BLM 4 NFUSUN GELM, DAILII VE NTELKLER

NFUS PRAMTLER VE ZELLKLER

NFUS PRAMD
Nfusun cinsiyete gre ya gruplarna dalmn gsteren grafiklerdir. Bir yerin nfus piramitlerine baklarak o yerdeki nfus zellikleri, nfus hareketleri, nfusun ya, cinsiyet ve ekonomik durumu hakknda bilgi sahibi olunabilir. Nfus piramitleri lkelerin gelimilik dzeylerine gre farkllklar gsterir. Nfus piramitleri; Gelien Duraan Gerileyen Orta Tip Olmak zere drt gruba ayrlr.

FARKLI NFUS PRAMTLER

1. Gelien Nfus Piramidi (Dzgn gen eklinde Piramit)

a. b. c. d.

Nfus piramitleri incelenirken piramidin tabanna ve tavanna baklmaldr. nk piramit taban doum oranlarn gsterirken tavan ise yal nfusu yani lm orann gsterir. Bu piramitte olduu gibi tabann geni olmas doum oranlarn, tavann dar olmas lm oranlarnn yksek olduunu gsterir. Dolaysyla bu piramit Banglade, Somali, Afganistan gibi geri kalm lkelere ait nfus piramididir.

NFUSUN YA GRUPLARINA DAILIMI

Nfus piramitlerinde; 0-14 ya aral gen nfusu 15-64 aras ya aral olgun nfusu 65 ve st ya aral ile yal nfusu gsterir. Bu piramitlerde 0-14 ya aralndaki gen nfus ile 65 ve stndeki ya aralndaki yal nfus baml nfusu gsterir. Ancak gelimemi lkelerde isizliin fazla olmas dolaysyla baml nfusun iine olgun nfusunda girmesine neden olur. Gelimemi lkelerin nfus piramidinde gen nfusun fazla yal nfusun az olduu grlrken gelimi lkelerde bu durumun tersine gen nfusun az yal nfusun fazla olduu grlr.

2. Duraan Nfus Piramidi (Kenarlar e dnk gen eklinde Piramit)

Bu piramit doum oranlarnn fazla olduu ancak ocuk lmlerinin azalmaya balad, salk ve beslenme koullarn iyiletirmeye balayan ran, Nijerya gibi gelimekte olan lkelere aittir.

NFUSUN CNSYETE GRE DAILIMI

Nfus piramitlerinin sa taraf genelde kadn nfusu sol taraf ise erkek nfusu gsterir. Gelimi lkelerde yal nfusun iinde kadn nfus orannn fazla olduu, gelimemi ve gelimekte olan lkelerde ise erkek nfus orannn fazla olduu grlr. Yine gelimemi lkelerde isizlik dolaysyla daha ok erkeklerin g etmesi bu lkelerin nfus piramidinde kadn nfus orannn daha fazla olmasna yola aar.

3. Duraan Nfus Piramidi (Ar Kovan eklindeki Piramit)

Bu piramit dk doum ve lm oranlarna sahip sve, Danimarka, Belika gibi gelimi lkelere ait nfus piramididir. Piramit tabannn dar olmas doum orannn dk olduunu, st ya gruplarna doru daralmamas yal nfusun fazla olduunu gsterir.

i. j. k. l. m. n. o. p. q. r. s. t. u.

4. Orta Tip Nfus Piramidi ( an eklindeki Nfus Piramidi)

alma andaki nfusun iinde aktif nfusun pay azdr. sizlik fazladr. Okuryazar oran dktr. Kalknma hz yavatr. Kii bana den milli gelir azdr. Halkn refah dzeyi dktr. Nfusun ounluu birincil ekonomik faaliyet kollarnda alr. hracat gelirleri dk ithalat giderleri fazladr. D ticaret a vardr. Hammadde satar, mamul madde alr. Sosyal hizmetler gelimemitir. Kentleme oran dktr. Nfusun ounluu krsal alanda yaar.

Bu piramit dk doum oranlarna sahip ancak son yllarda doum oranlarn arttrmaya ynelik politikalar izleyen ABD ve Kanada gibi gelimi lkelere ait nfus piramididir.

2. Gelimi lkelere Ait Nfus Piramidi

5. Gerileyen Nfus Piramidi (Asimetrik ekilli Nfus Piramidi)

Bu nfus piramidi doum oran fazla ancak son yllarda doum orann azaltmaya ynelik politikalar izleyen lkelere aittir. NFUS PRAMD YORUMLAMA

a. b. c. d. e. f. g. h.

1. Gelimemi lkelere Ait Nfus Piramidi

a. b. c. d. e. f. g. h.

Doum oran fazladr. Gen nfus fazladr. Tketici nfus fazladr. Baml nfus fazladr. Yal nfus azdr. lm oran fazladr. Nfus art hz yksektir. alma andaki nfusun ya ortalamas dktr.

Doum oran azdr. Gen nfus azdr. Tketici nfus azdr. Baml nfus azdr. Yal nfus fazladr. lm oran azdr. Nfus art hz dktr. alma andaki nfusun ya ortalamas yksektir. i. alma andaki nfusun iinde aktif nfusun pay fazladr. j. sizlik azdr. k. Kalknma hz yksektir. l. Kii bana den milli gelir fazladr. m. Okuryazar oran yksektir. n. Halkn refah dzeyi yksektir. o. Nfusun ounluu ikincil ve ncl ekonomik faaliyet kollarnda alr. p. hracat gelirleri yksek ithalat giderleri azdr. q. D ticaret fazlas vardr. r. D ticaret hacmi yksektir. s. Hammadde alr, mamul madde satar t. Sosyal hizmetler gelimitir u. Kentleme oran yksektir. v. Nfusun ounluu kentlerde yaar.

NFUS YOUNLUKLARI
1. Aritmetik Nfus Younluu:

Bir lkede yaayan nfusun o lkenin yz lmne blnmesiyle elde edilir. Yz lm geni nfus az ise aritmetik nfus younluu azdr. rnek: Dou Anadolu Blgesi Yz lm dar nfus fazla ise aritmetik nfus younluu fazladr. rnek: Marmara Blgesi

Yukardaki ekilde nfuslar ayn olan iki merkezdeki aritmetik nfus younluu verilmitir. Birinci merkezde kmye 5 kii derken ikinci merkezde kmye 2 kii dmektedir. Bu farkllktaki temel sebep yzlmlerinin farklldr. O halde aritmetik nfus younluunda yz lmnn etkisi byktr.

2. Tarmsal Nfus Younluu:

Bir lkedeki ve ya bir blgedeki tarmla uraan nfusun toplam tarm alanlarna blnmesiyle elde edilir. Blge ve ya lke dalksa bu blgede tarmsal nfus younluu fazladr. rnek Dou Anadolu, Karadeniz Blgesi Blge ve ya lke dzse bu blgede tarmsal nfus younluu azdr. rnek Marmara Blgesi

3.

Fizyolojik Nfus Younluu:

Bir lkedeki ve ya bir blgedeki toplam nfusun toplam tarm alanlarna blnmesiyle elde edilir. Bu younluk tarm alanlarnn geniliine ve toplam nfusa gre farkllklar gsterir.