ALIMA VE SOSYAL GVENLK BAKANLII

Tefti Kurulu Bakanl

KAYNAK LERNDE GVENL

FAZIL LMEZ Makine Mhendisi/Ba Mfettii e-mail:folmez@csgb.gov.tr

GR Metal imalat sanayindeki gelimelere paralel olarak kaynak ileri younluu ve eitlilii son yllarda giderek artmaktadr.Buna paralel olarak da kaynak ilerinde alan says artmaktadr.zellikle kalifiye eleman eksiklii nedeniyle kaynak ileri deneme-yanlma sistemi ile herkes tarafndan yaplmaya balanm,bunun sonucunda da son yllarda kaynak ilerinden kaynaklanan i kazalar artmaya balamtr. Sanayide genellikle eritme kaynak yntemleri uygulanmaktadr. Bu yntemler; 1. Oksi-Asetilen kayna, 2. Oksi-SPG kayna, 3. Elektrik ark kayna, 4. TIG(Tungsten elektrotla gaz alt) kayna, 5. Eriyen elektrotla gaz alt (MIG ve MAG) kayna, MG:Metal soygaz, MAG:Metal aktif gaz, (Argon, Karbondioksit) 6. Toz alt kayna, 7. Diren nokta kayna. Bu kaynak eitlerinin tmnde alanlarn salk ve gvenliini etkileyen tehlikeler vardr. Bu tehlikeleri u ekilde gruplandrabiliriz. TEHLKELER 1-ELEKTRK ( Elektrik kullanlan kaynak ilerinde) G kaynann bota alma geriliminin yksek olmas, Max.(D.A.80 V. - A.A.100 V.) ebeke geriliminin yanllkla veya bilgi eksiklii nedeniyle i parasna balanmas, Topraklama hattnn olmamas, balantsnn yaplmamas veya uygun topraklama yaplmamas, Kaynak ekipmanlarndaki (kablo, kaynak pensleri v.b.), izolasyon bozukluklar, allan ortamn zellikleri. (Islak, metalik, rutubetli ortamlar.) 2-ENDSTRYEL GAZLAR VE BASINLI GAZ TPLER (Oksi-Asetilen(LPG) kaynak ilerinde) YANICI GAZLAR: Tplerde valf az sol vida dilidir. Saat ibresinin ters ynnde sktrlr. ASETLEN (C2H2), Renksiz, havadan hafif, zehirli olmayan bir gazdr. Sarmsaa benzer kokusu vardr. Sistemde bakr, %70 bakr alaml malzeme gm ve cva asla kullanlmamaldr.

SPG (LPG) HDROJEN

YAKICI GAZLAR : Tplerde valf az sa vida dilidir. Saat ibresi ynnde sktrlr. OKSJEN (O2): Havadan biraz ar, renksiz, kokusuz ve tatsz bir gazdr. ASAL GAZLAR: AZOT-ARGON (N ve Ar): Azot Havann %78ini oluturur ve havadan hafif bir gazdr. Argon havadan ardr. Saf Azot ve Argonu 3 kez solumak ldrebilir. Oksi-Asetilen kaynak ilerinde tehlikelere yol aabilecek hususlar ve nlemler aada belirtilmitir: Tpler ve Stoklama - Tpler TS 1519 ve TS 11169 standartlarna uygun olmaldr. - Tpler, yangna dayankl ve uygun havalandrmas olan depolarda ve yanc ve yakc tpler olarak ayr ayr olarak stoklanacaktr. Bo tplerde dolu tplerden ayr bir yerde toplanacaktr. Kullanm yerinde ve tanmada tedbirler: Kullanlan tpler kaynak yaplacak yerlere uygun kaynak arabalar ile tanp kullanlacak, eer sabit olarak kaynak ileri yaplyorsa tplerin dik olarak bulundurulmas ve devrilmeye kar nlem alnmas gereklidir. Reglatrler Arzal olan reglatrler kullanlmayacak sadece tpe ve gazn cinsine uygun reglatrler kullanlacaktr. Alev-Gaz Geri Tepme Emniyet ve ek-valfleri Alev Geri Tepmesi ( Flashback): Srekli geri yanma ile gaz geri tepmesinin beraber meydana gelmesidir. En byk tehlike, alevin yanc gaz tpne kadar ulamasdr. Bu olay, genellikle, gaz geri aknn farkedilemedii durumlarda, alomada alevin tututurulmasyla birlikte oluan bir geri yanma sonucunda oluur. Alev geri tepmesi olutuu zaman, byk ihtimalle yanc gaz hortumu patlar ve ciddi kazalara sebep olur. Alev geri tepmesini nleme aralar: Alev geri tepmesini nleyen aralar alev geri tepme emniyet valfleridir. (Flashback arrestor). Emniyet valfleri alev tutucu bir sistem ile ek-valfin bileimidir. Gaz giriine konan bir ek-valf vastas ile herhangi bir gaz geri ak nlenir. Normal koullarda gelen gaz hassas yay iterek sistemden geer ve alomaya ular .Herhangi bir ekilde oluan gaz geri tepmesi hassas yay ters ynde iterek gaz akn her iki ynde de keser. kinci nlem olarak alev tutucu sistem kullanlr. Bu sistem sktrlm bir yayn yaklak 80 Cda ergiyen bir lehim malzemesi ile sabitlenmesi ve bunun evresine de sinterlenmi paslanmaz elik tozunun konulmas ile oluturulmutur. Alev geri tepmesi durumunda lehim ergiyerek sktrlm yay serbest brakr ve bu yay ek-valfe vurarak gaz geiini kapatr. Alev ise ayn asetilen tpndeki porz madde gibi davranan sinterlenmi elik tozu tarafndan sndrlr. 2 tipi bulunmaktadr:

1-alome gaz giriine taklan emniyet valfi: Bir ucu hortuma, dier ucu ise aloma giriine taklr. Genellik1e lehimle sabitlenmi alev tutucu kullanld iin alev geri tepmesi sonucu bir daha kullanlamazlar ve deitirilmeleri gerekir. Sadece gazn geri tepmesi ise ieride hasara neden olmaz, valf tekrar kullanlabilir.

2-Reglatr kna balanan emniyet valfi: Reglatr kna hortumdan nce taklr ve alev geri tepmelerinde sistem tekrar kurulabilir.

Takm ve hortumlarn standard

Kullanlan ekipman ve hortumlar standartlara uygun olmal ve balant elemanlar uygun seilmelidir. Yal el ve malzemelerle O2 tplerine mdahele edilmemelidir. Periyodik kontroller mutlaka zamannda yaplm tpler kullanlmaldr.(TS7450-1994) Kaynak yaplan i veya ortam

3- IIN-IIK A-INFRA-RED IINLAR (IR) Dalga boylar 100 ym. le 1 ym. arasndaki blgede yer alrlar. Kaynak nlarnn %60 m=10-3 mm,y=10-6 metre ,n=10-9 m B-GRNEN IINLAR Dalga Boyu 700-400 nm. Arasndaki blgede yer alrlar.

Kaynak nlarnn % 30 C- ULTRA-VOLE (UV) IINLAR. UV nlar elektro manetik spektrumun dalga boyu 400 nm ile 10 nm arasndaki blgede yer alr . Kaynak nlarnn % 10. UVden sonra X nlar balar. Kaynak nlar iyonlayc radyasyon neretmezler. ETKLER IR-IINLARI: GZLERDE : Kum hissi,mercek ve korneada hasar, DERDE : Yanklar GRNEN IINLAR: Ik stresi, yorgunluk, mide bulants. UV-IINLAR: GZLERDE : Hemen gr bulankl, sonra katarakt oluumu, kornea ve iriste hasar. DERDE KORUNMA: - Kaynak Maskesi - Gzlk (Mineral oksitli camlar olan gzlkler veya DIN 4647ye gre cam seilir.) TSE EN 169 TSE EN 170 standartlarna uygun olmaldr. Kaynak Akm id.(Amper) 15-20 20-40 40-90 90-175 175-300 300-500ve 500den byk - Paravan - Elbisesi 4-TOZ-GAZ VE DUMANLAR Kaynak yaplmas srasnda kaynan cinsine bal olarak 6000 dereceye kadar scaklklar oluur. Bu scaklklar nedeni ile gaz toz dumanlar meydana gelir. yeri havasndaki kaynak dumanlarnn karm 10-20mg/m3 gememelidir. (TWA deerleri) Kaynakhanenin Boyutlar: * Kaynakhanede ii bana 300 ila 400 m3lk bir hacim salanmaldr. 6 Cam No: 8 9 10 11 12 Koyu 13 ve 14 Ak : Yanklar.

* Mevzi hava emicilerinin az kaynak noktasndan 20-30cm mesafede bulunmal ve diki ilerledike onu takip edebilecek ekilde olmaldr. Emicilerin gc kaynak bana 1025m3/dak olmaldr. HAVALANDIRMA: GENEL HAVALANDIRMA LOKAL (Cebri) HAVALANDIRMA Lokal havalandrma iin boyutlar: Ark-emi az Mesafesi (cm) 10-15 15-20 20-25 25-30 Minimum Hava Akm Hz m3/s 0,070 0,130 0,200 0,300 Boru Az ap(cm) 7 9 11,5 14

Emme ve basmada hava akm hz 15-30 m/dak olmaldr. ZEL HAVALANDIRMA ZEL KAYNAK TEZGAHLARI