ntihar zerine - Karl Marks

ntihar insann kendi varoluu zerine syleyebildii son szdr. ntihar toplumsal bir anlama sahiptir, nk bir iletiim biimi olarak intihar toplumsal yap ve koullarn belirledii znenin kendi bamsz varoluunu balatp bitirdii yerdir. Topluma ve toplumsal iktidara gsterilen ise iktidar ilikilerinin rettii eitsizliklerin insanlk dldr. ntihar insann insan olarak kalma isteminin ifadelerinden bir tanesidir, Lacanc anlamda iktidarn denetiminden kan gerekletii znenin zgr alandr, bu anlamda da gerekten znelliin kurucusudur. Lacan sonuta son kertede tek sahici eylemin intihar olduunu syler. nk zne iin varoluu belirleyen, kstlayan, sakatlayan iktidarn bedensel ve zihinsel denetiminden tam olarak klabildii tek eylem kendini yok etme eylemidir.

zne, sreen olarak devam eden, bitmemi bir sretir. zne kendini tamamlamak ve btnl yakalamak ister, ancak her zaman iin bitmemi bir sre olarak kalr. zne toplumsal yapnn, daha dorusu egemen ideolojinin, etkisi ile biimlendirilir. Bu yeniden biimlendirme iktidar aygt tarafndan zne olarak yeniden-retilme sreci bu yapnn dna klmadka devam eder. Egemen iktidar kendi aynasnda znenin ilk bata kurmu olduu yanlsamal btn srekli olarak yeniden retir. Ancak, iktidar zneleri yeniden-retebilmek ve retim srecine yeniden sokabilmek iin onlar szde-mutluluklarla oyalar, bu balamda kitle kltr ve kitle iletiim aralar devreye girer. Kendi gereklii zerine dnme yeteneini kaybeden ve sorgulayamayan insanlarn varlklarn sorgulamalar sz konusu olmad iin toplumsal balamda muhalefet etmeleri engellenir. zne, farkndala sahip olmad iin de iinde yaad gereklii bilin balamnda toplumsal gereklii yorumlayarak aamaz, gerekliin toplum tarafndan dntrlebileceini gremez, tekil olarak yapabilecei tek ama, dnm ise kendini yok etmesiyle, intihar ile mmkndr.

ntihar bireysel bir vaka olarak ele alnsa da gerekte birey toplumsaln bir rn olduu iin bireysel intiharlar toplumsal yaamn rnleridir ve her intihar ierisinde yaanlan toplumun yaratt bir nedenin sonucu olarak ele alnmaldr. Benin yani znenin oluum srecinin balang yeri olan aile ve sonrasndaki tm toplumsal kurumlar zneyi toplumsallatrmann yan sra onun kendisini zgrce var edebilmesini olanakslatran engelleri de yaratr ve zneleri birbirine benzeyen nesneler olarak retir ve yeniden retirler. Bu balamda tm toplumsal pratikler ierisinde yaanlan retim ilikilerinin, toplumsal ilikilerin yanstcsdr. Kapitalizmin dayatt toplumsal iliki biimlerinin tm toplumu yabanclatrmas sadece ezilen snflar iin deil, tm dier snflar iinde psikolojik bozukluklarn nedenidir. nk kapitalizm sadece ezilen snflarn zararna deil tm snflarn zararna iler ve insandlatrc zellikleri nedeniyle tm snflarn kurtulmas gereken bir beladr. Temel olarak kapitalizmin yaratt sorun tm toplumu ilgilendirir, nk kapitalizmin rettii yabanclatrc, eyletirici toplumsal ilikilerden kaamaz.

Toplumsal balamda intihar bir sonutur ve nedenleri toplumsal yaamn iersinde gizlidir. Bir gsteren olarak intihar anlamak iin gsterilenin ne olduuna bakmak gerekir. Bireysel intiharlarn incelenmesi bu balamda toplumsal yap iersinde kapitalizmin yaratt tahribatn incelenmesidir. Kapitalizmin insani zgrletirmeyi engelledii ve insann srekli olarak bastrld bir sistemde, farkl direni biimleri ortaya kar ve tm zneler snfsal kkeni fark etmeksizin farkl bastrlma ve kstlamalar yaantlarlar. Bunun sonucunda bastrlm olann geri dn yaanlanlarn sonucu olarak ele alnmaldr, ancak bastrlm olann geri dn yaanan sorunu dorudan yanstmaz, bilin yapsndaki kopmalar, krlmalar, yerinden kmalar, ksa devreler vb. asl sorunsal gizler, gizemliletirir. nk Freudun vurgulad gibi bastrlm olan her eyin geri dnmediini ya da paralar halinde geri dndn ve

hatta farkl alarda ve genellikle tuhaf tezahrler eklinde geri dndn gsterir. ntihar bu balamda bastrlm olann geri dn olarak ele alnabilir, ancak her bastrmann da intiharla sonulanmas zorunlu deildir, toplumsal zne bastrlmlklarn farkl ekillerde de dnler. ***

Snrsz bireysel zgrlk bir yanlsamadr, ya da kapitalist ilikiler iersinde sadece gereklemesi olanaksz topik bir istemdir. Bu nedenle de intihar kapitalizmin karagerekliinden topyaya ka gibi de okunabilir. *** nsanlar intihar Tanrsal iradenin inenmesi olarak grrler, ama intiharn varl kendi bana tanrnn zmlenemez iradesine kar ak bir protestodur.(s.11) *** Kendi gereklii zerine dnme yeteneini kaybeden ve sorgulayamayan insanlarn varlklarn sorgulamalar sz konusu olmad iin toplumsal balamda muhalefet etmeleri engellenir.(s.65) *** Din yaplan eylemi merulatracak aralar salad iin eylemcinin yapacaklarn sorgulamasna gerek yoktur, dinsel emirlerin sorgulanmazl eylemin acmaszlnn grlmesini engeller.(s.92)

Karl Marks | ntihar zerine

Derleyenler: Bar oban Zeynep zarslan | YeniHayat Ktphanesi