T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

MAKNE TEKNOLOJS STANDART MAKNE ELEMANLARI

ANKARA-2006

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET - 1 ................................................................................................... 3 1. STANDART MAKNE ELEMANLARI............................................................................. 3 1.1. Birletirmenin nemi ve eitleri................................................................................. 3 1.1.1. nemi ..................................................................................................................... 3 1.1.2. eitleri .................................................................................................................. 3 1.2. Vidal Birletirmeler ve eitleri................................................................................... 4 1.2.1. gen Vidalar......................................................................................................... 4 1.2.2.Kare Vidalar ............................................................................................................ 7 1.2.3. Trapez Vidalar........................................................................................................ 7 1.2 4. Testere Vidalar ....................................................................................................... 7 1.2.5. Yuvarlak Vidalar .................................................................................................... 8 1.2.6. zel Vidalar ( Boru vidalar )................................................................................. 8 1.2.7. Saplamalar .............................................................................................................. 9 1.2.8. Somunlar .............................................................................................................. 10 1.2.9. Rondelalar ............................................................................................................ 12 1.3. Cvata ve Somun izimleri ......................................................................................... 14 1.4. Birletirme(Montaj) izimleri..................................................................................... 19 1.4.1. Vida ile Birletirme .............................................................................................. 20 1.4.2. Somunlar Emniyete Alnmas ............................................................................. 22 1.5. Kamal Birletirmeler ve eitleri............................................................................... 23 1.5.1. Kamalar, eitleri ve lleri.............................................................................. 23 1.6. Pimli Birletirmeler ve eitleri TS 2337 ................................................................... 34 1.6.1. Pimlerin eitleri Biimleri ve lleri............................................................... 34 1.6.2. Pimlerin Standart Gsterilmesi............................................................................. 36 1.6.2. Pimli Birletirme izimleri .................................................................................. 39 1.7. Perinli Birletirmeler ve eitleri .............................................................................. 39 1.7.1. Tanm .................................................................................................................. 39 1.7.2. Perin eitleri ve Biimleri ............................................................................... 40 1.7.3. Perinlerin lleri .............................................................................................. 42 1.7.4. Perin ap ve Boyunun Seilmesi ...................................................................... 42 1.7.5. Perinlerin Standart Gsterilmesi......................................................................... 43 1.7.6. Perinlerin Resimleri, izimleri, llendirilmesi ve Gsterilmesi .................. 44 1.7.7. Perinlerin ematik ve Sembollerle Gsterilmesi ................................................ 45 1.7.8. Perinli Birletirme izimleri.............................................................................. 46 UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 48 LME ve DEERLENDRME ...................................................................................... 50 PERFORMANS DEERLENDRME .............................................................................. 52 RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 54 2.ARAKEST ALMAK.......................................................................................................... 54 2.1. Ara Kesitlerin Bulunmas ............................................................................................ 54 2.1.1. Paralel Dzlemler Metodu.................................................................................... 55 2.1.2. Paralel Dzlemler Geirerek Eik Kesilen Koninin Ara Kesitini Bulma ............ 56 2.1.3. Paralel Dzlemler Geirerek Eik Kesilen Krenin Ara Kesitini Bulma ............ 57 2.1.4. Cisimlerin Birbirleriyle Kesimesi ....................................................................... 58 i

2.1.5. Merkezi Dzlemler Metodu ................................................................................. 61 2.1.6. Kreler Metodu .................................................................................................... 62 2.1.7. Eksenleri ile Birlikte Dik Kesien Silindirlerin Ara Kesiti .................................. 62 2.1.8.Eksenleri ile Birlikte Dik Kesien Konilerin Ara Kesiti ....................................... 63 UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 64 LME ve DEERLENDRME ...................................................................................... 66 PERFORMANS DEERLENDRME .............................................................................. 68 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 70 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 72 KAYNAKLAR....................................................................................................................... 73

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 520TC0025 Makine Teknolojisi Bilgisayarl Makine malat Standart Makine Elemanlar Makine resimlerinin izimlerinde kullanlan Standard makine elemanlarn ve makine paralarnda oluan ara kesitlerini ieren renim materyalidir. 40/32 Grn karma, llendirme, kesit alma, yzey iaretleri ve toleranslara ait modlleri alm olmak Standart makine elemanlarnn ve dili arklarn yapm resimlerini izmek ve okumak. Genel Ama Bu modl ile gerekli ortam, ara ve gereler salandnda; standart makine elemanlarnn yapm resimlerini teknolojisine uygun olarak izer ve paralarn ara kesitlerini alabilir. Amalar Standart makine elemanlarnn izimlerini yapabilecektir. Makine paralarna ait ara kesit alma izimlerini yapabilecektir. Resim izim odas, resim masas, resim izim aletleri, cvatalar, somunlar, rondellar, saplamalar, kamalar, Pimler, perinler, projeksiyon, tepegz. Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ve uygulama yapraklar ile renci kendi kendini deerlendirecektir. retmen modl sonunda size lme arac (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

iii

iv

GR GR
Sevgili renci, Makine teknolojileri alan lkemizde ve yurt dnda ok geni bir kitleye hitap etmektedir. Teknik resim bu alann ortak anlama dilidir, temel kurallara ve uluslararas standartlara uygun izildii zaman dnyann her yerinde kolaylkla okunup anlalr. Bilindii gibi makineler; birok parann, birletirilerek, bir araya getirilmesiyle meydana gelir. birletirme elemanlar yardmyla

Makinelerin birletirilmesinde cvatalar, somunlar, saplamalar, rondellar, kamalar, pimler, perinler kullanlrlar. Makineleri meydana getiren paralar arasndaki boyut ilikileri ok nemlidir. Ayr yerlerde ve ayr iiler tarafndan yaplan paralarn yerlerine takldklar zaman rahata almalar gerekir. Bu zelliklere sahip paralarn imalat ancak eksiksiz ve gereine gre llendirilmi ve yzey ilemleri tanmlanm standart makine elemanlarn tanmak ve izimlerle ifade etmekle mmkndr. Bu modlde ilk olarak standart makine elemanlarnn ifade edilii, izimi ve bu elemanlarla makine paralarnn teknik resim kurallar ile birletirilmesini reneceksiniz. kinci blmde, makine paralar arasnda meydana gelen ara kesitin izilmesi, uygun metotla bulunmas ve nasl uygulanmas gerektiini kavrayacaksnz. Bu modl baar ile tamamladnzda, deiik standart makine elemanlarnn imalat iin gerekli olan grnlerini, birletirme resimlerini, yapm resimleri ile birlikte izebileceksiniz. Makine paralarnn gerek ara kesitlerinin izim yntemlerini reneceksiniz. Bylece, makine teknolojileri sektrnde alan kalifiye elemanlarn sahip olduklar bilgi ve becerileri kazanarak mesleinizde sz sahibi olabileceksiniz.

RENME FAALYET - 1
AMA

RENME FAALYET - 1

Uygun ortam salandnda standart makine elemanlarnn izimlerini ve standart makine elemanlar ile birletirme izimleri yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Sevgili renci, bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Standart makine elemanlar ve eitlerini aratrnz. Standart makine elemanlar ekillerini, ifade edililerini aratrnz. Deiik makine paralarnn retimini yapan atlyeleri gezerek, retim yntemleri hakknda bilgi alnz. Makine Teknolojisi sektrnde kullanlan Standart Makine Elemanlarn ve bunlarn zelliklerini bildiren kataloglar toplaynz. Topladnz materyalleri snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.

1. STANDART MAKNE ELEMANLARI

1.1. Birletirmenin nemi ve eitleri
1.1.1. nemi
Birden ok paradan oluan makineyi meydana getiren cvata, somun, kama, pim vb. elemanlara makine elemanlar denir. Endstride takm ve tezghlarn birden fazla sayda paradan bir araya getirilerek bir btn oluturduu dnldnde, bu paralarn birletirme elemanlar yardmyla bir araya getirilmeleri gerektii sabittir. Bu durumda bu paralarn zelliklerine gre sklebilen ya da sklemeyen birletirme elemanlaryla birletirilmeleri gerekmektedir. Eer birletirme elemanlar olmam olsayd, takm ve tezghlar da olmayacakt. Bu durumda birletirme elemanlarnn nemi ortaya kmaktadr.

1.1.2. eitleri 1.1.2.1.Sklebilen Birletirme Elemanlar

Cvatalar Somunlar Kamalar Pimler Pernolar Ayar bilezikleri Emniyet segmanlar Mil tespit plakalar 3

1.1.2.2. Sklmeyen Birletirme Elemanlar

Perinler Kaynaklar Scak gemeler

1.2. Vidal Birletirmeler ve eitleri

Vida tanm Silindirik ya da konik i ve d yzeylere ayn adm ve profilde alm olan helisel kanallara vida denir. Silindirik ya da konik d yzeylere alm vidalara cvata ya da saplama, silindirik ya da konik i yzeylere (deliklere) alm olan vidalara ise somun ad verilir. Vidalar ISO (Uluslar Aras Standartlar Organizasyonu) ve DIN (Alman Normlar Enstits) normlarna gre standartlatrlmtr. TSE (Trk Standartlar Enstits) de DIN ve ISO ya gre TS 61 de vidalar standartlatrmtr. Di profiline gre gen vidalar Kare vidalar Trapez vidalar Testere dii vidalar Yuvarlak vidalar
Tablo 1.1: Vidalarn snflandrlmas

Vidalarn snflandrlmas l sistemine Kullanm yerine Az saysna gre gre gre Metrik vidalar Whitworth vidalar

Helis ynne gre Balant vidalar Tek azl vidalar Sa vidalar Hareket vidalalr ok azl vidalar Sol vidalar

1.2.1. gen Vidalar

Metrik gen vida ve somunlar Whitworth gen vida ve somunlar Metrik vida: Di profil as 60 olan bir ekenar gen vidadr. Bu vidalar TS 61/115 de standardize edilmitir. Metrik vidalarda adm, milimetre cinsinden belirtilir. Vidann elemanlar admna gre hesaplanarak bulunur.

Anma ls : d = D Adm :P Cvata di derinlii :h3=0,6134 x P Somun di derinlii : H1 = 0,5413 x P Di dibi yuvarlatma : R = H / 6 = 0,1443 x P Br ap : d2 = D2 = d - 0,6495 x P Cvata di dibi ap : d3 = d 1,2269 x P Somun di dibi ap : D1 = d 1,0825 x P Matkap ap : dm = d - P Di profil as : 60

Vida anma ap d=D SIRA M1 M2 M2,5 M3 M3,5 M4 M4,5 M5 M6 M8 M10 M12 M14 M16 M18 M20 M22 M24 M27 M30 M33 M36 M39 M42 M45 M48 M52

Adm P 0,25 0,40 0,45 0,50 0,60 0,70 0,75 0,80 1,00 1,25 1,50 1,75 2,00 2,00 2,50 2,50 2,50 3,00 3,00 3,50 3,50 4,00 4,00 4,50 4,50 5,00 5,00

Br ap d2=D2 0,638 1,740 2,208 2,675 3,110 3,545 4,013 4,480 5,350 7,188 9,026 10,863 12,701 14,701 16,376 18,376 20,376 22,051 25,051 27,727 30,727 33,402 36,402 39,077 42,077 44,752 48,752

Di dibi ap D vida d3 0,693 1,509 1,948 2,387 2,764 3,141 3,580 4,019 4,773 6,466 8,160 9,853 11,546 13,546 14,933 16,933 18,933 20,319 23,319 25,706 28,706 31,093 34,093 36,479 39,479 41,866 45,866 vida D1 0,729 1,567 2,013 2,459 2,850 3,242 3,688 4,134 4,917 6,647 8,376 10,106 11,835 13,835 15,294 17,294 19,294 20,752 23,752 26,211 29,211 31,670 34,670 37,129 40,129 42,587 46,587

Di ykseklii D vida h3 0,153 0,245 0,276 0,307 0,368 0,429 0,460 0,491 0,613 0,767 0,920 1,074 1,227 1,227 1,534 1,534 1,534 1,840 1,840 2,147 2,147 2,454 2,454 2,760 2,760 3,067 3,067 vida H1 0,135 0,217 0,244 0,271 0,325 0,379 0,406 0,433 0,541 0,677 0,812 0,947 1,083 1,083 1,353 1,353 1,353 1,624 1,624 1,894 1,894 2,185 2,165 2,436 2,436 2,706 2,706

Yuvarl aklk R 0,036 0,058 0,065 0,072 0,087 0,101 0,108 0,115 0,114 0,180 0,217 0,253 0,289 0,289 0,361 0,361 0,361 0,433 0,433 0,505 0,505 0,577 0,577 0,650 0,650 0,722 0,722

Matkap ap M 0,75 1,60 2,10 2,50 2,90 3,30 3,70 4,20 5,00 6,80 8,50 10,20 12,00 14,00 15,50 17,50 19,50 21,00 24,00 26,50 29,50 32,00 35,00 37,50 40,50 43,00 47,00

Tablo1.2: Metrik vida lleri(ISO)

Whitworth vida: D profil as 55 olan bir gen vidadr. lleri parmak sistemine gredir. Vidann elemanlar adma gre belirlenir. Whitworth vidalarda adm, parmaktaki di says olarak verilir. Anma ls : d = D Di dibi ap : d1 = D1 = d 1,28 x P Br ap : d2 = D2 = d 0,640 x P Parmaktaki di says : z Adm : P = 25,4 / z Vida di derinlii : h1 = H1 = 0,640 x P Di profil as : 55 Di yuvarlatma : R = 0,1375 x P
gen Ykseklii : H = 0,960 x P

Tablo 1.3: Whitworth vida lleri

1.2.2.Kare Vidalar
Kare vidalar, di kesitleri kare biiminde olan vidalardr. Dilerin yanal yzeyleri vida eksenine diktir. Kare vidalarn standard yoktur. Kare vidalar kuvvet iletmek maksadyla ana millerinde ve pres millerinde kullanlrlar. Pratikte yaplan uygulamasnda di genilii admn yars kadardr.
ekil 1.1: Kare vida lleri

1.2.3. Trapez Vidalar

Trapez vidalar, di kesitleri ikizkenar yamuk biiminde olan vidalardr. Hareket iletimi maksadyla ana millerinde, sonsuz vidalarda ve pres millerinde kullanlrlar. Alar 30 dir.

ekil 1.2: Trapez vida lleri

1.2 4. Testere Vidalar

Di profilleri dik yamuk biiminde olan vidalardr. Bu vidalarda dilerin yanal yzeyleri arasnda 30 + 3 profil as bulunur. Testere vidalar: Cvata di ykseklii : H3 = 0,866 x P Somun di ykseklii: H1 = 0,75 x P

ekil 1.3: Testere vida lleri

1.2.5. Yuvarlak Vidalar

Yuvarlak vidalar, kesitleri belli bir yarapa gre kavisli vidalardr. Dilerin yanal yzeyleri arasnda 30 profil as bulunur. Fazla yklere maruz millerde kumlu, tozlu ve paslanmaya msait olan millerde kullanlrlar.

ekil 1.4: Yuvarlak vida lleri

1.2.6. zel Vidalar ( Boru vidalar )

Bu vidalar whitwort vidann zel bir eklidir. Boru vidasnn adm, normal whitwort vidaya gre daha kk olduundan dileri sktr. Ayrca borunun d vidas 1:16 orannda konik olarak yaplrlar. Bu koniklik borularn vidalanmasnda szdrmazl salar.

ekil 1.5: Boru vidas

1.2.7. Saplamalar
Her iki ucuna vida alm basz balant elemanlarna saplama denir. Saplamann bir taraf paralardan birine vidalandktan sonra, dier taraf ikinci paraya serbest geirilerek, somun yardmyla paralar sklebilir ekilde birbirine balar. Saplamalar, vida apna gre anlr. Siparilerde vida ap, serbest boyu, standart numaras ve malzemesi belirtilir. Saplama TS1025/1-M16x80-8.8 Saplamalar, malzemelerine, vidalanaca malzeme cinsine ve eitli amalara gre standartlatrlmtr.
Birletirmeler iin(TS1025/6)

T kanallar iin (TS1026/5)

d a b l b1 b2 l1

M6 15 15 18 33 80 9 20-54 50 80

M8 20 18 22 40 90 11 20-43 40 100

M10 25 20 25 47 126 13 25 125 50 200

M12 32 22 28 40 57 142 15 25 125 50 200

M16 42 28 35 52 77 160 19 28 140 63 250

M20 27 28 190 80 315

M24 35 45 250 120 400

M30 43 54 315 125 500

M36 51 80 250 360 400

Tablo 1.4: Saplama lleri

1.2.8. Somunlar
Vidal birletirmelerin en nemli elemanlarndan birisi de somunlardr. Ortasnda vida alm deliklerden, cvata, saplama taklmak suretiyle paralar birbirine balayan elle, tornavida veya anahtarla sklp taklacak ekilde yaplan elemanlara somun denir. Somunlarn gsterilmesi TS8201e gre yaplr. Bu gsterimde, somunun ad, standart numaras, anma ls ve gereci yazlr. Alt ke somun TS1026/1-M12-A 5

Tablo 1.5: Alt ke somun lleri

Tablo 1.6: Drt ke somun lleri

10

Tablo 1.7: Somun eitleri TS1026-1

11

1.2.9. Rondelalar
Birden fazla parann cvata, somun vb. elemanlarla balanmas srasnda, oturma yerlerindeki yzeylerin zedelenmesini nlemek, balantnn kendiliinden zlmesini engelleyerek, balant yerindeki vida ban kapatmak veya somun ykn geni yzeye yaymak iin kullanlan metalden yaplm makine elemanna rondela denir.
d1 3,2 4,3 5,3 6,4 7,4 8,4 10,5 13 15 17 19 21 23 25 27 28 29 31 33 34 36 37 d2 7 9 10 12,5 14 17 21 24 28 30 34 37 39 44 50 50 50 56 60 60 66 66 s 0,5 0,8 1 1,6 1,6 1,6 2 2,5 2,5 3 3 3 3 4 4 4 4 4 5 5 5 5 Cvata ap 3 4 5 6 7 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 27 28 30 32 33 35 36

rnek: Rondela A 10,5 TS 79/2 A=Biimi Pahsz, d1=10,5 mm delik apn, TS79/2 Standart numaras

rnek: Rondela B 10,5 TS 79/2

Tablo 1.8: Rondela lleri

12

ekil 1.6: Rondela yapm resmi

Rondelalar TS79 standardna gre eitli ekillerde yaplmtr. Rondelalar TS8201 esas alnarak ilgili standartlarnda, standart numaras, tipi, i delik ap, malzemesi belirtilir. Rondela TS79/2-B 17-Fe40

13

Tablo 1.9: Rondela eitleri

1.3. Cvata ve Somun izimleri

Bir cvata resminin izilebilmesi iin ekil 1.7 ve 1.8 de gsterilen llerin verilmesi gerekmektedir. Bu llerden AA alt ke olan cvata bann anahtar az lsn vermektedir. Bu l ayn zamanda cvatay skmede veya skmada kullanlacak anahtarn az lsdr. Cvatann vida dii alm ksm di st ap kaln srekli izgi ile di dibi ap ince srekli izgi ile gsterilmelidir. Ba ksm alt ke ve kare eklinde olan cvatalarn bu ksmnn izimi alt ke ve kare eklinde olan somun izimleriyle ayndr. Alt ke bal cvata iziminde ortada kalan yzey (anahtar yzeyi) cvata apndan kk kt halde pratik olmas bakmndan cvata apna eit alnr. Dier ller standart tablolarda verilmektedir. Pratikte e=2 x d ve k=0,7 x d alnarak cvata ba izilir. 14

Metrik, Whitworth vida ve somun lleri ile elemanlarnn hesab Metrik Vidalarda

e = Cvata ba kegeni e=2 x d AA = Anahtar az AA=0,866 x e I = Cvata boyu (Deiken) I=(4,5 x d ) b = Vida boyu (Deiken) b =(2,5 x d ) k = Cvata ba kalnl k =0,7 x d P=Adm: Metrik vidalarda adm mm olarak verilir veya cetvellerden alnr. Ayrca hesaplanmaz. d = Di st ap: Verilen deer di st apn gsterir. rnek:M16 gibi.16 mm vidann di st apdr. d1=Di dibi ap:d1 = d -1,2269 x P rnek: Adm P = 2 mm olan M16 cvatann elemanlarn hesaplayalm. d = 16 mm d1 = d -1,2269 x 2 = 16 - 2,4538 = 13,55 mm e = 2 x d =2 x 16 = 32 mm AA = 0.866 x 32 = 27,71 mm l =4,5 x 16 = 72 mm b =2,5 x 16 = 40 mm k =0,7 x 16 = 11,2 mm

ekil.1.7: Cvata lleri

15

P = Adm D = Di st ap D1 = Di dibi ap e = Somun kegeni AA = Anahtar az m = Somun kalnl

D1 = D 1,0825 x P e=2 x D AA=0,866 x e m =0,8 x D

ekil1.8: Somun lleri

Whitworth Vidalarda Whitworth vidann elemanlarnn hesabnda, metrik vidaya gre fark sadece adm ve di st hesaplamalarndadr. Daha nce whitworth vidalar tantlmt. Buradan yola karak; Adm ( P ) = 25,4 / z idi. z = Parmaktaki di says (tablolardan alnr) rnek : 5/16 parmak vidann di st ap, d = 25,4 x 5 / 16 = 7,9375 mmdir.

16

Cvatann standartta gsterimi Alt ke bal cvata ISO 4014 - M12 x 80 8.8 A 2 p

Somunun standartta gsterimi Alt ke bal somun TS 1026/2 M10 10 A

Alt ke bal cvata ve somunun yapm resmi izimi Cvata ve somunun grnlerini, nce basit geometrik izimler halinde izeriz. Kavisleri izeriz. Di st ve di dibine ait ksmlar tamamlarz. Dier ksmlar tamamlayarak izimi bitiririz. 17

ekil.1.9: Cvata ve somun izimi

18

1.4. Birletirme(Montaj) izimleri

ekil.1.10: Vidal birletirme paralar d M8 M10 M12 M16 M20 M24 M30 1/4 5/16 3/8 7/16 1/2 5/8 3/4 7/8 1 d1 6,5 8,2 9,9 13,5 16,9 20,3 25,7 4,72 6,13 7,49 8,79 9,99 12,94 15,79 18,61 21,33 AA 13 17 19 24 30 36 46 11 14 17 19 22 27 32 36 41 e 14,4 18,9 21,1 26,8 33,5 40 51,3 12,7 16,2 19,6 21,9 25,4 31,2 36,9 41,6 47,3 k 5,5 7 8 10 13 15 19 5 6 7 7,7 9 11 13 16 18 b 22 26 30 36 46 54 66 12 16 18 22 26 30 38 42 54 l 35 40 45 55 65 75 90 20 25 30 35 40 45 55 60 65 110 150 180 200 220 220 260 60 80 100 120 150 180 200 220 220 m 6,5 8 10 13 16 19 24 5,5 6,5 8 8,8 11 13 16 18 20
d2

8,4 10,5 13 17 21 25 31 5,3 6,4 8,4 10,5 10,5 15 17 19 23

d3 11 21 24 30 37 44 56 10 12,5 17 21 21 28 30 34 39

d4 9 11 14 18 22 26 33 6 7 9 10 11 14 17 20 22

s 1,6 2 2,5 3 3 4 4 1 1,6 1,6 2 2 2,5 2,5 3 3

Tablo1.10: Vidal birletirmede para lleri

19

1.4.1. Vida ile Birletirme

Bu birletirme de birden fazla saydaki parann birletirilmesinden sz edilmektedir. Bu durumda birletirilecek paralardan birine birletirme ilemini yapacak vidann di st apndan biraz daha byk (1-2 mm) delik delinir.kinci paraya da birletirmeyi yapacak vidann lsnde dii vida almak suretiyle birletirme ilemi gerekletirilir. Bu durumda birletirmenin en gvenli yaplabilecei viday semek nemlidir. Vidann biimi nemli deildir. Vidann ba ksm birletirme dnda kaldnda problem oluyor ise gmme bal vidalar kullanlmaldr.

1.4.1.1. Cvata ve Somunla Balama

Cvata ve somun ile balama ileminde birletirilecek paralarn her ikisi de cvatann serbeste geebilecei kadar daha byk apta delinir.Cvata her iki paradan geirilir. Rondela ve somun kullanlarak skma ilemi gerekletirilir. ayet alma ortam sarsntl ise byle durumlarda balant ya yayl rondela kullanlarak yada ikinci bir somun kullanlarak veya dier somunlarn emniyete alnmas yntemlerinden birisi kullanlarak gvenli duruma getirilir.

ekil 1.11: Cvata ve somun birletirme

1.4.1.2. Kr Delie Vidann Al ve Cvata le Balan

Eer paralar kr delik delinerek balanacak ise parann birisi boydan boya ikincisi ise vida ekilecek boyda kr delik delinerek hazrlanr. Kr delie cvatann lsnde vida alarak balama ilemi yaplacak ekle getirilir. Paralar uygun balama konumundayken cvata yerine taklarak balama ilemi gerekletirilir.

20

ekil 1.12: Cvata ve Somunla birletirme izimleri

1.4.1.3. Saplama ile Birletirme

Saplama ile birletirmede saplama kr delik delinerek vida ekilmi delik ierisine darda balamaya yetecek kadar uzunluk braklacak biimde sklr. Darda kalan ksmdan balanacak ikinci para geirilir ve rondela somun kullanlarak balama ilemi gerekletirilir. Eer balama ortam sarsntl alyor ise gerekli nlemler alnarak balama ilemi gerekletirilir.

ekil 1.13: Saplama ile birletirme izimleri

21

1.4.2. Somunlar Emniyete Alnmas

Somunlar alma ortamnn zelliinden dolay kendiliinden zlmesini nlemek makine tasarm asndan nemli bir zelliktir. Somunun kendiliinden zlmesi sistemin verimli almasn engelleyen bir unsurdur. Bunu nleyebilmek iin en sk kullanlan yntemler, Somunlarn kontra somunla emniyete alnmas: lave (kontra) somun Tal somun ve kupilya ile. Yayl rondela Kupilya ile Emniyet sa kullanarak

a.lave (kontra) somun

b.Tal somun ve kupilya ile

c. Yayl rondela

d.Kopilya ile

ekil 1.14: Somunlarn emniyete alnmas

22

a.Emniyet sac kullanarak

emniyet sa

b. Somunun emniyete alnmas

emniyet sa

c. Vidal pim ile emniyete alma

d.Vidal pim ile emniyete alma

ekil.1.15: Somun ve cvatalarn emniyete alnmas

1.5. Kamal Birletirmeler ve eitleri

1.5.1. Kamalar, eitleri ve lleri
Kamalar, kasnak, dili ark, kavrama gibi hareket ve g ileten makine paralarn millerin zerine sklebilir ekilde birletirilmesini ve mildeki hareketin aktarlmasn salayan makine elemanlarna kama denir.

23

ekil 1.16: Mil ve kasnan kamayla birletirilmesi

Dnerek, hareket ve kuvvet ileten dili ark, kasnak, kavrama gibi elemanlarn , kama ad verilen makine elemanlaryla, sklebilir ekilde meydana getirilen birletirmeye kamal birletirme denir. Kamalar;TS 147 ye gre standartlatrlmtr. Kamalar enine ve boyuna kamalar olmak zere iki gurupta incelenir. Kamann standart gsterimi

Enine Kamalar Tek taraf eimli kama ift taraf eimli kama Boyuna Kamalar Eimli kamalar o Dz kamalar o Dz, yass kamalar o Dz, oyuklu kamalar o Dz, akma kamalar o Dz, yass, akma kama o Dz, oyuklu akma kama o Teet kamalar 24

Eimsiz kamalar o Kaln kama o nce kama o Memeli kama o Yarmay kama zel Kamalar o Kamal miller

1.5.1.1. Enine Kamalar

Takld milin eksenine paralel olarak etkiyen kuvvetleri karlayan kamalara enine kama denir. Ayar kamalarnda koniklik 1/501/100 , kendiliinden zlmesi istenmeyen yerlerde 1/151/20 alnr. Bir taraf eimli kamalar ki taraf eimli kamalar

ekil 1.17: ki parann enine kama ile birletirilmesi

1.5.1.2. Boyuna Kamalar

Mil eksenine paralel olarak alan kamalara ise boyuna kamalara denir. Boyuna kamalar ekillerine gre isimlendirilir. Bunlar eimli ve eimsiz kamalar olmak zere iki grup ta incelenir.

25

ekil1.18: Boyuna kama ile birletirilmesi

1.5.1.2.1. Eimli kamalar

Dz kamalar TS 147/1 de standartlatrlmtr. Hem mil hem de gbekte kanal bulunur. Dz kamann standart lleri aadaki tabloda verilmitir. izim yaplrken deerler bu tablodan alnarak izim yaplacaktr.

a) A Tipi yuvarlak alnl

b) B tipi dz alnl

ekil1 1.19: Eimli dz kamalar

26

b
2 3 4 5 6 8 10 12 14 16 18 20 22 25 28 32 36 40 45 50 56 63 70 80 90 100

h
2 3 4 5 6 7 8 8 9 10 11 12 14 14 16 18 20 22 25 28 32 32 36 40 45 50

d
5-8 8-10 10-12 12-19 17-22 22-30 30-38 38-44 44-50 50-58 58-65 65-75 75-85 85-95 95-110 120-130 130-150 150-180 170-200 200-230 230-260 260-290 290-330 330-380 380-440 440-500

t1

1,2 1,8 2,5 3 3,5 4 5 5 5,5 6 7 7,5 9 9 10 11 12 13 15 17 20 20 22 25 28 31

0,4 0,9 1,2 1,9 2,2 2,4 2,4 2,4 2,9 3,4 3,4 3,9 4,4 4,4 5,4 6,4 7,1 8,1 9,1 10,1 11,1 11,1 13,1 14,1 16,1 18,1

t3

l
6-20 8-36 10-45 12-56 16-70 20-90 25-110 32-140 40-160 45-180 50-200 56-220 63-250 80-260 90-320 100-360 110-400 125-400 140-400 160-400 Serbest Serbest Serbest Serbest Serbest Serbest

Tablo 1.11: Dz kamann lleri

Dz, yass kamalar TS 147/2 de standartlatrlm olup, ykseklii dz kamaya gre daha azdr.

27

Dz, oyuklu kamalar TS 147/3 de standartlatrlmtr. Mil zerinde kanal olmadndan gbee geer. Kamann oyuk ksm, mil zerine oturur.

b h h1 R1 d t l

8 3,5 7,5 15 22 30 3,2 20 90

10 4 8 19 30 36 3,7 25 110

12 4 8 22 36 44 3,7 32 140

14 4,5 9 25 44 50 4 40 160

16 5 11 29 50 58 4,5 45 180

18 5 11 33 55 65 4,5 50 200

20 6 14 38 65 75 5,5 56 260

22 7 15 43 75 85 6,5 63 250

25 7 18 48 85 95 6,5 70 280

28 7,5 20 55 95 110 6,9 80 320

32 8,5 22 65 110 130 7,9 90 360

36 9 25 75 130 150 8,4 100 400

Tablo.1.12: Dz oyuklu kamann lleri

28

Dz, akma kamalar TS 147/4e gre standartlatrlmtr. Mil zerinde bir ucu ak kanaldan akma ilemiyle taklr veya sklr.
b
2 3 4 5 6 8 10 12 14 16 18 20 22 25 28 32 36 40 45 50 56 63 70 80 90 100

h
2 3 4 5 6 7 8 8 9 10 11 12 14 14 16 18 20 22 25 28 32 32 36 40 45 50

d
5-8 8-10 10-12 12-19 17-22 22-30 30-38 38-44 44-50 50-58 58-65 65-75 75-85 85-95 95-110 120-130 130-150 150-180 170-200 200-230 230-260 260-290 290-330 330-380 380-440 440-500

t1

1,2 1,8 2,5 3 3,5 4 5 5 5,5 6 7 7,5 9 9 10 11 12 13 15 17 20 20 22 25 28 31

0,4 0,9 1,2 1,9 2,2 2,4 2,4 2,4 2,9 3,4 3,4 3,9 4,4 4,4 5,4 6,4 7,1 8,1 9,1 10,1 11,1 11,1 13,1 14,1 16,1 18,1

t2

l
6-20 8-36 10-45 12-56 16-70 20-90 25-110 32-140 40-160 45-180 50-200 56-220 63-250 80-260 90-320 100-360 110-400 125-400 140-400 160-400 Serbest Serbest Serbest Serbest Serbest Serbest

Tablo 1.13: Dz, akma kamann lleri

Dz, yass, akma kama TS 147/5 de standartlatrlmtr. akma kamadan fark yksekliinin az olmasdr. Dz, oyuklu akma kama TS 147/6 de standartlatrlmtr. Bu kamann oyuk ksm , dorudan mil zerine oturur; milde kama kanal yoktur. Teet kamalar TS 147/7-8 de standartlatrlm olup mile 120 derece ara ile teet olarak alan kanallara ift olarak taklr. Teet kamalar , byk dndrme momentlerini iletmek iin kullanlr.

29

ekil.1.20: Teet kama

1.5.1.2.2.Eimsiz Kamalar
Bu kamalarn st yzeyleri boluklu olup, yan yzeyleri kuvvetleri iletir. Eimsiz boyuna kamalar mil kanallarna altrlarak taklr. Kaln kamalar (TS 147-9,10) eitli tiplerde yaplr. Paralel yzl olup yan yzeyleri ile dndrme momenti iletirler. Kama, mil zerinde oynamayacak ekilde yuvasna oturtulur ve mil zerindeki kanal ierisine skca altrlr.

ekil.1. 21: Eimsiz kamann almas

30

ekil 1.22: Eimsiz kaln kama tipleri b

2 3 4 5 6 8 10 12 14 16 18 20 22 25 28 32 36 40 45 50 56 63 70 80 90 100

h
2 3 4 5 6 7 8 8 9 10 11 12 14 14 16 18 20 22 25 28 32 32 36 40 45 50

d
6-8 8-10 10-12 12-17 17-22 22-30 30-38 38-44 44-50 50-58 58-65 65-75 75-85 85-95 95-110 120-130 130-150 150-170 170-200 200-230 230-260 260-290 290-330 330-380 380-440 440-500

t1

1,2 1,8 2,5 3 3,5 4 5 5 5,5 6 7 7,5 9 9 10 11 12 13 15 17 20 20 22 25 28 31

1 1,2 1,8 2,3 2,8 3,3 3,3 3,3 3,8 4,3 4,4 4,9 5,4 5,6 6,4 7,4 8,4 9,1 10,4 11,4 12,4 12,4 14,4 15,6 17,6 19,5

t2

l
6-20 6-36 8-45 10-56 14-70 16-90 22-110 28-140 36-160 45-180 50-200 56-220 63-250 70-280 80-320 90-360 100-400 110-400 125-400 140-400 160-400 180-400 200-400 220-400 250-400 280-400

Tablo1. 14: Eimsiz kaln kama lleri

31

nce kama (TS147/11) de standartlatrlmtr. Kaln kamalardan fark, yksekliinin daha az yass olmasndandr. Memeli kama (TS 147/13) de standartlatrlmtr. Bu kamalarn iki ucunda da meme bulunur. Memeli kama, karlkl mil ularn birbirine balayarak kavrama oluturur. Genilii b=14 , ykseklii h1=9 ve boyu l1=160 mm olan memeli kama yle gsterilebilir. Kama 14 x 9 x160 TS 147/13 Yarm ay kamalar Daire kesmesi eklinde olan yarm ay kamalar mil zerine alan daire eklinde olan kanallara yerletirilir. Genilii b=8mm, ykseklii h =11 mm llerindeki bir yarm ay kama sembollerle yle gsterilir. Kama 8x11 TS 147/12
ekil 1.23: Memeli kama lleri ve gsterilmesi

b h d
2

1 1,4 4 3 4 1 0,5

1,5 2,6 7 4 5 2 0,8

2 5 6 1,8 1

2 3,7 10 6 7 2,9 1

2,5 7 8 2,7 1,2

3 5 13 8 10 3,8 1,4

3 10 12 5,3 1,5

4 16 12 14 5 1,8

4 7,5 14 16 6 1,8

5 6,5 19 16 18 4,5 2,3

5 7,5 16 18 20 5,5 2,3

5 9 19 20 22 7 2,3

6 22 22 25 6,5 2,8

6 10 28 28 7 3,3

8 11 28 28 32 8 3,3

10 13 32 32 36 10 3,3

d
1

t1 t2

Tablo 1. 15: Yarm ay kamann lleri ve paralarn birletirilmesi

32

zel Miller Kamal miller

Byk dndrme momentlerinin aktarlmas istenen ve mil zerinde eksenel kaymalarn olabilecei durumlarda; mil zerine , kendinden oluturulan ok sayda kama kullanlr. Bu tr miller, motorlu ara ve takm tezgahlarnda kullanlr. Kamal milin gerek resmini izmek , zor ve zaman aldndan basitletirilmi olarak izilir.

ekil 1. 24: Kamal millerin gsterilmesi

33

Tablo 1.16: Kamal millerin gsterilmesi

1.6. Pimli Birletirmeler ve eitleri TS 2337

Tanm: Pimler birbirine taklan makine paralarnn karlkl konumlarn tespit ederek sklebilir bir balant salayan elemanlardr. Pimler TS 2337 de standartlatrlmlardr.

ekil 1. 25: Pimlerin kullanm

ekil 1.26: Pimli Birletirme

1.6.1. Pimlerin eitleri Biimleri ve lleri 1.6.1.1.eitleri

Silindirik Pimler Dz sertletirilmemi pim Dz sertletirilmi pim Dz i vidal pim Dz kertikli pim Dz ucu basamakl kertikli pim Dz ortas kertikli pim Dz baa doru kertikli pim Dz ortaya doru kertikli pim Dz yar kertikli boyunlu pim Dz yuvarlak bal kertikli pim Dz hava bal kertikli pim 34

Konik Pimler Sade pim Vidal, vidal ksm sabit pim Vidal, konik ksm sabit pim vidal pim Kertikli pim Vidal Pimler entikli Pimler atal Maal (Kupilya) Pimler olmak zere snflara ayrlrlar.
ETL PM RESMLER VE GSTERLMES

Tablo 1.17: eitli pimlerin resimleri standart gsterilmesi

35

1.6.2. Pimlerin Standart Gsterilmesi

Pim TS2337/1 5 m6x20 A 9S Mn Pb 28 Pim TS2337/1 5 m6 20 A 9S Mn Pb 28 kurun = Pimin standart numaras = Pim ap (d=5mm) = Altrma tolerans (+0,012 0,004) = Pimin boyu (L=20mm) = Tipi (sertletirilmemi) = Pimin malzemesi (elik, %9 karbon az mangan, % 0,28 kkrt ve

Silindirik Pimler: 0,8 mm den 50mm ye kadar yaplrlar. Yuvarlak, pahl ve dz alnl olmak zere eidi mevcuttur.
Silindirik dz pim(sertletirilmemi)

d l

2 6 20

3 8 30

4 8 40

5 10 50

6 12 60

8 14 80

10 18 100

12 22 140

16 22 180

20 35 200

25 50 200

30 60 200

40 80 200

Tablo 1.18: Silindirik dz pim standart lleri

Konik Pimler Bu pimler 1/50 koniklik oranna gre yaplr. Kk ap ve boylar ile tarif edilir.

ekil 1.27: Konik pimli birletirme

36

Anma ap d h10 0,6 0,8 1 1,2 1,5 2 3 4 5

a 0,08 0,1 0,12 0,16 0,2 0,25 0,4 0,5 0,63

l 2-8 2-12 6-10 4-16 4-25 10-35 12-45 12-55 18-60

Anma ap d h10 6 8 10 12 16 20 25 30 -

a 0,8 1 1,2 1,6 2 2,5 3 4 -

l 22-90 22-120 26-160 32-180 40-200 45-200 50-200 55-200 -

Tablo 1.19: Konik pim lleri

Vidal Konik Pimler: Konik bir pimdir . U ksmlarnda pimin sklmesini kolaylatrmak iin yaplm vidal bir blm vardr. Bu pimler kk aplar ve btn boylar ile anlrlar.

ekil 1. 28: Vidal konik pimler

entikli Pimler: Bu pimler merkezlenme maksadyla kullanlr. Raybalanmam ve byk boluk arz eden deliklerde kullanlr. Silindirik ve konik olarak yaplan bu pimlerin evresine adet entik almtr.

37

ekil. 1.29: entikli pim resimleri ve lleri

atal Maal (Kupilya) Pimler: Somunlarn ve pernolarn gvenli olmalarnn salanmasnda kullanlan yarm daire kesitli paralardan yaplm maa biimde pimlerdir.

ekil 1. 29: atal maal pim ve montaj

d1=5 mm, l=50mm olan atal pimin gsterilmesi 5x50 TS 2339/1 Pernolar Civatalar iin atal Normal a iind2 d2 max pimd uzunluk L > > 1 3 4 3,5 4,5 1 6 18 1,6 5 6 5,5 7 1,6 8 32 2,5 6 8 7 9 2 10 40 2,5 9 12 11 14 3,2 18 80 3,2 12 17 14 20 4 20 125 4 17 23 20 27 5 20 125 4 23 29 27 39 6,3 285 140 4 44 69 56 80 10 56 140 6,3

b 3 3,2 4 6,4 8 10 12,62 min 1,6 2,4 3,2 5,1 6,5 8 10,3 16,6

c max 1,8 2,8 3,6 5,8 7,4 9,2 11,8 19

v 4 5 6 8 8 10 12 16

Tablo1.20: atal pim standart lleri

38

1.6.2. Pimli Birletirme izimleri

SLNDRK RESMLER PMLERN MONTAJ KONK PMLERN MONTAJ RESMLER

ekil.1.30: Pimli birletirmeler

1.7. Perinli Birletirmeler ve eitleri

1.7.1. Tanm
ki veya daha fazla sa parasn, sklemez bir ekilde birletirmek iin kullanlan elik, bakr, alminyum ve bakr alminyum alamlarndan ubuk, boru veya satan preste baslarak yada makinede yaplarak iin durumuna gre bir tarafna ba oluturularak hazrlanm makine elemanlarna perin denir. Perinler TS 94 e gre standartlatrlmtr.

39

ekil 1.3: Perin ksmlar ve elemanlar

1.7.2. Perin eitleri ve Biimleri

Perinler, szdrmazl salamak veya paralar birletirmek, balamak maksadyla, deiik malzemelerden ve eitli ekillerde yaplmlardr. ekil1.31 de perin eitleri gsterilmitir. Kullanma Yerlerine Gre Perinler elik inaat perinleri Kazan perinleri Lokomotif perinleri Dier perinler (Mutfak eyalarnda, kaylarda, fren balatalarnda) kullanlan perinler. Malzemelerine Gre Perinler elik Alminyum ve alamlar Bakr ve alamlar Biimlerine Gre Perinler Bal perinler o Yuvarlak bal perin o Yass yuvarlak bal perin o Hava mercek bal perin o Hava yass mercek bal perin o Hava dz bal perin o -Silindir bal perin Delikli perinler Banttan yaplan Borudan yaplan ki paral Kr 40

Basz perinler A tipi delikli B tipi delikli

Tablo 1.21: Perin eitleri

41

1.7.3. Perinlerin lleri

Perinlere ait ller ve toleranslar TS 94 de belirtilmitir.
Hava bal perin TS/94/8 Yuvarlak bal perin TS94/8 a=0,1.d1 e =0,1.d1 TS94/6

Kazan inaat iin TS 94/3 d

1

10 18 7

12 22 9

16 28

20 36

24 43 17 22

30 53 21 27

d
2

11, 14 5 R 9, 11 14, 18, 5 5 5 elik inaat iin TS 94/2 d

1

3 6 6 4 2 5 3 3 3 6 5 8 2 3 3 0

d
1

2 3,5

2,5 4,5

7 12, 2 3,5

8 15, 8 4

5, 7 8, 10, 2 8 5 k 1 1,3 1, 2 2, 3 5 5 Hava mercek bal perin TS 94/6

2

d
1

10 75

12

16 -

20 60 31,5 10 124, 5

24

30 45

36

10 16 6, 5 8

12 19 7, 5 9, 5

16 25 10 13

20 32 13 16, 5

24 40 16 20, 5

30 48 19 24, 5

d
2

d
2

k R

k R

14, 5 3 27

18, 5 4 41

26 6, 5 85

38 12 91

42, 5 15 114

51 18 164

Tablo 1.22: Perin lleri

1.7.4. Perin ap ve Boyunun Seilmesi

Perinlerde anma ap, pratik olarak ba ksmdan yarap kadar uzakta llen deer perin apdr. aplar dayanm hesab veya para kalnlklarna bal hesaplarla belirlenir. Kazan ve elik yaplarda mukavemet hesaplar yaplmaldr. Dier balantlarda perin ap yle hesaplanr; Kaln paralarda :d1= (S1 +S2)/2 nce paralarda :d1=S Burada S, S1, S2 sa kalnlklardr.

42

ekil 1.32: Perin ap ve boy lleri

Perinleme esnasnda perinlene sa paketinden kan perin miktar ap cinsinden; Yuvarlak bal perinlerde (d<20 mm ise).......................... 1,5. d1 (d>20 mm ise)........................1,7. d1 -Hava bal perinler . (As 60ila 90 ).............. 0,5 ile 0,7.d1 -Yarm hava bal perinler........................... 1,2.d1 -Mercimek bal perinler....................0,7.d1 Not : Perin ap perinlenecek malzeme kalnl ile orantl olarak tespit edilir.~d=1,8.S sa kalnldr.

1.7.5. Perinlerin Standart Gsterilmesi

Yuvarlak bal perin TS 94/1 5x20 Fe34 TS 94/1= Perinin standart numaras 5 = Perin ap (d=5mm) 20 = Perin boyu (L=20mm) Fe34 = Perin malzemesi (elik 34 kg/mm2)

43

1.7.6. Perinlerin Resimleri, izimleri, llendirilmesi ve Gsterilmesi

Perinler hazr alndklar iin; perinlere ait yapm resimleri izilmez.Aada perin seiminde kullanlan llendirme rnekleri ve perin llendirmeleri toplu olarak gsterilmitir. PERNLERN LLENDRLMES VE GSTERLMES

Tablo1.23: Perinlerin llendirilmesi ve gsterilmesi

44

1.7.7. Perinlerin ematik ve Sembollerle Gsterilmesi

Perinlerin birletirme resimlerinde , kk aptaki veya ok saydaki perinler gsterilirken, basitletirilmi resimleri izilir ve gerekli bilgiler uygun ekilde yazlr. elik konstrksiyon resimlerinde, ok saydaki perinlerin st grnlerinde , semboller kullanlr. Bu sembollerde perin ap, ekli, perin ba, durumu ve perinlemenin nerede yaplaca ifade edilir.Tablo 1.

nden grn

stten grun

SADELERLM GRN 45

NORMAL GRN

ekil 1. 33: Perinlerin basitletirilmi izimleri

Tablo 1.24: Perinlerin sembollerle gsterilmesi

stten grn

nden grn

1.7.8. Perinli Birletirme izimleri

Perin resimleri izilirken, kullanld yer ve birletirme ekli dikkate alnarak izilir. Perinlenmi para resimlerinde (d) ap , perin deliinin apdr.Resim izilirken bu ap kullanlr. (d ) ap, d1> 10 perinlerde d=d1 + 1 mm (d ) ap, d1< 10 perinlerde d=d1 + (0,2 ila 0,5 ) mm alnmaldr. Genellikle perinli birletirme resimlerinde n ve st grn izilir. n grnler kesit olarak izilmise , perin taranmaz, kesit dzlemi arkasnda kalan perin gvdeleri kesik izgiyle , alt ve st balar dolu izgiyle izilir.

ekil 1.34: Perin resimleri

st grnte perin gvdeleri kesilmi olarak izilir. Kltlm resimlerde veya kk apl perinlemede , izilen perin ap (d) yerine perin ba (d2) ap izilir, ancak bu durumda tarama yaplmaz.

46

Tek sra bindirme perinleme t =2.d+8 mm e =1,5.d s =s1+s2 toplam sac kalnl Kazan imalat iin perin boyu l =s+1,7.d

ift sra dz bindirme perinleme t =2,6d+10mm e =1,5d e 1=0,8.t elik inaat iin perin boyu l =s+1,5d

ift sra zigzakl bindirme perinleme t =2,6d+15mm e =1,5d e 1=0,6.t Hava bal iin perin boyu l =s+d

Tek yamal Perinleme t =2d+8 mm e =1,5d e 1=0,9.e s 1=1,2s

ki yamal Perinleme t =2,8d+8 mm e =1,5d e 1=0,9.e s 1=(0,7-0,8)s

ekil 1.35: Perinli birletirmeler

47

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

LEM BASAMAKLARI
Paralarn, cvata, somun ve rondela kullanarak birletiriniz.

NERLER
izim yapacanz kad resim masasna T cetveli yardm ile dik olarak balaynz. izim takmlarnn temiz olmasna dikkat ediniz. Pergel ularnn izgi kalnlklarna eit olmasna dikkat ediniz. Resmin kada yerletirilmesinde kenar boluklarnn eit olmasna dikkat ediniz. izgi kalnlklarna dikkat ediniz. llendirme kurallarna uyunuz. Teknik resim kurallarna uyunuz. Di diplerini gsterirken izgi kalnlklarna uyunuz.

Paralarn saplama ile birletirme resimlerini iziniz. TS izelgelerinden kama semek ve standart tanmn yapnz. Kamal birletirme resimleri iziniz.

Saplama llerinde Standard izelgelerden yararlannz. Kama tipine gre TS izelgelerinden uygun kama llerini seiniz. Mil apna ve kama boyuna gre n ve sol yan grnleri iziniz. Sol yan grn de daire zerinde b,h, t1 ,t2 llerine gre kama kesitini iziniz. n grnte L boyunu iaretleyiniz. Kesit dzleminin getii yerleri belirtiniz. Tarama izgilerini iziniz. Resmi koyulatrnz. Pim trne gre Standard izelgeden pim llerini doru olarak seiniz. llerinin doruluundan emin olduktan sonra resim zerine yaznz. Birletirilen paralarn kesit resimlerinde her bir parann ynlerini farkl olarak taraynz. 48

Standart izelgelerden yararlanarak pim ve pimli birletirme resimleri iziniz.

Tarama kurallarna dikkat ediniz. Perinli birletirmelerde uygun perini seerek iziniz. Sembollerle ifade edilen perinleri standardna uygun seerek belirtiniz.

Birletirmede perin sembollerini kullannz.

49

LME ve DEERLENDRME LME ve DEERLENDRME

Aadaki oktan semeli sorular dikkatlice okuyunuz. Doru dndnz cevab kkn zerini daire iine alarak iaretleyiniz. Bunu tek banza yapnz. 1. 2. 3. Aadakilerden hangisi birletirme eleman deildir? A) Cvata-somun B) Pim C) Yay D) Kama

Aadaki birletirmelerden hangisi sklemeyen birletirmedir? A) Kaynak B) Vidal C) Kamal D) Pimli Aadaki birletirmelerden hangisi sklebilen birletirmedir? A) Kaynakl C) Lehimli B) Pimli D) Perinli D profil as 55 derece olan , lleri parmak cinsinden verilen vida hangisidir? A) Whithworth vida C) Kare vida B) Metrik vida D) Trapez vida Cvata ba ykseklii ne kadar alnarak izilmelidir? A) K=0,8x d C) K=0,7 x d B) K=0,9x d D) K=0,5xd Somun resmi izerken somun ykseklii ne kadar alnmaldr? A) K=0,9x d C) K=0,7 x d B) K=0,8x d D) K=0,5xd Mil eksenine paralel taklarak alan kama hangisidir? A)Enine kama C) Gupilya B)Yarmay kama D) Boyuna kama Dz Kama TS147/1- A b x h x l C 45 b , hangisini anlatr? A) Tip C) Genilik B) Boy D) Ykseklik Pim TS 2337/1- Ax10 x 40 9SMn Pb 28 ifadesinde alt izili ksm neleri ifade eder? A)Pim ap-boyu-tipi C) Pim tipi-boyu-ap B)Pim tipi-ap-boyu D) Pim boyu-ap-tipi 1:50 koniklikte yaplrlar.Kk aplar ve boylar ile ifade edilir.tanmna uygun ifade aadakilerden hangisindedir? A) Maal pim C) Konik pim B) Silindirik pim D)Kertikli silindirik pim

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

50

DEERLENDRME
Sorulara verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz karlatrnz, cevaplarnz doru ise performans deerlendirme testine geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek konuyu tekrar ediniz.

51

PERFORMANS DEERLENDRME PERFORMANS DEERLENDRME

Resimdeki cvatann anma ve paralarn kalnlk lleri ile alt ke cvata, rondela, somun ve birletirilecek paralarn resimleri verilmitir. Aada l ve zellikleri verilmi olan bu standard elemanlar ile yaplan birletirmeye ait montaj resminin, aada verilen yerletirme llerine gre; n , yan ve st grnlerini iziniz. Alt ke bal cvata TS 1021/6-M24 x 70 -4.8 Alt ke somun TS1026 /1 M24 -6 Dz rondela TS 79/2 B25 -200H Not: Verilmeyen lleri resmin zerinden alnz. Kullanlacak Alet ve Avadanlklar A4 izim kad T cetveli Pergel Gnye takm (450 ,60 0 , 90 0) Kalem ve silgi

lem basamaklar ve nerilerde belirtilen hususlar dikkate alarak birletirme izimini yapnz. 52

AIKLAMA: Aada listelenen davranlarn gzlediyseniz gzleyemediyseniz HAYIR, stununda bulunan kutucua (X) iareti koyunuz. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 DEERLENDRME KRTERLER izim ara-gerelerini eksiksiz hazrladnz m? izim ara-gerelerinin ve ortamn temiz olmasn saladnz m? parasnn ekline ve alma konumuna gre bak ynn belirlediniz mi? Seilen bak ynne gre grn saysn tespit ettiniz mi? izilecek grnlerin boyutuna gre standart lek ve kat setiniz mi? Seilen lee gre kt zerine grnlerin yerleim plann yaptnz m? Grnlerde aklama, ve llendirme gereken ksmlar iin kesit dzlemi belirlediniz mi? Standart makine elemanlar birletirme izimlerinde standart izelgelerden yararlandnz m? izilen grnlerin simetrikliini tespit ettiniz mi? l balama ve l izgilerini kurallarna gre izdiniz mi? l oklarn standartlara uygun olarak izdiniz mi? l rakamlarn kurallarna uygun olarak yazdnz m? Antet bilgilerini eksiksiz ve doru yazdnz m? Evet

EVET, Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirmedeki davranlar srasyla doru olarak uygulayabilmelisiniz. Uygulayamadnz davrantan dier davrana gemeniz mmkn olamayacaktr. lme sorular ve performans deerlendirme testi sonunda baarsz olduunuz ksmlar hakknda yeniden konu ve uygulama tekrar yapnz. Cevaplarnzn hepsi doru ise bir sonraki faaliyete geiniz.

53

RENME FAALYET-2 RENME FAALYET-2

AMA
Makine paralarna ait ara kesitlerini alabilecek, izimlerini yapabilecektir.

ARATIRMA
Makine paralarnn ara kesitlerinin izim metotlarn aratrnz. Makine retimi yapan iletmeleri geziniz, retilen paralarda oluan ara kesitleri yzey durumlarn inceleyiniz. Topladnz bilgileri teknik resim izim ortamnda arkadalarnzla tartnz. Teknik resimlerde kullanlan ara kesitlerin bulunmasnda uygulanacak yntemleri aratrnz.

2.ARAKEST ALMAK
2.1. Ara Kesitlerin Bulunmas
Kesien cisimlerin birleim yerlerine ara kesit denir. Cisimlerin kesime durumuna gre deiik arakesitler oluur. Ara kesitler, grnlerde ara kesit yzeyi veya ara kesit izgisi olarak grnr.

ekil 2.1: Ara kesit yzeyinin olumas

Birok cismin normal grnlerinde, cismin eitli yzeyleri arasnda meydana gelen ara kesit izgilerinin gsterilmesi gerekir. Bir resimde bulunan tm izgiler birer ara kesit izgisidir. Genellikle iki dzlemin arakesiti bir doru izgidir, bir dzlem ile bir silindirin ara kesiti bir daire veya elipstir. Yzeylerin ara kesiti terimi, geometrik yzeylerin koni, silindir, prizma gibi birbiriyle kesimesi sonucu meydana gelen olduka kark izgileri belirtir. Makine paralarndaki ara kesit izgileri, prizma, silindir, koni, kre gibi geometrik ekillerin kesimesiyle meydana gelir. Ara kesit izgilerinin grnlerde doru izilebilmesi, gereken izim metotlarnn kullanlmas ile mmkndr. 54

Ara kesitlerin bulunmasnda uygulanan balca metotlar: Paralel dzlemler metodu Merkezi dzlemler metodu Kreler metodu

2.1.1. Paralel Dzlemler Metodu

Bir dzlemin dorularndan yeteri sayda seilir ve bu dorularn her birinin dier dzlemi deldii noktalar bulunur. Bu noktalarn birletirilmesiyle iki yzeyin ara kesit izgisi elde edilir.

ekil 2.2: Cisimden getii varsaylan dzlemler

ekil.2.3: Paralel dzlemler metodu ile eik kesilmi silindirin arakesiti

Eik kesilmi silindirin ara kesit yzeyinin bulunmas iin evresinde, silindir eksenine paralel 12 eleman alnarak grn tamamlanr. Bu elemanlar ile silindirin eik yzeyinin kesitii noktalar ara kesit noktalar olarak iaretlenir. Eik yzey zerinde, silindir ekseni ile snr kenarna ait noktalar elipsin dn noktalardr. Bulunan noktalar pistole veya elle uygun biimde birletirilerek elips yzey izilir. 55

2.1.2. Paralel Dzlemler Geirerek Eik Kesilen Koninin Ara Kesitini Bulma
Koni tabanna eik kesildiinde meydana gelecek ara kesit yzeyi elipstir.

ekil.2.4: Ara kesit dzlemi ve ara kesit yzeyi

ekil 2.5. de koninin tabanna paralel dzlemler (A,B,C,D) geirilirse, paralel dzlem daireleri meydana gelir. Koninin yanal yzeyini izleyen paralel dzlem dairelerinin ara kesit yzeyi ile birleim yerleri, ara kesit yzeyi ile birleim yerleri, ara kesit noktalarn verir. Ara kesit noktalarnn iz dmleri karlrsa , ara kesit bulunmu olur.

ekil.2. 5: Paralel dzlemler geirme

ekil.2.6 da grld gibi paralel dzlemler (A,B,C,D), ara kesit blgesinden uygun aralklarla geirilmitir. B dzleminin n grnten geiini incelersek; I-Dzlemin n grnteki izi izilir. Dzlemin izi, 2 (6) nolu noktalarla ara kesitte ortaklaa birleir. II-B dzleminin st grnn bulmak iin yatay iz dm dzlemine n tanr. III-B dzleminin st grnteki dairesel blm izilir. 2 ve (6) nolu ara kesit noktalarnn st grnleri bulunur. IV-n ve st grnten tanan nlarla 2 ve (6) noktalarnn bulunmaldr. 56 yan grnleri

Dier paralel dzlemlerle ilgili olarak ayn ilemler tekrar edilerek tm ara kesit noktalarnn st ve yan grnleri bulunur. Bulunan noktalar pistole ile birletirilerek izildiinde ara kesitin grnleri tamamlanm olur. ekil.2.6.

ekil 2.6: Eik kesilmi koninin arakesitinin izimi

2.1.3. Paralel Dzlemler Geirerek Eik Kesilen Krenin Ara Kesitini Bulma
Krenin ara kesit yzeyi, iz dm dzlemlerinden birine dik, dier ikisine eik konumda ise eik bulunduu dzlemlerde elips olarak grnr. ekil.2.7 de, ara kesit yzeyinin izgi grntsn aralklarla kesen paralel dzlemler.geirilmitir. I-(A, B) Paralel dzlemleri n grnten geirilir ve ara kesit noktalar oluur. II-Bu noktalardan n grne n tanr. III- Paralel dzlem daireleri izilerek ara kesit noktalarn st grnte bulalm. Bu dzlemler ile stten grnte farkl aplarda dairesel yzeyler meydana gelir. IV-nden grnte eik yzey ile paralel dzlemlerin kesitii noktalar stten grnteki daireler zerine tanr. Kesime noktalar ara kesit noktalardr. Bu noktalar eri izgilerle birletirilerek elips olan ara kesit yzeyi izilir. Yandan grn iin ara kesit noktalar tandktan sonra elips yzey izilerek tamamlanr.

57

ekil.2. 7: Eik kesilen krenin ara kesiti

2.1.4. Cisimlerin Birbirleriyle Kesimesi 2.1.4.1.Altgen Piramit Ile Altgen Prizmann Ara Kesiti
nce iki cismin kesitii ortak ara kesit noktalarndan kolaylkla belirlenebilecek alanlara dikkat edilmelidir (eki2.8).

ekil.2. 8: Cisimlerin birbiri ile kesimesi

58

ekilden n grnte altgen prizmann altgen pramiti deldii stteki kenarnda ,4 nulu noktalarn; alt kenarnda ise 1nulu noktalarn olduu grlr. Bu noktalarn er grn ilgili nlarn izlenmesiyle bulunur. Paralel dzlemin geirilmesi:Paralel dzlemin geiinde (ekil.2.8 ) I-Yan grnte 2-6 noktalarndan paralel dzlem izgisinin geiini yapmak. II-Paralel dzlemin st grnteki altgen iz dmn izilmelidir. (Paralel dzlemin, pramitten geen blmnn ,altgen olacana dikkat edilmelidir.) III-Yan grnten 2 nulu noktay taynz. IV-Ara kesitin 2 nulu noktasn st grnn ,altgen zerinde bulunuz. V-n grnte 2 nulu noktay bulmak Bylece, ara kesite ait 2-6 noktalarnn grnleri tamamlanm olur. Ara kesitin tamamlanmas:kinci paralel dzlem, 3-5 noktalarndan geirilerek ara kesit yerleri bulunur (ekil.2.8 ). n ve st grnte bulunan noktalar; 1,2,3,4. sraya gre doru paralaryla birletirilerek ara kesit ve grnler tamamlanr.

ekil.2.9: Altgen piramit ile altgen prizmann ara kesiti

59

60

ekil.2.10: Altgen piramit ile silindirin ara kesiti

2.1.5. Merkezi Dzlemler Metodu

Bu metotta merkezi S noktasndan getii varsaylan eik dzlemler (A,B,C,D); cismi, gen dilimlere ayrr. Aadaki ekilde A merkezi dzlemin geiini ele alacak olursak:

ekil.2.11: Merkezi dzlem

Koni tabannda A dzlemine ait 2 ve 12 noktalarndan n grnteki S merkezine n tanarak; ara kesit noktalarnn n grn a bulunmu olur. n grnte bulunan ara kesit noktalarndan yatay iz dm dzlemine n tayarak , ara kesit noktalarnn st grn bulunur. n grnteki noktalardan yan grne n tanr. 61

st grnten yan grne n tanarak ara kesit yzeyinin noktalar bulunur. Ara kesit noktalar, merkezi dzlem genlerine ait kenarlar zerinde olacaktr.

ekil.2.12: Merkezi dzlemler metodu ile eik kesilen koninin ara kesiti

2.1.6. Kreler Metodu

Bu metotta, ayn merkezli krelerden daire kesitli cisimlerin getii dnlr. Bylece, krelerde de daire kesitleri oluturacandan bu dairelerin teet noktalar, kesien cisimlerin ara kesitini verecektir.

2.1.7. Eksenleri ile Birlikte Dik Kesien Silindirlerin Ara Kesiti

Aadaki ekilde d apl silindirin, D apl silindire girdiini dnerek ara kesitlerini bulalm. Silindirlerin ikisinin de kreden geebilmesi iin; en kk krenin ap 2R= D olmaldr. Ara kesitlerin temel noktalar, silindirlerin ayrtlarn dik kesitii kelerdir. Dier ara kesit noktalar, krelerle bulunur. Arakesitin 1 nolu noktasn yle bulabiliriz; 2R =D apl kre yay izilir ve A noktas bulunur. d apl silindirin kre ile oluan ve Adan geen daire izgisi izilir. Bu izgi, ortak dey eksene dik olmas gerekir. D apl silindirin kre ile oluturduu daire kesit izgisi ortak yatay eksene dik olarak tanr. izgilerin kesim noktas, ara kesitin 1 nolu kesim noktasn verir.1 nolu nokta ara kesit erisinin tepe noktasdr. D apndan byk kreler izilerek ayn ilemlerin benzeri uygulanarak ara kesitin dier noktalar 2 bulunur.Bu noktalar krenin silindir ayrtlaryla oluan kesim yerlerinden ortak eksenler dik izilerek ve kesitirilerek bulunur. 62

Noktalarn eri paralar ile birletirilmesi sonucu, ara kesit izgisi tamamlanm olur.

ekil.2.13: Eksenleri ile birlikte dik kesien silindirlerin ara kesiti

2.1.8.Eksenleri ile Birlikte Dik Kesien Konilerin Ara Kesiti

Kullanlacak en kk kre, byk koninin yan ayrt izgilerine teet olmaldr. Arakesitin temel noktalar, koni ayrtlarnn kesim noktalardr. Aadaki ekilde 1 nolu ara kesit noktasn bulmak iin R yarapl kre kullanlr.2 nolu noktann bulunmas da ilgili kreye gre, ayn yntemle bulunur.

ekil 2.14: Eksenleri ile birlikte dik kesien konilerin ara kesiti

63

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

LEM BASAMAKLARI
Tabana eik kesilmi silindirin grnleri ve yan grnteki kesit yzeyini iziniz.

NERLER
izim yapacanz kad resim masasna T cetveli yardm ile dik olarak balaynz. izim takmlarnn temiz olmasna dikkat ediniz. Pergel ularnn izgi kalnlklarna eit olmasna dikkat ediniz. Resmin kada yerletirilmesinde kenar boluklarnn eit olmasna dikkat ediniz. izgi kalnlklarna dikkat ediniz. Teknik resim kurallarna uyunuz. Silindirin evresini 12 eit paraya blnz. Eik yzey zerindeki noktalar dier iz dmlere paralel tamaya dikkat ediniz. Bulunan ara kesit noktalarn pistole ile veya serbest el ile iziniz Dikey silindir ile yatay silindirin eksenlerinin kesime noktas M1 olmak zere iki silindirin snr izgilerini kesen farkl aplarda kreler geiriniz. Daha ok ara kesit noktas bulmak iin ok sayda kreler geirebilirsiniz. Bulunan ara kesit noktalar pistole veya serbest elle birletirip ara kesiti tamamlaynz. Deliin eksen zerindeki noktalar grnlerde bulunuz. Silindir eksenine paralel dzlemleri geirilip ara noktalar bulunuz. Bulunan noktalar pistole ile birletirip ara kesiti tamamlaynz. Prizma ayrtlarnn dier prizmann yzeylerinin izgi grntsn deldii noktalarla ara kesiti bulunuz. Burada dey konumlu prizmann yzeyleri sten grnte izgi grntsnde, yatay konumlu prizmann yzeyleri de yandan grnte izgi grntsnde olduuna dikkat ediniz. 64

Kre metodu ile eksenleri ayn dzlemde olan iki silindirin kesimesinden meydana gelen ara kesiti iziniz.

Kesme dzlemleri metodu ile ayn aptaki iki silindirin kesimesinden meydana gelen ara kesiti iziniz. Kesme dzlemleri metodu ile kare prizmann kare prizma ile kesimesinden meydana gelen ara kesiti iziniz.

st grnte, prizma yzeylerinin izgi grnts ile dier prizmann ayrtlarnn kesitii noktalar, iaretlenip n grne tayarak ara kesitleri bulunuz. Tama esnasnda, izgi kalnlklarna ve paralelliklerine dikkat ediniz.

65

LME ve DEERLENDRME LME ve DEERLENDRME

Aadaki oktan semeli sorular dikkatlice okuyunuz. Doru dndnz cevab kkn zerini daire iine alarak iaretleyiniz. Bunu tek banza yapnz. 1. 2. 3. Paralel dzlemler geirilerek eik kesilen bir koninin ara kesit yzeyi nasl grnr? A) Elips B) Daire C) Piramit D) Parabol Kesien cisimlerin birleim yerlerine ne ad verilir ? A) Kesime noktas B) Kesit Yzeyi C) Ara kesit D) Birletirme dzlemi

Aadakilerden hangisi , ara kesit grnlerin bulunmasnda uygulanan metotlardan deildir? A) Paralel dzlemler metodu B) Merkezi dzlemler metodu C) Kreler metodu D)okgenler metodu

4,5,6,7,8 ve 9. Sorular yandaki ekle gre cevaplandrarak boluklar doldurunuz. Koni dzlemlerle deiik alarda kesildiinde ara kesit yzeyleri farkl zellikler de kar. Bu yzeyler;

Aadaki boluk doldurma sorularn dikkatlice okuyunuz. Doru dndnz cevab boluk iine yaznz. Bunu tek banza yapnz. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Tepe noktasndan geen dzlem ile .meydana gelir. Koninin tabanna paralel kesen dzlem ile ..yzey meydana gelir. Koni ile tabanna eik geen dzlem ile .yzey meydana gelir. Koninin grnteki meydana gelir. snr izgisine paralel geen dzlem ile .yzey

Konin eksenine paralel geen dzlem ile .yzey meydana gelir. Konin tepe noktasndan geen dzlem ile.yzey meydana gelir. 66

DEERLENDRME
Sorulara verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz karlatrnz, cevaplarnz doru ise performans deerlendirme testine geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek konuyu tekrar ediniz.

67

PERFORMANS DEERLENDRME PERFORMANS DEERLENDRME

Aadaki eksenleri dik kesien silindirlerin ara kesitini kreler metodu ile iziniz. lemi yapabilme sresi = 2 ders saati A4 izim kad T cetveli Pergel Gnye takm (450 ,60 Kalem ve silgi Pistole

, 90 0)

68

AIKLAMA: Aada listelenen davranlarn gzlediyseniz gzleyemediyseniz hayr stununda bulunan kutucua (X) iareti koyunuz.

evet,

DEERLENDRME KRTERLER 1 2 3 4 5 6 7 8 izim ara-gerelerini eksiksiz hazrladnz m? izim ara-gerelerinin ve ortamn temiz olmasn saladnz m? izilecek grnlerin boyutuna gre standart lek ve kt setiniz mi? z dmleri paralel tayabildiniz mi? Paralel dzlemler metodunu kullanarak ara kesit izebildiniz mi ? Cisimlerin bir birini kesmesi ile oluan ara kesitleri uygun metotla izdiniz mi? Kreler metoduyla ara kesit izdiniz mi? Antet bilgilerini eksiksiz ve doru yazdnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirmedeki davranlar srasyla doru olarak uygulayabilmelisiniz. Uygulayamadnz davrantan dier davrana gemeniz mmkn olamayacaktr. lme sorular ve performans deerlendirme testi sonunda baarsz olduunuz ksmlar hakknda yeniden konu ve uygulama tekrar yapnz. Cevaplarnzn hepsi doru ise modl deerlendirmeye geiniz.

69

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aada belirtilen uygulama faaliyetini gzlenecek davranlar dikkate alarak gerekletiriniz. lemi yapabilme sresi=4 ders saatidir. Aada resmi ve lleri verilen iki levha ; A ekseninde silindirik pim TS 2337/1 A 10 x 80 C ekseninde Konik pim TS2337/12 10 x 80 B ekseninde Rondela kullanarak M20x 105 cvata ve M20 somun ile birletiriniz. Rondela TS79/2 -22

70

AIKLAMA: Aada listelenen davranlar gzlediyseniz gzleyemediyseniz hayr stununda bulunan kutucua (X) iareti koyunuz. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 DEERLENDRME KRTERLER izim ara-gerelerini eksiksiz hazrladnz m? izim ara-gerelerinin ve ortamn temiz olmasn saladnz m? parasnn ekline ve alma konumuna gre bak ynn belirlediniz mi? Seilen bak ynne gre grn saysn tespit ettiniz mi? izilecek grnlerin boyutuna gre standart lek ve kat setiniz mi? Seilen lee gre kt zerine grnlerin yerleim plann yaptnz m? Grnlerde aklama, ve llendirme gereken ksmlar iin kesit dzlemi belirlediniz mi? Standart pim , cvata somun birletirme izimlerinde standart izelgelerden yararlandnz m? M20 Alt ke bal cvata izebildiniz mi? M20 Alt ke bal somun izdiniz mi? Rondela izimini standartlara gre yaptnz m? Kesit alarak uygun taramalar yaptnz m? l oklarn standartlara uygun olarak izdiniz mi? l rakamlarn kurallarna uygun olarak yazdnz m? Antet bilgilerini eksiksiz ve doru yazdnz m? Evet

evet, Hayr

DEERLENDRME
Sorulara verdiiniz cevaplar ile deerlendirme kriterlerini karlatrnz. Modln deerlendirilmesi sonucunda eksik olduunuz konular yeniden tekrar ederek eksik bilgilerinizi tamamlaynz. Hayr cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz modl tekrar ediniz. Kendinizi yeterli gryorsanz bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

71

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 C A B A C B D C B C

RENME FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 A C D Nokta Dairesel Elipsel Parabol Hiperbol gen

72

KAYNAKLAR KAYNAKLAR
AKBIYIK, Aksun,Kudret KANDEMR, Kemal TRKDEMR,Teknik Resim II,Bilal Ofset,Denizli, 2001. ZKARA, Hamdi, Tesviye-Makine Meslek Resmi II,Trkiye, 2000. ZLNGR, Nail ve EN, . Zeki. Makine Meslek Resmi I. stanbul, Ege Reklam Basm Sanatlar Tesisleri, 2000. Trk Standartlar Enstitsnn konularla ilgili standartlar.

73