi. Bunlar babamn mterileriydi ve hepsi de yoksul kyllerdi. Babam bu kyllerin hkmetteki ilerini kovalar,

306 |

BABA BU KTAP SANA

karlnda da onlardan para alrd. Dnyorum da babama en yabanc gelen i buydu. Ben onu kt kalemle ilk gryordum. Daha ok da ktlarla. Elinde hep bir yn evrak olurdu. Babam bu ie yabanc buluum onun okumak yazmak bilmemesiyle ilgilidir. Byle birinin bu ii nasl yrttne (yrtyorduysa) hl aarm. Bu benim babamn bildiim son iiydi. Bundan da yaknmyordu sanrm. Yazhane diye tuttuu bu yerin stne kadnlar kapattn duyardm. Babam iki kez evlenmiti ama, kadnlara bir trl doyamamt. Bu ii de olsa olsa bunun iin seviyordu. Babamn bu hovarda nnn yannda biri baka n daha vard ki, bu daha da yaygnd.bu, son iini ok savsakladndan olacak, adnn yanna bir De tevzir veli ekleniyordu. Bundan ok, ama ok utanyordum. Babamn son iinden kazand bu n ben genlik yamda rendim. Bunu rendiim zaman da ben artk tevzir Veli'nin oluydum! Bildiim kadaryla da bu babamn en uzun ii oldu. Bu dnyadan da yle gitti. Babamn ileri byleydi ite. (lhan Berk, Uzun Bir Adam, YKY., 2. Bas., st., 1987, s. 21-23.)

ATTL LHAN
(...) (tarz- kadim) sevilmi bir iirdir. Yazmtm sanrm, babam airdi, divan tarznda gazeller yazard; ben de elbet, hem onun iir tutumunu yadsyordum, hem de kendimi ona kabul ettirmeye alyordum. Kolay kolay gelmedi ya, o ayr sorun. "tarz- kadim", bugnk kafama gre, yanl bir saldr tutumundadr. Besbelli Abdlbki Glpnarl'nn yaymlad divan edebiyat beyanndadr adl kitabn etkisindeyim. (...) (Attil lhan, Sisler Bulvar, Bankas Kltr Yay.,st., 2003, s. 158159)

CEMAL SREYA 56. Gn'den...

... Babamn trajik lmn anmsyorum; kz kardelerim, halam, bakalar, kendilerini yerden yere atyorlard. Benim gzmden ya gelmemesi o dnlerde dedikodu konusu bile olmu. Bir sre sonra,

307 |

BABA BU KTAP SANA

kz kardelerim, halam, bakalar, geree altlar. Ama benim iimdeki dm zlmedi. yl sonra Aksaray'da (Sezai'ye anlatmtm), on yl sonra Beykoz'da gittiim kahvelerde birok kez babamn az ilerdeki masada oturduunu grdm. ayn iiyor, az sonra da kalkp gidiyordu. Yanlsama, evet. Ama neden btnyle ilemiyordu yanlsama? Niin yanna gitmiyordum? "Sizin Hi Babanz ld m?" adl iirimi babamn lm zerine yazdm sananlar var. lk iirlerimdendir. Babamn lmnden drt yl nce yaymlamtm onu. (...) Drt yandaydm. Bir yandaki kardeim Kemal lm. Babam kollarndaki bir yastn stnde tayor onu. Ardnda bir kalabalk. Ar ar ilerliyorlar. Ben penceredeyim. K. (...) (Cemal Sreya, Gnler, YKY, st., 1996, s. 26)

LK TAMER

Lmba Pf Demesin
Babam "peki Tahsin" diye bilinirdi. lmnden ok sonra tandm yal bir antepli, "Senin baban iki eyde nclk etti; Antep'e iki yenilik getirdi," demiti. "lki, ipekilii getirmesi. pekli dokumacln o balatt." "kincisi?" diye sormutum. "Antep dndan gelin getirdi. Bir yabancyla evlenen ilk Antepliydi." Yabanc. Yani Eskiehirli. Annem Eskiehirliydi. Babamn askerlik arkada Halil Atlmaz'n kzkardei. Antep'e gelen bu yabanc gelin akrabalar tarafndan pek gleryzle karlanmam. Babam da hepsiyle ilikisini kesmi. Sadece teyzesinin kz Hasibe'yle, Hasibe Bac'yla grrdk. Bir de uzak bir akrabayla, Fatma abla'yla. Sadece onlar benimsemilerdi annemi. tekilere, "Bu benim karm. Onu size ezdirmem," demi babam. ok severdi annemi. Ona kt. Anneml de babama kt. Yaamlarnn sonuna kadar srd bu ak. Annemin, lmyle sonulanan uzun hastal srasnda babam onun hastanedeki odasnda kald hep. Deil sokaa adm atmak, bir alt kata bile inmedi.

308 |

BABA BU KTAP SANA

Babam ninemi de ok sever, sayard. Annemin annesini. Evlenince onu da getirmiti Eskiehir'den ninemi anne bildi. Ninem de onu ikinci olu sayd hep. Annemin lmnden sonra bile, Eskiehir'e, Halil Day'nn yanna dnmedi. Babamla kald. (...) Krttepe dneminden bana anlatlan bir olay, uurtma uururken ayaklarmn yerden kesilmesi. Babam uurtma yapm bana. Kocaman bir uurtma. Onu tepeye birlikte uururken, "Sen brak" diye tutturmuum. Babam ipi bana braknca da havalanmm. Babam bacaklarma sarlarak Antepli Sperman olmam engellemi. Ama bu olay, babamn uurtma yapmasn engellememiti. Sonradan tandmz evin avlusuna talar, renkli katlar tar, birbirinden gzel uurtmalar yapard bana. Yazhanesi Dunlop Garaj'nn avlusunu evreleyen odalardan biriydi. Ayn sradaki odada tezghlar vard. Orada alacalar, kutnular, itariler dokunurdu. Ustalardan en ok kr aabeyi severdim. Babam da onu ok sever, korurdu. (...) lkokula balamadan, gn yazhanede geirirdim ou kere. Babamla. Sabahlar erkenden kalkardk. Btn Antepliler gibi. Gne doduktan sonra uyunmazd. (...) Topa evirirdik. Krmacasna. Birinin att topa yerde dnerken, teki kendi topacn onun stne frlatrd. Benim topalar, mahallenin en salam topalaryd. Hi krlmazlard. Babam zel olarak imirden yaptrrd onlar. Ben de renk renk boyard. Oyunlarmz Sitti Zeynep izlerdi hep. Babamn kzkardei. Bacaklar tutmazd. Bir yerden bir yere srnerek giderdi. Kan ter iinde zerdali aacnn glgesine ktmzde yanmza gelir, kendi uydurduu masallar anlatrd bize. (...) 1940'larn sonu, 50'lerin bayd. (lk Tamer, Yaamak Hatrlamaktr, YKY, 2. Bas., st., 2002, s. 15-18)

HLM YAVUZ Dindar Bir Cumhuriyet Brokratna vg

Attila lhan'la hasbelkader, airlik ve yazarlk dnda bir ortak kaderi daha paylayoruz. O da, ben de ocukluk, hatt ilk genlik yllarmz Anadolu'nun o ku umaz, kervan gemez ilelerinde geirdik. Bir on yllk zaman farkyla elbet! Kaptann (Biz 'Baylan'clar Attila lhan'a

309 |

BABA BU KTAP SANA

'Kaptan' deriz) 1930'lu, benimse 1940'l yllarmz... (kimizin de babas kaymakamd: 'air Serdi lhan Bey' Ilgn'da, Bahe'de; 'Babam air Yahya Hikmet Bey' ermik'te, Stler'de, Orhangazi'de, Terme'de...) Cumhuriyet idarecilerinin gerekten de 'kendilerini' devlet'in zerinde, devleti de halkn zerinde bir hakim-i mutlak' telkki ettii yllar... Attila lhan'n geenlerde Cumhuriyet'te yaymlanan bir yazsnn bana bunlar dndrttn, beni duygulandrdn sylemeliyim. 'Ben', diyordu Attila lhan o yazsnda, 'Ilgn bozkrna on bir yanda bir 'memur ocuu' olarak ktmda, yllardan sanrm 1936 filand; 30'lu, 40'l, 50'li yllar -Anadolu'nun bu en karanlk ve kederli yllarn- irili ufakl ilelerde, halkn iinde bulunduu darlklar ve yokluklar ekerek, yaadm. Memurlarn -hele en utakilerin, hele cumhuriyetin ilk yllarnda- nasl bir 'fed-y nefsle' kendilerini iine adadn kimse inkr edemez. Edemez de, bu memurun kendisini 'devlet', 'Devleti' de halkn zerinde bir 'hkim-i mutlak' telakki etmesine engel olmaz!' (Cumhuriyet, 15 Eyll 1997) Bir yandan 'feragat-i nefs' ile almak, te yandan kendini bir 'hkimi mutlak' olarak halkn zerinde telakki etmek! Attila lhan'n tesbiti dorudur. Tek parti devri Cumhuriyet idarecilerinin problematii budur gerekten!... ra Lapidus da sylemiyor muydu: 1950 ylna kadar rejim, 'olduka iyi eitim grm ehirli brokratik ve asker elitin lkenin btnn hkimiyetleri altna ald' bir rejimdir. Ve Lapidus'a gre, bu rejim 'Osmanl sisteminin devam (altn ben izdim HY) niteliindedir. lem ve eraf (ve ilve etmeli: 'tccar!' HY) siyasal otoriteden dlandlar (...) Rejim Trk halk adna kurulmutu, fakat Trk halkndan hemen hemen kopuktu.' Babam Yahya Hikmet Yavuz, olduka erken bir yata, 1950 ylnda emekli olduunda ben on drt yandaydm ve onun kaymakamlk yapt yllara ilikin hatralarm vard; -ve, elbette ok nemli bulduum bir tesbitim: O da, babamn, tam bir fergat-i nefs ile almasnn yan sra, kendini bir hkim-i mutlak saymak, Devleti halkn zerinde bir tahakkm arac telkki etmek yle dursun, fisebilillh halkn hizmetine vakfetmi bir insan oluudur. Bir insan- kamil! emsi-i Sivas'nin 'Hakk'a makbul olmak ister, halka menfur olmadan' msranda dile getirdii ahlk kendine dstr edinmi bir Hak ! Tek parti devrinin ceberrut idarecisi imajndan uzak, o imajla badamas sz konusu olmayan biriydi Yahya Hikmet Bey. Onun iin,

310 |

BABA BU KTAP SANA

1965 ylnda, lmnden hemen sonra yazdm bir yazda yle demitim: 'ou kez, senin iin 'niye bu kadar hogr?' diye dnmmdr. En mutsuz gnlerimizde bile senin ba kaldrdna tank olmadk. Emekliye ayrlp Fatih'in arka sokaklarnda, kiralk katlarda, bir kar gecesi annemle bir olup sana yklenmemi miydin? Bakalarna yaplan hakszlklar hogrmeyen sen, hakszlk sana yaplnca niin susuyordun? '38 yl bu devlete erefle hizmet etmemi' miydin? (...) Sava yllarnda, boydan boya zeytin aalaryla kapl bereketli topraklar zerindeki bir Bat Anadolu ilesinde (...) halkn kirli kara ekmei bile bulamad yllarda bir aann 'Kk beye armaanmz olsun efendim!' diye bir teneke beyaz peyniri getirdii gece, utanmazln suratna bir balta gibi indirerek jandarmalara teslim etmemi miydin? 'Ben olumun boazndan haram lokma geirmem!' (...) Senin Anadolu'nun 15 u kadar ilesinde halk dmanlarna kar atn sava kimseler bilmedi. (...) Seni iin olaand nk bunlar. Bu senin devindi. Hi kimse, devini yapt, diye vlmezdi, vlmeye hak kazanm deildi. vg, Allah'a mahsustu sence.' Babamn hayat ve idare tarznn tek parti ceberutluu ile kabili telif olmay, hi phe yok ki, onun dinibtn bir Mslman, dnya ve hirete yz evirmeyen bir Ehlullah oluundand. imdi unun altn nemle izmek istiyorum: Dinibtnlk, Yahya Hikmet Bey gibi bir Cumhuriyet idarecisinin zorba, ast astk kestii kestik cell bir brokrata dnmesine nasl mni olduysa, o her yl, Cumhuriyet Bayram Nutuk'larnda tekrarlamaktan sonsuz haz duyduu bir deyile, 'Cumhuriyet'in yksek idealleri' iin fed-y nefs ederek almasna da asla mni olmad! Yahya Hikmet Bey'in akamlar eve yorgun; ama halka ve Cumhuriyet'e hizmet etmi olmann gnl itminn ile dnlerini hi unutmayacam. Uzun uzun akm da denize ulap skn bulmu rmaklar gibi eve dndnde, gzleri prl prl olurdu babamn... Diyeceim u ki, Cumhuriyet'i ve halk asla bir kartlk olarak grmedi Yahya Hikmet Bey. Bu anlamda da atipik bir Cumhuriyet idarecisiydi. Bunda, inanm bir cumhuriyeti (Siirtte, Mdafaa-yi Hukuk Cemiyeti'nin kurucu heyetinde, gen idadi talebesi Yahya Hikmet Bey de vardr) olduu kadar, inanm bir Mslman olmasnn byk pay olduu muhakkaktr. Rahmet istedi. Rahmeten vsi. (Hilmi Yavuz, nsanlar, Mekanlar, Yolculuklar, Boyut Yay., st., 1999, s. 13)

311 |

BABA BU KTAP SANA

CAHT ZARFOLU
SARIKAMI MAYIS 1974. Babamdan mektup aldm, mays onsekiz tarihli. 1 Mays 1974 tarihli mektupuunu memnuniyetle aldm. Bu mektupuk kelimesini her iki trl de anladm. lki; demek kendisine ksack yazmm, ikincisi normal uzunlukta bir mektup yazmm, ama babam bu kltme taks ile onu ne kadar sevimli bulduunu anlatmak istiyor. Baban da vaktiyle o diyarda shhatca iyi idi diye devam ediyor. Souk olmasna ramen havas gayet salam ve iyidir, hele o amlarn yemyeil manzarasna doyulmaz, ben asker bal ile balayan ve 1926 ylnda Mara maarif mdrlnce rencilere ezberletilmesi iin okullara tamim olunan manzumumu O sarkamta yazmtm. Mektubunu alnca eski hatralarm canland. Sarkam-Kazman yolu zerinde o zemanki ad (Ktek) olan bir nahiye merkezi vardr, bilhassa benim namma ziyaret etmeni ok rica ediyorum, zemanmda yani bundan 50-51 sene evel 1923 tarihinde nahiyenin imam mulla Mustafa hayattamdr? Halife Numan efendinin kardei smail hayattamdr? bunlarn vefat etmi olacaklarn kuvvetle tahmin ediyorum, fakat ocuklar hayatta olacaklar, mesela mulla Mustafann kk olu Habib, Ismailin o zemanki kk kz vesaire, sonra o zeman okul hademesi (Mehir Ali) nin aceba kars veya kz samdr? O zemanki rencilerimden Hasan, Abo, Dede ve sair sa olup beni ha-rhyanlara selamlarm syleyiniz. Talebem olanlarn gzlerinden pyorum, muallim Maral Niyazi dersiniz, okulu kyn ierisinden o zeman jandarma karakol binas olan binaya nakil eden muallim derseniz hatrlarlar, (evet hatrladlar. Bir efsane kahraman gibi anlatlyorsun burada. Devrimci bir kaymakamla yaptn mcadeleden dolayi, byk kk bir dolu insana Kur'an- Kerimi rettiinden dolay, ezan okununca derse ara verip ocuklar, iekli krlara gtrr gibi topluca camiye gtrdnden dolay nesilden nesile anlatlarak hatrlanyorsun. Ve senden dolay beni aradlar buldular iltifat ettiler, bu insanlara Kuran yerine iki imeyi, Allah anmak yerine kumar oynamay retseydin, yabanclamann uak liderlerini sevdirseydin bam nmde dolaacaktm) Babam devam ediyor: O zemanki nahiye mdr Hasan bey olu Hami bey hayattam? Yine o zemanki nahiye katibi efendi hayattam? bir de nahiyenin kylerinden Efendi adl bir talebem daha vardr, acaba o da hayattam? bunlar ve o zemanki talebelerimden hatrlayamadklarm soruturma ile bulur selamlarm sylerseniz ok memnun olurum, hem

312 |

BABA BU KTAP SANA

Ktein havas gayet mlayimdir, imdi orada her trl aa ve bahar iekleri amtr, ykandmz ermik denilen scak su hamam duruyormu? ayam dse oralarn taiyle topra ile adeta konuurdum. Cahitciim, (...) namazlarn kl ihmal etme. her i allah azimandan biter, hepimiz onun huzuruna kacaz, ne mutlu yz ak kanlara, allaha emanet eylerim, babanz, Niyazi Zarifolu. SARIKAMI TEMMUZ 1974. babamdan mektup aldm, temmuz onbe tarihli. 16.6.1974 tarihli mektubunuzu Maratan avdetimde, evin kapsndan ieriye atlm buldum diyor: hemen mektubunuzu atm, sevgi ile okudum, salk haberlerinizle mteselli oldum. Cenab hak shhat ve afiyetle hayrl mrler ihsan etsin. Amin.(...) Kteklilerle konumana memnun oldum. Mulla Mustafa efendinin olu kck bir talebemizdi. Aferin ilk mektep mdr olmu, gzlerinden ptm sylersiniz. Mara sava hatralar br mektuba kalsn, imdilik bor (yurtlar kurumuna olan kredi borcum) yavan neticelendir inaallah. Mzeyyen dier yeenler, Ykseller, yani Mehmet eniteler, Fevziyeler rahattrlar. Aknn ayan bir jip ineme olmusa da ok kr bir sakatlk yapmamtr. Enitemiz Gafaroiu Ahmet Efendi siz sa olun vefat etmistir. Eminlere taziye yaz. Gzlerinden hasretle perim. Babanz. SARIKAMI EYLL 1974. babamdan metup aldm eyll yirmibir tarihli. 29 Austos 974 tarihli mektubunuzu hakikaten ge yazdnz. Harekat dolaysiyle (Kbrs harekat) merakmz ok artmt, bir daha salk haberlerini aradan uzun zeman geirmeden bildirinizki msterih olalm, hayrls ile inallah evlat sahibi olursanz bunu daha iyi anlarsnz, mehur hikayedir(...) yle ise bundan sonra mektubunu asla ihmal etme. Biliniz ki gzmz, kalbimiz sizlerin zerindedir.(...) Babanz. SARIKAMI ARALIK 1974. babamdan mektup aldm, aralk drt tarihli. Mektubunuzu memnuniyetle aldm diyor. Gerek shhat haberinize gerekse borcunuzu deme gayretinize ok sevindim (...) Sait Adyaman vilayeti orman mdrlne tayin olundu, bizi Mudurnuya davet etmiti, bir hafta msafirleri olduk, daha gn evvel istanbula dndk, shhati maallah yerinde idi. beni arabasiyle Ankaraya gtrd, tand ba asistana ve doente beni muayene ettirdi, kan ve idrar tahlilleri yaptrd, bana ok hizmet etti. dorusu

313 |

BABA BU KTAP SANA

hareketleriyle beni pek memnun brakt, allah kendisini ve sizleri skmasn, daima muininiz olsun, doktorlar damar sertlii ve ekere bal sinir sisteminde baz rahatszlklar buldular verdikleri ilaca ve perhize devam ediyoruz, ok kr iyiceyim. hamdolsun endieyi mucip bir ey yok. Sait vazife bakmndan Mara orman ba mdrlne bal imi. tabii Marala mnasebeti dolaysiyle anneni daha sk grebilecektir, bu bakmdan ayrca memnunuz. (..) Allaha emanet eylerim cahitciim. Aplanz selamlarla hatrnz sormaktadr. Kurban bayramn tebrik eder anal babal nice bayramlara nailiyetinizi temenni ederim. Sarkam camiine cuma namazna gidiyormusun? Namazlarn kl. Babanz. KIBRIS VON UBAT 1975. babamdan mektup aldm, ocak otuzbir tarihli. Esselam aleykm ve rahmetullahi ve berekathu Sevgili olum, Cahitciim diye balyor: Yazdnz gibi borcun dendiini mjdeleyen mektubunuzu almtk, ok memnun kalm ve hayr dualarda bulunmutum, yine de bu dualarm tekrar ediyorum, cenab hak, seni dnyada ve ahirette skmasn ve mesut eylesin ve salkl avdetler nasip ederek hayrl mrlerle muammer eylesin amin, ya muin. sz geen mektubunuzdaki bildiriniz dolaysiyle hemen mektup yazmamtm, isabetli oldu. yer deitirmi olmanz dolaysiyle elinize gemiyecekti. Bu mekutubunuzda da Mersin adresini veriyorsunuz. Dorudan doruya Kbrs adresini vermiyorsunuz, bunun sebebini anlamyarak ve askeri bir prensip oludu-nu tahmin ederek mersin adresinize yazyorum. nallah elinize vasl olur. Olum, seninle iftihar ediyoruz, bir evladmz cephede ve dman karsnda vatan grevini yapyor diye. allah aziman dmanlarmz makhur, malup ve perian eylesin, ordumuzu karada, havada ve denizde galip ve muzaffer klsn. Bizler ok kr rahatz, senin de rahat ve afiyette olman ve mukaddes vazifeni salkla ifa ederek rahat ve huzurla dnmeni cenab vaciblvcut hazretlerinden dua ve niyaz ederek hasretle ve sevgiyle gzlerinden perim. Dman karsnda bir saat nbet beklemek ve vazife grmenin 60 sene nafile ibadetten hayrl olduunu bizzat sevgili peygamberimiz beyan buyurmulardr, byle bir vazifeyi yapmakta bulunduunuz iin seni ve bilcmle arkadalarn tebrik eyler baarlar dilerim. Babanz. ANKARA MAYIS 1976. babamdan mektup aldm, mays drt tarihli. Mektubunuzu memnuniyetle aldm diyor, daha nce kitaplarnz da da geldi. Necip Fazl beyin eseri Rabta adl kitapla, Tenbihl

314 |

BABA BU KTAP SANA

Mu'terrin adl kitaplar. Sz burada iken temas edeyim. Bu kerre Medinei Mnevvere-de Hseyin Fehmi adnda bir zatla tantm. Naki ve Kadiri eyhi olan Hseyin Fehmi efendi muhterem bir ahsiyet olup, pazartesi, yani isneyn gecesiyle, cuma gecelerinde halen zikr yaptrmaktadr. Orada Hamidiyye tekyesi namiyle maruf olup Sultan Abdlhamit tarafndan yaptrld bildirilen bir tekyede mevcut bulunmaktadr. Konumamz srasnda Necip Fazl beyin sz geen eserinden ve Abdlhakim Efendiden sz ettik. Meer Abdlha-kim Efendiye derin sevgisi ve ball varm. Benden Rabta adl eseri istedi. Sz verdim. Fakat kitab emekli yarbay H. Arantekine vermitim. Ankarada Kocatepe oturuyor. Hseyin Fehmi Efendiye mahcub olacam. Bu kitabn bir bakasn nasl temin ederiz. Istanbulda Bab Alide hangi ktphanede bulunur. Yahut sende bir tane daha var m? Varsa onu isteyeceim. (...) Cenab hak nefsini haramdan muhafaza iin hsn niyetle evlenmek isteyene ve efrad ailesini korumak iin mesken yapmak isteyene mutlaka yardm eder. Kasm efendiye anilgyap ben de selamlarm sunarm. Maneviyat yolunda bulunduklarna gre krk yllk ahbab gibi tanrz. Bir mutasavvf air yle diyor. krk bini birdir derviin arada ayar gerekmez ANKARA NSAN 1977. babamdan mektup aldm, nisan on tarihli, mektuplarnz aldm diyor, shhat haberlerinize memnun oldum. Ankaradan avdetimizden sonra bizim mzmin bronit kendini gsterdi. Kan ekerimiz de biz farknda olmadan 177 ye ykselmi. Hallbuki 15 gn gnce yaptrdmz bir tahlilde 93 gsterdiinden normalmi diye perhizi bozar gibi olmutuk. Meer o yaplan tahlil normal deilmi. Bir de fazla antibiyotik almz. Allaha hamdolsun epeyce ar haller geirdik. Fakat yine cenab hak ltf keremiyle ifa ihsan etti. Geri sahabei kiram hazerat kendilerine herhangi kk byk musibet eri medii uzunca zeman geerse Resulllah (S.A.) Efendimize mracaat ederek, aceba Allah Aziman bizi unuttumu diye sorarlarm. Amma tehamml edilemiye-cek derecede olursa insann mitlerinin krlmasna da se-beb oluyor gibi. Kendisinden gelene razyz. Salmzn kadrini bilmemiz ve ona kullukta kusur etmemekligimiz icap ediyor. Allah Aziman kendisine kulluk vazifesini ifa eden kularndan eylesin. syan edenler zmresinden etmesin. Cahitciim, sana bugnk posta ile 3000 lira Kitabevi adresine gnderiyorum. (Akabeye ilk katks) alndn bildirirsen memnun olurum.

315 |

BABA BU KTAP SANA

ANKARA OCAK 1978. babamdan mektup aldm, ocak yirmiyedi tarihli. Maratan yazyor. Gzm nuru olum ve cahitciim diye balyor. Geenki mektubunuzu memnuniyetle aldm. Annenize okudum, ok dua eyledik. Fotorafna bakmakta olduumuz kk Fatma Betl kz byyor mu? Annesi ve sizler rahatmsnz? (...) Annen ve ben Betl dahil cmleten gzlerinizden perek Allaha emanet eyleriz. Babanz Niyazi Zarifolu. TUZLA STANBUL 1973. o sabah mmknd ama uramadm. nasl bir geceydi yle. Duyargalar artlm bir salyangoz gibi bocalyarak dolandm. Bu arada szm ona akllk edip uyumaya altm. Olmuyordu ve nihayet gecenin ge saatlerinde elimi dokunduka tutamla sa kalkmaya balad bamdan. O zaman ok korktum. Ve olum cem evladm ineklik etme diyerek aykmaya altm. Dnnce grdm ki tabanndan yere mhlanm gibi topraa batlktan oluyor btn bunlar. Yeryzn yrta yrta adm atyoruz. Ayrlklara dayanamyoruz. syan bu, bamza gelenlere raz deiliz. (Cahit Zarifolu, Yaamak, Beyan Yay., 2. Bas., st., 1997, s. 94-99)

METN NAL MENGOLU

(...) Babam trenciydi. stelik hareket ksmnda alyordu. Saatleri hayata pek denk dmeyen trenlerine vaktinde yetimek mecburiyetinde idi. Benim ocukluumun tara ehirlerinde yegane ulam aracnn ayaklarmz olduu dnlrse meramm daha kolay anlalr sanyorum. Ben, ocukluk arkadalarm mahallemden sememitim. Benim evrem her ehirde merkezdeydi. ehre hayli uzak olan evlerimizden her gn ehre gelir ve dnerdim. Gece yarlarna kadar cami evrelerindeki oyunsuz sohbet evlerinde vakit geirirdim. Babamn evde dzenli durmay bu tutumumu kolaylatryordu. Geri okumak veya okuduklarm tartmaktan gayr bir ey yapmyordum. Ama yine de o yalardaki ocuklarn gece yarlarna kadar evden uzakta durmalar trl endieleri hatra getiriyordu. Ki kendisini kolay kandrdm annem hibir gece ben eve varmadan uyumaz, yolumu srekli gzlerdi. Her seferinde kayglarn dile getirir ama beni bu konuda slah edemezdi. Okul dndaki gndz zamanlarm da kitap evleri civarnda geiriyordum.

316 |

BABA BU KTAP SANA

Okumay reninceye kadarki ocukluk dnemlerimden bende silinmez izler ve hayranlklar brakan neler vard? En bata dedemin ve babamn tarih anekdotlarn saymalym. Sonra evimizde bitip tkenmeden sren haftalk bazen haftada iki gnlk zikir meclisleri vard. Babaannemin sarmsaklar zevkini kararak ve dualarla yava yava soymas, onlar kaln bir bakr sahana doldurmas, zerine azck tuz ekleyerek periyodunu hi armakszn dvmeye balamas, sonra iyice ezilen sarmsak tortusuna biraz da su ilave edip kartrarak oluan svya sac ekmeini bandrp itahla yemesi ve beni bu mthi lezzetli nimete ortak etmesi yok mu?... Anne annemin ise krk bir Harputlu hatun haneresi vard. Hi soluk almakszn Kur'an, Ahmediye, Muhammediye, Kara Davut ve Mevlid okumalarBir de dedemle bir azdan anlattklar Cam Tayyare ve engllm ngllm masallar vard.. Arada bir anne annemin Harput hoyrat ve manilerinden okuduu da olurdu. Beni ok cezbeden, etkileyen, sarsan ve hibir zaman manasn idrak edemediim o mani ve ilahiler hl kulaklarmda nlyor gibidir: Adn senin Gaffar iken Ayb rtc Settar iken Ey Allahm sen var iken Ya ben kime yalvaraym u msralar anne annemin terennm ettiine bilmem ki kimleri inandrabileceim: Bir uh-i sitemkr yine sald beni derde Koydu nitekim bam bin trl kederde Alar dururum her gece her vakt-i seherde Sevdim seveli terk edemem hayr ile erde Bir misl-i melek, zat- peri, hsn- beerde Gl blble ak m nedir zarn bekler Pervane dahi yanma iin narn bekler Sevdal gnl gz yorarak yarn bekler Sevdim seveli terk edemem hayr ile erde Bir misl-i melek, zat- peri, hsn- beerde Annemin bana masal anlatmaya pek vakti olmad. Pe pee ocuklar dourdu. Ben o ocuklarn birincisiydim. Benden sonra tam alt

317 |

BABA BU KTAP SANA

kardeim geldi dnyaya. Annem okuma yazma bilmiyordu. Ama bir mr boyu babamn eve tayp getirdii adna maa denilen o sayl paray hep annem harcad. Muhannete muhta etmiyordu bizi. yle mkemmel bir bte ynetim sistemi vard ki, aarsnz. Etrafmzdaki komularn bir oundan daha zengin ve daha varlkl bir intiba brakmtk. Btn kardelerimi ve beni hatta babam da prl prl tertemiz giydiriyordu. tler, kolalar hi eksik deildi. Ufak tefek diki de geliyordu elinden. Btn evlerimiz kiralkt ve toprakt. Sonunda kendimize ait olan ev de kerpitendi. Annem o toprak daml ve toprak zeminli evde hem onca ocukla ba ediyor hem de bir zaman sonra yar resmi bir tekkeye dnen evimizin grgsz kyl misafirlerini mthi bir incelik ve maharetle firesiz arlamasn beceriyordu. Neredeyse hi yoktan varettii harika grnml ve lezzetli yemekleriyle bizi besliyor, misafirler karsnda da evimizin yzn aartyordu. Babama gelince Babam cerbezeli, her eyin bir eyini bilen ama yine de kendi halinde eski bir airdi. lk mektebi Arap harfleriyle okumutu. Latin harfli okumay ise sonradan renmiti. Osmanlca kaleme ald bir defter dolusu iirini ele geirmitim. lk genlik yllarnda o dnemin modas olmu yazarlarn eserlerini edinmi, okumu ve dahas onlardan olumu bir ktphane bile kurmutu. Muazzez Tahsin Berkant, Gzide Sabri, Kerime Nadir, Mehmet Rauf bunlardan bazlardr. Ayrca batl birka isim de hatrma geliyor: Anatole France, Lamartne, Turgeniev v.b. Babam kasabada iken terzilik yapm. Dorusu iyi bir terzi idi. Tad inceliklerin bir ou belki de terziliinden geliyordu. Sahiden ince ve harika bir sanattr terzilik. Ne yazk ki imdilerde terzilerin soyu tkenmektedir. Neyse, kasabadan tandktan sonra niformal trenci olan babamn bu yeni meslei daha da sanatkrane idi. ocukluk hatralarmn zerinde trenlerin, trencilerin vazgeilmez potansiyel bir duygu saana mevcut. Kanpanalar, borazanlar, ddkler, tren lklar ve duman Ya o sapsar ta yap istasyonlar? O gurbetlerin, hasretlerin, vuslatlarn hazinesi istasyonlar. (...) (Metin nal Mengolu, Vahiy ve Sanat, Pnar Yay., st., 2004, s. 811)

318 |

BABA BU KTAP SANA

KAYNAKA

KTAPLAR A. Kadir, Mutlu Olmak Varken, (Btn iirleri), Can Yay., 4. Bas., st., 1994, 295 s. Abdlkadir Budak, Ahap Anahtar, Can Yay., st., 2000, 85 s. Abdullah zkan-Refik Durba, Cumhuriyetten Gnmze Trk iiri Antolojisi, 5. Cilt , Boyut Dosya Yay., st., 1999. (Ayhan Glsoy) Abdlkadir Bulut, lkemin iir Atlas (Btn iirleri), Can Yay., st., 1987, 287 s. Adem Turan, Artk Kularn Uur,Yedi klim Yay., stanbul 1988, 48 s. Adem Turan, Son Gnn iiri, Dnar Yay., st., 1997, 62 s. Ahmet Ada, Yitik Anka, Broy Yay., st., 1993, 124 s. Ahmet Erhan, Ku Kanad Kalem Olsa, Can Yay., st., 1984, 325 s. Ahmet Erhan, teki iirler 1976-1991, Bilgi Yay. Ank. 1993, 151 s. Ahmet Muhip Dranas, iirler, Adam Yay., 2. Bas. st., 1995, 165 s. Ahmet Oktay, Srdrlen Bir arkn Tarihi, Tan Yay., Ank., 1981, 77 s. Ahmet Oktay, Toplu iirler (1963-1991), YKY, st., 1995, 341 s. Akgn Akova, Seme iirler, nar Yay., 2. Bas., st., 1998, 123 s. Akif nan, Hicret, Esra Sanat Yay., 3. Bask, Konya, 1994, 64 s. Alaeddin zdenren, Btn iirler, Hece Yay., Ank., 2002, 142 s. Ali Asker Barut, Aa skdar, YKY, st., 1996, 51 s. Ali Cengizkan, Baml iir, Broy Yay., st., 1986, 59 s. Ali Pskllolu (Haz.), Krlangcn Kanat Vuruu/ocuklara Gnmz

319 |

BABA BU KTAP SANA

iirinden rnekler, Kltr Bakanl Yay., Ank., 1979, 294 s. (Ceyhun Atuf Kansu) Ali Pskllolu, Babadat (Toplu iirler, 1950-1997) Arkada Yay., Ank., 1998, 404 s. Ali Yce, Halk a, 2. Basm, Yazko Yay., stanbul 1982, 79 s. Arif Nihat Asya, Bir Bayrak Rzgr Bekliyor, tken Yay., 8. Bask, st., 1997, 320 s. Arkada Zekai zger, Sevdadr, Mays Yay., 2. Bas., Ank., 1984, 116 s. Asaf Halet elebi, Btn iirleri, (Haz: Selahattin zpalabyklar), YKY, 1998, 128 s. Ataol Behramaolu, Kzma Mektuplar (Toplu iirler III), Adam Yay., 5. Bask, st., 1997, 267 s. Ataol Behramaolu, Yaadklarmdan rendiim Bir ey Var (Toplu iirler II), Adam Yay., 8. Bask, st., 1998, 189 s . Ataol Behramolu, Bir Gn Mutlaka (Toplu iirler-I) Adam Yay., 7. Bas. st., 1997, 165 s. Attil lhan, Sisler Bulvar, Bankas Kltr Yay.,st., 2003, 168 s. Babr Pnar, iir Ayaktadr, Mays Yay., Ank., 1985, 77 s. Bahaeddin Karako, Ay afa ok iek, Beyan Yay., st., 1998, 109 s. Bar Pirhasan, Babam Benden Hibir ey Anlamyor, YKY, st., 1995, 64 s. Bedri Rahmi Eybolu, Dol Karabakr Dol, (Btn Eserleri, I), Bilgi Yay., 4. Bas., st. 1995, 390 s. Behet Aysan, Dello, Toplu iirleri, Adam Yay., 2. Bas., st., 1998, 247 s. Behet Necatigil, Btn Eserleri 2 (iirler 2), Cem Yay., st., 1982, 365 s. Behet Necatigil, Btn Eserleri 3 (iirler 3), Cem Yay., st., 1982, 392 s. Bejan Matur, Ayn Bytt Oullar, Metis Yay., st., 2002, 55 s. Beir Ayvazolu, Kakns, tken Yay., st., 1991, 79 s. Cahit Irgat, Irgatn Trks (Btn iirleri), Adam Yay., st., 1991, 223 s. Cahit Klebi, Btn iirleri, Adam Yay., 8. Bas. stanbul, 1998, 279 s. Cahit Stk Taranc, Otuz Be Ya, Can Yay., 12. Bas., st., 1997, 245 s. Cahit Yeilyurt, Yamurlar Kitab, Denge Yay., st., 1997, 174 s. Cahit Zarifolu, Aa Okul ocuklara Afganistan iirleri-, Beyan Yay., st., 1989, 80 s. Cahit Zarifolu, Glck, Beyan Yay., 2. Bas., st., 1991, 60 s. Cahit Zarifolu, iirler, Beyan Yay., 2. Bas., st., 1989, 493 s. Cahit Zarifolu, Yaamak, Beyan Yay., 2. Bas., st., 1997, 191 s. Can Ycel, Altsbiyerde, Adam yay., 2. Bas., st., 1988, 407 s. Can Ycel, Bir Siyasinin iirleri, Papirs Yay., 12. Bas., ist., 1997, 135 s. Can Ycel, lm ve Olum, Gk Yoku, Papirs Yay., 10. Bas., st., 1991, 122 s. Can Ycel, Renghenk, Yazko Yay., st., 1982, 96 s. Can Ycel, Seke Seke, Papirs Yay., st., 1997, 216 s. Cemal Sreya, Sevda Szleri, YKY, 2. Bask. st., 1996, 325 s. Cemal Sreya, Gnler, YKY, st., 1996, 432 s. Cengiz Cokun, Suyun Krlma Sesi, Krkikindi Kitaplar, Adana, 2002, 80 s.

320 |

BABA BU KTAP SANA

Cevat Akkanat, Gz Klsii, Beyan Yay., st., 1998, 64 s. Cevat apan, Sevda Yaratan, Adam Yay., 2. Bas., st., 1998, 61 s. Cumali nald Hasannebiolu, lm Bile Ak le, Sanat Yay., Konya, 1994, 122 s. Diner Smer, Sandalm Kyya Bal, Yazko Yay., st. 1983, 59 s. Dursun Yaa (Haz.), Kahramanlk iirlerimizden Bir Demet, Ank., tarihsiz, 336 s. Ebubekir Erolu, Berzh, YKY, st., 2001, 270 s. Ebubekir Erolu, Yirmidrt iir, z Yay., st., 1991, 69 s. Ece Ayhan, Yort Savul, Adam Yay., st., 1982, 142 s. Edip Cansever, airin Seyir Defteri (Toplu iirler II), Adam Yay., 7. Bas., st., 1997, 423 s. Edip Cansever, Yerekimli Karanfil (Toplu iirler I), Adam Yay., 5. Bas., st., 1995, 434 s. Ercmend Behzad Lav, Btn Eserleri, (Haz: Doan Hzlan) YKY, st., 1996, 697 s. Erdem Bayazt, iirler, z Yay., st., 1992, 152 s. Erdoan Alkan, Eyll algcs, Broy Yay., 2. Bask, 1994, 200 s. Ergin Gne, Trkiye Kadar Bir iek (Btn iirleri) Can Yay., st., 1988, 160 s. Esra Zeynep, Yaanmtr, Broy Yay., st., 1993, 108 s Faruk Nafiz amlbel, Han Duvarlar, MEB Yay., st., 1995, 206 s. Fatma engil Szer, Su Siyah, A Sanat Yay., st,. 1997, 72 s. Fazl Hsn Dalarca, Bamszlk Sava, Cem Yay. C. 8-9, st., 1973, 144 s. Fazl Hsn Dalarca, ocuk ve Allah, Kitap Yay., 3.Bask., st., 1966. Gkhan Akiek, Bulutlar rtmese Gnei, MEB Yay., Ank. 1995, 83 s. Glsm Akyz, Eyll Deyileri, Cem Yay., st., 1987, 80 s. Gltekin Emre, Siyaha Elveda, YKY, st. 1993, 99 s. Gltekin Smanolu (Haz.), Kemlettin Kmi Kamu, Kltr ve Turizm Bak. Yay., Ank., 1986, 128 s. Habib Bekta, Sz Yurt Edindim, Broy Yay., st., 1992, 122 s. Hasan Hseyin, Aclara Tutunmak, (Btn iirleri, 10), Bilgi Yay., 5. Bas., Ank., 1994, 189 s. Hasan Hseyin, Alusun Ayafa, Bilgi Yay., 5. Bas., Ank., 1994, 379 s. Hasan Hseyin, Filiz Kran Frtnas, Bilgi Yay. 2. Bas., Ank., 1983, 175 s. Hasan Hseyin, Iklarla Oynamayn, (Btn iirleri, 11), Bilgi Yay., 4. Bas., Ank., 1994, 173 s Hasan Hseyin, Kandan Kna Yaklmaz, (Btn iirleri, 14), Bilgi Yay., Ank., 1985, 212 s. Hasan Hseyin, Kelepemin Karasnda Bir Ak Gvercin, Bilgi Yay., 6. Bas., Ank., 1996, 238 s. Hasan Hseyin, Kzlkuu (Btn iirleri, 13), Bilgi Yay., 6. Bas., Ank., 1994, 155 s. Hasan Hseyin, Koero Vatan iiri (Btn iirleri, 7), Bilgi Yay., 5. Bas., Ank., 1998, 333 s

321 |

BABA BU KTAP SANA

Hasan Hseyin, Tohumlar Tuz inde, Bilgi Yay., 2. Bas., Ank., 1995, 277 s. Hidayet Karaku, Ate Mektuplar, Bilgi Yay., Ank., 1995, 112 s. Hidayet Karaku, Hangi Leylasn Sen, Bilgi Yay, 2. Bas., Ankara, 1999, 126 s. Hilmi Haal, Denge/sizler Adna, Ekin renci Pazar Yay., Bursa, 1991, 59 s. Hilmi Yavuz, Erguvan Szler, Toplu iirler: 2, Can Yay., st., 1993, 216 s. Hilmi Yavuz, Gln Ustas Yoktur, Toplu iirler: 1, Can Yay., st., 1993, 181 s. Hilmi Yavuz, nsanlar, Mekanlar, Yolculuklar, Boyut Yay., st., 1999, 135 s. Hulki Aktun, Firak (Toplu iirler, 1989-1999), YKY, st., 2000, 377 s. Hseyin Akn, Ay Tanm Olsun, Beyan Yay., st., 1998, 63 s. Hseyin Atlansoy, ehir Konumalar, Yaz Yay., st., 1990, 63 s. Hseyin K. Ece, Tatl Bir lktr Yreim, h. ece Yaynlar, tarihsiz, 112 s. Hseyin Peker, Ses Salkmlar, Hera Yay., st., 2002, 77 s. Hseyin Yurtta, rme, Bilgi Yay., 2. Bas., Ank., 1997, 126 s. brahim Tenekeci, Gzellik Uykusu, ule Yay., st., 2000, 70 s. lhan Berk, Deniz Eskisi, Adam Yay., 2. Bas,, st., 1993, 122 s. lhan Berk, Delta ve ocuk, Adam Yay., st., 1984, 123 s. lhan Berk, Uzun Bir Adam, YKY., 2. Bas., st., 1987, 98 s. rfan Yldz, iek Tozu Gnleri, Gebe iir Yay., st., 1996, 46 s. smet zel, Erbain, dam Yay., st., 5. Bas., st. 1993, 144 s. Kemal zer, ada ve Boyun Emeyen, Seme iirleri, Can Yay.,st., 1985, 375 s. Levent Sunal, Mevsim Birdenbire, Dergh Yay., 1997, 63 s. M. Atilla Mara, Merhaba Ey Hzn, BeyanYay., st., 1997, 72 s. M. Atilla Mara, ehrayin, Esra Yay., 3. Bas., Konya, 1994, 85 s. M. Hanefi spirli, Bir Bardak Suda Kurulan Hayal, Kra Yay., Konya, tarihsiz, -1997?, 64 s. M. Ragp Karc, Yeni Bir Sevda Sleyman, Yaz Yay., st., 1988, 61 s. Mehmed kif Ersoy, Safahat, (Hazrlayan: M.Erturul Dzda), 3. Bas., st., 1989, 576 s. Mehmed Kemal, Sz Gibi, Karacan Yay., st., 1982, 160 s. Mehmet Ayc, Mor Kitap, Kra Yay., Konya, 1997, 62 s. Mehmet Erdoan, rtye Brnen Szler, Dergh Yay., st., 1993, 46 s. Melih Cevdet Anday, Rahat Kaan Aa (Toplu iirler I), adam Yay., 2. Bas., st., 1997, 343 s. Melisa Grpnar, ocukluum ve lmm, Can Yay., st., 1992, 140 s. Melisa Grpnar, Geceyars Notlar, Remzi Kitabevi, 2. Bas., st., 1994, 125 s. Metin Cengiz, pekA, Broy Yay., st., 1993, 60 s. Metin Cengiz, Bir Tufan Sonras, Broy Yay., st., 1988, 61 s. Metin Demirci, Ne ok Sen Varm Senden Sonra, Kra Yay., Konya, 1997, 64 s. Metin nal Mengolu, Sevda Sze Dnmez, Beyan Yay., st., 1998, 69 s. Metin nal Mengolu, Vahiy ve Sanat, Pnar Yay., st., 2004, 272 s. Mevlana dris, Ku Renkli ocukluum, Beyan Yay., st., 1990, 80 s. Muhteem Snter, Polonyadan Kadnlar, Yazko Yay., st., 1983, 80 s. Murathan Mungan, Erkekler in Divan, Metis Yay., st., 2001, 118 s.

322 |

BABA BU KTAP SANA

Murathan Mungan, Eski 45likler, Metis Yay., 5. Bas., st., 1994, 51 s. Murathan Mungan, Omayra, Metis Yay., 2. Bas., st., 1995, 119 s. Murathan Mungan, Sahtiyan, Metis Yay., 6. bas., st., 1995, 137 s. Mustafa Aydoan, Kendini Aynalarda oaltan ehir, z Yay., st., 1997, 53 s. Mustafa Bki Efe, Ku Defteri, Uluda Yay., Bursa, 1996, 55 s. Mustafa slamolu, Heyelan, Aylk Dergi Yay., Ank., 1988, 63 s. Mustafa Muharrem, Terimleri, Sr Yay., st., 2002, 63 s. Mustafa zelik, fa, Akabe Yay., st., 1985, 80 s. Mustafa Pnarba, Orada ieksin Sen, Dolunay Yay., Kahramanmara, 1992, 80 s. Mustafa Ruhi irin, Yldz Sayan Aa (Toplu iirler), z Yay., st., 2002, 127 s. Mrsel Snmez, Gz Aydnl, Denge Yay., st., 1993, 63 s. Mtak Erenus, Tal Yaz, Broy Yay., st., 1995, 256 s. Nail V. (akrhan), Daha ok Onlar Yaamalyd, Scala Yay., st, 1996, 173 s. Nazm Hikmet, Kuvyi Milliye, iirler 3, Adam Yay., 13. bas., st. 1996, 229 s. Nazm Hikmet, Benerci Kendini Niin ldrd? (iirler 2), Adam Yay., 12. Bas., st., 1995, 276 s. Nazm Hikmet, lk iirler, (iirler 8), Adam Yay., 13. Bas., st., 1995, 223 s. Nazm Hikmet, Memleketimden nsan Manzaralar, iirler 5, Adam Yay., 14. Bas., st., 1996, 534 s. Nazm Hikmet, Yatar Bursa Kalesinde, iirler 4, Adam Yay., 10. Bas., st., 1996, 215 s. Nazir Akaln, Kanayan Simya, Beyan Yay., st., 1998, 104 s. Necati Polat, yilik, Yaz Yay., st., 1990, 48 s. Necati Polat, Kalender, Aylk Dergi Yay., st., 1984, 96 s. Necip Fazl Ksakrek, ile, Byk Dou Yay., 12. Bask, st., 1987, 499 s. Necmi Naz, Maheri Bekliyorum, renci Basmevi, zmir, 1984, 93 s. Nesrin Tazade (Haz.), Celal Sahir Erozan, Karaca Kltr Bakanl Yay., Ank.,1992, 290 s. Nevzat elik, Mebbet Trks, Alan Yay. 15. Bas., st., 1998, 135 s. Nevzat elik, Sevgili Yolda Kurbaalar, Alan Yay., st., 1998, 124 s. Nevzat elik, Yamur Yamasayd, Alan Yay., 4. Bas., st., 1998, 104 s. Nihat Behram, Yaln Yrek (Toplu iirler) Genda Yay., 2. Bas., st., 1998, 472 s Nurettin Durman, Hoa Kal Hznbaz ocuk, Beyan Yay., st., 1998, 79 s. Nurettin Durman, ehrin zerindeki Bulutlar, Kardelen Yay., st., 1990, 47 s. Nuri Pakdil, Skt Suretinde, Edebiyat Dergisi Yay., Ank., 1997, 79 s. Nurullah Gen, Akm syandr Benim, htar Yay., Erzurum, 1993, 110 s. Nurullah Gen, iekler mesin, Esra Yay., Konya, 1995, 87 s. Onur Caymaz, Kh ve Rengi, Hera iir Yay. st., 2000, 67 s. Orhan Murat Arburnu, Buruk Dnya, Adam Yay., st., 1985, 118 s. Orhan Seyfi Orhon, iirler, MEB Yay., st., 1970, 240 s. Osman Numan Baranus, Arlar Topra, Dayanma Yay., Ank., 1982, 77 s. Osman Sar, nden Giden Atllar, z Yay., st., 1992, 78 s. mer Bedrettin Uakl, Btn Eserleri, (Haz: nci Enginn), TDK Yay., Ank., 1988, 191 s.

323 |

BABA BU KTAP SANA

zdemir Asaf, Yalnzlk Paylalmaz, Adam Yay., 3. Bas., st., 1985, 283 s. zdemir nce, Delta, Toplu iirler 2, Can Yay., st., 1994, 288 s. zdemir nce, Rzgra Yazldr, Cem Yay., st., 1979, 78 s. zdemir nce, Yedi Deryalar Gesen, Yazko Yay., st., 1983, 118 s. zkan Mert, Bir Dnyalnn Notlar, (Toplu iirler 1960-1995), YKY, st., 1997, 467 s. Rasim Demirta, Duygu Sayac, Sr Yay., Ank., 1999, 48 s. Refik Durba, Bir Umuttan Bir Sevinten, Toplu iirler, Can Yay., st., 1984, 298 s. Refik Durba, Kimse Hatrlamyor, (Toplu iirler I), Adam Yay., st., 1994, 215 s. Rfat Ilgaz, Kulamz Kirite, nar Yay., 6. Bas., st., 1997; 77 s. Rfat Ilgaz, Ocak Katr Alagz, nar Yay., 5. Bas., st., 1997, 77 s. Rfat Ilgaz, Snf, nar Yay., 6. Bas., st., 1996, 94 s. Rfat Ilgaz, Yarenlik, nar Yay., 7. Bas., st., 1997, 87 s. Sabahattin Ali, Btn Eserleri, Cem Yay., st.,1993, 226 s. Sabahattin Kudret Aksal, iirler (1938-1993), YKY, st., 1995, 500 s. Salah Birsel, Varduman, YKY, st., 1983, 92 s. Salih Bolat, Gece Tankl, Bilgi Yay., Ank., 1999, 95 s. Sennur Sezer, Diren, Cem Yay., tarihsiz, 85 s. Sevgi Gkdemir (Haz.), Ahmet Kutsi Tecer, Kltr ve Turizm Bak. Yay., Ank., 1987, 183 s. Seyhan Erzelik, Kr A, Remzi Kitabevi., st., 1991, 103 s. Sezai Karako, iirler II, Tahann Kitab/Gl Mutusu, Dirili Yay. 5. Bas., st., 1990, 112 s. Sezai Karako, iirler III, Krfez/ahdamar/Sesler, Dirili Yay., 5. Bas., st., 1990, 128 s. Sezai Karako, iirler IV, Zamana Adanm Szler, Dirili Yay., 4. Bas., st., 1995, 69 s. Sezai Karako, iirler VI, Leyla ile Mecnun, Dirili Yay., 3. Bas., st., 1995, 88 s Sina Akyol, Belki iek Dana, (1980-1999) Toplu iirler, YKY, st., 1999, 367 s. Sunay Akn, 62 Tavan, nar Yay., 4. Bas., st., 1998, 61 s. Sunay Akn, Antik Aclar, Cem Yay., st., 1991, 64 s. Sunay Akn, K..A Z..A Ss, nar Yay., 6. Bas., st., 1999, 61 s. Sreyya Berfe, Kalfa (1965-1988), YKY, st., 1999, 457 s. aban Abak, Badattan Dnen iirler, Krkambar Yay., 2. Bas., st., 1999, 80 s. ahin Ta, Kn, Beyan Yay., st., 1999, 95 s. ahin Ta, An Dken Bahe, Dolunay Yay., K. Mara, 2004, 103 s. kran Kurdakul, kselerin Yresinde, zlem yay., st., 1984, 78 s. kr Erba, Yolculuk, Yarn Yay., Ank., 1986, 54 s. Taha alarolu, Yzleen Tutanaklar, sav Yay., Ank., 1994, 64 s. Tayyib Atmaca, Klngn Talara izdii Nak, Gneysu Yay., Adana, 1993, 76 s. Turul Tanyol, Toplu iirler- 1971-1995, YKY, st., 1997, 261 s.

324 |

BABA BU KTAP SANA

Turan Ko, Ara Dnem, z Yay., st., 1992, 166 s. Turgay Fieki, Sevgi Balar, Adam Yay., st., 1998, 61 s. Turgay Fieki, Yitik Bahar, Adam Yay., 2. Bas., st., 1995, 133 s. Turgut Uyar, Byk Saat, Turgut Uyar, Can Yay., st. 1984, 508 s. lk Tamer, Yanardan stndeki Ku, Adam Yay., st., 1994, 270 s. lk Tamer, Yaamak Hatrlamaktr, YKY, 2. Bas., st., 2002, 372 s. s. Veysel olak, tesi Yar, Dize Yay., zmir, 1985, 61 s. Vsat O. Bener, Manzumeler, letiim Yay., 55 s. Yahya Kemal, ocukluum, Genliim, Siys ve Edeb Htralarm, Yahya Kemal Enstits Yay., st., 1973, 286 s. Yaar Akgl, Yangnda lk Kurtarlacak iirler, Beyan Yay., st., 1997, 95 s. Yaar Bedri, Can Krklar, Yaynlanmam iir kitab, 134 s. Yavuz Blent Bkiler (Haz.), k Veysel, Hayat ve iirleri, Tercman Aile ve Kltr Kitapl, st., 1986, 63 s. Yavuz Blent Bakiler, Harman (Btn iirler), Trk Edebiyat Vakf Yay., 2. Bas., st., 2002, , 253 s. Ziya Osman Saba, Geen Zaman Nefes Almak (Btn iirleri), Varlk Yay., st., 1991, 160 s.

SREL YAYINLAR Adam Sanat Dergisi, S. 118 (Eyll 1995) (Sina Akyol) Adam Sanat Dergisi, S. 121 (Aralk 1995) (Ercment Uar) Adam Sanat Dergisi, S. 175 (Haziran 2000) (Metin Demirta) Adam Sanat Dergisi, S. 179 (Aralk 2000) (Seyhan Erzelik) Adam Sanat Dergisi, S. 201 (Ekim 2002) (Onur Caymaz) Adam Sanat Dergisi, S. 206 (Mart 2003) (kr Erba) Adam Sanat Dergisi, S. 21 (Austos 2003)(Onur Caymaz) Agora Dergisi (Ocak-ubat 2002) (Altay mer Erdoan) Akatalpa Dergisi, S. 40 (Nisan 2003) (Derya olpan) Akatalpa Dergisi, S. 42 (Haziran 2003) (Hseyin Alemdar) Ay Vakti Dergisi, S. 37-38 (Ekim-Kasm 2003) (ahin Ta) Bahe Dergisi, S. 6 (Ekim 1998) (Arzu K. Ayiek) Bir Yeni Biem Dergisi, S. 38 (Haziran 1996) (Ahmet Oktay) Defter Dergisi, S. 41, (Sonbahar 2000) (zzet Yasar) Defter Dergisi, S. 42, (Sonbahar 2000) (Salih Bolat) Dergh Dergisi, Mays 1999, 111.Say, s. 4. (Ali Ayil) Dergh Dergisi, S. 128 (Ekim 2000) (Kemal Sayar) Dergh Dergisi, S. 91 (Eyll 1997)(Mustafa Ruhi irin) Dize Dergisi, S. 89 (Mart 2003) (Egemen Berkz) Dlem Dergisi, S. 8 (Aralk 1997) (hsan ren) E Dergisi, S. 48 (Mart 2003) (Veysel olak) E Dergisi, Say 47 (ubat 2003) (Turul Tanyol) Edebiyat ve Eletiri Dergisi, S. 59 (Ocak-ubat 2002) (Nilay zer)

325 |

BABA BU KTAP SANA

Edebiyat ve Eletiri Dergisi, S. 49 (Mays-Haziran, 2000) (mer Faruk Hatipolu) Edebiyat ve Eletiri Dergisi, S. 64 (Kasm-Aralk 2002) (Kadir Aydemir) Eletiri ve Edebiyat Dergisi, S. 5 (K 1994) (Enis Akn) Eski Dergisi, (Nisan 2002) (Betl Tarman) Eski Dergisi, (Eyll 2003) (Orhan Aklaya) Gsteri Dergisi, (Ocak 2002) (Adnan zer) Gsteri Dergisi, S. 170 (Ocak 1995) (Enver Topalolu) Gsteri Dergisi, S. 247 (Nisan 2003) (Roni Margulies) Kagar Dergisi, (Mays-Haziran 2003) (Cafer Tura) Kitap-lk, S. 62, (Haziran 2003) (Ahmet Oktay) Kum Dergisi, (Nisan 2002) (Haydar Erglen) Lik Dergisi, S. 38 (ubat 2003) (Nazir Akaln) Lik Dergisi, S.41 (Austos 2003 ) (Cengiz Cokun) Lik Dergisi, S. 44 (ubat 2004) (Nurettin Durman) Lik Dergisi, S. 46 (Nisan 2004) (Metin nal Mengolu) Merdiven Dergisi, S. 20 (15 Mays-15 Haziran 2000) (Mehmet eker) Merdiven Dergisi, S. 22 (Ekim 2000) (brahim Tenekeci) Nar Dergisi, S. 11 (Eyll/Ekim 1996) (Haydar Erglen) Son Kiot Dergisi, S. 1 (Kasm 2002) (Orhan Aklaya) Shan Dergisi, S. 5, (Aralk 2003-Ocak 2003) (Tacettin imek) Shan Dergisi, S. 2 (Haziran-Temmuz 2003) (Hseyin Kaya) iir lkesi Dergisi, S. 19 (Ocak 2004) (Orhan Aklaya) iir lkesi Dergisi, S. 19 (Ocak 2004) (Adem zbek) iir lkesi Dergisi, S. 19 (Ocak 2004) (Gkhan Akiek) iir lkesi Dergisi, S. 12 (Haziran 2003) (Orhan Aklaya) iir lkesi Dergisi, S. 19 (Ocak 2004) (dris zyol) Uzak iir sekisi, S. 37-44 (Aralk 2003) (rfan Yldz) Varlk Dergisi, S. 1057 (Ekim 1995) (Ali Yce) Varlk Dergisi, S. 1157 (ubat, 2004) (Enis Akn) Yeni Biem Dergisi, S. 71 (Mart 1999) (Ahmet Telli) Yeni Yzyl Gazetesi, (5 Mays 1996) (Refik Durba) Yitik Dler Dergisi, S. 32 (Haziran 2003) (Mustafa Ouz) Yitik Dler Dergisi, S. 3 (Ocak 2000) (Hseyin Kaya) Yitik Dler Dergisi, S. 15 (Ocak 2002) (Hseyin Kaya) Yom Sanat Dergisi, S. 14 (Eyll-Ekim 2003) (Betl Tarman)

MEHMET KF ERSOY ORHAN SEYF ORHON AIK VEYSEL FARUK NAFZ BEHZAD LAV ARF NHAT ASYA MER BEDRETTN UAKLI NECP FAZIL KI

CAHT SITKI TARANCI ZYA OSMAN SABA RIFAT ILGAZ FAZIL HSN DA CAHT IRGAT A. KADR (MERBOYU) CAHT KLEB LHAN BERK ORHAN

KUDRET AKSAL ZDEMR ASAF ATTL LHAN CAN YCEL HASAN H

ERCMENT UARI MUHTEEM SNTER BAHAEDDN KARAKO CEMA

KARAKO NUR PAKDL AL PSKLLOLU ERDOAN ALKAN KEMAL Z

DNER SMER ERGN GNE METN DEMRTA ERDEM BAYAZIT HS

GRPINAR ATAOL BEHRAMOLU ABDLKADR BULUT SENNUR SEZER S

NURETTN DURMAN AHMET TELL HDAYET KARAKU HSEYN PEKER H

MENGOLU ARKADA ZEKA ZGER ARZU K. AYEK BEHET AYSA

MEHMET ATLLA MARA EBUBEKR EROLU SNA AKYOL BARI PRHAS

CAHT YELYURT TURAN KO BER AYVAZOLU METN CENGZ K

ZELK VEYSEL OLAK MURATHAN MUNGAN MUSTAFA RUH RN RON

FEK YAAR AKGL YAAR BEDR (ZDEMR) ADNAN ZER AHMET ER

TURA ADEM TURAN LEVENT SUNAL MUSTAFA SLAMOLU NEVZAT E

EKER TAHA ALAROLU AKGN AKOVA AL ASKER BARUT BETL TARIM

ERZELK SUNAY AKIN TACETTN MEK TAYYB ATMACA ENVER TOPALO AKIN MUSTAFA AYDOAN NAZR AKALIN HSEYN AKIN CENGZ COKUN

DRS ZYOL RFAN YILDIZ BEJAN MATUR MUSTAFA MUHARREM MUSTAF

TENEKEC M. HANF SPRL MUSTAFA KELOLU MEHMET AYCI MUSTAF

AMLIBEL KEMALETTN KM KAMU NAZIM HKMET RAN ERCMEND

SAKREK ASAF HALET ELEB SABAHATTN AL AHMET MUHP DIRANAS

LARCA MELH CEVDET ANDAY MTAK ERENUS BEHET NECATGL MURAT ARIBURNU CEYHUN ATUF KANSU MEHMED KEMAL SABAHATTN

SEYN KRAN KURDAKUL TURGUT UYAR AL YCE EDP CANSEVER

AL SREYA ECE AYHAN (ALAR) AHMET OKTAY (BRTECENE) SEZA

ZER HLM YAVUZ ZDEMR NCE LK TAMER YAVUZ BLENT BAKLER

SAN REN CAHT ZARFOLU M. AKF NAN EGEMEN BERKZ MELSA

REYYA BERFE SMET ZEL ZKAN MERT REFK DURBA M. RAGIP KARCI

HSEYN YURTTA NHAT BEHRAM OSMAN SARI AHMET ADA METN NAL

AN CUMAL NALDI HASANNEBOLU GLSM AKYZ HULK AKTUN AN HABB BEKTA ZZET YASAR METN DEMRC ABDULKADR BUDAK

KR ERBA TURUL TANYOL AL CENGZKAN HLM HAAL MUSTAFA

N MARGULES AYHAN GLSOY HAYDAR ERGLEN SALH BOLAT TURGAY

RHAN HSEYN K. ECE ORHAN ALKAYA MER FARUK HATPOLU CAFER

ELK NURULLAH GEN GKHAN AKEK MEHMET ERDOAN MEHMET

MAN HSEYN ALEMDAR HSEYN ATLANSOY RASM DEMRTA SEYHAN

OLU MRSEL SNMEZ NECAT POLAT ABAN ABAK CEVAT AKKANAT ENS ESRA ZEYNEP KEMAL SAYAR MEVLNA DRS AHN TA DERYA OLPAN

FA PINARBAI AL AYL MUSTAFA OUZ FATMA ENGL SZER BRAHM

FA BAK EFE HSEYN KAYA NLAY ZER KADR AYDEMR ONUR CAYMAZ

ODUNPAZARI BELEDYES