BYK

EKVATORAL KLM

KLM

TPLER

( MAKRO KLMALAR )
STEP KLM

Hazrlayan:Muhsin YABANCI

YAZI YAILI TROPKAL KLM (SAVAN KLM)

MUSON KLM

ORTA KUAK KARASAL KLM

G R L D

Y E R L E R

0-10 paralelleri aras - (Afrika'da Gine Krfezi Ve Kongo Havzas) - (Asya'da Endonezya Ve Malezya Adalar), (Gney Amerika'da Amazon Havzas)

10-15 PARALELLER ARASI - (ad, Sudan, Nijerya, Mali, Moritanya, Brezilya, Venezuella, Kolombiya, Peru, Bolivya'da)- ORTA AMERKA, GNEY BREZLYA - SAHRA ile ekv EKVATORAL iklim arasG. AFRKA VE ORTA AFRKA -KUZEY AVUSTURALYA

20-40 paralelleri aras Gneydou Asyada Hindistan, Pakistan, in, Japonya, Manurya - Afrika'da, Gine Krfezi, Dou Afrika Kylar - Avustralyann Kuzey Kylar

l evreleri, Irak, ran, Orta Asya, Kuzey ve Gney Amerikann i ksmlar, spanya ve Fransann i ksmlar, Trkiyede Anadolu-Gneydou Anadoluda (Ilman ve Scak Kuak karalarn i kesimlerinde grlr.)

40-60 Enlemleri arasnda karalarn deniz etkisinden uzak orta ve dousunda, Kanada, Orta ve Dou Avrupa, Sibirya ( Gney yarm krede bu enlemlerde geni kara olmadndan bu iklim grlmez.)

S I C A K L I K

Her mevsim scak ve yaldr. Gne lnlar btn yl byk ayla geldiinden scaklklar ortalama 25 C civarndadr. Gnlk ve yllk scaklk fark azdr.(2-3 C) Her mevsim dzenli yaldr. Ancak en fazla ya 21 M ve 23 E ekinoks tarihlerinde alr. Isnan havann hafifleyip ykselmesiyle oluan KONVEKSYONEL yalar grlr. Yllk ya miktar 2OOO mm den fazladr.

G.lnlar Dik ve dike yakn geldiinden btn yl scaklklar yksektir. ( 24 C ) yllk scaklk fark 7 C civarndadr. Ya rejimi dzensizdir. Yaz mevsiminde snan havann hafifleyip ykselmesiyle oluan

Scaklk enleme baldr. En yksek scaklklar G.nlarnn byk ayla geldii MaysEyll arasndadr.Yllk ortalama scaklk 15-20 C'dir. Yllk scaklk Fark 10 C civarndadr Yaz aylarnda DENZDEN esen nemli muson rzgarlar OROGRAFK YAILAR neden olur. Dnyann en fazla ya alan ERAPUN ( 12000 mm) bu iklim kuanda yer alr. . Musonlar klar KARADAN estii iin kuraktr

Yazlar scak ve kurak, klar souk ve kar yaldr. Yllk scaklk Fark fazladr. Scak kuak steplerinde klar daha lk geer ve buralarda scaklk fark azdr

K erken gelir ve ok souk ve uzun srer. Karl gn says fazladr. Yazlar ge gelir, ksa srer ve nemin az olmasndan dolay ok scaktr. Yllk scaklk fark 40-50 C iken Yllk scaklk ortalamas 5-10 C'dir. Dnya'nn klar en sert geen ve yllk scaklk fark en fazla olan yerleri bu iiklim blgesinde yer alr.

Y A I BTK RTS

KONVEKSYONEL yalar grlr. Klar

kuraktr nedeni : Alizelerin dikey hava hareketini engellemesi ve G. Inlarnn kk ayla gelmesi. Yllk ya 2OOOmm'den azdr

Souk steplerde Yaz, Ilman steplerde lkbahar aylar en yal Mevsimlerdir. KONVEKSYONELYalar grlr. Toplam Ya Miktar 5OO mm'nin altndadr Yal dnemde yeeren, kurak dnemde sararan ksa boylu ot topluluu olan STEP-BOZKIR, ykseklere ktmzda yalarn artmasyla ine yaprakl ormanlara rastlanr. Bu klim blgesinde nsanlarn doal rt olan orman rtsn yok etmesi sonucunda ANTROPOJEN BOZKIR grlr . REJMLER DZENSZDR. Sel rejimli akaarsulardr. Tahllar Yumrulu Bitkiler (Patates, Soan,Turp, Havu)

Yllk ya miktar 500-800 mm arasndadr. En Fazla ya Yaz mevsiminde KONVEKSYONEL ya olarak alr. K aylarnda TERMK YB tan dolay ya azdr.

Yksek scaklk ve ya nedeniyle Yaz yalaryla yeeren yksek boylu ot topluluklar btn yl yeil kalan, geni yaprakl ve uzun olan SAVAN ile akarsu kenarnda grlen boylu YAMUR ORMANLARI grlr. (40-60m) GALER ORMANLARI vardr. orman alt floras olduka sktr. Bol ya nedeniyle yksek debi , yan dzenli olmasndan dolay da ak REJMLER DZENLDR. (Gney Amerika'da AMAZON Gney Afrika'da KONGO) Kavak, Palmiye , Muz, Hindistan cevizi ve Ananas.

K aylarnda YAPRAKLARINI DKEN muson ormanlardr. Ya azald yerlerde savanlara rastlanr. Tipik aac TEAK'tr.

Doal bitki rts

NE YAPRAKLI ORMANLAR'dr.
Bu ormanlara TAYGA ormanlar denir.

AKARSULAR
TARIM RNLER

REJMLER DZENSZDR.

Akarsu REJM DZENSZDR. Yazn en yksek debisine ularken, en dk debisine ilkbaharda ular.(Indus, Ganj, Sar rmak, Gk rmak) Pamuk, Pirin, ay, Muz, Hindistan Cevizi

REJMLER DZENSZDR. En yksek debi miktarna yalarn artt ve karlarn eridii lkbahar sonu ve Yazn banda grlr. Yaz mevsimi ksa srdnden tarm rnleri eidi azdr. Tahl ve yumru bitkiler yetitirilir. Kil oran yksek , humus ve mineral bakmndan fakir, verimsiz topraklar olan PODZOL Topraklar vardr. Bu klim blgesinde FZKSEL ZLME fazladr.

Pamuk, Buday, Kahve, Pirin, eker Kam

LATERTTlR. Yamur sularyla ykanan bu topraklarda tuz ve TOPRAK mineraller sprlerek geriye demir ve alminyum oksitler kaldndan kurmzdr. ED Yksek scaklk ve yatan dolay KMYASAL ZLME Grlr. Scak Ve Nemli Olan Bu Blgelerde Yerlemeler YERLEM Yksek Yerlerdedir. (Yerlemelere 4000 - 4500 metreye kadar ALANLARI grlr.)

KESTANE RENKL STEP TOPRAIDIR.

LATERTTR. LATERTTR. Tuz ve mineral bakmndan zengin, humus bakmndan fakirdir.

YERLEME YKSEK YERLERDEDR.

Pirin alanlar olduundan

AKARSU BOYLARINDA grlr.

Hayvanclk yaplr. KERP evlerde otururlar

AHAP evler yaygndr.

BYK
AKDENZ KLM ORTA KUAK OKYANUSAL KLM

KLM

TPLER

( MAKRO KLMALAR )
TUNDRA KLM KUTUP KLM

L KLM

G R L D

Y E R L E R

Akdeniz'e kys olan lkeler Avustralya'nn Subtropikal ller ( Dnenceler zerindeki gney bats, Gney Afrika Cumhuriyeti'nde KAP ller= B.Sahra, Kalahari, Namib, Atacama, Arap Blgesi, ili'nin orta kesimleri ve Kuzey Avrupa ve Kanada'nn Bat kylar, lleri, Victoria, Byk Kum) ve Amerika'da Kalifornya evresinde Etkilidir. Avustralya'nn Kuzeydousu ve Yeni Orta kuan etraf dalarla evrili olan Kapal (Trkiye genel olarak bu iklim kuann etkisi Zellanda'da grlr. (ngiltere Kylar) Havzalarnda ( Karakum, Taklamakan, Gobi, altndadr.) Trkiye'de Dou Karadeniz Kylarnda grlr. Arizona, Kzlkum, ran lleri) Grlr.

skandinavya Yarmadasyla, Avrupa, Asya ve AmerikaKtalarnn kuzeyinde, Grnland Adasnn ky kesimlerinde grlr.

Grnland Ktasnn kesimleri ve Antarktika'da grlr.Dnyann srekli olarak karlar ve buzlarla kapl olan kutup blgelerinde grlen iklim tipidir.

S I C A K L I K

Yazlar scak , klar denizelliin etkisiyle lk geer. Yllk scaklk ortalamas 18 Cdir. Subtropikal llerde Gnlk scaklk fark fazla Scaklk deerleri enleme ve deniz etkisine bal ANCAK yllk scaklk fark AZDIR. olarak deiir. Nemli hava lk nemli rzgarlarn etkisiyle gnlk ( KYK'de en scak aylar H-T-A, ve yllk scaklk farklar azdr. Yllk ortalama Orta kuak llerinde ise gnlk ve yllk GYK'de A-O- aylardr.) scakl 15 C civarndadr. scaklk farklar FAZLADIR. Yllk ya miktar 600 - 1000 mm civarndadr. Her mevsim yaldr. Yllk Ya miktar 1500 Yaz aylar kurak, k aylar yaldr. Yaz mm civarndadr. mevsiminde yalarn olmamasnn nedeni Daha ok CEPHE YAILARI grlr. SUBTROPKAL DYB'n etkisinde kalmasdr. Kar Ktalarn bat kylarndaki scak su akntlar ve ya ve don olay ender grlr. Kn nemli bat rzgrlar iklimin oluumunda nemli CEPHESEL YAILAR grlr.(KYK'de en yal rol oynarlar. aylar A-O- iken GYK'de H-T-A aylardr.) Kn yapraklarn dkmeyen ksa boylu aa ve allardan oluan MAK'dir. Makilerin tahrip edildii alanlarda ise GARG grlr. Zeytin, Defne, Kocayemi, Kekik, Keiboynuzu,,Lavanta, Adaay maki trleridir.
REJMLER DZENSZDR. En yksek debiye (akm) K aylarnda grlr. Yazn azalr.

En scak ay ortalamas 10 C yi gemez. Kn scaklk 30, -40 C'lere kadar iner. Toprak yln byk bir kesiminde donmu haldedir.

Scaklk ortalamas btn yl boyunca 0C nin altndadr. Scaklk, ou zaman -40C ye, hatta daha altna iner. Yazn Gnelenme sresi ok uzun olmasna ramen scaklk ykselemez. nk gne nlar yl boyunca bu blgelere EK alarla gelir. Scaklk dk olduundan buharlama ile atmosfere karan nem azdr. Dolaysyla yalar son derece az ve her zaman kar eklindedir. Ortalama ya yllk 200mm civarndadr. Bu sebeple kutup iklimine souk l iklimi de denir.

Y A I

Yalar, EPZODK ( Dzensiz, ne zaman yaaca belli olmayan) ya eklindedir

Yllk Ya miktar 250 mm kadardr. Dk scaklk nedeniyle oluan TYB ya oluumunu engeller. Yaz aylarnda KUTB Cephe yalar grlr.

BTK RTS

Kn yapran dken GEN (Yayvan) YAPRAKLI ORMANLAR'dr. Ormanlarn tahrip edildii yerlerde AYIRlar bulunur.

Kurakl allardan oluan KAKTS'tr.

Bitki rts yosun ot ve clz allklardan oluan TUNDRA bitki rtsdr. Dk scaklklara dayanabilen otlar allar ve yosunlardan oluur

Zemin buzlarla kapl olduu iin bitki rts YOKTUR.

AKARSULAR
TARIM RNLER

Bol ya ve dzenli olmasndan dolay da ak REJMLER DZENLDR.

Yumru bitkiler ( Patates, Havu, Soan) , ekerpancar.

REJMLER DZENSZDR. llerde taban su seviyesinin yksek ve tarmn yapld VAHA larda Hurma ve Palmiye yetitirilir.

Yln byk bir blmnde donmutur.

____________________________

Zeytin, ncir, Turungiller, Yerfst, Susam, Pamuk, Baklagiller eitli sebze ve meyveler.

Dk scaklk nedeniyle tarm yaplmaz. Daha ok avclk yaplr.

____________________________

TOPRAK ED
YERLEM ALANLARI

Kalker arazileri zerinde olumu olan TERRAROSA'dr. Orta verimlidirler.

KAHVERENG ORMAN TOPRAI.

llerdeki su azlndan kimyasal zlme Dk k scaklyla donmu, yaz aylarnda ise olmad iin toprak oluumu gtr. Buralarda buzlarn erimesiyle balk durumuna gelen scaklk farknn fazla olmasndan dolay TUNDRA (TYALE) dir. FZKSEL ZLME grlr. Yok denecek kadar azdr. GLO ( Buz) evler.

____________________________

Krsal alanlarda TA EVLER yaygndr.

AHAP evler yaygndr.

Kutuplarda yerleik hayat YOKTUR.