Idecad Statik 6 Kitap

Bu kitap, ideCAD Statik 6 programnn kullanm ile ilgili aklamalar iermektedir.
Kullanm hakk,
ideYAPI Ltd. ti. ile yaplan anlamalar dorultusunda kazanlr. Programa ait dokmanlarn (el kitab,
CD, disket vb.) izinsiz olarak kopyalanmas, oaltlmas, oklu lisans anlamalar dnda, birden fazla
bilgisayarda kullanlmas yasaktr. Bu kitabn ierii haberli/habersiz yalnz ideYAPI Ltd. ti. Tarafndan
deitirilebilir. Bu kitap, Microsoft Word 2003 ile yazlmtr.
Kitapta kullanlan, Windows ve Microsoft Word, Microsoft Corporation isim ve ticari markalardr.
Bu kitabn basm hakk, 5846 sayl Fikir Ve Sanat Eserleri Koruma Kanunu'nca gvence altna
alnmtr.

Nisan 2011 (Ver 6.52)

ideYAPI BLGSAYAR DESTEKL TASARIM
MHENDSLK DANIMANLIK TAAH. LTD. T.
www.idecad.com.tr

Haim can Cad. Tuta Plaza No :7
Kat : 12 D: 19 16220
Osmangazi/BURSA
Tel : (0 224) 220 67 17
Faks : (0 224) 223 13 71

Piyale Paa Bulvar
Famas Plaza B - Blok Kat:5
Okmeydan 34384
ili/stanbul

Tel : (0212) 220 55 00
Faks : (0212) 210 53 00

I
NDEKLER
Blm 1 Balarken______________________________________________________________________1
Programn altrlmas ve lk Ekran _______________________________________________________1
Kullanc Etkileimi _____________________________________________________________________2
Ara yz ______________________________________________________________________________2
Men _______________________________________________________________________________2
Toolbarlar ve konlar ___________________________________________________________________3
Ksa Yollar____________________________________________________________________________4
Bilgi Satr ____________________________________________________________________________6
Obje Bilgilerininin Gsterilmesi ___________________________________________________________7
Mesaj Satr ___________________________________________________________________________7
Diyaloglar ____________________________________________________________________________7
Pencereler ___________________________________________________________________________8
Kat Pencereleri ________________________________________________________________________8
Grn, Perspektif ve Aksonometrik Perspektif Pencereleri __________________________________10
Plan Pencereleri ____________________________________________________________________10
Grn Pencereleri ________________________________________________________________10
Perspektif Pencereleri _______________________________________________________________12
Aksonometrik Perspektif Pencereleri ___________________________________________________15
Kesit ve Grn Pencereleri ___________________________________________________________17
2B Pencereler________________________________________________________________________22
allan pencereyi deitirmek (Pencere semek) ___________________________________________23
Blm 2 Programn zelletirilmesi_____________________________________________________ 25
Toolbar , Men zelletirme ve Ksa Yol Tanmlama _________________________________________25
Obje Niteliklerinin zelletirilmesi _______________________________________________________27
Genel Ayarlar ________________________________________________________________________29
Grnt konfigrasyonu________________________________________________________________33
Blm 3 Temel Konular _______________________________________________________________ 35
Obje Seimi _________________________________________________________________________35
Komut ve Bilgi Girii ___________________________________________________________________39
lek ______________________________________________________________________________42
Girdi Birimleri________________________________________________________________________42
Orijin ve Koordinat Kutusu _____________________________________________________________45
izim Snr __________________________________________________________________________49
Izgara Sistemi ________________________________________________________________________50
Yardmc Izgara izgileri________________________________________________________________54
Dm Noktas ve Obje _______________________________________________________________55
Obje Bamllk _______________________________________________________________________60
indekiler
II
Dm Noktas lemleri ______________________________________________________________ 62
Kat ve Kat Tanmlar __________________________________________________________________ 67
Zum ve Grnt lemleri______________________________________________________________ 68
Plan lek Ayarlar ___________________________________________________________________ 72
Katman ____________________________________________________________________________ 73
Objelerin Katlardaki Grnrl________________________________________________________ 77
Obje Kontur izimi ___________________________________________________________________ 79
Statik ile uyumlu yap __________________________________________________________________ 80
Blm 4 izim Teknikleri ______________________________________________________________ 83
Obje Yardmc Toolbarlar _____________________________________________________________ 83
Obje Ayarlar Diyaloglar _______________________________________________________________ 83
Geometri kon Destei ________________________________________________________________ 86
Mimari Plan-Kalp Plan ________________________________________________________________ 86
Vazgeme Metotlar __________________________________________________________________ 88
mleler ____________________________________________________________________________ 89
Blm 5 Destek Komutlar _____________________________________________________________ 91
Dik Metodu _________________________________________________________________________ 91
Dik Referans ________________________________________________________________________ 92
Paralel Referans______________________________________________________________________ 93
En Yakn Nokta ______________________________________________________________________ 94
Orta Nokta _________________________________________________________________________ 94
Lokal Nokta Tanmla__________________________________________________________________ 94
Lokal Koordinat Sistemi Tanmla_________________________________________________________ 95
Obje Bul ___________________________________________________________________________ 95
Planda Bul __________________________________________________________________________ 96
Perspektifte Bul ______________________________________________________________________ 96
Nesne Ekle _________________________________________________________________________ 97
Blm 6 ideCAD Statik Objeleri ________________________________________________________ 99
Aks________________________________________________________________________________ 99
Kolon_____________________________________________________________________________ 114
Kolon Bal _______________________________________________________________________ 151
Kiri ______________________________________________________________________________ 157
Perdeler___________________________________________________________________________ 188
Deme___________________________________________________________________________ 216
Kirisiz (mantar) deme____________________________________________________________ 231
Nervre dntr _________________________________________________________________ 235
Kasede dntr __________________________________________________________________ 236
Deme Kenar _____________________________________________________________________ 252
Radye Deme _____________________________________________________________________ 256
indekiler
III
Kirisiz (mantar) radye ______________________________________________________________265
Kazk temel_________________________________________________________________________279
Tekil temel _________________________________________________________________________285
Srekli temel________________________________________________________________________297
Ba Kirii ___________________________________________________________________________310
Kubbe_____________________________________________________________________________318
Tonoz _____________________________________________________________________________326
Merdiven __________________________________________________________________________332
Havuz _____________________________________________________________________________364
stinat Duvar _______________________________________________________________________376
Kuyu temel _________________________________________________________________________384
Arazi ______________________________________________________________________________392
Tarama ____________________________________________________________________________404
llendirme _______________________________________________________________________420
Ktphane _________________________________________________________________________445
Yaz _______________________________________________________________________________452
Yaz izim teknikleri __________________________________________________________________456
izgi ______________________________________________________________________________457
Eri _______________________________________________________________________________461
ember ___________________________________________________________________________466
Yay _______________________________________________________________________________469
Elips ve Eliptik ekiller ________________________________________________________________473
Resim _____________________________________________________________________________478
Kontur izgileri ______________________________________________________________________480
Blm 7 Analiz ______________________________________________________________________ 483
Analiz eleri _______________________________________________________________________483
Statik arayz yardmclar ______________________________________________________________483
Yapsal Aa Grnm ile almak ___________________________________________________483
Statik Birim Ayarlar ________________________________________________________________485
Statik materyaller ____________________________________________________________________486
Statik kesit byklkleri ve tanmlar _____________________________________________________491
Analiz ncesi ayarlar__________________________________________________________________495
Analiz ayarlar _____________________________________________________________________495
Genel betonarme parametreleri ______________________________________________________510
Donat Seimi _____________________________________________________________________512
Geometri Kontrol_________________________________________________________________513
Yk bilgilerinin tanmlanmas ___________________________________________________________515
Ykleme durumlar ___________________________________________________________________531
Yaylar, Rijit balantlar, Snm Elemanlar _________________________________________________539
Zaman Tanm Alannda Hesap (Time History) _____________________________________________543
indekiler
IV
Aamal inaat hesab _________________________________________________________________ 552
Is Ykleri Hesab____________________________________________________________________ 556
Rijitlik ve Ktle Merkezleri ____________________________________________________________ 559
Analiz+Betonarme __________________________________________________________________ 559
Deme Analizi _____________________________________________________________________ 560
Temel Analizi_______________________________________________________________________ 560
Blm 8 Kopyalama __________________________________________________________________ 561
Kopyalama ilemleri _________________________________________________________________ 561
Kat kopyala ______________________________________________________________________ 561
Kopyala ve yaptr_________________________________________________________________ 562
Klonla___________________________________________________________________________ 564
Obje oalt ______________________________________________________________________ 564
Gelimi obje oalt________________________________________________________________ 565
Kontur kopyala ve kontur yaptr_____________________________________________________ 566
Dosyaya kopyala __________________________________________________________________ 567
Dosyadan yaptr _________________________________________________________________ 567
Arivleme________________________________________________________________________ 568
Kopyalama teknikleri _________________________________________________________________ 568
Katlar aras kopyalama______________________________________________________________ 568
Bir projeden baka bir projeye kopyalama ______________________________________________ 568
2B-3B pencereler aras kopyalama ilemleri _____________________________________________ 568
2B-2B pencereler aras kopyalama ilemleri ____________________________________________ 568
Blm 9 Proje _______________________________________________________________________ 571
Kaydetme lemleri __________________________________________________________________ 571
Projeyi kaydet ____________________________________________________________________ 571
Projeyi farkl kaydet________________________________________________________________ 571
Sktrarak kaydet _________________________________________________________________ 572
Kabuk aktar ______________________________________________________________________ 572
SAP2000 programna data aktarmak___________________________________________________ 572
3DS export ______________________________________________________________________ 573
DXF export ______________________________________________________________________ 573
DWG export _____________________________________________________________________ 574
DWF export _____________________________________________________________________ 575
VRML export _____________________________________________________________________ 575
PDF Olarak Kaydet ________________________________________________________________ 576
Ayarlar kaydet ___________________________________________________________________ 577
ablon projesi oluturmak___________________________________________________________ 578
Ekran Grnts Kaydet____________________________________________________________ 578
Otomatik kayt ___________________________________________________________________ 579
Proje yedei______________________________________________________________________ 579
indekiler
V
Eski versiyon olarak kaydet __________________________________________________________580
Rapor kaydet _____________________________________________________________________581
Ykleme lemleri ____________________________________________________________________581
Yeni proje________________________________________________________________________581
Proje A _________________________________________________________________________582
3DS mport_______________________________________________________________________582
Dxf mport _______________________________________________________________________583
Dwg mport ______________________________________________________________________583
Ayarlar ykle _____________________________________________________________________584
Proje yedeklerinin yklenmesi ________________________________________________________584
Kaydedilmi raporun yklenmesi ______________________________________________________584
Yazdrma/izdirme lemleri ___________________________________________________________585
Kalem kalnlklar ve renk ayarlar ______________________________________________________585
Projeyi yazcya/iziciye gnderme_____________________________________________________586
ideCAD Wrep ____________________________________________________________________588
Baka CAD programlar ile veri alverii ________________________________________________588
Prn/Plt dosyas olarak yazdrma _______________________________________________________588
Raporlarn yazdrlmas ______________________________________________________________588
Blm 10 Betonarme ________________________________________________________________ 589
Deme Donatlar ___________________________________________________________________589
Kiri Donatlar ______________________________________________________________________589
Nervr Donatlar ____________________________________________________________________589
Kaset Donatlar _____________________________________________________________________590
Kolon Donatlar _____________________________________________________________________590
Perde Donatlar _____________________________________________________________________590
Srekli Temel Donatlar ______________________________________________________________590
Tekil Temel Donatlar ________________________________________________________________591
Ba Kirii Donatlar __________________________________________________________________591
Radye Demesi Donatlar ____________________________________________________________591
Filtre Olanaklar _____________________________________________________________________592
Blm 11 izim _____________________________________________________________________ 595
izim zellikleri_____________________________________________________________________595
izim optimizasyonu _________________________________________________________________598
Ters sehim tablosu ___________________________________________________________________599
Benzer katlarn kiri alm_____________________________________________________________599
Temel Aplikasyon Plan _______________________________________________________________601
Kalp/Temel Plan Kesiti _______________________________________________________________601
Kalp Plan __________________________________________________________________________605
Kolon Aplikasyon Plan ________________________________________________________________606
Almlar ve Detaylar _________________________________________________________________606
indekiler
VI
Kiri Almlar ______________________________________________________________________ 606
Nervr Almlar ____________________________________________________________________ 606
Kaset Almlar _____________________________________________________________________ 607
Perde Detaylar _____________________________________________________________________ 607
Kolon Dey Almlar _______________________________________________________________ 607
Kiri Mesnet Detaylar ________________________________________________________________ 607
Kolon-Kiri Birleim Yatay Kesiti ________________________________________________________ 608
Temel Kiri Almlar ________________________________________________________________ 608
Tekil Temel Detaylar ________________________________________________________________ 608
Ba Kirii Almlar __________________________________________________________________ 608
Etriye iz__________________________________________________________________________ 609
iroz iz __________________________________________________________________________ 609
Blm 12 3-B Grn ve Perspektif ___________________________________________________ 611
Kesit ve Grn____________________________________________________________________ 611
Kamera ___________________________________________________________________________ 631
Kamera ayarlar ___________________________________________________________________ 631
Kamera tanmla ___________________________________________________________________ 631
Ik kayna ________________________________________________________________________ 632
Noktasal Ik Kayna Ayarlar ________________________________________________________ 632
Ynlendirilmi Ik Kayna Ayarlar____________________________________________________ 633
Spot Ik Kayna Ayarlar ___________________________________________________________ 634
Noktasal k _____________________________________________________________________ 635
Ynlendirilmi k _________________________________________________________________ 636
Spot k _________________________________________________________________________ 636
Materyaller ________________________________________________________________________ 637
Bileik materyaller _________________________________________________________________ 637
Bileik materyalin herhangi bir objeye atanmas __________________________________________ 637
Materyal (yzey dokusu) tanm ______________________________________________________ 639
Materyal diyalogu: _________________________________________________________________ 639
Materyalin herhangi bir objeye atanmas________________________________________________ 641
3B Perspektif ve Kat Modelleme _______________________________________________________ 641
Perspektif - Grn Pencereleri ve Grnt Konfigrasyonu ______________________________ 641
Grn Pencereleri _______________________________________________________________ 644
Perspektif Pencereleri ______________________________________________________________ 645
Aksonometrik Perspektif Pencereleri __________________________________________________ 648
Blm 13 2-Boyut ____________________________________________________________________ 651
2B obje (ilkel obje) ilemleri ___________________________________________________________ 651
lkel objeler ______________________________________________________________________ 651
Blok yap_________________________________________________________________________ 651
Obje parala _____________________________________________________________________ 651
indekiler
VII
Uzat ____________________________________________________________________________651
Trim ____________________________________________________________________________652
Break ___________________________________________________________________________653
lekle (Scale) ____________________________________________________________________653
Fillet ____________________________________________________________________________654
Chamfer _________________________________________________________________________654
Simetri (mirror) ___________________________________________________________________655
Ofset____________________________________________________________________________655
Ta _____________________________________________________________________________656
Hzl Tama ______________________________________________________________________656
Teet ___________________________________________________________________________656
Alan ve evre_____________________________________________________________________657
Uzaklk __________________________________________________________________________657
Hizala ___________________________________________________________________________657
Dat ____________________________________________________________________________658
2B izimleri ________________________________________________________________________659
2B izim pencereleri _______________________________________________________________659
Kesit ____________________________________________________________________________659
Grn _________________________________________________________________________660
2B izim Olutur __________________________________________________________________661
Vektr izim Olutur_______________________________________________________________662
Vaziyet plan ______________________________________________________________________662
Pafta Dizayn________________________________________________________________________662
Yeni Pafta Olutur _________________________________________________________________663
Pafta Ayarlar _____________________________________________________________________663
Pafta Blou Oluturma ______________________________________________________________664
Pafta Blou Ayarlar ________________________________________________________________666
Pafta Blou Ekle ___________________________________________________________________667
Pafta Blou Gncelle _______________________________________________________________667
Blm 14 Metrajlar ve Hesap ktlar__________________________________________________ 669
Raporlar ___________________________________________________________________________669
Hesap ktlar _______________________________________________________________________671
Rapor hazrlamak __________________________________________________________________671
Semeli Raporlar___________________________________________________________________672
Eleman baznda rapor almak _________________________________________________________672
ideCAD Rapor programn kullanmak ____________________________________________________673
Raporlarda birim ayarlar ____________________________________________________________674
Raporlara firma logosu eklemek_______________________________________________________674
Raporlarda firma logosu silmek _______________________________________________________675
Raporlara resim eklemek ____________________________________________________________675
indekiler
VIII
Raporlarda indeks sayfalar __________________________________________________________ 678
Raporlar Pdf olarak kayt etmek______________________________________________________ 678
Raporlar Txt olarak kayt etmek______________________________________________________ 678
Detaylandrlm Yap Metraj __________________________________________________________ 679
Birimler _________________________________________________________________________ 679
Malzemelerin Tanm _______________________________________________________________ 680
Tanmlanan yap bileenlerin kayt edilmesi______________________________________________ 681
Kayt edilmi yap bileenlerin yklenmesi_______________________________________________ 681
Yap malzemelerin objelere atanmas __________________________________________________ 682
Yap Bileenleri Metraj Raporlar ______________________________________________________ 703
Maliyet Raporlarnn Hazrlanmas _____________________________________________________ 703
DIN227 standardna gre metraj oluturulmas __________________________________________ 705
II BV standardna gre metraj oluturulmas _____________________________________________ 705
Donat, kalp ve beton metraj________________________________________________________ 705
Statik Metrajlar AMP'ye Aktar _______________________________________________________ 706
OSKA'dan Ykle __________________________________________________________________ 706
AMP'den Ykle ___________________________________________________________________ 707
Yap Bileenleri Veritabann Oska'ya Aktar _____________________________________________ 707
Yap Bileenleri Veritabann AMP'ye Aktar______________________________________________ 708
Blm 15 Teorik esaslar, teknoloji ve bilimsel yaklam ___________________________________ 709
01.01 - ubuk Tayc Sistemler______________________________________________________ 709
01.01.01 - Kullanlan Saysal zm Yntemleri: _________________________________________ 709
01.01.02 - ubuk Tayc Sistemin Saysal Modeli:________________________________________ 709
01.01.03 - Kullanlan Koordinat Sistemi: ________________________________________________ 709
01.01.04 - Tayc Sistemin Davran Ortam: ___________________________________________ 709
01.02 - Yzeysel Tayc Sistemler ____________________________________________________ 710
01.02.02.01 - Dzlem Elemanl tayc Sistemler (Plaklar): _________________________________ 710
01.02.02.01.06 - Nervrl Kaset Plaklar _______________________________________________ 710
01.02.02.02 - Levhalar, Perdeler, Yksek Gvdeli Kiriler __________________________________ 710
01.02.02.03 - Eri Yzeyli Tayc Sistemler_____________________________________________ 710
01.03 - Dinamik___________________________________________________________________ 710
01.04 - Kesit Hesaplar _____________________________________________________________ 710
01.05 - Temel Hesaplar ____________________________________________________________ 710
Blm 16 Tayc Sistem Bilgi Girileri__________________________________________________ 711
Geometrik Bilgiler ___________________________________________________________________ 711
Koordinat Sistemi ___________________________________________________________________ 711
Elemanlarn lokal koordinat sistemleri ve majr eksenleri ____________________________________ 711
Elemanlarnn teorik noktalar __________________________________________________________ 713
Kolon ve perde boyutlar______________________________________________________________ 717
Kiri boyutlar ______________________________________________________________________ 720
indekiler
IX
Deme Boyutlar____________________________________________________________________725
Yk Bilgileri_________________________________________________________________________727
Dey Ykler _______________________________________________________________________727
lave Sabit ve Hareketli Ykler __________________________________________________________732
Yatay Ykler ________________________________________________________________________739
Malzeme Bilgileri ____________________________________________________________________755
Yap gvenlii _______________________________________________________________________755
Malzeme Karakteristikleri _____________________________________________________________756
Kat Bilgileri _________________________________________________________________________761
Parametreler _______________________________________________________________________761
Blm 17 ubuk Sistemlerin zm__________________________________________________ 783
Stifnes tesir saylar ___________________________________________________________________783
Stifnes matrisi ve stifnes denklemi _______________________________________________________784
ubuk Sistemlerinin Snflandrlmas _____________________________________________________785
Dzlem kafes kiriler _______________________________________________________________785
Dzlem ereveler _________________________________________________________________785
Dzlem zgaralar___________________________________________________________________786
Uzay kafes tayclar________________________________________________________________786
Uzay ereveler ___________________________________________________________________787
zm Metotlar_____________________________________________________________________787
Genel Tanmlamalar ________________________________________________________________788
Yaklak Yntemler_________________________________________________________________789
Kesin Yntemler___________________________________________________________________792
ideCAD Statik Program ve Boyutlu Tayc Sistem_____________________________________793
Sistem zm _____________________________________________________________________798
Dinamik Analiz ______________________________________________________________________798
Kesitlerde Boyut Tahkiki ve Donat Tayini_________________________________________________799
Pafta izimleri ______________________________________________________________________800
Programa Bilgi Girii __________________________________________________________________801
Tayc Sistemin Elemanlar le lgili Bilgiler ________________________________________________801
Data Kontrol_______________________________________________________________________803
Yapnn Yatay Yklerinin Saptanmas _____________________________________________________803
Dey Ykler _______________________________________________________________________803
Ek 1 Uzay ereve ubuunun Rijitlik Matrisi ____________________________________________804
Ek 2 3 Katl Bir Binann Dinamik Analizi _________________________________________________805
Blm 18 Programn 2007 Deprem Ynetmeliine Uyumluluu ___________________________ 811
2.3. Dzensiz Binalar _________________________________________________________________811
2.4. Elastik Deprem Yklerinin Tanmlanmas:Spektral vme Katsays ___________________________811
2.5. Elastik Deprem Yklerinin Azaltlmas:Deprem Yk Azaltma Katsays ______________________812
2.6. Hesap Ynteminin Seilmesi ________________________________________________________813
indekiler
X
2.7. Edeer Deprem Yk Yntemi ____________________________________________________ 813
2.8. Mod Birletirme Yntemi__________________________________________________________ 814
2.9. Zaman Tanm Alannda Hesap Yntemleri ____________________________________________ 814
2.10. Yer deitirmelerin Snrlandrlmas, kinci Mertebe Etkileri ve Deprem Derzleri _____________ 815
2.13. Deprem Hesap Raporlarna likin Kurallar ___________________________________________ 815
3.1. Kapsam________________________________________________________________________ 815
3.2. Genel Kurallar __________________________________________________________________ 815
3.3. Sneklik Dzeyi Yksek Kolonlar____________________________________________________ 816
3.4. Sneklik Dzeyi Yksek Kiriler_____________________________________________________ 816
3.5. Sneklik Dzeyi Yksek ereve sistemlerinde Kolon-Kiri Birleim Blgeleri ________________ 817
3.6. Sneklik Dzeyi Yksek Perdeler ___________________________________________________ 817
3.7. Sneklik Dzeyi Normal Kolonlar ___________________________________________________ 818
3.8. Sneklik Dzeyi Normal Kiriler ____________________________________________________ 818
3.9. Sneklik Dzeyi Normal ereve Sistemlerinde Kolon-Kiri Birleim Blgeleri________________ 818
3.10. Sneklik Dzeyi Normal Perdeler __________________________________________________ 818
3.13. Betonarme Uygulama projesi izimlerine likin Kurallar ________________________________ 818
7.2. Binalardan bilgilerin toplanmas _____________________________________________________ 819
7.3. Yap Elemanlar Hasar Snrlar ve Hasar Blgeleri _______________________________________ 819
7.4. Deprem Hesabna likin lke ve Kurallar ______________________________________________ 819
7.5. Depremde Bina Performansnn Dorusal Hesap Yntemleri le Belirlenmesi _________________ 820
7.7. Bina Deprem Performansnn Belirlenmesi ____________________________________________ 821
7.8. Binalar in Hedeflenen Performans Dzeyleri _________________________________________ 821
Dzensizlikler in Programda Yaplabilecek lemler________________________________________ 821
Blm 19 Raporlar, Kullanlan Simgeler ve Aklamalar __________________________________ 823
Sayfa Balndaki Mesaj_______________________________________________________________ 823
Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri _____________________________________________________ 823
Kullanc Tanml Elemanlar ____________________________________________________________ 824
Kat Edeer Yatay Kuvvetleri ve Genel Bilgileri ____________________________________________ 825
Dinamik Hesap _____________________________________________________________________ 827
Katlara Etkiyen Yatay Ykler___________________________________________________________ 828
Dm Noktas Deplasmanlar _________________________________________________________ 829
Kat Deplasmanlar ___________________________________________________________________ 829
Elemanlarn U Kuvvetleri_____________________________________________________________ 830
Greli Kat telemelerinin Snrlandrlmas________________________________________________ 831
kinci Mertebe Etkileri ________________________________________________________________ 832
A1 Burulma Dzensizlii ______________________________________________________________ 834
A2-A3 Dzensizlii Kontrol___________________________________________________________ 836
A4 Tayc Sistem Eleman Eksenlerinin Paralel Olmamas ____________________________________ 840
B1 Komu Katlar Aras Dayanm Dzensizlii ______________________________________________ 842
B2 Komu Katlar Aras Rijitlik Dzensizlii________________________________________________ 845
indekiler
XI
B3 Tayc Sistemin Dey Elemanlarnn Sreksizlii ________________________________________847
R Katsaysnn Seim Nedeni ___________________________________________________________848
Hesap Ynteminin Seim Nedeni _______________________________________________________854
Vis/Vik Oranlar _____________________________________________________________________854
Plak ve Deme Teorik Bilgileri _________________________________________________________855
Plaklar (Kirili ve kirisiz demeler) ___________________________________________________855
Deme Sonlu Eleman Hesap Bilgileri __________________________________________________867
Kirisiz Deme Zmbalama Kontrolleri ________________________________________________869
Nervrler (Dili Demeler) _________________________________________________________871
Kasetler (ift Dorultuda alan Dili Demeler) _______________________________________882
Kiriler ____________________________________________________________________________891
Kiri U Kuvvetleri _________________________________________________________________891
Kirilerin Yk Bilgileri ve Ankastrelik Tesirleri ____________________________________________892
Deprem Ynetmelii Kiri Tahkikleri ___________________________________________________895
Kiri Betonarmesi __________________________________________________________________898
Kiri Raporlar _____________________________________________________________________909
Kolonlar ___________________________________________________________________________911
Burkulma Hesab __________________________________________________________________911
Kolon U Kuvvetleri ________________________________________________________________914
Gl kolon kontrolleri _____________________________________________________________915
Kolonlarn Kesme Gvenlii __________________________________________________________917
Kolonda Maksimum Normal Kuvvet Kontrol____________________________________________919
Deprem Ynetmelii Kolon Raporu (Gl Kolon ve Kesme Kuvveti Raporlar) _________________919
Kolon Betonarmesi _________________________________________________________________920
Kolon Etriye(Enine Donat) Hesab ____________________________________________________927
Kolon Raporlar____________________________________________________________________931
Kolon Kiri Birleim Blgelerinin Kesme Gvenlii ________________________________________934
Perdeler ___________________________________________________________________________937
Perde iin en olumsuz ykleme kombinasyonun bulunmas _________________________________937
Perde U Kuvvetleri ________________________________________________________________938
Perde U Blgeleri ve Kritik Perde Ykseklii ____________________________________________939
Tasarm Eilme Momentleri __________________________________________________________941
Perde yatay donats ________________________________________________________________942
Perdelerin kesme gvenlii___________________________________________________________942
Perde donatsnn bulunmas ve kesite yerletirilmesi ______________________________________943
Srtnme Kesmesi Hesab ___________________________________________________________946
Tekil Temeller ______________________________________________________________________947
Teorisi___________________________________________________________________________947
Tekil Temel Raporlar_______________________________________________________________950
Kirili ve kirisiz radye demeler _____________________________________________________952
Deme Sonlu Eleman Hesap Bilgileri __________________________________________________963
indekiler
XII
Kirisiz Deme Zmbalama Kontrolleri ________________________________________________ 964
Srekli Temeller ____________________________________________________________________ 967
Srekli Temellerin Statik Hesap Sonular ________________________________________________ 968
Srekli Temel Kirilerinin Donatlar _____________________________________________________ 968
Teorik Esaslar Blmnn Referanslar __________________________________________________ 969
ndeks _________________________________________________________________________________i

1
Blm 1 Balarken
Programn altrlmas ve lk Ekran
Program bilgisayarnza kurulduktan sonra programn almas iin program donanm (dongle) usb
portuna taklmaldr. Birden fazla programn kilidi kullanlyorsa, kilitlerin hepsi usb portuna taklabilir.
Program masa stnden veya Balat/Program klasrnden tklanarak altrlr.
Program altrld anda Proje A ve Yeni Proje komutlar aktif, dierleri aktif deildir. Program ilk
kez altrldnda kullanc ya yeni bir projeye balar ya da mevcut bir projeyi aar. Yeni proje amak
iin Yeni Proje ikonu tklanr. Yeni proje diyalogu alr.
Yeni Proje diyalogunda, proje ayarlarn belirleyen seenek bulunmaktadr.
Son ayarlar kullanarak balat: Bu seenek iaretlenirse, program bir nceki aamada alan projenin
ayarlarn yeni projede aktif hale getirir. Bu seenek altnda ayrca En son kullanlan materyaller ve
En son kullanlan bileik materyaller eklinde iki seenek daha mevcuttur. Bu seenekler
iaretlenirse, bir nceki aamada alan projenin materyalleri ve bileik materyalleri yeni projede aktif
hale gelir.
Varsaylan kullanarak balat(Ayarlar ilk hale getir): aretlenirse, program varsaylan(default) ayarlarla
yeni bir proje aar.
ablon kullanarak balat: aretlenirse program, hazrda bulanan proje ablonlarndan birini seerek
yeni bir proje aar. Yeni projenin ayar olarak kullanlmak istenen ablon, sol tu ile tklanr.
Uygun bir seenek seilerek A butonu tklanr. Bylece programda dier komutlar da aktif duruma
gelir.
Daha nce bir proje kaydetmi olabilirsiniz. O projeyi yklemek iin Proje A ikonu tklanr. Proje
Ykle diyalogunda gerekirse klasr deitirilir. Alacak proje tklanr. n grnt satr aktif ise
projenin grnts diyalogda izlenir. A butonu tklanarak seilen proje alabilir.
Program altrldnda en son kayt edilen proje otomatik alyorsa, projenin almas,
Ayarlar/Genel Ayarlar diyalogunda yer alan Alta Son Projeyi Ykle seeneine baldr. Bu
seenek iaretli ise, son kayt edilen proje, program altrldnda yukarda bahsedildii gibi otomatik
alr. Son kayt edilen projenin, balangta otomatik yklenmesi istenmiyorsa, bu seenein iareti
kaldrlr. Bu durumda kullancnn Proje/A ile projeyi amas gerekecektir.
Bunlara ek olarak, programda allan son drt proje, proje mens altnda tutulur. Proje
mensnden ilgili projenin adnn yer ald satr tklanarak ilgili proje alabilir.
Giri
2
Kullanc Etkileimi
Ara yz
Program altrldnda karmza gelen ekrana programn ara yz diyeceiz. Ekrann en st
ksmnda programn Balk ubuu (Title Bar) yer alr. Buras, program adnn ve zerinde allan
projenin yazl olduu satrdr. Bunun hemen altnda menler yer alr. Programdaki komutlar
menlerde yer alr. Menlerin altnda ve ekrann sol tarafnda toolbarlar bulunur. Toolbarlar,
komutlara tek tklamada ulamay salayan komut ikonlarndan oluur.
Varsaylan ayarlarla yeni bir proje aldnda ekranda zemin kat plan penceresi, bu pencerenin
sanda, perspektif penceresi ve yap aac yer alr. Burada bilgi girileri kat plan penceresinde yaplr.
Kat plannda girilen boyutlu objeler e zamanl olarak grnt pencerelerinde grntlenirler.
Ekrandaki grnt dzeni iin programda farkl seenekler mevcuttur. Farkl grnt
konfigrasyonlar iin Grnt/Grnt Konfigrasyonu satrn tklayn. Alan diyalogdan farkl bir
konfigrasyon sein. Tamam butonuna tklayarak diyalogdan ktnzda grnt konfigrasyonu
deiecektir.
Herhangi bir grnty tam ekran olarak grmek isterseniz, ilgili grntnn sa st kesindeki ok
eklindeki butona tklayn. lgili grnt ekran kaplayacaktr. Tekrar nceki duruma dnmek iin sa
st kedeki butona tekrar tklayn.
Grnt pencerelerindeki grnty deitirmek de mmkndr. Bunun iin, ilgili pencere zerinde
farenin sa tuu tklanr. Alan mendeki Grnt Deitir alt mensnden alt, st, sol, sa, n, arka
seeneklerinden biri tklanr. Yine ayn yerdeki Aksonometrik Grntler alt mensnden tanml bir
aksonometrik grnt seilebilir. lgili satr tklandktan sonra ilgili pencere seilen grnty gsterir.
Men
Menler, komutlarn belirli bir mantk erevesinde gruplara ayrlp listelendii blmdr.
Men balklar, ilgili mennn ierdii komutlar hakknda fikir verir. rnein; aks, kolon kiri, izgi vb.
obje izim komutlar iz mensnde, ta, dndr, fillet, trim, obje zellikleri vb. projede baz
deiiklikler yapmak iin kullanlan komutlar Deitir mensnde yer alr.
Giri
3

Menlerdeki komutlar altrmak iin; fare imleci men satrna gtrlr ve farenin sol tuu tklanr.
Fare imleci men zerinde kaydrlr. stenilen komut satr zerine gelindiinde sol tu tklanr.
Yukarda da deinildii gibi, menlerdeki komutlar belirli bir mantk erevesinde gruplandrlmlardr.
Fakat, kullanc isterse bu dzeni kendi istekleri dorultusunda deitirebilir. ideYAPI menleri
zelletirilebilir menlerdir. Aralar/zelletir altndan zelletir tklanarak zelletirme ilemi
yaplabilir.
Toolbarlar ve konlar
kon, komutu temsil eden simgedir. Toolbarlar ise, zerinde ikonlarn yer ald ara ubuklardr.
Toolbarlar kullancnn komutlara eriiminde kolaylk salar. Menlerde komut aramak yerine,
komutlara toolbardan tek tklama ile ulamak nemli zaman tasarrufu ve almada akclk salar.

Programdaki toolbarlar, Sabit Toolbarlar ve Yzer Toolbarlar olmak zere iki ksma ayrlabilir. Sabit
toolbarlar ekran kenarlarnda srekli olarak yer alrlar. Bu toolbarlarda programda sk kullanlan komut
ikonlar yer alr. Yzer toolbarlar, baz komutlar aktif iken ekranda beliren, ilgili komut modundan
kldnda tekrar kaybolan toolbarlardr. Bu toolbarlarda, ilgili mod ile ilikili komutlar yer alr.
rnein; kiri izim modu aktif iken ekrana gelen Kiri toolbarnda, Srekli Kiri, Erisel Kiri ve Kiri
Ayarlar gibi komut ikonlar yer alr.
Toolbarlar ve ikonlar, programda kullanlma sklklarna ve komutlarn birbirleri ile olan ilikilerine gre
dzenlenmilerdir. Ancak bunlar kullanc tarafndan zelletirilebilir. Kullanc istedii ikonlar
toolbarlara ekleyip kartabilir, programa yeni toolbarlar ilave edebilir, toolbarlar ap kapatabilir.
Toolbarlar zelletirmek iin Aralar/zelletir/zelletir tklanr.
rnek komutlar ve ikonlar:
Giri
4
Komut kon
Proje Kaydet

Aks

Yeni Proje

Ksa Yollar
Ksa yollar, komutlarn klavye ile altrlmasn salar. rnein Ctrl ve W tuuna ayn anda baslrsa
Zoom Pencere komutu iletilir.
Klavyenin varsaylan ksa yol tular aadaki gibidir:
Komut Ksa Yolu
Analiz+Betonarme F9
izdir Ctrl + P
En Yakn Nokta F6
Geri Al Ctrl + Z
Hepsini Se Ctrl + A
Hibirini Seme Ctrl + D
Hzl izim modu Ctrl + H
leri Al Ctrl + Y
Mimari Plan/ Kap plan Shift + Tab
Kopyala Ctrl + C
Obje zellikleri Ctrl + E
Orta Nokta F5
Giri
5
nceki Pencere Alt + Down(Aa Ok)
Proje Ykle Ctrl + O
Projeyi Kaydet Ctrl + S
Seimi Kaydet Ctrl+Shift+C
Seimi Hatrla Ctrl+Shift+V
Sil Delete
Sonraki Pencere Alt + Up(Yukar ok)
Tam Ekran F8
Tm katlarda se Crtl + B
Yaptr Ctrl + V
Yardm F1
Yeni Proje Ctrl + N
Yeniden Olutur F4
Zoom Yaknla +
Zoom Uzakla -
Zoom izim Ctrl + X
Zoom Pencere Crtl + W
Kullanc, ksa yol tularn zelletirme ile istedii ekilde ayarlayabilir.

Giri
6
Bilgi Satr
Bilgi satr programn sol alt kesindedir.
Fare imleci obje zerine geldiinde, obje ile ilgili bilgiler burada kullancya iletilir. Bu bilgiler, obje
geometrik zellikleri ve obje isimleridir. Baz rnekler:
Obje Ad Bilgi Satr rnek
Aks Ad/Orijine Olan Uzaklk 1 120 , 2 100 , A 350 vb
Duvar Genilik/ykseklik 20/230
Kap/Pencere Ad Genilik/Ykseklik P1 120/150
Kolon Ad 1.boyut/2.boyut S1 50/25, S10 25/70
Kiri Ad Genilik/Ykseklik Duvar Yk K10 25/50 325
Panel Ad Genilik/Uzunluk P1 25/550
Tekil Temel Ad 1.boyut/2.boyut/Kalnlk T3 200/150/30
Srekli Temel Ad Genilik/Ykseklik/Ampatman genilii TK1 60/80/120
Mahal Mahal Ad (Mahal ad verilmemise Mahal) Salon, Parke, Mahal
Deme Ad Ykseklik Zati Yk Hareketli Yk D1 d=12 G=450 Q=200
Kullanc imlecin obje zerinde olduunu, objeyi seebileceini ve obje ile ilgili ilem yapabileceini bilgi
satrndan anlar.
Bilgi Satr
Giri
7
Obje Bilgilerininin Gsterilmesi
Fare imleci, obje zerine geldiinde, obje ile ilgili bilgiler bir kutu ile kullancya gsterilir. Bu bilgiler,
obje geometrik zellikleri ve obje isimleridir.
Mesaj Satr
Programn alt ksmnda bulunur. Yaplan ilem ilgili bilgiler kullancya bu satrda iletilir.

Mesaj satrnda yazlan bilgileri iki gruba ayrabiliriz.
Komutlarn iletilmesi srasnda ne ilem yaplaca bilgisi;
Ktphanenin yerletirilecei noktay belirleyin. gibi.
Uyarlar;
Balang ve biti noktalar ayn olamaz gibi.
Diyaloglar
Diyaloglar; parametreleri, bilgileri ve seenekleri ekrana getiren aralardr. Kullanc, parametreleri ve
seenekleri diyaloglarda izleyebilir ve/veya deitirebilir. Diyaloglarda parametrelerin snflandrld
sekmeler vardr. Diyaloglarda bir parametreye ulamak iin nce diyalog alr, sonra sekme tklanr.
Aada Ayarlar/Obje Ayarlar/Aks Ayarlar diyalogu grlmektedir.
Mesaj Satr
Giri
8

Diyalogtan karken imlecin son geldii konum sizin iin nemli olabilir. Bu olanak bir seenek ile
kullancya braklmtr. Son kullanlan sekmeyi hatrla (Ayarlar/Genel Ayarlar) seenei iaretli deilse,
diyaloglara her girite ilk sekme aktif hale gelir. Son sekmeyi hatrla (Ayarlar/Genel Ayarlar) seenei
iaretli ise, diyaloglarda her zaman son tklanan sekme aktiftir.
Pencereler
Pencereler:
-Kat pencereleri
-Kesit ve grn pencereleri
- Grn, Perspektif ve Aksonometrik Perspektif Pencereleri
-2 boyut pencereleri
olarak snflandrlabilir. Kullanc pencereleri kullanarak proje zerindeki hakimiyetini arttrr.
Kat Pencereleri
Kat pencereleri objelerin tanmlanp, objeler zerinde her trl deiikliklerin yaplabildii
pencerelerdir. Program altrlp, yeni proje aldnda zemin kat olarak adlandrlm bir kat
penceresi otomatik oluur. Kullanc dier kat pencerelerini Ayarlar/Kat Genel Ayarlar diyalogunda
oluturur. Projenin herhangi bir aamasnda kullanc istedii kadar kat ekleyebilir veya kartabilir. Bu
pencereleri zemin kat, bodrum kat, 1. Kat vb gibi mimari terimlerle adlandrabilir. Bir projede binann
kat says kadar kat penceresi bulunur. Kat Genel Ayarlar diyalogunda Aa Ekle, Yukar Ekle butonlar
ile yeni katlar alr. A butonu ile imlecin bulunduu kat alr. Sil butonu ile imlecin bulunduu kat
silinir. 0 (sfr) no'lu kat mastr kat olduu iin silinemez. Kot ve ykseklik ilikisi mastr kat referans
alnarak ayarlanr. Tamam butonu ile diyalogdan klr.
Giri
9
Kat pencereleri arasndaki iliki program tarafndan otomatik olarak ayarlanr. Katlarn yksekliklerini
veya kotlarn kullanc projenin herhangi bir aamasnda Kat Genel Ayarlar diyalogunda deitirebilir.
Kat veya kot deitirildiinde kolon ykseklikleri, kiri ve statik deme kotlar otomatik olarak
dzenlenir. Kat pencerelerinin alma alan sonsuzdur. Projeye balarken kullanc izim Snrlar
komutuyla binann plan grntsn kapsayan bir izim alan (pafta) tanmlamas almay kolaylatrr.
Bunun iin, Ayarlar/Genel Ayarlar/Izgara ve Snrlar tklanr. izim Snrlar alannda bulunan parametreler
unlardr.
Sol Alt Ke X ve Y : Paftann sol alt kesinin koordinatlardr.
Sa st Ke X ve Y : Paftann sa st kesinin koordinatlardr.
Kat pencerelerinde otomatik katman ynetimi vardr. Her bir kat penceresi, her bir katn plann
temsil eder. Kat iinde bulunulduu dnlrse plana iki ekilde baklabilir.
stten alta doru bak; baka bir deyile mimari bak, bu programda mimari plan modu olarak
adlandrlr.
Alttan ste doru bak baka bir deyile statik bak, bu programda kalp plan modu olarak
adlandrlr.
Kullanc mimari plandan, kalp planna veya kalp planndan mimari plana klavyeden Shift + Tab tuuna
basarak veya toolbardan Mimari Plan/Kalp Plan ikonunu tklayarak geebilir. Mimari veya kalp plan
modundayken baz objeler grnr, bazlar grnmez, baz objeler ise silik izgilerle grnr.
Mimari plan modundayken kiriler, statik demeler grnmedii gibi grnmeyen objelere ait
komutlar da aktif deildir. Buna karlk, mimari plana ait btn objeler grnr. Temeller dahil btn
mimari objeler mimari plan modundayken tanmlanabilir.
Kalp plan modundayken kiri ve statik demeleri tanmlayabilirsiniz. Katn ve st katn duvarlar silik
izgilerle grnr. Kalp plan modundayken duvarlar, kirileri tanmlamak iin referans olurlar.
st ve alt kat objelerin dier katlardaki grnrlk durumu, Ayarlar/Objelerin Katlardaki Grnrl
diyalogunda belirlenir. Bu diyalogda, st katn, alt katn ve iinde bulunulan katn iindeki objelerin
plandaki grnm renkleri ve hangi izgi tipinde izilecei ayarlanr.
Kat Tavan
Kat Taban
1. Kat
Kalp Plan Modu
Mimari Plan Modu
Giri
10
Baz objelere ait komutlar hem mimari plan modunda hem de kalp plan modunda aktiftir.
Grn, Perspektif ve Aksonometrik Perspektif Pencereleri
3-Boyutlu kat pencereleri seilen grnt konfigrasyonuna gre eitli ksmlardan oluur. Bu
ksmlara pencere iinde pencere de diyebiliriz. Bu pencereleri drt ana gruba ayrabiliriz:
Plan pencereleri
Grn pencereleri
Perspektif pencereleri
Aksonometrik Perspektif pencereleri
Plan Pencereleri
Plan pencereleri her trl veri giriinin zerinde yapld pencerelerdir. Her trl 3-boyutlu (duvar,
kiri, ktphane, deme, mahal vs.) ve 2-boyutlu (izgi, ember, yay vs.) obje veri girii bu
pencerelerden yaplabilir, izilen objelerin zellikleri deitirilebilir. Veri girilerinde kullanlan mimari
mod/kalp plan modu mant Kat Pencereleri bal altnda anlatlmtr.
Grn Pencereleri
Kat pencereleri iinde yer alan grn pencereleri, izilen projeyi n, arka, sol, sa cephelerden ve
st ve alttan kubak grntlemek iin kullanlr.
izim alanna girilen her trl 3-boyutlu obje ayn anda grn pencerelerinde de (ilgili bak
asndan grnyorsa) grntlenir. Bu pencerelerde bulunan objeleri Tel ereve, Sakl izgi ve
Kat Model grnt teknikleri ile grmek mmkndr.
Tel ereve grnt tekniinde grntler sadece izgiler eklinde grntlenirler. Sakl izgi seilirse,
grntye giren obje yzeyleri, ilgili obje ayarlarnda seilen obje izim renkleri ile doldurulurlar. Kat
model seilmesi halinde, grntye giren objeler, ilgili objelere atanm materyal dokular ile
doldurulurlar. Objelere materyal atanmamsa, objeler kendi izgi renkleri ile kat grnt haline
getirilirler.
Grntleme tekniini deitirmek iin;
lgili grn penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan mende fare imlecini Detay Dzeyi satr zerine getirin.
Burada alan alt menden Tel ereve, Sakl izgi ya da Kat satrlarndan istediinizi farenin sol
Giri
11
tuu ile tklayn. lgili grnt penceresi seilen detay dzeyine gelecektir.
Bu teknik dnda, kat model grntleme ayarlar istenirse kullanc tarafndan belirli
parametrelere mdahale edilmek sureti ile ayarlanabilir. Byle bir ayarlama yapmak istiyorsanz;
Burada alan alt menden leri Ayarlar satrn farenin sol tuu ile tklayn.
Karnza gelen Render Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu
tklayarak diyalogdan kn.
Render Ayarlar diyalogundaki parametrelerle ilgili aklamalar bu kitapta 3B Perspektif ve Kat
Modelleme / Perspektif - Grn Pencereleri ve Grnt Konfigrasyonu bal altnda bulabilirsiniz.
Grn pencerelerinin sa st kesinde buton bulunur. Bu butonlardan;
En sadaki (ok iaretli) farenin sol tuu ile tklanrsa, ilgili grn penceresi ekrann tamamn
kaplar. Ayn buton tekrar tklandnda grn penceresi eski byklk ve pozisyonuna geri
dner.
Ortadaki buton tklanrsa, buton zerindeki N harfi 1e dnr. Bir daha tklannca 1 rakam
tekrar N harfine dnr. Buton zerinde N harfi varsa, ilgili grn penceresinde projedeki
tm katlar grntlenir. Eer buton zerinde 1 rakam varsa, ilgili grn penceresi sadece ilgili
kat gsterir.
Soldaki buton ilgili pencerede sadece seilen objeleri ya da tm objeleri grntlemek iin
kullanlr. Default olarak bu butonun zerinde A harfi grlr. Buton farenin sol tuu ile
tklandnda zerindeki harf Sye dnr. Butonun zerinde A harfi varken, planda girilmi tm
3-boyutlu objeler ilgili pencerede grlr. Sadece belirli objeler seilip, sadece bu objelerin
grntlenmesi isteniyorsa ilgili objeler plan ya da dier pencerelerden seilir ve buton tklanr.
lgili grn penceresinde seili olmayan objeler gizlenir ve sadece seili objeler grntlenir.
Seili obje yoksa hibir obje grntlenmez.
Grn pencerelerindeki grntleri direk olarak yazcya/iziciye gndermek mmkn deildir.
Ancak buradaki grnlerin vektrel izimleri oluturularak, bunlarn izim ktsn almak
mmkndr. Grnleri vektr izime dntrmek iin;
Alan mende Vektr izimi Olutur satrn tklayn. Vektr izim Olutur diyalogu karnza
gelecektir.
Buradan Tamam butonunu tklayn.
Giri
12
Yeni bir 2-boyutlu pencere alacak ve ilgili grn penceresindeki grn burada vektrel
olarak oluturulacaktr. Bu izime iki boyutlu olarak mdahale edebilir, izim ktsn alabilirsiniz.
Vektr izimi olutur diyalogunda,
Kesit listesi : Tanmlanm kesit izgileri burada listelenir. stenilen kesit izgisi sol tu ile seilir. lem
seilen kesit izgisine uygulanacaktr.
Kesit ile trimle : Bu seenek iaretli ise seilen kesit hatt ile kesilen objeler, vektr izimde kesilen
yzeyleri ile gsterilirler. Objeyi yzeylerini keserek 3 boyutlu vektrel izim almak istiyorsanz, bu
seenei iaretleyin. Aksi durumda iaretlemeyin.
Kesit ynn deitir : Seilen kesit hattnn bak ynn deitirmek iin iaretleyin. Seenek iaretli
ise kesit hattnn n arka, arkas n; sa sol, solu sa olarak kullanlacaktr.
izgi rengi : Oluturulacak vektr izimde kesilmeyen objelerin izgi rengini belirler.
izgi rengi (kesilenler) : Oluturulacak vektr iziminde kesilen objelerin izim rengini belirler.
Objeleri blokla: aretli ise objeler kendi ierisinde blok olarak hazrlanrlar. aretlenmezse tm
objeler tek tek izgi olarak hazrlanrlar.
Grn pencereleri herhangi bir anda baka bir grn, plan, perspektif ya da aksonometrik
perspektif penceresine dntrlebilir. Bunun iin;
Alan mende fare imlecini Grnt Deitir satr zerine getirin.
Burada alan alt menden istediiniz grnt tipi zerine farenin sol tuu ile tklayn. lgili
grn penceresi deiecektir.
Perspektif Pencereleri
Kat pencereleri iinde yer alan perspektif pencereleri, izilen projeyi herhangi bir bak asndan 3-
boyutlu olarak grntlemek iin kullanlr.
izim alanna girilen her trl 3-boyutlu obje ayn anda perspektif pencerelerinde de grntlenir. Bu
pencerelerde bulunan objeleri Tel ereve, Sakl izgi ve Kat Model grnt teknikleri ile grmek
mmkndr.
Tel ereve grnt tekniinde grntler sadece izgiler eklinde grntlenir. Sakl izgi seilirse,
grntye giren obje yzeyleri, ilgili obje ayarlarnda seilen obje izim renkleri ile doldurulur. Kat
doldurulurlar. Objelere materyal atanmamsa, objeler kendi izgi renkleri ile kat grnt haline
getirilirler.
Giri
13
Perspektif pencerelerinin sa st kesinde buton bulunur. Bu butonlardan;
dner.
kat gsterir.
Perspektif pencerelerinde yap modelini, farkl bak alarndan bakarak incelemek mmkndr.
nteraktif Kamera ve Uu Modu komutlar bu amala gelitirilmitir.
Giri
14
nteraktif Kamera komutu ile perspektif grnty incelemek iin;
lgili perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan menden nteraktif Kamera satrn tklayn. Fare imleci el haline dnecektir.
Perspektif penceresi zerinde farenin sol tuunu tklayp basl tutarak imleci hareket ettirin.
Perspektif dnecek, bak as deiecektir.
Farenin sa tuunu tklayp basl tutarak imleci yukar aa hareket ettirin. mlecin yukar doru
hareketinde grnt yaknlaacak, aa doru hareketinde uzaklaacaktr.
Farenin sol tuunu basl tutup, ayn zamanda klavyeden Ctrl tuunu da basl tutar ve fare imlecini
saa-sola hareket ettirirseniz, grnt saasola kayacaktr. Bu durumda imleci yukar-aa
hareket ettirirseniz grnt ileri-geri kayacaktr.
Farenin sa tuunu basl tutup, ayn zamanda klavyeden Ctrl tuunu da basl tutar ve fare
imlecini yukar-aa hareket ettirirseniz, grnt yukar-aa kayacaktr.
nteraktif Kamera modundan kmak iin ilgili perspektif penceresi zerinde fareyi ift tklayn ya
da klavyeden Esc tuuna basn.
Uu Modu komutu ile perspektif grnty incelemek iin;
Alan menden Uu Modu satrn tklayn. Fare imleci kaybolacaktr.
Fareyi hareket ettirin. Perspektif grnt fare hareketine bal olarak deiecektir.
Bu srada klavyeden sa ve sol ok tularn kullanarak grnty saa-sola, Page Up ve Page
Down tularn kullanarak da yukar-aa kaydrabilirsiniz. Yukar ve aa ok tular ile de
grnty yaklatrp uzaklatrabilirsiniz. Hareket hzn klavyeden ve + tularna basarak
ayarlayabilirsiniz. tuuna bastnzda hareket yavalayacak, + tuuna bastnzda hareket
hzlanacaktr. Bilgi satrnda da hareket hznn ne olduu yazlacaktr.
Uu modundan kmak iin fareyi ift tklayn ya da klavyeden Esc tuuna basn.
Perspektif pencerelerindeki grntleri direkt olarak yazcya/iziciye gndermek mmkn deildir.
Ancak buradaki perspektiflerin vektrel izimleri oluturularak, bunlarn izim ktsn almak
mmkndr. Perspektifleri vektr izime dntrmek iin;
gelecektir.
Giri
15
Perspektif pencereleri herhangi bir anda grn, plan ya da aksonometrik perspektif penceresine
dntrlebilir. Bunun iin;
Projede eitli noktalara kameralar yerletirilip, bu kameralardan da perspektif grntleri incelemek
mmkndr.
iz/Kamera Tanmla komutu ile plan penceresinde kamera tanmladktan sonra herhangi bir
pencere zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan mende fare imlecini Varsaylan Grn satr zerine srkleyin.
Burada alan alt mende tanml kameralarn da isimleri grlecektir. stediiniz kamera satrn
tklayn. lgili pencereye seilen kamera bak asndan perspektif grnt gelecektir.
Kamera perspektiflerinde de yukarda anlatld gibi nteraktif Kamera ya da Uu Modu komutlar ile
kamera bak asn deitirerek perspektifi inceleyebilir, ayn ekilde vektr izim de
oluturabilirsiniz.
Aksonometrik Perspektif Pencereleri
Perspektif pencereleri yapy boyutlu olarak incelemek iin gelitirilmi pencerelerdir. Bu
pencerelerdeki grntlerin vektrel izimini oluturup ktsn almak da mmkndr. Ancak
perspektif pencerelerinden oluturulacak vektr ktlarnda bak ynn ve lei belirlemek
zordur. Bu amala programda Aksonometrik Perspektif Pencereleri gelitirilmitir.
Aksonometrik perspektif pencerelerine gemek iin;
Herhangi bir pencere zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan mende fare imlecini Aksonometrik Grntler satr zerine srkleyin.
Alan alt menden istediiniz aksonometrik perspektif satrn tklayn. lgili pencere seilen
aksonometrik grntye geecektir.
Giri
16
Programda Gneydou, Kuzeybat, Monometrik Taban vs. gibi standart aksonometrik grntler
mevcuttur. Ancak kullanc isterse yeni aksonometrik grntler de tanmlayabilir ya da mevcut
aksonometrik grntlere mdahale edip istedii deiiklikleri yapabilir. Bu ilemler iin;
Herhangi bir aksonometrik perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan menden Aksonometrik Grnt Ayarla satrn tklayn.
Alan diyalogda gerekli deiiklikleri yapn ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.
Diyalogda yer alan parametreler unlardr:
n Ayarlar: Tanml aksonometrik grntler bu tabloda listelenir. Listeye yeni aksonometrik
grntler ekleyebilir ya da mevcut grnt tiplerini listeden kartabilirsiniz.
Yeni grnt eklemek iin n ayarlar kutusunun iinde farenin sa tuunu tklayn ve alan menden
Ekle satrn tklayn. Yeni bir satr alacaktr. Uygun bir isim girin ve parametreleri ayarlayn. lgili
grntnn sa tu mensnde yer almasn istiyorsanz, popup stunundaki kutucuu iaretleyin.
Herhangi bir grnty listeden silmek iin ilgili grnt ad zerinde farenin sa tuunu tklayn ve
alan menden sil satrn tklayn.
Orijinallere Geri Dn: Varsaylan aksonometrik grnt tiplerini n grnt listesine ekler.
Normal: Bu buton basl iken grntnn bak asna mdahale edebilirsiniz. Farenin sol tuunu basl
tutarak imleci sadaki koordinat n grnt penceresi zerinde kaydrn. Buradaki koordinat sistemi
ve ilgili grnt penceresindeki aksonometrik grnt dnecektir. Bak asn aadaki X, Y ve Z
kutucuklarna derece cinsinden a deeri girerek de ayarlayabilirsiniz.
Serbest izgi: Bu buton basl iken grntnn leine mdahale edebilirsiniz. mleci sadaki
koordinat n grnt penceresi zerine getirin. X/Y/Z koordinat eksenlerinden birinin zerine farenin
sol tuunu tklayn ve tuu basl tutarak imleci srkleyin. lgili koordinat ekseninin ve ilgili penceredeki
objelerin lei deiecektir. lek ve bak asn aadaki X, Y, Z a (derece) ve lek
kutucuklarna deer girerek de ayarlayabilirsiniz.
lek: lgili aksonometrik grnt penceresindeki objelerin X, Y ve Z ynndeki lek deerlerini
girin. rnein; grnt penceresinde 4x4x4 boyutlarnda kp eklinde bir obje olsun. X iin 1, Y iin
0.5, Z iin 2 girelim. Bu ayarlamadan sonra ilgili aksonometrik grnt penceresinden vektr izim
alalm ve boyutlar lelim. X boyutu 4 , Y boyutu 2 , Z boyutu da 8 olacaktr.
A: Grntnn X, Y ve Z alar (derece).
Sfrla: Varsaylan a ve lek deerlerini geri yklemek iin tklayn.
Sa el sistemi: Sa el sistemi alar ile almak iin iaretleyin.
Giri
17
Aksonometrik Perspektif pencerelerindeki grntleri direkt olarak yazcya/iziciye gndermek
mmkn deildir. Ancak buradaki perspektiflerin vektrel izimleri oluturularak, bunlarn lekli
olarak izim ktsn almak mmkndr. Vektr izime dntrmek iin;
gelecektir.
Aksonometrik Perspektif pencereleri herhangi bir anda grn, plan ya da perspektif penceresine
Alan mende fare imlecini Varsaylan Grn satr zerine getirin.
Kesit ve Grn Pencereleri
Kesit ve grn pencerelerinde projenin kesit ve grnleri grntlenir. Kesit hatt zerindeki
objeler kesilen, bak dorultusundaki dier objeler ise grnendir.
Kesit izmek iin iz/Kesit satr veya toolbardan Kesit ikonu tklanr. Kullanc iki nokta tklayarak kesit
hattn izer. Bu anda imle yukar aa ynde kaydrlarak kesit hatt krkl izilebilir. Kesit hattnn
bak yn iin, nce klavyeden enter tuuna baslr, sonra baklacak yne doru imle kaydrlr ve
tklanr. Bu aamada Kesit Ayarlar diyalogu alr. Kesit Ayarlar diyalogunda bulunan parametreler
unlardr.
Giri
18

Genel Ayarlar Sekmesi
Kesit Ad: Kesit penceresini sol st kesinde grnr. Kesit buraya yazlan terimle listelenir. Sol Yan
Grn, A-A Kesiti, Arka Cephe gibi terimler yazlabilir.
Kesit Tanm: Kesitin hatt izgisinin balangcnda ve bitiinde yazlan ve planda grnen addr. 1, 2, A,
a vb
Aktif Kat Al: Seildiinde sadece allan kata ait objelerin kesit ve grn alnr. Seilmezse tm
projeye ait objelerin kesit ve grn alnr.
Tm Projeyi Al: Seildiinde tm proje ait objelerin kesit ve grn alnr. Seilmezse sadece allan
kata ait objelerin kesit ve grn alnr.
Kesit Hattn iz: aretlenirse planda kesitin getii yeri belirleyen izgi grnr. Kesit hattnn
zellikleri Plan sekmesinde ayarlanabilir.
Kesilecek Objeler: Seilen objelerin kesiti alnr. Obje seilmezse, ve o obje tanmlanmsa, objenin
kesitteki yeri bo braklr ve arkasnda kalan dier objeler grnr. Bu seenek deneysel kesitlerde
kullancya projeyi daha salkl inceleme imkan verebilir. Bir kesit alndnda, katn statik demesiyle,
Giri
19
st katn mimari demesi st ste binebilir. Bu durumda kesit alrken mahal iaretlenmezse
demeler st ste akmaz. Kesite girecek objelerin listesi aadaki gibidir.
Kesilecek objeler
Duvarlar
Kolonlar
Kiriler
Mahaller
Demeler
Radye temeller
atlar
Ktphaneler
Temeller
Sadece Seilen Objeleri Al: Projede objeler seildikten sonra, bu seenek aktif hale getirilirse, sadece
seilen objelerin kesiti alnr. Obje seilmezse ve yine de bu seenek iaretlenirse ekrana uyar gelir.
Objeleri Blokla: Seenek iaretli ise, kesit oluturulduunda her bir obje kendi iinde bloklanr ve btn
olarak seilebilir. Blok olarak kesit olutuunuzda obje parala ile bloklar ihtiyacnza gre
paralayabilirsiniz. Seenek iaretlenmezse, her obje kendi iinde izgilere ayrlr.
Plan Sekmesi
Kesit izgisinin plandaki grnts ayarlanr. Kesit izgisinin izgi tipi ve rengi, kesit adnn yaz tipi,
ykseklii ve rengi, kesit hattnn ucuna konulan imlecin ekli ve rengi belirlenir.
Yaz Tipi: Kesit hattnn balang ve bitiminde yazlan yaznn -Kesit Tanm(iz/Kesit/Genel Ayarlar)
satrnda tanmlanabilir- yaz tipidir. Yaz tipi (Arial yazsnn stnde) tklandnda Yaz Tipi Ayarlar
diyalogu alr. Bu diyalogda listelenen true type yaz tiplerinden biri seilir. Seilen yaz tipinin n
grnts rnek kutusunda izlenebilir. Kaln, italik, izgi ortada ve alt izgili efektleri iaretlenerek
kullanlabilir.
Yaz Tipi Ykseklik: Kesit hattnn balang ve bitiminde yazlan -Kesit Tanm(iz/Kesit/Genel Ayarlar)
satrnda tanmlanabilir- yaznn yksekliidir.
mle: Kesitin bak ynn belirleyen ekildir. Kesit imleci, planda kesit hattnn ucunda izilir.
Giri
20
Ykseklik:Kesit imlecinin bykln belirler. mlecin tepe noktasnn kesit hattna olan mesafesidir.
Ykseklik bydke/kldke kesit hattna olan mesafe ve imle boyutlar belirli bir oranda
bytlr/kltlr.
Yaz Kotu:Kesit hattnn balang ve bitiminde yazlan -Kesit Tanm(iz/Kesit/Genel Ayarlar) satrnda
tanmlanabilir- yaznn kesit hattna olan mesafesidir. Sfr deeri ile yaz kesit izgisiyle ayn hizadadr.
Deer bydke yaz, kesit hattnn bak ynne doru kesitten uzaklar.
izgi Tipi: Kesit hattnn plandaki grnts iin kullanlan izgi tipleridir. izgi tiplerinin grntleri
aada tablo halinde verilmitir. Uygun izgi tipi sol tu ile seilir.
izgi Tipi Grnts
Continuous

Border

Border2

Border
Border4

Center

Center2

Center
Center4

Dashdot

Dashdot2

Dashdot
Dashdot4

Dashed

Dashed2

Dashed
Dashed4

Dot

Dot2

Dot
Dot4

Giri
21
Hidden

Hidden2

Hidden
Hidden4

Phantom

Phantom2

Phantom
Phantom4

Kesit Rengi: Kesit hattnn rengidir. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu
baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin sol tuu braklr.
Yaz Rengi: Kesit hattnn balang ve bitiminde yazlan yaznn rengidir. Renk semek iin, renk
butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun
renk zerinde farenin sol tuu braklr.
Kesit Sekmesi
Kesilenler: Kesit hattnn zerinde bulunan objeler kesilen objelerdir. Kesilenler parametresiyle, kesilen
objelerin d kenarlarnn rengi ayarlanr. Objenin rengi planda ne olursa olsun, kesit penceresinde,
kesilen ksmlar, kesilenler rengi ile grnecektir. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile
tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin sol
tuu braklr. Bu diyalogda Duvarlar, atlar, Temeller, Kap/Pencereler, Beton, Temeller ve bunlarn
dnda kalan dier objeler iin kesilenler rengi ayr tanmlanabilir.
Grnenler: Kesit hattnn bak ynnde kesit hatt zerinde kalmayan ksmlar, grnenlerdir.
Grnenler parametresiyle bu ksmlarn rengi ayarlanr. Objenin rengi planda ne olursa olsun, kesit
penceresinde, grnen ksmlar, grnenler rengi ile grnecektir. Renk semek iin, renk butonu
farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk
zerinde farenin sol tuu braklr.
Grnenler Uzak: Belirli bir uzaklktan itibaren grnen objelerin rengi ve uzaklk deeridir. Bu
seenek daha uzakta bulunan objelerin grnen rengini farkllatrmak iin kullanlr. rnein
Grnenler Uzak deeri 10 metre ise, 10 metreye kadar Grnenler rengi, 10 metreden sonra
Grnenler Uzak rengi kullanlr. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu
Grnenler kap/pencere: Belirli bir uzaklktan itibaren grnen kap/pencerenin rengi ve uzaklk
deeridir. Bu seenek daha uzakta bulunan kap/pencerenin grnen rengini farkllatrmak iin
kullanlr. rnein Grnenler Uzak deeri 10 metre ise, 10 metreye kadar Grnenler rengi, 10
metreden sonra Grnenler kap/pencere rengi kullanlr. Renk semek iin, renk butonu farenin sol
tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin
sol tuu braklr.
Giri
22
Beton Taramas: Beton konstrksiyonu taramasnn rengidir. Beton konstrksiyonunu oluturan
elemanlar kesilen statik demeler ve kirilerdir. Tarama bu elemanlarn iine yaplr. Diyalogun alt
ksmnda bulunan Tarama/Beton seenei iaretli ise kullanlacaktr. Renk semek iin, renk butonu
farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan renk paletinde fare srklenir. Uygun renk
zerinde farenin sol tuu braklr.
Duvar Taramas: Duvar taramasnn rengidir. Diyalogun alt ksmnda bulunan Tarama/Duvarlar seenei
iaretli ise kullanlacaktr. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu
at Taramas: at taramasnn rengidir. Diyalogun alt ksmnda bulunan Tarama/atlar seenei
iaretli ise kullanlacaktr. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu
Temel Taramas: Temel taramasnn rengidir. Diyalogun alt ksmnda bulunan Tarama/Temeller
seenei iaretli ise kullanlacaktr. Renk semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu
Vektr: STY uzantl dosyalarn bulunduu kutucuk tklanr, liste aldktan sonra dosya tklanr. Seilen
dosya vektr tarama iin kullanlacak dosyadr. Beton ksmlar, duvarlar, temeller ve atlar her biri
iin ayr seim yaplabilir.
Bitmap: Varsaylan bitmap taramann n grntsdr. Kutucuk tklanr, Tarama Seenekleri diyalogu
alr. stenilen tarama sol tu ile tklanr. Taramann n grnts Aktif Tarama kutusunda belirir.
Tamam butonu tklanarak Tarama Seenekleri diyalogundan klr. Seilen tarama bitmap tarama iin
kullanlacaktr. Beton ksmlar, duvarlar, temeller ve atlar her biri iin ayr seim yaplabilir.
Kullanc, istedii sayda kesit hatt izebilir. Kesit hatlarn grntlemek iin Aralar/Kesit Grntle
satr tklanr. Kesit Grntle diyalogu alr. Bu diyalogda izilmi kesit hatlarnn adlar bulunmaktadr.
lem yaplmak istenen kesit hatt tklanr. Deitir butonu ile kesit hattnn yukarda anlatlan zellikleri
deitirilebilir. Sil butonu ile kesit hatt silinir. Grntle butonu tklandnda 3B objeler paralel
projeksiyonla 2B izgilere ve taramalara dntrlrler. Kesit ayr bir pencerede (kesit grn,
penceresi) grntlenir.
2B Pencereler
3B objelerin paralanp 2B objelere dntrld pencerelerdir. atlar, ktphaneler, duvarlar gibi
btn 3B objeler, i d llendirme gibi akll objeler, izgilere, taramalara ve basit yazlara
dntrlrler.
Aralar/2B izim Olutur komutuyla 2B pencerelerini oluturabilirsiniz. Proje izdirilmeden nce
gerekebilecek son dzeltmeler bu pencerelerde yaplabilir. 2B pencereleri proje modellerinin
oluturulduu ortamdan tamamen bamsz pencerelerdir. Bunun yannda 2B pencerelerle kat
pencereleri ve kesit pencereleri arasnda Kopyala ve Yaptr komutlar kullanlarak bilgi aktarm
yaplabilir.
Giri
23
2B pencereleri istediiniz anda ve istediiniz sayda kullanabilirsiniz.
Aralar/2B izim Olutur satr tklandnda 2B izim Oluturma diyalogu alr. Bu diyalogda
Oluturma Seenekleri bulunmaktadr.
Seilmi Objeler: Sadece seilen objelerin 2 boyuta aktarlmasn salar.
Kesit izgileri: Kat penceresinde Kesit komutu ile tanmlanm kesit izgilerinin de 2 boyuta
aktarlmasn salar. aretlenmezse kesit izgileri aktarlmaz. Aktarlma sonucunda, kesit izgileri, izgi
objesine dntrlr.
Katlar aras grnen obje izimleri: Ayarlar/Objelerin Katlardaki Grnrl diyalogunda ayarlanabilen
izgilerin 2 boyuta aktarlp aktarlmayacan belirleyen parametredir. aretlenirse, bu izgiler 2
boyuta aktarlr. aretlenmezse aktarlmaz.
Taramalar Parala: aretlenirse, kullanc tanml ve parametrik tarama objeleri izgi objelerine
dntrlerek 2 boyuta aktarlr. aretlenmezse tarama objeleri tarama objesi olarak 2 boyuta
aktarlr. Bitmap tarama objeleri her koulda bitmap tarama objesi olarak 2 boyuta aktarlr.
Ktphaneleri Parala: aretlenirse, ktphane objeleri izgi objelerine dntrlerek 2 boyuta
aktarlr. aretlenmezse ktphane objeleri ktphane objeleri olarak 2 boyuta aktarlr.
Merdivenleri Parala: aretlenirse, merdiven objeleri izgi objelerine dntrlerek 2 boyuta
aktarlr. aretlenmezse merdiven objeleri merdiven objeleri olarak 2 boyuta aktarlr.
Biimli yazy parala: aretlenirse, biimli yaz komutuyla yazlan yazlar yaz objelerine
dntrlerek 2 boyuta aktarlr. aretlenmezse biimli yaz komutu ile yazlan yazlar biimli yaz
olarak aktarlr.
Proje/Yeni 2B Penceresi komutuyla bo 2B penceresi oluturabilir ve bu pencerede 2 boyutlu izimler
yapabilirsiniz.
allan pencereyi deitirmek (Pencere semek)
Ekrann altnda bulunan mesaj satrnda sa klik yapn.
Mevcut btn pencereler listelenir.
Listeden istediiniz pencereyi farenin sol tuu ile tklayarak sein. Setiiniz pencere kapal ise
pencere otomatik alacaktr.
Ya da;
Pencere/izim satrn tklayn.
Giri
24
Mevcut pencereler kategorilerine gre sekmelere ayrlmtr. Kat planlar, 2B Pencereler,
Kesitler, Paftalar vb. Hangi kategoriye ait pencereyi semek istiyorsanz, o kategoriye ait
sekmeyi tklayn. Listeden istediiniz pencerenin stnde farenin sol tuunu ift tklayn. Pencere
alacaktr.
Listede herhangi bir pencere zerinde farenin sa tuuna basn. Bir men alacaktr. Bu mende,
Adlandr , A ve Sil komutlar bulunmaktadr. Adlandr komutu, pencerenin adnn
deitirilmesini salar. Ayn ilemi pencere yazsnn stnde tek tklama ile de yapabilirsiniz.
A, pencereyi ne getirir(aar). Sil, pencereyi siler. (Silme ilemini geril almak mmkn
deildir. Eer bir pencere silinirse, o pencerede tanmlanm btn objeler de silinirler).
Bir obje izerken(obje modundayken) baka bir pencere setiniz ve ilem yaptnz. Herhangi bir anda
pencereye tekrar geri dndnzde obje modu devam edecektir ve bylece izime kaldnz yerden
devam edebilirsiniz.
Pencere/nceki Pencere satr tklanrsa, program bir nceki pencereyi seer. Ayrca klavyeden Alt ve
Down(Alt ok tuu) tularna ayn anda baslrsa nceki pencere seilir.
Pencere/Sonraki Pencere satr tklanrsa, program bir sonraki pencereyi seer. Ayrca klavyeden Alt ve
Up(st ok tuu) tularna ayn anda baslrsa sonraki pencere seilir.

25
Blm 2 Programn zelletirilmesi
Toolbar , Men zelletirme ve Ksa Yol Tanmlama
Kullanc zelletirme ile kendi dzenini programa yanstabilir. Toolbarlar ve menleri istedii gibi
dzenler. Yeni toolbar oluturabilir, ikon ekleyebilir veya kartabilir. Menlere komut ekleyebilir veya
kartabilir.
zelletirme ilemi zelletirme diyalogunda yaplr. Kullanc zelletirme diyalogunu iki ekilde
aabilir.
Aralar/zelletir/zelletir tklar veya
Herhangi bir toolbarn zerinde farenin sa tuuna basar. Alan menden zelletir satrn tklar.

Diyalogda sekme bulunmaktadr.
Komutlar
Komutlar sekmesinde, kategoride komutlar men dzeninde listelenmitir. Bu kategorilerde de, ilgili
menye ait komutlar bulunmaktadr. Ayrca tm komutlarn listelendii Tm Komutlar kategorisi de
bulunmaktadr.
Programn zelletirilmesi
26
Seilen kategoriye gre sa tarafta dmeler (ikonlar) otomatik deimektedir. konlar tklandnda
Tanmlama blmnde ikonun ne olduu ve ne i yapt yazar.
Toolbarlar
Toolbarlar bu sekmede listelenir. Listede baz toolbarlar iaretlidir. aretli olan toolbarlar programda
grnr. Aksi durumda grnmez.
Ayrca programda otomatik toolbar ynetimi de vardr. allan komuta gre baz toolbarlar
otomatik grnr, bazlar grnmez. rnein duvar modunda iken Duvar toolbar program
tarafndan alr. Moddan ktktan sonra kapatlr.
Kullanc toolbarlar istedii zaman aar istedii zaman kapatr.
Yeni butonu ile yeni toolbarlar oluturulabilir.
Sil butonu ile toolbar silebilir.
Sfrla butonu ile default bir toolbar zerinde yaplan deiiklikler iptal edilebilir. lk haline getirilir.
Hepsini Sfrla butonu ile default toolbarlar zerinde yaplan btn deiikler iptal edilirler. lk haline
getirilirler.
Meny Sfrla butonu ile mende yaplan btn deiiklikler iptal edilir. lk haline getirilir.
Kullanc yeni bir toolbar tanmlamak iin Yeni butonunu tklar ve bir isim verir. Toolbar nce ikonsuz
oluturulur. Kullanc komutlar sekmesine geer. Kategori seer. Kategoriye gre listelenen
dmelerden(ikonlardan) istedii ikonu srkleyip, yeni toolbara brakr. Ayn ilemi dier komutlar
iin de yapabilir.
konlar mevcut toolbarlara veya menlere de srklenip braklabilir.
zelletirme diyalogu akken ikon veya men zerinde farenin sa tuuna baslrsa bir men alr.
Bu mende u komutlar bulunmaktadr.
Sil: Tklanan komutu menden veya toolbardan kartr.
Resim: Toolbarda komutun ikon olarak grnmesini salar.
Yaz: Toolbarda veya mende komutun yaz olarak grnmesini salar.
Resim ve Yaz: Toolbarda veya mende komutlarn hem yaz olarak hem de ikon olarak grnmesini
salar.
Yeni Grup Balat: Menye veya toolbara ayrc koyar.
27
Toolbarlar sekmesinde Yardmlar Gster iaretli ise toolbarda bir sre herhangi bir ikonun
zerinde beklenince oluan yardm grlebilecektir.
Toolbarlar tamak iin toolbar srkleyip istediiniz yere brakn. Toolbarn kenarlarn ekitirerek
toolbar farkl boyutlara getirebilirsiniz.
zelletir diyalogunda herhangi bir komut farenin orta tuuna atanabilir. Baka bir deyile, farenin
orta tuunu kullanarak, herhangi bir komutu altrabilirsiniz. Herhangi bir komut farenin orta tuuna
atanmak istenirse;
zelletir diyalogunda, atama yapmak istediiniz komutun ikonunu dmeler blmnden sein.
Fareye ata butonunu tklayn.
zelletir diyalogunu kapatn ve farenin orta tuuna basn. Atadnz komut alacaktr
Ksa yol tanmlama
Ksa yol tanmlama sekmesinde tm komutlarn listesi ekrana getirilir. Kullanc istedii komutu seer
ve klavyeden atamak istedii tu veya tulara basar. Atanan ksa yol tuunun baka komutla akp
akmad bilgisini program kullancya iletir. Ksa yol tuu akmas varsa, akan komutlara ait ksa
yol tular deitirilebilir. zelletir ksa yol tular diyalogunda bulunan Sfrla butonu ksa yollar
varsaylan durumuna dndrr. Sil butonu is atanan bir ksa yolu iptal eder.
Obje Niteliklerinin zelletirilmesi
Programda kullanlan objeler kalnlk, ykseklik, renk, tarama, yaz tipi, yzey dokusu vb. nitelikler
tarlar. Objeler bu niteliklerini ilgili obje ayarlarndan alrlar.
Obje ayar diyaloglarna girilip herhangi bir deiiklik yaplmazsa, yeni izilen objelerde programdaki
var olan ayarlar kullanlr. Programda ilk defa allyorsa bu ayarlar programn varsaylan (default)
ayarlardr. Eer programda daha nce allmsa, yeni proje aldnda en son kaydedilen projede
kullanlan ayarlar default olarak kullanlacaktr. Byle bir durumda programn varsaylan (default)
ayarlarna geri dnlmek istenirse;
Ayarlar/Ayarlar lk Haline Getir satr tklanr.
Ayarlar ilk haline gelecek. Emin misiniz? sorusu ekrana gelir.
Tamam butonu tklanrsa ayarlar program default ayarlarna dnr.
izilecek objelerin niteliklerini istenilen biimde ayarlamak iin, ilgili objenin ayarlarna girmek gerekir.
Ayar diyaloglarn aan komutlar Ayarlar mensnde yer alr. rnein; aks ayarlarn deitirmek iin:
Ayarlar/Obje Ayarlar/Aks Ayarlar tklanr. Aks Ayarlar diyalogu ekrana gelir.
28
Diyalog zerinde istenilen deiiklikler yaplr.
Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr. Bundan sonra izilecek akslar iin yeni ayarlar
kullanlr.
Diyalogdaki parametreler hakknda aklayc bilgiler almak iin, fare parametre yazlarnn zerine
gtrlr ve sa tu tklanr. Alan Bu Nedir? yada Whats this? yazsnn zerine farenin sol tuu
ile tklandnda ilgili yardm aa kacaktr. Programdaki btn diyaloglarda bu yardmlar mevcuttur.
Obje ayarlarna girmenin bir baka yolu da;
Toolbardan obje ikonu tklandnda, ekranda obje ile ilgili dier komutlar ieren toolbar gelir.
Bu toolbardan obje ayarlar butonu tklanr. Obje ayarlar diyalogu ekrana gelir.
Yukarda aks iin yaplan ilemler, dier objeler iin de benzer biimde yaplr. Bu ekilde yaplan
ayarlar, yeni izilecek objeler iin geerlidir. Mevcut (daha nce izilmi) objelerin zellikleri
deimez.
Bir projedeki mevcut objelerin de ayarlarn deitirmek mmkndr. Mevcut bir objenin ayarlarn
deitirmek iin;
Deitir/Obje zellikleri tklanr.
Deien fare imleci, deitirilecek obje zerine getirilir. Farenin sol tuu tklandnda, ilgili obje
ayarlar diyalogu ekrana gelir.
Burada yaplmak istenen deiiklikler yaplr.
Tamam butonu farenin sol tuu ile tklanarak diyalog kapatlr. lgili objenin zelliklerinin deitii
grlr.
Birden fazla objenin zelikleri ayn anda deitirilmek istenirse; objeler farenin sol tuu ile tklanarak
seilir. izim alanndaki tm ayn tip objeler ayn anda deitirilmek istenirse, obje seim ilemi daha
pratik bir biimde yaplabilir. rnein, tm akslar deitirilmek isteniyorsa;
iz/Objeler/Aks/Aks satr veya Aks ikonu tklanr.
Hemen ardndan Dzen/Hepsini Se tklanr. izim alanndaki tm akslar seilmi olur.
Objeler seildikten sonra Deitir/Obje zellikleri tklanr.
Alan Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikler yaplr.
Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr. Gncellenen ortak nitelikler seilen btn objelere
uygulanr.
29
Farkl tip objeler seilip Deitir/Obje zellikleri tklanrsa, bu objeye ait ayar diyalogu ekrana gelir. Bu
diyalogda deiiklikler yaplp tamam butonu tklandktan sonra, ilgili diyalog kapanr tekrar
Deitir/Obje zellikleri komutu tklanrsa seilmi baka bir obje ya da objelere ait diyalog ekrana
gelir. Her obje tipi iin ayarlar ayr yaplr.
Genel Ayarlar
Genel Ayarlar diyalogu, programn genel durumuna ait zelliklerin zelletirildii diyalogdur. Bu
diyalogda dm noktas atlama faktrnden, birimlere, zgara ayarlarndan izim snrlarna kadar bir
ok seenek ayarlanabilir. Genel Ayarlar diyaloguna, Ayarlar mens altnda Genel Ayarlar satr
tklanarak altrlr. Bu diyalogda bulunan seeneklerin aklamalar yledir:
Genel ayarlar sekmesi
Renkler blm:
Seilmi: Seilmi objelerin zerinde, seildiini gstermek amacyla izler oluturulur. Bu seenekte,
bu izlerin rengi ayarlanr. Hangi renk ayarlandysa, obje seildiinde, o renge brnr.
Arka plan: alma dzleminin rengi ayarlanr.
Otomatik kayt : Programn belirtilen aralkta, projenin otomatik yedeini almas iin kullanlr. lemi
aktif hale getirmek iim Otomatik kayt satrn iaretleyin ve Arala dakika cinsinden bir deer girin.
Proje, alma srasnda otomatik olarak diske kayt edilecektir. Projenin kayt edilecei klasr,
program klasr altnda autosave klasrdr. Projeyi, daha nce kayt etmiseniz, verdiiniz isimle
kayt edilir. Henz isim verilmediyse, isimsiz adyla kayt edilir.
Kolon akslarn iz : Duvar izim hattn, kolon majr ynn ve kirilerin izim hattn gsteren
izginin rengi ayarlanr. Seenek iaretlenirse, bu hat planda gsterilir. aretlenmezse gsterilmez.
Mahal alan hesab : Mahal yerletirilirken, mahal iinde duvar, merdiven veya kolon objesi varsa, mahal
alan hesaplanrken, bu objelerin alanlarnn toplamn, mahal toplam alanndan kartlmas ilemi iin
kullanlr.
Kolonlar dikkate al iaretliyse, MahalAlanNet = MahalAlan MahalindekiKolonlarnAlan
Merdivenleri dikkate al iaretliyse, MahalAlanNet = MahalAlan MahalindekiMerdivenlerinAlan
Duvar iaretliyse, MahalAlanNet = MahallAlan MahalindekiDuvalarnAlan
Seeneklerin biri veya birka ayn anda iaretlenebilir.
Kayt ederken yedekle (*.bak): Programn, kayt ilemi srasnda, kayt edilen projenin bir nceki
halinin yedeini otomatik oluturmas iin kullanlr. Seenei aktif hale getirerek, projeyi kayt ilemi
srasnda projenin bir nceki halinin bak uzantl bir kopyasn oluturursunuz. Eer projeyi kayt
30
ettiiniz andaki almanzn hatal olduunu dnyorsanz, projenin kayt edilmemi nceki haline
".bak" dosyasn aarak ulaabilirsiniz.
Bak dosyasn amak iin,
Proje/A tklayn.
Dosya tipleri satrndan Yedeklenmi projeler (*.bak) seeneini sein.
Tamam butonunu tklayn.
Yedek dosyas alacaktr.
Alan yedek dosyasn farkl isimde kayt etmeniz ve yeni bu oluan proje ile almay srdrmeniz
daha doru olacaktr.
Proje/Farkl Kaydet tklayn.
Dosya ismi verin
Son sekmeyi hatrla : Diyaloglarda, zellikleri ayarlamak iin eitli sekmeleri setiniz ve ktnz.
Tekrar ayn diyaloga girdiinizde, diyalogu, diyalogdan ktnz pozisyonda grmek istiyorsanz, bu
seenei iaretleyin. rnein, kiri ayarlarn an ve ileri ayarlar sekmesini tklayn. Tamam butonunu
tklayarak diyalogdan kn. Son kullanlan sekmeyi hatrla seenei iaretli ise kiri ayarlarna
girdiinizde, ileri ayarlar sekmesini karnzda bulacaksnz.
Alta son projeyi ykle: aretlenirse, son allan proje, program aldnda otomatik olarak
yklenir. aretlenmezse yklenmez.
Sa tu men gster: Bu seenek iaretli ise sa men, farenin sa tuuna basld zaman alr. Fareyi
herhangi bir objenin zerine getiriniz. Farenin sa tuuna basnz. O obje ile ilgili, en ok kullanlan
komutlarn listesi alacaktr. Bylece her defasnda, menlere ve ikonlara fareyi kaydrarak zaman
kaybetmezsiniz. izim alannda bo bir yeri sa tula tkladnzda, zum ilemleri gibi objelerden
bamsz komutlarn listesine ulaabilirsiniz. Seenek iaretli deilse, farenin sa tuu komut tekrar
olarak alacaktr. izim yaparken ctrl tuuna basl tutarak farenin sa tua basarsanz, bu seenein
ilevine gre tersinin almasn salarsnz. rnein, seenek iaretli olsun. izim srasnda ctrl tuuna
basl tutarak farenin sa tuuna bastnz komut tekrar alr.
mport ederken zel karakterleri tercme et: Text import ile yazy arrken, text dosyasnda
kullanlan Trke karakterlerin, Trke olarak ekrana gelmesi isteniyorsa, iaretlenir.
Obje bilgilerini fare zerinde gster: aretli ise, fare obje zerine getirilip bir sre bekletildiinde,
program obje ile ilgili bilgileri ekranda bir kutu ierisinde gsterir.
31
Ayarlar btn izim pencerelere uygula: altnz izim penceresinde objeler iin yaptnz
ayarlarn o anda ak olan dier pencereler iin de geerli olmasn istiyorsanz, yazy iaretleyin.
OpenGl donanm hzlandrcsn kullan: Ekran kart, OpenGL destekli deilse ya da 3Boyutlu
grntde sorunlar yaanyorsa bu seenein iareti kaldrlarak sorun alabilir. Programda en iyi
performans nvidia destekli ekran kartlarnda alnabilmektedir.
3Boyut izim modunu aktif hale getir: Data giri srasnda objelerin nasl grnecei planda gsterilir.
Ayn ekilde bu seenek iaretli olursa data giri srasnda objeler 3Boyutlu perspektifte de gsterilir.
aretlenmezse sadece planda gsterilir. Bu seenek iaretli olsun olmasn 3 boyutta data girii her
zaman aktiftir. Sadece data giri aamasnda iz gsterilmez.
3Boyuttta ilkel objeleri gster: aretlendiinde 3 boyutlu grntlerde izgi, ember, yaz gibi objeler
gsterilir.
3B'de antialias zelliini aktif hale getir : aretlenirse perspektif pencerelerde kenarlar daha keskin ve
net grnr. Bu zellik ekran kart performansna gre kullanlabilir. Yetersiz kalan ekran kartnda
sistem yavalayabilecektir.
izim sekmesi
Dm noktalarn gster : Dm noktalarnn planda grnp grnmemesini salar. aretlenirse,
dm noktalar planda grnr, iaretlenmezse grnmez.
Yarap : Dm noktalarnn gsterildii durumda, planda grnen apnn ayar bu satrda yaplr.
Birimi pikseldir.
Renk : Dm noktalarnn gsterildii durumda, planda grnen renginin burada yaplr.
Yakalama duyarll blm:
D.N. Atlama faktr : D.N. (Dm noktas) seimi srasnda, tklama ileminin ne kadar uzaa
yaplabilecei ayarlanr. Farenin imleci, dm noktas yaknndayken d.n. atlama faktr evresinde
bulunuyorsa, dm noktasn sol tuu tklayarak seebilirsiniz. mle dm noktas zerine
getirildiinde, imlecin ekli deiir. Bu durumda dm noktas seilebilir. (birimi pikseldir)
Seme uzakl: Obje seimi srasnda, tklama ileminin ne kadar uzaa yaplabilinecei ayarlanr.
Farenin imleci, objenin seme uzakl ayar evresinde bulunuyorsa, objeyi seebilirsiniz. Burada
girilen deer ayrca seme zorluunu/kolayln etkiler. (birimi pikseldir) Obje Seimi; izim srasnda
oluturduunuz her bir eleman(kiri, kolon, deme v.b), obje olarak adlandrlr. Objeler zerinde
deiiklik yapmak istendiinde, farenin imleci obje zerine getirilir ve sol tu ile tklanr. Bu ileme
obje seimi denir.
Kilitlenme ayarlar blm:
32
Izgaraya kilitlen: mlecin zgara izgilerinin kesiim noktalarn yakalamas iin kullanlr. Kilitleme
olana iin satr iaretleyin.
Dm noktas kilitlen: mlecin dm noktalarna atlamas(yakalamas) iin kullanlr. Kilitleme olana
satr iaretleyin.
Izgaray dm noktas gibi yakala: Obje modunda iken imlecin zgara noktalarn yakalamasn
istiyorsanz iaretleyin.
Dik (ortho) aktif: Dik modunu amak isterseniz iaretleyin. Dik modu, objelerin 0 ve 90 derecede
izilmesi iin kolaylk salar.
Hzl izim modu: aretli deil ise hzl izim modu kapaldr. Bu durumda program tarafndan
isimlendirilen objelerin isimlerini, izim annda deitirebilirsiniz. Hzl izim modu akken(iaret
kaldrlrsa), program tarafndan isimlendirilen objelerin isimlerini, izim annda deitiremezsiniz.
Bunun amac, obje isimleri nemsizse veya obje isimlendir ile daha sonra objeler isimlendirilecekse,
daha az i yapmaktr. izim annda Ctrl ve H tularna birlikte basarak da hzl izim modunu ap,
kapatabilirsiniz. Hzl izim modunun ak veya kapal olduunu, alt satrda kullancya iletilir.
Srekli izim modu : Bu seenek iaretli ise komut uygulandnda, program komutu sonlandrmaz.
Ayn komut ierisinde ilem yapmanz bekler. Komut ancak ESC tuuna basldnda sonlanr. Satr
iaretli deilse, komut uygulandnda program komuttan kar ve tekrar komutu altrmanz bekler.
Obje yaptrrken koordinat al: Yaptrrken, bloklanan objelerin, kopyalarken sahip olduu
koordinatlarna gre mi yerletirilecei ya da kullancnn ekstra koordinatlar m verecei (iaretli ise)
ayarlanr.
Genel geometri kontrol : Otomatik olarak genel geometri kontrol yaplmas iin iaretleyin. izim
yaparken karlalabilecek olas hatalar(geometrik hatalar) annda nlemek iin satrn iaretli kalmas
nerilir.
Otomatik kontur objesi izimi : Ktphane, merdiven gibi boyutlu objeleri, daha hzl alabilmek
amacyla(byk projelerde izimin yenilemesi srasnda zaman kaybn nlemek iin), sadece drtgen
bir ereve haline otomatik dntrme ilemidir. Bu ilem sonucunda objeler, perspektif
penceresinde, tama dndrme ilemleri srasnda detaylar gsterilmeden drtgen bir kutu eklinde
gsterilirler.
Kolon ve perdelerin yatay boyutunu nce yaz : Bu seenek iaretlendiinde kalp, kolon aplikasyon,
rapor gibi kolon ve perde adlarnn yazld yerlerde, kolon ve perde boyutlarnn x eksenine paralel
boyutu nce yazlr. rnein yatayda 25 dikeyde 60 cm olan bir kolon tanmlayacak olalm. Program
olanaklar itibariye bu kolonu dndrerek istediimiz gibi tanmlayabiliriz. Bu seenek iaretlediinde,
tanm nasl yaplrsa yaplsn kolon boyutlar 25/60 ekilde yazlacaktr. Seenek iaretlenmediinde ise
kolon boyutlar tanmlama srasnda oluturulduu ekilde yazlacaktr.
33
Izgara ve Snrlar Sekmesi
Detaylar iin kitapta Izgara Sistemi ve izim Snrlar balklarn inceleyiniz.
Aks snr : Aks snr izgisinin izim alannda grnp grnmemesini istiyorsanz, iaretleyin. Aks
snr, izilen akslarn aks ekran zerindeki snrn belirler.
Kontur izgileri : Detaylar iin kitapta Kontur izgileri baln inceleyiniz.
Yardmc izgiler : Detaylar iin kitapta Yardmc Izgara izgileri baln inceleyiniz.
Girdi Birimleri Sekmesi
Detaylar iin kitapta Girdi Birimleri baln inceleyiniz.
Grnt konfigrasyonu
alma ekrann blmlere ayran Grnt konfigrasyonu Grnt mens altndan ekrana getirilir.
Grnt konfigrasyonu diyalogunda hangi ekran ekli ile allmak isteniyorsa, o seenek
iaretlenir.

Grnt mensnden Grnt Konfigrasyonu satrn tklayn.
Alan diyalogda almak istediiniz ekran sein.
Tm katlara uygulamak iin Tm katlara uygula seeneini iaretleyin.
34
Yeni projelerde setiiniz ekran kullanabilmek iin Varsaylan olarak ata seeneini iaretleyin.
Tamam butonunu tklayn ve diyalogu kapatn.
Varsaylan olarak ata : Seilen konfigrasyonu baka projelerde uygulamak zere kayt eder. Yeni
proje aldnda seilen konfigrasyon geerli olur.
Tm katlara uygula : Seilen konfigrasyon mevcut projede tanmlanm dier katlarda da uygulanr.
Zaten ayarlanm grnt konfigrasyonunu, grnt konfigrasyonu ayarlarna girmeden dier
katlara uygulayabilmek iin; Grnt mensnden Geerli konfigrasyonu tm katlara uygula
satrn tklayn.

35
Blm 3 Temel Konular
Obje Seimi
izim alanna izeceiniz her eleman (aks, kolon, duvar, kiri, izgi, ember vb.) obje olarak
adlandrlr. Objeleri silmek, tamak, dndrmek, zelliklerini deitirmek gibi ilemler iin ncelikle
ilgili objeleri semek gerekir. Bu ileme de Obje Seimi ad verilir.
Programda obje seme ilemi iin eitli yntemler mevcuttur:
Farenin sol tuu ile seim: Fare seilecek obje zerine getirilir ve farenin sol tuu tklanr. lgili obje
seilmi olur.
Obje seimi srasnda, tklama ileminin objenin ne kadar uzana tklanarak yaplabilecei Seme
Uzakl(Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar) kutucuuna deer girilerek ayarlanabilir. Varsaylan deer
5 pikseldir. Fare imleci, objenin seme uzakl menzilinde bulunuyorsa, fare tklandnda obje seilir.
Seme uzaklna girilen deer bydke obje daha uzak mesafeden seilebilir. Deer kldke,
seim yapmak iin imleci, objeye daha fazla yaklamak gerekecektir. Ekrann sol alt kesindeki bilgi
kutusunda seilmek istenen objenin ad grnr. Bu anda imle seme uzakl menzilindedir. Bu
aamada farenin sol tuu tklanrsa, obje seilecektir.
Pencere(Window) seim: izim alannda bo bir noktaya farenin sol tuu ile tklanr. Fare
srklendiinde bir erevenin de fare ile birlikte hareket ettii grlr. Seilecek objeler bu ereve
iine alnr ve farenin sol tuu tekrar tklanr. Tamam ereve iinde kalan objeler seilecektir.
Obje zerine fare ile tkla Obje seildi
Seilecek objeleri ereve iine al Objeler seildi
Temel Konular
36
Crossing(Geili) seim: izim alannda bo bir noktaya farenin sol tuu ile tklanr. Fare
srklendiinde bir erevenin de fare ile birlikte hareket ettii grlr. Seilecek objeler bu ereve
iine alnr ya da ereve tarafndan kestirilir (ereve izgisi objelere temas eder). Klavyeden shift
tuu basl tutularak fare kaydrlr. Farenin sol tuu tekrar tklanr. erevenin dokunduu ve tamam
ereve iinde kalan btn objeler seilmi olur.
Klavyeden shift ve alt tuuna beraber baslr, geili seim yaplrsa, bu seimden sonra btn seimler
geili seim modunda yaplr. Tekrar seim modunu eski haline getirmek iin seim yaparken Alt
tuuna baslmas yeterlidir.
Hepsini se: Dzen/Hepsini Se satr ya da toolbardan Hepsini Se ikonu tklanr. Ayrca klavyeden Ctrl
ve A tularna birlikte basarak da Hepsini Se komutu altrlabilir. Komut tek bana tklanrsa ilgili
alma penceresinde, katman kilitli ya da kapal objeler dndaki btn objeler seilir.
Hepsini se komutu ile birok obje ierisinden sadece ayn tr objeleri semek de mmkndr.
Bunun iin;
nce izim mensnden ya da toolbardan ilgili obje izim komutu tklanr (aks, duvar, kiri vb.).
Ardndan Dzen/Hepsini Se komutu tklanr. izim mensnden hangi obje tklandysa, sadece o
objeler (aks ise akslar, kolon ise kolonlar vb.) seilir.
Seilen objeler ekranda renk deitirir. Programda varsaylan seilmi obje rengi mavidir. Kullanc
isterse, seilmi obje rengini deitirebilir. Bunun iin;
Ayarlar/Genel Ayarlar satr tklanr.
Alan Genel Ayarlar diyalogunda, Genel Ayarlar sekmesinde Renkler blmnden, Seilmi
satrnn karsndaki renk kutucuu farenin sol tuu ile tklanr.
Tu basl tutularak, alan renk paleti zerinde fare kaydrlr. stenilen rengin zerine
gelindiinde tu serbest braklr.
Seilecek objeler erevenin iinde
kalsn ya da ereve ile kesisin.
Objeler seildi
Temel Konular
37
Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda seilen renk yeni seilmi obje rengi olarak atanr.
Bir objeyi semek iin zerine tkladnzda, eer objenin rengi deimiyorsa (obje seilmiyorsa),
bunun bir sebebi olabilir. lgili objenin katman kilitlidir. Kilidi amak iin;
Ayarlar/Katman Ayarlar satrn ya da toolbardan Katman Ayarlar ikonunu tklayn.
Alan Katman Ayarlar diyalogunda, ilgili objenin karsndaki kilit simgesinin zerine farenin sol
tuu ile bir kez tklayn. Kilit alacaktr.
Tamam butonuna tklayp diyalogdan kn. Objenin zerine tkladnzda obje seilecektir.
Obje seimi zoom ilemlerinde de ie yarar. Zoom Seim komutu obje seimi ile birlikte kullanlr.
izim alannda yaklalmak istenen objeler yukarda anlatlan yntemler kullanlarak seilir.
Grnt/Zoom Seim satr tklandnda program seilen objeleri ekrana yaknlatrr.
Seili objelerin seimini iptal etmek iin, yukarda anlatlan Farenin sol tuu ile seim, pencere seim,
Crosing seim ilemleri seili objelere tekrar uygulanr. rnein; seili bir objenin zerine farenin sol
tuu ile tklandnda, objenin seimi iptal olur (obje, seilmi obje renginden tekrar kendi rengine geri
dner).
Objeleri pencere seimle seilmi durumunu iptal etmek iin Ctrl tuuna basl tutulur. Ctrl tuu
baslylen seili objeler pencere ierisine alnrsa seilmilii ortadan kalkar.
Hepsini se komutunun tersi olarak da programda Hibirini Seme komutu mevcuttur. Hibirini
Seme komutu da Hepsini se komutu mantyla alr. Dzen/Hibirini Seme satr ya da toolbardan
Hibirini Seme butonu tklanr. Ayrca klavyeden Ctrl ve D tularna birlikte baslarak da Hibirini
Seme komutu altrlabilir. Komut tek bana tklanrsa ilgili alma penceresindeki seili btn
objelerin seimi iptal olur.
Hibirini Seme komutu ile seili birok obje ierisinden sadece ayn tr objelerin seimini iptal etmek
de mmkndr. Bunun iin;
nce izim mensnden ya da toolbardan ilgili obje izim komutu tklanr (aks, duvar, kiri vb.).
Ardndan hibirini seme komutu tklanr. izim mensnden hangi obje tklandysa, sadece o
objelerin (aks ise akslar, kolon ise kolonlar vb.) seimi iptal olur.
Bir nceki seimi tekrar semek iin Dzen/Son Seim satr tklanr. Bu komut ile seim yaplarak
zerinde allan objeler tek seferde tekrar seilebilir.
Katlar arasnda ayn koordinatta bulunan bir objeyi tm katlarda tek seferde semek iin Tm katlarda
se komutu kullanlr. zellikle kolon vb elemanlarda bu komut olduka kullanldr.
Temel Konular
38
Objeyi ilgili katta sein.
Objenin stnde farenin sa tuuna basn.
Tm katlarda se satrn tklayn veya farenin sa tuuna basmadan nce klavyeden Ctrl+B
tuularna ayn anda basarak ayn ilemi yapabilirsiniz.
Kalp Plan Modu ile Mimari Plan Modu arasndaki geilerde objelerdeki seilmilik durumu iptal olur.
Baka bir deyile, bir modda seilen objelerdeki seim, dier moda geildiinde iptal olur. Tekrar ayn
moda geri dnldnde daha nce seilmi objelerin tmnn seilmemi durumda geldii grlr.
Kalp plan modu bulunduunuz katn tavann, mimari plan modu da bulunduunuz katn tabann ifade
eder. Kiri, statik deme vb. statik objeler kalp plan modunda, duvar, kap-pencere, mahal, temel
vb. mimari objeler mimari plan modunda girilir. Aks, kolon vb. her iki moda ait objeler, her iki modda
da girilebilir. Ksacas, kat tavannda yer alan objeler kalp plan modunda, kat tabannda yer alan
objeler mimari plan modunda girilir. Modlar aras gei Aralar/Mimari Plan/Kalp Plan Modu satr
tklanarak, toolbardan Mimari Plan/Kalp Plan butonu tklanarak ya da klavyeden Shift+Tab tuuna
baslarak yaplabilir.
Proje yaparken herhangi bir objeyi bulup semek iin Obje Bul komutu kullanlr.
Dzen/Obje Bul satrn tklayn.
Objenin ad satrna objenin planda grnen adn yazn.(S10, K104 vs)
Bul butonunu tklayn.
Program objeye yaklaacaktr. Se butonunu tklayn. Obje seilecektir.
Esc tuuna basarak diyalogdan kn.
Programda belirli objeleri seip bunlar hafzaya alabilirsiniz. Daha sonra herhangi bir anda hafzaya
alnan bu objeleri tek komutla semek mmkndr. Bu ilem Seimi Kaydet ve Seimi Hatrla
komutlar ile mmkn olur.
izim alannda istediiniz objeleri yukarda anlatlan yntemlerle sein.
Dzen/Seim Gruplar/Seimi Kaydet satrn tklayn. Seili objeler bellee alnacaktr.
Projenin daha sonraki aamalarnda bu objeleri tekrar seili duruma getirmek isterseniz
Dzen/Seim Gruplar/Seimi Hatrla satrn tklayn. Daha nce seimi kaydedilen objeler
seilecektir.
Seimi Kaydet komutu ile bellee alnan seimler, geici, ksa vadeli seimler olarak nitelendirilebilir.
nk Seimi Kaydet komutunun her kullanmnda eski seimler bellekten atlr ve yeni seimler
Temel Konular
39
bellee alnr. Ancak programda kalc seim gruplar oluturmak ve bunlar proje ile birlikte muhafaza
etmek mmkndr. Bu zellik zellikle byk, komplike projelerde olduka kullanldr.
Seim Grubu oluturmak iin;
ncelikle oluturulacak seim grubuna dahil olacak objeleri sein.
Dzen/Seim Gruplar/Grup Listesi satrn tklayn.
Grup Seimi diyalogu ekrana gelecektir. Burada Grup Olutur butonunu tklayn.
Alan diyalog satrna oluturulacak seim grubu iin bir isim girin ve Tamam butonunu tklayn.
izim alannda nceden seilmi bulunan objeler oluturulan gruba dahil olacak ve grup ismi
mevcut gruplar listesinde yerini alacaktr.
Oluturulan seim gruplarndaki objeleri projenin herhangi bir aamasnda kolayca semek iin;
Dzen/Seim Gruplar/Grup Listesi satrn tklayn.
Alan Grup Listesi diyalogu Mevcut Gruplar listesinden semek istediiniz seim grubunu farenin
sol tuu ile tklayn.
Se butonunu tkladnzda ilgili gruba dahil olan btn objeler izim alannda seili duruma
gelecektir. Bu ekilde birden fazla grubu tklayp Se butonuna tklayarak artarda seebilirsiniz.
Seilmi bir grubu semekten vazgeerseniz, mevcut gruplar listesinden ilgili grup isminin zerine
farenin sol tuu ile tklayn.
Hemen ardndan Seme butonunu tklayn. lgili grup objelerindeki seim kalkacaktr.
Herhangi bir seim grubunu iptal etmek isterseniz, mevcut grup listesinden ilgili grup ismini tklayn ve
Grup Sil butonunu tklayn. lgili seim grubu mevcut gruplar listesinden silinecektir.
Komut ve Bilgi Girii
Program ii komutla yapar. i hangi koullarda yapacan, bilgi giriiyle anlar. Komut ve bilgi girii iin
kullanlan aralar klavye ve faredir. Sa el ile fare kullanlrken, sol el ile klavye kullanlr. Fare ile bir
tklama ya da bir i yaplrken, klavyeden shift, ctrl, F5, F6 vb tular gerektiinde sol el ile baslr.
Programda komutlar mende veya toolbarda bulunmaktadr. Toolbardan komut altrmak iin,
farenin imleci, toolbarda komutu temsil eden ikon zerine getirilir ve sol tu tklanr.
Menden komut altrmak iin;
Temel Konular
40
Farenin imleci komutun bulunduu men zerine getirilir ve sol tu tklanr.
Men alr ve komut tklanr.
Eer komut bir alt mendeyse nce alt men tklanr, alt men alr ve komut tklanr.
Ayn anda Mesaj Satrnda, komut altrlrken ne yaplmas gerektii adm adm kullancya iletilir.
Komut sresince bu mesajlar izleyerek komut ileyii hakknda yardm alnabilir.
Komutlar altrlrken komutla ilgilisi olmayan btn objeler program tarafndan kapatlr. Bu sayede
komutun iletilmesi srasnda hangi objelerin kullanlmas gerektii kolaylkla grlr. rnein, d
llendirme yaparken sadece d llendirmeyi ilgilendiren duvar ve kolon gibi objeler aktiftir, dier
tm objeler inaktiftir (silik durumda grnrler). Bylece hatal obje seimleri program tarafndan
engellenmi olur.
Programda komut altrmann baka bir yolu da sa tu meny kullanmaktr. Bu zellik,
Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar(Sa Tu ile Men Gster) satr iaretli ise geerlidir. Farenin sa
tuu tklandnda en ok kullanlan komutlarn listelendii men alacaktr. Komutu altrmak iin
imle komut zerine getirilir ve sol tu tklanr. Eer bir obje seilir ve zerinde sa tu tklanrsa,
seilen objeye ait zel komutlar sa tu mende listelenecektir.
Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar(Sa Tu ile Men Gster) satr iaretli deilse, sa tu men aktif
deildir. Baka bir deyile farenin sa tuuna basmak sa meny amaz ama komut tekrar yapar. Bu
durumda Ctrl tuu ile birlikte farenin sa tuuna basmak sa tu meny aktif hale getirir.

Komut tekrar, en son kullanlan komutu, menye veya toolbara gerek kalmadan iletmektir. Komut
tekrar drt farkl metotla kullanlabilir.
Klavyeden enter tuuna basmak
Ayarlar/Genel Ayarlar(Sa Tu ile Men Gster) iaretliyken klavyeden Ctrl tuu ile birlikte farenin
Temel Konular
41
sa tuuna basmak
Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar(Sa Tu ile Men Gster) iaretli deilken farenin sa tuuna
basmak
Sa tu mende Son Komutu Tekrarla satrn tklamak.
Srekli izim Modu olana ile, bir komuttan kmadan, seri biimde obje tanmlanr. Bu seenek
iaretli ise komut uygulandnda, program komutu sonlandrmaz. Ayn komut ierisinde ilem
yapmanz bekler. Komut ancak ESC tuuna basldnda sonlanr. Satr iaretli deilse, komut
uygulandnda program komuttan kar ve tekrar komutu altrmanz bekler.
Srekli izim Modu seeneini aktif/inaktif yapmak iin,
Ayarlar/Genel Ayarlar satrn tklayn.
izim sekmesinde bulunan Srekli izim Modu satrn tklayn.
Satr iaretli ise iaret kalkacak, srekli izim modu iptal edilecektir. Satr iaretli deilse,
iaretlenecek, Srekli izim Modu aktif hale gelecektir.
rnein kullanc Aks komutunu altrmak istesin;
Toolbardan Aks ikonu tklanr.
Mesaj Satrnda, Aksn ilk noktasn verin mesaj belirecektir.
izim alannda bir nokta tklandnda mesaj satrndaki yaz, Aksn ikinci noktasn verin
eklinde deiecektir.
izim alannda bir nokta daha tklandnda, aks oluacaktr. Komutun alma sreci ve admlar
mesaj satryla kullancnn her an karsndadr.
Obje seimi gerektiren komutlarda komutu altrmak iin bir veya birden fazla objeye ihtiya vardr.
Bu komutlarn altrlma mant komut altrlr - obje seilir veya obje seilir - komut altrlr
eklindedir. rnein;
nce Deitir/Obje zellikleri tklanr, sonra obje seilir.
Ya da;
nce obje/objeler seilir sonra Deitir/ Obje zellikleri komutu altrlr.
Duvar, kiri, kolon vb. komutlarda, komut altrmak iin obje seimi gerekmez. Bu komutlarda izim
alan tklanr ve obje oluturulur.
Temel Konular
42
Bir komut altrrken baka bir komut tklanrsa, allan komut iptal olur ve tklanan komut aktif
hale gelir.
Bunun yannda baz komutlar ilk allan komutlar iptal etmez. Bu komutlar, ara komut gibi alrlar.
Bir komut altrlrken, ara bir komut altrlrsa, allan ilk komut iptal olmadan, ara komut aktif
olur , komut bittikten sonra ilk komut kald yerden devam eder. Zoom Pencere, Kaydr, Lokal
Nokta Tanmla, Paralel ve Dik Referans gibi komutlar ara komutlardr.
lek
Projede alma gerek boyutta yaplr. Tanmlanan bir objenin boyutlar gerek boyutlardr. 1
metrelik bir obje 1birim olarak kullanlr.
Mimarinin geleneksel lei olan 1/50, 1/100, 1/200 vs deerleri projenin izdirilmesi (yazcya veya
iziciye gnderilmesi) aamasnda verilir. lek deeri, Proje/izdir/lek satrnda tanmlanr.
Projede kullanlan yaz ykseklikleri ve obje yazlarnn objeye gre konumlar ise, varsaylan (default)
1/50 leine gre ayarlanmtr. Proje 1/50 leinden farkl bir lekte izdirilecekse, bu ayarlar
deitirilmelidir. rnein 1/100 lekte yaplacak bir projenin organizasyonu iin yaz ykseklikleri
varsaylan deere gre 2 kat bytlmelidir.
lek organizasyonu iin proje ayarlarn proje banda yapmak, yaplan her bir ayar diske
kaydetmek mmkndr. 1/100 iin ayr bir ayar, 1/200 iin ayr bir ayar yaplabilir. 1/50 lekte
proje iin varsaylan deerler kullanlr.
Girdi Birimleri
Programda data girimi srasnda hangi birimin kullanlaca Ayarlar/Genel Ayarlar diyalogunda Girdi
Birimleri sekmesinde belirlenir. Bu diyalogda seilen birim, btn diyaloglarda ,koordinatlarda ve
llendirmelerde etkili olur. Girdi birimleri, koordinat sisteminde, llendirme vb tm mimari
elerde etkindir.
Temel Konular
43

Girdi Birimleri sekmesi tklanr.
Temel Birimler:
Metre: aretlenirse, btn birimler metre olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar,
llendirmeler metre cinsinden tanmlanr.
Santimetre: aretlenirse, btn birimler santimetre olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar,
llendirmeler santimetre cinsinden tanmlanr.
Milimetre: aretlenirse, btn birimler milimetre olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar,
llendirmeler milimetre cinsinden tanmlanr.
Fit ve kesirli in: aretlenirse, btn birimler fit ve kesirli in olur. Diyaloglardaki deikenler,
koordinatlar, llendirmeler bu birimde tanmlanr. Birim format rnein 15 '-10 3/4 " eklindedir.
Fit ve ondalk basamakl in: aretlenirse, btn birimler fit ve ondalk basamakl in olur.
Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler bu birimde tanmlanr. Birim format
rnein 15 '- 10.7"eklindedir.
Temel Konular
44
Ondalk basamakl fit: aretlenirse, btn birimler ondalk basamakl fit olur. Diyaloglardaki
deikenler, koordinatlar, llendirmeler bu birimde tanmlanr. Birim format rnein 15.89'
eklindedir.
Kesirli in: aretlenirse, btn birimler kesirli in olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar,
llendirmeler bu birimde tanmlanr. Birim format rnein 1901/2 " eklindedir.
Ondalk basamakl in: aretlenirse, btn birimler ondalk basamakl in olur. Diyaloglardaki
deikenler, koordinatlar, llendirmeler bu birimde tanmlanr. Birim format rnein 190.7"
eklindedir.
Biim:
Hane says: Virglden sonra ka hane gsterileceini belirler. Listeden istenilen say seilir. rnein 2
seilirse, birimler virglden sonra iki hane eklinde gsterilecektir. 0 seilirse birimlerin virglden
sonras gsterilmeyecektir.
Kesirler: Kesirli in formatnda yaplacak llendirmenin hangi hassasiyette gsterileceini belirler.
Listede, 1/2, , 1/8, 1/16, 1/32, 1/34 hassasiyetine kadar seenekler bulunmaktadr. Kesir yok
seilirse, birimler kesirsiz grnr.
Ayrca, baz objelerin ayarlarnda da -rnein kap/pencere ve llendirme ayarlar- Birimler
sekmesi mevcuttur. Burada yaplan ayar, sz konusu obje iin kullanr. Kap/pencerede kullanlan
ller, i, d, kesit kot, plan kot llendirmeleri burada belirlenen formatta yaplr.
Kap/Pencere iin;
Ayarlar/Obje Ayarlar/Kap-Pencere Ayarlar satr tklanr.
Birimler sekmesi tklanr.
llendirme iin(rnein i llendirme);
Ayarlar/llendirme/ llendirme satr tklanr.
Birimler sekmesi tklanr.
Birimler sekmesindeki parametreler yukarda aklanan parametrelerle ayndr. lave olarak Biim
alannda aadaki parametreler mevcuttur.
Yuvarlama aral: Metre, santimetre ya da milimetre olarak yaplacak llendirmenin yuvarlama
araln belirler. Yuvarlama yok seilirse, llendirme tam deerinde yaplr. Aralk bydke
llendirme seilen aralk kadar yuvarlanr.
Sfr birimi gster: aretli deilse, soldaki sfr ve noktay llendirmede gstermez. rnein 0.20
deerini, 20 olarak llendirir. aretli ise 0.20 deeri 0.20 olarak llendirilir.
Temel Konular
45
Kk kesir yazs: Kesirli in format seildiinde, kesir ksmnn byk/kk gsterilmesini belirler.
aretli ise kesir tam saynn biraz stnde ve kk, iareti deilse kesir tam saynn yannda ayn
byklkte gsterilir.
Sfr fiti gster: 0 fitli llendirmede (1 fitten kk l deerinde) 0n gsterilip gsterilmeyeceini
belirler. rnein iaretli deilse, 0' - 15" deerinde bir ly -15" olarak gsterir. aretli ise 0'-15"
eklinde gsterir.
0-1 aralnda sfr ini gster: rnein 8'-0 1/6 " deerine sahip bir llendirme in ksm 0-1
aralndadr. Seenek iaretli deilse 8'-0 1/6 " deeri 8'- olarak gsterilecektir. Baka bir deyile 0-1
aralndaki in deerleri gsterilmeyecektir.
Mutlak sfr ini gster: nin kesin sfr olduu llendirme deerinde sfr inin gsterilip
gsterilmeyeceini belirler. rnein tam 10' deerinde bir llendirme, eer bu seenek iaretli ise,
10'-0" eklinde gsterilecektir. aretli deilse 10"- eklinde gsterilecektir.
Ayrca herhangi bir diyalogta alrken saysal alanlarn birimleri istenildii ekilde deitirilebilir. lgili
satr stnde farenin sa tuu tklanr. Bylece satr stnde birimleri gsteren bir men alr.
Menden arzu edilen birim seilir.
Orijin ve Koordinat Kutusu
Orijin(0,0) ekrann sol alt kesinde, daire ile gsterilen noktadr. Bu noktaya gre tanmlanan
koordinatlar global koordinatlardr. Orijinden geen yatay eksen x, dikey eksen y eksenidir. Plana dik
eksen ise Z eksenidir.

Koordinat sistemi, X (apsis), Y (ordinat), Z(kot), A(a), L (uzunluk) parametreleriyle kullanlr. Bu
parametrelerin kullanld ara koordinat kutusudur. mle hareket ettike koordinat kutusu zerinde
bulunan deerler de deiir. mlecin koordinat bilgileri koordinat kutusunda izlenebilir. Koordinat
kutusu zerindeki X, x ekseni koordinat bilgisinin Y, y ekseni koordinat bilgisinin, Z kot bilgisinin, L
uzunluk bilgisinin, A ise a bilgisinin tanmlanmasnda kullanlr.
y
0,0
x
+
+
Temel Konular
46
.
X, Y, L, Z deerleri metre, santimetre, milimetre, fit ve in cinsinden kullanlabilir. Bunun iin;
Ayarlar/Genel Ayarlar tklanr.
Alan diyalogda Girdi Birimleri sekmesi tklanr.Kategori listesi alr. Temel Birimler, blmnde
birim seilir.
Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr.
Koordinat kutusuna yazlacak bilgiler, girdi birimi olarak seilen birim cinsinden tanmlanr. A
parametresi ise adr ve birimi derece cinsinden girilir.
Koordinat kutusuna deer girmek iin ya klavyeden X, Y, L ve A tular kullanlr ya da fare ile bu
kutucuklar tklanr. mle kutucukta iken, bilgi yazlr ve klavyeden enter tuuna baslr. Enter tuuna
basldktan sonra satr krmz renge brnr. Artk girilen deer kilitlenmitir. mle hareket ettike
kilitlenmeyen deerler deiecek, kilitlenen deerler ise sabit kalacaktr. Bu mantkla X ve Y, A ve L
satrlar ayn anda kullanlabilir.
Kolon, tekil temel gibi objeler uzunluk bilgisi gerektirmez. Bu objeler tanmlanrken tek nokta tklanr.
Bunun yannda izgi, duvar, kiri gibi objeler uzunluklar olduu iin iki nokta ile tanmlanabilir. alma
X1,Y1
y
0,0
x
Uzunluu olan herhangi bir objenin dzlemdeki konumu
X2,Y2
A1
L1
Temel Konular
47
alan ierisinde ilem yaplacak her nokta koordinat sistemi ile tanmlanabilir. Uzunluu olan bir objeyi
tanmlamak iin, ya balang ve biti noktasnn koordinat deerleri bilinmeli veya bir noktasnn
koordinat deeri, uzunluu ve as bilinmelidir.
Yukardaki ekilde (X1 ,Y1) , (X2, Y2) srasyla objenin sol ve sa ularnn koordinatlar, L1 uzunluu,
A1 ise asdr.
nce obje tklanr. mle obje moduna geer.
Obje modundayken X tuuna baslr, X1 deeri girilir, enter tuuna baslr.
Y tuuna baslr, Y1 deeri girilir ve enter tuuna baslr.
izim alannda hangi nokta tklanrsa, imle koordinat kutusundaki deerlere kilitlenecektir ve
girilen deerlerin belirledii noktaya atlayacaktr.
Bu anda program ikinci noktann yerinin belirlenmesini bekleyecektir. mle hareket ettike
objenin sanal grnts de imlece bal olarak deiecektir.
X tuuna baslr, X2 girilir, enter tuuna baslr.
Y tuuna baslr, Y2 deeri girilir, enter tuuna baslr.
izim alan tklanr.
Obje belirtilen koordinatlarda oluacaktr.
Esc tuuna baslarak moddan klr. Obje izimi tamamlanr.
stenirse, 2. nokta tanmlanrken x, y satrlarn kullanmak yerine A ve L satrlar da kullanlabilir.
Klavyeden A tuuna baslr ve A1 deeri girilir.
Enter tuuna baslarak program girilen deere kilitlenir.
L tuuna baslr ve L1 deeri girilir.
Enter tuuna baslr.
izim alan tklanarak ilem tamamlanr. Obje izimini sona erdirmek iin Esc tuuna baslr.
Temel Konular
48
stteki ekilde (X1,Y1) objenin koordinatlardr.
nce obje tklanr. mle obje moduna geer.
Bu anda izim alannda hangi nokta tklanrsa tklansn, imle koordinat kutusuna kilitlenecektir ve
girilen deerlerin belirledii noktaya atlayacaktr. Obje izimini sonlandrmak iin farenin sol tuu
tklanr veya Enter tuuna baslr. ESC tuu ile moddan klr.
Uzunluu olmayan bir obje dzlemde belirli bir ayla tanmlanabilir.
nce ilgili obje komutu tklanr. mle obje moduna geer.
Bu anda izim alannda hangi nokta tklanrsa tklansn, imle koordinat kutusuna kilitlenecektir ve
girilen deerlerin belirledii noktaya atlayacaktr .
Bu aamada A tuuna baslr. A deeri girilir ve enter tuuna baslr. Bu anda izim alannda hangi
nokta tklanrsa tklansn, obje ayla oluacaktr.
ESC tuuna baslarak moddan klr.
y
0,0
x
Uzunluu olmayan herhangi bir objenin dzlemdeki konumu
X1,Y1
Temel Konular
49
Koordinat kutusunda yazlan koordinat deerleri aksi belirtilmedike global orijin noktasna gredir.
Kullanc projenin herhangi bir aamasnda istedii zaman lokal koordinatlara gre alabilir. Lokal
koordinatlara gre almak demek, orijin noktasn izim alannda istenilen noktaya tamak demektir.
Bu ilem sayesinde byk koordinat deerleriyle uralmaz. Baka bir deyile orijin istenilen bir nokta
olabilir ve koordinat kutusuna yazlan X ve Y koordinatlar bu noktaya gre girilebilir.
Lokal orijin tanmlamak iin Lokal Nokta Tanmla komutu kullanlr. Koordinat bilgisi girilmeden nce
Aralar/Yakalama/Lokal Nokta Tanmla komutu altrlr ve uygun bir nokta tklanr. Daha sonra
belirlenen lokal orijin noktasna gre koordinat deerleri girilir.
Lokal nokta tanmlandnda program, koordinat kutusunda X ve Y nndeki kutucuklara iaret koyar.
Bu iaret lokal koordinatlarda alldn belirten iarettir. aret var olduka girilen koordinat
deerleri lokal deerlerdir. aret yoksa global koordinatlara gre allyor demektir. Kullanc istedii
anda bu iaretleri kaldrabilir ve iaretleyebilir. aretleri kaldrmak veya tekrar iaretlemek iin
klavyeden G tuu kullanlabilir. Lokal Nokta Tanmla komutu ile tanmlanan lokal koordinatlarn apsis
ve ordinatlar 0 ve 90 derecedir.
Lokal koordinatlar sistemi herhangi bir ada da tanmlanabilir. Baka bir deyile, lokal koordinatlarn
apsis ve ordinatlar herhangi bir ada tanmlanabilir. Bu tanmlama iin, Lokal Koordinat Sistemi Tanmla
ve Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir komutlar kullanlr.
Aralar/Yaklama/Lokal Koordinat Sistemi Tanmla satr ya da toolbardan Lokal Koordinat Sistemi
Tanmla ikonu tklanr.
Program lokal koordinat sisteminin apsisini tanmlanmasn bekler.
ki nokta tklanarak apsis tanmlanr. Lokal koordinat sisteminin apsisi belirli bir ada tanmlanmak
isteniyorsa 1.nokta tklanr ve koordinat kutusunda A satrna a deeri girilir ve klavyeden Enter
tuuna baslr. 2. nokta tklanr, bylece lokal koordinat sisteminin apsisi tanmlanm olur.
Ordinat ise apsise diktir.
lem sonlandnda lokal koordinat sistemi otomatik olarak etkin duruma geer.
Aralar/Yakalama/Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir satr ya da toolbardan Lokal Koordinat Sistemi
Etkinletir ikonu tklanrsa, lokal koordinat iptal edilir ve tekrar global koordinatlara dnlr.
Herhangi bir aamada Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir komutu tekrar tklanrsa, son
tanmlanm lokal koordinat sistemi kullanr.
izim Snr
izim snr, bir izim penceresinin ekranda grntlenecek alann tarif eden deerlerdir. Projenin
taban alan-pafta- izim snr ile tanmlanr. izim snrlar, orijin (0,0) noktasna gre girilen iki nokta
koordinat ile belirlenir. Orijin(0,0) ekrann sol alt kesinde, daire ile gsterilen noktadr. Bu noktaya
gre tanmlanan koordinatlar global koordinatlardr. Orijinden geen yatay eksen x, dikey eksen y
eksenidir.
Temel Konular
50

izim snrlarn tanmlamak iin;
Ayarlar/Genel Ayarlar tklanr. Alan diyalogda, Izgara ve Snrlar sekmesi tklanr. Sol Alt Ke ve
Sa st Ke iin X ve Y koordinat bilgileri girilir. Koordinat bilgileri arasnda kalan alan izim
snrdr.
Girilen izim snr ayarlarnn projedeki btn pencerelere uygulanmas isteniyorsa, Genel Ayarlar
sekmesine geilir. Dyalogda bulunan Ayarlar btn izim pencerelerine uygula satr iaretlenir.
Girilen izim snrlarnn sadece allan pencere iin geerli olmas isteniyorsa iaret konmaz.
Tamam butonunu tklanarak diyalogdan klr. Tariflenen izim snrlarnn kapsad alan
grmek iin Grnt/Zoom Hepsi tklanr.
izim snrlarn doru tanmlamak, ekranda izimin tmn kolayca grmek asndan nemlidir. Bir
projedeki btn izim paftalar iin ayr ayr izim snr ayar yaplp, izimlerin daha dzenli olarak
ekrana gelmesi salanabilir. izim snrlar geliigzel braklrsa, bir pencere ilk aldnda izim
ksmen ya da ilgisiz bir zum faktrnde grlr.
izim snrlar gerektii gibi ayarlanrsa, izim alrken de ie yarar. Proje/izdir tklandnda izici
Ayarlar diyalogu alr. Burada, izim alan blmnden Limitler tklanarak, izim snrlarnda
tanmlanan alann iinde kalan izimlerin iziciye gnderilmesi salanr.
Izgara Sistemi
Izgara sistemi, yatay x ve dey y eksenlerinden balayarak, bu eksenlere paralel, eit aralklarla izilen
yatay ve dey izgilerden oluur. Bu izgiler sanal izgilerdir. Baka bir deyile, bu izgiler ktlarda
izilmez. Varsaylan ayarlarla yeni bir proje aldnda beyaz zemin zerinde gri izgilerle izilmi bir
zgara sistemi grlr.
y
0,0
x
+
+
Temel Konular
51
Projenin herhangi bir aamasnda zgara alp kapatlabilir. Izgara izgilerinin rengi, x ve y aralklar
ayarlanabilir. Izgara kesiim noktalarna atlanarak izimler gerekletirilebilir.
Izgaray kapatp amak iin;
Izgara izgilerini gster(Ayarlar/Genel Ayarlar/Izgara ve Snrlar) parametresinin nndeki kutucuun
zerine farenin sol tuu ile tklanarak iaret kaldrlr.
Tamam butonu tklanp diyalogdan klr. Izgara kapatlacak, izim alannda grnmeyecektir.
Ayn ekilde Izgara izgilerini gster(Ayarlar/Genel Ayarlar/Izgara ve Snrlar) parametresi
iaretlenirse zgara yine alacaktr.
Izgara izgilerinin rengini deitirmek iin;
Alan diyalogda, Izgara ve Snrlar sekmesinde Izgara Ayarlar blmnde renk kutucuu farenin
sol tuu ile tklanr.
Tu basl tutularak, imle alan renk paleti zerinde srklenir. stenilen rengin zerine
gelindiinde tu braklr. Renk kutucuunun seilen rengi ald grlr.
Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda zgara rengi deiecektir.
Izgara aralklarn deitirmek iin;
Temel Konular
52
Alan diyalogda, Izgara ve Snrlar sekmesine geilir. Izgara Ayarlar blmnden X aralk ve Y
aralk satrlarna X , Y, Z aralklar iin istenilen deerler yazlr. Bu deerler birbiriyle ayn
olabilecei gibi, birbirinden farkl da olabilir.
Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda zgara sistemi, girilen yeni deerlere gre
oluturulacaktr.
Izgara ayarlarnn projedeki btn pencerelere uygulanmas isteniyorsa, Genel Ayarlar sekmesine
geilir diyalogdaki Ayarlar btn izim pencerelerine uygula satr iaretlenir. Girilen zgara
ayarlarnn sadece allan pencere iin geerli olmas isteniyorsa iaret konmaz.
Izgaraya atlama (kilitlenme);
Alan diyalogda, izim sekmesinde Kilitlenme Ayarlar blmnde Izgaraya kilitlen yazsnn
nndeki kutucuk farenin sol tuu ile tklanarak iaretlenir.
Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr. Bu aamadan sonra, izim alannda herhangi bir ilem
yaplmak istenildiinde fare imleci sadece zgara kesiim noktalarna atlayacaktr.
Izgaraya atlama modu, toolbarda bulunan Izgaraya Kilitlen ikonu tklanarak da aktif ya da inaktif
duruma getirilebilir.
Izgaraya kilitlenme aktif iken imle sadece zgara kesiim noktalarn yakalayabilir. Bu durumda zgara
kesiim noktalar dndaki noktalarda herhangi bir ilem yapmak mmkn deildir. Ancak hem zgara
kesiimlerini yakalamak, ayn zamanda dier noktalarda da ilem yapabilmek iin gelitirilmi dier bir
zellik daha vardr. Bu zellik, zgaray dm noktas gibi yakalama zelliidir. Bu durumda imle obje
modundayken zgara kesiimleri zerine getirildiinde, dm noktas zerine getirilmi gibi zgara
kesiim noktasn yakalar. Bununla beraber obje dm noktalar ve izim alanndaki dier noktalarda
da ilem yapmak mmkndr.
Programn default (varsaylan) ayarlarnda zgaray dm noktas gibi yakalama modu aktiftir. Bu
modu kapatmak ya da kapal ise amak iin;
izim sekmesi tklanr. Izgaray dm noktas gibi yakala satrnn nndeki kutu farenin sol tuu
ile tklanr.
Kutucuk iaretli ise iaret kalkacak, iaretli deil ise iaretlenecektir. Modun aktif olmas iin
kutucuun iaretli olmas gerekir.
Tamam butonunu tklanarak diyalogdan klr.
Aks sistemini kullanlarak aralklar ve alar deien her trl zgara sistemi oluturulabilir.
Temel Konular
53
Aks izmek iin;
iz/Objeler/Aks/Aks veya toolbardan Aks ikonu tklanr.
Fare imleci aks izimine hazrdr. Klavyeden Boluk tuuna baslarak imle yatay, dey ve serbest
(al) aks izim pozisyonlarna getirilebilir.
Yatay aks izmek iin(Sfr Derece);
mle klavyeden Boluk tuuna baslarak yatay pozisyona getirilir.
izim alanndan yatay aksn geecei bir nokta farenin sol tuu ile tklanr. Aks oluacaktr.
izilen akstan belli bir mesafede ve bu aksa paralel yeni akslar oluturmak iin;
iz/Objeler/Aks/Aks veya toolbardan Aks ikonu tklanr.
Alan Aks toolbarndaki aks ofset toolboxuna teleme mesafesi girilir ve hemen yanndaki Aks
Ofset ikonu tklanr.

Mevcut aksa paralel ve girilen deer kadar mesafede yeni bir aks oluur.
Ayn ilem tekrarlandnda oluacak olan nc aksn mesafesi ikinci aks baz alnarak belirlenir.
Baka bir deyile mesafe son izilen aksa gre belirlenir.
stenilen bir aksa gre mesafe vermek iin nce ilgili aks seilir.
Daha sonra aks ofset ilemi uygulanr. Ofset mesafesi (+) ya da (-) olarak verilebilir. Bu,
oluturulacak aksn bak ynne gre hangi tarafa doru oluturulacan belirler.
Dey aks izmek iin(90 derece);
mle klavyeden Boluk tuuna baslarak dey pozisyona getirilir.
izim alanndan dey aksn geecei bir nokta farenin sol tuu ile tklanr. Aks oluacaktr.
Yatay aks izimi iin yukarda anlatlan durumlar, dey aks iziminde de geerlidir.
Serbest (al) aks izmek iin;
mle klavyeden Boluk tuuna baslarak serbest (eik) pozisyona getirilir.
Temel Konular
54
izim alanndan eik aksn geecei iki nokta farenin sol tuu ile tklanr. Aks oluacaktr.
Eik aks izebilmek iin iki nokta koordinat, ya da bir nokta, bir de eim (a) bilmek gerekir. Nokta
koordinatlar ve a Koordinat Kutusu kullanlarak girilebilir. Yukarda anlatlan aks ofset ilemleri eik
akslar iin de geerlidir.
Yatay, dey ve eik akslar izildikten sonra, bu akslarn birbirlerini kestikleri noktalarda dm
noktalar oluur. te bu dm noktalar zgara vazifesi grr. Toolbardan D.N. Kilitlen ikonu
tklanarak dm noktasna kilitlenme aktif hale getirilirse, fare imleci aks kesiim noktalarndaki bu
dm noktalarna atlar. Bu ekilde izimler kolayca oluturulabilir. Akslarla oluturulmu zgarann
baka bir avantaj da, zgara sistemindeki herhangi bir aks tanrsa, bu aksa bal dier objeler de aksa
baml olarak hareket ederler. Fakat aks silerseniz aks zerindeki objeler silinmez. Baka bir deyile,
akslar zgara olarak kullanldktan sonra istenirse silinebilir. Bu zgara sistemi kullanlarak oluturulan
elemanlarda herhangi bir deiiklik olmaz.
Yardmc Izgara izgileri
Ana zgara izgilerini eit paraya blen yardmc zgara izgileri ile almak olasdr. Izgara sistemi,
yatay x ve dey y eksenlerinden balayarak, bu eksenlere paralel, eit aralklarla izilen yatay ve dey
izgilerden oluur. Yardmc zgara izgileri de anazgara izgilerin arasn blen sanal izgilerdir.
Yardmc zgara izgilerini kapatp amak iin;
Yardmc izgiler(Ayarlar/Genel Ayarlar/Izgara ve Snrlar) parametresinin nndeki kutucuun
zerine farenin sol tuu ile tklanarak iaret konur.
Blm saysna yardmc zgar izgilerinin ka blmden oluaca bilgisi girilir.
Tamam butonu tklanp diyalogdan klr.
Temel Konular
55
Ayn ekilde Yardmc izgiler(Ayarlar/Genel Ayarlar/Izgara ve Snrlar) parametresinin iareti
kaldrlrsa yardmc zgara izgileri kapatlacaktr.
Yardmc zgara izgilerinin rengini deitirmek iin;
Alan diyalogda, Izgara ve Snrlar sekmesinde Yarmc izgiler blmnde renk kutucuu
farenin sol tuu ile tklanr.
Tu basl tutularak, imle alan renk paleti zerinde srklenir. stenilen rengin zerine
gelindiinde tu braklr. Renk kutucuunun seilen rengi ald grlr.
Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda zgara rengi deiecektir.
Dm Noktas ve Obje
Dm noktalar ksaca, objelerin geometrik bilgilerinin sakland koordinatlardr. Objeler dm
noktalarna bamldr. Dm noktalar izim ekrannda kk daire ekilde gzkr. Bu kutucuklarn
bykln ve rengini ayarlamak mmkndr.

Ayarlar/Genel Ayarlar satr tklanarak Genel Ayarlar diyalogu alr.
Burada, izim sekmesinde, D.N. Ayarlar blmnden Yarap hanesine istenilen deer yazlarak
dm noktas yarap ayarlanabilir. Varsaylan deer 1 pikseldir.
Dm noktas rengini deitirmek iin renk kutucuuna farenin sol tuu ile tklanr. Tu basl
tutularak, imle alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenilen rengin zerine gelindiinde tu
braklr. Renk kutusu seilen renge dnecektir.
Temel Konular
56
Bu ayarlardan sonra tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda, izim alannda dm
noktalar yeni ayarlarla gzkecektir.
Dm noktalarnn ekranda grnmesi iin,
izim sekmesinde, D.N. Ayarlar blmnden Dm noktalarn gster satrnn nndeki
kutucua farenin sol tuu ile tklanarak iaret konur.
Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda dm noktalar grnr hale gelecektir. Dm
noktalarnn ekranda grnmesi istenmiyorsa, Dm noktalarn gster kutucuundaki iaret
kaldrlr.
Dm noktalar ile ilgili ilemler yaplrken, dm noktalarn yakalamak nemlidir. mlecin dm
noktalarn tam olarak yakalamasn salamak iin dm noktasna atlama modu kullanlr. Dm
noktalarna atlama modu toolbardan D.N. Kilitlen butonu farenin sol tuu ile tklanarak aktif/inaktif hale
getirilebilir. Dm noktasna kilitlenme aktif iken, fare imleci dm noktalarna yaklatrldnda,
imlecin iaretinin deitii grlr. Bu, imlecin dm noktasn yakaladn gsterir.
Izgaraya kilitlenme aktif iken imle sadece zgara kesiim noktalarn yakalayabilir. Bu durumda zgara
kesiim noktalar dndaki noktalarda herhangi bir ilem yapmak mmkn deildir. Ancak hem zgara
kesiimlerini yakalamak, ayn zamanda dier noktalarda da ilem yapabilmek iin gelitirilmi dier bir
zellik daha vardr. Bu zellik, zgaray dm noktas gibi yakalama zelliidir. Bu durumda imle obje
modundayken zgara kesiimleri zerine getirildiinde, dm noktas zerine getirilmi gibi zgara
kesiim noktasn yakalar. Ancak obje dm noktalar ve izim alanndaki btn noktalarda da ilem
yapmak mmkndr.
Program default (varsaylan) ayarlarnda zgaray dm noktas gibi yakalama modu aktiftir. Bu modu
kapatmak ya da kapal ise amak iin;
Burada, izim sekmesinde, Kilitlenme ayarlar blmnde Izgaray dm noktas gibi yakala
satrnn nndeki kutucuu farenin sol tuu ile tklayn.
Kutucuk iaretli ise iaret kalkacak, iaretli deil ise iaretlenecektir. Modun aktif olmas iin
kutucuun iaretli olmas gerekir.
Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.
Dm noktasn yakalama mesafesinin de ayar yaplabilir;
Ayarlar/Genel Ayarlar tklanarak Genel Ayarlar sekmesine girilir.
Burada, Yakalama duyarll blmndeki D.N. atlama faktr hanesine istenilen deer girilir.
Temel Konular
57
Girilen deer bydke, imle dm noktalarn daha uzak mesafeden yakalar.
Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda girilen yeni deer geerli olur. mle dm
noktasna girilen D.N. atlama faktr orannda yaklat anda iareti deiir ve dm noktasn
yakalar.
Programdaki btn objelerde, objelerin trne gre bir ya da daha fazla dm noktas vardr.
Dm noktas koordinatlar deitirildiinde, bu dm noktalarna bal objelerin de koordinatlar
deiir, ya da objeler dm noktasna baml olarak ekil deitirirler.
Tek dm noktal objelerde (rnein kolon), objenin tamam bu dm noktasna bal olduu iin,
dm noktas tand zaman obje de tanr.
ki ve daha fazla dm noktas bulunan objelerde (kiri, duvar, izgi , yay, at yzeyi vs.), tek dm
noktas tand zaman, objelerin ekli deiir. Bu tip objelerin tmn tamak iin, tm dm
noktalarnn birlikte tanmas gerekir.
Dm noktas tamak iin;
Deitir/Dm Noktas Ta tklanr. mlecin ekli deiir.
Tanacak dm noktalar farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Seilen dm noktalar
belirginleir.
Tanacak dm noktalar seildikten sonra farenin sa tuu tklanr. mle farkl bir grnm
alr.
Bir dm noktas ya da izim alannda herhangi bir nokta farenin sol tuu ile tklanarak referans
nokta olarak belirlenir.
Fare hareket ettirildiinde seilen dm noktalar hareket edecek, bu dm noktalarna bal
objeler de yer ya da ekil deitireceklerdir.
ki ya da daha fazla dm noktas st ste aktrldnda tek dm noktas halini alr. Bunun
sonucu olarak bu dm noktalarna bal objeler de birbirlerine baml hale gelirler. Dm noktas
tandnda buna bal objeler de tanr ya da yer deitirirler.
Dm Noktas
Dm Noktas
Kolon
Panel
Panel
Temel Konular
58
Baz durumlarda ayn dm noktasna baml objeleri birbirinden bamsz hale getirmek gerekebilir.
Bunun iin deiik yntemler kullanlabilir. Bunlardan bir tanesi Ta komutunu kullanmaktr. lgili
objeyi tamak iin;
Deitir/Ta satr ya da toolbardan Ta ikonu tklanr.
mle objenin zerine gtrlp farenin sol tuu ile tklanarak seilir.
Farenin sa tuu tklanr.
izim alannda herhangi bir nokta farenin sol tuu ile tklanp fare hareket ettirilir. Fare ile birlikte
seilen objenin de hareket ettii grlr.
izim alanna ikinci kez sol tula tklandnda tama ilemi tamamlanm olur. Tanan obje ortak
dm noktasndan ayrlm olur.
Bir obje iaretlenip dm noktas tklanarak dm noktas tanabilir.
Obje tklanarak seilir.
mle, objenin dm noktas zerine gtrlr ve sol tu ile tklanr.
mle hareket ettirildike, dm noktasnn da yer deitii grlr.
Dm noktas istenilen noktaya gtrlr ve sol tu tekrar tklanr.
Dier bir yntem ise U Noktas Edit komutunu kullanmaktr. Bu yntem sadece duvar, kiri, panel,
srekli temel ve ba kirii objelerinde geerlidir.
Deitir/Obje Edit/ U Noktas Edit satr tklanr.
Fare imleci ilgili objenin ortak dm noktasndan ayrlmak istenen ucu zerine gtrlr ve
farenin sol tuu tklanr.
Fare hareket ettirildiinde ilgili ucun da fare ile birlikte hareket ettii, objenin de buna baml
olarak ekil deitirdii grlr.
izim alanna ikinci kez sol tu ile tklandnda ilem tamamlanr. Sol tu yerine sa tu tklanarak
ilem iptal de edilebilir.
Birden fazla dm noktas barndran objeleri ya da birok objeden oluan sistemleri dndrmek iin
dm noktas dndr komutu kullanlabilir.
Deitir/Dm Noktas Dndr satr veya toolbardan Dm Noktas Dndr ikonu tklanr.
Dndrlecek objelere ait dm noktalarnn tm seilir. ( Seme ilemi noktalar zerine
Temel Konular
59
gidilip farenin sol tuu ile tek tek tklanarak yaplabilir. Dm noktalarn semenin baka bir yolu
da window seimdir. izim alannda bo bir noktaya farenin sol tuu ile tklanr. Fare
srklendiinde bir erevenin de fare ile birlikte hareket ettii grlr. Seilecek dm
noktalar bu ereve iine alnr ve farenin sol tuu tekrar tklanr. ereve iinde kalan noktalarn
seildii grlr.)
Farenin sa tuu tklanr. mlecin ekli deiecektir.
Dndrme eksenini belirlemek iin, farenin sol tuu ile iki nokta tklanr. Tklanan ilk nokta
dndrme merkezidir. Seilen dm noktalarna bal objeler bu merkeze gre dnecektir.
kinci nokta tklandktan sonra fare hareket ettirildiinde, seilen dm noktalarna bal
objelerin, belirlenen merkeze gre dndkleri grlr.
Farenin sol tuu ile izim alanna bir kez daha tklanrsa, dm noktas dndrme ilemi
tamamlanr.
Akslarn, merdivenlerin ve ktphanelerin dm noktalar yoktur. Bu yzden dm noktas ta ve
dm noktas dndr komutlar bu objelerde almaz. Bu objeleri tamak iin Deitir/Ta,
dndrmek iin de Deitir/Dndr komutlarn kullanmak gerekir.
Akslar birbirleri ile kesitiklerinde, kesiim noktalarnda dm noktalar oluur. Dm noktalarna
atlama zellii kullanlarak, bu dm noktalar bir zgara sistemi gibi kullanlabilir. Bu zellik izimleri
olutururken byk kolaylk salar. Herhangi bir aks tandnda ya da dndrldnde, ilgili aksn
dier akslarla kesitii dm noktalarnn yeri deiir. Bu dm noktalarna bal objeler de aksa
baml olarak hareket ederler. Eer aks dier akslarla kesiemeyecei bir yere tanrsa, dm
noktalar eski yerlerinde kalr.
Kolonlar tek dm noktas bulunan elemanlardr. Bu yzden dm noktas dndr komutu
kolonlarda etkili olmaz. Kolonlar dndrlmek istendiinde, dndr komutunu kullanmak yerinde
olur. Kolonlara farkl kelerinden kiri, duvar, panel vb. balanmak istendiinde, kolonun dm
noktas dndaki keleri yakalamak gerekebilir. Bu aamada Gelimi Yakalama modu devreye girer.
Aralar/Yakalama/Gelimi Yakalama satr veya toolbardan Gelimi Yakalama ikonu tklanarak, gelimi
yakalama modu aktif duruma getirilir. Bu durumda fare imleci kolon kelerine yaklatrldnda,
imlecin OK iaretini ald grlr. Bu, imlecin kolonun kesini yakalad anlamna gelir. Bu yntemle
kolonlarn her kesinden istenilen dorultuda kiri, duvar, panel vb. elemanlar izmek mmkndr.
izgi, ember, yay gibi ilkel objelerin birbirleri ile kesitikleri noktalarda dm noktalar olumaz. Bu
sebepten dolay, bu tip kesiim noktalarn Gelimi Yakalama modu ile yakalamak mmkndr

lkel obje
kesiimleri
ember
izgi
izgi izgi
Temel Konular
60
Obje Bamllk
ideYAPI programlar, obje baml programlardr. Programa veri girileri obje baznda yaplr. Bu
balamda, izim ekranna izilen her izim obje olarak adlandrlr. Bu objeler akll objelerdir ve birok
zellii ilerinde barndrrlar. rnein, izim alanna izilecek bir duvar sadece iki duvar izgisi, iki sva
izgisi ve bir de duvar taramasndan oluan bir obje deildir. Bu duvarn kalnl, ykseklii, hatta birim
arl vardr. boyutlu grnts, istenilen yerinden kesilerek kesiti alnabilir.
Objelerde dm noktas mant vardr. Dm noktalar objelerin geometrik bilgilerinin sakland
koordinatlardr. Objeler dm noktalarna bamldr. ideYAPI programlarndaki btn objelerde,
objelerin trne gre bir ya da daha fazla dm noktas vardr. Dm noktas koordinatlar
deitirildiinde, bu dm noktalarna bal objelerin de koordinatlar deiir, ya da objeler dm
noktasna baml olarak ekil deitirirler.
dm noktas tand zaman obje de tanr. ki ve daha fazla dm noktas bulunan objelerde
(kiri, duvar, izgi , yay, at yzeyi vs.), tek dm noktas tand zaman, objelerin ekli deiir. Bu
tip objelerin tmn tamak iin, tm dm noktalarnn birlikte tanmas gerekir.
rnek olarak;
Duvarlarla kare eklinde bir poligon oluturun. Duvarlarn uzunluklar 5 m, kalnlklar 20 cm
olsun.
Kapal alana mahal oluturun. Mimari demenin alan m2 cinsinden hesaplanp mahal iine
yazlacaktr.
Duvar kelerine 40x40 cm boyutlarnda keye yanak kolonlar yerletirin. Kolonlar mahal
iine doru di yapsn.
Kolonlar yerletirdikten sonra mahalin m2 si de deiecektir.
Duvarlardan bir tanesini sein. Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn.
Alan Duvar Ayarlar diyalogunda, kalnlk satrna 0.4 yazn.
Tamam butonunu tklayp diyalogdan kn. Semi olduunuz duvarn kalnl 20 cm iken 40 cm
olacak, ayn zamanda, mahal alan da deiecektir.
iz/llendirme/Kot llendirme satrn tklayn.
Fare imlecini duvarlardan birinin zerine getirin ve farenin sol tuunu tklayn.
Temel Konular
61
Duvarn zerine duvar kotu yazlacaktr.
Ayn duvar farenin sol tuu ile tklayp sein.
Toolbardan Obje zellikleri ikonunu tklayn.
Karnza gelen duvar ayarlar diyalogundan duvar ykseklii deerini deitirin.
Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. Kot deeri deiecektir.
rnekler oaltlabilir:
iz/llendirme/D llendirme satrn tklayn.
Duvarlardan bir tanesini farenin sol tuu ile tklayn. Farenin sa tuunu tklayn.
Sol tu ile duvarn d tarafnda herhangi bir noktay tklayn. D llendirme oluacaktr.
imdi, Ayarlar/Obje Ayarlar/Kap/Pencere Ayarlar satrn tklayn.
Alan diyalogdan pencere sein. Tamam butonunu tklayp diyalogdan kn.
iz/Objeler/Kap/Pencere satrn tklayn.
Fare imlecini llendirme yaplm duvarn sa ya da sol ucunun stne getirin. Sol tklayn.
Pencere duvara yerletirilecektir.
llere bakn. ller kendini yenileyecektir.
Devam edersek;
Deitir/Dm Noktas Ta satrn tklayn.
Fare imlecini llendirilmi ve pencere yerletirilmi duvarn ucundaki kolonlardan birinin
dm noktas zerine getirin ve sol tuu tklayn.
Farenin sa tuunu bir kez tklayp seilen dm noktas zerine gelin ve tekrar sol tuu tklayn.
Fareyi srkleyin. Fare ile birlikte kolonun hareket ettii ve duvarlarn da uzunluk ve
dorultularnn dm noktasna baml olarak hareket ettii grlecektir.
izim alannda herhangi bir noktay sol tu ile tklayn. Dm noktasna hareketine baml btn
objeler gncellenecektir.
Temel Konular
62
Obje bamll ile ilgili rnekler oaltlabilir. Obje bamll sayesinde, eer bir objede yaplan
deiiklik baka objeleri de etkiliyorsa, bu etkiler program tarafndan otomatik olarak dier objelere
de yanstlr. Kullanc tarafndan ek iler yaplmasna gerek yoktur.
Dm Noktas lemleri
Dm noktalar objelerin koordinat bilgilerinin sakland noktalardr. Objeler dm noktalarna
bamldr. Dm noktas koordinatlar deitirildiinde objeler de buna bal olarak deiirler.
Dm noktalar ekranda gzkmyorsa, dm noktalarnn ekranda grnmesi iin;
izim sekmesinde, Dm noktalarn gster satrnn nndeki kutucua farenin sol tuu ile
tklanarak iaret konur.
Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda dm noktalar grnr hale gelecektir. Dm
noktalarnn ekranda grnmesi istenmiyorsa, Dm noktalarn gster kutucuundaki iaret
kaldrlr.
Dm noktalarnn ekrandaki bykln ve rengini ayarlamak iin;
izim sekmesi tklanr.
D.N. Ayarlar blmnden Yarap hanesine istenilen deer yazlarak dm noktas yarap
ayarlanabilir. Varsaylan deer 1pikseldir.
Dm noktas rengini deitirmek iin renk kutucuuna farenin sol tuu ile tklanr. Tu basl
tutularak, imle alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenilen rengin zerine gelindiinde tu
braklr. Renk kutusu seilen renge dnecektir.
Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda, izim alannda dm noktalar yeni ayarlarla
gzkecektir.
Dm Noktas
Dm Noktas
Kolon
Duvar
Panel
Temel Konular
63
Dm noktalar ile ilgili ilemler yaplrken, dm noktalarn yakalamak nemlidir. mlecin dm
noktalarn tam olarak yakalamasn salamak iin dm noktasna atlama modu kullanlr. Dm
noktalarna atlama modu toolbardan D.N. Kilitlen ikonu farenin sol tuu ile tklanarak aktif/inaktif hale
getirilebilir. Dm noktasna kilitlenme aktif iken, fare imleci dm noktalarna yaklatrldnda,
imlecin ekli deiir. Bu, imlecin dm noktasn yakaladn gsterir.
Dm noktasn yakalama mesafesinin de ayar yaplabilir.
Ayarlar/Genel Ayarlar tklanarak Genel Ayarlar diyaloguna girilir.
Genel Ayarlar sekmesi tklanr.
Burada, Yakalama duyarll blmndeki D.N. Atlama Faktr hanesine istenilen deer girilir.
Girilen deer bydke, imle dm noktalarn daha uzak mesafeden yakalar.
Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda girilen yeni deer geerli olur. mle dm
noktasna girilen D.N. Atlama Faktr orannda yaklat anda ekil deitirir ve dm noktasn
yakalar.
ideYAPI programlarndaki btn objelerde, objelerin trne gre bir ya da daha fazla dm noktas
vardr. Dm noktas koordinatlar deitirildiinde, bu dm noktalarna bal objelerin de
koordinatlar deiir ya da objeler dm noktasna baml olarak ekil deitirirler.
dm noktas tand zaman obje de tanr. ki ve daha fazla dm noktas bulunan objelerde
(kiri, duvar, izgi , yay, at yzeyi vs.), tek dm noktas tand zaman, objelerin ekli deiir.
Bu tip objelerin tmn tamak iin, tm dm noktalarnn birlikte tanmas gerekir.
Dm noktas tamak iin;
Deitir/Dm Noktas Ta tklanr. mlecin ekli deiir.
Tanacak dm noktalar farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Seilen dm noktalarnn rengi
deiir.
Tanacak dm noktalar seildikten sonra farenin sa tuu tklanr. mle farkl bir grnm
alr.
Bir dm noktas ya da izim alannda herhangi bir nokta farenin sol tuu ile tklanarak referans
nokta olarak belirlenir.
Fare hareket ettirildiinde seilen dm noktalar hareket edecek, bu dm noktalarna bal
objeler de yer ya da ekil deitireceklerdir.
Bu esnada referans nokta iin koordinat bilgisi girilebilir. Klavyeden X tuuna baslr. mle
Temel Konular
64
koordinat kutusundaki X hanesine girer. X koordinat deeri girilir ve enter tuuna baslr. Y
koordinat iin de ayn ilem tekrarlanr. izim alannn herhangi bir yerine tklandnda, referans
nokta girilen koordinatlara yerleir. Ayn ekilde, klavyeden L tuu ile mesafe ve A tuu ile de a
vermek mmkndr.

Baz durumlarda ayn dm noktasna baml objeleri birbirinden bamsz hale getirmek gerekebilir.
Bunun iin deiik yntemler kullanlabilir. Bunlardan bir tanesi Ta komutunu kullanmaktr.
lgili objeyi tamak iin;
Deitir/Ta komutu tklanr.
mle objenin zerine gtrlp farenin sol tuu ile tklanarak seilir.
Farenin sa tuu tklanr.
izim alannda herhangi bir nokta farenin sol tuu ile tklanp fare hareket ettirilir. Fare ile birlikte
seilen objenin de hareket ettii grlr.
izim alanna ikinci kez sol tula tklandnda tama ilemi tamamlanm olur. Tanan obje ortak
dm noktasndan ayrlm olur.
Dier bir yntem ise U Noktas Edit komutunu kullanmaktr. Bu yntem sadece duvar, kiri, panel,
srekli temel ve ba kirii objelerinde geerlidir.
Deitir/Obje Edit/U Noktas Edit tklanr.
Fare imleci ilgili objenin ortak dm noktasndan ayrlmak istenen ucu zerine gtrlr ve
farenin sol tuu tklanr.
Birbirine bal bu duvarlardan bir
tanesini Ta komutu ile tayn
Tanan
duvar
Tanm
duvar
Tanan duvar, bal bulunduu dm
noktalarndan kopacaktr
Temel Konular
65
Fare hareket ettirildiinde ilgili ucun da fare ile birlikte hareket ettii, objenin de buna baml
olarak ekil deitirdii grlr.
izim alanna ikinci kez sol tu ile tklandnda ilem tamamlanr. Sol tu yerine sa tu tklanarak
ilem iptal de edilebilir.
U Noktas Edit komutu ile birlikte dik modu da kullanlmak istenirse, dik modunun almad, u
noktas deitirilen objenin x ya da y eksenlerine paralel gitmedii grlr. Diklii salayabilmek iin
Lokal Nokta tanmla komutu kullanlmaldr.
Deitir/Obje Edit/U Noktas Edit tklanr.
mle, deitirilecek obje ucu zerine getirilip farenin sol tuu tklanr.
Bu aamada Aralar/Yakalama/Lokal Nokta Tanmla satr tklanr.
mle, u noktas deitirilen objenin dier ucundaki dm noktas zerine gtrlr. mle ekil
deitirince farenin sol tuu ile tklanr.
Klavyeden shift tuu basl tutularak ya da toolbardaki dik butonu tklanarak dik modu aktif hale
getirilirse, modun alt grlr.
Birden fazla dm noktas barndran objeleri ya da birok objeden oluan sistemleri dndrmek iin
dm noktas dndr komutu kullanlabilir.
Deitir/Dm Noktas Dndr satr tklanr.
Dndrlecek objelere ait dm noktalarnn tm seilir. ( Seme ilemi noktalar zerine
gidilip farenin sol tuu ile tek tek tklanarak yaplabilir. Dm noktalarn semenin baka bir yolu
da window seimdir. izim alannda bo bir noktaya farenin sol tuu ile tklanr. Fare
srklendiinde bir erevenin de fare ile birlikte hareket ettii grlr. Seilecek dm
noktalar bu ereve iine alnr ve farenin sol tuu tekrar tklanr. ereve iinde kalan noktalarn
seildii grlr.)
U Noktas Edit komutu ile ekildeki
duvarn st ucunu tayn
Duvarn tanan ucu bal bulunduu
noktadan ayrlacaktr
Temel Konular
66
Farenin sa tuu tklanr. mlecin ekli deiecektir.
Dndrme eksenini belirlemek iin, farenin sol tuu ile iki nokta tklanr. Tklanan ilk nokta
dndrme merkezidir. Seilen dm noktalarna bal objeler bu merkeze gre dnecektir.
kinci nokta tklandktan sonra fare hareket ettirildiinde, seilen dm noktalarna bal
objelerin, belirlenen merkeze gre dndkleri grlr.
Farenin sol tuu ile izim alanna bir kez daha tklanrsa, dm noktas dndrme ilemi
tamamlanr.
Dm noktas dndrrken dnme as nmerik olarak derece cinsinden verilebilir. Ay global ya
da lokal koordinatlara gre vermek mmkndr.
Deitir/Dm Noktas Dndr tklanr.
Dndrlecek dm noktalar farenin sol tuu ile seilir ve sa tu tklanr. Farenin sol tuu ile
dndrme ekseninin birinci ve ikinci noktalar tklanarak seilir (Lokal ve global a arasndaki
farkn alglanabilmesi iin eik bir eksen seilmelidir).
Klavyeden A tuuna baslr. mle Koordinat kutusundaki A hanesine girer.
stenilen a deeri (derece) buraya yazlr ve enter tuuna baslr. A bu deere kilitlenir,
kutucuk krmzya dnr.
izim alannda fare hareket ettirildiinde, seilen dndrme ekseninin yataya gre bu ada
kilitlendii grlr. Bu global dnme asdr.
Dnme ekseninin mevcut pozisyonuna gre, girilen a deeri kadar dnmesi isteniyorsa,
klavyeden boluk tuuna baslr. Bu durumda girilen a deeri eksenin mevcut asna ilave edilir
ve eksen bu pozisyona getirilir. Bu lokal dnme asdr.
Farenin sol tuu tklanarak ilem tamamlanr.
Akslarn dm noktalar yoktur. Bu yzden dm noktas ta ve dm noktas dndr komutlar
akslarda almaz. Akslar tamak iin Deitir/Ta, dndrmek iin de Deitir/Dndr komutlarn
kullanmak gerekir.
Akslar birbirleri ile kesitiklerinde, kesiim noktalarnda dm noktalar oluur. Dm noktalarna
atlama zellii kullanlarak, bu dm noktalar bir zgara sistemi gibi kullanlabilir. Bu zellik izimleri
olutururken byk kolaylk salar. Herhangi bir aks tandnda ya da dndrldnde, ilgili aksn
dier akslarla kesitii dm noktalarnn yeri deiir. Bu dm noktalarna bal objeler de aksa
baml olarak hareket ederler. Eer aks dier akslarla kesiemeyecei bir yere tanrsa, dm
noktalar eski yerlerinde kalr.
Temel Konular
67
Kolonlar tek dm noktas bulunan elemanlardr. Bu yzden dm noktas dndr komutu
kolonlarda etkili olmaz. Kolonlar dndrlmek istendiinde, dndr komutunu kullanmak yerinde
olur. Kolonlara farkl kelerinden kiri, duvar, panel vb. balanmak istendiinde, kolonun dm
noktas dndaki keleri yakalamak gerekebilir. Bu aamada Gelimi Yakalama modu devreye girer.
Aralar/Yakalama/Gelimi Yakalama satr veya toolbardan Gelimi Yakalama ikonu tklanarak, gelimi
yakalama modu aktif duruma getirilir. Bu durumda fare imleci kolon kelerine yaklatrldnda,
imlecin ekil deitirdii grlr. Bu, imlecin kolonun kesini yakalad anlamna gelir. Bu yntemle
kolonlarn her kesinden istenilen dorultuda kiri, duvar, panel vb. elemanlar izmek mmkndr.
Kat ve Kat Tanmlar
ideYAPI programlarnda kat bilgileri ayr pencerelerde yer alr. Bir projede kat says kadar kat
penceresi bulunur. Yeni bir proje aldnda, ekrana mastr kat penceresi gelir. Bu katn ad Zemin
Kat, taban kotu sfr, ykseklii 3.3 metredir.

Projeye yeni katlar ilave edilmek istendiinde ya da mevcut katlarn ykseklik, kot ve isim bilgileri
deitirilmek istendiinde;
Ayarlar/Kat Genel Ayarlar tklanr.
Kat Genel Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Burada grlen proje ad, projenin sakland dosya ad
ile kartrlmamaldr. Proje kaydederken verilen proje dosya ad ile ilgisi yoktur.
Yukar Ekle butonu farenin sol tuu ile tklandnda stde bulunulan katn zerine bir kat
eklenir.
Aa ekle butonu tklanrsa aktif katn altna kat eklenir. Bu ekilde projeye istenildii kadar kat
alabilir.
Temel Konular
68
Yeni eklenen katlarn kat ykseklii, Yeni kat ykseklii blmnde tanmlanabilir. Varsaylan
ykseklik iaretlendiinde, alan katlarn ykseklii varsaylan ykseklik satr yannda
tanmlanabilen deer kadar alnr. Son katla ayn satr iaretlenirse, alan katlarn ykseklii en
son alan kat ile ayn alnr.
Mevcut bir kat silmek iin ilgili kat satr farenin sol tuu ile tklanarak seilir ve Sil butonu tklanr.
Ekrana Bu ilemi iptal edemezsiniz. Devam etmek istiyor musunuz ? uyars gelir. Soru
onaylanrsa seilen kat silinir. Kat silerken dikkatli olunmaldr. nk silinen katta girilmi veriler
varsa, katla birlikte bu veriler de silinecektir. Bu ilemin geri dn yoktur. Mastr kat (sfr
numaral kat) silinemez.
Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr.
Projeye kat ilave ettike program bu katlara otomatik olarak isim, kot ve ykseklik verir. Yukar kat
eklendike kat isimleri 1. Kat, 2. Kat, 3. Kat eklinde artar. Aa eklenen kat isimleri de 1. Bodrum, 2.
Bodrum, 3. Bodrum eklinde arttrlr. Alan her kata varsaylan ykseklik kadar ykseklik deeri
verilir. Kat kotlar da mastr kat (sfr numaral kat) taban kotu sfr kabul edilerek dzenlenir.
Otomatik olarak dzenlenen bu isim, kat ykseklii ve kat kotlar kullanc tarafndan deitirilebilir.
mle deitirilmek istenen kutucuun zerine getirilir ve farenin sol tuu tklanr. Eski isim ya da deer
silinir ve yeni deer yazlr. Kat ykseklikleri ya da herhangi bir katn kotu deitirildiinde, dier kotlar
da bu deiiklikle balantl olarak otomatik olarak dzenlenir. Kot deerleri katlarn taban kotlarn
ifade eder.
Kat pencerelerine girilecek objeler, katta bulunduklar yere gre ksma ayrlabilir.
Kat tabannda yer alan objeler (duvar, temel, mahal, kap-pencere vb.),
Kat tavannda yer alan objeler (kiri, deme vb.),
Hem taban hem de tavanda yer alan objeler (kolon, aks vb.).
Programda kat taban Mimari Plan Modu, kat tavan da Kalp Plan Modu olarak adlandrlr. Kat
tabannda yer alan objeler mimari plan modunda girilebilir. Bu objeleri kalp plan modunda girmek
mmkn deildir. Bu durumun tersi kat tavan objeleri iin geerlidir. Kolon, aks, izgi gibi objeler ise
her iki izim modunda da girilebilir. Mimari Plan Modunda iken Kalp Plan Moduna gemek iin
Aralar/Mimari Plan/Kalp Plan satr tklanr. Bu ilem, klavyeden Shift+Tab tuuna baslarak da
yaplabilir.
Zum ve Grnt lemleri
Proje yaparken, projenin eitli aamalarnda grnty projenin belirli blmlerine yaklatrmak,
projenin tmn ya da bir ksmn grmek (grnty bytme/kltme), yaplan eitli silme,
kopyalama vb. gibi ilemlerden sonra grntde meydana gelebilecek bozulmalarn gidermek iin
yaplan ilemlerin tm grnt ilemleri olarak adlandrlr.
Temel Konular
69
Grnt ile ilgili komutlar programda grnt mens altnda toplanmtr. Bunlar Yeniden Olutur,
Zoom komutlar, Grnt Kaydrma komutlar, izim Ayarlar ve Proje Takip Penceresi komutlardr.
Bunun dnda grnt ilemlerinde klavyedeki ok tular, (+) ve (-) tular, ayrca yatay ve dey
kaydrma ubuklar da etkin rol stlenirler.
Projenin herhangi bir aamasnda yaplabilecek obje silme, iki objeyi birbirine balama gibi ilemler
sonucunda ekrandaki objelerin grnmnde baz kalntlar grlebilir. Bu durumu dzeltmek iin
Grnt/Yeniden Olutur tklanr. Yeniden olutur komutu btn objeleri yeni batan gzden geirip
olmalar gerektii gibi ekrana getirir.
Programda grnty bytmek, kltmek, izimin istenilen blmlerine yaklamak iin kullanlan
zoom komutlar vardr.
Zum komutlar izimin herhangi bir blm merkez kabul ederek o merkeze doru yaklamak veya
uzaklamak iin kullanlr.
Grnt/Zoom tklanr. Fare imleci byte ve el eklini alr.
Faresinin sol tuu basl tutularak, izimin herhangi bir noktasnda fare ileri hareket ettirilirse,
noktaya yaklalr, fare geriye hareket ettirilirse noktadan uzaklalr.
Klavyeden ESC tuuna baslrsa zoom modundan klr.
Zoom Pencere komutu izimin herhangi bir blmne yaklamak iin kullanlr.
Grnt/Zoom Pencere tklanr. Fare imleci byte eklini alr.
Ekranda yaklalmak istenen blgeye yakn bir noktaya, farenin sol tuu ile tklanr.
Fare hareket ettirilerek, yaklalmak istenen blge ereve iine alnr ve farenin sol tuu ikinci
kez tklanr. ereve iine alnan alan ekran kaplar.
Temel Konular
70
Zoom Snrlar komutu, ekran izim alannda izilen objelerin tm ekranda grnecek ekilde
dzenler. Grnt/Zoom Snrlar tkland anda, izim alanndaki objelerin tm ekranda grnr.
Ayrca farenin sol tuu ile bo bir alanda ift tklama yaplrsa zoom snrlar komutu altrlr.
Grnt/Zoom Hepsi, izim snrlar ile tariflenen alan ekrana getirir. izim snrlarn deitirmek iin;
Ayarlar/Genel Ayarlar/Izgara ve Snrlar/izim Snrlar tklanr.
Alan diyalogda sol alt ke ve sa st ke koordinat bilgileri girilir.
Tamam butonu tklanp diyalogdan klr.
Grnt/Zoom Geri tklandnda, ekran bir nceki grnt durumuna geri dner.
Zoom Seim komutu ise seilen objelere yaklamaya yarar. Yaklalmak istenen objeler seilir.
Grnt/Zoom Seim tklannca ekrann sadece seilen objelerin tmn gsterecek ekilde
dzenlendii grlr.
Zum ilemlerini klavyenin nmerik ksmndaki (+) ve (-) tular ile dinamik olarak yapmak da
mmkndr. (+) tuu izime yaklatrr, (-) tuu ise uzaklatrr. Bunun yannda Zoom Yakla ve
Zoom Uzakla komutlar da ayn ilevi grr. Grnt/Zoom In tklanrsa, grnt yaknlar,
Grnt/Zoom Out tklanrsa grnt uzaklar.
Ayrca farenin orta tekerlii ileri geri oynatlarak grnt yaknlatrlp, uzaklatrlabilir.
Zoom faktrn deitirmeden izim alann kaydrmak, izimin baka ksmlarn ekranda grmek iin
Kaydr komutu kullanlr.
Grnt/Kaydr tklanr.
izim Ekran izim Ekran
Yaklalmak istenilen alan
pencere iine alnr
Pencere iine alnan alan ekran
kaplar
Temel Konular
71
izim alannn herhangi bir noktasna farenin sol tuu ile tklanr.
Tu basl tutularak fare istenilen yne doru kaydrlr. Grnt de fare ile birlikte kayar.
Kaydr modundan kmak iin klavyeden Esc tuuna baslr. Ya da farenin sa tuu tklanr ve
alan menden ptal satr tklanr.
Kaydrma ilemi u tulu farelerde orta tu kullanlarak da yaplabilir. Hangi bir noktada farenin orta
tuu basl tutulup fare kaydrlrsa grnt de kaydrlm olur.
Kaydrma ilemi klavyeden yukar, aa, saa ve sola ok tular kullanlarak da gerekletirilebilir.
stenilen yn tuuna basmak yeterlidir. Bunun yannda grnty kaydrmak iin menden Sola, Saa,
Yukar, Aaya Kaydr komutlar kullanlr.
Grnt/Dikey Kaydr/Yukar Kaydr tklanrsa grnt bir adm yukarya doru kayar.
Grnt/Dikey Kaydr/Aa Kaydr tklanrsa grnt bir adm aaya doru kayar.
Grnt/Dikey Kaydr/Sola Kaydr tklanrsa grnt bir adm sola kayar.
Grnt/Dikey Kaydr/Saa Kaydr tklanrsa grnt bir adm saa kayar.
Kaydrma yapmak iin kullanlabilecek bir baka ara da Proje Takip Penceresidir.
Grnt/Proje Takip Penceresi tklandnda Proje Takip Penceresi ekrana gelir. Aktif penceredeki
mevcut btn izimler proje takip penceresinde grlr.
Buradaki ereve farenin sa tuu zerinde basl tutulup kaydrldnda, aktif izim
penceresindeki grntnn de ezamanl olarak kayd grlr.
de Yap programlarnda intelli fare de alr. ntelli farenin zerindeki dmeler dndrlerek
grnt kaydrlabilir.
Grnt ilemleri iinde yer alan bir baka komut da izim Detaylar komutudur.
Toolbardan Katman ikonunu tklayn. Katman Ayarlar diyalogu ekrana gelir.
izim Detaylar sekmesini tklayn.
Obje ve objenin alt elemanlarnn hiyerarik dzendeki listesi alacaktr.
Elemanlarn nndeki kutucuklar farenin sol tuu ile tklanr. OK iaretleri kalktnda izimde
grnmez, OK iareti kalkmadnda eleman izimde grnr.
Temel Konular
72
Plan lek Ayarlar
Objelerin uzunluklarn, belirli bir lekte grebilmek iin kullanlr. Plan lek Ayarlar diyalogunda
lek deitirildiinde, program izime otomatik zum yapar. Obje uzunluu cetvelle monitr
zerinden lldnde, cetvelde, tanmlanan lek orannda deer okunur. rnein Plan lek
Ayar 1/50 yaplrsa, 10 metrelik bir obje, cetvelle monitr zerinde lldnde 20 cm. okunur. Bu
diyalogda tanmlanan lek sadece grnt zerinde etkilidir, kt alndnda geerli deildir. kt
lei izdir diyalogunda tanmlanr. Plan lek Ayarlarnda tanmlanan lek ise sadece
monitr(grnt) zerinde etkilidir.
Plan lek ayarlarn deitirmek iin,
Grnt/Plan lek Ayarlar satn tklayn. Ya da Programn sa alt kesinde bulunan lek
deerini ift tklayn.
Plan lek Diyalogu alacaktr.

lek: Aa ok butonu tkannca 20, 50, 100 , 200, 500 saylarn gsteren liste alr. izim seilen
rakama gre leklenecektir. rnein lek deeri 50 seilirse, grnt lei 1/50 olacaktr. Tamam
butonuna tklanp diyalogdan klrsa hangi lein geerli olduu programn sa alt kesinde
belirtilir. lek deerinin yannda ise, hangi zum faktrnde bu lein geerli olduu bilgisi verilir.
Kullanc zum yapmad srece izimler 1/50 lekli, %100 zum faktrnde grnecektir. %100
zum faktrnde olmas demek, obje uzunluklarnn 1/50 teknii ile tam anlamyla llebilmesi
demektir. Herhangi bir anda zum yapldnda ise zum lei doal olarak deiecektir. Aadaki
resimde grnt lei 1/50, zum faktr ise %98dir. Dolaysyla izimler 1/50 tekniine gre %98
farkla llebilecektir.

Temel Konular
73
Tip , Yatay Uzunluk: Hangi tip monitr kullanld burada belirlenir. Listede 19 ve 21 in monitrler
ile zel Monitr seenekleri bulunmaktadr. Bu 19 ve 21 in monitrlerden biri seildiinde Yatay
Uzunluk parametresi otomatik olarak deitirilecektir. Monitrn yatay uzunluu, Yatay Uzunluk
parametresinde gsterilen deere uymuyorsa ya da baka bir monitr tipi kullanlyorsa , listeden zel
Monitr seeneini seilir. zel monitr seildiinde Yatay uzunluk parametresi aktif hale gelecektir.
Monitrn grnt ksmnn yatay uzunluu cetvelle llerek bulunan deer Yatay Uzunluk
parametresi olarak girilir.
Katman, ksaca obje kmesi diye tanmlanabilir. Katman mantnn temelinde objeleri gruplara
ayrmak yatar. Her katmanda belirli objeler bulunur. Bu objeler projenin paralardr. Katmanlar st
ste aktrldnda proje ortaya kar. Katman mant ile projeyi ynetmek, denetlemek, olas
hatalara kar nlem almak daha kolaydr. Katman kapal objeler izim ekrannda grnmezler.
zerinde allacak katmanlar ak tutulup, dier katmanlar kapatlarak, sadece istenilen katmanlar
zerinde allabilir. Bu durumda, projede mevcut dier katmanlara ait objelerin sebep olabilecei
karklklar nlenmi olur.
Katman
Katman ap kapatmak iin;
Ayarlar/Katman Ayarlar tklanr. Katman Ayarlar diyalogu ekrana gelir.
Buradaki Katman Ayarlar sekmesinde kapatlmak istenen katmann karsndaki, ak stununda
yer alan kutucuktaki iaret farenin sol tuu ile tklanarak kaldrlr.
Btn katmanlar kapatlp sadece bir ya da birka katman ak braklacaksa, buradaki Hepsini
Kapat butonunu kullanmak yerinde olur. Hepsini Kapat butonu farenin sol tuu ile tklanrsa, ak
durumdaki btn katmanlar kapatlr. Bunun ardndan ak kalmas istenen katman kutucuklar
yine sol tu ile tklanarak iaretlenir.
Ayn ekilde, kapal olan tm katmanlar amak iin de Hepsini A butonu kullanlabilir.
Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda, katman ayarlar diyalogundaki ak stunu iaretli
braklan katmanlar ekranda grnr. Dier katmanlar ekranda grnmez.
Temel Konular
74

Katman Ayarlar diyaloguna girmeden de katman ap kapatmak mmkndr. Bu ilem toolbarda
bulunan katman listesinden yaplabilir.

Toolbardaki katman kutusunun sandaki aa ok butonu farenin sol tuu ile tklanarak katman
listesi alr.
Kapatlacak katmann nndeki iaret farenin sol tuu ile tklanarak kaldrlr.
izim alan tklanp izime dnldnde ilgili katman kapanr. Kapal bir katman da ayn
yntemle alabilir.
izim alannda bulunan ayn katmana objeleri bir seferde kapatmak ve ya amak iin;
Deitir/Katmanlar mensnden Katmanlar Sakla/Gster satr tklanr.
Amak veya kapatmak istenen obje tklanr.
Baz durumlarda, baz objelerin ekranda grnmesi, fakat bu objelere yanllkla mdahale etmemek
iin bunlara mdahalenin engellenmesi istenebilir. Bu i iin Katman Kilitleme kullanlr. Kilitlenen
katmanlardaki objeler ekranda grnr, fakat bu objelere hibir ekilde mdahale edilemez. Katman
kilitlemek iin;
Temel Konular
75
Ayarlar/Katman Ayarlar tklanr. Katman ayarlar diyalogu ekrana gelir.
Kilitlenmek istenen katmann karsndaki, kilitli stununda yer alan kilit simgesi farenin sol tuu ile
tklanr. Kilit simgesinin kapanp krmzya dnt grlr.
Btn katmanlar kilitlenip sadece bir ya da birka katman ak braklacaksa, buradaki Hepsini
Kilitle butonunu kullanmak yerinde olur. Hepsini Kilitle butonu farenin sol tuu ile tklanrsa, ak
durumdaki btn katmanlar kilitlenir. Bunun ardndan ak kalmas istenen katman kutucuklar
yine sol tu ile tklanarak kilitler alr.
Ayn ekilde, kilitli olan tm katmanlar amak iin de Hepsini z butonu kullanlabilir.
Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda ekranda tm katmanlar grnr. Ancak katman
kilitlenen objelere mdahale edilemez. Bu objelere tekrar mdahale edilmek istendiinde, ayn
yntemle katman amak gerekir.
Katman kilitleme ilemi katman ayarlarna girilmeden de yaplabilir. Bunun iin toolbarda bulunan
katman listesi kullanlr.

Toolbardaki katman kutusuun sandaki aa ok butonu farenin sol tuu ile tklanarak katman
listesi alr.
Kilitlenecek katmann nndeki kilit simgesi farenin sol tuu ile tklanr. Simge krmz renge
dnr.
izim alan tklanp izime dnldnde ilgili katman kilitlenmi olur.
izim alannda bulunan ayn katmana ait objeleri bir seferde kitlemek veya kilidi zmek iin;
Deitir/Katmanlar mensnden Katmanlar Kilitle/z satr tklanr.
Kilitlenmesi veya zlmesi istenen obje tklanr.
ideYAPI programlarnda her obje kendi adn tayan ayr bir katmanda yer alr. rnein; kolonlar
kolon katmannda, taramalar tarama katmanndadr. Bunlar default katmanlardr ve btn objeler
izilirken otomatik olarak bu katmanlara dahil edilirler. Ancak objeler mutlaka default katmanlarnda
bulunmak zorunda deildirler. Objeler izilmeden nce ya da izildikten sonra farkl katmanlara dahil
edilebilirler. Bu katmanlar mevcut dier katmanlar olabilecei gibi, yeni isimlerle yeni katmanlar da
yaratmak mmkndr.
Temel Konular
76
Bir objeyi kendi katmanndan farkl bir katmanda izmek iin;
lgili Obje (rn. Kolon) izilir.
Toolbardaki Katman Toolboxunda ilgili objenin katman grlr. Buradaki aa ok butonu
farenin sol tuu ile tklanr.
Alan katman listesinden istenilen katman seilir.
Bu aamadan sonra izilecek bu tip objeler (burada duvarlar) hep seilen katmanda izilecektir.
Tekrar objenin kendi katmanna dnlmek istendiinde ayn ilem tekrarlanmal, objenin kendi
katman seilmelidir.
Mevcut bir objenin katmann deitirmek iin;
lgili obje seilir.
Deitir/Katmanlar/Obje Katman Deitir tklanr.
Alan diyalogdan yeni bir katman farenin sol tuu ile tklanarak seilir.
Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda seilen objenin katman deiir.
Birden fazla ve farkl objeler seilip bu ilem uygulanarak, bu objelerin tm bir seferde ayn katmana
alnabilir. Bu yntemle, alternatif proje izimlerini ayn pafta zerinde, farkl katmanlarda saklamak
mmkndr.
Bu amaca ynelik bir tr katman mant olarak, programda Eskiz Modu olarak isimlendirilen bir tr
katman mevcuttur.
Aralar/Eskiz Modu tklandnda eskiz moduna geilir. Eskiz modunda proje arka planda gri renk
tonunda grnr. Burada ilkel objeler kullanlarak (izgi, ember, yay, eri,yaz) proje zerinde eitli
eskizler izilebilir, alternatif fikirler retilebilir. izilen ilkel objelerin ekranda daha belirgin grnmesi
iin izgilere kalnlk verilebilir. Kalnlk verilecek izgi ya da eriler seilir.
Alan ilkel obje ayarlar diyalogundan yeni izgi kalnl seilir.
Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda izgi kalnlklarnn deitii grlr.
Eskiz modunda izilen her ey eskiz katmannda yer alr. Eskiz modundan kldnda eskiz katman
kapanr ve bu izimler ekranda grnmez. Eskiz modundan kmak iin yine Aralar/Eskiz Modu
tklanmaldr.
Temel Konular
77
Programda mevcut katmanlar dnda yeni, kullanc tanml katmanlar da yaratlabilir.
Ayarlar/Katman Ayarlar tklanr.
Alan katman ayarlar diyalogunda Yeni butonu farenin sol tuu ile tklanr. Katman listesinin
sonuna Yeni Katman 1 ismi ile yeni bir katmann ilave edildii grlr.
Katman ad zerine sol tu ile tklanp, klavyeden katman iin isim yazlr.
Tamam butonu tklanarak diyalogdan klrsa yeni katman programa ilave edilmi olur.
Mevcut bir katman silmek iin de ayn diyalogdan Sil butonunu tklamak gerekir.
Katman ayarlar diyalogundaki dier bir sekme de, baz katmanlarn kendi iindeki alt katmanlarnn
kontrol edildii izim Detaylar sekmesidir. Alt katmanlar bulunan katmanlarn izimde grnmesi
istenmeyen alt katmanlar buradan kapatlabilir.
rnein izimlerde Kolon taramalar istenmiyorsa;
Ayarlar/Katman Ayarlar satrn tklayn.
Alan Katman Ayarlar diyalogunda izim Detaylar sekmesini tklayarak bu sekmeye gein.
Katmanlar ve alt katmanlar listesi karnza gelecektir.
Burada, Kolon katman altndaki Kolon Taramas satrnn nndeki kutucuu farenin sol tuu ile
tklayarak, kutucuktaki iareti kaldrn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.
izim alannda mevcut bulunan ve bundan sonra tanmlayacanz kap/pencere objelerinin isim
etiketleri artk ekranda grnmeyecek ve izim ktlarnda baslmayacaktr.
Objelerin Katlardaki Grnrl
Objelerin katlardaki grnrl ile yap elemanlarnn bulunduu yerden farkl kotlardaki ve
katlardaki objelerin izgi tiplerini ve renklerini ve allan katta gsterilip gsterilmeyeceini
belirlersiniz.
Mimari modunda iken mimari ve statik objelerin bir alt ve/veya bir st kattaki izlerini planda
gsterilebilirsiniz. Benzer ekilde kalp plan modunda iken mimari ve statik objelerin bir alt ve/veya
bir st kattaki izlerini planda gsterebilirsiniz.
Temel Konular
78

Mimari Mod/ Statik Objeler
st Kat Gster: Mimari modda iken bir st katn statik objelerinin izlerini iaretli ise gsterir.
Aktif Kat Gster: Mimari modda iken ayn katn statik objelerinin izlerini iaretli ise gsterir.
Alt Kat Gster: Mimari modda iken bir alt katn statik objelerinin izlerini iaretli ise gsterir.
Mimari Mod/Mimari Objeler
st Kat Gster: Mimari modda iken bir st katn mimari objelerinin izlerini iaretli ise gsterir.
Alt Kat Gster: Mimari modda iken bir alt katn mimari objelerinin izlerini iaretli ise gsterir.
Statik Mod/ Statik Objeler
st Kat Gster: Kalp plan modunda iken bir st katn statik objelerinin izlerini iaretli ise gsterir.
Alt Kat Gster: Kalp plan modunda iken bir alt katn statik objelerinin izlerini iaretli ise gsterir.
Statik Mod /Mimari Objeler
Temel Konular
79
st Kat Gster: Kalp plan modunda iken bir st katn mimari objelerinin izlerini iaretli ise gsterir.
Aktif Kat Gster: Kalp plan modunda iken ayn katn mimari objelerinin izlerini iaretli ise gsterir.
Alt Kat Gster: Kalp plan modunda iken bir alt katn mimari objelerinin izlerini iaretli ise gsterir.
Renk: Obje izlerinin planda hangi renkte grnecei belirlenir. Renk kutucuu zerine farenin sol
tuunu tklayn. Tuu basl tutarak imleci alan renk paleti zerinde kaydrn. stediiniz renk zerine
geldiinizde tuu brakn. Renk kutucuu setiiniz renge dnecektir. Kutucuk zerine klavyeden
shift tuunu basl tutarak tklarsanz, ilgili renk iin kalem numaras, dolays ile kalem kalnl
seebilirsiniz.
izgi Tipi: Obje izlerinin planda hangi izgi tipinde grnecei belirlenir. Aa ok butonuna
tkladnzda programdaki mevcut izgi tipleri listesi alr. Buradan istediiniz izgi tipini farenin sol
tuu ile tklayarak sein.
Obje Kontur izimi
Ktphane, merdiven gibi boyutlu objeler ile bloklanm 2 boyutlu objeleri, daha hzl alabilmek
amacyla(byk projelerde izimin yenilenmesi srasnda zaman kaybn nlemek iin), sadece drtgen
bir ereve haline dntrme ilemidir. Bu ilem sonucunda objeler, planda detaylar gsterilmeden
drtgen bir kutu eklinde gsterilirler.
Bu ilem tek bir obje zerinde yaplabilmesini salayan komut, Kontur Objelerini Se komutudur. Ayrca
Tm Kontur Objelerini Se komutuyla da allan izim penceresindeki objeleri tek bir komutla kontur
objesi haline getirmek mmkndr.
Kontur obje haline getirilmi bir objeyi gerek grntsne dndrmek iin, Kontur Objelerini ptal Et,
bir seferde tm objeleri gerek grntsne dndrmek iin ise, Tm Kontur Objelerini ptal Et
komutu kullanlr.
Objeleri tek tek d kontur haline getirmek iin:
Grnt/Obje Kontur izimi/Kontur Objelerini Se satrn tklayn.
Merdiven, ktphane ya da blok objesini sein.
Farenin sa tuuna basn.
lemi iptal etmek iin;
Objeleri tek tek d kontur haline getirmek iin:
Grnt/Obje Kontur izimi/Kontur Objelerini ptal Et satrn tklayn.
Temel Konular
80
Kontur izgisi haline getirilmi objeyi tklayn.
izim penceresinde bulunan kontur izimi haline gelebilecek tm objeleri bir seferde, kontur izimi
haline getirmek iin:
Grnt/Obje Kontur izimi/Tm Kontur Objelerini Se satrn tklayn.
lem otomatik yaplacaktr.
lemi bir seferde iptal etmek iin
Grnt/Obje Kontur izimi/Tm Kontur Objelerini ptal Et satrn tklayn.
lem otomatik yaplacaktr.
Statik ile uyumlu yap
Statik ile uyumlu yap komutu, ideCAD Mimari programyla yaplm bir projenin katmanlarn statik
programa gre otomatik dzenler. Program ak olan baz katmanlar otomatik kapatr, baz
katmanlar ise otomatik aar.
Projeyi ykleyin.
Deitir mensnden Statik le Uyumlu yap satrn tklayn.
Kapatlan Katmanlar
Arazi
at
at Boluu
at Yzeyi
Duvar
Giydirme Cephe
Ik / Kamera
Kap / Pencere
Temel Konular
81
Korkuluk
Ktphane
Mahal
Mahal Boluu
Mahal Kenar
Profil Objesi
Sve
Geometrik Obje
D Cephe Kaplamas
Katman/izim Detaylar sekmesinde alan alt katmanlar:
Kolon Ad
Kolon llendirme
Kolon Bal Ad
Kolon Bal Boyutu
Kiri Taramas
Kiri Ad
Kiri llendirme
Panel Taramas
Panel Ad
Panel Boyutu
Ba Kirii llendirme
Srekli Temel Ad
Srekli Temel Boyutu
Temel Konular
82
Tekil Temel Ad
Tekil Temel llendirme
Havuz Duvar Ad
Havuz Konsol Deme Ad
Havuz Yzey Ad
Katman/izim Detaylar sekmesinde kapatlan alt katmanlar:
Kolon Svas
Deme Ayarlarnda ise Yazlar sekmesinde Deme Bilgi Yazs Aktif yaplr.

83
Blm 4 izim Teknikleri
Obje Yardmc Toolbarlar
iz mensnden ya da toolbardan herhangi bir obje izim komutu tklandnda, bu obje ile ilgili dier
komut butonlarn ieren yardmc toolbar ekrana gelir. Fare imleci bu toolbarda bulunan ikonlarn
zerine getirilip bir mddet bekletildiinde, ilgili ikonun hangi komut olduunu belirten yardm yazs
ekranda belirir. Bu yardmlara balon yardm denir.
konlar zerinde beklendiinde balon yardmlar ortaya kmyorsa;
Aralar/zelletir/zelletir tklayn. zelletir diyalou ekrana gelir. Bu diyalogda Seenekler
sekmesini tklayn.
Buradaki Aklamalar Gster yazsnn nndeki kutucuklar iaretleyin.
Tamam butonu tklanr ve diyalogdan klr.
Fare imleci toolbarlardaki ikonlarn zerine getirilip beklendiinde, ikonlarn hangi komut ikonu
olduunu belirten balon yardmlar grntlenir.
Yardmc toolbarlardaki ikonlar tklanarak, gerekli komutlara menlere girmeden ulalr. Bu da arama
sresini ve tklama saysn azaltaca iin, zamandan nemli tasarruf salar. Bu sayede programn
renim sreci de ksalr.
Aadaki tabloda, obje modunda ekrana gelen toolbarlarndan bazlar grlmektedir:
Obje Ad Toolbar
Aks

Kiri

Merdiven

Obje Ayarlar Diyaloglar
Programda kullanlan objeler, kalnlk, ykseklik, genilik ve eitli parametrik ayarlarn programda
mevcut ayarlardan alrlar. Bu ayarlar, programn default ayarlar olabilecei gibi, programda en son
izim Teknikleri
84
allp kaydedilen projeye ait ayarlar da olabilir. Programda en son kaydedilen projeye ait ayarlardan
programn default ayarlarna geri dnlmek istenirse;
Ayarlar/Ayarlar lk Haline Getir tklanr.
Ekrana gelen Ayarlar, ilk haline gelecek. Emin misiniz? sorusuna, Evet butonu tklanarak yant
verildiinde, programn default ayarlar geri yklenir. Baka bir deyile, programdaki tm ayarlar
ilk haline dner.
Yeni bir projede, proje ayarlarn belirleyen seenek bulunmaktadr. Bu seenekler Yeni Proje
komutu tklandnda ekrana gelir.
hale gelir.
yeni bir proje aar.
ablon kullanarak balat: aretlenirse, hazrda bulanan proje ablonlarndan birini seerek yeni bir
proje alr. Drt adet klasrde drt tane ablon bulunmaktadr. Seilen ablona gre obje ayarlar
ayarlanacaktr.
Obje zellikleri, kullanc tarafndan da deitirilebilir. Objeler izilmeden nce ya da izildikten sonra
kullanc obje zelliklerini istedii gibi ayarlayabilir.
Obje zelliklerini, objeleri izmeden nce ayarlamak iin;
Ayarlar mensnden zellikleri deitirilmek istenen obje ayarlar satr tklanr.
lgili obje ayar diyalogu ekrana gelir.
Burada arzu edilen deiiklikler yaplr.
Tamam butonu farenin sol tuu ile tklanp diyalog kapatlr. Yaplan ayarlar bundan sonra
izilecek bu tip objelerde geerli olur. Daha nce izilen objelerin zellikleri deimez.
Mevcut objelerin zelliklerini deitirmek iin;
Deien fare imleci, deitirilecek obje zerine getirilir. Farenin sol tuu tklandnda, ilgili obje
ayarlar diyalogu ekrana gelir.
izim Teknikleri
85
Burada yaplmak istenen deiiklikler yapldktan sonra, tamam butonu farenin sol tuu ile
tklanarak diyalog kapatlr. lgili objenin zelliklerinin deitii grlr.
Birden fazla objenin zelikleri ayn anda deitirilmek istenirse;
Objeler farenin sol tuu ile tklanarak seilir.
izim alanndaki tm ayn tip objeler ayn anda deitirilmek istenirse, obje seim ilemi daha
pratik bir biimde yaplabilir. rnein; tm kiriler deitirilmek isteniyorsa, iz/Objeler/Kiri
tklanr. Hemen ardndan Dzen/Hepsini Se tklanr. izim alanndaki tm kiriler seilmi olur.
Objeler seildikten sonra Deitir/Obje zellikleri tklanr.
Alan ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikler yaplr ve tamam butonu tklanarak diyalogdan
klr. Gncellenen ortak nitelikler seilen btn objelere uygulanr.
Farkl tip objeler seilip Deitir/Obje zellikleri tklanrsa, bu objelere ait ayar diyaloglar sra ile
ekrana gelir. Bir diyalogda deiiklikler yaplp tamam butonu tklandktan sonra, ilgili diyalog kapanr
ve seilmi baka bir obje ya da objelere ait diyalog ekrana gelir. Her obje tipi iin ayarlar ayr ayr
yaplr.
Obje ayarlarna girip burada arzu edilen ayarlar yapmak bazen olduka zaman alc bir itir. zellikle
kap-pencere yerletirirken bu i skc bir hal alabilir. Byle bir durumda, yeni izilecek objelerde
kullanlmak istenen ayarlar, eer projede mevcut olan objelerden herhangi birinin ayarlar ise, ayarlar
mevcut objelerden gncelleme olana vardr. Mevcut bir objeden ayar gncellemek iin;
Deitir/Objeden Ayarlar Al tklanr.
Deien fare imleci ayarlarn gncellenecei obje zerine srklenir ve sol tu tklanr. Bu
ilemden sonra izilecek bu tr objeler, bu objenin ayarlar ile izilecektir.
izilmi bir objenin ayarlarn izilmi baka bir objede kullanabilmek iin;
Deitir/Objeden Ayarlar Al satrn ya da toolbardan Objeden Ayarlar Al ikonunu tklayn.
Ayarlarn gncellenecei obje zerine farenin sol tuu ile tklayn.
Deitir/Objeye Ayarlar Ver satrn ya da toolbardan Objeye Ayarlar Ver ikonunu tklayn.
Ayarlarn uygulanaca objeler zerine tklayn.
Obje ayarlarnn yapld ayar diyaloglar, baz objeler iin bir, baz objeler iin de birden fazla sekme
ierir (Genel Ayarlar, leri Ayarlar, Etiket Ayarlar, Birimler vs.).

izim Teknikleri
86
Bu sekmelerden her biri tklandnda, objenin farkl grup parametrelerini ieren diyaloglar ekrana
gelir. Programn bu diyaloglarda son kullanlan sekmeyi hatrlama zellii vardr. Baka bir deyile,
herhangi bir diyalogdan klrken, diyalog hangi sekmede kalmsa, bu diyalog tekrar aldnda yine
ayn sekmede alacaktr.
Bu zellik Ayarlar/Genel Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar sekmesinde deitirilebilir.
Alan Genel Ayarlar diyalogunda Son kullanlan sekmeyi hatrla satrnn iareti kaldrlr veya
iaretlenir.
Geometri kon Destei
iz mensnden herhangi bir obje izim ikonu tklandnda, program tklanan objenin izim
moduna geer. Bununla birlikte, ilgili objenin adn tayan bir yzer toolbar da ekranda belirir. lgili
objelerin tanmlanmasnda deiik yntemler kullanmak gerekiyorsa, objeyi bu yntemlerle izim
yapmay salayacak komutun ikonlar bu toolbarda yer alr. Bu olana geometri ikon destei diye
adlandryoruz. Programda her objenin kendine zg geometri ikon destei mevcuttur.

rnein Merdiven komutu tklandnda alan toolbarda, merdiven objesi ile igili dier komutlar
bulunur. Geometri ikon destei sayesinde, menlerde gezinmeye gerek kalmadan, birbiri ile ilikili
komutlara kolayca ulalr. Bu olanak kullancya ok nemli zaman tasarrufu ve program renme
kolayl salar.
Mimari Plan-Kalp Plan
ideYAPI programlar pencere mant ile allr. Pencereler, kat pencereleri ve izim pencereleri
olmak zere iki ksma ayrlr.
Kat pencereleri boyutlu pencerelerdir. Duvar, kolon, kiri, deme vb. boyutlu objeler sadece
bu pencerelerde girilebilir. Kat pencerelerine girilen objeler katlar, kat pencereleri de st ste
gelerek binann tamamn olutururlar. Bu pencerelerde kesit, grn ve 3-Boyutlu grnt almak
mmkndr.
izim Teknikleri
87
Kat pencereleri iki ksmda incelenebilir. Herhangi bir kattaki objelerin bir ksm katn tabannda, bir
ksm katn tavannda, bir ksm da hem tabannda hem de tavannda yer alr. ideYAPI programlarnda
bilgi girileri bu taban-tavan mant ile yaplr. Buna gre her kat penceresinin bir tavan, bir de taban
vardr. Kat tavan Kalp Plan Modu, kat taban da Mimari Plan Modu olarak adlandrlr.
Duvar, kap-pencere, temel objeleri vs. gibi objeler kat tabannda yer alr. Bu yzden, bu objeler
sadece Mimari Plan Modunda izilebilir. Kalp Plan Modunda iken, bu objelere ait komutlar inaktif
olurlar. Kiri, deme vb. objeler ise kat tavannda yer alrlar. Mimari plan modu objelerinin tersine,
bu objeler de Mimari Plan Modu aktif iken, inaktif olurlar. Aks, kolon vb. objeler ise her iki modda da
izilebilirler. nk bu objeler hem kat tavan, hem de kat tabannda mevcuttur.
Modlar aras gei yapmak iin;
Aralar/(Mimari Plan/Kalp Plan) tklanr.
Komut tkland srada Mimari Plan Modunda bulunuluyorsa, Kalp Plan Moduna, Kalp Plan
Modunda bulunuluyorsa, Mimari Plan Moduna geilir.
Ayn ilem klavyeden Shift+Tab tuuna baslarak, ya da toolbardan Mimari Plan/Kalp Plan ikonu
tklanarak da yaplabilir.
Bir katn kalp plan, bir st katn mimar plann tayacak olan sistemdir. Bu yzden, kalp plannda
girilecek kiri ve demelerin, bir st katn mimari plan ile uyum iinde olmas gerekir. Programda bu
ii kolaylatrc nemli bir zellik mevcuttur. Bir katta girilen duvarlar, bu katn altnda yer alan katn
kalp plan modunda, silik sanal izgiler olarak grnr. Dm noktasna kilitlenme aktif ise, fare
imleci bu duvarlarn dm noktalarna da atlar. Bu imkan sayesinde kalp planlar sratle ve hatasz bir
biimde oluturulabilir.
Farkl moddaki bir objenin nasl grnecei Objelerin Katlardaki Grnrl diyalogunda tanmlanr.
Ayarlar/Objelerin Katlardaki Grnrl satr tklanr.
Kat Tavan
Kat Taban
1. Kat
Kalp Plan Modu
Mimari Plan Modu
izim Teknikleri
88
Alan grnm ayarlar yaplr.
izim pencereleri iki boyutlu pencerelerdir. Kat pencerelerindeki Kalp Plan/Mimari Plan mant bu
pencerelerde geerli deildir. Bu pencerelerde sadece ilkel obje (izgi, ember, yay, eri vb.) izimleri
ve bu objelerle ilgili (fillet, chamfer, trim, uzat vb.) ilemler yaplabilir. boyutlu obje izim komutlar
ve bunlarla ilgili dier komutlar bu pencerelerde aktif deildir.
izim pencerelerinden kopyalanan objeler kat pencerelerine yaptrlabilir, fakat kat pencerelerinden
kopyalanan objeler izim pencerelerine yaptrlamaz. Bununla birlikte, izim penceresinden, baka
bir izim penceresine kopyalama yaplabileceinden, 3 boyuttaki objeler 2 boyuta aktarlarak,
allmak istenen 2 boyut izim penceresine yaptrlabilir. Kesit, grn, plan ve alm pencereleri,
izim penceresi snfna girerler.
Yeni izim penceresi amak iin Proje/Yeni 2B Penceresi tklanr. Alan 2-boyutlu izim penceresinde
2-boyutlu ilkel objeler (izgi, ember, yay, eri vs.) kullanlarak izimler yaplabilir.
Vazgeme Metotlar
Mod, komutlarn altrld andr. rnein, kullanc toolbardan kolon ikonunu tklar. mle ekil
deitirir ve artk kolon izimi gerekleecektir. Kullanc kolon modundadr denir.

Komut altrldnda, komuttan vazgemek ya da moddan kmak iin eitli yntemler vardr.
Yntemlerden her biri ihtiyaca gre seilir ve kullanlr.
Klavyeden Esc tuuna baslrsa, hangi aamada olursa olsun komut iptal olur.
Sa Tu Men Gster (Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar) aktifse, moddayken farenin sa tuuna
baslr, kan menden iptal satr tklanrsa, komut iptal olur.
Sa Tu Men Gster (Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar) aktif deilse, farenin sa butonuna
baslrsa komut iptal olur.
Sa Tu Men Gster (Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar) aktifse, moddayken klavyeden Ctrl
tuu baslyken farenin sa tuuna baslrsa komut iptal olur.
Sa Tu Men Gster (Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar) aktif deilse, moddayken klavyeden
Ctrl tuu baslyken, farenin sa tuuna baslr, kan menden iptal satr tklanrsa, komut iptal
olur.
Moddayken baka bir komut altrlrsa komut iptal olur. Bununla beraber modun herhangi bir
izim Teknikleri
89
aamasnda iken baz komutlar altrlrsa, komut iptal olmaz. nce o komut iletilir, sonra mod
kald yerden devam eder. Komutu iptal etmeyen komutlar unlardr: Zoom Pencere, Zoom
Geri, Zoom izim, Zoom Hepsi, Lokal Nokta, Dik Referans, Paralel Referans, Izgara Kilitleme,
Dik, Dm Noktas Kilitlenme, Kaydr, Gelimi Yakalama, En Yakn Nokta, Orta Nokta, U
nokta, Kesiim, Hepsini Sei Hibirini Seme, Seimi Ters evir ve zelletir
Srekli tklama gerektiren modlarda lokal undo son tklamay geri alr. rnein duvar tanmlarken
srayla 1. nokta, 2. nokta tklanr ve 1.duvar oluur. Mod devam eder. 2. duvarn 2.noktas tklanr ve
2. duvar oluur. Mod devam eder. 3.duvarn 2.noktas tklanr. Bu aamada toolbardan Lokal Undo
veya Dzen/Lokal Undo tklanrsa 3.duvarn 2. noktas iptal olur fakat mod devam eder. Mod 3.
Duvarn 2. Noktasnn tklanmasn bekler.
mleler
Programda alrken fare imleci eitli ekillere girer. Fare imlecinin ekli programdaki aktif modun
bir gstergesidir.
mle modda iken (aks, kolon, kiri vb. obje izim modlar, ya da ta, dndr, dm noktas ta vb.),
dm noktalarna atlama zellii vardr. Modda olmasna ramen imle dm noktalarna
atlamyorsa, dm noktasna kilitlenme inaktiftir. Aktif duruma getirmek iin toolbardaki Dm
Noktalarna Kilitlen ikonu farenin sol tuu ile tklanr.
mle herhangi bir dm noktasna yaklatrldnda ekli deiir. Bu, imlecin dm noktasn tam
olarak yakaladnn gstergesidir.
Izgaraya dm noktas gibi yakala(Ayarlar/Genel Ayarlar/izim/Kilitleme Ayarlar) seenei iaretli ise,
imle hem dm noktalarn (toolbarda Dm Noktalarna Kilitlen baslyken) hem de zgaray dm
noktas gibi yakalar. aretli deilse imle, sadece dm noktalarna yakalar.
Hibir mod aktif deilse, imle bo durumdadr. Bo imle hibir biimde dm noktalarna
kilitlenmez.
Baz komutlar, birka aamal komutlardr (ta, dndr, betonarme hesap aks vb.). Bu tr komutlarn
farkl aamalarnda imle de farkl ekiller alr.
mlecin ekillerinden bazlar, aadaki tabloda rnek olarak verilmitir:

Komut mle Komut mle
Bo

Deme

Dm Noktas
Yakalama

izgi

Duvar

Kap-Pencere

izim Teknikleri
90
Kiri

Izgara kesiimi
yakalama

Kolon

Zoom Pencere

91
Blm 5 Destek Komutlar
Dik Metodu
Obje izerken, objelerin X ya da Y dorultusunda (dik) izilmesini salamak iin dik modu kullanlr.
Dik modu aktif iken objeler yalnz 0 ya da 90 derece alarda izilebilirler.
Alan Genel Ayarlar diyalogunda, izim sekmesi tklanr.
Dik (ortho) satrnn nndeki kutucuk farenin sol tuu ile tklanarak iaretlenir.
Tamam butonu tklanp diyalogdan kldnda dik modu aktif hale gelir. Dik modu toolbardan
Dik ikonu tklanarak da alp kapatlabilir.
Dik modunu kullanmann baka bir yolu da klavyeden shift tuuna basmaktr. Shift tuu basl tutularak
obje izimleri yaplrsa, objeler dik, yani yatay ya da dey izilecektir. Tu brakldnda dik modu da
inaktif olacaktr.
Shift tuunun baka bir zellii de izimlerde gnye vazifesi grmesidir. izilen bir obje (duvar, kiri,
izgi vb.) herhangi bir noktann hizasnda son bulacaksa, obje izilirken shift tuu basl tutulur ve fare
imleci ilgili nokta zerine kaydrlr. mle ekli deitiinde farenin sol tuu tklanr. izilen obje tam
bu nokta hizasnda sonlanr.
Objeleri izim alannda dik olarak izmek ya da izim alanna dik olarak yerletirmek iin, dik modu
yerine koordinat kutusu da kullanlabilir.
Obje izimi srasnda klavyeden A tuuna baslr. mle koordinat kutusundaki A hanesine girer.
Duvar izimine bala
Sunu basl tutarak imleci
mevcut duvarn dm
noktasna yaklatr. OK
iaretini grnce tkla
Duvar dm
noktas hizasna
kadar izilecektir
Destek Komutlar
92
Buraya, amaca gre 0 ya da 90 yazlr. Girilen deerler derece cinsinden a deerleridir. Enter
tuuna basldnda kutucuk krmzya dnr.
Fare izim alan zerinde kaydrlarak izilen objenin yn belirlenir ve sol tu tklanr. Obje dik
olarak izilir.
Dik Referans
izilecek objenin, mevcut bir objeye ya da iki nokta verilerek tariflenen dorultuya dik olarak
izilmesini salamak iin dik referans kullanlr. Referans belirlemek iin;
Toolbardan Dik Referans ikonu tklanr. Fare imlecinin ekli deiir.
mle referans olarak alnacak obje zerine kaydrlr ve sol tu tklanr. Tklanan obje seilecek ve
referans obje olarak atanacaktr. Bu aamadan sonra izilecek objeler belirlenen referans objenin
dorultusuna dik olarak izilir.
Referans olarak obje semek yerine, referans dorultu da belirlenebilir.
Dik Referans ikonu tklanr.
izim alan zerinde referans olarak belirlenecek dorultunun birinci noktas, farenin sol tuu ile
tklanr.
Bu aamada a verilmek istenirse, klavyeden A tuuna baslr. mle koordinat kutusundaki A
hanesine girer. Buraya istenen a deeri (derece) girilir ve entera baslr. Kutucuk krmzya
dnerek girilen a deerine kilitlenir.
izim alannda farenin sol tuu tklanarak ikinci nokta belirlenir. Bundan sonra izilecek objeler
Dik referans olarak
obje se
izilecek objeler, sadece
referans objeye dik ynde
izilebilir (ok ynnde).
ki nokta
tklayarak
referans
dorultusu belirle
izilecek objeler
sadece referans
dorultuya dik
ynde izilebilir
(ok ynnde)
Destek Komutlar
93
belirlenen referans dorultuya dik olarak izilir.
Dik referans iptal etmek iin, toolbardaki Dik Referans butonu ikinci kez tklanr.
Paralel Referans
izilecek objenin, mevcut bir objeye ya da iki nokta verilerek tariflenen dorultuya paralel olarak
izilmesini salamak iin paralel referans kullanlr. Referans belirlemek iin;
Toolbardan Referans/Paralel referans ikonu tklanr. Fare imlecinin ekli deiir.
mle referans olarak alnacak obje zerine kaydrlr ve sol tu tklanr. Tklanan obje seilecek ve
referans obje olarak atanacaktr. Bu aamadan sonra izilecek objeler belirlenen referans objenin
dorultusuna paralel olarak izilir.

Referans olarak obje semek yerine, referans dorultu da belirlenebilir.
Toolbardan Paralel Referans ikonu tklanr. Fare imlecinin ekli deiir.
izim alan zerinde referans olarak belirlenecek dorultunun birinci noktas, farenin sol tuu ile
tklanr.
Bu aamada a verilmek istenirse, klavyeden A tuuna baslr. mle koordinat kutusundaki A
hanesine girer. Buraya istenen a deeri (derece) girilir ve entera baslr. Kutucuk krmzya
dnerek girilen a deerine kilitlenir.
izim alannda farenin sol tuu tklanarak ikinci nokta belirlenir. Bundan sonra izilecek objeler
belirlenen referans dorultuya paralel olarak izilir.
Paralel referans iptal etmek iin toolbardaki Paralel Referans butonu ikinci kez tklanr.

Paralel referans
olarak obje se
izilecek objeler, sadece
referans objeye paralel
ynde izilebilir (ok
ynnde)
ki nokta
tklayarak referans
dorultu belirle
izilecek objeler
sadece referans
dorultuya paralel
ynde izilebilir (ok
ynnde)
Destek Komutlar
94
En Yakn Nokta
En yakn nokta modu, izim alannda izgi, ember, yay, bezier, nurbs gibi ilkel objelerin herhangi bir
noktasndan yakalanmasn salar.
En yakn Nokta modu, Aralar/Yakalama/En Yakn Nokta satr tklanarak ya da klavyeden F6 tuuna
baslarak aktif ya da inaktif duruma getirilir.
lkel obje birleimleri oluturulurken En Yakn Nokta modu aktif hale getirilirse, objelerin birbirlerine
balantlar kolayca yaplr. Eer objelere tam ortadan balant yaplacaksa, En Yakn Nokta modu
yerine Orta Nokta modu kullanlabilir. Orta Nokta modu aktif iken imle objeleri orta noktalarndan
yakalar.
En Yakn Nokta modu, iki boyutlu izim pencerelerinde llendirme yaparken de ie yarar.
Klavyeden F6 tuuna baslarak En Yakn Nokta aktif yaplr.
iz/llendirme/Serbest llendirme tklanr.
Fare imleci llendirilecek izgiler zerine gtrlerek sol tu tklanr. mle izgileri tam
yakalar.
Bu ekilde llendirme noktalar tklandktan sonra farenin sa tuu tklanr. Sol tu ile izim
alannda iki nokta tklanarak llendirme hatt belirlenir.
Orta Nokta
Orta nokta modu, objeler tklandnda, imlecin objeyi tam ortasndan yakalamasn salar.
Aralar/Yakalama/Orta Nokta tklandnda orta nokta modu aktif hale gelir. Klavyeden F5 tuuna
baslarak da orta nokta komutu aktif ya da inaktif duruma getirilir.
Orta nokta aktif iken objelerin zerinde tklandnda, fare imleci objenin orta noktasn otomatik
bulur ve sol tu tklandnda imle objenin ortasna atlar.
Lokal Nokta Tanmla
Destek Komutlar
95
Lokal orijin tanmlamak iin Lokal Nokta Tanmla komutu kullanlr. Koordinat bilgisi girilmeden nce
Aralar/Yakalama/Lokal Nokta Tanmla komutu altrlr ve uygun bir nokta tklanr. Daha sonra
belirlenen lokal orijin noktasna gre koordinat deerleri girilir.
Lokal nokta tanmlandnda program, koordinat kutusunda X ve Y nndeki kutucuklara iaret koyar.
Bu iaret lokal koordinatlarda alldn belirten iarettir. aret var olduka girilen koordinat
deerleri lokal deerlerdir. aret yoksa global koordinatlara gre allyor demektir. Kullanc istedii
anda bu iaretleri kaldrabilir ve iaretleyebilir. aretleri kaldrmak veya tekrar iaretlemek iin
klavyeden G tuu kullanlabilir. Lokal Nokta Tanmla komutu ile tanmlanan lokal koordinatlarn apsis
ve ordinatlar 0 ve 90 derecedir.
Lokal Koordinat Sistemi Tanmla
Lokal koordinatlar sistemi herhangi bir ada da tanmlanabilir. Baka bir deyile, lokal koordinatlarn
apsis ve ordinatlar herhangi bir ada tanmlanabilir. Bu tanmlama iin, Lokal Koordinat Sistemi Tanmla
ve Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir komutlar kullanlr.
Aralar/Yaklama/Lokal Koordinat Sistemi Tanmla satr ya da toolbardan Lokal Koordinat Tanmla
ikonu tklanr.
Program lokal koordinat sisteminin apsisini tanmlanmasn bekler.
ki nokta tklanarak apsis tanmlanr. Lokal koordinat sisteminin apsisi belirli bir ada tanmlanmak
isteniyorsa 1.nokta tklanr ve koordinat kutusunda A satrna a deeri girilir ve klavyeden Enter
tuuna baslr. 2. nokta tklanr, bylece lokal koordinat sisteminin apsisi tanmlanm olur.
Ordinat ise apsise diktir.
lem sonlandnda lokal koordinat sistemi otomatik olarak etkin duruma geer.
Aralar/Yakalama/Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir satr ya da toolbardan Lokal Koordinat Sistemi
Etkinletir ikonu tklanrsa, lokal koordinat iptal edilir ve tekrar global koordinatlara dnlr.
Herhangi bir aamada Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir komutu tekrar tklanrsa, son
tanmlanm lokal koordinat sistemi kullanr.
Obje Bul
Proje yaparken herhangi bir objeyi bulup semek iin Obje Bul komutu kullanlr.
Destek Komutlar
96

Dzen/Obje Bul satrn tklayn.
Objenin ad satrna objenin planda grnen adn yazn.(S10, K104 vs)
Bul butonunu tklayn.
Program objeye zum yapacaktr. Se butonunu tklayn. Obje seilecektir.
Esc tuuna basarak diyalogdan kn.
Planda Bul
Planda Bul komutu 3 boyutlu perspektifte var olan bir objeyi planda bulur ve ekran o objeye
yaknlatrr. Perspektif grntde alrken objenin planda nerede olduunu gsterir.
3 boyutlu perspektif grntde bir obje sein.
Alan menden Planda Bul satrn tklayn.
Perspektifte Bul
Perspektifte Bul komutu plan grnnde var olan bir objeyi, perspektifte bulur ve ekran o objeye
yaknlatrr. Planda alrken objenin 3 boyutlu perspektif grntde nerede olduunu gsterir.
Planda bir obje sein.
Alan menden Perspektif Bul satrn tklayn.
Destek Komutlar
97
Nesne Ekle
Nesne Ekle komutuyla, baka bir programn dosyas projeye eklenebilir. Baka bir deyile, ses,
grnt, herhangi bir dokman(word, excel, pdf), izim dosyas vb baka programlara ait almalar
proje ierisine alnabilir.
lemi yapmak iin:
Dzen/Nesne Ekle satrn tklayn.
izim alannda bir nokta tklayn.
mleci hareket ettirin. Oluan drtgenin ikinci noktasn verin.
Nesne Ekle diyalogu alacaktr.
rnein bir listeden WordPad Dokman satrn sein.
WordPad program alacaktr. Bu programda ya bir dosya an ya da herhangi bir metin
oluturun.
WordPad programnda k tkladnzda, WordPad kapanacak, proje ierisinde simge
grnecektir. Bu simge eklenen WordPad dosyasdr.
Eklenen nesnenin ieriini deitirmek veya ieriini incelemek iin:
Yerletirilmi nesneyi tklayn.
Farenin sa tuuna basn. Nesne Edit satrn tklayn.
Nesneyi deitirebileceiniz, nesneye ait program alacaktr.
Gerekli deiiklikleri yapp, nesneye ait programdan kn.

Destek Komutlar
98

99
Blm 6 ideCAD Statik Objeleri
Aks
Aks izim Yardmclar
Aks toolbar
iz/Objeler/Aks/Aks satr ya da toolbardan Aks ikonu tklandnda Aks Toolbar aa kar. Aks
Toolbarnn zerinde, aksla ilgili sk kullanlan dier komutlara tek tklama ile eriim salayan komut
ikonlar bulunur.

Aks toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr:
Aks ikonu. Tklandnda fare imlecinin ekli deiir ve aks izimine hazr hale gelir.
Yay Aks ikonu. Tklandnda fare imleci yay aks izimine hazr hale gelir.
3 Noktadan Yay Aks ikonu. Tklandnda fare imleci 3 Noktadan Yay Aks izimine hazr hale gelir.
Aks Ofset ikonu. Bir akstan belli bir mesafede yeni aks ve akslar retmek iin kullanlr. Bu ikon
tklandnda, en son izilen ya da seili akstan, aks ofset kutucuunda yazl deer (m) kadar mesafeye
yeni bir aks izilir.
Aks izim Tipini Deitir ikonu. Yatay, dey ve serbest aks izim modlar arasnda gei yapmak iin
kullanlr. Klavyeden Boluk tuu bu ikon yerine kullanlabilir.
Aks Etiketi Ta ikonu. Aks ad ile dairesini bir yerden baka bir yere tar. Geometrik anlamda
birbirine yakn olup da i ie geen aks dailerini dzenlemek iin kullanlabilir.
Aks Ayarlar ikonu. Tklanrsa Aks Ayarlar diyalogu alr. Alan diyalogda izilecek akslarn eitli
zellikleri ayarlanabilir.
Aks klavye destekleri
iz/Objeler/Aks/Aks ya da toolbardan Aks ikonu tklandnda fare imlecinin ekli deiir. Bu ekil yatay
aks, dey aks ve serbest (al) aks izimi durumlar iin farkldr. Yatay, dey ve serbest aks izim
modlar arasnda gei yapmak iin klavyeden Boluk tuu kullanlr. Klavyeden boluk tuuna
basldnda fare imlecinin deitii grlr.
ideCAD Statik Objeleri
100
Hzl izim modu ak ise Ctrl+H tularna baslarak alp kapatlabilir program aks isimlerini
otomatik olarak arttrr. Ancak, hzl izim modu kapatlrsa, aks izimi esnasnda aksa istenilen isim
girilebilir. Hzl izim modu aktif ise yatay ve dey akslar tek tklamada izilir. Hzl izim modu inaktif
ise ilk tklamadan sonra program aks ismi girmenizi bekler. stenilen isim klavye kullanlarak girilir.
Girilmezse program aksa sradaki ismi otomatik olarak verecektir. kinci kez tklandnda aks izilir.
Serbest (al) aks izimi esnasnda klavye kullanlabilir. Bu tip akslara koordinat noktas, uzunluk ya da
a verilmek istendiinde koordinat kutusu kullanlr. Koordinat kutusundaki X kutucuuna X
koordinat deeri, Y kutucuuna Y koordinat deeri, L kutucuuna uzunluk deeri (m), A kutucuuna
da a deeri (derece) girilir. Bu kutucuklara fare ile zerine tklanarak girilebilecei gibi, klavyeden X,
Y, L ve A tularna baslarak da girilebilir.
Aks ofset komutu ile aks retilirken, enter tuu ie yarar. lk aks ofset, aks ofset tuu ile yapldktan
sonra, aks ofset kutucuuna deer yazlp enter tuuna basldnda aks ofset komutu alr ve
belirtilen mesafeye aks izilir. Tekrar enter tuuna basldnda, tekrar aks ofset moduna girilir ve
ilem tekrarlanr. Bu yntemle akslar ok seri bir biimde retilebilir.
Aks ayarlar
Ayarlar/Obje Ayarlar/Aks Ayarlar veya toolbardan Aks ikonu tkladktan sonra alan Aks
toolbarndan Ayarlar ikonunu tklayn.
Aks Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Aks ayarlar diyalogunda istediiniz deiiklikleri yapn.
Yaplan ayarlara gre aks izimi gerekletirin.
Aks ayarlar diyalogu srasyla Genel Ayarlar, Etiket Ayarlar, Bilgi Yazs ve Birimler olmak zere drt
sekmeden oluur. Bu sekmelerin her birinde akslarla ilgili, kullanc tarafndan deitirilebilir
parametreler mevcuttur.
101

Bu parametrelerle ilgili aklayc bilgiler programda Bu Nedir? yardm (Whats This? Help) olarak
mevcuttur. Yardm aa karmak iin fare imleci ilgili parametre yazsnn zerine gtrlr. Farenin
sa tuu tklanr. Alan Bu Nedir? (Whats This?) yazsnn zerine sol tu ile tklandnda ilgili
yardm aa kar.
Genel Ayarlar Sekmesi:
Aks Ad ve Eki: Aksn ad, aksn planda daire ierisinde grnen addr. Eki satrna girilen karakter ise
aks adnn sonuna eklenir. rnein: ek olarak 1 girilirse A aks A1, B aks B1, 1 aks 11 olarak
isimlendirilir. Bu parametre projeye ara akslar ilave edilirken kullanlabilir (B ile C akslar arasna yeni
bir aks ilave ederken B1 ya da B aks gibi).

102
Aks Snrna Uzat. Satr iaretlenirse, aks uzunluklar program tarafndan otomatik olarak dzenlenir.
Burada etkili parametreler Kontur izgisi ve Aks snr parametreleridir. Kontur izgisini kesen
akslarn ular, kontur izgisine gre belirlenen aks snrna kadar uzatlr.
Kontur izgisini ayarlamak iin Deitir/Obje Edit/Aks/Kontur izgileri ya da Deitir/Obje Edit/Aks/Kontur
Hesapla komutlar(kontur hesapla sa tu menden de altrlabilir), aks snrn ayarlamak iin de
Deitir/Obje Edit/Aks/Aks Snr komutu kullanlr. Aks snrna uzat seenei iaretlenmezse aks tarifi
serbest (al) aks komutu ile yaplmal, aks uzunluu koordinat kutusu yardm ile kullanc tarafndan
verilmelidir. Buradaki dier iki parametre de Sol delta ve Sa delta parametreleridir. Bu
parametreler aksn, sol ya da sa ucunu uzatmak veya ksaltmak iin kullanlr. Girilen say negatif veya
pozitif olabilir. Negatif deer, aksn ilgili ucunun ksalacan, pozitif deer ise uzayacan belirtir.
izgi Tipleri: Kontur ii ve kontur d izgi tipi parametreleri ile aksn kontur iinde ve dnda kalan
ksmlar iin ayr ayr izgi tipleri ve izgi renkleri atanabilir. izgi tipi semek iin;
izgi tipi kutusunun sa ksmndaki aa ok tuu farenin sol tuu ile tklanr.
Alan izgi tipleri listesinden istenen izgi tipi farenin sol tuu ile tklanarak seilir.
lgili izginin rengini belirlemek iin;
Renk kutusu farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr.
stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr.
Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir.
Kontur ii izgileri iz seenei iaretlenirse aks kontur iinde, kontur ii izgi tipi zellikleriyle
izilir. Aksi takdirde aksn kontur iindeki ksm izilmez.
Etiket Ayarlar Sekmesi:
Etiket Yarap: Aks etiket dairesinin yarap girilir.
Etiket Ykseklii: Etiket yaz yksekliidir. Otomatik etiket ykseklii iaretli ise etiket daire yarapna
gre program tarafndan otomatik olarak belirlenir. sim yazs ift karakterli olduu zaman etiket
ykseklii otomatik olarak yarya drlr. Otomatik etiket ykseklii iaretlenmezse program etiket
yksekliine mdahale etmez. Bu durumda yazlarn etiket dairesi dna tap tamad kullanc
tarafndan kontrol edilmelidir.
Etiket Rengi: Aks dairesinin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti
zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge
dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir.
Yaz Rengi: Aks isim yazsnn rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti
103
dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Bu parametrenin
hemen altndaki buton tklandnda Yaz Tipi Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Buradan aks isim yaz
tipi ayarlanabilir.
Sol etiket var, sa etiket var: Etiketler, akslarn sol ve sa ularnda yer alan etiket dairesi ve isim
yazsndan oluur. Aks ularndan herhangi birinde etiket istenmiyorsa, ilgili kutucuktaki iaret
kaldrlr. Kutucuklarn ikisi de bo braklrsa izilecek akslar etiketsiz olur.
Sol ve Sa Etiket Yeri: Aks etiketlerinin aks ularna gre X ve Y koordinatlardr. Burada kullanlan
koordinat bilgileri lokal koordinat bilgileridir. Aksn ilgili ucu orijin noktas, aksn dorultusu da X
ekseni olarak kabul edilir. Girilen koordinat bilgileri aks etiket dairesinin merkez noktasnn, aks ucuna
(lokal orijin noktas) gre koordinatlarn belirtir.
Otomatik Etiket Ykseklii: Satr iaretli ise, aks dairesinin ierisine yazlan yazlar aks dairesine
smyorsa yaz otomatik olarak kltlr. Bu durumda etiket yksekliine mdahale edilemez. Satr
iaretli deilse , Etiket Yarap ve Etiket Yksekliine ayr ayr mdahale edilebilir.
Yatay Yaz: Bu kutucuk iaretlenirse, aks isim yazlar her zaman yatay X eksenine paralel olacaktr.
aretlenmezse, isim yazlar aksn kendi dorultusunda yazlr.
Bilgi Yazs Sekmesi:
Bilgi Yazs Var(Orijine uzaklk): Bilgi yazs, yatay ve dey akslarn sol ularnda yer alan, aksn global
X ya da Y ekseninden mesafesini gsteren yazdr. Seenek iaretlenirse bilgi yazs aks zerinde yer
alr. Aksn global eksene gre konumuna bal olarak bilgi yazs negatif ya da pozitif olabilir. Eik
akslarda bilgi yazs hibir zaman yazlmaz.
Uzaklk: Bilgi yazsnn aks ucundan mesafesi. Bilgi yazsnn aks zerindeki konumunu belirler.
Ykseklik: Bilgi yazsnn ykseklii. Bilgi yazsnn boyutunu belirler.
Yaz Rengi: Yaz rengi kutucuu farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti
dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Bu parametrenin
hemen altndaki buton tklandnda Yaz Tipi Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Buradan bilgi yazsnn
yaz tipi ayarlanabilir.
A
Uzaklk
1250
Bilgi yazs
104
Birimler Sekmesi:
Aks bilgi yazsnn birimini ve formatn belirler.
Temel Birimler:
Metre: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi metre olur.
Santimetre: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi santimetre olur.
Milimetre: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi milimetre olur.
Fit ve kesirli in: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi fit ve kesirli in olur. Birim format rnein 15 '-10
3/4 " eklindedir.
Fit ve ondalk basamakl in: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi fit ve ondalk basamakl in olur. Birim
format rnein 15 '- 10.7"eklindedir.
Ondalk basamakl fit: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi ondalk basamakl fit olur. Birim format
rnein 15.89' eklindedir.
Kesirli in: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi kesirli in olur. Birim format rnein 1901/2 "
eklindedir.
Ondalk basamakl in: aretlenirse, bilgi yazsnn birimi ondalk basamakl in olur. Birim format
rnein 190.7" eklindedir.
Biim:
seilirse, birimler virglden sonra iki hane eklinde gsterilecektir. 0 seilirse birimlerin, virglden
Listede, 1/2, , 1/8, 1/16, 1/32, 1/34 hassasiyetine kadar seenekler bulunmaktadr. Kesir yok
seilirse, birimler kesirsiz grnr.
105
byklkte gsterilir.
belirler. rnein iaretli deilse, 0' - 15" deerinde bir ly -15" olarak gsterir. aretli ise 0'-15"
eklinde gsterir.
0-1 aralnda sfr ini gster: rnein 8'-0 1/6 " deerine sahip bir llendirme in ksm 0-1
Mutlak sfr ini gster: nin kesin sfr olduu llendirme deerinde sfr inin gsterilip
Bulunduu mod
ideCAD Statik programnda kat planlarnda iki mod bulunur. Mimari Plan modu kat tabann, Kalp
Plan modu kat tavann belirtir. Akslar hem kalp plan izimlerinde, hem de mimari plan izimlerinde
gerekli objelerdir. Bu sebeple akslar her iki modda da gzkr ve aks izimi her iki modda da
yaplabilir. Akslarn hangi modda izildii nemli deildir.
Modlar aras gei klavyeden shift+tab tuuna baslarak ya da Aralar/Mimari Plan-Kalp Plan modu
tklanarak salanr.
Aks izimi
Aks (yatay-dey-eik)
Aks izmenin en kolay yolu, akslar ekranda grafik olarak, fare ve klavye yardm ile izmektir. Aks
izmek iin:
iz/Objeler/Aks/Aks satrn ya da toolbardan Aks ikonunu farenin sol tuu ile tklayn.
Fare imlecinin ekli deiecektir. mle aks izimine hazrdr.
izim alannn herhangi bir yerine farenin sol tuu ile tklayn. Bu ilem, aksn 1. noktasn
belirleyecektir. Noktann koordinatlarn girmek isterseniz, koordinat kutusunu kullanabilirsiniz.
Bunun iin tklamay yapmadan nce klavyeden X tuuna basn. mle koordinat kutusundaki X
hanesine girecektir. Buraya X koordinat deerini girin ve enter tuuna basn. X kutucuu girilen
koordinat deerine kilitlenecek, krmz renge dnecektir. Y koordinatn girmek iin klavyeden
Y tuuna basn ve ayn ekilde deeri girip enter tuuna basn. Bu ilemlerden sonra farenin sol
tuu ile izim alannn herhangi bir yerini tkladnzda, imle belirlemi olduunuz noktaya
gidecek ve aks izimine balayacaktr.
106
Aksn 2. noktasn belirlemek iin, tekrar izim alann tklayn. kinci noktay belirlerken de
yukarda anlatld ekilde koordinat bilgisi girebilirsiniz. Buna ilaveten, eer elinizde koordinat
bilgisi yerine a bilgisi varsa, a da girebilirsiniz. A girmek iin klavyeden A tuuna basn. mle
koordinat kutusundaki A hanesine gidecektir. Buraya a deerini (derece) girin ve enter tuuna
basn. izilmekte olan aksn dorultusu, girilen a deerine kilitlenecektir. Farenin sol tuunu
tkladnzda aks izilecektir. (Hzl izim modu aksa)
Ctrl tuu basl tutularak H tuuna baslrsa Hzl izim Modu kapatlr veya alr. Kapal veya ak
olduu, alt satrda kullancya iletilir. Hzl izim modu kapal ise program sizden aksn adn
onaylamanz ister. Bu durumda, aksn adn ister deitirirsiniz, ister enter tuuna basarak mevcut aks
ismini kullanrsnz. Bu alternatife gre son maddeyi tekrar dzenleyelim. Aksn adn deitirin enter
tuuna basn veya aksn ad deimeyecekse enter tuuna basn. Aks izilecektir.
Aks ayarlarndan Aks snrna uzat seenei iaretli deilse, program aks uzunluunu belirleme
ilemini de kullancya brakr. Bu durumda aksn ikinci noktas belirlenmeden nce klavyeden L tuuna
baslr. Koordinat kutusundaki L hanesine aksn uzunluk deeri girilir ve enter tuuna baslr. Bylece
aksn uzunluu da belirlenir ve aksn ikinci noktas tklanr.
Yukarda anlatlan aks izimi serbest (al) aks izim yntemidir. ideCAD Statik programnda yatay ve
dey aks izimi iin kolaylklar mevcuttur. iz/Objeler/Aks/Aks tklanp aks komutu altrldnda
klavyeden boluk tuuna baslarak ya da aa kan aks yardmc toolbarndan Aks izim Tipini Deitir
ikonu tklanarak fare imleci yatay ve dey serbest aks izimi pozisyonlarna getirilebilir. Bu durumda
izim alannda tek bir nokta tklandnda, imlecin pozisyonuna gre bu noktadan geen yatay ya da
dey aks izilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, Aks snrna uzat(Ayarlar/Obje Ayarlar/Aks
Ayarlar) seeneinin iaretli olmasdr. Bu seenek iaretli ise aks, belirlenen aks snrlarna gre
otomatik olarak izilir. aretli deilse aks ksa bir para olarak izilir.
Yay eklinde erisel aks izimi
Erisel aks izimi iki yntemle yaplabilir. Bunlardan birisi Yay Aks, dieri de 3 Noktadan Yay Aks
komutunu kullanmaktr.
Yatay Aks
Dey Aks
Serbest Aks imleci
107
Yay Aks komutu kullanarak erisel aks izimi iin:
iz/Objeler/Aks/Yay Aks satrn veya Aks ikonunu tkladktan sonra aa kan yardmc toolbardan
Yay Aks ikonunu tklayn.
izim alannda bir noktaya tklayn. Bu nokta izeceiniz aks yaynn merkez noktas olacaktr.
Fareyi srkleyerek yayn yarapna ve balang noktasna karar verin ve ikinci bir noktay
tklayn. Bu ilem srasnda yarap belirlerken koordinat kutusunu da kullanabilirsiniz. kinci
tklamay yapmadan nce klavyeden L tuuna basn. Yarap deerini girin ve enter tuuna basn.
Fareyi srklediinizde imle merkezden girilen deer kadar gidecek ve izim alannda bir
ember grnts oluacaktr. Farenin sol tuunu tklayn ve aks izimine balayn.
Fareyi saat akrebinin tersi ynnde srkleyin ve aksn bitecei nokta zerine geldiinizde sol
tuu tklayn. Yay aksnz izilecektir.
3 Noktadan Yay Aks komutunu kullanarak erisel aks izimi iin:
iz/Objeler/Aks/3 Noktadan Yay Aks satrn veya Aks ikonunu tkladktan sonra aa kan
yardmc toolbardan 3 Noktadan Yay Aks ikonunu tklayn.
izim alannda aksn balang ve biti noktalarn farenin sol tuu ile tklayarak belirleyin.
Fareyi srklediinizde aksn sanal grnts fare hareketine bal olarak hareket eder. nc
noktay da farenin sol tuu ile tklayp belirlediinizde aks oluur.
Aks ofset
Aks Ofset, daha nce izilmi bir akstan belirli bir mesafede, o aksa paralel yeni bir aks tretmek iin
gelitirilmitir. Bu yntemle aks ara mesafeleri girilerek projedeki akslar ok seri bir biimde
retilebilir. ki ekilde kullanlabilir.
F
F
2
2
Yay Aks
rnekleri
108
En son izilen akstan teleyerek;
iz/Objeler/Aks/Aks satrn veya Aks ikonunu tklayn.
Aks yardmc toolbar ekrana gelecektir.
Aks toolbar zerindeki Aks Ofset toolboxuna istediiniz mesafeyi girin. Girilen deer pozitif ya da
negatif olabilir. Deerin pozitif ya da negatif olmas izilecek aksn mevcut aksn hangi tarafna
doru teleneceini belirtir. rnein; referans alnan aks yatay bir aks ise ve aks ofset mesafesi
pozitif ise, yeni aks mevcut aksn st tarafna izilir. Mesafe negatif girilirse, yeni aks mevcut aksn
alt tarafna izilir.
Aks Ofset ikonunu tklayn.
Aks izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise aksn adn deitirin veya enter tuuna baslarak
varsaylan ad onaylayn)
lemi tekrarlamak iin enter tuuna basn.
Aks Ofset kutusuna yeni deer girin.
Aks Ofset ikonunu tklayn.
En son izilen akstan, girilen deer kadar mesafede yeni bir aks izilecektir.
Yukarda anlatlan yntem akslar sral olarak girilirken ok pratik bir yntemdir. Ancak mevcut aks
sisteminin arasna yeni akslar ilave etmek de gerekebilir. Bu durumda mevcut akslardan herhangi
birine gre mesafe verilmesi gerekir. Bunun iin:
Referans olarak alacanz aks farenin sol tuu ile tklanarak sein.
Yukardaki anlatlan admlar uygulayn.
Yeni izdiiniz aksn mesafesi setiiniz aksa gre ayarlanacaktr.
Aks snr
Aks Snr, aks kenar (kontur izgisinin getii hat) ile aks etiketi (aks balonu) arasndaki mesafeyi
tanmlar. Aks Snr sayesinde izilen akslarn uzunluklar program tarafndan otomatik olarak ayarlanr.
Aks uzunluklarnn aks snrna gre otomatik olarak ayarlanmas iin, ilgili akslar iin aks ayarlarnda
Aks snrna uzat seeneinin iaretlenmi olmas gerekir. Programn default ayarlarnda bu seenek
iaretlidir.
109
Aks snr, kontur izgisine gre tanmlanr. Kontur izgisi deitirildii zaman aks snr da deiir.
Bunun sonucu olarak, aks snrna baml olan akslarn uzunluklar da deiir.

Aks snrn ayarlamak iin:
Deitir/Obje Edit/Aks Snr satrn tklayn.
Karnza Aks Snr Ayarlar diyalogu gelecektir.
Bu pencerede sol, sa, alt ve st aks snr mesafelerini girin. Bu mesafeler birbirinden farkl
olabilir.
Aks snr deiecektir.
Aks snr izgisinin ekranda gzkp gzkmemesi kullancnn seime baldr. Aks snr izgisini
ekranda grntlemek iin;
Genel Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Izgara ve snrlar sekmesinde Aks Snr satrn tklayn. nnde iaret varsa iaret kalkacaktr.
aret yoksa iaretlenecektir.
aretleyip, Tamam butonunu tklayn. izim alannda aks snr izgisi grnecektir.
A
A
C
C
1
1
Aks snr
Kontur izgisi
Aks snrna uzat
aktif
Aks snrna uzat
aktif deil
Aks snr
110
Aks snr izgisinin ekranda gzkp gzkmemesinin izimlere herhangi bir etkisi yoktur. Ekranda
grnse bile yazc/izici ktlarnda izilmeyecektir.
Aks izim teknikleri
Aks ta
Akslar tamak iin ta komutu kullanlr. Herhangi bir aks tamak iin:
Deitir/Ta satrn tklayn.
Fare imlecini tanacak aks zerine getirin ve sol tu ile tklayarak sein .
Aks seili hale geldikten (mavi renge dntkten) sonra, farenin sa tuunu tklayn. Fare
imlecinin ekli deiecektir.
Tekrar sol tuu tklayn ve fareyi izim alan zerinde kaydrn. Bu aamada aks istenilen
mesafeye tamak iin koordinat kutusundan uzunluk girebilirsiniz. Klavyeden L tuunu tklayn.
mle koordinat kutusu zerindeki L kutucuuna girer. Buraya aksn tanaca mesafeyi yazn ve
klavyeden enter tuuna basn.
Fareyi izim alannda aks tamak istediiniz yne kaydrn. Bu aamada klavyeden shift tuunu
basl tutarak fare imlecinin dik olarak hareket etmesini salayabilirsiniz. Aks belirlediiniz mesafe
kadar hareket edecek, bu mesafe snrlarnn dna kmayacaktr.
Aks istenilen yere getirilince farenin sol tuunu tklayn. Bylece aks tanacaktr.
Akslarn tanmas, bunlara bal objelerin durumunu da etkiler. Bir aks tannca, bu aksn dier
akslarla kesitii noktalar deiir. Akslarn kesiim noktalarnda bulunan dm noktalar da, yeni
kesiim noktalarna tanr. Bu dm noktalar ile birlikte, bunlara bal objeler de tanr, uzar veya
ekil deitirirler.
rnein; Tanan bir aksn zerindeki kolonlar, kiriler, duvarlar ve bu duvarlar zerindeki kap-
pencereler de aksla birlikte tanr. Bu duvar ve kirilere bal dier duvar ve kiriler uzar ya da ksalr,
deme ve mahaller byr ya da klr, mahallerin alanlar otomatik olarak gncellenir, i ve d
llendirmeler varsa bunlar da otomatik olarak gncellenir.
Aks kesiimlerinde yer almayan dm noktalar akslarn hareketinden etkilenmezler. Bu noktalarn da
aksla birlikte hareketini salamak iin, dm noktasndan geen ikinci bir aks izilerek tanacak aksla
kesitirilmelidir.
Tanan aks, tand yerde artk daha nce kesitii akslarla kesimiyorsa, bu aks zerindeki dm
noktalarna bal objeler, aksn tanmasndan etkilenmezler. Ancak daha sonra kontur izgileri
bytlp aksn nceden kesitii akslarla yeniden kesimesi salanrsa, Grnt/Yeniden Olutur
111
tklanr tklanmaz, aks tanmadan nce bu aks kesiimlerinde bulunan dm noktalar otomatik
olarak aks kesiimlerine tanrlar.
Aks etiketini (dairesini) ta
Akslarn pozisyonu birbirine yakn olduunda aks daireleri st ste denk gelebilir ve planda karklk
oluturabilir. Bu durumu gidermek iin aks dairesini ve yazsn baka bir konuma tamak
isteyebilirsiniz. Bunu iin Aks Etiketini Ta komutunu kullanabilirsiniz.
Toolbardan Aks ikonunu tklayn.
Aks Etiketini Ta ikonunu tklayn.
lgili aksa yaknlan ve aks dairesini tklayn.
Farenin imlecini srkleyerek aks dairesini dileiniz pozisyona getirin ve farenin sol tuunu tekrar
tklayn.
Aks dndr
Akslar dndrmek iin dndr komutu kullanlr. Herhangi bir aks dndrmek iin:
Deitir/Dndr ya da toolbardan Dndr ikonunu tklayn.
Fare imlecini dndrlecek aks zerine getirin ve sol tuu tklayarak dndrlecek aks sein.
Aks seili hale geldikten (mavi renge dntkten) sonra, farenin sa tuunu tklayn. Fare
imlecinin ekli deiir.
Farenin sol tuu ile dndrme merkez noktasn tklayn. Bu aks zerinde uygun bir nokta olabilir.
Fareyi srkleyerek dndrme kolunu belirlemek iin ikinci bir nokta tklayn. En son tklanan bu
iki nokta dndrme ekseni belirler. Fare srklendiinde, seilen aks belirlenen merkeze gre
dner. Bu aamada aks istenilen lde dndrmek iin koordinat kutusundan a girilebilir. A
girmek iin klavyeden A tuuna basn.
mle koordinat kutusundaki A kutucuuna girecektir. Buraya istediiniz a deerini (derece)
yazn ve enter tuuna basn.
izim alan zerinde fareyi hareket ettirdiinizde aks girdiiniz a kadar dnecektir. Bu dnme
global koordinat sistemine gre olacaktr. rnein; A koordinat kutusuna girdiimiz a 45
derece olsun. Bu durumda aksn eski as iptal olacak ve aks planda 45 derece aya gelecektir.
Bu aamada klavyeden boluk tuuna baslarak fare hareket ettirilirse, aks as deiecektir.
Boluk tuuna basldktan sonra a lokal olarak alglanr. Baka bir deyile girilen a deeri aksn
mevcut asna eklenir ve bu a aksn yeni as olur. rnein; aksn mevcut as 20 derece ise ve
112
koordinat kutusuna girilen deer 45 derece ise, aksn yeni as 20+45=65 derece olacaktr.
Aks istenilen pozisyona geldiinde farenin sol tuunu tklayarak dndrme ilemini tamamlayn.
Akslarn hareketi, bunlara bal objelerin durumunu da etkiler. Bir aks dndrlnce, bu aksn dier
akslarla kesitii noktalar deiir. Akslarn kesiim noktalarnda bulunan dm noktalar da, yeni
kesiim noktalarna tanr. Bu dm noktalar ile birlikte, bunlara bal objeler de tanr, uzar veya
ekil deitirirler.
aksla birlikte hareketini salamak iin, dm noktasndan geen ikinci bir aks izilerek dndrlecek
aksla kesitirilmelidir.
Dndrlen aks, dndrld yerde artk daha nce kesitii akslarla kesimiyorsa, bu aks
zerindeki dm noktalarna bal objeler, aksn dndrlmesinden etkilenmezler. Ancak daha sonra
kontur izgileri bytlp aksn nceden kesitii akslarla yeniden kesimesi salanrsa,
Grnt/Yeniden Olutur tklanr tklanmaz, aks tanmadan nce bu aks kesiimlerinde bulunan dm
noktalar otomatik olarak aks kesiimlerine tanrlar.
Aks-Kontur izgisi ilikisi
ideCAD Statik programnda akslar izilirken, aks uzunluklar otomatik olarak belirlenir (Aks Ayarlar
diyalogu, Genel Ayarlar sekmesinden Aks snrna uzat seenei iaretli ise). Aks uzunluunu
belirleyen parametreler Aks Snr ve Kontur izgileridir. Deitir/Obje Edit/Aks/Aks Snr
tklandnda Aks Snr Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Bu diyalogdan aks snrnn kontur izgisi sol, sa,
alt ve st noktalarna gre mesafeleri belirlenir. Aks snr kontur izgisine baldr. Kontur izgisi
deitirildiinde aks snr da deiir ve aks uzunluklar da buna bal olarak deiir.
Aks snr dna izilen akslarn uzunluklar otomatik olarak belirlenmez. Aks snr dna serbest (al)
aks komutu ile izilen akslarn uzunluu koordinat kutusu yardmyla kullanc tarafndan belirlenebilir.
Yatay ve dey aks izim komutlaryla izilen akslarn uzunluunu belirlemek ise mmkn deildir.
Bunlar standart uzunlukta ksa akslar olarak izilirler. Aks snr dna taan akslarn uzunluklarnn
program tarafndan otomatik olarak ayarlanmasn salamak iin kontur izgisi bu akslar da kapsayacak
biimde bytlmelidir. Kontur izgisini deitirmek iin:
Deitir/Obje Edit/Aks/Kontur izgileri tklanr.
Fare imlecinin ekli kontur izgisi izim moduna geer.
izim alannda istenilen noktalar farenin sol tuu ile tklanarak kapal bir poligon oluturulur.
Oluturulan kapal poligon yeni kontur poligonudur.
Dik al (dikdrtgen ya da karesel) kontur poligonu oluturabilmek iin fare imlecinin zgaraya
kilitlenme zelliinden faydalanlabilir. mlecin zgaraya kilitlenmesi iin Genel Ayarlar diyalogunda,
izim sekmesinde, kilitlenme ksmndaki Izgaraya Kilitlen kutucuunun iaretlenmesi yeterlidir. Bu
durumda fare imleci izim alanna tklandnda sadece zgara kesiim noktalarna atlayacaktr.
113
Kontur izgilerini tam yap snrlarna gre ayarlamaya almayn. Balangta kontur izgisini projenizi
tamamen iine alacak ekilde yaklak olarak ayarlayn. Aks, duvar, kolon, kiri, mahal vb. bilgi
girilerini yaptktan sonra sa tu mensnden Kontur Hesapla satrn tklayn. Program kontur
izgilerini tm katlarda yap snrlarna gre ayarlayacak, sonu olarak aks uzunluklar da otomatik
olarak ayarlanm olacaktr.
Akslarn llendirilmesi
Aksla d llendirme ile llendirilir. Akslar llendirmek iin llendirme ayarlarnda bulunan
Aks seeneini iaretlemek ve d llendirme yapmak yeterli olacaktr.
Akslar llendirmek iin;
Ayarlar/llendirme/llendirme Ayarlar satrn tklayn.
llendirme Ayarlar diyalogu alacaktr.
llendirme izgileri blmnde bulunan Aks satrn iaretleyin.
Sistemde daha nceden tanml deilse akslar tanmlayn.
Duvar, kiri, panel veya srekli temel iin d llendirme yapn.
D llendirmede akslar da llendirilecektir.
Akslarla zgara oluturmak
Yatay, dey ve eik akslar izildikten sonra, bu akslarn birbirlerini kestikleri noktalarda dm
noktalar oluur. te bu dm noktalar zgara vazifesi grr. Toolbardan D.N. Kilitlen butonu
tklanarak dm noktasna kilitlenme aktif hale getirilirse, fare imleci aks kesiim noktalarndaki bu
dm noktalarna atlar. Bu ekilde izimler kolayca oluturulabilir.
Akslarla oluturulmu zgarann baka bir avantaj da, zgara sistemindeki herhangi bir aks tanrsa, bu
aksa bal dier objeler de aksa baml olarak hareket ederler. Fakat aks silerseniz aks zerindeki
objeler silinmez. Baka bir deyile, akslar zgara olarak kullanldktan sonra istenirse silinebilir. Bu
zgara sistemi kullanlarak oluturulan elemanlarda herhangi bir deiiklik olmaz.
Aksn dier objelerle ilikisi
Akslarda yaplabilecek tama, dndrme gibi deiiklikler, bu akslarla ilikisi bulunan dier objeleri de
etkiler.
Akslar kesitirildiinde, kesiim noktalarnda dm noktalar oluur. Bu dm noktalarna bal
objeler ve bu objelere baml dier objeler, akslarn tanmas ya da dndrlmesinden etkilenirler.
Aks tandnda, dier akslarla kesiim noktalar deiir. Bu kesiim noktalarna bal objeler de bu
114
dm noktalar ile birlikte hareket ederler. Aks kesiim noktalarna bal olmayan dm noktalar,
akslarn hareketinden etkilenmez. Akslarn silinmesi halinde de dier objeler bundan etkilenmezler.
aksla birlikte hareketini salamak iin, dm noktasndan geen ikinci bir aks izilerek tanacak aksla
kesitirilmelidir.
Tanan aks, tand yerde artk daha nce kesitii akslarla kesimiyorsa, bu aks zerindeki dm
noktalarna bal objeler, aksn tanmasndan etkilenmezler. Ancak daha sonra kontur izgileri
bytlp aksn nceden kesitii akslarla yeniden kesimesi salanrsa, Grnt/Yeniden Olutur
tklanr tklanmaz, aks tanmadan nce bu aks kesiimlerinde bulunan dm noktalar otomatik
olarak aks kesiimlerine tanrlar.
Kolon
Kolon izim yardmclar
Kolon toolbar
Kolon toolbar iz/Objeler/Kolon (Dikdrtgen Kolon/Daire Kolon/Poligon Kolon) tklannca ekrana gelir.
Kolon toolbarnn zerinde, kolonlarla ilgili eitli komutlarn ikonlar yer alr. Bu ikonlar tklanarak
komutlara menlerde gezinmeden, tek tklamada ulalr.

Kolon toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr:
Dikdrtgen Kolon ikonu. Dikdrtgen kolon komutunu altrr. Kolon boyutlar Kolon Boyut
kutucuklarndan girilebilir.
Daire Kolon ikonu. Daire kolon komutunu altrr.
Poligon Kolon ikonu. Poligon kolon komutunu altrr. Poligon kolon ayarlarnda seili bulunan
poligon kolonu izer. stenilen poligon kolonu izmek iin nce poligon kolon ayarlarna girilip, ilgili
kolon buradan seilmeli, ya da poligon kolon ktphanesinde byle bir kolon bulunmuyorsa, poligon
kolon ayarlarnda izilip, poligon kolon ktphanesine eklenmelidir.
Kolon Bal ikonu. Kolon bal izer. Kolon bal kirisiz demeli sistemlerde kullanlan bir
elemandr.
Varsaylan Kaklkl Kolon ikonu. Kolon ayarlar diyalogundaki mevcut kaklk deerlerine gre kolon
izer. Kolon modundayken klavyeden 1 tuuna basarak da altrlabilir.
115
Kenara Yanak Kolon ikonu. Kolon ayarlarna girmeden, kenara yanak dikdrtgen kolon tariflemek
iin kullanlr. Kolon dm noktas kolonun sol kenarnn orta noktasnda yer alr. Dier kenara
yanak kolon iin, kolonun boyutlarn ters girmek gerekir. (rnein; 50/25 yerine 25/50). Kolon
modundayken klavyeden 2 tuuna basarak da altrlabilir.
Keye Yanak Kolon ikonu. Kolon ayarlarna girmeden, keden tanml dikdrtgen kolon tariflemek
iin kullanlr. Default olarak kolon dm noktas kolunun sol st kesinde yer alr. Kolon
modundayken klavyeden 3 tuuna basarak da altrlabilir.
Ortalanm Kolon ikonu. Ortalanm kolon iin kolaylk. Dm noktas kolonun tam ortasnda yer
alr. Kolon modundayken klavyeden 4 tuuna basarak da altrlabilir.
Simetri X ikonu. Tklandnda kolonun lokal X eksenine gre simetrisini alr. Ayn ilem klavyeden
boluk tuuna baslarak da yaplabilir.
Duvarlar Kolonlarla Bl ikonu. Basl pozisyonda ise, zerine kolon yerletirilen duvar, kiri, panel
objeleri, kolonun yerletirildii noktadan otomatik olarak ikiye blnr ve kolona balanr.
Kolonla Blnen Objeleri Otomatik Adlandr ikonu. Basl pozisyonda ise zerine kolon
yerletirildikten sonra blnen kiri ve panel objeleri otomatik olarak isimlendirilir.
Kolon boyut kutucuklar. Bu kutucuklara dikdrtgen kolon iin boyut deerleri girilir. izilecek
kolonun boyutlar kolon ayarlarna girmeden buradan ayarlanabilir. Kolon izilirken boyutlar planda
kolon sanal grntsnn olutuu ilk tklamadan sonra da deitirilebilir. Yaplan deiiklik annda
izime yansr.
Manto kenarn deitir ikonu. Glendirme projelerinde kolon elemanna manto yapar veya yaplan
bir mantonun kalnln deitirir.
Manto kenarn kaldr ikonu. Glendirme projelerinde, mantolanm kolon elemannn mantosunu
kaldrr.
Kolon Ayarlar ikonu. Kolon ayarlar diyalogunu aar. Bu diyalog kolonlarla ilgili parametreleri ierir.
Ayrca diyalog iinden poligon kolonlarla ilgili ilave parametreleri ieren Poligon Kolon Ayarlar
diyaloguna gei vardr.
Kolon klavye destekleri
Dikdrtgen ve poligon kolon iziminde boluk ve enter tular olduka ie yarar.
Dikdrtgen ve poligon kolon izilirken, klavyeden boluk tuuna baslrsa kolonun yn simetrik
olarak deiir. lk tklamadan sonra, fare hareket ettirildiinde kolon dm noktas etrafnda dner.
Boluk kullanlarak kolon istenilen konuma getirilir ve kolon ikinci bir tklama ile ya da enter tuuna
basldnda kolon izimi tamamlanr.
116
Kolon modundayken klavyeden 1, 2, 3, 4 tular srasyla, Varsaylan Kaklkl Kolon, Kenara Yanak
Kolon, Keye Yanak Kolon ve Ortalanm Kolon komutlarn aktif hale getirir.
Daire kolon izilirken kolon ap Kolon boyut kutucuunda ilk kutucukta girilir. Daire Kolon ikonu
tklandktan sonra daire kolonun merkezinin yer alaca nokta tklanr. Sanal daire grnts girilen
ap mesafesi kadardr. Fare hareket ettirildiinde kolon dm noktas etrafnda dner. Farenin sol
tuu tekrar tklandnda ya da enter tuuna basldnda daire kolon oluacaktr.
Kolon ayarlar diyalogu
Kolon ayarlar diyalogu, kolonlarla ilgili parametreleri ieren diyalogdur. Tek bana her trl kolon
parametresini iinde barndrmaz. Poligon ve daire kolonlarla ilgili bir ksm parametreler Poligon
Kolon Ayarlar diyalogundan ayarlanr. Bu sebeple Kolon Ayarlar diyalogunda, gerektiinde Poligon
Kolon Ayarlarna geii salayan Poligon kolon butonu mevcuttur.
Kolon ayarlarna mdahale etmek iin:
Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Ayarlar veya kolon izimi aktif iken toolbarda oluan Kolon Ayarlar
ikonunu sol tu ile tklayn.
Kolon Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Kolon Ayarlar diyalogunda istediiniz ayarlar yapn.
Yaplan ayarlara gre kolon izimini gerekletirin.
Yaplan kolon ayarlar izilecek kolonlar iin geerlidir. Mevcut (izilmi kolonlarn ayarlarn
deitirmek de mmkndr. Bunun iin;
Ayarlar deitirilecek kolonlar farenin sol tuu ile tklanarak seildikten sonra Deitir/Obje
zellikleri tklanr.
Ekrana gelen Kolon Ayarlar diyalogunda istenen deiiklikler yaplr ve tamam butonu tklanarak
diyalog kapatlr.
Yaplan deiiklikler seilen kolonlara uygulanacaktr.
Kolon ayarlar diyalogu, Genel Ayarlar, Yazlar, Statik/Betonarme, Mantolama ve Yap
Bileenleri olmak zere drt sekmeden oluur.
117
Kolon Ad: Kolon numaras girilir. Program bu rakamn nne S harfi getirerek kolonu isimlendirir.
Kolonlar izildikten sonra istenirse farkl biimde de isimlendirilebilir. Mutlaka S harfi kullanma
zorunluluu yoktur.
Aktif Tarama: Kolon iin geerli olan tarama tipidir. Tarama zerine tklandnda Tarama Ayarlar
diyalogu alr. Bu diyalogdaki tarama tablosundan tarama tipi seilir, tarama ve arka plan renk
seimleri yaplr. Tamam butonu tklanarak kapatldnda aktif tarama kutucuu yaplan seimlere gre
ekillenip renklenir.
Renk: Kolon kenar izgilerinin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk
paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge
Daire Kolon Nokta Says: Daire kolon ke noktas says girilir. Varsaylan deer 40tr. Girilebilecek
minimum deer 10dur. 10dan kk deer girilirse 10 olarak alnr. Tek say girilirse program +1
ilave eder. Baka bir deyile, rn. 11 girilirse, 12 olarak alnr.
izgi Tipi: Planda kolonu oluturan izginin izgi tipi seilir. Kutucuklarn sandaki aa ok butonlar
tklandnda izgi tipleri listesi alr. Bu listeden istenen izgi tipi farenin sol tuu ile tklanarak seilir.
Genilik/Ykseklik: Kolonun boyutlar girilir. Programda default olarak Genilik kolonun plandaki yatay
boyutunu (en), Ykseklik de plandaki dey boyutunu (boy) ifade eder. Kolonlar planda her trl
konumda (ada) bulunabilirler. Bu durumda boyutlardan hangisinin Genilik, hangisinin Ykseklik
olduunu anlamak iin, Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar sekmesinden Kolon akslarn iz seenei
iaretlenir. Planda kolonlarn her birinin dm noktalarndan kan oklar belirir. Bu oklar ilgili kolonun
lokal +X ynn gsterir. Okun gsterdii yndeki kolon boyutu Genilik, buna dik olan kolon
boyutu da Yksekliktir.
Kaklk X/Kaklk Y: Dikdrtgen kolonlar iin X ve Y kaklklar girilir. Kaklklar kolonun sol st
kesine gre verilir. Kaklk X ve Y sfr olduu zaman, kolon dm noktas kolonun sol st
kesinde yer alr. X kakla pozitif (+) deer girildii zaman, kolon yatay olarak sola doru kayar.
Negatif (-) deer girilirse, saa doru kayar. Y kakla pozitif (+) deer girilirse kolon dey olarak
yukarya doru, negatif (-) deer girilirse aaya doru kayar. Girilen kaklk deerlerine gre kolon
dm noktas kolonun iinde ya da dnda yer alabilir. Ancak kolon dm noktasnn kolon iinde
kalmasnda fayda vardr. Kaklk girilirken koordinatlar lokal olarak dnlmelidir. Bir rnekle
aklarsak; Boyutlar X=0.5 Y=0.25 olarak girilen bir kolonun plandaki dorultusu ne olursa olsun,
kaklklar kolon ayarlarnda belirlenen bu boyutlara gre olacaktr. Buradaki durumda X ekseni 50/25
boyutlarndaki kolonun 50 cmlik st kenarndan, Y ekseni de 25 cm lik sol kenarndan geer.
Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar sekmesinden Kolon akslarn iz seenei iaretlenirse, kolon
dm noktasna ok izilir. Okun gsterdii yn +X yndr. Kolon yerletirilirken dndrlrse,
koordinat takm da kolonla birlikte dner. Bu ekilde kolon kaklklarn ayarlamak son derece
kolaylar.
st Kot/Kot: st Kot ve Kot parametreleri kolonun st ve alt dm noktalarn ynetir. st Kot ve
Kot deerleri sfr olduu zaman, kolon alt dm noktas kat tabannda, st dm noktas kat
tavannda yer alr. Baka bir deyile kolon ykseklii kat yksekliine eittir. st Kot hanesine pozitif
(+) deer girilirse kolon st dm noktas girilen deer kadar yukarya kayar, kolon yukarya doru
118
uzar. Negatif deer girilirse kolon ksalr. Ayn ekilde Kot hanesine pozitif deer girilirse kolon dm
noktas girilen deer kadar yukarya doru kayar, dolays ile kolon ksalr. Negatif deer girilmesi
durumunda kolon alt dm noktas aaya kayaca iin, kolon boyu uzar. Kolonlara st Kot ve Kot
girilirken, katlar aras akmalar ya da sreksizlikleri nlemek iin dikkatli olunmaldr.
Eiklik: Kolon st ve alt dm noktalar arasndaki yatay mesafeyi belirler. Eik kolon tanmlamak iin
buraya deer girilir.
Byme Snrlar: Dikdrtgen kolonlarda kolon boyutlar deitirilirse, kolonun hangi ynlere doru
byyp klebilecei bu parametrelerle belirlenir. Kolonlar iaretli kutucuklarn belirttii ynler
dorultusunda byyp klebilir. Buradaki X, +X, -Y ve +Y ynleri kolona gre, lokal olarak
dnlmelidir. Ayarlar/Genel Ayarlar/ Genel Ayarlar sekmesindeki, Kolon akslarn iz seenei aktif
ise, planda kolonun dm noktasndan ok izilir. Bu ok ilgili kolonun lokal +X ynn gsterir.
Byme snrlar bu artlara gre belirlenmelidir.
Sva Var: Kolonlarda sva izilecekse iaretlenir. Bu seenek iaretliyse, kolon evresine Sva Kalnl
satrnda girilen deer kadar sva izilir. izilen svann rengi Sva Rengi satrnda ayarlanabilir. Kolon
duvar gibi baka sva atanabilen unsurlar birletiinde sva birleimleri otomatik yaplr ve
kesiimlerdeki fazla izgiler temizlenir. Svalar mimari objeler olduklar iin Kalp Plan modunda kolon
svalar izilmez.
Sva: Kolonlarn plandaki sva rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti
Sva Kalnl: Planda izilecek sva kalnl girilir. Sva seenei iaretlenirse geerli olur. Bu seenek
iaretlenmezse kolonlara sva izilmez. Kolon svalar sadece Mimari Plan modunda izilir. Svalar
mimari objeler olduklar iin Kalp Plan modunda kolon svalar izilmez.
Sva Rengi: Kolonun sva rengini, tkladnzda ekrana kan renk paletinden seebilirsiniz. Shift tuu ile
birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Burada girilen kalem kalnlk deeri sadece
pskrtmeli ploterlarda kullanlr.
izgi Tipi: Kolon svasnn planda grnen izginin izgi tipi ayarlanr. Dz, srekli, dz nokta vs izgi
tiplerinden biri listeden seilebilir.
Poligon Kolon: Bu buton tklanarak Poligon Kolon Ayarlar diyaloguna gei yaplabilir. Poligon Kolon
Ayarlar diyalogunda poligon kolonlarla ilgili parametreler ayarlanr. Geni aklama Poligon Kolon
Ayarlar diyalogu blmnde yaplmtr.
Materyal: Kolonlarn kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Kolon seilen materyal ile
kaplanr ve kat modelde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr.
Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal
ekleme ilemi Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr.
119
Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir. rnein; 1 metre girilirse seilen materyal dokusu
genilii 1 metre olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu
dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr.
Yazlar Sekmesi:
sim X/ sim Y: Kolon Ad yazsnn kolon sol st kesine gre X ve Y koordinatlar girilir. Yaz X
deeri pozitif girilirse isim yazs sola, negatif olursa saa kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa isim yazs
yukarya, negatif olursa aaya kayar.
Boyut X/Boyut Y: Kolon Boyut yazsnn kolon sa st kesine gre X ve Y koordinatlar girilir. Boyut
X deeri pozitif olursa boyut yazs sola, negatif olursa saa kayar. Boyut Y deeri pozitif olursa boyut
yazs yukarya, negatif olursa aaya kayar.
smin Yeri: Kolon isminin kolona gre yazlaca konumu diyalogtaki ekle gre belirleyin. Program
kolon oluturulduunda seilen konuma gre ismi yerletirecektir.
Boyutun Yeri: Kolon boyutunun kolona gre yazlaca konumu diyalogtaki ekle gre belirleyin.
Program kolon oluturulduunda seilen konuma gre ismi yerletirecektir.
sim ve boyut birlikte: Kolon ad ve boyutunun birlikte yazlmasn istiyorsanz iaretleyin.
sim Ykseklik, Renk ve Yaz tipi: Kolon ad yazsnn ykseklii girilir. Renk kutusu farenin sol tuu ile
tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu
braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem
kalnl ayarlanabilir. Hemen alttaki buton tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan
Kolon Ad Yazs, yaz tipi ayarlanr. Kolon yazlar sadece Kalp Plan modunda grnr. Yazlar yatay
olarak yazlr.
Boyut Ykseklik, Renk ve Yaz tipi: Kolon boyut yazsnn ykseklii girilir. Renk kutusu farenin sol tuu
ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde
tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem
Kolon Boyut Yazs, yaz tipi ayarlanr. Kolon yazlar sadece Kalp Plan modunda grnr. Yazlar
yatay olarak yazlr.
Statik/Betonarme Sekmesi:
Statik Materyal: Kolon elemannda kullanlacak statik materyali listeden sein. Statik materyal
betonarme eleman olarak Yap Aacnda Materyaller altnda tanmlanabilir.
Tanml kesit parametreleri: Elemann kesit ve geometrik zellikleri otomatik belirlenir ve bunlar
ynetmeliklere uygun deerlerdir. Bununla birlikte eleman kesit zelliklerini deitirmek isterseniz bu
satr iaretleyin ve ilgili deerleri programa verin. Program sfr braklan deerleri otomatik olarak
hesaplar, sfrdan farkl girileri, girilen deer kadar kabul eder.
120
2 aks atalet momenti : Eleman minr atalet momentidir. rnein 50/25 dikdrtgen bir kolonda 2 aks
atalet momenti 25.25.25.50 / 12 = olarak hesaplanr.
3 aks atalet momenti: Eleman majr atalet momentidir. rnein 50/25 dikdrtgen bir kolonda 3 aks
atalet momenti 50.50.50.25 / 12 olarak hesaplanr.
Burulma atalet momenti: Eleman burulma rijitliini tanmlayan atalet momentidir.
En kesit alan: Elemann kesit alan deeridir. rnein 50/25 dikdrtgen bir kolonda elemann en kesit
alan 50.25=625dir.
2 ynnde kesme alan: Eleman minr yndeki kesme alandr. 50/25 dikdrtgen bir kolonda
5/6.50.25 olarak alnr. Kesme alan= 5/6 . b . d
3 ynnde kesme alan: Eleman major yndeki kesme alandr. Kesme alan= 5/6 b d
Bu kolon konsol demeyi tayor: Kolon konsol bir demenin mesnedi ise bu seenek
iaretlenmelidir. Aksi durumda iaretlenmemelidir.
Donat korozyonu arpan: Yap performans analizinde kullanlan bir orandr. Bu satra yazlan oranla,
deprem ynetmeliinde belirtilen korozyon artlarna maruz kalm mevcut yaplarda, donatlarda
oluan ypranma, yapnn performans hesabnda dikkate alnabilir. Bu satrda tanmlanan deer,
elemanlar mevcut donat alanlaryla arplr ve arpm sonucunda bulunan deer donat alan olarak
dikkate alnr. YeniAlan=arpan*YeniAlan
Yetersiz kenetlenme boyu akma gerilmesi arpan: Elemanlarn elik akma gerilmesini azaltmak iin
kullanlr. Bu satra girilen deer, elemann ekil akma deeri ile arplr.
YenielikAkmaDeeri=arpan*MevcutelikAkmaDeeri
Daire kolon etriye tipleri : Etriye seildiinde, daire kolonda sadece etriye dizayn yaplacaktr. Etriye -
iroz seildiinde, daire kolonda hem etriye dizayn yaplacak hem de dey donatlar iroz ile
birbirine balanacak demektir.
Alt u sarlma blgesi uzunluu : Kolon sarlma blgeleri deprem ynetliinde belirtilen hususlara gre
otomatik bulunur. Sarlma blgelerinde, etriye sklatrmas yaplr.
Program bulsun seenei iaretlendiinde ynetmelik koullarna otomatik dzenleme yaplr.
Ancak, rnein su basman perdeleri veya yksek duvarlarn baland kolonlar iin alt sarlma blgesi
uzunluunun farkl bir deerde dzenlenmesi istenebilir. Bu durumda Tanml satrnda deer girilerek
kolon alt uu sarlma blgesi istenilen uzunlukta oluturulabilir. Uzunluk deerini kolon boyunda
verirseniz, kolonda tamamyla etriye sklatrmas yapm olursunuz.

121
oklu etriye dizayn : aretlenirse program kolonda ift etriye dizayn yapabilir demektir. ift etriye
dizayn, kolonun boyutlarna ve dey donat saysna bal olarak otomatik belirlenir. Kolonda ift
etriye dizayn yaplmad durumlarda ynetmelik koullarna gre iroz dizayn yaplr.
Aplikasyonda daima dnda detaylandr : Seenek iaretlendiinde kolon, kolon aplikasyon plannda
yerinde detaylandrlmaz, bunun yerine kolon, llendirilmi plan grnts eklinde izilir. Detay
alm ise pafta kenarnda ayrca gsterilir.
Mantolama Sekmesi:
Mantolama materyali: Mantolam blgesine ait statik materali listeden sein.
Kalnlk: Glendirilecek kolonun mantolama kalnl girilir. Program burada yazlan deer kadar
mantolama kenar oluturur.
Renk: Mantolamann planda grnen rengi buradan belirlenir. Fare ile kutucuklar tklayarak tarama
seeneklerinden istediinizi sein.
Eksenel yk kontrolnde kullanlacak alan:
Deprem ynetmelii ve TS500'de belirtilen eksenel yk kontrollerinde kolon alan olarak hangi
blgenin dikkate alnacan belirleyen seeneklerdir. Mantolama yaplan kolon iin 3 seenek
belirtilmitir. Sadece manto ksmn kullan, Sadece ekirdek ksmn kullan, Tamamn kullan.
Deprem ynetmeliinde bu kontrol Ac>=Nd/(0.5fck), TS500'de ise Ac>= Nd/(0.9fcd) olarak
belirtilmitir. Bu kontrol, kullancnn belirledii alan iin programda otomatik yaplacaktr. Mantolama
yaplmayan kolonlar iin, bu seeneklerin geerlii yoktur.
Alt uta etriye sklatrmas var: Lineer olmayan performans analiz iin gerekli bir bilgidir. ncelenen
yapya ait mevcut kolonun alt ucunda etriye sklatrmas var ise iaretlenir. Yoksa iaretlenmez.
st uta etriye sklatrmas var: Lineer olmayan performans analiz iin gerekli bir bilgidir. ncelenen
yapya ait mevcut kolonun st ucunda etriye sklatrmas var ise iaretlenir. Yoksa iaretlenmez.
Is Parametreleri Sekmesi:
Tanml s parametreleri : aretlendiinde eleman baznda T1 ve T2 s yklemelerini aktif hale getirir.
Is fark (T1) = T1 yklemesinin s fark verilir.
Rijitlik azaltma faktrleri : lgili eleman iin s hesabnda kulllanlacak rijitlik azaltma faktrn verilir.
Rijitlik Azaltmas Sekmesi
122
Bu sekme, sadece kiriler seilip Obje zellikleri ile kiri ayarlar aldnda grnr. Bu sekmede
kiriler rijitllikleri, deprem, dey, rzgar ve toprak itkisi yklemeleri iin ayr ayr belirli bir apan
deeriyle azaltlabilir. Rijitlik azaltmas, eleman elastisite modl ya da atalet momenti baznda
seenekli olarak uygulanabilir.
Yaplan seime gre azaltma faktr verilir ve azaltma faktrnn elastisite modl m yoksa atalet
momenti iin mi uygulanacan belirtilir.
Yap Bileenleri Sekmesi:
Yap Bileenleri Ekle : Detayl yap bileenleri metraj iin tanmlanan yap malzemelerini objeye atar.
Yap bileenleri butonunu tklayn.
Bileen Seimi diyalogu alacaktr.
Bu diyalogda, sol tarafta bulunan listeden malzeme ile ilgili klasr tklayn. Kullanmak istediiniz
malzemeyi tklayn.
Sa tarafta bulunan parametreleri ayarlayn.
Tamam butonu tklayn. Bileen Seimi diyalogu kapanacaktr. Yap Bileenleri sekmesinde
malzeme ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir.
Bileen seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr:
Kullanm blmnde ;
Deiiklik yok: Sz konusu obje iin atanacak malzemenin miktar, daha nce malzeme tanmnda
belirlendii byklkte kullanlmas istendii zaman iaretlenir.
Yzde oran: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn, ayn diyalogda bulunan
Deer 1 satrnda girilen deer kadar yzdesi ile kullanlmak istendii zaman iaretlenir. rnein,
malzeme miktar 70 ise, Deer 1 satrnda 40 yazyorsa, malzeme miktar %40*70 kadar
kullanlacak demektir.
Yeni tanml: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn yerine ayn diyalogda
bulunan Deer 1 satrnda girilen miktarn kullanlmas iin iaretlenir.
arpan: Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktar ile ayn diyalogda bulunan Deer
1 satrnda girilen deerin arpmn sonucunda bulunan deerin miktar olarak kullanlmas iin
iaretlenir.
Kesirli : Bu satr, daha nce malzeme tanmnda belirlenen miktarn ayn diyalogda bulunan Deer 1
ve Deer 2 satrlarnda girilen deerlerin oluturduu kesir deeri kadar kullanlmas iin iaretlenir.
Deer 1 pay Deer 2 paydadr.
123
Oranla: Malzemenin hangi lee alana, evreye, uzunlua vs- , blgeye -yan alan, st, kenar vs-
oranlanaca belirlenir. Oranla liste kutusunun ierii ilem yaplan objeye ve malzemenin lsne
gre otomatik belirlenir. rnein kolon iin ilem yaplyorsa farkl bir liste, ktphane iin ilem
yaplyorsa farkl bir liste, hacim ise farkl bir liste, alan ise farkl bir liste oluacaktr.
Oranla listesinde kolon objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr.
Kolon
l Listede kan Aklama
Sabit Bamsz Kullanlan sabit l, miktar olarak aynen
Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls, uzunluk deeri olarak aynen
evre Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile kolon evresi arplarak,
malzemenin uzunluu bulunacak
demektir.
Uzunluk
Ykseklik Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile kolonun ykseklii arplarak,
demektir.
Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls, malzemenin alan olarak aynen
Yan alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls, kolonun yan alanlarnn toplam
ile arplarak kullanlacak demektir.
Alan
En kesit alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls, kolonun en kesiti ile arplarak
Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan hacim
ls, malzemenin hacmi olarak aynen
Hacim
Hacim Malzeme tanmlanrken bulunan hacim
ls ile kolon hacmi arplarak
124
Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan say
ls, malzeme says olarak aynen
Say
Say Malzeme tanmlanrken bulunan say
Poligon Kolon ayarlar diyalogu
Poligon Kolon ayarlar, Poligon Kolon Ayarlar diyalogundan yaplr.
Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Ayarlar tklanr, Kolon Ayarlar diyalogundan Poligon Kolon butonunu
tklanr.
Poligon Kolon Ayarlar Diyalogu ekrana gelecektir.
Poligon Kolon Ayarlar diyalogundaki pencere ve parametreler unlardr:
Tasarm Penceresi: Arka plan siyah renkli izim penceresidir. Poligon kolonun grnts izlenir.
Poligon kolon ekrannda yeni butonu tklanarak bir kolon oluturabilir veya daha nce oluturulmu
kolonlardan biri zerinde deiiklik yapabilirsiniz. Poligon kolonun her ke noktasnda bir dm
noktas olacak ekilde oluturmal ve kolonun sadece ke noktalarnn koordinatlarn girmelisiniz.
Kolon zerinde var olan bir dm noktasnn koordinatn deitirmek iin imlecinizi dm noktas
zerine getirip farenizin sol tuunu tklayn. Dm noktasn yakalam olursunuz. mlecinizi ekran
zerinde hareket ettirdiinizde dm noktas da hareket eder diyalog kutusundaki X ve Y kutularna
dm noktasnn yeni koordinatn yazp Uygula butonunu tklayn. Dm noktanz yeni koordinatna
tanm olur. Kolonun herhangi bir kenarnda yeni bir dm noktas oluturmak iin kolon kenar
zerinde ift tklayn. Tkladnz yerde yeni bir dm noktas oluur. Bu dm noktasn, istediiniz
yere tayabilirsiniz. Kolon zerindeki bir dm noktasn silmek iin imlecinizi sileceiniz dm
noktas zerine getirin. Farenizin sol tuunu tklayarak dm noktasn yakalayn. Bu dm noktasn,
en yakn dm noktalarndan birinin zerine gtrp tklayn. Bylece dm noktasn iptal etmi
olursunuz.
X/Y: Poligon kolon ke noktalar tanrken, X ve Y kutucuklarndan nokta koordinat girilebilir.
Koordinat deerleri girilip Uygula butonuna basldnda, ilgili dm noktas verilen koordinatlara
tanr. Minr aks asn kullan seenei iaretlenirse, girilecek deerler minr koordinat dzlemine
gre alnacaktr.
Orijin: Orijin butonu, poligon kolonun orijinini deitirmek iin kullanlr. Poligon kolon izime,
herhangi bir noktasndan tutularak yerletirilir. Bu nokta kolonun orijin noktasdr. nce Orijin
butonu tklanr. Ardndan tasarm penceresinde bir nokta tklanr. Tklanan nokta orijine tanr ve
kolon da buna gre yer deitirir. Baka bir deyile, kolon dm noktas tariflenen orijin noktasnda
yer alr. Kolonun dm noktas, kolon tanm noktasdr.
125
Minr Aks As: Poligon kolon, planda herhangi bir ada olabilir. Bu nedenle, poligon kolonu
tanmlarken, sz konusu ada bulunan bir koordinat sistemine gre ke noktalarn belirlemek byk
avantaj getirecektir. Minr aks as, bu koordinat sisteminin asn belirlemeye yarar. Minr aks as
kullan kutucuu iaretlenirse kullanlr. Koordinat takm ve zgara sistemi girilen a kadar saatin tersi
ynnde dndrlr. Girilecek X ve Y deerleri de bu sisteme gre dikkate alnr.
Kolon Ad: allan poligon kolonun ad. Sadece kullanc asndan anlam ifade eder. izimlerde
kullanlmaz. Poligon kolonu tanmlayacak bir isim ya da cmle girilebilir. Girilmesi zorunlu deildir.
Izgara: Tasarm penceresindeki zgara ile ilgili parametrelerdir. Ak kutusu iaretlenirse, tasarm
penceresinde zgara grntlenir. Kilitlen iaretlenirse, tasarm penceresinde imle zgara noktalarna
atlar. Bu sayede koordinat deerleri girilmeden, zgara noktalarna atlanarak poligon kolonlar kolayca
oluturulabilir. X ve Y veri kutularna, zgara X ve Y aralklar girilir. Minr aks as kullanlrsa, zgara
sistemi de bu a orannda dner.
Zoom: Byt ve Klt butonlar tasarm penceresindeki grnty byltp kltr. Snrlar
butonu, izim snrlar iindeki alan grntler. Zoom butonu tklanp imle tasarm penceresi zerine
srklendiinde, imlecin eklinin deitii grlr. Bu aamada tasarm penceresi zerine farenin sol
tuu ile tklanrsa, tklanan nokta belli bir oranda bytlr. Tasarm penceresi zerine tklamadan
ikinci defa zoom butonu tklanrsa, tasarm penceresinin orta noktasna gre grnt yaknlar.
Yeni: Yeni butonu tklandnda karnza bir diyalog gelir . Program yeni alacak kolon dosyas iin bir
isim ister. sim girilip Tamam butonu tklandnda tasarm penceresinde yeni bir kolon grnts
alr. Girilen isim de kolon isim listesinde yerini alr.
Kaydet: Tklandnda bir diyalog alr. Buraya bir isim girilip tamam butonu tklandnda tasarm
penceresinde grlen (aktif) kolon poligon kolon ktphanesine kaydedilir ve kolon isim listesinde
yerini alr. Kaydedilen kolon ktphaneden silinmedii srece btn projelerde tekrar kullanlabilir.
Sil: Tasarm ekrannda grnen, kolon listesinde seili (aktif) kolonu, poligon kolon ktphanesinden
siler. Tklandnda Kolonu gerekten silmek istiyor musunuz? sorusu ekrana gelir. Soruya evet
butonu tklanarak yant verilirse kolon silinir. Silinen kolonu tekrar geri getirmek mmkn deildir.
Uyar: Tasarm penceresinde yaplan zoom ilemleri ile ilgili uyarlar bu satrda verilir.
Bulunduu mod
Kolon hem mimari plan modunda hem de Kalp Plan modunda bulunur. Her iki modda da kolon
izilebilir ve grntlenir. Yalnz, kolon isim ve boyut yazlar sadece kalp plannda grntlenir.
Kolon svas ise yalnz mimari modda grnr.
Modlar aras gei klavyeden shift+tab tuuna baslarak yaplabilir.
126
Kolon izimi
Dikdrtgen kolon
Projelerde kullanlan en yaygn kolon tipi dikdrtgen ve kare kolonlardr. Bu tip kolonlar izmek iin
Dikdrtgen Kolon komutu kullanlr.
Dikdrtgen kolon izmek iin:
Toolbardan Kolon ikonunu veya iz/Objeler/Kolon/Dikdrtgen Kolon satrn tklayn.
mle, deiecektir.
izim alannn herhangi bir noktasna veya obje kesiim noktalarna farenin sol tuunu tklayn.
Kolonun grnts ekranda belirecektir.
Boluk tuuna basarak ya da kolon toolbarndan simetri X ikonunu tklayarak, kolonun simetrisini
alabilirsiniz.
Kolon toolbarndaki kaklk butonlarn kullanarak farkl kaklkta kolon tanmlayabilirsiniz.
Kolon toolbarnda, kolon boyutlarn deitirebilirsiniz.
izim alannda herhangi bir nokta tklandktan sonra, fareyi hareket ettirerek kolonu kendi
etrafnda dndrebilirsiniz.
Kolon uygun pozisyona geldikten sonra farenin sol tuuna tklayarak ya da Enter tuuna basarak
kolon izimini bitirin. Kolon izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise kolonun adn deitirin veya
enter tuuna basarak varsaylan ad onaylayn)
Moddan kmak iin ESC tuuna basn.
izilen kolonun ayarlar, kolon ayarlarndaki mevcut ayarlar olacaktr. Kolon ayarlar kolon iziminden
nce deitirilebilecei gibi, kolon izildikten sonra da deitirilebilir. Kolon zelliklerini kolon
izilmeden nce ayarlamak iin Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Ayarlar tklanmal, alan kolon ayarlar
diyalogunda gerekli deiiklikler yapldktan sonra kolon izimi gerekletirilmelidir.
izilmi bir kolonun zelliklerini sonradan deitirmek iin ilgili kolon seilip, Deitir/Obje zellikleri
butonu tklanarak kolon ayarlarna girilmelidir. Bu durumda kolon ayarlarnda yaplan deiiklikler
sadece seili kolon ya da kolonlar iin geerli olacaktr.
izilen kolonun boyutlar Obje zellikleri komutuyla ile kolon ayarlarna girilerek deitirilemez. Kolon
boyutu deitirmek iin, Deitir/Obje Edit/Kolon Boyutlar komutu kullanlr.
127
Dikdrtgen kolon- Kenara yanak
Kenara yanak kolon, kolonun st kenarn kenara akk izerken, sol kenar ortalar. Kolon dm
noktas kolon sol kenarnn ortasnda yer alr. Kolon dik olarak kesien iki aksn kesiim noktasna
yerletirildiinde, kolon ayarlarnda Ykseklik olarak verilen kenar akslardan biri ile akr, dieri
tarafndan ortalanr. Kenara Yanak Kolon komutu, bu tr kolonlarn Kolon Ayarlar diyaloguna girilip
kaklk ayar yapmadan kolayca izilebilmesi amacyla gelitirilmitir.
Kenara yanak kolon izmek iin:
Kolon toolbar ekrana gelecektir.
Kolon toolbarnda bulunan Kenara Yanak Kolon ikonunu tklayn. Klavyeden 2 tuuna basarak da
komutu altrabilirsiniz.
Kolon toolbarndaki kaklk butonlarn kullanarak bu izimden vazgeebilir farkl kaklkta kolon
tanmlayabilirsiniz.
Dikdrtgen kolon - Keye yanak
Keye yanak kolon, kolon ayarlarndaki kakl ne olursa olsun, kolon kenarlarn akslara
aktrarak izer. Kolon dm noktas kolon kesinde yer alr (balangta sol st ke). Akslar
kolonun ke noktasndan geer. Keye Yanak Kolon komutu, bu tr kolonlarn Kolon Ayarlar
diyaloguna girilip kaklk ayar yapmadan kolayca izilebilmesi amacyla gelitirilmitir.
Keye yanak kolon izmek iin:
128
Alan kolon toolbarndan Keye Yanak Kolon ikonunu tklayn. Klavyeden 3 tuuna basarak da
tanmlayabilirsiniz.
alabilirsiniz.
Dikdrtgen kolon Ortalanm
Ortalanm kolon, kolon ayarlarndaki kakl ne olursa olsun, kolonu ortalayarak izmeye yarar.
Kolon dm (yakalama) noktas, kolonun tam ortasnda yer alr. Akslar kolon orta noktasndan geer.
Ortalanm Kolon komutu, bu tr kolonlarn Kolon Ayarlarna girilip kaklk ayar yapmadan kolayca
izilebilmesi amacyla gelitirilmitir.
Alan Kolon toolbarndan Ortalanm Kolon ikonunu tklayn. Klavyeden 4 tuuna basarak da
tanmlayabilirsiniz.
129
Daire kolon
Daire kolon izimi, dikdrtgen kolon iziminden farkldr. Daire Kolon izmek iin:
iz/Objeler/Kolon/Daire Kolon veya toolbardan Kolon ikonunu tkladktan sonra alan kolon
toolbarndan Daire Kolon ikonunu tklayn.
mlecin ekli deiecektir.
Kolon boyut kutucuunda Kolon Eni satrna daire kolonun apn girin.
Kolon toolbarndaki kaklk butonlarn kullanarak farkl kaklkl daire kolon seebilirsiniz.
izim alannda herhangi bir yeri veya bir dm noktasn tklayn.
Sanal daire grnts girilen ap mesafesi kadardr.
Fare hareket ettirildiinde kolon dm noktas etrafnda dnecektir.
Farenin sol tuu tekrar tklandnda ya da enter tuuna basldnda daire kolon oluacaktr.
Oluan daire kolonun rengi, yzey dokusu vb. parametrelerini mevcut kolon ayarlarndan
alacaktr.
Poligon kolon
Poligon kolonlar, dikdrtgen ve daire kolon tanm dndaki kolonlardr. Poligon kolonlar L, T eklinde
olabilecei gibi, en genel, al formlarda da olabilirler. Bu tipteki kolonlarn ekli ncelikle poligon
kolon ayarlarnda belirlenir. Tariflenen kolonlar poligon kolon ktphanesine kaydedilir. Oluturulup
poligon kolon ktphanesine kaydedilen bu kolonlar daha sonra iz/Objeler/Kolon/Poligon Kolon
komutu ile projede kullanlr.
Poligon kolon izmek iin:
iz/Objeler/Kolon/Poligon Kolon veya toolbardan Kolon ikonunu tkladktan sonra alan kolon
toolbarndan Poligon Kolon ikonunu tklayn.
130
Bu aamada herhangi bir poligon kolon seili deilse, program poligon kolon ayarlarna girecek
sizden bir poligon kolon semenizi veya oluturmanz bekleyecektir. Poligon kolon setikten
sonra Tamam butonu ile Poligon Kolon ayarlar diyalogunu kapatn.
Farenin imleci deiecektir.
izim alannda poligon kolonu yerletirmek istediiniz noktaya farenin sol tuu ile tklayn.
Poligon kolonun, varsaylan grnts ekranda belirecektir.
alabilirsiniz.
Poligon kolona dntr
Poligon kolon izmek iin pratik yntemlerden biri de poligon kolona dntr komutudur. izgiyle
oluturulmu poligon kolon konturunu poligon kolona dntrr. Aadaki ekilde grlen poligon
kolonu Poligon Kolona Dntr ile oluturalm.

Toolbardan Dm Noktalarna Kilitlen ikonunu tklayarak dm noktasna atlamay iptal edin.
Toolbardan Srekli izgi ikonunu tklayn.
izim alannda herhangi bir yeri sol tu ile tklayn. izginin ilk noktas belirlenecektir.
Zoom Pencere ile tkladnz noktay bytn.
L tuuna basn. 0.60 yazp enter tuuna basn. L satr krmzya boyanacak ve imle 0.60a
25 35
25
35
131
kilitlenecektir.
Shift tuunu basl tutun ve imleci saa doru kaydrn ve sol tu ile tklayn. izginin ikinci noktas
belirlenecektir.
L tuuna basn ve 0.25 yazp enter tuuna basn. Shift tuunu basl tutun ve imleci yukarya doru
kaydrn. Sol tuu tklayn.
L tuuna basn ve 0.35 yazp enter tuuna basn. Shift tuunu basl tutun ve imleci sola doru
L tuuna basn ve 0.35 yazp enter tuuna basn. Shift tuunu basl tutun ve imleci yukarya doru
L tuuna basn ve 0.25 yazp enter tuuna basn. Shift tuunu basl tutun ve imleci sola doru
Toolbardan Dm Noktasna Atla butonunu tklayarak dm noktasna atlamay an.
lk baladnz noktaya imleci gtrn ve imle ekli deitirince sol tu ile tklayn. Moddan
kmak iin klavyeden Esc tuuna basn.
Oluturduunuz izgilerin hepsini sein.
Deitir/Dntr/Kapal Poligonu Poligon Kolona satrn tklayn. Poligon kolon oluacaktr.
Poligon kolonu kayt etmek iin, poligon kolonu sein.
Toolbardan Obje zellikleri ikonunu tklayn. Aa kan Poligon Kolon ayarlarnda Poligon Kolon
butonunu tklayn. Sakla butonunu tklayp, bir isim verin.
Yukarda anlatlan yntemle her trl poligon kolon kolayca oluturulabilir. Eik kenarl, yamuk ekilli
kolonlar olutururken kolaylk olmas amac ile nce kolonun yer alaca noktadan geen akslar izilir.
Akslar paralel ve dik referans olarak kullanlarak, alarla uramadan poligon kolonun plandaki ekli
izgilerle kolayca izilir. Ortaya kan kapal poligon, poligon kolona dntrlr.
Eik kolon
Programda eik kolon oluturmak iin:
Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Ayarlar satrn tklayn.
Alan Kolon Ayarlar diyalogu, Genel Ayarlar sekmesinde Eiklik parametresine bir deer girin.
Burada girilecek deer kolon alt ve st noktalar arasndaki mesafeyi ifade eder.
132
Toolbardan Kolon ikonunu tklayn. mle kolon izim moduna geecektir.
mlecin ucundaki kolon n grnts ift kolon eklinde olacaktr. Bu grntlerden biri kolonun
altn, dieri kolonun stn gsterir.
izim alanna tklayn. mleci hareket ettirdiinizde eik kolon fare imlecinin hareketine bal
olarak dnecektir.
kinci bir tklama yaptnzda kolon yerleecektir.
Kolon Ayarlar diyaloguna tekrar girip buradaki Eiklik parametresini tekrar sfr girmediiniz srece
gireceiniz tm kolonlar (dikdrtgen, daire, poligon) eik kolon olacaktr.
Eiklik parametresi tanmlanm kolonlar iin ilgili kolonun ayarlarna sonradan girilerek deitirilemez.
Bu parametreyi mutlaka kolonlar tanmlamadan nce belirlemek gerekir.
Kolon mantolama
Kolon mantolama, kolonun tama gcnn arttrlmas iin kullanlan bir yntemdir. Kolonlarda oluan
hasar derecesine gre bir, iki, ya da drt taraftan mantolama yaplabilir. Mantolama, mevcut kolon
etrafna boyuna takviye donatsnn yerletirilmesi ve bu donatnn etriye ile sarlmas ve nihayetinde
mevcut kolonun evresinin beton dklerek kapatlmas ilemlerine denir. Kolonun mantolamas ile,
kolon enkesit alan artrlrken ayn zamanda donat yzdesi de bir miktar artrlm olunur.
Kolon mantolama izimleri programda kolon aplikasyonunda otomatik izilirler.
Manto kenarn deitir
Kolon mantolama programda Manto kenarn deitir komutu ile yaplr. Komut altrlr, kolonun
tklanan kenarna kalnlk deeri verilir ve komuttan kldnda program mantoyu tklanan kenar iin
oluturulur. Komut alrken kolon ortas tklanrsa, kolonun tm kenarlar iin tek bir kalnlk
verilebilir.
Toolbardan kolon ikonunu tklayn.
Manto kenarn deitir ikonunu tklayn.
Mantolama yapmak istediiniz kolonu herhangi bir kenarn veya kolonun ortasn tklayn.
Manto kalnl girin.
Tamam butonunu tklayn. Kolon mantosu oluacaktr.
133
Manto yaplm kolonun manto kalnln deitirmek iin de manto kenarn deitir komutu
kullanlr.
Manto kenarn kaldr
Manto yaplm kolonun mantosunu iptal etmek, Manto kenarn kaldr komutu kullanlr.
Toolbardan kolon ikonunu tklayn.
Manto kenarn kaldr ikonunu tklayn.
Mantolu kolonun herhangi bir kenarn veya kolonun ortasn tklayn.
Manto iptal edilecektir.
Kolon mantosu malzeme bilgileri ve pursantaj deerleri
Kolon mantosu ve ekirdek ksmn malzeme bilgileri proje genel ayarlarnda her biri iin ayrca
seilirler.
Ayarlar/Proje Genel Ayarlar satrn tklayn.
Srasyla beton ve elik snf sekmelerini tklayn ve srasyla kolon manto satrndan elik ve beton
snflarn listeden sein.
Kolon manto ksmnn betonarmesine ilikin minimum pursantaj deerleri kolon parametreleri
diyalogunda ayarlanabilir.
yarlar/Statik Materyaller satrn tklayn.
Kolon Mantolama satrnndaki kutucuu iaretleyip srasyla kolon manto stunundaki elik ve
beton snflarn listeden sein.
Kolon manto ksmnn betonarmesine ilikin minimum pursantaj deerleri kolon parametreleri
diyalogunda ayarlanabilir.
Betonarme/Parametreler/Kolon Parametreleri satrn tklayn.
Diyalogda mantolama yzdesi satrna istediiniz deeri girin.
Ayrca, ayn diyalogda "Minimum olarak kullan" seenei bulunmaktadr. Bu seenek iaretli deilse
program, mantolama yzdesi satrnda yazan pursantaj deeri kadar donaty mantoya koyar.
Minimum olarak kullan seenei iaretli ise, mantonun betonarme hesab yaplr ve hesap sonucuna
kan donat ile mantolama yzdesinde hesaplanan donat karlatrlr. Hangisi bykse o kadar
donar mantoya konur.
134
Kolon mantosu varken eksenel yk kontrol
Mhendis kolon mantosu oluturduunda ynetmeliklerde belirtilen eksenel yk kontrolleri srasnda
kullanlacak olan kolon alann kolon ayarlar diyalogunda belirtir. Deprem ynetmeliinde bu kontrol
Ac>=Nd/(0.5fck), TS500'de ise Ac>= Nd/(0.9fcd) olarak belirtilmitir.
Statik/Betonarme sekmesini tklayn.
Eksenel yk kontrolnde kullanlacak alan balndaki sadece manto olarak kullan, sadece
ekirdek ksmn kullan veya tamamn kullan seeneklerden projenize uygun olan iaretleyin.
Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.
Kolon izim teknikleri
Kolon boyutlar
Kolon Boyutlar komutu, seilen bir ve birden fazla kolonun boyutlarn tamamyla deitirme veya
belirli bir sayda attrmak veya belirli bir sayda azaltmak iin kullanlr. Dikdrtgen ve daire kolonlar
iin geerlidir. Herhangi bir kolonun boyutlarn bytmek ya da kltmek iin:
Kolon veya kolonlar sein.
Deitir/Obje Edit/Kolon/Kolon Boyutlar satrn ya da toolbardan Kolon Boyutlar ikonunu tklayn.
Uzun kenar dorultusu ve Ksa kenar dorultusu satrlarna istediiniz deeri girin. (rnein,
Uzun kenar dorultusu=50, Ksa kenar dorultusu =25 yazlrsa, kolon veya kolonlar 50/25 olur.
Uzun kenar dorultusu =+5, Ksa kenar dorultusu=-5 yazlrsa, kolonun veya kolonlarn uzun
kenar boyutu 5 artar, Ksa kenar boyutu 5 azalr) Eer setiiniz kolon ya da kolonlar daire
kolonsa Daire kolon yarap olarak (+) ya da (-) iareti ile birlikte ilave ya da karlacak deer ya
da iaretsiz yeni kolon yarap girin.
Bu diyalogdaki Kolonun Boyutlarn ters evir seenei iaretlenirse, seilen kolonlarn boyutlar ters
evrilir. Baka bir deyile, kolonun ksa kenar ile uzun kenar yer deitirir. Bu seenek dikdrtgen
kolonlar iin geerlidir.
Tm katlara uygula seenei iaretlenirse, yaplan boyut deiiklikleri seili kolonlar iin tm katlarda
uygulanr. Aksi durumda deiiklikler sadece kolonlarn seildii (aktif) katta geerli olur. Dier
katlardaki kolonlar deiiklie uramazlar.
135
Diyalogdan bir seferde hem kolon boyutlarn deitirmek, hem de kolon boyutlarn ters evirmek
mmkn deildir. Kolonun boyutlarn ters evir seenei iaretlenirse, boyut kutucuklarna yazlan
deerler geerli olmaz. Seilen kolonlarn sadece boyutlar ters evrilir.
Kolon trimle
Kolon Trimle komutu kolon kenarlarn deforme etmek iin kullanlr. Dikdrtgen ve poligon
kolonlarda geerlidir. Daire kolonlarda kullanlmaz. Bu yntemle poligon kolonlarn boyutlar da
rahatlkla deitirilebilir. Kolon trimle komutu ile trimlenen bir dikdrtgen kolon dikdrtgen kolon
zelliini kaybeder ve poligon kolon snfna girer. Kolon trimle komutunun kullanm aada
anlatlmtr:
Dikdrtgen kolon izin.
Deitir/Obje Edit/Kolon/Kolon Trimle satrn ya da toolbardan Kolon Trimle ikonunu tklayn.
Kolonu tklayn. Deforme edilecek (deitirilecek) kolon kenarn tklayn. Referans obje sein
(aks,kolon, duvar vb.)
Kolon Trimle Komutuna rnekler:
Soldaki ekli izin. Deitir/Obje Edit/Kolon/Kolon Trimle satrn ya da toolbardan Kolon Trimle ikonunu
tklayn.
S1 kolonunu tklayp sein ve kolonun sol kenarn tklayn.
Kirii tklayn. Sadaki ekil oluacaktr.
Poligon kolonlarn boyutlarn deitirmek iin:
Kolonun kenarn duvara
kadar uzatacaz.
S1
50/25
Kolon trimle
komutundan sonra
S1
50/25
136
ekli izin. Kolon trimle ikonunu tklayn.
S1 kolonunu tklayn. Kolon kenarn tklayn.
Aks tklayn. Poligon kolon aadaki ekilde grld gibi byyecektir.
Ayn yntemle poligon kolonlarn boyutlarn kltmek de mmkndr.
Kolona mesnetlenen konsol plak demeler
Balkon demeleri, sahanlklar gibi konsol davran gsteren plak demelerin bir kenar veya nemli
saylabilecek bir ksm kolona otuyorsa, , konsol demeyi tad bilgisi o kolonun ayarlarnda
tanmlanmaldr.
Kolonu sein.
Toolbardan obje zellikleri tklayn.
Kolon ayarlarnda statik/betonarme sekmesinde bu kolon konsol demeyi tayor seeneini
iaretleyin.
Tamam butonunu tklayn ve diyalogdan kn.
Kolonlarda sva
Kolon svalar kullancnn isteine bal olarak planda otomatik olarak izilir. Svalarn izilmesi iin:
Alan Kolon Ayarlar diyalogunda, Kolonlarda sva var seeneini iaretleyin.
S1
Aks
Bu kenar aksa
kadar uzatalm
S1
Aks
137
Sva kalnl kutucuuna sva kalnlk deerini girin.
Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn.
Bu ilemi yaptktan sonra izeceiniz kolonlar sval olacaktr. Eer kolonlar svasz izdiyseniz;
Planda ilgili kolonlar sein ve Deitir/Obje zellikleri satrn ya da toolbardan Obje zellikleri
ikonunu tklayn. Kolon ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Kolonlarda sva var seeneini iaretleyin ve sva kalnl girin.
Tamam butonunu tklayp diyalogdan kn.
Setiiniz kolonlar svanacaktr.
Kolon svalar sadece Mimari Plan modunda izilir. Kalp Plan moduna geildiinde svalar gzkmez.
Kalp plan modu ve mimari plan modu aras gei klavyeden shift+tab tuuna baslarak salanr.
Salkl kolon-duvar bileimlerinde, kolon ve duvar svalarnn bir btnlk oluturmas, trimlemelerin
doru biimde yaplm olmas gerekir. Kolon duvar birleimlerinde kolon ve duvar svalar birbirini
tamamlamyorsa, bu birleimin hatal olduunun gstergesidir. Byle bir durumda bileimi kontrol
etmek iin;
Deitir/Dm Noktas Ta satrn tklayn.
Fare imlecini kolon dm noktas zerine getirin ve sol tuu tklayn. Kolon dm noktasnn
rengi deiecektir. Bu renk deiimi dm noktasnn seildiinin iaretidir.
Farenin sa tuunu tklayn ve setiiniz kolon dm noktas zerine getirerek sol tuu tekrar
tklayn.
Fareyi srklediinizde kolon da imlece bal olarak srklenecektir. Doru yaplm bir
bileimde kolona bal duvarlarn da kolonla birlikte hareket etmesi gerekir. Eer hareket
etmiyorlarsa duvarlar kolona bal deildir.
ESC tuuna basarak dm noktas tama ilemini iptal edin. Dm noktas ilk noktasna geri
dnecektir.
Birleimde balant problemi tespit edilirse, duvarlar kolona tekrar balanmaldr. Mevcut duvarlar
tekrar kolona balamak iin U Noktas Edit komutu kullanlabilir;
Deitir/Obje Edit/U Noktas Edit satrn veya toolbardan U Noktas Edit ikonunu tklayn.
Fare imlecini duvar zerinde, duvarn ilgili ucuna yakn bir noktaya getirin ve sol tuu tklayn.
Duvarn ucu yakalanacaktr.
138
mleci hareket ettirdiinizde duvar da imlele birlikte hareket edecektir. mleci kolon dm
noktas zerine ya da kolon zerinde duvar balamak istediiniz noktaya getirin ve farenin sol
tuunu tklayn.
Duvar, tkladnz noktadan kolona balanacaktr.
Kolona balanan dier duvarlar iin de ayn ilemi uygulayn.
Duvarlar kolona balandklar zaman, kolon ve duvar svalar da birbirleriyle btnleecektir.
Kolon alt ve st kotlar
Kolonlarn alt ve st noktalar bulunduu katn tabannda, bulunduu katn tavanndadr. Programda
kotlara mdahale edilmezse, kolon kat tabanndan kat tavanna kadar uzanr ve kolon ykseklii kat
yksekliine eittir. Baz durumlarda (kademeli yaplarda vs.), baz kolonlarn yksekliklerini kat
yksekliinden farkl yapmak gerekebilir. Bunun iin Kolon Ayarlar/Genel Ayarlar sekmesindeki st
Kot ve Kot kutucuklarna deerler girmek gerekir.
st Kot ve Kot parametreleri kolonun st ve alt dm noktalarn ynetir. st Kot ve Kot deerleri
sfr olduu zaman, kolon alt dm noktas kat tabannda, st dm noktas kat tavannda yer alr.
Baka bir deyile kolon ykseklii kat yksekliine eittir. st Kot hanesine pozitif (+) deer (metre)
girilirse kolon st dm noktas girilen deer kadar yukarya kayar, kolon yukarya doru uzar.
Negatif deer girilirse kolon ksalr. Ayn ekilde Kot hanesine pozitif deer girilirse kolon dm
noktas girilen deer kadar yukarya doru kayar, dolays ile kolon ksalr. Negatif deer girilmesi
durumunda kolon alt dm noktas aaya kayaca iin, kolon boyu uzar.
Kolonlara st Kot ve Kot girilirken, katlar aras akmalar ya da sreksizlikleri nlemek iin dikkatli
olunmaldr. rnein; zemin katta st kot deeri olarak 1 girildiyse, 1. Katta ayn kolon iin kot deeri
1 (m) olmaldr. 1. Kattaki kolonun kot deeri sfr braklrsa kolonlar akacaktr. Yan ekilde zemin
katta st kot deeri olarak -1 (m) girildiyse, 1. Katta ayn kolon iin kot deeri -1 (m) olmaldr. 1.
Kattaki kolonun kot deeri sfr braklrsa kolonlar sreksiz olacak, zemin ve 1. Kattaki kolonlar
arasnda 1 metrelik bir boluk olacaktr.
Kolon dm noktas ve gelimi yakalama
Kolonlar yaplar itibar ile planda tek dm noktasna sahiptirler. Kolon dm noktas, verilen kolon
kaklklarna gre kolonun herhangi bir noktasnda, hatta kolonun dnda olabilir. Kolonlarn katlar
aras sreklilii bakmndan, birbiri ile sreklilik arz eden kolonlarn dm noktas koordinatlar her
katta ayn olmaldr. Dm noktas koordinatlar farkl kolonlar srekli olmazlar. Kolon girii
yaplrken buna dikkat edilmelidir.
Kolonlara kiri, duvar vb. objeler balanrken genelde dm noktalar kullanlr. Baka bir deyile, fare
imlecinin dm noktalarn yakalama zellii kullanlarak objeler kolonlara dm noktalarndan
balanr. Fakat baz durumlarda kiri ya da duvarlarn kolona dm noktas dnda herhangi bir
noktadan ya da ke noktasndan balanmas gerekebilir.
139
Fare imlecinin dm noktalarn yakalamas iin toolbardan Dm Noktalarna Kilitlen ikonuna
basmak gerekir. Bu ikon basl durumda iken obje izim modlarnda fare imleci kolon dm
noktalarna yaklatrldnda OK iaretine dnecek, dm noktasn tam olarak yakalayacaktr.
Bylece kolon dm noktasna herhangi bir objeyi balama ilemi kolayca yaplacaktr.
Ancak imle kolonun dm noktas dndaki kelerini yakalamaz. Yakalamasn salamak iin
Aralar/Yakalama/Gelimi Yakalama satrn tklamak veya toolbardan Gelimi Yakalama ikonunu
tklamak gerekir. Gelimi Yakalama ikonu ile birlikte, Dm Noktalarna Kilitlen ikonu da basl
olmaldr. Gelimi Yakalama, Dm Noktalarna Kilitlen ile birlikte alr. Gelimi Yakalama aktif iken,
obje izim modunda imle kolon kelerine yaklatrldnda iaret deitirerek, kolon kelerini
yakalar. Bylelikle objeleri kolonun herhangi bir kesine balamak mmkn olur.
ekil 1de grld gibi S2 kolonuna X ynnde srekli olmayan iki kiri birlemektedir. Bu
sistemin nasl tarifleneceini uygulamal olarak inceleyelim.
Kolonlar girin. S1 ve S2 kolonun dm noktalar sol alt kede, S3 kolonun dm noktas sol
st kede bulunmaktadr. K1 kiriini girmek iin, kiri butonunu tklayn. Fareyi kaydrarak S1
kolonuna ait dm noktasnn zerinde gelin -imle deiecektir - ve sol tuu tklayn. S2
kolonuna ait dm noktasnn zerine gelin ve boluk tuuna basarak kirii alttan tanml yapn,
sol tuu tekrar tklayn. Moddan kmak iin klavyeden Esc tuuna basn.
K2 kiriini girmek iin, farenin sa tuunu tklayn. Sa tu mensnde, komut tekrarn sein.
Fareyi S2 kolonun sa st kesine gtrn ve klavyeden ctrl tuunu basl tutun. mle
deiecektir. Ctrl tuuna basarak gelimi yakalamay aktif hale getirdik. Sol tuu tklayn. Ctrl
tuunu brakn. Fareyi S3 kolonuna ait dm noktasnn zerine kaydrn, imle OK iaretini
alnca sol tuu tekrar tklayn.
Kiri-kolon birleimi kolonun herhangi bir noktasndan olabilir. ekil 2
S1
50/25
S2
25/200
S3
50/25
K1 25/50
K2 25/50
ekil 1
140
Kolonlar girin. S1 dm noktas sol alt kede, S2 ve S3 kolonlarnn dm noktas sol st
kede bulunmaktadr.
K1 kiriini girmek iin, kiri butonunu tklayn. Fareyi kaydrarak S1 kolonuna ait dm
noktasnn zerinde gelin ve sol tuu tklayn. S2 kolonuna ait dm noktasnn zerine gelin ve
boluk tuuna basarak kirii stten tanml yapn, sol tuu tekrar tklayn. Moddan kmak iin
klavyeden Esc tuuna basn.
K2 kiriini girmek iin, farenin sa tuunu tklayn. S3 kolonuna ait dm noktasnn zerine
fareyi kaydrn, sol tuu tklayn. Fareyi aaya doru kaydrn ve klavyeden shift tuuna basl
tutun -dik modu aktif hale gelecektir, bylece dikey izebileceksiniz - S2 kolonun zerine gelince
sol tuu tekrar tklayn.
Moddan kmak iin Esc tuuna basn.
Poligon kolonun bir ok kesinde kiri-kolon birleimi olabilir. ekil3
S3
25/50
S2
300/25
S1
25/50
K
1

2
5
/
5
0

K
2

2
5
/
5
0

ekil 2
141
Yukardaki ekilde grlen sistem iin, gelimi yakalama ile kolonlarn istediiniz kesini yakalayabilir,
kirileri kolonlara balayabilirsiniz.
Dikdrtgen kolonun kaklk ve boyutlarn deitirmek
Dikdrtgen kolon kaklklar kolon ayarlar diyalogundan ayarlanabilecei gibi Kolon Boyutlar
komutlar da kullanlabilir.
Dikdrtgen kolonlarn kakln kolon boyutlar komutu ile deitirmek iin:
Kakl deitirilecek kolon veya kolonlar sein.
Deitir/Obje Edit/Kolon/Kolon Boyutlar satrn tklayn.
Kaklk X veya Kaklk Y satrlarna istediiniz deeri girin.
Kolonun kakl dier katlarda uygulanacaksa alt ksmdaki katlar listesinde ilgili kat veya katlar
iaretleyin.
Dikdrtgen kolonlarn kakln kolon ayarlar ile deitirmek iin:
Kakl deitirilecek kolon farenin sol tuu ile tklanarak seilir.
Kolon seildikten sonra, Deitir/Obje zellikleri tklanr.
Kolon Ayarlar diyalou ekrana gelir.
Kaklk X ve Kaklk Y kutucuklarna X ve Y kaklklar girilir. Kaklklar kolonun sol st
kesinde yer alr. X kakla pozitif (+) deer girildii zaman, kolon yatay olarak sola doru
kayar. Negatif (-) deer girilirse, saa doru kayar.
Y kakla pozitif (+) deer girilirse kolon dey olarak yukarya doru, negatif (-) deer girilirse
aaya doru kayar. Birim metredir. Girilen kaklk deerlerine gre kolon dm noktas
kolonun iinde ya da dnda yeralabilir. Ancak kolon dm noktasnn kolon iinde kalmasnda
fayda vardr. Kaklk girilirken koordinatlar lokal olarak dnlmelidir. Bir rnekle aklarsak;
Boyutlar X=0.5 Y=0.25 olarak girilen bir kolonun plandaki dorultusu ne olursa olsun,
S3
50/30
S2
S2
50/30
K1
K2
ekil 3
142
kaklklar kolon ayarlarnda belirlenen bu boyutlara gre olacaktr. Buradaki durumda X ekseni
50/25 boyutlarndaki kolonun 50 cmlik st kenarndan, Y ekseni de 25 cmlik sol kenarndan
geer. Kolon yerletirilirken dndrlrse, koordinat takm da kolonla birlikte dner. Bu ekilde
kolon kaklklarn ayarlamak son derece kolaylar.
Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr. Girilen kaklklar seilen kolona uygulanr.
Kolon kakl iin girilen deerler lokal kolon eksenlerine gre uygulanr. Bu sayede kolon
kaklklarn ayarlamak son derece kolaydr. Ayarlar/Genel Ayarlar/Genel Ayarlar sekmesinden Kolon
Akslarn iz seenei iaretlenirse, planda kolon dm noktasndan bir ok izildii grlr. Bu ok
sadece ekranda grnr. Ak braklsa bile izimlerde kmaz. Ok kolonun lokal X eksenini, ok yn
de +X ynn ifade eder. Kolon kaklklar bu lokal koordinat takmna gre dnlmelidir.
Dikdrtgen kolonun boyutlarn kolon boyutlar komutu ile deitirmek iin:
Boyutu deitirilecek kolon(lar) farenin sol tuu ile tklanarak sein.
Uzun kenar dorultusu ve Ksa kenar dorultusu satrlarna istediiniz deeri girin. (rnein,
Uzun kenar dorultusu=50, Ksa kenar dorultusu=25 yazlrsa, kolon veya kolonlar 50/25 olur.
Uzun kenar dorultusu=+5, Ksa kenar dorultusu=-5 yazlrsa, kolonun veya uzun kenar
boyutu 5 artar, ksa kenar boyutu 5 azalr)
Kolonun kakl dier katlarda uygulanacaksa alt ksmdaki katlar listesinde ilgili kat veya katlar
iaretleyin.
Bu diyalogdaki Kolon boyutlarn ters evir seenei iaretlenirse, seilen kolonlarn boyutlar ters
evrilir. Baka bir deyile, kolonun ksa kenar ile uzun kenar yer deitirir. Bu seenek dikdrtgen
kolonlar iin geerlidir.
Dikdrtgen kolonlarn boyutlarn kolon ayarlar ile deitirmek iin:
Kolon Ayarlar diyalou ekrana gelir.
Genilik ve Ykseklik satrlarna istenilen deerler girilir.
Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr.
Girilen boyutlar seilen kolona uygulanr.
143
Daire kolonun kaklk ve boyutunu deitirmek
Daire kolon kakl kolon ayarlarndan deitirilir. Daire kolon kakln deitirmek iin;
Kolon Ayarlar diyalogu ekrana gelir.
Kaklk X ve Kaklk Y kutucuklarna X ve Y kaklklar girilir. Kaklklar kolonun sol alt
kesinde yer alr. X kakla pozitif (+) deer girildii zaman, kolon yatay olarak sola doru
kayar. Negatif (-) deer girilirse, saa doru kayar. Y kakla pozitif (+) deer girilirse kolon
yukarya doru, negatif (-) deer girilirse aaya doru kayar. Birim metredir. Girilen kaklk
deerlerine gre kolon dm noktas kolonun iinde ya da dnda yer alabilir. Ancak kolon
dm noktasnn kolon iinde kalmasnda fayda vardr.
Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr. Girilen kaklklar seilen kolona uygulanr.
Kolon boyutlar komutuyla da daire kolonun kakl deitirilebilir.
Kakl deitirilecek daire kolonlar farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Kolon Boyutlar diyalogu ekrana gelecektir.
Kaklk X veya Kaklk Y satrlarna istediiniz kaklk deerini yazn. Yazlacak deerin nne
(+) ya da (-) iaretleri getirilirse, deer mevcut yarapa eklenir ya da mevcut yaraptan
kartlr.
Tamam butonunu tklayp diyalogu kapattnzda daire kolonun/kolonlarn kakl deiecektir.
Daire kolonun boyutu deitirilmek istendiinde kullanlacak komut Kolon Boyutlar komutudur.
Boyutu deitirilecek (bytlecek ya da kltlecek) daire kolonlar farenin sol tuu ile
tklayarak sein.
Kolon Boyutlar diyalogu ekrana gelecektir.
Daire kolon yarap kutucuuna yeni yarap deerini yazn. Yazlacak deerin nne (+) ya da
(-) iaretleri getirilirse, deer mevcut yarapa eklenir ya da mevcut yaraptan kartlr.
144
Tamam butonunu tklayp diyalogu kapattnzda daire kolonun/kolonlarn boyutu deiecektir.
Poligon kolonun kaklk ve boyutlarn deitirmek
Mevcut bir poligon kolonun kakl Poligon Kolon Ayarlarndan deitirilebilir. Bunun iin:
Kakl deitirilecek poligon kolonu farenin sol tuu ile tklanarak sein.
Deitir/Obje zellikleri satrn ya da toolbardan Obje zellikleri ikonunu tklayn.
Alan Kolon Ayarlar diyalogundan Poligon Kolon butonunu tklayn.
Poligon Kolon Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Buradaki Tasarm Penceresinde seilen poligon
kolon grntlenecektir.
Orijin butonunu farenin sol tuu ile tklayn.
Tasarm penceresi zerinde poligon kolonun dm noktasn tamak istediiniz noktaya farenin
sol tuu ile tklayn. (Noktalar yakalamak iin kolaylk olmas asndan buradaki zgara aralklarn
istediiniz gibi ayarlayabilir, zgaraya kilitlenme zelliinden faydalanabilirsiniz)
Poligon kolonun kakl deiecektir.
Tamam butonuna tklayarak nce Poligon Kolon Ayarlar diyalogunu, sonra da Kolon Ayarlar
diyalogunu kapatn.
Planda poligon kolonun kakl deiecektir.
Poligon kolon boyutlarn deitirmek iin iki ayr yntem kullanlabilir. Bunlardan birincisi Poligon
Kolon Ayarlarndan deitirmek, dieri de Kolon Trimle komutunu kullanmaktr. Poligon kolon boyutunu
poligon kolon ayarlarndan deitirmek iin:
Boyutlar deitirilecek poligon kolonu farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Deitir/Obje zellikleri satrn ya da toolbardan Obje zellikleri ikonunu tklayn.
Alan Kolon Ayarlar diyalogundan Poligon Kolon butonunu tklayn.
Poligon Kolon Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Buradaki Tasarm Penceresinde seilen poligon
kolon grntlenecektir.
Poligon kolonun her ke noktasnda bir dm noktas bulunur. Kolon zerinde var olan bir
dm noktasnn koordinatn deitirmek iin imlecinizi dm noktas zerine getirip farenizin
sol tuunu tklayn. Dm noktasn yakalam olursunuz. mlecinizi ekran zerinde hareket
ettirdiinizde dm noktas da hareket eder diyalog kutusundaki X ve Y kutularna dm
145
noktasnn yeni koordinatn yazp Uygula butonunu tklayn. Dm noktanz yeni koordinatna
tanm olur. Kolonun herhangi bir kenarnda yeni bir dm noktas oluturmak iin kolon
kenar zerinde ift tklayn. Tkladnz yerde yeni bir dm noktas oluur. Bu dm
noktasn, istediiniz yere tayabilirsiniz. Kolon zerindeki bir dm noktasn silmek iin
imlecinizi sileceiniz dm noktas zerine getirin. Farenizin sol tuunu tklayarak dm
noktasn yakalayn. Bu dm noktasn, en yakn dm noktalarndan birinin zerine gtrp
tklayn. Bylece dm noktasn iptal etmi olursunuz. Poligon kolon ke noktalarn tayarak,
kolonun boyutlarn deitirin.
Tamam butonunu tklayarak nce Poligon Kolon Ayarlar, sonra da Kolon Ayarlar diyaloglarndan
kn.
Poligon kolonun boyutlar planda da deiecektir.
Poligon kolon boyutlarn deitirmenin dier bir yolu da, Kolon Trimle komutunu kullanmaktr. Bu
yntem yukarda anlatlan ynteme gre daha pratiktir.
Aralar/Yakalama/Gelimi Yakalama satrn tklayarak, Gelimi Yakalama modunu aktif hale
getirin.
iz/Objeler/Aks/Aks satrn tklayn. Poligon kolonun deitirilecek kenarnn ke noktalarn
tklayarak, bu kenarla akk bir aks izin.
Farenin sa tuunu tklayarak komut tekrar yapn.
Alan aks toolbarndaki aks ofset toolboxuna kolonun boyutuna ilave etmek istediiniz uzunluk
deerini girin (metre) ve Aks Ofset ikonunu tklayn. lk izdiiniz akstan, girdiiniz deer kadar
mesafeye bir aks izilecektir. izilen bu aks kolon kenarn bu aksa kadar uzatmak iin
kullanacaz.
Deitir/Obje Edit/Kolon/Kolon Trimle satrn tklayn.
Poligon kolonu tklayn.
Deitirilecek kolon kenarn (zerine akk aks izilen kenar) tklayn.
En son izilen aks (aks ofset ile izilen) tklayn.
Kolonun belirtilen kenar aksa gelecektir.
Kolon boyutu deitirildikten sonra, izilen yardmc akslar silebilirsiniz.
Yukardaki ilem aadaki ekil destei ile anlatlmtr:
146
ekli izin. Kolon trimle butonunu tklayn.
S1 kolonunu tklayn. Kolon kenarn tklayn.
Aks tklayn. Poligon kolon aadaki ekilde grld gibi byyecektir.
Ayn yntemle poligon kolonlarn boyutlarn kltmek de mmkndr.
Yarm daire (yay) eklinde poligon kolon tanmlamak
Programda yarm daire eklinde poligon kolon oluturmann bir ka yntemi bulunmaktadr.
iz/lkel Objeler/Yay/Yay/merkez-yarap-alar satrn tklayn.
izim alannda fare ile tklayarak yarm daireyi izin.
Toolbardan Ofset butonunu tklayn.
Ofset deeri olarak poligon kolonun kalnl kadar girin.
Yay sein ve ofset komutunu uygulayn. ie iki yay oluacaktr.
Toolbardan izgi ikonunu tklayn.
Yaylarn ularn kapatn.
Yaylar ve izgileri sein.
Deitir/Dntr/Poligon Kolon satrn tklayn.
Aadaki yntem de kullanlabilir:
S1
Aks
Bu kenar aksa
kadar uzatalm
S1
Aks
147
iz/lkel Objeler/Yay/Yay/merkez-yarap-alar satrn tklayn.
izim alannda fare ile tklayarak yarm daireyi izin.
Yay sein ve Deitir/Dntr/Kirie dntr (panele dntr ya da duvara dntr de
olabilir) satrn tklayn. Para saysn verin ve tamam butonu tklayn.
Kirie dntrmedeki ama, kiri dm noktalarn izgi ile dolaarak poligon kolonun eklini
oluturmaktr.
Gelimi yakalama modunu aktif hale getirin ve srekli izgi ikonunu tklayn. Kiriin evresini,
kirie dntrerek oluturduunuz her bir dm noktasn yakalayarak dolan.
Kirie dntrerek oluturduunuz kirileri silin.
Yay silin. Sadece iziler kalacaktr. izgileri sein ve poligon kolana dntr satrn tklayn.
Yay
Yay
Kiri
parala
Yay
Kiri paralar ve
zerinde izgi var
148

Sonu yukardaki gibi olacaktr. Kolonu, poligon kolon ayarlarnda saklayarak ktphanenize
ekleyebilirsiniz.
Yarm daire kolonu panel objesi olarak tanmlamak iin:
Yayla (merkez-yarap-alarla) yarm daireyi izin.
Yay sein ve panele dntr satrn tklayn. Para saysn verin ve tamam butonunu tklayn.
Kolonlar tek tek seerek isimlendirmek
Kolonlar izilirken program tarafndan otomatik olarak isimlendirilirler. Kolon isimleri standart olarak
S1, S2, S3... biiminde arttrlr. stenirse, kolon girilerine balanmadan nce kolon ayarlarna girilir ve
kolon numaras nceden ayarlanr. Bundan sonra kolonlar sral olarak girilirse yeniden isimlendirmeye
gerek kalmaz.
Ancak kolonlar sral olarak girilmediyse ve isimler sraya sokulmak isteniyorsa;
Deitir/Obje Edit/Obje Adlandr satrn tklayn.
Alan diyalogda kullanlacak ilk kolon ismini girin. rnein, S1 (istee gre C1, K1 de olabilir.
Ancak kolonlar genelde S indisi ile gsterilirler.). Tamam butonu tklayp diyalogu kapatn.
Fare ile yeniden isimlendirilecek kolonlar, zerlerine tklayarak isimlendirme srasna gre sein.
Son kolon da seildikten sonra klavyeden Enter tuuna basn.
Kolonlar tklama srasna gre S1den balayarak isimlendirilir.
simlendirmeye istenen numaradan balanabilir. rnein; ilk isim olarak S12 verilirse, ilk tklanan kolon
S12, ikinci tklanan kolon S13 eklinde rakamlar arttrlarak isimlendirilir.
Sadece
izgiler
Poligon Kolon
S1
149
Kolonlar otomatik isimlendirmek
Kolonlar izilirken program tarafndan otomatik olarak isimlendirilirler. Kolon isimleri standart olarak
S1, S2, S3... biiminde arttrlr. stenirse, kolon girilerine balanmadan nce kolon ayarlarna girilir ve
kolon numaras nceden ayarlanr. Bundan sonra kolonlar sral olarak girilirse yeniden isimlendirmeye
gerek kalmaz.
Ancak kolonlar sral olarak girilmediyse ve isimler sraya sokulmak isteniyorsa;
Deitir/Obje Edit/Otomatik Adlandr satrn tklayn.
Otomatik Adlandrma Seenekleri diyalogu alacaktr. Bu diyalogta yapanz adlandrma
kriterlerine gre ilgili seenekleri iaretleyin. Tamam butonunu tklayn.
Kolonlar sein. (Hepsini Se komutunuyla kolonlarn hepsini seebilirsiniz.)
Alan diyalogda, Kolonlar sekmesinde, kullanlacak ilk kolon ismini girin. rnein, S1 (istee gre
C1, K1 de olabilir. Ancak kolonlar genelde S indisi ile gsterilirler.).
stee gre dier parametlerini verin ve Tamam butonu tklayp diyalogu kapatn.
Verdiiniz kriterlere gre kolonlar isimlendirilmitir.
simlendirmeye istenen numaradan balanabilir. rnein; ilk isim olarak S12 verilirse, ilk tklanan kolon
S12, ikinci tklanan kolon S13 eklinde rakamlar arttrlarak isimlendirilir.
Kolonda etriye sklatrma blgesi uzunluklar
Kolon sarlma blgeleri deprem ynetmeliinde belirtilen hususlara gre otomatik bulunur. Sarlma
blgelerinde ise etriye sklatrmas yaplr.
Kolon alt ve st ularnda oluturulan sarlma blgeleri uzunluu, en byk kolon boyutundan, 500
mm'den veya kolon temiz yksekliinin 1/6'sndan az olmayacak ekilde dzenlenir.
Bununla birlikte kolon sklatrma blgesi uzunluu manuel olarak da ayarlanabilir. zellikle su basman
perdelerinin baland veya ksm duvarlarn rld ksa kolonlarda, alt sklatrma blgesi uzunluu
istenilen bir deerde ayarlanabilir veya gerekirse kolonda tam sklatrma yaplabilir.

150
Kolon alt sklatrma uzunluu deerini deitirmek iin;
lgili kolonu veya kolonlar sein.
Kolonun stnde farenin sa tuunu tklayn ve alan mende zellikler satrn tklayn.
Kolon Ayalar diyalogu alacaktr. Statik/Betonarme sekmesini tklayn. Al u sarlma blgesi
uzunluu ksmnda, Program bulsun seenei iaretlendiinde ynetmelik koullarna otomatik
dzenleme yaplr.
Tanml sein ve deer girin.
Tamam tklayarak diyalogu kapatn.
Betonarmede kolonlara ilikin olumsuzluk uyarlar ve anlamlar
Analiz sonrasnda kolon betonarme diyalogunda kolon isminin olduu stunda baz uyarlar ksaltlm
simge halinde verilir. Bu uyarlar, ynetmelik asndan bir olumsuzluu bildirir.
Kolon betonarme diyalogunda verilen uyarlarn anlamlar unlardr.
B: Kolon-Kiri Birleim Kesme Gvenlii salamyor. Kiri genilii veya kolonun ilgili yndeki
boyutunu artrmak zm olabliir.
K: Kolon Orta Blgesi Kesme Gvenlii salamyor. Kolon boyutlar yetersiz gelmektedir.
E: Kolon Maksimum normal kuvvet kontrol salamyor. (Ndmax> 0.5Acfck) Kolon boyutlar yetersiz
gelmektedir.
M: Maksimum pursantaj deeri almtr. Kolon boyutlar yetersiz gelmektedir.
ab: Kolon TDY Madde 3.4.3.1'i salamyor demektir. Kolon ksa boyutunu arttrmak zm olabilir.
As(-) : Yetersiz donat durumu. Donat seiminde yeter byklkte donat ap iaretlenmemi olabilir.
Z: Kirisiz deme veya kiri radyede zmbalama dayanmn alyor. Plak kalnln arttrmak veya
balk pla tekil etmek zm olabilir.
Kolonun dier objelerle ilikisi
Kolonlar planda tek dm noktas bulunan dey tayc elemanlardr. Duvarlar, kiriler ve paneller
kolonlara, kolonun herhangi bir noktasndan balanabilirler. Duvar ya da kiri kolona hangi
noktasndan balanm olursa olsun, balant noktas kolon dm noktasdr. Kolon dm noktas
Deitir/Dm Noktas Ta komutu ile tandnda, kolona bal duvar ve kirilerin kolonla birlikte
hareket etmesi gerekir. Eer hareket etmiyorlarsa, ilgili obje kolona bal deildir. Bu gibi bir durumda
151
Deitir/U Noktas Edit komutu ile balant yeniden yaplmaldr. nk balantlar salkl yaplmazsa
deme olutururken sorunlar yaanr. Demeler ve mahaller ya oluturulamaz ya da yanl
oluturulur. Duvar ve kiriler demelerin snrlarn belirledikleri iin hatal balantlar demelerde
de sorunlara yol aar. Ayn durum deme ve mahal kenarlar iin de geerlidir.
Kolon-duvar birleimlerinin doru yaplp yaplmad svalardan belli olur. Kolon ve duvar svalarnn
btnlk oluturmas, svalarn kolon ya da duvarlar izgilerini kesmemesi gerekir. Bunun salanmas
iin, kolonun duvarlarla birletii noktada bir dm noktasnn oluturulmas, bu dm noktasnn
kolon ve bu kolona birleen duvarlarn ortak dm noktas olmas gerekir. Tek para bir duvarn
zerine bir kolon yerletirilecekse, ncelikle duvar kolonun yerletirilecei noktadan iki paraya
blnmeli ve kolon bu noktaya yerletirilmelidir. Kolon toolbarnda bulunan Duvarlar Kolonlarla Bl
ikonu duvar blme iini otomatik yapmaktadr. Duvarlar Kolonlarla Bl ikonu baslyla(aktifse) kolon
duvar zerinde tanmlannca kolonun altnda kalan duvar otomatikman ikiye blnr ve kolon-duvar
kesiimi tam anlamyla yaplm olunur. Bylece kolon-duvar izgileri ve svalar otomatik temizlenir.
Bu ikon basl deilse(inaktifse) kolon duvarn zerinde tanmlannca, kolonun altnda kalan duvar
blnmeyecek ve sva-izgi kesiimleri temizlenmeyecektir. Bu durumda ya duvar yeniden iki para
olarak tanmlanmal ya da U Noktas Edit ile duvar ucu kolona balanmaldr. Duvarlar Kolonlarla Bl
seenei ancak zel durumlar iin inaktif hale getirilmelidir.
Kolonlarn deme (mahal) iine yapt kntlar (diler) mahalin alanndan dlr. rnein; kolon
boyutlar bytlr (dolaysyla kolon dii byrse) mahal alan klr.
Tekil temeller yalnzca kolon altna tanmlanabilen elemanlardr. Tekil temel izebilmek iin ncelikle
kolonlara ihtiya vardr. Herhangi bir kolon silindiinde de, kolon altna tanml tekil temel (varsa)
silinir. Program bu konuda kullancya uyar mesaj iletecektir.
Kolon Bal
Kolon bal izim yardmclar
Kolon bal toolbar
iz/Objeler/Kolon/Kolon Bal tklandnda Kolon Bal Toolbar ekrana gelir. Kolon bal toolbarnn
zerinde, kolon balklar ile ilgili eitli komutlarn ikonlar yer alr. Bu ikonlar tklanarak komutlara
menlerde gezinmeden, tek tklamada ulalr.

Kolon bal toolbar zerindeki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr.
Dikdrtgen Kolon ikonu. Kolon izim komutunu altrr. Kolon komutu ile birlikte kolon bal
toolbar da kapanr ve kolon toolbar ekrana gelir.
152
Varsaylan Kolon Bal ikonu. Kolon bal ayarlarndaki kaklk deerlerine gre kolon bal izer.
Moddayken klavyeden 1 tuu da bu komutu altrr.
Kenara Yanak Kolon Bal ikonu. Kolon bal ayarlarna girmeden, kenara yanak kolon bal
tariflemek iin kullanlr. Moddayken klavyeden 2 tuu da bu komutu altrr.
Keye Yanak Kolon Bal ikonu. Kolon bal ayarlarna girmeden, keye yanak kolon bal
tariflemek iin kullanlr. Moddayken klavyeden 3 tuu da bu komutu altrr.
Ortalanm Kolon Bal ikonu. Ortalanm kolon bal iin kolaylk. Moddayken klavyeden 4 tuu
da bu komutu altrr.
Boyutlar Ters evir ikonu. Kolon bal boyutlarn ters evirir.
Kolon Balk Genilii kutusu. Kolon bal genilik deeri kolon bal ayarlarna girilmeden buradan
girilebilir.
Kolon Balk Ykseklii kutusu. Kolon bal ykseklik deeri kolon bal ayarlarna girilmeden
buradan girilebilir .
Kolon Bal Ayarlar ikonu. Kolon Bal Ayarlar diyalogunu aar. Kolon bal ile ilgili eitli
parametreler buradan ayarlanabilir.
Kolon bal klavye destekleri
Kolon bal izimi esnasnda kolon bal yerletirmek iin fare ile kolon zerine ilk tklamay
yaptktan sonra klavyeden boluk tuuna baslarak kolon bal boyutlar ters evrilebilir. Ayrca kolon
bal modundayken 1, 2, 3, 4 tular srasyla, Varsaylan Kolon Bal, Kenara Yanak Kolon
Bal, Keye Yanak Kolon Bal, Ortalanm Kolon Bal komutlarn altrr.
Kolon bal ayarlar diyalogu
Kolon balklar ilgili parametreler Kolon Bal Ayarlar diyalogunda yer alr. Kolon bal iziminden
nce kolon bal ayarlarna girip, kolon bal parametrelerini kontrol etmek, yaplmas gereken
deiiklikler varsa bu deiiklikleri yapmakta fayda vardr. Fakat bu ihmal edilse bile, izilen kolon
balklarnn ayarlar daha sonra da deitirilebilir. Kolon bal zelliklerini ayarlamak iin:
Ayarlar/Obje Ayarlar/Kolon Bal Ayarlar satrn tklayn.
Kolon Bal Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Diyalogda istediiniz ayarlar yapn.
Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn ve kolon bal izimini gerekletirin.
153
Kolon bal izimini gerekletirdikten sonra kolon balklarnn ayarlarn deitirmek isterseniz:
Ayarlarn deitirmek istediiniz kolon balklarn farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn.
Alan kolon bal ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn.
Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. Yaptnz deiiklikler semi olduunuz kolon
balklarna yansyacaktr.
Kolon bal ayarlar diyalogu iki sekmeden oluur. Bunlar sras ile Genel Ayarlar, leri Ayarlar
sekmeleridir.
Genel Ayarlar sekmesi:
Balk ad: Kolon balnn ad. Kolon bal girilirken, kolon bal adnn sonundaki rakam birer
arttrlarak kolon bal ad otomatik oluturulur. Kolon bal tanmlandktan sonra kolon bal adn
deitirmek mmkndr.
Renk: Kolon bal kenar izgilerinin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan
renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen
renge dnr. Sol tu shift tuu ile birlikte tklanrsa, ya da sa tu tklanrsa ilgili rengin kalem kalnl
ayarlanabilir.
Materyal: Kolon balklarnn kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Kolon bal seilen
materyal ile kaplanr ve kat modelde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu
zerine tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo
gelir. Materyal ekleme ilemi Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr.
Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir (metre). rnein; 1 girilirse seilen materyal dokusu
Kot: Kolon balnn st yzeyinin kat tavanna gre kotunu ifade eder. Negatif (-) ya da pozitif (+)
deer girilebilir.
Boyut X/Boyut Y: Kolon balnn boyutlar girilir . Programda default olarak Boyut X kolon balnn
plandaki yatay boyutunu (en), Boyut Y de plandaki dey boyutunu (boy) ifade eder. Kolon balklar
bal bulunduklar kolonlara baml olarak planda her trl konumda (ada) bulunabilirler.
Kaklk X/Kaklk Y: X ve Y kaklklar girilir. Kaklklar kolon balnn sol st kesine gre verilir.
Kaklk X ve Y sfr olduu zaman, kolon bal sol st ke noktas kolon dm noktas ile akr. X
kakla pozitif (+) deer girildii zaman, kolon bal yatay olarak sola doru kayar. Negatif (-) deer
girilirse, saa doru kayar. Y kakla pozitif (+) deer girilirse kolon bal dey olarak yukarya
doru, negatif (-) deer girilirse aaya doru kayar.
154
Ykseklik: Kolon balnn dey (z ynndeki) ykseklii.
Tabla ykseklii: Kolon bal zerine yerletirilecek yatay tablann ykseklii (kalnlk).
Tabla Boyut X/ Tabla Boyut Y: Tablann X ve Y ynlerinde kolon balna ilave edilecek boyutu.
rnein; kolon bal X boyutu 1.5 girilmise ve Tabla Boyut Xde 0.2 girilirse, Tablann X ynndeki
boyutu 1.5+0.2=1.7 metre olacaktr.
leri Ayarlar Sekmesi:
Ad Yazs Ykseklik: Kolon bal ad yazsnn ykseklii girilir. Renk kutusu farenin sol tuu ile tklanp
tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu
Kolon Bal Ad Yazs, yaz tipi ayarlanr. Yazlar yatay olarak yazlr.
Boyut Yazs Ykseklik: Kolon bal boyut yazsnn ykseklii girilir. Renk kutusu farenin sol tuu ile
Kolon Bal Boyut Yazs, yaz tipi ayarlanr. Yazlar yatay olarak yazlr.
Yaz X/Yaz Y: Kolon Bal Ad yazsnn kolon bal sol st kesine gre X ve Y koordinatlar girilir.
Yaz X deeri pozitif girilirse isim yazs sola, negatif olursa saa kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa isim
yazs yukarya, negatif olursa aaya kayar.
Boyut X/Boyut Y: Kolon Bal Boyut yazsnn kolon bal sa st kesine gre X ve Y
koordinatlar girilir. Boyut X deeri pozitif olursa boyut yazs sola, negatif olursa saa kayar. Boyut Y
deeri pozitif olursa boyut yazs yukarya, negatif olursa aaya kayar.
Bulunduu mod
Kolon bal hem mimari plan modu, hem de kalp plan modunda girilebilir. Kalp plan modunda
girilen kolon balklar kolon st ucunda yer alr. Bu kolon balklar kirisiz (mantar) demeli
sistemlerde kullanlrlar. Mimari plan modunda girilen kolon balklar kolon alt ucunda yer alrlar.
Bunlar da kirisiz (mantar) radye temel sistemlerinde kullanlrlar.
Mimari Plan Modu/Kalp Plan Modu aras gei klavyeden Shift+Tab tularna birlikte baslarak
salanabilir.
155
Kolon bal izimi
Kolon bal
Kolon bal izebilmek iin ncelikle tanmlanm kolonlara ihtiya vardr. nce kolonlar izilir ve
kolon balklar bu kolonlar zerine yerletirilirler. Kolon bal iziminden nce Ayarlar/Obje
Ayarlar/Kolon Bal Ayarlar satrn tklayarak kolon bal ayarlar diyaloguna girmek ve izilecek
kolon bal ile ilgili ayarlar kontrol etmekte fayda vardr. Kolon bal izmek iin:
iz/Objeler/Kolon/Kolon Bal satrn tklayn.
Fare imlecini kolon baln yerletirmek istediiniz kolon zerine srkleyin ve farenin sol
tuunu tklayn.
Kolon bal X ve Y boyutlar birbirinden farkl ise bu aamada klavyeden boluk tuuna basarak
boyutlar ters evirebilirsiniz.
kinci defa farenin sol tuunu tkladnzda kolon bal yerleecektir.
Bu ekilde baka kolonlar zerine de kolon bal yerletirme ilemine devam edebilirsiniz.
Moddan kmak iin klavyeden Esc tuuna basn ya da farenin sa tuuna tklayp alan menden
iptal satrn tklayn.
Ortalanm kolon bal
Ortalanm kolon bal, kolonun kolon balnn tam ortasna oturduu durumdur. Kolon bal
ayarlarna girilip kaklk ayar yapmadan ortalanm kolon bal izme kolayl iin Ortalanm Kolon
Bal komutu gelitirilmitir. Ortalanm kolon bal izimi yapmak iin:
Alan Kolon Bal toolbarndan Ortalanm Kolon Bal ikonunu tklayn.
Fare imlecini kolon bal yerletirmek istediiniz kolonun zerine getirin ve tklayn.
Kolon balnn sanal grnts ekranda belirecektir. Bu aamada kolon bal toolbarndaki
kolon bal genilii ve kolon bal ykseklii kutucuklarndaki deerleri deitirmek sureti ile
izmekte olduunuz kolon balnn boyutlarn ayarlayabilirsiniz.
Klavyeden boluk tuuna basarak kolon balnn boyutlarn ters evirebilirsiniz. (Eni ve boyu
birbirine eit kolon balklarnda bu ilem geersizdir)
Kolon baln istediiniz duruma getirdikten sonra farenin sol tuunu ikinci kez tklayn. Hzl
izim modu aksa kolon bal izilecektir. (Hzl izim modu Ctrl+H tularna birlikte baslarak
156
alp kapatlabilir). Hzl izim modu kapalysa program sizden kolon bal adn onaylamanz
bekleyecektir. Kolon bal adn klavyeyi kullanarak deitirebilirsiniz. Farenin sol tuunu bir kez
daha tkladnzda kolon bal ortalanm olarak izilecektir.
Keye yanak kolon bal
Keye yanak kolon bal, kolonun tekil temelin kelerinden birine oturduu durumdur. Kolon
bal ayarlarna girilip kaklk ayar yapmadan keye yanak kolon bal izme kolayl iin Keye
Yanak Kolon Bal komutu gelitirilmitir. Keye yanak kolon bal izimi yapmak iin:
Alan Kolon Bal toolbarndan Keye Yanak Kolon Bal ikonunu tklayn.
daha tkladnzda kolon bal keye yanak olarak izilecektir.
Kenara yanak kolon bal
Kenara yanak kolon bal, kolonun kenarnn kolon balnn kenarlarndan birine, ilgili kenar
ortalayarak akt durumdur. Kolon bal ayarlarna girilip kaklk ayar yapmadan kenara yanak
kolon bal izme kolayl iin Kenara Yanak Kolon Bal komutu gelitirilmitir. Kenara yanak
kolon bal izimi iin:
Alan Kolon Bal toolbarndan Kenara Yanak Kolon Bal ikonunu tklayn.
157
daha tkladnzda kolon bal kenara yanak olarak izilecektir.
Kiri
Kiri izim yardmclar
Kiri toolbar
Kiri Toolbar, iz/Objeler/Kiri tklandnda ekrana gelir. Kiri toolbarnn zerinde, kirilerle ilgili eitli
komutlarn ikonlar yer alr. Bu ikonlar tklanarak komutlara menlerde gezinmeden, tek tklamada
ulalr.

Kiri toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr.
Kiri ikonu. Kiri komutunu altrr.
Erisel Kiri ikonu. Erisel formda kiri izer.
Yay Kiri ikonu. Yay formda kiri izer.
Dairesel Kiri ikonu. Dairesel formda kiri izer.
Srekli Yay kiri ikonu. Ard ardna, srekli formda yay kiri izer.
Kaklk ikonu. Kiriin bak ynne gre alttan, stten, ortadan tanmlamak iin kullanlr. Ayn ilem
klavyeden boluk tuuna baslarak da yaplabilir.
Kesiimlerle Bl ikonu. Basl ise, kiri-kiri, kiri-panel kesitiinde, kesien objelerin kesiim
noktalarndan otomatik olarak blnerek birbirlerine balanmalarn salar.
Blen Objeyi Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise izilecek kiri objesi kestii objelerden paralara
ayrlr ve en soldaki paradan balanarak otomatik olarak isimlendirilir.
158
Blnen Objeleri Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise kiri tarafndan blnen objeler otomatik olarak
adlandrlr.
Kolonlarla Blnen Objeleri Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise kolon tarafndan blnen objeler
otomatik olarak adlandrlr.
Objelere Eim Ver ikonu. Kiri, deme ve kolon sistemini verilen a veya eime gre eer.
Kiri ikonu. Kiri Ayarlar diyalogun aar.
Kiri klavye destekleri
Kiri izimi esnasnda, kiriin ilk noktas izim alannda tklandktan sonra ekranda kiriin sanal bir
grnts oluur. Fare hareketine bal olarak bu sanal kiri grnts de ekil deitirir. Bu esnada
klavyeden Boluk tuuna baslarak izilmekte olan kiriin alttan, ortadan yada stten tanml olmas
salanabilir.
Kiri izerken koordinat kutusu kullanlarak kiriin balang/biti noktalarnn koordinatlar, kiri
uzunluu ya da kiriin plandaki as belirlenebilir. Koordinat kutusundaki X ve Y kutucuklarndan
nokta koordinatlar, L kutucuundan uzunluk, A kutucuundan a (derece) girilebilir. Bu kutucuklara
veri girmek iin fare ile tklamak yerine, ksaca klavyeden X, Y, L ve A tularna baslarak girilebilir.
Kiri ayarlar diyalogu
Kirilerle ilgili parametreler Kiri Ayarlar diyalogunda yer alr. Kiri iziminden nce kiri ayarlarna
girip, kiri parametrelerini kontrol etmek, yaplmas gereken deiiklikler varsa bu deiiklikleri
yapmakta fayda vardr. Fakat bu ihmal edilse bile, izilen kirilerin ayarlar daha sonra da deitirilebilir.
Kiri zelliklerini ayarlamak iin:
Mimari plandaysanz toolbardan Mimari Plan/Kalp Plan ikonunu tklayarak kalp plan moduna
gein.
Ayarlar/Obje Ayarlar/Kiri Ayarlar veya Kiri ikonunu tklandktan sonra ekrana gelen Kiri
Toolbarndan, Kiri Ayarlar butonunu tklayn.
Kiri Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Kiri Ayarlar diyalogunda istediiniz ayarlar yapn.
Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn ve kiri izimini gerekletirin.
Kiri izimini gerekletirdikten sonra kirilerin ayarlarn deitirmek isterseniz:
Ayarlarn deitirmek istediiniz kirileri farenin sol tuu ile tklayarak sein.
159
Deitir/Obje zellikleri ikonunu tklayn.
Alan kiri ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn.
Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. Yaptnz deiiklikler semi olduunuz kirilere
yansyacaktr.
Kiri ayarlar diyalogu yedi sekmeden oluur. Bunlar sras ile Genel Ayarlar, Yazlar ve Yaz Tipleri,
Statik/Betonarme, Donatlar, atlam Kesitler/Korozyon ve Yap Bileenleri sekmeleridir.

Kiri Ad: Buraya girilen rakamn nne K indisi getirilerek kiri ad oluturulur (K1, K15 gibi). Program
bu isimleri kirilerin izili srasna gre arttrr. Kiri isimleri kiriler izildikten sonra da deitirilebilir.
Deitirilen kiri isimleri K indisli olmak zorunda deildir. Herhangi bir isim kullanlabilir.
Genilik: Kiri genilii girilir. Kiri genilii, kiriin plandaki geniliini ifade eder. Sarkk kirilerde kiri
genilii kiri yksekliinden daha kk, yatk kirilerde ise daha byktr.
160
Ykseklik: Kiri ykseklii girilir. Kiri ykseklii kat tavanndan balayarak aaya doru kiriin
yksekliini belirler. Kiri ykseklii girilirken kat ykseklii ve alttaki duvar ykseklikleri gz nne
alnmaldr. Zira bu ykseklikler kullanc kontrolndedir. Program herhangi bir otomatik ayarlama
yapmaz.
Kot: Kiri st yznn kat tavanndan llen dey mesafesi (kotu). (+) ya da () deer olabilir. Ters
kiri iin (+), dk kiri iin () girilir.
Sa u kotu: Kiri sa ucu iin kot deeri girilir. Bu parametre eik kiri tariflemek iin kullanlr.
Aktif Tarama: Kiri iin geerli olan tarama tipidir. Tarama zerine tklandnda Tarama Ayarlar
diyalogu alr. Bu diyalogda, tarama tipleri tablosundan istenen tarama tipinin zerine farenin sol tuu
ile tklanarak tarama tipi seilir. Tarama rengi ve zemin rengi kutucuklarnn zerine farenin sol tuu ile
kalnl ayarlanabilir. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar diyaloguna geri
dnlr. Aktif tarama kutucuunda seilen tarama tipi seilen renklerle grntlenir.
Renk: Kiri kenar izgilerinin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti
dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Kalem kalnlklar
ekranda fark edilmez. izim kada izdirilirken geerlidir.
Alt/st/Orta/Tanml: Kiriin nereden tanml olacan belirleyen seeneklerdir. Kiriin iki ucundaki
dm noktalarn birletiren sanal kiri aks, bak ynne gre kiriin st kenar ile akacaksa st, alt
kenar ile akacaksa alt, kiriin tam ortasndan geecekse orta seenei iaretlenir. Sanal kiri aks
baka bir hattan geecekse Tanml seenei iaretlenir ve alttaki veri giri kutucuuna, kiri st
kenarna gre mesafe girilir. Verilen mesafe kiri kalnlndan fazla olmamaldr.
Materyal: Kirilerin kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Kiri seilen materyal ile
Yazlar Sekmesi:
Bu sekmede kiri isim ve boyut yazlarnn kiriin neresinde yer alaca belirlenir. Kiri isim ve boyut
yazlar birlikte ya da ayr yazdrlabilir, kiriin iinde ya da stnde yer alabilir. sim ve boyut yazlarnn
birlikte yazlmas iin sim ve Boyut Birlikte seeneinin iaretlenmesi gerekir.
sim X/Yaz Y: Kiri Ad yazsnn kiri sol st (yaz kiriin stndeyse) ya da alt kesine (yaz kiriin
iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Yaz X deeri pozitif girilirse yaz kenardan saa doru,
negatif girilirse sola doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa aaya kayar.
161
Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. sim ve boyut birlikte yazdrlyorsa yazlar
bu koordinatlara gre yerletirilir.
Boyut X/Boyut Y: Kiri Boyutu yazsnn kiri sa st (yaz kiriin stndeyse) ya da alt kesine (yaz
kiriin iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Boyut X deeri pozitif girilirse yaz kenardan sola
doru, negatif girilirse saa doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa
aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. sim ve boyut birlikte
yazdrlyorsa kullanlmaz.
Yaz Tipleri Sekmesi:
Kiri Ad Ayarlar ve Kiri Boyutu Ayarlar eklinde iki ksma ayrlr. Kiri Ad Ayarlar blmndeki
parametreler kiri ad yazsn, Kiri Boyutu Ayarlar blmndeki parametreler de kiri boyutu yazsn
ynetir.
Ykseklik: Yaz ykseklii girilir .
Renk: Yaz rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan
renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu
seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem
kalnl ayarlanabilir.
Yaz rengi satrnn hemen altndaki buton tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan
yaz tipleri ayarlanr. Yaz tipi ve yaz efekti seilir. Seilen tip ve efekte gre rnek yaz rnek
penceresinde grlr. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar diyaloguna geri
dnlr.
Statik Materyal: Kiri elemannda kullanlacak statik materyali listeden sein. Statik materyal
2 aks atalet momenti : Eleman minr atalet momentidir. Kiri elemanlarnda sfrdr.
3 aks atalet momenti: Eleman majr atalet momentidir. rnein 50/25 dikdrtgen bir kiriin 3 aks
atalet momenti 50.50.50.25 / 12 olarak hesaplanr. Deme bal kirilerde kiri atalet momenti
tablal kesit zelliklerine gre hesaplanr.
162
En kesit alan: Elemann kesit alan deeridir. rnein 50/25 dikdrtgen bir kiri elemann en kesit alan
50.25=625dir.
2 ynnde kesme alan: Eleman minr yndeki kesme alandr. 50/25 kirite 5/6.50.25 olarak alnr.
Kesme alan= 5/6 . b . d
d1: Kirilerde, sol mesnedin rijit kolunun mesafesidir. Program bu deeri otomatik hesaplamaktadr.
Aksi bir deerle allmayacaksa, sfr braklmaldr.
d2: Kirilerde, sa mesnedin rijit kolunun mesafesidir. Program bu deeri otomatik hesaplamaktadr.
Aksi bir deerle allmayacaksa, sfr braklmaldr.
Pilye As: Kiri pilyesinin ka derece ile krlaca girilir. Pilye, kolon yznden moment sfr noktasna
kadar getirilir ve buraya yazan deer kadar krlr.
Pilye/Toplam min: Kirite, aklktaki toplam donat alannn minimum yzde kann pilye olarak
dzenleneceini belirler. Bu deer, donat seiminde tanmlanabilinen dz ve pilye aplar ile analiz
ayarlarnda tanmlanabilinen "iki donat arasndaki minimum mesafe" , "donat marj" ve "Donat
seimine izin verilen kombinasyon aral" ile beraber kullanlr.
Pilye/Toplam max: Kirite, aklktaki toplam donat alannn maksimum yzde kann pilye olarak
dzenleneceini belirler. Bu deer, donat seiminde tanmlanabilinen dz ve pilye aplar ile analiz
ayarlarnda tanmlanabilinen "iki donat arasndaki minimum mesafe", "donat marj" ve "Donat
seimine izin verilen kombinasyon aral" ile beraber kullanlr.
Uygunluk ya da denge Burulmas: aretlendiinde kirilerdeki burulma kontrol uygunluk burulmas
durumuna gre kontrol edilir. Td=Tcr alnr. aretlenmediinde kiri denge burulmasna gre
kontrol edilir.
Tcr=Kesitin burulmada atlama dayanm
Td=Kontrolde kullanlan burulma momenti deeri
Uygunluk burulmas = Eer bir sistemde burulma momentinin bulunmas denge iin zorunlu
deilse, bu burulma uygunluk burulmasdr.
Seenek iaretli deilse kirilerdeki burulma kontrol denge burulmas durumuna gre kontrol edilir.
Td=Tdhesap
Tdhesap=Analiz sonrasnda bulunan en byk tasarm burulma momenti
163
Denge burulmas=Yap eleman ve sistemi dengeyi salamak iin burulma momentine gereksinimi
varsa, burulma denge burulmasdr.
Bu kiri konsol demeyi tayor: Kiri konsol bir demenin mesnedi ise bu seenek iaretlenmelidir.
Aksi durumda iaretlenmemelidir.
ift Etriye: Kirie ift kiri parametrelerinde tanmlanabilen etriye art dnda ift etriye isteniyorsa
tklanarak iaretlenir.
Pilyesiz dizayn: Seenek iaretlenirse kirilerde pilye dizayn yaplmaz. st ve alt dz donatlandrma
ile kiri donatlandrlr.
ift Pilye: Kirite ift pilye krlmas isteniyorsa bu seenek tklanarak iaretlenmelidir.
Duvar Yk: Listeden uygun duvar ykn seiniz. Listedeki duvar ykleri yk ktphanesinde
tanmlanm yklerdir. Bu deerlerden farkl bir deeri duvar yk olarak belirtmek isterseniz, listeden
kullanc tanml satrn sein ve uygun deeri verin. Deer, kiriin zerinde bulunan duvarn 1
metresindeki arl olarak tanmlanmaldr.
Buraya girilen deerlerin dikkate alnmas iin Proje Genel Ayarlarnda dier bal altnda kiri ykleri
grubunda bulunan "Kullanc Tanml Yk" seeneinin aktif hale getirilmesi gerekmektedir. Bu seenek
aktifse ve gerekten kiriin zerinde duvar bulunuyorsa, duvar yk satrna mutlaka deer girilmelidir.
Aksi durumda duvar ykleri sfr hesaplanr. Proje Genel ayarlarnda "ideCAD Mimari duvarlarndan
al" seenei aktif hale getirilirse, ideCAD Mimari programnda kiriin zerinde tanmlanm duvarn
arl program tarafndan otomatik olarak kirie verilir. ideCAD Mimari duvarlar kullanlacaksa,
Kullanc Tanml Yk seenei inaktif duruma getirilebilir.
ideCAD Mimari duvarlarndan al seenei ile Kullanc tanml yk seeneklerinin ikisi birden ayn
anda aktif hale getirilebilir. Bu durumda, ideCAD Mimari programnda kiriin zerinde tanmlanm
duvarn arl ile kullancnn tanmlad duvarn arl toplanarak kullanlr
Duvar yk deeri girilirken aadaki forml uygulanabilir:
Duvar Yk[kg/m]= Duvar Arl[kg/m
2
] x ( kat ykseklii[m] - st katn kiri ykseklii[m] )
Hareketli yk: Kiri zerinde tanmlabilecek ekstra ilave hareketli yktr. Kirie sistemin dnda ekstra
yk tanmlanacaksa kullanlabilir. Listeden uygun deeri seiniz. Listedeki ykler yk ktphanesinde
tanmlanm yklerdir. Bu deerlerden farkl bir deeri yk olarak belirtmek isterseniz, listeden
kullanc tanml satrn sein ve uygun deeri verin.
Is Parametreleri Sekmesi:
Tanml s parametreleri : aretlendiinde eleman baznda T1 ve T2 s yklemelerini aktif hale getirir.
164
Rijitlik azaltma faktrleri : lgili eleman iin s hesabnda kulllanlacak rijitlik azaltma faktrn verilir.
atlam Kesitler/Korozyon Sekmesi:
TDY 3.2.3 maddesini uygula : TDY 2007 Madde 3.2.3 gre tayc Sistem Hesabnda Kullanlacak
Kesit Rijitlikleri Blm 2'de verilen yntemlerle yaplacak tayc sistem hesabnda atlamam
kesite ait kesit rijitlikleri kullanlacaktr. Ancak, kendi dzlemleri iindeki perdelere saplanan kirilerde
ve ba kirili (boluklu) perdelerin ba kirilerinde atlam kesite ait deerler kullanlabilir.
Perdenin kendi dzleminde her iki taraftan balanan kirilerde bu seenek aktif hale getirilirse, kiriin
atlalet momenti %50 orannda otomatik olarak azaltrlr.
Komple sklatrma: Kirilerde etriye sklatrmas deprem ynetmelii koullarna gre yaplr.
Ynetmelie gre sklatrma blgesi, kolon yznden itibaren kiri derinliinin 2 kat kadar bir
mesafede oluturulur. Bu seenek iaretli ise, ynetmelik koullarna ve kiri uzunluuna baklmakszn
kirite komple etriye sklatrlmas yaplr.
Donat korozyonu arpan : Yap performans analizinde kullanlan bir orandr. Bu satra yazlan oranla,
dikkate alnr.
YeniMevcutAlan=arpan*MevcutAlan
Yetersiz bindirme ve kenetlenme arpan: Yap performans analizinde kullanlan bir orandr. Mevcut
yaplar iin kullanlr. Deprem ynetmeliinde tanmlanan yetersiz bindirme ve kenetlenme olan
elemanlarn elik akma gerilmesini azatmak iin kullanlr. Bu satra girilen deer, elemann elik akma
deeri ile arplr.
YeniFyk=arpan*MevcutFyk
Sol uta etriye sklatrmas var: Nonlineer performans analiz iin gerekli bir bilgidir. ncelenen yapya
ait sz konusu kiriin sol ucunda etriye sklatrmas var ise iaretlenir. Yoksa iaretlenmez.
Sa uta etriye sklatrmas var: Nonlineer performans analiz iin gerekli bir bilgidir. ncelenen yapya
ait sz konusu kirii sa ucunda etriye sklatrmas var ise iaretlenir. Yoksa iaretlenmez.
TS500 atlak Snr: Kiri elemanlarnn atlak kontrol iin hangi st snrn dikkate alnaca ilgili
seenek iaretlenerek belirlenir. st snr deerleri TS500de belirtilen deerlerdir.
TS500 Sehim Snrlar: Sehim kontrol st snrlarn veriniz. Deerler TS500'den alnmtr. "Sehim
denetle" seenei iaretlenirse, "sehim art sehim denetimi gerektirmeyen ykseklik koulu salansa"
da kirilerde ani ve zamana bal sehim denetimi yaplr.
165
Rijitlik Azaltmas Sekmesi
Bu sekme, sadece kiriler seilip Obje zellikleri ile kiri ayarlar aldnda grnr. Bu sekmede
kiriler rijitllikleri, deprem, dey, rzgar ve toprak itkisi yklemeleri iin ayr ayr belirli bir apan
deeriyle azaltlabilir. Rijitlik azaltmas, eleman elastisite modl ya da atalet momenti baznda
seenekli olarak uygulanabilir.
Yaplan seime gre azaltma faktr verilir ve azaltma faktrnn elastisite modl m yoksa atalet
momenti iin mi uygulanacan belirtilir.
Ksmi Rijitlik Sekmesi
Bu sekme, sadece kiriler seilip Obje zellikleri ile ayarlar arldnda grnr. Kiri sol ve sa
ularndaki serbestlik/ankastrelik durumunu deitirmek iin kullanlabilir. Ynetmelie uygun tasarm
iin normal durumlarda mdahale etme gerei olmayan bu parametrelere, gereksinim duyduunuzda
ilgili yndeki seenei iaretleyerek deitirebilirsiniz. i, elemann sol ucu, j elemann sa ucudur. Yay
deeri bydke ilgili u daha az deplasman yapacaktr. Deitirmek isteiniz parametrenin uygun
eksendeki deerlerine mdahale edebilirisiniz
Donatlar Sekmesi:
Kiri almlarnda, kiri donatlarnn komu kirie gei koullar bu sekmede dzenlenir. Kiri
donatlar kirilerin ereve sreklilik koullarna gre program tarafndan otomatik dzenlenirler.
Ancak belirli durumlar iin donat gei koullar aadaki parametrelerden ayarlanabilir.
Donatlar sol uta kvr : Kiri srekli deilse donatlar ilgili mesnette gnye yaplarak izilirler. Kiri
srekli ise donatlar da srekli izilirler. Bu seenek kiri srekli olsa bile donatlarda gnye yaplmasn
salar. Donatlar sol kolon mesnetinde kolon iine kvrlrlar.
Sa uta kirii srekli kabul et : Kiri srekli ise, srekli kiriler otomatik olarak ayn srekli olurlar ve
bu seenek otomatik olarak iaretlidir. Eer seenek iptal edilirse, iptal edilen kiri srekli izilmez sa
uta komu kiriten kopartlr. rnein 2 aklkl srekli kiri sistemi dnelim. Normalde 1. aklk
iin "sa uta kirii srekli kabul et" seenei iaretlidir. Eer iaret kaldrlrsa, 1. ve 2. kiriler ayr
paralar olarak izilirler.
Sa uta ksmi donat geii yap : Srekli ama genilikleri farkl kiriler iin konulmu bu seenek,
donatlarn belirli bir orannn dier kirie geip gemeyeceini dzenler. Genilikleri farkl srekli iki
kirite, bu seenek iaretlenirse, kiri geniliklerinin blmnden bulunan oran kadar bir oran dikkate
alnarak donat geii dzenlenir. rnein 1.kiri 50, 2. kiri 25 cm geniliklerinde olsun. 25/50=0.5
oran bulunur. Donat adetleri, rnein dz donat adedi 4 olsun. 2 adet donat ksmi gei yapacak 2
adet donat ise gnye ile kesilecektir.
Donatlar sa uta kvr : Kiri srekli deilse donatlar ilgili mesnette gnye yaplarak izilirler. Kiri
srekli ise donatlar da srekli izilirler. Bu seenek kiri srekli olsa bile donatlarda gnye yaplmasn
salar. Donatlar sa kolon mesnetinde kolon iine kvrlrlar.
166
Dz donatlar sa uta komu kirile srekli iz : Srekli kirilerde dz donatlar mmkn olduunda 12
metre koulunu salayacak ekilde tek para dzenlenir. Ksacas alt mesnette ek yaplmadan geilir.
Bu seenek iaretli deilse dz donatlar, mesnette kesilerek yerletirilir
malzemeyi tklayn.
Kullanm blmnde ;
iaretlenir.
167
Oranla listesinde kiri objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr.
Kiri
n uzunluk Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile kiri bak ynne gre n
tarafnn uzunluu arplarak,
demektir.
Arka uzunluk Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile kiri bak ynne gre arka
demektir.
Ortalama uzunluk Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile kiriin n ve arka yzlerin
uzunluundan bulunan ortalama uzunluk
deeri arplarak, malzemenin uzunluu
bulunacak demektir.
Ortalama ykseklik Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile kiriin sol ve sa ularnn
yksekliinin ortalamas alnarak bulunan
uzunluk deeri arplarak, malzemenin
uzunluu bulunacak demektir.
Uzunluk
Kalnlk Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile kiri kalnl arplarak,
demektir.
168
ls miktar olarak aynen kullanlacak
demektir.
n alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls ile, kiriin bak ynne gre n
tarafta kalan yzeyin alan arplarak
bulunacak deer, malzeme alan olarak
Arka alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls ile, kiriin bak ynne gre arka
tarafta kalan yzeyin alan ile arplarak
n ve arka alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls ile kiriin n ve arka alanlarnn
toplam arplarak bulunan deer,
malzeme alan olarak kullanlacak
demektir.
Balang alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls ile kiriin bak ynne gre sol
Biti alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls ile kiriin bak ynne gre sa
Balang ve biti alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls ile kiriin sol ve sa tarafta kalan
yzey alanlarnn toplam arplarak
bulunan deer, malzeme alan olarak
Alan
st alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls ile, kiriin stnde kalan yzeyin
alan arplarak bulunacak deer,
demektir.
169
Alt alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls ile, kiriin altnda kalan yzeyin
demektir.
st ve alt alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls ile kiriin st ve alt tarafnda kalan
ls ile, kiriin yanlarnda kalan
yzeylerin her biri arplarak bulunan
toplam deer, malzeme alan olarak
ls, hacim deeri olarak aynen
Hacim
ls ile kiri hacmi arplarak
Say
Bulunduu mod
Kiriler yalnz Kalp Plan modunda yani kat tavannda bulunur. Mimari Plan modundayken kiri izim
ve ayar komutlar inaktiftir. Aktif duruma gelmeleri iin klavyeden Shift+Tab tuuna basarak Kalp
Plan moduna gemek gerekir.
170
Kiri izimi
Kiri
Kiri izimi ekrandan grafik olarak gerekletirilir. Kiri izimine balanmadan nce kalp plan
modundayken Ayarlar/Obje Ayarlar/Kiri Ayarlar satrn tklayp kiri ayarlarna girmek, ayarlar kontrol
etmekte fayda vardr. Kiri izmek iin:
Kalp plan modunda deilseniz, klavyeden shift+tab tuuna basarak kalp plan moduna gein.
iz/Objeler/Kiri satrn veya toolbarda bulunan Kiri ikonunu farenin sol tuu ile tklayn.
Fare imlecini kolonun zerine getirin. mle ekil deitirince farenin sol tuunu tklayn.
Kiriin ilk noktasn belirledikten sonra, imleci ikinci kolon zerine getirin. mle ekil deitirince,
klavyeden boluk tuu ile kiriin izim hattn deitirebilirsiniz. Sol tuu tekrar tklayn.
Kiri izilecektir. Moddan kmak iin klavyeden ESC tuuna basn.
(Hzl izim modu kapal ise kiriin adn deitirin veya enter tuuna basarak varsaylan ad
onaylayn)
Kiriler boydan boya kolonlarn zerinden girilebilir. Bu durumda program kirileri kolonlarla otomatik
blecektir. Kiri toolbarnda bulunan Blen objeyi otomatik olarak adlandr ikonu basl ise kiriler
otomatik isimlendirilecektir. n aklkl bir sistemde n tklama yerine 2 tklama ile kiriler girilebilir.
Ayn aks zerinde birden fazla kolon tanmlayn.
Kiri ikonunu tklatn.
1.kolonu tklayn.
Son kolonu tklayn.
Kiri boydan boya girilecektir.
Tanmlanm mevcut bir kiriin zerinde kolon tanmlanabilir. Kolon unutulduunda kirii silmeden
kullanc yeni bir kolon tanmlayabilmektedir. Kiri toolbarnda bulunan Blnen objeyi otomatik
olarak adlandr ikonu basl ise kiriler otomatik isimlendirilecektir
Kiriler, stteki katn tayclardr. Bir st kattaki duvarlar izildiyse, kalp plan modunda bu duvarlar
silik izgiler halinde grnrler. Bu izgiler kirileri izerken byk kolaylk salarlar. Ayrca, dm
noktalarna kilitlenme aktif ise fare imleci bu duvarlarn dm noktalarn yakalar. Bu sayede kalp
plann oluturmak son derece kolaylar.
171
Erisel Kiri
Erisel Kiri ile fare ile tklanan her nokta arasna eri formda kiri tanm yaplabilir. Kolonlar arasnda
istenilen noktalar tklanarak eri formda kiri veya kiriler tanmlanabilir.
Erisel kiri tanmlayacanz iki kolon girin.
Kiri ikonunu tklayn. Alan Kiri toolbarndan Erisel Kiri ikonunu tklayn.
Bir kolonu tklayn. mleci hareket ettirerek isteiniz forma uyan erili verin ve sol tuu tekrar
tklayn.
Erisel form devam ettirilecekse ayn ekilde baka bir nokta tklayn.
Son olarak erisel kiriin balanaca kolonu tklayn.
Komutu bitirmek iin farenin sa tuuna basn.
Yay Kiri
Yay formunda kiri tanmlamak iin Yay Kiri komutu kullanlr.
Yay kiri tanmlayacanz iki kolon girin. ki kolonun tam ortasn belirleyin. O nokta yayn
merkezi olarak verilecek.
Kiri ikonunu tklayn. Alan Kiri toolbarndan Yay Kiri ikonunu tklayn.
Merkez olarak belirlediiniz noktay farenin sol tuu ile tklayn.
Fareyi hareket ettirdiinizde imle dairesel bir form alacaktr.
Yay kiri saat akrebinin tersi ynnde oluacaktr. Bu nedenle 1. nokta olarak vereceiniz kolon,
yayn ynn belirleyecektir. rnein yatay dzleme gre yay ste kalacaksa sa taraftaki
kolonu, altta kalacaksa sol taraftaki kolonu tklayacaksnz.
Tklama ileminden sonra fareyi srkleyin. kinci kolonun zerine gelince yay tamamlanacaktr.
Kolunun stnde sol tuu tklayn ve moddan kmak iin ESC tuuna basn.
Dairesel Kiri
Daire formunda kiri tanmlamak iin Dairesel Kiri komutu kullanlr. Komu bitirildiinde program,
daire kiri formundaki objeyi, 180 derecelik iki kiri eklinde dikkate alarak hesabn ve izimini yapar.
172
Dairesel kiri tanmlayacanz iki kolon girin. ki kolonun tam ortasn belirleyin. O nokta dairenin
merkezi olarak verilecek.
Kiri ikonunu tklayn. Alan Kiri toolbarndan Dairesel Kiri ikonunu tklayn.
Fareyi hareket ettirdiinizde imle dairesel bir form alacaktr. Form, girdiiniz kolonlara denk
gelecektir.
Farenin sol tuunu tkayn. Dairsel kiri oluacaktr.
Dairesel kiri zerinde birden fazla kolon varsa dairsel kirii ara noktalarda o kolonlara
mesnetleyemezsiniz. Her bir kolon arasnda srekli yay kiri komutu ile kirileri tanmlamalsnz.
Srekli Yay Kiri
Birden fazla noktay kullarak yay veya dairesel formda kiri tanmlamak iin Srekli Yay Kiri komutunu
kullanabilirsiniz.
Yay veya dairsel formu belirleyecek kolonlar tanmlayn.
Kiri ikonunu tklayn. Alan Kiri toolbarndan Srekli Yay Kiri ikonunu tklayn.
lk kolonu tkayn.
Fareyi srkleyin. Yay formu verecek ekilde ara nokta tklayn. Sisteminize gre birden fazla ara
nokta tklayabilirsiniz.
Yay kiriin dier kolona mesnetlendii konuma geldiinizde kolonu tklayn.
Bu ekilde yay formunu tamamlayn.
Son kolona geldiinizde farenin sa tuunu tklayn.

173
Eik kiri
Kirilerin iki ucu bulunur. Programda her iki uca ayr kot vermek mmkndr. Eik kiri tanm da bu
sayede gerekletirilir.
Ayarlar/Obje Ayarlar/Kiri Ayarlar diyalogu, Genel Ayarlar sekmesinde kot ille ilgili iki parametre
bulunur. Bunlardan Kot parametresi, (kat tavanna gre) kiri sol u kotunu, Sa u kotu parametresi
de kiri sa u kotunu ynetir. Buraya girilecek deerler metre cinsindendir ve negatif (-) ya da pozitif
(+) olabilir.
Bu parametre kutucuklarna gerekli deerler girilerek eik kiriler oluturulabilir. Kotlar kiriler
tanmlanmadan nce ayarlanabilecei gibi, kiriler izildikten sonra da ayarlanabilir.
Kiri izim teknikleri
Temel-Kiri Yn Belirle
Temel-Kiri Yn Belirle komutu, kirilerin ve srekli temel kirilerinin bak ynlerini deitirmek iin
kullanlr. Kiri bak yn, kiri yazlarnn ynlerinden anlalr. Kiri bak ynn deitirmek iin:
Deitir/Obje Edit/Kiri-Temel/Temel-Kiri Yn Belirle satrn tklayn.
Ynn deitirmek istediiniz kiriin nce sa ucuna, sonra da sol ucuna farenin sol tuu ile
tklayn.
Kiri yazlarnn, dolaysyla kiriin ters dndn greceksiniz.
Kiri ve temel ynleri mimari olarak nemli deildir. Ancak statik olarak sreklilik durumlar asndan
nemlidir.
U noktas edit (Kiri)
Kirilerin u noktalarn bulunduu yerden alp baka bir noktaya balamak iin U Noktas Edit komutu
kullanlr. Bu ilem mevcut kiri balantlarnda baz deiiklikler yapmak ya da hatal balantlar
dzeltmek iin kullanlr. Kiriin ucu baka bir objeye bal ise (kolon, kiri vs.), dm noktas bal
bulunduu obje ya da objelerle ortaktr. Kirii bu dm noktasndan koparmak iin U Noktas Edit
kullanmak gerekir. Kiri ucu baka bir objeye bal deilse, u noktasn tama ilemi Dm Noktas
Ta komutu ile de yaplabilir.
Herhangi bir kiriin u noktasn deitirmek iin:
174
Kiriin deitirmek istediiniz ucuna yakn bir yere farenin sol tuu ile tklayn.
Fare imlecini srklediinizde tklanan kiri ucu da imlele birlikte srklenecektir. mleci
istediiniz noktaya getirin ve farenin sol tuunu tklayn.
Kiriin ilgili ucu son tkladnz noktaya tanacaktr.
U noktas edit komutunu uygulamann baka bir yolu,
Kirii sein.
Fareyi kiriin ucunda bulunan dm noktasnn zerine getirin. mle ekil deitirecektir.
Farenin sol tuunu tklayn.
Fareyi hareket ettirdiinizde ilgili kiriin ucu da fare ile birlikte hareket edecektir. stediiniz
herhangi bir noktaya tklayn. Kiriin ucu tanacaktr. Kiriin ucunu bo bir noktaya
tayabileceiniz gibi, baka bir dm noktasyla da birletirebilirsiniz.
Ters kiri, dk kiri, ara kat kirii
ideCAD Statik programnda 3B bilgi girileri plan baznda yaplr. Kiriler de plan baznda grafik olarak
izilen objelerdir. Ters kiri, ara kat kirii, dk kiri gibi tanmlamalar kirilerin kotlar ile ilgili
tanmlamalardr. Bu tr kiriler normal kiri olarak izilir. izildikten sonra kiri ayarlarndan kotlar
deitirilir. Kiri kotunu deitirmek iin:
Kotunu deitirmek istediiniz kirii, farenin sol tuu ile stne tklayarak sein.
Alan Kiri Ayarlar diyalogu Genel Ayarlar sekmesinde deilse, tklayarak Genel Ayarlar
sekmesine gein.
Kiri kotu kutusuna istediiniz kot deerini girin. Bu deer pozitif (+) ya da negatif (-) olabilir.
Kiri st yzeyinin kat tavanndan dey mesafesini (kotunu ifade eder. Ters kiri isteniyorsa (+)
deer, dk kiri isteniyorsa (-) deer girilir.
Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. lem tamamlanacaktr.
Kirilere kot verilirken bunlarn balantl olduu kolon, kiri vb. dier elemanlar da dnlmeli,
bunlarda da gereken ayarlar yaplmaldr. rnein; 50 cm yksekliinde bir kirii ters kiri yapacamz
dnelim. Kirie bal demenin ykseklii 12 cm olsun. Bu durumda kirie verebileceimiz
maksimum kot 38 cm olmaldr. Kirie 50 cm kot verirsek demenin kenar akta kalr, kirie
oturmaz.
175
Ara kat kirii izerken, planda iki kiri st ste izilir. ki kiriin st ste izilebilmeleri iin kotlarnn
farkl olmas gerekir. Bunun iin; ilk izilen kiriin yukarda anlatlan ekilde kotu deitirilir. Daha sonra
zerine bir kiri daha izilir. lk izilen kiriin kotlar deitirilmeden zerine yeni bir kiri izilmek
istenirse, program bu kiriin izimine izin vermeyecektir.
Basit (saplama) kiri
Basit kiri (saplama kiri) denilince, kirilere mesnetlenen kiriler anlalr. Kirilerin bir ya da her iki
ucu kolon ya da panel yerine kirie mesnetlenebilir.
Kiri ucunun kolon yerine kiri zerine oturduu durumlarda, kiriin kolona balanmasndan farkl
olarak programda dikkat edilmesi gereken baz hususlar, uyulmas gereken baz kurallar vardr. Basit
kiri tanmlamak iin:
ncelikle kiriin mesnetlenecei noktalar belirleyin. Bunun en kolay yolu bu noktalar akslar
izerek belirlemektir. Basit kiriin mesnetlenecei kiriler zerinden (yoksa) kirilere paralel
akslar izin. Daha sonra basit kiriin geecei hatt bir aksla belirleyin. izilen akslar mesnet
kiriler zerinde kesiecek, kesitikleri noktalarda dm noktalar oluacaktr. Bu sayede fare
imlecinin dm noktalarn yakalama zelliini kullanarak, bu noktalar kolayca yakalayacak ve
basit kiriinizi izebileceksiniz. Dm noktas oluturmak iin izdiiniz fazla (yardmc) akslar,
kirii izdikten sonra silebilirsiniz.
Kiri Toolbarnda bulunan Kesiimlerle Bl seeneini basl(aktif) hale getirin. Kiri ikonunu
tklayarak kiri komutunu altrn. Kiri toolbar kiri modundayken aa kar.
Mevcut kiriler zerinde akslarla belirlediiniz dm noktalarn fare ile yakalayp tklayarak kiri
izimini gerekletirin.
ESC tuuna basn. Kiri tanmlanmtr.
Basit kiriin mesnetlendii kirilerin zerinde, kiriin mesnetlendii noktadan itibaren kiri ad ve boyut
yazlar bir kez daha yazlacaktr. Bu, basit kiriin mesnetlendii kirie baarl bir ekilde balandnn
gstergesidir. Eer mesnet noktasndan itibaren kiri adnn bir kez daha yazldn grmyorsanz, bu
balantnn yaplamad anlamna gelir.
Basit kirilerde kiri toolbarnda bulunan Blnen Objeleri Otomatik Adlandr seeneini inaktif(ikon
basl halde deil) hale getirmek daha yararl olacaktr. Bu seenek inaktifken blnen kiri iki para
halinde ayn isimde oluturulacak, buna karn isimleri ayn olduu iin detay izimleri tek para olarak
oluturulacaktr. Blnen Objeleri Otomatik Adlandr seenei aktif ise(ikon basl halde) kiri yine iki
para oluturulacak, bununla birlikte kiri isimleri farkl olacak, kiri detay izimleri de blnen nokta
mesnet kabul edilerek oluturulacaktr. Basit kiri tanmlarken Blnen Objeleri Otomatik Adlandr
seeneini zel koullar oluursa, aktif hale getirebilirsiniz.
176
Kirii panele dntrmek
Projenin herhangi bir aamasnda projeci, stelik demesi tanmlanm kirileri, bodrum evre
perdeleri gibi iki kolon girilmi panellere dntrme ihtiyac hissedebilir. Bu ilem iin programda,
Kirii panele dntr komutu gelitirilmitir. Kirii panele dntr komutunu kullanmazsak,
kiriin yerine panel tanmlayabilmek iin mevcut demeyi ve kirii silmek zorunda kalrz. Halbuki
Kirii panele dntr komutu ile bunu tek seferde yapabilme olana vardr.
Panele dntrlecek kirii veya kirileri sein.
Farenin sa tuuna basn ve Panele Dntr satrn veya Deitir/Dntr/Kirii Panele satrn
tklayn.
Panel Ayarlar diyalogu alacaktr.
Gerekirse boyut veya betonarme malzeme zelliklerini deitirin.
Mevcut data girii bozulmadan kiri panele otomatik dntrlecektir.
Kiriin panele balanmas
Kiri panel objesine panel u noktalarndan balanyorsa, dm noktasndan balanmaldr. Kiri
ucunun panel zerine oturduu durumlarda dikkat edilecek baz noktalar vardr. Bu durumda:
ncelikle kiriin mesnetlenecei noktalar belirleyin. Bunun en kolay yolu bu noktalara akslar
izerek belirlemektir. Kiriin mesnetlenecei panel zerinden (yoksa) panele paralel aks izin.
Daha sonra kiriin geecei hatt bir aksla belirleyin. izilen akslar panel zerinde kesiecek,
kesitikleri noktada dm noktas oluacaktr. Bu sayede fare imlecinin dm noktalarn
yakalama zelliini kullanarak, bu noktalar kolayca yakalayacak ve kiriinizi izebileceksiniz.
Dm noktas oluturmak iin izdiiniz fazla (yardmc) akslar, kirii izdikten sonra
silebilirsiniz.
Kiri Toolbarnda bulunan Kesiimlerle Bl seeneini basl(aktif) hale getirin. Kiri ikonunu
tklayarak kiri komutunu altrn. Kiri toolbar kiri modundayken aa kar.
Mevcut panel zerinde akslarla belirlediiniz dm noktalarn fare ile yakalayn. kinci noktay da
tklayp kiri izimini gerekletirin.
ESC tuuna basn. Kiri tanmlanmtr.
Kiriin mesnetlendii panelin zerinde kiriin mesnetlendii noktadan itibaren panel ad ve boyut
yazlar bir kez daha yazlacaktr. Bu, kiriin mesnetlendii panele baarl bir ekilde balandnn
177
gstergesidir. Eer mesnet noktasndan itibaren panel adnn bir kez daha yazldn grmyorsanz,
bu balantnn yaplamad anlamna gelir.
Kiri toolbarnda bulunan Blnen objeleri Otomatik Adlandr seeneini inaktif(ikon basl halde deil)
hale getirmek daha yararl olacaktr. Bu seenek inaktifken blnen panel iki para halinde ayn isimde
oluturulacak, buna karn isimleri ayn olduu iin detay izimleri tek para olarak oluturulacaktr.
Blnen objeleri Otomatik Adlandr seenei aktif ise(ikon basl halde) panel yine iki para
oluturulacak, bununla birlikte panel isimleri farkl olacak, panel detay izimleri de blnen nokta
mesnet kabul edilerek oluturulacaktr. Panele kiri balarken Blnen objeleri Otomatik Adlandr
seeneini zel koullar oluursa, aktif hale getirebilirsiniz.Deme kenarnn kirie, panele
balanmas
Deme kenarlar, demelerin kirile ya da duvarla kapatlmayan kenarlarndaki snrlarn belirlemek
iin kullanlan objelerdir. Deme kenar kiri ya da panele balanrken dikkat edilmesi gereken baz
noktalar vardr.
Deme kenar kiri ya da panele u noktalarndan balanyorsa mutlaka dm noktasndan
balanmaldr. Gelimi yakalama modu aktif iken fare imleci kiri ve panel ularn dm noktas
bulunmayan kelerden de yakalar. Bu yzden gelimi yakalama aktif ise daha dikkatli olunmal ya da
kapatlmaldr.
Deme kenar kiri ya da panele u noktasndan deil de, zerindeki herhangi bir noktadan
balanacaksa, Deme Toolbarnda bulunan Kesiimlerle Bl seenei basl(aktif) hale getirilmelidir.
Deme toolbarnda bulunan Blnen Objeleri Otomatik Adlandr seeneini inaktif(ikon basl halde
deil) hale getirmek daha yararl olacaktr. Bu seenek inaktifken blnen kiri ya da panel iki para
halinde ayn isimde oluturulacak, buna karn isimleri ayn olduu iin detay izimleri tek para olarak
oluturulacaktr. Blnen Objeleri Otomatik Adlandr seenei aktif ise(ikon basl halde) panel ya da
kiri yine iki para oluturulacak, bununla birlikte panel ya da kiri isimleri farkl olacak, panel ya da
kiriin detay izimleri de blnen nokta mesnet kabul edilerek oluturulacaktr.
Yukarda anlatlan kurallara uyulmazsa, daha sonra deme olutururken problemler yaanacak,
demeler ya olumayacak ya da hatal olarak oluacaklardr.
Konsol kiri
Konsol kiri deyince bir ucu kolon ya da panele mesnetli dier ucu bota kiri anlalr. Konsol kiriler
de dier kiriler gibi izilir. Konsol kiri izmek iin:
Mimari moddayken iz/Objeler/Kiri satrn ya da toolbardan Kiri ikonunu tklayn.
Konsol kiriin balanaca kolon zerine gelin ve kiriin balanaca noktay (kolon dm noktas
ya da kolon zerinde herhangi bir nokta) tklayn.
Fare imlecini kiriin izilecei yne doru kaydrn. Eer kiri yatay ya da dey ynde izilecekse
fareyi srklerken klavyeden Shift tuunu basl tutun. Shift tuu kiriin dik olarak izilmesini
178
salayacaktr.
Kiri bilinen bir ada ise, klavyeden A tuuna basn. mle koordinat kutusundaki A hanesine
girecektir. Buraya a deerini yazn (derece) ve klavyeden Enter tuuna basn. Fareyi izim alan
zerinde srklendiinde kiriin girilen a dorultusunda gittii grlecektir.
izilen kiriin uzunluunu belirlemek iin klavyeden L tuuna basn. mle koordinat kutusunda L
hanesine girecektir. Buraya uzunluk deerini girin ve klavyeden Enter tuuna basn. Fareyi
srklediinizde kiri girilen dorultuda girilen uzunluk kadar uzayacak, daha ileriye
gitmeyecektir.
Farenin sol tuunu tklayn. Konsol kiri izimi tamamlanacaktr.
Konsol kiri izerken dorultu ve uzunluklar koordinat kutusu ile belirlemek yerine akslardan da
faydalanlabilir. Kiriin bo ucunun bulunaca noktada nce iki aks kesitirilir. Daha sonra kolondan
balayp bu aks kesiim noktasnda biten konsol kiri izilir. Kiri izildikten sonra dm noktas
oluturmak iin izilen akslar eer projede gerekli deilse silinir.
Konsollar komutu
Analizi sonucunda kirilerin konsol olarak donatlp donatlmayaca otomatik olarak tespit edilir.
Bununla beraber, baz kirilere konsol olarak donatlandrmak veya konsol olarak donatlacak kirii
normal kiri olarak donatlandrmak isteyebilirsiniz. Bunun iin konsollar komutu kullanlr.
Deitir/Obje Edit/Kiri-Temel/Konsollar satrn tklayn.
Kirii tklayn. Diyalog alacaktr. Sol ucu bota konsol yaplacaksa sol konsol, sa ucu bota
konsol yaplacaksa sa konsol, program otomatik bulacaksa, program otomatik yazsn tklayn.
Tamam butonu stnde farenin sol tuu tklayp, diyalogu kapatn.
Kirii tekrar sein. Betonarme mensnden kiri donatlar satrn sein. Alan penceredeki
betonarme tuuna basn.
Betonarme sonunda konsol olmayan kiri, konsol kiri olarak grnyorsa:
Deitir/Obje Edit/Kiri-Temel/Konsollar tklayn. Kirii tklayn.
Konsol deil satrn tklayn.
Tamam butonu stnde farenin sol tuu tklayp, diyalogu kapatn.
Kirii tekrar sein. Betonarme mensnden Kiri Donatlar satrn sein. Alan diyalogda
Betonarme butonunu tklayn. Konsol kiriin betonarme hesab tekrar yapld.
179
Aln kirii
Aln kirii balkon kenarlarna konulan tayc olmayan ss kirileridir. Bu kiriler mimari programda
kullanlabilir. Fakat proje statik olarak zdrlecekse statik programda kullanlmamaldr.
Aln kirilerini balkonun ekline gre krma ya da yuvarlak olarak izmek mmkndr.
Kirilerin llendirilmesi
Kirilere de arzu edilirse i ve d llendirme yaplabilir.
Kirilere d llendirme yapmak iin,
llendirilecek kirileri farenin sol tuu ile zerlerine tklayarak sein.
Farenin sa tuunu tklayn.
llendirmenin hangi kirie paralel olmasn istiyorsanz, o kiriin karsna farenin sol tuu ile
tklayn. llendirme yaplacaktr.
Kirilere i llendirme yapmak iin;
iz/llendirme/ llendirme satrn tklayn.
Farenin sol tuu ile iki nokta tklayarak kirileri kesen bir llendirme hatt belirleyin.
Belirlediiniz hat zerinde i llendirme oluacaktr.
llendirme izim alannda herhangi bir ada olabilir. l hatt tanr ya da dndrlrse, ya da
kirilerde herhangi bir deiiklik olursa ller otomatik olarak gncellenir
Kirie mesnetlenen konsol plak demeler
saylabilecek bir ksm kirie otuyorsa, , konsol demeyi tad bilgisi o kiriin ayarlarnda
tanmlanmaldr.
Kirii sein.
Kiri ayarlarnda statik/betonarme sekmesinde Bu kiri konsol demeyi tayor seeneini
iaretleyin.
180
Kiri zerinde kolon tanmlamak
Kolon, kiri zerine 2 farkl ekilde oturabilir.
Kolon, kiriin herhangi bir noktasna oturabilir.
Kolonun oturduu kiriin bulunduu katta, kolon girilmez, buna karn kiri sanki kolon varm gibi iki
para halinde girilir. Bu iki parann baland dm noktasnn koordinat, kiri zerine oturan
kolonun dm noktasnn koordinat ile ayn olmaldr. Kolon, kolonun oturduu kiriin st katlarnda
ise kendi koordinatlarnda tanmlanr. 3 boyutlu tayc sistemde kolon-kiri birleimi ayn dm
noktas numaras ile numaralandrlm olduu grlmelidir.
Kolon konsol kiriin ucuna oturabilir.
Bu durum 1997 deprem ynetmeliinde yasaklanmtr. Bununla birlikle kullanc programda bu tr
bir veri girebilir.
Konsol kiriin bulunduu katta ve alt katlarda konsol kirie oturan kolon girilmez. Konsol kirie oturan
kolon, konsol kiriin bulunduu katn bir st katndan itibaren girilir. Bu datay girerken, kolonun
dm noktas ile konsol kiriin ucundaki dm noktasnn koordinatlar ayn olmaldr. 3 boyutlu
tayc sistemde kolon-konsol kiri birleimi ayn dm noktas numaras ile numaralandrlm olduu
grlmelidir.
Her iki durumda da hesap yaplp deprem ynetmelii genel raporu alndnda dzensizlik
durumlarnda B3 dzensizlii grlr. Program, B3 tr dzensizlik ile ilgili tm ynetmelik koullarn
otomatik uygular.
Kirie dntr
Yay objesini kullanp para says vererek dairsel formda kiriler tanmlanabilir. Bu yntemle
tanmlanan kirilerin betonarmesi ve izimi para says kadar kiri kabul edilerek yaplr.
Yay veya ember izin.
Kalp Plan moduna gein.
Yay veya emberi, imleci zerine getirerek farenin sol tuu ile sein.
Deitir/Dntr/Kirie Dntr satrn tklayn.
Karnza gelen kiri saysn verin satrna yay veya ember zerinde izilecek kiri saysn verin.
Program yay ya da emberi tek para kiri haline dntrmez. ember ya da yay zerine
burada vereceiniz sayda kiri paras yerletirir. Kiri says arttka, oluacak kiri de daire ya da
181
embere daha ok yaklar. rnein; bir emberi kirie dntryorsanz ve duvar saysn 8
verirseniz, sekizgen kiri elde edersiniz, kiri saysn 20 verirseniz yirmi keli kiri elde
edersiniz. Say arttka erisellik hassasiyeti artacaktr.
Yay veya ember kirie dnecektir.
Yay veya emberi kirie dntrmeden nce, kiri ayarlarnda, kiriin zelliklerini ayarlayabilirsiniz.
Oluan dairesel kiriin yn istediiniz gibi deilse Dzen/Geri Al ya da toolbardan Geri al ikonunu
tklayarak ilemi geri aln. Kiri ayarlarna girip Alt-st-Orta seimi yaptktan sonra kirie dntrme
ilemini tekrar uygulayn.
Kirie dntr ileminden sonra yay veya emberi silinmez. Kullanc isterse siler. Kolayca seip
silmek iin Shift+Tab tuuna basp Mimari Plan moduna gein. Burada yay ya da emberi kolayca
seip silin. Tekrar Tab tuuna basn ve kalp plan moduna geri dnn.
Kirilerde sehim kontrolleri
Kirilerde sehim kontrolleri ani ve zamana bal sehim deerleri olarak TS500de nerilen ynteme
gre yaplmaktadr.
Program, aksi belirtilmedii srece, sadece sehim hesab gerektirmeyen ykseklik koulu dnda kalan
kirilerin sehim hesaplarn ve kontrollerini yapar. lgili kiriin ayarlarnda Sehim artn her zaman
denetle seenei iaretlenirse, o kiri, ykseklik snrlarna baklmakszn sehim denetimlerine
sokulur.
TS500e gre sehim hesab gerektirmeyen ykseklik/aklk oranlar:
Basit mesnet = 1 / 10, Kenar aklk = 1 / 12, Aklk = 1 / 15, Konsol kiriler = 1 / 5
Bir kiriin sehim denetimini yksekliie bal kalmadan programa her koulda yaptrmak iin,
Kirii veya kirileri sein ve obje zelliklerine girin. Kiri Ayarlar diyalogu alacaktr.
atlam kesitler/Korozyon sekmesini tklayn.
Diyalogta bulunan Sehim artn her zaman denetle seeneinin nne iaret koyun.
TS500de gre sehim st snrlar kiriin bulunduu yere gre belirlenmitir. Programda varsaylan
olarak bu deerler, Ani sehim iin aklk/360, toplam sehim iin aklk/240 alnmaktadr. Ancak
duruma gre st snrlar deitirilebilir.
Programda sehim st snr koullarn deitirmek iin;
182
Konsol kiriin
mesnetlendii kiri
Konsol demenin
mesnetlendii kiri
Tburulma
Tburulma
Diyalogta bulunan TS500 Sehim snrlar blmnden ilgili snr koulunu sein. Tamam
butonunu tklayarak diyalogu kapatn.
Analiz sonucunda kiri, sehim st snrlarn aarda program sehim ile ilgili uyar verecektir. Kiri
raporu alnarak sehim ile ilgili hesap detaylar incelenebilir.
Kirilerde atlak kontrolleri
Programda atlak kontrolleri TS500de nerilen ynteme gre yaplmaktadr. atlak snr deeri
evre koulana gre deimektedir. Yapnn bulunduu ortama gre st snr deer, kiri ayarlar
diyalogunda deitirilebilir.
atlak kontrol st snrn deitirmek iin;
Diyalogta bulunan TS500 atlak snrlar blmnden ilgili snr koulunu sein. Tamam
butonunu tklayarak diyalogu kapatn.
Analiz sonucunda kiri, atlak st snrlarn aarda program, atlak ile ilgili uyar verecektir. Kiri
raporu alnarak atlak ile ilgili hesap detaylar incelenebilir.
Kirilerde burulma kontrolleri ve donatlar
Programda burulma kontrolleri ve gerektii durumlarda burulma donatlarnn hesab TS500e gre
yaplmaktadr. TS500de tanm yaplan denge ve uygunluk burulmas durumu programda seenek
183
olarak kullancya braklmtr. lgili kiriin hangi burulma davrann gstereceini belirleyen projeci,
kiri ayarlarnda ilgili seenei semelidir. Program varsaylan olarak kirileri, uygunluk burulmasna
gre kontrol etmektedir.
Uygunluk burulmas, eer bir sistemde burulma momentinin bulunmas denge iin zorunlu deilse, bu
burulma uygunluk burulmasdr.
Denge burulmas, yap eleman ve sistemi dengeyi salamak iin burulma momentine gereksinimi
varsa, burulma denge burulmasdr.
Kiriin burulma davrann programa belirtmek iin;
Diyalogta; eer kiri uygunluk burulmasna gre davranyorsa, Uygunluk burulmas denetimi
seeneini iaretleyin. Eer kiri denge burulmasna gre davranyorsa, seenein iaretini
kaldrn.
Uygunluk burulmas durumunda; Td=Tcr alnr.
Denge burulmas durumunda; Td=Tdhesap alnr.
Tcr=Kesitin burulmada atlama dayanm
Tdhesap=Analiz sonrasnda bulunan en byk tasarm burulma momenti
Analiz sonucunda kiri, burulma kontrolnden geer ve kiri TS500de verilen st snr aarsa
program, raporda ve betonarme diyalognda uyar verir. Gerekli grld durumlarda burulma
donatlar, ilave boyuna ve enine donat olarak kirie yerletiririlir.
Hesap detaylar kiri raporlarnda incelenebilir.
Ask donats hesab
Kiri kiri kesiimlerinde, program, ana kiriin mesnetinde gerektii durumlarda ask donats olarak
ilave etriye dzenlemesi yapar. Saplama kiriin kesme kuvvetinin dikkate alnd hesapta, tayan
kirite bulunan mevcut enine donatlarn dnda ek olarak ask donatlar otomatik olarak dizayn edilir.
184
Ask donats hesabnda, tayan kiriteki mevcut etriyelerin, ask donats olarak yerletirilecek etriye
alanndan dlp dlmeyecei projeci tarafndan ayarlanabilmektedir. Bunun iin;
Betonarme mensnden Kiri Parametreleri satrn tklayn.
Kiri Parametreleri diyalogu alacaktr.
Mevcut etriyeler dikkate alnacaksa, Ask donats hesabnda mevcut etriyeleri dikkate al
seeneini iaretleyin. Aksi durumda iareti kaldrn.
Analiz yaptnzda program, seiminize gre etriye dzenlemesini otomatik yapacaktr.
Gerekli etriye alan;
Ash= F / fywd ( h
1
/ h
2
)
F= Saplanan kiriin mesnet kuvveti. br taraftan saplanan baka bir kiri varsa, iki kiriin mesnet
kuvvetlerinin toplamdr.
fywd= Ask donats olarak kullancak etriye donatsnn akma dayanm
Ash= Ask donats alan
b
w1
+ h
2

h
2

h
1

b
w1
F
185
Kirilerde komple etriye sklatrmas
Kirilerde etriye sklatrmas deprem ynetmelii koullarna gre yaplr. Ynetmelie gre
sklatrma blgesi, kiri sol ve sa ucunda kolon yznden itibaren kiri derinliinin 2 kat kadar bir
mesafede oluturulur.
Bununla birlikte istenirse kirite komple etriye sklatrmas yaplabilir.

Kirilerde komple etriye sklatrmas yapmak iin;
Kiri ikonunu tklayn ve alan toolbardan zellikler ikonunu tklayn.
Kiri Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Etriye Parametreleri altnda bulunan Komple sklatrma seeneini iaretleyin.
TDY Madde 3.4.3.1 kontrolleri
Kiri almlarnda mesnet blgesinde, boyuna donatlarn mesnet ierisine uzatlma koullarn
dzenleyen Deprem Ynetmelii madde 3.4.3.1, programda seenek olarak konulmutur.
Madde 3.4.3.1 uygulanmas durumunda program, kirie mesnet olan kolonun geniliinin ve kiri
yksekliinin ynetmelikteki koullara uygun olup olmadn denetler, uygunsuzluk durumunda
projeci uyarlr ve mesnet iersine uzatlan boyuna ve ilave donatlarnn uzunluklar, belirtilen koula
gre otomatik dzenlenir.
Koul, projeci tarafdan uygulanmasa, boyuna donatlarn mesnet ierisindeki uzunluklar kiri
ykseklinden pas paylar karlarak bulunan uzunluk kadar dzenlenir.
186

Madde 3.4.3.1 koulunun uygulanmas ve hangi koullara gre uygulanaca ile ilgili parametri
gerekirse dzenlemek iin;
Betonarme mensnden Kiri Parametreleri satrn tklayn.
Kiri Parametreleri diyalogu alacaktr.
Eer koul uygulanacaksa TDY Madde 3.4.3.1 kontrol satrn iaretleyin. Uygulanmayacaksa
iareti kaldrn.
TDY Madde 3.4.3.1 kontrol satrn iaretledikten sonra gereki ise dier parametleri deitirin.
Normal durumlarda bu parametreleri deitirme gereklilii bulunamaktadr. Varsaylan deerler
ynetmelie uygun deerlerdir.
Tamam butonunu tklayarak diyalogtan kn.
Hesap sonucunda kiri almlarndaki donatlar setiiniz koullara gre dzenlecektir.
Betonarmede kirilere ilikin olumsuzluk uyarlar ve anlamlar
Analiz sonrasnda kiri betonarme diyalogunda kolon isminin olduu stunda baz uyarlar ksaltlm
K: Kiriin kesme gvenlii salamyor. Kiri boyutlarn arttrn.
187
M: Maksimum pursantaj deeri alyor. ro= As / [b.(h-pp)] > romax .
S: TS500 ani ve zamana bal sehim koullar salamyor. Kiri boyutlarn arttrn.
N: Nd<=0,1.Ac. fck koulu salanmyor. Kiri boyutlarn arttrn.
: TS500 atlak snrlar koullar alyor.
ab: TDY Madde 3.4.3.1'i salamyor demektir. Kiriin kendi ekseni dorultusunda sapland kolonun
ksa boyutunu arttrmak zm olabilir.
Br: TS500 burulma koulu alyor.
As(-) : Yetersiz donat durumu. Donat seiminde yeter byklkte donat ap iaretlenmemi
olabilir.
Kiriin dier objelerle ilikisi
Kiriler kolonlara kolonun herhangi bir noktasndan balanabilirler. Kiri kolon dm noktasna
balanacaksa dm noktasna kilitlenme modu ak olmaldr. Dm noktasna kilitlenme toolbardan
ikonu tklanarak alp kapatlabilir. Ak ise, obje izim modlarndaki fare imleci dm noktalarna
yaklatrldnda iaret deitirerek dm noktalarn yakalar.
Kiri kolon ke noktalarndan herhangi birine balanacaksa gelimi yakalama modunun almas
gerekir. Gelimi yakalama modu Aralar/Yakalama/Gelimi Yakalama ya da toolbardaki gelimi
yakalama ikonu tklanarak alp kapatlabilir. Gelimi yakalama modunun almas iin dm
noktalarna kilitlenme modunun da ak olmas gerekir.
Kiri kolonun herhangi bir noktasna balanacaksa, dm noktasna kilitlenme modu kapatlp kolon
zerine tklanarak kiri kolona balanabilir. Kiriin kolona balanp balanmadn kontrol etmek iin
dm noktas ta komutu kullanlabilir. Kolon dm noktas tandnda kolon ile birlikte kolona
bal kiri ucunun da tanmas gerekir. Eer kiri ucu olduu yerde kalyor, kolon ile birlikte hareket
etmiyorsa, bu kiriin kolona balanmadnn gstergesidir.
Kiri ykseklikleri verilirken duvar ykseklikleri de gz nne alnmaldr. rnein; kat ykseklii 2.80
m, duvar ykseklii de 2.20 m ise kiri ykseklii 0.60 m verilmelidir. Burada yaplacak hatalar planda
kendini gstermese de kesit ve perspektif grntde ortaya kacaklardr.
Panel zerine kiri tanmlanmak istenirse, panel dm noktalar zerine tklanarak kiri izilemez.
Program bunu kabul etmez. Bu durumda yaplabilecek iki ilem vardr:
Bunlardan birincisi nce paneli izmek. Ardndan kirii panele paralel olarak ve panelle ayn uzunlukta
baka bir yere izmek. Kirii izdikten sonra ta komutu ile panel zerine tamaktr.
188
Dier bir yntem ise, panel ve kiri iki kolon arasna tanmlanyorsa, paneli gelimi yakalama ile
kolonlarn i tarafndan i tarafna, kirii de kolon dm noktalarndan tariflemektir. Bu durumda
panel ve kiri dm noktalar akmayaca iin hem panel hem de kiri rahatlkla tariflenebilir.
Perdeler
Panel izim yardmclar
Panel toolbar
Panel toolbar, iz/Objeler/Panel tklandnda ekrana gelir. Panel toolbarnn zerinde yer alan ikonlara
tklayarak panellerle birlikte ska kullanlmas gerekebilen komutlara menlerde dolamadan ulama
imkan vardr.

Panel toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr.
Panel ikonu. Panel komutunu altrr.
Glendirme perdesi ikonu. Glendirme iin perde izer.
Erisel Panel ikonu. Erisel formda panel izer. Ancak analiz ve betonarme asndan u an iin
programda ilevi yoktur.
Yay Panel ikonu. Yay formda panel izer. Ancak analiz ve betonarme asndan u an iin programda
ilevi yoktur.
Dairesel Panel ikonu. Dairesel formda panel izer. Ancak analiz ve betonarme asndan u an iin
programda ilevi yoktur.
Srekli Yay Panel ikonu. Ard ardna, srekli formda yay panel izer. Ancak analiz ve betonarme
asndan u an iin programda ilevi yoktur.
Kaklk ikonu. Panelin bak ynne gre alttan, stten, ortadan tanmlamak iin kullanlr. Ayn ilem
klavyeden boluk tuuna baslarak da yaplabilir.
Kesiimlerle Bl ikonu. Basl ise, kiri-kiri, kiri-panel kesitiinde, kesien objelerin kesiim
noktalarndan otomatik olarak blnerek birbirlerine balanmalarn salar.
Blen Objeyi Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise izilecek panel objesi kestii objelerden paralara
ayrlr ve en soldaki paradan balanarak otomatik olarak isimlendirilir.
189
Blnen Objeleri Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise panel tarafndan blnen objeler otomatik olarak
adlandrlr.
Kolonlarla Blnen Objeleri Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise kolon tarafndan blnen objeler
Panel Ayarlar ikonu. Pane Ayarlar diyalogunu aar.
Panel klavye destekleri
Panel izimi esnasnda, panelin ilk noktas izim alannda tklandktan sonra ekranda panelin sanal bir
grnts oluur. Fare hareketine bal olarak bu sanal panel grnts de ekil deitirir. Bu esnada
klavyeden Boluk tuuna baslarak izilmekte olan panelin alttan, ortadan yada stten tanml olmas
salanabilir.
Panel izerken koordinat kutusu kullanlarak panelin balang/biti noktalarnn koordinatlar, panel
uzunluu ya da panelin plandaki as belirlenebilir. Koordinat kutusundaki X ve Y kutucuklarndan
nokta koordinatlar, L kutucuundan uzunluk, A kutucuundan a girilebilir. Bu kutucuklara veri
girmek iin fare ile tklamak yerine, ksaca klavyeden X, Y, L ve A tularna baslarak girilebilir.
Panel ayarlar diyalogu
Panel Ayarlar diyalogu panellerle ilgili parametrelerin bulunduu diyalogdur. izilen paneller panel
ayarlar diyalogunda verilen parametrelere gre izilirler. izilmi panellerin parametrelerinde
deiiklikler yaplmak istenirse obje zellikleri komutu ile ilgili panelin ayarlarna girilip, ayarlarda
deiiklikler yaplabilir.
Panel ayarlarn yapmak iin:
Ayarlar/Obje Ayarlar/Panel Ayarlar satrn tklayn.
Alan panel ayarlar diyalogunda istediiniz deiiklikleri yapn. Buradaki parametrelerle ilgili
aklamalar aada yaplmtr.
Tamam butonunu tklayp diyalogdan kn. Bu aamadan sonra izeceiniz paneller yaptnz
ayarlarla izilecektir.
Mevcut (nceden izilmi) panel ya da panellerin ayarlarn deitirmek iin:
Ayarlarn deitirmek istediiniz panel ya da panelleri farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Alan panel ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn. (Eer birden fazla panel seildi ise,
seilen panellerin sadece deitirilen parametreleri deierek ortak olacak, ortak olmayan
190
parametreler deitirilmeyecektir. rnein; 20 ve 25 cm geniliinde paneller seilmi olsun.
Panel ayarlarnda ykseklik parametresi 2.5 yaplrsa bu panellerin ikisinin de ykseklikleri 2.5
metre olacak, genilikleri yine 20 ve 25 cm kalacaktr).
Tamam butonuna tklayp diyalogu kapattnzda, panellerin zellikleri deiecektir.
Panel Ayarlar diyalogunda srasyla Genel Ayarlar, Yazlar, Yaz Tipleri, Statik/Betonarme/Glendirme
ve Yap Bileenleri olmak zere alt sekme bulunur.
Panel Ad: Buraya girilen rakamn nne P indisi getirilerek panel ad oluturulur (P1, P15 gibi).
Program bu isimleri panellerin izili srasna gre arttrr. Panel isimleri paneller izildikten sonra da
deitirilebilir. Deitirilen panel isimleri P indisli olmak zorunda deildir. Herhangi bir isim
kullanlabilir.
Panel Genilii: Panel genilii girilir . Panel genilii, panelin plandaki geniliini ifade eder.
st Kot/Kot: st Kot ve Kot parametreleri panelin st ve alt dm noktalarn ynetir. st Kot ve
Kot deerleri sfr olduu zaman, panel alt dm noktas kat tabannda, st dm noktas kat
tavannda yer alr. Baka bir deyile panel ykseklii kat yksekliine eittir. st Kot hanesine pozitif
(+) deer girilirse panel st dm noktas girilen deer kadar yukarya kayar, panel yukarya doru
uzar. Negatif deer girilirse panel ksalr. Ayn ekilde Kot hanesine pozitif deer girilirse panel dm
noktas girilen deer kadar yukarya doru kayar, dolays ile panel ksalr. Negatif deer girilmesi
durumunda panel alt dm noktas aaya kayaca iin, panel boyu uzar. Panellerde st Kot ve Kot
girilirken, katlar aras akmalar ya da sreksizlikleri nlemek iin dikkatli olunmaldr.
191
Panel Rengi: Panel kenar izgilerinin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk
paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge
Aktif Tarama: Panel iin planda geerli olan tarama tipidir. Tarama zerine tklandnda Tarama
Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogda, tarama tipleri tablosundan istenen tarama tipinin zerine farenin
sol tuu ile tklanarak tarama tipi seilir. Tarama rengi ve zemin rengi kutucuklarnn zerine farenin
sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine
gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili
rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar
diyaloguna geri dnlr. Aktif tarama kutucuunda seilen tarama tipi seilen renklerle grntlenir.
Alt/st/Orta/Tanml: Panelin nereden tanml olacan belirleyen seeneklerdir. Panelin iki ucundaki
dm noktalarn birletiren sanal panel aks, bak ynne gre panelin st kenar ile akacaksa st,
alt kenar ile akacaksa alt, panelin tam ortasndan geecekse orta seenei iaretlenir. Sanal panel
aks baka bir hattan geecekse Tanml seenei iaretlenir ve alttaki veri giri kutucuuna, panel st
kenarna gre mesafe girilir. Verilen mesafe panel kalnlndan fazla olmamaldr.
Materyal: Panellerin kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Panel seilen materyal ile
ekleme ilemi Aralar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr.
Yazlar Sekmesi:
Bu sekmede panel isim ve boyut yazlarnn panelin neresinde yer alaca belirlenir. Panel isim ve
boyut yazlar birlikte ya da ayr yazdrlabilir, panelin iinde ya da stnde yer alabilir. sim ve boyut
yazlarnn birlikte yazlmas iin sim ve Boyut Birlikte seeneinin iaretlenmesi gerekir.
sim X/sim Y: Panel Ad yazsnn panel sol st (yaz panelin stndeyse) ya da alt kesine (yaz
panelin iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Yaz X deeri pozitif girilirse yaz kenardan saa
doru, negatif girilirse sola doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa
yazdrlyorsa yazlar bu koordinatlara gre yerletirilir.
Boyut X/Boyut Y: Panel Boyutu yazsnn panel sa st (yaz panelin stndeyse) ya da alt kesine
(yaz panelin iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Boyut X deeri pozitif girilirse yaz kenardan
sola doru, negatif girilirse saa doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa
192
Panel Ad Ayarlar ve Panel Boyutu Ayarlar eklinde iki ksma ayrlr. Panel Ad Ayarlar blmndeki
parametreler panel ad yazsn, Panel Boyutu Ayarlar blmndeki parametreler de panel boyutu
yazsn ynetir.
Yaz rengi satrnn hemen altndaki buton tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan yaz
tipleri ayarlanr. Yaz tipi ve yaz efekti seilir. Seilen tip ve efekte gre rnek yaz rnek
penceresinde grlr. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar diyaloguna geri
dnlr.
Statik Materyal: Panel elemannda kullanlacak statik materyali listeden sein. Statik materyal
2 aks atalet momenti : Eleman minr atalet momentidir. .
3 aks atalet momenti: Eleman majr atalet momentidir.
En kesit alan: Elemann kesit alan deeridir.
2 ynnde kesme alan: Eleman minr yndeki kesme alandr. 50/25 kirite 5/6.50.25 olarak alnr.
Kesme alan= 5/6 . b . d
Kabul olarak modelle: Panel, sonlu elemanlar yntemi ile modellenecekse bu seenek iaretlenir. Bir
alttaki sonlu eleman genilii kullanlarak panel alara blnerek hesaplanacaktr. Seenek
iaretlenmezse panel tek para levha olarak modellenecektir.
Sonlu eleman genilii: Panel kabul olarak modellendiinde aktif hale gelir. Panelin sonlu eleman
zmnde kullanlacak en byk genilik deeri girilir.
193
Su basman/tm katlarda devam etmeyen panel: Girilmi bir panelin zellikleri akdnda aktif hale
gelir. Eer panel bir subasman perdesi ya da tm kat boyunca devam etmeyen bir panel ise bu
seenek iaretlenir. aretlendiinde ilgili perde, R katsays, alfas hesab ve B1 dzensizlii etki alanna
dahil edilmez.
Bu panel konsol demeyi tayor: Panel konsol bir demenin mesnedi ise bu seenek
iaretlenmelidir. Aksi durumda iaretlenmemelidir.
Alt uta etriye sklatrmas var: Glendirme projeleri iin dorusal performans analizinde dikkate
alnacak bir seenektir. Mevcut elemanda alt uta etriye sklatrmas yaplmsa bu seenek iaretlenir.
st uta etriye sklatrmas var: Glendirme projeleri iin dorusal performans analizinde dikkate
alnacak bir seenektir. Mevcut elemanda alt uta etriye sklatrmas yaplmsa bu seenek iaretlenir.
Donat korozyonu arpan : Yap performans analizinde kullanlan bir orandr. Bu satra yazlan oranla,
dikkate alnr. YeniMevcutAlan=arpan*MevcutAlan
Yetersiz bindirme ve kenetlenme arpan: Yap performans analizinde kullanlan bir orandr. Mevcut
yaplar iin kullanlr. Deprem ynetmeliinde tanmlanan yetersiz bindirme ve kenetlenme olan
elemanlarn elik akma gerilmesini azatmak iin kullanlr. Bu satra girilen deer, elemann elik akma
deeri ile arplr. YeniFyk=arpan*MevcutFyk
Donat Sekmesi:
Glendirme perdesi: Girilen panel glendirme perdesi ise, bu satr iaretlenmelidir.
Sol kolonu balk olarak kullan: Glendirme perdesinin solunda bulunan kolonu, programn perde
bal olarak kabul etmesi isteniyorsa seenek iaretlenir.
Sa kolonu balk olarak kullan: Glendirme perdesinin sanda bulunan kolonu, programn perde
bal olarak kabul etmesi isteniyorsa seenek iaretlenir.
Balant (Rot): Glendirme perdesini kolon ve kirie balayacak donatlarn uzunluk, aralk ve ap bu
grupta dzenlenir. lgili deerleri girin.
Balk donats :
Varsaylan deer 0.50'dir. Bu parametre; ynetmelik gerei perdede u donats dzenlenecekse,
perde u donats miktar iin toplam donat miktarna gre bir alt limit oluturur. Baka bir deyile u
donats miktar, ynetmelik koullarnn yannda, en az bu satra verilen oran kadar dzenlenenir.
194
Ynetmelie gre, Hw/lw > 2.0 olan perdelerin planda her iki ucuna perde u blgeleri oluturulur.
Perde u blgelerinin uzunluu lu, aadaki koullara gre dzenlenir. (Hw perdenin rijit bodrum
stnden llen toplam ykseklii)
Kritik perde ykseklii boyunca lu >= 2 bw ve lu >= 0.2 lw
Kritik perde ykseklii dnda lu >= bw ve lu >= 0.1 bw
Hw/lw <= 2 ise perdede u blgesi dzenlenmez. Lu=0'dr.
Deprem ynetmeliinde belirtilen u donat ile ilgili koullar, programda otomatik uygulanmaktadr.
U Donats/Toplam yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden daha olumsuz bir durum
oluturursa kullanlr.
U donats miktaryla ile ilgili koullar:
Kritik perde ykseklii boyunca perde u donats
Asmin>= 0.001* bw*lw ve en az 4 fi 14
Kritik perde ykseklii dnda perde u donats
Asmin>= 0.002 bw lw ve en az 4 fi 14
Balk blgesi uzunluu :
Aksi belirtilmedii srece program, perde u blge uzunluklarn TDY'de belirtilen koullara gre
belirler. Bununla birlikte projeci, isterse balk blgesi uzunluunu, belirli deerlerde dzenleyebilir:
Program bulsun iaretlenirse, ilgili perde iin balk blgesi uzunluu TDY koullarna gre dzenlenir.
Kullanc bulsun iaretlenirse, ilgili perde iin sol ve/veya sa satrlarnda verilen uzunluk deerleri
kadar balk blgesi uzunluu dzenlenir.

195
malzemeyi tklayn.
Kullanm blmnde ;
iaretlenir.
Oranla listesinde panel objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr.
Panel
196
ls ile panel bak ynne gre n
demektir.
ls ile panel bak ynne gre arka
demektir.
ls ile panelin n ve arka yzlerin
bulunacak demektir.
ls ile panelin sol ve sa ularnn
Uzunluk
ls ile panel kalnl arplarak,
demektir.
demektir.
ls ile, panelin bak ynne gre n
Alan
197
ls ile, panelin bak ynne gre
arka tarafta kalan yzeyin alan ile
arplarak bulunacak deer, malzeme
alan olarak kullanlacak demektir.
ls ile panelin n ve arka alanlarnn
demektir.
ls ile panelin bak ynne gre sol
ls ile panelin bak ynne gre sa
ls ile panelin sol ve sa tarafta kalan
ls ile, panelin stnde kalan yzeyin
demektir.
ls ile, panelin altnda kalan yzeyin
demektir.
ls ile panelin st ve alt tarafnda
kalan yzey alanlarnn toplam arplarak
198
ls ile, panelin yanlarnda kalan
Hacim
ls ile panel hacmi arplarak
Say
Bulunduu mod
Paneller hem Mimari Plan modu, hem de Kalp Plan modunda bulunurlar. Panel izim komutu her iki
modda da aktiftir.
Panel izimi
Panel
Paneller, betonarme bodrum perdelerini izmek iin kullanlabilecei gibi kat perdelerini tanmlamak
iin de kullanlabilir. Panel izimini gerekletirmeden nce Ayarlar/Obje Ayarlar/Panel Ayarlar satrn
tklayp panel ayarlarna girerek panel izim parametreleri kontrol edilmelidir. Geri panel ayarlar
paneller izildikten sonra da Obje zellikleri komutu ile deitirilebilir fakat nceden ayarlar kontrol
etmekte fayda vardr. Panel izmek iin:
Toolbarda bulunan Panel ikonunu ya da iz/Objeler/Panel satrn farenin sol tu ile tklayn.
Fare imlecini izim alan zerinde panel izimini balatmak istediiniz nokta zerine getirin (bu
panelin balanaca bir kolon dm noktas ya da herhangi bir nokta olabilir). mle ekil
deitirince sol tu ile tklayn.
Panelin ilk noktasn belirledikten sonra, imleci ikinci noktann zerine getirin. mle ekil
199
deitirince, klavyeden boluk tuu ile panelin izim hattn deitirebilirsiniz. (Boluk panel
ayarlar diyalogundaki alt-st-orta seimini panel izimi esnasnda deitirmeye yarar). Farenin sol
tuunu tekrar tklayn.
Panel izim modundan (komutundan) kmak iin klavyeden Esc tuuna basn.
Panel izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise panelin adn deitirin veya enter tuuna basarak
varsaylan ad onaylayn)
Paneller boydan boya kolonlarn zerinden girilebilir. Bu durumda program panelleri kolonlarla
otomatik blecektir. Panel toolbarnda bulunan Blen objeyi otomatik olarak adlandr ikonu
basl ise paneller otomatik isimlendirilecektir. n aklkl bir sistemde n tklama yerine 2 tklama ile
paneller girilebilir.
Ayn aks zerinde birden fazla kolon tanmlayn.
Panel ikonunu tklatn.
1.kolonu tklayn.
Son kolonu tklayn.
Panel boydan boya girilecektir.
Tanmlanm mevcut bir panelin zerinde kolon tanmlanabilir. Kolon unutulduunda paneli silmeden
kullanc yeni bir kolon tanmlayabilmektedir. Panel toolbarnda bulunan Blnen objeyi otomatik
olarak adlandr ikonu basl ise paneller otomatik isimlendirilecektir
Erisel Panel
Erisel panel ile fare ile tklanan her nokta arasna eri formda panel tanm yaplabilir. stenilen
noktalar tklanarak eri formda panel veya paneller tanmlanabilir. Ancak bu u an iin erisel perdelerin
betonarme ve izim anlamnda programda herhangi bir ilevi yoktur.
Panel ikonunu tklayn. Alan Panel toolbarndan Erisel Panel ikonunu tklayn.
Bir nokta tklayn. mleci hareket ettirerek isteiniz forma uyan erili verin ve sol tuu tekrar
tklayn.
Son olarak erisel panelin bitecei noktay tklayn.
200
Yay Panel
Yay formunda panel tanmlamak iin Yay Panel komutu kullanlr. Ancak bu u an iin erisel perdelerin
betonarme ve izim anlamnda programda herhangi bir ilevi yoktur.
Panel ikonunu tklayn. Alan Panel toolbarndan Yay Panel ikonunu tklayn.
Yay panel saat akrebinin tersi ynnde oluacaktr. Bu nedenle 1. nokta olarak vereceiniz
koordinat, yayn ynn belirleyecektir. rnein yatay dzleme gre yay ste kalacaksa sa
taraftaki noktay, altta kalacaksa sol taraftaki noktay tklayacaksnz.
Tklama ileminden sonra fareyi srkleyin. kinci noktann zerine gelince yay tamamlanacaktr.
Dairesel Panel
Daire formunda panel tanmlamak iin Dairesel Panel komutu kullanlr. Komu bitirildiinde program,
daire panel formundaki objeyi, 180 derecelik iki panel eklinde dikkate alacaktr. Ancak bu u an iin
erisel perdelerin betonarme ve izim anlamnda programda herhangi bir ilevi yoktur.
Panel ikonunu tklayn. Alan Panel toolbarndan Dairesel Panel ikonunu tklayn.
gelecektir.
Farenin sol tuunu tkayn. Dairsel panel oluacaktr.
Srekli Yay Panel
Birden fazla noktay kullarak yay veya dairesel formda panel tanmlamak iin Srekli Yay Panel
komutunu kullanabilirsiniz. Ancak bu u an iin erisel perdelerin betonarme ve izim anlamnda
programda herhangi bir ilevi yoktur.
Panel ikonunu tklayn. Alan Panel toolbarndan Srekli Yay Panel ikonunu tklayn.
201
lk noktay tkayn.
lemi bitirmek istediiniz koodinata gelerek yay formunu tamamlayn.
Glendirme perdesi
Glendirme projelerinde iki kolon arasnda, katlar arasda kiri zerinden kiri zerine girilebilen
perdelerdir.
Toolbarda bulunan Panel ikonunu tklayn. Alan toolbardan Glendirme Perdesi ikonunu
tklayn.
Fare imlecini izim alan zerinde glendirme perdesi izimini balatmak istediiniz nokta
zerine getirin (bu panelin balanaca bir kolon dm noktas ya da herhangi bir nokta olabilir).
mle ekil deitirince sol tu ile tklayn.
Perdenin ilk noktasn belirledikten sonra, imleci ikinci noktann zerine getirin. mle ekil
deitirince, klavyeden boluk tuu ile perdenin izim hattn deitirebilirsiniz. (Boluk panel
ayarlar diyalogundaki alt-st-orta seimini panel izimi esnasnda deitirmeye yarar). Farenin sol
tuunu tekrar tklayn.
Perde izim modundan (komutundan) kmak iin klavyeden Esc tuuna basn.
Perde izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise perdenin adn deitirin veya enter tuuna
basarak varsaylan ad onaylayn)
Glendirme perdesinin solunda ve/veya sanda bulunan kolonlar balk olarak kullanmak iin;
Glendirme perdesini sein.
Farenin sol tuuna basn ve zellikler satrn tklayn.
Glendirme sekmesinde sol kolonu balk olarak kullan ve/veya sa kolonu balk olarak
kullan seeneklerini iaretleyin.
202
Panel izim teknikleri
U noktas edit (panel)
Panellerin u noktalarn bulunduu yerden alp baka bir noktaya balamak iin U Noktas Edit
komutu kullanlr. Bu ilem mevcut panel balantlarnda baz deiiklikler yapmak ya da hatal
balantlar dzeltmek iin kullanlr. Panelin ucu baka bir objeye bal ise (kolon, kiri vs.), dm
noktas bal bulunduu obje ya da objelerle ortaktr. Paneli bu dm noktasndan koparmak iin U
Noktas Edit komutunu kullanmak gerekir. Panel ucu baka bir objeye bal deilse, u noktasn tama
ilemi Dm Noktas Ta komutu ile de yaplabilir.
Herhangi bir panelin u noktasn deitirmek iin:
Panelin deitirmek istediiniz ucuna yakn bir yere farenin sol tuu ile tklayn.
Fare imlecini srklediinizde tklanan panel ucu da imlele birlikte srklenecektir. mleci
istediiniz noktaya getirin ve farenin sol tuunu tklayn.
Panelin ilgili ucu son tkladnz noktaya tanacaktr.
U noktas edit komutu, yukarda anlatld ekilde duvarlar ve kiriler iin de geerlidir.
Paneli sein.
Fareyi panelin ucunda bulunan dm noktasnn zerine getirin. mle ekil deitirecektir.
Fareyi hareket ettirdiinizde ilgili panelin ucu da fare ile birlikte hareket edecektir. stediiniz
herhangi bir noktaya tklayn. Kiriin ucu tanacaktr. Kiriin ucunu bo bir noktaya
Paneli kirie dntrmek
Projenin herhangi bir aamasnda projeci, kirileri, bodrum evre perdeleri gibi iki kolon girilmi ve
ayrca demesi tanmlanm panelleri kirie dntrme ihtiyac hissedebilir. Bu ilem iin programda,
Paneli kirie dntr komutu gelitirilmitir. Paneli kirie dntr komutunu kullanmadan,
panelin yerine kiri tanmlayabilmek iin mevcut demeyi ve paneli silmek zorunda kalrz. Halbuki
Paneli kirie dntr komutu ile bunu tek seferde yapabilme olana vardr.
203
Kirie dntrlecek paneli veya panelleri sein.
Farenin sa tuuna basn ve Kirie Dntr satrn veya Deitir/Dntr/Paneli Kirie satrn
tklayn.
Kiri Ayarlar diyalogu alacaktr.
Gerekirse boyut veya betonarme malzeme zelliklerini deitirin.
Mevcut paneller kirie otomatik olarak dntrlecektir.
Panele kiri ve deme kenar balamak
Kiri panel objesine panel u noktalarndan balanyorsa, dm noktasndan balanmaldr. Kiri
ucunun panel zerine oturduu durumlarda dikkat edilecek baz noktalar vardr. Bu durumda:
ncelikle kiriin ve deme kenarnn mesnetlenecei noktalar belirleyin. Bunun en kolay yolu
bu noktalar akslar izerek belirlemektir. Kiriin ve deme kenarnn mesnetlenecei panel
zerinden (yoksa) panele paralel aks izin. Daha sonra kiriin veya deme kenarnn geecei
hatt bir aksla belirleyin. izilen akslar panel zerinde kesiecek, kesitikleri noktada dm
noktas oluacaktr. Bu sayede fare imlecinin dm noktalarn yakalama zelliini kullanarak, bu
noktalar kolayca yakalayacak ve kiriinizi veya deme kenarn izebileceksiniz. Dm noktas
oluturmak iin izdiiniz fazla (yardmc) akslar, kirii veya deme kenarn izdikten sonra
silebilirsiniz.
Toolbarda bulunan Kesiimlerle Bl seeneini basl(aktif) hale getirin.
Mevcut panel zerinde akslarla belirlediiniz dm noktalarn fare ile yakalayn. kinci noktay
de tklayp kiri izimini gerekletirin.
ESC tuuna basn. izimi tamamlayn
Kiriin veya deme kenarnn mesnetlendii panelin zerinde kiriin veya deme kenarnn
mesnetlendii noktadan itibaren panel ad ve boyut yazlar bir kez daha yazlacaktr. Bu, kiriin veya
deme kenarnn mesnetlendii panele baarl bir ekilde balandnn gstergesidir. Eer mesnet
noktasndan itibaren panel adnn bir kez daha yazldn grmyorsanz, bu balantnn yaplamad
anlamna gelir.
Kiri veya deme toolbarnda bulunan Blnen objeleri Otomatik Adlandr seeneini inaktif(ikon basl
halde deil) hale getirmek daha yararl olacaktr. Bu seenek inaktifken blnen panel iki para halinde
ayn isimde oluturulacak, buna karn isimleri ayn olduu iin detay izimleri tek para olarak
oluturulacaktr. Blnen objeleri Otomatik Adlandr seenei aktif ise(ikon basl halde) panel yine iki
para oluturulacak, bununla birlikte panel isimleri farkl olacak, panel detay izimleri de blnen
204
nokta mesnet kabul edilerek oluturulacaktr. Panele kiri veya deme kenar balarken Blnen
objeleri Otomatik Adlandr seeneini zel koullar oluursa, aktif hale getirebilirsiniz.
Yukarda anlatlan kurallara uyulmazsa, daha sonra deme olutururken problemler yaanacak,
demeler ya olumayacak ya da hatal olarak oluacaklardr.
Perdeye mesnetlenen konsol plak demeler
saylabilecek bir ksm perdeye otuyorsa, konsol demeyi tad bilgisi o perdenin ayarlarnda
tanmlanmaldr.
Paneli sein.
Panel ayarlarnda statik/betonarme sekmesinde Bu perde konsol demeyi tayor seeneini
iaretleyin.
Panel stne kiri tanmlamak
Panel zerine kiri tanmlanmak iin panelin ve kiriin dey dzlemde akmamasn salayacak
ekilde kotunun ve yksekliinin ayarlanmas yeterlidir. nce panel kendi yksekliinde izilir. Sonra
kiri, panelin stne izilir.
Panelin ve kiriin ykseklikleri ve/veya kotlar akyorsa, program, panelin zerine kiri izilmesine
izin verilmez.
Asansr perdesi
Asansr perdeleri genelde U biiminde dzenlenen perdelerdir. U eklinde asansr perdesini
tanmlamann programda iki yolu vardr. Bunlardan birincisi U perdeyi poligon kolon olarak
tanmlamak, ikincisi de panel olarak tanmlamaktr.
Poligon kolon olarak tanmlamak iin:
Toolbardan Srekli izgi satrn tklayn.
izgilerle planda U eklinde kapal bir poligon oluturun. Poligonu olutururken izgileri dik
izmek iin toolbardan dik ikonunu tklayp izgilerin dik izilmesini salayn. izgilere uzunluk
vermek iin ise koordinat kutusundaki L kutucuunu kullann. izginin ilk noktasn izim alannda
tkladktan sonra klavyeden L tuuna basn. mlecin koordinat kutusundaki L kutucuuna girdiini
greceksiniz. Buraya uzunluk deerini girin ve enter tuuna basn. Kutucuk krmzya dnecek
205
ve girilen deere kilitlenecektir. Fareyi izim alannda izgiyi izmek istediiniz ynde srkleyin
ve sol tuunu tklayn. izgi izilecektir. Bu ekilde U eklinde kapal poligonu izin.
izdiiniz poligonun btn izgilerini fare ile zerlerine tklayarak ya da ereve iine alarak
sein.
Deitir/Dntr/Poligon Kolona satrn tklayn.
izgilerle belirlenen U eklindeki alan poligon kolona dnecektir. Bu U eklinde bir asansr
perdesidir.
Poligon kolon olarak oluturulan asansr perdesinin altna temel, tekil temel olarak tariflenebilir.
Perdelerin ak kalan tarafna kiri ya da duvar tariflenemez. nk U eklindeki eleman tek para
olarak modellenmitir. Bu bir ubuk elemandr ve kolon zerindeki her nokta ayn ubuun u
noktas, dolays ile ayn noktadr. Kiri ve duvarlarn da balang ve biti noktalar ayn olamayacana
gre, U eklinde poligon kolonun iki ucunu kiri ya da duvarla kapatmak mmkn deildir.
Asansr perdesi iin ikinci yntem de perde tanmlamada panel objesi kullanmaktr.
Toolbardan Panel satrn tklayn.
izim alannda U perdenin balayaca noktay farenin sol tuu ile tklayn. (Panellerin dik izilmesi
iin toolbardan Dik ikonunu tklayarak dik modunu an.)
Panele uzunluk vermek iin klavyeden L tuuna basn. mlecin koordinat kutusundaki L
kutucuuna girdiini greceksiniz. Buraya uzunluk deerini girin ve enter tuuna basn. Kutucuk
krmzya dnecek ve girilen deere kilitlenecektir. Fare imlecini paneli izmek istediiniz
ynde srkleyin ve sol tuu tklayarak paneli izin.
Dier iki kenarn izimini de ayn ekilde gerekletirin. Asansr perdesi izimini tamamlayn.
Panellerle oluturduunuz bu asansr perdesi para panelden oluur. Ak kalan taraf duvar ve kiri
ile kapatlabilir.
Panel ile oluturulan asansr perdesinin altna tekil temel tariflenemez. Bu durumda temeller srekli
temel olarak tariflenmelidir. Panel u noktalar arasna temel kirileri tariflenerek perde alt temelleri
oluturulur.
Rijit bodrum kat numaras
Bodrum katlarnda rijit evre(bodrum evre) perdelerinin bulunduu en st kat temsil eder. Bu
parametre programa Proje Genel Ayarlarnda girilir. Buraya girilen kat numaras hangi kattan
itibaren(girilen kat dahil) rijit bodrum alnacan belirler.
206
Yukarda altta 2 katta bodrum evre perdesi dizayn edilmi bir yapnn perspektif grnts
grnmektedir. Bu yapnn kat tanm programda Kat Genel Ayarlar diyalogunda mimari kotlar
kullanlarak aadaki ekilde yaplm olsun:
No sim Kot Ykseklik
2 2.Normal Kat 5.6 2.8
1 1.Normal kat 2.8 2.8
0* Zemin Kat 0 2.8
-1 1.Bodrum -2.8 2.8
-2 2.Bodrum -5.6 2.8
Bu rnekte bodrum evre perdesi -1 numaral katn tavanndan balad iin rijit bodrum numaras
deeri Proje Genel Ayarlarnda -1 olarak tanmlanr. -1 numaral katn tavan dahil olmak zere altta
kalan tm katlar rijit bodrum kat olarak dikkate alnacaktr. Ksacas, rijit bodrumun numaras Kat
Genel Ayarlar diyalogunda hangi kata denk geliyorsa, Proje Genel Ayarlar diyalogunda o numara
Toprak seviyesi
2.8
2.8
2.8
2.8
2.8
-5.6
-2.8
0.0
2.8
5.6
8.4

-1
1
2
-2
0
207
yazlr. Deprem ynetmelii kriterleri bu bildirime gre uygulanacaktr. Kat bilgileri raporunda hangi
katlarn rijit kat tanmna dahil edildii kontrol edilebilir. Bu raporda rijit kat tanm yaplm satrlarda
Hi stunu bo(yazsz) grnr. Sistemde rijit bodrum kat tanm yoksa, alttan olmayan bir katn
numaras rijit kat numaras satrna yazlr.
Panellerin llendirilmesi
Panellere de arzu edilirse i ve d llendirme yaplabilir.
Panellere d llendirme yapmak iin,
llendirilecek panelleri farenin sol tuu ile zerlerine tklayarak sein.
Farenin sa tuunu tklayn. llendirmenin hangi panele paralel olmasn istiyorsanz, o panelin
karsna farenin sol tuu ile tklayn. llendirme yaplacaktr.
Panelleri i llendirme yapmak iin;
Farenin sol tuu ile iki nokta tklayarak panelleri kesen bir llendirme hatt belirleyin.
llendirme izim alannda herhangi bir ada olabilir. l hatt tanr ya da dndrlrse, ya
da panellerde herhangi bir deiiklik olursa ller otomatik olarak gncellenir.
Panele dntr
Yay objesini kullanp para says vererek dairsel formda paneller tanmlanabilir. Bu yntemle
tanmlanan perdelerin betonarmesi ve izimi para says kadar panel kabul edilerek yaplr. Erisel ya
da dairesel paneller oluturmak iin Panele Dntr komutu kullanlr.
Yay veya ember izin.
Yay veya emberi, imleci zerine getirerek farenin sol tuu ile sein.
Deitir/Dntr/Erisel Objeyi Panele satrn tklayn.
Karnza gelen panel saysn verin satrna yay veya ember zerinde izilecek panel saysn
verin. Program yay ya da emberi tek para panel haline dntrmez. ember ya da yay
zerine burada vereceiniz sayda panel paras yerletirir. Panel says arttka, oluacak panel de
daire ya da embere daha ok yaklar. rnein; bir emberi panele dntryorsanz ve duvar
saysn 8 verirseniz, sekizgen panel elde edersiniz, panel saysn 20 verirseniz yirmi keli panel
208
elde edersiniz. Say arttka erisellik hassasiyeti artacaktr.
Yay veya ember panele dnecektir.
Yay veya emberi panele dntrmeden nce, panel ayarlarnda, panelin zelliklerini
ayarlayabilirsiniz. Oluan dairesel panelin yn istediiniz gibi deilse Dzen/Geri al ya da toolbardan
Geril Al ikonunu tklayarak ilemi geri aln. Panel ayarlarna girip Alt-st-Orta seimi yaptktan sonra
panele dntrme ilemini tekrar uygulayn.
Panele dntrme ileminden sonra panele dntrlen yay veya ember silinmez. Kullanc isterse
siler. Kolayca seip silmek iin toolbardan yay ikonunu tklayn. Ardndan Dzen/Hepsini Se ya da
toolbardan Hepsini Se ikonunu tklayn. izim alanndaki yay objeleri seilecektir. Klavyeden Delete
tuuna basp yaylar silebilirsiniz. Ayn ilemi emberler iin de yapabilirsiniz.
Panellerin kabuk olarak modellenmesi
Paneller tek levha kabul ile modellenecei gibi, sonlu elemanlara blnm kabul olarak da
modellenebilir. zelikle yap boyunca nemli boluklar ieren panellerin kabul olarak modellenmesi
ile daha hassas bir zm yaplabilir.
Panel verilen en byk genilik deeri ile otomatik olarak sonlu
elemanlara blnr. ki kolon arasna oturan panellerde kolon
panel balants, kolona denk gelen koordinatlarda son eleman says
kadar balant ubuklaryla salanr.
Panelleri kabuk olarak modellemek iin;
Panel ikonunu tkladktan sonra Panel Ayarlar ikonunu tklayn.
Panel Ayarlar diyogunda Statik/Betonarme sekmesini tklayn.
Kabuk olarak modelle seeneini iaretleyin.
Alt satrda gerekirse sonlu eleman geniliini deitirin.
Panellerde kap - pencere veya ksmi boluklar
Panelleri sonlu elemanlara ynetimine gre modelleyerek, panel zerinde istenilen boyut ve ekilde
boluk alabilir. Boluk amak iin programda kap/pencere objesi kullanlr. Kap/pencere
ktphanesinden istenilen tip ve ekilde obje seilerek panele tanmlanr.
209
Panel objesi tanmlayn ve zelliklerine girerek kabuk olarak modelle seeneini iaretleyin.
Toolbardan Mimari plan/Kalp plan ikonunu tklayarak kalp plan modundan mimari plan moduna
gein.
Toolbarda Kap/Pencere ikonu aktif hale gelecektir. konu tklayn.
Kap/Pencere toolbardan Ayarlar ikonunu tklayn.
Kap/Pencere Ayarlar diyalogu alacaktr.
Diyalogta listeden istediiniz tipte bir obje sein ve Yerleim sekmesine geerek boyut ve kotlarla
ilgili parametrelerini ayarlayn.
mle kap/pencere grnmnde olacaktr. Toolbardan gerekirse Duvar ucundan uzaklk
deerine panel zerindeki konuma gre bir deer yazn.
mleci panel zerine getirin ve sol tu ile kap/pencereyi yerletirin.
3 boyutlu perspektifte atnz boluu izleyebilirsiniz.
Su basman perdeleri
Bina tabannda su pasman perdeleri tanmlamak iin, perde objesi kullanlr. Perde objesi ilgili katta
stten kot verilerek tanmlanr, kabuk olarak modellebir ve perde ayarlarnda subasman seenei
iaretlenir. Bylelikle ilgili perde, panel iin verilen sneklik koullar, kesme kuvveti kontrolleri ve B1
tr dzensizlikler gibi baz dzensizliklerden muaf tutulur.
Bir perdeyi su basman perdesi olarak tanmlamak iin;
Yapnn en alt katndayken su basman perdelerini olmas gerektii konumda tanmlayn.
Perdelerin zelliklerine girin. Genel Ayarlar sekmesinde st kot deerine, kat tavanna gre su
basman yksekliini belirleyecek ekilde bir deer girin.
Statik/Betonarme sekmesinde Su basman/tm katlarda devam etmeyen panel ve Kabuk olarak
modelle seeneklerini iaretleyin.
Tamam butonunu tklayn ve diyogu kapatn.
210
Tm yap boyunca devam etmeyen paneller
TDY ynetmeliinde, bir panelin sneklik koulu anlamnda R katsaysn belirlemesi ve toplam kesme
kontrolleri gibi kontrollere katlabilmesi iin tm yap boyunca ina edilmesi gereklilii bildirilmitir. Bu
manada, eer bir panel, tm yap boyunca tanml olmayacaksa, programa, o paneli st katta devam
etmeyen panel olarak bildirmek, ynetmelie daha uygun bir yaklam olacaktr.
Bunun iin;
st kata devam etmeyen perdelerin ayarlarna girin.
Perdelerin zelliklerine girin. Statik/Betonarme sekmesinde Su basman/tm katlarda devam
etmeyen panel seeneini iaretleyin.
Tamam butonunu tklayn ve diyogu kapatn.
Panel balk blgesi uzunluklar
Aksi belirtilmedii srece program, perde u blge uzunluklarn TDY'de belirtilen koullara gre
belirler. Bununla birlikte projeci, isterse balk blgesi uzunluunu belirli deerlerde dzenleyebilir.
TDY'ye gre, Hw/lw > 2.0 olan perdelerin planda her iki ucuna perde u blgeleri oluturulur. Perde
u blgelerinin uzunluu lu, aadaki koullara gre dzenlenir. (Hw perdenin rijit bodrum stnden
llen toplam ykseklii)
Kritik perde ykseklii boyunca lu 2 bw ve lu 0.2 lw
Kritik perde ykseklii dnda lu bw ve lu 0.1 bw
Hw/lw 2 ise perdede u blgesi dzenlenmez. Lu=0dr.
Programda, panel u blgeleri istenirse manuel olarak da dzenlenebilir.
Panel veya panelleri sein.
Toolbardan zellikler ikonunu tklayn.
Panel Ayarlar diyalogu alacaktr.
Donat sekmesini tklayn.
Balk donats ksmnda bulunan Balk blgesi uzunluu seenei grlecektir. Burada, Program
bulsun iaretlenirse, ilgili perde iin balk blgesi uzunluu yukarda sz edilen TDY koullarna
gre dzenlenir. Kullanc bulsun iaretlenirse, ilgiliperde iin sol ve/veya sa satrlarnda verilen
uzunluk deerleri kadar balk blgesi uzunluu dzenlenir.
211

Betonarmede panellere ilikin olumsuzluk uyarlar ve anlamlar
Analiz sonrasnda kolon betonarme diyalogunda kolon isminin olduu stunda baz uyarlar ksaltlm
Panel betonarme diyalogunda verilen uyarlarn anlamlar unlardr.
K: Panelde kayma gvenlii salamyor. Panel kalnln arttrmak zm olabilir.
E: Maksimum normal kuvvet kontrol salamyor. Panel boyutlar yetersiz gelmektedir.
M: Maksimum pursantaj deeri almtr. Panel boyutlar yetersiz gelmektedir.
ab: TDY Madde 3.4.3.1'i salamyor demektir. Panel ksa boyutunu arttrmak zm olabilir.
As(-) : Yetersiz donat. Donat seiminde yeter byklkte donat ap iaretlenmemi olabilir.
Z: Kirisiz deme veya kiri radyede zmbalama dayanmn alyor. Plak kalnln arttrmak veya
balk pla tekil etmek zm olabilir.
Panel ve Perde Parametreleri

Beton rts
Panel iindeki donatnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir.
Minimum Pursantaj ( min )
Varsaylan deeri 0.025 dir. Perdeye konulacak boyuna donatnn minimum deerini belirleyen
orandr. Perdenin brt alannn Minimum Pursantaj parametresi ile arpm minimum donat alann
belirler. Program perdeye konulacak donaty bu alandan az olmayacak ekilde seer.
Perde U
bw
Perde Gvdesi Perde U
lw7bw
lu lgvde
lw
lu
a
212
MinimumDonatAlan=lw * bw * min
Maksimum Pursantaj (
max
)
Varsaylan deeri 0.03 dir. Perdeye konulacak boyuna donatnn maksimum deerini belirleyen
orandr. Perdenin brt alannn Maksimum Pursantaj parametresiyle ile arpm maksimum donat
alann belirler. Program perdeye konulmas gereken donaty, bu alan ile karlatrr. Perdeye
konulmas gereken donat alan fazla ise, pursantaj deerini aan perde iin kesit yetersiz uyars
Perde Donatlar diyalogunda kullancya iletilir.
MaksimumDonatAlan (cm2) =
max
* b * h
Minimum Enine Donat Aral
Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda perdeye konulacak etriyenin aral(s) bu
parametrede belirtilen deerden az olmayacak ekilde seilir.
Deprem ynetmeliinde belirtilen etriye aral ile ilgili koullar, programda otomatik
uygulanmaktadr. Minimum Etriye Aral parametresine yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden
daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr.
Deprem ynetmeliinde kritik perde ykseklii boyunca etriye aral iin minimum koul 100 mm
s 50 mm ve s bw/2 olarak, kritik perde ykseklii dnda kalan ksm iin minimum koul s bw
ve s 200 mm olarak verilmitir.
Maksimum Enine Donat Aral
Birimi cm, varsaylan deeri ise 25 cm dir. Programda perdeye konulacak etriyenin aral(s) bu
parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir.
uygulanmaktadr. Maksimum Etriye Aral parametresine yazlan deer ancak deprem
ynetmeliinden daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr.
Deprem ynetmeliinde kritik perde ykseklii boyunca etriye aral iin verilen st snr deerler, so
100 mm ve so bw , kritik perde ykseklii dnda kalan ksm iin st snr so 200 mm ve so
bw olarak verilmitir.
U Donats/Toplam Donat (%)
Varsaylan deer 50dir. Bu parametre perdede u donats dzenlenecekse, perde u donatsnn,
perde ierisindeki toplam donatnn en az % kandan oluacan belirler.
Hw/lw > 2.0 olan perdelerin planda her iki ucuna perde u blgeleri oluturulur. Perde u
blgelerinin uzunluu lu, aadaki koullara gre dzenlenir. (Hw perdenin rijit bodrum stnden
213
Deprem ynetmeliinde belirtilen u donat ile ilgili koullar, programda otomatik uygulanmaktadr.
U Donats/Toplam yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden daha olumsuz bir durum
oluturursa kullanlr.
U donats miktaryla ile ilgili koullar,
Kritik perde ykseklii boyunca perde u donats Asmin 0.001 bw lw ve en az 414
Kritik perde ykseklii dnda perde u donats Asmin 0.002 bw lw ve en az 414
U Donats/Toplam Donat (kullanc deitirebilir) %50
Minimum Donat Aral
Birimi cm, varsaylan deeri 10 cm dir. ki boyuna donat arasndaki minimum aral belirler.
Program perdeyi iki boyuna donat arasndaki araln bu parametrede yazlan deerden daha az kk
olmamasn salayacak ekilde donatlandrr.
Maksimum Donat Aral
Birimi cm, varsaylan deeri 25 cm dir. ki boyuna donat arasndaki maksimum aral belirler.
Program perdeyi iki boyuna donat arasndaki araln bu parametrede yazlan deerden daha fazla
olmamasn salayacak ekilde donatlandrr.
Deprem ynetmeliinde belirtilen donat aral ile ilgili koullar, programda otomatik
uygulanmaktadr. Maksimum Donat Aral parametresine yazlan deer ancak deprem
Deprem ynetmeliinde donat aral iin verilen st snr deer, 25 cm olarak verilmitir. Bu arta
ilaveten iki iroz aras mesafe en fazla 25
etriye
| olduundan iki donat arasndaki mesafe kontrol
edilirken bu koulda dikkate alnr.
Minimum U Pursantaj ( min u)
Varsaylan deer 0.001dir. Bu parametre perdede u donats dzenlenecekse, perde u donatsnn
minimum alann belirleyen orandr.
MinimumUDonatsAlan=lw * bw * min u
214
Hw/lw > 2.0 olan perdelerin planda her iki ucuna perde u blgeleri oluturulur. Perde u
blgelerinin uzunluu lu, aadaki koullara gre dzenlenir. (Hw perdenin rijit bodrum stnden
Deprem ynetmeliinde belirtilen u donats ile ilgili koullar, programda otomatik uygulanmaktadr.
Minimum U Pursantaj parametresinde yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden daha olumsuz
bir durum oluturursa kullanlr.
U donats miktaryla ile ilgili koullar,
Kritik perde ykseklii boyunca perde u donats Asmin 0.001 bw lw ve en az 414
Kritik perde ykseklii dnda perde u donats Asmin 0.002 bw lw ve en az 414
Ayrca U Donats/Toplam Donat parametresi (kullanc deitirebilir) oran %50 kullanlr.
Minimum Gvde Pursantaj ( min gvde)
Varsaylan deer 0.0025dir. Bu parametre perde blgesine konulacak donatnn minimum orandr.
MinimumGvdeDonatsAlan= lgvde* bw* min gvde
Hw/lw > 2.0 olan perdelerde,
MinimumGvdeDonatsAlan= lw* bw* min gvde
Deprem ynetmeliinde belirtilen gvde donats ile ilgili koullar, programda otomatik
uygulanmaktadr. Minimum Gvde Pursantaj parametresinde yazlan deer ancak deprem
Minimum Boyut Oran
Varsaylan deer 7dir. Bir boyutu dier boyutunun en yedi kat olan dey tayc elemanlar perde
olarak kullanlacaktr.
lw / bw MinimumBoyutOran ise kolon, perdedir.
Deprem ynetmeliinde belirtilen minimum boyut oran ile ilgili koul, programda otomatik
uygulanmaktadr. Minimum Boyut Oran parametresinde yazlan deer ancak deprem
215
ynetmeliinden daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr. Deprem ynetmeliinde bu oran 7
olarak verilmektedir. Bu parametre ancak 7den byk deerlerde dikkate alnr.
Srtnme kesmesi hesab :
Srtnme kesmesi hesab iin kesme - srtnme katsays deeri, deiik durumlar iin tablodan
seilir.
Tabloda iaretlenerek seilen ve TS500'de tanmlanan Kesme -srtnme katsays deerleri unlardr :

Birdkm beton(monolotik) = 1.4
Przlendirilmi yzey = 1.0
Przlendirilmemi yzey = 0.6
Panelin dier objelerle ilikisi
Paneller kolonlar arasna iki kolonu birbirine balayacak biimde tariflenebilecei gibi, tek balarna da
kullanlabilir. Paneller kolonlara kolonun her noktasndan balanabilir.
Kiri, panel ve deme kenarlar panele gvde ksmndan balanrken Kesiimlerle Bl aktif deilse aktif
hale getirilmelidir. Aksi takdirde balant yaplmaz ve bu hata ileride deme tariflerken karnza
kar.
Herhangi bir panel silinince, bu panele bal demeler de silinir. Panel demelerin snrlarn
belirledii iin, snrlar silinen deme de silinir. Bu durum statik demeler iin geerlidir. Mimari
demelerin evresindeki paneller silinse bile panellerin altndaki duvarlar silinmedike, bunlar da
silinmezler.
Panel altna tekil temel tanmlanamaz. Panelin bir ucundan dier ucuna srekli temel kirii
tanmlanabilir.
216
Deme
Deme izim yardmclar
Deme toolbar
iz/Objeler/Deme/Deme ya da toolbardan Deme ikonu tklandnda Deme Toolbar ekrana
gelir. Deme toolbarndaki ikonlar tklanarak, menlerde komut aramadan tek tklamada deme ile
ilgili dier komutlara ulalabilir.

Deme toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr:
Deme ikonu. Kalp plan modunda deme oluturmak iin kullanlr. kon tklanp snrlar kiri,
deme kenar ya da panellerle tariflenmi kapal bir alana farenin sol tuu ile tklanarak deme
oluturulur.
Duvar st Deme ikonu. Duvar zerine kiri girmeden deme yerletirebilmek iin kullanlr. Bu
objeyi kullanmak iin duvarlarla evrilmi bir alan tklamak yeterlidir.
Deme Boluu ikonu. Bu ikon tklandktan sonra mevcut bir deme zerinde kapal bir poligon
izilerek deme boluu (yrtk) alr.
Kesiimlerle Bl ikonu. Deme kenar tklandnda aktif duruma geer. Basl ise,
izilen deme baka objelerle kesitiinde, kesien objelerin kesiim noktalarndan otomatik olarak
blnerek birbirlerine balanmalarn salar.
Blnen Objeleri Otomatik Adlandr ikonu. Deme kenar tklandnda aktif duruma geer. Basl ise
izilen deme kenar tarafndan blnen objeler otomatik olarak adlandrlr.
Deme Yazs Ta ikonu. Demeler zerindeki deme yaz bloklarn tamak iin kullanlr. kon
tklandktan sonra fare deme yazs zerine getirilir. Sol tu tklanp srklenir. Yaz da fare imleci ile
birlikte srklenir. stenen noktaya gelindiinde tekrar sol tu tklanarak yaz braklr.
Nervre Dntr ikonu. Demeleri nervrl demeye dntrr. ncesinde deme
tanmlamak gereklidir.
Kasede Dntr ikonu. Demeleri kaset demeye dntrr. ncesinde deme tanmlamak
gereklidir.
Betonarme Hesap Aks ikonu. Betonarme hesap akslarn izer.
217
Betonarme Aks Edit ikonu. Betonarme hesap akslarnn zelliklerini deitirir.
Betonarme Aks Sil ikonu Betonarme hesap akslarn deme stnden siler.
Deme Ofset ikonu. Duvar st deme tanmlandktan sonra deme evre izgisinin duvar
iindeki konumunu belirler. Duvar st Deme alann deitirir.
Objelere Eim Ver ikonu. Kiri, deme ve kolon sistemini verilen a veya eime gre eer.
Noktasal Deme Yk ikonu. Deme stnde sabit veya hareketli noktasal yk tanmlar.
izgisel Deme Yk ikonu. Deme stnde sabit veya hareketli yayl yk tanmlar.
Deme Ayarlar ikonu. Tklandnda Deme Ayarlar diyalogu alr. Deme, nervr ve kaset
parametreleri bu diyalogdan ayarlanr.
Deme Ayarlar
Deme Ayarlar diyalogu demelerle ilgili ayarlarn yapld diyalogdur. Kalp plan modunda iken
alan deme ayarlar diyalogunda statik demelerle ilgili parametreler yer alr.
Deme ayarlar demeler oluturulmadan nce yaplabilecei gibi, demeler oluturulduktan sonra
da yaplabilir. Demelerle ilgili ayarlara mdahale etmek iin:
iz/Objeler/Deme/Deme Ayarlar satrn tklayn.
Alan deme ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn.
Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. Bundan sonra izeceiniz demeler yaptnz
ayarlara gre izilecektir.
Mevcut bir demenin ayarlarn deitirmek iin:
Ayarlarn deitirmek istediiniz deme ya da demeleri zerlerine farenin sol tuu ile
tklayarak sein.
Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. Deme ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Burada istediiniz deiiklikleri yapn ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.
Yaptnz deiiklikler semi olduunuz demelere uygulanacaktr. Demelerin birbirinden
farkl zellikleri varsa ve bunlara mdahale edilmediyse, bu zelliklerde herhangi bir deiiklik
olmayacaktr.
218

Deme Ad: Demenin addr. Buraya girilen rakamn nne D indisi getirilerek demenin ad
oluturulur ve planda deme zerine yazlr. Demenin izili srasna gre rakam artrlr (D1, D2,
D3.... gibi). Deme adlar istenirse sonradan Obje Adlandr komutu ile deitirilebilir. sim indisi D
indisi ile balamak zorunda deildir. Yeniden adlandrmada farkl indisler kullanlabilir.
Deme Rengi: Deme kenar izgilerinin rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu
ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu
serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte
tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir.
Deme As : Demenin tabanla yapt adr. (at demeler gibi). Eimli kotlar tam olarak
girilmi bir ereveye deme yerletirildiinde program, demenin tabanla yapt ay otomatik
belirler. Ancak istenirse farkl bir a da buraya girilebilir.
Eik demenin referans aksn iz : Tabanla sfr dereceden farkl as bulanan demelerin(eimli
demelerin) referans aksn planda gstermek iin kullanlr.
Deme Rengi: Deme adnn rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp,
fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest
219
braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte
Kalnlk: Deme ykseklii girilir. Deme kat tavanndan balar ve verilen ykseklik kadar aaya
doru sarkar. Deme ykseklii artrlrsa, deme aaya doru kalnlar.
Kot: Deme kotu girilir. Kot sfr olduu zaman, deme st yzeyi kat tavan ile akr. Pozitif deer
girilirse deme kat tavanndan yukarya doru ykselir, negatif deer girilirse kat tavannn altna
der. Dk deme elde etmek iin negatif deer girilmelidir.
Materyal: Demelerin kat modelde zerine kaplanacak materyali seilir. Deme seilen materyal
ile kaplanr ve kat modelde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine
tklanr. Alan materyal listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir.
Materyal ekleme ilemi Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr.
Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir. rnein; 1 girilirse seilen materyal dokusu genilii 1
olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje
yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yan yana dizilerek kaplanr.
Bileik materyal kullan: Bileik materyaller demenin kesitte farkl malzeme grnmnde
izilmesine olanak tanr. aretlenirse, Bileik Materyal editrnde tanmlanm materyallerin
kullanlmasn salar. Satr iaretlendikten sonra altta listede bulunan bileik materyallerden bir tanesi
farenin sol tuu ile seilir. Seilen bileik materyale gre demenin kesitteki grnmn deitirir.
Btn materyalleri ters evir: aretlenirse demede kullanlan materyaller ters evrilirler. Kesit
alndnda mahal kesit alannda stte grnen tarama altta, altta grnen tarama stte grnr.
Kaplama: Listeden kaplama yk iin uygun olan deeri seiniz. Listede kan deerler, deme yk
ktphanesinde tanmlanm deerlerdir ve sadece kaplama arlna gre hazrlanmlardr.
Demenin betonarme arl analiz srasnda otomatik eklenecektir. Listedeki bir deeri kullanmak
yerine baka bir deer kullanacaksanz, listeden "kullanc tanmly" sein ve bir deer girin. Nervr ve
kaset demelerde de beton arl analiz srasnda otomatik olarak eklenir.
Q: Listeden hareketli yk iin uygun olan deeri seiniz. Listede kan deerler, deme yk
ktphanesinde tanmlanm deerlerdir.Listedeki bir deeri kullanmak yerine baka bir deer
kullanacaksanz, listeden "kullanc tanmly" sein ve bir deer girin.
Yazlar Sekmesi:
Deme bilgi yazs: Deme adnn, yksekliinin ve yk bilgilerinin deme zerine yazlmas
isteniyorsa iaretlenir.
Daire ap: Deme etiket dairesi apn verin.
teleme X, Y: Deme dairesinin yerletirilen konumuna gre yatay ve dikey teleme mesafelerini
verin.
220
sim Rengi: Deme isim rengi. Renk semek iin farenin sol tuunu renk kutusu stne tklayn ve
basl tutarak alan renk paleti zerinde kaydrn. stediiniz rengin zerine geldiinizde brakn.
Parametre Rengi: Deme zerinde tanmlanan kaplama ve hareketli yk ile deme ykseklii
yazlarnn rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan
Daire Rengi: Deme ad ile yksekliini iine alan dairenin rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine
farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine
gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift
tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir.
Yaz Yerleimi: Deme zerinde deme dairesinin konumu seilir.
Nervr Sekmesi:
Balang Di Genilii (D1): Referans kiriten ya da referans olarak verilen dorultu ekseninden,
balang nervr kiriinin (diinin) yzne kadar olan mesafe .
Nervr Di Aral (D2): ki nervr dii arasndaki temiz mesafe .
Kiri Genilii (W): Nervr dilerinin plandaki genilii.
Kiri Ykseklii (H): Nervr diinin ykseklii .
Nervr Rengi: Nervr kirilerinin plandaki izim rengidir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu
tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Nervr rengi kalp plan izimlerinde geerli olduu
iin mimari olarak nem tamaz. Mimari projelerde nervr dileri sadece kesitlerde gsterilir. Bu
parametre kesitlerdeki nervr dii rengini etkilemez.
Kaset Sekmesi:
Burada 1.Kiriler blmndeki parametreler seilen birinci dorultudaki kaset kirilerini, 2.Kiriler
blmndeki parametreler de seilen ikinci dorultudaki kaset kirilerini ilgilendirir.
Balang Di Genilii (D1): lgili dorultudaki referans kiriten ya da referans olarak verilen dorultu
ekseninden, balang kaset kiriinin (diinin) yzne kadar olan mesafe.
Di Aral (D2): lgili dorultudaki iki kaset dii arasndaki temiz mesafe.
Kiri Genilii (W): lgili dorultudaki Kaset dilerinin plandaki genilii.
221
Kiri Ykseklii (H): Kaset kirilerinin ykseklii.
Kiri Rengi: Kaset kirilerinin plandaki izim rengidir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile
tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu
tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Kaset rengi kalp plan izimlerinde geerli olduu
iin mimari olarak nem tamaz. Mimari projelerde kaset dileri sadece kesitlerde gsterilir. Bu
parametre kesitlerdeki kaset dii rengini etkilemez.
Statik Sekmesi:
Statik Materyal: Elemanda kullanlacak statik materyali listeden sein. Statik materyal betonarme
eleman olarak Yap Aacnda Materyaller altnda tanmlanabilir.
Sonlu elemanlar genilii : Deme hesabnda esas alnacak maksimum sonlu eleman geniliini girilir.
Program demeleri yamuk formda sonlu elemanlara blerek deme analizini yapar. Sonlu eleman
genilii, bu satra girilen deeri amamak kaydyla deme ekline gre otomatik ayarlanr.
Moment hesap aks: Deme momentlerinin 3 boyutlu grntde hangi eksene gre gsterileceini
belirleyen parametredir. Buraya girilen deer yatay x eksenine gre hesap asdr. Normalde global X
eksenine paralel olan bir demenin momentleri yatay ve dikey ynde gsterilir. Bu parametre
deitirilerek farkl eksenlere gre moment hesab 3 boyutlu grntde grlebilir. Bununla birlikte
bilindii zere deme betonarmesi iin programda betonarme hesap aks tanmlanr. Betonarme
hesap aklarnn bu parametre ile bir ilgisi bulunmamaktadr. Program betonarme hesabn deme
betonarme hesap akslarna gre yapar.
Betonarme hesap akslarn olutur: Deme yerletirildiinde deme betonarmesi iin demede
tanmlanmas gereken betonarme hesap akslarnn program tarafndan otomatik oluturulmas iin bu
seenek iaretlenebilir. Bu durumda tanmlanan her bir demede demenin tam ortasndan yatay ve
dikey iki adet betonarme hesap aks oluturulur. Seenek iaretlenmezse, kullanc deme
betonarmesi iin betonarme hesap aks komutunu kullanarak dilei ekilde ve sayda betonarme
hesap aks tanmlayabilir.
Betonarme hesap akslarn gster: Deme betonarmesinin yaplaca dorultuyu gsteren betonarme
hesap akslarnn deme zerlerinde gsterilmesi isteniyorsa iaretlenir. Bu gsterim sadece bilgi
amaldr ve kalp ve/veya donat planlarnda izilmez.
Rijit diyagram indeksi: Rijit diyaframlar gruplandrlandran numaradr. rnein tek rijit diyaframl
projelerde bu deer, tm demelerde 1'dir. Farkl rijit diyaframl sistemlerde, diyaframkar 2, 3 vb
ekilde indekslenecektir.
Rijit diyafram otomatik olutur: Seenek iaretlendiinde deme, rijit diyafram indeksine gre
belirlenen rjit diyagram sistemine dahil edilecektir. Ayn indeks numarasna sahip tm demeler ayn
rijit diyafram ierisinde olacaktr.
Rijit diyafram oluturma: Seenek iaretlendiinde deme, rijit tanml diyafram indeksi numarasnda
olsa bile,o rjit diyagram sistemine dahil edilemeyecektir. O demenin evresindeki kolonlar kattan
222
bamsz deplasman yapabilecektir. Deme var olsa bile rijit diyagrafa balamak istemediiniz
durumda iareleyiniz.
Balant ne olursa olsun rijit diyafram olutur: Seenek iaretlendiinde demenin pozisyonu ne
olursa olsun, rijit diyafram indeksinde yazan numaraya gre demeler, ayn rijit diyafram sistemi
ierisinde kabul edilecektir. rnein arada boluk olan iki kulleli sistemlerde bu seenee ihtiya
duyacaksnz.
Sehim Sekmesi:
TS500 Sehim snrlar: Sehim kontrol st snrlarn veriniz. Deerler TS500'den alnmtr. "Sehim
denetle" seenei iaretlenirse, "sehim art sehim denetimi gerektirmeyen ykseklik koulu salansa"
da kirilerde ani ve zamana bal sehim denetimi yaplr.
Hasr Donat Sekmesi:
Hasr donat kullan: Objede hazr donat tasarm yapmak iin seenei iaretleyin.
Otomatik tanml hasr donat: Analiz sonucunda hasr donat seimini programn yapt seim olarak
dizayn etmek istiyorsanz bu seenei iaretleyin. Program hesaba gre en uygun gelen hasr donaty
kullanacaktr.
Kullanc tanml hasr donat: Analiz sonucu ne olursa olsun, programn hasr donat olarak sizin
verdiiniz donatlar kullanmasn istiyorsanz, bu seenei iaretleyin. Ardndan, "Altta" ve "stte"
kullanlmak zere listeden hasr donatlar sein.
stte, Altta: Kullanc tanml hasr donat iin kesitin stnde ve altnda kullanlacak donaty sein.
malzemeyi tklayn.
223
Kullanm blmnde ;
iaretlenir.
Oranla listesinde deme objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr.
Deme
Uzunluk
ls ile demenin evresi arplarak,
demektir.
Alan Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan alan
224
demektir.
ls ile, demenin stnde kalan
yzeyin alan arplarak bulunacak deer,
demektir.
ls ile, demenin altnda kalan
demektir.
ls ile demenin st ve alt tarafnda
Hacim
ls ile deme hacmi arplarak
Say
Duvar st Deme Ayarlar
Duvar st deme Ayarlar diyalogu duvar st deme ile ilgili ayarlarn yapld diyalogdur. Kalp
plan modunda Deme komutundayken alan duvar st deme ayarlar diyalogunda mimari
demelerle (mahal) ilgili parametreler yer alr.
Duvar st deme ayarlar duvar st demeler oluturulmadan nce yaplabilecei gibi, duvar st
demeler oluturulduktan sonra da yaplabilir. Duvar st demelerle ilgili ayarlara mdahale etmek
iin:
225
Toolbardan Deme ikonunu tklayn.
Duvar st Deme ikonunu tklayn.
Alan Duvar st Deme Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn.
Mevcut bir duvar st demenin ayarlarn deitirmek iin:
Ayarlarn deitirmek istediiniz duvar st deme ya da duvar st demelerin zerlerine
farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. Duvar st deme ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Yaptnz deiiklikler semi olduunuz Duvar st demelere uygulanacaktr. Duvar st
demelerin birbirinden farkl zellikleri varsa ve bunlara mdahale edilmediyse, bu zelliklerde
herhangi bir deiiklik olmayacaktr.
Duvar st Deme Ayarlar diyalogu, kalp plan modunda grntlenir. Genel Ayarlar, Yazlar ve
Birimler olmak zere iki sekmeden oluur.
Kalnlk: Deme kalnl girilir. Mahal kalnl, kat tabanndan yukarya doru llen deerdir. Mahal
kalnl artrlrsa, mahal yukarya doru kalnlar.
Kot: Dem kotu girilir . Kot sfr olduu zaman, deme alt yzeyi kat taban ile akr. Pozitif deer
girilirse deme kat tabanndan yukarya doru ykselir, negatif deer girilirse kat tabannn altna
der.
Renk: Deme kenar izgilerinin rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile
Materyal: Demelerin kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Deme seilen materyal
226
farenin sol tuu ile seilir. Seilen bileik materyal gre mahalin kesitteki grnmn deitirir.
alndnda deme kesit alannda stte grnen tarama altta, altta grnen tarama stte grnr.
Yazlar Sekmesi:
Alan yazsn yaz: Deme etiketinin ve alannn deme zerine yazlmas isteniyorsa iaretlenir.
sim ve Boyut arasndaki mesafe: Deme zerine yazlan deme yaz blounda deme ad yazs ile
boyut yazs (alan) arasndaki uzaklk girilir .
Deme Ad: Buraya demenin ad girilir (salon, mutfak vs.). Deme ad, menden ya da toolbardan
direkt tklanarak deme ayarlarna girildiinde inaktif olur. Deme oluturulduktan sonra farenin sol
tuu ile tklanarak seilip Deitir/Obje zellikleri tklanarak deme ayarlarna girilirse, aktif olur.
Kutucua deme ad girilip tamam butonu tklanr ve diyalog kapatlr. Girilen deme ad planda ilgili
deme zerine yazlr.
Ad ykseklii: Deme zerine yazlan mahal isim yazsnn ykseklii.
Kaplama Ad: Deme kaplamasnn ad girilir (parke, seramik vb.). Her zaman aktiftir.
Boyut ykseklii: Deme zerine yazlan alan yazsnn ykseklii.
Yaz Rengi: lgili yaz rengi kutucuklarndan mahal ad ve boyut yazlarnn rengi ayr ayarlanr. Renk
kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde kaydrlr.
stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk
kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir.
Yaz rengi satrnn hemen altndaki butonlar tklanrsa, Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan
penceresinde grlr. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr ve mahal ayarlar diyaloguna geri
dnlr.
Birimler:
Demeyi ilgilendiren btn l deerlerinin birimini ve formatn belirler.
227
Metre: aretlenirse, btn birimler metre olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar,
llendirmeler metre cinsinden tanmlanr.
Santimetre: aretlenirse, btn birimler santimetre olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar,
llendirmeler santimetre cinsinden tanmlanr.
Milimetre: aretlenirse, btn birimler milimetre olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar,
llendirmeler milimetre cinsinden tanmlanr.
Fit: aretlenirse, btn birimler fit olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler bu
birimde tanmlanr.
n: aretlenirse, btn birimler in olur. Diyaloglardaki deikenler, koordinatlar, llendirmeler bu
birimde tanmlanr.
seilirse, birimler virglden sonra iki hane eklinde gsterilecektir. 0 seilirse birimler, virglden
malzemeyi tklayn.
Kullanm blmnde ;
228
iaretlenir.
Oranla listesinde duvar st deme objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr.
Deme
Uzunluk
demektir.
demektir.
demektir.
Alan
229
demektir.
Hacim
Say
Bulunduu mod
Demeler kalp plan modunda yer alr. Kalp plan ve mimari plan aras gei klavyeden Shift+Tab
tuuna baslarak ya da toolbardaki Kalp Plan Modu ikonu tklanarak yaplabilir.
Deme izimi
Deme
Deme oluturabilmek iin ncelikle deme snrlarnn belirlenmesi gerekir. Statik demelerin
snrlar kiriler, paneller ya da deme kenarlar ile belirlenir.
Demelerin snrlarn oluturan elemanlar birbirlerine hatasz olarak balanmal, alan tam olarak
kapatlmaldr. Bu aamada yaplacak hatalar demelerin oluturulamamas ya da hatal oluturulmas
sonucunu dourur.
Deme tanmlarken ncelikle kolon, kiri, panel, deme kenar gibi objeleri gerektii gibi tanmlayp,
demeleri en sona brakmak data giriini daha da kolaylatracaktr. Sz edilen bu objeler gerektii
230
gibi tanmlandktan sonra demeleri oluturmak son derece hzldr. Yine de programda herhangi bir
sra olmad gzden karlmamaldr.
Deme oluturmak iin:
Toolbardan Deme ikonunu tklayn. Fare imlecinin ekli deiecektir.
Fare imlecini deme oluturmak istediiniz kapal alan zerine srkleyin.
Farenin sol tuunu tklayn. Deme yaz blou izim alan zerinde belirecek ve deme
oluacaktr.
Deme yerletirirken klavyeden Ctrl tuunu basl tutarsanz, program sizden deme yaz
blounun yerini belirlemenizi bekleyecektir. Deme yaz blou demenin ortasna
yerletirilmeyecek, sizin belirleyeceiniz bir yere yerletirilecektir. Bu durumda fare imlecini
uygun bir yere srkleyerek sol tuu tklayn. Deme oluacaktr.
Baka demeler tanmlanacaksa, ayn ilemi o alan iin de yapn. Aksi durumda ESC tuuna basn
ve deme modundan kn.
Hzl izim modu kapalysa program sizden demeye bir isim vermenizi bekleyecektir.
Klavyeden deme ismi girin (isterseniz isim girmeyebilirsiniz) ve farenin sol tuunu tekrar
tklayn. Deme olacaktr. (Hzl izim modu klavyeden Ctrl+H tularna birlikte baslarak alp
kapatlr. Tulara basldnda ekrann en altndaki bilgi satrnda Hzl izim modu ak ya da
Hzl izim modu kapal ifadeleri grlr.)
Kiri, panel, deme kenar gibi objeler tariflenirken, bunlarn balant noktalarna zellikle dikkat
edilmelidir. Hatal balantlar deme oluturulmas esnasnda kendini hemen belli eder. Deme
oluturulamaz ya da hatal oluturulur.
Demenin oluturulamamas veya hatal olumas durumunda yaplabilecek kontroller unlardr:
Deme ayarlar diyaloguna girin (Ayarlar/Obje Ayarlar/Deme Ayarlar) ve deme kotunu
kontrol edin. Hata varsa dzeltin ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Oluturulacak
deme evre kirilere dokunmaldr.
evre kirileri tek tek seip Deitir/Obje zellikleri satrn tklayarak ilgili kiriin ayarlarna girin
ve kiri kotlarn kontrol edin. Hata varsa dzeltin ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan
kn.
Demenin d snrn oluturan poligonun kelerindeki dm noktalarn kontrol edin.
Deitir/Dm Noktas Ta satrn tklayn. Fare imlecini ke noktasnda yer alan dm noktas
zerine srkleyin ve deiince farenin sol tuunu tklayn. Sa tuu tklayp tekrar dm noktas
zerine gelin ve deiince tekrar sol tuu tklayn. Fareyi srkleyin. Fare hareketi ile birlikte
dm noktasna bal elemanlar da hareket edecektir. Hareket etmeyen eleman (kiri, kolon,
panel ve deme kenar) varsa, bu eleman dier elemanlara bal deildir. Klavyeden Esc tuuna
basarak dm noktas tamay iptal edin. Bu ekilde btn keleri kontrol edin. Dm
231
noktalarna bal olmadn tespit ettiiniz elemanlar ilgili noktalara balayn.
Deme oluturulduktan sonra farenin sol tuu ile zerine tklayarak demeyi sein. Bu ekilde
deme snrlarn ekranda net olarak grrsnz. Eer oluturulan deme bulunmas gereken
snrlarn dna tayorsa ya da snrlarn iini tam olarak kaplamyorsa, deme hatal olumutur.
Bunun sebebi yine ke noktalarndaki balant problemleridir. Yukarda anlatlan ekilde ke
noktalarn kontrol edin ve hatal balantlar dzeltin. Hatalar dzeltildikten sonra deme doru
olarak oluturulabilir.
Mahal olutururken problem yaamamak iin, kiri ve panellere saplama kiri ve deme kenar
balarken dikkatli olunmal, kiri ve deme kenar, baka bir kirie tanmlarken kiri toolbarnda
bulunan Kesiimlerle Bl seenei aktif hale (basl) getirilmelidir. (Kesiimlerle Bl, aksi belirtilmedii
srece programda aktif halde bulunmaktadr)
Kirisiz (mantar) deme
Deme kenar kullanarak kirisiz deme tanmlamak
Programda ideCAD 5.43 versiyonundan
sonra deme kenar kullanlarak kirisiz
deme tanm yaplabilmektedir. Bunun iin
deme kenar komutuyla kolonlar iine
alacak ekilde kapal bir kontur tanmlanr.
Sonra deme komutuyla istenilen kalnlkta
deme yerletirilir. Deme analizi
yapldnda kirisiz deme hesab da
yaplm olunur. Kirisiz deme hesabnda
sadece dey ykler dikkate alnr, yatay
ykler hi bir ekilde kirisiz deme
hesabnda dikkate alnmaz.
Deme yerletirildiinde deme ile birlikte her iki yn iin de birer adet betonarme hesap aks
oluturulmaktadr. Deme betonarmesi bu hesap akslar dikkate alnarak yaplmaktadr. Ancak
kullanc kirisiz demede oluan ekme ve basn blgelerini dikkate alarak birden fazla betonarme
hesap aks tanmlamas ve gerekirse donat adet, ap ve izimlerine mdahale etmesi yerinde olur.
Toolbardan Deme Kenar ikonunu tklayn.
Srayla noktalar vererek kolonlar iinde kalacak ekilde kirisiz deme eklini izin.
Deme ikonunu tklayn. Alan toolbardan Deme Ayarlar ikonunu tklayn. Deme
Ayarlar diyalogu alacaktr.
Diyalogda deme ykseklii, sabit ve hareketli yk deerini; bulunla birlikte gerekli grdnz
dier deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.
232
Deme kenar ile belirlediiniz kapal alan tklayn. Program izdiiniz deme kanarn snr
kabul ederek demeyi oluturacaktr.
Deme analizi butonunu tklayn. Kirisiz demenin analizi de yaplacaktr.
Kirisiz demenin ekme ve basn blgeleri 3 boyutlu erevede kolaylkla incelenebilinir. Bunun
iin;
Perspektif grnt stnde farenin sa tuuna basn
Alan menden 3B ereve satrn tklayn.
Perspektif grnts tel ereve haline dnecek ve Sonular Grntleme diyalogu
alacaktr.
Deme Sonular satrn iaretleyin.
Tel ereve zerinde kirisiz demeye ait diyagram grnecektir. Kabuk Sonular blmnden
M11, M21 seenekleri ile srasyla asal ve dier yn istikametinde moment diyagramlar da
izilebilecektir.
Diyagramdaki renk deiimden ekme ve basn blgelerini grsel anlamda izleyebilir, fareyi de
diyagram zerinde gezdirerek nmerik deerlere de ulaabilirsiniz. Ayrca hangi rengin hangi nmerik
deere de denk geldii diyalogdan takip edilebilir.
AS1 ve AS2 ile srasyla asal ve minr yndeki donat alanlar grlebilir. st donat alanlar seenei
iaretlenirse, diyagramda demenin st blgesindeki donat miktarlar gsterilir. Seenek iaretli
deilse, alt blgelerdeki donat miktarlar gsterilir. Fareyi diyagram zerinde gezdirerek demeye ait
nmerik deerleri de grebilirsiniz. Ayrca hangi rengin hangi nmerik deere de denk geldii yandaki
renk paletinden takip edilebilir. Lokal akslar iz seenei iaretli ise, AS1 ve AS2 deerlerinin hangi
istikamete ait olduunu gsteren oklar deme zerinde izilir.
AS1 ve AS2 iaretliyken Mevcut donat alan satr tklanarak donat ap ve aralk tanmlanabilecek
satr aktif hale getirilir. Bu satra donat ve aralk deeri girilerek, grafikte e zamanl renk deiimi
gzlenir. Girilen donat miktarna yeterli alanlar krmz renge dntrlr. Bu ilem hem st donat
alanlar seenei tklanarak st blge iinde yaplr, hem seenek kaldrlarak alt blge iin yaplr. Bu
ekilde programda deme iin gerekli donat hem ekme hem de basn blgeleri iin belirlemi
olunur.
Gerekli incelemeden sonra kullanc programn izim olanaklarn kullanarak kalp plann hazrlayabilir.
Kirisiz demede programa zmbalama tahkikini yaptrmak
Kirisiz demede zmbalama tahkiki, deme analizi yapldnda otomatik yaplr. Sonular
Betonarme/Kolon Bal satrn tklanarak incelebilir, sonular deme raporunda baslr.
233
Deme boluu
Deme Boluu komutu oluturulmu demeler zerinde boluk amak, baka bir deyile
demeleri yrtmak iin kullanlr. Deme zerinde boluk amak iin:
iz/Objeler/Deme/Deme Boluu satrn tklayn.
Fare imlecini boluk amak istediiniz deme zerine getirin.
Deme boluu komutu ile alan Rota toolbarndan boluk formuna gre bir stil sein.

Farenin sol tuu ile deme zerine tklamak suretiyle boluk poligonunu oluturun.
Poligonu rahata izebilmek iin nceden akslarla poligon snrlarn belirleyebilir, aks
kesiimlerinde oluacak dm noktalar vastas ile boluk poligonunu kolayca izebilirsiniz.
lemi tamamladktan sonra akslar silebilirsiniz.
Oluturulan poligonu kesen bir kesen bir kesit alnrsa ya da perspektif penceresinde, izlenirse izilen
kapal poligonun demede boluk oluturduu grlr.
Program, kalp plannda boluk evresine donat dzenlemesini otomatik yapar. Deme zerinde
boluk aldnda program, stte ve altta varsaylan olarak 2 adet 12lik donat yerletirir. Projeci
dilerse bu donatlar deitirebilir ve izdirmeyebilir. Bunun iin;

Deme boluunu deme zerinde mimari plana uygun ekilde tanmlayn.
Deme boluunu sein ve sa tu ile zelliklerini tkayn.
Deme Boluk Ayarlar diyalogu alacaktr.
234
Diyalogta donaty istediiniz donat olarak deitirin.
Deme analizi yapp kalp plan aldnzda girilen donat, boluk kenarnda altta ve stte
izilecektir.
Deme boluk donatlar kalp plannda izdirilmecekse, Boluk donats satrnn iareti
kaldrlmaldr.
Duvar st deme
Duvar st Deme ile duvarlarla tariflenmi bir alana kiri izmeden deme tanmlayabilirsiniz.
Tanmlanan bu deme, statik deme deil, mahal demesinin tavanda izilmi halidir. Bu
demenin hesab ideCAD Statik programnda yaplamaz. Hesap yapabilmek iin sistem
deitirilmeli, duvar st demeler silinerek, kirili plak tanm yaplmaldr.
Mahal demesini duvarn stnde tanmlamak isterseniz Duvar st Deme komutunu
kullanabilirsiniz.
Duvar st Deme tanmlamak iin:
Fare imlecini duvar st deme oluturmak istediiniz kapal alan zerine srkleyin. Farenin sol
tuunu tklayn. Duvar st deme yaz blou mahalin ortasnda belirecek ve deme
oluacaktr.
Duvar st deme yerletirirken klavyeden Ctrl tuunu basl tutarsanz, program sizden duvar
st deme yaz blounun yerini belirlemenizi bekleyecektir. Yaz blou demenin ortasna
uygun bir yere srkleyerek sol tuu tklayn. Mahal oluacaktr.
Baka duvar st demeler tanmlanacaksa, ayn ilemi o alan iin de yapn. Aksi durumda ESC
tuuna basn ve duvar st deme modundan kn.
Deme ofset
Deme Ofset komutu mahal tanmlandktan sonra mahal evre izgisinin duvar iindeki konumunu
belirler. Mahal alann deitirir.
Mahal yerletirildiinde, program, mahal snrn duvarn ierisinde oluturur. Deme ofset komutu
mahal snrn, sva iine, sva dna, duvar dna, duvar katmanl(bileik materyal tanml) ise, her bir
katmann snrna tar.
Duvarlarla kapal bir alan tanmlayn.
235
Duvar ikonu tklayn.
Duvar toolbarndan Deme Ofset ikonu tklayn.
Fare imlecini mahal snrn deitirmek istediiniz duvarn zerine getirin.
Snr belirledikten sonra farenin sol tuunu tklayn.
Mahal alan deiecek, alan deeri de gncellenecektir.
Deme Ofset komutu Duvar st Deme objesi iin de kullanlabilir.
Duvarlarla kapal bir alan tanmlayn.
Kalp plan moduna gein.
Deme ikonu tklayn.
Deme toolbarndan Duvar st Deme komutunu altrn.
Duvar st demeyi duvarlarn oluturduu alana oluturun.
Deme ikonu tklayn.
Deme Ofset ikonu tklayn.
Fare imlecini snrn deitirmek isteiniz duvarn zerine getirin.
Snr belirledikten sonra farenin sol tuunu tklayn.
Duvar st deme alan deiecek, alan deeri de gncellenecektir.
Nervre dntr
Nervre Dntr komutu oluturulmu demeleri nervrl(tek dorultuda alan dili deme)
deme haline dntrmek iin gelitirilmitir. Nervre dntrmek iin ncelikle nervre
dntrlecek demelerin oluturulmu olmas gerekir. Nervrl deme oluturmak iin:
Deme oluturun.
Deme toolbarndan Nervre Dntr ikonu tklayn.
Nervre dntrlecek demeyi tklayn ve farenin sa tuuna basn.
Referans iin stne tklama sureti ile bir kiri sein ya da iki nokta tklayarak bir dorultu
236
belirleyin. Seilen kiriin dorultusu ya da iki nokta tklanarak belirlenen dorultu nervr
kirilerinin dorultusunu belirler.
Deme nervrl demeye dnecektir.
Nervr boyutlarn, deme ayarlarnda, nervr bal altnda ayarlayabilirsiniz.
izilen bir nervr iptal etmek iin:
Deme toolbarndan Nervre Dntr ikonunu tklayn.
Nervr tklayn. Nervr iptal olacak, sadece deme kalacaktr.
Mimari proje izimlerinde nervrl demeler sadece kesitlerde gsterilir. Nervr dilerini kesecek
ekilde kesit alndnda nervrler kesitte kar. Kesit penceresinde tarama kullanlarak, nervrler
arasndaki dolgular (asmolen deme sistemleri iin) gsterilebilir.
Nervr olutururken tip nervrn kanc nervr olarak kabul edilecei nemlidir. Bunun iin nervr
oluturmadan nce deme ayarlarnda, nervr baln sein. Tipik nervr 1 ve Tipik nervr 2
satrlarna yerletirirken referans alnan yerden itibaren kanc nervr, hesap nervr olacaksa o
rakam girin.(Negatif veya pozitif deer olabilir, -1, 2 ,4 gibi.). Her nervr iin iki adet tip nervr
tanmlanabilir. Bu olanak aklklar deien ok kenarl nervrlerde(L tipi gibi), farkl aklklar iin
hesap yaptrlmasn ve izimin alnmasn salar. Tip nervrler, ayrt edilebilmesi iin, planda farkl
renkte izilir. Srekli nervrlerin, tip nervrleri de srekli olmak zorundadr. Baka bir deyile ayn
hizaya gelmelidir. Tip nervrleri, genel obje editle nervr tanmladktan sonra da belirleyebilirsiniz.
Tip nervr tanmlamann baka bir yolu ise, tipik kiri belirle komutunu kullanmaktr. Nervr
oluturduktan sonra, Deitir/Obje Edit/Deme/Tipik Kiri Belirle satrn tklayn. Nervr dilerini (2
tane) tklayn. Tek tipik kiri istiyorsanz, ayn nervr zerine iki kez tklayabilirsiniz.
Kasede dntr
Kasede dntr komutu oluturulmu demeleri kaset deme(ift dorultuda alan dili deme)
haline dntrmek iin gelitirilmitir. Kasede dntrmek iin ncelikle kasede dntrlecek
demelerin oluturulmu olmas gerekir. Kaset deme oluturmak iin:
Deme oluturun.
Deme toolbarndan Kasede Dntr ikonunu tklayn.
Demeyi tklayn ve farenin sa tuuna basn.
1.Referans iin bir kirii zerine tklamak sureti ile sein ya da iki nokta tklayarak dorultu
belirleyin. Bu birinci kaset kirilerinin dorultusunu belirler.
2.Referans iin baka bir kirii zerine tklamak sureti ile sein ya da iki nokta tklayarak dorultu
237
belirleyin. Bu ikinci kaset kirilerinin dorultusunu belirler.
Kaset deme oluacaktr.
Kaset boyutlar, deme ayarlarnda, kaset sekmesinden ayarlanabilir.
izilen bir kaset demesini iptal etmek:
Kasete Dntr ikonunu tklayn.
Kaseti tklayn. Kaset iptal olacak, sadece deme kalacaktr.
Mimari proje izimlerinde kaset demeler sadece kesitlerde gsterilir. Kaset dilerini kesecek ekilde
kesit alndnda kasetler kesitte kar.
Kaseti olutururken tip kasetin kanc kaset olarak kabul edilecei nemlidir. Bunun iin kaset
oluturmadan nce deme ayarlarnda, kaset baln sein. Tipik kaset 1 ve Tipik kaset 2 satrlarna
yerletirirken referans alnan yerden itibaren kanc kaset, hesap kaseti olacaksa o rakam
girin.(Negatif veya pozitif deer olabilir, -1, 2 ,4 gibi.) Her kaset iin iki adet tip kaset(X ve Y
dorultusu iin) tanmlanabilir. Tip kasetlerin ayrt edilebilmesi iin, planda farkl renkte izilir. Srekli
kasetlerin, tip kasetleri de srekli olmak zorundadr. Baka bir deyile ayn hizaya gelmelidir.
Tip kasetleri, genel obje editle kaset tanmladktan sonra da belirleyebilirsiniz.
Tip kaset tanmlamann baka bir yolu ise, tipik kiri belirle komutunu kullanmaktr. Nervr
oluturduktan sonra, Deitir/Obje Edit/Deme/Tipik Kiri Belirle tklayn. Kaset dilerini tklayn. Her
iki yn iinde bu ilemi yapn.
Deme izim teknikleri
Deme yazs ta
Demeler zerine yazlan yaz bloklar ta komutu ile tanamaz. Deme yazlarn tamak iin
Deme Yazs Ta komutu gelitirilmitir. Deme yazs tamak iin:
Deme oluturun.
Deme ikonunu tkladktan sonra aa kan toolbarda Deme Yazs Ta ikonunu tklayn.
Deme yazsn farenin sol tuu ile tklayn. Fare imlecini yazy deme zerinde tamak
istediiniz noktaya gtrn. Deme yaz blou da fare ile birlikte hareket edecektir.
Farenin sol tuunu tekrar tkladnzda deme yazs tanacaktr.
238
Objelere eim ver
Objelere Eim Ver komutu ile eik sistem tanmladnzda kirilerin ve kolonlarn kotu da otomatik
deiir. Tanmlanan sistemi 3 boyutlu grntden takip edebilirsiniz.
Kotlar tanmlanmam tabanl yatay pozisyonda bir demeyi eik deme haline getirmek iin
Objelere Eim Ver komutu kullanlabilir.
Kirileri tanmlayn ve deme oluturun.
Deme ikonunu tkladktan sonra aa kan toolbarda Objelere Eim Ver ikonunu tklayn.
Eik deme olarak tanmlayacanz demeleri sein.
Farenin sa tuunu tekrar basn. Program "Deme bal objeleri de semek ister misiniz?"
sorusunu soracaktr.
Eim vermek isteinizi yn belirtmek zere srasyla iki nokta tklayn. Setiiniz nokta eim
dzleminin balangcn belirleyecektir.
lemden sonra Eim Seenekleri diyalogu alacaktr. Diyalogda eimle ilgili bilgileri verin.
Tamam butonunu tkladnzda eim oluacaktr.
Eim seenekleri diyalogunda bulunan parametreler unlardr :

Balang noktas : Eimin balayaca konumu iaret eder. Balang noktas blmnde verilen
deerler, eimin balangcnn hangi kottan balayacan gsterir.
239
Balang kotu : Sa seilen seviyeye gre balang kotunu verin.
Kat tavanna gre kot seilirse, verilen kot deeri, allan katn tabanndan alnr.
Kat tabanna gre kot seilirse, verilen kot deeri, allan katn tabanndan alnr.
Global kot seilirse, verilen kot deeri, allan katlardan bamsz olarak kat genelde tanmlanan sfr
kotundan alnr.
Biti noktas : Eimin bitecei konumu iaret eder. Biti noktas blmnde verilen deerler, eimin
hangi a veya eimle bitirileceini gsterir.
Biti kotu = Balang kotu + : Bu seenek iaretlendiinde, satra yazlan deer aktif olur ve bu
deer, eimin bitecei toplam kotu gsterir. Verilen deer Balang Kotu satrnda yazlan deer ile
toplanr ve biti kotunu belirlenir.
A : Bu seenek iaretlendiinde eim verilen a deeri ile belirlenir ve biti noktas bulunur.
Oran : Bu seenek iaretlendiinde eim, verilen yzde oran kadar oluturulur.
Deme ayarlarnda Eik deme asn deitirebilir veya yeni bir eim verebilirsiniz. Kolon ve kiri
ayarlarnda her bir objenin kotlarn dzenleyebilirsiniz. Ancak Objelere Eim Ver komutu bu ilemi
otomatik yapar.
Konsol deme
Deme tanmlamak iin ncelikle demenin snrlarn tanmlamak gerekir. Deme snrlar kalp
plan modunda kiri ve panellerle belirlenir. Balkon ve sahanlk gibi konsol demelerin tm
kenarlarnda kiri ya da paneller yer almaz. Bu tr deme snrlar deme kenar kullanlarak
tanmlanr. Konsol demenin kolon, panel ve/veya kirie mesnetlendii durumlarda, mesnetlenen
elemann ayarlarnda (kiri, panel ve/veya kolon) statik sekmesinde, Bu kiri, panel ve/veya kolon
konsol deme tayor seenei iaretlenmelidir.
Deme kenar kolonlar arasna iki kolonu birbirine balayacak biimde tariflenebilecei gibi, kiriten
kirie ve kiriten kolona da balanabilir. Deme kenar, ok aklkl, krklkl olabilir. Ke saysnda
snr yoktur. Deme kenarlar kolonlara kolonun her noktasndan balanabilir.
Deme kenarlar kirie gvde ksmndan balanrken Kesiimlerle Bl aktif deilse aktif hale
getirilmelidir. Aksi takdirde balant yaplmaz ve bu hata ileride kiri tariflerken karnza kar.
(Kesiimlerle Bl, aksi belirtilmedii srece programda aktif halde bulunmaktadr)
Herhangi bir deme kenar silinince, bu deme kenarna bal demeler de silinir. Deme kenar
demelerin snrlarn belirledii iin, snrlar silinen mahal de silinir.
240
Yay eklinde Konsol Deme
Kiri olmayan kenarlarda yay eklinde konsol deme oluturmak gerektiinde, yay objesi yardmc
obje olarak kullanlabilir.
Yay Deme Kenar ikonunu tklayn.
Yay panel saat akrebinin tersi ynnde oluacaktr. Bu nedenle 1. nokta olarak vereceiniz
koordinat, yayn ynn belirleyecektir. rnein yatay dzleme gre yay ste kalacaksasa
taraftaki noktay, altta kalacaksa sol taraftaki noktay tklayacaksnz.
Sol tuu tklayn ve moddan kmak iin ESC tuuna basn.
Deme komutunu kullarak konsol demeyi oluturun.
Hasr Donat Ayarlar
Hasr donat tipleri programda nceden hazrlanmtr. Bununla birlikte hasr donat ap ve aralklarn
projeci istei ekilde ayarlayabilir. Bunun iin Hasr Donat Ayarlar diyalogu kullanlr.
Hasr Donat Ayarlar diyalogunda yeni bir tip tanmlamak iin;
Betonarme mensnden Hasr Ayarlar satrn tklayn.
Alan Hasr Ayarlar diyalogunda Ekle butonunu tklayn. Ekle butonu mevcut listede yeni bir satr
aar.
Yeni satrda, Tipi, Boyu, Eni, Kesit Alan gibi stunlarda gerekli bilgileri girin.
Tamam butonunu tkayarak diyalogu kapatn.
Hasr Donat Ayarlar diyalogunda mevcut bir tipi silmek iin;
Alan Hasr Ayarlar diyalogunda Sil butonunu tklayn.
241
Hasr Donat Ayarlar diyalogunda tipleri programn varsaylan tipleri haline getirmek iin;
Alan Hasr Ayarlar diyalogunda Varsaylan butonunu tklayn.
Hasr Donat
Kirili kirisiz tm demeleri hasr donat ile donatlandrmak iin, deme ayarlarnda hasr donat
sekmesinde Hasr donat kullan seeneini iaretlemek yeterlidir. Seenekler arasnda otomatik hasr
donat seimi ya da manuel hasr donat kullanm bulunmaktadr.
Hasr donat iin;
Deme yerletirdikten sonra ilgili demeleri seerek veya deme yerleirmeden nce
deme ayarlarna ekrana getirin.
Deme Ayarlar diyalogunda Hasr Donat sekmesini tklayn.
Hasr Donat Kullan seeneini iaretleyin.
Seim blmnden otomatik ya da manuel hasr donat satrlarndan birini iaretleyin.
Manuel hasr donat semeniz durumunda stte ve Altta kullanlacak hasr donat tipini sein.
Deme analizinden sonra hasr donatlar Deme Betonarme diyalogunda grebilir, kalp plan alarak
hasr donatlar izdiribilirsiniz.
Dk deme
Dk deme, deme ayarlar diyalogundan ayarlanr. Deme kotu hanesine (-) deer girilerek
demeler drlr.
Deme kotunu ister deme tanmlamadan nce, ister deme tanmladktan sonra Obje zellikleri
komutu ile tanmlayabilirsiniz.
Fare imlecini kotu drlecek deme zerine srkleyin ve farenin sol tuunu tklayarak
demeyi sein.
Farenin sa tuunu tklayn ve alan menden zellikler satrn tklayn.
242
Alan Deme Ayarlar diyalogunda Kot deerini deitirin (rnein: -0.2 ya da 0.38 gibi.).
Tamam butonunu tklayarak diyalogdan ktnzda ilgili demenin kotu drlecektir.
Deme kotunun dt, perspektif pencerelerinde annda grntlenecektir.
Sahanlk demesi
Merdiven sahanl kalp plan modunda deme tariflenerek yaplr. Merdivenin etraf genellikle kiri
ya da panellerle evrilidir. Sahanlk demesi tarif edebilmek iin, sahanlk demesinin kiri ya da
panellerle belirlenmeyen snrlarn deme kenar ile belirlemek gerekir.
Ara sahanlk demesi tariflenirken nce kiri ve demeyi kat kotunda tariflemek, daha sonra obje
zellikleri yaparak kiri ve deme kotlarn drmek, yaplabilecek olas hatalar nlemek asndan
daha uygundur.
Saaklar
Saak demesi tanmlarken mahal objesini kullanmak yerine deme objesi kullanlmaldr. Bylece
deme kullanldnda, kesitte kiri ve demeden oluan beton konstrksiyonu bir btn olarak
grnecektir.
Saak demesi tariflerken dikkat edilecek baz hususlar vardr. Saak demesinin snrlarn
belirlemek iin epeevre deme kenarlar tariflendikten sonra, bu epeevre deme alann
kelerden apraz deme kenarlar ile blmek gerekir. Bu ilem yaplmazsa, tariflenecek tek
deme, deme kenarlar ile kapatlm alann tmn kaplar. Bu durumda bu deme ile mevcut
dier demeler akr. Sonu olarak istenenden farkl bir durum ortaya kar. Ancak, binay
epeevre saracak olan bu saak demesi birka ke noktasndan deme kenarlar ile paralara
blnr ve birka deme olarak tariflenirse, deme snrlar istenilen ekilde olur.
Mahaller ve demeler
Mahaller kat tabannda (mimari plan modunda) tanmlanrlar. Mahallerin zerine planda mahalin ad,
alan ve kaplamasnn ad yazlr. Mahali evreleyen duvarlarda mahal alann etkileyecek herhangi bir
deiiklik yaplmas durumunda, mahal zerindeki alan otomatik olarak gncellenir.
Demeler ise kat tavannda (kalp plan modunda) tariflenirler. Mimari projelerde demeler kesitler
iin nemlidir. Kesitlerde demeler kirilerle bir btnlk olutururlar. Mahaller ise, demelerin
zerinde kaplama izgisi olarak tanmlanabilirler alnrken kesite hem demeler hem de mahaller
dahil edilebilir. Kesite girilecek objeler seeneklidir. Demelerin veya mahallerin kesite girip
girmeyecei kullanc inisiyatifindedir. Kesite girilecek objeler
Kesit Grntle ikonu tklandktan sonra ekrana gelen Kesit Al diyalogundan Deitir butonu
tklanr.
243
Kesit diyalogu ekrana gelir.
Kesilecek Objelerden, istenilen seenein iareti kaldrlr veya iaret konur.
Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr ve Kesit Al diyalogunda Grntle butonu tklanarak
kesit oluturulur.
Deme olutururken dikkat edilecek hususlar
Deme olutururken problem yaamamak iin baz hususlara dikkat edilmelidir. Bunlara dikkat
edilmezse deme oluturamama ve oluan demelerin hatal olmas, snrlardan dar tamas gibi
sorunlarla karlalr.
Deme snrlar kiri, panel ve deme kenarlar ile belirlenir. Kiriler, paneller ve deme kenarlar
tariflenirken bunlarn birbirlerine u noktalarndan yaplan balantlarnda, balant mutlaka dm
noktalarndan yaplmaldr. Balant yaplrken dm noktalarn tam aktrmak iin Dm
noktalarna kilitlen modunun ak olmas gerekir. Bu durumda, obje izim modunda iken imle dm
noktalarna yaklatrldnda ekil deitirir. Bu iaret imlecin dm noktasn tam olarak yakaladnn
gstergesidir.
Gelimi Yakalama, deme kenarlarn, panelleri ve kirileri, kolonlara balarken kullanlabilir. Bu
objeleri gelimi yakalamay kullanarak kolonlarn istediiniz kesine balayabilirsiniz. Balanty
kolonun zerinde herhangi bir noktadan da yapabilirsiniz.
Kiri ya da deme kenar, baka bir kiriin u noktalar dnda, orta ksmndan herhangi bir noktaya
balanyorsa, bu balant yaplmadan nce, kiri toolbarnda bulunan Kesiimlerle Bl modu aktif
duruma getirilmelidir. (Kesiimlerle Bl, aksi belirtilmedii srece programda aktif halde
bulunmaktadr). Aksi durumda kiri, panel veya deme kenar, kirile tam kesimez. Tam kesimeyen
kirilerin veya deme kenarlarnn oluturduu alanlarda deme tanmlanamaz ya da deme
konturu istenenden farkl ekilde oluur.
Demeye kot verirken, deme ayarlarnda verilen kotlara dikkat edilmelidir. Deme kotu (-) veya
(+) deerde olabilir. Kot evre kirilerinin ykseklii dna kmamaldr. Aksi takdirde deme,
kesitte, grnte ve perspektifte farkl bir konumda grlebilir.
Yukarda anlatlan hususlar nemlidir. Yaplacak hatalar, deme oluturamama ya da hatal deme
oluturma sonucunu dourur.
Demelerin dier objelerle ilikisi
Kiriler, paneller ve deme kenarlar demelerin snrlarn olutururlar. Deme snrlarn
tanmlayan bu elemanlardan herhangi biri silindiinde, ilgili demeler de silinir. Bu gibi durumlarda
program kullancy uyarr.
244
Noktasal Deme Yk
Deme zerinde tekil yk tanmlamak iin kullanlr. Noktasal deme yknn yk deerlerini
Deme Yk Ayarnda tanmlayabilirsiniz.
iz/Noktasal Yk satrn tklayn.
Fare imlecini noktasal deme ykn yerletirmek istediiniz noktann zerine getirip tklayn.
Noktasal deme yknz izilecektir.
izgisel Deme Yk
Deme zerinde izgisel yk (duvar, parapet vb.) tanmlamak iin kullanlr. izgisel deme yknn
yk deerlerini Deme Yk Ayarnda tanmlayabilirsiniz.
iz/Objeler/Deme/izgisel Deme Yk satrn tklayn.
Farenin sol tuu ile izgisel yknzn balang ve biti noktalarn tklayn.
Betonarme Hesap Aks
Betonarme hesabnda kullanlacak momentleri belirlemek iin plaklar zerinde betonarme hesap aks
tanmlanr. Betonarme hesap akslar betonarme hesabnda hangi momentlerin kullanlacan belirler.
Bu nedenle betonarme hesap aksnn yeri nemlidir.
Betonarme hesap akslar, deme ayarlarnda Betonarme hesap akslarn olutur seenei aktifse,
deme oluturulurken, otomatik olarak her iki yn iin oluturulur. Bu seenek aktif deilse, deme
analizi yapmadan betonarme hesap akslar kullanc tarafndan tariflenmelidir. Deme hesap akslar
otomatik ya da manel, birden fazla ve al izilebilirler. Bu olanak sayesinde, zellikle yamuk kenarl
ve L tipi gibi aklklar deien demelerde istenilen sayda betonarme hesap aks geirilerek, her
deien aklk iin donat hesaplanabilir ve izdirilebilir.
Geometrisi drtgen olan plaklarda, momentler ounlukla demelerin ortalarnda maksimumdur. Bu
tr sistemlerde betonarme hesap aks demenin ortasndan geirilmesi emniyet asndan yararl
olacaktr. ok kenarl ve yamuk sistemlerde, deme seilip 3 boyutlu ereve kullanlarak demenin
ekme ve basn blgeleri her hesap aks iin ve/veya x,y ynleri iin incelenebilir. Olumsuz durum bu
ekilde belirlendikten sonra birden fazla betonarme hesap aks kullanlarak o deme iin en uygun
betonarme hesab yaplr. Betonarme hesap akslar ayn demede birden fazla olabilir ve kullanc
betonarme hesap akslarn tanmladka program her hesap aksn otomatik numaralandrr. Planda
betonarme hesap akslar plan zerinde numaras yazlm izgi eklinde grnecektir. rnein 4
adet hesap aks tanmlanan bir plakta srasyla 1,2,3,4 diye numaralanm hesap akslar grnecektir.
Program betonarme hesap aksnn getii hatta demenin sreklilik ve mesnetlenme durumlarn
otomatik alglar. Plak demenin kenarlarnda kiriler, perdeler, kolonlar olabilecei gibi, baz kenarlar
bota da olabilir. Plak kenarlarnda kolon ve perde ankastre mesnettir. Kenar kiri ise, mesnet plan
245
sreksiz olmas durumunda basit, srekli olmas durumunda ise ankastredir. Her plak kendi
mesnetlenme durumuna gre otomatik deerlendirilir. Plak demelerin mesnetlenmesinde
programda herhangi bir snr yoktur. Mesnetlenme karma, plak demesinin ke says da n tane
olabilir. ift ve tek dorultuda alan plaklar, balkon demeleri, sahanlklar, saaklar geometrisi ve
mesnetlenme ekli ne olursa olsun programda kolaylkla zlebilir.
Plaa betonarme hesap aks tanmlandnda program plan alma eklini ve alma ekline gre
plaa ne tip donat atlacan otomatik belirler. Bununla beraber kullanc zel durumlarda Betonarme
Hesap Aks Edit komutunu kullanarak plan alma ekline ve donat tipine mdahale edebilir.
Betonarme hesap akslarn oluturmak veya yenilerini eklemek iin,
Deme ayarlarnda Statik sekmesinde Betonarme hesap akslarn gster seeneini iaretleyin.
Bylece izilen betonarme hesap akslar, deme zerinde izlenebilecektir.
Demeleri oluturulduktan sonra, deme toolbarnda bulunan Betonarme hesap aks ikonunu
tklayn. Sreklilie dikkat ederek, demeleri sein. Mouseun sa tuuna basn.
Sol tuu tklayn. lk nokta oluacaktr. Mouse imlecini srkleyerek ikinci noktay tklayn. kinci
noktay verirken koordinat kutusunda a girebilirsiniz. 0 veya 90 derece ile izilecekse, koordinat
kutusunda 0 veya 90 derece a verilebilecei gibi, klavyeden shift tuuna basl tutularak bu alar
kolayca tariflenebilir.
Betonarme hesap aks bir deme iin farkl ynlerden en az birer adet tariflenmelidir.
Betonarme Hesap Aks Edit
Deme analizi sonucunda demenin alma ekli ve ne tip donat atlaca otomatik olarak tespit
edilir. Bununla beraber, betonarme hesap aks edit ile demenin alma ekli ve donat tipi
deitirilebilir.
Kullanc Deitir/Obje Edit/Deme/Betonarme Hesap Aks Edit komutunu altrp betonarme
hesap aks zerinde tkladnda karsna bir diyalog alr. Bu diyalogda, tklama yaplan Betonarme
Hesap Aksnn varsaylan alma ekli ve donat tipi iaretlenmitir. Kullanc zel durumlar iin bu
diyalogda varsaylan seimi deitirebilir.
Aks tipi sekmesi :
Donat tipi:
Dz+Pilye : Seildiinde, ilem yaplan donat aksnn dz ve pilyeden oluan donat tipi eklinde
dizayn edileceini belirtir. Donat dz ve pilye eklinde atlacaktr.
Alt dz donat: Seildiinde ilem yaplan donat aksnn altta dz donat olacan belirtir. Donat stte
bir tane dz donat eklinde atlacaktr.
246
Konsol donats: Konsol demeler iin kullanlacak donat tipidir. lem yaplan donat aksnn konsol
donats olarak dizayn edileceini belirtir.
stte dz donat: Seildiinde ilem yaplan donat aksnn stte dz donat olacan belirtir. Donat
stte bir tane dz donat eklinde atlacaktr.
Altta ve stte dz donat: Seildiinde, ilem yaplan donat aksnn altta ve stte dz donat tipi
eklinde dizayn edileceini belirtir. Donat altta ve stte birer dz donat eklinde atlacaktr.
Geerli olduu mesafe: Kullanlan donatnn demede ka metrelik mesafeye yerletirilecei belirtilir.
Buraya yazlan deerin deitirilmesi deme donat adedini etkiler. rnein, geerli olduu mesafe 4
metre, deme donats ise fi8/36 olsun. Donat adedi 400 cm/36=11.11; 12 adet 8'lik donat
konulacak demektir.
alma ekilleri:
Betonarme hesap aks dorultusunda belirlenen alma ekilleri ve donat tipleri unlardr.
alma ekli Aklamas Donat Tipi
ift yn ksa
Plak ift dorultuda alan bir plaktr ve
betonarme hesap aks plan ksa kenar
ynnde bulunmaktadr. (Luzun/Lksa<2)
Plaa varsaylan dz ve pilye atlr.
Ksa aklklarda istenirse sadece dz
donat veya stte altta dz eklinde
de atlabilir.
Tek yn ksa
Plak tek dorultuda alan bir plaktr ve
ynnde bulunmaktadr. (Luzun/Lksa2
veya balkon, sahanlk demesi)
Tek dorultuda alan plak deme
iin dz ve pilye atlr. Ksa
aklklarda istenirse sadece dz
donat da atlabilir.
Konsol plaklarda konsol donats
(ilave) atlr. Donat bo uca kadar
uzatlr.
ift yn uzun
betonarme hesap aks plan uzun kenar
Plaa dz ve pilye atlr. Ksa
de atlabilir.
Tek yn uzun
ve konsollarda dz donat (datma
donats) atlr.
Dz donat parametreleri sekmesi:
247
Aks tipi sekmesinde donat tipi olarak altta ve stte dz donat seilirse aktif hale gelir. Bu
sekmedeki parametreler altta ve stte konulacak dz donatlarn dizayn edilme koullarn deitirir.
Deme alt ve st blgesinin her biri iin:
Gerekli donaty hesapla: Seenek iaretlenirse, hesap sonucunda bulunan donat deeri kullanlr.
(Dizayn momentinden bulunan donat miktar minimum donat oranlaryla karlatrlr hangi bykse
o kullanlr).
o kullanlr).
stteki (veya alttaki) donaty aynen kullan: Demede bu parametre bu diyalogda alttaki donat
aynen kullan eklinde, radyede ise stteki donaty aynen kullan eklinde grlecektir. Demede
aklkta moment altta, radye demede ise aklkta moment sttedir. Bu seenek iaretlendiinde
deme iin alt donatnn ayns, stte; radye iin ise, st donatnn ayns altta kullanlacak demektir.
Verilen donaty kullan: aretlenirse, hesap sonucunda bulunan donat yerine bu satrda girilen donat
kullanlr. Program girilen donatnn yetmedii (momentin tepe yapt) blgelere ek olarak parasal
donat atar. En az minimum koullar salayan donat kullanlmaldr. (Verilen donat minimum donat
koulunu salamaldr).
Kvrm yap : aretlenirse, dz donat bata ve sonda kiri ierisine kvrlr. aretlenmezse donat
kvrlmadan braklr.
Geerli mesafe boyunca gerekli donaty hesapla: aretlenirse, donat aksnn geerli olduu mesafe
iinde kalan blgede maksimum momenti karlayacak ekilde donat hesab yaplr. aretlenmezde
sadece donat aks zerindeki momenti karlayacak donat hesab yaplr.
Dz donat dizaynnda mesnet ilaveleri
Programda kirili ve kirisiz demeler iin alt ve ste dz donat dizayn yapldnda, mesnet
momentlerinin karlanmas iin ilave donat blgelerinin belirlenmesi ve dz donatnn durumuna
gre, mesnette ilave ap ve adedin belirlenmesi zorunluluu ortaya kmaktadr. Donat hesap aksnn
alt ve st dz olarak seilmesi durumunda, plak analizi sonucunda gerekli grlen mesnetlerde
program otomatik ilave blgeleri oluturur. Donat hesab ile ilave donatlarn ap ve adedini belirler.
Sonular Betonarme/Deme/lave Donatlar sekmesinde verilirler. Sekmede tabloda, ilave donatya ait
detay bilgiler, grafikte ise ilave donatnn hangi blgeye ait olduu bilgisi verilir. Mavi alanlar st ilave
donatlarnn blgelerini, krmz alanlar ise, alt ilave donatlarn blgelerini temsil ederler.
lave Sekmesi:
No: lavenin numaradr. Program tarafndan otomatik atanr.
248
Tip: lave donatnn alt donat m, st donat m olduu bilgisidir. Alt yazarsa ilave donat altta, st
yazarsa, ilave donat sttedir.
Konum x : lave donatsnn bulunduu blgenin global y eksenine olan mesafesidir.
Konum y : lave donatsnn bulunduu blgenin global x eksenine olan mesafesidir.
En : lave donatsnn bulunduu blgenin geniliidir.
Boy : lave donatsnn bulunduu blgenin yksekliidir.
Donat: lave donatsnn bulunduu blgeye konulacak olan ilave donatnn ap ve araldr.
Say: lave donatsnn bulunduu blgeye konulacak olan ilave donatnn saysdr.
Ger.As: lave donatnn bulunduu blgede hesap veya ynetmelik gerei konulmas gereken donat
miktardr.
Mevcut As: lave donatnn bulunduu blgeye konulmu donatnn miktardr.
Dizayn momenti: lave donatnn bulunduu blgede en byk donaty veren momenttir. (t/m)
Ykleme: Dizayn momentin hesapland en olumsuz ykleme ekli yazlr.
Grafik blmnde ise plan izimi bulunmaktadr. Plak zerinde ilave donat blgeleri gsterilir. stte
tablodan seilen ilave bu grafikte takip edilebilir.
Betonarme Hesap Aks Sil
Deitir/Obje Edit/Deme/ Betonarme Hesap Aks Sil satrn tklayn.
Mouseun imlecini betonarme hesap aksnn zerine gtrn ve sol tu ile tklayn.
Betonarme hesap aks silinecektir.
Deme para boylarnn izdirilmesi
Kalp plannda deme donatlarnn her bir kvrmn uzunluu ile birlikte donat toplam uzunluu
donatnn stne yazdrlabilir. Bunun iin,
izim mensnden herhangi bir izim tklayn.
leri Ayarlar sekmesinde "Donat uzunluklarn yaz seenei iaretleyin.
Kalp ya da temel aplikasyon plan aldnzda para boylar donat zerinde gsterilecektir.
249
Demelerde sehim kontrolleri
Demelerde sehim kontrolleri ani ve zamana bal sehim deerleri olarak TS500de nerilen
ynteme gre yaplmaktadr.
Program, aksi belirtilmedii srece, sadece
sehim hesab gerektirmeyen ykseklik koulu
dnda kalan demelerin sehim hesaplarn ve
kontrollerini yapar. lgili demenin ayarlarnda
Sehim artn her zaman denetle
seenei iaretlenirse, o deme, ykseklik
snrlarna baklmakszn sehim denetimlerine
sokulur.
TS500e gre sehim hesab gerektirmeyen ykseklik/aklk oranlar unlardr:
Tek dorultuda alan demeler:
Basit mesnet = 1 / 20, Kenar aklk = 1 / 25, Aklk = 1 / 30, Konsollar= 1 / 10
ift dorultda alan demeler (ksa kenar akl baz alnr):
Basit mesnet = 1 / 25, Kenar aklk = 1 / 30, Aklk = 1 / 35
Dili demeler:
Basit mesnet = 1 / 20, Kenar aklk = 1 /12, Aklk = 1 / 150, Konsollar= 1 / 5
Bir demenin sehim denetimini yksekliie bal kalmadan programa her koulda yaptrmak iin,
Deme veya demeleri sein ve obje zelliklerine girin. Deme Ayarlar diyalogu alacaktr.
Sehim sekmesini tklayn.
Diyalogta bulunan Sehim artn her zaman denetle seeneinin nne iaret koyun.
TS500de gre sehim st snrlar kiriin bulunduu yere gre belirlenmitir. Programda varsaylan
olarak bu deerler, Ani sehim iin aklk/360, toplam sehim iin aklk/240 alnmaktadr. Ancak
duruma gre st snrlar deitirilebilir.
Programda sehim st snr koullarn deitirmek iin;
Demeyi veya demeleri sein ve obje zelliklerine girin. Deme Ayarlar diyalogu alacaktr.
Sehim sekmesini tklayn.
250
Diyalogta bulunan TS500 Sehim snrlar blmnden ilgili snr koulunu sein.
Analiz sonucunda deme, sehim st snrlarn aarda program sehim ile ilgili uyar verecektir.
Deme raporu alnarak sehim ile ilgili hesap detaylar incelenebilir.
Rijit diyaframlar
Demeler sonsuz rijit diyaframlardr ve programda deme ayarlarnda yaplan tanma gre farkl
diyaframlar ayn proje ierisinde tanmlanabilir.

ekilde rnek izimde grld zere, her bir deme sistemi kendi ierisinde rijit diyafram
oluturmaktadr. Programda deme tanm yaplrken rijit diyafram indeks numaralar sayesinde farkl
rijit diyaframlar ayn kat ierisinde tanmlanabilirler.
Program aralarnda eleman balants olmayan farkl ktlelerin rijit diyafram saysn otomatik
bulmaktadr. Bununla birlikte ortak ktlelerin olduu sistemlerde demeler girilirken deme
ayarlarnda rijit diyafram dzeni ile ilgili bilgiler dzenlenibilir Ayn diyafram ierisinde olan
demelerin diyafram numaras ayn verilir.
Deme ayarlarnda bulunan seenekler unlardr:
1
2
3
1 3
1
2
2
251

Rijit diyagram indeksi: Rijit diyaframlar gruplandrlandran numaradr. rnein tek rijit diyaframl
projelerde bu deer, tm demelerde 1'dir. Farkl rijit diyaframl sistemlerde, diyaframlar 2, 3 vb
ekilde indekslenecektir.
Rijit diyafram otomatik olutur: Seenek iaretlendiinde deme, rijit diyafram indeksine gre
belirlenen rjit diyagram sistemine dahil edilecektir. Ayn indeks numarasna sahip tm demeler ayn
rijit diyafram ierisinde olacaktr.
Rijit diyafram oluturma: Seenek iaretlendiinde deme, rijit tanml diyafram indeksi numarasnda
olsa bile,o rjit diyagram sistemine dahil edilemeyecektir. O demenin evresindeki kolonlar kattan
bamsz deplasman yapabilecektir. Deme var olsa bile rijit diyagrafa balamak istemediiniz
durumda iareleyiniz.
Balant ne olursa olsun rijit diyafram olutur: Seenek iaretlendiinde demenin pozisyonu ne
olursa olsun, rijit diyafram indeksinde yazan numaraya gre demeler, ayn rijit diyafram sistemi
ierisinde kabul edilecektir. rnein arada boluk olan iki kulleli sistemlerde bu seenee ihtiya
duyacaksnz.
Betonarmede deme, kaset ve nervrlere ilikin olumsuzluk uyarlar ve
anlamlar
Analiz sonrasnda deme, nervr ve kasey betonarme diyaloglarnda iismin olduu stunda baz
uyarlar ksaltlm simge halinde verilir. Bu uyarlar, ynetmelik asndan bir olumsuzluu bildirir.
Betonarme diyaloglarnda verilen uyarlarn anlamlar unlardr.
Demeler:
d: Deme ift donatl kesite almaktadr. Demelerde ift donatya izin vermiyoruz. Deme
kalnln arttrn.
Min: Deme TS500 minimum kalnlk kontroln salamyor. Deme kalnln arttrn.
252
S : Deme TS500 sehim koullarn salamyor. Deme kalnln arttrn.
Nervr ve kasetler:
M: Maksimum pursantaj deeri alyor. Di boyutlarn arttrn.
S: TS500 ani ve zamana bal sehim koullar salamyor. Di boyutlarn arttrn.
Min: TS500 minimum boyut koullarn salamyor.
Deme Kenar
Deme Kenar izim yardmclar
Deme Kenar toolbar
iz/Objeler/Deme Kenar/Deme Kenar ya da toolbardan Deme Kenar ikonu tklandnda Deme
Kenar toolbar ekrana gelir. Deme Kenar toolbarndaki ikonlar tklanarak, menlerde komut
aramadan tek tklamada deme ile ilgili dier komutlara ulalabilir.

Deme Kenar toolbarnda yer alan komutlar srasyla unlardr:
oluturulur.
Deme Kenar ikonu. Statik demelerin panel ya da kiri ile kapatlmayan kenarlar, deme kenar
ile kapatlmak zorundadr. nk deme oluturulabilmesi iin deme snrlarnn belirlenmesi
gerekir. Bu ikon tklanarak deme kenar izilir.
Erisel Deme Kenar ikonu. Erisel formda konsol ya da ucu bota deme tanmnda, bo kenarn
snrlarn belirlemek iin kullanlr.
Yay Deme Kenar ikonu. Yay formda konsol ya da ucu bota deme tanmnda, bo kenarn
snrlarn belirlemek iin kullanlr.
253
Dairesel Deme Kenar ikonu. Dairesel formda konsol ya da ucu bota deme tanmnda, bo
kenarn snrlarn belirlemek iin kullanlr.
Srekli Deme Kenar ikonu. Ard ardna, srekli formda deme kenar izer.
Deme Kenar ayarlar
Deme Kenar Ayarlar diyalogunda, deme kenarnn rengi, izgi tipi, planda grnen izgi kalnl
gibi grsel ayarlar ayarlanr.

Deme Kenar ayarlar deme kenarlar oluturulmadan nce yaplabilecei gibi, deme kenarlar
oluturulduktan sonra da yaplabilir. Deme kenarnn ayarlarna mdahale etmek iin:
Deme Kenar satr tkladktan sonra Ayarlar ikonunu tklayn.
Alan Deme Kenar Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn.
Mevcut bir deme kenarnn ayarlarn deitirmek iin:
Ayarlarn deitirmek istediiniz deme kenarn ya da deme kenarlarnnn zerlerine farenin
sol tuu ile tklayarak sein.
Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. Deme Kenar Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
olmayacaktr.
Diyalogta yer alan ayarlar unlardr:
254
Renk: Deme kenarnn rengi ayarlanr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl
ayarlanabilir. Burada girilen kalem kalnlk deeri sadece pskrtmeli ploterlarda kullanlr.
izgi Kalnl: Deme kenarnn kalnl ayarlanr. Burada verilen kalnlk sadece ekranda grnr.
Proje izdirildiinde, dikkate alnmaz. izicide dikkate alnacak kalem kalnln kalem kalnlklar
blmnden veya rengi kutucuunu shift tuu ile birlikte tklayarak yapabilirsiniz.
izgi Tipi: Deme kenarnn izgi tipi ayarlanr. (Srekli izgi, kesik kesik, izgi nokta izgi v.b.)
Bulunduu mod
Deme kenar hem statik hem de mimari planda izilebilir. Statik moda kullanlan deme kenar,
balkon, merdiven sahanlklar ya da kirisiz deme vb konstrksiyonlarda kiri ya da panel olmayan
kenarlar tamamlamak iin kullanlr. Mimari plan modunda ise, kirisiz radye deme veya kirili
radyelerde srekli temel olmayan kenarlarda kullanlr. Mimari programda ise mahallerin duvar
olmayan kenarnn kapatmak iin kullanlr.
Deme Kenar izimi
Deme kenar
Demelerin kenarlar kiri ya da panellerle evrilidir. Ancak baz durumlarda (balkonlar, merdiven
sahanlklar vs.) demelerin baz kenarlar bu elemanlarla kapatlmaz, botadr. Buna ramen deme
tanmlayabilmek iin deme snrlarnn bir ekilde tanmlanmas gerekir. Programnda bu i iin
deme kenarlar gelitirmitir. Deme kenarlar deme snr belirlemeye yarayan objelerdir.
Demelerin kiri ve panellerle tanmlanmayan snrlar deme kenar ile tanmlanr.
Deme kenar izmek iin:
mlecin ekli deiecektir.
izim alann farenin sol tuu ile tklayarak istediiniz kadar deme kenar izin.
Klavyeden Esc tuuna basarak deme kenar izimini sonlandrn.
Deme kenar kolonlar arasna iki kolonu birbirine balayacak biimde tariflenebilecei gibi, kiriten
kirie ve kiriten kolona da balanabilir. Deme kenar, ok aklkl, krklkl olabilir. Ke saysnda
snr yoktur. Deme kenarlar kolonlara kolonun her noktasndan balanabilir.
Deme kenarlar kirie gvde ksmndan balanrken Kesiimlerle Bl aktif deilse aktif hale
getirilmelidir. Aksi takdirde balant yaplmaz ve bu hata ileride kiri tariflerken karnza kar.
(Kesiimlerle Bl, aksi belirtilmedii srece programda aktif halde bulunmaktadr).
255
Herhangi bir deme kenar silinince, bu deme kenarna bal demeler de silinir.
Erisel Deme Kenar
Erisel deme kenar ile fare ile tklanan her nokta arasnda eri formda deme kenar tanm
yaplabilir. stenilen noktalar tklanarak eri formda konsol, ucu bota deme veya radye, kirisiz
deme veya kirisiz radye tanm yaplabilir.
Bir nokta tklayn. mleci hareket ettirerek isteiniz forma uyan erili verin ve sol tuu tekrar
tklayn.
Son olarak erisel deme kenarnn bitecei noktay tklayn.
Yay Deme Kenar
Yay formunda deme kenar tanmlamak iin Yay Deme Kenar komutu kullanlr.
Deme Kenar ikonunu tklayn. Alan Deme Kenar toolbarndan Yay Deme Kenar ikonunu
tklayn.
Yay deme kenar saat akrebinin tersi ynnde oluacaktr. Bu nedenle 1. nokta olarak
vereceiniz koordinat, yayn ynn belirleyecektir. rnein yatay dzleme gre yay ste
kalacaksa sa taraftaki noktay, altta kalacaksa sol taraftaki noktay tklayacaksnz.
Dairesel Deme Kenar
Daire formunda deme kenar tanmlamak iin Dairesel Deme Kenar komutu kullanlr.
Deme Kenar ikonunu tklayn. Alan Deme Kenar toolbarndan Dairesel Deme Kenar
ikonunu tklayn.
256
gelecektir.
Farenin sol tuunu tkayn. Dairsel panel oluacaktr.
Srekli Deme Kenar
Birden fazla noktay kullarak yay veya dairesel formda deme tanmlamak iin Srekli Deme Kenar
komutunu kullanabilirsiniz.
Deme Kenar ikonunu tklayn. Alan toolbarndan Srekli Deme Kenar ikonunu tklayn.
lk noktay tkayn.
lemi bitirmek istediiniz koodinata gelerek yay formunu tamamlayn.
Radye Deme
Deme izim yardmclar
Deme toolbar
iz/Objeler/Deme/Deme ya da toolbardan Deme ikonu tklandnda Deme Toolbar ekrana
gelir. Deme toolbarndaki ikonlar tklanarak, menlerde komut aramadan tek tklamada deme ile
ilgili dier komutlara ulalabilir.

Deme toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr:
257
oluturulur.
Deme Boluu ikonu. Bu ikon tklandktan sonra mevcut bir deme zerinde kapal bir poligon
izilerek deme boluu (yrtk) alr.
Deme Kenar ikonu. Statik demelerin panel ya da kiri ile kapatlmayan kenarlar, deme kenar
ile kapatlmak zorundadr. nk deme oluturulabilmesi iin deme snrlarnn belirlenmesi
gerekir. Bu ikon tklanarak deme kenar izilir.
Kesiimlerle Bl ikonu. Deme kenar tklandnda aktif duruma geer. Basl ise, izilen deme
baka objelerle kesitiinde, kesien objelerin kesiim noktalarndan otomatik olarak blnerek
birbirlerine balanmalarn salar.
Blnen Objeleri otomatik Adlandr ikonu. Deme kenar tklandnda aktif duruma geer. Basl ise
izilen deme kenar tarafndan blnen objeler otomatik olarak adlandrlr.
Deme Yazs Ta ikonu. Demeler zerindeki deme yaz bloklarn tamak iin kullanlr. kon
tklandktan sonra fare deme yazs zerine getirilir. Sol tu tklanp srklenir. Yaz da fare imleci ile
birlikte srklenir. stenen noktaya gelindiinde tekrar sol tu tklanarak yaz braklr.
Deme Ofset ikonu. Duvar st deme tanmlandktan sonra deme evre izgisinin duvar
iindeki konumunu belirler. Duvar st Deme alann deitirir.
Eimli Deme konu. Demeyi ve demeye bal kirileri belirli bir ayla eik ereve sistemi
haline getirir.
Deme Ayarlar ikonu. Tklandnda Deme Ayarlar diyalogu alr. Deme, nervr ve kaset
parametreleri bu diyalogdan ayarlanr.
Deme ayarlar
Deme Ayarlar diyalogu demelerle ilgili ayarlarn yapld diyalogdur. Kalp plan modunda iken
alan deme ayarlar diyalogunda statik demelerle ilgili parametreler yer alr.
Deme ayarlar demeler oluturulmadan nce yaplabilecei gibi, demeler oluturulduktan sonra
da yaplabilir. Demelerle ilgili ayarlara mdahale etmek iin:
iz/Objeler/Deme/Deme Ayarlar satrn tklayn.
Alan deme ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn.
258
Mevcut bir demenin ayarlarn deitirmek iin:
Ayarlarn deitirmek istediiniz deme ya da demelerin zerlerine farenin sol tuu ile
tklayarak sein.
Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. Deme ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
olmayacaktr.

Deme Ad: Demenin addr. Buraya girilen rakamn nne D indisi getirilerek demenin ad
oluturulur ve planda deme zerine yazlr. Demenin izili srasna gre rakam artrlr (D1, D2,
D3.... gibi). Deme adlar istenirse sonradan Obje Adlandr komutu ile deitirilebilir. sim indisi D
indisi ile balamak zorunda deildir. Yeniden adlandrmada farkl indisler kullanlabilir.
Deme Rengi: Deme kenar izgilerinin rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu
259
Deme As : Demenin tabanla yapt adr. (at demeler gibi). Eimli kotlar tam olarak
girilmi bir ereveye deme yerletirildiinde program, demenin tabanla yapt ay otomatik
belirler. Ancak istenirse farkl bir a da buraya girilebilir.
Eik demenin referans aksn iz : Tabanla sfr dereceden farkl as bulanan demelerin(eimli
demelerin) referans aksn planda gstermek iin kullanlr.
Deme Rengi: Deme adnn rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp,
Kalnlk: Deme ykseklii girilir. Deme kat tavanndan balar ve verilen ykseklik kadar aaya
doru sarkar. Deme ykseklii artrlrsa, deme aaya doru kalnlar.
Kot: Deme kotu girilir. Kot sfr olduu zaman, deme st yzeyi kat tavan ile akr. Pozitif deer
girilirse deme kat tavanndan yukarya doru ykselir, negatif deer girilirse kat tavannn altna
der. Dk deme elde etmek iin negatif deer girilmelidir.
Materyal: Demelerin kat modelde zerine kaplanacak materyali seilir. Deme seilen materyal
farenin sol tuu ile seilir. Seilen bileik materyale gre demenin kesitteki grnmn deitirir.
alndnda mahal kesit alannda stte grnen tarama altta, altta grnen tarama stte grnr.
Kaplama: Listeden kaplama yk iin uygun olan deeri seiniz. Listede kan deerler, deme yk
ktphanesinde tanmlanm deerlerdir ve sadece kaplama arlna gre hazrlanmlardr.
Demenin betonarme arl analiz srasnda otomatik eklenecektir. Listedeki bir deeri kullanmak
yerine baka bir deer kullanacaksanz, listeden "kullanc tanmly" sein ve bir deer girin. Nervr ve
kaset demelerde de beton arl analiz srasnda otomatik olarak eklenir.
260
Q: Listeden hareketli yk iin uygun olan deeri seiniz. Listede kan deerler, deme yk
ktphanesinde tanmlanm deerlerdir.Listedeki bir deeri kullanmak yerine baka bir deer
kullanacaksanz, listeden "kullanc tanmly" sein ve bir deer girin.
Nervr Sekmesi:
Radye demede ilevi yoktur.
Kaset Sekmesi:
Radye demede ilevi yoktur.
Statik Sekmesi:
Sonlu elemanlar genilii : Radye deme hesabnda esas alnacak maksimum sonlu eleman geniliini
girilir. Program demeleri yamuk formda sonlu elemanlara blerek radye deme analizini yapar.
Sonlu eleman genilii, bu satra girilen deeri amamak kaydyla radye deme ekline gre otomatik
ayarlanr.
Betonarme hesap akslarn olutur: Radye deme yerletirildiinde deme betonarmesi iin
demede tanmlanmas gereken betonarme hesap akslarnn program tarafndan otomatik
oluturulmas iin bu seenek iaretlenebilir. Bu durumda tanmlanan her bir demede demenin
tam ortasndan yatay ve dikey iki adet betonarme hesap aks oluturulur. Seenek iaretlenmezse,
kullanc deme betonarmesi iin betonarme hesap aks komutunu kullanarak dilei ekilde ve
sayda betonarme hesap aks tanmlayabilir.
Betonarme hesap akslarn gster: Radye deme betonarmesinin yaplaca dorultuyu gsteren
betonarme hesap akslarnn deme zerlerinde gsterilmesi isteniyorsa iaretlenir. Bu gsterim
sadece bilgi amaldr ve kalp ve/veya donat planlarnda izilmez.
Moment hesap aks: Radye deme momentlerinin 3 boyutlu grntde hangi eksene gre
gsterileceini belirleyen parametredir. Buraya girilen deer yatay x eksenine gre hesap asdr.
Normalde global X eksenine paralel olan bir demenin momentleri yatay ve dikey ynde gsterilir.
Bu parametre deitirilerek farkl eksenlere gre moment hesab 3 boyutlu grntde grlebilir.
Bununla birlikte bilindii zere deme betonarmesi iin programda betonarme hesap aks tanmlanr.
Betonarme hesap aklarnn bu parametre ile bir ilgisi bulunmamaktadr. Program betonarme hesabn
deme betonarme hesap akslarna gre yapar.
ap: Sehpa donatsnn ap girilir.
Say: Sehpa donatsnn metrekaredeki says girilir.
261
Boyutlar: Sehpa donatsnn boyutlar girilir. Sehpa donatsnn ykseklii, deme yksekliinden pas
pay kartlarak bulunur. Ykseklie yazlacak negatif veya pozitif deer, programn hesaplad
ykseklik deerine eklenir.
malzemeyi tklayn.
Kullanm blmnde ;
iaretlenir.
262
Oranla listesinde radye deme objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr.
Deme
Uzunluk
demektir.
demektir.
demektir.
demektir.
Alan
Hacim Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan hacim
263
Say
Bulunduu mod
Radye demeler mimari plan modunda yer alr. Kalp plan ve mimari plan aras gei klavyeden
Shift+Tab tuuna baslarak ya da toolbardaki Kalp Plan Modu ikonu tklanarak yaplabilir.
Radye Deme izimi
Radye deme
Radye deme oluturabilmek iin ncelikle deme snrlarnn belirlenmesi gerekir. Radye
demelerin snrlar srekli temeller ya da deme kenarlar ile belirlenir.
Demelerin snrlarn oluturan elemanlar birbirlerine hatasz olarak balanmal, alan tam olarak
kapatlmaldr. Bu aamada yaplacak hatalar demelerin oluturulamamas ya da hatal oluturulmas
sonucunu dourur.
Radye deme oluturmak iin:
Mimari plan modunda toolbardan Deme ikonunu tklayn. Fare imlecinin ekli deiecektir.
Fare imlecini radye deme oluturmak istediiniz srekli temellerle evrilmi kapal alan zerine
srkleyin.
Farenin sol tuunu tklayn. Deme yaz blou izim alan zerinde belirecek ve deme
oluacaktr.
Deme yerletirirken klavyeden Ctrl tuunu basl tutarsanz, program sizden deme yaz
blounun yerini belirlemenizi bekleyecektir. Deme yaz blou demenin ortasna
uygun bir yere srkleyerek sol tuu tklayn. Deme oluacaktr.
Baka radye demeler tanmlanacaksa, ayn ilemi o alan iin de yapn. Aksi durumda ESC
264
tuuna basn ve deme modundan kn.
Hzl izim modu kapalysa program sizden demeye bir isim vermenizi bekleyecektir.
Klavyeden deme ismi girin (isterseniz isim girmeyebilirsiniz) ve farenin sol tuunu tekrar
tklayn. Deme olacaktr. (Hzl izim modu klavyeden Ctrl+H tularna birlikte baslarak alp
kapatlr. Tulara basldnda ekrann en altndaki bilgi satrnda Hzl izim modu ak ya da
Hzl izim modu kapal ifadeleri grlr.)
Srekli temel, deme kenar gibi objeler tariflenirken, bunlarn balant noktalarna zellikle dikkat
edilmelidir. Hatal balantlar deme oluturulmas esnasnda kendini hemen belli eder. Deme
oluturulamaz ya da hatal oluturulur.
Demenin oluturulamamas veya hatal olumas durumunda yaplabilecek kontroller unlardr:
Deme ayarlar diyaloguna girin (Ayarlar/Obje Ayarlar/Deme Ayarlar) ve deme kotunu
kontrol edin. Hata varsa dzeltin ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Oluturulacak
deme evre temel kirilerine dokunmaldr.
evre temel kirileri tek tek seip Deitir/Obje zellikleri satrn tklayarak ilgili temel kirii
ayarlarna girin ve temel kiri kotlarn kontrol edin. Hata varsa dzeltin ve tamam butonunu
Demenin d snrn oluturan poligonun kelerindeki dm noktalarn kontrol edin.
Deitir/Dm Noktas Ta satrn tklayn. Fare imlecini ke noktasnda yer alan dm noktas
zerine srkleyin ve deiince farenin sol tuunu tklayn. Sa tuu tklayp tekrar dm noktas
zerine gelin ve deiince tekrar sol tuu tklayn. Fareyi srkleyin. Fare hareketi ile birlikte
dm noktasna bal elemanlar da hareket edecektir. Hareket etmeyen eleman (srekli temel,
kolon, panel ve deme kenar) varsa, bu eleman dier elemanlara bal deildir. Klavyeden Esc
tuuna basarak dm noktas tamay iptal edin. Bu ekilde btn keleri kontrol edin. Dm
noktalarna bal olmadn tespit ettiiniz elemanlar ilgili noktalara balayn.
Deme oluturulduktan sonra farenin sol tuu ile zerine tklayarak demeyi sein. Bu ekilde
deme snrlarn ekranda net olarak grrsnz. Eer oluturulan deme bulunmas gereken
snrlarn dna tayorsa ya da snrlarn iini tam olarak kaplamyorsa, deme hatal olumutur.
Bunun sebebi yine ke noktalarndaki balant problemleridir. Yukarda anlatlan ekilde ke
noktalarn kontrol edin ve hatal balantlar dzeltin. Hatalar dzeltildikten sonra deme doru
olarak oluturulabilir.
Deme olutururken problem yaamamak iin, srekli temele ve panellere saplama srekli temel ve
deme kenar balarken dikkatli olunmal, srekli temel ve deme kenar, baka bir srekli temele
tanmlarken temel toolbarnda bulunan Kesiimlerle Bl seenei aktif hale (basl) getirilmelidir.
(Kesiimlerle Bl, aksi belirtilmedii srece programda aktif halde bulunmaktadr)
265
Kirisiz (mantar) radye
Deme kenar kullanarak kirisiz radye tanmlamak
Programda ideCAD 5.43 versiyonundan sonra deme kenar kullanlarak kirisiz radye tanm
yaplabilmektedir. Bunun iin deme kenar komutuyla kolonlar iine alacak ekilde kapal bir kontur
tanmlanr. Sonra deme komutuyla istenilen kalnlkta deme yerletirilir. Temel analizi yapldnda
kirisiz radye hesab da yaplm olunur.
Radye demesi yerletirildiinde deme ile birlikte her iki yn iin de birer adet betonarme hesap
aks oluturulmaktadr. Deme betonarmesi bu hesap akslar dikkate alnarak yaplmaktadr. Deme
hesap aks zelliklerine girilerek donat yerletirme eklinin belirtilmesi gerekmektedir. Kirisiz radye
deme donatlar dz+pilye olarak yerletirilebilecei gibi; st dz, alt dz donat eklinde de
yerletirilebilir. Kullanc kirisiz demede oluan ekme ve basn blgelerini dikkate alarak isterse
birden fazla betonarme hesap aks da tanmlayabilir.
Srayla noktalar vererek kolonlar iinde kalacak ekilde kirisiz deme eklini izin.
Deme ikonunu tklayn. Alan toolbardan Deme Ayarlar ikonunu tklayn. Deme
Ayarlar diyalogu alacaktr.
Diyalogda deme ykseklii, sabit ve hareketli yk deerini; bulunla birlikte gerekli grdnz
dier deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.
Deme kenar ile belirlediiniz kapal alan tklayn. Program izdiiniz deme kanarn snr
kabul ederek demeyi oluturacaktr.
Deme toolbarndan betonarme hesap aks edit ikonunu tklayn.
Betonarme hesap akslarn tklayn ve donat yerletirme dzenini gerek grdnz ekilde
deitirin. (Radye demeleri seip, betonarme hesap aks tklanrsa, deiiklik tm hesap akslar
iin tek seferde yaplm olunur).
266
Temel analizi butonunu tklayn. Radye demenin analizi yaplacaktr.
Kirisiz demenin ekme ve basn blgeleri 3 boyutlu erevede kolaylkla incelenebilinir. Bunun
iin;
Perspektif grnt stnde farenin sa tuuna basn
Alan menden 3B ereve satrn tklayn.
Perspektif grnts tel ereve haline dnecek ve Sonular Grntleme diyalogu
alacaktr.
Deme Sonular satrn iaretleyin.
Tel ereve zerinde kirisiz demeye ait diyagram grnecektir. Kabuk Sonular blmnden
M11, M21 seenekleri ile srasyla asal ve dier yn istikametinde moment diyagramlar da
izilebilecektir.
Diyagramdaki renk deiimden ekme ve basn blgelerini grsel anlamda izleyebilir, fareyi de
diyagram zerinde gezdirerek nmerik deerlere de ulaabilirsiniz. Ayrca hangi rengin hangi nmerik
deere de denk geldii diyalogdan takip edilebilir.
AS1 ve AS2 ile srasyla asal ve minr yndeki donat alanlar grlebilir. st donat alanlar seenei
iaretlenirse, diyagramda demenin st blgesindeki donat miktarlar gsterilir. Seenek iaretli
deilse, alt blgelerdeki donat miktarlar gsterilir. Fareyi diyagram zerinde gezdirerek demeye ait
nmerik deerleri de grebilirsiniz. Ayrca hangi rengin hangi nmerik deere de denk geldii yandaki
renk paletinden takip edilebilir. Lokal akslar iz seenei iaretli ise, AS1 ve AS2 deerlerinin hangi
istikamete ait olduunu gsteren oklar deme zerinde izilir.
gzlenir. Girilen donat miktarna yeterli alanlar krmz renge dntrlr. Bu ilem hem st donat
ekilde programda deme iin gerekli donat hem ekme hem de basn blgeleri iin belirlemi
olunur.
Gerekli incelemeden sonra kullanc programn izim olanaklarn kullanarak kalp plann hazrlayabilir.
Kirisiz radye demede programa zmbalama tahkikini yaptrmak
Kirisiz radye demede zmbalama tahkiki, deme analizi yapldnda otomatik yaplr. Sonular
Betonarme/Kolon Bal satrn tklanarak incelebilir, sonular deme raporunda baslr.
267
Radye demesi boluu
Deme Boluu komutu oluturulmu demeler zerinde boluk amak, baka bir deyile
demeleri yrtmak iin kullanlr. Deme zerinde boluk amak iin:
iz/Objeler/Deme/Deme Boluu satrn tklayn.
Fare imlecini boluk amak istediiniz deme zerine getirin.
Deme boluu komutu ile alan Rota toolbarndan boluk formuna gre bir stil sein.

Farenin sol tuu ile deme zerine tklamak suretiyle boluk poligonunu oluturun.
Poligonu rahata izebilmek iin nceden akslarla poligon snrlarn belirleyebilir, aks
kesiimlerinde oluacak dm noktalar vastas ile boluk poligonunu kolayca izebilirsiniz.
lemi tamamladktan sonra akslar silebilirsiniz.
Oluturulan poligonu kesen bir kesen bir kesit alnrsa ya da perspektif penceresinde, izlenirse izilen
kapal poligonun demede boluk oluturduu grlr.
Program, kalp plannda boluk evresine donat dzenlemesini otomatik yapar. Deme zerinde
boluk aldnda program, stte ve altta varsaylan olarak 2 adet 12lik donat yerletirir. Projeci
dilerse bu donatlar deitirebilir ve izdirmeyebilir. Bunun iin;

Deme boluunu deme zerinde mimari plana uygun ekilde tanmlayn.
Deme boluunu sein ve sa tu ile zelliklerini tkayn.
Deme Boluk Ayarlar diyalogu alacaktr.
268
Diyalogta donaty istediiniz donat olarak deitirin.
Deme analizi yapp kalp plan aldnzda girilen donat, boluk kenarnda altta ve stte
izilecektir.
Deme boluk donatlar kalp plannda izdirilmecekse, Boluk donats satrnn iareti
kaldrlmaldr.
Sehpa donatlar
Kirisiz radye deme izimlerinde, st dz donatlarn yukarda tutulmasn salayan sehpa donatlar
programda otomatik olarak atlmaktadr. Sehpa donatsnn parametreleri radye deme ayarlarnda
ayarlanabilmektedir.
Mimari modda deilseniz, toolbardan mimari kalp plan ikonunu tklayn.
Deme ikonunu tklayn. Toolbardan ayarlar ikonunu tklayn.
Statik sekmesini tkayn. Sehpa donats blmnde dilediiniz ayar yapn.

269
ap: Sehpa donatsnn ap girilir.
Say: Sehpa donatsnn metrekaredeki says girilir.
Boyutlar: Sehpa donatsnn boyutlar girilir. Sehpa donatsnn ykseklii, deme yksekliinden pas
pay kartlarak bulunur. Ykseklie yazlacak negatif veya pozitif deer, programn hesaplad
ykseklik deerine eklenir.
Sehpa donatlar, metraja otomatik yansmaktadr. Boyutlar ayn olan sehpa donatlarnn toplam,
farkl olanlar ise ayrca toplam olarak metrajda belirtilmektedir.
oklu elenik winkler yay yntemi
Kirisiz radye temellerde bu seenek ile aksi belirtilmedii srece tm zeminde ayn yatak katsays
kullanlr ve bu yatak katsays deeri analiz ayarlarnda Temel sekmesinde programa verilir. Yatak
katsays kesin belirlenebilir deerden ziyade, belli zemin gruplar iin yaklak deerler sz konusudur.
Bu balamda, mat temellerde, yatak katsaysn zemine yayacak bir yntemin kullanrl sz konusu
olacaktr. Program, Winkler Yay Yntemi ile yay deerlerini zemine yayacaktr. Bu yntemi kullanmak
iin, Analiz Ayarlarnda oklu Elenik Winkler Yay Yntemi seeneini iaretleyin.

Diyalogta ekilde verilen uzunluk ve yay faktrleri deerleri, Winkler Yntemi iin uygundur. Ancak
gerekirse deitirebilirsiniz. Uzunluk oranlarn alanlarn byklklerini belirleyecek ekilde, B blgesi
ve C faktrlerini ise A blgesi yay deerlerine gre birer oran olarak verin. Program bu deerleri
ortalamada Ko yatak katsaysna eitleyecek ekilde otomatik olarak dzenleyecektir.
W = Program tarafndan saptanan radye taban blgesinin eni
H = Program tarafndan saptanan radye taban blgesinin dier boyutu
db / W = Diyalogtan B blgesi genilii iin alnan oran
270
dc / W = Diyalogtan C blgesi genilii iin alnan oran
ydb= W . ( db / W)
hdb= H . (db / W)
ydc= W . ( dc / W)
hdc= H . (dc / W)
Aa = A blgesi alan deeri = (W ydb - ydc ). (H - hdb hdc)
Ba=B blgesi alan deeri = (W ydc).(H-hdc) - Aa
Ca=C blgesi alan deeri = W . H - Ba - Aa
Ko= Diyalogtan alnan Zemin Yatak Katsays deeri
Faktr_b= Diyalogtan alnan B blgesi faktr
Faktr_c = Diyalogtan alnan B blgesi faktr
Ortalama_Yatak_Katsays = ( Aa + Ba + Ca ) / (Aa+ Faktr_b . Ba + Faktr_c . Ca )
Ks(a) = Ortalama_Yatak_Katsays . Ko
Ks(b) = b_faktr . Ks(a)
Ks(c) = c_faktr . Ks(a)
Temel analizi sonrasnda her bir blge iin Ks(a), Ks(b) ve Ks(c) yatak katsaylar kullanlr.
Radye deme izim teknikleri
Deme yazs ta
Demeler zerine yazlan yaz bloklar ta komutu ile tanamaz. Deme yazlarn tamak iin
Deme Yazs Ta komutu gelitirilmitir. Deme yazs tamak iin:
Deme oluturun.
Deme ikonunu tkladktan sonra aa kan toolbarda Deme Yazs Ta ikonunu tklayn.
Deme yazsn farenin sol tuu ile tklayn. Fare imlecini yazy deme zerinde tamak
271
istediiniz noktaya gtrn. Deme yaz blou da fare ile birlikte hareket edecektir.
Farenin sol tuunu tekrar tkladnzda deme yazs tanacaktr.
Konsol radye deme
Deme tanmlamak iin ncelikle demenin snrlarn tanmlamak gerekir. Deme snrlar mimari
plan modunda srekli temel ve panellerle belirlenir. Konsol radye demelerin tm kenarlarnda
srekli temel ya da paneller yer almaz. Bu tr deme snrlar deme kenar kullanlarak tanmlanr.
Deme kenar kolonlar arasna iki kolonu birbirine balayacak biimde tariflenebilecei gibi, srekli
temelden temele ve srekli temelden kolona da balanabilir. Deme kenar, ok aklkl, krklkl
olabilir. Ke saysnda snr yoktur. Deme kenarlar kolonlara kolonun her noktasndan balanabilir.
Deme kenarlar srekli temele gvde ksmndan balanrken Kesiimlerle Bl aktif deilse aktif hale
getirilmelidir. Aksi takdirde balant yaplmaz ve bu hata ileride radye demesi tariflerken karnza
kar. (Kesiimlerle Bl, aksi belirtilmedii srece programda aktif halde bulunmaktadr)
Herhangi bir deme kenar silinince, bu deme kenarna bal demeler de silinir. Deme kenar
demelerin snrlarn belirledii iin, snrlar silinen mahal de silinir.
Dk radye deme
Dk radye deme, deme ayarlar diyalogundan ayarlanr. Deme kotu hanesine (-) deer
girilerek demeler drlr.
Deme kotunu ister deme tanmlamadan nce, ister deme tanmladktan sonra Obje zellikleri
komutu ile tanmlayabilirsiniz.
Fare imlecini kotu drlecek deme zerine srkleyin ve farenin sol tuunu tklayarak
demeyi sein.
Farenin sa tuunu tklayn ve alan menden zellikler satrn tklayn.
Alan Deme Ayarlar diyalogunda Kot deerini deitirin (rnein: -0.2 ya da 0.38 gibi.).
Tamam butonunu tklayarak diyalogdan ktnzda ilgili demenin kotu drlecektir.
Deme kotunun dt, perspektif pencerelerinde annda grntlenecektir.
Radye demesi olutururken dikkat edilecek hususlar
Radye deme olutururken problem yaamamak iin baz hususlara dikkat edilmelidir. Bunlara dikkat
edilmezse deme oluturamama ve oluan demelerin hatal olmas, snrlardan dar tamas gibi
sorunlarla karlalr.
272
Radye deme snrlar srekli temel, panel ve deme kenarlar ile belirlenir. Srekli temeller,
paneller ve deme kenarlar tariflenirken bunlarn birbirlerine u noktalarndan yaplan
balantlarnda, balant mutlaka dm noktalarndan yaplmaldr. Balant yaplrken dm
noktalarn tam aktrmak iin Dm noktalarna kilitlen modunun ak olmas gerekir. Bu durumda,
obje izim modunda iken imle dm noktalarna yaklatrldnda ekil deitirir. Bu iaret imlecin
dm noktasn tam olarak yakaladnn gstergesidir.
Gelimi Yakalama, deme kenarlarn, panelleri ve srekli temelleri, kolonlara balarken kullanlabilir.
Bu objeleri gelimi yakalamay kullanarak kolonlarn istediiniz kesine balayabilirsiniz. Balanty
kolonun zerinde herhangi bir noktadan da yapabilirsiniz.
Srekli temel ya da deme kenar, baka bir srekli temelin u noktalar dnda, orta ksmndan
herhangi bir noktaya balanyorsa, bu balant yaplmadan nce, srekli temel toolbarnda bulunan
Kesiimlerle Bl modu aktif duruma getirilmelidir. (Kesiimlerle Bl, aksi belirtilmedii srece
programda aktif halde bulunmaktadr). Aksi durumda srekli temel, panel veya deme kenar, srekli
temelle tam kesimez. Tam kesimeyen srekli temellerin veya deme kenarlarnn oluturduu
alanlarda radye deme tanmlanamaz ya da radye deme konturu istenenden farkl ekilde oluur.
Demeye kot verirken, deme ayarlarnda verilen kotlara dikkat edilmelidir. Deme kotu (-) veya
(+) deerde olabilir. Kot evre srekli temellerin ykseklii dna kmamaldr. Aksi takdirde
deme, kesitte, grnte ve perspektifte farkl bir konumda grlebilir.
Yukarda anlatlan hususlar nemlidir. Yaplacak hatalar, deme oluturamama ya da hatal deme
oluturma sonucunu dourur.
Radye demelerin dier objelerle ilikisi
Srekli temeller, paneller ve deme kenarlar demelerin snrlarn olutururlar. Deme snrlarn
tanmlayan bu elemanlardan herhangi biri silindiinde, ilgili demeler de silinir. Bu gibi durumlarda
program kullancy uyarr.
Deme kenarlarndaki srekli temel ya da kolon boyutlarnda yaplacak herhangi bir deiiklik, eer
demeyi etkiliyorsa, otomatik olarak demeye yansr. Deme alan otomatik olarak gncellenir.
Noktasal Deme Yk
Radye deme zerinde tekil yk tariflemek iin kullanlr. Noktasal deme yknn yk deerlerini
Mouse imlecini noktasal deme ykn yerletirmek istediiniz noktann zerine getirip tklayn.
273
izgisel Deme Yk
Radye deme zerinde izgisel yk (duvar, parapet vb.) tariflemek iin kullanlr. izgisel deme
yknn yk deerlerini Deme Yk Ayarnda tanmlayabilirsiniz.
Mouseunuzla izgisel yknzn balang ve biti noktalarn tklayn.
izgisel deme yk girerken dikkat edilmesi gereken bir husus:
Betonarme Hesap Aks
Betonarme hesap akslar, deme ayarlarnda Betonarme hesap akslarn olutur seenei aktifse,
deme oluturulurken, otomatik olarak her iki yn iin oluturulur. Bu seenek aktif deilse, deme
analizi yapmadan betonarme hesap akslar kullanc tarafndan tariflenmelidir. Deme hesap akslar
ister otomatik, ister manel izilsin, istenirse birden fazla ve al izilebilir. Bu olanak sayesinde,
zellikle yamuk kenarl ve L tipi gibi aklklar deien demelerde istenilen sayda betonarme hesap
aks geirilerek, her deien aklk iin donat hesaplanabilir ve izdirilebilir.
Geometrisi drtgen olan plaklarda, momentler ounlukla demelerin ortalarnda maksimumdur. Bu
tr sistemlerde betonarme hesap aks demenin ortasndan geirilmesi emniyet asndan yararl
olacaktr. ok kenarl ve yamuk sistemlerde, deme seilip 3 boyutlu ereve kullanlarak demenin
ekme ve basn blgeleri her hesap aks iin ve/veya x,y ynleri iin incelenebilir. Olumsuz durum bu
ekilde belirlendikten sonra birden fazla betonarme hesap aks kullanlarak o deme iin en uygun
betonarme hesab yaplr. Betonarme hesap akslar ayn demede birden fazla olabilir ve kullanc
betonarme hesap akslarn tanmladka program her hesap aksn otomatik numaralandrr. Planda
adet hesap aks tanmlanan bir plakta srasyla 1,2,3,4 diye numaralanm hesap akslar grnecektir.
otomatik alglar. Plak demenin kenarlarnda srekli temeller, perdeler, kolonlar olabilecei gibi, baz
kenarlar bota da olabilir. Plak kenarlarnda kolon ve perde ankastre mesnettir. Kenar kiri ise,
mesnet plan sreksiz olmas durumunda basit, srekli olmas durumunda ise ankastredir. Her plak
kendi mesnetlenme durumuna gre otomatik deerlendirilir. Plak demelerin mesnetlenmesinde
274
Betonarme hesap akslarn oluturmak veya yenilerini eklemek iin,
Deme ayarlarnda Statik sekmesinde Betonarme hesap akslarn gster seeneini iaretleyin.
Bylece izilen betonarme hesap akslar, deme zerinde izlenebilecektir.
Demeleri oluturulduktan sonra, deme toolbarnda bulunan Betonarme hesap aks ikonunu
tklayn. Sreklilie dikkat ederek, demeleri sein. Mouseun sa tuuna basn.
Sol tuu tklayn. lk nokta oluacaktr. Mouse imlecini srkleyerek ikinci noktay tklayn. kinci
noktay verirken koordinat kutusunda a girebilirsiniz. 0 veya 90 derece ile izilecekse, koordinat
kutusunda 0 veya 90 derece a verilebilecei gibi, klavyeden shift tuuna basl tutularak bu alar
kolayca tariflenebilir.
Betonarme hesap aks bir deme iin farkl ynlerden en az birer adet tariflenmelidir.
Betonarme Hesap Aks Edit
deitirilebilir.
Aks tipi sekmesi :
Donat tipi:
275
konulacak demektir.
alma ekilleri:
ift yn ksa
de atlabilir.
Tek yn ksa
donat da atlabilir.
uzatlr.
ift yn uzun
de atlabilir.
Tek yn uzun
donats) atlr.
o kullanlr).
276
o kullanlr).
Verilen donaty kullan: iaretlenirse, hesap sonucunda bulunan donat yerine bu satrda girilen donat
koulunu salamaldr).
kvrlmadan braklr.
lave Sekmesi:
277
miktardr.
Betonarme Hesap Aks Sil
Deitir/Obje Edit/Deme/ Betonarme Hesap Aks Sil satrn tklayn.
Mouseun imlecini betonarme hesap aksnn zerine gtrn ve sol tu ile tklayn.
Betonarme hesap aks silinecektir.
Radye deme para boylarnn izdirilmesi
Temel aplikasyon plannda radye deme donatlarnn her bir kvrmn uzunluu ile birlikte donat
toplam uzunluu donatnn stne yazdrlabilir. Bunun iin,
izim mensnden herhangi bir izim tklayn.
leri Ayarlar sekmesinde "Donat uzunluklarn yaz seenei iaretleyin.
Kalp ya da temel aplikasyon plan aldnzda para boylar donat zerinde gsterilecektir.
Kademe yapan kirisiz radye plaklar
Kotlar birbiriden farkl kvrm yapan kirisiz radye plaklar programda tanmlamak iin, radye
demenin kotunu deitirmek gerekir. Farkl kotlardaki radye demelerin snrlar birbirine ortak
izilen deme kenarlaryla snrlandrlr. rnein yan yana iki radyenin ortasna tek bir deme kenar
tanmlanr, iki plan her birinin kotlar ayarlanr. Program iki radye arasndaki balanty otomatik
olarak dikey bir plakla salar.
278

Bu tarz kademeli radye sistemleri, zemin yap etkileimli zmle analiz yaplmaldr.
Ayarlar mensnden Analiz Ayarlar satrn tklayn.
Analiz Ayarlar diyalogu alacaktr.
Temel sekmesine gein.
Zemin yap etkileimi dikkate al seeneini iaretleyin.
Basit bir kademeli yap rnei yapacak olursak;
ki gzl bir sistem olacak ekilde kolon, kiri ve demeleri girin. Sadaki kolonlarn kotunu 1.5
metre olarak dzenleyin.
Mimari plan moduna gein.
Deme kenar ikonu tklayn.
ki gz birbirinden ayracak ekilde deme kenarlarn tanmlayn.
Radye deme ikonunu tklayn. Ayarlarnda kotu sfr verin.
Sol gze radye demeyi yerletirin.
279
Tekrar Radye Deme ikonunu tklayn.
Ayarlarnda kotu -1.5 metre verin. Sa gze yerletirin.
3 boyutlu grnty 3 boyutlu ereve olarak deitirin.
3 boyutlu ereveye getiniz zaman aa kan Sonular Grntleme toolbarnda Radye Deme
sonularn tklayn.
Analiz butonunu tklayarak yapnn analizini yapn.
3 boyutlu ereve radye sisteminin birbirine balandn gzlemleyebilirsiniz.
Betonarmede radyelere ilikin olumsuzluk uyarlar ve anlamlar
Analiz sonrasnda radye betonarme diyalogunda radyeisminin olduu stunda baz uyarlar ksaltlm
Radye betonarme diyalogunda verilen uyarlarn anlamlar unlardr.
d: Radye ift donatl kesite almaktadr. Radye plaklarda ift donatya izin vermiyoruz. Radye
kalnln arttrn.
Min: Radye TS500 minimum kalnlk kontroln salamyor. Deme kalnln arttrn.
S : Radye TS500 sehim koullarn salamyor. Deme kalnln arttrn.
Zg : Radye demede zemin emniyet deeri alyor. Zg > Zgemn.
Kazk temel
Kazk temel izim yardmclar
Kazk temel toolbar
iz/Objeler/Kazk Temel satr veya toolbardan Kaz Temel ikonu tklandnda Kazk Temel toolbar
alr. Kazk Temel toolbarnda kazk temel tanmn salayan ikonlar bulunur.

280
Kazk temel toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr:
akma kazk ikonu. Kazk objesi tanmlar.
Kazk yarap ikonu. Tanmlanacak kazk temelin yarap deeri.
Kazk ykseklii ikonu. Tanmlanacak kazk temelin bulunduu kattan aaya doru ykseklii.
Ayarlar ikonu. Kazk temel ayarlarn ekrana aar.
Kazk temel ayarlar
Kazk temel data girii ile ilgili ayarlar kazk temel ayarlarnda yaplr. izilen kazk temeller kendi
ayarlarnn bu diyalogtan alr. Mevcut(izilmi) kazk temellerin ayarlarn deitirmek iin Obje
zellikleri komutu ile bu diyaloga girilerek istenen kazk temeller iin istenen deiiklikler yaplabilir.
Kazk temelleri ayarlamak iin:
Ayarlar/Obje Ayarlar/Kazkl Ayarlar satrn veya toolbardan Kazk Temel ikonunu tkladktan sonra
alan Kazk Temel toolbarndan Ayarlar ikonunu tklayn.
Kazk Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Burada istediiniz parametrelerde istediiniz deiiklikleri yapn.
Yaptnz ayarlar bundan sonra izeceiniz kazk temeller iin geerli olacaktr.
Mevcut kazk temellerin ayarlarn deitirmek iin:
nce ayarlarn deitirmek istediiniz kazk temelleri fare ile zerlerine tklayarak sein.
Alan Kazk Temel Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayp
diyalogdan kn.
Yaptnz deiiklikler setiiniz kazk temellere uygulanacaktr.
Kazk Temel Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar ve leri Ayarlar olmak zere iki sekme bulunur. Bu
sekmeler zerinde yer alan parametreler aada aklanmtr.
281

Kazk Ad : Kazk objesinin adn verin. Bu ad, izim, rapor ve metrajda kullanlacak addr.
D ereve rengi : Kazk objesinin d ereve rengini verin. Renk paletini tklayarak istediiniz rengi
sein.
izgi tipi : Kazk objesinin izgi tipini listeden seerek belirleyin.
Yarap : Kazk objesinin yarap deeridir. Kazk objesi tanmlanrken verilen bu deer ayrca
diyalogta da deitirilebilir.
Nokta says : Dairesel bir obje olan kaz temelin izimdeki dairsellik zelliini keskinletiren noktas
deeridir. Deer arttka kazk temelin izimi daha fazla noktann birletirilmesi ile yaplr.
Ykseklik : Kazk objesinin ykseklik deeridir. Kazk objesi tanmlanrken verilen bu deer ayrca
diyalogta da deitirilebilir.
leri Ayarlar Sekmesi
Ad Yazs/Ykseklik: Kazk temel ad yazsnn plandaki ykseklii girilir . Yaz boyutunu belirler.
282
Ad Yazs/Yaz X-Yaz Y: Kazk Temel Ad yazsnn temel sol st kesine gre X ve Y koordinatlar
girilir. Yaz X deeri pozitif girilirse yaz keden sola doru, negatif girilirse saa doru kayar. Yaz Y
deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne
gre dnlmelidir.
Ad Yazs/Renk: Kazk temel ad yazsnn rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile
penceresinde grlr. Tamam butonunu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar diyaloguna geri
dnlr.
Boyut Yazs/Ykseklik: Boyut yazsnn plandaki ykseklii girilir . Yaz boyutunu belirler.
Boyut Yazs /Boyut X-Boyut Y: Boyut yazsnn temel sol st kesine gre X ve Y koordinatlar girilir.
Yaz X deeri pozitif girilirse yaz keden saa doru, negatif girilirse sola doru kayar. Yaz Y deeri
pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre
dnlmelidir.
Boyut Yazs /Renk: Boyut yazsnn rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile
dnlr.
Materyal: Sa taraftaki ok iaretini tkladnzda mevcut materyal listesi alr. Kazk temel renderlerde
buradan seilecek materyalle kaplanarak grntlenir.
Gerek doku uzunluu: Doku uzunluu girilir. rnein; 1 metre girilirse seilen materyal dokusu
dnlrse obje yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yanyana dizilerek kaplanr.
Bulunduu mod
Kazk temeller kat tabannda izildikleri iin Mimari Plan modunda yer alrlar. Kalp Plan modunda
iken kazk temeller gzkmez. Kalp plan modunda kazk temel izmek de mmkn deildir. Kazk
temel izim ve ayar komutlar kalp plan modunda iken inaktiftir. Klavyeden Shift + Tab tuuna
baslarak Mimari Plan moduna geilirse kazk temel izim ve ayar komutlar aktif duruma geer. lgili
283
katta izilmi kazk temeller varsa planda grntlenirler. Eer izili kazk temeller var olduu halde
gzkmyorsa, katman ayarlarna girilip tekil temel katman almaldr.
Kazk temel izimi
Kazk temel
Kazk temel, kirisiz radye temel ile birlikte tanmlanr. Sistemde nce kirisiz radye tanm yaplr
sonra kazk temeller yerletirilir. Analiz st yap etkileimli zmle yaplr.
Kazk temel izmeden nce Kazk Temel Ayarlar diyaloguna girerek kazk temelle ilgili varsaylan
ayarlar deitirebilirsiniz. Ayar deitirme ilemi kazk temel tanmlandktan sonra obje zellikleri ile
de yaplabilir.
Kazk temellerin yarap ve ykseklii kazk temel tanmlanrken yardmc toolbardan girilebilir. Kazk
temel yerletirildikten sonra obje zelliklerine girerek kazk temelin geometrik zellikleri
deitirilebilir.
Kazk temellerin hesap ile ilgili ayarlar Kazk Temel Parametreleri diyalogunda deitirilebilir. Varsaylan
deerler hesap iin uygundur ancak modelinize gre deiiklik yapmak isteyebilirsiniz. Kazk
parametreleri Betonarme/Parametreler mens altnda bulunmaktadr.
Kazk temel analizi iin zemin katmanlarnn tanmlanmas gereklidir. Zemin katmanlar Ayarlar/Zemin
Katmanlar satr tklanarak alan diyalog sayesinde tanmlanr. Zemin katmanlar eer analiz ncesinde
tanmlanmazsa program sizden analiz srasnda zemin katmanlarn tanmlamanz isteyecektir.
Kazk temel izmek iin;
Sisteminizde kirisiz radye tanm yapn.
Mimari plan modunda Kazk ikonunu tklayn. Fare imleci deierek kazk temel izimine hazr
hale gelecektir.
Yardmc toolbardan kazk temel yksekliini ve yarapn girin.
mleci kaydrarak istediin noktalarn stnde farenin sol tuunu tklayn.
lemi bitirdikten sonra ESC tuuna basarak kazk temel modundan kn.
284
Kazk temel izim teknikleri
Zemin katmanlar
Kazk temeller iin kazk temellerin inaa edilecei zemine ilikin zemin katmanlar tanmlamak
gerekir.
Ayarlar/Zemin katmanlar satrn tklayn.
Zemin katmanlar diyalogu alacaktr.
Diyalogta belirli ykseklik boyunca farkl katmanlar iin, her bir katmana ait zemin
parametrelerini vererek tanmlar yapn.
Tamam butonuna basarak diyalogu kapatn.
Kazk temel tanmlanm bir projede, zemin katmanlar analizden nce tanmlanmazsa program analiz
srasnda zemin katmanlar diyalogunu otomatik aacak ve projeciden katmanlar tanmlamasn
bekleyecektir.
Zemin katmanlar diyalogunda tanmlanacak deerler srasyla, Zemin ykseklii, Yatak katsays,
Dey yk faktr, Aderans katsays, Drenajsz Kesme Dayanm olarak verilmektedir.
Kazk temel parametreleri
Kazk temellerin hesab iil ilgili parametreleri Kazk Parametreleri diyalgunda bulunmaktadr. Kazk
parametreleri diyalogunda kazk tipi u kazklar veya srtnme kazklar olarak seilebilir.
Parametrelerde ayrca, Tama gc kapasite katsays ve gvenlik katsays deerleri verilir.
Kazk parametreleri amak iin, Betonarme/Parametreler/ Kazk Parametreleri satr tklanr.

Tama gc kapasite katsays (Nc)= Kazn tama gc kapasitesini hesaplamada kullanlan tama
kapasite katsays Nc, genel olarak 9 alnr.
285
Gvenlik katsays : zin verilen toplam tama gc kapasitesinin hesaplanmasnda kullanlan gvenlik
katsays, ar oturmalar engelleyecek byklkte seilmelidir.
Qa = Qu / GvenlikKatsays
Qu=Kazn nihai tama gc momenti
Qa=Kazn izin verilen(emniyetli) tama gc momenti
Yk aktarmna gre kazk tipi: Kazn u kazk m yoksa srtme kazk olarak m hesabnn yaplaca
bilgisini verin.
Kazk temel ve kirisiz radye temel ilikisi
Kazk temel tanmlamak iin nce kirisiz radye temel pla tanmlanr. Kiri radye plaklar iin kullanm
kitabnda kirisiz radye temel baln inceleyiniz.
Proje ayarlarnda tanmlanan zemin yatak katsays kazk temel dndaki temel sistemleri iin
kullanlmas, kazk temel tanm sonrasnda bu deerin sfrlanmas uygun olacaktr. Kazk temellerin
inaa edilecei zeminin parametleri, zemin katmanlar diyalogun tanmlanmas dolaysyla kazk
temellerin yatak katsays, analiz srasnda zemin katmanlar diyalogundan alnacaktr.
Kazk temellerin analiz sonular ve raporlar
Kazk temellerin analiz sonular kazk temel raporlarnda verilir. Kazk temellere ait hesap sonular
ve raporlar, Rapor mens altnda alnabilir.
Rapor mens altndan Kazk satrn tklayn.
Rapor program alacak ve analizini yaptnz kazk temellere ait bilgiler baslacaktr.
Page Up, Page Down tular ile raporun sayfalar arasnda doabilir, Yazdr komutu ile raporu
yazcya gnderebilirsiniz.
Tekil temel
Tekil temel izim yardmclar
Tekil temel toolbar
iz/Objeler/Temeller/Tekil Temel satr veya toolbardan Tekil Temel ikonu tklandnda Tekil Temel
toolbar ekrana gelir. Tekil temel toolbarnda tekil temel iziminde gerekli komutlara eriimi
286
kolaylatran komut ikonlar bulunur. Bu komutlara menlerde komut aramadan tek tklamada
ulalabilir.

Tekil temel toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr:
Varsaylan Tekil Temel ikonu. Tekil temel ayarlar diyalogundaki mevcut kaklk deerlerine gre tekil
temel izer. Klavyeden 1 tuuna basarak da komut altrlr.
Kenara Yanak Tekil Temel ikonu. Tekil temel ayarlarndan kaklk ayar yaplmadan kenara yanak
tekil temel izmek iindir. Kenara yanak tekil temelde kolon tekil temelin kenarna akk olarak
kenar ortalar. Klavyeden 2 tuuna basarak da komut altrlr.
Keye Yanak Tekil Temel ikonu. Tekil temel ayarlarndan kaklk ayar yaplmadan keye yanak
tekil temel izmek iindir. Keye yanak tekil temelde kolon tekil temelin kesinde yer alr.
Klavyeden 3 tuuna basarak da komut altrlr.
Ortalanm Tekil Temel ikonu. Tekil temel ayarlarna girip kaklk ayar yapmaya gerek kalmadan
kolonu ortalayan tekil temeller izmek iindir. Klavyeden 4 tuuna basarak da komut altrlr.
Boyutlar Ters evir ikonu. Tekil temel izimi esnasnda ilk tklamadan sonra tklanrsa, tekil temel
boyutlarn ters evirir.
Temel Eni kutucuu. Tekil temelin kolon X boyutuna paralel boyutu. Tekil temel izimi esnasnda ilk
tklamadan sonra boluk tuuna baslarak temel eni ile boyu deitirilebilir.
Temel Boyu kutucuu. Tekil temelin kolon Y boyutuna paralel boyutu. Tekil temel izimi esnasnda ilk
tklamadan sonra boluk tuuna baslarak temel boyu ile eni deitirilebilir.
Tekil Temel Ayarlar ikonu. Tekil Temel Ayarlar diyalogunu aar.
Tekil temel klavye destei
Tekil temel iziminde klavye destei olarak boluk tuu kullanlr.
Temel izimi esnasnda ilk tklamadan sonra klavyeden boluk tuuna baslrsa, temelin girilen en ve
boyu yer deitirir. rnein; boyutu 200/300 olarak verilmi temel 300/200 eklinde izilir. izim
esnasnda boluk tuuna basldnda bu ekranda gzlenir. Temelin eni ve boyu birbirine eitse ilevi
yoktur.
Keye ve kenara yanak ya da herhangi bir kaklktaki tekil temellerin izimi srasnda yine ilk
tklamadan fare hareket ettirilirse, kendi etrafnda dner. Fare hareket ettirildike temel kolon
etrafnda, kolon kenarlarna paralel ynde dnecektir. Bu ekilde temelin yn ayarlanr.
287
Temel izimi esnasnda klavyeden 1,2.3,4 tularna baslrsa, varsaylan tekil temel, kenara yanak
tekil temel, keye yanak tekil temel ve ortalanm tekil temel seimi yaplabilir.
Tekil temel ayarlar
Tekil temellerle ilgili ayarlar Tekil Temel Ayarlar diyalogundan yaplr. izilen tekil temeller ayarlarn
bu diyalogdan alrlar. Mevcut (izilmi) tekil temellerin ayarlarn deitirmek iin Obje zellikleri
komutu ile yine bu diyaloga girilerek istenen temeller iin istenen deiiklikler yaplabilir.
Tekil temelleri ayarlamak iin:
Ayarlar/Obje Ayarlar/Temel Ayarlar/Tekil Temel Ayarlar satrn veya toolbardan Tekil Temel
ikonunu tkladktan sonra alan Tekil Temel toolbarndan Ayarlar ikonunu tklayn.
Tekil Temel Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Yaptnz ayarlar bundan sonra izeceiniz tekil temeller iin geerli olacaktr.
Mevcut tekil temellerin ayarlarn deitirmek iin:
nce ayarlarn deitirmek istediiniz tekil temelleri fare ile zerlerine tklayarak sein.
Alan tekil temel Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn ve tamam butonunu tklayp
diyalogdan kn.
Yaptnz deiiklikler setiiniz tekil temellere uygulanacaktr.
Tekil Temel Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar ve leri Ayarlar olmak zere iki sekme bulunur. Bu
sekmeler zerinde yer alan parametreler aada aklanmtr.
288

Genel Ayarlar sekmesi:
Temel Ad: Tekil temelin addr. Buraya girilen rakamn nne T harfi getirilerek tekil temelin ad
oluturulur ve planda temel zerine yazlr. Temellerin izili srasna gre rakam artrlr (T1, T2,
T3.... gibi). Tekil temel adlar istenirse sonradan Obje Adlandr komutu ile deitirilebilir. sim indisi T
olmak zorunda deildir. Yeniden adlandrmada farkl indisler kullanlabilir.
D ereve Rengi: Tekil temel d konturunun (d izgilerinin) rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp
kalnl ayarlanabilir. Kalem kalnlklar ekranda fark edilmez. izim kada izdirilirken geerlidir.
ereve Rengi: Kolon evresindeki erevenin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl
tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk
kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir.
Kalem kalnlklar ekranda fark edilmez. izim kada izdirilirken geerlidir.
Balant izgisi Rengi: ereve ile d ereve ke noktalarn birbirine balayan izgilerin rengidir.
Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin
zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile birlikte tklanrsa,
ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Kalem kalnlklar ekranda fark edilmez. izim kada
izdirilirken geerlidir. Balant izgileri temel trapez kesitli ise (kenarda ykseklik ile kolon hizasnda
ykseklik birbirinden farkl ise) izilir. ki yksekliin birbirine eit olduu durumlarda temel
dikdrtgen kesitli olaca iin balant izgisi izilmez.
289
ereve Uzakl: Kolonun tekil temele oturduu yerde tekil temel zerinde kolonu evreleyen bir
ereve izdirilebilir. Bu kutucua erevenin kolon yznden mesafesi girilir. erevenin izilmesi
isteniyorsa ereve var seeneine iaret konur. Bu seenek iaretlenmezse ereve izilmez.
Boyut X: Tekil temelin, zerine oturan kolonun X boyutuna paralel boyutudur. Kolon X boyutu,
kolon aks ynndeki kolon boyutudur. Kolon aks kolon dm noktasndan izilen ok iaretidir.
Ayarlar/Genel Ayarlar/ Genel sekmesinden Kolon akslarn iz seenei iaretli ise ekranda kolon
zerinde gzkr.
Boyut Y: Tekil temelin, zerine oturan kolonun Y boyutuna paralel boyutudur. Kolon Y boyutu, kolon
aksna dik yndeki boyuttur.
Kaklk X: Tekil temelin kolon lokal X ekseni ynndeki kakldr. Kaklk X sfr olursa, tekil
temelin sol kenar kolonun sol kenar ile akr. Pozitif olursa, tekil temelin sol kenar kolon sol
kenarndan girilen deer kadar sola kayar. Negatif olursa, tekil temelin sol kenar, kolon sol
kenarndan girilen deer kadar saa kayar. Ynler kolon lokal eksenlerine gre dnlmelidir.
Kaklk Y: Tekil temelin kolon lokal Y ekseni ynndeki kakldr. Kaklk Y sfr olursa, tekil
temelin st kenar kolonun st kenar ile akr. Pozitif olursa, tekil temelin st kenar kolon st
kenarndan girilen deer kadar yukarya kayar. Negatif olursa, tekil temelin st kenar, kolon st
kenarndan girilen deer kadar aaya kayar. Ynler kolon lokal eksenlerine gre dnlmelidir.
Kenarda Ykseklik: Tekil temelin kenardaki dey (z ynndeki) yksekliidir. Trapez kesitli tekil
temeller yaplmak istenirse kenarda temel ykseklii kolon hizasndaki temel yksekliinden kk
olmaldr. Dikdrtgen kesitli tekil temeller iin kenarda ve kolon hizasndaki ykseklikler birbirine eit
olmaldr.
Kolon Kenarnda Ykseklik: Tekil temelin kolon yz hizasndaki dey (z ynndeki) yksekliidir.
Trapez kesitli tekil temeller yaplmak istenirse kolon hizasndaki temel ykseklii kenardaki temel
yksekliinden byk olmaldr. Dikdrtgen kesitli tekil temeller iin kenarda ve kolon hizasndaki
ykseklikler birbirine eit olmaldr.
Kot: Tekil temelin kat tabanna gre kotudur. Kot sfr olduu zaman tekil temelin st yzeyi kat
taban ile akktr. Kot hanesine negatif deer girilirse temel kat tabanndan aaya doru kayar.
Pozitif deerler temeli kat tabanndan yukarya doru kaydrr. Tekil temel kotu deitirilirse, temele
oturan kolon kotunun da buna gre deitirilmesi gerekir. Deitirilmezse kolon temele oturmaz.
Materyal: Temellerin kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Temel seilen materyal ile
ekleme ilemi Aralar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr.
leri Ayarlar sekmesi:
290
Ad Yazs/Ykseklik: Tekil temel ad yazsnn plandaki ykseklii girilir . Yaz boyutunu belirler.
Ad Yazs/Yaz X-Yaz Y: Tekil Temel Ad yazsnn panel sol st kesine gre X ve Y koordinatlar
girilir. Yaz X deeri pozitif girilirse yaz keden sola doru, negatif girilirse saa doru kayar. Yaz Y
deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne
gre dnlmelidir.
Ad Yazs/Renk: Tekil temel ad yazsnn rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile
dnlr.
Boyut Yazs/Ykseklik: Boyut yazsnn plandaki ykseklii girilir . Yaz boyutunu belirler.
Boyut Yazs /Boyut X-Boyut Y: Boyut yazsnn panel sol st kesine gre X ve Y koordinatlar girilir.
Yaz X deeri pozitif girilirse yaz keden saa doru, negatif girilirse sola doru kayar. Yaz Y deeri
pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre
dnlmelidir.
Boyut Yazs /Renk: Boyut yazsnn rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile
dnlr.
291
malzemeyi tklayn.
Kullanm blmnde ;
iaretlenir.
Oranla listesinde tekil temel objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr.
Tekil Temel
Uzunluk Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
292
ls ile tekil temelin evresi
arplarak, malzemenin uzunluu
bulunacak demektir.
ls ile tekil temelin ykseklii
bulunacak demektir.
demektir.
Hacim
Say
Bulunduu mod
Tekil temeller kat tabannda izildikleri iin Mimari Plan modunda yer alrlar. Kalp Plan modunda iken
tekil temeller gzkmez. Kalp plan modunda tekil temel izmek de mmkn deildir. Tekil temel
izim ve ayar komutlar kalp plan modunda iken inaktiftir. Klavyeden Shift + Tab tuuna baslarak
Mimari Plan moduna geilirse tekil temel izim ve ayar komutlar aktif duruma geer. lgili katta
izilmi tekil temeller varsa planda grntlenirler. Eer izili tekil temeller var olduu halde
gzkmyorsa, katman ayarlarna girilip tekil temel katman almaldr.
293
Tekil temel izimi
Tekil temel izimi
Tekil temel izimi yapmak iin n koul kolon izmektir. ncelikle kolonlarn izilmesi gerekir. nk
tekil temeller kolon altna tanmlanabilirler.
Tekil temel iziminden nce Tekil Temel Ayarlar diyaloguna girilip izilecek tekil temellerle ilgili
ayarlar kontrol etmek, deiiklikler yapmak gerekiyorsa bunlar yapmakta fayda vardr. Ayrca, tekil
temeller izildikten sonra da izilmi tekil temellerin ayarlarn deitirmek gerekir.
Tekil temelin plandaki Boyut X ve Boyut Y boyutlarnn altna tariflenecei kolonun boyutlarn iine
alacak byklkte olmasna dikkat edilmelidir. Kolonun herhangi bir boyutu tekil temel boyutlar dna
tayorsa tekil temel tariflenemez.
Tekil temel izmek iin:
ncelikle kolon izin.
Tekil Temel ikonunu tklayn. Fare imleci deierek tekil temel izimine hazr hale gelecektir.
mleci altna tekil temel izmek istediiniz kolonun zerine gtrn ve tklayn.
Tekil temelin sanal grnts ekranda belirecektir. Bu aamada tekil temel toolbarndaki temel
eni ve temel boyu kutucuklarndaki deerleri deitirmek sureti ile izmekte olduunuz tekil
temelin boyutlarn ayarlayabilirsiniz.
Klavyeden boluk tuuna basarak temelin boyutlarn ters evirebilirsiniz. (Eni ve boyu birbirine
eit tekil temellerde bu ilem anlamszdr)
Fareyi hareket ettirerek tekil temeli kolon etrafnda dndrebilirsiniz. (Ortalanm tekil
temellerde bu ilemin anlam yoktur)
Temeli istediiniz duruma getirdikten sonra farenin sol tuunu ikinci kez tklayn. Hzl izim
modu aksa tekil temel izilecektir. (Hzl izim modu Ctrl+H tularna birlikte baslarak alp
kapatlabilir). Hzl izim modu kapalysa program sizden tekil temel adn onaylamanz
bekleyecektir. Temelin adn klavyeyi kullanarak deitirebilirsiniz. Farenin sol tuunu bir kez
daha tkladnzda tekil temel izilecektir.
Ortalanm tekil temel
Ortalanm tekil temel, kolonun tekil temelin tam ortasna oturduu durumdur. Tekil temel ayarlarna
girilip kaklk ayar yapmadan ortalanm tekil temel izme kolayl iin Ortalanm Tekil Temel
komutu gelitirilmitir. Ortalanm tekil temel izimi yapmak iin:
294
Tekil Temel ikonunu tklayn.
Alan Tekil Temel toolbarndan Ortalanm Tekil Temel ikonunu tklayn.
Fare imlecini altna temel izmek istediiniz kolonun zerine getirin ve tklayn. Ya da klavyeden 4
tuuna basn.
eit tekil temellerde bu ilem geersizdir)
daha tkladnzda tekil temel ortalanm olarak izilecektir.
Keye yanak tekil temel
Keye yanak tekil temel, kolonun tekil temelin kelerinden birine oturduu durumdur. Tekil temel
ayarlarna girilip kaklk ayar yapmadan keye yanak tekil temel izme kolayl iin Keye Yanak
Tekil Temel komutu gelitirilmitir. Keye yanak tekil temel izimi yapmak iin:
Tekil Temel ikonunu tklayn.
Alan Tekil Temel toolbarndan Keye Yanak Tekil Temel ikonunu tklayn. Ya da klavyeden 3
tuuna basn.
Fare imlecini altna temel izmek istediiniz kolonun zerine getirin ve tklayn.
Fareyi hareket ettirerek tekil temeli kolon etrafnda dndrebilirsiniz.
295
daha tkladnzda tekil temel keye yanak olarak izilecektir.
Kenara yanak tekil temel
Kenara yanak tekil temel, kolonun kenarnn tekil temelin kenarlarndan birine, ilgili kenar
ortalayarak akt durumdur. Tekil temel ayarlarna girilip kaklk ayar yapmadan kenara yanak
tekil temel izme kolayl iin Kenara Yanak Tekil Temel komutu gelitirilmitir. Kenara yanak tekil
temel izimi iin:
iz/Tekil Temel satrn tklayn.
Alan Tekil Temel toolbarndan Kenara Yanak Tekil Temel ikonunu tklayn. Ya da klavyeden 2
tuuna basn.
Fare imlecini altna temel izmek istediiniz kolonun zerine getirin ve tklayn.
kapatlabilir). Hzl izim modu kapalysa program sizden tek,il temel adn onaylamanz
daha tkladnzda tekil temel kenara yanak olarak izilecektir.
Tekil temel izim teknikleri
Kenarda ve kolon kenarnda ykseklik
Tekil temellerin temel kenarndaki ve kolon hizasndaki kenarndaki, temelin kesit karakterini belirler.
Bu ykseklikler Tekil Temel ayarlar diyalogundan ayarlanr.
Kenarda ve kolon kenarnda ykseklik birbirine eitse, temel dikdrtgen kesitli olacaktr. Ayrca
plandaki temel iziminde tekil temel i ve d erevesini birletiren balant izgileri izilmeyecektir.
Trapez kesitli tekil temel elde etmek iin kenarda ve kolon hizasnda ykseklik deerleri birbirinden
farkl girilir. Kenarda yksekli kolon hizasnda ykseklikten kk olmaldr. Bu ekilde bir dzenleme
yaplrsa tekil temel plan iziminde i ve d ereve keleri balant izgileri ile birletirilir. Temel
kesiti trapez eklinde oluacaktr.
296
Kesitte ve planda tekil temeller
Mimari projelerde planda temeller izilmez. Temellerin kesitlerde gsterilmesi istenebilir. ideCAD
Statik programnda kesitler planda girilen 3-Boyutlu objelerden otomatik olarak retilir ve izilir. Bu
sebeple temelleri planda girmek gerekir.
Planda girilen tekil temellerin planda grntlenmemesi iin:
Ayarlar/Katman Ayarlar satr ya da toolbardan Katman Ayarlar ikonu tklanr.
Katman Ayarlar diyalogu ekrana gelir.
Tekil Temel satrndaki X iaretli kutucuun zerine farenin sol tuu ile tklanarak iaret kaldrlr.
Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr.
Plandaki tekil temeller, tekil temel katman kapatld iin grnmez.
Kesit alnmak istendiinde yukarda anlatlan ekilde katman ayarlar diyalogu alr. Bu defa Tekil
Temel satr, Ak stunundaki kutucuun zerine farenin sol tuu ile tklanarak kutucuk iaretlenir.
Tamam butonu tklanp diyalog kapatldnda tekil temel katman alr ve temeller planda grnrler.
Kesit grntleme esnasnda tekil temel katmannn ak olmas gerekir. Katman kapal objeler kesite
dahil edilmezler.
Tekil temelin dier objelerle ilikisi
Tekil temellerin direkt olarak baml olduklar objeler kolonlardr. Tekil temel tanmlayabilmek iin
ncelikle kolonlara ihtiya vardr. Kolon yoksa, tekil temel de izilemez.
Altna tekil temel tariflenmi bir kolon silinirse, kolonla birlikte tekil temel de silinir. Kolon farenin sol
tuu ile seilip, silmek iin klavyeden Delete tuuna basldnda S* kolonu silindiinde T* temeli de
silinecektir. S* kolonunu silmek istiyor musunuz? eklinde bir soru diyalogu gelir. Evet butonu
tklanrsa kolon ve tekil temel birlikte silinirler.
Altnda tekil temel bulunan kolonlarn boyutlar deitirilirken, kolon boyutlarnn tekil temel dna
kmamasna dikkat edilmelidir. Program boyut deiiklii ileminde bu koulu kontrol etmez.
Tekil temeller kat tabannda yer alrlar. Dolaysyla planda dier mimari objelerle (duvar, kap-pencere,
mahal, ktphane vs.) akrlar. Ancak mimari projelerde plan izimlerinde tekil temeller gsterilmez.
Tekil temellerin sadece kesitlerde gsterilmesi gerekir. Bu durumda plan izimi alnmadan nce
Katman Ayarlar diyalogundan tekil temel katman kapatlarak, tekil temellerin izimlerde kmamas
salanabilir.
297
Srekli temel
Srekli temel izim yardmclar
Srekli temel toolbar
iz/Objeler/Temeller/Srekli Temel satr veya Srekli Temel ikonu tklandnda srekli temel toolbar
ekrana gelir. Srekli Temel toolbarnn zerinde Srekli Temel ikonu ve Srekli Temel Ayarlar ikonu
yer alr.

Srekli temel toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr:
Srekli Temel ikonu. Srekli temel kirii izim komutunu altrr. izim alan zerinde farenin sol
tuu tklanmak sureti ile srekli temel izimi yaplr.
Simetri X ikonu. lk tklama yaplp srekli temel izimine balandktan sonra tklanrsa, srekli temelin
eksenine gre simetrisini alr.
Kaklk ikonu. Srekli temelin tanm eksenini (alt-st-orta) deitirir. Ayn ilem klavyeden boluk
tuuna baslarak da yaplabilir.
Kesiimlerle Bl ikonu. Basl ise, izilen srekli temel baka objelerle kesitiinde, kesien objelerin
kesiim noktalarndan otomatik olarak blnerek birbirlerine balanmalarn salar.
Blen Objeyi Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise izilecek srekli temel objesi kestii objelerden
paralara ayrlr ve en soldaki paradan balanarak otomatik olarak isimlendirilir.
Blnen Objeleri otomatik Adlandr ikonu. Basl ise izilen srekli temel tarafndan blnen objeler
Srekli Temel Ayarlar ikonu. Tklandnda Srekli Temel Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Srekli temel
kirileri ile ilgili eitli parametreler burada ayarlanr. Yaplan ayarlar izilecek srekli temellere
uygulanr.
Srekli temel klavye destei
Srekli izimi esnasnda, srekli temelin ilk noktas izim alannda tklandktan sonra ekranda srekli
temelin sanal bir grnts oluur. Fare hareketine bal olarak bu sanal srekli temel grnts de
ekil deitirir. Bu esnada klavyeden Boluk tuuna baslarak ya da temel toolbarnda Kaklk ikonunu
tklayarak izilmekte olan srekli temelin alttan, ortadan ya da stten tanml olmas salanabilir. Alt-
298
st-orta tanmlamalar temel kiriine gredir. Ampatmanlar dikkate alnmaz. Alt ve st ampatmanlar
bulunan bir srekli temelin plan izimine bakldnda st ve alttaki izgiler ampatman izgileridir.
Ortadaki iki izgi temel kiriinin alt ve st izgileridir.
Srekli temel izerken koordinat kutusu kullanlarak temelin balang/biti noktalarnn koordinatlar,
temel uzunluu ya da temelin plandaki as belirlenebilir. Koordinat kutusundaki X ve Y
kutucuklarndan nokta koordinatlar (metre), L kutucuundan uzunluk, A kutucuundan a (derece)
girilebilir. Bu kutucuklara veri girmek iin fare ile tklamak yerine, ksaca klavyeden X, Y, L ve A
tularna baslarak girilebilir. zellikle konsol srekli temel izerken koordinat kutusu faydal olur.
Srekli temelleri kolonlara balarken klavyeden Ctrl tuuna baslarak kolon kelerini yakalamak
mmkn olur. Ctrl tuu basl tutulduu srece gelimi yakalama aktiftir.
Srekli temel ayarlar
Srekli temellerle ilgili parametreler Srekli Temel Ayarlar diyalogunda yer alr. Srekli temeller
izilirken, buradaki ayarlara gre oluturulurlar. Ayarlara mdahale edilmezse, izilen srekli temeller
programdaki default (varsaylan) ayarlara gre oluturulurlar.
izilecek srekli temellerin parametrelerini ayarlamak iin:
Ayarlar/Obje Ayarlar/Temel Ayarlar/Srekli Temel Ayarlar satrn ya da Srekli Temel ikonunu
tkladktan sonra aa kan temel toolbarndan Ayarlar ikonunu tklayn.
Srekli Temel Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Bu diyalogda istediiniz deiiklikleri yapn ve tamam butonunu tklayn.
Yaptnz ayarlarla srekli temel izimine balayabilirsiniz.
Mevcut srekli temellerin ayarlarn deitirmek iin:
Deitirmek istediiniz srekli temel ya da temelleri farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Alan Srekli Temel Ayarlar diyalogunda istediiniz deiiklikleri yapn.
Yaptnz deiiklikler semi olduunuz temellere uygulanacaktr. Sadece deitirilen
parametreler seilen btn temellerde deitirilecektir. Temellerin birbirlerinden farkl zellikleri
(varsa) korunacaktr.
299

Temel Ad: Srekli temelin addr. Buraya girilen rakamn nne TK indisi getirilerek srekli temelin
ad oluturulur ve planda temel zerine yazlr. Temellerin izili srasna gre rakam artrlr (TK1,
TK2, TK3.... gibi). Srekli temel adlar istenirse sonradan Obje Adlandr komutu ile deitirilebilir. sim
indisi TK olmak zorunda deildir. Yeniden adlandrmada farkl indisler kullanlabilir.
izgi Rengi: Planda temel kirii snrlarn gsteren iteki iki izginin rengidir. Farenin sol tuu ile
kalnl ayarlanabilir. Kalem kalnlklar ekranda fark edilmez. izim kada izdirilirken geerlidir.
D izgi Rengi: Planda temel d izgilerinin rengidir. Bu izgiler ampatmanlar gsterir. Ampatman
genilii sfr alnrsa izilmezler. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti
Temel Kiri Genilii: Temel kiriinin plandaki genilii girilir. Planda temel kirii izgileri iteki pembe
renkli iki izgidir (default ayarlara gre). Diyalog zerindeki ekilde gsterilmitir.
Temel Kiri Ykseklii: Temel kiriinin ykseklii (z ynnde dey ykseklik). Diyalog zerindeki
ekilde gsterilmitir.
Kot: Temel kiriinin st yzeyinin kat tabanndan dey (z ynnde) mesafesi. Kot deeri sfr olursa
temel kirii st yzeyi kat taban ile akktr. Pozitif deer girilirse temel kat tabanndan yukarya
300
doru, negatif deer girilirse aaya doru hareket eder. Temel kotu deitirilirken, ilgili temel
zerine oturan kolonlarn kotlar da gz nnde bulundurulmal, gerekirse deitirilmelidir.
Alt/st/Orta/Tanml: Srekli temelin nereden tanml olacan belirleyen seeneklerdir. Srekli
temelin iki ucundaki dm noktalarn birletiren sanal temel aks, bak ynne gre temel kiriinin
st kenar ile akacaksa st, alt kenar ile akacaksa alt, temelin tam ortasndan geecekse orta
seenei iaretlenir. Sanal temel aks baka bir hattan geecekse Tanml seenei iaretlenir ve alttaki
veri giri kutucuuna, temel kirii st kenarna gre mesafe girilir. Verilen mesafe temel kirii
kalnlndan fazla olmamaldr. Temel kirii kenar izgileri en dtaki izgiler deildir. En dtaki izgiler
ampatman izgileridir. Orta ksmndaki iki izgi temel kirii izgileridir. Sanal temel aks ortadaki bu iki
izgi arasnda ya da bu izgilere akk olabilir. Bu izgiler dna kamaz.
st H1: Temel bak ynne gre st ampatmann d kenarnn dey (z ynndeki) ykseklii.
Diyalog zerindeki kesit emasnda gsterilmitir.
st H2: Temel bak ynne gre st ampatmann i kenarnn (temel kiri yz tarafndaki ampatman
kenarnn) dey (z ynndeki) ykseklii (metre). Diyalog zerindeki kesit emasnda gsterilmitir.
st Ampatman: Temel bak ynne gre st ampatmann plandaki genilii. st ampatman
kaldrmak iin bu deer sfr girilir. Yap snr durumlar gerei ampatmanlardan birini kaldrmak
gerekebilir.
Alt H1: Temel bak ynne gre st ampatmann d kenarnn dey (z ynndeki) ykseklii.
Diyalog zerindeki kesit emasnda gsterilmitir.
Alt H2: Temel bak ynne gre st ampatmann i kenarnn (temel kiri yz tarafndaki ampatman
kenarnn) dey (z ynndeki) ykseklii. Diyalog zerindeki kesit emasnda gsterilmitir.
Alt Ampatman: Temel bak ynne gre st ampatmann plandaki genilii. Alt ampatman kaldrmak
iin bu deer sfr girilir. Yap snr durumlar gerei ampatmanlardan birini kaldrmak gerekebilir.
H1 ve H2 deerleri birbirine eit olursa ampatmanlar dikdrtgen kesitli olur. Trapez kesitli temeller
isteniyorsa H1 deerleri H2 deerlerinden kk olmaldr.
Materyal: Temellerin kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Temel seilen materyal ile
leri Ayarlar Sekmesi:
301
Yazlarla ilgili Temel Ad Ayarlar ve Temel Boyutu Ayarlar eklinde iki ksm vardr. Temel Ad
Ayarlar blmndeki parametreler temel ad yazsn, Temel Boyutu Ayarlar blmndeki
parametreler de temel boyutu yazsn ynetir.
Yaz X/Yaz Y: Temel Ad yazsnn temel kirii sol st (yaz temel kiriinin stndeyse) ya da alt
kesine (yaz temel kiriinin iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Yaz X deeri pozitif girilirse
yaz kenardan saa doru, negatif girilirse sola doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya,
negatif olursa aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. sim ve boyut
birlikte yazdrlyorsa yazlar bu koordinatlara gre yerletirilir.
Boyut X/Boyut Y: Temel Kirii Boyutu yazsnn temel kirii sa st (yaz temel kiriinin stndeyse) ya
da alt kesine (yaz temel kiriinin iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Boyut X deeri pozitif
girilirse yaz kenardan sola doru, negatif girilirse saa doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz
yukarya, negatif olursa aaya kayar. Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. sim
ve boyut birlikte yazdrlyorsa kullanlmaz.
Yazlacak Yazlar seeneklerinden temel isim ve boyut yazlarnn temel kiriinin neresine yazlaca
seilir. sim ve boyut birlikte seenei iaretlenirse bu satrn altndaki seimler dikkate alnr ve
temel ad ve boyutu ayr yazlr. aretlenmezse stndeki seimler dikkate alnr, temel ad ve boyutu
birlikte yazlr.
Yaz Ykseklii: Yaz ykseklii girilir .
Yaz Rengi: Yaz rengi ayarlanr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci
alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk
kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin
kalem kalnl ayarlanabilir.
dnlr.
Statik Sekmesi:
Pilye as : Temel kirii pilyesinin ka derece ile krlaca girilir. Pilye, kolon yznden moment sfr
noktasna kadar getirilir ve buraya yazan deer kadar krlr.
Min pilye / Toplam : Srekli temel kiriinde, aklktaki toplam donat alannn minimum yzde kann
pilye olarak dzenleneceini belirler. Bu deer, donat seiminde tanmlanabilinen dz ve pilye aplar
ile proje genel ayarlarnda tanmlanabilinen "iki donat arasndaki minimum mesafe" , "donat marj" ve
"Donat seimine izin verilen kombinasyon aral" ile beraber kullanlr.
302
Max. pilye / toplam : Srekli temel kiriinde, aklktaki toplam donat alannn maksimum yzde
kann pilye olarak dzenleneceini belirler. Bu deer, donat seiminde tanmlanabilinen dz ve pilye
aplar ile proje genel ayarlarnda tanmlanabilinen "iki donat arasndaki minimum mesafe" , "donat
marj" ve "Donat seimine izin verilen kombinasyon aral" ile beraber kullanlr.
ift pilye : Temel kiriinde ift pilye krlmas isteniyorsa bu seenek iaretlenmelidir.
Donatlar : Bu blmde Montaj, Pilye, Dz, Gvde satrlar ve Sol, Birletir, Sa stunlar grlr. Ge:
lgili montaj, pilye ve dz donat ubuklarnn sreklilik arz eden mesnetlerde komu kirilere
gemesini istiyorsanz ge kutucuklarna iaret koyun. Birletir: ki taraftaki montaj, dz ya da gvde
donat ubuklarnn birletirilmesi iin birletir kutucuuna iaret koyun. Bu durumda donat ap ve
adetleri eit ise donatlar kesilmez birletirilir. Eit deil ise ap ve adetlere mdahale edip eitlediiniz
takdirde, donatlar birletirebilirsiniz.
malzemeyi tklayn.
Kullanm blmnde ;
303
iaretlenir.
Oranla listesinde srekli temel objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr.
Srekli Temel
ls ile srekli temelin n ve arka
yzlerin uzunluundan bulunan ortalama
ls ile srekli temelin kalnl
bulunacak demektir.
Uzunluk
ls ile srekli temelin ykseklii
bulunacak demektir.
demektir.
304
Hacim
ls ile srekli temelin hacmi
arplarak kullanlacak demektir.
Say
Bulunduu mod
Srekli temeller kat tabannda izildikleri iin Mimari Plan modunda yer alrlar. Kalp Plan modunda
iken srekli temeller ekranda gzkmez. Kalp plan modunda srekli temel izmek de mmkn
deildir. Srekli temel izim ve ayar komutlar kalp plan modunda iken inaktiftir. Klavyeden Shift +
Tab tuuna baslarak Mimari Plan moduna geilirse srekli temel izim ve ayar komutlar aktif duruma
geer. lgili katta izilmi srekli temeller varsa planda grntlenirler. Eer izili srekli temeller var
olduu halde gzkmyorsa, katman ayarlarna girilip srekli temel katman almaldr.
Srekli temel izimi
Srekli temel
Srekli temel izimi ekranda fare yardm ile grafik olarak yaplr. Srekli temeller kolondan kolona
balanr.
Srekli temellerin zellikleri temel iziminden nce ya da sonra ayarlanabilir. Ancak, temel izimine
balamadan nce Srekli Temel Ayarlarna girip ayarlar kontrol etmek, yaplmas gereken deiiklikleri
yapmakta fayda vardr.
Srekli temel izmek iin:
iz/Srekli Temel satrn farenin sol tuu ile tklayn.
Temelin ilk ucunun bulunaca nokta zerine gelip (rnein kolon dm noktas) farenin sol
tuunu tklayn. Tklanan bu noktada temelin ilk noktas oluacaktr (kolon zerine tklandysa
temelin ilk ucu bu noktadan kolona balanacaktr).
305
Klavyeden boluk tuuna basarak ya da temel toolbarnda bulunan Kaklk ikonunu tklayarak
srekli temelin izim hattn deitirebilirsiniz. Boluk tuu srekli temel ayarlar diyalogundaki
Alt-st-Orta seenekleri aras geii salar.
Temelin ilk noktasn belirledikten sonra izim alannda temelin dier ucunun yer alaca nokta
zerine gelin ve farenin sol tuunu tklayn.
Temel izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise srekli temelin adn deitirin veya enter tuuna
basarak varsaylan ad onaylayn)
Srekli temel izimini sonlandrmak iin klavyeden Esc tuuna basarak moddan kn.
Yukarda da belirtildii gibi srekli temeller genelde kolonlar birbirine balar. Baz durumlarda konsol
temel kirilerinin yaplmas gerekebilir. Konsol temeller bir ucu kolonda dier ucu bota bulunan temel
kirileridir. Bu tr temelleri izerken temel uzunluu koordinat kutusu kullanlarak belirlenebilir.
Srekli temel izim modunda iken kolon zerine tklanp temelin bir ucu kolona balandktan sonra
klavyeden L tuuna baslr. mle koordinat kutusundaki L hanesine girecektir. Buraya uzunluk girilir ve
enter tuuna baslr. Kutucuk krmz renge dnr ve girilen deere kilitlenir. Fare imleci temelin
uzanaca yne doru srklenir ve ikinci bir tklama ile temelin ikinci ucu da belirlenir ve temel izimi
tamamlanr. Ayn ekilde klavyeden A tuu ile koordinat kutusundaki A hanesine girmek ve buradan
temel as belirlemek de mmkndr.
Srekli temeller boydan boya kolonlarn zerinden girilebilir. Bu durumda program temelleri
kolonlarla otomatik blecektir. Srekli Temel toolbarnda bulunan Blen objeyi otomatik olarak
adlandr ikonu basl ise srekli temeller otomatik isimlendirilecektir. n aklkl bir sistemde n tklama
yerine 2 tklama ile srekli temel girilebilir.
Ayn aks zerimde birden fazla kolon tanmlayn.
iz/Srekli Temel satrn tklatn.
1.kolonu tklayn.
Son kolonu tklayn.
Temel boydan boya girilecektir.
Tanmlanm mevcut bir srekli temelin zerinde kolon tanmlanabilir. Kolon unutulduunda temeli
silmeden kullanc yeni bir kolon tanmlayabilmektedir. Srekli Temel toolbarnda bulunan Blnen
objeyi otomatik olarak adlandr ikonu basl ise temeller otomatik isimlendirilecektir
306
Srekli temel kaklklar
Srekli temel kaklklar komutu, mevcut bir srekli temelin dorultusunu ve sanal aksn deitirmek
iin kullanlr. Sanal temel aks temelin iki ucundaki dm noktalarn birbirine balayan dorudur.
Temel aksnn deimesi, srekli temelin kaklnn deimesi anlamna gelir.
Srekli temeller izdikten sonra srekli temel kaklklar komutu ile kaklk deitirmek iin:
Deitir/Obje Edit/Kiri-Temel/Srekli Temel Kaklklar satrn tklayn.
Fare imlecini kakln deitireceiniz temel kirii zerine srkleyin ve sol tuu tklayn. Temel
seilecektir.
Farenin sa tuunu tklayn. mlecin ekli deiecektir.
Farenin sol tuu ile iki nokta tklayarak temel sanal aksnn tanaca ekseni belirleyin.
Srekli temel belirlenen yeni eksen zerine tanacaktr.
Bu ekilde temel kakl deitirildiinde temelin deiir fakat dm noktalarnn yeri deimez.
yle ki; rnein iki ucundan kolonlara bal bir srekli temelin kakln srekli temel kaklklar
komutu ile deitirelim. Temel kolonlarn dna tansa ve kolonlarla balantsz gibi gzkse bile,
kolonla balants kopmayacaktr. Dm noktas ta komutu ile kolon dm noktas tanrsa,
srekli temelin ilgili ucunun da kolon hareketine bal olarak hareket ettii grlecektir.
Kiri - Temel yn belirt (srekli temel)
Kiri-Temel Yn Belirt komutu, kirilerin ve srekli temel kirilerinin bak ynlerini deitirmek iin
kullanlr. Srekli temel bak yn, temel yazlarnn ynlerinden anlalr. Srekli temel bak ynn
deitirmek iin:
Deitir/Obje Edit/Kiri-Temel/Kiri-Temel Yn Belirt satrn tklayn.
Ynn deitirmek istediiniz srekli temelin nce sa ucuna, sonra da sol ucuna farenin sol
tuu ile tklayn.
Srekli temel yazlarnn, dolaysyla srekli temelin ters dndn greceksiniz.
Kiri ve temel ynleri mimari olarak nemli deildir. Ancak statik olarak sreklilik durumlar asndan
nemlidir.
307
U noktas edit
Srekli temellerin u noktalarn bulunduu yerden alp baka bir noktaya balamak iin U Noktas
Edit komutu kullanlr. Bu ilem mevcut temel kirii balantlarnda baz deiiklikler yapmak ya da
hatal balantlar dzeltmek iin kullanlr. Temel kiriinin ucu kolona bal ise, dm noktas bal
bulunduu obje ya da objelerle ortaktr. Temeli bu dm noktasndan koparmak iin U Noktas Edit
kullanmak gerekir. Srekli temelin ucu baka bir objeye bal deilse, u noktasn tama ilemi Dm
Noktas Ta komutu ile de yaplabilir.
Herhangi bir temel kiriinin u noktasn deitirmek iin:
Deitir/Obje Edit U Noktas Edit satrn veya toolbardan U Noktas Edit ikonunu tklayn.
Srekli temelin deitirmek istediiniz ucuna yakn bir yere farenin sol tuu ile tklayn.
Fare imlecini srklediinizde tklanan temel kiriinin ucu da imlele birlikte srklenecektir.
mleci istediiniz noktaya getirin ve farenin sol tuunu tklayn.
Temelin ilgili ucu son tkladnz noktaya tanacaktr.
U Noktas Edit komutu, yukarda anlatld ekilde duvarlar ve kiriler iin de geerlidir.
Srekli Temeli sein.
Fareyi temelin ucunda bulunan dm noktasnn zerine getirin. mle ekil deitirecektir.
Fareyi hareket ettirdiinizde ilgili temelin ucu da fare ile birlikte hareket edecektir. stediiniz
herhangi bir noktaya tklayn. Temelin ucu tanacaktr. Temelin ucunu bo bir noktaya
Kesitte ve planda srekli temeller
Mimari projelerde planda temeller izilmez. Temellerin kesitlerde gsterilmesi istenebilir. ideCAD
Statik programnda kesitler planda girilen 3Boyutlu objelerden otomatik olarak retilir ve izilir. Bu
sebeple temelleri planda girmek gerekir.
Planda girilen srekli temellerin planda grntlenmemesi iin:
Ayarlar/Katman Ayarlar satrn veya toolbardan Katman Ayarlar ikonunu tklayn.
Katman Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
308
Temel satrndaki X iaretli kutucuun zerine farenin sol tuu ile tklayarak iareti kaldrn.
Plandaki srekli temeller, temel katman kapatld iin grnmeyecektir.
Kesit alnmak istendiinde yukarda anlatlan ekilde katman ayarlar diyalogu alr. Bu defa Temel
satr, ak stunundaki kutucuun zerine farenin sol tuu ile tklanarak kutucuk iaretlenir. Tamam
butonu tklanp diyalog kapatldnda temel katman alr ve srekli temeller planda grnrler. Kesit
grntleme esnasnda Temel katmannn ak olmas gerekir. Katman kapal olursa srekli temeller
kesite dahil edilmezler.
Srekli temellerin llendirilmesi
Mimari uygulama projelerinde, srekli temellere de arzu edilirse i ve d llendirme yaplabilir.
Srekli temellere d llendirme yapmak iin,
llendirilecek srekli temelleri farenin sol tuu ile zerlerine tklayarak sein.
llendirmenin hangi srekli temele paralel olmasn istiyorsanz, o srekli temelin karsna
farenin sol tuu ile tklayn. llendirme yaplacaktr.
Srekli temellere i llendirme yapmak iin;
Farenin sol tuu ile iki nokta tklayarak srekli temelleri kesen bir llendirme hatt belirleyin.
llendirme izim alannda herhangi bir ada olabilir. l hatt tanr ya da dndrlrse, ya
da srekli temellerde herhangi bir deiiklik olursa ller otomatik olarak gncellenir.
Dilatasyonlu yaplarda srekli temeller
Dilasyonla birbirinden ayrlm yaplarda srekli temeller, birbirine yakn kolonlar ierisine alacak
ekilde tanmlanabilirler. Bu temellerin kapsad kolonlar rijit kollarla birbirine balanarak sisteme
otomatik dahil edilirler.
309

Srekli temeller dilasyon derzini kesecek ekilde aklk boyunca tanmlanaca gibi, dilatasyonla
ayrlan kolonlar, genilik boyunca da kapsayacak ekilde tanmlanabilirler.
Betonarmede srekli temellere ilikin olumsuzluk uyarlar ve anlamlar
Analiz sonrasnda srekli temel betonarme diyalogunda srekli temel isminin olduu stunda baz
uyarlar ksaltlm simge halinde verilir. Bu uyarlar, ynetmelik asndan bir olumsuzluu bildirir.
Srekli temel betonarme diyalogunda verilen uyarlarn anlamlar unlardr.
K: Kayma gvenlii salamyor. Temel boyutlarn arttrn.
Zg : Zemin eminiyet deeri alyor. Zg>Zgem.
Srekli temelin dier objelerle ilikisi
Srekli temeller kolonlara balanr. Bir dizideki ikiden fazla kolon altna srekli temel tariflenirken,
temellerin her kolona balanmas, temelin kolon altndan kolona tklanmadan geirilmemesi gerekir.
Temelin kolon altndan, kolona tklanmadan geirilmesi durumunda temel kolona balanmaz. Buna
dikkat edilmelidir.
Srekli temeller kat tabannda yer alrlar. Dolaysyla planda dier mimari objelerle (duvar, kap-
pencere, mahal, ktphane vs.) akrlar. Ancak mimari projelerde plan izimlerinde srekli temeller
gsterilmez. Srekli temellerin sadece kesitlerde gsterilmesi gerekir. Bu durumda plan izimi
alnmadan nce Ayarlar/Katman Ayarlarndan Temel katman kapatlarak, srekli temellerin izimlerde
kmamas salanabilir.
310
Ba Kirii
Ba kirii izim yardmclar
Kiri toolbar
Mimari plan modundayken, iz/Objeler/Kiri/Ba Kirii tklandnda toolbar ekrana gelir.

Ba Kirii ikonu. Ba kirii izim komutunu altrr.

Kaklk ikonu. Kiriin bak ynne gre alttan, stten, ortadan tanmlamak iin kullanlr. Ayn ilem
klavyeden space-bar tuuna baslarak da yaplabilir.
Ayarlar ikonu. Ba kirii ayarlarn aar.
Ba kirii klavye destekleri
Ba kirii izimi esnasnda, ba kiriin ilk noktas izim alannda tklandktan sonra ekranda ba kiriin
sanal bir grnts oluur. Fare hareketine bal olarak bu sanal ba kiri grnts de ekil deitirir.
Bu esnada klavyeden Boluk tuuna baslarak izilmekte olan ba kiriin alttan, ortadan yada stten
tanml olmas salanabilir.
Ba kirii izerken koordinat kutusu kullanlarak ba kiriin balang/biti noktalarnn koordinatlar,
ba kiri uzunluu ya da ba kiriin plandaki as belirlenebilir. Koordinat kutusundaki X ve Y
kutucuklarndan nokta koordinatlar, L kutucuundan uzunluk, A kutucuundan a girilebilir. Bu
kutucuklara veri girmek iin fare ile tklamak yerine, ksaca klavyeden X, Y, L ve A tularna baslarak
girilebilir.
Ba kiri ayarlar diyalogu
Kirilerle ilgili parametreler Ba Kirii Ayarlar diyalogunda yer alr. Ba kirii iziminden nce ba kirii
ayarlarna girip, ba kirii parametrelerini kontrol etmek, yaplmas gereken deiiklikler varsa bu
deiiklikleri yapmakta fayda vardr. Fakat bu ihmal edilse bile, izilen ba kirilerin ayarlar daha sonra
da deitirilebilir. Ba kirii zelliklerini ayarlamak iin:
Mimari plan modundayken Ayarlar/Obje Ayarlar/Ba Kirii Ayarlar veya Kiri ikonunu tklandktan
311
sonra ekrana gelen Kiri Toolbarndan, ba Kirii Ayarlar butonunu tklayn.
Ba Kirii Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Ba Kirii Ayarlar diyalogunda istediiniz ayarlar yapn.
Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn ve ba kirii izimini gerekletirin.
Ba kirii izimini gerekletirdikten sonra ba kirilerinin ayarlarn deitirmek isterseniz:
Ayarlarn deitirmek istediiniz ba kirilerini farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Deitir/Obje zellikleri ikonunu tklayn.
Alan ba kirii ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn.
Tamam butonunu tklayp diyalogu kapatn. Yaptnz deiiklikler semi olduunuz ba
kirilerine yansyacaktr.

Kiri Ad: Buraya girilen rakamn nne K indisi getirilerek kiri ad oluturulur (K1, K15 gibi). Program
bu isimleri kirilerin izili srasna gre arttrr. Kiri isimleri kiriler izildikten sonra da deitirilebilir.
Deitirilen kiri isimleri K indisli olmak zorunda deildir. Herhangi bir isim kullanlabilir.
Genilik: Kiri genilii girilir. Kiri genilii, kiriin plandaki geniliini ifade eder. Sarkk kirilerde kiri
genilii kiri yksekliinden daha kk, yatk kirilerde ise daha byktr.
Ykseklik: Kiri ykseklii girilir. Kiri ykseklii kat tavanndan balayarak aaya doru kiriin
yksekliini belirler. Kiri ykseklii girilirken kat ykseklii ve alttaki duvar ykseklikleri gz nne
312
alnmaldr. Zira bu ykseklikler kullanc kontrolndedir. Program herhangi bir otomatik ayarlama
yapmaz.
Kot: Kiri st yznn kat tavanndan llen dey mesafesi (kotu). (+) ya da () deer olabilir. Ters
kiri iin (+), dk kiri iin () girilir.
Renk: Kiri kenar izgilerinin rengidir. Farenin sol tuu ile tklanp tu basl tutularak alan renk paleti
Aktif Tarama: Kiri iin geerli olan tarama tipidir. Tarama zerine tklandnda Tarama Ayarlar
diyalogu alr. Bu diyalogda, tarama tipleri tablosundan istenen tarama tipinin zerine farenin sol tuu
ile tklanarak tarama tipi seilir. Tarama rengi ve zemin rengi kutucuklarnn zerine farenin sol tuu ile
kalnl ayarlanabilir. Tamam butonu tklanarak diyalog kapatlr ve kiri ayarlar diyaloguna geri
dnlr. Aktif tarama kutucuunda seilen tarama tipi seilen renklerle grntlenir.
Alt/st/Orta/Tanml: Kiriin nereden tanml olacan belirleyen seeneklerdir. Kiriin iki ucundaki
dm noktalarn birletiren sanal kiri aks, bak ynne gre kiriin st kenar ile akacaksa st, alt
kenar ile akacaksa alt, kiriin tam ortasndan geecekse orta seenei iaretlenir. Sanal kiri aks
baka bir hattan geecekse Tanml seenei iaretlenir ve alttaki veri giri kutucuuna, kiri st
kenarna gre mesafe (metre) girilir. Verilen mesafe kiri kalnlndan fazla olmamaldr.
Materyal: Kirilerin kat modelde zerine kaplanacak materyal seilir. Kiri seilen materyal ile
metre olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje
Yazlar Sekmesi:
Bu sekmede kiri isim ve boyut yazlarnn kiriin neresinde yer alaca belirlenir. Kiri isim ve boyut
yazlar birlikte ya da ayr yazdrlabilir, kiriin iinde ya da stnde yer alabilir. sim ve boyut yazlarnn
birlikte yazlmas iin sim ve Boyut Birlikte seeneinin iaretlenmesi gerekir.
sim X/Yaz Y: Kiri Ad yazsnn kiri sol st (yaz kiriin stndeyse) ya da alt kesine (yaz kiriin
iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Yaz X deeri pozitif girilirse yaz kenardan saa doru,
negatif girilirse sola doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa aaya kayar.
Burada belirtilen ynler bak ynne gre dnlmelidir. sim ve boyut birlikte yazdrlyorsa yazlar
bu koordinatlara gre yerletirilir.
313
Boyut X/Boyut Y: Kiri Boyutu yazsnn kiri sa st (yaz kiriin stndeyse) ya da alt kesine (yaz
kiriin iindeyse) gre X ve Y koordinatlar girilir. Boyut X deeri pozitif girilirse yaz kenardan sola
doru, negatif girilirse saa doru kayar. Yaz Y deeri pozitif olursa yaz yukarya, negatif olursa
Kiri Ad Ayarlar ve Kiri Boyutu Ayarlar eklinde iki ksma ayrlr. Kiri Ad Ayarlar blmndeki
parametreler kiri ad yazsn, Kiri Boyutu Ayarlar blmndeki parametreler de kiri boyutu yazsn
ynetir.
dnlr.
Statik Materyal: Kiri elemannda kullanlacak statik materyali listeden sein. Statik materyal
malzemeyi tklayn.
314
Kullanm blmnde ;
iaretlenir.
Oranla listesinde ba kirii objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr.
Kiri
Uzunluk
demektir.
315
demektir.
bulunacak demektir.
demektir.
demektir.
Alan
demektir.
316
demektir.
demektir.
317
Say
Bulunduu mod
Ba kirileri yalnz Mimari Plan modunda bulunur. Kalp Plan modundayken ba kirii izim ve ayar
komutlar inaktiftir. Aktif duruma gelmeleri iin klavyeden Shift+Tab tuuna basarak Mimari Plan
moduna gemek gerekir.
Ba Kirii izimi
Ba Kirii
Ba kirii izimi ekrandan grafik olarak gerekletirilir. Ba kirii izimine balanmadan nce mimari
plan modundayken Ayarlar/Obje Ayarlar/Ba Kirii Ayarlar satrn tklayp kiri ayarlarna girmek,
ayarlar kontrol etmekte fayda vardr. Ba kirii izmek iin:
Kalp plan modundaysanz, klavyeden shift+tab tuuna basarak mimari plan moduna gein.
iz/Objeler/Kiri/Ba Kirii satrn veya toolbarda bulunan Ba Kirii ikonunu farenin sol tuu ile
tklayn.
Fare imlecini kolonun zerine getirin. mle ekil deitirince farenin sol tuunu tklayn.
Kiriin ilk noktasn belirledikten sonra, imleci ikinci kolon zerine getirin. mle ekil deitirince,
klavyeden boluk tuu ile kiriin izim hattn deitirebilirsiniz. Sol tuu tekrar tklayn.
Kiri izilecektir. Moddan kmak iin klavyeden ESC tuuna basn.
(Hzl izim modu kapal ise kiriin adn deitirin veya enter tuuna basarak varsaylan ad
onaylayn)
318
Ba kiriin dier objelerle ilikisi
Ba kirileri kolonlara kolonun herhangi bir noktasndan balanabilirler. Kiri kolon dm noktasna
balanacaksa dm noktasna kilitlenme modu ak olmaldr. Dm noktasna kilitlenme toolbardan
ikonu tklanarak alp kapatlabilir. Ak ise, obje izim modlarndaki fare imleci dm noktalarna
yaklatrldnda iaret deitirerek dm noktalarn yakalar.
Ba kirii kolon ke noktalarndan herhangi birine balanacaksa gelimi yakalama modunun almas
gerekir. Gelimi yakalama modu Aralar/Yakalama/Gelimi Yakalama ya da toolbardaki ikonu
tklanarak alp kapatlabilir. Gelimi yakalama modunun almas iin dm noktalarna kilitlenme
modunun da ak olmas gerekir.
Ba kirii kolonun herhangi bir noktasna balanacaksa, dm noktasna kilitlenme modu kapatlp
kolon zerine tklanarak kiri kolona balanabilir. Ba kiriinin kolona balanp balanmadn kontrol
etmek iin dm noktas ta komutu kullanlabilir. Kolon dm noktas tandnda kolon ile birlikte
kolona bal ba kiri ucunun da tanmas gerekir. Eer ba kiri ucu olduu yerde kalyor, kolon ile
birlikte hareket etmiyorsa, bu kiriin kolona balanmadnn gstergesidir.
Kubbe
Kubbe izim yardmclar
Kubbe toolbar

Kubbe ikonu. Kubbe izer.
Yay Kubbe ikonu. Yay eklinde yarm, eyrek vb. kubbe izer.
3 Noktadan Yay Kubbe ikonu. 3 noktadan yay teknii ile yay kubbe (yarm, eyrek vb.) izer.
Kubbe - Tonoz Mesnetlerini Tanmla. Kubbe veya tonozun herhangi bir kenarn dnme ve/veya
telemeye tutulu hale getirir.
Kubbe toolbar zerindeki Kubbe Ykseklii kutucuuna kubbe ykseklik deeri girilebilir. Kubbe
ayarlar diyaloguna girmeye gerek kalmaz.
Ayarlar ikonu. Kubbe Ayarlar diyalogunu aar. Buradan kubbe parametrelerine mdahale edilebilir.
319
Kubbe ayarlar
Kubbe ile ilgili parametreler Kubbe Ayarlar diyalogundan ayarlanr. Bu ayarlar kubbe iziminden nce
ya da sonra yaplabilir. izilecek kubbelerle ilgili ayarlama yapmak iin:
Ayarlar/Obje Ayarlar/at/Kubbe Ayarlar satrn tklayn. Kubbe Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Burada gerekli dzenlemeleri yapn ve Tamam butonunu tklayn.
Diyalog kapanacaktr. Yaplan ayarlar izeceiniz kubbeler iin geerli olacaktr.
Mevcut kubbeler varsa, bunlar yaplan ayar deiikliklerinden etkilenmeyecektir. Mevcut kubbelerde
ayar deiiklii yapmak iin:
Deitirmek istediiniz kubbeyi farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Farenin sa tuunu tklayn. Alan menden zellikler satrn tklayn.
Kubbe Ayarlar diyalogu alacaktr. Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn.
Diyalog kapanacaktr. Yaplan deiiklikler seilen kubbeye uygulanacaktr.

Genel Sekmesi:
Kubbe Parametreleri blmnde kubbe saann kat tabanndan kotu, kubbe ykseklii, kubbe
yarap, oluk genilii ve oluk ykseklii girilebilir. Kubbe yarap sadece obje zellikleri deitirilirken
320
(mevcut bir kubbenin ayarlarna mdahale edilirken) aktiftir ve deitirilebilir. Bu parametreler
diyalogda ekille aklanmtr.
Yine bu blmdeki saak tipinden biri seilir. Saak tipleri ekil ile gsterilmitir.
at oluu var: Bu kutucuk iaretlenirse kubbe saann etrafna oluk izilir. Oluk, plan ve kesitlerde
kmaz. Sadece perspektif ve dier grnt pencerelerinde grntlenir.
Yatay para says: Kubbenin ka yatay paradan (halka) oluturulacan belirler. Para says arttka
kubbe hatlar yuvarlaklar.
Dey para says: Kubbenin ka dey paradan (dilim) oluturulacan belirler. Para says arttka
kubbe hatlar yuvarlaklar.
Kalnlk: Kubbe kalnl girilir.
Materyaller-Renkler Sekmesi:
Renk: Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde
kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge
dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl
ayarlanabilir.
Materyal: Kat modelde ilgili ksm zerine kaplanacak materyal seilir. lgili yzeyler seilen materyal
ile kaplanr ve Kat modellerde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine
Statik Sekmesi:
Statik Materyal: Kubbe elemannda kullanlacak statik materyali listeden sein. Statik materyal
Sabit yk: Kubbenin kalnlktan oluan betonarme arl dndaki sabit d ykler girilir. (kg/m2)
Hareketli yk: Kubbenin hesabnda kullanlacak hareketli yk deeri girilir. (kg/m2)
Sonlu eleman genilii: Kabuk hesabnda esas alnacak maksimum sonlu eleman geniliini girilir.
Program kabuklar yamuk formda sonlu elemanlara blerek analizini yapar. Sonlu eleman genilii, bu
satra girilen deeri amamak kaydyla kabuk ekline gre otomatik ayarlanr.
321
malzemeyi tklayn.
malzemeye ait zet bir satr grnecektir. Bir objeye birden fazla malzeme atamas yaplabilir.
Kullanm blmnde ;
iaretlenir.
Bulunduu mod
Kubbe hem mimari hem de statik modda izilebilir ve grntlenir.
322
Kubbe izimi
Kubbe
Kubbe izmek iin gelitirilmitir. Bu komutla kubbe izmek, ember izmek kadar basittir. 3-Boyutlu
plan penceresinde izilir.
iz/Kubbe-Tonoz/Kubbe satrn tklayn.
izim alanna farenin sol tuu ile tklayarak kubbenin merkezini belirleyin.
Fareyi merkezden darya doru srkleyin. Kubbenin sanal grnts fare imleci ile birlikte
hareket edecektir.
Kubbe yarapn girmek iin klavyeden L tuuna basn. mle koordinat kutusundaki L
kutucuuna girecektir.
Buraya kubbe yarap (metre) girin ve klavyeden Enter tuuna basn. Kutucuk krmzya
dnecek, girilen uzunluk deerine kilitlenecektir. izim alanndaki kubbe grnts de bu
yarapa kilitlenecektir.
izim alann tklayn. Kubbe izilecektir.
Yay kubbe
Kubbe komutu ile dairesel kubbeler izilir. Tam daireyi tamamlamayan yarm kubbelerin izimi iin
Yay Kubbe komutu gelitirilmitir. Yay kubbe izmek iin:
iz/Kubbe-Tonoz/Yay Kubbe satrn tklayn.
izim alanna farenin sol tuu ile tklayarak kubbenin merkezini belirleyin.
Fareyi merkezden darya doru srkleyin. Kubbenin sanal grnts fare imleci ile birlikte
hareket edecektir.
Kubbe yarapn girmek iin klavyeden L tuuna basn. mle koordinat kutusundaki L
kutucuuna girecektir.
Buraya kubbe yarap (metre) girin ve klavyeden Enter tuuna basn. Kutucuk krmzya
dnecek, girilen uzunluk deerine kilitlenecektir. izim alanndaki kubbe grnts de bu
yarapa kilitlenecektir.
Fare imlecini saatin tersi ynnde hareket ettirin. Fare ile birlikte yay kubbenin de hareket ettii,
eklinin deitii grlecektir. Bu aamada a da girebilirsiniz. Klavyeden A tuuna basn. mle
323
koordinat kutusundaki A kutucuuna girecektir. A (global) deerini yazn (derece) ve Enter
tuuna basn. Fareyi hareket ettirdiinizde yayn girilen ada kald grlecektir.
izim alann tklayn. Yay kubbe izilecektir.

Kubbe statik hesaplar
Sonlu eleman kuvvetlerinin anlamlar ve kuvvet eksenleri

M11, M22, M12 : Dm noktasnn bir ve iki dorultusunda oluan eilme momentleri
T13, T23 : Dm noktasnn ynnde bir ve iki dorultusunda oluan kuvetler
F11, F22, F12 : Sonlu elemann bir ve iki dorultusunda oluan kuvvetler
M
22

M
11

F
22

F
11

M
12

F
12

T
12

T
23

324
Kubbe yk ve malzeme bilgilerinin tanmlanmas
Kubbe sabit ve hareketli ykleri, kubbe ayarlar diyalogunda statik sekmesinde tanmlanmaktadr.
Betonarme yk dndaki btn d ykler girilir.
Kubbenin beton ve elik snflar, proje genel ayarlar diyalogunda srasyla beton ve elik snf
sekmelerinde seilmektedir.
Kubbe mesnet zelliklerinin ayarlanmas
Kubbe hesabn yapmadan nce kubbe kenarlarnn mesnetlenme zelliklerinin belirlenmesi gereklidir.
Kubbe toolbarnda bulunan Kubbe-tonoz mesnetlerini tanmla komutuyla kubbenin kenarlarn
dnme ve/veya telemeye tutulu hale getirmek mmkndr.
Kubbe ikonunu tklayn. Alan toolbardan Kubbe-tonoz mesnetlerini tanmla ikonunu tklayn.
Mesnet tanmla diyalogu alacaktr.
Mesnetlenme zelliini deitirmek istediiniz kubbe kenarn tklayn.
Mesnet tanmla diyalogunda istediiniz seenei iaretleyin. telemeye ankastre iaretlenirse,
seilen kenar analizde teleme yapmayacak demektir. Dnmeye ankastre iaretlenirse, seilen
kenar dnme yapmayacak demektir.
Kubbe analizi
Yerletirilmi bir kubbenin analizini yapmak iin Kubbe ve Tonoz Analizi komutu kullanlr. Kubbe
yerletirildikten sonra Kubbe ve Tonoz Mesnetlerini Tanmla komutuyla kubbenin kenarlarnn
mesnetlenme koullar belirlenir. Kenarlar dnmeye ve/veya telemeye ankastre tanmlanabilir.
Kubbe analizi sonlu elemanlar yntemi ile yaplr. Sonlu elemanlar 4 dm noktal, 12 serbest
dereceli, yamuk plak elemanlardr. Varsaylan maksimum sonlu elemanlar genilii 0.25 metredir.
Sonlu eleman genilii, bu satra girilen deeri amamak kaydyla kabuk ekline gre otomatik
ayarlanr. Sistem zlr, kubbenin dm noktas deplasmanlar ve u kuvvetleri hesaplanr.
Kubbenin yk bilgeleri sabit ve hareketli yk deerleri olarak Kubbe Ayarlar diyalogunda Statik
sekmesinde kg/m2 cinsinden tanmlanr. Sabit yk deeri olarak kalnlktan oluan betonarme arl
dndaki arlklar tanmlanr.
Kubbe herhangi bir proje ierisinde tanmlanabilir fakat kubbenin ereve sistemiyle fiziksel bir
paylam yoktur. Kubbede oluan tesirler ereve sistemine aktarlmazlar.
Kubbe yerletirin.
325
Kubbe ayarlarnda sabit ve hareketli ykleri tanmlayn.
Kubbe toolbarndan Kubbe ve tonoz mesnetlerini tanmla ikonunu tklayn.
Srasyla kubbenin kenarlarn seerek, dnme ve/veya telemeye ankastre olup olmadn
belirleyin.
Toolbardan Kubbe ve tonoz analizi butonunu tklayn.
Kubbe analizi yaplm olacaktr.
Kubbe kuvvetlerinin ve donat alanlarnn incelenmesi
Kubbenin ekme ve basn blgeleri, deplasmanlar, donat miktarlar ve kuvvetleri 3 boyutlu
erevede incelenir. Bunun iin;
Perspektif grnt stnde farenin sa tuuna basn. Alan menden 3B ereve satrn
tklayn.
Perspektif grnts tel ereve haline dnecektir ve Sonular grntleme diyalogu
alacaktr.
Kubbe ve Tonoz Sonular satrn iaretleyin.3 boyutlu grntde kubbeye ait diyagram
grnecektir. AS1 ve AS2 iaretlenerek srasyla asal ve minr yndeki donat alanlar grlebilir.
st donat alanlar seenei iaretlenirse, diyagramda kabuun st blgesindeki donat miktarlar
gsterilir. Seenek iaretli deilse, alt blgelerdeki donat miktarlar gsterilir. Fareyi diyagram
zerinde gezdirerek kubbeye ait nmerik deerleri de grebilirsiniz. Ayrca hangi rengin hangi
nmerik deere de denk geldii yandaki renk paletinden takip edilebilir.
gzlenir. Girilen donat miktarna yeterli alanlar beyaz renge dntrlr. Bu ilem hem st donat
ekilde programda kubbe iin gerekli donat hem ekme hem de basn blgeleri iin belirlemi
olunur. Bu aamadan sonra kullanc programn izim olanaklarn ile kubbe donat izimini yapmaldr.
326
Tonoz
Tonoz izim yardmclar
Tonoz toolbar

Tonoz ikonu. Tonoz izer.
Snr Tonoz ikonu. Snr tonoz izer.
Tonoz Mesnetlerini Tanmla. Tonozun herhangi bir kenarn dnme ve/veya telemeye tutulu hale
getirir.
Tonoz Ayarlar ikonu. Tonoz Ayarlar diyalogunu aar. Buradaki tonoz parametrelerine mdahale
edilebilir.
Tonoz ayarlar
Tonoz parametreleri Tonoz Ayarlar diyalogundan ayarlanr. Tonoz ayarlarna tonoz izilmeden nce
ya da izildikten sonra mdahale edilebilir. Tonoz Ayarlarna mdahale etmek iin:
Ayarlar/Obje Ayarlar/Kubbe-Tonoz/Tonoz Ayarlar satrn tklayn. Tonoz Ayarlar diyalogu ekrana
gelecektir.
Burada gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn.
Yaplan ayarlar bundan sonra izilecek tonozlar iin geerli olacaktr. Mevcut tonozlarn ayarlarn
deitirmek iin:
Ayarlarn deitirmek istediiniz tonozu, zerine farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Alan menden zellikler satrn tklayn. Tonoz Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.
Bu ekilde yaplan deiiklikler seilen tonoz ya da tonozlara uygulanacaktr.
Tonoz Ayarlar diyalogu iki sekmeden oluur. Bunlar; Genel Ayarlar ve Dokular sekmeleridir.
327
Saak Tipi: ekil ile gsterilen saak tipinden biri seilir.
zel Boyut: Bu seenek iaretlenirse sadaki bilgi kutularna tonoz genilii ve tonoz ykseklii
girilebilir. Birim metredir.
Orijinal boyut: Bu seenek iaretlenirse, tonoz kesiti iin seilen izgi, yay vb. objelerin boyutlar
kullanlr.
Yn: Sa ya da sol seeneklerinden biri tklanarak seilir. Tonoz kalnlnn (Z ynnde) ie dorumu
yoksa da doru mu olaca belirlenir. Sol seilirse kalnlk da doru, sa seilirse ie doru verilir.
Kaklk: Tonozun plandaki kakl seilir. Sa, orta ve sol seenekleri tonoz aksnn nereden
geeceini (tonozun nereden tanml olacan belirler). Bak ynne gre sa stten tanml, ortadan
tanml, sol alttan tanml tonozu ifade eder. Alttan tanml tonozun ularndaki dm noktalar alt
kelerinde, stten tanml ise st kelerinde yer alr. Ortadan tanml tonozun dm noktalar
tonoz u kenarlarnn ortasnda bulunur.
Para Says: Yay ya da erisel tonozlar oluturulurken, bunlarn ka para halinde oluturulaca girilir.
Para says arttka tonoz hatlar yuvarlaklar. Para says tonoz girilmeden nce belirlenir. Mevcut
(izilmi) bir tonozun para saysn deitirmek mmkn deildir. Tonoz deitirilirken bu parametre
inaktif olur.
Kot: Tonozun en alt noktasnn kat tabanndan kotu girilir (metre).
Kalnlk: Tonoz kaplamasnn kalnl girilir (metre).
Dokular Sekmesi:
Bu sekmede tonoz alt ve st yzeyi iin renk ve materyal seilir. Taban yz alt yzey, ofset yz st
yzeydir.
Renk: Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan renk paleti zerinde
kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge
dnr. Renk kutucuu klavyeden shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl
ayarlanabilir.
Materyal: Kat modelde ilgili ksm zerine kaplanacak materyal seilir. lgili yzeyler seilen materyal
ile kaplanr ve Kat modellerde bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine
328
Statik Sekesi:
Statik Materyal: Tonoz elemannda kullanlacak statik materyali listeden sein. Statik materyal
Sabit yk: Tonozun kalnlktan oluan betonarme arl dndaki sabit d ykler girilir. (kg/m2)
Hareketli yk: Tonozun hesabnda kullanlacak hareketli yk deeri girilir. (kg/m2)
malzemeyi tklayn.
Kullanm blmnde ;
329
iaretlenir.
Bulunduu mod
Tonoz hem mimari hem de statik modda izilebilir ve grntlenir.
Tonoz izimi
Tonoz
Tonoz kesiti yay, eri ya da dorusal ekillerde olabilir. Tonoz izmeden nce izim alanna yay, eri
ya da izgilerle tonoz kesitinin formu izilir. Bundan sonra tonoz izim ilemine geilir.
izgi, yay ya da eri komutlarn kullanarak izim alanna tonoz kesitinin eklini izin.
iz/Kubbe-Tonoz/Tonoz satrn tklayn.
izim alannda farenin sol tuu ile tklayarak kesit formunu belirlemek iin izmi olduunuz
izgileri, yay ya da eriyi sein.
Farenin sa tuunu tklayn mle deiecektir.
Farenin sol tuu ile izim alanna tklayn. Tklanan nokta tonozun balang noktas olacaktr.
Fare imlecini srkleyin. Tonoz fare imleci ile birlikte uzayacaktr. Klavyeden boluk tuuna
basarak tonozun altta, stten ya da ortadan tanml olmasn salayabilirsiniz. Tekrar sol tuu
tklayarak tonozun ikinci noktasn belirleyin. Tonoz izilecektir.
Fareyi srkleyip sol tuu tklayarak istediiniz sayda tonoz izin.
Tonoz izimini bitirmek iin farenin sa tuunu tklayn.
330
Snr tonoz
Snr tonoz, izim alannda drt nokta tklanarak gerekletirilir. Tonoz iziminde olduu gibi nce
izim alanna yay, eri ya da izgilerle tonoz kesitinin formu izilir. Daha sonra snr tonoz izimine
geilir.
iz/Tubbe-Tonoz/ Snr Tonoz satrn tklayn.
izim alannda farenin sol tuu ile tklayarak izgileri, yay ya da eriyi sein.
Farenin sa tuunu tklayn. mle deiecektir.
Farenin sol tuu ile izim alanna tklayn. Bu snr tonozun ilk noktasn belirleyecektir.
Srasyla iki, ve drdnc noktalar da farenin sol tuu ile tklayarak belirleyin.
Snr tonoz izimi tamamlanacaktr.
Tonoz statik hesaplar

M
22

M
11

F
22

F
11

M
12

F
12

T
12

T
23

331
Tonoz yk ve malzeme bilgilerinin tanmlanmas
Tonoz sabit ve hareketli ykleri, tonoz ayarlar diyalogunda statik sekmesinde tanmlanmaktadr.
Betonarme arl dndaki btn d ykler sabit yk olarak girilir.
Tonozun beton ve elik snflar, proje genel ayarlar diyalogunda srasyla beton ve elik snf
sekmelerinde seilmektedir.
Tonoz mesnet zelliklerinin ayarlanmas
Tonoz hesabn yapmadan nce tonoz kenarlarnn mesnetlenme zelliklerinin belirlenmesi gereklidir.
Tonoz toolbarnda bulunan Tonoz mesnetlerini tanmla komutuyla tonozun kenarlarn dnme
ve/veya telemeye tutulu hale getirmek mmkndr.
Tonoz ikonunu tklayn. Alan toolbardan Tonoz mesnetlerini tanmla ikonunu tklayn.
Mesnetlenme zelliini deitirmek istediiniz tonoz kenarn tklayn.
Tonoz analizi
Yerletirilmi bir tonozun analizini yapmak iin Kubbe ve Tonoz Analizi komutu kullanlr. Tonoz
yerletirildikten sonra Tonoz Mesnetlerini Tanmla komutuyla tonozun kenarlarnn mesnetlenme
koullar belirlenir. Kenarlar dnmeye ve/veya telemeye ankastre tanmlanabilir.
Tonoz analizi sonlu elemanlar yntemi ile yaplr. Sonlu elemanlar 4 dm noktal, 12 serbest
ayarlanr. Sistem zlr, Tonozun dm noktas deplasmanlar ve u kuvvetleri hesaplanr.
Tonozun yk bilgileri sabit ve hareketli yk deerleri olarak Tonoz Ayarlar diyalogunda Statik
sekmesinde kg/m2 cinsinden tanmlanr. Sabit yk deeri olarak kalnlktan oluan betonarme arl
dndaki arlklar tanmlanr.
Tonoz herhangi bir proje ierisinde tanmlanabilir fakat tonozun ereve sistemiyle fiziksel bir
paylam yoktur. Tonozda oluan tesirler ereve sistemine aktarlmazlar.
Tonoz yerletirin.
332
Tonoz ayarlarnda sabit ve hareketli ykleri tanmlayn.
Tonoz toolbarndan Tonoz mesnetlerini tanmla ikonunu tklayn.
Srasyla tonozun kenarlarn seerek, dnme ve/veya telemeye ankastre olup olmadn
belirleyin.
Toolbardan Kubbe ve tonoz analizi butonunu tklayn.
Tonoz analizi yaplm olacaktr.
Tonoz kuvvetlerinin ve donat alanlarnn incelenmesi
Tonozun ekme ve basn blgeleri, deplasmanlar, donat miktarlar ve kuvvetleri 3 boyutlu
tklayn.
alacaktr.
Kubbe ve Tonoz Sonular satrn iaretleyin.3 boyutlu grntde kubbeye ait diyagram
grnecektir. AS1 ve AS2 iaretlenerek srasyla asal ve minr yndeki donat alanlar grlebilir.
st donat alanlar seenei iaretlenirse, diyagramda kabuun st blgesindeki donat miktarlar
gsterilir. Seenek iaretli deilse, alt blgelerdeki donat miktarlar gsterilir. Fareyi diyagram
zerinde gezdirerek kubbeye ait nmerik deerleri de grebilirsiniz. Ayrca hangi rengin hangi
nmerik deere de denk geldii yandaki renk paletinden takip edilebilir.
ekilde programda kubbe iin gerekli donat hem ekme hem de basn blgeleri iin belirlemi
olunur. Bu aamadan sonra kullanc programn izim olanaklarn ile tonoz donat izimini yapmaldr.
Merdiven
Merdiven izim yardmclar
Merdiven toolbar
Merdiven Toolbar zerinde merdiven ile ilgili komutlara tek tklamada ulamay salayan komut ikonlar
yer alr. Merdiven ikonu tklandnda merdiven toolbar ekrana gelir.
333

Merdiven toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr:
Merdiven ikonu. Merdiven izim komutunu altrr. Daha nce arive kayt edilmi bir merdiveni
izim alanna yerletirir.
Yeni Merdiven Olutur ikonu. Rota komutu ile izilen bir alan kullanarak yeni bir merdiven oluturur.
Merdiven Alan Ekle ikonu. Mevcut bir merdivene sahanlk ve kvrml ksm gibi merdiven paralar
ekler.
Merdiven Deformasyonu ikonu. Merdiven deformasyonu modunu altrr.
Korkuluk Sakla/Gster ikonu. Korkuluk Sakla/Gster komutu merdiven korkuluklarn kapatp aar.
Korkuluk istenmeyen merdiven kenarlarnda korkuluklar bu komut kullanlarak kapatlr.
Korkuluk Says Edit ikonu. Korkuluk saysn deitirmek iin kullanlr.
Merdiven Mesnetlerini Tanmla ikonu. Merdivenin herhangi bir kenarn dnme ve/veya telemeye
tutulu hale getirir.
Merdiven Kaydet ikonu. izim alanndaki herhangi bir merdiveni merdiven ktphanesine ekler.
Merdiven ktphanesine kaydedilen merdiven baka projelerde tekrar kullanlabilir.
Yerletirme Noktas ikonu. mlecin merdiven objesini yakalama noktasn deitirir.
Simetri Y ikonu. Merdiven k ynn deitirir.
Merdiven Betonarme Hesap Aks. Merdiven sahanlk ve kollarnda betonarme hesabn yaplaca hatt
belirleyen bir aks tanmlar.
Merdiven Ayarlar ikonu. Merdiven Ayarlar diyalogunu aar. Merdiven parametreleri bu diyalogdan
ayarlanr.
Merdiven deformasyonu toolbar

Merdiven Deformasyonu ikonu. Merdiveni yakalama noktalarn aa kartr, yakalama noktalarn
yakalayarak merdiveni deforme eder.
334
Birincil Dm Noktas Ekle ikonu Mevcut bir merdivende yeni yakalama noktalar oluturur ve
merdiveni yakalama noktalarndan yakalayp deforme etmeye yarar.
Birincil Dm Noktas Sil ikonu. Birincil Dm Noktas Ekle ikonu ile oluturulan dm noktalarn
siler.
Merdiven Deformasyonunu ptal Et ikonu. Merdiven deformasyonu komutu ile yaplan deiiklikleri
geri alr.
kincil Merdiven Deformasyonu ikonu. kincil merdiven yakalama noktalarn hareket ettirerek
merdiveni deforme etmek iin kullanlr. k hatt ve merdiven korkuluklarn etkiler.
kincil Dm Noktas Ekle ikonu. Merdivende k hatt ve korkuluk zerinde yeni yakalama
noktalar (dm noktalar) oluturur
kinci Dm Noktas Sil ikonu. kincil Dm Noktas Ekle ikonu ile oluturulan dm noktalarn
siler.
kincil Merdiven Deformasyonunu ptal Et ikonu. kincil merdiven deformasyonu komutu ile yaplan
deiiklikleri iptal eder.
Merdiven klavye destei
Merdiven izimi esnasnda boluk tuu veya 1 tuu ile merdivenin yakalama noktas deitirilir.
Merdiven tklandktan sonra seili merdivenin sanal grnts ekranda belirir. Bu esnada boluk
tuuna baslrsa, imlecin merdiveni farkl noktalardan yakalad grlr. Art arda boluk tuuna
baslarak merdiven yakalama noktas deitirilebilir. Merdiven toolbarnda bulunan Y simetri ikonu
merdivenin simetrisini alr. Ayrca klavyeden 2 tuuna baslrsa merdivenin simetrisi alnabilir.
Merdiven ayarlar
Merdiven ktphanesi ve bu merdivenlerle ilgili parametreler Merdiven Ayarlar diyalogunda yer alr.
Ayarlar/Obje Ayarlar/Merdiven Ayarlar satrn tklayn.
Merdiven Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
stediiniz merdiven, korkuluk ve kpete tiplerini sein ve gerekli parametrik ayarlamalar yapn.
Yaplan ayarlar bundan sonra izilecek merdivenler iin geerli olacaktr. Mevcut bir merdivenin
ayarlarn deitirmek iin:
Deitirmek istediiniz merdiveni farenin sol tuu ile tklayn. Merdiven seilecektir.
335
Merdiven zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan menden zellikler satrn tklayn. Merdiven Ayarlar diyalogu karnza gelecektir.
Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, yaptnz
deiiklikler semi olduunuz merdivene uygulanacaktr.
Merdiven Ayarlar diyalogu iki farkl ekilde karmza kar. Ayarlar/Obje Ayarlar/Merdiven Ayarlar satr
tklandnda ekrana gelen Merdiven Ayarlar diyalogu ile mevcut merdiveni deitirmek iin zellikler
tklandnda alan Merdiven Ayarlar diyalogu arasnda farklar vardr. Bu diyaloglardan birincisinde
sekiz sekme bulunurken, ikincisinde on sekme bulunur. Diyaloglardaki parametrelerle ilgili aklamalar
aadadr:

Merdiven Tipleri Sekmesi:
Bu sekmede diyalogun sol tarafndaki pencerede Merdiven Ktphanesi yer alr. Merdivenler tiplerine
gre klasrler altnda dzenlenmitir. izilecek merdiven bu klasrler altndan seilir.
Seilen merdivenin plan grnts sa stte, boyutlu grnts de sa altta grntlenir. 3B
grnty yaklatrmak, uzaklatrmak, dndrmek mmkndr. Bu ekilde merdiven zellikleri
boyutlu olarak incelenebilir. Dier sekmelerde yaplacak parametre deiiklikleri annda buradaki 3B
grntye uygulanr.
336
Farenin sol tuu basl tutularak fare 3B grnt zerinde yukar-aa. Saa-sola hareket ettirilerek 3B
merdiven grnts dndrlr. Farenin sa tuu basl tutularak fare yukar-aa hareket ettirilirse,
3B merdiven yaklap uzaklar. Klavyeden Ctrl tuu ve farenin sol tuu basl tutularak fare 3B grnt
zerinde hareket ettirilirse merdiven X-Y dzleminde (zgara dzlemi), Ctrl tuu ve farenin sa tuu
basl tutularak hareket ettirilirse Y-Z dzleminde (zgara dzlemine dik dzlem) hareket eder.
Merdiven tanm satrnda merdiven iin yazlm tanm grlr. Bu satra kullanc mdahale edemez.
k ynn evir: aretlendiinde merdiven kollarnn k ynn deitirir. rnein soldan saa
kan bir merdiveni sadan sola kan merdiven yapar.
Parametreler-2B Grnt Sekmesi:
Bu sekme izim alannda mevcut bir merdivenin zelliklerine mdahale etmek zere merdiven
zelliklerine girildiinde ekrana gelir.
Sol tarafta merdiven genilii, uzunluu, korkuluk genilii, kalnl, ykseklii vb. parametrelerin listesi
grlr. Bu parametrelerin her birine mdahale edilebilir. Deerlerde yaplan deiiklikler annda ilgili
merdivene uygulanr.
Sa tarafta merdivenin 2B plan grnts grlr. Yaplan deiiklikler annda bu grntye de yansr.
3B Grnt Sekmesi:
Bu sekme mevcut bir merdivenin ayarlarn deitirmek zere merdiven ayarlarna girildiinde
mevcuttur. Burada merdivenin 3B grnts grlr. Farenin sol tuu basl tutularak fare 3B grnt
zerinde yukar-aa. Saa-sola hareket ettirilerek 3B merdiven grnts dndrlr. Farenin sa
tuu basl tutularak fare yukar-aa hareket ettirilirse, 3B merdiven yaklap uzaklar. Klavyeden Ctrl
tuu ve farenin sol tuu basl tutularak fare 3B grnt zerinde hareket ettirilirse merdiven X-Y
dzleminde (zgara dzlemi), Ctrl tuu ve farenin sa tuu basl tutularak hareket ettirilirse Y-Z
dzleminde (zgara dzlemine dik dzlem) hareket eder.
3B grntnn altnda yer alan komutlarla, 3B grnt zerinde merdiven korkuluklarnn yerleri
deitirilebilir, limon kirili merdivenlerin limon kirileri alp kapatlabilir.
Korkuluk Ta: Buton tklanr. Fare imleci 3B merdiven modeli zerinde tanmak istenen korkuluk
zerine getirilir. Farenin sol tuu tklanp basl tutularak fare hareket ettirilir. Fare ile birlikte ilgili
korkuluun da hareket ettii grlr. Korkuluk istenen pozisyona getirilince sol tu braklr.
Korkuluklar ilk haline getir: Korkuluk ta komutu ile yerleri deitirilen korkuluklar tekrar eski
yerlerine getirilmek istenirse bu buton tklanr. Korkuluklar eski yerlerine geri dner.
Limon Kiri Sakla: Limon kirili merdivenlerde herhangi bir limon kiriinin izilmemesi istenebilir. Bu
durumda ilgili limon kirilerini kaldrmak iin bu buton tklanr. lgili limon kirii farenin sol tuu ile
tklandnda, limon kiri kalkar (saklanr).
337
Btn Limon kirileri gster: Saklanan limon kirilerin tekrar gsterilmesi isteniyorsa bu buton tklanr.
Limon kiriler geri gelir.
Konstrksiyon Sekmesi:
Konstrksiyon Tipleri: Dz, krml, limon kirili ve rampa tipi merdiven sistemlerinden biri farenin sol
tuu ile tklanarak seilir.
Basamak Parametreleri: D1 basamak kaplamas knt uzunluu, D2 rht kaplamas kalnl, D3
basamak kaplamas kalnldr. Birimler metredir. Kaplama istenmiyorsa bu deerler sfr girilir.
Limon Kiri Parametreleri: LK1 ve LK2 limon kiri yksekliini tayin eder. ekil zerinde gsterilmitir.
Kalnlk parametresi de limon kiri kalnldr. Birim metredir.
Merdiven Kotu: Merdiven alt noktasnn kat tabanndan llen kotudur . Pozitif ya da negatif olabilir.
Korkuluk yzeyi says: Korkuluk yzey says, korkuluk dey yzey saysn (korkuluk kesitini)
belirler. Korkuluk yzey says 4 olursa, korkuluk kesiti karesel olur. Korkuluk yzey says arttrldka
korkuluk kesiti daireye yaklar.
No.lu basamaktan itibaren no.lar yazma: Buraya girilen basamak numarasndan sonraki basamaklar
merdiven zerinde numaralandrlmaz.
Kesit hattn iz: Merdiven zerine kesit hatt izilmesi isteniyorsa iaretlenir. Kesit hatt, planda
merdivenin grnen ve grnmeyen ksmlarn belirtmek iin merdiven zerine ift apraz izgi
eklinde izilen hattr.
1. ve 2. Kaplama izgisi: Planda merdiven zerinde kaplamalar gsteren izgilerin nasl izileceini
belirleyen parametrelerdir. Par1 ve Par2 merdivenin sa ve sol kenarndaki kaplama izgilerinin
uzunluklardr. Tam seenei seilirse kaplama izgisi merdivenin bir kenarndan dier kenarna kadar
izilir. Oransal seilirse girilen Par1 ve Par2 uzunluklarnn merdiven geniliine oranlarna gre izilir.
Sabit uzunluk seilirse Par1 ve Par2 uzunluklar kadar izilir.
Tanmlama: Merdiven tanm satrdr. Deitirilebilir. Ancak merdivene herhangi bir etkisi olmaz.
Sadece tanmlama deimi olur.
Alanlar Sekmesi:
Merdiven Alan: Kutucuun sandaki aa ok butonu tklandnda alan listesi alr. Buradaki her alan
bir merdiven kolunu temsil eder. Merdiven tek koldan ibaretse listede tek alan bulunur. Buradaki
parametreler her merdiven kolu iin (alan) ayr ayarlanr.
Basamaklar:
338
Bu blmde basamak ve rht saysn belirleyen parametreler yer alr. Yaplan seimlere ve girilen
deerlere gre ilgili alann basamak says, basamak genilii, rht says ve rht ykseklii otomatik
ayarlanr.
Basamak says belirleyici parametre: Bu seenek seilirse, sadaki kutucua ilgili alan (merdiven kolu)
iin istenen basamak says girilir. Kol uzunluu ve ykseklii bellidir ve girilen sayya gre basamak
genilii ve rht ykseklii otomatik olarak hesaplanr ve ilgili kutucuklara yazlr. Bu durumda basamak
genilii ve ykseklii deerlerine mdahale edilemez. Mdahale iin ilgili seenekler seilmelidir.
Fakat bu parametreler deitirilince de doal olarak basamak says deiecektir. nk kol uzunluk
ve ykseklii sabit olduuna gre bu parametreler birbirine bamldr.
Basamak ykseklii belirleyici parametre: Seenek iaretlenir ve sandaki kutucua istenen rht
ykseklii girilir. Girilen rht ykseklii sabit tutulur. Basamak genilii ve basamak says girilen
basamak yksekliine bal olarak belirlenir.
Basamak genilii belirleyici parametre: Seenek iaretlenir ve sandaki kutucua istenen basamak
genilii girilir. Bu durumda basamak genilii sabit tutularak rht ykseklii ve basamak says bu
deere bal olarak hesaplanr.
Son basamak st kot seviyesinde: Bu seenek iaretlenirse rht says basamak says belirleyici
parametre deeri kadar olur. rnein; basamak says belirleyici parametre 7 ise ilgili kolda 7 rht
olacaktr. Bu, basamak saysnn 6 olmas anlamna gelir. 7.inci basamak da vardr fakat bu basamak
sahanlk ya da merdivenin birletii deme kotundadr. Seenek iaretlenmezse rht says, basamak
says belirleyici parametre deerinden bir fazladr. Yani, basamak says belirleyici parametre 7 ise,
ilgili kolda 8 rht olacaktr. Bu durumda basamak says da 7 olacaktr. Son basamak sahanlktan bir rht
ykseklii kadar altta olacaktr.
lk/son basamakta kaplamaya gre ykseklik ayarlamas: Merdivende kaplama kullanlyorsa, rht
yksekliklerinin kaplama kalnlklar dikkate alnarak ayarlanmas iin uygun seenek iaretlenir.
Kaplamaya gre ykseklik ayarlamas baz kollarda ilk basamakta, baz kollarda da son basamakta
yaplr.
Dengeleme ve Standartlar:
Balangtaki dengelenmemi basamak adedi: Dnen merdivenlerde dengelemenin balayaca
basamak buradan belirlenir. rnein; 2 girilirse, balangtaki iki basamak iin dengeleme yaplmaz.
nc basamaktan itibaren dengelemeye balanr.
Bititeki dengelenmemi basamak adedi: Dnen merdivenlerde dengelemenin hangi basamakta
biteceini belirleyen parametredir. rnein; 2 girilirse dengeleme sondan nc basamakta bitirilir.
Son iki basamak iin dengeleme yaplmaz.
Minimum basamak genilii: Dengeleme yaplrken minimum basamak geniliinin ne kadar olabilecei
bu kutucua girilir (metre). Nonlineer dengeleme metodu seilirse mdahale edilebilir. Sabit ve lineer
dengeleme metotlar seildiinde kullanc mdahale edemez.
339
Dengeleme metodu olarak metot mevcuttur. Kullanc bunlardan istediini seebilir. Bunlar Sabit,
lineer ve Nonlineer dengeleme metotlardr. Dengelemeler seilen metoda gre yaplr ve annda
merdivenin 2B ve 3B grntlerine yansr. Bunlar ilgili sekmelerden izlenebilir.
A: Merdivenin eimidir (derece). Otomatik olarak hesaplanp bu kutucua yazlr. Kullanc mdahale
edemez. Merdiven kol uzunluu ve ykseklii, basamak ve rhta bal olarak deiir.
B+2R: Adm uzunluunu ifade eder. Birim metredir. Burada B basamak geniliini, R rht yksekliini
temsil eder. B ya da R deitiinde otomatik deiir.
B-R: Rahatl ifade eder. Birim metredir. B basamak genilii, R rht yksekliidir. B ya da R
deitiinde otomatik deiir.
B+R: Gvenlii ifade eder. Birim metredir. B basamak genilii, R rht yksekliidir. B ya da R
deitiinde otomatik deiir.
Basamak Numaralar:
Basamak numaralar ile ilgili parametrelerdir. Sola, saa ya da k hattna yanak seeneklerinden biri
seilerek, merdiven basamak numaralarnn basamaklarn neresine yazlacana karar verilir.
Bu seeneklerin sandaki yaz tipi butonu tklandnda Yaz Tipi Ayarlar diyalogu ekrana gelir. Bu
diyalogdan basamak yazlar iin yaz tipi ve yaz efekti seilir. Tamam butonu tklanarak diyalog
kapatlr. Butonun zerindeki yaz rnei seilen yaz tipi ve efektini yanstr.
X Ofset/Y Ofset: X ofset basamak yazlarn yatay olarak, Y Ofset de dey olarak kaydrmak iin
kullanlr. Deerler pozitif ya da negatif olabilir. Birim metredir.
A: Basamak yazlarnn as girilir. A sfr iken yazlar basamaklara paralel olurlar. Merdiven
dndrlrse yazlar da merdivenle birlikte dner. Ancak Global A seenei iaretlenirse global
alar dikkate alnr. Merdivenin as ne olursa olsun, yazlarn as burada yazlan a olacaktr. A
birimi derecedir.
Ykseklik: Basamak yazlarnn ykseklii (metre).
Kesit:
Kesit izgileri ile ilgili ayarlar bu blmde yaplr. D, L, 1, 2, ve 3 parametreleri ekil zerinde
gsterilmitir. Buna gre ilgili kutucuklara gerekli deerler girilir. D, L, 1 ve 3 parametrelerinin birimi
metre, 2 (a) parametresinin birimi derecedir.
Kesit hatt var kutucuu iaretlenirse ilgili merdiven alan (kolu) zerine kesit hatt girilen
parametrelere gre izilir. aretlenmezse kesit hatt izilmez.
Kesit izgisinde ok iz kutucuu iaretlenirse, kesit hattnda k hatt izgisinin ucuna ok izilir.
aretlenmezse izilmez.
340
Statik Sekmesi:
Alan ad: Merdiven blgesini gsteren adn grnd satrdr. Hangi alandaysak o alann statik
deerlerini deitiriyoruz demektir. leri ve geri ok tular ile bir nceki veya bir sonraki alanlara gei
yapabilirisiniz.
Sabit yk: Merdivenin kalnlktan oluan betonarme arl dndaki sabit d ykler girilir.
Hareketli yk: Merdiven hesabnda kullanlacak hareketli yk deeri girilir.
Statik Materyal: Merdiven elemannda kullanlacak statik materyali listeden sein. Statik materyal
Donatlar 3B'de gster: Merdiven analizi sonucunda hesaplanan donatlarn 3boyutta, kat model
grntsnde izilip izilmeyeceini dzenleyen seenektir. 3B perspektifte donatlar grmek
istiyorsanz seenei iaretleyin. Donatlar daha belirgin grebilmek iin merdiven yzey kaplamasnda
doku olarak kullanlan materyallere effaflk zellii verilebilir.
Grnm Sekmesi:
izgi Tipleri: Planda merdiveni oluturan izgiler iin ayr izgi tipi seilir. Kutucuklarn sandaki aa
ok butonlar tklandnda izgi tipleri listesi alr. Bu listeden istenen izgi tipi farenin sol tuu ile
tklanarak seilir. izgiler soldaki ekil zerinde krmz renkli rakamlarla numaralandrlmtr.
Renkler: Planda merdiveni oluturan izgiler iin ayr renk seilir. izgiler diyalogun solundaki ekil
zerinde mavi rakamlarla numaralandrlmtr. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp,
Etiket iz : aretlenirse merdiven zerinde rht says, basamak ykseklii ve genilii gsterilir.
aretlenmezse gsterilmez.
Toplam basamak numaralar : aretlemezse, rht says, basamak ykseklii ve genilii her kolda ayr
gsterilir. aretlenirse, toplam deerler gsterilir.
Etiket yaz tipi : Rht says, basamak ykseklik ve genilik yazsnn yaz tipi seilir.
Etiket rengi: Rht says, basamak ykseklik ve genilik yazsnn yaz rengi seilir.
Etiket ykseklii: Rht says, basamak ykseklik ve genilik yazsnn yaz ykseklii girilir.
341
Korkuluk Sekmesi:
Kpete Profilleri: Kpete listesinden bir kpete farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Seilen kpete
kesiti, kpete ekrannda grntlenir.
Korkuluk Profilleri: Korkuluk listesinden bir korkuluk farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Seilen
korkuluk grnts, korkuluk ekrannda grntlenir.
Birimler:
Temel Birimler: llendirmenin hangi birimde yaplaca belirtilir. llendirme metre, santimetre,
milimetre, fit ve kesirli in, fit ve ondalk basamakl in, ondalk basamakl fit, kesirli in, ondalk
basamakl in birimlerinden biriyle yaplabilir. rnein 4 metrelik bir mesafe santimetre seilirse 400,
milimetre seilirse 4000, fit ve kesirli in seilirse, 13 11 , fit ve ondalk basamakl in seilirse 13
1.5 , ondalk basamakl fit seilirse 13.12, kesirli in seilirse 157
1/2
, ondalk basamakl in
seilirse 155.5 eklinde gsterilecektir.
Hane says: Ondalk basamakl llendirme tipi seildiinde aktif hale gelir. llendirmenin
virglden sonra ka hane gsterileceini belirler. Sfr girilirse virglden sonra hane gsterilmez, 1
girilirse bir hane, 2 girilirse iki hane vb. gsterilir. Program lleri belirtilen hane saysna gre
yuvarlayarak yazar. Mimari projelerde genelde llendirme birimi metre ise iki hane, santimetre ise
bir hane dikkate alnr.
Kesirsiz ya da 1/64 hassasiyetine kadar kesirli llendirme yaplabilir.
byklkte gsterilir.
belirler. rnein iaretli deilse, 0' - 15" deerinde bir l -15" olarak gsterir. aretli ise 0'-15"
eklinde gsterir.
0-1 aralnda sfr in i gster: rnein 8'-0 1/6 " deerine sahip bir llendirme in ksm 0-1
342
Mutlak ini gster: nin mutlak sfr olduu llendirme deerinde sfr inin gsterilip
Materyaller Sekmesi:
Gvde dokusu, kaplama dokusu, kpete dokusu ve korkuluk dokusu ksmlarndan gvde, kaplama,
kpete ve korkuluklara ayr materyal atanr. lgili yzeyler seilen materyal ile kaplanr ve renderlerde
bu ekilde grntlenir. Farenin sol tuu ile aa ok butonu zerine tklanr. Alan materyal
listesinden uygun materyal seilir. Tanml materyal yoksa liste bo gelir. Materyal ekleme ilemi
Ayarlar/Materyaller satr tklanarak alan diyalogdan yaplr.
Gerek Doku Uzunluu: Doku uzunluu girilir (metre). rnein; 1 girilirse seilen materyal dokusu
malzemeyi tklayn.
seimi diyalogunda bulunan parametreler unlardr:
Kullanm blmnde ;
343
iaretlenir.
Oranla listesinde merdiven objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr:
Merdiven
Uzunluk
k hatt uzunluu Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile merdivenin k hatt uzunluu
bulunacak demektir.
Alan
ls, merdivenin st yzeyinin alan ile
Say Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan say
344
Rht says Malzeme tanmlanrken bulunan say
ls, merdivenin rht says ile
Bulunduu mod
Merdiven hem mimari hem de statik izim modlarnda izilebilir. Klavyeden Shif+Tab tuuna baslarak
kalp plan modundan mimari plan moduna geilebilir.
Merdiven izimi
Merdiven
Merdiven izimi, merdiven ktphanesinde bulunan merdivenlerden uygun merdiven tipinin seilip
izim alanna yerletirilmesi sureti ile yaplr. Merdivenler eitli tiplerde hazrlanp ktphaneye atlm
3B parametrik objelerdir. Parametrelerine mdahale edilerek ve merdiven deformasyon komutlar
kullanlarak, mevcut merdiven tiplerinden yeni merdiven tipleri retmek de mmkndr.
Merdiven izmek iin:
Merdiven ikonunu tklayn.
Seilen merdivenin sanal grnts ekrana gelir. Aa kan toolbarda Merdiven Ayarlar ikonunu
tklayn.
Eer daha nce bir merdiven seilmediyse, seili merdiven bulunamad mesajn iletecektir.
Tamam butonuna basn.
Merdiven Ayarlar diyalogu karnza kacaktr.
Merdiven ayarlar diyalogunda merdiven tipleri sekmesinde snflandrlm klasrleri ift
tklayarak merdiven tiplerine ulaabilirsiniz.
Merdiveni sein. Gerekli ayarlar yapn. Bu diyalogda daha ayrntl bilgi almak iin yazlarn veya
ekillerin zerinde farenin sa butonuna basn. Bu nedir yardm kacaktr.
Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak merdivenin izi grnecektir.
Bu arada klavyeden boluk tuuna basarsanz, merdivenin tutma noktasn deitirebilirsiniz.
Merdiven toolbarndan Y simetri ikonu tklarsanz merdivenin simetrisini alabilirsiniz.
345
izim alannda merdiveni yerletirmek istediiniz noktaya gtrn ve sol tu ile tklayn.
Fareyi hareket ettirdiinizde merdiven tklanan bu nokta etrafnda fare hareketine bal olarak
dnecektir. Farenin sol tuunu ikinci defa tklayn.
Merdiven oluacaktr.
Merdiven boyutlarn ve dier parametreleri ayarlamak iin:
Ayarlamak istediiniz merdiveni farenin sol tuu ile tklayarak sein.
mle merdiven zerinde iken farenin sa tuunu tklayn.
Alan menden zellikler satrn farenin sol tuu ile tklayn.
Merdiven ayarlar diyalogu alacaktr. Alan bu diyalog merdiven izmeden nce alan
merdiven ayarlar diyalogundan farkldr. Burada merdivenin boyutlarna, basamak genilii, rht
ykseklii gibi parametrelerine mdahale edebilirsiniz. (Merdiven ayarlarndaki parametrelerle
ilgili bilgiler Merdiven Ayarlar bal altnda anlatlmtr.) Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam
butonunu tklayn.
Yaptnz deiiklikler setiiniz merdivene uygulanacaktr.
Merdiven yerletirirken nce merdiveni izim alannda bo bir yere yerletirip ayarlarn yapmak, daha
sonra yerine tamak daha uygun olur. nk ktphaneden seeceiniz merdivenin boyutlar sizin
izmek istediiniz merdivenin boyutlarnda olmayabilir. Merdiven istenilen boyut ve zelliklere
getirildikten sonra geriye sadece merdiveni yerine tamak kalr. Merdiveni tamak iin:
Tanacak merdiveni farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Aralar/Yakalama/Gelimi Yakalama satrn tklayn. Bu ekilde gelimi yakalama modu aktif hale
gelecektir. Gelimi yakalama aktif iken merdiveni ke noktalarndan rahata yakalayabilirsiniz.
Fare imlecini merdiveni yakalamak istediiniz ke noktas zerine srkleyin. mle OK iaretini
dnnce farenin sol tuunu tklayn.
Fareyi hareket ettirdiinizde merdiven de fare ile birlikte hareket edecektir.
Merdiveni yerletirmek istediiniz nokta zerine geldiinizde imle OK iaretine dnecektir.
Sol tuu tklayn. Merdiven yerleecektir.
346
Yeni bir merdiven oluturmak
Merdivenin yaps, sahanlk ve kvrml kol alanlarndan ve ayrca merdivenin k ynn gsteren
k hatt yn bilgilerinden oluur ve bu nedenle merdiven olutururken, programa, sahanlk m
yoksa kvrml kol mu olaca bilgisini ieren datalarn verilmesi ve bir de k hatt ynnn
belirtilmesi gerekir.
Programda, rota objesi ile srayla merdivenin ilgili alann belirleyen snr belirtilir ve yine rota objesi ile
merdivenin k hattn gsteren yn izilir. Rota objesi, merdiven alanna dntrlr ve sonra ilem
baka alanlarn oluturulmas ve kendine eklenmesi eklinde bir sra ile yaplr.
rnein bir sahanlkl, iki kollu U tipi bir merdiven oluturacak olalm:
Toolbardan Rota komutunu tklayn.
Merdivenin 1.kolonu belirten kapal alan koordinat bilgilerini girerek tanmlayn. Dikdrtgen bir
ekil tanmlayacaksnz.
Ardndan yine rota komutunu kullanarak dikdrtgen alann orta noktasnda, k ynn
gsteren dz bir izgi tanmlayn. 1. nokta altta, 2. nokta stte ise merdivenin k yn, alltan
ste doru olacaktr.

Toolbardan Merdiven ikonunu tklayn. Alan toolbardan Yeni Merdiven Olutur ikonunu tklayn.
Merdiven kolu d konturunu tklayn. Rota komutunu tekrar tklayn.
izdiimiz k hatt izgisini tklayn.
Merdiven alanlar diyalogu alacaktr. Diyalogta, merdiven kolu ile ilgili geometrik parametreleri
dzenleyin. Bu ksm merdivenin kolu olaca iin Tip, merdiven olarak seili kalacaktr.
1. merdiven kolu d konturu
k hattn belirten rota
347

Tamam butonunu tklayarak ilemi bitirin.
Merdivenin 1.kolu oluacaktr. 3Boyutlu grntde grnt izlenebilir.
Merdivenin sahanlk ksmn biraz nce oluturduumuz merdivenin koluna ekleyeceiz. Bu ilem iin
yine Rota objesini kullanacaz. Rota objesi ile sahanl gsteren bir kontur ve k hattn belirten bir
izgi izeceiz.
Sahanl kenar snrn koordinatlaryla izin.
Rota komutunu tekrar tklayn.
k hatt izgisini, 1.merdiven kolu k hattnn bittii noktadan balayarak, sahanl
ortalayarak izin.
348

Toolbardan Merdiven ikonunu tklayn. Alan toolbardan Merdiven Alan Ekle ikonunu tklayn.
1.aamada oluturduunuz merdiven kolunu tklayn.
Sahanlk olarak izdiiniz d konturu tklayn.
2. ksm iin k hatt olarak izdiiniz rota objesini tklayn.
Merdiven alanlar diyalogu alacaktr. Bu ksm sahanlk olacandan Tip ksmndan, sahanlk
sein.
Bu aamada merdivenin 3. alann, sahanla balanan basamakl son ksmn oluturacaz.
Sahanlk kolu d konturu
1.aamada oluan kol
349

3.ksm kenar snrn koordinatlaryla izin.
Rota komutunu tekrar tklayn.
k hatt izgisini, sahanla ait k hattnn bittii noktadan balayarak, 3.ksm ortalayarak
izin.
Toolbardan Merdiven ikonunu tklayn. Alan toolbardan Merdiven Alan Ekle ikonunu tklayn.
2.aamada oluturduunuz sahanl tklayn.
3. ksm iin izdiiniz d konturu tklayn.
3. ksm iin izdiiniz k hatt izgisini tklayn.
Merdiven alanlar diyalogu alacaktr. Bu ksm basamakl olacandan Tip ksmndan, merdiven
sein ve ilgil parametreleri ayarlayn.
Merdiven oluacaktr.
3. kol d konturu
2.aamada oluan sahanlk
350

Bu ekilde dzenlenen merdivenler baka projelerde de kullanmak amac ile kaydedilebilir. Merdiven
Kaydet komutu bu amala gelitirilmitir. Bu komutla izim alanndaki herhangi bir merdiven,
merdiven ktphanesine eklenebilir. Daha detayl aklama Merdiven Kaydet bal altnda mevcuttur.
Merdiven sahanl
Merdiven ktphanesinde bulunan merdivenlerin bazlar sahanlkl, bazlar da sahanlkszdr. Sahanlk
gerektiinde onu tanmlama ilemi deme kullanlarak yaplaca gibi, merdiven alan ekle komutu ile
herhangi bir merdivene sahanlk ekleyerek de tanmlama yaplabilir.
Mevcut merdivenlerden yeni merdiven tipleri tretme
ideCAD merdivenlerinde birincil ve ikincil deformasyon noktalar bulunur. Bu noktalar tanarak
mevcut merdivenlerden yeni tip merdivenler tretmek mmkndr. Deformasyon ilemi iin
Merdiven Deformasyonu ve kincil Merdiven Deformasyonu komutlar kullanlr. Deformasyon
yaplmasna olanak tanyan dm noktalar ise Birincil Dm Noktas Ekle ile kincil Dm Noktas
Ekle komutlaryla oluturulur. Bu komutlarn kullanm ile ilgili detayl bilgiler ilgili konu balklar altnda
verilmitir.
Deforme edilerek farkl ekilde dzenlenen merdivenler merdiven ktphanesine kaydedilebilir.
Merdiven ktphanesine kaydedilen merdivenler baka projelerde de kullanlabilir. Merdiven
kaydetmek iin Merdiven Kaydet komutu gelitirilmitir. Daha detayl aklama Merdiven Kaydet bal
altnda mevcuttur.
351
Merdiven izim teknikleri
Merdiven Edit
Merdiven zelliklerini deitirmek iin Merdiven Edit komutu gelitirilmitir. Bu komut ile merdivenin
ayarlarna girilip eitli parametrelerine mdahale edilebilir. Merdiven ayarlarnda yer alan
parametreler Merdiven Ayarlar bal altnda anlatlmtr. Merdiven Edit komutu ile merdiven
zelliklerini deitirmek iin:
Deitir/Obje Edit/Merdiven/Merdiven Edit satrn tklayn.
zelliklerini deitirmek istediiniz merdiven zerine farenin sol tuu ile tklayn.
Merdiven Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu
Ayn ilemi farkl yntemlerle de yapabilirsiniz:
lgili merdiveni sein.
Merdiven Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Ya da;
Merdiveni farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Alan menden zellikler satrn tklayn.
Merdiven Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu
tklayarak diyalogdan kn. Yaplan deiiklikler merdivene uygulanacaktr.
Merdiven deformasyonu
Merdiven deformasyonu komutu, bir merdiveni belirli noktalarndan(birincil dm noktas) tutup
deforme ederek deiik merdiven ekilleri oluturmak iin kullanlr. Merdiven sadece deformasyon
noktalarndan deforme edilebilir. Bu deformasyon noktalar merdiven konturu zerinde yer alrlar.
Noktalarn yeri deitirildiinde, merdivenin ekli de buna bal olarak deiir.
Merdiven deformasyonu iin:
352
Deitir/Obje Edit/Merdiven/Merdiven Deformasyonu satrn tklayn.
izim alanndaki mevcut merdivenler zerinde, merdiveni deforme edebileceiniz noktalar
iaretlenecektir.
Fare imlecini tamak istediiniz nokta zerine getirin ve sol tuu tklayn.
Fareyi srkleyin. Tklanan nokta fare ile birlikte hareket edecektir. Tanan nokta ile birlikte
merdiven de deforme olacak, ekli deiecektir.
Farenin sol tuunu tklayn. lgili nokta tklanan yere tanacaktr.
Merdivenleri bu ekilde deforme ederek gerekli geometriye uydurmak mmkndr. Bu ilemi
yapmadan nce akslar kesitirerek deformasyon noktalarnn tanaca noktalar belirlemekte fayda
vardr. Merdiven deformasyon ilemi tamamlandktan sonra bu akslar silebilirsiniz.
Merdiven Deformasyonu komutu kullanlarak dzenlenen merdivenler baka projelerde de kullanmak
amac ile kaydedilebilir. Merdiven Kaydet komutu bu amala gelitirilmitir. Bu komutla izim
alanndaki herhangi bir merdiven, merdiven ktphanesine eklenebilir. Daha detayl aklama
Merdiven Kaydet bal altnda mevcuttur.
Birincil dm noktas ekle
Merdivende yeni yakalama noktalar (dm noktalar) oluturarak, dm noktas deformasyonu ile
merdiveninin deitirilmesini salar.
Toolbardan Merdiven ikonunu tklayn.
Merdiven toolbarndan Merdiven Deformasyonu ikonunu tklayn.
Merdiven Deformasyonu toolbarndan Birincil Dm Noktas Ekle ikonunu tklayn.
Fare imlecini izim alannda merdiven d kontunun zerinde uygun bir yere getirin ve sol tuu
tklayn.
Program tkladnz noktada yeni bir dm noktas oluturacaktr.
Birincil dm noktas sil
Merdiven zerinde Birinci Dm Noktas Ekle komutu ile oluturulan dm noktalarn silmek iin
kullanlr.
353
Merdiven Deformasyonu toolbarndan Birincil Dm Noktas Sil ikonunu tklayn.
Fare imlecini merdiven zerinde bulunan dm noktalarndan birinin zerine getirin.
Program tkladnz dm noktasn silecektir.
Merdiven daha nceden silinen dm noktas kullanlarak deforme edildiyse, dm noktas
silindiinde, deforme edilen nokta, ilk pozisyonuna otomatik olarak geri gelecektir.
Merdiven deformasyonunu iptal et
Merdiven Deformasyonu kullanarak deitirdiiniz merdiveni yine eski haline getirmek iin:
Deitir/Obje Edit/Merdiven/Merdiven Deformasyonunu ptal Et satrn tklayn.
Eski haline getirmek istediiniz merdiveni farenin sol tuu ile tklayn.
Merdiven deformasyonlar iptal olacak, merdiven nceki haline geri dnecektir.
kincil merdiven deformasyonu
kincil Merdiven Deformasyonu komutu da merdiven zerinde baz noktalar hareket ettirerek
merdivende farkl dzenlemelere gitmek iin kullanlr. kincil merdiven deformasyon noktalar
korkuluklar ve k hatt izgisi zerinde yer alr. Korkuluklar zerinde yer alan deformasyon
noktalarnn hareketi sadece korkuluklarn formunu etkiler. k hatt izgisi zerinde yer alan
noktalarn hareketi ise k hattn ve buna bal olarak basamak geniliklerini, merdiven
dengelemesini etkiler.
kincil merdiven deformasyonu iin:
Deitir/Obje Edit/Merdiven/kincil Merdiven Deformasyonu satrn tklayn.
izim alanndaki mevcut merdivenler zerinde, merdiveni deforme edebileceiniz noktalar
iaretlenecektir.
Fare imlecini tamak istediiniz nokta zerine getirin ve sol tuu tklayn.
Fareyi srkleyin. Tklanan nokta fare ile birlikte hareket edecektir. Tanan nokta ile birlikte bu
noktaya bal korkuluklar ya da k hatt da deforme olacaktr.
Farenin sol tuunu tklayn. lgili nokta tklanan yere tanacaktr.
Merdivenleri bu ekilde deforme ederek gerekli geometriye uydurmak mmkndr. Bu ilemi
yapmadan nce akslar kesitirerek deformasyon noktalarnn tanaca noktalar belirlemekte fayda
vardr. Merdiven deformasyon ilemi tamamlandktan sonra bu akslar silebilirsiniz.
354
Bu ekilde dzenlenen merdivenler baka projelerde de kullanmak amac ile kaydedilebilir. Merdiven
Kaydet komutu bu amala gelitirilmitir. Bu komutla izim alanndaki herhangi bir merdiven,
merdiven ktphanesine eklenebilir. Daha detayl aklama Merdiven Kaydet bal altnda mevcuttur.
kincil dm noktas ekle
Merdivende yeni yakalama noktalar (dm noktalar) oluturarak, dm noktas deformasyonu ile
merdiveninin deitirilmesini salar.
Merdiven Deformasyonu toolbarndan kincil Dm Noktas Ekle ikonunu tklayn.
Fare imlecini izim alannda merdiven zerinde(korkuluk ya da k hatt zerinde) uygun bir
yere getirin ve sol tuu tklayn.
Program tkladnz noktada yeni bir dm noktas oluturacaktr.
kincil dm noktas sil
Merdiven zerinde kincil Dm Noktas Ekle komutu ile oluturulan dm noktalarn silmek iin
kullanlr.
Merdiven Deformasyonu toolbarndan kincil Dm Noktas Sil ikonunu tklayn.
Fare imlecini merdiven zerinde bulunan dm noktalarndan birinin zerine getirin.
Program tkladnz dm noktasn silecektir.
Merdiven daha nceden silinen dm noktas kullanlarak deforme edildiyse, dm noktas
silindiinde, deforme edilen nokta, ilk pozisyonuna otomatik olarak geri gelecektir.
kincil merdiven deformasyonunu iptal et
kincil Merdiven Deformasyonu kullanlarak merdivende yaplan deiikliklerden vazgeilir, merdiven
tekrar eski haline dndrlmek istenirse, kincil Merdiven Deformasyonunu iptal Et komutu kullanlr.
Bunun iin:
355
Deitir/Obje Edit/Merdiven/kincil Merdiven Deformasyonunu ptal Et satrn tklayn.
Eski haline getirmek istediiniz merdiveni farenin sol tuu ile tklayn.
kincil Merdiven deformasyonlar iptal olacak, merdiven nceki haline geri dnecektir.
Korkuluk sakla / gster
Merdiven ktphanesinden alnan merdivenlerin her iki tarafnda da korkuluklar bulunur. Merdiven
izim alanna yerletirildikten sonra, korkuluk bulunmamas gereken merdiven kenarlarndaki
korkuluklar Korkuluk Sakla/Gster komutu kullanlarak kaldrlr. Korkuluklar saklamak iin:
Deitir/Obje Edit/Merdiven/Korkuluk Sakla/Gster satrn tklayn.
Fare imlecini kaldrmak istediiniz korkuluk zerine getirin ve sol tuu tklayn. Korkuluk
kalkacaktr.
Kaldrlan korkuluu tekrar izmek isterseniz merdiven kenarn tekrar tklayn. Korkuluk geri
gelecektir.
Korkuluk says edit
Korkuluk saylarn ayarlamak iin gelitirilmitir. izim alannda mevcut merdivenler zerindeki her
korkuluk dizisi iin ayr korkuluk saylar ayarlanabilir.
Deitir/Obje Edit/Merdiven/Korkuluk Says Edit satrn tklayn.
Merdiven zerinde korkuluk saysn deitirmek istediiniz korkuluk dizisi zerine farenin sol
tuu ile tklayn.
Alan diyalogda yeni korkuluk saysn girin ve Tamam butonunu tklayn. Korkuluk says
deiecektir.
Merdiven kaydet
Merdivenler izim alanna yerletirildikten sonra merdiven deformasyon komutlar ile deforme edilip,
geometrileri deitirilebilir veya roto objesi kullanlarak yeni bir merdiven oluturulabilir. Bu yntemle
geometrisi deitirilerek yeniden dzenlenen merdivenleri tekrar kullanabilmek iin, merdiven
ktphanesine kaydetmek mmkndr.
Bu ilem Merdiven Kaydet komutu kullanlarak yaplr. Merdiven kaydetmek iin:
Deitir/Obje Edit/Merdiven/Merdiven Kaydet satrn tklayn.
356
Kaydetmek istediiniz merdiveni farenin sol tuu ile tklayn.
Merdiven Kaydet diyalogu ekrana gelecektir. Merdiveninize bir dosya ismi verin ve uygun bir
klasr altna getikten sonra Tamam butonunu tklayn.
Yeni bir diyalog ekrana gelecektir. Burada merdiven iin uygun bir tanm yazn. Bu tanm
merdiven ayarlar diyalogundaki merdiven tanm satrnda gzkecektir. Merdiven seimi iin
merdiven dosyalarn tararken merdivenin tipi hakknda fikir verir.
Tamam butonunu tklayn. Merdiven kaydedilecektir.
Merdiven ktphanesine kaydedilen merdiven herhangi bir projede istenildii zaman kullanlabilir.
Merdiven kaydedilirken, merdivenin program klasr altndaki Stair klasr altna kaydedilmesine
dikkat edilmelidir. nk, merdiven ayarlarndan sadece bu klasr altndaki merdivenlere ulalabilir.
Merdiven ve merdiven parametreleri hakknda
Merdivenin karmak bir yaps vardr. Bu yapy oluturan parametrelere Merdiven Ayarlar diyalogu
altndan mdahale edilebilir. Merdivenin dengelenmesi, kullanc tarafndan girilen parametrelere gre
otomatik olarak yaplr. Dengelemenin doru yaplabilmesi iin, parametrelerin doru girilmesi
gerekir. Bu parametrelerin birbirlerine baml olduu da unutulmamaldr.
Merdivenin dengelenmesinde rol oynayan balca parametreler merdiven kol uzunluu, merdiven
ykseklii, rht ykseklii, basamak genilii, basamak says, balang ve bititeki dengelenmemi
basamak says olarak saylabilir. Bu parametrelerle ilgili detayl aklamalar Merdiven Ayarlar bal
altnda mevcuttur.
Merdiven kot ve ykseklikleri
Merdiven kot ve ykseklikleri kullanc tarafndan istenildii gibi ayarlanr. Bu ayarlama merdiven
ayarlar diyalogundan yaplr. Bu ilemleri merdiven izim alanna yerletirdikten sonra merdiven
ayarlarna girerek yapmak daha uygundur. Merdiven kotu merdiveni yerletirmeden nce de
ayarlanabilir fakat merdiven yksekliini ayarlamak ancak merdiven izildikten sonra mmkndr.
Farenin sol tuu ile merdiveni tklayarak sein.
Alan menden zellikler satrn tklayn. Merdiven Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Parametreler-2B Grnt sekmesinden merdiven ykseklii parametresini deitirin.
Konstrksiyon sekmesinden Kot parametresini deitirin. Kot ilgili kat tabanndan merdiven
tabanna kadar olan mesafedir. Bu deer negatif de olabilir.
357
Merdivenin dengelenmesi
Merdiven dengelemesi, kullanc tarafndan girilen ya da seilen parametrelere gre program
tarafndan otomatik olarak yaplr. Merdiven izim alanna yerletirildikten sonra seilip ayarlarna
girilerek dengeleme parametreleri deitirilebilir.
Farenin sol tuu ile merdiveni tklayarak sein.
Alan menden zellikler satrn tklayn. Merdiven Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Alanlar sekmesinden merdiven dengeleme parametrelerinde gerekli deiiklikleri yapn. ok
kollu merdivenlerde her merdiven kolu iin ilgili alan seilerek dengeleme parametreleri
ayarlanr.
Parametrelerle ilgili aklamalar aadadr:
Basamak says belirleyici parametre: Bu seenek seilirse, sadaki kutucua ilgili alan (merdiven kolu)
iin istenen basamak says girilir. Kol uzunluu ve ykseklii bellidir ve girilen sayya gre basamak
genilii ve rht ykseklii otomatik olarak hesaplanr ve ilgili kutucuklara yazlr. Bu durumda basamak
genilii ve ykseklii deerlerine mdahale edilemez. Mdahale iin ilgili seenekler seilmelidir.
Fakat bu parametreler deitirilince de doal olarak basamak says deiecektir. nk kol uzunluk
ve ykseklii sabit olduuna gre bu parametreler birbirine bamldr.
Basamak ykseklii belirleyici parametre: Seenek iaretlenir ve sandaki kutucua istenen rht
ykseklii girilir. Girilen rht ykseklii sabit tutulur. Basamak genilii ve basamak says girilen
basamak yksekliine bal olarak belirlenir.
Basamak genilii belirleyici parametre: Seenek iaretlenir ve sandaki kutucua istenen basamak
genilii girilir. Bu durumda basamak genilii sabit tutularak rht ykseklii ve basamak says bu
deere bal olarak hesaplanr.
Son basamak st kot seviyesinde: Bu seenek iaretlenirse rht says basamak says belirleyici
parametre deeri kadar olur. rnein; basamak says belirleyici parametre 7 ise ilgili kolda 7 rht
olacaktr. Bu, basamak saysnn 6 olmas anlamna gelir. 7.inci basamak da vardr fakat bu basamak
sahanlk ya da merdivenin birletii deme kotundadr. Seenek iaretlenmezse rht says, basamak
says belirleyici parametre deerinden bir fazladr. Yani, basamak says belirleyici parametre 7 ise,
ilgili kolda 8 rht olacaktr. Bu durumda basamak says da 7 olacaktr. Son basamak sahanlktan bir rht
ykseklii kadar altta olacaktr.
358
lk/son basamakta kaplamaya gre ykseklik ayarlamas: Merdivende kaplama kullanlyorsa, rht
yksekliklerinin kaplama kalnlklar dikkate alnarak ayarlanmas iin uygun seenek iaretlenir.
Kaplamaya gre ykseklik ayarlamas baz kollarda ilk basamakta, baz kollarda da son basamakta
yaplr.
Balangtaki dengelenmemi basamak adedi: Dnen merdivenlerde dengelemenin balayaca
basamak buradan belirlenir. rnein; 2 girilirse, balangtaki iki basamak iin dengeleme yaplmaz.
nc basamaktan itibaren dengelemeye balanr.
Bititeki dengelenmemi basamak adedi: Dnen merdivenlerde dengelemenin hangi basamakta
biteceini belirleyen parametredir. rnein; 2 girilirse dengeleme sondan nc basamakta bitirilir.
Son iki basamak iin dengeleme yaplmaz.
Minimum basamak genilii: Dengeleme yaplrken minimum basamak geniliinin ne kadar olabilecei
bu kutucua girilir (metre). Nonlineer dengeleme metodu seilirse mdahale edilebilir. Sabit ve lineer
dengeleme metotlar seildiinde kullanc mdahale edemez.
Dengeleme metodu olarak metot mevcuttur. Kullanc bunlardan istediini seebilir. Bunlar Sabit,
lineer ve nonlineer dengeleme metotlardr. Dengelemeler seilen metoda gre yaplr ve annda
merdivenin 2B ve 3B grntlerine yansr. Bunlar ilgili sekmelerden izlenebilir.
A: Merdivenin eimidir. Otomatik olarak hesaplanp bu kutucua yazlr. Kullanc mdahale edemez.
Merdiven kol uzunluu ve ykseklii, basamak ve rhta bal olarak deiir.
B+2R: Adm uzunluunu ifade eder. Burada B basamak geniliini, R rht yksekliini temsil eder. B ya
da R deitiinde otomatik deiir.
B-R: Rahatl ifade eder. B basamak genilii, R rht yksekliidir. B ya da R deitiinde otomatik
deiir.
B+R: Gvenlii ifade eder. B basamak genilii, R rht yksekliidir. B ya da R deitiinde otomatik
deiir.
Merdiven statik hesaplar
Merdiven mesnet zelliklerinin ayarlanmas
Merdiven hesabn yapmadan nce merdiven kenarlarnn mesnetlenme zelliklerinin belirlenmesi
gereklidir. (Varsaylan mesnetlenme deitirilmek istenirse). Merdiven toolbarnda bulunan Merdiven
mesnetlerini tanmla komutuyla merdiven kenarlarn dnme ve/veya telemeye tutulu hale getirmek
mmkndr.
Merdiven ikonunu tklayn. Alan toolbardan Merdiven mesnetlerini tanmla ikonunu tklayn.
359
Mesnetlenme zelliini deitirmek istediiniz merdiven kenarn tklayn.
Merdiven yk ve malzeme bilgilerinin tanmlanmas
Merdiven sabit ve hareketli ykleri, merdiven ayarlar diyalogunda statik sekmesinde
tanmlanmaktadr. Betonarme arl dndaki btn d ykler sabit yk olarak girilir.
Merdivenin beton ve elik snflar, ayn sekmede statik materyal listesinden seilir.
Merdiven betonarme hesap akslarnn tanmlanmas
Merdiven hesap, betonarme ve izim iin betonarme hesap aks tanmlanmaldr. Program merdiven
donat hesabn, hesap aksnn getii konumdaki u kuvveti bilgilenden yola karak yapar.
Merdiven betonarme hesap akslar, srekli olan alanlar kapsayacak sreklilikte tanmlanmaldr.
rnein, 3 kollu bir merdivende hesap akslar, sahanlk ile sol kol'u tek hesap aks ve ayn mantkla
sahanlk ile dier kolu da kendi iinde tek hesap aks eklinde tanmlanmaldr. Bu ilem ile donatlar ve
merdiven kesitleri kendi sreklilii iersinde izilebilir. Hesap aks tanmlama srasnda birden fazla alan
seme olana vardr.
Bir merdivende betonarme hesap aks tanmlamak iin;
Alan Merdiven toolbardan Merdiven Betonarme Hesap Aks iz ikonu tklayn.
mleci merdiven zerine getirin.
Birbiriyle srekli olan alanlar srayla sein. Srekli olmayanlar seim dnda brakn.
Alanlarn ortasnda denk gelecek ekilde bir nokta verin.
mleci alanlara paralel dorultuda kaydrn ve ikinci noktay verin.
Hesap aks oluacaktr.
Ayn ekilde dier alanlarn hesap akslarn tanmlayn. Bu ilei merdivenin her yn iin
360
yapabilirsiniz.
Merdiven betonarme hesap aks tanmlanm bir merdiven analiz yapldnda merdivenin donatlar,
izimi ve raporlar otomatik olarak hazrlanacaktr.
Merdiven Betonarme Hesap Akslarnn Deitirilmesi
Merdivende tanmlanm betonarme hesap aksnnn zellikleri Merdiven Betonarme Hesap Aks
Deitir komutu ile deitirilir.
Alan Merdiven toolbardan Merdiven Betonarme Hesap Aks Deitir ikonu tklayn.
Daha nce merdiven zerinde tanmladnz hesap akslarndan birini tklayn.
Merdiven Betonarme Hesap Aks Parametreleri diyalogu alacaktr.

Kesit olutur: Seenek iaretlenirse merdiven iziminde, hesap aksn getii konumdan merdiven
kesiti hazrlanr. aretlenmezse kesit hazrlanmaz.
Sadece kendi alan iin: Merdiven hesap aksnn sadece tanmlanan alanda aktif olacan gsteren
seenektir. rnein kvrm-sahanl olan bir medivende, hesap aks hem kvrm hem sahanlk iin tek
seferde tanmlanabilir. Bu seenek iaretli deilse, donatlar her iki alanda srekli kabul edillecektir.
Seenek iaretlenirse, donatlar kendi alanlarda hesaplanacak ve izilecektir.
Merdiven betonarme hesap akslarnn silinmesi
Merdivende tanmlanm betonarme hesap akslarn silme ilemi Merdiven Betonarme Hesap Aksn
Sil komutu ile yaplr.
Alan Merdiven toolbardan Merdiven Betonarme Hesap Aksn Sil ikonu tklayn.
361
Daha nce merdiven zerinde tanmladnz hesap akslarndan birini tklayn.
Aks silinecektir.
Merdiven analizi
Yerletirilmi bir merdivenin analizini yapmak iin Merdiven analizi komutu kullanlr. Merdiven
yerletirildikten sonra Merdiven Mesnetlerini Tanmla komutuyla merdivenin kenarlarnn
mesnetlenme koullar belirlenir. Kenarlar dnmeye ve/veya telemeye ankastre tanmlanabilir.
Merdiven analizi sonlu elemanlar yntemi ile yaplr. Sonlu elemanlar 4 dm noktal, 12 serbest
ayarlanr. Sistem zlr, kubbenin dm noktas deplasmanlar ve u kuvvetleri hesaplanr.
Merdiven yk bilgileri sabit ve hareketli yk deerleri olarak Merdiven Ayarlar diyalogunda
Statik/Betonarme sekmesinde tanmlanr. Sabit yk deeri olarak kalnlktan oluan betonarme
arl dndaki arlklar tanmlanr. Bunun iin yerletirilen merdiven seilir ve zelliklerine girilir.
Statik sekmesinde srasyla alanlar dolalarak ykler tanmlanr.
Merdiven herhangi bir proje ierisinde tanmlanabilir fakat merdivenin ereve sistemiyle fiziksel bir
paylam yoktur. Merdivende oluan tesirler ereve sistemine aktarlmazlar.
Merdiven yerletirin.
Merdiven ayarlarnda her bir alan iin sabit ve hareketli ykleri tanmlayn.
Merdiven toolbarndan Merdiven mesnetlerini tanmla ikonunu tklayn.
Srasyla merdiven kenarlarn seerek, dnme ve/veya telemeye ankastre olup olmadn
belirleyin.
Merdiven betonarme hesap akslarn tanmlayn.
Toolbardan Merdiven analizi butonunu tklayn.
Merdiven analizi yaplm olacaktr.
362


M
22

M
11

F
22

F
11

2

F
12

T
12

T
23

M
11
V
M
22

N
363
Merdiven betonarme sonularnn incelenmesi
Merdiven betonarme sonularn ekrandan incemek iin merdiven betonarmesi diyalogu kullanlr.
Betonarme mens altnda bulunan Merdiven satrn tklayn.
Merdiven Betonarmesi diyalogu alacaktr.
Bu diyalogta her bir merdivene ait her bir alann analiz sonular betonarmesi ve donatlar
grlebilir.
Donat deitirmek iin ilgili satrda ilgili donatnn zerinde ift tklanr.
Merdiven raporlar
Hesap akslar tanmlanm ve analizi yaplm merdivene ait hesap kts raporlar, Rapor mens
altnda alnabilir.
Rapor mens altndan Merdiven Genel Raporu satrn tklayn.
Rapor program alacak ve sistemde analizini yaptnz merdiven veya merdivenlere ait bilgiler
baslacaktr.
Merdiven izimleri
Hesap akslar tanmlanm ve analizi yaplm merdivene ait izimler, izim mens altndan
hazrlanabilir.
izim mens altndan Merdiven izimleri satrn tklayn.
izim zelikleri diyalogu alacaktr. Bu diyalogta farkl bir durum varsa izimle ilgili ilgili
parametreleri deiirin.
Tamam butonunu tkladnzda merdiven izimi oluturulacaktr.
Merdiven kuvvetlerinin ve donat alanlarnn incelenmesi
Merdivenin ekme ve basn blgeleri, deplasmanlar, donat miktarlar ve kuvvetleri 3 boyutlu
364
tklayn.
alacaktr.
Sa alt kede Ykleme tklanarak listeden herhangi bir ykleme durumu seebilirsiniz. Merdiven
sonular iin1.4G+1.6Q yklemesi en olumsuz olacaktr.
ekilde programda kubbe iin gerekli donat hem ekme hem de basn blgeleri iin incelenmi
olunur.
Havuz
Havuz izim yardmclar
Havuz toolbar
Havuz Toolbar, toolbardan Havuz ikonu tklannca ekrana gelir. zerinde havuz izimini ve havuz
duvar ve deme zelliklerinin ayarlanmasn salayan komutlar mevcuttur.

Havuz toolbarndaki komutlar srasyla unlardr:
Havuz ikonu. izgi ya da Rota ile tanmlanm kapal bir alan Havuz objesine oluturur.
Havuz Yzeyi Eimi Dzenle ikonu. Havuz taban demesinin eimini dzenler.
Havuz Yzey zelliklerini Ayarla ikonu. Havuz taban demesinin zelliklerini dzenler.
Havuz Duvar zeliklerini Ayarla ikonu. Havuzu snrlayan duvarlarn zeliklerini dzenler.
Havuz Konsol Deme zelliklerini Ayarla ikonu. Havuzun st tarafnda havuz duvarlarna
mesnetlenmi deme ksmnn zelliklerini dzenler.
lkel Objeleri Sil ikonu. Havuz tanmlarken kullanlan izgi, rota vb objelerin havuz olutuktan sonra
silinip silinmeyecei seeneini ayarlar.
365
Ayarlar ikonu. Havuz objesinin genel zelliklerini ayarlar.
Havuz Ayarlar
Havuzlarla ilgili parametreler Havuz Ayarlar diyalogunda yer alr. Havuz parametrelerine mdahale
etmek iin:
Ayarlar/Obje Ayarlar/Havuz Ayarlar satrn tklayn. Havuz Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Bu diyalogdan havuzun grnm ve statik dizayn ile ilgili ayarlarn yapabilirsiniz. stediiniz
deiiklikleri yaptktan sonra Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.
Yaptnz ayarlar izeceiniz havuzlar iin geerli olacaktr. Mevcut (izilmi) havuzlarn ayarlarn
deitirmek iin:
Fare imlecini zerinde deiiklik yapmak istediiniz havuzun zerine srkleyin ve farenin sol
tuunu tklayarak taramay sein.
Farenin sa tuunu tklayn ve alan menden zellikler satrn sol tu ile tklayn.
Alan Havuz Ayarlar diyalogunda ilgili deiiklikleri yapn.
Tamam butonunu tklayp diyalogu kapattnzda, seilen havuzun zelliklerinin deitii
grlecektir.
Havuz Ayarlar diyalogunda bulunan parametreler unlardr:

366
Kot: Havuzun yerden yksekliini (kotunu) girin. Sfr kat tabanyla havuz taban akktr.
Renk:Havuz izgilerinin rengini girin. Buton tkladnda alan diyalogtan istediniz rengi seebilirsiniz.
Grnmeyen duvarlarn izgi tipi: Havuz ierisinde arka planda kalan duvar izgilerin izgi tipini
listeden belirleyin.
Su: Kat model iin, suyun materyalini (dokusunu) alan listeden sein.
Gerek doku uzunluu: Doku uzunluu girilir. rnein; 1 girilirse seilen materyal dokusu genilii 1
birim olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu dnlrse obje
yzeyleri 1x1 ebadnda dokular yanyana dizilerek kaplanr.
Staik Sekmesi:
Statik Materyal: Havuz hesabnda kullanlacak betonarme malzemeyi listeden sein. Statik materyal
Su birim arl: Suyun birim hacim arl girilir. Programn varsaylan deeri 1 t/m3e eittir ve
normal koullarda deitirmenize gerek yoktur.
Zemin birim arl: Havuzun oturduu zeminin birim hacim arln verin.
Yatak kaysays: Havuzun oturduu zeminin yatak katsaysn verin.
malzemeyi tklayn.
367
Kullanm blmnde ;
iaretlenir.
Havuz
368
alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls, havuzun i alanlar ile arplarak
D alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls, havuzun d alanlar ile arplarak
Deme alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls, havuzun deme alanlar ile
Duvar dahil alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls, duvarlar dahil edilerek bulunan
alan ile arplarak kullanlacak demektir.
Duvar hari alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls, duvarlar dahil edilmeyerek
bulunan alan ile arplarak kullanlacak
demektir.
Konsol deme alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls, havuzun duvarlarna oturan
konsol deme alan ile arplarak

Toplam alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls, havuzun alanlarnn toplamile
Su hacmi Malzeme tanmlanrken bulunan hacim
Beton hacmi Malzeme tanmlanrken bulunan hacim
ls, betonun hacmi olarak aynen
369
Bulunduu mod
Havuz yapdan bamszdr ve yapya herhangi bir etkisi aktarlmaz. Hem mimari hem de statik moda
herhangi bir katta tanmlanabilir.
Havuz izimi
Havuz
Programda, rota objesi ile havuzun evresini belirleyen snr belirtilir rota objesi, Havuz komutuyla
havuz objesine dntrlr.
Havuzun d konturunu belirleyecek ekilde kapal bir alan oluturun. Rota objesini kullanrken
dz bir hat seilebilecei gibi, erisel veyua dairesel bir hatta kullanlabilir.
lem bittiinde, toolbardan Havuz ikonunu tklayn.
izdiiniz rota objesini sol tu ile tklayn.
Farenin sa tuuna basn ve ilemi bitirin.
Havuz objesi izilmi olacaktr.
Havuz, taban demesi, havuz duvarlar ve duvarlara oturan konsol deme elemanlarndan
olumaktadr. Bunlarn zellikleri, Havuz toolbarnda var olan ilgili komut altrlarak deitirilebilir.
Havuz yzeyi eimini dzenle
Havuz oluturulduktan sonra havuzun taban demesinin eimi ayarlanabilir. Bunun iin havuz
oluturulduktan sonra Havuz Yzeyi Eimini Dzenle komutu kullanlr.
Havuz oluturun.
Toolbardan Havuz ikonunu tkladktan sonra alan havuz toolbarndan Havuz Yzeyi Eimini
Dzenle ikonunu tklayn.
Farenin imlecini havuzun zerine getirin ve havuz demesini tklayn.
Program bu aamada, eim iin bir yn isteyecektir.
ki noktay dorultu belirleyecek ekilde havuz demesi zerinde srayla iki kez tklayn.
370
Havuz Yzeyi Eimi diyalogu alacaktr.
Bu diyalogta bulunan parametreleri projenize ait deerlere uyacak ekilde dzenleyin.

Derinlik fark: Bu diyalog almadan nce, imle ile belirtilen yn baz alarak havuz yzeyinin solu ile
sa arasndaki ykseklik farkn verin. Ykseklie gre yzey as otomatik deiecektir.
Yzey as: Yzey asn verirseniz ykseklik otomatik deiecektir. Eimin yn olarak, bu diyalog
almadan nce, imle ile belirtilen yn baz alnacaktr.
Planda eim as: Bu diyalog almadan nce imle ile belirtilen ekseni baz alnarak oluturulacak
eimi, a girerek belirleyin.
Havuz yzeyi zelliklerini ayarla
Havuz oluturulduktan sonra havuzun taban demesinin kalnlk, derinlik, eim, su seviyesi vb
zellikleri ayarlanabilir. Bunun iin havuz oluturulduktan sonra Havuz Yzeyi zelliklerini Ayarla
komutu kullanlr.
Havuz oluturun.
Toolbardan Havuz ikonunu tkladktan sonra alan havuz toolbarndan Havuz Yzeyi
zelliklerini Ayarla ikonunu tklayn.
Farenin imlecini havuzun zerine getirin ve havuz demesini tklayn.
Havuz Yzeyi Ayarlar diyalogu alacaktr.
371

zelikler Sekmesi:
Havuz demesi kalnl: Havuz taban demesinin kalnln verin.
Derinlik: Havuzun deme zerinden su yzeyine llen ykseklii verin.
Derinlik fark: Yzey asn belirleyen parametredir. Bu diyalog almadan nce, imle ile belirtilen
yn baz alarak havuz yzeyinin solu ile sa arasndaki ykseklik farkn verin. Ykseklie gre yzey
as otomatik deiecektir.
Planda eim as: Bu diyalog almadan nce imle ile belirtilen eksen baz alnarak oluturulacak eimi,
a girerek belirleyin.
Su seviyesi: Havuzun ierisinde dolacak suyun seviyesini belirtin.
Deme materyali : Havuz tabannn kat modelde gsterilecek grntsn listeden sein.
372
Su grnr: Kat modelde suyun grnmesini istiyorsanz iaretleyin. Aksi durumda iaretlemeyin.
Statik Sekmesi:
Moment hesap as - Otomatik ya da kullanc tanml deer: Otomatik seimde, ou durumda tercih
edilen seenektir. Ancak zel sistemlerde hesap asn istediiniz deerde verin.
Havuz duvar zelliklerini ayarla
Havuz oluturulduktan sonra havuzun kenarlarn snrlayan hazuz duvarlarnn kalnlk, kot, kaklk
vb zellikleri ayarlanabilir. Bunun iin havuz oluturulduktan sonra Havuz Duvar zelliklerini Ayarla
komutu kullanlr.
Havuz oluturun.
Toolbardan Havuz ikonunu tkladktan sonra alan havuz toolbarndan Havuz Duvar
Farenin imlecini havuzun zerine, herhangi bir duvara getirin ve havuz duvarn tklayn.
Havuz Duvar Ayarlar diyalogu alacaktr.

373
Duvar kalnl: zellikleri deitirilen havuz duvarnn kalnln verin.
st kot: Havuz duvarnn st kotunu verin. Havuz duvarlarnn ykseklii havuz ykseklii kadardr.
st kot deerine girilen deere gre havuz duvarnn ykseklii deiecektir. + veya - deer
verilebilir.
Sol st kot: Buraya girilen deerle havuz duvarnn sol st kenin yksekliini deitirir. Sisteminize
gre uygun bir deer verin. rnein , 200 cm yksekliinde bir duvarn sol st kotunu 25 verirseniz,
200'den 225'e giden taban sabit eimli bir duvar tanmlam olursunuz. Havuzun taban eimini
deitirmek iin ise "havuz yzeyi eimi dzenle" komutunu kullanabilirsiniz.
Sa st kot: Buraya girilen deerle havuz duvarnn sa st kenin yksekliini deitirir. Sisteminize
gre uygun bir deer verin. rnein , 200 cm yksekliinde bir duvarn sa st kotunu 25 verirseniz,
200'den 225'e giden taban sabit eimli bir duvar tanmlam olursunuz. Havuzun taban eimini
deitirmek iin ise "havuz yzeyi eimi dzenle" komutunu kullanabilirsiniz.
Yzey dokusu: Kat model iin, havuz duvarnn yan yzeylerine ait materyalini (dokusunu) alan
listeden sein.
st -alt yzey : Kat model iin, havuz duvarnn st ve alt yzeylerie ait materyallerini (dokularn)
alan listeden sein.
Kaklk: Havuz duvarnn plandaki kakln verin. st, orta alt ve herhagi bir tanmda girilen deere
gre duvarn plandaki konumu deiecektir.
Statik Sekmesi:
Zemin kotu: Havuz duvarnn zemine temas ettii taraftaki topran yksekliini belirleyen kottur.
Havuz konsol zelliklerini ayarla
Havuzun st tarafnda, havuz duvarlarna mesnetlenmi deme ksmnn zelliklerini dzenler.
Havuz oluturun.
Toolbardan Havuz ikonunu tkladktan sonra alan havuz toolbarndan Havuz Konsol
Farenin imlecini havuzun zerine, herhangi bir duvara getirin ve havuz duvarn tklayn.
374
Havuz Konsol Deme Ayarlar diyalogu alacaktr.

Genilik: Havuz konsol demesinin genilik deeridir.
Kalnlk: Havuz konsol demesinin kalnldir.
Materyal: Kat model iin, havuz duvarnn yan yzeylerine ait materyalini (dokusunu) alan listeden
sein.
Statik Sekmesi:
Hareketli Yk: Havuz konsol demesinde dikkate alnacak hareketli yk deeridir.

375
Havuz statik hesaplar
Havuz analizi
Havuz analizi sonlu elemanlar yntemi ile yaplr. Sonlu elemanlar 4 dm noktal, 12 serbest
ayarlanr. Sistem zlr, havuzun dm noktas deplasmanlar ve u kuvvetleri hesaplanr.
Havuz herhangi bir proje ierisinde tanmlanabilir fakat havuzun ereve sistemiyle fiziksel bir
paylam yoktur. Havuzda oluan tesirler ereve sistemine aktarlmazlar.
Havuz analizini yapmak iin;
Havuz tanmlayn.
zelliklerinde yk vb parametreleri tanmlayn.
Toolbardan Havuz Analizi butonunu tklayn.
Havuz analizini yapm olacaksnz.
Havuz sonlu eleman kuvvetlerinin anlamlar ve kuvvet eksenleri

M
22

M
11

F
22

F
11

M
12

F
12

T
12

T
23

376
Havuz kuvvetlerinin ve donat alanlarnn 3B erevede incelenmesi
Havuz analizi sonucunda program, 3Boyutlu erevde havuz kuvvet ve donat alanlarnnn
incelenmesine olanak verir. nceleme sonucunda projeci, havuz kalp donat izim planlarn manuel
hazrlar.
Havuz ekme ve basn blgeleri, deplasmanlar, donat miktarlar ve kuvvetleri 3 boyutlu erevede
incelenir. Bunun iin;
Havuz analizi yaptktan sonra perspektif grnt stnde farenin sa tuuna basn. Alan
menden 3B ereve satrn tklayn.
alacaktr.
Havuz Sonular satrn iaretleyin. Kabuk sonular blmnden havuz zerinde
momentleri, kesme ve normal kuvvetleri ve merdivenin deplasmann gsteren seenekleri
iaretleyebilirsiniz.
Perspektifte sa alt kede ykleme ikonu tklanarak listeden herhangi bir ykleme durumu
seebilirsiniz. AS1 ve AS2 iaretliyken Mevcut donat alan satr tklanarak donat ap ve aralk
tanmlanabilecek satr aktif hale getirilir. Bu satra donat ve aralk deeri girilerek, grafikte e zamanl
renk deiimi gzlenir. Girilen donat miktarna yeterli alanlar beyaz renge dntrlr. Bu ilem
hem st donat alanlar seenei tklanarak st blge iinde yaplr, hem seenek kaldrlarak alt
blge iin yaplr. Bu ekilde programda havuz iin gerekli donat hem ekme hem de basn blgeleri
iin belirlemi olunur. Bu aamadan sonra kullanc programn izim olanaklarn ile havuz donat
izimini yapmaldr.
stinat Duvar
stinat duvar izim yardmclar
stinat duvar toolbar
stinat Duvar toolbar, toolbardan stinat Duvar ikonu tklannca ekrana gelir. zerinde istinat duvar
izimi salayacak komutla birlikte, izilmesine yardmc olacak komutlar da bulunmaktadr.

Toolbardaki ikonlarn anlamlar soldan saa doru srasyla unlardr:
377
stinat Duvar ikonu. stinat duvar izer.
Kuyu Temel ikonu. Kuyu temel tanmlar.
Simetri X ikonu. izilen elemann simetrisini alr.
Kaklk ikonu. stinat duvarnn bak ynne gre alttan, stten, ortadan tanmlamakiin kullanlr.
Ayn ilem klavyeden boluk tuuna baslarak da yaplabilir.
Ayarlar ikonu. stinat duvar tanmlamadan nce geometrik ve statik parametrelerinidzenler.
stinat duvar ayarlar
stinat duvar ile ilgili parametreler stinat Duvar Ayarlar diyalogunda yer alr. lgili parametrelere
mdahale etmek iin:
stinat Duvar toolbarn ve sonra alan toolbardan Ayarlar ikonunu tklayn. stinat Duvar Ayarlar
diyalogu ekrana gelecektir.
Bu diyalogdan istinat duvarn grnmn, geometik ve statik parametreleri ile ilgili ayarlarn
yapabilirsiniz. stediiniz deiiklikleri yaptktan sonra Tamam butonunu tklayarak diyalogdan
kn.
Yaptnz ayarlar izeceiniz istinat duvarlar iin geerli olacaktr. Mevcut (izilmi) istinat duvarlarnn
ayarlarn deitirmek iin:
Fare imlecini zerinde deiiklik yapmak istediiniz havuzun zerine srkleyin ve farenin sol
Alan stinat Duvar Ayarlar diyalogunda ilgili deiiklikleri yapn.
Tamam butonunu tklayp diyalogu kapattnzda, seilen havuzun zelliklerinin deitii
grlecektir.
stinat Duvar Ayarlar diyalogunda bulunan parametreler unlardr:
378

stinat duvar ad: stinat duvarnn metrajda ve raporda grnecek adn girin.
Aktif tarama: stinat duvarnn rengini ve tarama tipini tklandnda alan pencereden sein.
stinat duvar rengi: stinat duvarnn rengini ve tarama tipini tklandnda alan pencereden sein.
izgi tipi: Listeden istinat duvarnn planda grnen izgi tipini belirleyin.
Materyal: Renderda kullanlmak zere elaman dokusu sein. Doku seilmezse, renderda istinat
duvarnn kendi rengi kullanlr.
Gerek doku uzunluu: Doku uzunluu girilir. rnein; 1 birim girilirse seilen materyal dokusu
genilii 1 birim olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu
Kaklk: stinat duvarn nereden tanml olacan belirleyen seeneklerdir. stinat duvarn iki ucundaki
dm noktalarn birletiren sanal aks, bak ynne gre istinat duvarn st kenar ile akacaksa st,
alt kenar ile akacaksa alt, tam ortasndan geecekse orta seenei iaretlenir. Sanal kiri aks baka
bir hattan geecekse Tanml seenei iaretlenir ve alttaki veri giri kutucuuna, istinat duvarnn st
kenarna gre mesafe girilir.
Yap nem katsays: TDYe gre istinat duvar iin n grlen yap nem katsaysn giriniz.
379
Deprem azaltma katsays: TDYe gre istinat duvar iin deprem kuvveti hesabna kullanlacak azaltma
katsaysn giriniz.
Zemin birim hacim arl: stinat duvarnn oturduu zeminin birim hacim arln giriniz.
Zemin kayma direnci as: Zemin cinsine gre kayma direncei as deerini giriniz.
Zemin emniyet gerilmesi: Zemin cinsine gre zeminin tayabilcei en byk gerilme deerini giriniz.
Yatak kaysays: Zemin cinsine gre zeminin yatak katsays deerini giriniz.
Sursaj yk (aktif taraf): Varsa aktif taraftaki sursarj yk deerini giriniz.
Srtnme katsays: Zemin cinsine gre zeminin srtnme katsays deerini veriniz.
Statik materyal: stinat duvar hesap ve betonarmesinde kullanlacak betonarme malzemeyi listeden
sein.
Sonlu eleman genilii: Kabuk hesabnda kullanlmak zere programn seebilecei en byk sonlu
eleman genilii deerini verin.
Deprem blgesi: stinat duvarnn ina edilecei blge gre bir seim yapnz. Program etki yer ivmesini
bu seime gre otomatik alacaktr.
1.Deprem Blgesi Ao=0.40
Tanml Ao: Deprem ynetmeliinde deprem blgelerine gre belirtilen etkin yer ivmesi katsays
yerine kendi belirlediiniz deeri kullanmak iin bu satr iaretleyin ve kendi Ao deerini olarak uygun
deeri verin.
Boyutlar Sekmesi:
Boyutlar: Diyalogta yanda gsterilen izime gre boyutlar programa verilir.
Taban dii: Taban dii olacaksa seenek iaretlenir ve taban dii boyutlar girilir.
Zemin parametreleri: Aktif ve pasif taraftaki topran yksekliklerini ayarlayn. Ayrca aktif tarafta
bulunan topran istinat duvar ile yapt ay da tanmlayabilirsiniz. Aktif ve pasif taraftaki topran
yksekliklerini ayarlayn. Ayrca aktif tarafta bulunan topran istinat duvar ile yapt ay da
tanmlayabilirsiniz. Yaptnz deiikleri yandaki izimde annda izleyebilirsiniz.

380
malzemeyi tklayn.
Kullanm blmnde ;
iaretlenir.
381
stinat Duvar
Hacmi Malzeme tanmlanrken bulunan hacim
Bulunduu mod
stinat duvar yapdan bamszdr ve yapya herhangi bir etkisi aktarlmaz. Hem mimari hemde statik
moda herhangi bir katta tanmlanabilir.
stinat duvar izimi
stinat duvar
stinat duvar iki nokta tklanarak izilir ve ard ardna birden fazla nokta tklayarak srekli modta istinat
duvar izilebilir. stinat duvar izmeden nce ayarlarna girip, boyutlarn, statik hesaba ait parametleri
ve zemin ile ilgili seenekleri dzenlemek gerekir.
stinat duvar izmek iin;
Toolbardan stinat Duvar ikonunu tklayn. Alan toolbardan Ayarlar ikonunu tklayn.
382
stinat duvar ile ilgili seenekleri dzenleyin ve Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.
Fareyi uygun koordinata getirerek istinat duvarn 1. noktasn verin. 1. noktay tklamadan nce
space-bar tuuna basarak istinat duvarnn kakln ayarlayn.
Fareyi srekleyip, gerekirse koordinat kutusundan koordinat veya uzunluk bilgilerini vererek
2.noktas tklayn.
stinat duvar izimi srecekse, ayn ekilde 3. noktay verin ve konstrksyon tamamlannca ESC
tuuna basarak komutu bitirin.
stinat duvar statik hesaplar, izimi ve raporlar
stinat duvar analizi
stinat duvar herhangi bir proje ierisinde tanmlanabilir fakat istinat
duvarnn ereve sistemiyle fiziksel bir paylam yoktur. Etkiler
ereve sistemine aktarlmazlar.
stinat duvar analizini yapmak iin;
stinat duvar tanmlayn.
Toolbardan stinat Duvar Analizi butonunu tklayn.
stinat duvarn analizini yapm olacaksnz.
stinat duvar betonarme sonularnn incelenmesi
stinat duvar betonarme sonularn ekrandan incemek iin istinat duvar betonarme diyalogu
kullanlr.
Betonarme mens altnda bulunan stinat Duvar satrn tklayn.
stinat Duvar Betonarme diyalogu alacaktr.
Diyalogta istinat duvar ile ilgili varsa olumsuzluk durumlar gsterirlir.
Ayrca diyalogta, her bir istinat duvarnn analiz sonular, donatlar ve tahkikleri listelenir.
383
stinat duvar izimleri
stinat duvarna ait izimler, izim mens altndan hazrlanabilir.
izim mens altndan stinat Duvar Almlar satrn tklayn.
Tamam butonunu tkladnzda istinat duvar izimi oluturulacaktr.

stinat duvar raporlar
stinat duvarna ait hesap kts raporlar, Rapor mens altnda alnabilir.
Rapor mens altndan stinat Duvar satrn tklayn.
Rapor program alacak ve sistemde analizini yaptnz istinat duvarlarna ait bilgiler baslacaktr.
384
Kuyu temel
Kuyu temel izim yardmclar
Kuyu temel toolbar
iz/Objeler/Kuyu Temel satr veya toolbardan Kuyu Temel ikonu tklandnda stinat Duvar toolbar
ekrana gelir. stinat temel toolbarnda kuyu temel tanm iin gerekli komut bulunur.

stinat Duvar ikonu. stinat duvar izer.
Kuyu Temel ikonu. Kuyu temel tanmlar.
Simetri X ikonu. izilen elemann simetrisini alr.
Kaklk ikonu. stinat duvarnn bak ynne gre alttan, stten, ortadan tanmlamak iin kullanlr.
Ayn ilem klavyeden boluk tuuna baslarak da yaplabilir.
Ayarlar ikonu. stinat duvar tanmlamadan nce geometrik ve statik parametrelerini dzenler.
Kuyu temel klavye destei
Kuyu temel izme annda klaveyden boluk (space - bar) tuuna ve 2ye baslrsa kuyu temel st, alt
veya ortadan izilerek temelin kakl deitirilir. 1tuu ise kuyu temelin simetrisini alr.
Kuyu temel ayarlar
Kuyu temelle ilgili ayarlar kuyu temel ayarlar diyalogunda yaplr. izilecek kuyu temel varsaylan
ayarlarn bu diyalogtan alr. Mevcut (izilmi) kuyu temelin ayarlar ayca obje zellikleri ile deitirilir.
Kuyu temel ayarlarna girmek iin;
Toolbardan Kuyu Temel ikonunu tkladktan sonra alan Kuyu Temel toolbarndan Ayarlar
ikonunu tklayn.
Kuyu Temel Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
385
Yaptnz ayarlar bundan sonra izeceiniz kuyu temeller iin geerli olacaktr.
Mevcut kuyu temellerin ayarlarn deitirmek iin:
nce ayarlarn deitirmek istediiniz kuyu temelleri fare ile zerlerine tklayarak sein.
Alan kuyu temel ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn ve tamam butonunu tklayp
diyalogdan kn.
Yaptnz deiiklikler setiiniz kuyu temellere uygulanacaktr.
Kuyu Temel Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar, Boyutlar ve leri Ayarlar olmak zere sekme
bulunur. Bu sekmeler zerinde yer alan parametreler aada aklanmtr.
Genel Ayarlar sekmesi.
Kuyu temel ad. Kuyu temelin metrajda ve raporda grnecek addr.
386
Aktif tarama: Kuyu temelin tarama eklidir. Tarama kutucuu tklandnda alan pencereden uygun
tarama tipi seilir.
Renk: Kuyu temelin planda ve 3 boyutlu modelde grnen rengidir. Renk kutucuu tklandnda
alan pencereden uygun renk seilir.
izgi tipi. Tklandnda alan listeden kuyu temel planda grnen izgisinin izgi tipi seilir.
Materyal: Kat modelde kullanlmak zere elaman dokusu sein. Doku seilmezse, kat modelde kuyu
temelin kendi rengi kullanlr.
Gerek doku uzunluu : Doku uzunluu girilir. rnein; uzunluk 1 metre girilirse seilen materyal
dokusu genilii 1 metre olarak alnr ve seilen obje zerine kaplanr. Dokunun kare eklinde olduu
Kaklk: Kuyu temelin nereden tanml olacan belirleyen seeneklerdir. Kuyu temelin iki ucundaki
dm noktalarn birletiren sanal aks, bak ynne gre kuyu temelin st kenar ile akacaksa st,
alt kenar ile akacaksa alt, tam ortasndan geecekse orta seenei iaretlenir. Sanal temel aks
baka bir hattan geecekse Tanml seenei iaretlenir ve alttaki veri giri kutucuuna, kuyu temelin
st kenarna gre mesafe girilir.
Yap nem katsays : TDY'e gre kuyu temel iin n grlen yap nem katsays girilir.
Deprem azaltma katsays : TDY'e gre kuyu temel iin deprem kuvveti hesabna kullanlacak azaltma
katsays girilir.
Zemin birim hacim arl : Kuyu temelin inaa edilecei zeminin birim hacim arl girilir.
Zemin kayma direnci as : Kuyu temelin inaa edilecei zeminin kayma direnci as deeri girilir.
Zemin emniyet gerilmesi : Kuyu temelin inaa edilecei zeminin zemin emniyet deeri girilir.
Sursaj yk(aktif taraf) : Aktif taraf sursaj yk girilir.
Srtnme katsays : Kuyu temelin inaa edilecei zeminin cinsine gre srtnme katsays deeri girilir.
Kohezyon : Zemin trne gre zeminin kohezyon deerini verin.
Statik materyal : Kuyu temel hesap ve betonarmesinde kullanlacak betonarme malzemeyi listeden
seilir.
Sonlu eleman genilii : Kabuk hesabnda kullanlmak zere programn seebilecei en byk sonlu
eleman genilii deerini verin.
Deprem blgesi: Kuyu temelin ina edilecei blge gre bir seim yapnz. Program etki yer ivmesini
bu seime gre otomatik alacaktr.
387
Tanml Ao: Deprem ynetmeliinde deprem blgelerine gre belirtilen etkin yer ivmesi katsays
yerine kendi belirlediiniz deeri kullanmak iin bu satr iaretleyin ve kendi Ao deerini olarak uygun
deeri verin.
Temel ile zemin arasndaki srtnmeyi ihmal et : aretlenirse zemin ile duvar arasnda oluan srtnme
durumu ihmal edilir.
Hesaplanm srtnme as deerini kullan : Srtnme as deerini girin veya hesapla bulunan deerini
kullann.
Kullanc tanml srtnme as : Srtnme as deerini girin veya hesapla bulunan deerini kullann.
Negatif zemin gerilmesi kontrol yap : aretlenirse hesap sonucunda negatif zemin gerilme olumas
halinde program kullancy uyarr. aretlenmezse negatif zemin gerilmesi hali ihmal edilir.
Yk kombinasyonu kontrol yap : TS 500 de verilen yk kombinasyonlar ayn zamanda koruyucu ve
devirici kuvvetlerin dengesi anlamna gelir. Kombinasyonlarn Bu dengeyi salamas istendii takdirde
bu kontroller yaptrlmaldr.
Kombinasyonlar :
0.9G + 1.6Hs (depremsiz) ve 0.9G + Hs + Hd (depremli)
G : Dey itki
Hs : Statik yatay itki
Hd : Dinamik yatay itki
Bu kombinasyonlara gre;
0.9 Mkoruyucu > 1.6 Mdevirici (depremsiz)
0.9Mkoruyucu > Mdevirici (depremli) kontrolleri vardr.
Ayn kontroller kaydrc kuvvetler iin de geerlidir. Seenek iaretlendiinde bu kontroller yaplr,
iaretlenmediinde kontroller yaplmaz.
388
Boyutlar Sekmesi
Temel genilii: Kuyu temelin genilii girilir.
Temel ykseklii : Kuyu temelin ykseklii girilir.
Kot : Kuyu temelin taban kotunu verin. Sfr deeri ile kuyu temel, global koordinat sisteminde z
ekseninde sfr noktasndadr.
Seviye says: Kuyu temelde kademe(seviye) saysn verin Vereceiniz sayya gre altta genilik
bilgilerini dzenleyin.
Seviye ykseklikleri: Her bir seviyenin ykseklik deerleri girilir.
Zemin ykseklii: Kuyu temelin toprak tarafnda kalan dolgu (zemin yksekii) verilir. Girilen deeri,
yandaki ekilde izleyebilirsiniz.
malzemeyi tklayn.
Yap Bileenleri Sekmesi diyalogunda bulunan parametreler unlardr:
Kullanm blmnde ;
389
iaretlenir.
Oranla listesinde kuyu temel objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr:
Kuyu Temel
Hacmi Malzeme tanmlanrken bulunan hacim
390
Bulunduu mod
Kuyu temel yapdan bamszdr ve yapya herhangi bir etkisi aktarlmaz. Hem mimari hemde statik
moda herhangi bir katta tanmlanabilir.
Kuyu temel izimi
Kuyu temel izimi
Kuyu temel iki nokta tklanarak izilir ve ard ardna birden fazla nokta tklayarak srekli modta kuyu
temel izilebilir. Kuyu temel izmeden nce ayarlarna girip, boyutlarn, statik hesaba ait parametleri
ve zemin ile ilgili seenekleri dzenlemek gerekir.
Kuyu temel izmek iin;
Toolbardan kuyu temel ikonunu tklayn. Alan toolbardan Ayarlar ikonunu tklayn. Kuyu temel
ile ilgili seenekleri dzenleyin ve Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.
Fareyi uygun koordinata getirerek kuyu temelin 1. noktasn verin. 1. noktay tklamadan nce
boluk (space-bar) tuuna basarak kuyu temelin kakln ayarlayn.
Fareyi srekleyip, gerekirse koordinat kutusundan koordinat veya uzunluk bilgilerini vererek
2.noktas tklayn.
Kuyu temel izimi srecekse, ayn ekilde 3. noktay verin ve konstrksyon tamamlannca ESC
tuuna basarak komutu bitirin.
Kuyu temel statik hesaplar, izimi ve raporlar
Kuyu temel analizi
Kuyu temel herhangi bir proje ierisinde tanmlanabilir fakat kuyu temellerin ereve sistemiyle
fiziksel bir paylam yoktur. Etkiler ereve sistemine aktarlmazlar.
Kuyu temel analizini yapmak iin;
Kuyu temel tanmlayn.
Toolbardan Kuyu Temel Analizi butonunu tklayn.
Kuyu temel analizini yapm olacaksnz.
391
Kuyu temel betonarme sonularnn incelenmesi
Kuyu temel betonarme sonularn ekrandan incemek iin istinat duvar betonarme diyalogu kullanlr.
Betonarme mens altnda bulunan Kuyu Temel satrn tklayn.
Kuyu Temel Betonarme diyalogu alacaktr.
Diyalogta kuyu temel ile ilgili varsa olumsuzluk durumlar gsterirlir.
Ayrca diyalogta, her bir kuyu temelin analiz sonular, donatlar ve tahkikleri listelenir.
Kuyu temel izimleri
Kuyu temele ait izimler, izim mens altndan hazrlanabilir.
izim mens altndan Kuyu Temel izimleri satrn tklayn.
Tamam butonunu tkladnzda kuyu temel izimi oluturulacaktr.
Kuyu temel raporlar
Kuyu temellere hesap kts raporlar, Rapor mens altnda alnabilir.
Rapor mens altndan Kuyu Temel satrn tklayn.
Rapor program alacak ve sistemde analizini yaptnz kuyu temellere ait bilgiler baslacaktr.
392
Arazi
Arazi izim yardmclar
Arazi toolbar
Arazi toolbar, mimari plan modundayken Arazi ikonu tklannca alr. Arazi toolbar zerinde bulunan
yardmc ikonlar, arazi tanm iin kolaylk salar.

Arazi toolbar zerinde bulunan komutlar srasyla unlardr:
Arazi poligonu ikonu. Arazinin kenar izgilerini izerek bir ktle oluturur. kon tklandnda alan
rota toolbar sayesinde dz, erisel veya ok kenarl erisel kontur izmek mmkndr.
Kot noktas ikonu. Arazi zerinde tklanan noktada bir kot noktas oluturur ve ilgili kot deerini de
kot ls olarak ayrca gsterir.
Kot izgisi ikonu. Arazi zerinde izilen bir hat boyunca kot noktalar oluturur ve ilgili kot
deerlerini de kot lleri olarak ayrca gsterir.
Plato ikonu. Arazi zerinde plato oluturur.
Boluk ikonu. Arazide boluk aar.
Alt blge ikonu. Arazi de alt blge tanmlar.
Arazi ve alt blgeleri se ikonu. Araziyi ve ona bal olan tm objeleri seer.
Araziden kot al ikonu. Plato tanmlarken verilen noktalarn kotlarn arazi kotlarndan otomatik
alnmas salar.
Kot kutucuu. Arazi tanmlarken kot deeri bu kutucua girilir.
Ayarlar ikonu. Arazi objesinin ayarlarn yapar.
Arazi ayarlar
Arazi ile ilgili parametreler arazi ayarlar diyalogunda verilir.
Mimari plan modunda Ayarlar/Obje Ayarlar/Arazi Ayarlar satrn veya toolbardan Arazi ikonunu
393
tkladktan sonra alan yardmc toolbardan Ayarlar ikonunu tklayn. Arazi Ayarlar diyalogu ekrana
gelecektir.
Bu diyalogta grsel veya saysal eitli ayarlar yapn ve Tamam butonunu tklayarak diyalogu
kapatn.
Yaptnz ayarlar izeceiniz Arazi iin geerli olacaktr. Mevcut (izilmi) arazinin ayarlarn
deitirmek iin:
Fare imlecini zerinde deiiklik yapmak istediiniz arazi zerine srkleyin ve farenin sol tuunu
tklayarak araziyi sein.
Alan arazi ayarlar diyalogunda yapmak istediiniz deiiklikleri yapn.
Tamam butonunu tklayp diyalogu kapattnzda, verilen ayarlarn uyguland grlecektir.
Arazi Ayarlar diyalogundaki yer alan parametre ve deikenlerin aklamalar aada verilmitir.
Arazi detaylandrmas: Arazinin detay dzeyini belirleyen gstergedir. Soldan sa doru ekilen ibre ile
daha detayl bir arazi izimi olutursunuz. breyi, bilgisayarnzn donanm gcne gre en optimum
performans verecek bir dzeye getirebilirsiniz.
Arazi poligonu izgilerini kot izgileri olarak kullan : Ykseltisi farkl dm noktalar arasnda kalan
arazi izgilerinin eimlerini dorusallatrr.
Renk ve izgi Tipleri Sekmesi
Srasyla arazi poligonu, kot noktas, kot hatt, Plato, Boluk ve Alt Blge elemanlarnn renk ve izgi
tipleri listeye tklayarak belirlenir.
Arazi Materyalleri Sekmesi
394
Materyaller : Srasyla Arazi, Kesim Materyali, Zemin elemanlarnn materyal tipi tklandnda alan
listeden seilir.
Gerek doku uzunluu : Doku uzunluu girilir. rnein; 1 metre girilirse seilen materyal dokusu
A: Dokunun asn verilir. A deeri ile dokunun asn dzleminin ynne gre ayarlayabilirsiniz.
Alt Materyaller Sekmesi
Materyaller : Srasyla Plato, Boluk, Boluk Ksm, Alt Blge elemanlarnn materyal tipi tklandnda
alan listeden seilir.
A: Dokunun asn verilir. A deeri ile dokunun asn dzleminin ynne gre ayarlayabilirsiniz.
llendirme Sekmesi
Yaz dx : Kesit kot yazsnn kesit izgisi zerindeki yerini belirleyen x koordinatdr.
Yaz dy : Kesit kot yazsnn kesit izgisi zerindeki yerini belirleyen y koordinatdr.
Yaz ykseklii : Kot yazsnn yaz yksekliidir.
A: Kot yazsnn asdr.
Yaz tipi kutucuu : Tklandnda yaz tipi diyalagu alr. Diyalogta kot yazsnn yaz tipi seilir.
Kot gsterim ekli : Kot pozitif deerinin gsterim eklini sein.
Renkler : Kot yazs ve izgisinin renkleri ayarlanr. Ayrca kutucuk shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili
rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Burada girilen kalem kalnlk deeri sadece pskrtmeli ploterlarda
kullanlr.
Birimler:
1/2
395
byklkte gsterilir.
eklinde gsterir.
Bulunduu mod
Arazi objesi Mimari Plan modunda yer alr. Kalp Plan modunda iken araziler planda gzkmez.. Arazi
objesinin izim ve ayar komutlar kalp plan modunda iken inaktif durumda olduklarndan, arazi
izmek iin Shift + Tab tuuna baslarak Mimari Plan moduna geilmelidir.
Arazi izimi
Arazi
Arazi tanmlamak iin nce mimari moda geilir, mimari modunda arazi ikonu aktif hale gelir.
Arazi izmek iin;
396
Kalp plan modundaysanz toolbardan Mimari Plan / Kalp Plan ikonunu tklayn.
Toolbardan arazi ikonunu tklayn. Ekranda arazi toolbarnn yannda Rota Blmleri isimli bir
toolbar daha grnecektir.
Rota Blmleri toolbarnda dz, dairesel ve ok kenarl erisel kontur izmek iin kulanlan ikonlar
bulunur. Arazi tanmlarken ihtiyaca gre bu ikonlar kullanlr.
Arazinin kelerini izim ekrannda srasyla tklayn. Tklama ilemi annda toolbarda bulunan Kot
kutucuuna tkladnz noktann kotunu yazn.
Arazinin konturunu tanmlayp, baladnz noktaya geldiinizde program Arazi komutunu
bitirecek ve ayn zamanda Arazi objesi de oluturulmu olacaktr.
Kot Noktas
Arazi zerinde tklanan noktada bir kot noktas oluturur ve o noktann kot deerini de kot ls
olarak ayrca gsterir. Gerekli olduu durumlarda kot noktasnn zeliklerine girilerek o noktann hem
koordinatlar hem de kot deeri deitirilebilir.
Toolbardan Arazi ikonunu tklayn.
Alan Arazi toolbarndan Kot Noktas ikonunu tklayn. Kot kutucuuna noktann kotunu yazn.
Arazi zerinde bir nokta tklayn.
Kot noktas oluacaktr.
Tanmlanm kot noktasnn koordinatlarn, kotunu ve dier zelliklerini ayarlamak iin;
Kot noktasn sein.
397
Kot Noktas diyalogu alacaktr.
Bu diyalogta, nokta numaras, koordinatlar, kot, izgi tipi vb kot noktasnn zellikleri
bulunmaktadr.
Deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.
Kot izgisi
Arazi zerinde izilen bir hat boyunca kot noktalar oluturur ve ilgili kot deerlerini de kot lleri
olarak ayrca gsterir. Gerekli olduu durumlarda kot izgisinin zeliklerine girilerek hattn hem
koordinatlar hem de kot deerleri deitirilebilir.
Alan Arazi toolbarndan Kot izgisi ikonunu tklayn.
Kot izgisi tklandnda alan Rota Blmleri toolbarnda dz, dairesel ve ok kenarl erisel hat
izmek iin kullanlan ikonlar bulunur. Duruma gre uygun ikonu tklayn.
Arazi zerinde bir noktalar tklayn. Noktalarn verirken Kot kutucuuna noktalarn kotlarn
yazn.
Kot izgisi oluacaktr.
Tanmlanm kot izgisinin koordinatlarn, kotunu ve dier zelliklerini ayarlamak iin;
Kot izgisini sein.
Kot Deiiklii diyalogu alacaktr.
Bu diyalogta, nokta numaras, koordinatlar, kot, izgi tipi vb kot noktasnn zellikleri
bulunmaktadr.
Deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.
Plato
Plato arazi zerinde belirli kotlarda dzlkler tanmlar.
398
Toolbardan Arazi ikonunu tklayn. Alan arazi toolbarnda Plato ikonunu tklayn.
Ayrca ekranda arazi toolbarnn yannda Rota Blmleri isimli bir toolbar daha grnecektir.
bulunur. Plato tanmlarken ihtiyaca gre bu ikonlar kullanlr.
Fareyi daha nce tanmladnz arazinin stne getirin.
Platonun kelerini izim ekrannda srasyla tklayn. Tklama ilemi annda toolbarda bulunan Kot
kutucuuna tkladnz noktann kotunu yazn.
Platonun konturunu tanmlayp, baladnz noktaya geldiinizde ilem tamamlanm olacaktr.
Boluk (Arazi)
Tanml bir arazi veya arazi paras zerinde boluk aar.
Alan Arazi toolbarndan Boluk ikonunu tklayn.
Boluk tklandnda alan Rota Blmleri toolbarnda dz, dairesel ve ok kenarl erisel hat
izmek iin kullanlan ikonlar bulunur. Duruma gre uygun ikonu tklayn.
Arazi zerinde bir noktalar tklayn. Noktalarn verirken Kot kutucuuna noktalarn kotlarn
yazn.
Boluk oluacaktr.
Tanmlanm kot izgisinin koordinatlarn, kotunu ve dier zelliklerini ayarlamak iin;
Boluu sein.
Arazi Boluu diyalogu alacaktr.
Bu diyalogta, deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.

399
Alt blge
Alt Blge arazi zerinde arazi ekline uyan belirli yzeylerdir. Yol vb. elemanlar alt blge komutunu
kullanarak tanmlayabilirsiniz.
Toolbardan Arazi ikonunu tklayn. Alan arazi toolbarnda Alt Blge ikonunu tklayn.
Ayrca ekranda arazi toolbarnn yannda Rota Blmleri isimli bir toolbar daha grnecektir.
bulunur. Alt blge tanmlarken ihtiyaca gre bu ikonlar kullanlr.
Fareyi daha nce tanmladnz arazinin stne getirin.
Alt blge elemannn kelerini izim ekrannda srasyla tklayn.
Konturu tanmlayp, baladnz noktaya geldiinizde ilem tamamlanm olacaktr.
Arazi izim Teknikleri
Araziye kalnlk vermek
Arazi tanmlandktan sonra araziyi bir ktle olarak grebilmek ona kalnlk verebiliriz.

Araziyi tanmladktan sonra iaretleyin.
Toolbardan zellikler butonunu tklayn.
Araziyi ift tklayarak arazinin zelliklerine girin.
Alan diyalogta altta Zemin seeini iaretleyin.
Derinlik satr aktif hale gelecektir.
Derinlie arazi kalnlna uygun gelecek ekilde bir deer girin.
Ayn zamanda materyal ksmnda arazi iin uygun bulacanz bir materyal atayn.
Bu ilemden sonra arazi 3 boyut ekrannda bir ktle olarak grnecektir.
400
Arazi kotunu teleyerek deitirmek
Arazi izildiinde arazinin kotlar global taban kotlarna gre oluturulur. Bu durum arazi ayarlarnda
bulunanKot teleme satrnn sfr olup olmamasyla baldr.
Kot teleme deeri arazinin tm elerini global koordinat tabanna gre kotu teler. Bu deer sfr
verildiinde dm noktas kotlar global taban noktasna baz alnan yksekli deerlerini ifade eder.
Sfrdan farkl bir deer girildiinde kot deerleri girilen deer kadar rlatif telenir. rnein +5.00 m.
verilen teleme deeri sonunda, kotu +2.00 m olan ykselti deeri, +7.00; -1.00 olan ykselti deeri
ise +4.00 olarak hesaplanr.
Alan diyalogta altta Kot teleme satrna bir deer girin.
Uygun bir deer girin.
Arazi ve arazi elemanlarn zelliklerini deitirmek
izilmi bir arazinin zelikleri eleman ift tklandnda alan ayarlar diyalogunda deitirilir. Arazi
ierisinde plato, boluk, alt blge vb elemanlar tanmladka bu elemanlar sekme olarak arazi
ayarlarnda grnrler.
Ayrca her bir elemann kendi zellikleri kendisinin zelliklerine giriler deitirilebilir.
Bir arazi tanmlayn.
Araziyi sein ve sa klik zelikleri tklayn.
Arazi objesi alt elemanlarla birlikte ekrana gelecektir.
Arazi ve arazi elemanlarnn zelliklerinde bulunan deiken ve seeneklerin aklamalar unlardr:
Dm noktalarn kot deeri olarak dzenle : Araziyi oluturan tm noktalarn kot
deerlerini yan satrda girilen kot deerine getirir. Bu seenekle arazinin kotunu tek seferde
istediiniz dzeye getirebilirsiniz.
Kot deiiklii : Bu blmde araziyi oluturan noktalarnn listesi tablo olarak verilmitir. Tabloda
srasyla dm noktas numaralar, koordinatlar ve dm noktasnn etiketlendirme ayarlarnn
yaplaca bir seenek bulunur.
401
Nokta No : Arazinin ilgili dm noktasna verilen numaradr. Satr tklandnda, tklanan satra ait dm
noktas, yanda 3 boyutlu izleme ekrannda ayrca gsterilmektedir.
x : lgili satra ait dm noktasnn global koordinat takma gre verilen apsis bilgisidir.
y : lgili satra ait dm noktasnn global koordinat takma gre verilen ordinat bilgisidir.
z: lgili satra ait dm noktasnn global koordinat takma gre kotudur. Kot deerini girerek ilgili dm
noktasnn kotunu deitirebilirsiniz.
l : Arazi dm noktalarn gsteren etiket lsnn planda var olup olamayacan belirleyen
stundur. Tklandnda l ayarlar alr ve lye ait grsel seenekler dzenlenir.
Arazi detaylandrlmas: Arazinin detay dzeyini belirleyen gstergedir. Soldan sa doru ekilen ibre
ile daha detayl bir arazi izimi olutursunuz. breyi, dilgisayarnzn donanm gcne gre en optimum
performans verecek bir dzeye getirebilirsiniz.
Poligon kenarlarn kot izgileri olarak kullan : Ykseltisi farkl dm noktalar arasnda kalan arazi
izgilerinin eimlerini dorusallatrr.
Kot teleme : Global koordinat tabanna gre kotu teler. Bu deer sfr verildiinde dm noktas
kotlar global taban noktasna baz alnan yksekli deerlerini ifade eder. Sfrdan farkl bir deer
girildiinde kot deerleri girilen deer kadar rlatif telenir. rnein +5.00 m. verilen teleme deeri
sonunda, kotu +2.00 m olan ykselti deeri, +7.00; -1.00 olan ykselti deeri ise +4.00 olarak
hesaplanr.
izgi tipi : Arazi izgisinin planda grnen izgi tipini listeden sein.
Renk : Arazinin rengini tklandnda alacak olan renk paletinden sein.
Materyal : Arazinin materyal tipini listeden seebilirsiniz.
Kesim materyali : Arazi ile arazi boluu arasnda kalan kesitin materyalini listeden sein.
Zemin : Arazi objesiyle oluturulacak zeminin kalnl verilir.
E ykselti erileri ile arazi tanmlamak
Araziyi e ykselti erileri ile tanmlamak iin nce arazi komutu ile sfr kotunda arazi objesi
tanmlanr. Daha sonra Kot izgisi komutu kullanlarak e ykselti erileri izilir. Son aamada ise kot
izgilerinin zellliklerine girilerek e ykselti erilerinin kotlar alan diyalogta programa verilir.

402
Hafriyat hesab iin arazi paralarna hafriyat adm deeri vermek
Harfiyat hesab iin arazi ve arazi paralarna numara verilir. Numaras ayn olan arazi ve arazi
paralarnn harfiyatlar tek seferde toplam deer olarak, ayr ayr numalandrlan arazi veya arazi
paralarnn harfiyatlar ise ayr bir kalemler olarak hesaplanr ve gsterillir.
Alan diyalogta her bir para iin ayrca gsterilen Hafriyat Adm satrna deer verin.
Ayn deerde olan paralar ayn kalemnde farkl deerde olan paralar ayr bir kalemde hafriyat
hesabna dahil edileceklerdir. rnein arazi iin kendi iinde bir adm deeri ( rnein 1), tm
platolar kendi iinde bir adm (rnein 2) deeri, boluklar kendi iinde bir adm deeri(rnein
3), alt blgeler kendi iinde bir adm deeri(rnein 4) verebilir, hafriyat hesabnda bu ksmlar
ayr satrlar olarak izleme olanan kullanabilirisiniz.Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.
Hafriyat hesab
Arazi tanmlandktan sonra hafriyat hesab arazi objenin hafriyat sekmesinde yaplr.
ncelikle hafriyat hesab iin razi ve arazi paralarna numara verilir. Numaras ayn olan arazi ve arazi
paralarnn harfiyatlar tek seferde toplam deer olarak, ayr ayr numalandrlan arazi veya arazi
paralarnn harfiyatlar ise ayr bir kalemler olarak hesaplanr ve gsterillir.
Alan diyalogta her bir para iin ayrca gsterilen Hafriyat Adm satrna deer verin.
Ayn deerde olan paralar ayn kalemnde farkl deerde olan paralar ayr bir kalemde hafriyat
hesabna dahil edileceklerdir. rnein arazi iin kendi iinde bir adm deeri ( rnein 1), tm
platolar kendi iinde bir adm (rnein 2) deeri, boluklar kendi iinde bir adm deeri(rnein
3), alt blgeler kendi iinde bir adm deeri(rnein 4) verebilir, hafriyat hesabnda bu ksmlar
ayr satrlar olarak izleme olanan kullanabilirisiniz.Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.
Bu ilemden sonra Hafriyat sekmesinde Hafriyat seenei iaretlenerek hafriyat hesab yaplr.
Alan diyalogta Hafriyat sekmesini tklayn.
Hafriyat sekmesin Hafriyat satrn iaretleyin.
Diyalogta tabloda hafriyat deerleri grlecektir.
Harfiyat hesab sonucunda "negatif toplam " hafriyat sonucunda araziden karlan toprak
403
miktarn, pozitif toplam ise dolgu miktarn gsterir.
Arazi kot lleri ve ayarlar
Arazi tanmlandktan sonra arazi dm noktlarnda arazi kotlar gsterilir. Arazi kotlarnn
gsterilmesi veya gsterilmemesi seenee bal olmasnn yannda kotun ekli, kot izgisi ve yazsnn
rengi gibi grsel ayarlar arazi diyalogunda l sekmesinde ayarlanr.
Araziyi izmeden nce l zelliklerini ayarlamak iin;
Alan Arazi toolbarnda Ayarlar butonunu tklayn.
llendirme sekpmesini tklayn.
Varsaylan ayarlarn dnda deitirmek istediiniz zellikleri ayarlayn.
Araziyi izdikten sonra l zelliklerini ayarlamak iin;
Alan diyalogta llendirme sekmesini tklayn.
Uygun grdnz deiiklikleri yapn.
404
Tarama
Tarama izim yardmclar
Tarama toolbar
Tarama toolbar, toolbardan Tarama ikonu tklannca ekrana gelir. zerinde tarama seeneklerine ve
tarama ayarlarna tek tklamada ulamay salayan ikonlar mevcuttur.

Tarama toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr:
Parametrik tarama ikonu. Parametrik tarama izmek iin tklanr.
Tanml tarama ikonu. Tanml tarama izmek iin tklanr.
Bitmap tarama ikonu. Bitmap tarama izmek iin tklanr.
Tarama boluu ikonu. Tarama objesinde boluk amak iin kullanlr.
Kullanc tanml tarama olutur ikonu. izilen ilkel objelerden tarama stili oluturur.
Tarama Ayarlar ikonu. Tklandnda Tarama Ayarlar diyalogu alr. Buradan tarama tipi seilir ve
taramalarla ilgili eitli parametrelere mdahale edilebilir.
Otomatik Tarama konu. Tarama objesini mahal, deme, duvar st deme zerine ve ayrca
izgilerle oluturulmu (dm noktalar birletirilmi) kapal alana taramay kenarlarn dolamadan
otomatik yerletirmek iin kullanlr.
Tarama Boluu Bul ikonu. Otomatik tarama modundayken alr. Baslyken aktiftir ya da basl
deilken aktif deildir. Aktifse, izgilerle oluturulmu i ie kapal iki alandan dtaki alana tarama
olutururken, iteki alan boluk olarak brakr.
Kenarlarda izgi iz ikonu. Basl ise tarama oluturulduunda tarama evresinde otomatik izgi
oluturur. Basl deilse tarama evresinde izgi oluturmaz.
Tarama ayarlar
Taramalarla ilgili parametreler Tarama Ayarlar diyalogunda yer alr. Tarama parametrelerine mdahale
etmek iin:
405
Ayarlar/Obje Ayarlar/Tarama Ayarlar satrn tklayn. Tarama Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Bu diyalogdan tarama tipi seimi yapabilir ya da eitli tarama parametrelerine mdahale
edebilirsiniz. stediiniz deiiklikleri yaptktan sonra Tamam butonunu tklayarak diyalogdan
kn.
Yaptnz ayarlar izeceiniz taramalar iin geerli olacaktr. Mevcut (izilmi) taramalarn ayarlarn
deitirmek iin:
Fare imlecini zerinde deiiklik yapmak istediiniz tarama zerine srkleyin ve farenin sol
Alan tarama ayarlar diyalogunda setiiniz tarama tipi ile ilgili yapmak istediiniz deiiklikleri
yapn.
Tamam butonunu tklayp diyalogu kapattnzda, seilen tarama zelliklerinin deitii
grlecektir.
Tarama Ayarlar diyalogundaki parametreler drt blm altnda toplanmtr. Bunlar Genel, Parametrik
Tarama, Tanml Tarama ve Bitmap tarama blmleridir. Her blm altndaki parametreler ilgili
tarama tipine, Genel blmndeki parametreler tm tarama tiplerine etki eder.
Genel:
Tarama As: Taramann as girilir (derece). Taramalar girilen eimde izilirler.
Ofset Mesafesi: Ofset mesafesi taramay tarifli snrlar dna tarmak ya da tanml snrlardan ieriye
ekmek iin kullanlr. rnein; mahal zerine tariflenen taramalar duvar sva izgilerini ap duvar
izgisine kadar izilirler. Ancak bu kutuya sva kalnl negatif olarak girilirse (rn. Sva kalnl 2.5 cm
ise 0.025), tarama izgileri sva izgisinde sona erecektir.
Tarama Rengi: Tarama rengini belirler. Renk kutucuu zerine farenin sol tuu ile tklanp basl
tutularak fare alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr.
Kutucuk seilen renge dnr ve taramalar bu renkle izilirler. Klavyeden shift tuuna baslarak renk
kutusu zerine farenin sol tuu ile tklanrsa bir diyalog alr. Buradan ilgili renk iin kalem kalnl
girilebilir (mm). Bu kalnlklar iziciden izim alnrken kullanlr.
Parametrik Tarama:
A: Parametrik taramada iki grup izgi vardr. Birinci grup izgiler her zaman yatay (0
o
) izilir. kinci
grup izgiler buraya girilen a deerine gre izilirler. A 90
o
derece olduu zaman, yatay ve dey
izgiler birbirleri ile dik kesitirilerek parametrik tarama oluturulur. A deitirilince tarama da bu
aya gre oluturulur.
406
Yatay Tarama Aral: Yatay tarama izgileri arasndaki mesafe (metre). Bu izgiler her zaman yatay
olarak izilir. Alar tarama as deitirilirse deiir.
Dikey Tarama Aral: Dikey tarama izgileri arasndaki mesafe (metre). Bu izgilerin yatay tarama
izgileri ile arasndaki a bu blmdeki a parametresi ile belirlenir.
Tanml Tarama:
Bu blmde tanml tarama ktphanesinde mevcut taramalarn bir listesi vardr. Listeden istenen
tarama farenin sol tuu ile tklanarak seilir. Sa tarafta seilen tarama grntlenir. Tanml tarama
ktphanesine yeni tarama tipleri eklenebilir. Bu ilem Programa Tanml Tarama Eklemek bal
altnda anlatlmtr.
Oran: Tanml taramann boyutunu ayarlamak iin kullanlr. 1 girilirse tarama zgn boyutlarnda
izilir. 1den kk deerler tarama boyutunu kltr, 1den byk deerler ise bytr.
Bitmap Tarama:
Arka plan rengi: Bitmap taramann arka plan rengi seilir. Renk kutucuu zerine farenin sol tuu ile
tklanp basl tutularak fare alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde
tu braklr. Kutucuk seilen renge dnr.
Tarama rnei zerine farenin sol tuu ile tklanrsa Tarama Seenekleri diyalogu alr. Buradaki
bitmap tarama seenekleri listesinden istenen tarama tipi farenin sol tuu ile tklanarak seilip Tamam
butonuna tklanarak, bitmap tarama tipi deitirilir.
Bulunduu mod
Tarama her iki modda da izilebilir. Mimari plan modunda izilen taramalar mimari plan modunda,
kalp plan modunda izilen taramalar da kalp plan modunda grntlenirler.
Tarama izimi
Parametrik tarama
Belli aralklarla izilen izgilerin kesitirilmesi ile oluturulan tarama tipidir. Tarama Ayarlar
diyalogunda, bu iki izginin arasndaki mesafe, kendi aralarndaki a ve taramann global as
ayarlanabilir.
Tarama ekilde yaplr:
Mahal zerine;
Mahal oluturun.
407
iz/Tarama/Parametrik Tarama satrn tklayn.
Toolbardan Otomatik Tarama ikonunu tklayn.
Mahal zerine tklayn. Tarama oluacaktr.
Serbest Tarama;
izim alannda farenin sol tuu ile tklayarak kapal bir poligon oluturun.
Poligonu kapattnzda tarama oluacaktr.
izgilerle oluturulmu kapal alana;
izgilerle kapal alan oluturun.
Kapal alan iinde bir yer tklayn. Tarama oluacaktr.
Tanml tarama
Kullanc tanml tarama, eitli tarama ekillerinin kullanc tarafndan tanmlanmasna olanak veren
taramadr. Programda kullanma hazr bir ok tanml tarama mevcuttur. Bu tarama tipleri tarama
ayarlar diyalogundan seilip kullanlabilir. Kullanc bu tarama ktphanesine yeni tarama tipleri de
ekleyebilir.
Tarama ekilde yaplr:
Mahal zerine;
Mahal oluturun.
iz/Tarama/Tanml Tarama satrn tklayn.
Serbest Tarama;
408
iz/Tarama/Tanml Tarama satrn tklayn.
Bitmap tarama
Bitmap taramay ekilde kullanabilirsiniz:
Mahal zerine;
Mahal oluturun.
iz/Tarama/Bitmap Tarama satrn tklayn.
Serbest Tarama iin;
iz/Tarama/Bitmap Tarama satrn tklayn.
409
Serbest bitmap taramay grn ya da planlar zerinde boyama malzemesi olarak kullanabilirsiniz.
Tarama ve arka plan renkleri ile eitli kombinasyonlar oluturup, birok renk tonu elde edebilirsiniz.
Bu ekilde olduka renkli avam projeleri elde edebilirsiniz.
Tarama Boluu
Tarama boluu komutu oluturulmu taramalar zerinde boluk amak iin kullanlr. Tarama
zerinde boluk amak iin:
Tarama oluturun.
iz//Tarama/Tarama Boluu satrn tklayn.
Fare imlecini boluk amak istediiniz tarama zerine getirin. Farenin sol tuu ile tarama zerine
tklamak suretiyle boluk poligonunu oluturun. Poligonu rahata izebilmek iin nceden akslarla
poligon snrlarn belirleyebilir, aks kesiimlerinde oluacak dm noktalar vastas ile boluk
poligonunu kolayca izebilirsiniz. lemi tamamladktan sonra akslar silebilirsiniz.
lem bittiinde taramada boluk alacaktr.
Tarama izim teknikleri
Obje taramalar
Duvar, kolon, panel vb. obje taramalar ilgili obje ayar diyaloglarndan seilir. Bu objeler bitmap tarama
ile taranrlar. Objelere tarama atamak iin:
Ayarlar/Obje Ayarlar mensnden ilgili obje ayarlarna girin.
Alan diyalogda Aktif Tarama kutusunun zerine farenin sol tuu ile tklayn.
Tarama seenekleri diyalogu ekrana gelecektir. Bu diyalogdan tarama tipi, tarama rengi ve zemin
rengi seebilirsiniz. lgili objelerin taramasz olmasn istiyorsanz bo tarama tipini sein.
Tamam butonunu tklayarak diyaloglarn ikisini de kapattnzda, bu aamadan sonra izeceiniz
bu tip objeler, yeni belirlediiniz tarama zellikleri ile izilecektir.
Bu taramalar izimlere de yansr. izimlerde tarama istenmiyorsa, tarama seeneklerinden bo
tarama tipi seilmelidir.
410
Mahal taramas, tarama - ktphane ilikisi
Mimari proje zerinde mahal taramas tek tklama ile yaplr. Mahal taramas iin her tarama tipi de
kullanlabilir (parametrik, tanml ve bitmap tarama). Mahal zerine tarama tanmlamak iin:
Mahal tanmayn, zerine ktphane objesi yerletirin.
iz Tarama/(Parametrik/Tanml/Bitmap)Tarama satrlarndan birini tklayn.
Fare imlecini taranmasn istediiniz mahal zerine srkleyin ve farenin sol tuunu tklayn.
Mahali tklayn. Mahal taranacak, bununla birlikte ktphane taranmayacaktr.
Tefriin taranmamas iin gerekli koul ise, tefriin direk mahal zerine tariflenmesi gereidir. Tefri
eleman nce ilgili mahal dna yerletirilir, daha sonra mahal zerine tanrsa, yaplacak tarama bu
tefri zerini de kaplar.
Mahal taramas, tarama - kap/pencere ilikisi
Mahal zerine tarama tanmlandnda, tarama objesi kapnn al ynn gsteren yaya denk gelirse,
tarama bu yayda otomatik temizlenir. Baka deyile, kapnn al yay taranmaz.
Duvarlarla kapal alan oluturun.
Mahal yerletirin.
Al yay mahal zerine denk gelecek ekilde, duvara kap yerletirin.
Fare imlecini taranmasn istediiniz mahal zerine srkleyin ve farenin sol tuunu tklayn.
Mahali tklayn.
Mahal taranacak, bununla beraber al yay taranmayacaktr.
Serbest tarama
Tarama serbest olarak hem 3B hem de 2B pencerelerde eitli amalar iin kullanlabilir. Serbest
tarama izmek iin:
411
Taramak istediiniz alann ke noktalarn farenin sol tuu ile tklayarak kapal bir poligon
oluturun.
Oluturulan kapal poligonun ii taranacaktr.
Serbest tarama kullanlarak kesitlerde dolgu malzemelerini gstermek, avam projelerinde cepheler ve
planlar zerinde boyamalar yapmak mmkndr. Ayn byklkte alanlarn tekrar taranmas
gerekiyorsa, her seferinde ayn poligonu tekrar oluturmak gerekmez. Klonla komutu kullanlarak
taramalar oaltlabilir:
Deitir/Klonla satrn tklayn.
Fare imlecini oaltmak istediiniz tarama zerine getirin ve farenin sol tuunu tklayn. Tarama
seilecektir.
Sol tuu tklayarak baz nokta belirleyin.
Fareyi srklediinizde, taramann sanal grnts fare imleci ile birlikte hareket edecektir.
stediiniz noktaya geldiinizde sol tuu tklayn.
Taramann bir kopyas oluacaktr.
Fareyi hareket ettirip sol tuu tklayarak istediiniz sayda kopya yaratabilirsiniz. lemi bitirmek
istediinizde klavyeden Esc tuuna basn.
Dier bir oaltma yntemi de Kopyala/Yaptr yntemidir:
Dzen/Kopyala satrn tklayn.
Farenin sol tuu ile kopyalanacak tarama zerine tklayn.
Sol tu ile referans nokta belirleyin (taramann uygun bir ke noktas olabilir). Tarama hafzaya
kopyaland.
Dzen/Yaptr satrn tklayn.
Fareyi izim alannda uygun noktaya srkleyin ve sol tuu tklayn. Kopyaladnz taramann
ayns ilgili noktaya izilecektir.
Farenin sa tuunu tklayn. Alan menden Son Komutu Tekrarla satrn tklayarak oaltma
412
ilemine devam edebilirsiniz.
Otomatik Tarama
Tarama objesini mahal, deme, duvar st deme zerine ve ayrca izgilerle oluturulmu (dm
noktalar birletirilmi) kapal alana yerletirmek iin tklanr.
Tarama toolbarndan Otomatik Tarama ikonunu tklayn.
Taramak istediiniz alan, mahali ve/veya demeyi tklayn.
Tarama oluturulacaktr.
Tarama boluu bul
Tarama Boluu Bul komutu, izgilerle oluturulmu i ie kapal iki alandan dtaki alana tarama
olutururken, iteki alan boluk olarak braklmas iin kullanlr.
rnek verecek olursak;
Drtgen izgi komutu ile drtgen eklinde bir kapal alan oluturun.
Tekrar drtgen izgi komutu ile, ilk izdiiniz drtgen izgi ierisinde kalacak ekilde, 2. bir kapal
alan oluturun. (Ksacas i ie gemi iki drtgen izgi oluturun).
iz Tarama/(Parametrik/Tanml/Bitmap)Tarama satrlardan birini tklayn.
Tarama toolbarndan Otomatik Tarama ikonunu tklayn.
Tarama toolbarnda Tarama Boluu Bul ikonunu basl deilse, tklayarak basl hale getirin.
Oluturduunuz i ie iki alandan d ile i alan arasnda kalan blgede herhangi bir nokta tklayn.
Program taramay iteki alan boluk brakarak oluturacaktr.
Tarama referans noktas tanmla
Tarama objesini yerletirdikten sonra, taramann dengeleme eklini deitirir. Tarama ilk yapldnda,
taramann dengelemesi tarama yaplan alann sol alt noktas referans alnarak yaplr. Tarama Referans
Noktas Tanmla komutu ile taramann referans noktasnn yeri deitirilir. Referans noktasn
deitirilen taramann da dengelemesi yeni tanmlanan referans noktasna gre yeniden oluur.
413
Tarama oluturun.
Deitir/Obje Edit/Tarama Referans Noktas Tanmla satrn tklayn.
Oluturduunuz taramay tklayarak sein.
Bu aamada taramann sol alt kesinde + ekil belirecektir. Bu ekil mevcut taramann
referans noktasn gsteren ekildir.
Herhangi bir nokta tklayn.
Tkladnz noktaya gre taramann referans noktas deiecek, tarama dengelemesi de otomatik
yenilenecektir.
Kesit taramalar
Kesitlerde, kesilen duvarlar, beton ksmlar ve atlar kullancnn seimine bal olarak otomatik olarak
taranrlar. Bu seim kesit ayarlar diyalogundan ilgili tarama seeneklerini iaretleyip, tarama tipi
seilerek yaplr. Kesit ayarlar diyalogu plan zerinde kesit hatt belirlenirken ekrana gelir. Bu
diyalogdaki Kesit sekmesinde kullanc, Duvarlar tara, Beton ksmlar tara ve atlar tara
seeneklerinden istediklerini iaretler. Kesit, yaplan seimlere gre oluturulur.
Kesitlerdeki dolgu malzemesi gsterimleri serbest tarama ile yaplabilir. iz/Tarama satr altndan
istenen tarama komut satr tklanr. Taranmas istenen alann ke noktalar farenin sol tuu ile
tklanarak kapal poligon oluturulur. Oluturulan kapal poligonun ii taranr.
Yaplan taramalar klonla ya da kopyala/yaptr komutlar kullanlarak oaltlabilir. Detayl bilgi iin
bkz. Serbest Tarama.
Taramann kullanlabilecei dier alanlar
Bitmap tarama, avam projesi izerken plan ve cephelerde boyama malzemesi olarak kullanlabilir.
Bitmap taramalarn, tarama ve zemin renkleri ile farkl kombinasyonlar yaplarak eitli renk tonlar
elde etmek mmkndr.
Kullanc Tanml Tarama Olutur
ideCAD Statik programndaki mevcut tanml taramalara yeni tarama tipleri eklemek iin aadaki
ilemler yaplr.
En basit anlamda herhangi bir izgiyi taramaya dntrebilirsiniz.
Bir izgi izin.
414
iz/Tarama/Kullanc Tanml Tarama Olutur satrn tklayn.
Oluturduumuz ekli sein ve farenin sa butonunu tklayn.
Tanml Tarama diyalogu alacaktr. Bu diyalogta oluturduumuz taramann ngrntsn
izleyebilirsiniz.
Tarama ad satrna bir ad yazn.
Kaydet butonunu tklayn.
Taramay Kaydet diyalogu alacaktr. Bu diyalogta Hatch klasrne Dosya ad satrna bir dosya
ad vererek taramay diske kayt edin.
Ayarlar/Obje Ayarlar/Tarama Ayarlar diyalogunda oluturduunuz taramay bulabilirsiniz.
Daha detayl bir rnek verecek olursak:
Taramann tipik eklini belirleyen izimi izgilerle oluturacaz. Oluturacamz eklin genilii
ve ykseklii ayn olmas tercih edilebilir. Kare eklinde izilmeyen tipik eklin kullanlmas
sonucunda, taramada boluklar oluacaktr. Taramada boluklar olumas istenmiyorsa, tarama
tipinin boyutlarn ayn yaplmas tercih edilmelidir. Tipik tarama eklimiz rnein 50x50 cm
boyutunda drtgen + (art) ve evresinde ember olan bir ekil olsun.
Toolbardan Srekli izgi ikonunu tklayn.
Klavyeden x tuuna basn, sfra basn, enter tuuna basn.
Klavyeden y tuuna basn, sfra basn, enter tuuna basn.
izim alann tklayn. izginin ilk noktas orijin noktasnda oluacaktr.
Klavyeden x tuuna basn, 50 cm deerine karlk gelen deeri yazn (metre ile alyorsanz 0.50
vs) enter tuuna basn.
Klavyeden y tuuna basn, sfra basn, enter tuuna basn.
izim alann tklayn. izginin ikinci noktas oluacaktr. ESC tuu ile moddan kn.
Toolbardan tekrar Srekli izgi ikonunu tklayn.
Klavyeden x tuuna basn, 25 cm deerine karlk gelen deeri yazn enter tuuna basn.
Klavyeden y tuuna basn, -25 cm deerine karlk gelen deeri yazn enter tuuna basn.
izim alann tklayn. izginin ilk noktas oluacaktr.
415
Klavyeden x tuuna basn, 25 cm deerine karlk gelen deeri yazn, enter tuuna basn.
Klavyeden y tuuna basn, 25 cm deerine karlk gelen deeri yazn, enter tuuna basn.
izim alann tklayn. izginin ikinci noktas oluacaktr. ESC tuu ile moddan kn.
Toolbardan tekrar Srekli izgi ikonunu tklayn.
ember ikonunu tklayn
Klavyeden x tuuna basn, 25 cm deerine karlk gelen deeri yazn enter tuuna basn.
Klavyeden y tuuna basn, sfr yazn, enter tuuna basn.
izim alann tklayn. emberin merkezini belirlemi olacaksnz.
Klavyeden L tuuna basn, 25 cm deerine karlk gelen deeri yazn, enter tuuna basn.
izim alann tklayn. Bu ekilde + ve evresinde ember olan ekil olumu olacaktr.
ESC tuu ile moddan kn.
iz/Tarama/Kullanc Tanml Tarama Olutur satrn tklayn.
Oluturduumuz ekli sein.
Farenin sa butonunu tklayn.
Tanml Tarama diyalogu alacaktr. Bu diyalogda oluturduumuz taramann n grntsn
izleyebilirsiniz.
Tarama ad satrna bir ad yazn.
Kaydet butonunu tklayn.
Taramay Kaydet diyalogu alacaktr. Bu diyalogda Hatch klasrne Dosya ad satrna bir dosya
ad vererek taramay diske kayt edin.
Ayarlar/Obje Ayarlar/Tarama Ayarlar diyalogunda oluturduunuz taramay bulabilirsiniz.
Tanml tarama dosyasnn ierii
ideCAD Statik programndaki mevcut tanml taramalara makro ile yeni tarama tipleri eklemek de
mmkndr. Bu blmde bu ilemin nasl yaplaca bir rnekle anlatlacaktr.
416
Taramann kat zerinde tasarlanmas
Tanmlanacak taramann ncelikle kat zerinde tasarlanmasnda fayda vardr.
ideCAD Statik programnda tarama birim kare iine tariflenen karakteristik izgilerden oluur. Tarama
yaplan alana bu birim kareler srekli olarak yerletirilir ve tarama ortaya kar. Bu yzden,
oluturulmak istenen taramann karakteristik (tekrarlanan) ksm 1x1 kare iine izilmeli ve karenin sol
alt kesi orijin (0,0) noktas kabul edilerek izgilerin u noktas koordinatlar bu orijine gre
belirlenmelidir.
rnein, aada grlen tarama tipini programa ekleyelim.

Aada ekilde grld gibi taramann tekrarlayan ksm, birim kare iine izilir ve izgilerin
koordinat noktalar belirlenir.

Taramann makro olarak yazlmas
Bundan sonraki aama taramann makro olarak yazlmasdr. Bu ilem iin herhangi bir kelime ilemci
programn kullanabilirsiniz. Windows paketlerindeki Not Defteri (Notepad) program bu i iin
uygundur. Balat mens, Programlar\Donatlar altndan Not Defteri programn altrn.
Kolaylk olmas amac ile Programklasr\Hatch klasr altndan mevcut bir *.sty dosyasn ap,
zerinde gerekli deiiklikleri yaparak taramay eklemek daha uygun olacaktr.
Her tarama dosyasnn banda deimeyen balk satr yer alr.
417
IDEMIMAR_HATCH_FILE
kinci satr, tarama iin sizin vereceiniz isimdir. stediiniz ismi verebilirsiniz.
TARAMA1
Takip eden iki satrda varsaylan lek yazlr. Bu deer, ideCAD Statik program ierisinde, tarama
ayarlar diyalogundan deitirilebilir.
DEFAULT_SCALE
1
Bundan sonraki satrlarda izgiler tariflenir. Birinci satr izgi tanmlamas, takip eden nmerik satrlar
da srasyla izginin birinci ve ikinci noktalarnn x ve y koordinatlardr.
LINE
0.5
0
0.5
0.2
Her izgi iin ayn ilem tekrarlanr ve makro yazma ilemi tamamlanr.
Yukarda koordinatlar verilen taramann makrosu aada verilmitir.
IDEMIMAR_HATCH_FILE
TARAMA1
DEFAULT_SCALE
1
LINE
0.5
0
0.5
418
0.2
LINE
0
0.5
0.2
0.5
LINE
0.5
0.8
0.5
1
LINE
0.8
0.5
1
0.5
LINE
0.2
0.8
0.8
0.8
LINE
0.2
419
0.2
0.8
0.2
LINE
0.2
0.2
0.2
0.8
LINE
0.8
0.2
0.8
0.8
Bu dosyay Tarama1.sty ismini verin ve ideyap \ Hatch klasr altna kaydedin. Bylece tarama
programa eklenmi oldu.
ideCAD Statik programn altrn. Ayarlar/Obje Ayarlar/Tarama Ayarlar satrn tklayn. Tarama
Ayarlar diyalogu alacaktr. Tanmladnz taramay, Tanml Tarama ksmnda Tarama1.sty dosya
ad ile bulacaksnz.
Ayn karakteristik (tekrarlanan) taramay oluturan izgileri 0.5 x 0.5 kare iine izip koordinatlarn
buna gre belirlemi olsaydk (yukarda verilen makrodaki koordinat deerlerini ikiye blp girseydik)
elde edeceimiz tarama tipi aadaki gibi olacakt.

420
Bunun anlam, eer tarama birim kare zerinde tariflenirse, aralarda boluk olmaz. Aralara boluk
braklmas isteniyorsa, tarama birimden daha kk bir kare zerinde tariflenmelidir.
llendirme
llendirme izim yardmclar
llendirme toolbar
llendirme ikonu tklandnda llendirme Toolbar da ekrana gelir. Toolbar zerinde sk kullanlan
llendirme komutlarna tek tklamada ulam salayan ikonlar bulunur.

llendirme toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr:
D llendirme ikonu. Tklandnda d llendirme komutu alr. D ller akll llerdir.
llendirilen duvarlar zerinde yaplacak herhangi bir deiiklik annda llere yansr.
llendirme ikonu. Tklandnda i llendirme komutu alr. ller de akll llerdir.
Yaplan deiikliklerde annda gncellenirler.
Serbest llendirme ikonu. Tklandnda serbest llendirme komutu alr.
Kesiim llendirme ikonu. Tklandnda kesiim llendirme komutu alr
Etiket ikonu. Etiket komutunu altrr. llendirme etiketi izilir.
Kot llendirme ikonu. Kot lleri akll llerdir. Mahal ve duvarlar zerine yerletirilen kotlar,
duvar, mahal kot ve yksekliklerinin deitirilmesi durumunda otomatik olarak gncellenirler.
Kesit Kot ikonu. Kesit Kot komutu, kesit ve grn pencerelerinde kot llendirme yapmak iin
kullanlr. Sadece 2B izim pencerelerinde aktiftir. llendirme konumu deitirildiinde otomatik
olarak gncellenir.
A llendirme ikonu. ki obje arasnda kalan ay llendirir.
ap llendirme ikonu. Daire veya yay ve yay veya daire aksla izilmi objeleri ap ya da arap
olarak llendirir.
llendirme Ayarlar ikonu. Tklandnda hangi llendirme tipi aktif ise (i, d, kesiim vs.) o
llendirme ile ilgili parametrelerin bulunduu llendirme ayarlar diyalogunu aar.
421
llendirme Ayarlar
llendirme Ayarlar diyalogundaki parametreler, d ve serbest llendirme ile ilgili parametrelerdir.
llendirme Ayarlar diyaloguna girip llendirme parametrelerini deitirmek iin:
Ayarlar/llendirme/llendirme Ayarlar satrn tklayn. llendirme Ayarlar diyalogu ekrana
gelecektir.
Gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.
Yaplan deiiklikler bundan sonra izilecek serbest ya da d llendirmelerde geerli olacaktr.
Mevcut (izilmi) serbest ya da d llendirmenin ayarlarnda deiiklik yapmak iin:
lgili llendirmeyi farenin sol tuu ile zerine tklayarak sein.
Alan menden zellikler satrn farenin sol tuu ile tklayn.
llendirme Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam
butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaplan deiiklikler llere yansyacaktr.
llendirme Ayarlar diyalogunda yer alan parametreler aada aklanmtr:

llendirme Ayarlar:
422
Yaz: Bu blmde yaz ykseklii, yaznn izgiden yatay, dey mesafeleri ilgili kutulara girilir. Yaz tipi
butonu tklanrsa Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan llendirme yaz tipi ve zellikleri
ayarlanr.
Renkler: Bu blmde llendirme yazs, llendirme izgileri ve ayralarn rengi ayr belirlenebilir.
Renk kutucuklarnn zerine farenin sol tuu tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde
kaydrlr. stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift
llendirme izgileri: Bu blm yalnz Toplam seenei hari d llendirme iin geerlidir.
Buradaki seimlere gre d llendirme oluturulur. Toplam tm hatlarn toplam uzunluunu
verir. Akslar llendirme hatt zerine denk gelen akslarn llerini verir.
Duvarlar/Kiriler/Paneller seilen hattaki her duvar/kiri/panel parasnn uzunluklarn gsterir.
Kap/Pencere seilen hatta, duvarlar zerine yerletirilmi kap/pencerelerin orta noktalar
arasndaki mesafeleri gsterir. Kolonlar ise d llendirme hattnda seilen kolonlarn
uzunluklarn gsterir
Ofset Mesafesi: Objeye bal seenei iaretlenirse, llendirme hatt son seilen duvardan girilen
ofset mesafesi deeri kadar mesafeye izilir. Kutucuk iaretlenmezse, llendirme izim alannda fare
ile iki nokta tklamak suretiyle belirlenen hat zerine izilir.
Ayra: llendirmede kullanlabilecek iki ayra tipinden biri seilir.
lek deeri : llendirme hatt zerinde yazan gerek uzunluk deerleri, burada yazlan deerle
arplr ve arpm sonucunda bulunan deer l deeri olarak kullanlr. rnein, llendirme hatt
deerleri 120, 200, 350 olsun. lek deerine 2 yazlrsa, 120, 200, 250 uzunluklar, llendirme
hattnda, 240, 400, 700 eklinde yazlacaktr.
l tipi: Bu blmdeki parametreler, llendirme izgileri ile ilgili parametrelerdir. Bunlar diyalog
zerinde ekillerle gsterilmitir.
Mesafeler: l izgisinin detay uzunluk ayarlar yaplr. Diyalog zerinde ekillerde neyin neresini
ayarlad gsterilmitir.
Hat telenmesi: llendirme hatlar arasndaki mesafe girilir.
Aks lsnde kolonlar kullan : aretlenirse, d llendirmede, akslarn llendirdii hatta ayrca
kolonlar da llendirilir.
teki kesiimleri dikkate al: aretlenirse, d llendirmede, duvar/kiri/panellerin llendirildii
hatta duvar zerinde bulunan duvar-duvar, panel zerinde bulunan panel-panel veya panel-kiri, kiri
zerinde bulunan kiri-kiri veya panel-panel kesiimleri de ayrca gsterilir.
Kap/Pencere yksekliini yaz: aretlenirse, llendirme hattnda kap/pencere genilii l
deerinin zerinde, kap/pencere ykseklik deerini de yazar.
423
Svalar dikkate al: aretlenirse, duvar, i l izgisinde, duvar svasndan duvar svasna kadar genilik
alarak gsterir. aretlenmezse, duvar, duvar genilii kadar llendirir.
Toplam hatta iteki mesafeyi kullan: aretlenirse, i llendirmenin toplam hatt, duvarn dndan
dna izilir ve llendirme yaplr. aretlenmezse, i llendirmenin toplam hatt, duvarn iinden
iine izilir ve llendirme yaplr.
Birimler:
1/2
byklkte gsterilir.
eklinde gsterir.
424
Kot ayarlar
3B plan pencerelerine yerletirilen plan kot llerinin parametreleri, Kot llendirme Ayarlar
diyalogunda yer alr. Kot llendirme parametrelerine mdahale etmek iin:
Ayarlar/llendirme/Kot Ayarlar satrn tklayn.
Kot Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu
tklayn.
Bu ekilde yapacanz ayarlar, izilecek kot lleri iin geerli olacaktr. Mevcut bir kotun ayarlarn
deitirmek iin:
Deiiklik yapmak istediiniz kotun zerine farenin sol tuu ile tklayn.
Gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. Deiiklikler semi
olduunuz kota yansyacaktr.
Kot deeri, kot ayarlar diyalogundan deitirilemez. nk kot lleri akll llerdir ve zerinde
yer aldklar duvar, kiri, kolon, mahal ya da deme kotunu gsterirler. Duvar, deme ya da kat
ykseklik ve kotlarnda yaplacak herhangi bir deiiklik annda kot llerine yansr. Kot llendirme
obje zerinde tanmlanmazsa, kot deeri olarak kat kotunun deerini gsterir.
Kot deerinin deitirilmesi isteniyorsa, ilgili kot obje parala ile paralanp, Yaz Deitir komutu ile
deer deitirilebilir.
Deitir/Obje Parala satrn tklayn.
Deerini deitirmek istediiniz kot ls zerine farenin sol tuu ile tklayn.
Farenin sa tuunu tklayn. Kot ls paralanarak yaz, ember ve izgilere ayrlacaktr.
Deitir/Obje Edit/Yaz Deitir satrn tklayn.
Paralam olduunuz kot l bloundaki l yazsn farenin sol tuu ile tklayn.
Farenin sa tuunu tklayn. Yaz Deitir diyalogu ekrana gelecektir.
Yazy deitirin ve Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak ve yaz deiecektir.
Obje parala ile paralanan kot ls artk otomatik olarak kendini yenileme zelliini yitirir.
Deme, duvar, kolon, kiri ve kat ykseklik ve kotlarnda yaplacak deiikliklerden etkilenmez.
425

Kot Ayarlar diyalogundaki parametreler aada aklanmtr.
Etiket: Kot etiketi ile ilgili parametreler ekil zerinde gsterilmitir. A birimi derecedir.
Renk Ayarlar: Kot lsnn yaz ve etiket renkleri seilir. Renk kutucuklarnn zerine farenin sol
tuu tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine
rengin kalem kalnl ayarlanabilir.
Yaz: Yaz dx ve Yaz dx ve Yaz dy kutularna girilen deerler girilerek yaznn etikete gre yeri
ayarlanr.
Yaz Ykseklii: Kot yazsnn ykseklii ayarlanr.
Yaz tipi butonuna tklandnda yaz tipleri diyalogu alr. Buradan kot yazsnn yaz tipi ile ilgili
seimler yaplr ve tamam butonuna tklanr. Buton zerindeki rnek yaz yaplan seimlere gre
deiir. Etiket yazs bu yaz karakteri ile yazlr.
Mahal taban seviyesini yaz: aretlenirse, kot mahal zerine yerletirildiinde, kot deeri, mahal
ykseklii ile mahal kotu toplanarak gsterilir. aretlenmezse , sadece mahal ykseklii kot ykseklii
olarak gsterilir.
Global kot: Global kot iaretlenirse, kot llendirme deeri yap tabanna gre verilir. aretlenmezse
deer, kat tabanna gre verilir.
Birimler:
426
1/2
byklkte gsterilir.
eklinde gsterir.
Kesit kot ayarlar
Kesit kot ayarlar diyalogunda, kesit kot llendirme parametreleri yer alr. Kesit ve grnlerde
kullanlr. Kesit kot lleri sadece 2B pencerelerde aktiftir. Kesit pencereleri de 2B pencerelerdir. 3B
pencerelerde kesit kot ayarlarna girilemez. Kesit kot ayarlarna mdahale etmek iin:
Kesit penceresinde deilseniz, kesit penceresine gein.
427
Ayarlar/llendirme/Kesit Kot Ayarlar satrn tklayn. Kesit Kot Ayarlar diyalogu ekrana
gelecektir.
Burada gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.
Yaplan ayarlar izilecek kesit kot lleri iin geerli olacaktr. Mevcut bir kotun ayarlarn
deitirmek iin:
Deiiklik yapmak istediiniz kesit kot lsnn zerine farenin sol tuu ile tklayn.
Alan Kesit Kot Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn. Tamam butonunu tklayarak
diyalogu kapatn. Deiiklikler semi olduunuz kesit kot lsne yansyacaktr.
Kot deeri, kesit kot ayarlar diyalogundan deitirilemez. nk kesit kot lleri akll llerdir ve
bulunduklar kotu gsterirler. l blou tandnda, kot ls de otomatik olarak bulunduu kota
gre deiir.
Kot deerinin deitirilmesi isteniyorsa, ilgili kot obje parala ile paralanp, Yaz Deitir komutu ile
deer deitirilebilir:
Obje parala ile paralanan kesit kot ls artk otomatik olarak kendini yenileme zelliini yitirir.
l blou tansa bile, kot deeri deimez.
Kesit Kot Ayarlar diyalogundaki parametreler aada aklanmtr:
428

Boyut Ayarlar: Kot etiketi ile ilgili parametreler ekil zerinde gsterilmitir. Deerler deitirilmek
sureti ile etiket boyutu ayarlanabilir.
Renk Ayarlar: Kesit Kot lsnn yaz ve etiket renkleri seilir. Renk kutucuklarnn zerine farenin
sol tuu tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine
Yaz Kaklklar: Yaz dx ve Yaz dx ve Yaz dy kutularna girilen deerler girilerek yaznn etikete gre
yeri ayarlanr.
Yaz Ykseklii: Kot yazsnn ykseklii ayarlanr.
Hane Says: llendirme yaplrken virglden sonra ka haneye kadar yazlaca bu kutucua girilir.
l deeri girilen hane saysna gre yuvarlanarak yazlr.
Yaz tipi butonuna tklandnda yaz tipleri diyalogu alr. Buradan kot yazsnn yaz tipi ile ilgili
seimler yaplr ve tamam butonuna tklanr. Buton zerindeki rnek yaz yaplan seimlere gre
deiir. Etiket yazs bu yaz karakteri ile yazlr.
Birimler:
1/2
429
byklkte gsterilir.
eklinde gsterir.
Kesiim llendirme ayarlar
Kesiim llendirme parametrelerine mdahale etmek iin:
Ayarlar/llendirme/llendirme Ayarlar satr tklandktan sonra alan llendirme
toolbarndan, Kesiim llendirme ikonunu tklayn.
llendirme Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli deiiklikleri yapn.
Kesiim llendirme ayarlar, llendirmeyi yaplmadan nce yaplmaldr. Mevcut kesiim
llendirmelerin ayarlar deitirilemez.
430
Kesiim llendirme diyalogundaki parametreler aada aklanmtr.
llendirme yaz ykseklii, izgi ve ayra boyutlar ile ilgili parametreler diyalogda ekillerle
gsterilmitir. lgili kutucuklara deerler girilir (mm).
Hatlar aras mesafe: Toplam ve boyut hatlar llendirme hatlar arasndaki mesafedir (metre).
Hane says: Virglden sonraki hane says girilir. Genellikle llendirme birimi metre seilirse 2,
santimetre seilirse 1 girilir. Kullanc istedii deeri girebilir. llendirme ksuratlar girilen hane
saysna gre yazlr.
Yaz tipi: Buton tklandnda yaz tipi ayarlar diyalogu alr. Buradan yaz tipi ile ilgili seimler yaplp
tamam butonu tklanr. llendirmeler seilen yaz tipi ile yaplr.
llendirme birimi: Bu blmden kullanlacak llendirme birimi seilir.
Renkler: Kesiim llendirme yaz, llendirme hatt ve ayralar iin ayr renkler seilir. Renk
kutucuklarnn zerine farenin sol tuu tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr.
stenen rengin zerine gelindiinde tu braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Shift tuu ile
birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir.
izilen Boyut Hatlar: Kesiim llendirmede iki llendirme hatt izdirilebilir. Bunlardan birisi
toplam, dieri detay l hattdr. izilmesi istenen boyut hattnn nndeki kutucuk tklanarak
iaretlenir.
Birimler:
1/2
431
byklkte gsterilir.
eklinde gsterir.

Etiket ayarlar
Etiket ayarlar etiket izilmeden nce ya da izildikten sonra deitirilebilir.
izilecek etiketler iin ayar yapmak iin:
Ayarlar/llendirme/Etiket Ayarlar satrn tklayn.
Etiket Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli dzenlemeleri yapn.
Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. Bu aamadan sonra izeceiniz etiketlerde yapm
olduunuz ayarlar geerli olacaktr.
Mevcut etiketlerin ayarlarnda deiiklik yapmak istiyorsanz:
Ayarlarn deitirmek istediiniz etiket ya da etiketleri farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Setiiniz etiketlerden birinin zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan menden zellikler satrn tklayn. Etiket ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Yaptnz deiiklikler seilen etiketlere
uygulanacaktr.
Etiket Ayarlar diyalogundaki parametreler aada aklanmtr:
432

izim Rengi/Yaz Rengi: Etiket ve etiket yazsnn rengi ayr seilebilir. Renk kutucuklarnn zerine
farenin sol tuu tklanp tu basl tutularak alan renk paleti zerinde kaydrlr. stenen rengin zerine
Yaz ykseklii: Etiket yazsnn ykseklii girilir (metre).
Yaz tipi butonu tklandnda Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Buradan Yaz Tipi ve efekti ile ilgili
seimler yaplr. Tamam butonu tklanarak diyalogdan kldnda etiket yaz tipi deitirilmi olur.
Etiket izgisi ucu: ekil ile gsterilen drt tip etiket ucundan biri seilir.
Etiket X ve Y: Etiket ucunun boyutlar girilir (metre). ekil ile gsterilmitir.
A llendirme ayarlar
A llendirme ayarlar ilemden nce ya da ilemden sonra deitirilebilir.
izilecek lnn ayarlarn yapmak iin:
llendirme toolbarn tkladktan sonra alan toolbardan A llendirme ikonunu tklayn.
Ayarlar ikonunu tklayn.
A llendirme Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli dzenlemeleri yapn.
Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. Bu aamadan sonra yapacanz llendirmelerde
yapm olduunuz ayarlar geerli olacaktr.
Mevcut llendirmenin ayarlarnda deiiklik yapmak istiyorsanz:
Ayarlarn deitirmek istediiniz a llendirme izgisini farenin sol tuu ile tklayarak sein.
433
Setiiniz l izgisinin zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan menden zellikler satrn tklayn. A llendirme Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Yaptnz deiiklikler seilen
llendirme objelerine uygulanacaktr.
A llendirme Ayarlar diyalogundaki parametreler aada aklanmtr:

A llendirme Ayarlar sekmesi:
ayarlanr.
Ok tipi: Bu blmde llendimede ileminde kullanlabilecek ok tipleri gsterilmitir. Uygun tipteki
ok sol tu ile seilir.
Yaz yn: llendirme deerinin konumu ayarlanr.
Ok bytme faktr: llendirme okunun bykln belirleyen arpan verilir.
Birimler sekmesi:
434
1/2
byklkte gsterilir.
eklinde gsterir.
ap llendirme ayarlar
ap llendirme ayarlar ilemden nce ya da ilemden sonra deitirilebilir.
izilecek lnn ayarlarn yapmak iin:
llendirme toolbarn tkladktan sonra alan toolbardan ap llendirme ikonunu tklayn.
435
Ayarlar ikonunu tklayn.
ap llendirme Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. Burada gerekli dzenlemeleri yapn.
Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. Bu aamadan sonra yapacanz llendirmelerde
yapm olduunuz ayarlar geerli olacaktr.
Mevcut llendirmenin ayarlarnda deiiklik yapmak istiyorsanz:
Ayarlarn deitirmek istediiniz a llendirme izgisini farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Setiiniz l izgisinin zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan menden zellikler satrn tklayn. ap llendirme Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Yaptnz deiiklikler seilen
llendirme objelerine uygulanacaktr.
ap llendirme Ayarlar diyalogundaki parametreler aada aklanmtr:

ap llendirme Ayarlar sekmesi:
ayarlanr.
436
nek: ap llendirmede kullanlacak simgeyi belirlenir.
Hesapla: ap llendirmenin yarapa gre mi yoksa apa gre mi yaplacan belirlenir.
Ok tipi: Bu blmde llendimede ileminde kullanlabilecek ok tipleri gsterilmitir. Uygun tipteki
ok sol tu ile seilir.
Ok bytme faktr: llendirme okunun bykln belirleyen arpan verilir.
Birimler sekmesi:
1/2
byklkte gsterilir.
eklinde gsterir.
437

Bulunduklar modlar
llendirme ve D llendirme sadece mimari plan modunda bulunur. Bunlar sadece mimari plan
modunda izilir ve grntlenirler. Kalp plan modundayken i ve d llendirme komutlar aktif
deildir.
Serbest llendirme, Kesiim llendirme, ap llendirme, A llendirme, Kot ve Etiket hem
kalp, hem de mimari plan modunda aktiftir. Bunlar her iki modda da kullanlabilir ve grntlenirler.
Kesit Kot komutu 3B izim pencerelerinde aktif deildir. Sadece 2B (kesit, grn pencereleri vs.)
izim pencerelerine geildii zaman aktif duruma gelir.
llendirme izimi
D llendirme
D llendirme yapmak iin D llendirme komutu kullanlr. Bu komut ile d llendirme
yapmak son derece pratiktir. Ayrca, yaplan llerin zellii, llerin akll ller olmasdr. ller
yapldktan sonra kirilerde yaplacak herhangi bir deiiklik annda llere yansr. Kullancnn lleri
yeniden dzenlemesine gerek kalmaz.
D llendirme yapmak iin:
llendirilecek kirileri farenin sol tuu ile zerlerine tklayarak sein.
llendirmenin hangi kirie paralel olmasn istiyorsanz, o kiriin karsna farenin sol tuu ile
tklayn. llendirme yaplacaktr.
438
llendirme
llendirme yapmak iin llendirme komutu kullanlr. Bu komut ile i llendirme yapmak
son derece pratiktir. Ayrca, yaplan llerin zellii, llerin akll ller olmasdr. ller
yapldktan sonra kirilerde yaplacak herhangi bir deiiklik annda llere yansr. Kullancnn lleri
yeniden dzenlemesine gerek kalmaz.
llendirme yapmak iin:
Farenin sol tuu ile iki nokta tklayarak kirileri kesen bir llendirme hatt belirleyin.
llendirme izim alannda herhangi bir ada olabilir. l hatt tanr ya da dndrlrse, ya da
kirilerde herhangi bir deiiklik olursa ller otomatik olarak gncellenir.
Serbest llendirme
Serbest llendirme, genel olarak her yerde kullanlabilecek, verilen noktalar arasn llendiren
llendirme tipidir. Serbest llendirme iin:
iz/llendirme/Serbest llendirme satrn tklayn.
Aralarn llendirmek istediiniz noktalar farenin sol tuu ile tklayarak iaretleyin. Akslar ya da
izgiler arasn llendiriyorsanz, izgi ya da akslar kolayca yakalamak iin En Yakn Nokta
modunu an. En Yakn Nokta klavyeden F6 tuuna baslarak alp kapatlabilir.
Noktalar iaretledikten sonra farenin sa tuunu tklayn.
Farenin sol tuu ile izim alannda iki nokta tklayarak llendirme hattn belirleyin. aretlenen
noktalar llendirilecektir.
llendirilen noktalarn yerinin deimesi serbest lleri etkilemez. Bu durumda yeniden
llendirme yapmak gerekir.
Kot llendirme
Kot llendirme, plan zerinde farkl kotlar belirtmek iin yaplr. Kot llendirme iin:
iz/llendirme/Kot llendirme satrn tklayn.
Plan penceresinde kotunu belirtmek istediiniz noktaya farenin sol tuu ile tklayn.
439
Kot izilecektir.
Kot lleri akll llerdir. zerinde bulunduu duvar, kolon, kiri, mahal ya da demenin kotu ya
da ykseklii deitirildiinde otomatik olarak gncellenirler. Kat ykseklii deitiinde, ya da baka
katlara kopyalandklarnda da otomatik olarak bulunduklar kot deerini gsterirler.
Kot deeri deitirilmek isteniyorsa, ilgili kot obje parala ile paralanp, Yaz Deitir komutu ile
deer deitirilebilir:
Obje parala ile paralanan kot ls artk otomatik olarak kendini yenileme zelliini yitirir.
Deme, duvar ve kat ykseklik ve kotlarnda yaplacak deiikliklerden etkilenmez.
Kesit kot
Kesit Kot komutu ile kesit ve grnlerde kat kotu vb. kotlar gstermek iin kullanlr. Bu komut
sadece kesit, grn vb. 2-boyutlu izim pencerelerinde kullanlabilir. 3-boyutlu izim pencerelerinde
aktif deildir.
Kesit kot llendirmesi yapmak iin:
iz/llendirme/Kesit Kot satrn tklayn.
Kesit ya da grn zerinde kot vermek istediiniz noktaya farenin sol tuu ile tklayn. Kot
simgesi tklanan noktada belirecektir.
Klavyeden boluk tuuna basarak etiketi saa doru kaydrabilirsiniz.
Etiketi sola doru kaydrmak istiyorsanz nce S tuuna basn. Daha sonra boluk tuuna basn.
Etiket sola doru kayacaktr.
Kot etiketi istediiniz pozisyona geldiinde farenin sol tuunu tklayn. lem tamamlanacaktr.
440
Kesit Kot lleri de akll llerdir. l tanrsa, gsterdii deer deiir. Deimemesini
istiyorsanz:
lgili kot zerine farenin sol tuu ile tklayn.
Farenin sa tuunu tklayn. Kesit kot l blou paralanacaktr. Bu durumda l tansa bile
deer deimeyecektir.
Obje parala komutu ile paralanm kesit kot deerini deitirmek isterseniz:
Kesit Kot yazs zerine farenin sol tuu ile tklayn.
Deeri deitirin ve Tamam butonunu tklayn.
Kesiim llendirme
Kesiim llendirme genellikle akslar aras llendirme iin kullanlr. Ancak uygun olan her yerde
kullanlabilir. Kesiim llendirme iki ekilde yaplabilir.
Noktalar iaretlenerek kesiim llendirme:
iz/llendirme/Kesiim llendirme satrn tklayn.
llendirilecek noktalar farenin sol tuu ile tklayarak iaretleyin.
Farenin sol tuu ile iki nokta tklayarak llendirme hattn belirleyin. llendirme yaplacaktr.
Aks ya da izgiler seilerek kesiim llendirme:
Farenin sol tuu ile aralarn llendireceiniz aks ya da izgileri sein.
iz/llendirme/Kesiim llendirme satrn tklayn.
Farenin sol tuu ile iki nokta tklayarak, iaretlenen izgi ya da akslar kesen llendirme hattn
belirleyin.
441
Kesiim llendirme, belirlenen hat zerinde yaplacaktr.
Kesiim llendirmeler objelere baml deildir. lgili aks ya da izgilerin aralklar deitirilirse
kendilerini gncellemezler. Byle bir durumda ller kullanc tarafndan yeniden dzenlenmelidir.
Etiket
Etiket izmek iin:
iz/llendirme/Etiket satrn tklayn.
izim alannda farenin sol tuu ile nokta tklayn. ki paral etiket izim alannda belirecek,
etiket yazs iin bir diyalog ekrana gelecektir.
Alan diyaloga yazy girin ve tamam butonunu tklayn. Etiket izilecektir.
Etiket izildikten sonra, etiket ayarlarna mdahale edilebilir. Bunun iin ilgili etiket zerinde farenin
sa tuu tklanr. Alan menden zellikler satr tklandnda Etiket Ayarlar diyalogu alr. Burada
istenen parametreler deitirilip Tamam butonuna baslr.
Ancak Etiket yazsn Etiket Ayarlarndan deitirmek mmkn deildir. Etiket yazs deitirilmek
istenirse ya etiket silinip tekrar izilir, ya da mevcut etiket Obje Parala ile paralanr. Paralanan
etiket blounun yazs Yaz Deitir komutu ile deitirilir. Adm adm izah etmek gerekirse:
Fare imlecini yazsn deitirmek istediiniz etiket zerine srkleyin ve nce sol tuu sonra da
sa tuu tklayn. Etiket blou yaz ve izgilere ayrlacaktr.
Etiket yazs zerinde farenin nce sol, sonra sa tuunu tklayn.
Alan Yaz Deitir diyalogunu yeni yazy girin ya da gerekli deiiklii yapn.
Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaz deiecektir.
Bu ekilde paralanp yazs deitirilen etiket tekrar blok haline getirilemez. Blok halinde olmad iin,
tanmak ya da dndrlmek istendiinde etiket tek tklamada seilemez. Etiketi oluturan yaz ve
izgi objelerinin her biri ayr seilmelidir.
A llendirme
A llendirme, iki obje arasnda kalan ann deerini hesaplar ve o ay, asal bir l izgisi
teknii ile planda gsterir.
442
Toolbardan llendirme ikonunu tklayn. Alan toolbardan A llendirme ikonunu tklayn.
Birbiriyle kesien veya kesiebilecek iki obje gereklidir.
Srayla 1. ve 2. objeyi tklayn.
mlecin ekli, asal lnn ekline dnecektir. Fareyi srkleyerek ann konumuna karar verin.
Srklenen miktara gre lnn bykl de deiecektir.
Sol tuu tklayarak llendirme ilemini bitirin.
ap llendirme
ap llendirme, daire, yay, ember eklindeki objelerin apn ya da yar apn hesaplar ve
hesaplad deeri ap llendirme teknii ile obje zerinde gsterir.
Yay ve ember vb objeler gereklidir. rnein Yay Aks tanmlanm olsun ve bunun yarapn
llendirelim.
Toolbardan llendirme ikonunu tklayn. Alan toolbardan ap llendirme ikonunu tklayn.
Yay aks sol tu ile tklayn.
mlecin ekli, ap lnn ekline dnecektir. Fareyi srkleyerek lnn yay stndeki
konumuna karar verin.
Sol tuu tklayn. mle ap ya da yar ap deeri ekline dnecektir. Fareyi srkleyerek ap ya
da yarap lsnn l hatt stndeki konumuna karar verin.
Sol tuu tklayn. llendirme yaplacaktr.
llendirme izim teknikleri
llendirmeye para ekle/kar
Mevcut bir llendirmeye, llendirmeyi silmeden yeni bir objeyi eklemek veya karmak iin para
ekle/kar komutu kullanlr. rnein bir duvar izdiniz ve d llendirme yaptnz. Ardndan yeni bir
duvar izdiniz. Bu duvar llendirmeye dahil etmek iin bu komutu kullanabilirsiniz. Para ekle kar
i ve d llendirmede aks, duvar, kiri, srekli temel objeleri iin kullanlabilir.
veya d llendirme yapn.
llendirmeyi sein.
443
Deitir/Obje Edit/llendirme/llendirmeye Para Ekle/kar veya llendirmenin zeride
iken farenin sa butonunu tkladktan sonra alan menden llendirme/llendirmeye Para
Ekle/kar satrn tklayn.
Seilebileceiniz objeler aktif, seemeyeceiniz objeler inaktif duruma gelecektir.
llendirmeye eklemek istediiniz herhangi bir objeyi(aks, duvar vs.) veya objeleri sein.
Farenin sa tuuna basn. Komut sonlanacak ve llendirme yenilenecektir.
llendirme yazlarn ta
llendirme zerindeki l yazlar ta komutu ile tanamaz. Bu ilem iin llendirme yazlarn
ta komutu kullanlr. Bu komut ile llendirme paralanmadan l yazlarnn yerleri
deitirilebilinir.
Deitir/Obje Edit/llendirme/llendirme yazs ta satrn tklayn.
Tamak istediiniz l yazsn tklayn.
Tamak istediiniz yeri tklayn.
l yazs bu ekilde tanacaktr.
Bir seferde ancak bir l yazs tanabilir.
llendirme yazsn gster/kapat
llendirmeye ait baz l yazlarnn grnmesi istenmiyorsa, bu komutla l yazlar kapatlabilir.
Kapatlan l yazlar ise yine bu komutla alabilir. Bu komut, llendirmenin patlatlp l
yazlarnn silinmesi yerine kullanlr.
Deitir/Obje Edit/llendirme/llendirme yazs gster/kapat satrn tklayn.
Kapatmak istediiniz l yazlarn srayla tklayn.
ESC tuu ile komuttan ktnzda, setiiniz l yazlar grnmeyecektir.
Kapatlan l yazlarn tekrar grnr hale getirmek iin;
Deitir/Obje Edit/llendirme/llendirme yazs gster/kapat satrn tklayn.
Daha nce kapatlm l yazlar, silik bir durumda ekranda belirecektir.
Grnmesini istediiniz l yazlarn srayla tklayn.
444
ESC tuu ile komuttan ktnzda, setiiniz l yazlar ekranda tekrar grnecektir.
llendirme yazlarn ilk haline getir
Bu komut, llendirme yazs ta ve llendirme yazs gster/kapat ile llendirme objesi
zerinde yaplan deiikleri bir seferde iptal etmek ve ilk oluturulduu duruma getirmek iin kullanlr.
Deitir/Obje Edit/llendirme/llendirme yazlarn ilk haline getir satrn tklayn.
llendirmeyi tklayn.
Uyar diyalogunda Evet butonunu tkladnzda llendirme ilk haline gelecektir.
llendirme leini deitirmek
Programda llendirme yapldnda l deerleri 1e 1 deerlerdir. Baka bir deile 1 birimlik bir
uzunluk 1 birim olarak grnr. llendirme lei ile l deerleri istenilen bir say kadar
byltlebilir veya kltlebilir
lemi yapmak iin,
Ayarlar/llendirme/llendirme Ayarlar satrn tklayn.
llendirme ayarlar diyalogunda lek satrna istediiniz deeri girin.
diyalogdan kn ve rnein bir d llendirme yapn.
llendirme bittiinde, llendirme deerleri, lek satrna girdiiniz deer ile arplm
durumda yazlacaktr.
Bu zellik, zellikle farkl leklerde hazrlanm izimlerin ayn paftada kullanlmas sonucunda oluan
lek farklln ortadan kaldrr.
Etiket yazsn deitir
Etiket llendirme ile yazlan yazlarn ieriini deitirmek iin bu komut kullanlr.
Deitir/Obje Edit/llendirme/Etiket yazs deiti satrn tklayn.
eriini deitirmek istediiniz etiket yazsn tklayn.
Alan diyalogda istediiniz yazy yazn.
Tamam butonunu tklayn. Yaz deiecektir.
445
Akll ller
llendirme, D llendirme, Kot ve Kesit Kot akll llerdir.
Duvar kalnlklar deitirildiinde, duvarlar ya da llendirme hatt tandnda, i llendirmeler
otomatik olarak gncellenirler.
Duvar uzunluklar, duvarlar zerindeki kap/pencere boyutlar deitiinde ya da kap/pencere silinip
eklendiinde d llendirmeler otomatik olarak gncellenir. Kullancnn lleri dzeltmesine ya da
yeniden llendirme yapmasna gerek kalmaz.
Kot lleri zerinde bulunduklar deme, duvar, kiri, kolon kot ya da ykseklii deitirilirse,
otomatik olarak gncellenir. Kat ykseklik ve kotlarnda yaplacak herhangi bir deiiklik de kot
llerini otomatik olarak etkiler. Bir kattan baka bir kata kopyalana kot ls otomatik olarak
kopyaland kotu gsterir.
Kesit kot lleri de tanrlarsa, otomatik olarak gncellenirler.
Akll ller, obje parala komutu ile patlatlrlarsa, akll l olmaktan karlar. 2Boyutlu ilkel obje
halini alrlar. Baka bir deyile, deiiklik durumunda gncellenmezler.
Serbest llendirme ve kesiim llendirmenin kendini gncelleme zellii yoktur.
Ktphane
Ktphane izim yardmclar
Ktphane toolbar
Ktphane Toolbar, Ktphane ikonu tklannca alr. Ktphane toolbar zerinde bulunan komut
ikonlar soldan saa srasyla unlardr:

Yerletirme Noktas ikonu. Tklandnda imlecin ktphane objesini yakalama noktasn deitirir.
Ktphane Ayarlar ikonu. Ktphane Ayarlar diyalogunu aar.
446
Ktphane klavye destei
izim alanna ktphane yerletirilirken, tklama yaplmadan nce boluk tuuna baslarak ya da
ktphane toolbarndan Yerletirme Noktas ikonunu tklayarak, imlecin ktphane objesini yakalama
noktalar deiir. Ayrca, ktphane yerletirilirken koordinat kutusu kullanlabilir. Klavyeden X ve Y
tular kullanlarak X ve Y koordinatlar, A tuu kullanlarak ktphanenin as belirlenebilir.
Ktphane yerletirilirken fare hareket ettirilirse, ktphane kendi etrafnda dner.
Ktphane ayarlar
Ayarlar/Obje Ayarlar/Ktphane Ayarlar tklandnda, Ktphane Ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdaki
tefri ktphanesinden tefri seilir ve bu tefrilerle ilgili parametreler ayarlanr. Ktphane Ayarlar
iin:
Ayarlar/Obje Ayarlar/Ktphane Ayarlar satrn tklayn. Ktphane Ayarlar diyalogu ekrana
gelecektir.
Diyalogdaki klasrler altndan obje sein. Parametreleri ayarlayn.
Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Seilen objeyi izmeye hazrsnz.
Tefri elemanlar, ktphane ayarlar diyalogunda toplanm, trlerine gre klasrler altnda
dzenlenmitir. Buradan herhangi bir tefri eleman seildiinde, diyalogun sa st kesinde ilgili
elemann plan grnts, bunun altnda da 3-boyutlu grnts grntlenir. Diyalogdaki
parametreler aadaki gibidir:
X uzunluk: Seilen elemann X boyutu (eni). Deitirilebilir.
Y uzunluk: Seilen elemann Y boyutu (boyu). Deitirilebilir.
Z uzunluk: Seilen elemann Z boyutu (ykseklii). Deitirilebilir.
Yzde kutucuklar kullanlarak ilgili boyut (X, Y, Z) yzde olarak da bytlp kltlebilir. Yzde ve
boyut hanelerindeki deerler birbirine bamldr. Bir hanedeki deer deiiklii dier haneleri de
etkiler. Ayn oran seenei iaretli ise, yzde oranlarndan herhangi biri deitirildiinde, dier yzde
haneleri ve buna bal olarak X, Y ve Z haneleri de deiir. Yzde hanesinde 100 yazyorsa, ktphane
orijinal boyutu ile izilir. 50 yazlrsa orijinal boyutunun yars, 200 yazyorsa orijinal boyutunun iki kat
byklnde izilir.
Ayn oran: Ktphanenin herhangi bir ynnde boyut deiiklii yapldnda, dier yndeki
boyutlarnda ayn oranda otomatik deitirilmesi iin kullanlr. rnein x uzunluu, 2 iken 4 yaplrsa,
bu seenek iaretliyse, y ve z uzunluklar da, 4/2=2 kat kadar otomatik deitirilir.
Taramay temizle: Ktphane tarama zerine yerletirildiinde, ktphanenin altnda kalan taramann
temizlenmesi(trimlenmesi) isteniyorsa bu seenek iaretlenir. Aksi durumda iaretlenmez.
447
Kot: Seilen elemann kat tabanndan llen kotu. Deitirilebilir.
A: Seilen elemann izim alanndaki as (derece). Tefri izilirken as fare ile birlikte deiir. Bu
aamada a deeri koordinat kutusundan girilebilir. Ancak eleman yerletirildikten sonra Obje
zellikleri ile ktphane ayarlarna girilip as buradan da deitirilebilir.
Renk: Ktphane objesinin plandaki izim rengi. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu tklanp
kalnl ayarlanabili0r.
Materyalleri 3B Gster: aretlenirse, sa taraftaki 3B ktphane grnts, ilgili ktphaneye atanm
dokularla kaplanm olarak grntlenir. lgili dokular ktphane objesine ideCAD Render
programnda atanmtr. Dokular deitirilmek istenirse, ktphane dosyas ideCAD Render
programnda alp yeni materyaller tanmlanmak sureti ile dokular deitirilebilir. Dokular ideCAD
Mimari programnda da deitirmek mmkndr. Materyal sekmesindeki ilk listede objenin deiik
materyallerle oluturulmu blmleri, ikinci listede ise bu blmde atanan materyaller grnmektedir.
Birinci listeden blm seilip, ikinci listeden materyal deitirildiinde, bu seenek aktifse, materyal
deiiklikleri 3B penceresinde izlenebilir. Ayarlar/Materyaller diyalogunda tanmlanm materyallerin
her biri istenirse, ktphane objesi iin kullanlabilir.
Materyal: Kutucuklarn sandaki aa ok butonlar tklandnda, ilgili ktphane iin mevcut
materyallerin listesi alr. Bu materyallerden herhangi biri fare ile tklanp seilebilir. Yeni materyaller
eklemek iin ilgili ktphane dosyas ideCAD Render programnda alp, yeni materyaller eklenmeli
ya da mevcut materyallerde deiiklik yaplmaldr.
malzemeyi tklayn.
Kullanm blmnde ;
448
iaretlenir.
Oranla listesinde ktphane objesi ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr:
Ktphane
X boyu Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile ktphanenin X boy deeri
bulunacak demektir.
Uzunluk
Y boyu Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile ktphanenin Y boy deeri
bulunacak demektir.
449
Z boyu Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile ktphanenin Z boy deeri
bulunacak demektir.
ls, alan deeri olarak aynen
ls, say deeri olarak aynen
Say
Bulunduu mod
Ktphane objeleri genellikle mimari plan modunda kullanlmalarna ramen, her iki modda da
izilebilirler. Mimari modda izilen ktphaneler mimari modda, kalp plan modunda izilen
ktphane objeleri kalp plan modunda grntlenirler. Ayrca 2B kesit ve grn pencerelerinde de
ktphane kullanlabilir.
Ktphane izimi
Ktphane (Tefri)
ideCAD Statik programnda tefri olarak, ktphanedeki tefri elemanlar kullanlr. Tefri elemanlar
ideCAD Render program kullanlarak oluturulmu elemanlardr. Tefri ktphanesi kullanclar
tarafndan yeni elemanlar eklenerek zenginletirilebilir.
Ktphane izmek iin:
Ktphane ikonunu tklayn.
Ktphane ayarlarnda seili ktphane dosyas varsa, ilgili tefri elemannn grnts fare
imlecinin ucunda belirecektir. Yoksa, Ktphane seilmemi. Bir tane sein uyars ekrana
gelecektir. Tamam butonu tklandnda Ktphane ayarlar diyalogu alacaktr. Buradan bir
ktphane sein ve tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, imle ktphane izimine hazr
450
hale gelecektir.
Bu aamada klavyeden boluk tuuna baslrsa, fare imlecinin ktphaneyi yakalama noktas
deiir. mlecin ktphane objesini farkl kelerinden, kenar ortalarndan yakalamas salanabilir.
Ktphaneyi yerletirmek istediiniz noktay farenin sol tuu ile tklayn. Bu ilemi yaparken
isterseniz koordinat kutusunu kullanabilir, X ve Y deerleri girerek, ktphane objesini istediiniz
koordinatlara yerletirebilirsiniz. Koordinat girmek iin klavyeden X tuuna basn. mle
koordinat kutusundaki X kutucuuna girecektir. Buraya X koordinatn girin ve enter tuuna
basn. Kutucuk krmz renge dnerek bu deere kilitlenecektir. Ayn ilemi klavyeden Y tuunu
tklayarak, Y koordinat girmek iin de yapn. izim alann tkladnzda imle koordinatlar
girilen noktaya atlayacaktr.
Fareyi hareket ettirdiinizde, ktphane objesi tklanan nokta etrafnda fare ile birlikte
dnecektir. Son tklamadan nce klavyeden shift tuuna basarak objenin X ya da Y eksenlerine
paralel olmasn salayabilirsiniz. sterseniz koordinat kutusundaki A kutucuundan a deeri girip
entere basarak ktphanenin istediiniz ada izilmesini salayabilirsiniz.
Farenin sol tuunu tklayn. Ktphane izimi tamamlanacaktr.
Ktphane izim teknikleri
Ktphane dndr, ta
izim alanna yerletirilmi ktphane objelerini tamak iin Ta komutu kullanlr.
Fare imlecini tanacak ktphane objesi zerine getirin ve sol tuu tklayarak sein.
Farenin nce sa tuunu, sonra sol tuunu tklayn.
Fareyi hareket ettirdiinizde ilgili ktphane objesi de fare imleci ile birlikte hareket edecektir.
Ktphaneyi tamak istediiniz noktaya farenin sol tuunu tklayn. Ktphane tanacaktr.
Bu ekilde birden fazla ktphane objesini seip ayn anda tayabilirsiniz.
Direkt olarak mahal zerine yerletirilen ktphaneler, zerine yerletirildikleri mahalle baml
olurlar. yle ki; ilgili mahal tarandnda ktphaneler taranmaz.
izim alanna yerletirilmi, mevcut bir ktphaneyi dndrmek iki ekilde mmkndr.
Ktphaneler ktphane ayarlarndan a deitirilerek ya da dndr komutu kullanlarak
dndrlebilir.
Ktphane ayarlar diyalogundan aya mdahale ederek dndrmek iin:
451
Dndrlecek ktphane objesi zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan menden zellikler satrn tklayn. Ktphane ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Buradan A kutucuuna istediiniz deeri girin. Gireceiniz a global a olarak dikkate
alnacaktr.
Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. lgili obje girdiiniz ada dnecektir.
Dndr komutu ile ktphane objesi dndrmek iin:
Deitir/Dndr satrn tklayn.
Fare imlecini dndrmek istediiniz ktphane objesi zerine srkleyin ve sol tuu tklayarak
objeyi sein.
Sol tu ile iki nokta tklayarak dndrme eksenini belirleyin. Tklanan ilk nokta dndrme
merkezi olacak, obje bu merkeze gre dnecektir.
Fare hareket ettirildiinde obje dnecektir. Sol tuu tklayarak ilemi tamamlayn.
2B ve 3B ktphaneler
2-Boyutlu ktphane elemanlar sadece yerletirildikleri pencerede grntlenirler. Bunlar kesitlerde
dikkate alnamazlar. 3-Boyutlu grnt pencerelerinde de grntlenmezler. 3-Boyutlu ktphaneler,
2Boyuta aktarlnca 2-Boyutlu paralanarak 2-Boyutlu ilkel objeler haline gelirler.
3-Boyutlu ktphaneler kesitlerde dikkate alnabilir ve 3-Boyutlu grnt pencerelerinde
grntlenir.
Ktphanelerin kesitlerde kmas iin, kesit ayarlar diyalogundan, kesilecek objeler blmndeki
Ktphaneler seeneinin iaretlenmesi gerekir. Kesit Ayarlar diyalogu planda kesit hatt
belirlenirken ekrana gelir. Ayn diyaloga Kesit Al ikonu tklandktan sonra alan Kesit Al diyalogundan
Deitir butonu tklanarak da ulalabilir.
Ktphane-tarama ilikisi
Ktphane objesi tarama zerine direk yerletirilebilir. Tarama zerine yerletirilen ktphanelerin
taramay temizlemesi, ktphane ayarlarnda bulunan taramay temizle seeneinin aktif hale
getirilmesine baldr. Bu seenek iaretli ise, ktphane tarama zerine yerletirildiinde tarama
temizlenir, iaretli deilse temizlenmez.
452
Ktphaneye yeni elemanlar eklemek
ideCAD Statik programndaki tefri elemanlar ideCAD Render programnda oluturulmutur.
Kullanc isterse ideCAD Render programnda yeni tefri elemanlar hazrlayp, tefri ktphanesine
ekleyebilirler. ideCAD Render programna DXF, DWG ve 3DS formatnda dosyalar import etmek de
mmkndr. Bu formatlarda dier programlarda hazrlanm dosyalar ideCAD Render programna
import etmek ve buradan da ideCAD Statik tefri ktphanesine eklemek de mmkndr.
Yaz
Yaz izim teknikleri
Yaz toolbar
iz/Yaz tklandnda Yaz Toolbar da ekrana gelir. Yaz Toolbar zerinde Yaz komut ikonundan baka
Yaz mport ve Yaz Ayarlar komut ikonlar da bulunur. Bu ikonlar tklanarak ilgili komutlara menlere
gitmeden ulalr.

Yaz toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr:
Yaz ikonu. Yaz komutunu altrr. izim alanna yaz yazmak iin kullanlr.
Biimli Yaz ikonu. Yazy belirli formatta, sekme veya sutnlarla ayrlm dzende yazlmasna olanak
tanr.
Yaz mport ikonu. Text formatnda herhangi bir programda yazlm herhangi bir metni izim alanna
yaptrr.
Yaz Ayarlar ikonu. Yaz parametrelerinin bulunduu Yaz Ayarlar diyalogunu aar.
Yaz Ayarlar
izim alanna yazlan yaz objeleri zelliklerini Yaz Ayarlar diyalogundan alrlar. Yaz ayarlar yaz
yazlmadan nce ya da yazldktan sonra yaplabilir. Yazlacak yazlarla ilgili ayarlama yapmak iin:
Ayarlar/Obje Ayarlar/Yaz Ayarlar satrn tklayn.
Alan Yaz Objesi Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn.
453
Yaplan ayarlar yazlacak yazlar iin geerli olacaktr. Mevcut yazlar bu deiiklikten etkilenmezler.
Mevcut yazlarn ayarlarnda deiiklik yapmak iin:
Ayarlarn deitirmek istediiniz yazlar farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Setiiniz yazlardan birinin zerinde farenin sol tuunu tklayn.
Ekrana gelen Yaz Objesi Ayarlar diyalogunda gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu
tklayn. Yaplan deiiklikler seilen yazlara uygulanacaktr.
Yaz Objesi Ayarlar diyalogunda yer alan parametreler unlardr:
Harf Ykseklii: Yaznn ykseklii girilir (metre).
Satr aras Ykseklii: ki yaz satr arasndaki mesafe girilir (metre).
Renk: Yaznn rengi seilir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan
Yaz Tipi butonu: Yaz tipi butonu tklandnda Yaz Tipi Ayarlar diyalogu alr. Buradan Yaz Tipi ve
efekti ile ilgili seimler yaplr. Tamam butonu tklanarak diyalogdan kldnda etiket yaz tipi
deitirilmi olur.
Bulunduu mod
Yaz hem mimari plan modunda hem de kalp plan modunda yazlabilir. Bir modda yazlan yaz
objeleri dier modda da grntlenir. Yazlar 2-boyutlu objeler olduklar iin 2B izim pencerelerinde
de yazlabilirler.
Yaz izimi
Yaz
izim alanna yaz yazmak iin:
iz/ Yaz satrn tklayn.
izim alannn herhangi bir noktasna sol tu ile tklayn.
Fareyi yaz yazmak istediiniz yne doru srkleyin ve tekrar sol tuu tklayn. Bu ilem, yaznn
454
asn belirleyecektir.
Tekrar sol tuu tklayn. Fareyi yukar ya da aa srkleyin ve yaznn byklne karar verin.
(Koordinat kutusuna L deerine bilgi girip enter tuuna basarsanz, yaz yksekliini ayarlam
olursunuz)
Sol tuu tklayn.
Klavyeyi kullanarak yazy yazn.
Alt satra gemek iin bir defa enter tuuna basn.
Yazy sonlandrmak iin ise iki defa enter tuuna basn.
Yaznn rengini ve satr araln, ilkel obje renklerinden ayarlayn.
Yazlm bir yaznn yksekliini veya ieriini Yaz Deitir komutu ile yapabilirsiniz.
Biimli Yaz
Yazy belirli formatta, sekme veya sutnlarla ayrlm dzende yazlmasna olanak tanr.
iz/Biimli Yaz satrn tklayn.
izim alannn herhangi bir noktasna sol tu ile tklayn.
Fareyi yaz yazmak istediiniz yne doru srkleyin ve tekrar sol tuu tklayn. Bu ilem, yaznn
asn belirleyecektir.
lem bittiinde yaz yazabilceiniz bir diyalog ekrana gelecektir.
Diyalogtaki olanaklar kullanarak yazya istediiniz biimi vererek metni serbeste yazabilirsiniz.
Sekme satrnda sutnlar oluturabilir, yazya tablo grnmnde bir dzen verebilirsiniz.
455

Yaz mport
Yaz mport komutu herhangi bir programda yazlp TXT formatnda kaydedilmi bir metni izim
alanna yaptrmak iin kullanlr. Byle bir metni izim alanna tamak iin:
iz/Yaz mport satrn tklayn.
Alan pencereden import etmek istediiniz yaz dosyasn sein.
Metnin snrlar izim alannda belirecek, fare hareketine bal olarak hareket edecektir.
stediiniz noktay farenin sol tuu ile tklayn. Fare hareket ettirildiinde sanal metin grnts
tklanan nokta etrafnda dnecektir.
Metni istenen aya getirin. Bu ilemi yaparken koordinat kutusundan da faydalanabilirsiniz.
Klavyeden A tuunu tklayn ve metin iin a girin. Enter tuuna basp ay sabitleyin.
Farenin sol tuunu bir kez daha tkladnzda metin izim alannda grntlenecektir.
Dos ortamnda hazrlanm text dosyalarnn ieriinde Trke karakterleri karakterler varsa, import
etmeden nce Ayarlar/Genel Ayarlar/ mport ederken zel karakterleri tercme et satr iaretlenmelidir.
Bu satr iaretli deilse import ilemi sonunda Trke karakterler okunur durumda olmayacaktr.
Yaz mport komutu ile import edilen metnin yaz tipi ayarlar ve hatta ierii deitirilebilir, gerekli
dzeltmeler yaplabilir. Yaz ykseklii, satr aras ykseklii, yaz rengi ve yaz tipi parametreleri Yaz
Ayarlar diyalogundan deitirilir. Yaznn ieriini deitirmek iinse Yaz Deitir komutu kullanlr. Bu
komutlarn kullanm ile ilgili detaylar ilgili konu balklar altnda anlatlmtr.
456
Yaz izim teknikleri
Yaz deitir
izim alannda mevcut herhangi bir yaz blounun ieriinde deiiklik yapmak iin Yaz Deitir
komutu gelitirilmitir. Yaz deitirmek iin:
Deitirmek istediiniz yaz blou zerinde farenin nce sol sonra da sa tuunu tklayn.
Alan Yaz Deitir diyalogundan yaz metnini ve yaz yksekliini deitirebilirsiniz. Deiiklikleri
yapn ve Tamam butonunu tklayn.
Yaplan deiiklikler semi olduunuz yazya uygulanacaktr.
Mevcut yazlar baka projelerde kullanma
Projelerde sk kullanlan rutin yazlar olabilir. Bu yazlar her projede tekrar yazmak gerekmez. Bir kez
yazlan yazlar blok dosyalarna kaydedilerek baka projelerde de rahata kullanlabilir. Bu i iin
Dosyaya Kopyala ve Dosyadan Yaptr komutlar gelitirilmitir.
Mevcut yazlar blok olarak kaydetmek iin:
Proje/Dosyaya Kopyala satrn tklayn.
Kaydetmek istediiniz yaz ya da yazlar farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Farenin sa tuunu tklayn. Fare imlecinin ekli deiecektir.
izim alannda bir noktay farenin sol tuu ile tklayn. Bu nokta seilen yaz blounun yakalama
noktas olacaktr.
Alan diyalogda bir dosya ismi verin ve kaydet butonunu tklayn.
Setiiniz yaz ya da yazlar verdiiniz isimle *.blk uzantl dosyaya kaydedilecektir.
Bu ekilde kaydettiiniz yazlar herhangi bir projede izim alanna yaptrmak iin:
Proje/Dosyadan Yaptr satrn tklayn.
Alan diyalogda ilgili klasr altndan .blk uzantl blok dosyasn farenin sol tuu ile tklayarak
sein.
457
A butonunu tkladnzda diyalog kapanacak, yaz blounun sanal grnts ekrana gelecektir.
Fareyi yazy yerletirmek istediiniz noktaya srkleyin ve sol tuu tklayn. Yaz tklanan noktaya
yapacaktr.
Dxf, Dwg dosyalarnda yazlar
ideCAD Statik programndaki dosyalar DXF ve DWG formatlarnda kaydetmek mmkndr. DXF ve
DWG formatnda dosya export ederken fontlarn hangi tipte export edilecei kullanc tarafndan
seilir. Fontlar DXF ve DWG dosyalarna d izgi, AutoCAD standart fontu ya da Autocad R14 ve
zeri versiyonlarna True Type font olarak export edilebilir.
D izgi olarak aktar seenei seilirse, DXF ya da DWG dosyas aldnda yazlar deitirmek
mmkn olmaz. nk aktarma esnasnda yazlar izgilere dntrlr, yaz objesi olmaktan karlar.
AutoCAD standart fontu ya da True Type font olarak aktarlan fontlar deitirmek mmkndr.
izgi
izgi izim yardmclar
lkel objeler toolbar
lkel Objeler toolbar Srekli izgi ikonu tklandnda ekrana gelir. Toolbar zerinde ilkel obje
komutlarnn ikonlar yer alr.

lkel Objeler toolbarnda yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr:
Tek izgi ikonu. Tek para izgi izer.
Srekli izgi ikonu. Srekli izgiler izer. Esc tuuna basldnda izgi izim modundan kar.
Drtgen izgi ikonu. Drtgen izgi iziminde kolaylk salar.
Rota ikonu. Dz, eri ve yay modunda srekli izgi forumda obje izer.
ember ikonu. ember izer.
Yay(Merkez-Yarap-Alar) ikonu. Merkez-yarap-alar teknii ile yay izer.
Yay 3-Noktadan ikonu. 3 noktadan yay teknii ile yay izer.
458
Elips Keler ikonu. ki ke noktas ile elips izer.
Elips Merkez-Keler ikonu. Bir merkez, bir ke noktas ile elips izer.
Elips Orta Nokta-Eksen ikonu. Orta noktadan karlan iki dikme ile elips izer.
Eliptik Yay-Keler ikonu. ki ke ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer.
Eliptik Yay-Merkez Keler ikonu. Bir merkez ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer.
Eliptik Yay Orta Nokta-Eksen ikonu. Orta noktadan karlan iki dikme ve iki yay uzunluu ile eliptik
yay izer.
lkel Obje Ayarlar ikonu. lkel Obje Ayarlar diyalogunu aar. izgi, ember, yay vb. ilkel obje
parametreleri ayarlanr.
lkel obje ayarlar
Programda izgi, ember, yay, eri vb. iki boyutlu objeler ilkel objeler olarak adlandrlr. Bu tr
objelerle ilgili parametreler lkel Obje Ayarlar diyalogu altnda toplanmtr. Bu parametreler btn
ilkel objeler iin ortak parametrelerdir.
izilecek izgilerle ilgili ayarlar iin:
Srekli izgi ikonunu tklayn.
Ekrana gelen izgi toolbarndan lkel Obje Ayarlar ikonunu tklayn.
lkel Obje Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Burada gerekli ayarlar yapn ve tamam butonunu tklayn.
Yaplan ayarlar izilecek izgiler iin geerli olacaktr. Mevcut izgilerin ayarlarnda deiiklik yapmak
iin:
Ayarlarn deitirmek istediiniz izgileri farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Seilen izgilerden birinin zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, yaplan deiiklikler
seilen izgilere uygulanacaktr.
459
lkel obje ayarlar diyalogunda yer alan parametreler unlardr:
izgi Rengi: lkel obje rengi seilir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci
kalem kalnl ayarlanabilir
izgi Kalnl: izgi kalnl seilir. Kutucuun yanndaki aa ok butonu tklandnda kalnlk listesi
alr. stenen kalnlk farenin sol tuu ile listeden tklanarak belirlenir. Burada seilen kalnlk sadece
ekranda geerlidir. izim ktlarna etki etmez.
izgi Tipi: izgi tipi seilir. Kutucuun yanndaki aa ok butonu tklandnda izgi tipleri listesi alr.
stenen izgi tipi farenin sol tuu ile tklanarak seilir.
Bulunduu mod
izgi hem mimari plan modunda hem de kalp plan modunda izilebilir. Bir modda izilen izgi
objeleri dier modda da grntlenir. izgiler 2-boyutlu objeler olduklar iin 2B izim pencerelerinde
de izilebilirler.
izgi izimi
Tek izgi
Srekli izgi ikonunu tklatn
lkel Obje toolbarndan Tek izgi ikonunu tklayn.
izim alannda herhangi bir noktay farenin sol tuu ile tklayn. Bu izginin balang noktasdr.
Fareyi srkleyin ve sol tuu tklayarak izginin biti noktasn belirleyin.
izgi izilecektir. Baka obje izilmeyecekse, moddan kmak iin Esc tuuna basn
Srekli izgi
izim alannda herhangi bir noktay farenin sol tuu ile tklayn. Bu izginin balang noktasdr.
Fareyi srkleyin ve sol tuu tklayarak izginin biti noktasn belirleyin.
izgi izilecektir. Program izgi modundan kmayacak, ilk izilen izginin biti noktas balang
noktas kabul edilerek izgi izimine devam edilecektir.
460
Yeni noktalar tklayarak izgi izimine devam edin.
izgi izim modundan kmak iin klavyeden Esc tuuna basn. Program izgi modundan
kacaktr.
Drtgen izgi
Drtgen izgi komutu drtgen izgi iziminde kolaylk salar.
Srekli izgi ikonunu tklatn
Drtgen izgi ikonunu tklayn.
izim alannda herhangi bir noktay farenin sol tuu ile tklayn. Bu ilk izginin balang noktasdr.
Fareyi srkleyin ve sol tuu tklayarak izginin biti noktasn belirleyin. Noktay tklamadan nce
klavyeden A tuuna basarak koordinat kutusundan izginin eimini (derece), L tuuna basarak da
izginin uzunluunu (metre) girebilirsiniz.
izgi izilecektir.
Fareyi izdiiniz izgiye dik olarak srkleyin. izilen izginin iki ucundan, bu izgiye dik iki izgi
fare hareketine bal olarak hareket edecektir. Uzunluk vermek iin yine koordinat kutusunu
kullanabilirsiniz.
nc bir noktay farenin sol tuu ile tklayn. Drtgen izgi izimi tamamlanacaktr.
Rota
Rota objesi dz, eri ve yay modunda srekli izgi forumda obje izer. Rota objesi, Merdiven, havuz
gibi objeleri oluturmak iin kullanlan yardmc bir komuttur.

izgi toolbarndan veya toolbadan rota objesi komutunu tklayn.
Rota blmleri adnda yzer bir toolbar aklacaktr. Bu toolbarda dz, yay ve erisel formda rota
oluturmak iin butonlar bulunmaktadr.
461
izeceiniz ekle gre ilgili butonu tklayn.
lemi bitirmek iin ESC tuuna basn.
izgi izim teknikleri
lkel obje kesiimlerini yakalamak
izgi, ember ve yay objelerinin kesitikleri noktalarda dm noktalar olumaz. Bu yzden dm
noktas yakalama modu ak olsa bile fare imleci obje izim modunda bu kesiimleri yakalamaz. Bu tr
ilkel obje kesiimlerini tam olarak yakalamak iin Kesiim modu gelitirilmitir. Kesiim modunu aktif
hale getirmek iin:
Aralar/Yakalama/Kesiim satrn tklayn ya da klavyeden F8 tuuna basn.
Ekrann alt ksmndaki bilgi ubuunda Kesiim aktif yazs grlecek, kesiim modu aktif
duruma geecektir.
Kesiim modunu kapatmak iin tekrar Aralar/Yakalama/Kesiim satrn tklamak ya da klavyeden
F8 tuuna basmak yeterlidir.
Kesiim modu aktif duruma getirildikten sonra izgi izimi iki ilkel objenin kesitii noktadan
balatlabilir.
Fare imlecini ilkel obje kesiiminin zerine getirin.
Farenin sol tuunu tklayn. mle tam kesiimi yakalayacaktr.
kinci bir nokta tklayarak izgi izimini bitirin. izgi modundan kmak iin klavyeden Esc tuuna
basn.
Eri
Eri izim yardmclar
Eri ve Serbest izgi toolbarlar
iz/Eri alt mens altndan Nurbs, Kapal Nurbs, Bezier ve Kapal Bezier satrlarndan herhangi biri
tklannca Eri Toolbar ekrana gelir. Eri Toolbar zerinde yer alan komut ikonlar soldan saa srasyla
unlardr.
462

Bezier ikonu. Bezier erisi izim komutunu altrr.
Nurbs ikonu. Nurbs erisi izim komutunu altrr.
Kapal Bezier ikonu. Kapal Bezier erisi izim komutunu altrr.
Kapal Nurbs ikonu. Kapal Nurbs erisi izim komutunu altrr.
lkel Obje Ayarlar ikonu. lkel Obje Ayarlar diyalogunu aar.
iz/lkel Objeler/izgi/Serbest izgi satr tklannca Serbest izgi toolbar ekrana gelir. zerinde yer alan
ikonlar soldan saa srasyla unlardr:

Serbest izgi ikonu. Serbest izgi izimi komutunu altrr.
Tablet Basn Kullan ikonu. Touchscreen ekran kullanlyorsa aktif hale gelir.
lkel Obje Ayarlar ikonu. lkel Obje Ayarlar diyalogunu aar. izgi, ember, yay. eri vb. ilkel obje
parametreleri buradan ayarlanr.
lkel obje ayarlar
izilecek erilerle ilgili ayarlar iin:
Ayarlar/lkel Obje Ayarlar ikonunu tklayn.
Yaplan ayarlar izilecek eriler iin geerli olacaktr. Mevcut erilerin ayarlarnda deiiklik yapmak
iin:
Ayarlarn deitirmek istediiniz erileri farenin sol tuu ile tklayarak sein.
463
Seilen erilerden birinin zerinde farenin sa tuunu tklayn.
seilen erilere uygulanacaktr.
Bulunduu mod
Eriler hem mimari plan modunda hem de kalp plan modunda izilebilir. Bir modda izilen eri
objeleri dier modda da grntlenir. Eriler 2-boyutlu objeler olduklar iin 2B izim pencerelerinde
de izilebilirler.
Eri izimi
Bezier
iz/lkel Objeler/Eri/Bezier satrn tklayn.
izim alannda farenin sol tuu ile tklayarak istediiniz sayda nokta belirleyin.
Noktalar belirledike, noktalarn konumuna gre Bezier erisi de ekillenecektir.
Eri izimini bitirmek iin farenin sol tuunu ift tklayn.
Eriyi izdikten sonra zerinde herhangi bir ekil deiiklii yapmak isterseniz:
Fare imleci botayken deitirmek istediiniz eriyi farenin sol tuu ile zerine tklayarak sein.
464
mleci Bezier dm noktalarnn zerine getirin. mle ekil deitirince sol tuu tklayn. (mlecin
ekil deitirmesi dm noktasnn yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin Dm
Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna
Kilitlen ikonunu tklayarak an.)
Fare imlecini srkleyin. Dm noktas imlele birlikte hareket edecektir. stediiniz noktaya
geldiinizde sol tuu tklayarak ilemi tamamlayn.
Kapal bezier
iz/lkel Objeler/Eri/Kapal Bezier satrn tklayn.
Noktalar belirledike, noktalarn konumuna gre Kapal Bezier erisi de ekillenecektir.
mleci Kapal Bezier dm noktalarnn zerine getirin. mle ekil deitirince sol tuu tklayn.
(mlecin ekil deitirmesi dm noktasnn yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin
Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna
Kilitlen ikonunu tklayarak an.)
Nurbs
iz/lkel Objeler/Eri/NURBS satrn tklayn.
Noktalar belirledike, noktalarn konumuna gre NURBS erisi de ekillenecektir.
mleci NURBS dm noktalarnn zerine getirin. mle ekil deitirince sol tuu tklayn.
465
(mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir. Noktalar yakalayabilmek iin Dm
Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse toolbardan Dm Noktasna Kilitlen
ikonunu tklayarak an.)
Kapal nurbs
iz/lkel Objeler/Eri/Kapal NURBS satrn tklayn.
Noktalar belirledike, noktalarn konumuna gre Kapal NURBS erisi de ekillenecektir.
mleci Kapal NURBS dm noktalarnn zerine getirin. mle ekil deitirince sol tuu tklayn.
Serbest izgi
iz/lkel Objeler/izgi/Serbest izgi satrn tklayn.
izim alannda farenin sol tuunu tklayp basl tutarak fareyi srkleyin.
Kalemle yazar gibi serbest izgi izilecektir. Fareyi braktnzda izgi izimi bitecektir.
Moddan kmak iin klavyeden Esc tuuna basn.
Serbest izgi izildikten sonra zerinde herhangi bir ekil deiiklii yapmak mmkn deildir.
Eskiz modu
ideCAD Statik programnda projelerin arka plannda eskiz izimleri yapmak, notlar almak amac ile
eskiz modu gelitirilmitir.
Eskiz moduna gemek iin Aralar/Eskiz Modu satr tklanr ya da toolbardan Eskiz Modu ikonu tklanr.
466
Eskiz moduna geildiinde zerinde allan kat penceresindeki objeler (duvar, kolon vs.) ekranda
glge biiminde grlrler.
Alan Eskiz Toolbar zerinde serbest izgi, bezier, nurbs, kapal bezier, kapal nurbs, izgi, ember,
yay, yaz, etiket, etiket ayarlar, ilkel obje ayarlar ve eskiz modu ikonlar bulunur.

Bu ikonlar tklanmak suretiyle ilgili ilkel obje komutlarna kolayca ulalabilir, eskizler izilebilir, notlar
alnabilir. Toolbar zerindeki Eskiz ikonu tklandnda eskiz modu kapanr ve kat penceresine geri
dnlr. Kat penceresi zerinde eskiz modunda girilen objeler grnmez.
Eskiz modunda girilen objelerin eskiz modundan kldktan sonra grnmesi istenirse:
Ayarlar/Katman Ayarlar tklanr.
Alan Katman Ayarlar diyalogunda Eskiz satrnn karsndaki kutucuk farenin sol tuu ile
tklanarak iaretlenir.
Tamam butonu tklanarak diyalogdan klr. Eskiz modu objeleri kat plan zerinde
grntlenirler.
Eskiz modu hem 2B hem de 3B izim pencerelerinde kullanlabilir.
ember
ember izim yardmclar
lkel Objeler toolbar
ember ikonu tklannca lkel Objeler toolbar ekrana gelir.

Srekli izgi ikonu. Srekli izgiler izer.
467
yay izer.
lkel obje ayarlar
izilecek emberlerle ilgili ayarlar iin:
ember ikonunu tklayn.
Ekrana gelen lkel Obje toolbarndan lkel Obje Ayarlar ikonunu tklayn.
Yaplan ayarlar izilecek emberler iin geerli olacaktr. Mevcut emberlerin ayarlarnda deiiklik
yapmak iin:
Ayarlarn deitirmek istediiniz emberleri farenin sol tuu ile tklayarak sein.
468
Seilen emberlerden birinin zerinde farenin sa tuunu tklayn.
seilen emberlere uygulanacaktr.
Bulunduu mod
emberler hem mimari plan modunda hem de kalp plan modunda izilebilir. Bir modda izilen
ember objeleri dier modda da grntlenir. emberler 2-boyutlu objeler olduklar iin 2B izim
pencerelerinde de izilebilirler.
ember izimi
ember
ember izmek iin:
ember ikonunu tklayn.
izim alannda emberin merkezi olacak noktay farenin sol tuu ile tklayn.
Fareyi merkezden darya doru hareket ettirin. emberin grnts ekranda belirecektir.
emberin yarapna karar verin. Yarap nmerik olarak da girebilirsiniz. Bunun iin koordinat
kutusunu kullanabilirsiniz. (Klavyeden L tuuna basn. mle koordinat kutusundaki L kutucuuna
girecektir. Deeri yazn (metre) ve Enter tuuna basn. mle belirlenen daire merkezinden
469
itibaren girilen deere kilitlenecektir.)
Farenin sol tuunu bir kez daha tklayn. ember izilecektir.
emberi izdikten sonra yarapn deitirmek isterseniz:
Farenin sol tuu ile emberi tklayn. ember seilecektir.
Fare imlecini ember zerindeki dm noktas zerine getirin. mle ekil deitirince
dnnce tklayn. (mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir. Noktalar
yakalayabilmek iin Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse
toolbardan Dm Noktasna Kilitlen ikonunu tklayarak an.)
Fareyi hareket ettirdiinizde ember yarap da harekete bal olarak deiecektir. Farenin sol
tuunu tklayn. lem tamamlanacaktr.
Yay
Yay izim yardmclar
lkel Objeler Toolbar, iz/lkel Objeler/Yay alt mensnden 3-Noktadan ya da Merkez-Yarap-Alar
satrlarndan biri tklandnda ekrana gelir.

470
yay izer.
lkel obje ayarlar
izilecek yaylarla ilgili ayarlar iin:
Ayarlar/lkel Obje Ayarlar satrn tklayn.
Ekrana gelen Yay toolbarndan lkel Obje Ayarlar ikonunu tklayn.
Yaplan ayarlar izilecek yaylar iin geerli olacaktr. Mevcut yaylarn ayarlarnda deiiklik yapmak iin:
Ayarlarn deitirmek istediiniz yaylar farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Seilen yaylardan birinin zerinde farenin sa tuunu tklayn.
seilen yaylara uygulanacaktr.
471
Bulunduu mod
Yaylar hem mimari plan modunda hem de kalp plan modunda izilebilir. Bir modda izilen yay
objeleri dier modda da grntlenir. Yaylar 2-boyutlu objeler olduklar iin 2B izim pencerelerinde
de izilebilirler.
Yay izimi
3-Noktadan
3-Noktadan Yay, programdaki iki yay izim tekniinden birisidir. Bu komutu kullanarak yay izmek iin:
iz/lkel Objeler/Yay/3-Noktadan satrn tklayn.
izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek yay parasnn ilk
ucu olacaktr.
Fareyi srkleyin ve sol tu ile tklayarak ikinci bir nokta belirleyin. BU nokta yayn ikinci ucu
olacaktr.
Fareyi hareket ettirdiinizde yay paras fareye bal olarak ekil deitirecektir.
Yay istediiniz duruma geldiinde sol tuu tklayn. Yay izimi tamamlanacaktr.
Yay izdikten sonra deitirmek isterseniz. Dm noktalarna mdahale edebilirsiniz. Yay zerinde
iki ularda, bir de orta ksmda olmak zere dm noktas bulunur.
Farenin sol tuu ile yay tklayn. Yay seilecektir.
Fare imlecini yay zerinde mdahale etmek istediiniz dm noktas zerine getirin. mle ekil
deitirince noktay tklayn. (mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir. Noktalar
472
Fareyi hareket ettirdiinizde tklanan nokta da fare ile birlikte hareket edecek, ya deiecektir.
Farenin sol tuunu tklayn. lem tamamlanacaktr.
Merkez-yarap-alar
Yay (Merkez-Yarap-Alar), programdaki iki yay izim tekniinden birisidir. Bu komutu kullanarak yay
izmek iin:
iz/lkel Objeler/Yay/ Merkez-Yarap-Alar satrn tklayn.
izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek yay parasnn
merkez noktasdr.
Fareyi srkleyin. Sanal bir ember grnts fare ile birlikte hareket edecektir. emberin
yarapna karar verin. Yarap nmerik olarak da girebilirsiniz. Bunun iin koordinat kutusunu
kullanabilirsiniz. (Klavyeden L tuuna basn. mle koordinat kutusundaki L kutucuuna girecektir.
Deeri yazn (metre) ve Enter tuuna basn. mle belirlenen daire merkezinden itibaren girilen
deere kilitlenecektir.)
Fare imlecini saatin akrebinin tersi ynde hareket ettirin. Yay fare imlecine bal olarak izilmeye
balanacaktr. Bu esnada koordinat kutusu kullanarak yay as girebilirsiniz. (Klavyeden A tuuna
basn. mle koordinat kutusundaki A kutucuuna girecektir. Deeri yazn (derece) ve Enter
tuuna basn. mle girdiiniz global a deerine kilitlenecektir.)
Farenin sol tuunu tklayn. Yay izilecektir.
Yay izdikten sonra deitirmek isterseniz. Dm noktalarna mdahale edebilirsiniz. Yay zerinde
iki ularda, bir de orta ksmda olmak zere dm noktas bulunur.
Farenin sol tuu ile yay tklayn. Yay seilecektir.
Fare imlecini yay zerinde mdahale etmek istediiniz dm noktas zerine getirin. mle ekil
deitirince noktay tklayn. (mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir. Noktalar
473
Elips ve Eliptik ekiller
Elips izim yardmclar
lkel Objeler Toolbar, toolbardan Elips Keler ikonu tklandnda ekrana gelir.

yay izer.
474
Bulunduu mod
Elipsler hem mimari plan modunda hem de kalp plan modunda izilebilir. Bir modda izilen elips
objeleri dier modda da grntlenir. Elipsler 2-boyutlu objeler olduklar iin 2B izim pencerelerinde
de izilebilirler.
Elips izimi
Elips keler
ki ke noktas ile elips izer. Bu komutu kullanarak elips izmek iin:
Toolbardan Elips Keler ikonunu tklayn.
izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek elipsin ilk ucu
olacaktr.
Fareyi srkleyin ve sol tu ile tklayarak ikinci bir nokta belirleyin.
Elips izilecektir.
Komuttan kmak iin ESC tuuna basn.
Elipsi izdikten sonra deitirmek isterseniz, dm noktalarna mdahale edebilirsiniz. Elips zerinde
iki kenarda, bir de orta ksmda olmak zere dm noktas bulunur.
Farenin sol tuu ile elipsi tklayn. Elips seilecektir.
Fare imlecini elips zerinde mdahale etmek istediiniz dm noktas zerine getirin. mle
ekil deitirince noktay tklayn. (mlecin ekil deitirmesi noktann yakalandn gsterir.
Noktalar yakalayabilmek iin Dm Noktasna Kilitlen modunun ak olmas gerekir. Ak deilse
Elips merkez - keler
Bir merkez, bir ke noktas ile elips izer. Bu komutu kullanarak elips izmek iin:
Alan toolbardan Elips Merkez-Keler ikonunu tklayn.
475
izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek elipsin merkezi
olacaktr.
Elips izilecektir.
Fareyi hareket ettirdiinizde tklanan nokta da fare ile birlikte hareket edecek, elips deiecektir.
Elips orta nokta - eksen
Orta noktadan karlan iki dikme ile elips izer. Bu komutu kullanarak elips izmek iin:
Alan toolbardan Elips Orta Nokta-Eksen ikonunu tklayn.
izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek elipsin merkezi
olacaktr.
Fareyi dier istikamette srkleyin, sol tu ile tklayarak nc bir nokta belirleyin.
Elips izilecektir.
476
Fareyi hareket ettirdiinizde tklanan nokta da fare ile birlikte hareket edecek, elips deiecektir.
Eliptik yay - keler
ki ke ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer. Bu komutu kullanarak eliptik yay izmek iin:
Alan toolbardan Eliptik Yay-Keler ikonunu tklayn.
izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek yayn 1.kesi
olacaktr.
Fareyi srkleyin ve sol tu ile tklayarak ikinci bir nokta belirleyin. Bu nokta izilecek yayn
2.kesi olacaktr
Fareyi tekrar srkleyin. Ekranda bir yay paras belirecektir. Yayn uzunluunu belirledikten
sonra sol tuu tklayn.
Fareyi ters istikamette srkleyin. Balang noktasndan dier istikamete bir yay paras daha
belirecektir. Yay paras uygun uzunlua gelince sol tuu tklayn.
Eliptik yay izilecektir.
Eliptik yay izdikten sonra deitirmek isterseniz, dm noktalarna mdahale edebilirsiniz. Yay
zerinde kenarda, bir de orta ksmda olmak zere drt dm noktas bulunur.
Fareyi hareket ettirdiinizde tklanan nokta da fare ile birlikte hareket edecek, eliptik yay
deiecektir. Farenin sol tuunu tklayn. lem tamamlanacaktr.
477
Eliptik yay merkez keler
Bir merkez ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer. Bu komutu kullanarak eliptik yay izmek iin:
Alan toolbardan Eliptik Yay Merkez-Keler ikonunu tklayn.
izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek yayn merkezi
olacaktr.
bykln belirleyecektir.
Fareyi tekrar srkleyin. Ekranda bir yay paras belirecektir. Yayn uzunluunu belirledikten
sonra sol tuu tklayn.
Fareyi ters istikamette srkleyin. Balang noktasndan dier istikamete bir yay paras daha
belirecektir. Yay paras uygun uzunlua gelince sol tuu tklayn.
Eliptik yay orta nokta Eksen
Orta noktadan karlan iki dikme ve iki yay uzunluu ile eliptik yay izer. Bu komutu kullanarak eliptik
yay izmek iin:
Alan toolbardan Eliptik Orta Nokta-Eksen ikonunu tklayn.
478
izim alannda farenin sol tuu ile herhangi bir nokta tklayn. Bu nokta izilecek yayn merkezi
olacaktr.
bykln belirleyecektir.
Fareyi tekrar srkleyin. Elipsin dier istikametteki bykln belirleyin ve sol tuu tklayn.
Fareyi srklediinizde ekranda bir yay paras belirecektir. Yayn uzunluunu belirledikten sonra
sol tuu tklayn.
Fareyi ters istikamette srkleyin. Dier istikamete bir yay paras daha belirecektir. Yay paras
uygun uzunlua gelince sol tuu tklayn.
Resim
Resim
Bitmapler resim dosyalardr. ideYAPI programlar kullanlarak ya da herhangi bir programda
oluturulmu bitmap dosyalar Bitmap komutu kullanlarak izim alanna yaptrlabilir. Program
*.bmp , *.jpg, *.jpeg, *.tiff , *.png, *.tga, *.sgi, *.pcx, *.psd, *.cut, *.afp, *.ico, *.cur, *.ani, *.pcd,
*.fpx, *.pbm, *.pgm, *.ppm, *.sct, *.ras, *.xpm, *.xwd, *.wfm, *.wpg formatlarn destekler. izim
alanna resim yaptrmak iin:
iz/Resim satrn tklayn.
Seili resim yoksa program sizi uyaracaktr. Tamam butonunu tkladnzda Bitmap Ayarlar
diyalogu alacaktr.
479
Bu diyalogdan n grnt alann ve ya Gz at butonunu tklayn. Alan Resim Ayarlar
diyalogundan bir resim dosyas sein ve Tamam butonunu tklayn.
Seilen resim n Grnt alannda grntlenecektir. Resim boyutlarn ayarlayn ve Tamam
butonunu tklayarak diyalogdan kn.
Fare imleci ile birlikte resim erevesi ekranda grntlenecektir.
Resmi yaptracanz noktay farenin sol tuu ile tklayn. Resim izim alanna yaptrlacaktr.
Yaptrlan resmin yeri ta komutu kullanlarak deitirilebilir. Ancak resim dndrlemez.
Bitmap Ayarlar diyalogundaki parametreler unlardr:
Genilik: Resmin izim alanndaki genilii.
Ykseklik: Resmin izim alanndaki ykseklii.
Ykseklik genilikle orantl: Kutucuk farenin sol tuu ile tklanarak iaretlenirse, resmin ykseklii
girilen genilie gre, resmin orijinal en/boy oranna uygun olarak ayarlanr.
A : Resmin derece cinsinden asdr. Resim dndrlmek istendiinde bu satra deer girilir.
Simetri: aretlenirse seili resmin simetrisi alnr.
Resmi projede kaydet : aretlenirse, resim proje ierisinde saklanr. Bu seenekle proje kayt
edildiinde, resmin d ortamda bulunmasna gerek kalmaz. Proje ierisinde saklanr. aretlenmezse ,
resim proje ierisinde saklanmaz. Program resmi, eklendii klasrde arar. Proje baka bilgisayara
gtrldnde, resim de beraberinde eklenen klasr adresinde gtrlmelidir.
Resimlerin izdirilmesi
Resim komutu kullanlarak izim alanna yaptrlan resimler izdir komutu ile izdirilebilir. Resimlerin
izim alanna yaptrlmas ile ilgili aklamalar Bitmap bal altndadr.
izim alanna yaptrlan resimler de dier objeler gibi izdir komutu kullanlarak izdirilir.
Proje/izdir satrn tklayn. izici Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Buradan Pencere Se butonunu tklayn.
Alan Pencere Seimi diyalogundan Se butonunu tklayn.
izim alannda izdirmek istediiniz resmin bir kesini farenin sol tuu ile tklayn.
480
Fare imlecini tkladnz kenin apraz kesine srkleyerek resmi pencere iine aln ve farenin
sol tuunu tekrar tklayn.
Pencere Seimi diyalogu tekrar karnza gelecektir. Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.
izici Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir. lek sein.
Ayarlar butonunu tklayn. Karnza gelen diyalogda kat ynn, kat boyutunu ayarlayn,
izimin gnderilecei yazcy/iziciyi sein. Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.
izimin n grntsn grmek iin n grntle ve Bas butonunu tklayn.
n grnt istediiniz gibi deilse Kapat butonunu tklayarak tekrar izici Ayarlar diyaloguna
dnn ve gerekli ayarlar yapn.
Tekrar n grntle ve Bas butonunu tklayn.
izdir butonunu tklayn.
Alan izdir diyalogunda gerekli ayarlar yaptktan sonra Tamam butonuna basn. Resim iziciye
gnderilecektir.
Kontur izgileri
Kontur izgileri
Kontur izgisi, poligonal bir alan tanmlar. Kenar izgileri, aks kenarn snrlar. Kontur izgisi
deitirildiinde, program, izilmi akslar yeni kontura gre tekrar oluturur.
Deitir/Obje Edit/Aks/Kontur izgileri satrn tklayn.
izim alannda ke noktalarn sol tu ile tklayarak belirleyin.
Poligonu kapatn (Birinci noktay tekrar tkladnzda poligon kapanacaktr).
Kontur izgisi tanmlanacaktr.
Kontur izgilerinin ekranda gzkp gzkmemesi seime baldr. Bunun iin;
Genel Ayarlar penceresi ekrana gelecektir.
Izgara ve Snrlar sekmesini tklayn.
481
izim Aks grubundan Kontur izgileri satrn tklayn. nnde iaret varsa iaret kalkacaktr.
aret yoksa iaretlenecektir.
areti kaldrp, Tamam butonunu tklarsanz, izim alannda kontur izgisi grnmez.
Kontur hesapla
Kontur Hesapla komutu, projenizdeki tm kontur izgilerini otomatik olarak dzenlenmesini salar.
lemi balatmak iin Deitir/Obje Edit/Aks/Kontur Hesapla veya sa tu menden Kontur Hesapla
satrn tklamanz yeterlidir. Tm katlardaki kontur izgileriniz boyutlu iziminizin snrlarna
ekilecektir.
Kontur izgilerinin ilevleri
Programda Aks snr kontur izgisine gre tanmlanr. Tanmlanan aks snrna bal olarak aks snrlar
otomatik olarak belirlenir. Akslar girilirken aks uzunluu girmeye gerek yoktur. Kontur izgisi
deitiinde aks snr otomatik olarak deitii iin aks uzunluklar da otomatik olarak ayarlanr.
Kullancnn aks uzunluklar ile uramasna gerek kalmaz.
Kullanc Aks uzunluklarn kontur izgilerinden bamsz yapmak, uzunluklar kendisi belirlemek
isterse, bu da mmkndr. Bunun iin Aks Ayarlar diyalogundaki Genel Ayarlar sekmesinden Aks
snrna uzat seeneindeki iaret kaldrlmaldr.

482

483
Blm 7 Analiz
Analiz eleri
Statik arayz yardmclar
Yapsal Aa Grnm ile almak
Yapya ait tm statik elerin aa yaps mant ile listelenmesidir. Statik materyaller, eleman
kesitleri, dm noktalar gibi tm statik bileenlere bu aa kullanlarak ulalabilir. Ayrca analiz
ayarlar, ykleme durumlar ve kombinasyonalar vb elementler yap aacnda listelenir.
Yapsal aa grnm iki sekmeden olumaktadr. lki Veri adn verdiimiz sekme, dieri ise Sonu
sekmesidir.
Veri sekmesinde yap elemanlarnn btm statik verileri klasrler halinde listelenir. Tm verilere bu
listeden ulap deitirmek veya bilgi edinmek olasdr.

Analiz
484
Sonu sekmesinde analiz sonrasnda hesaplanan sonular listelenir. Gruplara ayrlm listede,
incelenmek istenen statik sonular seilir. Seime gre sonular, 3 boyutlu erevede gsterilir.
Bunlar, u kuvvet diyagramlar, deplasmanlar, donat alanlar vb her trl statik sonulardr.

Eer ak deilse yap aacna aacn amak iin herhangi bir pencere farenin sa tuunu tklayp
aklan menden Yapsal Aa Grnm tklanr.
Ayrca Aralar/Grnt Konfgrasyonu komutu ile ulaabilinen diyalogta sa alta bulunan grnt tipini
seerek yapsal aa grnml dzene geilebilir.
Analiz
485

Statik Birim Ayarlar
Statik hesap prosdr ve ve ktlar iin kullanlacak birimlerin ayarlar da ayrca yaplabilir. Birim
ayar yaplabilen byklkler unlardr:

Bu diyalogta ayarlanan tm birimler statikle ilgili ksmlarda kullanlr.
Birim Ayarlar diyaloguna ulamak iin;
Yapsal Aa grnmnde bulunan Dizayn satr zerinde farenin sa tuuna basn.
Alan menden Dizayn Ayarlar satrn tklayn.
Dizayn Ayarlar diyalogunda istediiniz birim ayarlarn yapn.
Analiz
486
Ayrca herhangi bir diyalogta alrken saysal alanlarn birimleri istenildii ekilde deitirilebilir. lgili
satr stnde farenin sa tuu tklanr. Bylece satr stnde birimleri gsteren bir men alr.
Menden arzu edilen birim seilir.
Statik materyaller
Betonarme malzeme tanmlamak
Betonarme yaplarn analizini, hesabn ve izimini yapan programn betonarme malzeme tanm, doal
olarak birinci ncelikle yer edinmitir. Bu balamda kiri, kolon, deme vb elemanlarn statik
malzemeleri, analizden nce mutlaka tanmlanmal ve elemanlara atanmaldr. Yine de programda bir
yeni bir proje atnzda, varsaylan olarak BS20-S420 materyali betonarme elemanlara atanmaktadr.
Eer projeniz farkl bir betonarme malzeme tanm gerektiriyorsa o tanm bir projeci olarak
programda yapmalsnz.
Betonarme malzemenin tanm yapmak iin;
Yapsal Aa grnmnde bulunan Materyaller satr zerinde farenin sa tuuna basn.
Alan menden Yeni materyal ekle satrn tklayn.
Statik Materyal zellikleri diyalogu alacaktr.
Materyal tipi listesinden Beton sein
Seiminize gre diyalogta seimize zel deerler listelenecektir.
Analiz
487

Beton karakteristik basn dayanm satrnda varsaylan olarak 20 grnecektir. Bu deer beton olarak
BS20 snfn tanmlamaktadr. Gerekirse listeden baka bir seim yapn. Setiiniz beton tipine gre
beton karakteristik ekme dayanm, k1 sabiti, elastisite ve kayma modlleri otomatik olarak
deiecektir.
Donat seimini, eilme donats akma gerilmesi satrnda seeceksiniz. rnein 420 deeri S420
snfn tanmlamaktadr. Gerekirse listeden baka bir seim yapn.
Etriye olarak etriye akma gerilmesini satrndan bir deer olarak seeceksiniz. Yine burada rnein
420 deeri S420 donat snfn tanmlamaktadr.
Beton karakteristik basn dayanm veya eilme donats akma gerilmesi satrlarna herhangi baka
bir deer de yazabilirsiniz ancak bu durumda beton karakteristik ekme dayanm, k1 sabiti, elastisite
ve kayma modlleri vb dier deerleri de setiiniz malzemeye uyacak ekilde deitirmelisiniz.
Beton ve elik snflarn deitirmek
Herhangi bir betonarme eleman tanmladnzda o elemana bir statik materyal atamalsnz. Projenin
herhangi bir aamasnda atadnz betonarme materyalleri bir nedenle deitirmek isteyebilirsiniz.
Uzun prosedr yeni bir statik materyal tanmlamak ve betonarme elemann ayarlarnda o materyali
atamaktr. Ancak Statik Materyaller komutunu bu ilemi kolaylatrc bir komut olarak kullanlmak
size zaman kazandracaktr.
Analiz
488

Ayarlar mensnden Statik Materyaller satrn tklayn.
Statik Materyal Deitir diyalogu alacaktr.
Diyalogda programda var olan tm betonarme elemanlarn listesini greceksiniz.
lgili eleman iaretledikten sonra, alan listeden uygun beton, donat tipini ve etriye eidini
sein.
lemden sonra Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn.
lemi yaptktan sonra program, setiiniz malzemeleri statik materyal olarak otomatik
tanmlayacaktr. Bu materyalleri yap aa yapsnda grebilir ve gerekirse zelliklerini de
deitirebilirsiniz.
Herhangi bir statik materyal tanm yapmak
Programda statik elemanlar iin en genel halde materyal tanm yaplabilir. Betonarme, elik gibi
belirgin materyallerin yannda, tanm annda ilgili parametreler de deitirilerek herhangi bir
dayanmda baka bir materyaller de tanmlanabilir.
Analiz
489

Statik materyal tanmlamak iin;
Materyal tipi listesinden Beton, elik ya da Dier tanmlarndan birini sein.
Seiminize gre diyalogda seimize zel deerler listelenecektir.
Projeci duruma gre gerekirse deerler deitirilebilir. Ancak normal durumlarda program
seilen malzeme tipine gre uygun deerleri otomatik olarak ekrana getirecektir.
Statik materyalleri arive kayt etmek
Tanmlanm veya tanmlanmakta olduunuz herhangi bir statik materyali daha sonra kullanlmak zere
diske kayt edip arivleyebilirsiniz.
Yapsal Aa grnmnde bulunan Materyaller satr altnda bulunan herhangi bir materyali
stnde ift tklayn.
Materyalin zellikleri diyalog olarak alacaktr.
Diyalogda Arive Ekle butonunu tklayn.
Analiz
490
Arive Ekle diyalogu alacaktr. Bu diyalogda Mevcut ve Yeni olarak iki seenek ekrana gelecektir.
Yeni, arivde yeni bir kategori oluturur. Mevcut ise daha nce tanmlanm bir kategoriyi
semenize olarak tanr.
Yeni seerseniz bir kategori ismi verin.
Mevcut seerseniz var olan kategorilerden birini sein.

Statik materyalleri arivden yklemek
Daha nce arive kayt edilmi statik materyalleri bir projeye dahil etmek iin Statik Materyal
zellikleri diyalogunda bulunan Arivden Ykle butonu kullanlr.

Analiz
491
Diyalogda Arivden Ykle butonunu tklayn.
Materyal ktphanesi diyalogu alacaktr. Diyalogda kaytl herhangi bir materyali sein.
kinci stunda setiiniz materyalin deerleri ekrana gelecektir.
Statik kesit byklkleri ve tanmlar
Betonarme objelerin kesit zellikleri
Statik eleman kesit byklkleri ve geometrisi kiri, kolon, perde vb elemanlar iin otomatik bulunur.
rnein dikdrtgen bir kolonun atalet byklkleri, dikdrtgen bir kesit eklinde, herhangi bir kiriin
atalet byklkleri ise ilikide bulunduu demenin konumuna gre dikdrtgen veya tablal kesit
kabul ile tespit edilir. ki kolon bir kiri tanmlayp analiz yapldnda, sz konusunu elemanlarn statik
analizde dikkate alnacak kesitleri de zaten otomatik tanmlanm olunur.
Analiz sonrasnda projede kullanlan kesitler Yapsal Aa grnmnde Kesitler altnda izlenebilir.
En genel hali ile kesit tanmlamak
Betonarme elemanlarn statik kesit zelliklerinin program tarafndan otomatik bulunduundan sz
etmitik. Bununla birlikte bilindii zere programda elik objeler de bulunmakta ve bu objelerin data
girii de yaplabilmektedir. Dolaysyla elik objelerin kesitlerinin tanm da en genel hali yaplabilme
olamz da vardr. Kesit tanmndan nce statik materyalleri de tanmlamak gerekir ki, kesitin
malzeme zellii de bylelikle belirleyebilelim.
En genel hali ile kesit tanm yapmak iin;
Yapsal Aa grnmnde bulunan Kesitler satr zerinde farenin sa tuuna basn.
Alan menden Yeni kesit ekle satrn tklayn.
Kesit Ayarlar diyalogu alacaktr.
Ayarlar sekmesinde kesitin adn yazn ve materyalini sein.
Alt ksmda profil blmnden Tek listesinden projenize uygun kesit tipini sein.
Analiz
492
Setiiniz tipin ekline gre, altta kesit byklklerini gsteren bir tablo kacaktr. Yan ksmda
da kesitin ekli plan grntsnde izilecektir.
Gerekirse kesit byklklerine mdahale edebilirsiniz.
Deerler sekmesini tklayn.
Bu sekmede setiiniz kesitin atalet ve alan bilgileri listelenecektir.
Kullanc tanml deerler seenei iaretlendiinde sz konusu deerler, deitirilebilir duruma
gelecektir.
Bu deerler zerinde allan kesitin uygun olan deerleridir. htiyaca gre yeni deerler de
tanmlanabilir.
Tanmladnz kesit, Yapsal Aa grnmnde Kesitler satr altnda listelenecektir.
Birleik bir kesit tanmlamak
elik objelerde kullanlmak zere nce tek bir kesit olarak tanmlanan kesitleri, kesitin ekline gre
programn belirleyecei bir yntemle birleik kesit haline getirmek ve elik objelerde kullanabilmek
mmkndr.
rnein iki L profili birleik kesit haline getirelim :
nce statik materyal tanm yapalm.
Yapsal Aa grnmnde bulunan Materyaller satr zerinde farenin sa tuuna basp, Yeni
Materyal Ekle satrn tklayn.
Statik Materyal zellikleri diyalogunda Materyal Tipini elik sein. Materyal adna da bir isim
verin. (rnein elik malzeme gibi)
Ayarlar sekmesinde kesitin adn yazn ve materyali az nce tanmladmz elik malzemesi
sein.
Analiz
493
Profil tipi blmnden Tek profil listesini tklayn.
Listeden Eit Kollu L profil sein.
Tamam butonunu tklayarak diyalogu kapatn. Kesitler satrnda tanmladmz kesit
grnecektir.
Tekrar Yapsal Aa grnmnde bulunan Kesitler satr zerinde farenin sa tuuna basn.
Profil tipi blmnden Birleik seeneini sein.
Listeden Birleik Eit Kollu L sein. (Bu liste kullandnz profile gre deiiklik gsterecektir.)
Yntem listesinden rnein ki profil arka arkaya sein. (Bu liste kullandnz profile gre
deiiklik gsterecektir.)
Birleik Kesitler diyalogu alacaktr.

Kullanc Tanml satr altnda, biraz nce tanmladmz profili sein.
Kesit Ayarlar diyaloguna geri dneceiz.
Tanmladnz birleik kesit, Yapsal Aa grnmnde Kesitler satr altnda listelenecektir.
Analiz
494
Kesitleri arive kayt etmek
Programn bulduu otomatik kesitlerinden baka, tanmlanm veya tanmlanmakta olduunuz
herhangi bir statik kesiti daha sonra kullanlmak zere diske kayt edip arivleyebilirsiniz.
Yapsal Aa grnmnde bulunan Kesitler satr altnda bulunan herhangi bir kesitin stnde sa
tua basp, zelikler tklayn.
Kesit Ayarlar diyalog olarak alacaktr.
Diyalogda Arive Ekle butonunu tklayn.
Arive Ekle diyalogu alacaktr. Bu diyalogda Kesit ktphanesi ve Kategori olarak iki liste ekrana
gelecektir.
Kesit ktphanesinden mevcut bir tanm seebilir ya da kendiniz yeni bir tanm yapabilirsiniz.
Mevcut tanmlardan birini seerseniz , kategori listesinde ayrca Profiller listelenecektir. Uygun
profil tanmn sein.

Kesitleri arinden yklemek
Daha nce arive kayt edilmi kesitleri bir projeye dahil etmek iin Kesit Ayarlar diyalogunda bulunan
Arivden Ykle butonu kullanlr.
Alan menden Yeni Kesit Ekle satrn tklayn.
Diyalogda Arivden Ykle butonunu tklayn.
Analiz
495
Kesit ktphanesi diyalogu alacaktr. Diyalogda kaytl herhangi bir kesit sein.
kinci stunda setiiniz materyalin deerleri ve gr ekrana gelecektir.

Analiz ncesi ayarlar
Analiz ayarlar
Analiz ayarlar diyalogunda, ynetmelik seenekleri, yk gvenlik ile ilgili parametreler, temeli ve
yapnn genelini kapsayan kriterler belirtilir ve deitirilir. Analiz ayarlar diyalogunda btn
parametrelerin varsaylan deerleri vardr ve bu deerler, 1.deprem blgesi baz alnarak ynetmelie
uygun kriterlerle dzenlenmitir. Modelinizin yapsna ve durumuna gre bu ayarlar deitirmeniz
uygun olabilecektir. Bu diyalogdaki parametreleri bilmek ve modelinize uygun seenekleri semek siz
projecilerin sorumluluundadr.
Analiz ayarlar diyalogu ilk kez analiz yaptnzda ekrana otomatik olarak alr. Sonraki analizlerde
Analiz mens altndan Analiz Ayarlar satr tklanarak alabilir.
Analiz ayarlar diyalogunda yer olan seenekler unlardr:
Analiz
496

Otomatik betonarme dizayn : Analiz sonrasnda yapnn betonarme dizaynnn programca yaplp
yaplmayacan dzenleyen parametredir. Normal koullarda, Trk Deprem Ynetmelii ve Trk
Standartlarna uygun dizayn iin bu seenek iaretli kalmaldr. Bu seenekle program, kolon, kiri,
deme vb statik elemanlarn betonarme dizaynn en olumsuz ykleme durumlarna gre otomatik
yapar.
Deme analizi ve betonarme dizayn: aretlendiinde program, analiz srasnda sistemdeki kirili
kirisiz plaklarn ve dili demelerin analizlerini ve betonarmelerini de otomatik yapar. Ancak ereve
tasarm iin deme analizinin ve betonarmesinin yaplmas zorunlu deildir. Analiz sresinin ksal
nemliyse deme analizini daha sonra deme analizi butonu ile de yapabilirsiniz.
Temel analizi ve betonarme dizayn: aretlendiinde program, analiz srasnda sistemdeki tm
temellerin analizini de yapar. Yap temel etkileimli analiz yapmyorsanz, ereve tasarm iin temel
analizinin yaplmas zorunlu deildir. Analiz sresinin ksal nemliyse temel analizini en sonda temel
analizi butonu ile de yapabilirsiniz.
Analiz
497
Yap elemanlar iin tepki spekturmu sonularn hesapla : Bu seenek iaretlenirse tepki
spekturumundan bulunan "respx" ve "respy" davran spekturum durumlar, yatay yklemeler olarak
ayrca sisteme etki ettirilirler. Eleman u kuvvetlerinin deerleri respx ve respy yklemeleri olarak
raporlarda ve betonarme diyaloglarnda incelenebilmek amacyla listelenir.
TDY Seenekleri Sekmesi
Ynetmelik kontrolleri : 3 boyutlu ereve analizi sresince modelin Trk Standartlar ve Deprem
Ynetmelii asndan denetlenip denetlenmeyeceini dzenleyen seenektir. Normal koullarda bu
seenei iaretlemelisiniz.
Edeer yatay ykleri rijit diyaframn merkezine uygula: Bu seenek iaretlenirse analiz sonucu
bulunan edeer yatay kat kuvvetleri, rijit diyaframn arlk merkezlerine eksantrisite dikkate alnarak
etki ettirilir. Bu seenek sadece TDY 1975e gre zm yapldnda etkin hale gelir.
Mod birletirme yntemi ile hesaplanan yatay ykleri rijit diyagrama uygula: Bu seenek iaretlenirse
mod birleitirme yntemi ile yatay kat kuvvetleri, rijit diyaframn arlk merkezlerine eksantrisite
dikkate alnarak etki ettirilir. TDY 1997 ve 2007e gre analiz yapyorsanz bu seenei iaretleyin.
Diyaframda eksantrik moment yklemesi ile tepki spektrumu zmn kullan: Bu seenek
iaretlenirse, elemanlarn her biri iin hesaplanan tepki spektrumu ile dinamik analiz yaplr, kat
eksantrisiteleri ayr bir ykleme durumunda noktasal moment olarak dikkate alnr. Sistemde rijit
diyafram bulunmuyorsa bu seenei iaretlemelisiniz. Trk Deprem Ynetmelii (TDY), rijit diyagram
bulunmayan sistemlere izin vermemektedir. Dolaysyla bu seenek ile analiz yaptnzda TDY
koullar program tarafndan kontrol edilmeyecektir.
D merkezlik etkisinde rijitlik merkezini de dikkate al : Bu seenek iaretlenirse, d merkezlik
hesaplanrken rijitlik merkezi ile ktle merkezi arasndaki fark , %5 dmerkezlie eklenir. Bunun
sonucunda sistemde daha byk burulma momenti oluur. Programda versiyon 5.500den sonra
rijitlik merkezliin d merkezlie etkisi kullanc seimine braklmtr.
ex= | Ym-Yr | + 0.05 * By
ey= | Xm-Xr | + 0.05 * Bx
aretlenmezse, d merkezlik kullanlmaz.
ex= 0.05 * By
ey= 0.05 * Bx olarak olarak dikkate alnr.
Xm, Ym = Ktle merkezinin apsisi ve ordinatdr.
Xr, Yr = Rijitlik merkezinin apsisi ve ordinatdr.
Bx = Yatay bina boyutudur.
Analiz
498
By = Dikey bina boyutudur.
Rijit diyafram ktlelerini diyafram merkezinde younlatr: Seenek tepki spektrumu zmnde etkin
hale gelir. aretlenirse, dinamik analizde rijit diyaframa ait olan objelerin toplam ktlesi noktasal ktle
olarak rijit diyaframn arlk merkezinde etki ettirilir, iaretlenmezse her objenin ktlesi kendi
konumlarnda dikkate alnr.
Bina nem katsays: Bina nem katsays deeri, binann kullanm amacna gre deprem
ynetmeliinden okunur ve bu satra kullanc tarafndan yazlr. Hesap yntemi olarak, eski veya yeni
deprem ynetmelii seimine gre, buraya yazlan deer program tarafndan gerektii ekilde
kullanlr.
Yap tipi katsays X, Y: Yap tipi katsays deeri, bina sistemine gre eski deprem ynetmeliinden
okunur ve bu satra kullanc tarafndan yazlr. 1997 deprem ynetmeliine gre bu satrn herhangi
bir ilevi yoktur ve eski deprem ynetmeliine gre hesap yaplacaksa bu parametrenin nemi vardr.
Zemin hakim periyodu sn. (To): Zemin Hakim Periyodu deeri, zemin cinsine gre eski deprem
ynetmeliinden okunur ve bu satra kullanc tarafndan yazlr. 1997 deprem ynetmeliine gre bu
satrn herhangi bir ilevi yoktur ve eski deprem ynetmeliine gre hesap yaplacaksa bu
parametrenin nemi vardr.
Tayc sistem davran katsays (R) X: Tayc sistem davran katsays deeri, bina trne gre
1997 veya 2007 deprem ynetmeliinden okunur ve bu satra yazlr. Yazlabilecek deerler, yerinde
dkme betonarme binalar iin aada tablolatrlmtr.
1997 ynetmelii seilirse, R katsays x ve y yn iin ayn girilmelidir. 2007 deprem ynetmeliinde
X ve Y yn iin farkl R girilebilir.
Tayc sistem davran katsays (R) Y: Tayc sistem davran katsays deeri, bina trne gre
1997 veya 2007 deprem ynetmeliinden okunur ve bu satra yazlr. Yazlabilecek deerler, yerinde
dkme betonarme binalar iin aada tablolatrlmtr.
1997 ynetmelii seilirse, R katsays x ve y yn iin ayn girilmelidir. 2007 deprem ynetmeliinde
X ve Y yn iin farkl R girilebilir.
st rijit bodrum kat numaras: Bodrum katlarnda rijit evre(bodrum evre) perdelerinin bulunduu
en st kat temsil eder. Bu parametre programa Proje Genel Ayarlarnda girilir. Buraya girilen kat
numaras hangi kattan itibaren (girilen kat dahil) rijit bodrum alnacan belirler.
Analiz
499
Yukarda altta 2 katta bodrum evre perdesi dizayn edilmi bir yapnn perspektif grnts
grnmektedir. Bu yapnn kat tanm programda Kat Genel Ayarlar diyalogunda mimari kotlar
kullanlarak aadaki ekilde yaplm olsun:
No sim Kot Ykseklik
2 2.Normal Kat 5.6 2.8
1 1.Normal kat 2.8 2.8
0* Zemin Kat 0 2.8
-1 1.Bodrum -2.8 2.8
-2 2.Bodrum -5.6 2.8
Bu rnekte bodrum evre perdesi -1 numaral katn tavanndan balad iin rijit bodrum numaras
deeri Proje Genel Ayarlarnda -1 olarak tanmlanr. -1 numaral katn tavan dahil olmak zere altta
kalan tm katlar rijit bodrum kat olarak dikkate alnacaktr. Ksacas, rijit bodrumun numaras Kat
Genel Ayarlar diyalogunda hangi kata denk geliyorsa, Proje Genel Ayarlar diyalogunda o numara
Toprak seviyesi
2.8
2.8
2.8
2.8
2.8
-5.6
-2.8
0.0
2.8
5.6
8.4

-1
1
2
-2
0
Analiz
500
yazlr. Deprem ynetmelii kriterleri bu bildirime gre uygulanacaktr. Kat bilgileri raporunda hangi
katlarn rijit kat tanmna dahil edildii kontrol edilebilir. Bu raporda rijit kat tanm yaplm satrlarda
Hi stunu bo(yazsz) grnr. Sistemde rijit bodrum kat tanm yoksa, alttan olmayan bir katn
numaras rijit kat numaras satrna yazlr.
Deprem blgesi: Deprem blgesi, farenin sol tuu ile tklanarak diyalogdan seilir. Seilen deprem
blgesine gre program etkin yer ivmesini belirler. Etkin yer ivmeleri 1997 ve 2007 Deprem
Ynetmeliinde deprem blgesine gre aada belirtildii ekilde tablolatrlmtr.
Mhendis, yukarda belirtilen etkin yer ivmesi deerleri dnda, istedii bir deeri Tanml Ao
satrna yazarak programda kullanabilir.
Ynetmelik: Modelin hangi ynetmelie gre denetlenecei ilgili seenek iaretlenerek bilirtilir. Yeni
yaplar TDY 2007 ynetmeliine gre dizayn etmek gerekir.
Sneklik dzeyi x , y: Bina, sneklik dzeyi yksek olarak yaplacaksa, yksek, bina tasarm Sneklik
dzeyi normal olarak yaplacaksa, normal, sneklik dzeyi karma yaplacaksa, karma seenei
iaretlenir. Bina tasarm Sneklik dzeyi yksek olarak yaplacaksa, yksek, bina tasarm Sneklik
dzeyi normal olarak yaplacaksa, normal, sneklik dzeyi karma yaplacaksa, karma seenei
iaretlenir.
1997 ynetmelii seilirse, Sneklik x ve Sneklik Y ayn sneklikte seilmelidir. 2007 deprem
ynetmeliinde X ve Y yn farkl sneklikte seilebilir.
Kolon kiri kesme gvenliinde konsol ve basit kirileri dikkate al: Bu seenek, kolon-kiri kesme
gvenlii kontrolnde basit ve konsol kirilerin dikatte alnp alnmayaca belirtir. aretlenirse, bir
kenar bo, dier kenar kolona oturan veya bir kenar kirie dier kenar kolona oturan kirilerin
kolon mesneti, kolon-kiri kesme gvenliine girer, iaretlenmezse bu elemanlar kontrole
sokulmazlar.
Sistem Seenekleri Sekmesi
Kabuklar : Sistemde bulunan demelerin, merdivenlerin, kubbeler ve tonozlarn hesaplarnda hangi
etkilerin dikkate alnaca belirtilir. Moment, kesme kuvveti ve normal kuvvetlerin hesaplanp
hesaplanmayaca ayr ayr seeneklerle projeciye braklmtr.
Rijit kollar dikkate al: Kirilerin, kolon ve perdelere oturduu noktalar, kolon ve panellerin teorik
dey eksenlerinin, yani arlk merkezi eksenlerinin(G) bulunduu noktaya oturma mecburiyetleri
Analiz
501
yoktur. Kiriler, kolon ve panelin en kesit geometrisi zerinde herhangi bir noktada oturabilirler. Bu
durumda, kolon teorik noktasndan itibaren kiri ucuna kadar olan mesafe "rijit bir kol" olarak kabul
edilir ve blgedeki elemann rijitlii kirie gre sonsuzdur. Seenek iaretlenirse sistemde rijit kollar
dikkate alnr, iaretlenmezse kiriler, kolonlarn ve perdelerin orta noktalarndan baland kabul
edilirler.
Dey ykleme hesab iin rijit diyafram kabul yap : Dey yklemede rijit diyafram kabulunun yaplp
yaplmayacan belirtin.
Aamal naat Hesab Sekmesi
Nonlineer inaat aamas hesab : Bu seenekte, her bir aamada gz nne alnacak kat saysn
verirsiniz.
rnein, 10 katl bir yap iin bu deeri 1 verirsek:
Zati ve z arlklarn var olduu aama iin adm says = 1.kat, 2.kat, 3.kat.....8.kat, 9.kat,
10.kat(10.aama); toplam 10 admda ykleme...
Duvar ve kaplama yklerin var olduu aama iin 10. aamada ykleme...
Hareketli yklerin var olduu aama 10.aamada ykleme...
Zati ve z arlklarn var olduu aama iin = 1 ve 2.kat, 3 ve 4.kat......,7 ve 8.kat, 9 ve
Hareketli yklerin var olduu aama 5. aamada ykleme...
Kat inaat sresi : Katlarn inaat sreleri ayn ise bu satrda, gn olarak katn inaat(yapm) sresini
girilir. rnein 10 katl binada gn saysn 10 verirseniz, her bir kat 10 gnlk sresinde inaa edilecek
demektir. Tm katlarn inaat sresi 10'ar gnden 100 gn olacak demektir. Katlarn inaat sreleri
farkl olacaksa, altsatrda bulunan "Katlarda farkl inaat sreleri kullan" seeneini iaretlenir.
lk katn(aamann) ykleme sresi : kinci kat inaatna balanmas iin geecek sre verilir.
Katlarda farkl aama sreleri kullan : Her bir katn inaat sreleri gn olarak verilir. Katlarn inaat
sreleri ayn olacaksa, bu satr iaretlemek yerine yukarda bulanan "Aama inaat sresi" satrn
kullanabilirsiniz.
Beton karakteristiinin zamana bal deiimi (CEB-FIB 90) : CEB-FIB 1990 ynetmeliinde belirtilen
esaslar kullanrlarak betonun zaman bal deiimi dikkate aslnmasn salayan seeneklerdir.
Analiz
502
Zamana bal elastisite modul: naat yapm sresince betonun elastisite modlnn deimesinden
kaynaklanacak etkileri dikkate almak iin bu seenei iaretleyin.
CEB-FIB 1990'e gre elastisite modlnn zamana bal deiimi: Betonun 28 gnlk elastisite modl
iin;
Ec=Eco . (fcm/fcmo) ^ (1/3)
Eco=21500 N/mm2
fcmo=10 N/mm2
fcm = Betonun 28 gnlk karakteristik basn dayanm
28 gn dndaki yalarda betonun elastisite modln aadaki bantdan hesaplanabilir;
Ec(t)= Ec. e ^ [ s / 2 . ( 1 - ( 28 / ( t / t1 ) ^0.5) ]
Ec= 28 gnlk betonun elastisite modl
s = imento tipi katsays (yandaki satrda verilen)
t = Betonun ya (gn)
t1 = 1 gn
Snme etkileri : naat yapm sresince snmeden doacak etkileri dikkate almak iin bu seenei
iaretleyin.
Rtre etkileri : naat yapm sresince rtreden doacak etkileri dikkate almak iin bu seenei
iaretleyin.
imento tipi katsays : CEB-FIB 1990 ynetmeliine gre betonun zamana bal dayanm
hesaplanrken kullanlan s (imento tipi) katsays deeridir.
abuk mukavemet kazanan yksek mukavemetli imentolar iin= 0.2
Normal ve abuk mukavemet kazanan imentolar iin = 0.25
Ge mukavemet kazanan imentolar iin = 0.38
Bal Nem RH (%) : Yapnn bulunduu ortamn neme ilikin yzde orann verin.
Rtre katsays (Bsc) : imento trne bal bir katsay olan Bsc, normal ve abuk mukavemet kazanan
imentolar iin 5, abuk mukavemet kazanan yksek mukavemetli imentolar iin 8 ve ge
mukavemet kazanan imentolar iin 4 alnabilir.
Analiz
503
Rtre balang gn : Betonun sertlemesi iin beklenen sreyi verin.
Sperpoze l yklerin (duvar, kaplama vs) uygulanma sresi : Bu satrda, duvar ve kaplama yklerinin
var olduu aama iin geecek sreyi verin.
1. Zati ve z arlklarn var olduu aama ; aamadaki kat says hesap adm saysn belirler.
2. Duvar ve kaplama yklerinin var olduu aama ; tm katlar inaa edildikten sonra, duvar ve kaplama
yklerinin var olduu aama sonraki hesap admdr.
3. Hareketli yklerin var olduu aama; nihayetinde en son aama hareketli yklerin var olaca
aamadr ki, bu aama da son hesap admdr.
Son aamada hareketli ykleri uygula: Aamal inaat hesab admlar:
Bu seenek 3. aamann yaplp yaplmayacan belirler. 3. dizayn sonularna etki ettirilmez.
Sistemdeki hareketli ykler, dorusal statik analiz sonucunda bulunan tesirlerle dikkate alnr.
Hareketli yk katsays: Hareketli yklerin var olduu aamada uygulanacak hareketli yk katsays
verilir.
Hareketli yklerin uygunlanma sresi :
Bu satrda, hareketli yklerinin var olduu aama iin geecek sre verilir.
atlam beton modeli kullanm : Rijitlik azaltmas iin uygun seenei iaretlenir.
Analiz
504
Is Ykleri Sekmesi
Tm yap iin tek s farkn kullan : Tm yap iin ayn s farkn dikkate almak iin bu seenek
iaretlenir.
Is fark (T1) : T1 s yklemesinde esas alnacak s fark deerini verilir.
Is fark (T2) : T2 s yklemesinde esas alnacak s fark deerini verilir.
Her bir kat iin farkl s farkn dikkate al: Her bir kat iin ayr ayr s farklarn dikkate almak iin bu
satr tklanr ve T1 ve 2 sutnlarnda her bir kat iin T1 ve T2 yklemesi s deerleri verilir.
Is ykleri iin rijitlik azaltma faktrleri : Is hesabnda atlam eleman rijitliini belirleyen azatma
deeri verilir.
Elastisite modl deitir : aretlenirse, yan ksmda verilen azaltma katsays, elemann elastisite
modul ile arplr.
Ecr = x.Ec
Ec=Eleman elastisite modul
x=Azaltma faktr
Icr=atlam elemann elastisite modul
Atalet momenti deitir : aretlenirse, yan ksmda verilen azaltma katsays, elemann atalet momenti
ile arplr.
Icr = x.Ic
Ic=Eleman atalet momenti
x=Azaltma faktr
Icr=atlam kesit atalet momenti
Temel Zemin Sekmesi
Toprak birim arl: Toprak birim arl girilir. Kil= 2.10 t/m3 ; Bahe topra=1.70 t/m3 ; Kum
akl(nemli) iin=1.80 t/m3 ; Kum akl(ya) iin=2.0 t/m3 ; Anm kenarl selinti =1.90 t/m3 ;
Keskin kenarl krma ta =1.80 t/m3 deerleri girilebilir.
Yatak katsays: Zemin yatak katsays deeri girilir. Zemin trne gre ortalama yatak katsays (Ko
t/m3) deerleri unlardr:
Analiz
505
Balk; turba Ko<200 ; Kil,plastik Ko=500 ~ 1000; Kil, yar sert Ko=1000 ~ 1500; Kil, sert
Ko=1500 ~ 3000; Dolma toprak Ko=1000 ~ 2000; Kum, gevek Ko=1000 ~ 2000; Kum, orta sk
Ko=2000 ~ 5000; Kum, sk Ko=5000 ~ 10000; Kum-akl, sk Ko=10000 ~ 15000; Salam ist
Ko> 50000; Kaya Ko>200000
Zemin emniyet gerilmesi : Zemin cinsine gre belirlenen zemin emniyet gerilmesi deeri girilir. Zemin
raporuna gre belirlenir.
Deprem yklemeleri kullanldnda zemin emniyet gerilmesini artr : aretlenirse, deprem
ynetmelii 12.3.2.1 maddesine istinaden temel hesabnn depremli yaplmas durumunda girilen
zemin emniyet gerilmesi program tarafndan verilen deer kadar yzde attrlr ve temeller bu emniyet
gerilmesine gre kontrol edilirler. Bu deer maksimum %50 olabilir.
Temellerin zemin gerilmesini ortalamaya gre yap: aretli ise tm yklemelerden oluan zemin
gerilmelerinin ortalamalar alnarak, zemin gerilmesi kontrol yaplr.
Temellerin zemin emniyet kontrolnde deprem yklerini kullan: Temel analizi sonucunda zemin
emniyet kontrolnde deprem etkilerinin dikkate alnmas isteniyorsa iaretlenir. Bu durumda
G+Q+E, G+Q-E, 0.9G+E ve 0.9G-E deprem kombinasyonlar da zemin emniyet kontrolnde
dikkate alnm olunur.
Temellerde negatif zemin gerilmesi kontrol yap: Temel analizi sonucunda negatif zemin gerilmeleri
kabilir. Bu seenek iaretliyse, eer temelde negatif gerilme olumusa, program, hesap sonucunda
olumsuzluk mesaj verecektir.
Radye temellerin zemin emniyet kontroln ortalama gerilmeye gre yap: aretli ise, radye
demelerde tm yklemelerden oluan zemin gerilmelerinin ortalamalar alnarak, zemin gerilmesi
kontrol yaplr.
Kirisiz radyelerin zemin emniyet kontrolnde deprem yklerini kullan: Kirisiz radyede, temel analizi
sonucunda zemin emniyet kontrolnde deprem etkilerinin dikkate alnmas isteniyorsa iaretlenir. Bu
durumda G+Q+E, G+Q-E, 0.9G+E ve 0.9G-E deprem kombinasyonlar da zemin emniyet
kontrolnde dikkate alnm olur.
Radye temellerde negatif zemin gerilmesi kontrol yap: Temel analizi sonucunda negatif zemin
gerilmeleri kabilir. Bu seenek iaretliyse, eer temelde negatif gerilme olumusa, program, hesap
sonucunda olumsuzluk mesaj verecektir.
Zemin yap etkileimi dikkate al : aretlenirse temeller st yap ile birlikte etkileimli zlrler.
Temel kmelerinden oluan u kuvvetler st yapda dikkate alnr. aretlenmezse st yap ve
temelayr ayr zlr. Tekil temeller st yap etkileimli zme dahil deildir.
.Mat temellerde oklu Elenik Winkler Yay yntemini kullan: Kirisiz radye temellerde bu seenek ile
aksi belirtilmedii srece tm zeminde ayn yatak katsays kullanlr ve bu yatak katsays deeri analiz
ayarlarnda Temel sekmesinde programa verilir. Yatak katsays kesin belirlenebilir deerden ziyade,
belli zemin gruplar iin yaklak der erler sz konusudur. Bu balamda, mat temellerde, yatak
Analiz
506
katsaysn zemine yayacak bir yntemin kullanrl sz konusu olacaktr. Program, Winkler Yay
Yntemi ile yay deerlerini zemine yayacaktr. Bu yntemi kullanmak iin bu seenei iaretleyin.

Diyalogta ekilde verilen uzunluk ve yay faktrleri deerleri, Winkler Yntemi iin uygundur. Ancak
gerekirse deitirebilirsiniz. Uzunluk oranlarn alanlarn byklklerini belirleyecek ekilde, B blgesi
ve C faktrlerini ise A blgesi yay deerlerine gre birer oran olarak verin. Program bu deerleri
ortalamada Ko yatak katsaysna eitleyecek ekilde otomatik olarak dzenleyecektir.
Yk Gvenlik Sekmesi
Zati yk faktr: Zati yklerin ne kadar arttrlacan belirleyen deer girilir. Bu deer tama gcne
gre 1.4'dr.
Hareketli yk faktr: Hareketli yklerin ne kadar arttrlacan belirleyen deer girilir. Bu deer
tama gcne gre 1.6'dr.
Ak hesab iin duvar birim arl: 2007 Deprem Ynetmeliinde B1 dzensizliinin belirlenmesinde
kullanlan Ak deerinin hesab iin gerekli duvar birim arl girilir. Bu satr Dier sekmesinde
belirlenebilen "kullanc tanml yayl ykten al" seenei aktif hale getirilirse kullanlr. Bununla beraber
sistemde ideCAD Mimari duvarlar varsa, zaten duvar tanml olduu iin bu deer kullanlmaz.
Alt kat Ak deerini stteki katla ayn kullan: Kirilere tanmlanan duvar ykleri allan katn duvarlarn
deil doal olarak bir st katn duvarlarn temsil etmektedir (Proje ideCAD Mimari programnda
yaplmamsa, nk ideCAD Mimari programnda her katta duvar ykleri duvar objesi ile
tanmlanabilmektedir). Bu sebeple projenin en alt kat iin, duvar arl girilemeyecektir.
Programda, kirilerin zerinde tanmlanan duvar arlklar kullanlarak B1 kontroln esas tekil eden
Ak deeri hesaplanr. En alt katta duvar deeri tanmlanamad iin Ak deerini doal olarak
belirsizdir. Bu seenek en alt kat iin Ak deerinin bir st katla ayn kullanlmasn salar. Seenek
iaretli ise en alt katn Ak deeri bir st katla ayn alnacaktr. Ak deerini bir st katla ayn alnmasn
istemiyorsanz, Analiz mens altndaki Kat parametreleri diyalogunda Ak deerini kendiniz
tanmlayabilirsiniz.
Analiz
507
Hesap donats tolerans (%): Donat seilirken seilen donatnn ne kadar eksik seilebileceini
belirleyen yzdedir. rnein 100 cm2 donat gerektiren bir kesite rnein %2 tolerans girildiyse,
donat 98 cm2 seilebilecek demektir. Tolerans en fazla %5 olabilir. rnein, tolerans %0 girilirse
seilen donat her zaman 100 cm2'den fazla olacaktr. Buraya girilen tolerans deeri, kesite
gerekenden daha az donat konulmasna sebebiyet verebilecektir. Bu yzden bu satra, sfrdan farkl
bir deer girerken kesite, gerekenden daha az donat konulaca gz nne alnmaldr.
Kesit kontrol tolerans (%) : Kesit tahkiki yaplrken kesit tahkikinin ne kadar bir toleransla
yaplacan belirler. rnein kirilerde kesme kuvveti kontrolnde, 100 ton st snr olsun. Kiri
kesme kuvveti ise, 102 ton olsun. Bu satra rnein %3 tolerans girildiyse, kesme kuvveti 102-
102*0,03= 98,94 ton olacak bu durumda kiri st snr 100 ton olduundan program kesit yetersiz
mesaj vermeyecektir. Buna karn tolerans %0 braklrsa kesit yetersiz kacaktr. Buraya girilen
tolerans deeri, kurtarmayan kesitleri kurtarabilir. Bu yzden bu satra, sfrdan farkl bir deer
girerken emniyetsiz ynde kalnaca gz nne alnmaldr. Tolerans en fazla %5 olabilir.
TS500 yeniden dalm maddesini uygula: aretlenirse, programda sistem zldkten sonra TS500
2000 basksnda belirtilen yeniden dalm maddesi sisteme uygulanr. aretlenmezse uygulanmaz.
Yeniden dalm maddesi, yapnn dorusal elastik davrand varsaymna dayal zmleme yaplan
sistemlerde mesnet momentlerini belirli bir oranda azaltmaya olanak verir. (TS500 madde 6.3.8) Buna
karn program aklk momentlerini de denge kounu salayacak ekilde yeniden hesaplar ve bunun
sonucunda aklk momentleri artar. Yeniden dalm programda sadece kirilerde dikkate alnr.
Mesnetlerde,
ro - ro' <= 0.4rob ise %15
0.4rob < ro - ro' <= 0.6rob ise %10 azaltma uygulanr.
ro= ekme donats oran
ro'= Basn donats oran
rob= Dengeli donat oran
Yeniden dalm uygulanmas seenei programa versiyon 5.500den ile eklenmitir. Versiyon 5.500de
yaplan projelerde, bu seenek iaretli ise, eski versiyonlara gre kiri mesnetlerinde daha az,
aklklarnda ise daha ok tasarm momenti kmas makuldr.
TS498 Hareketli Yk Azaltma Maddesini Uygula : aretlenirse TS498 Madde 13'de belirtilen Hareketli
Yk Azaltma koullar programda uygulanr. lgili maddeye gre; en az kattan fazla yk tayan yap
elemanlarnn hesaplanmasnda, her kat hareketli ykn toplanarak sonucun belirli kaideler iinde
azaltmas mmkndr. Azaltma miktarlar veya ona bal olarak eksiltme deerleri ynetmelikte,
konut, bro ve ihanlar iin farkl, hafif alma yaplan iyerleri, atlyeler, imalathaneler ve maazalar
iin ayr olarak izelge olarak verilmitir. Yapnn kullanm amacna gre ilgili seenek iaretlenir.

Analiz
508
% eksiltme deeri :
a) Konutlarda, brolarda ve ihanlarnda %20'den %80'e kadar
b) Hafif alma yaplan iyeri, atlye, imalathane ve maazalarda %10'dan %40'a
kadar uygulanr.
Glendirme Sekmesi
Analiz tipi: Dorusal performans analizinde deprem yknn edeer deprem yk yntemine gre
mi yoksa mod birletirme yntemine gre mi belirlenecei seilir.
Yapnn bilgi dzeyi : Deprem ynetmeliinde 7.2 Bilgi Toplanmas balnda tanmlanan koullara
gre yapnn bilgi dzeyi seilir. Bilgi dzeyi katsaylar;
Snrl - > 0.75
Orta -> 0.90
Kapsaml -> 1.00
Hedeflenen performans dzeyi : Glendirilecek binann hedeflenen performans dzeyini listeden
sein. Binann kullanm amacna gre belirlenmesi gereken performans dzeyleri deprem
ynetmeliinde Madde 7.8'de ve Tablo 7.7'de belirtilmitir. Seilen performans dzeyine gre yapnn
performans deerlendirmesi program tarafndan yaplacak ve rapor olarak hazrlanacaktr. Binann
performans deerlendirmesi, deprem ynetmelii Madde 7.7'de belirtilen esaslara gre yaplr.
Hedeflenen performans dzeyi iin deprem alma olaslklar : Glendirilecek binann hedeflenen
performans dzeyi iin deprem alma olasln listeden sein. Binann kullanm amacna gre
seilmesi gereken alma olasl ile ilgili bilgiler, deprem ynetmeliinde Madde 7.8'de ve Tablo
Analiz
509
7.7'de belirtilmitir. aretlenen seenee gre yapnn performans deerlendirmesi program
tarafndan yaplacak ve raporlanacaktr.
Ynetmelie gre alma olaslklar ivme spektrum ordinat deerlerini belirler. Alma olas 50 ylda
%10 olan binann deprem hesabnda ivme spektrum ordinatlar madde 2.4'de belirtilen deerlerle
ayn alnr. Alma olasl 50 ylda %50 olan binann deprem hesabnda ivme spektrum ordinatlar,
madde 2.4'de belirtilen deerlerin yars alnr. Alma olasl 50 ylda %2 olan binann deprem
hesabnda ivme spektrum ordinatlar madde 2.4'de belirtilen deerlerin 1.5 kat alnr.
Gevrek elemanlar gme blgesinde say : Kesme ile krlan elemanlar deprem ynetmeliinde gevrek
eleman olarak tanmlanmtr. Ynetmelie gre gevrek elemanlar gen elemanlardr ve kesinlikle
glendirilmelidir. Gevrek elemanlar zaten glendireceiniz iin ,isterseniz bu seenei
iaretlemeyerek onlar yap performans hesabna katmayabilirsiniz. Bu durumda program ayrca
glendirilecek elemanlar balnda gevrek elemanlar listeleyecektir. aretlerseniz, gevrek elemanlar
direk gme blgesinde deerlendirmeye katlacaktr.
Kirilerde tablay dikkate al:aretlenirse kiriin kesiti, tablal kesit olarak dikkate alnr ve tablada
bulunan demeye ait donatlar, kirilerin mevcut donat alanlarna katlr. aretlenmezse kiriin kesiti
dikdrtgen kesit olarak kabul edilir ve tablada bulunan dmeye ait donatlar, kirilerin mevcut donat
alanlarna katlmaz.
Kolon Vr hesabnda irozlar dikkate al : aretlenirse kolonda bulunan irozlar, kolon etriyesine ilave
edilerek kolon Vr hesabnda dikkate alnr. aretlenmezse alnmaz.
Analiz kapsam:
Glendirilmi ve glendirilmemi yapnn tam analizi : Seenek iaretlendiinde, datas girilmi,
mantolama ve/ya glendirme perdeleri ile glendirilmi yapnn, glendirilmi hali ile iki aama
eklinde performans analizi yaplr. Analiz sonrasnda istenirse glendirme semeli raporlarda, iki
halin karlatrmal sonular raporlanabilir.
Girilen haliyle yapnn performans analizi : Seenek iaretlendiinde, veri olarak hazrlanan yapnn
performans analizini yapar.
Dier Sekmesi
Rapor alrken uygunluk kontrol yap: Rapor alnrken ynetmelik asndan uygunluk koullar
listelenmek isteniyorsa, iaretlenir. Seenek iaretlenmezse, program, olumuzluk durumlarn raporun
banda projeciye bildirmeyecektir.
Alfam hesabnda perde momentleri toplamna kiri momentlerini de dahil et: 1997 deprem
ynetmeliine gre perde toplam momentinin bina tabannda oluan devrilme momentine oran
olarak belirten alfam deeri, perde toplam momentine kendi dzlemi ierisindeki kirilerin
momentleri de eklenerek hesaplanabilir. Bu duruma istinaden bu seenek iaretlenirse, kiri
momentleri toplam perde momentlerine eklenir ve sonu olarak alfam deerinin daha byk
kmasna sebebiyet verir. aretlenmezse perde momentlerine kiri momentleri eklenmez.
Analiz
510
simler: Eleman isimlendirmenin nasl olaca seilir. Bu ksmda belirlenen seenek ile kat
parametrelerinde girilen kat indisi beraber kullanlr. rnek verilecek olursa, kat parametrelerinde
girilen kat indisi 1 olsun. simlendirme olarak da K101 seenei iaretlensin. S1 ismi S101 olarak
dikkate alnacaktr. Kat genel parametrelerinde indis girilmeseydi S01 olacakt. simlendirmede K1001
seenei iaretli ise, S1 ismi S1001 olarak dikkate alnacaktr. Kat genel parametrelerinde indis
girilmeseydi bu isimlendirme S001 eklinde olacakt.
Kiri ykleri: Duvar ykleri tanm yntemle yaplabilir. Bunlardan biri ideCAD Mimari programnda
tanmlanm duvarlar dikkate almak, ikincisi kiri ayarlarda tanmlanm duvar yklerini dikkate almak,
ncs ile her ikisini birden programa toplatarak kullandrmaktr. ideCAD Mimari programnda
duvarlar tanmlanmamsa ve projede bu seenek iaretliyse duvar ykleri sfr alnacaktr.
"Kullanc Tanml Yayl Ykten Al" seenei aktif ise, duvarlarn yk, Kiri Ayarlar diyalogunda Statik
sekmesinde tanmlanan duvar deeri dikkate alnarak hesaplanr. Bu seenek iaretlendiyse ideCAD
Mimari programnda duvar tanmlan olsa dahi, ideCAD Mimari duvarlar dikkate alnmaz, kiri
ayarlarnda tanmlanan duvar yk dikkate alnr. "ideCAD Mimari duvarlarndan al" seenei ile
Kullanc tanml yayl ykten al seeneklerinin ikisi birden ayn anda aktif hale getirilebilir. Bu
durumda, ideCAD Mimari programnda kiriin zerinde tanmlanm duvarn arl ile kullancnn
tanmlad duvarn arl toplanarak kullanlr.
Genel betonarme parametreleri
Minimum donat aral: Donat seimi ekrannda tariflenebilen donat aplarnn, donat yerletirilmesi
srasnda nasl kullanlacan belirleyen parametrelerden biridir. Buraya yazan deerden kk aralkl
donat yerletirilmesi yaplmaz. Bu koul salanmad srece ap bir arttrlr.
Donat seimini iin izin verilen kombinasyon aral: Donat seimi srasnda, kullanlacak aplar
arasndaki fark belirleyen deerdir. rnein, kiriin dz ve pilye donats iin donat seiminde 12, 14,
16 ve 18'lik aplar iaretlenmi olsun. Bu satra 2 yazldysa, dz ve pilye aplar 12 ve 16 (veya 14 ve
18) olabilecek demektir.
Maksimum ilave says: Kiri betonarmesinde ilaveler iin maksimum snr belirleyen satrdr.
Betonarme srasnda bu satrda yazlan deer aldnda ap arttrlr. apn arttrlabilmesi iin, donat
seimde kullanlabilecek ap deerlerinin yeterli byklkte seilmesi kouldur. Son apta ise program
koyabildii kadar ilaveyi kesite yerletirir.
Minimum pilye alt kalan pilye boyu L/2: Pilyenin krlp krlmamasn belirleyen deerdir. Kirilerde
pilye moment sfr noktasndan krlr. Krldktan sonra altta kalan para bu satrda yazan deerden
kk ise pilye krlmaz. Bu art bu sekmede bulunan L/2 satr iaretlenmezse uygulanr. L/2 satr
iaretlenirse, minimum pilye alt kalanda yazan deer ile, kiri uzunluunun yars karlatrlr ve hangi
deer bykse, o kullanlr.
Aralarnda a farkl kk kirileri srekli kabul et: Kiriler arasndaki a, belirtilen adan kk ise bu
kiriler srekli kiri olarak izilecektir. Bu deer 30 dereceden fazla olamaz.
Analiz
511
Daha ksa donatlar birletir: Almlarda kullanlan dz, montaj ve gvde donatlarnn nasl
kesileceini belirleyen parametredir. Bu seenek iaretli deilse, donatlarnn adet ve aplarna
baklmakszn donatlar her mesnette kesilirler. Seenek iaretli ise, adet ve aplar ayn olan donatlar
bu satra yazlan deer kadar (varsaylan deer 12 metredir) birletirilirler. Donat 12 metreye
ulatnda en yakn mesnette kesilir. rnein drt aklkl bir kiri sistemi dnelim. Aklklar sras
ile - 4 m - 3.5m - 4 m - 5 m - olsun ve montaj donatlar da her kiri iin 2 adet 12lik donat olsun.
Donat maksimum boyu da bu satrda 12 m verilmi olsun. Seenek iaretli ise donat 3. mesnede
kadar uzatlacak (toplam 11.5 m<12 m olduundan), 3. mesnette kesilecek, drdnc kirite yeni bir
montaj donats atlacaktr. Satr iaretli deilse, donat uzunluuna baklmadan her bir kiri iin tek
donat atlacaktr.
Minimun donat bindirme boyu :
Donatnn bindirme boyunun en az ne kadar alnacan belirleyen seeneklerdir.
Fi * : Verilen arpan deerine gre bindirme boyu, donat apnn katna gre belirlenecektir.
Min. l : Verilen minimum uzunluk deerine gre bindirme boyu belirlenecektir.

Kolon/Perde ankaraj donats boyu:
Kolon filizlerinin minimum uzunluunu belirleyen seenektir. lgili seeneklerin saland koul, temel
ve kolon filizlerine uygulanacaktr.

Lb * : Verilen arpana gre uzunluk, Lb'nin katna gre belirlenecektir. Lb, TS500'deki formlle
aklanan kenetleme uzunluudur.
* : Verilen arpana gre uzunluk, donat apnn katna gre belirlenecektir.
Min. l : Verilen minimum uzunluk deerine gre ankraj boyu belirlenecektir.
Analiz
512
Donat Seimi
Programn betonarme elemanlarda kullanabilecei donat aplarn Donat Seimi diyalogunda
istediiniz ekilde dzenleyebilirsiniz. Her bir eleman iin, tek tek seimini yapacanz donat aplar,
en ekonomik sonucu verecek sekilde analiz sonrasnda elemanlara otomatik yerletirilirler.

Betonarme/ Donat Seimi satrn tklayn. Donat Seimi diyalogu alacaktr.
Bu diyalogda, Kiri, Kolon, Panel, Deme, Tekil Temel, Srekli Temel, Nervr elemanlarnn
betonarmelerin kullanlabilecek donat aplarn belirleyebilirsiniz. rnein, deme sekmesini
tklayn. Donat satr karndaki, 8, 10, 12, 14 ve 16 vs stunlarna ait kutular sol tu ile
iaretleyin, dier donatlarn iaretini kaldrn.
Betonarme sonucunda iaretli olan aplar kullanabilecek, iaretli olmayan aplar
kullanlmayacaktr.
Tamam butonu tklayn. Donat seimi diyalogu kapanacaktr.
Parametreler
Parametreler sistemin betonarme hesabnda ve donat yerletirilmesi aamasnda programn hangi
kriterlere uyacan belirler. Programda Betonarme mens altnda bulunan parametrelerin varsaylan
deerleri, Trk Standartlarnda ve deprem ynetmeliinde belirtilen esaslara gre ayarlanmtr.
Kullanc bu parametreleri deitirmedii srece varsaylan deerler kullanlr. Parametreleri bulunan
elemanlar srasyla unlardr:
Betonarme mensnde, Parametreler satrn tklayarak elemanlarn listelendii alt meny an.
Analiz
513
Alt mende, parametrelerini deitirmek istediiniz elemann satrn tklayn.
Geometri Kontrol
Geometri kontrol, herhangi bir katta geometrik ve yerleim olarak problemli ve boyut olarak
ynetmelii aykr objelerin varln kontrol etmek iin kullanlr. Program, kontrol sonunda ekrana
sonular listeler ve sz konusu objeleri projecinin tercihlerine gre otomatik seer.
Toolbardan Geometri Kontrol ikonunu tklayn.
Ekrana gelen diyalogda, geometri kontrol yaplacak durumlar iaretleyin, kontroln tm katlar
iin yaplp yaplmayacan belirtin ve minimum obje uzunluunu girin( Sfr deeri uzunluk
kontrol yaplmayacak demektir).
Tamam butonunu tklayn. Program, problemli durumlarn bulunup bulunmadn bir diyalogla
bildirecek, varsa problemli objeleri listeleyecektir.

Minimum obje uzunluu:
Ksa duvarlar, ksa kiriler ve ksa srekli temellerin boylar min. obje uzunluu ile karlatrlacak ve
bu uzunluktan ksa objeler iaretlenecektir.
Ksa objeler
aretlendiinde Minimum Obje Uzunluu satrnda girilen deerden daha kk aklkl objeler
varsa program bu objeleri listeler.
Hatal kiri/panel kesiimleri
Analiz
514
Birbirini kesen ve statik olarak iliki olmayan kiri ve/veya paneller varsa says listelenir. Bu durum
kiriin ve/veya panelin, baka kirii ve/veya paneli pas gemesinden kaynaklanabilir.
Hatal Kolon/kiri-panel kesiimleri:
Birbirini kesen ve statik olarak ilikili olmayan kiri, panel ve kolonlar varsa listelenir. Bu durum kiriin
veya panelin kolonu pas gemesinden kaynaklanr.
Dey sreklilik
Kolon, panel gibi dey elemanlarn ara katlarda kesilmesi ve hatal temel oluturmas durumunu
kontrol eder. Kolonlarn ve panellerin kotlar ya da eleman kaklklar hatal verildiinde ortaya kar.
Ayn isimli objeler:
simleri ayn olan objeleri tespit eder. Ayn isimli objenin gerekliliini kontrol edin.
Yetersiz ve hatal hesap aks izilmi demeler:
Statik demelerde, hesap aks izilmedii ya da sadece bir ynde izildii durumlarda rapor edilir.
Deme kotlar:
Demelerin kirilerle ilikisini kontrol eder. rnein bir demenin kotu, hi bir kirie
balanmayacak ekilde verilirse bu hata ile karlalr.
Mesnetsiz kiriler
ki ucu bota kalan kirilerin kontrol yaplr. Kiri en az bir noktasndan baka bir elemana
balanmaldr.
Eimli demeleri denetle
at demeleri gibi eimli sistemlerde demelerin kurallara uygun girilip girilmediini kontrol eder.
Kaset ve nervr demeler
Kaset ve nervr demelerin zm iin gerekli olan hesap diinin varln ve kendi ierisindeki
sreklilik durumlarn kontrol eder.
Statik zellikleri kullanc tanml elemanlar
Kesit parametrelerine mdahale edilmi objeleri listeler.
Statik materyalleri hatal objeler
Analiz
515
Statik materyal tanm yaplmam objeleri listeler.
Hatal ayla yerletirilmi olas objeler
Kk as objeleri listeler. Bu objelerin alarnn projeye uygun olup olmadn kontrol edin.
Objelerin boyutlarn ynetmeliklere gre denetle
Seenek iaretlendiinde objelerin TDY 2007 ve TS500e gre uygunluu kontrol edilir. rnein
deme ykseklik kontrol TS500de verilen formle gre yaplr.
Hatal pencere yerleimi:
Pencerelerin duvarn iinde kalp kalmadnn kontrol yaplr.
Hatal kap yerleimi:
Kaplarn panel iinde kalp kalmadnn kontrol yaplr.

Yk bilgilerinin tanmlanmas
Yk ktphanesi
Deme ve kiri elemanlar iin, dzgn yayl, sabit veya hareketli ykleri, katman mant ile
tanmlayp ktphane olarak arivlemek ve istenilen anda herhangi bir projede kullanabilmek olasdr.
Analiz
516
rnein bir demede kullanlan herhangi bir kaplama malzemelesinin tm katmanlarn, kendi
ykseklikleri ile tanmlayp, birim hacim arlklarn vererek kaplama malzemesinin toplam arl
programa hesaplatlabilir ve arive kayt edilebilir.
Yine kiri iin rnein bir duvar malzemenin svasn, kendi kalnln, aradaki yaltm malzemesinin
zelliini yk olarak belirtmek mmkndr.
Programda varsaylan olarak baz ykler tanmlanmtr. Var olandan baka, ihtiyacnza gre yeni yk
tanmlar yapabilirsiniz.
Programda yk ktphanesine erimek iin;
Ayarlar mensnden Yk Ktphanesi satrn tklayn.
Yk ktphanesi diyalogu alacaktr.
Bu diyalogta deme ve kiri sabit ykleri ile hareketli ykleri belirten tablolar greceksiniz.
Deme yk ktphanesi

Analiz
517
stteki tablo deme kaplama ksmnn toplam arln gsterir. Yk deeri stunu, altta tabloda
girilen detayl yk tanmlamasndan otomatik hesaplanr. rnein, karo kaplamasnn yk analizini
yapacak olalm. Bir alttaki tabloda karonun kalnl, birim arl; Har ykseklii, harcn birim arl,
tesviye betonu ve birim arl gibi karo kaplamasn oluturan tm bileenler tek tek tanmlanr. Tm
satrlarn toplam o katmann tm bileenleridir ve stteki tabloda grnen Yk deeri, tm
bileenlerin arlar toplamdr.
rnein listede bulunmayan mermer kaplamasnn tanmn yapacak olalm:
stteki tabloda bir satr an ve Yeni Deme Yk ismini, Mermer olarak deitirin.
Bir alttaki tabloya gein.
1. satrda mermerin kendisini tanmlayalm: Mermerin ad, mermer kalnl, birim arln girin.
Son satrda, bunlarn arpmnda bu katmann arl grlr.
2. satrda mermerin harcn tanmlayalm: Harcn ad, kalnl, birim arl girin. Son satrda,
bunlarn arpmnda bu katmann arl grlr.
3. satrda mermerin tesviye harcn tanmlayalm:. Harcn ad, kalnl, birim arl girilir. Son
satrda, bunlarn arpmnda bu katmann arl grlr.
4. satrda tavan svasn tanmlayalm: Ad, kalnl, birim arl girilir. Son satrda, bunlarn
arpmnda bu katmann arl grlr.
Bu katmanlarn hepsi, mermer olarak steki tabloda, tek satrda grlr, toplam arl otomatik
olarak tm satrlarn toplam olarak grlr ve Deme tanmlarken kendi ayarlarnda deme yk
olarak seilebilir. Deme raporlarnda yk analizinde listelenir.
Analiz
518
Kiri yk ktphanesi

steki tablo, kirilerde kullanlacak ykleri gsterir. Yk deeri stunu, alttaki tabloda girilen detayl
yk tanmlamasndan otomatik hesaplanr. rnein, 19 cm tula duvarn yk analizini yapacak olalm.
Deme yk ktphanesinde anlatldna benzer ekilde bir alttaki tabloda tulann kalnl, birim
arl, sva kalnl, svann birim arl gibi tula duvar oluturan tm katmanlar tek tek
tanmlayabilir. Bu tabloda da o arlklarn toplam deeri grnr.
Kiri tanmlarken kendi ayarlarnda, kiri duvar yk olarak burada tanmlanm yk deerleri
seilebilir. Ayrca ykler, yk analizi bal altnda raporlanr.
Hareketli yk ktphanesi

Analiz
519
Listede TS498'de gre daha nceden girilmi hareketli yk deerleri grlmektedir. Yeni butonunu
tklayarak kendiniz hareketli yk deeri tanm yapabilirsiniz. Deerler, demeler gibi hareketli yk
tanmlanan elemanlarn diyaloglarnda grlecektir.
Kirilerde Duvar Yklerinin Ayarlanmas
ideCAD Statik programnda kirilere duvar yk iki farkl durum iin tanmlanabilir.

ideCAD Mimari programnda izilmi mimari bir projeye ideCAD Statik programnda devam
etmek:
a) ideCAD Mimari programnda oluturulmu duvarlarn ykn otomatik olarak statikte kullanmak:
Bu durumda, duvarlar mimari proje zaten tariflenmitir. ideCAD Mimari duvarlarn kullanmak
istiyorsanz, proje genel ayarlarnda, dier sekmesinde bulunan ideCAD Mimari duvarlarndan al
seeneini iaretlemelisiniz. ideCAD Statik programnda mimaride girilmi duvar ykleri, kap/pencere
boluklar dlerek otomatik olarak dikkate alnacaktr.
Not: ideCAD Mimari programnda duvar tanmlarken duvarn hacim arl
girilebilmektedir.
b) ideCAD Mimari programnda oluturulmu duvarlarn ykn kullanmadan, kullanc tanml duvar
yk kullanmak:
Bu durumda, duvarlar mimari proje tariflenmesine karn ideCAD Mimari duvarlarnn yklerini
kullanmak istemiyorsunuz demektir. Bu koulda; proje genel ayarlarnda, dier sekmesinde bulunan
kullanc tanml yk seeneini iaretlemelisiniz. Projenizde oluturduunuz kirilere, duvar
yklerini, nmerik deer olarak girmelisiniz.
Kiri ayarlarn tklayn.
Statik sekmesini tklayn.
Ykler ksmndan ilgili deeri girin.
c) Hem ideCAD Mimari programnda oluturulmu duvarlarn ykn, hem de kullanc tanml duvar
ykn kullanmak:
Baz zel koullarda ikisini birden kullanmak isteyebilirsiniz. Bu durumda, proje genel ayarlarnda,
dier sekmesinde bulunan ideCAD Mimari duvarlarndan al ile Kullanc tanml yk
Analiz
520
seeneklerinin ikisini birden iaretlemelisiniz. ideCAD Statik programnda mimaride girilmi duvar
ykleri, kullanc tanml duvar ykleri ile toplanarak dikkate alnacaktr.
Paftaya izdirilmi mimari bir projenin datalarn ideCAD Statik programnda girmek:
Bu durumda, proje genel ayarlarnda, dier sekmesinde bulunan kullanc tanml yk seenei
iaretlenmelidir. Projenizde oluturduunuz kirilere, duvar yklerini, nmerik deer olarak
girmelisiniz.
Kiri ayarlarn tklayn.
Statik sekmesini tklayn.
Ykler ksmndan ilgili deeri girin.

Demelerde sabit ve hareketli yklerin tanmlanmas
Demelerin kaplama ve hareketli ykleri
Demelerin zerinde bulunan her trl malzemenin arl demeye kaplama yk olarak
tanmlanmaldr. Demeler tanmland anda ise kendisine ait beton arl kaplama ykne otomatik
eklenir. Bu bilgiler yk ktphanesinde girilip kullanlabilecei gibi deme ayarlarnda da 1 birim
uzunluundaki arlk olarak da direk yazlabilir.
Nervr ve kaset demelerde, kaplama arl, dolgu malzemesi arl ile toplanarak girilmelidir.
Nervr ve kaset dilerinin beton arl ise program tarafndan otomatik olarak eklenir.
Demelerde ve nervrlerde ykleri tanmlamak iin;
Ayarlar/Deme Ayarlar satrn tklayn.
Genel Ayarlar sekmesinde Ykler ksmn tklayarak ilgili deeri sein.

Analiz
521
izgisel deme yk
Deme zerinde izgisel yk (duvar, parapet vb.) tariflemek iin kullanlr. izgisel deme yknn
yk deerlerini Deme Yk ayarnda tanmlayabilirsiniz.
Farenin sol tuu ile izgisel yknzn balang ve biti noktalarn tklayn.
Noktasal deme yk
Deme zerinde tekil yk tariflemek iin kullanlr. Noktasal deme yknn yk deerlerini
Fare imlecini noktasal deme ykn yerletirmek istediiniz noktann zerine getirip tklayn.
Dzgn yayl yk ekle
Herhangi bir elemana d yk olarak dzgn formda yayl ykler tanmlanabilir. Tanmlama ilemi 3
boyutlu ereve zerinde ya da yapsal aa grnmde Elemanlar listesinde yaplabilir.
3 boyutlu grnt zerinde sa tua basn ve alan menden 3 Boyutlu ereve satrn tklayn.
3 boyutlu ereve modu alacaktr.
Herhangi bir ubuk (kiri kolon vs) elemann zerinde sa tua basn.
Alan menden Dzgn Yayl Yk Ekle satrn tklayn.
Dzgn Yayl Eleman Ykleri diyalogu alacaktr.
Diyalogdaki satrlar takip ederek deerleri tanmlayn.
Analiz
522

Deer: Mevcut ykn zelliklerine bakyorsanz, o yk deerini grrsnz. Yeni bir dm noktas
yk ekliyorsanz, yk deerini verin.
Sol uzaklk: Mevcut ykn zelliklerine bakyorsanz, uzaklk deerini grrsnz. Yeni bir yk
tanmlyorsanz, ykn sol ucunun, eleman sol ucuna olan uzakln verin.
Sa uzaklk: Mevcut ykn zelliklerine bakyorsanz, uzaklk deerini grrsnz. Yeni bir yk
tanmlyorsanz, ykn sa ucunun, eleman sa ucuna olan uzakln verin.
Aklama: Mevcut ykn zelliklerine bakyorsanz, o ykn aklamas gsterilir. Duruma gre
deitirebilirsiniz.Yeni bir yk tanmlyorsanz, tanmlayacanz ykn aklamasn yazn.
Ykleme durumu: Mevcut ykn zelliklerine bakyorsanz, o ykn hangi ykleme durumu iin
geerli olduu gsterilir. Yeni bir dm noktas yk ekliyorsanz, listeden tanmlayacanz ykn
geerli olaca ykleme durumunu sein. Eer sistemde ykleme durumlar tanml deilse, program
sizden tanmlamanz isteyecektir.
Koordinat sistemi: Girilen yk deerlerinin eleman lokal eksenlerine gre mi verildiini yoksa global
eksenlere gre mi verildiini belirtin.
Yn: Ykn hangi ynde geerli olduu bilgisini verin. X, Y, Z yukardaki seime gre global ya da
lokal koordinat sistemine gre ynn, G ise bu ykn sabit(dey) yk olduunu gsterir.

Trapez yk ekle
Herhangi bir elemana d yk olarak trapez formda ykler tanmlanabilir. Tanmlama ilemi 3 boyutlu
ereve zerinde ya da yapsal aa grnmde Elemanlar listesinde yaplabilir.
Analiz
523
Alan menden Trapez Yk Ekle satrn tklayn.
Trapez Eleman Ykleri diyalogu alacaktr.

Deer 1: Mevcut ykn zelliklerine bakyorsanz, o yk deerini grrsnz. Yeni bir dm noktas
yk ekliyorsanz, yk deerini verin. Bu deer trapez ykn 1.tepe deeridir.
Analiz
524
Noktasal Yk Ekle
Herhangi bir elemana d yk olarak noktasal yk tanmlanabilir. Tanmlama ilemi 3 boyutlu ereve
zerinde ya da yapsal aa grnmde Elemanlar listesinde yaplabilir. Noktasal yk, kuvvet olarak
tanmlanabilecei gibi moment olarak da tanmlanabilir.
Alan menden Noktasal Yk Ekle satrn tklayn.
Noktasal Eleman Ykleri diyalogu alacaktr.

Analiz
525
Deer X, Y, Z : Srasyla X, Y ve Z yn istikametinde yk deerlerini verin. Mevcut ykn
zelliklerine bakyorsanz, o yk deerini grrsnz. Duruma gre deitirebilirsiniz. X, Y, Z ynleri
alttaki seime gre global ya da lokal koordinatlarn eksenleridir.
Uzaklk: Dey elemanlarda alt u, yatay elemanlarda sol ua gre uzaklk deerini verin. Mevcut
ykn zelliklerine bakyorsanz, daha nce girilmi deeri grrsnz
Tip: Tanmlanan yk momentse moment, kuvvetse kuvvet seeneini iaretleyin. Mevcut ykn
zelliklerine bakyorsanz, daha nce girilmi deeri grrsnz.
Yamuk trapez eleman yk ekle
Herhangi bir elemana d yk olarak yamuz trapez formunda ykler tanmlanabilir. Tanmlama ilemi 3
Alan menden Yamuk Trapez Eleman Yk Ekle satrn tklayn.
Yamuk Trapez Eleman Ykleri diyalogu alacaktr.
Analiz
526

Analiz
527
Parabolik yk ekle
Herhangi bir elemana d yk olarak parobolik formda ykler tanmlanabilir. Tanmlama ilemi 3
Alan menden Parabolik Yk Ekle satrn tklayn.
Parabolik Eleman Ykleri diyalogu alacaktr.

Deer 1 , Deer 2, Deer 3 : Mevcut ykn zelliklerine bakyorsanz, o yk deerlerini grrsnz.
Yeni bir dm noktas yk ekliyorsanz, yk deerini srasyla verin.
Analiz
528
Genel trapez yk ekle
Herhangi bir elemana d yk olarak genel formda trapez ykler tanmlanabilir. Tanmlama ilemi 3
Alan menden Genel Trapez Yk Ekle satrn tklayn.
Genel Trapez Eleman Ykleri diyalogu alacaktr.

Deer 1, Deer 2, Deer 3, Deer 4 : Mevcut ykn zelliklerine bakyorsanz, o yk deerlerini
grrsnz. Yeni bir dm noktas yk ekliyorsanz, yk deerini srasyla verin.
Analiz
529
Sol uzaklk 1: Mevcut ykn zelliklerine bakyorsanz, uzaklk deerini grrsnz. Yeni bir yk
tanmlyorsanz, deer 1 ykn sol ucunun, eleman sol ucuna olan uzakln verin.
Sol uzaklk 2: Mevcut ykn zelliklerine bakyorsanz, uzaklk deerini grrsnz. Yeni bir yk
tanmlyorsanz, deer 2 ykn sol ucunun, eleman sol ucuna olan uzakln verin.
Sa uzaklk 1: Mevcut ykn zelliklerine bakyorsanz, uzaklk deerini grrsnz. Yeni bir yk
tanmlyorsanz, deer 3 ykn sa ucunun, eleman sa ucuna olan uzakln verin.
Sa uzaklk 2: Mevcut ykn zelliklerine bakyorsanz, uzaklk deerini grrsnz. Yeni bir yk
tanmlyorsanz, deer 4 ykn sa ucunun, eleman sa ucuna olan uzakln verin.
Dm noktas yk ekle
Herhangi bir dm noktasna d yk olarak noktasal yk tanmlanabilir. Tanmlama ilemi 3 boyutlu
ereve zerinde ya da yapsal aa grnmde Dm Noktas listesinde yaplabilir. Noktasal yk,
kuvvet olarak tanmlanabilecei gibi moment olarak da tanmlanabilir.
Sonular Grntleme diyalogunda Dm Noktalar satn iaretleyerek dm noktalarnn 3
boyutlu erevede grnmesini salayn.
Herhangi bir dm noktas zerinde sa tua basn.
Alan menden Dm Noktas Yk Ekle satrn tklayn.
Dm Noktas Yk diyalogu alacaktr.
Analiz
530

Deer: Mevcut ykn zelliklerine bakyorsanz, o yk deerini grrsnz. Duruma gre
deitirebilirsiniz.Yeni bir dm noktas yk ekliyorsanz, yk deerini verin.
deitirebilirsiniz.Yeni bir dm noktas yk ekliyorsanz, tanmlayacanz ykn aklamasn yazn.
geerli olduu gsterilir. Duruma gre deitirebilirsiniz. Yeni bir dm noktas yk ekliyorsanz,
listeden tanmlayacanz ykn geerli olaca ykleme durumunu sein. Eer sistemde ykleme
durumlar tanml deilse, program sizden tanmlamanz isteyecektir.
Yk tipi: Tanmlanan yk momentse moment, kuvvetse kuvvet seeneini iaretleyin. Mevcut ykn
zelliklerine bakyorsanz, daha nce girilmi deeri grrsnz.
Noktasal ktle ekle
Herhangi bir dm noktasna ktle konulabilir. Tanmlama ilemi 3 boyutlu ereve zerinde ya da
yapsal aa grnmde Dm Noktas listesinde yaplabilir. Noktasal ktle, teleme ktlesi olarak
tanmlanabilecei gibi dnme ktlesi (asal atalet) olarak da verilebilir.
Sonular Grntleme diyalogunda Dm Noktalar satn iaretleyerek dm noktalarnn 3
boyutlu erevede grnmesini salayn.
Herhangi bir dm noktas zerinde sa tua basn.
Analiz
531
Alan menden Yeni Noktasal Ktle Ekle satrn tklayn.
Noktasal Ktle diyalogu alacaktr.

teleme ktlesi: Dm noktasnda deplasman yaptracak noktasal ktle deerini verin.
Dnme ktlesi: Dm noktasnda deplasman yaptracak noktasal ktle deerini verin.

X ofset: Duruma gre dm noktasndan global x koordinat boyunca bir teleme mesafesi girin.
Ktle, girilen deer byklnde x ekseni boyunca kaydrlacaktr.
Y ofset: Duruma gre dm noktasndan global y koordinat boyunca bir teleme mesafesi girin.
Ktle, girilen deer byklnde y ekseni boyunca kaydrlacaktr.
Z ofset: Duruma gre dm noktasndan global z(dey) koordinat boyunca bir teleme mesafesi
girin. Ktle, girilen deer byklnde z ekseni boyunca kaydrlacaktr.
Ykleme durumlar
Dorusal statik analiz ykleme durumlar
Analiz yapldnda dorusal statik analiz durumlar program tarafndan otomatik eklenmektedir.
Bunlar srasyla, ktle merkezinde X ve Y yn iin iki tane yatay, ktle merkezinden %5 eksantrik 4
tane yatay, G ve Q olmak zere iki tane dey yklemelerdir. Bu yklemler Trk Deprem
Ynetmeliine uygun yklemelerdir ve ayrca tanmlama yaplmasna gerek yoktur. Eer sistemde
rzgar ve toprak ykleri tanmlandysa program o ykler iin de otomatik yk durumlar
oluturmaktadr.
Ykleme durumlar yapsal aa grnmde Analiz klasr altnda gsterilir.
Analiz
532

Bunlarn dnda ekstra ykleme durumlarna ihtiya duyulduunda onlar programda tanmlamak
mmkndr.
Yapsal aa grnmnde Analiz klasrn an.
Statik Analiz/Dorusal Statik Analiz altnda bulunan Ykleme Durumlar satr stnde sa tua
basn.
Alan mende Yeni Ykleme satrn tklayn.
Dorusal Statik Analiz Ykleme Durumu diyalogu alacaktr.
Bu diyalogtda bulunan bilgileri programa verin.

Ykleme ad: Ykleme durumunun ad girilir.
Aklama : Ykleme durumunu aklayan bir tanm yazlr.
Sabit ykleri kullan: Ykleme durumuna sabit veya hareketli yklerden gelen yklerin katlp
katlmayacan belirleyen seeneklerdir. Sabit ykleri kullan iaretlerseniz, ilgili yk durumuna duvar,
Analiz
533
zati arlklar ve deme kaplama vb sabit olarak tanmlanm ykler de katlrlar. Deprem yklemesi
tanmlyorsanz bu seenei iaretlemeyin.
Sabit ykleri kullan: Hareketli ykleri iaretlerseniz rnein deme zerinde tanml hareketli ykler
ilgili ykleme durumuna katlrlar. Deprem yklemesi tanmlyorsanz bu seenei iaretlemeyin.
Dizaynda kullan: lgili ykleme durumunu kullanarak hesaplanan u kuvvetlerin betonarme dizaynnda
dikkate alnp alnmayaca bilgisidir. aretlenirse dikkate alnr.
Dorusal olmayan statik analiz ykleme durumlar
Dorusal olmayan statik analiz yapmak(nonlineer statik analiz) iin en bir tane az ykleme durumu
tanmlamak gerelir. Dorusal olmayan statik analiz ykleme durumu iin dorusal analiz ykleme
durumlarnn ncesinde tanmlanm olmas gereklidir. Herhangi bir sistemde analiz yaptnzda
program zaten dorusal analiz ykleme durumlarn otomatik oluturacaktr. Dorusal olmayan statik
analiz durumu tanmlamak iin;
Statik Analiz/Dorusal Olmayan Statik Analiz satr stnde sa tua basn.
Alan mende Yeni Dorusal Olmayan Analiz Durumu satrn tklayn.
Dorusal Olmayan Statik Analiz diyalogu alacaktr.
Bu diyalogda Ykleme Ad satrna bir aklama yazn.
Yeni Satr Ekle butonunu tklayn.
Alan satrda, Ykleme Durumu stununda bir ykleme sein ve gerekirse faktre bir deer yazn.
Analiz
534

Ykleme ad: Ykleme durumunun ad girilir.
Faktr ve Ykleme Durumu: Dorusal olmayan statik analiz iin hangi ykleme durumlarnn
kullanlacan belirtin. Bu tabloda satr amak iin yan tarafta bulunan Yeni Satr Ekle ikonunu tklayn.
Daha sonra tabloda, listeden ykleme durumlarn sein. Faktrn girin.
Dizaynda kullan: lgili ykleme durumunu kullanarak hesaplanan u kuvvetlerin betonarme dizaynnda
dikkate alnp alnmayaca bilgisidir. aretlenirse dikkate alnr
Modal analiz durumlar
Modal analiz durumlarnda modal analiz iin Mod Says, Yaknsama Deeri ve terasyon Says bilgileri
verilir. Herhangi bir sistemde analiz yaptnzda program otomatik olarak zaten modal analiz iin bir
tane modal analiz durumu oluturacaktr. Bununla birlikte projeci, gerekirse ekstra modal analiz
durumu tanmlayabilir.
Modal analiz ykleme durumlar yapsal aa grnmde Analiz klasr altnda gsterilir.
Modal analiz durumu tanmlamak iin;
Modal Analiz altnda Modal Analiz Durumlar satr stnde sa tua basn.
Alan mende Yeni Modal Analiz Durumu satrn tklayn.
Analiz
535
Modal Analiz Durumu diyalogu alacaktr.
Bu diyalogda istenilen bilgileri verin.

Durum ad : Bir tanm girin.
Mod says: Modal analizde dikkate alnacak mod saysn verin. Program mod yeterlilik kontroln
TDY'ne gre otomatik yapacaktr. Yeteriz durumda girilen say arttrlmaldr.
Yaknsama deeri: Modal analizde kullanlacak yaknsama deerini girin. Varsaylan deer uygundur.
terasyon says: Modal analizde kabul edilecek iterasyon saysn verin. Varsaylan deer uygundur.
Davran spektrumu fonksiyonu
Davran spektrum fonksiyonunda zemin snfna gre periyotlar belirlenen Spektrum Erisi tanm
yaplr. TDYe gre drt zemin grubuna hazrlanm spektrum erisi yannda projeci kendi spektrum
erisini de oluturma imkanna sahiptir. Herhangi bir sistemde ilk kez analiz yaptnzda program
projeciye spektrum fonksiyonu tanmlamasn isteyecektir. Bununla birlikte projeci, gerekirse daha
sonra ekstra spektrum fonksiyonu tanm yapabilir.
Analiz
536

Fonksiyon ad: Bir tanm girilir.
Spektrum arpan : Bu satra girilen oran ile ivme spektrum ordinatlar arplr. Deprem ynetmelii
madde 7.8.1'de mevcut binalarn deerlendirmesinde, 50 ylda alma olasl %50 olan binalarda ivme
spektrumu ordinatnn 0.5, %2 olan binalarda 1.5 kat olarak belirtilmitir. Yeni binalarda bu deer 1
alnmaldr.
Zemin snf: Spektrum erisini belirleyen yerel zemin snflar yapnzn oturduu zemine gre
belirleyin. Setiiniz zemin snfna gre spektrum erisi diyalogun sa tarafnda gsterilecektir.
Tanml : Dinamik hesapta kullanlacak ve yerel zemin snfna gre belirlenen spektrum karakteristik
periyotlar, deprem ynetmeliinde zemin cinsine gre belirlenen deerlerin dnda herhangi bir
tanmda da tariflenebilir. Bu satr iaretli ise TA ve TB satrlarna yazlan deerlerden elde edilen
deerlere gre spektrum erisi belirlenir.
Belirt: Deprem ynetmeliinde zemin cinsine gre belirlenen spektrum erisi dnda herhangi bir eri
tanmlamak iin kullanlr. Bu satr iaretleyip, Belirt butonuna basarak istediiniz tanm yapabilirsiniz.
Davran spektrum durumu
Programda analiz yapldnda davran spektrum durumu ynetmelie uygun olarak x ve y yn iin
otomatik oluturmaktadr ve normal koullarda bunlar deitirmenize gerek yoktur. Davran
spekturum durumunda snm oran, ynsel birletirme yntemi ve spektrum ivme katsayn deerleri
verilir.
Davran spektrum durumu yapsal aa grnmde Analiz klasr altnda gsterilir.
Analiz
537

Durum ad : Bir tanm verilir.
Snm oran: Trk Deprem Ynetmeliinde elastik ivme spektrumu %5 snm oran iin
tanmlanmtr. 0.05 deeri uygundur.
Modal analiz durumu: Davran spektrum durumunun hangi modal durum iin uygulanaca seilir.
Ynsel Birletirme Yntemi: Modal kombinasyon, her bir yer deitirme, kuvvet veya gerilme deeri
iin hareket ynne bal olarak tek bir deer retir. Bu ynlere ait deerlerle tek bir sonu retmek
amacyla belirli yntemler kullanlr ve birletirilir. Ynsel birletirme yntemi iin iki yntemden birini
seebilirsiniz.
SRSS ( Square Root of the Sum of Squares) Yntemi (Karelerin Toplamnn Kare Kk)
ABS (Absolute Sum) Yntemi (Mutlak Deerlerin Toplam)
Faktr: Ynsel birletirme ynteminde ABS (Absolute Sum) Yntemi (Mutlak Deerlerin Toplam)
seildiinde bir Faktr belirtmek gerekir. 0 ile 1 arasnda bir deer girilebilir.
Faktr=Girilen deer
R1, R2, R3 = Her yn iin modal kombinasyon deerleri
R1 + Faktr .( R2 + R3 )
R2 + Faktr .( R1 + R3 )
R3 + Faktr . ( R1 + R2 )
Analiz
538
R= Spektral davran, R1, R2, R3'n en by
Girdi fonksiyonlar: Davran spektrumun fonksiyonunun ilgili yndeki arpann belirleyin. Programn
analiz srasnda belirledii deerler TDY 2007 ynetmeliine uygun deerlerdir ve aksini belirtmek
durumunda olmadnz srece bunlar deitirmenize gerek yoktur.
Faktr = g. Ao. I (Programda analiz yapldnda otomatik hesaplanr.)
Fonksiyon= Spektrum erisini belirten davran spektrum fonksiyonu (programda analiz yapldnda
otomatik oluturulur)
g= Yer ekimi ivmesi
Ao = Etkin yer ivmesi
I = Yap nem katsays
Kombinasyonlar
Programda analiz yapldnda kombinasyonlar ynetmelie uygun olarak otomatik tanmlanmaktadr.
TS500e gre oluturulan bu kombinasyonlar, eleman betonarmelerinde en olumsuz dizayn tespit
etmek iin kullanlrlar.
Kombinasyonlar yapsal aa grnmde Analiz klasr altnda gsterilirler.
Programn otomatik tanmlad kombinasyonlar dnda projeci, gerekirse kendi kombinasyonlarn da
tanmlama olanana sahiptir. Bunun iin;
Yapsal aa grnmnde, Analiz klasr altnda Kombinasyonlar satr stnde sa tua basn.
Alan menden Yeni Kombinasyon Ekle satrn tklayn.
Kombinasyon Ayarlar diyalogu satr alacaktr.
Diyalogda Kombinasyon Ad satrna bir tanm yazn.
Alan satrda ykleme durumundan bir ykleme sein
Faktrde o yklemenin arpann verin.
Tekrar Yeni Satr Ekle butonunu tklayn.
Ykleme durumundan kombinasyonu tamamlamak istediiniz yklemeyi sein ve faktrn girin.
Analiz
539

Kombinasyon ad: Bir tanm girin.
Ykleme durumu ve faktr: Her bir satrda kombinasyonu oluturacak yklemeyi sein ve arpann
verin.
Betonarme dizaynda kullan: Tabloda tanmlanan ykleme kombinasyona gre betonarme dizayn
yaplacaksa bu seenei iaretleyin. Bu seenek iaretlendiinde, herhangi bir betonarme elemann
dizayn tesirleri bu ykleme kombinasyondan hesaplanabilir.
Zemin gerilmesi kontrolnde kullan: Tabloda tanmlanan ykleme kombinasyonu temellerde zemin
emniyet gerilmesi kontrolnde kullanlacaksa bu seenei iaretleyin. aretlerseniz temel sisteminizin
en byk zemin gerilmesi bu kombinasyonla hesaplanabilir.
Yaylar, Rijit balantlar, Snm Elemanlar
Yaylar
Herhangi bir dm noktasna veya dm noktalar arasna yay eleman tanmlamak iin ilgili dm
noktalar seilerek Yeni Yay Ekle komutu kullanlr.
Analiz
540
3 boyulu grntde sa tua basn ve alan menden 3 boyutlu ereve satrn tklayn.
Dm noktalarnn grnmesi iin Sonular grntleme ekrannda bulunan Dm
Noktalar satrn tklayn.
Dm noktas ya da dm noktalarn sein.
Herhangi birinin zerinde sa tua basn. Alan menden Yeni Yay Ekle satrn tklayn.
Yay diyalogu alacaktr.
Diyalogda gerekli deerleri girin.

Tanmlanan Yay elemanlar yapsal aa grnmnde Yay klasr altnda grlebilmektedir. Girilmi
yay elemann deerlerini deitirmek iin;
Yay klasr altnda bulunan yay elemann stnde sa tua basn.
zellikler satrn tklayn.
Girilmi bir yay eleman silmek iin;
Yay klasr altnda bulunan yay elemann stnde sa tua basn.
Sil satrn tklayn.
Analiz
541
Snm elemanlar
Herhangi bir dm noktasna veya dm noktalar arasna snm eleman tanmlamak iin ilgili
dm noktalar seilerek Snm Eleman Ekle komutu kullanlr.
Dm noktas ya da dm noktalarn sein.
Herhangi birinin zerinde sa tua basn. Alan menden Snm Eleman Ekle satrn tklayn.
Snm Eleman diyalogu alacaktr.
Diyalogda gerekli deerleri girin.

Tanmlanan Snm elemanlar yapsal aa grnmnde Snm Elemanlar klasr altnda
grlebilmektedir. Girilmi snm elemann deerlerini deitirmek iin;
Snm Elemanlar klasr altnda bulunan yay elemann stnde sa tua basn.
Girilmi bir snm eleman silmek iin;
Snm Elemanlar klasr altnda bulunan snm elemann stnde sa tua basn.
Sil satrn tklayn.
Analiz
542
Rijit balantlar
Dm noktalar arasna rijit balant eleman tanmlamak iin ilgili dm noktalar seilerek Rijit
Balant Ekle komutu kullanlr.
Dm noktalarn sein.
Herhangi birinin zerinde sa tua basn. Alan menden Rjit Balant Ekle satrn tklayn.
Rijit Balant diyalogu alacaktr.
Diyalogda rijit balantnn hangi yn iin tutulu olup olmad belirtin.

Tanmlanan Rjit balant elemanlar yapsal aa grnmnde Rijit Balantlar klasr altnda
grlebilmektedir. Girilmi bir rijit balant elemann deerlerini deitirmek iin;
Rijit Balantlar klasr altnda bulunan rijit balant elemann stnde sa tua basn.
Girilmi bir snm eleman silmek iin;
Rijit balantlar klasr altnda bulunan rijit balant elemann stnde sa tua basn.
Sil satrn tklayn.

Analiz
543
Zaman Tanm Alannda Hesap (Time History)
Zaman tanm alan fonksiyonlar
Zaman tanm alan fonksiyonu deprem kaytlarnn hz ve zaman grafii tanmlanmaldr. Program
klasrnde gemi dnemde meydana gelmi baz depremlerin ivme kaytlarn bulunmaktadr. Bu
ivme kaytlarn kullanarak zaman tanm alan fonksiyonu tanmlanabilecei gibi, projeci yapnn
durumuna gre ivme kaytlarn bilmek durumundadr.
Trk Deprem Ynetmeliine gre analizde kullanlmak zere en az adet deprem kayd
belirlenmelidir. vme kaytlarnn uymas gereken koullar deprem ynetmeliinin 2.9.1 blmnde
verilmitir. Bu koullar aadaki gibidir:
Kuvvetli yer hareketi sresi, binann doal titreim periyodunun 5 katndan ve 15 saniyeden daha
ksa olmayacaktr.
Deprem yer hareketlerinin sfr periyoda kar gelen spektral ivme deerlerinin ortalamas Ao. g
den daha kk olmayacaktr.
Her bir ivme kaydna gre %5 snm oran iin bulunan spektral ivme deerlerinin ortalamas,
gz nne alnan deprem dorultusundaki birinci (hakim) periyot T1e gre 0.2T1 ile 2T1
arasndaki periyotlar iin, ynetmelikte tasarm iin blm 2.4te tanmlanan spektrumun Sae(t)
elastik spektral ivmelerinin %90ndan daha az olmayacaktr.

Analiz
544
Zaman tanm alan fonksiyonu tanmlamak iin;
Yapsal aa grnmnde, Analiz/Zaman Tanm Alan Analizi altnda Zaman Tanm Alan
Fonksiyonlar satr stnde sa tua basn.
Alan menden Yeni Zaman Tanm Alan Fonksiyonu Ekle satrn tklayn.
Zaman Tanm Alan Fonksiyonu diyalogu alacaktr.
Fonksiyon Tipi listesinden Tanml sein.
Zaman Tanm Alan Belirle diyalogu alacaktr. Diyalogdaki mport butonunu tklayn.
Alan diyalogda Dosya A butonunu tklayn.
Bilgisayarnzda Program klasr altnda bulunan Time History ivme kaytlar klasrn bulun.
Tkladnzda ivme kaytlarnn listesini greceksiniz.
Klasrden rnein 17Agustos1999Kocaeli_EW.txt dosyasn sein ve a butonunu tklayn.
Tamam butonunu basp import yaptnz diyalogu kapatn.
Zaman Tanm Alan Belirle diyaloguna geri dneceksiniz. Diyalogda import ettiiniz erinin izimi
grebilirsiniz.
Tamam butonlarn tklayarak diyaloglar kapatn.
Tanml1 fonsiyonu yapsal aa grnmnde Zaman Tanm Alan Fonksiyon klasr altnda
grlecektir.
Zaman tanm alan durumlar
Fonksiyon tanmlar yapldktan sonra her bir fonksiyon iin X ve Y ynnde analiz durumu
oluturulmaldr. Analiz durumu tanmnda temel olarak zaman aralklar, girdi fonksiyonlar tanmlar
ve Rayleigh snm oran bildirimi yer almaktadr.
Zaman tanm alan durumu tanmlamak iin;
nce bir nceki balkta anlatld zere, fonksiyonu tanmlayn.
Yapsal aa grnmnde, Analiz/Zaman Tanm Alan Analizi altnda Zaman Tanm Durumlar
satr stnde sa tua basn.
Alan menden Yeni Zaman Tanm Alan Durumu Ekle satrn tklayn.
Analiz
545
Zaman Tanm Durumu Fonksiyonu diyalogu alacaktr.
Girdi Fonksiyonlar blmnde Yeni Satr Ekle butonunu tklayn.
Fonksiyon stununda Tanml1 grlecektir. Ykleme olarak rnein ivme DX i sein.
Faktr olarak Etkin yer ivmesi katsays Ao, Bina nem katsays (I) ve tayc davran katsays
(R) ve ivme kaydnn lekleme deerinin(Alfaa) hesaba katlmas gerekmektedir.
Faktr= Ao.I.Alfaa / R
Ktle katsays ve stiffness katsays deerlerini girin.
Dinamik analizde snm oran hesaba snm katsays ile yanstlmaktadr. Zaman tanm alannda
analizde ise rayleigh snm denklemi ile hesaba katlr. Denklem ktle ve rijitlik katsaylarndan
olumaktadr ve bu katsaylar yapya gre deimektedir.
Ktle katsays = a0= 2.i.i a1.i i
Rijitlik katsays= a1= (2.j.j 2.i.i)/( j j -i i )
, j = Yapnn ilk ve son periyot deerleridir.
i, j = Yapnn i ve jinci periyotlarnda snm oranlardr. %5 alnabilir.
i, j= Yapnn i ve jinci asal frekanslardr.
Zaman tanmlar blmmde Balang, Biti zamanlarn, her admdaki art, ara sonu
hesaplama adm deerlerini verin.
Analiz
546

Zaman tanm alan kombinasyonlarnn belirlenmesi
Programda analiz yapldnda deprem, dey ve varsa toprak ve rzgar yklemelerinin
kombinasyonlar ynetmelie uygun olarak otomatik tanmlanmaktadr. TS500e gre oluturulan bu
kombinasyonlar, eleman betonarmelerinde en olumsuz dizayn tespit etmek iin kullanlrlar.
Zaman tanm alannda analizin betonarme dizaynna en olumsuz ykleme kombinasyonlar sonucuyla
dikkate alnmas iin Kombinasyon tanmlar yaplmaldr. Kombinasyon tanmlar programa, yapsal
aa grnmnde Kombinasyonlar klasrnde tanmlanr.
Yapsal aa grnmnde, Analiz klasr altnda Kombinasyonlar satr stnde sa tua basn.
Alan menden Yeni Kombinasyon Ekle satrn tklayn.
Kombinasyon Ayarlar diyalogu satr alacaktr.
Diyalogda Kombinasyon Ad satrna bir tanm yazn.
Alan satrda ykleme durumundan bir Zaman Tanm Alan Durumu sein
Faktrde o yklemenin arpann verin.
Tekrar Yeni Satr Ekle butonunu tklayn.
Ykleme durumundan kombinasyonu tamamlamak istediiniz yklemeyi sein ve faktrn girin.
Analiz
547

Zaman tanm alan analizinin yaplmas
Zaman tanm alan fonksiyonu, durumu ve kombinayonlar tanmlandktan sonra zaman tanm alannda
analiz, Analiz + Betonarme butonu ile yaplr. Toolbardan Analiz + Betonarme butonunu tklayn.
Grafik fonksiyonlar gster
Zaman tanm alan analizi sonrasnda 3 boyutlu erevede herhangi bir elemann zaman tanm alanna
ait u kuvvetleri zamana bal olarak Grafik Fonksiyonlar Gster komutuyla incelenebilir.
Zaman tanm alan analizi yaptktan sonra 3 boyutlu grnt zerinde farenin sa tuuna basn.
Alan menden 3 boyutlu ereve sein.
Herhangi bir elemann stnde sa tua basn.
Alan menden Grafik Fonksiyonlar Gster satrn tklayn.
Grafik fonksiyonlar gsterimi diyalogu alacaktr.
Diyalogta ilgili elemann inlemek istediiniz u kuvvetini sein ve gerekirse bir zaman aral verin.
Diyalogun alt ksmnda setiiniz u kuvvete gre bir diyagram izilecektir.
Zemin Yap Etkileimli zm
Temel sistemlerin yap temel etkileimli zm
Analiz
548
Yaplarn deprem ykleri hesabnda, kayma dalgasnn dk olduu zeminlere oturan yaplar iin,
zemin yap etkileimin dikkate alnmas deprem ynetmeliince zorunlu tutulmaktadr.
Program radye sistemler ve srekli temeller iin yap etkileimli zm tamamyla otomatik
yapmaktadr. Bunun iin yapnn tamam ile birlikte temel sistemi de tanmlanm olmaldr.
Yap-temel etkileimli zm yapmak iin;
Temel-Zemin sekmesini tklayn.
Zemin yap etkileimi dikkate al seeneini iaretleyin.
Sistemi Analiz+Betonarme ile zdmzde yap temel etkileimli zm de yapm
olacaksnz.
Tekil temel sistemlerin yap temel etkileimli zmleri
Zemin yap etkileimi, yapnn ekil deitirmesinin zemin gerilmelerini ve zeminin deformasyonunun
da yap i kuvvetlerini etkilemesidir. Bu etkileimi yanstmak iin ise, kolon altlarna elastik yay
tanmlamas yapmak gerekmektedir. Elastik yaylar ilgili kolonun temele balanan dm noktasnda
tannlanmaldr. Bunun iin 3 boyutlu ereve grntde ilgili kolonun alt dm noktas seilerek Yay
Ekle komutu ile yay tanm yaplr.

Yay katsaylarn nasl hesaplanacana ilikin formller fema 356 ynetmeliinde bulunmaktadr.
Mhendis temel sistemine gre bu formlleri kullanp yay katsaylarn programda girebilir.

x
y
z
B
L LB
Analiz
549
Temellerde, L ve B srasyla, kolon orta akslarnn arasnda kalan uzunluun yars alnabilir. Buna gre
byk deer her zaman L ve x ekseni L ynnde kabul edilmelidir.
Yzeyde x yn yay rijitlii:
(
(
+ |
.
|
\
|
= 2 . 1
65 . 0
B
L
4 . 3
v 2
GB
sur , x
K
Yzeyde y yn yay rijitlii:
(
(
+ + |
.
|
\
|
= 8 . 0
B
L
4 . 0
65 . 0
B
L
4 . 3
v 2
GB
sur , y
K
Yzeyde z yn yay rijitlii:
(
(
+ |
.
|
\
|
= 8 . 0
75 . 0
B
L
55 . 1
v 1
GB
sur , z
K
Yzeyde x ekseni etrafnda dnme yay rijitlii
(
(
+ |
.
|
\
|
= 1 . 0
4 . 2
B
L
4 . 0
v 1
3
GB
sur , xx
K
Yzeyde y ekseni etrafnda dnme yay rijitlii
(
(
+ |
.
|
\
|
= 034 . 0
4 . 2
B
L
4 . 0
v 1
3
GB
sur , yy
K
Yzeyde z ekseni etrafnda burulma yay rijitlii
(
(
+ |
.
|
\
|
= 51 . 0
45 . 2
B
L
53 . 0
3
GB
sur , zz
K
Zemin kayma modl,
81 . 9
c
2
S
m
G

=
m
=Zemin birim hacim arl (t/m3)
Analiz
550
Sc=S dalgas hz (m/sn)
v=Zeminin poisson oran
Temel derinlii dzeltme faktrleri (temel toprak altndaysa kullanlacak) :

x yn teleme;
( )
(
(
|
|
.
|
\
|
+
+
|
|
.
|
\
|
+ = |
2
BL
4 . 0
L B hd
6 . 1 1
B
D
21 . 0 1
x

y yn teleme;
x y
| = |
z yn teleme;
( )
(
(
|
|
.
|
\
|
+
+
(
|
.
|
\
|
+ + = |
BL
3 2
L B d
32 . 0 1 .
L
B
6 . 2 2
B
D
21
1
1
z

x ekseni etrafnda dnme;
(
(

|
.
|
\
|
+ + + = |
L
B
2 . 0
B
d 2
1
B
d 2
1
B
d
5 . 2 1
xx

y etrafnda dnme;
(
(

|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
+ |
.
|
\
|
+ = |
6 . 0
D
d
9 . 1
L
d
7 . 3 5 . 1
6 . 0
L
d
4 . 1 1 yy
z ekseni etrafnda burulma;
d
D
h
Analiz
551
9 . 0
B
d
L
B
1 6 . 2 1
zz
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
+ + = |
Her ynde yukardaki K deerleri | deerleriyle arplr.
sur
K
emb
K | =
Euler Burkulma Analizi
Euler burkulma durumu
Euler burkulma analizi yapmak iin nce Mod says, yaknsama deeri, terasyon says ve hangi
ykleme durumu iin analiz yaplaca bilgisinin verilecei bir durum tanm yaplr.
Euler analiz durumu tanmlamak iin;
Euler Burkulma Analizi satr altnda bulunan Euler Burkulma Durumlar satr stnde sa tua
basn.
Alan mende Yeni Euler Burkulma Durumlar satrn tklayn.
Euler Burkulma Analizi diyalogu alacaktr.
Bu diyalogda istenilen bilgileri verin.
Analiz
552

Durum ad : Bir tanm girin.
Mod says: Euler burkulma analizinde dikkate alnacak mod saysn verin.
Yaknsama deeri: Analizde kullanlacak yaknsama deerini girin. Varsaylan deer uygundur.
terasyon says: Analizde kabul edilecek iterasyon saysn verin. Varsaylan deer uygundur.
Girdiler: Ykleme durumu stunundan analizin hangi ykleme veya yklemeler iin yapcanz
belirleyin ve faktr girin. Yeni satr ekle ile yklemeleri ard arda duruma ekleyebilirsiniz.
Euler burkulma analizinin yaplmas
Euler burkulma durumu tanmlandktan sonra analizi Analiz + Betonarme butonu ile yaplr.
Toolbardan Analiz + Betonarme butonunu tklayn.
Aamal inaat hesab
Aamal inaat hesabn programa yaptrmak iin Analiz Ayarlar diyalagunda Aamal naat Hesab
sekmesinde Nonlineer inaat aamas hesab seeneini aktif hale getirip, ayn sekmede bulunan
parametreleri dzenlemek gerekir. Ardndan yapu analizi balatldnda aamal inaat hesab da
yaplm olur.
Analiz
553
Analiz mensnden Analiz Ayarlar satrn tklayn.
Alan diyalogta Aamal naat Hesab sekmesini tklayn.
Sekmede, Noonlineer inaat aamas hesab seeneini iaretleyin.
lgili parametreleri ayarlayn.
Analiz + betonarme butonu ile yapnn analizini yapn.
Analiz ayarlarnda aamal inaat hesab ile ilgili parametreler unlardr:
Nonlineer inaat aamas hesab : Bu seenekte, her bir aamada gz nne alnacak kat saysn
verirsiniz.
Zati ve z arlklarn var olduu aama iin adm says = 1.kat, 2.kat, 3.kat.....8.kat, 9.kat,
Hareketli yklerin var olduu aama 10.aamada ykleme...
Zati ve z arlklarn var olduu aama iin = 1 ve 2.kat, 3 ve 4.kat......,7 ve 8.kat, 9 ve
Analiz
554
Hareketli yklerin var olduu aama 5. aamada ykleme...
Kat inaat sresi : Katlarn inaat sreleri ayn ise bu satrda, gn olarak katn inaat(yapm) sresini
girilir. rnein 10 katl binada gn saysn 10 verirseniz, her bir kat 10 gnlk sresinde inaa edilecek
demektir. Tm katlarn inaat sresi 10'ar gnden 100 gn olacak demektir. Katlarn inaat sreleri
farkl olacaksa, altsatrda bulunan "Katlarda farkl inaat sreleri kullan" seeneini iaretlenir.
lk katn(aamann) ykleme sresi : kinci kat inaatna balanmas iin geecek sre verilir.
Katlarda farkl aama sreleri kullan : Her bir katn inaat sreleri gn olarak verilir. Katlarn inaat
sreleri ayn olacaksa, bu satr iaretlemek yerine yukarda bulanan "Aama inaat sresi" satrn
kullanabilirsiniz.
Beton karakteristiinin zamana bal deiimi (CEB-FIB 90) : CEB-FIB 1990 ynetmeliinde belirtilen
esaslar kullanrlarak betonun zaman bal deiimi dikkate aslnmasn salayan seeneklerdir.
Zamana bal elastisite modul: naat yapm sresince betonun elastisite modlnn deimesinden
kaynaklanacak etkileri dikkate almak iin bu seenei iaretleyin.
CEB-FIB 1990'e gre elastisite modlnn zamana bal deiimi: Betonun 28 gnlk elastisite modl
iin;
Ec=Eco . (fcm/fcmo) ^ (1/3)
Eco=21500 N/mm2
fcmo=10 N/mm2
fcm = Betonun 28 gnlk karakteristik basn dayanm
28 gn dndaki yalarda betonun elastisite modln aadaki bantdan hesaplanabilir;
Ec(t)= Ec. e ^ [ s / 2 . ( 1 - ( 28 / ( t / t1 ) ^0.5) ]
Ec= 28 gnlk betonun elastisite modl
s = imento tipi katsays (yandaki satrda verilen)
t = Betonun ya (gn)
t1 = 1 gn
Snme etkileri : naat yapm sresince snmeden doacak etkileri dikkate almak iin bu seenei
iaretleyin.
Analiz
555
Rtre etkileri : naat yapm sresince rtreden doacak etkileri dikkate almak iin bu seenei
iaretleyin.
imento tipi katsays : CEB-FIB 1990 ynetmeliine gre betonun zamana bal dayanm
hesaplanrken kullanlan s (imento tipi) katsays deeridir.
abuk mukavemet kazanan yksek mukavemetli imentolar iin= 0.2
Normal ve abuk mukavemet kazanan imentolar iin = 0.25
Ge mukavemet kazanan imentolar iin = 0.38
Bal Nem RH (%) : Yapnn bulunduu ortamn neme ilikin yzde orann verin.
Rtre katsays (Bsc) : imento trne bal bir katsay olan Bsc, normal ve abuk mukavemet kazanan
imentolar iin 5, abuk mukavemet kazanan yksek mukavemetli imentolar iin 8 ve ge
mukavemet kazanan imentolar iin 4 alnabilir.
Rtre balang gn : Betonun sertlemesi iin beklenen sreyi verin.
Sperpoze l yklerin (duvar, kaplama vs) uygulanma sresi : Bu satrda, duvar ve kaplama yklerinin
var olduu aama iin geecek sreyi verin.
Son aamada hareketli ykleri uygula: Aamal inaat hesab admlar:
Bu seenek 3. aamann yaplp yaplmayacan belirler. 3. dizayn sonularna etki ettirilmez.
Sistemdeki hareketli ykler, dorusal statik analiz sonucunda bulunan tesirlerle dikkate alnr.
Hareketli yk katsays: Hareketli yklerin var olduu aamada uygulanacak hareketli yk katsays
verilir.
Analiz
556
Hareketli yklerin uygunlanma sresi :
Bu satrda, hareketli yklerinin var olduu aama iin geecek sre verilir.
atlam beton modeli kullanm : Rijitlik azaltmas iin uygun seenei iaretlenir..
Is Ykleri Hesab
Is ykleri kombinasyonlar
Is ykleri hesab iki adet s farknn s yklemeleri olarak dikkate alnmas ile yaplr. T1 ve T2 olarak
verilen s deerleri, T1 ve T2 yklemesi olarak kombinasyonlara etki ettirilirler.
TS500 gre s ykleri kombinasyonlar;
G + 1.2Q + 1.2 T1
ve
G + 1.2Q + 1.2 T2
eklinde uygulanr.
Tm yap s farklar tanmlamak
Tm yap iin iki adet s fark deeri tanmlamak iin Analiz Ayarlar diyalogunda Is ykleri sekmesi
kullanlr.

Analiz
557
Alan diyalogta Is Ykleri sekmesini tklayn.
Tm yap iin tek s farkn dikkate al seeneini iaretleyin.
T1 ve T2 olarak iki adet s fark deeri verin.
Kat baznda s farklar tanmlamak
Kat baznda iin iki adet s yklemesi tanmlamak iin Analiz Ayarlar diyalogunda Is ykleri sekmesi
kullanlr. Bu sekmede Her bir kat iin farkl s farkn dikkate al seenei iaretlenerek her bir kat iin
farkl s fark deerleri girilebilir.

Her bir kat iin farkl s farkn dikkate al seeneini iaretleyin.
Her bir kata ait T1 ve T2 deerlerini iki adet s fark deeri olarak verin.
Eleman baznda s farklar tanmlamak
Eleman(kiri, kolon, panel) baznda iin iki adet s yklemesi tanmlamak iin nce elemanlar
tanmlanr, sonra zelliklerinde Is Parametreleri sekmesi alarak s fark deerleri verilir.
Analiz
558

Kiri, perde veya kolon tanmlayn.
Elemanlar sein.
Elemanlarn ayarlarna ilikin diyalog alacaktr.
Diyalogta Is Parametreleri sekmesini tklayn.
T1 ve T2 deerlerini iki adet s fark deeri olarak verin.
Is ykleri iin rijitlik azaltma faktrleri tanmlamak
Is hesab iin kiri, kolon ve panel elemanlarna uygulanacak atlam eleman rijitliini belirleyen
azaltma deerleri verebilir.

Elastisite modl deitir : aretlenirse, yan ksmda verilen azaltma katsays, elemann elastisite
modul ile arplr.
Analiz
559
Ecr = x.Ec
Ec=Eleman elastisite modul
x=Azaltma faktr
Icr=atlam elemann elastisite modul
Atalet momenti deitir : aretlenirse, yan ksmda verilen azaltma katsays, elemann atalet momenti
ile arplr.
Icr = x.Ic
Ic=Eleman atalet momenti
x=Azaltma faktr
Icr=atlam kesit atalet momenti
Rijitlik ve Ktle Merkezleri
Analiz yapldktan sonra program ekranda rijitlik ve ktle merkezlerini gsterir. Ktle merkezi KM,
rijitlik merkezi de RM simgeleri ile gsterilir.
Yk ve geometrik olarak tam simetrik projelerde rijitlik ve ktle merkezleri st ste akk olur.
Byle bir durumda rijitlik ve ktle merkezleri st ste akmyorsa, sistemin simetrisinde bir problem
var demektir. Sistem geometrisi ve ykleri tekrar gzden geirilip, simetriyi bozan durum ortadan
kaldrlmaldr.
Yap sistemlerinde rijitlik ve ktle merkezinin akmas istenen bir durumdur. Bu iki merkez st ste
akmyorsa bile, birbirlerine olabildiince yakn olmalarna zen gsterilmelidir.
Sistem geometrisinde yaplacak deiiklikler rijitlik merkezini etkiler. rnein; herhangi bir kolonun
boyutlarn deitirin ve Analiz+Betonarme yapn. Rijitlik merkezinin deitiini greceksiniz.
Sistem yklerinde yaplacak deiiklikler ise ktle merkezini etkiler. rnein; herhangi bir kiri
zerindeki duvar yk deerini deitirin ya da kolon veya kiriler zerine tekil (noktasal) yk
tanmlayn. Tekrar Analiz+Betonarme yapldnda ktle merkezi deiecektir.
Analiz+Betonarme
Analiz + Betonarme, temel dahil, deme analizi dndaki tm analizleri yapar. Analiz/ Analiz +
Betonarme satrn, ya da toolbardan Analiz + Betonarme butonunu tklayn veya F9 tuuna basn.
Karnza seenekli bir diyalog alacaktr.
Analiz
560
Analiz+Betonarme srasnda hangi analizlerin yaplmas gerektii Analiz Ayarlarnda seilebilir.
Analiz Ayarlar diyalogu alacaktr.
Diyalogta Genel Ayarlar sekmesinde bulunan satrlardan analizini yaptrmak istediiniz seenekleri
iaretleyin.

Deme Analizi
Analiz+Betonarme komutu ile deme analizi yaptrmadysanz, ilgili katta deme analizini Deme
Analizi butonu ile yaptrabilirsiniz.
Deme analizi ikonunu tklayn.
allan katta demeler sonlu elemanlar yntemine gre zlecek ve betonarme hesab
otomatik olarak yaplacaktr.
Pencere mensnden dier katlar seilerek, her bir katn deme analizini yaptrabilirsiniz.
Temel Analizi
Analiz/Temel Analizi satrn tklayn. Eer sistemde radye deme varsa, temel analizi nce yaplmal,
sonra, Analiz mensnden Radye Deme Analizi satr tklanmaldr. Analiz+Betonarme yapldysa,
temel analizi yaplmasna gerek yoktur.

561
Blm 8 Kopyalama
Kopyalama ilemleri
Kat kopyala
Kat kopyalama bir kattaki objeleri dier kata kopyalar. Bu objeler sadece seilen objeler olabilecei
gibi, tm objelerde olabilir.
Kat kopyalama iin birden ok kata ihtiyacnz vardr. Kat genel ayarlarnda bu katlar tanmlayn
ve katlar an.
Dzen/Kat Kopyala satrn tklayn.
Alan diyalogda kopyalama yaplacak katlar iaretleyin, yaplmayacak iaretleri kaldrn. Ayrntl
bilgi iin, fare imlecini yazlarn zerine getirerek, farenin sa tuuna basn. bu nedir yazsn
tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr.
Tamam butonu stnde sol tu ile tkladnzda altnz kattaki objeler, dier katlara
kopyalanacaktr.
Kat kopyalama diyalogundaki parametreler unlardr:
Diyalogda bulunan liste Kat ve Kopyala stunlarndan oluur. Kat stununda projede aktif kat dndaki
mevcut katlar, kopyalama stununda ise bunlarn her biri iin kutucuklar mevcuttur. Kopyalama
yaplacak katlarn karsndaki kutucuklar iaretlenir, kopyalama yaplmayacak katlarn karsndaki
kutucuklardaki iaretler farenin sol tuu ile kutucuk zerine tklanarak kaldrlr.
Hepsini se butonu tklanrsa kopya stunundaki tm kutucuklar iaretlenir. Hibirini seme butonu
tklandnda ise tm kutucuklardaki iaretler kaldrlr.
Eski objeleri sil: Kopyala stununda iaret konmu katlardaki btn objelerin silinip, yerine
kopyalanacak kattaki objelerin yerletirilmesine olanak tanr. aretli ise, kopyalama ilemine maruz
kalan kattaki btn veriler silinir.
Yalnz aktif alma modu objelerini kopyala: aretlenmi ise mimari modda bulunuluyorsa, sadece
mimari modda grntlenen objeler, kalp plan modunda bulunuluyorsa sadece kalp plan modunda
grntlenen objeler kopyalanr. aretli deilse hem mimari hem de kalp plan objeleri kopyalanr.
Kontur izgilerini kopyala: aretlenmi ise, allan katn kontur izgisini, seilen katlara kopyalar.
Sadece seili objeleri kopyala: aretlenmi ise sadece seili objeler kopyalanacaktr. Objeler aktif katta
Kat Kopyala komutu altrlmadan nce iaretlenir.
Kopyalama
562
Hepsini Se: Diyalogdaki tm katlar bir seferde seer.
Hibirini Seme: Diyalogdaki seili tm katlarn seimini kaldrr.
Kopyala ve yaptr
Programda istenen objeleri bir kattan dier bir kata ya da bir projeden dier bir projeye kopyalamak
mmkndr. Ayn proje iinde kopyalama yaplacaksa Kopyala ve Yaptr komutlar bu i iin
yeterlidir. Bir projeden dier bir projeye kopyalama yaplacaksa Dosyaya Kopyala ve Dosyadan
Yaptr komutlar kullanlr.
Kopyalama yaplrken dikkat edilecek konu udur. 3-boyutlu kat pencerelerinden kopyalanan objeler
sadece 3-boyutlu kat pencerelerine yaptrlabilirler. Kopyalanan objelerin 3-boyutlu ya da 2-boyutlu
objeler olmas bu kural deitirmez. 2-boyutlu izim pencerelerinden kopyalanan objeler hem 2-
boyutlu, hem de 3-boyutlu pencerelere yaptrlabilirler.
Kopyala, Yaptr, Dosyaya Kopyala ve Dosyadan Yaptr komutlarnn kullanm aada anlatlmtr.
Kopyalama yapmak iin:
Dzen/Kopyala satrn farenin sol tuu ile tklayn.
Kopyalanacak objeleri sein.
Seilen objelerin kopyalanmas iin farenin sa tuuna basn.
Baz noktay farenin sol tuu ile belirleyin
Objeler bellee alnacaktr.
Yaptr ikiye ayrlr:
Kattan Kata Yaptr,
Kat Genel Ayarlarndan bir kat an. (1.kat olsun.)
Kopyalanacak objelerin bulunduu kat sein. (Zemin kat).
Dzen/Kopyala satrn farenin sol tuu ile tklayn.
Kopyalanacak objeleri sein. Objelerin seildiini zerlerinde beliren renkli iaret kutucuklarndan
anlayabilirsiniz.
Kopyalama
563
Hedef kat tklayarak o pencereyi aktif hale getirin.
Dzen/Yaptr satrn sol tu ile tklayn.
Emin misiniz? sorusuna evet cevabn verdiinizde kat kopyalama gerekleir.
Genel ayarlardan obje yaptrrken koordinat al modu ak ise, kopyalama srasnda yeni
koordinatlar, Koordinat Kutusunu kullanarak veya izim alann tklayarak girebilirsiniz.
Kopyala komutunu klavyeden Ctrl+C tularn birlikte kullanarak da altrabilirsiniz.
Yaptr komutunu klavyeden Ctrl+V tularn birlikte kullanarak da altrabilirsiniz.
Kat inde Yaptr,
Genel ayarlardan obje yaptrrken koordinat al modunu an.
Dzen/Kopyala satrn sol tuu ile tklayn.
Dzen/Yaptr satrn sol tu ile tklayn.
Birinci noktay belirlemek iin izim alann sol tu ile tklayn.
Fareyi srkleyerek sol tuu tekrar tklayn.
Objeler oaltlacaktr.
Dosyaya Kopyala:
Sol tu ile baz noktay verin.
Karnza Blok Kaydet penceresi gelecektir.
Dosya Ad satrna bir isim yazn(uzants BLK) ve Tamam butonunu tklayn.
Kopyalama
564
Seilen objeler verdiiniz isimle BLK uzantl dosya altnda saklanacaktr.
Dosyadan Yaptr:
Karnza Blok Ykle penceresi gelecektir.
BLK uzantl dosyalardan birini ift tklayarak sein.
Emin misiniz? sorusuna evet cevabn verdiinizde blok yerletirme ilemi gerekleir.
Genel ayarlardan obje yaptrrken koordinat al modu ak ise, yaptrma srasnda yeni
Klonla
Klonla komutu pencere iinde (kat ya da izim penceresi) objeleri kopyalamak iin gelitirilmitir.
Klonla komutu kullanarak kopyalama yapmak iin:
Deitir/Klonla satrn tklayn.
Obje ya da objeleri sein. (rnein duvar)
Baz noktay belirlemek iin, farenin sol tuu ile istediiniz noktay tklayn.
Fareyi srkleyin ve tekrar sol tuu tklayn.
Obje klonlanacaktr.
Seri klonlamak iin farenin sol tuuna tekrar basabilirsiniz.
Obje oalt
allan izimde objeleri belirli aralkta ve sayda tretmek iin kullanlr.
Obje sein.
Deitir/Obje oalt satrn tklayn.
Obje oaltma penceresi karnza gelecektir.
Gerekli ayarlar yapn.
Kopyalama
565
Obje oaltlacaktr.
Obje oalt satrnn aktif olmas iin daha nceden obje veya objelerin seilmi olmas gereklidir.
Obje oalt diyalogundaki parametreler unlardr:
Obje says: Seilen obje ya da objelerden kaar adet retileceini bu kutucua yazlr.
X Aralk: retilecek obje ya da objelerin yatay yndeki teleme mesafesi girilir (metre). (X ynnde
oaltlmayacaksa sfr girilir)
Y Aralk: retilecek obje ya da objelerin dey yndeki teleme mesafesi girilir (metre). (Y ynnde
oaltlmayacaksa sfr girilir)
oaltma Tipi: Soldaki seenek seilirse iki obje arasndaki mesafe girilen X ve Y aral kadar olur.
Sadaki seenek seilirse X ve Y aralklar obje saysna blnr. ki obje aras mesafe bu deer kadar
olur. Baka bir deyile girilen obje says kadar obje girilen arala sdrlr.
Gelimi obje oalt
Gelimi obje oalt komutu objeleri belirli bir hat zerinde oaltmak iin gelitirilmitir. Bu oaltma
hatt izgi, ember, yay, ya da erilerden oluabilir.
Gelimi obje oaltma yapmak iin:
ncelikle oaltma hattn izgi, ember, yay, eri (ak ya da kapal Bezier, Nurbs) objeleri
izerek belirleyin. oaltma hatt sadece bir ember, izgi, yay olabilecei gibi bunlarn
kombinasyonundan da meydana gelebilir.
Deitir/Gelimi Obje oalt satrn tklayn.
izim alannda oaltmak istediiniz obje ya da objeleri farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Farenin sol tuu ile tklayarak baz noktay verin. (Baz nokta herhangi bir nokta olabilecei gibi,
genellikle obje dm noktalarndan biri olarak verilir. Objeler bu nokta baz alnarak oaltlr.
Baz noktalar oaltma hatt zerinde yer alr.)
izim alannda ikinci bir noktay sol tu ile tklayarak taban yn belirleyin.
oaltma hattn oluturan obje ya da objeleri (izgi, ember, yay vs.) farenin sol tuu ile
tklayarak sein.
Kopyalama
566
Seim bittikten sonra farenin sa tuunu tklayn. Gelimi Obje oaltma diyalogu ekrana
gelecektir.
Bu diyalogda gerekli ayarlar yapn ve Tamam butonunu tklayn. Objeler verilen parametrelere
ve seilen hatta gre oaltlacaktr.
Gelimi Obje oalt diyalogundaki parametreler unlardr:
Uzaklk: Seilirse objeler buraya girilen aralk (metre) baz alnarak oaltlrlar. oaltlan iki objenin
baz noktalar arasndaki uzaklk, bu kutucua girilen mesafe kadar olur.
Adet: Seilirse objeler buraya girilen adet baz alnarak oaltlrlar. oaltma hatt zerine bu sayda
obje eit aralklarla yerletirilirler.
Objeleri dndr: aretlenirse, oaltlan objeler oaltma hattndaki eim deiikliklerine bal olarak
dndrlerek oaltlrlar.
Yol objelerini sil: aretlenirse objeler oaltldktan sonra referans oaltma hatt silinir.
aretlenmezse oaltma hatt silinmez.
Kontur kopyala ve kontur yaptr
Kontur Kopyala ve Kontur Yaptr komutlar bir kattaki kontur izgisini baka bir kata kopyalamak iin
gelitirilmitir.
Kontur kopyalamak iin:
Kontur izgisi tanmlayn.
Dzen/Kontur Kopyala satrn farenin sol tuu ile tklayn.
Kontur izgisi bellee alnacaktr.
Kontur Yaptrmak iin:
Kat Genel Ayarlarndan bir kat an. (Hedef kat)
Hedef kat tklayarak o pencereyi aktif hale getirin.
Dzen/Kontur Yaptr satrn sol tu ile tklayn. Kontur yaptr gerekleecektir.
Genel ayarlardan obje yaptrrken koordinat al modu ak ise, kopyalama srasnda yeni
koordinatlar girebilirsiniz.
Kopyalama
567
Dosyaya kopyala
Oluturulan makro izimler, dosyada kaydedilerek istenildii zaman yeni almalarda kullanlabilir.
3-boyutlu kat pencerelerinden kopyalanan objeler sadece 3-boyutlu kat pencerelerine
yaptrlabilirler. Kopyalanan objelerin 3-boyutlu ya da 2-boyutlu objeler olmas bu kural deitirmez.
2-boyutlu izim pencerelerinden kopyalanan objeler hem 2-boyutlu, hem de 3-boyutlu pencerelere
yaptrlabilirler.
Dosyaya kopyalama yapmak iin:
Sol tu ile baz noktay verin.
Karnza Blok Kaydet penceresi gelecektir.
Dosya Ad satrna bir isim yazn(uzants BLK) ve Tamam butonunu tklayn.
Seilen objeler verdiiniz isimle BLK uzantl dosya altnda saklanacaktr.
Dosyaya kopyaladnz bu objeleri Dosyadan Yaptr komutuyla tekrar kullanabilirsiniz.
Dosyadan yaptr
Dosyaya Kopyala komutuyla diske kaydedilen izim gruplar Dosyadan Yaptr komutuyla baka bir
izimde kullanlabilir.
Karnza Blok Ykle penceresi gelecektir.
BLK uzantl dosyalardan birini ift tklayarak sein.
Emin misiniz? sorusuna evet cevabn verdiinizde blok yerletirme ilemi gerekleir.
Genel ayarlardan obje yaptrrken koordinat al modu ak ise, yaptrma srasnda yeni
Kopyalama
568
Arivleme
Projelerde sk, rutin olarak kullanlan objeler, dosyaya kopyalamak sureti ile arivlenebilir. Bu ekilde
oluturulacak obje bloklar projelerde dosyadan yaptrlarak kullanlabilir.
Projeler arivlenmek isteniyorsa, projenin bir kopyasn yedeklemek yeterli olacaktr. Projeyi ister .ide
formatnda ister .cde formatnda kaydedilerek arivlenebilirler. .cde format, sktrlm bir format
olduundan kayt edilen projeler .ide formatna gre diskte daha az yer tutarlar.
Herhangi bir projeyi .cde (Sktrlm dosya) formatnda kaydetmek iin, Sktrarak Kaydet komutu,
.ide formatnda kayt etmek iin Kaydet komutu kullanlr.
Kopyalama teknikleri
Katlar aras kopyalama
Katlar aras kopyalama ilemleri iin Kat Kopyala ya da Kopyala-Yaptr komutlar kullanlabilir. Bu
komutlarn kullanlmas ile ilgili detaylar ilgili konu balklar altnda anlatlmtr.
Kat kopyalama yaplrken herhangi bir kata yanllkla istenmeyen kopyalama yaplrsa panie gerek
yoktur. lgili kat penceresi aktif hale getirilip Dzen/Geri Al satrn tklayn. Kopyalanan objeler geri
alnacak, varsa eski objeler geri gelecektir. Ancak yanl kopyalama yapldktan sonra proje kaydedilip
programdan klrsa, eski objeler geri alnamaz.
Bir projeden baka bir projeye kopyalama
Bir projeden baka bir projeye kopyalama yapmak iin Dosyaya Kopyala ve Dosyadan Yaptr
komutlar kullanlr. Bu komutlarn kullanm ilgili konu balklar altnda detayl olarak anlatlmtr.
2B-3B pencereler aras kopyalama ilemleri
3-boyutlu kat pencerelerinden kopyalanan objeler sadece 3-boyutlu kat pencerelerine
yaptrlabilirler. Kopyalanan objelerin 3-boyutlu ya da 2-boyutlu objeler olmas bu kural deitirmez.
2-boyutlu izim pencerelerinden kopyalanan objeler hem 2-boyutlu, hem de 3-boyutlu pencerelere
yaptrlabilirler. 3 boyutlu izim pencerelerinde bulunan objeleri 2 boyut izim penceresine
kopyalayabilmek iin objeler nce, 2 boyuta aktarlmaldr, daha sonra 2 boyut -2 boyut arasnda
kopyalama yaplmaldr.
2B-2B pencereler aras kopyalama ilemleri
2 boyut penceresinde bulunan izimleri baka 2 boyut penceresine aktarmak iin, Kopyala ve Yaptr
komutlar kullanlr. Bir penceredeki objeler seilir ve Kopyala komutu ile bellee alnr. Daha sonra
Kopyalama
569
objelerin yerletirilecei pencereye geilir. Yaptr komutu ile bellekteki objeler buraya yaptrlr.
Kopyalama ve yaptrma ilemleri Kopyala ve yaptr bal altnda adm adm anlatlmtr.

Kopyalama
570

571
Blm 9 Proje
Kaydetme lemleri
Projeyi kaydet
ideYAPI programlarnda oluturulan projeler 6 versiyonundan sonra IDE6 uzantl dosyalarda
saklanrlar. Program yeni proje aarken kullancdan proje ismi sormaz. Proje aldktan sonra ilk defa
kaydedilirken bir proje ismi ister. Proje, girilen bu isimle kaydedilir.
Proje kaydetmek iin:
Proje/ Kaydet satrn tklayn.
Proje ilk defa kaydediliyorsa Proje Kaydet diyalogu ekrana gelecektir.
Buradan istediiniz klasrn altna gein.
Dosya ad satrna proje dosyas iin bir isim yazn.
Tamam butonunu tklayn. Proje verdiiniz isimle kaydedilecektir.
Bundan sonraki aamalarda data girdike Proje/Kaydet satrn ya da toolbardaki Kaydet butonunu
tklayarak projeyi kaydedin. Proje dosyas her seferinde yeni girilen bilgilerle gncellenecektir.
Projeyi diskete kaydetmek istiyorsanz bunu program iinden yapmanz nerilmez. nce Hard diske
kaydedin. Daha sonra Windows altndan diskete kopyalayn. Disket zerinde almak hem daha fazla
zaman alr, hem de projenin diskete smad durumlarda program sizi uyarmaz.
Projeyi farkl kaydet
Projeyi farkl kaydet komutu genelde projenin bir kopyasn almak iin kullanlr. zerinde allan bir
proje farkl bir isimle, farkl bir yere kaydedilebilir. Mevcut proje dosyas mevcut ismi ile braklr ve
proje yeni bir kopya olarak farkl bir isimle ya da farkl bir klasr/dizin altna kaydedilebilir. Bu
ilemden sonra eski proje dosyas kapanr, yeni dosya zerinde allmaya devam edilir.
Projeyi farkl kaydetmek iin:
Proje/Farkl Kaydet satrn tklayn. Proje Kaydet penceresi ekrana gelecektir.
Projeyi mevcut proje dosyasnn bulunduu klasr altna kaydetmek istiyorsanz Proje ad satrna
farkl bir isim girin. Ayn isimle kaydetmek istiyorsanz baka bir klasre gein.
Analiz
572
Projenin bir kopyas yaratlacaktr. zerinde allan bu proje olacaktr. nceki proje dosyas
kapatlacaktr.
Sktrarak kaydet
Projeyi arivlemek ve bykln azaltmak iin kullanlr. Sktrarak Kaydet komuyla kayt edilen
projeler sktrld iin Kaydet komutuyla kayt edilen (.ide6) projelere gre bykl daha az
olur.
Projeyi sktrarak kayt etmek iin:
Proje/Sktrarak Kaydet satrn tklayn. Proje Kaydet penceresi ekrana gelecektir.
Projeyi mevcut proje dosyasnn bulunduu klasr altna kaydetmek istiyorsanz Proje ad satrna
farkl bir isim girin. Ayn isimle kaydetmek istiyorsanz baka bir klasre gein.
Sktrlm proje .cde uzantl olarak kayt edilecektir.
Kabuk aktar
Merdiven, deme, kubbe ve tonoz bilgilerini S2K formatnda Sap2000 programna aktarr.
Aralar/Kabuk aktar komutunu tklayn.
Merdiven, deme, kubbe veya tonoz sein.
Dosya ad verin ve Tamam butonunu tklayn.
SAP2000 programna data aktarmak
Projenizin herhangi bir aamasnda altnz modeli SAP2000 programna mdb formatnda veri
aktarm yapabilirsiniz.
Proje/Sap2000 Veri Taban Olarak Kaydet komutunu tklayn.
Dosya ad verin ve Tamam butonunu tklayn.

Analiz
573
3DS export
ideCAD Statik programnda oluturulan projeler 3DS formatnda kaydedilebilir. Bunun iin 3ds export
komutu kullanlr.
Proje/Export/3DS satrn tklayn.
3DS Export diyalogu alacaktr.
Dosya ad satrna bir isim yazn.
DXF export
ideCAD Statik programnda oluturulan projeler DXF formatnda kaydedilebilir. Bunun iin DXF
export komutu kullanlr.
DXF olarak kaydetmek istediiniz kat ya da izim penceresine gein.
Proje/Export/DXF satrn tklayn.
Dxf Kaydet penceresi ekrana gelecektir.
Dosya Ad satrna bir isim yazn.
DWG/DXF Export Seenekleri diyalogu alacaktr. Bu diyalogda gerekli parametreleri ayarlayn.
DWG/DXF export seenekleri
Blok olarak kaydet: Objelerin blok(btn) olarak aktarlmas salanr. Cad ortamnda objeler blok
olarak karnza gelecektir.
Paralanm olarak kaydet: Objeleri oluturulan her bir izginin, ayr izgi objesi olarak aktarlmas
salanr.
2 boyutlu objeleri export et : Sadece 2 boyut objelerini export eder.
3 boyutlu objeleri export et : Sadece 3 boyutlu objeleri export eder.
2 ve 3 boyutlu objeleri export et: Tm objeleri export eder.
Analiz
574
D izgi olarak aktar: izimde kullanlan true type fontlarn, vektrel fontlara dntrlrken, d
izgilere aktarlacan belirler. Tm fontlar izgi olarak hazrlanrlar.
AutoCAD standart fontu olarak aktar: izimde kullanlan true type fontlarn, vektrel fontlara
dntrlrken, AutoCAD standart fontu olarak aktarlacan belirler. (AutoCAD, AutoDesk
firmasnn tescilli markasdr.)
True type olarak aktar: AutoCAD R13 ve st versiyonlarna fontlar True Type olarak aktarlaca
belirlenir.
Yaz boylar klt : aretlendiinde yazlarn byklkleri AutoCAD programnn yaz byklerine
uyacak ekilde kltlr.
En yakn renklere dntr: Mevcut renkleri en yakn renklere dntrr.
Temel renklere dntr: Mevcut renkleri temel renklere dntrr
DWG export
ideCAD Statik programnda oluturulan projeler DWG formatnda kaydedilebilir. Bunun iin DWG
DWG olarak kaydetmek istediiniz kat ya da izim penceresine gein.
Proje/Export/DWG satrn tklayn.
Dwg Kaydet penceresi ekrana gelecektir.
Dosya Ad satrna bir isim yazn.
DWG/DXF Export Seenekleri diyalogu alacaktr. Bu diyalogda gerekli parametreleri ayarlayn.
DWG/DXF export seenekleri
Blok olarak kaydet: Objelerin blok(btn) olarak aktarlmas salanr. Cad ortamnda objeler blok
olarak karnza gelecektir.
Paralanm olarak kaydet: Objeleri oluturulan her bir izginin, ayr izgi objesi olarak aktarlmas
salanr.
2 boyutlu objeleri export et : Sadece 2 boyut objelerini export eder.
3 boyutlu objeleri export et : Sadece 3 boyutlu objeleri export eder.
Analiz
575
2 ve 3 boyutlu objeleri export et: Tm objeleri export eder.
D izgi olarak aktar: izimde kullanlan true type fontlarn, vektrel fontlara dntrlrken, d
izgilere aktarlacan belirler. Tm fontlar izgi olarak hazrlanrlar.
AutoCAD standart fontu olarak aktar: izimde kullanlan true type fontlarn, vektrel fontlara
dntrlrken, AutoCAD standart fontu olarak aktarlacan belirler. (AutoCAD, AutoDesk
firmasnn tescilli markasdr.)
True type olarak aktar: AutoCAD R13 ve st versiyonlarna fontlar True Type olarak aktarlaca
belirlenir.
Yaz boylar klt : aretlendiinde yazlarn byklkleri AutoCAD programnn yaz byklerine
uyacak ekilde kltlr.
En yakn renklere dntr: Mevcut renkleri en yakn renklere dntrr.
Temel renklere dntr: Mevcut renkleri temel renklere dntrr
DWF export
ideCAD Statik programnda oluturulan projeler DWF formatnda kaydedilebilir. Bunun iin Dwf
Proje/Export/DWF satrn tklayn.
DWF Export diyalogu alacaktr.
VRML export
ideCAD Statik programnda oluturulan projeler VRML formatnda kaydedilebilir. Bunun iin Vrml
Proje/Export/WRML satrn tklayn.
VRML Export diyalogu alacaktr.
Analiz
576
PDF Olarak Kaydet
Proje, izim, detay, alm ve 3 boyutlu proje datasnn pdf dosyas olarak aktarlmasn salayan PDF
Aktar komutu, Proje mens altnda bulunmaktadr.
PDF aktar komutu sayesinde;
ideCAD'e gerek duymadan projenin bakalar tarafndan incelenebilir.
3 boyutlu modelin aktarlmas sonucunda pdf dosyasnda 3 boyutlu olarak incelenebilir.
Tm proje pdf olarak yazabilir
Mimari veya kalp plan modu seimi ile izimler ayrca mimari ve statik katman olarak ayrlabilir.

Proje mensnden PDF Olarak Kaydet satrn tklayn.
PDF aktar diyalogu alacaktr.
Diyalogda bir dosya ad verin.
PDF aktarma ile ilgili seenekler belirecektir.
Seenekleri dzenledikten sonra Tamam butonunu tklayn.
Analiz
577
izimler : PDF olarak aktarmak istediiniz izimleri sein.
Kat plan modu:
Hepsini aktar -> Statik ve mimari modunda bulunan elemanlara bakmakszn tm projeyi PDF olarak
aktarr.
Mimari tasarm aktar -> Sadece mimari modunda bulunan elemanlar aktarr.
Statik tasarm aktar -> Sadece statik modunda bulunan elemanlar aktarr.
Kesitler : Projede kesit hatt tanmlanmsa, kesitin getii konumdan elemanlar kesilerek kalan ksm 3
boyutlu veri eklinde pdf olarak ayrca aktarlr.
Kesit ynn deitir seenei ile kesilen ksm bak yn ters yne evrilerekdeitirilir. rnein
aadan yukarya baklarak hazrlanan grnt, yukardan aaya baklacak ekilde deitirilir.
Renk : Altta bulunan Materyal kutucuunda herhangi bir doku seilmediyse, kesitte kesilen ksmlar
renk kutucuunda seilen renk ile boyanr.
Materyal : Kesitte kesilen ksmlar matertal kutucuunda seilen doku ile kaplanr.
Ayarlar kaydet
izim ekrannzn ve iziminizde kullanacanz objelerin ayarlarn istediiniz gibi dzenleyebilir ve bu
ayarlar daha sonraki bir projede kullanmak zere saklayabilirsiniz.
Ayarlar/Ayarlar Kaydet satrn tklayn.
Karnza Ayarlar Kaydet penceresi gelecektir.
Dosya Ad satrna bir isim yazn (uzants SET).
Yaptnz btn ayarlar verdiiniz isim ile diskinize kayt edilecektir.
Analiz
578
ablon projesi oluturmak
Programda ayar yaplm bo bir proje ablon olarak kayt edilebilir. ablonlar tipik projelerdir. Yeni
proje alrken, daha nce kayt edilmi herhangi bir ablon seilebilir. Proje alrken seilen ablonun
ayarlar yeni projede de aktif hale getirilir.
ablonlar, program klasrnde template klasr altnda saklanrlar. Template klasr altnda default
proje dosyas ve program kurulumu srasnda programn oluturduu klasrler vardr. Bu klasrlerden
birisi User klasrdr. Yeni bir ablon User klasrne kayt edilebilir. Bununla birlikte Windows
Gezgininizi kullanarak Template klasr ierinde ablonlar snflandracak baka klasrler de
aabilirsiniz.
Bir ablon projesi oluturmak iin:
ablon olarak kayt etmek istediiniz, ayarlar yaplm bir projedesiniz. Bu proje ayarn yaptnz
bir proje olabilir. Byle bir proje varsa, projeyi ykleyebilir kullanmayacaksanz datalarn
silebilirsiniz. Datay kullanmak isterseniz, ablonu bu ekilde de oluturabilirsiniz. Bu ekilde kayt
edilmi bir ablonu kullanarak atnz projede datalar da yklenecektir.
Proje/Farkl Kaydet satrn tklayn.
Proje kaydet diyalogu alacaktr. Bu diyalogda program klasr altnda bulunan template
klasrne gidin.
User klasrn ya da daha nce oluturduysanz, oluturduunuz klasr ift tklayn.
Dosya ad ksmna bir isim verin. Tamam butonunu tklayn. ablon proje oluacaktr.
ablon projesinin bir aklama yazs ve ikonu da oluturulabilir. ablon dosyasyla ayn isimde bir .txt
dosyas ile bir ikon(.ico) dosyas oluturulur ve ablon dosyasnn bulunduu klasre kopyalanr.
rnein ablon dosyasnn ad ablon.ide olsun, aklama yazs text formatnda, ablon.txt, ikon
dosyas ile resim formatnda ablon.ico olacaktr.
Ekran Grnts Kaydet
Program izim alannda belirlediiniz herhangi bir grnty resim(bmp, jpeg, tiff, png vs) olarak kayt
edebilirisiniz.
Ekran grnts kayt etmek iin:
Proje/Ekran Grnts Kaydet satrn tklayn.
Resim Kaydet diyalogu alacaktr.
Analiz
579
Ekran : aretlenirse, allan izim penceresinde mevcut zoom faktrnn belirledii alann kayt
edilmesini salar.
izim Snrlar: aretlenirse, allan izim penceresinde bulunan tm izimleri kapsayan alann kayt
edilmesini salar.
Limitler : aretlenirse, Ayarlar//Genel Ayarlar/Izgara ve Snrlar/izim Snrlar blmnde belirtilen
koordinat deerlerin oluturduu alann kayt edilmesini salar.
Pafta: aretlenirse, pafta penceresinde bulunan btn izimlerin oluturduu alann kayt edilmesini
salar. Bu seenek pafta penceresi aktif haldeyken seilebilir.
Pencere : aretlenirse, Pencere Se butonu ile belirlenebilen alann kayt edilmesini salar. nce
Pencere Se butonu tklanr: Pencere Seimi diyalogunda Se butonu tklanr. Fare ile izim alannda iki
nokta belirlenir. Tamam butonu tklanarak Pencere Seimi diyaloguna geri dnlr. Pencere Seimi
diyalogunda Tamam butonu tklanr. Bu aamadan sonra Pencere seenei seilebilir.
Yukarda aklanan bilgilerin nda hangi grntnn kayt edilecei belirlendikten sonra Resim
Kaydet diyalogunda Tamam butonu tklayn.
Dosya Kaydet diyalogu alr. Altta Dosya Tipleri blmnde hangi formatta kayt edeceinizi
belirleyin.
Dosya Ad satrna bir isim yazn ve Tamam butonunu tklayn.
Otomatik kayt
Programda isterseniz otomatik kayt aktif hale getirebilirsiniz. Otomatik kayt, iziminizin diske
otomatik olarak kayt edilmesini salar.
Otomatik Kayt blmnde, Aktif satrn iaretleyin, Aralk satrna istediiniz deeri girin.
Yaplan kayt Autosave dizini altna eer iziminize bir isim vermemiseniz isimsiz.ide6 olarak bir isim
vermiseniz, verdiiniz proje ismi.ide6 olarak kayt edilir. Kayt verilen zaman aralklarnda periyodik
olarak tekrarlanr.
Proje yedei
Projenin otomatik olarak bir yedei oluturulabilir. Yedek proje dosyalar proje dosyas ile ayn ismi
tarlar ve proje dosyasnn bulunduu klasr altna kaydedilirler. Yalnz yedek proje dosyalarnn
uzantlar *.bak eklindedir.
Analiz
580
Programn proje yedei oluturmas kullancnn seimine baldr. Yedek proje dosyas oluturulmasn
istiyorsanz:
Ayarlar/Genel Ayarlar satrn tklayn. Genel Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Kaydederken yedekle kutucuunu iaretleyin.
Kaydederken yedek al, programn, kayt ilemi srasnda, kayt edilen projenin bir nceki halinin
yedeini otomatik oluturmas iin kullanlr. Seenei aktif hale getirerek, projeyi kayt ilemi srasnda
projenin bir nceki halinin bak uzantl bir kopyasn oluturursunuz. Eer projeyi kayt ettiiniz andaki
almanzn hatal olduunu dnyorsanz, projenin kayt edilmemi nceki haline ".bak" dosyasn
aarak ulaabilirsiniz.
Bak dosyasn amak iin,
Proje/A tklayn.
Dosya tipleri satrndan Yedeklenmi projeler (*.bak) seeneini sein.
Yedek dosyas alacaktr.
Alan yedek dosyasn farkl isimde kayt etmeniz ve yeni bu oluan proje ile almay srdrmeniz
daha doru olacaktr.
Proje/Farkl Kaydet tklayn.
Dosya ismi verin.
Eski versiyon olarak kaydet
6.0012 versiyonundan sonra program, projeleri eski versiyon formatnda kayt edebilmektedir.
altnz bir projeyi eski bir versiyon formatnda kayt etmek iin;
Proje mensnden Eski Versiyon Olarak Kaydet satrn tklayn.
Listede yer alan versiyon numaralarndan birini sein.
Analiz
581
Bir dosya ismi verin.
Rapor kaydet
ideCAD Rapor program ideCAD Statik program ile birlikte alan bir programdr. Aralar/Metraj
satr tklandnda ideCAD Rapor program alr. Duvar, i sva ve tavan svas metrajlar otomatik
olarak oluturulup bu programda grntlenir.
Raporu kaydetmek iin:
Dosya/Kaydet ya da Farkl Kaydet satrn tklayn.
Alan diyalogda dosya ad satrna rapor dosyas iin bir isim verin.
Tamam butonunu tklayn. Rapor dosya ad.rpt olarak kaydedilecektir.
Kaydedilen rapor, istenildii zaman ideCAD Rapor program altrlp tekrar alabilir.
Ykleme lemleri
Yeni proje
Program altrld anda Proje A ve Yeni Proje komutlar aktif, dierleri aktif deildir. Program ilk
kez altrldnda kullanc ya yeni bir projeye balar ya da mevcut bir projeyi aar. Yeni proje amak
iin Yeni Proje ikonu tklanr. Yeni proje diyalogu alr.
Yeni Proje diyalogunda, proje ayarlarn belirleyen seenek bulunmaktadr.
hale gelir.
yeni bir proje aar.
ablon kullanarak balat: aretlenirse, hazrda bulunan proje ablonlarndan birini seerek yeni bir
proje alr. Drt adet klasrde drt tane ablon bulunmaktadr. Yeni projenin ayar olarak kullanlmak
istenen ablon, sol tu ile tklanr.
Uygun bir seenek seilerek A butonu tklanr. Bylece programda yeni bir proje alm olur.

Analiz
582
Proje A
Program ilk defa altryorsanz veya projeyi kapatmsanz;
Proje/A satrn tklayn.
Ekrana Proje Ykle penceresi gelecektir.
Bu pencerede daha nce kayt edilmi projelerden birini ift tklayn.
lgili proje alacaktr. Kat genel ayarlarndan varsa dier katlar da aabilirsiniz. Herhangi bir
projede alyorsanz ve bu projeyi kayt etmemiseniz program, projeyi kayt edip
etmeyeceinizi soracaktr. Soru iptal edilmezse, allan proje kapatlacak, yklenen proje
alacaktr.
3DS mport
3ds dosyalar amak iin:
Proje/mport/3DS satrn tklayn.
mport Ayarlar diyalogu alacaktr.
Bu diyalogda gerekli parametreleri ayarlayn.
Tamam butonunu tklayn. Dosya alacaktr.
mport Ayarlar
Orijinal Boyutlar : mport edilen dosyann x, y, z dzlemindeki boyutlar izlenebilir.
Yeni Boyutlar : mport edilen dosyann x, y, z dzlemindeki boyutlar deitirilebilir.
Yzde: mport edilen dosyann x, y, x dzlemindeki boyutlarnn girilen yzde kadar bir oranla
deitirilmesi salar.
Ayn oran: aretlendiinde, import edilen dosyasnn Yeni Boyutlar blmndeki x, y, z
deerlerinden herhangi biri deitirildiinde, dier boyutlarnn da ayn oranda deimesi salanr.
Orijin : mport edilen dosyasnn orijinin izim alannda hangi koordinatlara import edilecei belirlenir.
Kameralar import et: mport edilen 3ds dosyasnn ieriinde kamera tanmlysa, bu kameralarn da
import edilip edilmeyecei belirlenir. aretliyse kameralar import edilir, iaretli deilse import
edilmez.
Analiz
583
Ik kaynaklarn import et: mport edilen 3ds dosyasnn ieriinde k kayna tanmlysa, bu k
kaynaklarnn da import edilip edilmeyecei belirlenir. aretliyse kameralar import edilir, iaretli
deilse import edilmez.
Dxf mport
DXF formatndaki dosyalar programa yklemek iin:
Proje/mport/DXF satrn tklayn.
Dxf Ykle diyalogu alacaktr.
DXF uzantl dosyalardan birini farenin sol tuu ile tklayn.
A butonunu tklayn. DWG/DXF mport Seenekleri diyalogu alacaktr.
Gerekli parametreleri ayarlayn. Tamam butonunu tklayn. Dosya alacaktr.
DXF/DWG mport Seenekleri
Renkler : mport edilen dosyadaki renklerin programda hangi renklerle kullanlaca seenei
belirlenir.
3 boyutlu objeleri import et: aretlenirse import edilen dosyadaki 3 boyutlu objeler de import edilir.
aretlenmezse, sadece 2 boyutlu objeler import edilir.
mport edilmi objeleri se: aretlenirse, import ilemi sonucunda, import edilen tm objeler
otomatik seilir.
mport edilmi objeleri blokla: aretlenirse, import edilen objeler tek bir blok objesi haline getirilir.
Dwg mport
DWG formatndaki dosyalar programa yklemek iin:
Proje/mport/DWG satrn tklayn.
Dwg Ykle diyalogu alacaktr.
DWG uzantl dosyalardan birini farenin sol tuu ile tklayn.
A butonunu tklayn. DWG/DXF mport Seenekleri diyalogu alacaktr.
Gerekli parametreleri ayarlayn. Tamam butonunu tklayn. Dosya alacaktr.
Analiz
584
DXF/DWG mport Seenekleri
Renkler : mport edilen dosyadaki renklerin programda hangi renklerle kullanlaca seenei
belirlenir.
3 boyutlu objeleri import et: aretlenirse import edilen dosyadaki 3 boyutlu objeler de import edilir.
aretlenmezse, sadece 2 boyutlu objeler import edilir.
mport edilmi objeleri se: aretlenirse, import ilemi sonucunda, import edilen tm objeler
otomatik seilir.
mport edilmi objeleri blokla: aretlenirse, import edilen objeler tek bir blok objesi haline getirilir.
Ayarlar ykle
Daha nce kaydettiiniz ayarlar tekrar kullanabilirsiniz.
Proje/Ayarlar Ykle satrn tklayn.
Karnza Ayarlar Ykle diyalogu gelecektir.
Ayar dosyalarndan birini ift tklayn.(Ayar dosyalarnn uzants SET tir)
Yeni proje atnzda, bu dosyada bulunan ayarlar aktif hale gelecektir.
Proje yedeklerinin yklenmesi
Program tarafndan otomatik oluturulan proje yedekleri .BAK uzantl dosyalardr. BAK uzantl bir
proje dosyasn amak iin:
Proje/Ykle satrn tklayn. Proje Ykle diyalogu ekrana gelecektir.
Dosya tipi kutucuunun sa tarafndaki aa ok butonunu farenin sol tuu ile tklayn.
Alan listeden Yedek Dosyalar (*.bak) satrn tklayn.
*.bak uzantl dosyalar grntlenecektir. Farenin sol tuu ile amak istediiniz BAK dosyasn
sein.
A butonunu tklayn. Yedek proje alacaktr.
Kaydedilmi raporun yklenmesi
Daha nce kaydettiiniz bir metraj raporunu tekrar amak iin nce ideCAD Rapor programn
Analiz
585
altrn. ideCAD Rapor program, ideYAPI program klasr altndaki iderpt.exe dosyasdr. ift
tklayarak altrn.
Buradan Dosya/A satrn tklayn.
Alan Rapor Dosyas A diyalogundan amak istediiniz rapor dosyasn sein ve A butonunu
tklayn.
Seilen rapor alacaktr.
Yazdrma/izdirme lemleri
Kalem kalnlklar ve renk ayarlar
Programda kalem kalnlklar ve renk ayarlar projenin herhangi bir aamasnda yaplabilir. izimlerde
10x12 byklndeki renk paleti zerinde bulunan 120 renk kullanlabilir. Bu renklerin her biri
kullanc tarafndan zelletirilebilir renklerdir. Ayrca yine kullanc tarafndan belirlenebilen 20 farkl
kalem kalnl kullanlabilir.
Kalem kalnlklar ve renkleri ayarlamak iin;
Ayarlar/Kalem & Renk Ayarlar satrn tklayn.
Kalem ve Renk Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Diyalogun sol tarafnda kalem numaralarn ve bu kalemlere karlk gelen kalem kalnlklarn
gsteren liste yer alr. Kalnlk stunundaki deerler milimetre cinsindendir ve deitirilebilir.
Deerleri deitirmek iin ilgili hcre zerine farenin sol tuu ile tklayn ve yeni deeri girin.
Kalem kalnlk listesinin sanda yer alan renk paleti 10x12 byklndedir. Her renk kutucuunun
altnda (1-P5), (12-P12) eklinde numaralar bulunur. Sol taraftaki numara (1, 12, 113 vs.) ilgili rengin
renk paleti zerindeki konumunu, sa taraftaki numara ise (P1, P11 vs.) ilgili renge atanm olan kalem
numarasn belirtir.
Kutucuklarn renkleri ve kalem numaralar kullanc tarafndan deitirilebilir. Renk deitirmek iin;
Rengini deitirmek istediiniz renk kutucuu zerinde farenin sol tuunu tklayn.
Alan renk diyalogunda istediiniz rengi belirleyin ve Tamam butonunu tklayarak diyalogu
kapatn.
lgili kutucuk seilen renge brnecektir. Ayn zamanda mevcut projede bu rengin kullanld
btn objelerin rengi de deiecektir. Renkli kt alnmas durumunda ilgili objeler yeni seilen
renkte baslacaktr.
Analiz
586
Kalem numaras deitirmek iin;
Kalem numarasn deitirmek istediiniz renk kutucuu zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan kalem numaralar diyalogunda yeni kalem numaras girin ve Tamam butonunu tklayarak
diyalogdan kn. lgili renge girilen kalem numaras atanacak, kutucuun altndaki kalem numaras
deiecektir.
Kalem kalnlklar diyalogunda girilecek kalem numaras 1-20 arasnda bir deer olmak zorundadr. Bu
araln dnda bir deer girilirse dikkate alnmaz ve mevcut kalem numaras korunur.
Kalem numaralar ve renkler obje ayar diyaloglarndan da seilebilir ancak kalem kalnl ve renk
deiiklii yaplamaz.
Obje ayar diyaloglarnda renk semek iin;
Renk seimini deitirmek istediiniz renk kutucuu zerinde farenin sol tuunu tklayn.
Tuu basl tutarak fare imlecini alan renk paleti zerinde srkleyin ve istediiniz rengin
zerine gelindiinde tuu serbest brakn.
Renk kutusu seilen renge brnecektir.
Seilen rengin kalem numarasn deitirmek iin;
Renk kutucuunun zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan Kalem Numaralar diyalogunda 1-20 aralnda bir kalem numaras girin ve Tamam
butonunu tklayarak diyalogdan kn.
lgili rengin kalem numaras, dolaysyla kalem kalnl (seilen kalem farkl kalnlktaysa)
deiecektir.
Projeyi yazcya/iziciye gnderme
Programda kt alabilmeniz iin Printer veya plotternz destekleyen yazlm(driver) Windows
programna yklemelisiniz.
Proje/izdir satrn tklayn.
Karnza izici Ayarlar diyalogu gelecektir.
Bu pencerede gerekli ayarlar yapn.
n grntle ve Bas butonuna tklayn.
Analiz
587
Karnza izimin n grnts gelecektir. (Eer bir yazc tanml deilse Sistemde Kurulu Yazc
bulunamad mesaj ekrana gelecektir.)
izdir butonunu tklayn.
iziminiz printer'a veya plottera gnderilecektir.
Pskrtmeli printer veya plotter kullanyorsanz, Kalem Kalnlklar butonunu tklayarak izgi
kalnlklarn ayarlayabilirsiniz. Kalemli plotter kullanyorsanz, kalem ayarlarn printer/plotter
ayarlarnda yapmalsnz.
izici Ayarlar diyalogunda bulunan parametreler unlardr:
izim Alan: Bu blmde izdirilecek alan belirlemek iin drt seenek vardr. Bunlar Ekran, izim
snrlar, Limitler ve Pencere seenekleridir. Ekran seenei seilirse izim alannn ekranda grnen
ksm, izim snrlar seilirse tanml izim snrlar iinde kalan ksm, limitler seilirse izimlerin
tamam izdirilir. Pencere seenei seilirse izdirilmek istenen alan ereve iine alnmak suretiyle
izdirilir (Bu seenein yanndaki Pencere Se butonu tklanr. Alan Pencere Se diyalogundan Se
butonu tklanr ve izdirilecek ksm ereve iine alnr. Tekrar pencere se diyalogu ekrana gelir.
Tamam butonu tklandktan sonra tekrar izici ayarlar diyalogu ekrana gelir.)
True Type Fontlar: i Dolu seenei seilirse yazlar ii dolu baslr. i Bo seenei seilirde yazlarn
sadece d hatlar baslr. leri doldurulmaz. Mrekkep tasarrufu salar.
Yerletirme ve lek: Kada gre lekle kutucuu iaretlenirse seilen izim alan seilen kada
sdrlr. Bu durumda lek satrna deer girilemez. Kada gre lekle kutucuu iaretlenmezse
lek satrna izim lei girilir. izim girilen lekte yaplr. Orijin X ve Orijin Y kutucuklar seilen
izimi izim alannda kaydrmak iindir. Bu deerler seilen izim alannn sol alt kesinin, kadn sol
alt kesine gre koordinatlardr. Buralara pozitif/negatif deerler (metre) girilerek izimin kat
zerindeki yerleimi ayarlanr.
Ayarlar butonu: Tklandnda bask ayarlar diyalogu alr. Bu diyalogdan yazc/izici, kat boyutu,
kat yn gibi parametreler ayarlanr.
Kalem Kalnlklar butonu: Tklandnda Kalem Kalnlklar diyalogu alr. Burada renk kutucuklarnn
zerine tklanarak her renk iin kalem kalnl verilir. Kalem kalnlklar kalemli iziciler dndaki yazc
ve izicilerde geerlidir. Kalemli iziciler iin kalem kalnlk ayarlar izicinin kendi srcsnden
yaplmaldr.
n grntle ve Bas butonu: Tklandnda izimin n grnts ekrana gelir. izdirmeden nce son
kontroller burada yaplr. Dzeltmeler gerekiyorsa Kapat butonu tklanarak tekrar izici ayarlarna geri
dnlr ve gerekli deiiklikler yaplr. n grnt istenilen ekle geldiinde izdir butonu tklanarak
izim iziciye gnderilir.
Tm Renkleri Siyah Yazdr: Paftadaki tm renklerin printer/plotter'dan siyah olarak baslmas iin
kullanlr. Bu seenek sayesinde renkli ploterlarda, izgileri gri tonlama yapmadan tam siyah izdirmek
mmkndr.
Analiz
588
ideCAD Wrep
ideCAD Wrep, ideCAD Statik programnn olanaklar snrlandrlm cretsiz versiyonudur. ideCAD
Statik programnda yaplm projeler ideCAD Wrep programnda alp izdirilebilir. Projeler zerinde
dzeltmeler de yaplabilir. Ancak ideCAD Wrep programnda bilgi girileri snrlandrlmtr. Aks,
kolon, duvar vb. objeler tanmlanamaz. Burada sadece izgi, ember, yay vb. , programda ilkel obje
olarak adlandrlan objelerin izilmesine msaade edilir.
ideCAD Wrep programn altrmak iin donanm kilidi gerekmez. ideCAD Wrep herhangi bir
bilgisayara kurulup proje ktlar bu programla alnabilir.
Baka CAD programlar ile veri alverii
ideCAD Statik programnda oluturulan izimler DXF ve DWG formatlarnda kaydedilerek AutoCAD
ve dier izim ve mimari programlara aktarlabilir. Dier programlarda oluturulup DXF ya da DWG
formatnda kaydedilmi izimler de ideCAD Statikte alabilir. DXF ve DWG kaydetmek ya da
yklemek iin proje mens altndaki mport ve Export menleri altndaki komutlar kullanlr. Bu
komutlarn kullanm DXF mport, DWG mport, DXF Export ve DWG Export balklar altnda
anlatlmtr.
Prn/Plt dosyas olarak yazdrma
Projeyi izdirmek iin bir izici yoksa, izim prn/plt formatnda diske yazdrlabilir. Bu formattaki
dosyalar daha sonra ilgili iziciye direkt olarak gnderilebilir.
kt almak istediiniz izicinin srcsn (driver) kendi bilgisayarnza ykleyin. Projeyi
Yazcya/iziciye Gnderme bal altnda anlatld biimde ayarlar yapn. izdir komutu ile iziciye
gnderdiinizde karnza yazc ayarlar gelecektir. Burada dosyaya yazdr seeneini seerek izimi
dosyaya yazdrn. Bu dosyay diskete kopyalayn ve izicinin bal olduu bilgisayara gtrn. Dos
komut sistemine gein ve komut satrna copy dosyaadi lpt1 yazp enter tuuna basn. Paftanz
izilecektir.
Raporlarn yazdrlmas
Raporlar, rapor programnda rapor aldktan sonra Yazdr/Yazdr satr tklanarak yazcya gnderilir.
Yazc yoksa Dosyaya yazdr seenei seilir. Tamam butonu tklandnda program bir dosya ismi
girmenizi ister. Dosya ad girilip Tamam butonu tklandnda rapor girilen isimle *.prn uzantl olarak
diske kaydedilir. Bu dosya disket ya da network kanal ile yazcnn bal olduu bilgisayara kopyalanr.
Dos komut sistemine geilir ve komut satrna copy dosyaadi lpt1 yazp enter tuuna baslr. Rapor
yazdrlacaktr.

589
Blm 10 Betonarme
Deme Donatlar
Deme analizinden sonra Betonarme mensndeki Deme satrn tklayn. Deme
Betonarme diyalogu ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine
getirerek, Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help)
yardm aa kacaktr.
Donat satrlar ift tklandnda, donat deiiklii yaplabilir.
Diyalogdan kmak iin Tamam butonu stnde Mouseun sol tuunu tklayn.
Diyalogda shift tuu ve ctrl tuu ile birden fazla satr seebilir , shift tuuna basl tutarak birden fazla
elamann donatlarn bir seferde deitirebilirsiniz.
Kiri Donatlar
Analiz+Betonarmeden sonra Betonarme mensndeki Kiri satrn tklayn. Kiri Betonarme
diyalogu ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine getirerek,
Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa
kacaktr.
Donatlarn listelendii hcreler ift tklandnda, donat deiiklii yaplabilir.
elamann donatlarn, boyutlarn bir seferde deitirebilirsiniz.
Nervr Donatlar
Deme analizinden sonra Betonarme mensndeki Nervr satrn tklayn. Nervr Betonarme
kacaktr.
Betonarme
590
Kaset Donatlar
Deme analizinden sonra Betonarme mensndeki Kaset satrn tklayn. Kaset Betonarme
kacaktr.
Kolon Donatlar
Analizden sonra Betonarme mensndeki Kolon satrn tklayn. Kolon Betonarme diyalogu
ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine getirerek, Mouseun sa
tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr.
Perde Donatlar
Analizden sonra Betonarme mensndeki Perde satrn tklayn. Perde Betonarme diyalogu
ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine getirerek, Mouseun sa
tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr.
Srekli Temel Donatlar
Analizden sonra Betonarme mensndeki Srekli Temel satrn tklayn. Srekli Temel
Betonarme diyalogu ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini yazlarn zerine
Betonarme
591
getirerek, Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help)
yardm aa kacaktr.
Tekil Temel Donatlar
Analizden sonra Betonarme mensndeki Tekil Temel satrn tklayn. Tekil Temel Betonarme
kacaktr.
Ba Kirii Donatlar
Analizden sonra Betonarme mensndeki Ba Kirii satrn tklayn. Ba Kirii Betonarme
kacaktr.
Radye Demesi Donatlar
Temel analizi ve radye deme analizi yaptktan sonra Betonarme mensndeki Radye Deme
satrn tklayn. Deme Betonarme diyalogu ekrana gelecektir. Ayrntl bilgi iin, Mouse imlecini
yazlarn zerine getirerek, Mouseun sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu
nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr.
Betonarme
592
Filtre Olanaklar
Kiri Donatlarnda Filtre
B (=) : Kiri genilii
H (=) : Kiri ykseklii
OLUMSUZ : Olumsuz kiriler
KULKON : Kullanc tanml konsol
SOLKON : Sol konsol
SAGKON : Sa konsol
VD(=) : Tasarm kesme kuvveti
PUR_ACK_ALT(=)PAA : Alt aklk pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)
PUR_ACK_UST(=)PAU : st aklk pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)
PUR_SOL_ALT(=)PLA : Sol alt pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)
PUR_SOL_UST(=)PLU : Sol st pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)
PUR_SAG_ALT(=)PRA : Sa alt pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)
PUR_SAG_UST(=)PRU : Sa st pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)
ADT_ACK_ALT(=)AAA : Aklk alt ksmdaki donat adedi
ADT_ACK_UST(=)AAU : Aklk st ksmdaki donat adedi
ADT_SOL_ALT(=)ALA : Sol alt ksmdaki donat adedi
ADT_SOL_UST(=)ALU : Sol st ksmdaki donat adedi
ADT_SAG_ALT(=)ARA : Sa alt ksmdaki donat adedi
ADT_SAG_UST(=)ARU: Sa st ksmdaki donat adedi
PLYE (=) : Pilye adedi
DUZ (=) : Dz adedi
ILV_SOL_UST(=)ILU : Sol st ilave donats adedi
Betonarme
593
ILV_SOL_ALT(=)ILA : Sol alt ilave donats adedi
ILV_SAG_UST(=)IRU : Sa st ilave donats adedi
ILV_SAG_ALT(=)IRA : Sa alt ilave donats adedi
MOM_ACK_ALT(>)MAA : Aklk alt momenti
MOM_ACK_UST(>)MAU : Aklk st momenti
MOM_SOL_ALT(>)MLA : Sol alt moment
MOM_SOL_UST(>)MLU : Sol st moment
MOM_SAG_ALT(>)MRA : Sa alt moment
MOM_SAG_UST(>)MRU : Sa st moment
EKSIKAS : Donats eksik kiriler
Srekli Temel Donatlarnda Filtre
B (=) : Temel kirii genilii
H (=) : Temel kirii ykseklii
OLUMSUZ : Olumsuz temel kirileri
KULKON : Kullanc tanml konsol
SOLKON : Sol konsol
SAGKON : Sa konsol
VD(=) : Tasarm kesme kuvveti
PUR_ACK_ALT(=)PAA : Alt aklk pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)
PUR_ACK_UST(=)PAU : st aklk pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)
PUR_SOL_ALT(=)PLA : Sol alt pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)
PUR_SOL_UST(=)PLU : Sol st pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)
PUR_SAG_ALT(=)PRA : Sa alt pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)
PUR_SAG_UST(=)PRU : Sa st pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)
ADT_ACK_ALT(=)AAA : Aklk alt ksmdaki donat adedi
ADT_ACK_UST(=)AAU : Aklk st ksmdaki donat adedi
ADT_SOL_ALT(=)ALA : Sol alt ksmdaki donat adedi
ADT_SOL_UST(=)ALU : Sol st ksmdaki donat adedi
ADT_SAG_ALT(=)ARA : Sa alt ksmdaki donat adedi
Betonarme
594
ADT_SAG_UST(=)ARU : Sa st ksmdaki donat adedi
PLYE (=) : Pilye adedi
DUZ (=) : Dz adedi
ILV_SOL_UST(=)ILU : Sol st ilave donats adedi
ILV_SOL_ALT(=)ILA : Sol alt ilave donats adedi
ILV_SAG_UST(=)IRU : Sa st ilave donats adedi
ILV_SAG_ALT(=)IRA : Sa alt ilave donats adedi
MOM_ACK_ALT(>)MAA : Aklk alt momenti
MOM_ACK_UST(>)MAU: Aklk st momenti
MOM_SOL_ALT(>)MLA : Sol alt moment
MOM_SOL_UST(>)MLU : Sol st moment
MOM_SAG_ALT(>)MRA : Sa alt moment
MOM_SAG_UST(>)MRU : Sa st moment
MAXZGER (>)ZG : Maksimum zemin gerilmesi
ZEMGER(>)ZEM : Ortalama zemin gerilmesi
Kolon Donatlarnda Filtre
OLUMSUZ : Olumsuz kolonlar
BRLEM : Birleimleri gvensiz kolonlar
ZYF (=) : Zayf kolonlar
PUR (=) : Pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)
ACFCK(=) : Kolon u blgesi brt enkesit alan * Beton karakteristik silindir basn dayanm
B (=) : Kolon B boyutu
H (=) : Kolon H boyutu
KISA : Ksa kolonlar (Ksa kolon tanm kapsamna giren kolonlar)
VD : Tasarm kesme kuvveti
ASWS : Etriye alan
SGPUR(=) : Statike gerekli pursantaj (1000 ile arplm deer yazlacak)
USTMAF(=) : st ucu mafsal kolonlar
ALTMAF(=) : Alt ucu mafsal kolonlar

595
Blm 11 izim
izim zellikleri
izim mens altnda herhangi bir komutu tkladnzda ilgili elemann izimini hazrlarsnz. izim
hazrlanmadan nceki adma, ekrana izim zellikleri diyalogu alr. Bu diyalogda kalp, aplikasyon ve
almlara ynelik seenekler bulunmaktadr. izim zellikleri diyalogu her izimde ayn dzende alr
ancak ker izim kendisine zg seenekleri dikkate alacaktr.
izim mensn tklayn.
Herhangi bir izim tklayn.
izim zellikleri diyalogu ekrana gelecektir.

Genel Ayarlar Sekmesi :
Renkler blm:
Bu blmde srasyla donat yazs, donat izgisi, donat poz yazs, donat poz dairesi, toplam donat
uzunluu yazs, l yazs, l izgisi, obje ad, obje gvdesi, aks ad ve aks dairesi elamanlarnn
izim renkleri ayarlanabilir Renk paletindeki renk butonlar, shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin
kalem kalnl ayarlanabilir. Burada girilen kalem kalnlk deeri sadece pskrtmeli ploterlarda
kullanlr.
Ykseklikler blm:
izim
596
Bu blmde srayla donat yazs, donat poz yazs, toplam donat uzunluu, l yazs, obje ad yazs,
aks ad yazs ykseklikleri ile iki donat ve donat ile yaz arasnda kalan mesafeler, ayrca yaz tipi
seimi yaplabilir.
Pafta Sekmesi:
Pafta genilii: Alt ksmda tariflenen standart pafta boyutlar da seilebildii gibi, herhangi bir pafta eni
deeri de girilebilir.
Pafta ykseklii: Alt ksmda tariflenen standart pafta boyutlar da seilebildii gibi, herhangi bir pafta
boyu deeri de girilebilir.
lek: Almlar hangi lekte izilecekse o deer girilir.
Sol: Pafta snrnn aks snrndan sol tarafa olan uzakl girilir.
Sa: Pafta snrnn aks snrndan sa tarafa olan uzakl girilir.
st: Pafta snrnn aks snrndan st tarafa olan uzakl girilir.
Alt: Pafta snrnn aks snrndan alt tarafa olan uzakl girilir.
Snr izgisi rengi: ereve rengini, tkladnzda ekrana kan renk paletinden seebilirsiniz. Shift tuu
ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Burada girilen kalem kalnlk deeri sadece
pskrtmeli yazclarda kullanlr.
Yaz rengi Paftann altna yazlan yaznn rengini, tkladnzda ekrana kan renk paletinden
seebilirsiniz. Shift tuu ile birlikte tklanrsa, ilgili rengin kalem kalnl ayarlanabilir. Burada girilen
kalem kalnlk deeri sadece pskrtmeli yazclarda kullanlr.
leri Ayarlar Sekmesi
Sadece seili objeleri al: Sadece seilen objelerin alm alnmak isteniyorsa iaretlenir. Bu seenek ile
sadece seilen elemanlar izdirebilirsiniz.
Donat poz numaralarn iz. aretlenirse, izimlerde donatlarn poz numaralar gsterilir.
aretlenmezse gsterilmez.
irozlar dahil et: aretlenirse irozlara da poz numaras verilir.
Donat donat uzunluklarn yaz: aretlenirse, kalp plannda deme donatlarnn her bir kvrmn
uzunluu ile birlikte donat toplam uzunluu donatnn stne yazlr. aretlenmezse, sadece donatnn
toplam uzunluu donat zerine yazlr.
izim
597
Donaty global numaralandr: Poz numaralarn tm proje iin yaplmas isteniyorsa iaretlenir. Aksi
durumda poz numaralar her bir pafta iin kendi iinde verilirler.
Bloklar isme gre dzenle:Almlarda, objeler paftaya yerletirme yaplrken eleman isimlerine gre
yerletirilmek isteniyorsa iaretlenir. iaretlenmezse, almlar paftann en ekonomik kullanlmas
ilkesine gre yerletirilir. sim dikkate alnmaz. simler kark olabilir. Obje isimleri; rnein kiriten
bahsediliyorsa, K101, K104 v.b. gibi isimleridir. Alm ise, kiri alm, temel alm, nervr alm
v.bdir.
Kolon dey almda kot ver: aretlenirse kolon dey alm izimlerinde kiri zerlerine ayrca kot
llendirmesi yaplr.
Temellerde st dz donaty kvr: aretlenirse, temel almnda dz donat, srekli olmayan mesnette
kiri iine kvrlarak izilir. aretlenmezse, dz donat srekli olmayan mesnette kvrlmadan braklr.
Moment0 noktasna gre olutur: Kirilerde, pilyelerin dey hesap moment sfr noktasna gre
krlarak izilmesi isteniyorsa iaretlenir. aretli deilse, pilyelerin krm yeri, mesnetten 30 cm veya
kiri yksekliinin yars kadardr.
Perde detaynda dey kesit gster: aretlendiinde, perde almlarnda, deprem ynetmeliinde
madde 7.13.2.4 belirtildii gibi perdenin dey kesiti de izilir. Aksi durumda izilmez.
Kolon alt sarlma blgesi 1.5lb: aretlenmezse, deprem ynetmeliinde ekil 7.3'de ematik olarak
gsterilen kolon sarlma blgesindeki artlar dikkate alnr. a kolon sarlma blgesi uzunluu, bmax
kolon boyutlarndan byk olan, ln kolon temiz ykseklii ise, a>= bmax ; a>=ln/6 ve a>=50 cm
olarak kontrol edilir ve sarlma blgesi etriyeleri a kadar izilir. aretlenirse, kolon sarlma blgesi
1.5lb kadar hesaplanr ve sarlma blgesi etriyeleri bu deer kadar izilir.
Kolon dey almlarnda sadece majr aks: aretlenirse, kolon dey alm her bir kolon iin sadece
majr aks dorultusunda alnr. aretlenmezse, kolona saplanan her kiri dorultusunda alnr.
Almlarda ankraj boyu L/4: aretlenirse, komu akln 1/4' ve lb hesaplanr, almlarda montaj
ve pilyeler hangisi bykse komu akla o kadar uzatlr. aretlenmezse sadece lb kadar uzatlr. (lb
donat kilitlenme boyu. Lb hesab iin TS500'e baknz.)
izim optimizasyonunu altr: aretlenirse program izimlerdeki karklar gidermek iin baz
yazlarn yerlerini otomatik kaydrr.
Tm katlar: Tm katlarn izimlerini tek seferde hazrlar.
Bloklar aras mesafe: Bloklar aras minimum yatay mesafe girilir. Blok, donatlaryla, kesitleriyle ve
llendirmesiyle her bir almn kendisidir.
Satr aras ykseklii: Bloklar aras minimum dikey mesafe girilir. Blok, donatlaryla, kesitleriyle ve
llendirmesiyle her bir almn kendisidir.
izim
598
Sradaki bloklar arasndaki ykseklik fark:Sradaki(dikey dorultuda) bulunan her bir bloun
maksimum ykseklik fark girilir. Yerletirilecek bloun ykseklii ile daha nce yerletirilmi bloun
ykseklii arasndaki fark, bu satra yazlan deerden kk ise yerleim yaplr. Byk ise yerleim
yaplmaz. Bir sonraki sraya braklr. Blok, donatlaryla, kesitleriyle ve llendirmesiyle her bir
almn kendisidir.
Tablo Ayarlar Sekmesi
Donat tablosu olutur: aretlenirse, donatlar tiplere ayrlr ve adedi, ap, boyu, tipi ve arlklarn
belirten bir tablo oluturularak donat metraj izimde gsterilir.
Demeler iin donat uzunluklar tablosu olutur: aretlenirse kalp ve temel aplikasyonlarda plak
donatlarnn her bir kvrmna ait parasnn uzunluklarn tiplere ayrarak gsteren tabloyu izimin
kenarnda oluturur.
Dier objeler iin donat tablosu uzunluklar olutur: aretlenirse her bir kvrmna ait parasnn
uzunluklarn tiplere ayrarak gsteren tabloyu izimin kenarnda oluturur.
Pafta baznda donat tablosu olutur : aretlenirse izimlerde birden fazla paftalarda, metraj her bir
paftadaki izim iin ayr ayr hazrlanp, son paftada toplam verilir. aretlenmezse, toplam metraj her
bir paftada gsterilir. rnein 3 paftalk bir kiri alm olsun. Seenek iaretli ise, 1. paftada sadece o
paftadaki kirilerin metraj, 2. paftada sadece 2.paftada bulunan kirilerin metraj, 3. paftada ise, 1. , 2.
ve 3. paftadaki bulunan tm kirilerin toplam metraj olarak verilir. Seenek iaretli deilse, 1., 2. ve 3.
paftalarda 1. ,2. ,3. paftadaki tm kiriler gsterilir.
Ters sehim tablosu: Kalp plan hazrlarken kiri ve demelerin toplam sehim deerlerini ekrana
getirir ve projecinin seimine gre tablo olarak izime yerletirir.
Tablo, tablo yazs ve donat izimi renkleri: Renk paletinden istenilen renk ayar yaplabilir.
izim optimizasyonu
izimlerde st ste denk gelen yazlar otomatik olarak baka bir konuma kaydran izim
optimizasyonu, izim zellikleri diyalogunda iaretlenerek aktif hale getirilebilir.
izim optimizasyonu ile program, tm izimi otomatik olarak gzden geirir ve algoritmasna uygun
olarak baz yazlarn yerlerini kaydrr. izimde karklklar mmkn olduunca en aza indirir.
izim optimizasyonu iin:
izim mensnden herhangi bir izimi tklayn.
izim zellikleri diyalogu alacaktr.
leri Ayarlar sekmesinde yer alan izim Optimizasyonu seeneini iaretleyin.
izim
599
Tamam butonunu tklayarak izimi oluturun.
Program optimizasyonu altrarak izimi dzeltecektir.
Ters sehim tablosu
Kalp plannda kirilerin ve demelerin sehim deerlerini ters sehim tablosu yerletirmek
mmkndr. Program kalp plan hazrlarken kiri ve demelerin toplam sehim deerlerini ekrana
getirir ve projecinin seimine gre tablo olarak izime yerletirir.

izim mensnden herhangi bir izimi tklayn.
Tablo Ayarlar sekmesinde yer alan Ters Sehim Tablosu seeneini iaretleyin.
Ters Sehim Tablosu seimi diyalogu alacaktr.
Tablodan ters sehim deeri olarak kabul edilecek kiri ve demeleri sein.
Program kalp plan paftasnda ayrca ters sehim tablosunu da hazrlayacaktr.
Benzer katlarn kiri alm
Ayn yke ve geometriye sahip katlarn kiri almlarnnn farkl katlarda tekrar tekrar izdirilmesine
gerek yoktur. Bu zelliklere sahip katlardan birini asl kat kabul edip o katta almlar hazrlatmak
benzer katlarn donatlarn ise asl kat izimleri zerine yazdrmak projeciye pafta tasarrufu
salayabilecektir.
izim
600
Benzer katlarn kiri almlar, montaj, ilave ve dz donatlar iin dzenlenir ve her bir donatnn
donat miktar kat adyla birlikte asl kat donatsnn yanna yazlr
Benzer katta alm dzenlemek iin;
Projenizde benzer katlar belirleyin.
izim mensnden Kiri Alm satrn tklayn.
Bu diyalogda, Benzer Katlar sekmesini tklayn.
Asl katn st satrnda benzer kat olarak asl kat adn sein.
Her bir kat iin bu ilemi yapn.

Tamam butonunu tklayarak kiri almn aln.

izim
601
Temel Aplikasyon Plan
izim/Temel Aplikasyon Plan satrn tklayn.
Temel aplikasyon plannda, llendirme izgileri blok olarak dzenlenmitir. Obje parala ile
bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.
izimlerde 2 boyut editleme olanaklarn kullanarak deiiklik ve ilaveler yapabilirsiniz. (Ta,
klonla, simetri, dndr, ofset, Trim vb.)
Kalp/Temel Plan Kesiti
Kalp plan kesiti kalp plan oluturulurken otomatik hazrlanaca gibi, kalp plan oluturduktan sonra
da kesit hatt geirilerek istenilen sayda oluturulabilir.
Kalp plan kesitinin kalp plan alrken otomatik oluturulmas, izim zellikleri diyalogunda
Kalp/temel plan kesiti seeneine baldr.

izim/Kalp Plan satrn tklayn.
leri Ayarlar sekmesini tklayn.
Kalp/temel plan kesiti olutur seeneini iaretleyin veya iaretini kaldrn.
Tamam butonu tkladnzda seiminize gre ilem yaplacaktr.
izim
602
Kalp plan izimiyle, kalp plan kesitleri otomatik hazrlansa bile istenilen sayda ve dorultuda yeni
kesit hatlar tanmlanabilir. Kesit hatlarn kullanmak suretiyle kesitler, izimde istenilen bir konuma
yerletirilebilir. Kalp plan kesit hatlar kalp plan penceresinde kullanlr.
Bir Kalp plan aln.
izim mensnden Kalp/Temel plan kesiti satrn tklayn.
Kesit almak istediiniz konuma imleci gtrerek herhangi bir noktay farenin sol tuu ile
tklayn.Kesit hattnn ilk noktas belirecektir.
mleci belirli bir ada kaydrn. Yeterli mesafede sol tuu tekrar tklayn.
Bu aamada tekrar sol tuu tklayarak kademeli kesit hatt oluturabilirsiniz.
Kesit hatt izildikten sonra klavyeden Enter tuuna basn. (Farenin imleci gz halini alacaktr)
Kesit hattnn bak ynn belirlemek iin, kesit hattnn altna veya stne doru imleci kaydrn
ve sol tuu tklayn.
Kesitin sanal grnts belirecektir. Sanal grnt, izilen kesit hattna dik dorultuda hareket
eder.
Sanal grnty uygun konuma getirin ve farenin sol tuunu tklayn.
Kesit oluacaktr.
Hazrlanan kesitlerin zellikleri kesit hatt zelliklerinde verilen bilgilerle belirlenir. Kesit zelliklerini
deitirmek iin;
Kalp plannda grnen kesit hatt izgisini iaretleyin.
Statik Kesit zellikleri diyalogu alacaktr.
Diyalogda istediiniz ayarlar yapn ve Tamam butonunu tklayn.
Yaplan deiikliin mevcut kesite aktarlmas iin kesitin yeniden yerletirilmesi gerekir. Bunun iin;
Kalp plannda grnen kesit hatt izgisini iaretleyin.
Hattn stnde farenin sa tuuna basn.
Alan menden Kesit Olutur satrn tklayn.
izim
603
Kesitin sanal grnts belirecektir. Sanal grnt, izilen kesit hattna dik dorultuda hareket
eder.
Sanal grnty uygun konuma getirin ve farenin sol tuunu tklayn.
Kesit oluacaktr.
Bu aamalardan nce veya sonra eski kesiti silebilirsiniz.
Statik Kesit zelikleri diyalogunda bulunan seenekler unlardr:

Kesit ad : Kesitin planda grnen addr. rnein 1 yazlrsa kesit hattnn balangcna ve bitiine 1
yazlr.
Tanm : Kesit iziminin altnda yazlan olan tanmdr. (A - A KEST vb) Tanm satr bo braklrsa,
Kesit ad satrnda yazan ad ile otomatik bir tanm oluturulur. rnein kesit ad satrnda 1 yazlrsa o
kesitin tanm otomatik olarak 1-1 KEST eklinde grlr. Tanm satrna herhangi bir tanm yazlrsa,
kesit izimi altnda yazlan o tanm gsterilir.
Yaz ykseklii : Kesit hattnn balang ve bitiinde yazlan kesit ad yazsnn yaz yksekliidir.
Yaz kotu : Kesit hattnn balang ve bitiinde yazlan kesit ad yazsnn kesit hattndan itibaren
uzakldr.
izim
604
Ykseklik : Kesit hattnn balang ve bitiine konan yn iaretinin boyutudur. Yn iaretinin ne olaca
diyalogun altnda seenek olarak bulunmaktadr. Bu satra yazlan deer bydke iaretin ykseklii
de byr ve bylelikle iaret daha da byk izilir.
izgi rengi : Kesit hatt ve kesit izgisinin planda grnen rengidir. Kutucuk tklanarak renk paleti alr
ve listeden bir renk seilir.
Yaz rengi : Kesit hattnn balang ve bitiinde yazlan kesit ad yazsnn rengidir.Kutucuk tklanarak
renk paleti alr ve listeden bir renk seilir.
izgi tipi : Kesit hattnn izgi tipidir. Seilen tipe gre kesit hatt izilir.
Yaz tipi : Kesit hattnn balang ve bitiinde yazlan kesit ad yazsnn yaz tipidir. Yaz tipi kutucu
tklanarak yaz tipi diyalog alr. Diyalogda uygun yaz tipi seilir.
mle tipi : Kesit hattnn balang ve bitiine konan yn iaretinin tipidir. Kullanlmak istenen iaret,
fare imleci onun stndeyken farenin sol tuunu tklamak suretiyle seilir.
Kesit Sekmesi

Kesilenlerin rengi : Kesilen objelerin rengini, tklandnda ekrana gelen renk paletinden sein.
Kesilenlerin taramas : Kesilen objelerin taramasn tklandnda alan tarama seeneklerinden birini
seerek belirleyin.
Grnenlerin rengi : Grnen objelerin rengini tklandnda alan renk paletinden sein.
Kesit ofset : Hazrlanan kesitin toplam yksekliini belirleyen deerdir. Deer bydke kesit
dzleminin ykseklii de artar.
Kesit izgi rengi : Kesit dzleminin bittii hizada, grnen objelerin kesimini gsteren izginin rengidir.
Tklandnda alan renk paletinden uygun rengi sein.
izim
605
Akslar iz : Kesit dzlemini kesen akslarn kesitte gsterilip gsterilmeyeceini belirleyen seenektir.
Seenek iaretlendiinde akslar kesitte gsterilir.
Ofset : Kesitte gsterilen akslarn, aks daireleriyle, kesit dzlemi arasndaki kalan mesafeyi belirtir.
Deer bydke aks daireleri kesite daha uzak kalr.
Daire yarap : Kesitte gsterilen aks dairelerinin yarapdr. Aks daireleri aks isimlerini evreler.
Deer bydke aks daireleri de byr.
Yaz ykseklii : Kesitte gsterilen aks isimlerinin yaz yksekliidir. Deer bydke isimler daha
byk harfle yazlr. Hemen altta bulunan "otomatik yaz ykseklii" seenei iaretli ise, "Yaz
ykseklii" pasif olur ve aks yazlar aks dairelerinin iine otomatik sdrlr.
Otomatik yaz ykseklii : "Otomatik yaz ykseklii" seenei iaretli ise, hemen stte bulunan "Yaz
ykseklii" deeri inaktif olur ve aks yazlar aks dairelerinin iine otomatik sdrlr.
izgi rengi : Kesitte gsterilen aks dairelerinin izgi rengidir. Renk kutucuu tklandnda alan renk
paletinden uygun rengi sein.
Yaz rengi : Kesitte gsterilen aks yazlarnn yaz rengidir. Renk kutucuu tklandnda alan renk
paletinden uygun rengi sein.
izgi tipi : Aks daireleri ile kesit dzlemi arasnda izilen izginin izgi tipidir. Listeden uygun izgi tipini
sein.
Yaz tipi : Kesitte gsterilen aks yazlarnn yaz tipidir. Yaz tipi kutucuu tklandnda alan yaz tipi
listesinden uygun yaz tipini sein.
Tm akslar iz : Seenek iaretlendiinde, veri girii srasnda tanmlanan tm akslar, kesitte kendi
konumlarnda gsterir.
Betonarme kesit akslarn iz : Seenek iaretlendiinde, veri girii srasnda tanmlanan ancak sadece
kolonlar kesen akslar, kesitte kendi konumlarnda gsterir.
Aks boyutlarn ilave et : Seenek iaretlenirse, kesitte gsterilen akslarn aralar llendirilir.
aretlenmezse llendirilmez.
Kalp Plan
izim/Kalp Plan satrn tklayn.
Kalp plan yeni bir pencerede oluturulacaktr.
Kalp plannda, donatlar ve llendirme izgileri blok olarak dzenlenmitir. zellikle donat kalp
plannda donat tama ii fazlaca yaplabileceinden, bloklar tama ilemini olduka
izim
606
kolaylatrmaktadr. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje
parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.
Kolon Aplikasyon Plan
izim/Kolon Aplikasyon Plan satrn tklayn.
Kolon aplikasyon plannda, kolonlar, etriye detaylar ve llendirme izgileri blok olarak
dzenlenmitir. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje
Proje mensnden Genel izim Dosyas Kaydet satrn tklayn. Alan diyalogda dosya ad
satrna bir dosya ad yazn ve Tamam butonu stnde Mouseun sol tuunu tklayn. Kolon
aplikasyon plann tekrar arabilmek zere saklanmtr.
Almlar ve Detaylar
Not:
Detay ve alm izimlerinde 2 boyut editleme olanaklarn kullanarak deiiklik ve
ilaveler yapabilirsiniz. (Ta, klonla, simetri, dndr, ofset, trim vs)
Kiri Almlar
izim/Kiri Almlar satrn tklayn. allan katn kirileri, alm ayarlarnda belirtilen lek ve
pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve
birden ok kiri alm penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan
listeden seilebilir.
Kiri almlarnda, kiriler, donatlar ve llendirme izgileriyle blok olarak dzenlenmitir.
zellikle tama ii fazlaca yaplabileceinden, bloklar tama ilemini olduka kolaylatrmaktadr.
Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve
yazlara ayrlabilir.
Nervr Almlar
izim/Nervr Almlar satrn tklayn. allan katn tip(nervr tanmlarken deme ayarlarnda
oluturulan) nervrleri, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta boyutuna gre, otomatik
olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve birden ok nervr alm
penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan listeden seilebilir.
Nervr almlarnda, nervrler, donatlar ve llendirme izgileri ile blok olarak
dzenlenmitir. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje
izim
607
Kaset Almlar
izim/Kaset Almlar satrn tklayn. allan katn tip(nervr tanmlarken deme ayarlarnda
oluturulan) kasetleri, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak
dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve birden ok kaset alm penceresi
oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan listeden seilebilir.
Kaset almlarnda, kasetler, donatlar ve llendirme izgileri ile blok olarak dzenlenmitir.
yazlara ayrlabilir.
Perde Detaylar
izim/Perde Detaylar satrn tklayn. allan katn perdeleri, alm ayarlarnda belirtilen lek
ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve
birden ok perde detay penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan
Perde detaylarnda, perdeler, donatlar ve llendirme izgileri ile blok olarak dzenlenmitir.
yazlara ayrlabilir.
Kolon Dey Almlar
izim/Kolon Dey Alm satrn tklayn. allan katn kolonlar, alm ayarlarnda belirtilen
lek ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre,
bir ve birden ok kolon dey alm penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens
altnda bulunan listeden seilebilir.
Kolon dey almnda, tm kolon-kiri birleimleri, donatlar ve llendirme izgileri ile blok
olarak dzenlenmitir. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine
obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.
Kiri Mesnet Detaylar
Ayn yke ve geometriye sahip katlarn kiri almlarnn tekrar izdirilmesine gerek yoktur. Bu
zelliklere sahip katlarn sadece mesnet ilaveleri ve montajlar deiiktir. Kiri mesnet detaylar
herhangi bir katta mesnet ilavelerinin ve montajlarn 1/50 tekniinde izdirilmesi iin kullanlr.
izim/Kiri Mesnet Detaylar satrn tklayn.
Kiri mesnet detaylar, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak
dizayn edilecektir
izim
608
Kiri mesnet detaylarnda, donatlar, yazlar ve llendirme izgileriyle blok olarak dzenlenmitir.
zellikle tama ii fazlaca yaplabileceinden, bloklar tama ilemini olduka kolaylatrmaktadr. Obje
parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara
ayrlabilir.
Kolon-Kiri Birleim Yatay Kesiti
izim/Kolon-Kiri Birleim Yatay kesici satrn tklayn. allan katn kolon-kiri birleimleri, alm
ayarlarnda belirtilen lek ve pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya
sma durumuna gre, bir ve birden alm penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens
altnda bulunan listeden seilebilir.
izimlerde, tm kolon-kiri birleimleri, blok olarak dzenlenmitir. Obje parala ile bloklar alt
bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje parala ile izgi ve yazlara ayrlabilir.
Temel Kiri Almlar
izim/Temel Kiri Almlar satrn tklayn. Temel kirileri, alm ayarlarnda belirtilen lek ve
pafta boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve
birden ok temel kiri alm penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda
bulunan listeden seilebilir.
Temel kiri almlarnda, kiriler, donatlar ve llendirme izgileri blok olarak dzenlenmitir.
yazlara ayrlabilir.
Tekil Temel Detaylar
izim/Tekil Temel Detay satrn tklayn. Tekil temeller, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta
boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve birden
ok tekil temel detay penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan
Tekil temel detaylarnda, temeller, donatlar ve llendirme izgileriyle blok olarak
dzenlenmitir. zellikle tama ii fazlaca yaplabileceinden, bloklar tama ilemini olduka
kolaylatrmaktadr. Obje parala ile bloklar alt bloklarna ayrabilirsiniz. Alt bloklarda yine obje
Ba Kirii Almlar
izim/Ba Kirii Almlar satrn tklayn. Ba kirileri, alm ayarlarnda belirtilen lek ve pafta
boyutuna gre, otomatik olarak dizayn edilecektir. Paftaya sma durumuna gre, bir ve birden
ok temel kiri alm penceresi oluturabilir. lgili pencere, Pencere mens altnda bulunan
izim
609
Ba kirii almlarnda, kiriler, donatlar ve llendirme izgileriyle blok olarak dzenlenmitir.
yazlara ayrlabilir.
Etriye iz
Program kolonlarda boyuna donatlarda deprem ynetmeliinde belirtilen standartlara gre otomatik
etriye ve iroz izer. Bununla beraber kullanc kendi inisiyatifini kullanarak etriye izimi yapabilir.

rnein yukardaki soldaki kolonda irozlar iptal edip, sadaki kolonda grld gibi etriye izelim,
Kolon aplikasyonda, kolonu obje parala ile paralayn.
irozlar silin.
iz mensnde donat alt mens altndaki etriye iz satrn tklayn.
Etriyenin balanmasn istediiniz(yukardaki izimde ortadaki donatlar) boyuna donat dairelerini
srayla tklayn. lk donaty tkladnzda etriye izilecektir.
iroz iz
Program kolonlarda boyuna donatlarda deprem ynetmeliinde belirtilen standartlara gre otomatik
iroz izer. Bununla beraber kullanc iroz iz ile ihtiyaca gre -poligon kolonlarda bu ihtiya aa
kabilecektir- iroz ilavesi yapabilir.
Kolon aplikasyonda, kolonu obje parala ile paralayn
iz /Donat/iroz iz satrn tklayn.
Poligon kolon ierisinde iroz izmek istediiniz iki boyuna donatsn sol tu ile srayla tklayn.
izim
610
irozun pozisyonunu deitirmek iin boluk tuuna basn.
izimi tamamlamak iin, farenin sol tuunu tklayn.

611
Blm 12 3-B Grn ve Perspektif
Kesit ve Grn
Kesit ve grn izim yardmclar
Kesit ve grn toolbar
Kesit ve grn toolbar, toolbardan Kesit Hatt ikonunu veya iz/Kesit komutu tklannca alr.

Kesit ve grn toolbarnda bulunan komutlar srasyla unlardr:
Kesit Hatt ikonu. Bir hat izer ve hattn getii konuma gre kesit hazrlar.
Grn Hatt ikonu. Bir hat izer ve hattn getii konuma gre grn hazrlar.
OK ikonu. Grn ve kesit hatt izme ilemini bitirir ve komutu bir sonraki aamaya getirir.
Ayarlar ikonu. Kesit ve grn hazrlanrken hangi parametre ve seeneklerin dikkate alnaca
ayarlanr.
Kesit ve grn ayalar
Kesit ve grn ayarlar diyalogunda kesit ve grn ile ilgili parametreler ve seenekleri ayarlanr.
Kesit ve grn ayarlarn ekrana getirmek iin;
Toolbardan Kesit Hatt ikonunu tklayn.
Alan toolbardan Ayarlar ikonunu tklayn.
Kesit ve grn ile ilgili ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
izilmi bir hattn ayarlarn armak iin;

3 Boyut, Grn ve Perspektif
612
izilmi kesit hattn ift tklayn veya hatt iaretleyip farenin sa tuuna bastktan sonra alan
mende zellikler satrn tklayn.
Ayarlar ekrana gelecektir.
izilmi kesit ve grn hatlarnn ayarlar, Kesit/Grn Listesi komutu kullanlarak da alabilir.
Toolbardan Kesit/Grn Listesi ikonunu tklayn.
Planda var olan tm kesit ve grn hatlarnn listesi grnecektir.
lgili hatt iaretleyin ve diyalogda bulunan zellikler butonunu tklayn.
Ayarlar ekrana gelecektir.
Genel Ayarlar Sekmesi :

Kesit ad : Kesitin veya grn hattnn planda grnen addr. rnein 1 yazlrsa hattn balangcna
ve bitiine 1 yazlr
Tanm : Kesit veya grn iziminin altnda yazlan olan tanmdr. (A - A KESTvb) Tanm satr bo
braklrsa, Kesit ad satrnda yazan ad ile otomatik bir tanm oluturulur. rnein kesit ad satrnda 1
yazlrsa o kesitin tanm otomatik olarak 1-1 KEST eklinde grlr. Tanm satrna herhangi bir
tanm yazlrsa, kesit veya grn izimi altnda yazlan o tanm gsterilir.
613
izgi rengi :Kesit veya grn hattnn planda grnen izgisinin rengidir. Renk kutusu tklandnda
alan renk paletinden uygun olan rengi seebilirsiniz.
izgi tipi :Kesit veya grn hattnn planda grnen izgisinin izgi tipidir. izgi tipi listesini
tklayarak uygun bir tip seebilirsiniz.
Kesit hattn iz : Seenek iaretli ise kesit veya grn hatt planda gsterilir. Seenein iareti
kaldrlrsa hattn kendisi izim plannda gsterilmez. Eer kesit hatt planda grnmez yaplrsa, artk
seilemez hale gelir. Hatt tekrar grlebilir ve seilebilir haline getirmek iin toolbardan
Kesit/Grn Listesi komutunu kullanmanz ve hattn zelliklerini o diyalogdan deitirmeniz gerekir.
Yaz ykseklii : Kesit veya grn hattnn balang ve bitiinde yazlan kesit ad yazsnn yaz
yksekliidir.
Yaz kotu : Kesit veya grn hattnn balang ve bitiinde yazlan kesit ad yazsnn kesit veya
grn hattndan itibaren uzakldr.
Yaz rengi : Kesit hattnn balang ve bitiinde yazlan kesit ad yazsnn rengidir. Kutucuk tklanarak
renk paleti alr ve listeden bir renk seilir.
Yaz tipi : Kesit veya grn hattnn balang ve bitiinde yazlan kesit veya grn ad yazsnn yaz
tipidir. Yaz tipi kutucu tklanarak yaz tipi diyalog alr. Diyalogda uygun yaz tipi seilir.
mle -> Ykseklik : Kesit veya grn hattnn balang ve bitiine konan yn iaretinin boyutudur.
Yn iaretinin ne olaca diyalogun altnda seenek olarak bulunmaktadr. Bu satra yazlan deer
bydke iaretin ykseklii de byr ve bylelikle iaret daha da byk izilir.
mle tipi :Kesit veya grn hattnn balang ve bitiine konan yn iaretinin tipidir. Kullanlmak
istenen iaret, fare imleci onun stndeyken farenin sol tuunu tklamak suretiyle seilir.
te kalan izgileri temizle ve izgi uzunluu: Bu seenek, kesit veya grn hattnn yap konturu
ierinde kalan ksmnn izilip izilmeyeceini dzenler. Seenek iaretli deilse, kesit ve grn hatt
yap konturu iinde de gsterilir. Seenek iaretli ise kesit hatt ancak izgi uzunluk deeri kadar yap
konturu iinde gsterilir.

614
Kesit Sekmesi

Bu diyalogda kesilen objelerin renkleri, tarama ekilleri ve kalem kalnl deerleri ayarlanr. Kesilen
objeler, Beton, duvar, kap/pencere, Kaplama, at, Temel, Arazi, Havuz ve Dier olmak zere farkl
obje tiplerine ayrlm olup, her tip iin kalnlk, renk ve tarama tipi dzenlemesi yaplabilir.
Tip: Kesite giren objelerin tiplere ayrlm listesidir.
Kalnlk : Kesilen objelerin kesit izgisi renk kutucuunda seilen renge gre belirlenir. Ayn zamanda
her rengin bir kalem kalnl bulunmaktadr. Kalnlk satrnda atanan rengin kalnlk deeri
grlmektedir.
Renk: Kesilen objenin obje tipine gre renkleri ayarlanabilir. Renk kutucuuna tklayarak bir renk
seilir. Rengin kalem kalnl ise, renk kutusu zerinde farenin sa tuuna baslarak belirlenir.
Tarama var : Seenek iaretlenirse kesilen objenin ii taranacak demektir. Seenek iaretli deilse
objenin ii taranmadan bo braklacak demektir.
Bileik materyal tarama seenekleri : Bu seenein etkin olabilmesi iin diyalogda yanda bulunan
Tarama Var seeneinin iaretli gereklidir.
Bileik taramalar kullan seenei iaretli ise, kesitte, duvar ve mahallere kendi ayarlarnda atanan
bileik materyaller etkin olur ve objeler kendi bileik materyali ile taranrlar.
Sadece izgileri iz seenei iaretli ise, duvar ve mahallere kendi ayarlarnda atanan bileik
materyallerin taramalar izilmez, sadece katman izgileri izilir.
615
Kesit taramalarn kullan seenei iaretli ise, diyalogda yanda bulunan tarama tipi etkin olur ve kesitte
objeler seilen tarama tipiyle taranrlar.
Sva : :Kesitte, objelerde sva olup olmayacan belirleyen seenektir.
Sva - > Renk : Kesitte gsterilecek svann rengidir. Renk kutucuu tklanarak renk paletinden bir
renk seilebilir.
Sva -> sva : Yapnn i tarafnda kalan svann kalnldr.
Sva -> D sva : Yapnn d cephesi tarafnda kalan svann kalnldr.
Nervr/kaset altlarn kapat : Dili demelerde, diler arasnda kalan boluun kesitte kapatlp
kapatlmayacan dzenler. Seenek iaretli ise, dilerin aras izgi ile kapatlr.
Grn Sekmesi

Kesit ve grnlerde grnte bulunan objeler, kesit ve grn dzleminden uzaklatka, farkl
seviye gruplarna ayrlarak, her farkl seviyede, obje ve obje gruplar olarak farkl renk ve kalem
numaras tanmlanmak suretiyle, farkl renklerde ve farkl kalem kalnlklaryla izilebilirler. Projede
seviye says, kalem kalnlklar ve renkler kullanc tarafndan dzenlenebilir.
Grn seviyeleri kalem listesi :1'den 9 kadar oluturulan kalem listesinde, kalem numaralarna gre
renk ve kalem kalnl ayarlanr. Renkler ve kalnlar: Grnte seviyelemeye giren objelerin renkleri
ve renk indekslerine bal kalem kalnlklar belirlenir. Renkler farenin sol tuuna baslr tutularak alan
renk paketinden seilir. Seilen renge bal olarak kalem kalnlklar ise renk kutusu zerinde farenin
616
sa tuuna baslarak veya Ayarlar/Kalem Kalnlklar diyalogunda dzenlerek ayarlanr. Seviyelemeye
giren objeler seilen renklere gre izilirler. izdirme aamasnda ise kalem kalnlklar dikkate alnr.
Seviye says : Kesit ve grnte dikkate alnan seviyelere atanacak kalem saysdr. Bu satrda girilen
deere gre seviyelerde uygulanacak renkler belirlenir. rnein 3 farkl seviyelemesi olan bir
grnte, seviye says 5 girilirse, 1. seviye 1.renkle; 2. seviye 2. renkle; 3.seviye 3. renkle; 4.seviye 4.
renkle; 5.seviye 5. renkle izilir... Seviye says 3 girilirse, 1.seviye 1.renkle; 2. seviye 2.renkle; 3., 4. ve
5. seviyeler 3.renkle izilirler... Seviye says 1 girilse, tm seviyeler 1.renkle izilir.
Obje tipleri: Grne girecek elemanlar, belirli seviyeye gre farkl renk ve kalemlerde izilebilecei
gibi, buna ilave olarak, ayn seviyede bulunan objeler de, tiplere ayrlm olup, onlar iin farkl renk ve
kalem kalnl dzenlenebilir. .Obje tipleri, listede grld zere belirtilmi olup, onlara ilk ve son
kalem kalnl verilerek farkl kalem kalnlklar uygulanabilir.
Tek kalem kullan ve lk seviye rengi: Bu seenek iaretli ise ilgili obje tipi iin kullanlacak kalem
kalnl, ilk seviye renginde verilen rengin kalem kalnl ile ayn olur. Seenek iaretli deilse, ilk
seviye rengi kutucuunda seilen rengin kalnl baz alnarak, seviye says satrnda verilen kalem says
kadar kalem kalnlk aral dikkate alnr. rnein Sve iin, ilk seviye rengi 1.kalem numarasnda
seilen renk ile ayn verilmi olunsun. Seviye says da rnein 3 olsun. Tek kalem kullan seenei
iaretli ise sve kalem kalnl, 1.kalem iin verilen kalnlk deeri kadar alnacaktr. Tek kalem iaretli
deilse, srayla 1., 2. ve 3, kalem numaralar iin verilen kalem kalnlk deerleri kullanlacaktr.
Seviyelerde kullanlacak kalem kalnlklar Seviyelerde kullanlan stununda ayrca gsterilmektedir.
at taramas : atlarn grnte taranp taranmayacan belirleyen seenektir. Seenek iaretli ise
at, tarama kutucuunda seilen tarama tipine gre taranr.
Seviyeleme Sekmesi

617
numaras tanmlanmak suretiyle, farkl renklerde ve farkl kalem kalnlklaryla izilebilirler. Bu
diyalogda seviyeleme ileminin hangi ynteme gre yaplaca belirlenir.
Seviyeleme yntemi: Projenize uygun olan seviyeleme tipini farenin sol tuu ile tklamak sretiyle
belirleyin.
Eit uzaklk: Grnen objenin derinlii, Grn sekmesinde verilen kalem sayna blnr ve renk ve
kalem kalnlklar grnte eit aralklarda deiir. Seviye bazl: Mevcut yap elemanlarnn kesit veya
grn hattna yakn ya da uzak olma konumlarna baklarak seviyeler otomatik hesaplanr.
Kullanc tanml : Ayarla butonu tklanmak sretiyle seviyeler, kullanc tarafndan proje stnde
iaretlenerek belirlenir.
Seviyeleri gster : Seviyelerin nereden getii n izleme ile kullancya gsterilir.
Kat Genel Ayalar Sekmesi

Kiri seviyeleri : Kesit ve grnte kiri izlerinin gsterilip gsterilmeyeceini belirleyen seenektir.
Seenek iaretlenirse kiriler, seilen izgi tipine ve rengine gre ve verilen uzunluk deeri gre
grnte gsterilir.
izgi rengi: Kiri izinin grnte izilecek rengidir. Renk kutucuu tklanarak alan renk paletinden
bir renk seilir.
618
izgi tipi : Kiri izinin grnte izilecek izgisinin tipidir. izgi tipi listesinden uygun bir tip seilir.
Kat seviye izgileri : Kat seviye izgilerini dzenleyen seeneklerdir. ekle gre verilen blgeleri
iaretlemek suretiyle kat izgilerinin grnte nasl gsterileceini belirleyin.
Yerleim: Seime gre kat seviye izgileri grnte gsterilir. Farenin sol tuunu tklayarak seiminizi
yapn.
Uzunluk : Kat seviye izgilerinin kesit veya grn dzleminden darya ne kadar uzunlukta
izileceini belirler.
izgi rengi : Kat seviye izgilerinin rengidir. Renk kutucuu tklanarak alan renkpaletinden bir renk
seilir.
izgi tipi : Kat seviye izgilerinin izgi tipidir. izgi tipi listesinden uygun bir tip seilir.
Kat seviye izgileri: Kesit veya grnte kat isimlerinin nasl gsterileceini gsteren seenekleridir.
Sol : Kesit veya grn dzleminin solunda kat isimlerini yazar.
Sa : Kesit veya grn dzleminin sanda kat isimlerini yazar.
Kotlar yaz : Kat izgileri stnde kat yksekliklerini kat saysna paralel olarak toplam deeriyle
gsterir.
aretileri ekle : Kat izgileri stnde kot iareti ekler.
Yaz ykselii : Kat isimleri yazlarnn yaz yksekliidir. Deer bydke yaznn boyutu da byr.
Yaz rengi : Kat isimleri yazlarnn yaz rengidir. Renk kutucuu tklanarak alan renk paletinden bir
renk seilir.
izgi rengi : Kat hizalarn gsteren izginin izgi tipidir. izgi tipi listesinden uygun bir tip seilir.
Yaz tipi : Kat isimleri yazlarn yaz tipidir.
Ek Seenekler Sekmesi
619

Kesit ad: Seenek iaretlenirse, kesit veya grn izimini altna kesitin veya grnn ad yazlr.
Yaz ykseklii : Kesit veya grnte yazlan kesit ad yazsnn yaz yksekliidir.
Yaz rengi : Kesit veya grnte yazlan kesit ad yazsnn rengidir.
Yaz tipi: Kesit veya grnte yazlan kesit ad yazsn yaz tipidir.
Sonek : Kesit ad yazsndan sonra yazlmasn istenen metindir.
Malzeme listeleri : Seenek iaretlenirse, kesite izilen elemanlara ait malzeme listesini kesitte
gsterir. Malzeme listesi allta yaz detaylar diyalogu tklanarak hazrlanabilir.
Yaz ykseklii : Malzeme yazlarnn yaz yksekliidir.
Yaz rengi : Malzeme yazlarnn yaz rengidir.
izgi rengi : Malzeme listesini iaret eden izgilerin izgi tipidir.
Yaz tipi : Malzeme yazlarnn yaz tipidir.
Yaz detaylar: Malzeme listesinin dzenlendii blmdr. Buton tklandnda Yaz Detaylar adyla bir
diyalog alr. Diyalogda, Beton, mahal dolgusu, nervrler, kasetler, sva, boluklar iin yaz girilebilir.
Girilen yazlar kesitte ilgili eleman iin oklar klarak gsterilir.
620
Mahal isimlerini yaz : Mahallerin isimlerini kesitte kendi konumlarnda gsterir. Mahal isimleri mahal
ayarlarnda tanmlanan mahaller iin dzenlenebilmektedir.
Yaz ykseklii : Mahal isim yazsnn yaz yksekliidir.
Yaz rengi : Mahal isim yazsnn yaz rengidir.
Kot lleri : Kesit ve grnte gsterilecek eleman kotlarn dzenler. ekle gre parametreleri
verin.
Sol : Kotlar, kesit veya grn iziminin solunda gsterir.
Sa : Kotlar, kesit veya grn iziminin sanda gsterir.
Uzaklk: Kot lsnn objeden uzakl verilir.
Ana hat : Kiri, kap/pencere ve detaylar iin 1. hatta kot ls dzenler.
kinci hat: Kap/pencere ve detaylar iin 1. hattn yazna 2. hatta kot ls dzenler.
Perspektif etkisi : Kesit ve grnte, arka arkaya kalan obje izgilerinin birbirine deip
demeyeceini girilen uzunluk deeri kadar dzenler.
Korkulukta: Seenek korkuluklar iin ayrlmtr. Uzaklk deerini verin.
Dikey izgilere uygula : Seenek iaretli ise perspektif etkisi ayrca dikey istikamette izilen kesit ve
grn izgileri iin de uygulanr.
Aks izgileri Sekmesi
621

Aks zellikleri : Aks sisteminin kesit/grn iziminde yerleimini belirler.
st seenei iaretli ise, kesit/grn dzleminde bulunan akslar, kesit/grn iziminin st
blgesinde gsterilir. (izimin stne alta verilen deer kadar uzatlr.)
Alt seenei iaretli ise, kesit/grn dzleminde bulunan akslar, kesit/grn iziminin alt
blgesinde gsterilir. (izimin altna alta verilen deer kadar uzatlr.)
Orta seenei iaretli ise, kesit/grn dzleminde bulunan akslar, kesit/grn izimi boyunca
devam ettirilir.
Yerleim : Kesit ve grnte izilen akslarn zellikleri ayarlanr.
Daire yarap : Kesit/grn iziminde gsterilen aks sisteminde, aks dairelerin bykln
belirleyen yarap deeridir.
Yaz ykseklii :Kesit/grn iziminde gsterilen aks sisteminde, aks daireleri ierisinde yazlan aks
isimlerinin yaz bykln belirleyen deerdir.
Otomatik yaz ykseklii : Otomatik yaz ykseklii iaretli ise, kesit/grn iziminde gsterilen aks
sisteminde, aks daireleri ierisinde kalan aks isimlerinin bykl, aks dairesi byklne gre
otomatik belirlenir, verilen yaz ykseklii dikkate alnmaz.
izgi rengi : Kesit/grn iziminde gsterilen aks sisteminde, aks izgilerinin rengini belirler.
Tklannca alan renk diyalogundan baka bir renk seebilirsiniz.
622
Yaz rengi : Kesit/grn iziminde gsterilen aks sisteminde, aks yazlarnn rengini belirler.
Tklannca alan renk diyalogundan baka bir renk seebilirsiniz.
izgi tipi : Kesit/grn iziminde gsterilen aks sisteminde, aks izgilerinin izgi tipini belirler.
Tklannca alan listeden baka bir tip seebilirsiniz.
Yaz tipi : Kesit/grn iziminde gsterilen aks sisteminde, aks yazlarnnn yaz tipini belirler.
Tklannca alan listeden baka bir tip seebilirsiniz.
Uzatma seenekleri: Son katta tanmlanm bir at varsa akslar, at snr kabul ederek at
kenarlarna kadar uzatlr. at yoksa duvar, kolon gibi objeler snr kabul edilir. izgilere uzat seenei
iaretli ise tm akslar, at veya duvar vb objelerin formuna gre uzatlr. Kontura uzat seenei iaretli
ise tm akslar, at veya duvar vb objelerin st noktasna gre bir hizaya kadar uzatlr. Bu
seeneklerin uygulanabilmesi iin "yerleim" seeneklerinden "orta" seeneinin iaretsiz olmas
gerekir.
Gsterim seenekleri, aks sistemi ierisinden hangi akslarn kesit/grn iziminde gsterileceini
belirler.
Tm akslar gster : Kesit/grn dzlemi ierisinde bulunan tm akslar gsterir.
Betonarme kesitinin akslarn gster : Kesit/grn dzlemi ierisinde bulunan ve kolon, kiri ve
perdelerin vb elemanlarn stnden geen ve betonarme konstrksyonunu belirleyen akslar
gsteririr.
Arazi Sekmesi

623
Kesit ve grnte, arazi objesinin kesit izgilerine ilikin, arazi arkasnda kalan izgilerin grnr veya
saklanr olma zellerini ve izgi tiplerini belirleyen sekmedir. ekle bakarak seenekleri belirleyin.
Sakl obje izgilerini iz: Arazi arkasnda kalan objelerin izgilerini seilen izgi tipiyle kesit veya
grnte izer.
Sakl arazi izgilerini iz : Arazi objesi arkasnda kalan arazi izgilerini seilen izgi tipiyle kesit ve
grnte izer.
izgi tipi : Sakl izgilerin izgi tipi listeden seilir.
Bu rengi kullan : Eer seenek iaretlenirse, sakl izgiler seilen renkte izilirler.
Kesit ve Grn izimi
Kesit
Kesit, ilem olarak grnle ayn algoritmay ifade etse de, ilem sonunda farkl bir grnty aa
karmaktadr. Kesit olarak ifade ettiimiz hat, bina iinden geirilen bir dzlemi belirler. Dzlem
iinde kalan tm kesilen, dzlemin nnde bulunan dier objeler ise grnn objeler olarak
deerlendirilir.
Program kesit ve grn aslnda otomatik olarak ayrmakla beraber, kesit alnmak isteniyorsa kesit,
grn alnyorsa grn hatt izmek gereklidir.
Kesit almak iin nce kesit katt izilir:
iz/Kesit satrn veya toolbardan Kesit Hatt ikonunu tklayn.
izim alannda iki nokta tklayarak kesit hattn belirleyin.
Klavyeden Enter tuuna basn.
Kesit ynn belirlemek iin tekrar izim alann tklayn. Kesit hattnn grntlenmesini
istediiniz tarafn tklayn.
Kesit hatt oluacaktr.
Kesit hatt bir obje olduundan seilip ayarlarna girilebilir. Kesit ayarlarnda, alnacak kesit iin
parametreler bulunmaktadr.
Kesiti grntlemek iin Kesit Listesi komutu kullanlabilecei gibi, kesit ayarlarnda bulunan Olutur
butonu da kullanlabilir.
izilen kesit hattn ift tklayn.
624
Kesit zellikleri alacaktr.
Olutur butonunu tklayn.
Kesit oluacaktr.
Grn
Grn, ilem olarak kesitle ayn algoritmay ifade etse de, ilem sonunda farkl bir grnt elde
edilecektir. Grn olarak ifade ettiimiz hat, bina dndan geirilen bir dzlemi belirler. Dzlem
nnde kalan tm objeler grn penceresinde bulunacak objelerdir
Program kesit ve grn aslnda otomatik olarak ayrmakla beraber, kesit alnmak isteniyorsa kesit,
grn alnyorsa grn hatt izmek gereklidir.
Grn almak iin nce grn hatt izilir:
iz/Kesit satrn veya toolbardan Kesit Hatt ikonunu tklayn.
Alan toolbardan Grn Hatt ikonunu tklayn.
izim alannda iki nokta tklayarak grn hattn belirleyin. n grn iin binann nnden,
arka grn iin binann arkasndan geirebilirsiniz.
izim alan zerinde kesit hattn tanmlayarak, binann bulunduu taraf tklayn. Grn hatt bir obje
olduundan seilip ayarlarna girilebilir. Grn ayarlarnda, alnacak grn iin parametreler
bulunmaktadr.
Grn grntlemek iin Kesit Listesi komutu kullanlabilecei gibi, grn ayarlarnda bulunan
Olutur butonu da kullanlabilir.
izilen grn hattn ift tklayn.
Grn zellikleri alacaktr.
Olutur butonunu tklayn.
Grn oluacaktr.
625
Kesit/Grn Listesi
Kesit/grn listesi, projede bulunan kesit ve grn hatlarn liste olarak ekrana getirir. Diyalogda
listelenen hatlarn zellikleri ayarlanabilir, silinebilir veya kesit/grn oluturma ilemi ile
kesit/grn izimi yaplabilir.

Olutur : mlecin stnde bulunduu kesit veya grn hazrlar ve 2 boyutlu pencere olarak projeye
ekler. Hazrlanan kesit/grn ekrana getirilir.
Seilenleri olutur : Seilen satrlara ait kesit ve grnleri srasyla hazrlar ve 2 boyutlu pencereler
olarak projeye ekler. Son hazrlanan kesit/grn ekrana getirilir.
Blok Olarak Olutur : mlecin stnde bulunduu kesit veya grn blok olarak alan katn iine
alr. Bu sayede veri ile kesit/grn birlikte grntlenebilir.
Blok asn kilitle : Seenek iaretli ise, blok oluturma ilemi srasnda, kesit veya grnn yerleimi,
kesit ve grn hattna paralel bir a ile yaplr. Seenek iaretlenmezse a serbesttir.
zellikler: mlecin stnde bulunduu kesit ve grnn zelliklerini aar. Alan diyalogda kesit ve
grnn parametre ve zellikleri ayarlanr.
Sil: mlecin stnde bulunduu kesit ve grn siler.
626
Kesit ve Grn izim Yardmclar
Malzeme Listeleri
Kesilen elemanlarn yapm malzemelerini bir liste olarak kesitte gstermek mmkndr. Bunun kesit
zelliklerinde dzenleme yaplr.

Malzeme listesi hazrlanacak kesit hattn ift tklayn.
Kesit/Grn zellikleri diyalogu alacaktr.
Ek Seenekler sekmesini tklayn.
Malzeme Listeleri blmnde Yaz Detaylar butonunu tklayn.

Yaz detaylar diyalogu alacaktr.
627
Diyalogda, beton, mahal dolgusu, nervrler, kasetler, sva, boluklar iin malzeme yazlarn
dzenleyin.
Diyalogda Kalnl ilave et seenei iaretlenirse, kesit yazsn yannda eleman kalnlklar da
otomatik ilave edilir. (Sva 2.5 cm gibi)
Tamam butonunu tklayarak Yaz Detaylar diyalounu kapatn.
lgili kesit oluturulduunda malzemeler, liste olarak gsterilecektir.
Kesit/Grnte Perspektif etkisi
Kesit veya grnte, arka arkaya gelen obje izgilerinin birbirine deip demeyeceini belirleyen
perspektif etkisi seenei kesit/grn zelliklerinde Ek Seenekler sekmesinde bulunmaktadr.
Verilen uzunluk deerine bal olarak birlein objeler arasnda bir miktar boluk braklr.
Kesit/grn hattn ift tklayn.
Perspektif etkisi seeneini iaretleyin.

Korkulukta: Seenek korkuluklar iin ayrlmtr. Uzaklk deerini verin.
Dikey izgilere uygula : Seenek iaretli ise perspektif etkisi ayrca dikey istikamette izilen kesit ve
grn izgileri iin de uygulanr.
Kesit ve grnte mahal isimlerinin yazlmas
Mahal isimleri mahal ayarlarnda tanmlanan mahaller iin dzenlenebilmektedir ve kesitte gsterilmesi
iin kesit zelliklerinde seenek olarak konulmutur. Seenek aktif hale getirilirse, mahallerin isimleri
kesitte kendi konumlarnda gsterilir.
628
Mahal isimlerini yaz seeneini iaretleyin.

Mahal isimlerini yaz : Mahallerin isimlerini kesitte kendi konumlarnda gsterir. Mahal isimleri mahal
ayarlarnda tanmlanan mahaller iin dzenlenebilmektedir.
Yaz ykseklii : Mahal isim yazsnn yaz yksekliidir.
Yaz rengi : Mahal isim yazsnn yaz rengidir.
Kesit/grnte seviyeleme ve renk ve kalem kalnlklar
numaras tanmlanmak suretiyle, farkl renklerde ve farkl kalem kalnlklaryla izilebilirler. Projede
seviye says, kalem kalnlklar ve renkler kullanc tarafndan dzenlenebilir.
Grn sekmesini tklayn.
629

Grn seviyeleri kalem listesi :1'den 9 kadar oluturulan kalem listesinde, kalem numaralarna gre
renk ve kalem kalnl ayarlanr.
Renkler ve kalnlar: Grnte seviyelemeye giren objelerin renkleri ve renk indekslerine bal kalem
kalnlklar belirlenir. Renkler farenin sol tuuna baslr tutularak alan renk paketinden seilir. Seilen
renge bal olarak kalem kalnlklar ise renk kutusu zerinde farenin sa tuuna baslarak veya
Ayarlar/Kalem Kalnlklar diyalogunda dzenlerek ayarlanr. Seviyelemeye giren objeler seilen
renklere gre izilirler. izdirme aamasnda ise kalem kalnlklar dikkate alnr.
Seviye says : Kesit ve grnte dikkate alnan seviyelere atanacak kalem saysdr. Bu satrda girilen
deere gre seviyelerde uygulanacak renkler belirlenir. rnein 3 farkl seviyelemesi olan bir
grnte, seviye says 5 girilirse, 1. seviye 1.renkle; 2. seviye 2. renkle; 3.seviye 3. renkle; 4.seviye 4.
renkle; 5.seviye 5. renkle izilir... Seviye says 3 girilirse, 1.seviye 1.renkle; 2. seviye 2.renkle; 3., 4. ve
5. seviyeler 3.renkle izilirler... Seviye says 1 girilse, tm seviyeler 1.renkle izilir.
Obje tipleri: Grne girecek elemanlar, belirli seviyeye gre farkl renk ve kalemlerde izilebilecei
gibi, buna ilave olarak, ayn seviyede bulunan objeler de, tiplere ayrlm olup, onlar iin farkl renk ve
kalem kalnl dzenlenebilir. .Obje tipleri, listede grld zere belirtilmi olup, onlara ilk ve son
kalem kalnl verilerek farkl kalem kalnlklar uygulanabilir.
Tek kalem kullan ve ilk seviye rengi: Bu seenek iaretli ise ilgili obje tipi iin kullanlacak kalem
kalnl, ilk seviye renginde verilen rengin kalem kalnl ile ayn olur. Seenek iaretli deilse, ilk
seviye rengi kutucuunda seilen rengin kalnl baz alnarak, seviye says satrnda verilen kalem says
kadar kalem kalnlk aral dikkate alnr. rnein Sve iin, ilk seviye rengi 1.kalem numarasnda
seilen renk ile ayn verilmi olunsun. Seviye says da rnein 3 olsun. Tek kalem kullan seenei
iaretli ise sve kalem kalnl, 1.kalem iin verilen kalnlk deeri kadar alnacaktr. Tek kalem iaretli
deilse, srayla 1., 2. ve 3, kalem numaralar iin verilen kalem kalnlk deerleri kullanlacaktr.
630
Seviyelerde kullanlacak kalem kalnlklar : Seviyelerde kullanlan stununda ayrca gsterilmektedir.
at taramas : atlarn grnte taranp taranmayacan belirleyen seenektir. Seenek iaretli ise
at, tarama kutucuunda seilen tarama tipine gre taranr.
Grnte dikkate alnacak seviyeleme dzeni: seviyeleme sekmesinde seilen ynteme gre
belirlenir.
Seviyeleme sekmesini tklayn.

Seviyeleme yntemi: Projenize uygun olan seviyeleme tipini farenin sol tuu ile tklamak sretiyle
belirleyin.
Eit uzaklk: Grnen objenin derinlii, Grn sekmesinde verilen kalem sayna blnr ve renk ve
kalem kalnlklar grnte eit aralklarda deiir.
Seviye bazl: Mevcut yap elemanlarnn kesit veya grn hattna yakn ya da uzak olma konumlarna
baklarak seviyeler otomatik hesaplanr.
Kullanc tanml : Ayarla butonu tklanmak sretiyle seviyeler, kullanc tarafndan proje stnde
iaretlenerek belirlenir.
Seviyeleri gster : Seviyelerin nereden getii n izleme ile kullancya gsterilir.
631
Kamera
Kamera ayarlar
Ayarlar/Kamera Ayarlar satrn tklayn.
Karnza Kamera Ayarlar penceresi gelecektir.
Burada istediiniz deiiklii yapn.
Tamam butonuna basn.
Kamera tanmlayn.
Kamera tanmla
iz/Kamera Tanmla satrn tklayn.
izim alann tklayn.
Enter tuuna basn.
Fareyi oynatarak kameray dndrn.
stediiniz yne geldiinde, farenin sol tuunu tklayn.
Kamera yerleecektir.
mmkndr.
iz/Kamera komutu ile plan penceresinde kamera tanmladktan sonra herhangi bir grn ya da
perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan mende fare imlecini Grnt deitir satr zerine srkleyin.
Kamera perspektiflerinde de nteraktif Kamera ya da Uu Modu komutlar ile kamera bak asn
deitirerek perspektifi inceleyebilir, ayn ekilde vektr izim de oluturabilirsiniz. Bu komutlar
hakkndaki detayl aklamalar Grn, Perspektif ve Aksonometrik Perspektif Pencereleri bal altnda
bulabilirsiniz.
632
Ik kayna
Ik Kayna Ayarlar k kayna izim alanna yerletirmeden nce ya da yerletirdikten sonra
yaplabilir.
Noktasal Ik Kayna Ayarlar
Ik yerletirilmeden nce noktasal k ayarlarn deitirmek iin:
Ayarlar/Ik Kayna Ayarlar/Noktasal Ik Kayna Ayarlar satrn tklayn.
Ik Kayna Ayarlar diyalogu ekrana gelecektir.
Gerekli deiiklikleri yapn.
Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn. Yaplan ayarlar izilecek klara uygulanacaktr.
Mevcut bir n ayarlarnda deiiklik yapmak iin:
Deitirmek istediiniz farenin sol tuu ile tklayarak sein.
Alan Noktasal Ik Kayna Ayarlar diyalogunda istediiniz deiiklikleri yapn.
Tamam butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, yaplan deiiklikler semi olduunuz a
uygulanacaktr.
Noktasal Ik Kayna Ayarlar diyalogundaki parametreler unlardr:
Ik iddeti: Ik kaynann etki alann belirler. Deer bydke n parlakl ve etki alan artar.
Kot: Ik kaynann kat tabanna gre kotu.
Kaynak Numaras: Ik kayna numarasdr. Planda her k kaynana bir numara verilir. Yerletirilen
her k kayna iin bu numara otomatik olarak arttrlr.
Gndz aktif: In gndz aktif olmas isteniyorsa iaretlenir.
Ik rengi: Ik rengi seilir. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile tklanp, fare imleci alan
seilen renge dnr.
633
izim rengi: Ik kaynann plandaki izim rengi. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile
serbest braklr. Renk kutucuu seilen renge dnr. Renk kutucuunun zerine klavyeden shift
tuu basl tutularak tklanrsa, seili renk iin kalem kalnl girilebilir.
Yaz rengi: Ik kayna numarasnn plandaki rengi. Renk kutucuunun zerine farenin sol tuu ile
Ynlendirilmi Ik Kayna Ayarlar
Ik yerletirilmeden nce ynlendirilmi k ayarlarn deitirmek iin:
Ayarlar/Ik Kayna Ayarlar/Ynlendirilmi Ik Kayna Ayarlar satrn tklayn.
Alan Ynlendirilmi Ik Kayna Ayarlar diyalogunda istediiniz deiiklikleri yapn.
uygulanacaktr.
Ynlendirilmi Ik Kayna Ayarlar diyalogundaki parametreler unlardr:
Snm katsays: In snmeye balayaca uzakl belirler.
Dorultu: Ik kaynann yatayla yapt a. Saat akrebi ynnde pozitif, saat akrebi tersi ynnde
negatif deer girilir. Birimi derecedir.
Kot: Ik kaynann kat tabanna gre kotu.
Yukar bak as: Ik kaynann yatay X-Y dzlemi (kat dzlemi) ile yapt dey a.
634
seilen renge dnr.
Spot Ik Kayna Ayarlar
Ik yerletirilmeden nce spot k ayarlarn deitirmek iin:
Ayarlar/Ik Kayna Ayarlar/Spot Ik Kayna Ayarlar satrn tklayn.
Alan Spot Ik Kayna Ayarlar diyalogunda istediiniz deiiklikleri yapn.
uygulanacaktr.
Spot Ik Kayna Ayarlar diyalogundaki parametreler unlardr:
635
Snm katsays: In snmeye balayaca uzakl belirler.
Spot konisinin akl: Spot nda aktif hale gelir. Spot n apn ifade eder.
Dorultu: Ik kaynann yatayla yapt a. Saat akrebi ynnde pozitif, saat akrebi tersi ynnde
negatif deer girilir. Birimi derecedir.
Ykseklik: Ik kaynann kat tabanna gre kotu.
Yukar bak as: Ik kaynann yatay X-Y dzlemi (kat dzlemi) ile yapt dey a.
seilen renge dnr.
Noktasal k
iz/Ik Kayna/Noktasal satrn tklayn.
izim alannda noktasal yerletirmek istediiniz noktay farenin sol tuu ile tklayn.
Noktasal k oluacaktr.
Noktasal Ik Ayarlarn Deitirmek:
iz/Ik Kayna Ayarlar satrn tklayn.
Karnza Noktasal Ik Ayarlar penceresi gelecektir.
Burada istediiniz deiiklii yapn.
636
Noktasal Ik Oluturduktan Sonra Ayarlarn Deitirmek:
Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. mlecin ekli deiecektir.
mleci deitirmek istediiniz k kaynann zerine getirerek farenin sol tuunu tklayn.
lgili k kaynann ayarlarn gsteren diyalog karnza gelecektir.
stediiniz deiiklikleri yapn.
Ynlendirilmi k
iz/Ik Kayna/Ynlendirilmi satrn tklayn.
Ynlendirilmi tanmlamak istediiniz noktay farenin sol tuu ile tklayn.
Enter tuuna basn. Fareyi hareket ettirerek k kaynan istediiniz yne dndrn.
Ik kayna yerleecektir.
Spot k
iz/Ik Kayna /Spot satrn tklayn.
Spot tanmlamak istediiniz noktay farenin sol tuu ile tklayn.
Enter tuuna basn. Fareyi hareket ettirerek k kaynan istediiniz yne dndrn.
Ik kayna yerleecektir.
Spot Ik Kayna Ayarlarn Deitirmek:
Spot k kayna oluturun.
Deitir/Obje zellikleri satrn tklayn. mlecin ekli deiecektir.
mleci deitirmek istediiniz k kaynann zerine getirerek farenin sol tuunu tklayn.
637
lgili k kaynann ayarlarn gsteren diyalog karnza gelecektir.
Deiiklikleri yapn.
Materyaller
Bileik materyaller
Bileik materyaller, sva, duvar, ap, izolasyon tabakalar gibi farkl materyallerin bir grupta
toplanmasdr. Bileik materyal ile tanmlanm objeler, plan ve kesit dzleminde tanmlanm materyal
zellikleriyle izilirler. Bir obje zerinde pratikte olabilecek btn tabakalarn programda hangi izim
teknii ile izilecei kullanc tarafndan bileik materyal olarak tanmlanr ve bu bileik materyal
istenilen objeye obje ayarlar diyalogunda atanr.
Ayarlar/Bileik Materyaller satrn tklayn.
Bileik Materyaller diyalogu alacaktr. Bu diyalogda en solda materyalin grnm,ortada bileik
materyal listesi, sa da ise bileik materyal parametreleri bulunmaktadr.
Yeni bir bileik materyal tanmlamak iin Yeni Materyal butonunu tklayn.
Bileik materyaller listesinde Yeni Materyal isimli bir satr oluacaktr. Yeni Materyal ismi bu
aamada deitirebilir. Ayrca ayn anda Yeni Materyal satr altnda Bo Katman isimli bir katman
da oluturulmutur. Yeniden Adlandr butonunu tklayarak Bo Katman ismini deitirebilirsiniz.
Yeni Katman butonu ile baka katmanlar da oluturabilirsiniz. Katman oluturduka sa tarata
materyallerin grnm deiecektir. Her katman, bileik materyalin tabakasn temsil
etmektedir. Sa taraftaki parametreleri kullanarak katmann kalnln, rengini, tarama tipini
deitirebilirsiniz.
Katman tanmlama ilemi bitince Tamam butonunu tkayn ve diyalogdan kn. Tanmladnz
katman istediiniz objeye atayn.
Bileik materyalin herhangi bir objeye atanmas
Bileik materyal atamak istediiniz objenin ayarlar diyalogunu tklayn. (rnein Ayarlar/Duvar
Ayarlar)
Obje ayarlar diyalogunda Bileik Materyal Kullan satrn iaretleyin. Listeden kullanmak
istediiniz bileik materyali sein. Bileik materyal tanml deilse, Ayarlar/Bileik Materyaller
satrn tklayarak tanmlama yapabilirsiniz.
638
Bileik materyal editr diyalogu
Materyal kalnl: Tanmlanan bileik materyalin hangi kalnlkta oluturulduu bilgisi yazar.
Kalnlk : Oluturulan katmann kalnl bu satrda tanmlanr.
Kalnl sabitle : Herhangi bir ilevi yoktur.
Ana katman : Katmann durumunu belirler. Bileik materyal birden fazla katman tanmndan
oluabildii iin, bir katman ana katman olarak tanmlanr. Bileik materyal atanm objeler
kesitirildiinde kesiimler ana katmanlar baz alnarak yaplr. Normalde, ayn zellikte katmanlarla
birletirilmi objelerin kesiimleri ana katmana bal deildir. Baka bir deyile, her katman ayn ynde
denk geldii iin kesiim kendiliinden oluacaktr. Farkl zellikte katmanlar birletirildiinde ise,
kesiimin hangi katman baz alnarak yaplaca ana katmanla belirlenir. Kesiimlerde ana katmanlar
birbirlerine uzatlarak birletirilecektir. Dier katmanlar ise, objenin birletii noktada bitirilecektir.
Aktif tarama : Seilen katmann hangi taramada izilecei belirlenir. Tklanarak alan tarama
seenekleri diyalogunda istenilen tarama tipi seilir.
Tarama rengi : Seilen taramann hangi renkte izilecei belirlenir. Renk kutucuu zerine tklanp
alan renk paleti zerinde fare imleci srklenerek deitirilebilir.
Arka plan rengi : Taramann altnda kalan zeminin rengidir. Renk kutucuu zerine tklanp alan renk
paleti zerinde fare imleci srklenerek deitirilebilir.
Snr izgisi rengi: Taramann snrn belirleyen rengin izgisi ayarlanr. Renk kutucuu zerine tklanp
alan renk paleti zerinde fare imleci srklenerek deitirilebilir.
Yeni Materyal : Yeni bir materyal oluturmak istendiinde bu buton tklanr. Tklandnda sol tarafta
Bileik Materyal listesinde Yeni Materyal ve altnda Bo Katman satr alr.
Yeni Katman : Yeni bir katman almak istendiinde bu buton tklanr. Tklandnda sol tarafta, iaretli
materyalin altnda yeni birBo Katman satr alr.
Kopyala : Tklandnda iaretli olan satrn kopyasn oluturur.
Materyal Ykle: Tklandnda Bileik Materyal Listesi diyalogu alr. Bu diyalogda daha nceden
saklanm bileik materyallerin listesi bulunmaktadr. stenilen materyal seilip ve Tamam butonuna
tklandnda, materyal allan projeye yklenmi olur.
Materyal Kaydet: Tanmlanm bir materyali sonradan kullanlmak zere kayt etmeye yarar. Saklanm
bir materyal Materyal Ykle butonu ile yklenir.
Katman Kaydet : allan bir katman sonradan kullanlmak zere kayt etmek iin kullanlr.
639
Katman Ykle: Daha nce kayt edilmi bir katman yklemek iin kullanlr.
Yeniden Adlandr: allan bileik materyalin ya da katmann isminin deitirilmesi iin kullanlr.
Kaldr : Tanmlanm bir materyalin ya da katmann silinmesi iin kullanlr.
Materyal (yzey dokusu) tanm
Materyaller duvar, kolon deme vb. 3-boyutlu objelere atanarak, bu objelerin render ve kat model
grntlerindeki doku, transparanlk gibi zelliklerini belirlerler. Materyaller kullanc tarafndan
tanmlanr ve eitli objelere atanabilirler. Materyal tanmlamak iin:
Ayarlar/Materyaller satrn tklayn.
Alan Materyaller diyalogundan Olutur butonunu tklayn.
Materyal Editr diyalogu ekrana gelecektir.
Buradan parametreleri ayarlayn.
Se butonlar zerine tklandnda Yzey Dokular diyalogu ekrana gelir. Yzey dokusu seip
tamam butonuna tklayarak doku seimlerini yapn.
Materyal Ad satrna oluturulacak materyal iin uygun bir isim yazn.
Tamam butonunu tklayn. Materyal Editr diyalogu kapanacaktr.
Materyaller diyalogundaki materyal listesi ekranna tanmlanan materyalin ismi eklenecektir.
Tekrar Yarat butonunu tklayp Materyal Editr diyaloguna girerek yeni materyaller
tanmlayabilirsiniz.
Materyal listesinden mevcut bir materyali farenin sol tuu ile tklayarak seip, Deitir butonunu
tklayarak materyal editrne girebilir, buradan setiiniz materyalin zelliklerini
deitirebilirsiniz.
Tamam butonunu tklayn. Materyal diyalogu kapanacaktr.
Materyal diyalogu:
Olutur: Tklandnda Materyal Editr diyalogu alr. Buradan yeni materyal tanmlanr.
Deitir: nce materyal listesinden bir materyal seilir. Deitir butonu tklandnda materyal editr
alr. Buradan, seilen materyalin ayarlarnda deiiklikler yaplabilir.
640
Sil: Materyal listesinden materyal seilip tklandnda, seilen materyal silinir.
Kullanlmayan Materyalleri Sil: Tklandnda projede herhangi bir objede kullanlmam tm
materyalleri kaldrr.
Arivden Ykle: Daha nceden kayt edilmi materyalleri projeye ekler. Tklandnda alan diyalogda
shift ve/veya ctrl tuuna basarak birden fazla materyal tek seferde projeye alabilirsiniz.
Materyal Editr diyalogu:
evre rengi: Malzemenin kendi rengidir.
Yaylma rengi: Malzemenin k ald zamanki rengidir.
Spekler renk: Parlaklk rengidir.
Opasite ve yanstma
Parlaklk ve parlaklk iddetiyle, materyal tanmlanm objenin k aldndaki parlaklk deerleri
girilebilir. effaflk objelere geirgenlik yani arkasn gsterme zellii kazandrr. Deer 100 girilirse
materyal tamamen effaf grnecek ve altnda, arkasnda veya stndeki dier objeleri gsterecek,
kendi dokusu grnmeyecektir. 50 olduunda yar yarya alr. Yani arkasn gsterme zellii yarya
derken kendi dokusunu da gsterir. Yansma materyale etrafndaki objeleri yanstma zellii
kazandrr. Deer 100 olduunda materyal kaplanan obje tamamen ayna zelliinde olur. Aydnlanma
bu materyalin tanmland nesnelere k kayna zellii kazandrr. rnein bir kreye aydnlanma
deeri verilmi materyal kaplanr ve radiosity hesab yaplrsa k kayna zellii gsterir.
Doku1: nndeki kutucuk iaretli ise burada seili doku kullanlacaktr. aretli deilse renkler
ksmnda tanml renkler materyal olarak alnr.
Doku2: nndeki kutucuk iaretli iken se butonuna baslp bir doku seildiinde belirtilen oranlarda
doku 1le kararak materyali oluturacaktr.
Opaklk: Yzey dokusunun siyah ve beyaz olma durumuna gre opaklk zellii ayarlanr. Bu zellii
anlamak iin zeri yazl olan dokulardan birini sein. Opaklk deeri arttrldka siyah ksmlar
doku1de tanmlanan dokuyla kaplanrken beyaz ksmlarn effafl artacaktr. Dokularn hangi
ksmlarnn opak (siyah), hangi ksmlarn effaf (beyaz) olduunu anlamak iin herhangi bir boyama
programnda dokular ap grey scale olarak baklabilir.
Kabartma: Bu zellik dokularn derz, girinti kntlar gibi zelliklerini en iyi hale getirmek iin kullanlr.
Doku 1e dz bir doku tanmlayn. Kabartmaya derzli bir doku tanmlayn. Deeri 100 yapn ve render
aln. Dz doku zerinde, kabartmada seilen doku derzleri oluacaktr. Kabartma zelliini, doku1 ve
kabartmada ayn dokuyu seip doku kabartmalarn daha iyi vurgulayarak da kullanmak mmkndr.
Parlaklk: Objenin k alma durumuna gre aydnlanan blgesinde seilen doku grlr.
641
Yansma: Materyal kaplanan obje yada yzey, yansmada tanmlanan materyali de gsterir. Ayn
zamanda yansma deeri olarak girilen deer kadar yansma yapar. Deer 100 olduunda materyalini
de koruyarak ayna zellii gsterir. Deer 50 olduunda yanstma zellii yarya der. Not: Bu
yansmann opasite ve yanstma blmndeki yansmadan fark ayna zelliini alrken kendi materyalini
de korumasdr.
Kaydet: Oluturulan materyali materyal listesine ekler. Hem ideCAD Statikte hem ideCAD
Renderda istenilen projenin iinde materyal editrnden tekrar yklenmek suretiyle kullanlabilir.
Ykle: Kaydedilen materyaller, ykle butonun basarak materyal listesinden seilip kullanlabilir.
Ortam ve yaygn renk ayn olsun: aretli ise yaygn renge mdahale edilemez, ortam rengiyle ayn
renk alnr.
Seili objelere uygula: Seili objeler varken, bu seenek aktif hale getirilip tamam butonuna tklanrsa,
seili tm objelere materyal kaplanr.
Materyalin herhangi bir objeye atanmas
Materyal atamak istediiniz objenin ayarlar diyalogunu tklayn. (rnein Ayarlar/Duvar Ayarlar)
Obje ayarlar diyalogunda Materyal grn blmnde, duvarn her bir yzne ait listeden
kullanmak istediiniz materyali sein. Materyal tanml deilse, Ayarlar/Materyaller satrn
tklayarak tanmlama yapabilirsiniz.
Tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn
3B Perspektif ve Kat Modelleme
Perspektif - Grn Pencereleri ve Grnt Konfigrasyonu
Perspektif ve grn pencereleri, planda izilen 3-boyutlu objelerin yaplan seime gre n, arka, sol,
sa, alt, st ve eitli ynlerden perspektif grntlerinin grntlendii pencerelerdir. Yaplan
grnt konfigrasyonuna gre bu pencereler plan penceresinin evresinde yer alrlar. Bu
pencerelerin sa st kesinde buton bulunur. Bu butonlardan;
dner.
kat gsterir.
642
Ekrandaki grnt konfigrasyonunu semek iin:
Grnt/Grnt Konfigrasyonu satrn tklayn.
Grnt Konfigrasyonu diyalogu ekrana gelecektir.
Buradaki mevcut konfigrasyonlardan birini sein ve Tamam butonunu tklayn.
Diyalog kapanacak, ekran seilen konfigrasyona gre dzenlenecektir.
Grnt ve perspektif pencereleri zerinde farenin sa tuu tklandnda alan mende Grnt
Deitir satr yer alr. Fare bu satrn zerine getirildiinde bir alt men alr. Bu men zerinde
eitli grn ve perspektif grntlere geii salayan komut satrlar vardr. Bunlar st, Alt, n,
Arka, Sa, Sol, Perspektif ve Aksonometrik grnlerdir. Aksonometrik satr altnda bir men daha
alr. Burada KuzeyDou, KuzeyBat, GneyDou ve GneyBat aksonometrik grnt vb seenekleri
yer alr. Aksonometrik Grnt Ayarlar satr tklanarak yeni aksonometrik grnt seenekleri ilave
edilebilir.
Yeni aksonometrik grnt seenekleri ilave etmek iin:
Grnt penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan menden Grnt Deitir/Aksonometrik Grntler mensnden aksonometrik bir
grnt sein.
Aksonometrik Grnt penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn Aksonometrik Grnt
Ayarla satrn tklayn.
Aksonometrik Grnt Ayarlar diyalogunda bulunan aksonometrik tablo zerinde farenin sa
tuunu tklayn ve alan menden Ekle satrn tklayn.
Alan diyalogda yeni aksonometrik grnt iin bir isim girin dier parametreleri istediiniz gibi
ayarlayn. ve Tamam butonunu tklayn.
Yeni eklediiniz seenek sa tu mende yerini alacaktr.
643
Grnt pencerelerinde farenin sa tuu tklannca alan menden detay dzeyi de deitirilebilir. Sa
tu mendeki Detay Dzeyi alt mensnde Tel ereve, Sakl izgi ve Kat olmak zere trl
detay dzeyi vardr. lgili satrlar tklanarak penceredeki grnt deitirilebilir. Standart seenek
dnda, grntde daha ileri dzey deiiklikler yapmak da mmkndr. Bunun iin:
Grnt penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Detay Dzeyi/leri Ayarlar satrn tklayn. Render Ayarlar diyalogu karnza gelecektir.
Burada gerekli deiiklikleri yapn ve Tamam butonunu tklayn. Yaptnz ayarlar ilgili grnt
penceresine uygulanacaktr.
Render Ayarlar diyalogundaki parametreler:
Sis var: aretlenirse sis etkisi dikkate alnr. Sis rengi, minimum sis uzakl ve maksimum sis uzakl
sisi etkileyen parametrelerdir.
Sis Rengi: Sis rengini semek iin, renk butonu farenin sol tuu ile tklanr ve sol tu baslyken, alan
renk paletinde fare srklenir. Uygun renk zerinde farenin sol tuu braklr.
Minimum Balang Uzakl ve Sis Biti Uzakl: Minimum sis uzakl deeri kameradan itibaren sisin
balad uzakl belirler. Minimum sis uzaklndan itibaren sis balar ve maksimum sis uzaklna
kadar devam eder. Maksimum sis uzakl deerinden daha uzakta bulunan objeler sisten dolay
grnmezler. Birimi metredir.
Glgelendirme: Dz ya da yumuak seeneklerinden biri seilir. Dz seilirse glge hatlar keskin
olur. Glgeler keskin izgilerle gsterilir. Yumuak seilirse, glge hatlar keskin (belirgin) deildir.
Glgelerin olumas iin k kayna tanmlamak gerekir.
Z Buffer Seenekleri: Dk bitli ekran kartlar kullanlyorsa, obje yzeylerinde boluklar oluabilir.
Normal standartlardaki ekran katlar iin Min. uzaklk ve max. uzaklk satrlarnda yazan varsaylan
deerler OpenGl render iin uygundur. Grntde problem varsa min uzaklk satrna grnty
bozmayan en byk deer, max. uzaklk satrna grnty bozmayan en kk deer girilir. Max
uzaklk, min uzaklktan kk olamaz.
Doku kaplama: Buradaki seeneklerden biri seilir. Yukardan aaya doru inildike grnt kalitesi
artar. Dier taraftan grnt kalitesinin ekran kart ile de ilgisi vardr.
Minimum Balang
Uzakl
Sis Biti
Uzakl
Sis yok
Sis var.
Objeler sisli ortamda
grnr.
Objeler
youn sisten
dolay
grnmez
Kamera
644
Grntleme: Buradaki seenekten biri seilir. Perspektif seenei tel ereve grntsdr. Sakl
(hidden) bak ynne gre grnmeyen hatlarn sakland grntdr. Kat seenei seilirse
dokularla kapl kat modelleme yaplr.
Dier blmndeki parametrelerden Tm katlar gster seenei iaretlenirse, ilgili pencerede tm
katlar (yapnn tamam) grntlenir.
Grn Pencereleri
Kat pencereleri iinde yer alan grn pencereleri, izilen projeyi n, arka, sol, sa cephelerden ve
st ve alttan kubak grntlemek iin kullanlr.
izim alanna girilen her trl 3-boyutlu obje ayn anda grn pencerelerinde de (ilgili bak
asndan grnyorsa) grntlenir. Bu pencerelerdeki objeleri Tel ereve, Sakl izgi ve Kat
Model grnt teknikleri ile grmek mmkndr.
doldurulurlar.
645
dner.
kat gsterir.
Grn pencerelerindeki grntleri direkt olarak yazcya/iziciye gndermek mmkn deildir.
Ancak buradaki grnlerin vektrel izimleri oluturularak, bunlarn izim ktsn almak
mmkndr. Grnleri vektr izime dntrmek iin;
Alan mende Vektr izimi Olutur satrn tklayn. Vektr izimi Olutur diyalogu karnza
gelecektir.
Grn pencereleri herhangi bir anda baka bir grn, plan, perspektif ya da aksonometrik
perspektif penceresine dntrlebilir. Bunun iin;
Perspektif Pencereleri
Kat pencereleri iinde yer alan perspektif pencereleri, izilen projeyi herhangi bir bak asndan 3-
boyutlu olarak grntlemek iin kullanlr.
646
izim alanna girilen her trl 3-boyutlu obje ayn anda perspektif pencerelerinde de grntlenir. Bu
pencerelerdeki objeleri Tel ereve, Sakl izgi ve Kat Model grnt teknikleri ile grmek
mmkndr.
doldurulurlar.
dner.
kat gsterir.
647
Perspektif pencerelerinde yap modelini, farkl bak alarndan bakarak incelemek mmkndr.
nteraktif Kamera ve Uu Modu komutlar bu amala gelitirilmitir.
nteraktif Kamera komutu ile perspektif grnty incelemek iin;
Alan menden nteraktif Kamera satrn tklayn. Fare imleci el haline dnecektir.
Perspektif penceresi zerinde farenin sol tuunu tklayp basl tutarak imleci hareket ettirin.
Perspektif dnecek, bak as deiecektir.
Farenin sa tuunu tklayp basl tutarak imleci yukar aa hareket ettirin. mlecin yukar doru
hareketinde grnt yaknlaacak, aa doru hareketinde uzaklaacaktr.
Farenin sol tuunu basl tutup, ayn zamanda klavyeden Ctrl tuunu da basl tutar ve fare imlecini
saa-sola hareket ettirirseniz, grnt saasola kayacaktr. Bu durumda imleci yukar-aa
hareket ettirirseniz grnt ileri-geri kayacaktr.
Farenin sa tuunu basl tutup, ayn zamanda klavyeden Ctrl tuunu da basl tutar ve fare
imlecini yukar-aa hareket ettirirseniz, grnt yukar-aa kayacaktr.
nteraktif Kamera modundan kmak iin ilgili perspektif penceresi zerinde fareyi ift tklayn ya
da klavyeden Esc tuuna basn.
Uu Modu komutu ile perspektif grnty incelemek iin;
Alan menden Uu Modu satrn tklayn. Fare imleci kaybolacaktr.
Fareyi hareket ettirin. Perspektif grnt fare hareketine bal olarak deiecektir.
Bu srada klavyeden sa ve sol ok tularn kullanarak grnty saa-sola, Page Up ve Page
Down tularn kullanarak da yukar-aa kaydrabilirsiniz. Yukar ve aa ok tular ile de
grnty yaklatrp uzaklatrabilirsiniz.
Uu modundan kmak iin fareyi ift tklayn ya da klavyeden Esc tuuna basn.
648
Perspektif pencerelerindeki grntleri direkt olarak yazcya/iziciye gndermek mmkn deildir.
Ancak buradaki perspektiflerin vektrel izimleri oluturularak, bunlarn izim ktsn almak
mmkndr. Perspektifleri vektr izime dntrmek iin;
gelecektir.
Perspektif pencereleri herhangi bir anda grn, plan ya da aksonometrik perspektif penceresine
mmkndr.
iz/Kamera komutu ile plan penceresinde kamera tanmladktan sonra herhangi bir pencere
zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan mende fare imlecini Grnt deitir satr zerine srkleyin.
Kamera perspektiflerinde de yukarda anlatld gibi nteraktif Kamera ya da Uu Modu komutlar ile
kamera bak asn deitirerek perspektifi inceleyebilir, ayn ekilde vektr izim de
oluturabilirsiniz.
Aksonometrik Perspektif Pencereleri
Perspektif pencereleri yapy boyutlu olarak incelemek iin gelitirilmi pencerelerdir. Bu
pencerelerdeki grntlerin vektrel izimini oluturup ktsn almak da mmkndr. Ancak
perspektif pencerelerinden oluturulacak vektr ktlarnda bak ynn ve lei belirlemek
zordur. Bu amala programda Aksonometrik Perspektif Pencereleri gelitirilmitir.
649
Aksonometrik Perspektif Penceresine gemek iin;
Herhangi bir pencere zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan mende fare imlecini Grnt Deitir satr zerine srkleyin.
Burada alan alt mende imleci Aksonometrik Grntler satr zerine srkleyin.
Alan alt menden istediiniz aksonometrik perspektif satrn tklayn. lgili pencere seilen
aksonometrik grntye geecektir.
Programda Gneydou, Kuzeybat, Monometrik Taban vs. gibi standart aksonometrik grntler
mevcuttur. Ancak kullanc isterse yeni aksonometrik grntler de tanmlayabilir ya da mevcut
aksonometrik grntlere mdahale edip istedii deiiklikleri yapabilir. Bu ilemler iin;
Herhangi bir aksonometrik perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn.
Alan menden Aksonometrik Grnt Ayarla satrn tklayn.
Alan diyalogda gerekli deiiklikleri yapn ve tamam butonunu tklayarak diyalogdan kn.
Diyalogda yer alan parametreler unlardr:
n Ayarlar: Tanml aksonometrik grntler bu tabloda listelenir. Listeye yeni aksonometrik
grntler ekleyebilir ya da mevcut grnt tiplerini listeden kartabilirsiniz.
Yeni grnt eklemek iin bu pencere zerinde farenin sa tuunu tklayn ve alan menden Ekle
satrn tklayn. Yeni bir satr alacaktr. Uygun bir isim girin ve parametreleri ayarlayn. lgili
grntnn sa tu mensnde yer almasn istiyorsanz, popup stunundaki kutucuu iaretleyin.
Herhangi bir grnty listeden silmek iin ilgili grnt ad zerinde farenin sa tuunu tklayn ve
alan menden sil satrn tklayn.
Orijinallere Geri Dn: Varsaylan aksonometrik grnt tiplerini n grnt listesine ekler.
Normal: Bu buton basl iken grntnn bak asna mdahale edebilirsiniz. Farenin sol tuunu basl
tutarak imleci sadaki koordinat n grnt penceresi zerinde kaydrn. Buradaki koordinat sistemi
ve ilgili grnt penceresindeki aksonometrik grnt dnecektir. Bak asn aadaki X, Y ve Z
kutucuklarna derece cinsinden a deeri girerek de ayarlayabilirsiniz.
Serbest izgi: Bu buton basl iken grntnn leine mdahale edebilirsiniz. mleci sadaki
koordinat n grnt penceresi zerine getirin. X/Y/Z koordinat eksenlerinden birinin zerine farenin
sol tuunu tklayn ve tuu basl tutarak imleci srkleyin. lgili koordinat ekseninin ve ilgili penceredeki
objelerin lei deiecektir. lek ve bak asn aadaki X, Y, Z a (derece) ve lek
kutucuklarna deer girerek de ayarlayabilirsiniz.
650
lek: lgili aksonometrik grnt penceresindeki objelerin X, Y ve Z ynndeki lek deerlerini
girin. rnein; grnt penceresinde 4x4x4 boyutlarnda kp eklinde bir obje olsun. X iin 1, Y iin
0.5, Z iin 2 girelim. Bu ayarlamadan sonra ilgili aksonometrik grnt penceresinden vektr izim
alalm ve boyutlar lelim. X boyutu 4 metre, Y boyutu 2 metre, Z boyutu da 8 metre olacaktr.
A: Grntnn X, Y ve Z alar (derece).
Sfrla: Varsaylan a ve lek deerlerini geri yklemek iin tklayn.
Sa el sistemi: Sa el sistemi alar ile almak iin iaretleyin.
Aksonometrik Perspektif pencerelerindeki grntleri direkt olarak yazcya/iziciye gndermek
mmkn deildir. Ancak buradaki perspektiflerin vektrel izimleri oluturularak, bunlarn lekli
olarak izim ktsn almak mmkndr. Vektr izime dntrmek iin;
gelecektir.
Aksonometrik Perspektif pencereleri herhangi bir anda grn, plan ya da perspektif penceresine
Burada alan alt menden istediiniz grnt tipi zerine farenin sol tuu ile tklayn. lgili grn
penceresi deiecektir.

651
Blm 13 2-Boyut
2B obje (ilkel obje) ilemleri
lkel objeler
izgi, ember, yay, eri (nurbs, kapal nurbs, bezier, kapal bezier, serbest izgi), yaz objeleri
programda ilkel obje olarak adlandrlr. lkel objeler 2-boyutlu objelerdir. Hem 3-boyutlu kat
pencerelerinde, hem de 2-boyutlu izim pencerelerinde kullanlabilirler.
lkel objeler ayarlarn lkel Obje Ayarlar diyalogundan alrlar. Sadece yaz objesi Yaz Ayarlar
diyalogundan ayarlanr.
Blok yap
Seilen iki boyutlu objeleri bir obje haline getirir. Blok haline getirilen obje, tek tklama seilir, tanr.
2 boyutlu objeleri bloklamak iin;
Deitir/Blok Yap satrn tklayn.
Bloklanacak 2 boyutlu objeleri sein.
Farenin sol tuuna basn.
Bloklanan objeleri paralamak iin Obje Parala komutu kullanlr.
Obje parala
Bloklanm objeleri, ilkel objelere ayrr. Bunun yannda, baz 3 boyutlu objeler(ktphane, merdiven),
llendirme hatlar, kotlar, etiketler, statik izimler Obje Parala komutuyla izgi, yay, ember vs
objelerine ayrlabilir.
Deitir/Obje Parala komutunu tklayn.
Paralanabilen bir obje sein.(Merdiven, llendirme hatt vs)
Farenin sol tuuna basn.
Uzat
Uzat komutu, seilen bir izginin, belirlenen 2 boyutlu bir objenin (izgi, ember vb.) snrna -
dorultusu da olabilir- kadar uzatlmas iin kullanlr.
2-Boyut
652
Kesit aln, 2 Boyuta aktarn veya birbirini kesmeyen ancak kesebilecek iki izgi izin.
Uzat ikonunu tklayn.
1. izgiyi tklayn.
Sa tuu tklayn.
2. izgi tklayn.
2. izgi 1. izgiye kadar uzatlacaktr.
Trim
Trim komutu, izim alannda setiiniz 2 Boyutlu herhangi bir objenin (bu bir ember, kesien izgiler,
yay olabilir), bir kesme kenarndan itibaren kalan paralarn silmek iin kullanlr. Silinecek nesne,
seilen objenin iinde ya da dnda olabilir, ama ayn zamanda onunla kesimelidir. Trim ilemi,
silinecek nesnenin tamamn silmez; kesien izgilerin tam ksmlarn, kesime yerinden siler.
Kesit aln, 2 Boyuta aktarn veya birbirini kesen iki izgi izin.
Trim ikonunu tklayn.
1. izgiyi tklayn. Bu izgiden sonras kesilecek.
Sa tuu tklayn.
2. izgiyi tklayn. Tkladnz taraf silinecektir.
Ayn anda birden fazla izgiyi trimlemek:

Trim ikonunu tklayn.
2-Boyut
653
Dik izgiyi sein. Farenin sa tuuna basn.
Sadaki paralel izgileri kesecek ekilde iki nokta vererek oklu trimi gerekletirin. Moddan
kmak iin Esc tuuna basn.

Break
Break komutu, izim alannda setiiniz 2 Boyutlu herhangi bir objenin (izgi, ember, yay) belli bir
ksmn silmek iin kullanlr.
Kesit aln, 2 Boyuta aktarn veya bir izgi izin.
Break ikonu tklayn.
izgiye tklayn. mlecin ekli deiecektir.
izgi zerinde iki nokta iaretleyin. aretlenen iki nokta aras silinecektir.
Not: emberde seme ilemi saat akrebinin ynnde yaplrsa seilen iki nokta
arasnn dndaki izgi silinir.
lekle (Scale)
lekle komutu, 2 boyutlu objelerin (izgi, ember, yay) ekillerinin bykln deitirme olana
salar.
Kesit aln veya 2 boyuta aktarn.
Deitir/lkel Objeler/lekle/lekle satrn tklayn.
Deitirmek istediiniz objeleri sein.
Farenin sa tuuna basn. mlecin ekli deiecektir. Baz noktay verdikten sonra objeleri byltp
kltebilirsiniz.
2-Boyut
654
lekle (referans), lekle komutuyla ayn ilevi yerine getirir. Farkl yan ise objelerin byltlp
kltme oranna nmerik olarak mdahale edebilmemizdir.
Kesit aln veya 2 boyuta aktarp izgi izin.
Deitir/lekle/lekle (Referans) satrn tklayn.
Deitirmek istediiniz objeleri sein.
Farenin sa tuuna basn. mlecin ekli deiecektir.
Farenin sol tuu ile tklayarak baz noktay verin.
Karnza gelen diyalogda mevcut lei girin (rnein 1) ve Tamam butonunu tklayn.
Ayn diyalog tekrar karnza gelecektir. stediiniz lei girin (rnein 2). Seilen objeler
leklenecektir. Verdiimiz rnee gre izim alannda uzunluu 1 metre olan bir izginin
uzunluu 2 metreye kacaktr. Eer ilk deer 2 ikinci deer 1 girilseydi, 1 metre olan bir izginin
uzunluu 0.5 metreye drlecekti.
Fillet
Fillet komutu, izim alannda setiiniz 2 Boyutlu iki doruyu, yaylar veya emberleri belirli bir
yarapta uygun bir yay kullanarak birletirir.
Kesit aln, 2 Boyuta aktarn veya birbirini kesen iki izgi izin. (Birbirini kesmeyen fakat yayla
birletirilebilecek durumda olan iki izgide olabilir.)
Fillet ikonunu tklayn. kan toolbarda Ayarlar ikonunu tklayn.
Fillet ve Chamfer Ayarlar diyalogu alacaktr. Yarap satrna metre cinsinden Fillet ilemi
srasnda, birletirmede kullanlacak yayn yarapn girin ve Tamam butonunu tklayn.
1. izgiyi tklayn.
2. izgiyi tklayn.
izgiler girilen yarapta birleecektir.
Chamfer
Chamfer komutu, izim alannda setiiniz 2 Boyutlu iki doruyu kesime noktalarndan itibaren belli
bir miktar ksaltr ve ksalan ular yeni bir doru parasyla birletirilir.
Kesit aln, 2 Boyuta aktarn veya birbirini kesen iki izgi izin. (Birbirini kesmeyen fakat
2-Boyut
655
birletirilebilecek durumda olan iki izgide olabilir.)
Chamfer ikonunu tklayn. kan toolbarda Ayarlar ikonunu tklayn.
Fillet ve Chamfer Ayarlar diyalogu alacaktr. 1. ve 2. uzaklk satrlarna metre cinsinden
tanmlanr. 1.uzaklk, chamfer ilemi srasnda, seilen ilk dorunun, kesime noktasndan itibaren
ne kadar ksalacan belirler. Kesime noktas, chamfer ilemi sonucunda, seilen iki dorunun
birletii noktadr. 2.uzaklk ise seilen ikinci dorunun, kesime noktasndan itibaren ne kadar
ksalacan belirler. Kesime noktas, chamfer ilemi sonucunda, seilen ikinci dorunun
birletii noktadr
1. izgiyi tklayn.
2. izgiyi tklayn.
izgiler baka bir izgi aracl ile birleecektir.
Simetri (mirror)
ideCAD Statik programnda hem 2-boyut hem de 3-boyutta simetri alnabilir. Simetrik projelerde
projenin bir taraf izildikten sonra dier taraf Simetri komutu kullanlarak kolayca oaltlabilir.
Simetri almak iin:
Simetri ikonunu tklayn.
Simetrisini alacanz objelerin silinmesini istiyorsanz ekrana gelen simetri toolbarndaki ikonun
basl olmasna dikkat edin. Basl deilse farenin sol tuu ile tklayarak basl hale getirin. Simetrisi
alnan objelerin silinmemesini istiyorsanz ikonun basl olmamasna dikkat edin.
Objeleri sein.
izim alann tklayarak, simetri ekseninin 1.noktasn verin.
Tekrar tklayarak simetriyi sonlandrn. Esc tuu ile modu bitirin.
Ofset
Ofset ile, 2 boyutlu bir izim esinin (izgi, ember, yay) ie ya da da doru belli bir mesafede
paralelini alabilirsiniz.
Kesit aln veya 2 Boyuta aktarn veya izgi izin.
2-Boyut
656
Ofset ikonunu tklayn.
Alan ofset toolbarndaki ofset mesafesi kutusuna ofset mesafesini (metre) girin.
Objeyi sein.
Ofset ynn belirlemek iin izim alann tklayn.
Bitirmek iin farenin sa tuuna basn.
Ta
Programda iki ve boyutlu tm objeler tanabilir.
Komuta menden Deitir/Ta komutuyla ulalabilir. Yada;
Tanacak obje yada objeler seilir. Herhangi bir obje zerindeyken sa tua baslr. Alan sa tu
menden ta komutu seilir.
Tama iin baz nokta sol tula seilerek verilir.
Objenin tanaca nokta sol tula tklanr.
Hzl Tama
Hzl tama, izim paftalarsn alan, tama ilemini kolaylatran bir komuttur. Hzl tama ile
bloklarn iinde kalan objeleri, bloklar paralamadan tanmasna olanak verir. Ayrca ta komutundaki
gibi bir refereans noktas vermeden objeyi tamasn salar.
izim mensnden bir rnein kiri alm aln.
Klavyeden M tuuna basn. Kiri almda yazlar ve donat izgileri ayn blok ierisindedir.
Bir yaznn stne gelin son tuu tklayn.
Yazy yeni konuma getirin tekrar sol tuu tkayn.
Blok hareket etmeden sadece yaz tanacaktr.
Teet
Tklanan bir noktadan, seilen yay veya embere teet izer.
Aralar/Yakalama/Teet satrn tklayn.
2-Boyut
657
Yay veya emberi sein.
Teet izilecek noktay belirleyin.
Tklanan noktadan seilen yay ya da embere teet izilecektir.
Alan ve evre
Noktalarla belirlenen kapal bir poligonun alann ve evresini m2 ve metre cinsinden hesaplar.
Aralar/Alan satrn tklayn.
Alan ve evresini lmek istediiniz alann ke noktalarn srayla tklayn.
Program tklanan noktalarn belirledii poligonun evresini ve alann hesaplayacaktr.
Uzaklk
Tklanan iki noktann birbirine olan yatay, dikey ve tklama dorultusundaki uzaklklar ile iki noktadan
geen dorunun asn hesaplar. Uzaklklar metre, a derece cinsindendir.
Aralar/Uzaklk satrn tklayn.
Srasyla 1 ve 2. noktalar tklayn.
Tklanan noktalarn uzaklk ve a bilgileri hesaplanacaktr.
A
Seilen iki obje arasndaki ay hesaplar. A birimi derecedir.
Aralar/A satrn tklayn.
Srasyla iki obje sein
Seilen iki obje arasndaki a deeri ve onu 180 dereceye balayan geni a deeri
hesaplanacaktr.
Hizala
Hizala komutu, bir eleman belirli bir objeyi referans alarak, o elemann dorultusuna gre dizer.
Hizala komutu tklandnda Hizala toolbar alr.
2-Boyut
658

Hizala toolbarnda, hizalama ileminin hangi tarafta ve dorultuda olacan belirleyen ikonlar bulunur.
Sola hizala
Saa hizala
ste hizala
Alta hizala
izilen bir yola gre hizala
Seilen obje kenarna gre hizala
En yakn noktaya hizala
Objenin merkezine hizala
Toolbardan Objeleri Hizala ikonunu tklayn.
Hizala toolbar alacaktr.
Toolbardan ileminize uygun gelen hizalama yntemini sein.
Hizalanacak objeyi veya objeleri sein.
Referans objeyi sein.
lem tamamlanacaktr.
Dat
Objeleri seilen datma yntemine gre eit olarak datr.
Datma yntemleri;
Dikey Dat
Yatay Dat
izilen Bir Yola Gre Dat
2-Boyut
659
Seilen Objenin Kenarna Gre Dat
Hepsi birden komut olarak Dat toolbarnda bulunmaktadr.

Toolbardan Objeleri Dat ikonunu tklayn.
Hizala toolbar alacaktr.
Toolbardan ileminize uygun gelen datma yntemini sein.
Datlacak objeyi veya objeleri sein.
Referans objeyi sein.
2B izimleri
2B izim pencereleri
3B objelerin paralanp 2B objelere dntrld pencerelerdir. atlar, ktphaneler, duvarlar gibi
btn 3B objeler, i d llendirme gibi akll objeler, izgilere, taramalara ve basit yazlara
dntrlrler.
2 Boyut izim Olutur komutuyla 2B pencerelerini oluturabilirsiniz. Proje izdirilmeden nce
gerekebilecek son dzeltmeler bu pencerelerde yaplabilir. 2B pencereleri proje modellerinin
oluturulduu ortamdan tamamen bamsz pencerelerdir. Bunun yannda 2B pencerelerle kat
pencereleri ve kesit pencereleri arasnda Kopyala komutu, Yaptr komutu ile bilgi aktarm yaplabilir.
2B pencereleri istediiniz anda ve istediiniz sayda kullanabilirsiniz.
Yeni 2B izim Penceresi komutuyla bo 2B penceresi oluturabilir ve bu pencerede 2 boyutlu izimler
yapabilirsiniz.
Kesit
Program kesit ve grn otomatik olarak ayrmaktadr. izilen hattn zerinden geen objeler
kesite, uzakta bulunan objeler grne girmektedir.
Kesit almak iin:
iz/Kesit satrn tklayn.
2-Boyut
660
izim alannda iki nokta tklayarak kesit hattn belirleyin.
Kesit ynn belirlemek iin tekrar izim alann tklayn. Kesit hattnn grntlenmesini
istediiniz tarafn tklamalsnz.
Ekrana alan Kesit diyalogunda gerekli ayarlar yapn ve tamam butonunu tklayn.
Aralar/Kesit Grntle satrn tklayn ve ekrana gelen kesit diyalogundan Grntle butonunu
tklayn. Kesit izilecektir.
Pencere/Proje izimleri satn tklayarak Kesit penceresinden baka pencerelere gei
yapabilirsiniz.
Kesit penceresinde, kesit kot llendirme ile kotlar tanmlayabilirsiniz. Yine iki boyut komut
olanaklar (izgi, yaz, ofset, simetri, uzat vb.) ile kesit zerinde deiiklikler yapabilirsiniz. Kesiti
saklamak iin "genel izim dosyas" kaydet komutunu kullann.
Grn
Grn, kesit ile ayn eydir. Tek fark, grn isteniyorsa kesit hatt binann dndan geirilir. Bina
kesilmez.
Grn almak iin:
iz/Kesit satrn veya toolbardan Kesit ikonunu tklayn.
izim alannda iki nokta tklayarak kesit hattn belirleyin. Kesit hatt binay kesmemelidir.
rnein; n grn iin binann nnden, arka grn iin binann arkasndan geirilmelidir.
izim alan zerinde kesit hattn tanmlayarak, binann bulunduu taraf tklayn.
Ekrana alan Kesit diyalogunda gerekli ayarlar yapn ve tamam butonunu tklayn.
Aralar/Kesit Grntle satrn tklayn ve ekrana gelen kesit al diyalogundan Grntle butonunu
tklayn. Grn izilecektir.
Pencere/Proje izimleri satn tklayarak Kesit penceresinden baka pencerelere gei
yapabilirsiniz.
Grn zerinde tm iki boyutlu izim olanaklarndan yararlanabilirsiniz. Kesit kot, serbest ve
kesiim llendirme kullanarak llendirmeleri yapabilirsiniz.
2-Boyut
661
2B izim Olutur
Kat planlarn izime gndermeden nce, izim zerinde baz son rtular yapmak gerekebilir. Bu
dzeltmeler 3-boyutlu kat penceresinde yaplamyorsa ilgili pencere iki boyuta aktarlabilir. ki boyuta
aktarmak, ilgili kat plannn iki boyutlu bir kopyasn karmaktr.
ki boyuta aktarmak iin:
ki boyuta aktarmak istediiniz izimin bulunduu kat penceresine gein.
Aralar/2B izim Olutur satrn tklayn. 2B izim Oluturma diyalogu alr. Bu diyalogda
Oluturma Seenekleri bulunmaktadr.
Yeni bir 2-boyutlu izim penceresi alacak, aktif kat planndaki izimler burada iki boyutlu olarak
oluturulacaktr.
Seilmi Objeler: Sadece seilen objelerin 2 boyuta aktarlmasn salar.
Kesit izgileri: Kat penceresinde Kesit komutu ile tanmlanm kesit izgilerinin de 2 boyuta
aktarlmasn salar. aretlenmezse kesit izgileri aktarlmaz. Aktarlma sonucunda, kesit izgileri, izgi
objesine dntrlr.
Katlar aras grnen obje izimleri: Ayarlar/Objelerin Katlardaki Grnrl diyalogunda ayarlanabilen
izgilerin 2 boyuta aktarlp aktarlmayacan belirleyen parametredir. aretlenirse, bu izgiler 2
boyuta aktarlr. aretlenmezse aktarlmaz.
Taramalar Parala: aretlenirse, kullanc tanml ve parametrik tarama objelerinin izgi objelerine
dntrlerek 2 boyuta aktarlr. aretlenmezse tarama objeleri tarama objesi olarak 2 boyuta
aktarlr. Bitmap tarama objeleri her koulda bitmap tarama objesi olarak 2 boyuta aktarlr.
Ktphaneleri Parala: aretlenirse, ktphane objeleri izgi objelerine dntrlerek 2 boyuta
aktarlr. aretlenmezse ktphane objeleri ktphane objeleri olarak 2 boyuta aktarlr.
Merdivenleri Parala: aretlenirse, merdiven objeleri izgi objelerine dntrlerek 2 boyuta
aktarlr. aretlenmezse merdiven objeleri merdiven objeleri olarak 2 boyuta aktarlr.
Proje/Yeni 2B Penceresi komutuyla bo 2B penceresi oluturabilir ve bu pencerede 2 boyutlu izimler
yapabilirsiniz.
ki boyuta aktarlan boyutlu objeler artk boyutlu obje olma zelliini yitirirler. rnein; kat
plannda tek bana bir obje olan bir duvar objesi iki boyuta aktarldnda iki duvar izgisi, iki duvar
svas izgisi ve duvar taramasndan oluur. izgiler ve tarama ayr iki boyutlu objelerdir. Bu izgilerin
ve taramann zelliklerine mdahale edilebilir.
2-Boyut
662
ki boyutlu kesit ve grn pencereleri de tekrar iki boyuta aktarlabilir. Bu pencerelerde bulunan
kesiim llendirme, kesit kot llendirme gibi l bloklar yaz, izgi vb. bileenlerine ayrlrlar.
Kesit kot lleri akll l zelliini yitirirler.
Vektr izim Olutur
Grn, perspektif ve aksonometrik perspektif pencerelerindeki grntleri direkt olarak
yazcya/iziciye gndermek mmkn deildir. Ancak buradaki grnlerin vektrel izimleri
oluturularak, bunlarn izim ktsn almak mmkndr. Grn ve perspektifleri vektr izime
dntrmek iin;
lgili grn/perspektif penceresi zerinde farenin sa tuunu tklayn.
gelecektir.
Yeni bir 2-boyutlu pencere alacak ve ilgili grn/perspektif penceresindeki grn burada
vektrel olarak oluturulacaktr. Bu izime iki boyutlu olarak mdahale edebilir, izim ktsn
alabilirsiniz.
Vaziyet plan
Vaziyet plan oluturmak iin nce uygun kat plann iki boyuta aktarn. Daha sonra istediiniz kesit
pencerelerinden kesitleri kopyalayn ve bu plann uygun yerlerine yaptrn. Kopyala/Yaptr ilemleri
Kopyala ve yaptr bal altnda adm adm anlatlmtr.
Yaptracanz kesit pencerelerindeki kot llerini, kopyalama yapmadan nce Obje Parala
komutunu kullanarak ya da iki boyuta aktarmak sureti ile paralayn. Bu ilemi yapmazsanz akll kot
lleri vaziyet plan zerinde yaptrldklar yere gre kendilerini gncellerler. Kot lleri hatal
olur.
Pafta Dizayn
eitli izim pencerelerindeki 2b veya 3boyut izimleri bloklayp, tek bir paftada toplayabilmek iin,
programda pafta dizayn komutlar gelitirilmitir. Pafta dizayn iin, nce bir pafta oluturulur.
Herhangi bir izim penceresinden bloklanan obje ya da obje gruplar bu paftaya yerletirilir. Paftaya
yerletirilmi bu izimlerin kayna projenin herhangi bir aamasnda deimi olsalar dahi, blok
gncelleme komutuyla paftadaki bloklarda otomatik gncellenir.
Pafta dizayn ile her trl 2 boyut, 3 boyut izimler birletirilebilir, resim (bmp, jpg vs) eklenebilir.
Vaziyet planlar, kesitler, grnler, detaylar pafta dizayn ile bir paftada birletirilebilir.
2-Boyut
663
Pafta dizayn ileminde kullanlabilecek komutlar aada anlatlmtr.
Yeni Pafta Olutur
Pafta dizayn iin, bo yeni bir pafta oluturur. Pafta oluturulurken pafta boyutlar, kenar izgileri,
kenar boluklar vs pafta ile ilgili ayarlar yaplr.
Pafta oluturmak iin;
Aralar mensnden Pafta Dizayn/Yeni Pafta Olutur satrn tklayn.
Pafta Ayarlar diyalogu alacaktr.
Bu diyalogda gerekli ayarlar yapn.
Yeni bir pafta oluacaktr.
Pafta Ayarlar
Kat boyutu
Kat seimi listesinden A, B, C, US format ve tip listesinden formatlara ait kat tipi seilir. Kat tipi
seildiinde Genilik ve Ykseklik satrlarnda seilen kadn boyutlar grnr. Herhangi bir boyutta
kat tanmlamak iin, Kat Seimi listesinden Serbest seilir ve Genilik, Ykseklik satrlarna kadn
genilik ve ykseklik deerleri girilir. Dikey ve Yatay seenekleriyle kadn pozisyonu belirlenebilir.
Kat Konturu
Kad gster: aretlenirse, kat izim alan zerinde beyaz zemin eklinde gsterilir. aretlenmezse
gsterilmez.
Kat kontur izgisi rengi: Kadn evresine izilen kat konturunun (kad snrlayan izginin) rengi
ayarlanr.
Kat kontur izgisi izgi tipi: Kadn evresine izilen kat konturunun (kad snrlayan izginin) izgi
tipi listeden seilir.
Snr izgisi:
st, Alt, Sol, Sa marj: Paftann iine izilecek drtgen izginin paftann kenarndan ne kadar boluk
braklaca bu satrlara girilen deerlerle belirlenir.
Gster: aretlenirse, pafta iinde izilen snr izgisi gsterilir. aretlenmezse gsterilmez.
2-Boyut
664
Yazdr: aretlenirse, pafta iinde izilen snr izgisi yazcya/iziciye gnderilir. . aretlenmezse ktda
izilmez.
Snr izgisi rengi: Pafta iinde izilen snr izgisinin rengi ayarlanr.
Snr izgisi izgi tipi : Pafta iinde izilen snr izgisinin izgi tipi ayarlanr.
Pafta ad : Paftann ad girilir.
Pafta Blou Oluturma
Paftaya yerletirmek amacyla, herhangi bir izim penceresindeki izimi hafzaya ya da diske kayt
edilmesini salar. Pafta blou oluturulduktan sonra, bloun yerletirilecei paftada Pafta Blou Ekle
komutuyla blok yerletirilir. Pafta blou drt ayr komutla oluturulur.
Yeni Pafta Blou Tm izimler
allan izim penceresindeki izimlerin tamamn tek tklamayla blok haline getirir ve hafzaya ya da
diske kayt eder.
Aralar/Pafta Blou/Yeni Pafta Blou - Tm izimler satrn tklayn.
izim alannda herhangi bir nokta tklayn. Tkladnz nokta bloun yerletirme noktas olacaktr.
Pafta Blok Ayarlar diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, bir blok ad verin. lek belirleyin.
Arive kaydet satrn iaretli brakrsanz, blok diske kayt edilecektir.
Yeni Pafta Blou Drtgen
allan izim penceresinde, izilen bir drtgen erevenin iinde kalan objeleri keserek hafzaya ya
da diske kayt eder.
Aralar/Pafta Blou/Yeni Pafta Blou - Drtgen satrn tklayn.
izim alannda bloklamak istediiniz alann kesini tklayn.
Fareyi hareket ettirin. Drtgen izginin ikinci noktasn tklayn.
izim alannda herhangi bir noktay tklayn. Tkladnz nokta bloun yerletirme noktas
olacaktr.
2-Boyut
665
Bloun evresini bir izgi ile belirtmek istiyorsanz, Kontur iz satrn iaretleyin. Kontur rengi ve
Kontur izgi tipi satrlarnda, bu izginin rengi ve izgi tipi ayarlanabilir.
Yeni Pafta Blou Poligon
allan izim penceresinde, izilen bir poligonun(4 den fazla kenin belirledii alann) iinde kalan
objeleri keserek hafzaya ya da diske kayt eder.
Aralar/Pafta Blou/Yeni Pafta Blou - Poligon satrn tklayn.
izim alannda bloklamak istediiniz alann kesinden birini tklayn.
Fareyi hareket ettirin. Srasyla dier noktalar tklayn. lk noktay tkladnzda, poligon
tamamlanm olacaktr.
olacaktr.
Yeni Pafta Blou ember
allan izim penceresinde, izilen bir emberin iinde kalan objeleri keserek hafzaya ya da diske
kayt eder.
Aralar/Pafta Blou/Yeni Pafta Blou - ember satrn tklayn.
izim alann tklayn. Tkladnz nokta emberin merkezidir.
Fareyi hareket ettirin. emberin apn belirleyin ve tekrar tklayn.
2-Boyut
666
olacaktr.
Pafta Blou Ayarlar
Pafta blou ayarlar diyalogunda, bloun lei, ad, arivlenip arivlenmeyecei gibi zellikleri
ayarlanr. Aralar/Pafta Blou/Yeni Pafta Blou Tm izimler, ember, Drtgen, Poligon komutlarndan
biri kullanlarak blok oluturulur. Blok oluturma ilemi aamasnn sonucunda Pafta Blou Ayarlar
alr.
Aralar/Pafta Blou/Yeni Pafta Blou Tm izimler, ember, Drtgen, Poligon satrlarndan birini
tklayn.
lemi bitirin.
Pafta Blou Ayarlar diyalogu alacaktr.
Pafta blou oluturma ve yerletirme ileminden sonra da pafta blou ayarlar deitirilebilir.
Yerletirilmi pafta bloundan birini sein.
Blok Ad: Bloklanan pafta blounun addr.
lek : Bloklanan pafta blounun leidir.
Kontur iz: aretlenirse, bloklanan pafta blounun evresinde bir izgi izilmesini salar.
Kontur rengi: Pafta blounun evresine izilen izginin rengi ayarlanr.
Kontur izgi tipi: Pafta blounun evresine izilen izginin izgi tipi ayarlanr.
2-Boyut
667
Pafta Blou Ekle
Yeni Pafta Blou Olutur komutlaryla oluturulmu pafta bloklarn, izim alanna yerletirir.
Aralar/Pafta Dizayn/Pafta Blou Ekle satrn tklayn.
Pafta Bloklar diyalogu alacaktr.
Bu diyalogda semek istediiniz blou ift tklayn.
Diyalog kapanacak, pafta blounun grnts imlete grnecektir.
izim alannda herhangi bir nokta tklayn ve blou yerletirin.
Pafta Blou Gncelle
Paftaya yerletirilmi pafta bloklarnn kaynak izimi projenin herhangi bir aamasnda deitiinde,
Pafta Blou Gncelle komutuyla yerletirilmi pafta bloklar otomatik gncellenir. Bir izimi pafta blou
olarak blokladnz ve izim alanna yerletirdiniz. izimi deitirdiniz. Deiikliklerin yerletirdiiniz
bu blokta etkili olmas iin Pafta Blou Gncelle komutunu kullannz.
2 boyutlu veya 3 boyutlu bir izim oluturunuz. (rnein duvar izebilirsiniz).
Aralar/Pafta Dizayn/Yeni Pafta Olutur komutuyla pafta tanmlayn.
rnek izimin olduu penceredeyken, Aralar/Pafta Dizayn/Yeni Pafta Blou Tm izimler
satrn tklayn ve izimi yukarda anlatld ekilde bloklayn.
Bir nceki aamada oluturduunuz paftadayken, Aralar/Pafta Dizayn/Pafta Blou Ekle satrn
tklayn ve blokladnz bu blou sein, izim alanna yerletirin.
rnek izimin olduu pencereye gein ve izdiiniz duvarlarda deiiklikler yapn. rnein duvar
geniliini deitirin, tayn vb.
Pafta penceresine gein.
Aralar/Pafta Dizayn/Pafta Blou Gncelle satrn tklayn.
Yerletirdiiniz blou tklayn ve farenin sa tuuna basn.
Pafta blou yaptnz deiikliklere gre otomatik yenilenecektir.

2-Boyut
668

669
Blm 14 Metrajlar ve Hesap ktlar
Raporlar
Ynetmelik Ve Geometrik Uygunluk Kontrol
Proje genel ayarlarnda, rapor almadan nce projede ynetmelik ve geometrik uygunluk kontrol yap
seeneini aktif hale getirin. Rapor alnrken, varsa, program problemli durumlar listeleyecektir. Proje
geneldeki seenek iaretli deilse, liste grnmeyecek. Bununla beraber, seenek iaretli olsun
olmasn, projede problem olduunda bu problemler raporun ilk sayfasnda baslacak ve raporun her
sayfa balnda projede hatalarn tespit edildii baslacaktr.
Listedeki problemlerin zlmesi gereklidir. Liste aada aklanmtr.
Katlarn herhangi birinde 0.70ten kk alfai var, sistem rijitliini arttrn:
Herhangi katta gl kolonlara gelen kesme kuvvetinin tm kolonlara gelen kesme kuvvetine oran
%70'den kk olmas durumu. Kolonlarn boyutlar bytlecek. Deprem ynetmeliinde ilgili
madde 7.3.6
Projede kesiti yetersiz veya kurallara uymayan objeler var:
Betonarme mensnden kolon, kiri donatlarnda olumsuz elemanlar incelenecek, olumsuz koullar
kesit bytlerek ortadan kaldrlacak. (Kolon ve kirilerde filtreden sadece olumsuzlar listelenebilir).
Perde donatlarnda eksik As olup olmad kontrol edilecek. Temellerde zemin emniyeti olumsuz
kan tekil veya srekli temellerin varl kontrol edilecek.
Projede ni<0.60 olan zayf kat var, sistem rijitliini arttrn:
Herhangi bir kattaki etkili kesme alannn bir st kattaki etkili kesme alannn %60'ndan kk olma
durumudur. Kat parametrelerindeki dzensizlik balnda listelenen dzensizliklerden hangi katta B1
tr dzensizlik olduu tespit edilerek, sistemin rijitlii attrlacak. Deprem ynetmeliinde ilgili madde
6.3.2.4
Panel ihtiva etmeyen katlar var ve beton kalitesi olarak C16 kullanlm:
Sneklik dzeyi yksek seilmi sistemlerde perde ihtiva etmeyen katlar varsa kullanlmas zorunlu en
dk beton snf C20'dir. Proje genel ayarlarnda Beton Snf balndan deitirilebilir. Deprem
ynetmeliindeki ilgili madde 7.2.5.1
Dinamik hesaba katlan mod says yetersiz:
Proje Genel Ayarlarnda Dinamik balnda tanmlanabilen mod says, deprem ynetmeliinde madde
6.8.3.1'de belirtilen titreim modu saysndan az olamaz. Mod saysnn arttrn.
Rapor ve Metraj
670
Greli telemesi ok yksek kat veya katlar var, sistem rijitliini arttrn:
Greli kat telemesi deprem ynetmeliinde, madde 6.10.1'de belirtilen deerlerin altnda kalmak
zorundadr. Bu sebeple sistem rijitlii attrlmaldr.
kinci mertebe gsterge deeri ok byk, sistem rijitliini arttrn:
Deprem ynetmeliinde madde 6.10.2.1'de ikinci mertebe etkileri snrlandrlmtr.
Projede Edeer Deprem Yk Yntemi uygulanamaz. Ltfen dinamik analiz yapn:
Sistemde deprem ynetmelii tablo 6.6'da belirtilen koullar var. Proje genel ayarlarndan deprem
analizi yntemi olarak mod birletirme yntemi seilerek analiz tekrarlanacak.
Sistemde paneller var ve R katsays 7den byk:
Sistemde bodrum evre perdesi (deprem ynetmelii madde 6.7.2.4'de tanmlanan) dnda paneller
varsa, proje genel ayarlarndaki Sneklik dzeyi katsays 7 olacak.
R katsays 7, ve perde eilme momentlerinin toplam devrilme momentine oran 0.75ten byk:
R katsays madde 6.5.2.2 ye gre tekrar hesaplanacak. alfam katsays Deprem Ynetmelii Genel
Raporu , R katsaysnn seim nedeni bal altnda baslmaktadr. Hesaplanan Sneklik katsays proje
genel ayarlarnda girilecek ve tekrar analiz yaplacak.
Projede mevcut donats gerekenden az olan demeler var:
Projede eksik As'li demeler var. Betonarme mensnden deme donatlar satrn tklayn. Eksik
As'li demeleri gzden geirin. Donat ilave edin.
Projede mevcut donats gerekenden az olan kiriler var:
Projede eksik As'li kiriler var. Betonarme mensnden kiri donatlar satrn tklayn. Tm katlar
listeleyin ve filtreden eksik As'leri listeleyin. Donat ilave edin.
Projede mevcut donats gerekenden az olan kolonlar var:
Projede eksik As'li kolonlar var. Betonarme mensnden kolon donatlar satrn tklayn. Tm katlar
listeleyin ve fazlaAs stununda negatif deer olup olmadn kontrol edin. Donat ilave edin.
Projede mevcut donats gerekenden az olan srekli temeller var:
Projede eksik As'li srekli temeller var. Betonarme mensnden srekli temel donatlar satrn
tklayn. Donat alanlar blmde her bir temel iin fazlaAs blmnde negatif deer olup olmadn
kontrol edin. Donat ilave edin.
Rapor ve Metraj
671
Projede mevcut donats gerekenden az olan tekil temeller var:
Projede eksik As'li tekil temeller var. Betonarme mensnden tekil temel donatlar satrn tklayn.
Donat alanlar blmde her bir temel iin fazlaAs blmnde negatif deer olup olmadn kontrol
edin. Donat ilave edin
Proje parametreleri deiti ve yk analizi yaplmad:
Yk analizi yaptrn.
Proje parametreleri deiti ve deprem kuvvetleri analizi yaplmad:
Deprem kuvvetleri analizi yaptrn.
Proje parametreleri deiti ve 3 boyutlu ereve analizi yaplmad:
3 boyutlu ereve analizi yaptrn.
Karma sistem seilmi ve perde eilme momentlerinin toplam devrilme momenti oran, 0.40tan
kk
Deprem ynetmelii 6.5.3.2 -a maddesinde sz edilen koul yerine getirilmiyor. (alfam<=0.40
olmal) Sistemdeki perde saysn veya perde uzunluklarn arttrn. (Deprem ynetmelii genel raporu
bastrarak, alfam deerinin hangi ynde kk kaldn grebilirsiniz. Kk kalan ynde perde ile ilgili
deiiklikleri yapabilirsiniz).
Karma sistem seilmi ve perde eilme momentlerinin toplam devrilme momenti oran, 2/3ten
kk
Deprem ynetmelii Madde 6.5.4.2 c koulu salanmyor.
Hesap ktlar
Rapor hazrlamak
Raporlar, bir projenin hesap ktlarnn belirli bir dzende A4 kadna formatnda hazrlanmas
ilemidir. Proje sresince, analizi yaplm bir yapnn herhangi bir raporu Rapor mens altndan alnr.
Rapor mens altnda, programda dokm yaplabilecek tm balklar bulunmaktadr. Bu raporlar tek
tek alnabilecei gibi Semeli Rapor komutuyla tek seferde de hazrlanabilir.
Rapor mens altndan ilgili bal tklayarak bir rapor alabilirisiniz. Rapor aldnzda ideCAD Statik,
ideCAD rapor programn otomatik altracak ve bu program sayesinde raporlar belirli sayfa
dzeniyle grntleyecektir.
Rapor ve Metraj
672
Semeli Raporlar
Semeli raporlar, hesap ktlar tek seferde alnmasn salar ve bununla birlikte hangi rapor
balklarnn hesap kts olarak dzenleneceini ayarlar.
Semeli raporlar diyalogunda programda alnabilecek tm raporlarn listesi grnr. Listede hesap
kts alnmak istenen balklara iaret konur, alnmak istemeyen balklar iaretlenmez. Ayrca Semeli
Raporlar diyalogunda projeye ve zemine ait bilgiler de dzenlenebilir ve firma logosunun da rapora
dahil edilmesi salanabilir.
Semeli rapora almak iin;
Rapor/Semeli Raporlar satrn tklayn. Alan diyalogda, rapor ile ilgili deiik seenekler
grlecektir.
Gerekli dzenlemeler aldktan sonra, Grntle butonu tkladnzda ideCAD Rapor program
alacaktr. Rapor, ideCAD Rapor program altnda sayfa sayfa grntlenecektir
Eleman baznda rapor almak
Rapor mens altnda listelenen Semeli Rapor ve Metraj satr dndaki btn satrlar, sadece ilgili
balklara gre rapor verir. rnein sadece kiri hesaplar alnacaksa, Rapor mensndeki Kiri
hesaplar satr tklanmaldr.
Semeli raporlar diyalogunda aktif kat, tm proje veya sadece seili elemanlar hazrlatacak seenekler
bulunmaktadr.
Herhangi bir eleman seip Rapor mensnden ilgili elemann raporu alndnda sadece seilen
elemann hesap ktlar rapor olarak dzenlenecektir.
Glendirme raporlar
Glendirme raporlar ile glendirme uygulamas iin kullanlabilecek raporlar listeler. Komut
altrldnda raporlarn listesi grnr. Listede hesap kts alnmak istenen balklara iaret konur.
Ayrca Glendirme Raporlar diyalogunda proje ve zemine ait bilgiler de dzenlenebilir ve firma
logosu da rapora dahil edilebilir.
Rapor ve Metraj
673

Glendirme raporu almak iin;
Rapor/Glendirme Raporlar satrn tklayn. Alan diyalogda, rapor ile ilgili deiik seenekler
grlecektir.
Gerekli dzenlemeler aldktan sonra, Grntle butonu tkladnzda ideCAD Rapor program
alacaktr. Rapor, ideCAD Rapor program altnda sayfa sayfa grntlenecektir.
Raporu yazdrmak
Rapor, ideCAD Rapor program altnda sayfa sayfa grntlenecektir. Printer hazr ise, Yazdrma
mensnden Yazdr satrn tklayn. Tek, ift veya tm sayfalar seeneinden birini iaretleyin ve
Tamam butonunu tklayn. Printer Ayarlar diyalogunda Tamam butonunu tklayn. Proje ktlar
yazdrlacaktr.
ideCAD Rapor programn kullanmak
ideCAD Rapor program ideYAPI tarafndan gelitirilmi bir rapor oluturma ve yazdrma programdr.
ideCAD Rapor dosyalar *.rpt uzantldr. Oluturulan raporlar RPT uzants ile kaydedilir ve daha
sonra yine ideCAD Rapor programnda alabilir.
Program ierisinde herhangi bir rapor veya metraj alnmas ile otomatik alan ideCAD Rapor
program, ayrca program klasr altndan da direk alabilir. Ancak rapor hazrlama ilemi ancak
program ierisinden altrldnda yaplmaktadr.
Rapor ve Metraj
674
ideCAD rapor programnn temel ilevi raporlar ekranda grntlemek ve onlar yazcya
gndermektir. Bununla birlikte kullanma ynelik baz kolaylklar da ideCAD Rapor programna
eklenmitir.
Raporlarda birim ayarlar
Hesap ktlarnn birimleri rapor program ierisnde ayarlanr.

Bir rapor aln.
Program ideCAD Rapor programn aacaktr.
Rapor program ierisinde toolbardan Birim Ayarlar ikonunu tklayn.
Birim seenekleri diyalogu ekrana gelecektir.
Listedeki byklklere gre birimleri ayarlayn.
Raporlara firma logosu eklemek
Program ktlarnda, firma logosunu da bastrabilme olana vardr. Firma logosu, rapor sayfalarnn
sa st kesinde gsterilecektir.
Firma logosu, rapor hazrlanmadan nce semeli raporlar diyalogunda rapor seilebilecei gibi, rapor
aldktan sonra rapor program iinde de seilebilir.
Semeli Raporlar diyalogunda:
Rapor ve Metraj
675
Rapor/Semeli Raporlar satrn tklayn.
Statik Rapor Ayarlar diyalogu grlecektir.
Diyalogda Firma Logosu Seiniz yazn tklayn.
Resim Ykle diyalogu alacaktr. Bu diyalogda daha nce firma logosunu kayt ettiiniz klasre
gei yapn ve herhangi bir resim formatnda kayt ettiiniz firma logosunu sein.
A butonunu tklayn. Statik Rapor Ayarlar diyaloguna geri dneceksiniz.
Semeli raporlar diyalogunda setiiniz logonun n grnt gsterilecektir.
Rapor program ierisinde:
Bir rapor aln.
Rapor programnda Deitir mens altnda bulunan Firma Logosu Ekle satrn tklayn.
Resim Ykle diyalogu alacaktr. Bu diyalogda daha nce firma logosunu kayt ettiiniz klasre
gei yapn ve herhangi bir resim formatnda kayt ettiiniz firma logosunu sein.
A butonunu tklayn. Statik Rapor Ayarlar diyaloguna geri dneceksiniz.
Statik Rapor Ayarlar diyalogunda setiiniz logonun n grnt gsterilecektir.
Bu aamadan sonra her raporda firma logonuz da grlecektir.
Raporlarda firma logosu silmek
Rapor sayfalarn bana eklenen firma logosunu silmek iin:
Rapor program ierisinde:
Bir rapor aln.
Rapor programnda Deitir mens altnda bulunan Firma Logosu Sil satrn tklayn.
Raporlara resim eklemek
Rapor program ierisinde rapor sayfasnn herhangi bir satrna resim eklemek mmkndr.
Rapor ve Metraj
676
Bir rapor aln.
Rapor programnda Ekle mens altnda bulunan Resim satrn tklayn.
Resim Ekle diyalogu alacaktr. Eklemek istediiniz resmi resmin bulunduu klasrden sein.
A butonunu tklayn.
Fare imlecini uygun satra gtrn sol tua basn.
Resim erevesi ekranda grntlenecektir. ereve tamamlandktan sonra tekrar sol tuu
tklayn.
Resim rapor alanna yaptrlacaktr.
Rapor sayfalarnn grnm
ideCAD Rapor program ierisinde sayfalar incelemek iin baz olanaklar gelitirilmitir:
Sayfa grnm:
Sayfalar bir ekran tek tek ya da bir ekranda ift ift grntleme seeneidir. Rapor program
ierisinde toolbardan Tek sayfa veye ift sayfa ikonlarn tklayarak ilemi gerekletirebilirsiniz.
Zoom lemleri:
Zoom ilemleri sayfay yaknlatrr veya uzaklatrr. Toolbardan Zoom In, Zoom Out veya Zoom Asl
Ebat ikonlarn tklayarak komutlar altrabilirsiniz. Ayrca klavyeden + ve - tular zum ilemini
gerekletirir.
Genilie uydur:
Sayfann grntsn ekrann geniliine uyacak ekilde yaknlatrr veya uzaklatrr. Rapor program
ierisinde, toolbardan ikonu tklayarak komutu altrabilirsiniz.
Ykseklie uydur:
Sayfann grntsn ekrann yksekliine uyacak ekilde yaknlatrr veya uzaklatrr. Rapor
program ierisinde, toolbardan ikonu tklayarak komutu altrabilirsiniz.
Rapor ve Metraj
677
Yaz tipleri ve yaz byklkleri:
Raporlarn yaz tipleri ve ekilleri her balk ve bilgi iin ayrca ayarlanabilir. Rapor program ierisinde,
toolbardan Yaz Tipi ikonlarn tklayarak komutlar altrabilirsiniz.
Sayfa marjlar :
Raporda sayfa kenar boluklarnn byklklerini ayarlanabilir. Bunun Sayfa Kenarlar komutu kullanlr.
Rapor program ierisinde, toolbardan Sayfa Kenarlar ikonunu tklayarak komutlar altrabilirsiniz.
Sayfa numaras ayarlar:
Bir rapor hazrlandnda program, raporun sayfa numaralarn otomatik dzenler. Bununla birlikte
projeci, paporlarn sayfa numaralarn herhangi bir anda dzenleyebilir. Toolbardan Sayfa Numaralar
ikonunu tklayarak komutu altrabilirsiniz.
Sekmeler
Rapor program ierisinde Sekmeler ikonu tklandnda her sayfada sayfay blen izgiler grntlenir.
Bu izgiler tablolarn stun geniliklerini dzenler. Herhangi bir sekmeyi farenin sol tuu ile
ekitirdiinizde, sekme izgisinin denk geldii stunun da genilii deiir.
Raporda proje hata uyarlarn takip etmek
Rapor alndnda program, eer varsa, ynetmeliklere uygun olmayan durumlar listeler ve ayrca
rapor ierisinde ilgili elemanlarn yanna krmz renkte arp iaretleri yerletirir. Uygun olan
elemanlarn yanna ise yeil renkli Tamam iareti yerletirir.
Proje hatalar ilemi rapor ierisinde ynetmelik asndan uygunsuz elemanlara ulamak iin
gelitirilmitir. Bir rapor alndnda zaman rapor yzlerce sayfa tutabilir. Uygun olmayan elemanlar
kolayca grebilmek iin bu olanak kullanlabilir.
Rapor alndktan sonra hatalar srasyla ekrana getiren bu olanaklara, Proje Hatalar mensnden
ulald gibi, ayrca toolbardan da ulalabilir. Klavyeden de ksa yol tular ile kullanlabilir
Bir sonraki : mleci bir sonraki hataya gtrr. Ayrca F6 tuu.
Bir nceki : mleci bir nceki hataya gtrr. Ayrca F5 tuu
lk hata : mleci ilk hatann bulunduu konuma gtrr. Ayrca F7 tuu.
Son hata: mleci son hatann bulunduu konuma gtrr. Ayrca F8 tuu.
Rapor ve Metraj
678
Raporlarda indeks sayfalar
Rapor alndnda sayfa dzeni ierisinde ktlar grnr. Rapor sayfalar kendi bal ierisinde
gruplandrlmtr. Her baln sayfas bellidir. Raporda indeks zellii balklar sayfa numaralar
eklinde grebilmeyi salar. ndeks sayfasnda her balk liste olarak gsterilir ve karsnda sayfa
numaras yazlr.
ndeks sayfasnda baln karsndaki sayfa numarasna tklanabilir. Tklama ilemi sonrasnda imle,
ilgili sayfaya otomatik gider.
Raporda indeks sayfasna ulamak iin
Rapor aln.
Rapor programnda toolbardan ndeks gster ikonunu tklayn.
Tekrar rapor iin toolbardan Rapor gster ikonunu tklayn.
Raporlar Pdf olarak kayt etmek
Raporlar Pdf uzantl dosya olara kayt etmek iin rapor program ierisinde farkl kaydet komutu
kullanlr.
Rapor aln.
Rapor program ierisinde Dosya/Farkl Kaydet satrn tklayn.
Alan diyalogdaki dosya tipi satr zerine farenin sol tuu ile tklayn ve alan listeden Pdf
Dokman (*.pdf) satrn sein.
Bir isim verin.
Raporlar Txt olarak kayt etmek
Oluturulan metraj raporlar, *.rpt formatnn yan sra *,txt formatnda da kaydedilebilirler. TXT
formatnda kaydedilen metraj rapor dosyalar TXT format okuyan programlar tarafndan alabilirler.
TXT formatnda kayt yaplrken her rapor sayfasn ayr kaydetmek gerekir. nk TXT kaydet
sadece aktif sayfay kaydeder.
TXT kaydetmek iin;
Dosya/Farkl Kaydet satrn tklayn.
Alan diyalogdaki dosya tipi satr zerine farenin sol tuu ile tklayn ve alan listeden Text
Rapor ve Metraj
679
Dosyalar (*.txt) satrn sein.
Dosya ad satrna bir isim girin ve Kaydet butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, aktif metraj
raporu sayfas *.txt uzantl olarak kaydedilecektir. Bu dosyay daha sonra TXT okuyabilen
herhangi bir programda aabilirsiniz (MS Excel, MS Word vb.).
Detaylandrlm Yap Metraj
Birimler
nce metraj oluturan malzemelerin byklklerini belirleyen birimler tanmlanr. Bunun iin;
Aralar/Yap Bileenleri Tasarla satrn tklayn.
Alan Kategori Ayarlar diyalogunda, sa tarafta bulunan Birim Olutur butonunu tklayn.
Sol tarafta Yeni Birim adyla bir satr oluacaktr. Sa tarafta ise yeni birime ait deitirilebilir
baka satrlar da oluacaktr. Bu birimin zellikleri bu satrlarda belirlenecektir.
Birim tanmnda ait satrlar;
Ad : Birimin ad yazlr. rnein birim metre ise, metre, metrekare ise m2 vb adlar verebilirsiniz.
Tip: Birim olarak tanmladmz bileenin hangi birimi temsil ettiini belirler. Listeden, boy, alan,
hacim, ktle, zaman, enerji, say seeneklerinden biri seilir. rnein alan seilirse, tanmladmz
birim, alan birimi olacaktr.
Dntrme oran: Tanmladmz birimin, satrn yannda yazan birimi baz alnarak hangi birime
dntrlecei bilgisi girilir. Tip satrnda listelenen her bykln default deerleri vardr. rnein,
tip satrnda boy bykl seildiinde, boy deeri default 1 metredir. Birim rnein santimetre
olarak kullanlacaksa, dntrme oranna 100 yazlarak birim santimetre haline getirilmi olunur.
Benzer ekilde, rnein tip satrnda alan bykl seildiinde, alan byklnn deeri default
metrekaredir. Birim, rnein kilometrekare olarak kullanlacaksa, dntrme satrna 0.0001 yazlr.
Tip listesinde bulunan byklklerin default birimleri unlardr:
Boy -> Metre
Alan -> Metrekare
Hacim -> Metrekp
Ktle -> Kilogram
Zaman -> Dakika
Rapor ve Metraj
680
Enerji -> Jul
Para birimi -> Tanmlanan birim para birimi ise para birimi seilir.
Say
Genel
Malzemelerin Tanm
Detaylandrlm metraj iin metrajda kullanlacak malzemelerin tanm yaplr. Malzemelerin ad, birimi
ve hangi bykl(hacim, uzunluk, alan vs) temsil ettii belirlenir.
Alan Kategori Ayarlar diyalogda, sa tarafta bulunan Malzeme Olutur butonunu tklayn.
Sol tarafta Yeni Malzeme adyla bir satr oluacaktr. Sa tarafta ise yeni malzemeye ait
deitirilebilir baka satrlar da oluacaktr.
Ad: Malzemenin ad girilir. (Boya, sva, beton vb)
Ksa tanm: Malzemenin tanm girilebilir.
Aklamas: Malzeme ile ilgili detayl bilgiler bu satra girilebilir.
Oranla: Malzemenin hangi lye oranlanaca seilir.
Oranla listesinde bulunan terimlerin aklamalar unlardr:
Sabit -> Malzeme birimsiz bir lde kullanlacak.
Uzunlua orantl -> Malzeme, uzunluk lsne orantlanarak kullanlacak (rnein tel, donat,
kpete vs).
Alana orantl -> Malzeme, alan lsne orantlanarak kullanlacak (rnein fayans, parke, i sva vs).
Hacme orantl -> Malzeme, hacim lsne orantlanarak kullanlacak (rnein beton, su vs).
Sayya orantl -> Malzeme adet olarak kullanlacak.
Miktar oran 1: Malzemenin diyalogda bir alt satrda tanmlanan birim 1 birimi itibariyle ne kadar
miktarda olduu bilgisi girilir.
Rapor ve Metraj
681
Birim 1: Malzemenin diyalogda bir st satrda tanmlanan miktar oran 1 miktarn birimini belirler.
Listeden daha nce Birimler butonu ile tanmlanan birimlerden biri seilir.
Miktar oran 2: Malzemenin diyalogda bir altta tanmlanan birim 2 birimi itibariyle ne kadar miktarda,
Miktar oran 1 ierisinde bulunduu bilgisi girilir.
Birim 2: Malzemenin diyalogda bir st satrda tanmlanan miktar oran 2 miktarn birimini belirler.
Listeden daha nce Birimler butonu ile tanmlanan birimlerden biri seilir.
Birim maliyeti: Malzemenin birim maliyetinin deeri girilir.
Para birimi : Malzeme maliyet hesabnn hangi para birimiyle yaplaca belirlenir. Listeden daha nce
Birimler butonu ile tanmlanan para birimlerinden biri seilir.
Tanmlanan yap bileenlerin kayt edilmesi
Yap Bileenleri Tasarla ile tanmlanan bileenler yine ayn diyalogda, farkl zamanlarda kullanlmak
zere diske kayt edilir.
Alan Kategori Ayarlar diyalogda, sa tarafta bulunan Kaydet butonunu tklayn.
Bu diyalogda tanmlanan tm bileenler kayt edilecektir.
Kayt edilmi yap bileenlerin yklenmesi
Daha nceden kayt edilmi yap bileenlerini yklemek iin,
Alan Kategori Ayarlar diyalogda, sa tarafta bulunan Ykle butonunu tklayn.
Yap Bileenleri Ykle diyalogu alacaktr. Bu diyalogda, yklemek istediiniz klasr tklayn.
Tamam butonunu tkladnzda bileenler yklenecektir.
Kayt edilmi yap bileeni silmek istediinizde Yap Bileenleri Ykle diyalogunda Sil butonunu
tklayn.
Rapor ve Metraj
682
Yap malzemelerin objelere atanmas
Yap Bileenleri Tasarla komutuyla tanmlanm malzemeleri objelere atama ilemi her objelerin
kendisine ait ayar diyalogunda , Yap Bileenleri sekmesinde, Yap Bileenleri Ekle butonu ile
yaplr.
Ayarlar mensnden malzeme atamas yapmak istediiniz objenin ayarna ilikin satr tklayn.
Obje ayarlar diyalogu alacaktr.
Yap Bileenleri sekmesini tklayn.
Yap Bileenleri Ekle butonunu tklayn. Bileen Seimi diyalogu alacaktr.
malzemeyi tklayn.
Programda malzeme atamas yaplabilen objeler unlardr:
Duvar, mahal, kap/pencere, kolon, kiri, panel, deme, duvar st deme, radye deme, srekli
temel, tekil temel, ba kirii, at, at yzeyi, merdiven, ktphane.
Kullanm blmnde ;
iaretlenir.
Rapor ve Metraj
683
Oranla listesinde obje ve malzeme lsne gre beliren satrlar unlardr.
Ktphane
X boyu Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile ktphanenin X boy deeri
bulunacak demektir.
Y boyu Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile ktphanenin Y boy deeri
bulunacak demektir.
Uzunluk
Z boyu Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile ktphanenin Z boy deeri
bulunacak demektir.
Rapor ve Metraj
684
Say

at
ls ile atnn evresi arplarak,
demektir.
Uzunluk
ls ile atnn kalnl arplarak,
demektir.
Alan
Alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls, atnn alan ile arplarak,
malzemenin alan bulunacak demektir.
Rapor ve Metraj
685
Kenar says Malzeme tanmlanrken bulunan say
ls ile atnn kenar says arplarak
bulunan say deeri, malzemenin says
olarak kullanlacak demektir.

at Yzeyi
ls ile atnn evresi arplarak,
demektir.
Uzunluk
ls ile atnn kalnl arplarak,
demektir.
Alan
ls, atnn alan ile arplarak,
malzemenin alan bulunacak demektir.
Rapor ve Metraj
686
Say
Kenar says Malzeme tanmlanrken bulunan say
ls ile atnn kenar says arplarak
malzemenin says bulunacak demektir.

Kolon
ls ile kolon evresi arplarak,
demektir.
Uzunluk
ls ile kolonun ykseklii arplarak,
demektir.
ls, kolonun yan alanlarnn toplam
ile arplarak kullanlacak demektir.
Alan
En kesit alan Malzeme tanmlanrken bulunan alan
ls, kolonun en kesiti ile arplarak
Rapor ve Metraj
687
Hacim
ls ile kolon hacmi arplarak
Say

Kap/pencere
Sabit Bamsz Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
En Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile kap/pencere eni arplarak,
demektir.
Uzunluk
ls ile kap/pencerenin kalnl
bulunacak demektir.
Rapor ve Metraj
688
demektir.
ls, kap/pencerenin alan ile
ls, malzemenin hacim miktar olarak
aynen kullanlacak demektir.
Al says Malzeme tanmlanrken bulunan say
ls al says(kap/pencerenin
yapsna gre program otomatik bulur)
ile arplarak al says miktar
bulunacak demektir.

Duvar
ls ile duvar bak ynne gre n
demektir.
Uzunluk
ls ile duvar bak ynne gre arka
Rapor ve Metraj
689
demektir.
ls ile duvarn n ve arka yzlerin
bulunacak demektir.
ls ile duvarn sol ve sa ularnn
ls ile duvar kalnl arplarak,
demektir.
demektir.
ls ile, duvarn bak ynne gre n
ls ile, duvarn bak ynne gre
ls ile duvarn n ve arka alanlarnn
demektir.
Alan
ls ile duvarn bak ynne gre sol
Rapor ve Metraj
690
ls ile duvarn bak ynne gre sa
ls ile duvarn sol ve sa tarafnda
ls ile, duvarn stnde kalan yzeyin
demektir.
ls ile, duvarn altnda kalan yzeyin
demektir.
ls ile duvarn st ve alt tarafnda
ls ile, duvarn yanlarnda kalan
Hacim
ls ile duvar hacmi arplarak
Rapor ve Metraj
691
Say

Merdiven
Uzunluk
k hatt uzunluu Malzeme tanmlanrken bulunan uzunluk
ls ile merdivenin k hatt uzunluu
bulunacak demektir.
Alan
ls, merdivenin st yzeyinin alan ile
Rapor ve Metraj
692
Rht says Malzeme tanmlanrken bulunan say
ls, merdivenin rht says ile

Kiri
demektir.
demektir.
bulunacak demektir.
Uzunluk
demektir.
Rapor ve Metraj
693
demektir.
demektir.
Alan
demektir.
Rapor ve Metraj
694
demektir.
Hacim
Say
Panel
Rapor ve Metraj
695
ls ile panel bak ynne gre n
demektir.
ls ile panel bak ynne gre arka
demektir.
ls ile panelin n ve arka yzlerin
bulunacak demektir.
ls ile panelin sol ve sa ularnn
ls ile panel kalnl arplarak,
demektir.
demektir.
ls ile, panelin bak ynne gre n
Alan
ls ile, panelin bak ynne gre
Rapor ve Metraj
696
ls ile panelin n ve arka alanlarnn
demektir.
ls ile panelin bak ynne gre sol
ls ile panelin bak ynne gre sa
ls ile panelin sol ve sa tarafta kalan
ls ile, panelin stnde kalan yzeyin
demektir.
ls ile, panelin altnda kalan yzeyin
demektir.
ls ile panelin st ve alt tarafnda
ls ile, panelin yanlarnda kalan
Rapor ve Metraj
697
Hacim
ls ile panel hacmi arplarak
Say

Mahal
Uzunluk
ls ile mahalin evresi arplarak,
demektir.
demektir.
Alan
ls ile, mahalin stnde kalan yzeyin
Rapor ve Metraj
698
demektir.
ls ile, mahalin altnda kalan yzeyin
demektir.
ls ile mahalin st ve alt tarafnda
Hacim
ls ile mahal hacmi arplarak
Say

Deme
Rapor ve Metraj
699
demektir.
demektir.
demektir.
demektir.
Alan
Hacim
Say

Rapor ve Metraj
700
Radye deme
Uzunluk
demektir.
demektir.
demektir.
demektir.
Alan
Hacim
Rapor ve Metraj
701
Say

Srekli Temel
ls ile sreli temelin n ve arka
yzlerin uzunluundan bulunan ortalama
ls ile srekli temelin kalnl
bulunacak demektir.
Uzunluk
ls ile srekli temelin ykseklii
bulunacak demektir.
demektir.
Rapor ve Metraj
702
ls ile srekli temelin hacmi
Say

Tekil Temel
ls ile tekil temelin evresi
bulunacak demektir.
Uzunluk
ls ile tekil temelin ykseklii
bulunacak demektir.
demektir.
Rapor ve Metraj
703
Say
Yap Bileenleri Metraj Raporlar
Aralar/Hesaplar/Yap Bileenleri metrajn tklayn.
diyalogda , katlara gre grupla, yap bileenlere gre grupla satrlarndan birini sein.
Tamam butonunu tklayn. Rapor oluacaktr.
Maliyet Raporlarnn Hazrlanmas
Maliyet hesab iin para birimi, malzemenin birim maliyeti ve malzemede kullanlan materyalin miktar
tanmlanr. Bu aamadan sonra sz konusu malzeme objeye atanr ve yap bileenleri metrajnda
maliyet hesab seilerek rapor hazrlanr.
nce para birimi tanmlayalm;
Alan Kategori Ayarlar diyalogda, birimler klasrn tklayn.
Sa tarafta bulunan Birim Olutur butonunu tklayn.
baka satrlar da oluacaktr.
Ad satrna rnein Lira yazn.
Tip liste kutusundan Para birimi satrn iaretleyin. Dntrme oranise 1 kalsn.
Metrekare ve kg birimlerini tanmayalm:
Rapor ve Metraj
704
baka satrlar da oluacaktr.
Ad satrna m2 yazn.
Tip liste kutusundan Alan satrn iaretleyin. Dntrme oranise 1 kalsn.
Sol tarafta Yeni Birim adyla bir satr oluacaktr.
Ad satrna kg yazn.
Tip liste kutusundan Ktle satrn iaretleyin. Dntrme oranise 1 kalsn.
Malzeme tanmayalm.
Materyaller klasrn tklayn.
Sa tarafta bulunan Malzeme Olutur butonunu tklayn.
Ad satrna rnein Boya yazn.
Oranla liste kutusundan Alana orantl sein.
Miktar oran 1, 1 kalsn.
Birim 1 liste kutusundan m2 sein.
Miktar oran 2, satrna 1 m2 alanda ka kg. boya gideceini yazn. (rnek 100 olsun)
Birim 1 liste kutusundan kg sein.
Para birimi liste kutusundan lira sein.
Bu bilgiler girildikten sonra altta 1 m2 iinde 0.25 m3 boya malzemesi ifadesi grlecektir. Birim
maliyeti satrna, bu miktarn maliyetini yazn. rnein 680 000 olsun.
Tamam butonunu tklayp, diyalogu kapatn.
Aralar/Hesaplar/Yap Bileenleri metrajn tklayn.
diyalogda , listeden Maliyet hesab satrn iaretleyin. Altta kullanlacak param birimini
iaretleyip liseden liray sein.
Tamam butonunu tklayn. Metraj raporu program alacak ekrana maliyet raporu alacaktr.
Rapor ve Metraj
705
DIN227 standardna gre metraj oluturulmas
Aralar/Hesaplar/DIN227 standardna Gre Metraj satrn tklayn.
Metraj oluacaktr.
II BV standardna gre metraj oluturulmas
Aralar/Hesaplar/II BV standardna Gre Metraj satrn tklayn.
Alan diyalogda gerekli seenekleri iaretleyin.
Metraj oluacaktr.
Donat, kalp ve beton metraj
Metraj almak iin, Rapor/Metraj satrn tklayn.
Metraj, ideCAD Rapor program altnda sayfa sayfa grntlenecektir. Printer hazr ise, Yazdrma
mensnden Yazdr satrn tklayn. Tek, ift veya tm sayfalar seeneinden birini iaretleyin ve
Tamam butonunu tklayn. Printer Ayarlar diyalogunda Tamam butonunu tklayn. Proje ktlar
yazdrlacaktr.
Printer hazr ise, Yazdrma mensnden Yazdr satrn tklayn. Alan Yazdr diyalogunda,
Tamam butonunun stnde sol tu ile tklayn. Metraj yazdrlacaktr.
Dosya mensnden kaydet satrn tklayn. Dosya ad satrna bir dosya ad yazn ve Tamam
butonunun stnde sol tu ile tklayn. Metraj kayt edilecektir.
Rapor mensnden k satrn tklatn. Metraj kapanacaktr.
Printern deskjet veya laser olmas tercih edilmelidir. ktlar grafik basld iin, ineli printerlarda
verim alnamamaktadr. Ayrca printern Windows programna tantlmas gereklidir.
Oluturulan metraj raporlar, *.rpt formatnn yan sra *,txt formatnda da kaydedilebilirler. TXT
formatnda kaydedilen metraj rapor dosyalar TXT format okuyan programlar tarafndan alabilirler.
TXT formatnda kayt yaplrken her rapor sayfasn ayr kaydetmek gerekir. nk TXT kaydet
sadece aktif sayfay kaydeder.
TXT kaydetmek iin;
Dosya/Farkl Kaydet satrn tklayn.
Alan diyalogdaki dosya tipi satr zerine farenin sol tuu ile tklayn ve alan listeden Text
Rapor ve Metraj
706
Dosyalar (*.txt) satrn sein.
Dosya ad satrna bir isim girin ve Kaydet butonunu tklayn. Diyalog kapanacak, aktif metraj
raporu sayfas *.txt uzantl olarak kaydedilecektir. Bu dosyay daha sonra TXT okuyabilen
herhangi bir programda aabilirsiniz (MS Excel, MS Word vb.).
Statik Metrajlar AMP'ye Aktar
Projenin kalp, donat ve beton metrajlarn AMP programna aktarmak iin;
Aralar mens altnda bulunan Hesaplar satrn tklayn.
Alan menden Statik Metrajlar AMP'ye Aktar satrn tklayn.
Bir dosya ad verin ve Tamam butonunu tklayn.

OSKA'dan Ykle
Oska ile veri paylam iin Oska programnn ideCAD ile entegrasyon salayan srmnn
bilgisayarnzda kurulu olmas gereklidir. Oska program, C srcnde, E-oska klasr altnda
bulunmakta, ideCAD'de ise varsaylan olarak bu klasr olarak kabul edilmektedir.
Program baka bir klasre kuruluysa, ideCAD kurulum klasr altnda bulunan oska.ini dosyasnda
deiiklik yaplmaldr.
Oska.ini dosyasn rnein Notepad program ile atnzda dosyann ierii aadaki ekilde
grnecektir.
[OSKA_DB_IMPORT]
Value=C:\e-Oska\Oska_IdeCAD\oskaide.osx
[OSKA_EXPORT_FOLDER]
Value=C:\e-Oska\Oska_IdeCAD\
[OSKA_CONVERTER]
Value=OskaCAD.exe
Dosya ieriinde yazl olan "C:\e-Oska" hedef dizini Oska programnn kurulduu dizin ad olarak
deitirilmeli ve dosya da deitirilmi ekilde kayt edilmelidir.
Rapor ve Metraj
707
Oska'dan ideCAD'e poz ykleme iki farkl durum iin yaplabilir. Kullancnn tanmlad zel Pozlar
ve Kurum Pozlar..
Oska'dan poz yklemek iin;
Aralar mensnden Yap Bileenleri Tasarla satrn tklayn.
Kategori Ayarlar diyalogu alacaktr.
Diyalogta bulunan OSKA'dan Ykle (zel Pozlar) veya OSKA'dan Ykle (Kurum Pozlar)
butonlarndan birini tklayn.
Oska veritaban (*.osx) sein.
Pozlar projede kullanlmak zere yklenecektir.
AMP'den Ykle
AMP'den ideCAD'e yap bileeni yklemek iin;
Aralar mensnden Yap Bileenleri Tasarla satrn tklayn.
Kategori Ayarlar diyalogu alacaktr.
Diyalogta bulunan AMP'den Ykle butonunu tklayn.
AMP veritabannn bulunduu klasre gein ve mdb dosyasn ift tklayn.
Pozlar projede kullanlmak zere yklenecektir.
Yap Bileenleri Veritabann Oska'ya Aktar
Oska ile veri paylam iin Oska programnn ideCAD ile entegrasyon salayan srmnn
bilgisayarnzda kurulu olmas gereklidir. Oska program, C srcnde, E-oska klasr altnda
bulunmakta, ideCAD'de ise varsaylan olarak bu klasr olarak kabul edilmektedir.
Program baka bir klasre kuruluysa, ideCAD kurulum klasr altnda bulunan oska.ini dosyasnda
deiiklik yaplmaldr.
Oska.ini dosyasn rnein Notepad program ile atnzda dosyann ierii aadaki ekilde
grnecektir.
[OSKA_DB_IMPORT]
Value=C:\e-Oska\Oska_IdeCAD\oskaide.osx
[OSKA_EXPORT_FOLDER]
Rapor ve Metraj
708
Value=C:\e-Oska\Oska_IdeCAD\
[OSKA_CONVERTER]
Value=OskaCAD.exe
Dosya ieriinde yazl olan "C:\e-Oska" hedef dizini Oska programnn kurulduu dizin ad olarak
deitirilmeli ve dosya da deitirilmi ekilde kayt edilmelidir.
Projede bulunan yap bileenlerini Oska programna aktarmak iin;
Alan menden Yap Bileenleri Veritabann Oska'ya Aktar satrn tklayn.
Yap Bileenleri Veritabann AMP'ye Aktar
Projede bulunan yap bileenlerini AMP programna aktarmak iin;
Alan menden Yap Bileenleri Veritabann AMP'ye Aktar satrn tklayn.

709
Blm 15 Teorik esaslar, teknoloji ve bilimsel yaklam
01.01 - ubuk Tayc Sistemler
01.01.01 - Kullanlan Saysal zm Yntemleri:
Stifnes Matrisleri Metodu ile hibir bloklama teknii kullanlmaz.
Sparse Matris oluturarak uygulanan bir zm
Tayc sistemin Stifnes Matrisi kod numaralar metodu ile oluturulur.
zmlerde hibir ekilde ampirik forml kullanlmaz.
01.01.02 - ubuk Tayc Sistemin Saysal Modeli:
Uzay ereve ubuu. Her dm noktasnda 3 teleme 3 dnme vardr.
Stifnesleri EIxx, EIzz, AE, GJ 'dir.
ubuklarn stifnes matrisleri 12x12 boyutundadr.
Katlarda Mastr jointler otomatik olarak alnr.
Katlardaki dm noktalar depended joint kabul edilir.
Bamsz olmas istenirse, programa bildirilir.
01.01.03 - Kullanlan Koordinat Sistemi:
Kartezyen Koordinat Sistemi kullanlr.
01.01.04 - Tayc Sistemin Davran Ortam:
Elastik Ortam
Teorik esaslar, teknoloji ve bilimsel yaklam
710
01.02 - Yzeysel Tayc Sistemler
01.02.02.01 - Dzlem Elemanl tayc Sistemler (Plaklar):
Sonlu elemanlar 4 dm noktal, 12 serbest dereceli, dikdrtgen plak elemanlardr. Ykler dm
noktalarna etkiyen noktasal, iki dm noktas arasnda izgisel ve eleman zerinde yayl olabilir.
01.02.02.01.06 - Nervrl Kaset Plaklar
Uzayda sonlu eleman ubuklar.
01.02.02.02 - Levhalar, Perdeler, Yksek Gvdeli Kiriler
Sonlu Elemanlar
Yksek gvdeli kiriler ubuk gibi modellenirler.
01.02.02.03 - Eri Yzeyli Tayc Sistemler
Eri Yzeyli Tayc sistemler modellenemez.
01.03 - Dinamik
Uzayda ve ktleleri katlarda toplanm ok ktleli sistem.
Eigen Value (zel deer) deerleri vektrlerinin retimi.
Eksantrisite analizi kartezyen eksen takmlar dorultusuna gredir. Ancak sistem istenilen aya
dndrlebilir.
01.04 - Kesit Hesaplar
Plastisite Teorisi (Tama gc)
01.05 - Temel Hesaplar
Radye ve tekil temeller elastik zemine oturan plak teorisine gre zlr. Sonlu elemanlar 4 dm
noktal 12 serbest dereceli, dikdrtgen plak elemanlardr.
Srekli temeller elastik zemine oturan zgara ubuklar olarak modellenir. Ancak kenar aklklarda min
, i aklklarda min moment alnr. Ayn ekilde mesnetler iin de kontrol yaplr.

711
Blm 16 Tayc Sistem Bilgi Girileri
Geometrik Bilgiler
Koordinat Sistemi
Global eksen takmnn orijin noktas kat plannda, sol alt kede daire ile gsterilen yerdir. Yatay
eksen x, kat plannn dzlemini ierisinde x eksenine dik eksen y , plana dik dorultudaki eksen ise z
ile gsterilir. Elemanlar global eksenin herhangi bir noktasnda tanmlanabilir. Kullanc eleman
grd gibi tanmlar. Program girilen elemanlar birbiriyle otomatik ilikilendirir. Eleman teorik
dm noktalar program ktlarnda her zaman global eksen takmna gre belirtilirler. Eksen takm
projenin herhangi bir noktasnda olabilir.

Elemanlarn lokal koordinat sistemleri ve majr eksenleri
Kolonlarn ve panellerin majr aks ve as
Kolonlarn lokal y ekseni tanm
Etrafnda byk atalet momenti veren eksendir.
Kolonlar iin lokal y ekseninin dzlemdeki konumu
Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda verilen Cos, Sin kolonun lokal y ekseninin konumunu
verir. Cos ve Sin nndeki iaretler eksenin birim emberdeki yerini gsterir ve Arccos veya arcsin
deeri kolon lokal y eksenin global eksenle yapt adr.

x
y
Yap taban
x
y
Yap taban
Plak ve Deme Teorik Bilgileri
712

Cos = 0 ve Sin =1 ise a 90 derecedir. Dolaysyla kolonun y ekseni aadaki gibidir.

X ekseni ise y eksenine dik saa dorudur.
Cos = 0.93969 ve Sin = 0.34202 ise a 20 derecedir. Dolaysyla kolonun y ekseni aadaki gibidir.
(Cos ve Sin deerleri pozitif olduu iin y ekseni 1. blgededir)
Cos = 1 ve Sin =0 ise a 90 derecedir. Kolonun y ekseni aadaki gibidir.
(- ; -) 3.blge
(- ; +) 2.blge
(+ ; +) 1.blge
(+ , -) 4.blge
x
y
x
y
713
x ekseni aaya dorudur.
Cos =0.939 ve Sin =-0.3420 ise, Cos pozitif Sin negatif olduu iin y ekseni 4. blgededir. A 20
derecedir.

Kirilerin majr aks ve as
Kiriler iin lokal y ekseninin dzlemdeki konumu
Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda verilen Cos, Sin kiriin global x ekseninin konumunu
plandaki asn- verir. Kiri lokal koordinat sistemi aadaki gibidir.

Elemanlarnn teorik noktalar
Kolonlarn ve panellerin teorik noktalar
Dikdrtgen, daire kolonlar ve perdelerin teorik noktalar kendi arlk merkezleridir. Teorik
noktalarnn koordinatlar ise Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda verilen Ex1(x0), Ey1(y0)
deerleridir.
x
y
y
x
y
z
x
714

En genel hali ile poligon kolonlarn teorik noktalar
Poligon kolonlarn ekli ne olursa olsun program, poligon kolonlarn geometrik merkezini otomatik
hesaplar. Poligon kolonlarn teorik noktas ise kendi geometrik merkezleridir. Teorik noktalarnn
koordinatlar ise Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda verilen Ex1(x0), Ey1(y0) deerleridir.
rnein, aada zellikleri verilen poligon kolonun geometrik merkezini ve teorik noktasnn
koordinatlarn elle hesaplayp programla karlatralm.
Kolonun global eksene gre geometrik merkezinin el ile hesabnda poligon kolon iki paraya blnr.
Paralarn geometrik merkezlerinin global eksene olan uzaklklar nemlidir. Statik moment alnrsa,
x
Ey1(y0)
Ex1(x0)
y
Global Eksen Takm
y
0.6
2
0.30
0.3
x
2 m
2 m
Program kts
Ex1(x0) = 2. 19 metre
Ey1(y0) = 2.89 metre
715
x = Ex1(x0)=
60 . 0 * 30 . 0 30 . 0 * 70 . 1
30 . 2 * 60 . 0 * 30 . 0 15 . 2 * 30 . 0 * 70 . 1
+
+
= 2.19 metre
y = Ey1(y0)=
60 . 0 * 30 . 0 30 . 0 * 70 . 1
15 . 2 * 60 . 0 * 30 . 0 15 . 3 * 30 . 0 * 70 . 1
+
+
= 2.89 metre
olarak bulunur.
Kirilerin u noktalar
Kiriler, kolonlar ve panellerle birleebilir; bu durumda kiri u noktas kiri orta ekseninin kolonla
birletii noktalardr.

Kiriler, kirilerle ile birleebilir; bu durumda kiri u noktas, kiri orta eksenlerinin birletii
noktalardr.

Kiriin ucu bota olabilir; bu durumda kiri u noktas, kiri orta ekseninin bittii noktadr.
Sa u Sol u
Sol u Sa u
716

Rijit kollar
Kirilerin, kolon ve panellere oturduu noktalar, kolon ve panellerin teorik dey eksenlerinin, yani
arlk merkezi eksenlerinin(G) bulunduu noktaya oturma mecburiyetleri yoktur. Kiriler, kolon ve
panelin en kesit geometrisi zerinde herhangi bir noktada oturabilirler. Bu durumda, kolon teorik
noktasndan itibaren kiri ucuna kadar olan mesafe rijit bir kol olarak kabul edilir. En genel haliyle
rijit kol aadaki gibidir.

Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda, rijit kollarn kolon arlk merkezine gre koordinatlar
Ex1(x0), Ey1(x0) , Ex2 ,Ey2 stunlarnda baslmaktadr.

Kolon ve kiriler birbirleri ile hibir kurala bal kalmadan gelii gzel birleebilirler. Kolonlar herhangi
bir poligonal en kesite sahip olabilirler.
Sol u
Rijit kol
Rijit kol
G
G
Ey2
Ex1(x0)
Ey1(y0)
Ex2 G
G
717

Kolon ve perde boyutlar
Kolon ve perdenin eni ve boyu
Kolon boyutlarn girerken deprem ynetmelii koullarna dikkat edilmelidir. Dikdrtgen kolonlarn
en kk boyutu 250 mmden ve en kesit alan 75 000 mm2 den daha az olamaz. Dairesel kolonun
ap en az 300 mm olmaldr.
Deprem ynetmeliinde perdeler, planda uzun kenarnn ksa kenarna oran en az yedi olan tayc
elemanlar olarak tanmlanmtr. Bu art salayan kolonlar, programda perde olarak kabul edilirler.
Perde kalnl, kat yksekliinin 1/15inden 200 mm den az olamaz. Kritik perde ykseklii boyunca
perde kalnl, kat yksekliinin 1/12sinden az olamaz.
Kullanc data girerken kolonlarn enini ve boyunu tanmlar. Kullanc kolonun eni ve boyu satrna istei
deerleri yazabilir. Bu aamada kullanc kolonu yerletirirken, kolon uzun kenarnn hangi dorultuyu
gsterdii nemlidir. rnein eni 50 boyu 25 seilen bir kolon ile, eni 25 boyu 50 seilen bir kolonun
uzun kenarlar planda ayn dorultuyu gsterecek ekilde yerletirildiinde statik olarak aralarnda hi
bir fark yoktur.
Kolon eni 50, boyu 25, kolon uzun kenar global x eksenine paralel olarak girilsin;

Planda kolon boyutlar 50/25 olarak grnecek , Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Cos=0,
Sin=1 olarak baslacaktr. Buna gre kolon majr aksnn as 90 derecedir.
Kolon eni 25, boyu 50, kolon 90 derece dndrlerek uzun kenar yine global x eksenine paralel
olarak girilsin;

K1
K2
K3
S1
K2
K1
S1
S1 50/25
S1 25/50
718

Planda kolon boyutlar 25/50 grnmesine karn Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Cos=0,
Sin=1 olarak grnecektir. Program kolonlarn majr aksn otomatik ayarlamaktadr. Kolonlarn
dzlemdeki konumu her iki rnekte de ayn olduu iin, majr aksnn as da ayndr. ki kolon
arasnda bir fark yoktur.
Kolon boyutlarnn deitirilmesi
Kullanc kolon boyutlarn uzun ve ksa kenar dorultusu deerini vererek deitirir. Kolonun
dzlemdeki konumu ne olursa olsun program, kolon boyutlarn verilen deerlere gre otomatik
ayarlar. Ayn anda farkl alardaki kolonlarn boyutlar deitirilebilir.
Atalet momentleri
Kolonlara ait Imajor ve Iminr atalet momentleri ile Iburul burulma atalet momentleri kendi asal
eksenlerinde program tarafndan otomatik bulunur.
Kolon atalet momentleri Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Iburul, Imajor, Iminr stunlarnda
m
4
cinsinden baslmaktadr. Kullanc isterse, burulma atalet momentini Betonarme/Parametre/Kolon
Parametreleri diyalogunda Burulma rijitliini Dikkate Al seeneini iptal ederek burulma rijitliini
kolonlarda ihmal edebilir. Bu durumda Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Iburul burulma atalet
momenti sfr olarak grnecektir.

Imajor=
12
3
h b
ve Iminr=
12
3
bh

Poligon kolonlarn atalet momentleri ekli ne olursa olsun otomatik bulunmaktadr. Programda daire
kolonlar ise bir ok noktadan oluan poligon kolonlardr. Programda daire kolonlarn atalet momenti
poligon kolonlara uygulanan algoritma ile bulunmaktadr. Daire kolonlarn nokta says default 40dr
ve daire kolon tasarm iin yeterlidir. Bununla beraber data aamasnda nokta says Kolon Ayarlar
diyalogunda istenirse deitirilebilir.
Daire kolonlarda; r yarap olmak zere,
Imajor=Iminr=
4
4
r t

h
b
Minr aksn as
b = uzun kenar boyutu
h = ksa kenar boyutu
719
olarak hesaplanabilir. Bu formlle programn daire kolonlar iin bulduu atalet momenti
karlatrlabilir.
Kolon atalet momentlerinin deitirilmesi
Program kolon atalet momentlerini verilen en ve boy deerlerine gre otomatik hesaplamaktadr.
Bununla beraber zellikle glendirme projelerinde elemanlarn atalet momentlerinin deitirilmesi
istenebilir. Kolon atalet momentleri Kolon Ayarlar/Statik/Betonarme sekmesinde ix, iy, iz satrlarnda
m
4
cinsinden tanmlanabilir.
ix satrna kolon burulma atalet momenti, iy satrna kolon majr atalet momenti, iz satrna kolon
minr atalet momenti girilir. Aksi durumda bu satrlar bo braklmaldr.
60/25 bir kolonun atalet momentlerinin hesab ve programda tanmlanmas:
Imajor=
12
25 . 0 * 6 . 0
3
= 0.045
4
m iy satrna girilir
Iminr=
12
25 . 0 * 6 . 0
3
= 0.0078
4
m ix satrna girilir.
Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Kullanc Tanml Elemanlar balnda tanmlanan deerler
raporlanr.
Kolon alanlar
Program kolon alanlarn verilen en ve boy deerlerine gre otomatik hesaplamaktadr. Kolon alanlar
Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda A stununda m
2
cinsinden baslmaktadr.

Alan = A = b*h
Poligon kolonlarn alanlar ekli ne olursa olsun otomatik bulunmaktadr. Daire kolonlar ise bir ok
noktadan oluan poligon kolonlardr. Programda daire kolonlarn alan poligon kolonlara uygulanan
algoritma ile bulunmaktadr. Daire kolonlarn nokta says default 40dr ve daire 40dr ve daire kolon
h
b
Minr aksn as
b = uzun kenar boyutu
h = ksa kenar boyutu
720
tasarm iin yeterlidir. Bununla beraber data aamasnda nokta says Kolon Ayarlar diyalogunda
istenirse deitirilebilir.
El ile kontrolde iki dikdrtgen parasnn alan toplanabilir.
A= 0.3*2 + 0.3*0.3 = 0.69 m2

Daire kolonlarda r yarap olmak zere,
A=
2
r t olarak hesaplanabilir.
Kolon alan deerlerinin deitirilmesi
zellikle glendirme projelerinde elemanlarn alan deerlerinin deitirilmesi istenebilir. Kolonun
alan deeri, Kolon Ayarlar/Statik/Betonarme sekmesinde Alan satrna m2 cinsinden tanmlanabilir.
60/25 bir kolonun alan deerinin programda tanmlanmas:
Alan = 0.6 * 0.25 =0.15 m2 alan satrna girilir.
Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Kullanc Tanml Elemanlar balnda girilen alan deerleri
alan stununda raporlanr.
Kiri boyutlar
Kiri genilii ve ykseklii
Kiri boyutlarn girerken deprem ynetmelii koullarna dikkat edilmelidir. Kiri gvde genilii en az
250 mm olmaldr. Gvde genilii, kiri ykseklii ile kiriin birletii kolonun kirie dik geniliinin
toplamn geemez. Kiri ykseklii deme kalnlnn 3 katndan ve 300 mm den daha az, kiri gvde
geniliinin 3.5 katndan fazla olamaz. Kiri ykseklii, serbest akln nden daha fazla olamaz.
Aksi durumda kiri gvdesinin her iki yzne, kiri ykseklii boyunca gvde donats
konulmaldr.(Program gvde donatsn otomatik hesaplamakta ve yerletirmektedir.) Toplam gvde
donats alan, sa ve sol kenar mesnetlerinde st ve alt boyuna donat alanlarnn toplamnn en
bynn %30undan daha az olmamaldr. Gvde donats ap 12 mmden az, aral ise 300 mm
den fazla olamaz.
0.30
Program kts

A= 0.69 m2
0.6
0.30
2
721
Yukardaki koullar, kolonlara mafsall olarak balanan betonarme ya da n gerilmeli prefabrike
kiriler, ba kirili(boluklu) perdelerin ba kirileri ve ereve kirilerine kolon-kiri dm noktalar
dnda balanan ikincil kiriler iin geerli deildir.
Sehim kontrol gerektirmeyen ykseklik aklk cinsinden koullar
Basit Mesnetli Kenar Aklk aklk Konsol
Kiri 1/10 1/12 1/15 1/5
Kiri genilii ve ykseklii Kiri Ayarlar diyalogunda yukardaki koullar dikkate alnarak metre
cinsinden tanmlanr.
Kiri atalet momentleri
Kiri hesap akl
Kiri temiz akl kullanlr. (Ln)

Kiri temiz akl Kiri Donatlar diyalogunda Donat Alanlar sekmesinde Tem.Ack satrnda
izlenebilir. Ayrca Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda L satrnda, Kiri Donatlar raporunda Ln
stununda baslmaktadr.

Rijit kol
Rijit kol Ln
722
Kiri tabla geniliinin bulunmas
Kiri tabla genilii Kiri Donatlar diyalogunda Donat Alanlar sekmesinde Tabla satrnda cm.
cinsinden izlenebilir. Ayrca Kiri Donatlar raporunda Kirilerin Hesap Sonular balnda Tabla
stununda baslmaktadr.
Kirilerin atalet momenti hesab
Program kirilerin atalet momentlerini kendi asal eksenlerinde otomatik hesaplar. Kiri kesitleri,
dikdrtgen veya tablal olabilir.

Kiri atalet momentleri Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri raporunda Imajor stununda
4
m cinsinden baslmaktadr.

b s bw+12 hf (simetrik kesit)
b s b1+6 hf (asimetrik kesit)
veya
b s bw+ an (simetrik kesit)
b s b1+ an (asimetrik kesit)

b1
b b
an
hf
bw bw
o iin u deerler kullanlabilir:
Tek aklkl basit mesnetli kiriler o=1
Srekli kiriler(kenar aklk) o=0.8
Srekli kiriler(orta aklk) o=0.6
Konsol kirilerde o=1.5

Simetrik kesitlerde,
b = bw + 1/5 lp

Simetrik olmayan kesitlerde,
b = b1 + 1/10 lp
lp = o ln
723

El ile hesab;
Geometrik merkezin st kenara dik mesafesi,
y =
50 . 0 * 25 . 0 2 * 12 . 0 * 235 . 0
25 . 0 * 50 . 0 * 25 . 0 2 * 06 . 0 * 235 . 0 * 12 . 0
+
+
= 0.19 m
st kenardan geen eksene gre tm kesitin atalet momenti,
Iust = 1/3 * 0.235 *
3
12 . 0 * 2 + 1/3 * 0.25 *
3
5 . 0 = 0.0106
4
m
Paralel eksen teoremi, tm kesitin asal eksenine gre atalet momentini bulmak iin kullanlabilir.
Iust = Imajor + Alan *
2
y

Imajor = 0.0106 (0.25*0.5 + 0.235*0.12*2) *
2
19 . 0 = 0.0041
4
m bulunur.
Betonarme kitaplarnda tablal kirilerin atalet momentlerini hesaplamak iin tablolar verilmektedir. Bu
tablolar, tablal kiriin atalet momenti hesabn olduka kolaylatrmaktadr.
atlam kiriin atalet momenti
ki perde arasnda kalan kirilerin ataleti yerine, atlam kesitin atalet momentleri kullanlr. atlam
kesitin atalet momenti aadaki formlle hesaplanr. (Betonarme Yaplar Sy:279 Zekai Celep Nahit
Kumbasar 1998)
Iatlam =
2
ln
3 1
2 . 0
|
.
|
\
|
+
h
Ig

Ig = Kesitin atalet momenti (m2)
h= Kiri ykseklii (m)
ln= Kiri temiz akl (m)

25
50
Program kts

Imajor= 0.0026
4
m
El ile hesab;
Imajor = 1/12 * 25 *
3
50 = 0.0026
4
m
72
25
12
38
Program kts

Imajor= 0.0041
4
m
724
25
12
38
Program kts

A= 0.18
2
m
72

El ile hesab;
Iatlam=Imajor= 0.2
2
25 . 6
50 . 0
3 1
0041 . 0
|
.
|
\
|
+
=0.0008 m
4
bulunur.
Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri raporunda Imajor stununda, kullanldysa atlam kesitin atalet
momenti
4
m cinsinden baslr.
Kiri atalet momentlerinin deitirilmesi
Program kiri atalet momentlerini otomatik hesaplamaktadr. Bununla beraber projelerinde
elemanlarn atalet momentlerinin deitirilmesi istenebilir. Atalet momentleri Kiri
Ayarlar/Statik/Betonarme sekmesinde ix, iy satrlarnda cinsinden tanmlanabilir.
ix satrna kiri burulma atalet momenti, iy satrna kesitin atalet momenti girilir. Aksi durumda bu
satrlar bo braklmaldr.
Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Kullanc Tanml Elemanlar balnda tanmlanan deerler
raporlanr.
Kiri alanlar
Program kiri alanlarn otomatik hesaplamaktadr. Kiri alan deerleri Yap Uzay ereve Elemanlar
raporunda A stununda m2 cinsinden baslmaktadr.

A = 0.72 * 0.12 + 0.25* 0.38 = 0.1817 m2
Kiri alanlarnn deitirilmesi
zellikle glendirme projelerinde elemanlarn alan deerlerinin deitirilmesi istenebilir. Kolonun
alan eeri, Kolon Ayarlar/Statik/Betonarme sekmesinde Alan satrna cinsinden tanmlanabilir. Yap
Uzay ereve Elemanlar raporunda Kullanc Tanml Elemanlar balnda girilen alan deerleri alan
stununda raporlanr.
25
12
38
Program kts

Imajor= 0.0008
4
m
ln=625 cm
72
725
Deme Boyutlar
Kirili demeler
ki dorultuda alan kirili demeler iin minimum deme kalnl aadaki bantdan
hesaplanabilir.

(

+
>
4
1
20
15
as
m
hf
s n
ve cm hf 8 > olmaldr.
lsn = Demenin ksa kenar dorultuda serbest aklk (cm)
m= Uzun kenarn ksa kenara oran
as = Srekli olan kenarlarn toplam uzunluunun deme evresi uzunluuna oran
hf=375/(15+20/1.33) * [1-0.21/4] =11.82 cm. Deme kalnl en az 12 cm seilmelidir.
Sehim kontrol gerektirmeyen ykseklik aklk cinsinden koullar
Basit Mesnetli Kenar Aklk Aklk Konsol
ki dorultuda
alan deme
(kk aklk)
1/25 1/30 1/35 1/12
Tek dorultuda
alan deme
1/20 1/25 1/30 1/10
rnein 150 cm uzunluunda bir konsol deme en az 150/12 = 12.5 cm yksekliinde yaplrsa
sehim kontrol gerektirmez.
500 cm
375 cm

726
Tek dorultuda alan plaklar iin deme ykseklii en az 8 cm olmaldr. zerinden tat geen
demelerde kalnlk en az 12 cm olmaldr.
Deme ykseklii Deme Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar sekmesinde Ykseklik satrnda metre
cinsinden tanmlanr.
Deme ykseklikleri Deme Donatlar raporunda baslrlar.
Kirisiz demeler
Kirisiz demeler iin minimum deme kalnl aadaki bantdan belirlenen deerden ve 200 mm
den az olamaz.
30
t
hf

>
t =Deme uzun kenar akl (mm)
Tabla ve balk boyutlar iin uyulmas gereken n koullar aada verilmitir.

Bir Dorultuda alan Dili Demeler (Nervrler)
Bir dorultuda alan dolgulu veya dolgusuz dili demelerde diler arasndaki mesafe serbest uzaklk
70 cm den fazla olmamaldr. Tablann en az serbest di aralnn 1/10u kalnlkta ve 5 cm den ince
olmamas gerekir. Di genilii de en az 10 cm olmaldr. Toplam di yksekliinin (plakla beraber)
serbest akla oran, basit mesnetli tek akl demelerde 1/20, srekli demelerde 1/25,
konsollarda ise 1/10 den az olamaz.
Bir dorultuda alan dili demelerin akl 4 metreden fazla ise, tayc dilere dik, ayn boyutta
ve ayn donatl olan enine diler dzenlenmelidir. Akln 4 metre ile 7 metre olduu durumlarda bir
enine di, akln 7 metreden byk olduu durumlarda ise iki enine di dzenlenmelidir.
Kullanc enine di koullarn kaset deme tanmlayarak yerine getirir.
hf>15
>l1/20
>30 cm
sl1/10 sl1/10
s0.4l1
to>1/2t
hf>15
sl1/10
s0.4l1
l1
727
Deme Ayarlar diyalogunda, Genel Ayarlar sekmesinde Ykseklik satrnda dili demelerin tabla
ykseklii, iki di arasndaki mesafe ve di ykseklii Nervr sekmesinde tanmlanr.
Dili demelerin boyutlar Nervr raporunda baslmaktadr.
ift Dorultuda alan Dili Demeler (Kasetler)
ift dorultuda alan dolgulu veya dolgusuz kaset demelerde diler arasndaki mesafe serbest
uzaklk 70 cm den fazla olmamaldr. Tablann en az serbest di aralnn 1/10u kalnlkta ve 5 cmden
ince olmamas gerekir. Di genilii de en az 10 cm olmaldr. Toplam di yksekliinin (plakla
beraber) serbest akla oran, basit mesnetli tek akl demelerde 1/20, srekli demelerde 1/25,
konsollarda ise 1/10 den az olamaz.
ki dorultuda alan demeler iin minimum deme kalnl aadaki bantdan hesaplanabilir.
(

+
>
4
1
20
15
as
m
hf
s n
ve cm hf 8 > olmaldr.
lsn = Demenin ksa kenar dorultuda serbest aklk (cm)
m= Uzun kenarn ksa kenara oran
as = Srekli olan kenarlarn toplam uzunluunun deme evresi uzunluuna oran
Deme Ayarlar diyalogunda, Genel Ayarlar sekmesinde Ykseklik satrnda kaset demelerin tabla
ykseklii, iki di arasndaki mesafe ve di ykseklii ise Kaset sekmesinde tanmlanr. Kaset
demelerin boyutlar Kaset raporunda baslmaktadr.
Yk Bilgileri
Dey Ykler
z arlktan oluan dey ykler
z arlklar, beton birim hacim arl ile eleman boyutlarnn arplmas sonucunda otomatik
hesaplanr. Beton birim hacim arl Proje Genel Ayarlar Yk Gvenlik sekmesinde Beton Birim
Hacim Arl deeri default 2.5 t/m
3
olarak verilmektedir. Kullanc bu deeri deitirebilir.
25/50 boyutlarnda, 2.8 yksekliinde bir kolonun z arlktan oluan dey yk,
t N
g
875 . 0 5 . 2 * 8 . 2 * 5 . 0 * 25 . 0 = = olarak otomatik hesaplanacaktr.
728
Kaplama ykleri
Demelerin zerinde bulunan her trl malzemenin arldr. Kullanc malzeme yklerini hesaplar
ve Deme Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar sekmesinde Kaplama G satrnda tanmlanr. Deme
z arlndan oluan yk bu deere katlmamaldr. Program deme z arln otomatik
hesaplamaktadr.
12 cm kalnlndaki parke bir demenin kaplama yk:
Ahap Parke 0.025 * 800 =20 kg/m2
Tesviye Betonu(3 cm.)0.030 * 2200 =66 kg/m2
Sva(2.5 cm) 0.025 * 2000 =50 kg/m2
Toplam =136 kg/m2
Kaplama G satrna 136 yazlr.
Deme yksekliinden oluan 0.12*2500 = 300 kg/m2 deeri yukardaki deere program tarafndan
otomatik olarak eklenir. Deme yerletirildiinde, ekranda deme G sabit yk 436 kg/m2 olarak
grnr.
Nervr ve kaset demelerde, kaplama arl, dolgu malzemesi arl ile toplanarak girilmelidir.
Nervr ve kaset dilerinin beton arl ise program tarafndan otomatik olarak eklenir.
Nervr veya kaset deme yerletirildiinde yukardaki deere, 0.07*500=175 kg/m2 deme
kalnl deeri otomatik eklenir ve izim ekrannda G, 550 kg/m2 olarak grnr. Nervr analizi
sonunda geri kalan dilerin 0.1*0.25*2*2500 = 125 kg/m2 arl program tarafndan hesaplanr ve
toplam G deerine eklenir.

Duvar ykleri
Duvar ykleri tanm yntemle yaplabilir. Bunlardan biri ideCAD Mimari programnda tanmlanm
duvarlar dikkate almak, ikincisi kiri ayarlarda tanmlanm duvar yklerini dikkate almak, ncs ile
her ikisini birden programa toplatarak kullandrmaktr.
10
40
10
40
100
25
7
25 cmlik sadece
dolgu tulas arl = 225 kg/m2
Karo mozaik = 50 kg/m2
Karo mozaik harc = 60 kg/m2
Sva = 40 kg/m2
Toplam = 375 kg/m2

Kullanc Deme ayarlarnda Kaplama G satrna 375 kg/m2
yazar.
729
Proje Genel Ayarlarnda Dier sekmesinde ideCAD Mimari Duvarlarndan Al seenei aktif ise
duvar ykleri ideCAD Mimari programnda tanmlanm duvarlardan hesaplanr. Duvarn genilii,
ykseklii bellidir. Duvarlar kiriin zerinde herhangi bir konumda ve geometride olabilir. zerinde
kap/pencere boluklar olabilir.
ideCAD Mimari programnda
var du
= 1300 kg/m
3
default olarak verilmektedir. Bu deer kullanlan
tulaya gre deiebilmektedir. Kullanc bu deeri kullanaca duvar tipine gre deitirmelidir. Duvar
birim arln 1300 kg/m
3
olan, 0.20 m kalnlnda 2.30 m yksekliinde bir duvarn metresinin arl
1300*0.2*2.3=598 kg/m olarak hesaplanabilir.

ekildeki kiriin duvardan oluan yk diyagram aadaki gibi olacaktr.

q =
duvar
* d * h
q =
duvar
*d*(h-h)
q =
duvar
* d * h
kiri
h
duvar

kiri
h
d
730
Duvarn zellikleri d=0.2 m, h=2.3 m, h= 1.4 m,
var du
= 1300 kg/m
3
olarak verilsin. Bu duvarn
balang noktasnn soldan mesafesi 3.5 m , kiri akl ise 7 m olsun. Kiriin sadece bu duvardan
oluan ankastrelik kesme kuvvetleri ve momentleri, kiri ykleri raporunda,
Vg1= 0.346 t Vg2= 1.209 t (kiriin sol ve sa ankastrelik kesme kuvvetleri)
Mg1= 0.663 tm Mg2=1.247 tm (kiriin sol ve sa ankastrelik momentler)
olarak izlenebilir. Kiri ykleri raporu Rapor mensnden alnabilir.
ideCAD Mimari programnda duvarlar tanmlanmamsa ve projede bu seenek iaretliyse duvar
ykleri sfr alnacaktr.
Proje Genel Ayarlarnda Dier sekmesinde Kullanc Tanml Yayl Ykten Al seenei aktif ise,
duvarlarn yk, Kiri Ayarlar diyalogunda Statik sekmesinde tanmlanan duvar deeri dikkate alnarak
hesaplanr. Bu seenek iaretlendiyse ideCAD Mimari programnda duvar tanmlan olsa dahi,
ideCAD Mimari duvarlar dikkate alnmaz, kiri ayarlarnda tanmlanan duvar yk dikkate alnr.
Duvar yk kg/m cinsinden edeer dzgn yayldr.
Duvar deeri girilirken aadaki forml uygulanabilir.
DuvarDeeri [kg/m] = DuvarArl [kg/m2] * (KatYkseklii [m] KiriYkseklii[m])
DuvarDeeri q olarak girilmi bir kiriin yk diyagram aadaki ekilde olacaktr.

Kiri duvar yknden oluan ankastrelik kesme kuvveti aadaki formlden hesaplanabilir. (q=
650kg/m, ln=7 m olsun)
Vq1=Vq2 =
2
ln q
=
2
7 * 65 . 0
= 2.275 t (Sol ve sa ankastrelik kesme kuvveti)
Mg1=Mg2=
12
ln
2
q
=
12
7 * 7 * 65 . 0
= 2.654 tm (Sol ve sa ankastrelik momenti)
q
kiri
Ln (temiz aklk)
731
ideCAD Mimari duvarlarndan al seenei ile Kullanc tanml yayl ykten al seeneklerinin ikisi
birden ayn anda aktif hale getirilebilir. Bu durumda, ideCAD Mimari programnda kiriin zerinde
tanmlanm duvarn arl ile kullancnn tanmlad duvarn arl toplanarak kullanlr
Kiri Ykleri raporunda yukardaki deerler izlenebilir.
Deme Hareketli Ykleri
Deme(plak, nervr veya kaset) zerinde bulunabilecek kaplamann ve betonarme konstrksiyonun
dndaki insan, eya vb her trl yklerdir. eitli yap tipleri ve mahallerine gre hesapta
kullanlabilecek hareketli ykler adaki tabloda gsterilmitir.
Hareketli Ykler kg/m
2

at aras odalar 150
Zaman zaman kullanlan atlar (yatay veya 1/20 ye kadar eimli) 200
Konut, teras oda ve koridorlar, brolar, konutlardaki 50 m ye kadar olan dkkanlar,
hastane odalar
200
Konut toleranslarnn kullanlmas ve ieklik bahe yaplmas (yatay veya 1/20 ye kadar
eimli)
350
Hastanelerin mutfaklarn muayene odalar, poliklinik odalar, snflar, yatakhaneler, amfiler 350
Konut merdivenleri (sahanlk ve merdiven girileri dahil) 350
Camiler 500
Tiyatro ve sinemalar 500
Maazalar 500
Toplant ve bekleme salonlar 500
Spor, dans ve sergi salonlar 500
Tribnler (Oturma yeri sabit olan) 500
Lokantalar 500
Ktphaneler 500
732
Arivler 500
Hafif arlkl atlyeler 500
Byk mutfaklar kantinler 500
Mezbahalar 500
Frnlar 500
Bykba hayvan ahrlar 500
Balkonlar 10 m2ye kadar 500
Bro, hastane okul, tiyatro, sinema, ktphane ve depo benzeri genel yap koridorlar 500
Umumi ak yaplarda bro hastane okul, tiyatro, ktphane kitaplk vb merdivenler
(sahanlk ve merdiven girileri dahil)
500
Tribnler (Oturma yeri sabit olmayan) 750
Garajlar (Toplam arl 2.5 tona kadar olan aralar iin) 500
Hareketli ykler, Deme Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar sekmesinde Q satrnda kg/m2
cinsinden tanmlanr.
lave Sabit ve Hareketli Ykler
Noktasal Ykler
Proje zerinde kiriler, kolonlar veya plak demeler zerinde herhangi bir noktaya bir veya birden
fazla sayda tanmlanabilen sabit veya hareketli ilave yklerdir. Programda noktasal ykler ton(t)
cinsinden tanmlanr.
Kirilerde noktasal ykler
Noktasal ykn sabit ve hareketli deeri Noktasal-izgisel Yk diyalogunda G ve Q satrnda ton
cinsinden tanmlanr. iz mensnden Noktasal Yk satr tklanr ve kiri zerinde herhangi bir
noktaya yerletirilir.
izim alannda kiri zerine yerletirilen noktasal yk izim penceresinde aadaki gibi grnr.
733
Kiriin sadece bu noktasal ykten oluan ankastrelik kesme kuvvetleri ve momentleri, kolon donatlar
diyalogunda Kuvvetler sekmesinde veya kiri ykleri raporunda ekstra satrnda aadaki deerlerle
grnecektir.
Mg1= 0.720 tm Mq1=0.252 tm (sol ucun sabit ve hareketli ankastrelik momentleri)
Vg1= 0.648 t Vq1=0.227 t (sol ucun sabit ve hareketli kesme kuvvetleri)
Mg2=-0.480 tm Mq2=-0.168 tm (sa ucun sabit ve hareketli ankastrelik momentleri)
ln (kiri temiz akl)
lo (noktasal ykn kiriin sol ucuna olan mesafesi)
Kolonlarda noktasal ykler
cinsinden tanmlanr. iz mensnden Noktasal Yk satr tklanr ve kolon zerinde herhangi bir
noktaya yerletirilir. Noktasal yk diyalogunda Tekil Yklerde Eksantristeden Doan Momentleri
Kullan seenei iaretli ise noktasal ykn kolon zerinde yerletirilen nokta nemlidir. Bu durumda
eksenel ykn kolon zerindeki geometrik yerinin, kolon arlk merkezine olan mesafesinden
kaynaklanan momentler sistemde dikkate alnacaktr.

Tekil Yklerde Eksantristeden Doan Momentleri Kullan iaretli deilse, noktasal yk kolonun hangi
noktasna yerletirilirse yerletirilsin , noktasal yk, sadece tekil yk olarak etki ettirilir.
Tekil Yklerde Eksantristeden Doan Momentleri Kullan iaretliyse noktasal ykn kolonun
zerinde yerletirildii noktadan doan momentler ayrca dikkate alnr.
ln
G (Sabit)
Q (Hareketli)
lo
G=1000 kg
Q=350 kg
ln=5 m
lo=2 m
ex
G (sabit)
Q (hareketli)
ey
734
Programda sadece 30/60 boyutlarnda S1 kolonu tanmlandnda Kat parametrelerindeki G toplam
yap arl deeri,
G= 0.6 * 0.3 * 2.8 * 2.5 = 1.26 ton olarak grnecektir.
Betonarme/Kolon donatlarnda tz1=tz2 alt ve st dm noktalarndaki eksenel yk deerleri
sistemde baka bir eleman olmad iin tz1=tz2=1.26 ton olacaktr.
S1 kolonu zerinde aadaki gibi noktasal yk tanmlanrsa,

Kat parametrelerindeki srasyla G ve Q deerleri yap sabit ve hareketli arlklar,
G= (0.6 * 0.3 * 2.8 * 2.5) + 0.90 = 2.16 ton
Q=0.4 ton olarak grnecektir.
Betonarme/Kolon donatlarnda G yklemesine ait tz1=tz2 alt ve st dm noktasndaki eksenel yk
deerleri sistemde baka bir eleman olmad iin tz1=tz2=2.16 ton olacaktr. G yklemesine ait
tz1=tz2 deerleri tz1=tz2=0 olarak grnecektir. G ve Q yklemelerine ait kolon momentleri
srasyla mx1=mx2 ve my1=my2 Tekil Yklerde Eksantristeden Doan Momentleri Kullan iaretli
deilse sfr grnecektir. aretli ise alt ve st dm noktalarnda kolon momentleri aadaki gibi
olacaktr.
mx1=mx2= 0.15*0.90 = 0.135 tm (G yklemesi iin)
30 cm
60 cm
S1
Kat ykseklii = 2.80 m
Beton birim hacim arl = 2.5 t/m2
0.3
G = 900 kg
Q = 400 kg
0.15
S1
30 cm
60 cm
Kat ykseklii = 2.80 m
Beton birim hacim arl = 2.5 t/m2
735
mx1=mx2= 0.15*0.40 = 0.06 tm (Q yklemesi iin)
my1=my2= 0.30*0.90 = 0.27 tm (G yklemesi iin)
my1=my2= 0.30*0.40 = 0.12 tm (Q yklemesi iin)
Plak demeler zerindeki noktasal ykler
cinsinden tanmlanr. iz mensnden Noktasal Yk satr tklanr ve deme zerine yerletirilir.
Noktasal ykn deme zerindeki konumu sistemi etkiler. Deme zerinde n tane noktasal yk
tanmlanabilir. Noktasal ykler deme analizinde ve betonarme hesabnda, noktasal ykler yk
katsaylaryla arplarak dikkate alnrlar. Deme zerine yerletirilen noktasal ykler, demeye bal
kirilerin demeden ald ykleri, dolaysyla ankastrelik tesirlerini de deitirirler.

Noktasal yk yerletirilmeden nce D1 demesinin ortasndaki aklk ve mesnet momentleri,
1 numaral hesap aks zerindeki momentler(tm),
Sol mesnet Aklk Sa mesnet
0.036 0.474 -1.213
0.057 0.875 0.057
Noktasal yk yerletirildikten sonra D1 demesinin ortasndaki aklk ve mesnet momentleri,
G = 900 kg
Q = 400 kg
D1
d = 12 cm
G=450 kg/m2
Q=200 kg/m2
K1
1
2
736
0.037 0.572 -1.274
0.058 0.967 0.078
olacaktr.
Noktasal yk yerletirilmeden nce rnek K1 kiriinin ankastrelik tesirleri aadaki gibidir. (Kiri
ykleri raporunda D1 demesi satrnda izlenebilir)
Mg1= 1.597 tm Mq1=0.710 tm (sol ucun sabit ve hareketli ankastrelik momentleri).
Noktasal yk yerletirildiinde rnek K1 kiriinin ankastrelik tesirleri deiir. (Kiri ykleri raporunda
D1 demesi satrnda izlenebilir)
Noktasal ykn deme zerindeki konumu deitirildiinde yukardaki deerler de deiecektir.
Grld gibi noktasal ykn deme zerindeki yeri nemlidir.
Noktasal ykler nervr ve kaset demelerinde dikkate alnmaz. Sadece plak demelerde
kullanlabilir.
737
izgisel ykler
izgisel ykler plak demeler zerinde tanmlanrlar. Deme zerine duvarlar, parapetler, balkon
korkuluklar gibi yap elemanlarnn arlklar izgisel yk ile programa girilebilirler. Deme zerinde
n tane izgisel yk tanmlanabilir. izgisel ykler deme analizinde ve betonarme hesabnda yk
katsaylaryla arplarak dikkate alnrlar. Deme zerine yerletirilen izgisel ykler, demeye bal
kirilerin demeden ald ykleri, dolaysyla ankastrelik tesirlerini de deitirirler.
izgisel ykn sabit ve hareketli deeri Noktasal Yk diyalogunda G ve Q satrnda ton cinsinden
tanmlanr. iz mensnden Noktasal Yk satr tklanr ve deme zerine iki nokta verilerek
yerletirilir.
izgisel yk yerletirilmeden nce D1 demesinin ortasndaki aklk ve mesnet momentleri,
0.036 0.474 -1.213

0.058 0.967 0.078
olacaktr.
izgisel yk yerletirildikten sonra D1 demesinin ortasndaki aklk ve mesnet momentleri,
G = 900 kg
Q = 400 kg
D1
d = 12 cm
G=450 kg/m2
Q=200 kg/m2
K1
1
2
738
0.035 0.611 -1.388
0.059 1.136 0.086
izgisel yk yerletirilmeden nce rnek K1 kiriinin ankastrelik tesirleri aadaki gibidir. (Kiri
ykleri raporunda D1 demesi satrnda izlenebilir)
izgisel yk yerletirildiinde rnek K1 kiriinin ankastrelik tesirleri deiir.
izgisel ykn deme zerindeki konumu deitirildiinde yukardaki deerler de deiecektir.
Grld gibi izgisel ykn deme zerindeki yeri nemlidir. izgisel ykler nervr ve kaset
demelerinde dikkate alnmaz. Sadece plak demelerde kullanlabilir.
Saplama kirilerin ykleri
Kiri kiri kesiimlerinin birbirleriyle etkileimleri, programda, 3 boyutlu sistemlerin zm yntemleri
asndan deerlendirilmelidir. Saplanan kiriin zlp saplama yknn tayan kirie verilmesi ancak
2 boyutlu analizde izlenen yaklak bir yntemdir. Bu balamda, programda, hibir yaklak model
kullanlmamaktadr. Gerek boyutlu analiz yapldndan, sistemde tek bir ereve vardr. O da
binann kendisidir ve kiri-kiri birleimleri de bu erevenin ierisinde yer alr. Analiz sonucunda ise
her dm noktasnn u kuvvetleri bir seferde hesaplanmaktadr. Kiri-kiri birleimleri bir dm
noktas olduuna gre bu tr birleimlerde de sadece dm noktas dengesinden bahsedilebilir.
739
Dolaysyla, saplama yk eklinde bir ifade ideCAD Statik programnda kullanlamaz. Byle bir yk
de yoktur, o noktann u kuvvetleri asndan dengesi sz konusudur.
Yatay Ykler
Katn toplam sabit yklerinin hesaplanmas
Eleman z arlklarndan oluan ykler, kaplama ykleri, noktasal ve izgisel sabit ykler, deme
sabit yklerin ton cinsinden toplamdr. Katlara ait toplam sabit ykler, Analiz Kat Parametreleri
diyalogunda kat parametreleri sekmesinde G stununda grlebilir. Rapor mensnden Kat Genel
bilgileri raporunda raporlanr.

Parametreleri diyalogunda kat parametreleri sekmesinde G stununda grlebilir. Rapor mensnden
Kat Genel bilgileri raporunda raporlanr.
Kolonlar 50/25 cm : Kiriler 25/50 cm : Tm kirilerde duvar 325 kg/m : deme d=12 cm: Beton
birim hacim arl=2.5 t/m3: Kat ykseklikleri 2.80 m
Kolonlar: En*Boy*BetonBirimArl*Ykseklik*Adet
Gkolon = 0.5*0.25*2.8*2.5*8=7 t
Kiriler: Genilik*Ykseklik*BetonBirimArl*TemizAklk*Adet
385
430
300
G=450
Q=200
400
G=450
Q=200
G=450
Q=350
740
Gkiri=0.25*0.50*2.5*[(4-0.5)*2+(4.3-0.5-0.5)*2+(4.3-0.5-0.25)+(3.85-0.25-0.25)*2+(3.85-0.25-
0.5)+(3-0.25)*2]=10.14 t.
Demeler: DemeNetAlan*G
Gdeme=0.45*(3.75*3.35*+3.8*3.35+3.8*2.75)=16.084 t.
Duvarlar: DuvarArl*KiriTemizAkl*adet
Gduvar=0.325*[(4-0.5)*2+(4.3-0.5-0.5)*2+(4.3-0.5-0.25)+(3.85-0.25-0.25)*2+(3.85-0.25-
0.5)+(3-0.25)*2]=10.546 t.
Katn toplam sabit yk G=7+10.14+16.084=43.771 t. olarak hesaplanacaktr.
Katn toplam hareketli yklerinin hesaplanmas
Deme hareketli ykler, noktasal ve izgisel hareketli yklerin ton cinsinden toplamdr. Katlara ait
toplam hareketli ykler, Analiz Kat Parametreli diyalogunda kat parametreleri sekmesinde Q
stununda grlebilir. Rapor mensnden Kat Genel bilgileri raporunda raporlanr.
Yukardaki projenin bir katnn toplam hareketli yk;
Katn toplam hareketli yk Q=0.200*(3.75*3.35*+3.8*3.35)+0.350*3.8*2.75=8.716 t. olarak
hesaplanacaktr.
Deprem yklerinin hesaplanmas
Deprem ykleri programda x ve y yn olmak zere iki dorultuda hesaplanr. Kullanc deprem
yklerini edeer deprem ykleri gre mi veya dinamik yklere gre mi belirleyeceine Proje Genel
Ayarlar diyalogunda Deprem sekmesinde seer. Edeer deprem ykne gre hesap yapabilmek
Deprem Ynetmeliinde belirli kriterlere balanmtr.
Edeer deprem yknn uygulanabilecei binalar;
Deprem
Blgesi
Bina Tr Toplam Ykseklik Snr
1, 2
A1 tr burulma dzensizlii olmayan, varsa her bir katta
2 s
bi
q koulunu salayan binalar
Hn s 25 m
1, 2
A1 tr burulma dzensizlii olmayan, varsa her bir katta
2 s
bi
q koulunu salayan ve ayrca B2 tr dzensizlii
olmayan binalar
Hn s 60 m
741
3.4 Tm binalar Hn s 75 m
Yukardaki tanmlarn kapsamna girmeyen binalarda edeer deprem yk yntemi uygulanmaz.
Dinamik yklere gre hesap yaplmaldr. Ayrca hi bir koula bakmakszn tm binalar dinamik
yklere gre zlebilir. Zaten programda versiyon 4 den sonra edeer deprem yk yntemine
gre hesap yapma olana kaldrlmtr.
Deprem ykleri ister edeer yklere gre, ister dinamik yklere gre belirlensin rijitlik merkezi ile
ktle merkezinin arasndaki eksantriklie, dik dorultudaki en byk bina boyutunun %5i eklenerek
bulunan toplam d merkezlik kadar kaydrlarak dikkate alnr. Kaydrma yatay ynde sada ve solda,
dikey ynde ste ve alttadr. Bylece her iki yn iin 4 adet ykleme yaplr. Deprem
yklemelerinden oluan u kuvvetleri Betonarme diyaloglarnda ve Rapor mens altndan alnabilen
U Kuvvetleri raporunda E1, E2, E3 ve E4 deerlerinin karl olarak takip edilebilir.

By Yr Ym e
x
05 . 0 + =
Bx Xr Xm ey 05 . 0 + =
Deprem kuvvetlerinin ykleme pozisyonlar aadaki ekilde gsterilmitir.
y
R=Rijitlik merkezi
M=Ktle merkezi
x
Y
r

Xr
R
M
Y
m

X
B
y

Bx
742

Her bir yklemenin kuvvet deerleri, d merkezlii ve ykleme sonucunda oluan kat burulmalar,
Rapor mens altndan alnan Katlara Etkiyen Yatay Ykler raporunda takip edilebilir.
Deprem yklerinin sperpozisyonu
4 adet deprem yklemesinden hesaplanan eleman u kuvvetleri dey hesap sonucunda bulunan
eleman u kuvvetleriyle sperpoze edilir. Sperpoze edilmi u kuvvetler varsa rzgar ve toprak itkisi
yklemeleriyle karlatrlarak en olumsuz durum bulunur ve betonarme hesabnda kullanlr,
Sperpoze TS500 de tanmlanan katsaylara gre yaplrlar.
1.0 G + 1.0 Q + 1.0 E ve 1.0 G + 1.0 Q - 1.0 E veya;
1.4G + 1.6 Q veya,
0.9 G +1.0 E ve 0.9 G - E
Edeer deprem ykleri
Her bir katn kat arlklar hesaplanr.
Deprem x
E1 yklemesi
(x yn + ex)
Deprem x
E2 yklemesi
(x yn - ex)
Deprem y
E3 yklemesi
(y yn + ey)
Deprem y
E4 yklemesi
(y yn - ey)
743
wi=gi + n qi
gi: i. katn toplam sabit ykdr. Programda Kat Parametreleri diyalogunda G stununda listelenir.
(ton)
qi:i. katn toplam hareketli ykdr. Programda Kat Parametreleri diyalogunda Q stununda listelenir.
(ton)
n:Hareketli yk katlm katsays
Binann Kullanm Amac n
Depo, antrepo, vb 0.80
Okul, renci yurdu, spor tesisi, sinema, tiyatro, konser salonu, garaj, lokanta, maaza,
vb.
0.60
Konut, iyeri, otel, hastane, vb. 0.3
Endstri binalarnda; sabit ekipman arlklar iin (vin kaldrma ykleri kat alklar
hesabnda dikkate alnmayacaktr)
1
Binann toplam arl hesaplanr. Binann toplam arl her bir kata ait wilerin toplamdr.

=
=
N
i
wi W
1

Spektrum karakteristik periyotlar Proje Genel Ayarlar diyalogunda Dinamik Analiz sekmesinde zemin
snfna gre kullanc tarafndan seilir. Bu periyotlar spektrum erisini belirler.
1997 Deprem ynetmeliinde yerel zemin snflarna gre spektrum karakteristik periyotlar aadaki
gibi verilmitir.
Yerel zemin snf
T
A
(saniye)
T
B
(saniye)
Z1 0.10 0.30
Z2 0.15 0.40
Z3 0.15 0.60
Z4 0.20 0.90

744
Yerel zemin snflar
Yerel Zemin
Snf
Tablo 12.1e Gre Zemin Grubu ve En st Zemin Tabakas Kalnl (h
1
)
Z1 (A) grubu zeminler
h
1
s 15 m olan (B) grubu zeminler
Z2 h
1
> 15 m olan (B) grubu zeminler
h
1
s 15 m olan (C) grubu zeminler
Z3 15 m < h
1
s 50 m olan (C) grubu zeminler
h
1
s 10 m olan (D) grubu zeminler
Z4 h
1
> 50 m olan (C) grubu zeminler
h
1
> 10 m olan (D) grubu zeminler
Zemin Gruplar
Zemin Grubu
Zemin Grubu
Tanm
Stand.
Penetr.
(N/30)
Relatif
Sklk
(%)
Serbest
Basn
Direnci
(kPa)
Kayma
Dalgas
Hz
(m/s)
Masif volkanik kayalar
ve ayrmam salam
metamorfik kayalar,
sert imentolu tortul
kayalar....
- - >1000 >1000
ok sk kum,
akl.........
>50 85-100 - >700
(A)
Sert kil ve siltli
kil...........
>32 - >400 >700
Tf ve aglomera gibi
gevek volkanik
kayalar, sreksizlik
dzlemleri bulunan
ayrlm imentolu
tortul kayalar......
- - 500-1000 700-1000
Sk kum, akl............... 30-50 65-85 - 400-700
(B)
ok kat kil ve siltli
kil....
16-32 - 200-400 300-700
745
Yumuak sreksizlik
dzlemleri bulunan ok
ayrm metamorfik
kayalar ve imentolu
tortul
kayalar................
- - <500 400-700
Orta sk kum,
akl........
10-30 35-65 - 200-400
(C)
Kat kil ve siltli kil.......... 8-16 - 100-200 200-300
Yeralt su seviyesinin
yksek olduu
yumuak, kaln alvyon
tabakalar...
- - - <200
Gevek kum................. <10 <35 - <200
(D)
Yumuak kil, siltli kil...... <8 - <100 <200
Doal titreim periyodu Tr program tarafndan otomatik hesaplanr.
Spektrum katsaysnn hesabnda kullanlan spektrum erisi aadaki formlle tanmlanr.
0 s T s
A
T ise S(T) = 1 + 1.5 T /
A
T
A
T s T s
B
T ise S(T) = 2.5
(T s TB ) ise S(T) = 2.5 ( )
8 . 0
B
T kullanlr.
Formllerdeki T yerine, programda hesaplanan doal titreim periyodu Tr konularak spektrum
katsays S(Tr) hesaplanr.
Spektral ivme katsays aadaki formlle hesaplanr.
A(T) = Ao I S(T)
S(T) yerine, programda hesaplanan S(Tr) konulur.
Formlde kullanlan Ao Etkin Yer vmesi Katsays deprem blgesine gre belirlenir.
746
Deprem Blgesi Ao
1 0.40
2 0.30
3 0.20
4 0.10

Bina nem katsays I, binann kullanm amac ve trne gre belirlenir.
Binann Kullanm Amac veya Tr I
1. Deprem sonras kullanm gereken binalar ve tehlikeli madde ieren binalar
a) Deprem sonrasnda hemen kullanlmas gerekli binalar:
(Hastaneler,dispanserler, salk ocaklar, itfaiye bina ve tesisleri, PTT ve dier haberleme
tesisleri, ulam istasyonlar ve terminalleri, enerji retim ve datm tesisleri; vilayet,
kaymakamlk ve belediye ynetim binalar, ilk yardm ve afet planlama istasyonlar)
b) Toksik, patlayc, parlayc, vb zellikleri olan maddelerin bulunduu veya depoland
binalar
1.5
2. nsanlarn uzun sreli ve youn olarak bulunduu ve deerli eyann sakland binalar
a) Okullar, dier eitim bina ve tesisleri, yurt ve yatakhaneler, askeri klalar, cezaevleri,
vb.
b) Mzeler
1.4
3. nsanlarn ksa sreli ve youn olarak bulunduu binalar
Spor tesisleri, sinema, tiyatro ve konser salonlar, vb.
1.2
747
4. Dier binalar
Yukardaki tanmlara girmeyen dier binalar (Konutlar, iyerleri, oteller, bina tr endstri
yaplar, vb)
1.0
Deprem yk azaltma katsays Ra(T) aadaki formlle hesaplanr.
0 < T < T
A
ise Ra(T) = 1.5 + (R 1.5) T / T
A

T > T
A
ise Ra(T) = R alnr.
T programda hesaplanan doal titreim periyodu Tr ve R ise tayc sistem davran katsaysdr.
Toplam edeer deprem yk Vt aadaki formlle hesaplanr.
Vt = W A(T) / Ra(T) 0.10 Ao I W
>
N
H 25 m ise
N
F A = 0.07
1
T
t
V 2 . 0
t
V s
Vt
F
N
+AF

F
i

w
i

w
2

w
1

H
i

Hn

w
N

F
N
+AF

w
N

w
i
F
i

w
i

w
1

Vt
H
i

Hn

Fbk
Fbk=Ao I w
bk
/1.5
w
bk

748
Katlara etkiyen yatay kuvvetler;
Fi = (Vt -
N
F A )
=
N
j
) wjHj (
wiHi
1

Formlyle hesaplanr.
Rijit evre perdelerinin bulunduu katlarda Fi,
Fi=Fbk=Ao I Wbk /1.5 formlyle hesaplanr. Wbk i.bodrum katn toplam arldr.

Kolonlar 50/25 cm : Kiriler 25/50 cm : Tm kirilerde duvar 325 kg/m : deme d=12 cm: Beton
birim hacim arl=2.5 t/m3: Kat ykseklikleri 2.80 m. : Zemin snf Z4 : R=8 : I=1
Sistemin edeer deprem yklerini, yukarda anlatlan yntemle hesaplayalm.
Kat Genel Ayarlar diyalogunda kat arlklar incelenebilmektedir.
Kat No G (t) Q (t) Hyk W=G + n Q (t)
2 43.771 8.716 0.3
46.3858
1 43.771 8.716 0.3
46.3858
430
G=450
Q=200
400
G=450
Q=200
G=450
Q=350
385
300
H
n
=
8
.
4

749
Zemin 43.771 8.716 0.3 46.3858
1.Bodrum 72.473 8.716 0.3 75.0878
Toplam Arlk [W] (t)
(1.bodrum rijit kat olduundan hesaba
katlmaz)
139.1574

Bu projede Tr birinci doal titreim periyodu 0.26592 olarak hesaplanacaktr. Dinamik Analiz
raporunda bu deer baslmaktadr.
Z4 zemin snfnn karakteristik periyotlar yukardaki tablodan baklrsa, T
A
T =0.2 ;
B
T =0.9 olduu grlr. Tr=0.26592 ve
A
T =0.2 s Tr s
B
T =0.9 aralnda olduundan
S(Tr)=2.5 alnr.
Deprem yk azaltma katsays Ra(T) ise, Tr=0.26592 >
A
T =0.2 olduundan, R alnacaktr.
Ra(Tr)=8
Spektral ivme katsays A(T),
A(Tr) = Ao I S(Tr)=0.4 *1 *2.5 = 1 olarak bulunur.
Toplam edeer deprem yk,
Vt = W A(T) / Ra(T) = 139.1574 * 1 / 8 = 17.39 t.
Alt snr = 0.10 Ao I W = 0.1 * 0.4 * 1 * 139.15.74 =5.56 t olduundan,
Vt= 17.39 t bulunur.
2. kat yatay kuvveti = 17.39 *
4 . 8 * 39 . 46 6 . 5 * 39 . 46 8 . 2 * 39 . 46
4 . 8 * 39 . 46
+ +
=8.7 t
1.kat yatay kuvveti = 17.39 *
4 . 8 * 39 . 46 6 . 5 * 39 . 46 8 . 2 * 39 . 46
6 . 5 * 39 . 46
+ +
= 5.8 t.
Zemin yatay kuvveti = 17.39 *
4 . 8 * 39 . 46 6 . 5 * 39 . 46 8 . 2 * 39 . 46
8 . 2 * 39 . 46
+ +
= 2.9 t.
Bodrum kat yatay kuvveti = 0.4 * 1 * 75.0878 /1.5= 20.02 t. (Fi=Fbk=Ao I Wbk /1.5)

750

Dinamik deprem ykleri
Dinamik hesapta modal deerlerin tayininde kullanlan yntem Vianello Stodola metodudur. Bu
metotla tekil ktleli sistemlerin serbest titreim hesab kesin bir ekilde yaplabilir. nce, yapnn ilgili
deprem dorultusundaki yatay deplasman bileenlerine ait flexibilite matrisi kurulur. Daha sonra, kat
arlklarndan bina ktle matrisi elde edilir. Bu iki matristen ve balang karakteristik vektrnden
hareket edilerek, yaplan ardk yaklam hesaplar sonunda, her mod iin zel asal frekans ve
karakteristik vektrler bulunur. Elde edilen karakteristik vektrler belirli katsaylar yardmyla
normalletirilir. Bylece, yapnn normalletirilmi serbest titreim modlar ve zel asal frekanslar ve
periyotlar tayin edilmi olur.
Modal sperpozisyon yntemi ile dinamik hesap yapld zaman genelde aadaki ilem sras
takip edilir:
Dinamik hesabn ka mod iin yaplaca saptanr.
Yap yatay rijitlik matrisi oluturulur. Bu matriste gerekli dzenlemeler yaplarak titremeyen
dey ve dnme deplasmanlar elimine edilmi olur. Bylece, binann kat demesi dzlemi
iinde birbirine dik iki yndeki titreimlerine kar gelen indirgenmi rijitlik matrisi elde edilir.
Arzu edilirse,binann titreimleri yatay dzlemde sadece bir yne etki ettirilebilir.
Kegen ktle matrisi oluturulur.
Bina iin, indirgenmi yatay rijitlik matrisi ve kegen ktle matrisi yardm ile gz nne alnan
her mod iin zel asal frekans hesaplanr.
terasyon yolu ile, karakteristik vektrler bulunur.
Normalletirmek iin gerekli blme kat saylar bulunur ve modlarn katk arpanlar hesaplanr.
8.7
5.8
2.9
20.02
751
Her mod iin maksimum davran spektral ivmeleri hesaplanr veya eriden okunur.
Her mod iin kat hizasna etkiyen modal ykler bulunur.
Her kat iin, iin Tam Karesel Birletirme (CQC Complete Quadratic Combination ) yolu ile
maksimum kat ykleri hesaplanr.
Dinamik deprem ykleri Dinamik analiz raporunda X ve Y yn Maksimum ykler bal Edeer
deprem ykleri ile birlikte baslr.
Rzgar ykleri
Rzgar ykleri programa x ve y yn olmak zere iki dorultuda tanmlanabilir. Rzgar kuvvetleri kat
dzleminde ve ktle merkezinde tanmlanrlar ve %5 eksantrisite dikkate alnarak 4 adet ykleme
yaplarak hesaba katlrlar. M yapnn ktle merkezi ve global koordinatlara gre x ekseni yatay
pozisyonda olmak zere, programda tanmlanan Rzgar x ve Rzgar y yatay kuvvetlerinin
pozisyonlar aadaki ekilde grlmektedir.

Kullanc x ve y dorultusundaki rzgar kuvvetlerini TS498de aklanan esaslara gre hesaplar ve Kat
Parametreleri diyalogunda tanmlar. Rzgar hesabndan bulunan u kuvvetleri, Betonarme
diyaloglarnda ve Rapor mens altndan alnabilen U Kuvvetleri raporunda W1, W2, W3 ve W4
yklemesi olarak takip edilebilir. 4 adet rzgar yklemelerin kat planndaki konumlar aada
verilmitir.
Rzgar x
Rzgar y
M
752

Her bir yklemenin kuvvet deerleri, eksantristeleri ve ykleme sonucunda oluan kat burulmalar,
Rzgar yklerinin sperpozisyonu
4 adet rzgar yklemesinden hesaplanan eleman u kuvvetleri dey hesap sonucunda bulunan
eleman u kuvvetleriyle sperpoze edilir. Sperpoze edilmi u kuvvetler deprem ve varsa toprak
itkisi yklemeleriyle karlatrlarak en olumsuz durum bulunur ve betonarme hesabnda kullanlr,
Sperpoze TS500 de tanmlanan katsaylara gre yaplrlar.
1.0 G + 1.3 Q + 1.3 W ve 1.0 G + 1.3 Q - 1.3 W veya;
1.4G + 1.6 Q veya,
0.9 G +1.3 W ve 0.9 G -1.3 W
Toprak tkisinden Oluan Ykler
Toprak itkisi, yatay ve dey ynde iki adet olmak zere herhangi bir eksantrisite deeri verilerek Kat
Parametreleri diyalogunda tanmlanabilir. Toprak itkisinden oluan ykler, sistemde bulunan panellere
Rzgar x
M
W1 yklemesi
(x yn +0.05)
Rzgar x
M
W2 yklemesi
(x yn -0.05)
Rzgar y
M
W3 yklemesi
(y yn +0.05)
Rzgar y
M
W4 yklemesi
(y yn -0.05)
753
girilen yatay yk deil, kat dzlemine etkiyen, tm elemanlarn u kuvvetlerini belirleyen ve sabit
hareketli dey ykler ile deprem yklerinin sperpoze edilerek eleman betonarmelerine katks gz
nne alnan bir yklemedir. Kat Parametreleri diyalogunda toprak itkisi tanmlamasnda kullanlan
parametreler unlardr.
Parametre Aklama
ToprakX1 (ton) X yn toprak itkisi 1.bileke kuvvetidir.
EksTx1 (metre) ToprakX1 kuvvetinin x eksenine dik mesafesidir.
ToprakX2 (ton) Varsa X yn toprak itkisi 2.bileke kuvvetidir.
EksTx2 (metre) ToprakX2 kuvvetinin x eksenine dik mesafesidir.
ToprakY1 (ton) Y yn toprak itkisi 1.bileke kuvvetidir.
EksTy1 (metre) ToprakY1 kuvvetinin y eksenine dik mesafesidir.
ToprakY2 (ton) Varsa Y yn toprak itkisi 2.bileke kuvvetidir.
EksTy2 (metre) ToprakY2 kuvvetinin y eksenine dik mesafesidir.

754

Toprak itkisi hesabndan bulunan u kuvvetleri, Betonarme diyaloglarnda ve Rapor mens altndan
alnabilen U Kuvvetleri raporunda H1, H2, H3 ve H4 yklemesi olarak takip edilebilir.
Her bir yklemenin kuvvet deerleri, eksantrisiteleri ve ykleme sonucunda oluan kat burulmalar,
Toprak bileke yklerinin sperpozisyonu
4 adet toprak bileke kuvvetinden oluan eleman u kuvvetlerinin her biri dey hesap sonucuyla elde
edilen eleman u kuvvetleriyle sperpoze edilirler. Sperpoze edilmi u kuvvetler deprem ve varsa
rzgar yklemeleriyle karlatrlarak en olumsuz durum bulunur ve betonarme hesabnda kullanlr.
Toprak itkisinin TS500 de verilmi sperpoze katsaylar aadaki gibidir.
1.4 G + 1.6 Q + 1.6 H ve 1.4 G + 1.6 Q 1.6 H veya
0.9 G + 1.6 H ve 0.9 G 1.6 H
y
ToprakX1
H1 yklemesi
x
EksTx1
y
ToprakX2
Varsa H2 yklemesi
x
EksTx2
y
ToprakY1
H3 yklemesi
x
EksTy1
y
ToprakY2
Varsa H4 yklemesi
x
EksTy2
755
Malzeme Bilgileri
Yap gvenlii
Yapya etkiyen yklerin ve gerek dayanmnn hesaplardaki varsaylandan deiik olabilecei gz
nne bulundurularak, yk etkileri belirli bir katsay(yk faktrleri) ile bytr, dayanm (malzeme
katsays) ise kltlrler.
Yk gvenlik katsaylar
n grlen yk katsaylar ve dikkate alnmas gereken yk kombinezonlar aadaki gibidir.
Yalnz dey ykler iin;
1.4 G + 1.6 Q
Rzgar yknn sz konusu olduu durumlarda;
1.0 G + 1.3 Q + 1.3 W veya
1.4 G +1.6 Q veya
0.9 G + 1.3 W
Depremin sz konusu olduu durumlarda;
1.0 G + 1.0 Q + 1.0 E veya
1.4 G + 1.6 Q veya
0.9 G + 1.0 E
Yatay toprak basnc sz konusuysa;
1.4 G + 1.6 Q + 1.6 H veya
0.9 G + 1.6 H
Programda sabit ve hareketli yk katsaylar, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik
sekmesinde deitirilebilir. Dier yk katsaylarna mdahale edilemez.
756
Malzeme gvenlik katsaylar
Hesaplarda kullanlacak malzeme hesap dayanm, karakteristik malzeme dayanm belirli bir
malzeme katsaysna blnerek elde edilir.
Beton iin fcd =
mc
fck
(basn) ve fctd =
mc
fctk
(ekme)
elik iin fyd=
ms
fyk

mc
(beton gvenlik katsays) yerinde dklen beton iin 1.5, n dkm iin ise 1.4 alnmaldr.
Betonda kalite denetiminin gerektii gibi yaplamayaca kukusu olan durumlarda
mc
=1.7 veya
daha byk alnmaldr.
Donat elii iin ise
ms
(elik gvenlik katsays)
ms
=1.15 alnmaldr.
Proje mensnde Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde, bu katsaylara kullanc
mdahale edebilmektedir. Aksi belirtilmedii srece yk gvenlik katsaylar yukarda verilen
deerlerde kullanlrlar.
Malzeme Karakteristikleri
Beton karakteristik dayanmlar
Beton tanmlamas ve snflandrlmas basn dayanmna gre yaplr. Basn dayanm, taban ap 15
cm ve ykseklii 30 cm olan, suda 20C 2C scaklkta saklanm, 28 gnlk standart deney
silindirlerinden elde edilir.
Betonun ekme dayanm, eksenel ekme deneylerinden elde edilen deerlerdir. fctm deneylerden
elde edilecek ortalama ekme dayanm, fctk ise karakteristik ekme dayanmdr. Betonun
karakteristik ekme dayanm aadaki formlden hesaplanabilir.
fctk=1.1 fck (kg/cm)
fctk=0.35 fck (N/mm)
Karakteristik ekme dayanm, denenecek eksenel ekme numunelerin bu deerden dk olma
olasl %10 olan deerdir.
Beton karakteristik basn (fck) ve ekme(fctk) dayanmlar beton snflarna gre aada tablo olarak
verilmitir.
757
Beton
Dayanm
Beton Snf
fck, Beton Basn Dayanm
(kg/cm)
fctk, Beton ekme Dayanm
(kg/cm)
BS14 (C14) 140 13
BS16 (C16) 160 14
BS20 (C20) 200 16 N
o
r
m
a
l

BS25 (C25) 250 18
BS30 (C30) 300 19
BS35 (C35) 350 21
BS40 (C40) 400 22
BS45 (C44) 450 23
Y
k
s
e
k

BS50 (C50) 500 25
Beton snfn, Proje mensnde Proje Genel Ayarlar diyalogunda beton Snflar sekmesinde seilir.
Program seilen beton snfna gre yukarda tabloda verilen deerleri kullanr.
Kullanc beton karakteristik basn ve ekme dayanmlarn kiri, kolon, perde objeleri iin kiri, kolon
ve perde ayarlarnda deitirebilir. Deitirilen deerler eleman adyla, Yap Uzay ereve Eleman
Bilgileri raporunda Kullanc Tanml Elemanlar bal altnda rapor edilirler.
Beton hesap basn ve ekme dayanm
Beton iin fcd =
mc
fck
(basn) ve fctd =
mc
fctk
(ekme)
mc
(beton gvenlik katsays) yerinde dklen beton iin 1.5, n dkm iin ise 1.4 alnmaldr.
Betonda kalite denetiminin gerektii gibi yaplamayaca kukusu olan durumlarda
mc
=1.7 veya
daha byk alnmaldr.
Proje mensnde Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde, bu katsaylara
kullanc mdahale edebilmektedir. Aksi belirtilmedii srece yk gvenlik katsaylar yukarda
verilen deerlerde kullanlrlar.
758
Beton hesap basn (fcd) ve ekme(fctd) dayanmlar beton snflarna gre,
mc
=1.5 kullanlarak
aada tablo olarak verilmitir.
Beton Snf
fck, Beton
Basn dayanm
(kg/cm)
fctk, Beton ekme
Dayanm
(kg/cm)
fcd, Beton Hesap
Basn Dayanm
(kg/cm)
fctd, Beton
Hesap ekme
Dayanm
(kg/cm)
BS14 (C14) 140 13 99.333333333 8.666666667
BS16 (C16) 160 14 106.6666667 9. 333333333
BS20 (C20) 200 16 133.33333333 10.6666667
BS25 (C25) 250 18 166.6666667 12
BS30 (C30) 300 19 20 12.66666667
BS35 (C35) 350 21 233.33333333 14
BS40 (C40) 400 22 266.6666667 14.6666667
BS45 (C44) 450 23 300 15.33333333333
BS50 (C50) 500 25 333.33333333 16.66666667
elik Akma Dayanm
Betonun ekme dayanm ok dk olduundan, kesitin ekme blgesindeki gerilmeleri karlamak
iin elik ubuklar yerletirilir. elik ekme ve basn altnda benzer zellikler gsteren bir
malzemedir. eliin gerilme-birim deformasyon zellikleri ekme deneylerinden elde edilir. Doal
setlikteki elikte belirli bir akma snr vardr. Bu snra ulancaya kadar gerilme ve birim uzama
arasndaki iliki dorusaldr. Akma snrna ulatktan sonra gerilme sabit kalrken, birim uzama artar.
Gerilmenin sabit kald bu ana akma sahanl denir. Akma sahanln bir pekleme davran izler.
Pekleme snrna ulaldnda, gerilme tekrar artmaya balar, kesit klr ve numune bu noktada
kopar.
eliin akma snrndaki gerilmesi akma gerilmesi veya akma dayanm olarak adlandrlr.
eliin snflandrlmas, minimum akma dayanmna ve imalat ekline gre yaplr.
elik Akma ve ekme dayanmlar elik snflarna gre aadaki tabloda verilmitir.
elik snfn, Proje mensnde Proje Genel Ayarlar diyalogunda elik Snflar sekmesinde seilir.
Program seilen elik snfna gre aada tabloda verilen deerleri kullanr.
759
Donat Snf
fyk, elik Akma Dayanm
(kg/cm)
S220 (BC I) 2200
S420 (BC III) 4200
S500(BC III) 5000
Kullanc elik akma dayanmlarn kiri, kolon, perde objeleri iin kiri, kolon ve perde ayarlarnda
gerekli grd takdirde deitirebilir. Deitirilen deerler eleman adyla, Yap Uzay ereve
Eleman Bilgileri raporunda Kullanc Tanml Elemanlar bal altnda rapor edilirler.
elik Hesap Dayanm
elik iin fyd=
ms
fyk

Donat elii iin
ms
(elik gvenlik katsays)
ms
=1.15 alnmaldr.
Proje mensnde Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde, bu katsaylara kullanc
mdahale edebilmektedir. Aksi belirtilmedii srece yk gvenlik katsaylar yukarda verilen
deerlerde kullanlrlar.
elik hesap dayanmlar elik snflarna gre, ms =1.15 kullanlarak aada tablo olarak verilmitir.
Donat Snf
fyk, elik Akma Dayanm
(kg/cm)
fyd, Hesap Dayanm
(kg/cm)
S220 (BC I) 2200 1913.043478
S420 (BC III) 4200 3652.173913
S500(BC III) 5000 4347.826087
Betonun Elastisite Modl
Normal arlktaki betonlar iin j gnlk betonun elastisite modl aadaki bantdan hesaplanr.
Ecj=10270 fckj + 140 000 (kg/cm)
760
Ecj=3250 fckj + 14 000 (N/mm)
Programda, aksi belirtilmedii srece 28 gnlk betonun elastisite modl kullanlr. Kullanc betonun
elastisite modln t/m cinsinden kiri, kolon, perde objeleri iin kiri, kolon ve perde ayarlarnda
gerekli grd takdirde deitirebilir. Deitirilen deerler eleman adyla, Yap Uzay ereve
Eleman Bilgileri raporunda Kullanc Tanml Elemanlar bal altnda rapor edilirler. 28 gnlk
betonun elastisite modl beton snfna gre tablosu aadadr.
Beton Snf
fck, Beton
Basn dayanm
(kg/cm)
Elastisite Modl
(kg/cm)
Elastisite Modl
(t/m)
BS14 (C14) 140 261516.2787 2615162.787
BS16 (C16) 160 269906.3663 2699063.663
BS20 (C20) 200 285239.7328 2852397.328
BS25 (C25) 250 302382.9578 3023829.578
BS30 (C30) 300 317881.6179 3178816.179
BS35 (C35) 350 332134.1068 3321341.068
BS40 (C40) 400 345400 3454000
BS45 (C44) 450 357859.5993 3578595.993
BS50 (C50) 500 369644.1813 3696441.813
eliin Elastisite Modl
Programda aksi belirtilmedii srece, aada tabloda listelen elastisite modl deerleri kullanr.
Kullanc eliin elastisite modln t/m cinsinden kiri, kolon, perde objeleri iin kiri, kolon ve
perde ayarlarnda gerekli grd takdirde deitirebilir. Deitirilen deerler eleman adyla, Yap
Uzay ereve Eleman Bilgileri raporunda Kullanc Tanml Elemanlar bal altnda rapor edilirler.
Donat Snf
eliin Elastisite
Modl (kg/cm)
eliin Elastisite
Modl (t/m)
S220 (BC I )
S420 (BC III)
S500 (BC III)
2.10
6
2.10
7

761

Kat Bilgileri
st Serbest Kolonlar
Deme rijit diyafram olduu iin dm noktalarndaki deplasmanlar aksi belirtilmedii srece kat
deplasmanlaryla ortaktr. Kat deplasmanlar X ve Y dorultusunda iki adet teleme, Z ekseni
dorultusunda bir dnmeden ibarettir. Dm noktalarnn u tesirleri, kat deplasmanlar cinsinden
hesaplanr.
Demelerin kesintiye urad rijit diyaframlarn blnd dm noktalarnda st Serbest
Kolon tanmyla bu dm noktalarnn deplasmanlarn kat deplasmanlarndan bamsz hale
getirilebilir.
Parametreler
Parametreler sistemin betonarme hesabnda ve donat yerletirilmesi aamasnda programn hangi
kriterlere uyacan belirler. Programda Bildirim mens altnda bulunan parametrelerin varsaylan
deerleri, Trk Standartlarnda ve deprem ynetmeliinde belirtilen esaslara gre ayarlanmtr.
Kullanc bu parametreleri deitirmedii srece varsaylan deerler kullanlr.
Deme Parametreleri
Tek ve ift dorultuda alan plak demeler iin deitirilebilir parametreler unladr.

Pas pay
Radye Deme iindeki ekme donatsnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir.
Birimi cm dir. Varsaylan deeri d=1.5 cm dir.
Minimum Asal ekme Pursantaj
ift dorultuda alan plak demelerde, demenin ksa kenar dorultusundaki ekme pursantajdr.
Varsaylan deer 0.0025dir. Demenin aklnda, hesap sonucunda bulunan momentten donat
alan hesaplanr. Bu alan, ayrca Minimum ekme Pursantaj kullanlarak hesaplanan minimum donat
alanyla karlatrlr. Hangisi byk ise o alan kullanlr ve demenin ksa kenar dorultusuna o
alandan bulunan donat miktar atlr.
d
b
762
12 cm yksekliinde, pas pay 1.5 cm olan bir demenin ksa kenar dorultusunda hesapla bulunan
momenti 0.34 tm olsun. Bu demenin ksa kenar dorultusuna konulacak donat aadaki yntemle
hesaplanr.
100 cm geniliinde, 12 cm yksekliinde, 1.5 cm pas pay ve 0.27 tm iin donat alan hesaplanr.
(BS16 ve S220 iin As=1.71 cm)
Minimum donat, Asmin= b * (d-d) * MinekmePur= 100 * 10.5 * 0.0025 = 2.62 cm
Asmin > As olduundan kullanlacak donat miktar Asgereken=2.62 cm dir.
Minimum asal ekme pursantaj bydke kesite konulacak minimum donat miktar artar.
Minimum Dier ekme Pursantaj
ift dorultuda alan plak demelerde, demenin uzun kenar dorultusundaki ekme
pursantajdr. Varsaylan deer 0.0025dir. Demenin aklnda, hesap sonucunda bulunan
momentten donat alan hesaplanr. Bu alan, ayrca Minimum Dier ekme Pursantaj kullanlarak
hesaplanan minimum donat alanyla karlatrlr. Hangisi byk ise o alan kullanlr ve demenin
uzun kenar dorultusuna o alandan bulunan donat miktar atlr.
b=100 cm geniliinde, d=12 cm yksekliinde, d=1.5 cm pas pay ve M=0.42 tm iin donat alan
hesaplanr. (BS20 ve S220 iin As=2.128 cm)
Minimum donat hesaplanr. Asmin= b * (d-d) * MinDierekmePur= 100 * (12 - 1.5) * 0.0025 =
2.62 cm
Asmin > As olduundan kullanlacak donat miktar Asgereken=2.62 cm dir.
Minimum dier ekme pursantaj bydke kesite konulacak minimum donat miktar artar.
Not:
Donat yerletirirken, iki dorultudaki donat st ste geldiinden, bir
dorultudaki faydal yksekliin(d-d) dierinden deiik olmas doaldr. Ancak
her iki dorultudaki faydal yksekliin ayn alnmasnda bir sakca yoktur. (Uur
Ersoy, Betonarme 2 Sy:34, Austos 1995)
Minimum Hurdi Pursantaj
Uzun kenar ksa kenarndan 2 kat daha fazla olan plak demelerde (Luzun/Lksa2), ksa kenar
dorultusundaki ekme pursantajdr. Varsaylan deer 0.0025dir. Demenin aklnda, hesap
sonucunda bulunan momentten donat alan hesaplanr. Bu alan, ayrca Minimum Hurdi Pursantaj
kullanlarak hesaplanan minimum donat alanyla karlatrlr. Hangisi byk ise o alan kullanlr ve
hurdi demenin ksa kenar dorultusuna o alandan bulunan donat miktar atlr.
Minimum donat, Asmin= b * (d-d) * MinHurdiPur
Minimum Hurdi Dier Pursantaj
763
Uzun kenar ksa kenarndan 2 kat daha fazla olan plak demelerde (Luzun/Lksa2), uzun kenar
Minimum donat, Asmin= b * (d-d) * MinHurdiDierPur
Minimum Donat Aral
Birimi cm dir. Plak demelerde donat seilirken, bu parametre dikkate alnr. ki donat arasndaki
mesafe minimum donat aralndan az kalrsa donat ap arttrlr. Varsaylan deer 10 cm dir.
Kullanc bu deeri deitirmedii srece iki donat arasndaki mesafenin 10 cm in altna dmesine
msaade edilmez.
Donat arttrmada kullanlabilecek donat aplar, Betonarme mens altnda bulunan Donat Seimi
diyalogunda bulunmaktadr. Bu diyalogda kullanc plak demeler iin hangi donatlarn kullanlacan
iaretler. Donat seimi bu diyalogda izin verilen aplar iin yaplr. rnein kullanc bu aplar, 8lik,
10luk olarak iaretlemi olsun. ki donat arasndaki minimum aralk nce 8lik, salamyorsa, sonra
10luk donat iin baklr. 10luk donat iin de iki donat arasndaki minimum donat aral yeterli
deilse, arttrlacak yeterli donat ap iaretlenmedii iin program eksik alan(eksikAs) uyars
verecektir. Bu durumda kullanlabilecek donat aplar, Donat Seimi diyalogunda yeterli sayda
iaretlenmelidir.
Programda, b=100 cm geniliinde, d=14 cm yksekliinde, d=1.5 cm pas pay ve M=1.919 tm
deerlerine sahip bir demede donat aralnn belirlenmesi. Parametrelerde iki donat arasndaki
minimum mesafe 10 cm.
Minimum donat hesaplanr. Asmin= b * (d-d) * MinekmePur= 100 * (14 - 1.5) * 0.0025 = 3.125
cm
As > Asmin olduundan kesite konulacak donat Asgereken=8.538 cm dir.
nce 8lik donat iin, seilen |8/6(8.38 cm), 6<10 olduundan, 10luk donatya geilir. 10luk
donat iin seilen |10/9(8.73 cm), 9<10 olduundan ap arttrlmaldr. Donat seimi 12lik donat
iin yaplr. Seilen donat |12/13(8.7 cm), 13>10 olduundan kullanlacak donat |12/13 (|12/13
dz + |12/13 pilye) dir.
Donat Seiminde sadece 8lik ve 10luk donat iaretlenmi olsayd, program 10luk donatdan fazla
donat atamayaca iin, program bu deme iin EksikAs uyars yapacakt.
Maksimum Donat Aral
Birimi cm, varsaylan deeri 20 cm dir. ki donat arasndaki mesafe bu parametrede yazlan deerden
fazla olamaz. Maksimum donat aral x*d parametresiyle birlikte kullanlr.
Maksimum donat aral x*d
764
Bu parametrenin varsaylan deeri 1.5 dir. Bu parametrede yazlan deer ile plak kalnl aplr.
Bulunan deer maksimum donat araldr ve iki donat arasndaki mesafe bu parametreden
hesaplanan deerden fazla olamaz.
Programda, b=100 cm geniliinde, d=12 cm yksekliinde, d=1.5 cm pas pay ve M=0.249 tm
deerlerine sahip bir demede donat aralnn belirlenmesi. Parametrelerde Maksimum Donat
aral 20 cm, Maksimum donat aral x*d deeri 1.5 olarak girilsin.
M=0.249 tm iin donat alan hesaplanr. BS20 ve S220 iin As=1.07 cm
Minimum donat hesaplanr. Asmin= b * (d-d) * MinekmePur= 100 * (12 - 1.5) * 0.0025 = 2.625
cm
Asmin > As olduundan kesite konulacak donat Asgereken=2.625 cm dir.
Maksimum donat aral, 20 cm ve 1.5d=1.5*12=18 cm, iki donat arasndaki mesafe 18 cmi
geemez.
8lik donat iin baklrsa, seilen donat |8/18(2.79 cm2) (|8/36 dz + |8/36 pilye) dir.
lave Donat Minimum Donat Aral
Demelerde ilave donatlarn arasndaki minimum mesafeyi snrlayan parametredir. Plak
demelerde ilave donat seilirken, bu parametre dikkate alnr. ki ilave donat arasndaki mesafe
minimum donat aralndan az kalrsa donat ap arttrlr.
iaretler. Donat seimi bu diyalogda izin verilen aplar iin yaplr. rnein kullanc bu aplar, 8'lik,
10'luk olarak iaretlemi olsun. ki donat arasndaki minimum aralk nce 8'lik, salamyorsa, sonra
10'luk donat iin baklr. 10'luk donat iin de iki donat arasndaki minimum donat aral yeterli
deilse, arttrlacak yeterli donat ap iaretlenmedii iin program eksik alan (eksikAs) uyars
iaretlenmelidir
lave Donat Maksimum Donat Aral
Demelerde iki ilave donat arasndaki mesafeyi snrlayan parametredir. ki ilave donat arasndaki
mesafe burada yazlan deerden fazla seilmez. Maksimum donat aral x*d parametresiyle
karlatrlr ve kk olan kullanlr.
lave Maksimum donat aral x*d
Demelerde ilave donatlarn arasndaki maksimum mesafeyi snrlayan parametredir. Bu
parametrede yazlan deer ile plak kalnl aplr. Bulunan deer maksimum donat araldr ve iki
donat arasndaki mesafe bu parametreden hesaplanan deerden fazla seilmez.
765
Kiri Parametreleri

Pas pay
Kiri iindeki ekme veya basn donatsnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir.
Birimi cm dir. Varsaylan deeri d=3 cm dir.
Minimum Aklk ekme Pursantaj
Varsaylan deeri 0.003 dr. Kirite ekme blgesine konulacak minimum donaty belirleyen
parametredir. Bu parametre kirite aklnda alta ve kiri mesnedinde stte kullanlr. Donat hibir
koulda bu parametreyle belirlenen snrdan az olamaz.
Minimum donat, Asmin=MinekmePursantaj* bw * (h-d ) olarak hesaplanr. Ayrca,
fyd
fctd
8 . 0
min
> kouluna baklr.
Ashesap, hesap momentinden(en olumsuz kombinezondan hesaplanan momentten) bulunan donat
miktar olmak zere,
Asmin < Ashesap ise kesite konulacak donat miktar Ashesap,
Asmin>As hesap ise kesite konulacak donar miktar Asmin olmaktadr.
Programda, 25/50 boyutlarnda aklkta M=1.737 tm momente sahip, pas pay d=3 cm olan,
minimum aklk ekme pursantaj 0.003 olan bir kirie konulacak donatnn belirlenmesi,
M=1.737 tm iin kesitin betonarmesi yaplr. BS20 ve S220 iin Ashesap=1.95 cm bulunur.
Minimum donat hesaplanr. Asmin=0.003*25*(50-3)=3.525 cm ve
Asmin= 0.8* 25*(50-3)*10.667/1910.03=5.24 cm.
Asmin>Ashesap olduundan kesite konulacak donat alan, As=5.24 cm dir.
bw
d
h
766
Kirilerde mesnette stteki ekme blgesinde minimum donat oran iin, deprem ynetmeliinde
belirtilen ve aadaki bantda verilen koula mutlaka uyulmaktadr.
fyd
fctd
>
MinimumstteekmeDonatsAlan= bw * (h-h) *
olarak belirlenir.
Deprem ynetmeliinde belirtilen 1. ve 2. Derece deprem blgelerinde, tayc kirilerde mesnette
bulunan alttaki basn donats, ayn mesnedin stnde bulunan ekme donatsnn %50sinden daha az
olamaz. Ancak 3. ve 4. Deprem blgelerinde bu oran %30a indirilebilir maddesine programda
uyulmaktadr. Buna gre,
1. ve 2. Deprem blgelerinde,
MinimumAlttaBasnDonatsAlan=MesnettesttekiMevcutDonat/2
3. ve 4. Deprem blgelerinde,
MinimumAlttaBasnDonatsAlan=3* MesnettesttekiMevcutDonat/10
olacaktr.
Maksimum ekme Pursantaj
Varsaylan deeri 0.02 dir. Kirie konulacak ekme donatsnn(mesnette st donat, aklkta alt
donat) st snrn belirler. Donat hibir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan fazla olamaz.
Fazla olmas durumunda program maksimum pursantajn fazla olduu kiri iin kesit yetersiz mesaj
verecektir.
Programda aklkta M=18.562 tm momentine sahip bir bw=25 H=50 cm boyutlarnda pas pay
d=3 cm olan kiriin BS20 ve S220 malzemeleri iin donats As=18.562 cm bulunmutur. Bu kiriin
maksimum pursantaj kontrol aadaki gibi yaplr.
Kiri pursantaj hesaplanr. 027 . 0
) 3 50 ( 25
562 . 18
) ' (
=
=
h h bw
As
bulunur.
=0.027 > 0.02 olduu iin bu kirite kesit yetersizdir. Kiriin boyutlar yeterince bytlmelidir.
Not:
Deprem ynetmeliinde kiri maksimum pursantaj deeri 0.02 olarak verilmitir.
Kullanc programda bu parametreyi 0.02den byk tanmlasa bile, program
maksimum pursantaj deprem ynetmeliinin n grd 0.02 olarak
kullanacaktr. Kullanc bu parametreyi ancak 0.02 den kk bir tanmlayabilir.
ift Etriye in Min. B
767
Birimi cm, varsaylan deeri 40 cm. dir. Kiri genilii bu parametreyle karlatrlr. Kiri genilii bu
parametrede yazan minimum genilik deerini amad srece kiriler ift kollu bir etriye ile
donatlandrlrlar. Aksi durumda 2 tane ift kollu etriye ile donatlandrlrlar. Donatlandrma projede
bulunan tm kiriler iin yaplr.
Ayrca, Kiri Ayarlar diyalogunda Statik/Betonarme sekmesinde ift Etriye seenei iaretlenirse, ift
Etriye in Min B parametresine baklmadan o kiri ift etriye ile donatlandrlr. Baka bir deyile bu
ayar hangi kiri veya kiriler iin yapldysa sade o kiri ve kirilere ift etriye atlr.
Gvde Demiri in H
Birimi cm, varsaylan deeri 60 cm dir. Kiri ykseklii bu parametrede yazan deerden fazla ise
kirie gvde donats yerletirilir.
Minimum gvde donats alan,
Asgovde=0.001*b*(h-d') bantsndan hesaplanr. Bu donat, gvdenin iki yzene eit olarak, en az 10
mm apl ubuklardan ve ubuk aral 30 cm'yi gemeyecek ekilde dzenlenir.
Programda parametrede girilen deer ne olursa belirtilen gvde donatsnn dzenlenmesine ilikin
Deprem Ynetmeliinde belirtilen koullara mutlaka uyulur.
Deprem ynetmeliinde bu koul, kiri ykseklii, serbest akln nden fazla olmamaldr. Aksi
durumda kiri yksekliinin her iki yzne, kiri ykseklii boyunca gvde donats konulacaktr.
Toplam gvde donats alan, sa ve sol mesnet kesitlerinde st ve alt boyunca donat alanlar
toplamnn en bynn %30undan daha az olmayacaktr. Gvde donats ap 12 mm den az,
aral ise 300 mm den fazla olmayacaktr. Olarak belirtilmitir.
Bu durumda kiri ykseklii serbest aklnn nden fazla ise, deprem ynetmeliindeki koul,
deilse, bu parametrede belirtilen koul dikkate alnacaktr.
Kullanc, kirilere konulacak gvde donatlarnn apn Gvde ap parametresiyle
belirleyebilmektedir. Gvde ap parametresinin varsaylan deeri 12 mm dir ve deitirildii
takdirde, koullar ne olursa olsun deitirilen deer gvde donats ap olarak dikkate alnacaktr.
Varsaylan deerlerle kirie konulacak gvde donats saylar(Gvde Demiri in H=60; Gvde
ap=12, ln kiri serbest akl),
Koul
Kiri ykseklii (h)
61-90 cm iin
Kiri ykseklii (h)
91-119 cm iin
Kiri ykseklii (h)
>119 iin
hln/4 2|12 4|12 Her 30 cm de 4|12 ye ek 2|12
768
h<ln/4
Alan1 = SolMesnetMevcutstDonat + SolMesnetMevcutAltDonat
Alan2 = SaMesnetMevcutstDonat + SaMesnetMevcutAltDonat
Alan = alan1 ve alan2 den byk olan
GvdeDonatsAlan=0.3 * alan, aralk=en fazla 30 cm
SolMesnetMevcutstDonat, SolMesnetMevcutAltDonat, SaMesnetMevcutstDonat,
SaMesnetMevcutAltDonat deerleri Betonarme mensnde Kiri Betonarme diyalogunda Donat
alanlar sekmesinde verilmektedir.
Etriye Minimum Aral
Birimi cm, varsaylan deeri ise 5 cm dir. Programda kiri sarlma blgesine konulacak etriyenin
aral(sk) bu parametrede belirtilen deerden az olmayacak ekilde seilir.

uygulanmaktadr. Etriye Minimum Aral parametresine yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden
daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr. Baka bir deile bu parametre 5 den az bir deer
verilse bile deprem ynetmeliinde minimum sk=5 olduundan her koulda sk=5 alnr. Deprem
ynetmeliinde kiri sarlma blgesindeki etriye iin belirtilen koullar unlardr.
sk 5, sk h/4, sk 8 | (|=en kk boyuna donat iin), sk 150 mm
Etriye Maksimum Aral
Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda kiri sarlma blgesine konulacak etriyenin
aral(sk) bu parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir.
Kiri sarlma
blgesi
=2h
h
5 sk
Kiri orta blgesi
(minimum enine donat
TS500e gre)
Kiri sarlma
blgesi
=2h
769

uygulanmaktadr. Etriye Maksimum Aral parametresine yazlan deer ancak deprem
ynetmeliinden daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr. Deprem ynetmeliinde kiri sarlma
blgesindeki etriye iin belirtilen koullar unlardr.
sk h/4
sk 8 | (|=en kk boyuna donat iin)
sk 150 mm
Montaj Maksimum Aral
Birimi cm, varsaylan deeri 25 cm dir. Kiri genilii bu parametreye blnr ve kirie konulacak
minimum montaj says belirlenir. Kirie her koulda en iki adet 12lik montaj donats atlr.
MontajDonatSays=KiriGenilii / MontajMaksimumAral 2 adet montaj
Betonarme mens altnda Donat Seimi Diyalogunda Kiri-Ba Kirii sekmesinde kirite
kullanlabilecek montaj donatsnn ap belirlenebilir. Bu diyalogda montaj donats olarak 10luk ap
seilse dahi kirilere en az 12lik montaj donats atlr.
Programda yukardaki Montaj Maksimum Aral parametresi daha olumsuz bir durum oluturmad
srece, montaj donatsnn belirlenmesinde esas alnan koul deprem ynetmeliinde belirtilen
kouldur. Kiriin iki ucundaki mesnet st donatlarnn byk olannn en az tm kiri boyunca
srekli olarak devam ettirilmektedir. Baka bir deyile, kirite mesnette st donatlarnn byk
olannn en az montaj donats olarak atlmaktadr.
Bir kiri iin,
Kiri sarlma
blgesi
=2h
h
5 sk
Kiri orta blgesi
(minimum enine donat
TS500e gre)
Kiri sarlma
blgesi
=2h
770
MontajDonatAlanByk=SolMesnetstDonats ile SaMesnetMevcutstDonats alanlarndan
byk olandr.
MontajDonatAlan=MontajDonatAlanByk/4
MontajDonatAlan ndan montajn donatsnn adedi ve ap bulunur ve kirie atlr.
Gvde ap
Gvde ap parametresinin varsaylan deeri 12 mm dir. Kullanc, kirilere konulacak gvde
donatlarnn apn Gvde ap parametresiyle belirleyebilmektedir ve deitirildii takdirde, koullar
ne olursa olsun deitirilen deer gvde donats ap olarak dikkate alnacaktr.
Burulma Rijitliini Dikkate Al
Analizde, kirilerin burulma rijitliinin dikkate alnp alnmama seeneidir. aretli ise kiriin kendi
ekseni etrafnda burulma momenti hesaplanr. aretli olmad durumda kirilerin burulma rijitlii sfr
alnr ve kiri burulma momenti sfr kar.
Burulma rijitliinin alnmas durumda, bir kiri zerine oturan basit bir kiriin mesnetlerinde eilme
momentinin sfrdan farkl kmas doaldr.
Kirilerin betonarme hesabnda burulma momentleri dikkate alnarak herhangi bir ilem yaplmaz.
Kiri burulma atalet momentleri Yap Uzay ereve Eleman bilgileri raporunda Iburul satrnda
baslmaktadr. Burulma Rijitlii dikkate alnmazsa bu raporda Iburul deerleri sfr grnecektir.
Program kiri burulma atalet momentlerini otomatik hesaplamaktadr. Bununla beraber zellikler
glendirme projelerinde elemanlarn kiri atalet momentlerinin deitirilmesi istenebilir. Burulma
atalet momentleri Kiri Ayarlar/Statik/Betonarme sekmesinde ix satrlarnda m
4
cinsinden
tanmlanabilir. Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Kullanc Tanml Elemanlar balnda
tanmlanan deerler raporlanr.
Nervr Kaset Parametreleri

Pas pay
hf
bw
h
e
d
771
Nervr ve kaset dilerinin iindeki ekme veya basn donatsnn arlk merkezinden betonun d
yzne olan mesafesidir. Birimi cm dir. Varsaylan deeri d=1.5 cm dir.
Minimum ekme Pursantaj
Varsaylan deeri 0.003 dr. Nervr-Kaset diinde ekme blgesine konulacak minimum donaty
belirleyen parametredir. Nervr ve kaset dilerinde, bu parametre di aklnda alta, di mesnedinde
stte kullanlr. Donat hibir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan az olamaz.
Minimum donat, Asmin=MinekmePursantaj* bw * (h-d ) > 1.56(2|10) olarak hesaplanr.
Ashesap, hesap momentinden(en olumsuz kombinezondan hesaplanan momentten) bulunan donat
miktar olmak zere,
Programda, 10/32 boyutlarnda aklkta M=1.12 tm momente sahip, pas pay d=1.5 cm olan,
minimum aklk ekme pursantaj 0.003 olan bir nervr diine konulacak donatnn belirlenmesi,
M=1.12 tm iin kesitin betonarmesi yaplr. BS20 ve S220 iin Ashesap=2.02 cm bulunur.
Minimum donat hesaplanr. Asmin=0.003*10*(32-1.5)=0.915 cm
Ashesap > Asmin olduundan kesite konulacak donat alan, As=2.02 cm dir.
Varsaylan deeri 0.02 dir. Nervr-kaset diine konulacak ekme donatsnn(mesnette st donat,
aklkta alt donat) st snrn belirler. Donat hibir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan fazla
olamaz. Fazla olmas durumunda program maksimum pursantajn fazla olduu nervr-kaset dii iin
kesit yetersiz mesaj verecektir.
Programda aklkta M=3.75 tm momentine sahip bir bw=10 H=32 cm boyutlarnda pas pay d=1.5
cm olan bir kaset diinin BS20 ve S220 malzemeleri iin donats As= 8.52 cm bulunmutur. Bu diin
) 5 . 1 32 ( 10
52 . 8
) ' (
=
=
h h bw
As
bulunur.
=0.027 > 0.02 olduu iin bu dite kesit yetersizdir. Diin boyutlar yeterince bytlmelidir.
Gvde Demiri in H
772
Birimi cm, varsaylan deeri 60 cm dir. Nervr-kaset diinin ykseklii bu parametrede yazan
deerden fazla ise die 2|10 gvde donats yerletirilir.
Minimum Etriye Aral
Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda nervr-kaset diine konulacak etriyenin aral
bu parametrede belirtilen deerden az olmayacak ekilde seilir.
Maksimum Etriye Aral
Birimi cm, varsaylan deeri ise 20 cm dir. Programda nervr-kaset diine konulacak etriyenin aral
bu parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir.
Birimi cm, varsaylan deeri 40 cm. dir. Nervr-kaset diinin genilii bu parametreyle karlatrlr.
Diin genilii bu parametrede yazan minimum genilik deerini amad srece diler ift kollu bir
etriye ile donatlandrlrlar. Aksi durumda 2 tane ift kollu etriye ile donatlandrlrlar.
Kolon Parametreleri

Pas pay
Kolon iindeki donatnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir. Birimi cm dir.
Varsaylan deeri d=2.5 cm dir.
Minimum Pursantaj (
min
)
Varsaylan deeri 0.01 dir. Kolona konulacak boyuna donatnn minimum deerini belirleyen orandr.
Kolonun brt alannn Minimum Pursantaj parametresi ile arpm minimum donat alann belirler.
Program kolona konulacak donaty bu alandan az olmayacak ekilde seer.
MinimumDonatAlan (cm2) =
min
* b * h
Programda, 25/60 boyutlarnda, Mxd=1.665 tm, Myd=7.214 tm, Nd=9.138 t. tesirlerine maruz
kolonda program kolonda donat alannn bulunmas,
h
b
773
Asmin =0.01 * 25 * 60 = 15 cm2 olarak bulunur.
Mxd=1.665 tm, Myd=7.214 tm, Nd=9.138 t. tesirlerinden hesaplanan donat,
Ashesap=8.068 cm2 (Malzeme BS20 ve S220 iin)
Asmin>Ashesap olduundan kesite konulacak donat, As=15 cm2 dir. Bu alan ile donatnn ap ve
adedi belirlenir.
Maksimum Pursantaj (
max
)
Varsaylan deeri 0.03 dir. Kolona konulacak boyuna donatnn maksimum deerini belirleyen orandr.
Kolonun brt alannn Maksimum Pursantaj parametresiyle ile arpm maksimum donat alann
belirler. Program kolona konulmas gereken donaty, bu alan ile karlatrr. Kolona konulmas
gereken donat alan fazla ise, pursantaj deerini aan kolon iin kesit yetersiz uyars Kolon
Donatlar diyalogunda kullancya iletilir.
MaksimumDonatAlan (cm2) =
max
* b * h
Programda, 25/60 boyutlarnda, Mxd=4.008 tm, Myd=12.485 tm, Nd=20.176 t. tesirlerine maruz
kolonda program kolonda donat alannn bulunmas,
Asmin =0.01 * 25 * 60 = 15 cm2 olarak bulunur.
Asmax =0.03 * 25 * 60 = 45 cm2 olarak bulunur.
Mxd=4.008 tm, Myd=12.485 tm, Nd=20.176 t. tesirlerinden hesaplanan donat,
Ashesap=45.362 cm2 (Malzeme BS20 ve S220 iin)
Ashesap> Asmin olduundan As=45.362 cm2 kullanlr.
As<Asmax olduundan bu kolon yetersizdir.
Minimum Etriye Aral
Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda kolonun orta blgesine konulacak etriyenin
aral(so) bu parametrede belirtilen deerden az olmayacak ekilde seilir.
uygulanmaktadr. Minimum Etriye Aral parametresine yazlan deer ancak deprem ynetmeliinden
daha olumsuz bir durum oluturursa kullanlr.
Deprem ynetmeliinde kolon orta blgesindeki etriye aral iin minimum koul so 50 mm
olarak verilmitir.
774
Birimi cm, varsaylan deeri ise 20 cm dir. Programda kolonun orta blgesine konulacak etriyenin
aral(so) bu parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir.
uygulanmaktadr. Maksimum Etriye Aral parametresine yazlan deer ancak deprem
Deprem ynetmeliinde kolon orta blgesindeki etriye aral iin verilen st snrlar unlardr.
so 200 mm
so bmin/2
Kolonun dier blgeleri iin(sarlma blgesi ve kuatlmam-kuatlm kiri blgesi) etriyenin
aralklaryla ilgili deprem ynetmeliinde verilen koullar programda otomatik uygulanmaktadr.
Kolon Blgesi Uzunluu
Kuatlmam Kolon-Kiri Birleim
Blgesi
Kolona balanan kiriin ykseklii kadar
Kolon Sarlma Blgesi bmax , ln/6, 500 mm
Kolon Orta Blgesi
Kolonun alt ve st ularnda tanmlanan sarlma blgeleri
arasnda kalan blge
Kuatlmam Kolon-Kiri Birleim
Blgesi
Kolona balanan kiriin ykseklii kadar
Kuatlmam Kolon-Kiri Birleim Blgesinde Etriye Aral Koullar
sj 100 mm.
Kolon Sarlma Blgesinde Etriye Aral Koullar
sc 200 mm.
sc bmin/2
Kuatlm Kolon-Kiri Birleim Blgesinde Etriye Aral Koullar
sj 150 mm.
775
Burulma Rijitliini Dikkate Al
Analizde, kolonlarn burulma rijitliinin dikkate alnp alnmama seeneidir. aretli ise kolonun kendi
ekseni etrafnda burulma momenti hesaplanr. aretli olmad durumda kolonlarn burulma rijitlii
sfr alnr ve kolon burulma momenti sfr kar.
Kolonlarn betonarme hesabnda burulma momentleri dikkate alnarak herhangi bir ilem yaplmaz.
Kolon burulma atalet momentleri Yap Uzay ereve Eleman bilgileri raporunda Iburul satrnda
baslmaktadr. Burulma Rijitlii dikkate alnmazsa bu raporda Iburul deerleri sfr grnecektir.
Program kolon burulma atalet momentlerini otomatik hesaplamaktadr. Bununla beraber zellikler
glendirme projelerinde elemanlarn kolon atalet momentlerinin deitirilmesi istenebilir. Burulma
atalet momentleri Kolon Ayarlar/Statik/Betonarme sekmesinde ix satrlarnda m
4
cinsinden
tanmlanabilir. Yap Uzay ereve Elemanlar raporunda Kullanc Tanml Elemanlar balnda
tanmlanan deerler raporlanr.
Srekli Temel Parametreleri

Pas pay
Temel kirii iindeki donatnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir. Birimi cm
dir. Varsaylan deeri d=5 cm dir.
Minimum ekme Pursantaj
Varsaylan deeri 0.003 dr. Temel kiriinde ekme blgesine konulacak minimum donaty
belirleyen parametredir. Bu parametre temel kiriin aklnda alta ve temel kiriin mesnedinde stte
kullanlr. Donat hibir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan az olamaz.
Minimum donat, Asmin=MinekmePursantaj* bw * (h-d ) ve
h
b
d
h
bw
h1
d
h1
a1 a2 bw a1 a2
b
776
fyd
fctd
8 . 0
min
> kouluna baklr.
Ashesap, hesap momentinden bulunan donat miktar olmak zere,
Minimum Etriye Aral
Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda temel kiriine konulacak etriyenin aral bu
Birimi cm, varsaylan deeri ise 20 cm dir. Programda temel kiriine konulacak etriyenin aral bu
Maksimum Tevzi Aral
Birimi cm, varsaylan deeri ise 20 cm dir. Programda temelin ampatmanna konulacak tevzi(datma)
donatsnn aral bu parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir.
Birimi cm, varsaylan deeri 40 cm. dir. Temel kiriinin genilii bu parametreyle karlatrlr.
Genilik bu parametrede yazan minimum genilik deerini amad srece temel kirii ift kollu bir
etriye ile donatlandrlrlar. Aksi durumda her 40 cm iine ift kollu etriye bir etriye alr.
Ampatman Minimum Donat Oran(
amp
)
Varsaylan deeri 0.002 dr. Srekli temelde ampatmana konulacak minimum donaty belirleyen
parametredir. Ampatman donats hi bir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan az olamaz.
Minimum donat ampatman momentinden bulunan hesap donats ile karlatrlr. Byk olan
kullanlr.
Asmin = (h1-d) * 100 *
amp

AsMin>Ashesap ise Asmin, deilse, Ashesap kullanlr.
40 cm ampatman yksekliine sahip bir temelde ampatman hesabndan a kan moment 0.478
tm olsun. Ampatmana konulacak donat,
M=0.478 tm den kesit hesab Ashesap=0.375 tm (BS20 ve S220)
777
Asmin= (40-5) * 100 * 0.002= 7 cm2
Asmin>Ashesap olduundan Asmin kullanlr. Srekli temel parametrelerinde verilen Ampatman
Minimum Donat Aral, Ampatman Maksimum Donat Aral ve Donat Seim diyalogunda
Ampatman Donats parametreleri de kullanlarak ampatmann donat ap ve aral belirlenir
7 cm2iin seilen donat |14/21 (7.33 cm2)
Ampatman Minimum Donat Aral
Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda srekli temelde ampatmana konulacak
donatnn aral bu parametrede belirtilen deerden az olmayacak ekilde seilir.
Ampatman Maksimum Donat Aral
Birimi cm, varsaylan deeri ise 25 cm dir. Programda srekli temelde ampatmana konulacak
donatnn aral bu parametrede belirtilen deerden fazla olmayacak ekilde seilir.
Gvde Demiri in Minimum H
Birimi cm, varsaylan deeri 60 cm dir. Temel kiriin ykseklii bu parametrede yazan deerden fazla
ise temel kiriine gvde donats yerletirilir.
Bu donat, ykseklii 60-90 cm olan kirilerde iki yzde birer tane olmak zere en az bir ift, 90-120
cm olan kirilerde iki ift, her 30 cm ykseklik iin bir ift ilave edilerek atlr.
Maksimum Montaj Donat Aral
Birimi cm, varsaylan deeri 25 cm dir. Temel kiriinin genilii bu parametreye blnr ve kirie
konulacak minimum montaj says belirlenir. Temel kiriine her koulda en iki adet montaj donats
atlr.
MontajDonatSays=TemelKiriGenilii / MaksimumMontajAral 2 adet montaj
Betonarme mens altnda Donat Seimi Diyalogunda Srekli Temel sekmesinde temel kiriinde
kullanlabilecek montaj donatsnn ap belirlenebilir.
Hesapta Deprem Momentlerini Kullan
Varsaylan durumu iaretli olmasdr. Temel hesabnda st yapdan gelen dey (sabit ve hareketli)
yklemeden oluan kolon tesirleri dnda 4 adet deprem yklemelerinden oluan kolon tesirleri de
hesaba katlr ve en olumsuz kombinezona gre srekli temel hesaplar yaplr. aretli deilse, sadece
dey yklemeden oluan kolon momentleri hesaba katlrlar.
778
aretli ise, raporda Srekli Temel Donatlar raporunda Temele Gelen Kolon Ykleri bal altnda G
ve Q stunlar ile birlikte E1, E2, E3 ve E4 stunlarnda Mx, My, N satrlarnda sfrdan farkl deerler
grlr. Aksi durumda E1, E2, E3 ve E4 stunlarnda bilgi yazmaz.
Tekil Temel Parametreleri

Pas pay
Tekil temel iindeki donatnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir. Birimi cm
dir. Varsaylan deeri d=5 cm dir.
Minimum Pursantaj
Varsaylan deeri 0.002 dr. Tekil temelde konulacak minimum donaty belirleyen parametredir.
Donat hi bir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan az olamaz.
X dorultusu minimum donat, Asminx=MinimumPursantaj * bx * (h-d ) olarak hesaplanr.
Y dorultusu minimum donat, Asminy=MinimumPursantaj * by * (h-d ) olarak hesaplanr.
Asmin>Ashesap olduundan Asmin kullanlr. Tekil temel parametrelerinde verilen Minimum Donat
Aral, Maksimum Donat Aral ve Donat Seimi diyalogunda Tekil Temel sekmesinde verilen
donat parametreleri de kullanlarak kullanlacak donat ap ve aral belirlenir
Maksimum Donat Aral
Birimi cm, varsaylan deeri ise 25 cm dir. Programda tekil temele konulacak donatnn aral bu
bx
by
h
d
779
Minimum Donat Aral
Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda tekil temele konulacak donatnn aral bu
Hesapta Kolon Momentlerini Kullan
Varsaylan durumu iaretli olmasdr. aretli deilse temel hesabnda st yapdan gelen dey ve
deprem yklemelerinden oluan kolon tesirlerinden sadece normal kuvvetler dikkate alnrlar. Kolon
momentleri hesaba katlmazlar. Bu durumda, Tekil Temel raporunda Temele Gelen Kolon Ykleri
bal altnda Mx ve My deerlerinde bilgi yazmaz.
Hesapta Deprem Normal Kuvvetlerini Kullan
Varsaylan durumu iaretli olmasdr. aretli deilse temel hesabnda st yapdan gelen dey ve
deprem yklemelerinden oluan kolon tesirlerinden sadece dey normal kuvvetler dikkate alnrlar.
Deprem yklemelerinden oluan normal kuvvetler hesaba katlmazlar. Bu durumda, Tekil Temel
raporunda Temele Gelen Kolon Ykleri bal altnda E1, E2, E3 ve E4 stunlarnda N deerlerinde
bilgi yazmaz.
Ba Kirii Parametreleri

Pas pay
Ba kirii iindeki ekme veya basn donatsnn arlk merkezinden betonun d yzne olan
mesafesidir. Birimi cm dir. Varsaylan deeri d=3 cm dir.
Minimum Aklk ekme Pursantaj
Varsaylan deeri 0.003 dr. Ba kiriinde ekme blgesine konulacak minimum donaty belirleyen
parametredir. Donat hibir koulda bu parametreyle belirlenen snrdan az olamaz.
Minimum donat, Asmin=MinekmePursantaj* bw * (h-d ) olarak hesaplanr.
bw
d
h
780
Varsaylan deeri 0.02 dir. Ba kiriine konulacak ekme donatsnn st snrn belirler. Donat hibir
koulda bu parametreyle belirlenen snrdan fazla olamaz. Fazla olmas durumunda program
maksimum pursantajn fazla olduu ba kirii iin kesit yetersiz mesaj verecektir.
Birimi cm, varsaylan deeri 40 cm. dir. Ba kirii genilii bu parametreyle karlatrlr. Ba kirii
genilii bu parametrede yazan minimum genilik deerini amad srece ba kirileri ift kollu bir
etriye ile donatlandrlrlar. Aksi durumda 2 tane ift kollu etriye ile donatlandrlrlar.
Gvde Demiri in H
Birimi cm, varsaylan deeri 60 cm dir. Ba kiriinin ykseklii bu parametrede yazan deerden fazla
ise kirie gvde donats yerletirilir.
Minimum Etriye Aral
Birimi cm, varsaylan deeri ise 10 cm dir. Programda ba kiriine konulacak etriyenin aral bu
Birimi cm, varsaylan deeri ise 20 cm dir. Programda ba kiriine konulacak etriyenin aral bu
Montaj Maksimum Aral
levi yoktur
Radye Demesi Parametreleri

d
d
b
781
Pas pay
Radye demesi iindeki ekme donatsnn arlk merkezinden betonun d yzne olan mesafesidir.
Birimi cm dir. Varsaylan deeri d=1.5 cm dir.
Minimum Asal ekme Pursantaj
ift dorultuda alan radye demelerde, demenin ksa kenar dorultusundaki ekme
pursantajdr. Varsaylan deer 0.0025dir. Radye demesinin aklnda, hesap sonucunda bulunan
momentten donat alan hesaplanr. Bu alan, ayrca Minimum ekme Pursantaj kullanlarak hesaplanan
minimum donat alanyla karlatrlr. Hangisi byk ise o alan kullanlr ve demenin ksa kenar
dorultusuna o alandan bulunan donat miktar atlr.
Minimum Dier ekme Pursantaj
ift dorultuda alan radye demelerde, demenin uzun kenar dorultusundaki ekme
pursantajdr. Varsaylan deer 0.0025dir. Demenin aklnda, hesap sonucunda bulunan
momentten donat alan hesaplanr. Bu alan, ayrca Minimum Dier ekme Pursantaj kullanlarak
hesaplanan minimum donat alanyla karlatrlr. Hangisi byk ise o alan kullanlr ve demenin
uzun kenar dorultusuna o alandan bulunan donat miktar atlr.
Minimum Hurdi Pursantaj
Uzun kenar ksa kenarndan 2 kat daha fazla olan radye demelerde (Luzun/Lksa2), ksa kenar
Minimum donat, Asmin= b * (d-d) * MinHurdiPur
Minimum Hurdi Dier Pursantaj
Uzun kenar ksa kenarndan 2 kat daha fazla olan radye demelerde (Luzun/Lksa2), uzun kenar
Minimum donat, Asmin= b * (d-d) * MinHurdiDierPur
Minimum Donat Aral
Birimi cm dir. Radye demelerde donat seilirken, bu parametre dikkate alnr. ki donat arasndaki
mesafe minimum donat aralndan az kalrsa donat ap arttrlr. Varsaylan deer 10 cm dir.
Kullanc bu deeri deitirmedii srece iki donat arasndaki mesafenin 10 cm in altna dmesine
msaade edilmez.
782
iaretler. Donat seimi bu diyalogda izin verilen aplar iin yaplr. rnein kullanc bu aplar, sadece
12lik, 14lk olarak iaretlemi olsun. ki donat arasndaki minimum aralk nce 12lik, salamyorsa,
sonra 14lk donat iin baklr. 14lk donat iin de iki donat arasndaki minimum donat aral yeterli
deilse, arttrlacak yeterli donat ap iaretlenmedii iin program eksik alan(eksikAs) uyars
iaretlenmelidir.
Maksimum Donat Aral
Birimi cm, varsaylan deeri 20 cmdir. ki donat arasndaki mesafe bu parametrede yazlan deerden
fazla olamaz. Maksimum donat aral x*d parametresiyle birlikte kullanlr.
Maksimum donat aral x*d
Bu parametrenin varsaylan deeri 1.5 dir. Bu parametrede yazlan deer ile plak kalnl aplr.
Bulunan deer maksimum donat araldr ve iki donat arasndaki mesafe bu parametreden
hesaplanan deerden fazla olamaz.
lave Donat Minimum Donat Aral
Demelerde ilave donatlarn arasndaki minimum mesafeyi snrlayan parametredir. Plak
demelerde ilave donat seilirken, bu parametre dikkate alnr. ki ilave donat arasndaki mesafe
minimum donat aralndan az kalrsa donat ap arttrlr.
iaretler. Donat seimi bu diyalogda izin verilen aplar iin yaplr. rnein kullanc bu aplar, 8'lik,
10'luk olarak iaretlemi olsun. ki donat arasndaki minimum aralk nce 8'lik, salamyorsa, sonra
10'luk donat iin baklr. 10'luk donat iin de iki donat arasndaki minimum donat aral yeterli
deilse, arttrlacak yeterli donat ap iaretlenmedii iin program eksik alan (eksikAs) uyars
iaretlenmelidir
lave Donat Maksimum Donat Aral
Demelerde iki ilave donat arasndaki mesafeyi snrlayan parametredir. ki ilave donat arasndaki
mesafe burada yazlan deerden fazla seilmez. Maksimum donat aral x*d parametresiyle
karlatrlr ve kk olan kullanlr.
lave Maksimum donat aral x*d
Demelerde ilave donatlarn arasndaki maksimum mesafeyi snrlayan parametredir. Bu
parametrede yazlan deer ile plak kalnl aplr. Bulunan deer maksimum donat araldr ve iki
donat arasndaki mesafe bu parametreden hesaplanan deerden fazla seilmez.

783
Blm 17 ubuk Sistemlerin zm
Stifnes tesir saylar
Yap statiinde stifnes, belirli bir dorultuda birim bir deplasman elde edebilmek iin, tayc sisteme
etki ettirilmesi gereken kuvvet demektir ve genellikle k harfi ile gsterilir. Bu tanmn tamam
olabilmesi iin, elde edilmek istenen deplasmann ve etki ettirilmesi gereken dorultu yn ve etki
noktalarnn ak olarak belirtilmesi gerekir.
Bu akl elde etmek amacyla, sz konusu tayc elemann, kabul edilen btn serbestlik dereceleri
birer ok ile ve okun ba, kabul edilen iaret kaidesine gre pozitif yn gstermek zere, bir ekil
stnde gsterilir. Doru kuvvetler ve telemeler iin doru, momentler ve dnmeler iin ise eri bir
ok kullanlr ve btn oklar sra ile numaralandrlr. Okun numaras ve ekil zerindeki yeri, o kuvvet
ve deplasmann etki noktasn, okun ekseni ve baln yn ise, sz konusu kuvvet ve deplasmann
dorultu ve ynn ak olarak belli eder.
Aadaki ekilde, [1] yalnz eksenel kuvvet tayan bir kafes kiri ubuunun, [2] kat dzlemi
ierisinde eilmeye maruz bir dzlem ereve ubuunun ve [3] iki ayr dzlemde eilmeye maruz
kalm bir uzay ereve ubuun serbestlik dereceleri gsterilmitir.

Kuvvetin etki edildii yerdeki okun numarasn i ile ve birim deplasmann bulunduu yerdeki okun
numarasn da j ile gsterirsek, bir tayc elemann kij stifnes saysn u ekilde tanmlayabiliriz.
kij, Tayc elemann tanmlanm btn serbestlik dereceleri dorultusundaki deplasmanlar sfr iken,
yalnz j oku dorultusunda birim bir deplasman oluturabilmek iin, i dorultusunda elamana dtan
etki etmesi gereken kuvvetidir.
AE
1 2
[1] 2 serbestlik derecesi
z
y x
AE,EIxz
1 4
2 5
3
6
AE,EIxz,EIzz
2 8
3
9
5
10
1
6
4
12
11
7
GJ G
ubuk Sistemlerin zm
784
Eer, i=j ise, yani kii says iin yukardaki tanm biraz deitirerek yle ifade etmek daha uygundur.
Tayc elemann tanmlanm btn serbestlik dereceleri dorultusundaki deplasmanlar sfr iken,
yalnz i oku dorultusunda birim bir deplasman oluturabilmek iin, gene i dorultusunda elamana
dtan etki etmesi gereken kuvvetidir.
Tayc elemann geometrisi ve elastik parametreleri ile bu kij deerlerine, birim deplasmanla ilgili
olmalarndan dolay tesir katsaylar denmektedir. Toplam serbestlik derecesi N olan bir elemann,
stifnes tesir katsaylarnn adedi N dir. Bu katsaylar birbirinden tamamen bamsz deildirler.
Aralarnda statik denge denklemlerini saladklar gibi, kij=kji dir.
rnein yukardaki ekilde kafes ubuun birinci serbestlik derecesi dorultusu tutulur ve ikinci
dorultuda birim bir deplasman dnlrse, bu duruma anlatan stifnes tesir saylar
L
AE
22
k = ve
L
AE
12
k =
olarak bulunur. Ayn ekilde, ikici dorultu hareketten mahrum braklr ve ubua birinci dorultuda
birim deplasman verilirse,
L
AE
11
k = ve
L
AE
21
k =
elde edilir. Burada rnein,
21
k , yalnz birinci dorultuda birim bir deplasman var iken, ikinci
dorultuda etki etmesi gereken kuvvet demektir ve
AE
pl
d = (d, deplasman; P kuvvet; A kesit alan, E elastisite modl)
formlnden d=1 yazlarak elde edilir.
Stifnes matrisi ve stifnes denklemi
Bir tayc elemann N adetteki stifnes tesir katsaylarn ieren NxN boyutlu kare matrise stifnes
matrisi denir ve [k] ile gsterilir. Bir stifnes matrisindeki kij genel teriminin ilk indisi i, matristeki satr
numarasna, ikinci indisi j ise, matrisin stun numarasna denk der.
Serbestlik derecesi iki olan kafes bir ubuun u kuvvetlerini p1, p2 ve u deplasmanlarn da d1,d2 ile
gsterirsek, stifnes katsaylarnn tanmndan yararlanarak, u kuvvetleri ile aadaki banty
yazabiliriz.
{ } { } { }
2
d
1
d
1 1
1 1
L
AE
2
d
1
d
22
k
21
k
12
k
11
k
2
p
1
p
(

=
(
=
ubuk Sistemlerin zm
785
olur. Genel olarak ayn ifadeyi
{p} =[k] {d}
eklinde yazabiliriz ki, bu denkleme, ubuun stifnes denklemi denir. Burada, {p}, yk kolon vektr,
{d} deplasman kolon vektr, [k] stifnes matrisidir. Grlyor ki, stifnes matrisi ubuun u
deplasmanlarn, mtekabil dorultulardaki u kuvvetlere balayan bir rijitlik parametresi rolndedir.
Bir stifnes denkleminden bahsederken, hi kukusuz o denklemin bal olduu eksen takmn
belirtmek gerekir. nk, her deiik eksen takmna yeni bir stifnes matrisi karlk gelir. Herhangi
bir eksen takmna gre hazrlanan bir stifnes matrisi, seilen dier bir eksen takmna dntrlebilir.
Stifnes denkleminde, hatrda tutulacak nemli bir konu, stifnes tesir katsaylarnn elde edilmesinde
kullanlan eksen takm ile kuvvet ve deplasmanlarn bal olduu eksen takmnn ayn oluudur.
ubuk Sistemlerinin Snflandrlmas
Dm noktalarndaki serbestlik derecesi says ve uzayda igal ettii geometrik konum bakmndan,
ubuklardan olumu tayc sistemler be byk gurupta toplanabilir. Bunlar, dzlem kafes kiriler,
dzlem ereveler, dzlem zgaralar, uzay kafes kiriler ve uzay erevelerdir. Her ne kadar, stifnes
matrisleri metodu ile analiz esaslar, bu guruplardan her biri iin ayn ise de, gerek programlama,
gerekse pratik hesap ilemleri bakmndan guruplar arasnda epey farklar vardr.
Dzlem kafes kiriler
Btn ubuklar birbirlerine mafsall olarak baldrlar. Tayc sistemin YZ dzleminde bulunduu ve
kuvvetlerin bu dzlem iinde etkidii kabul edilir. Her dm noktasnda biri yatay, dieri dey
olmak zere iki serbestlik derecesi vardr. Sistemin dey ykleri, hem dm noktalarna, hem de
ubuklar zerine etkileyebilir. zerinde yk olmayan ubuklarda sadece eksenel kuvvet, zerinde yk
olan ubuklarda da eksenel kuvvete ilaveten eilme momentleri doar. Dm noktalar ularnda
momentler sfrdr. ubuklarn stifnes matrisi 4x4 byklndedir.

Dzlem ereveler
Genellikle, ubuklar birbirlerine rijit baldr. Baz ubuklarn ularnn mafsall olmas sistemin cinsinde
bir deiiklik yapmaz. Deiiklik sadece, mafsall ubuklarn temel stifnes saylarnda olur. Dzlem
erevenin YZ-dzleminde bulunduu kabul edilir. Dolays ile d ykler bu dzlem iinde etkirler.
D ykler, ya dorudan doruya dm noktalarna veya ubuklar zerine gelebilir. ubuklarda
eksenel kuvvet, yz dzlemi iinde eilme momenti ve kesme kuvveti bulunur. YZ dzlemi ayn
y
z
1
2
2 telenme
1 4
2 3
i j
AE
ubuk Sistemlerin zm
786
zamanda, ubuklarn asal atalet eksenlerinden birini ieren bir simetri dzlemidir. ubuk
eksenlerinden x ekseni daima X e paralel yani kat dzlemine dik olarak, okuyucuya doru
yneltilmitir. Sistemin her dm noktasnda iki telenme ve bir dnmeden ibaret serbestlik
derecesi bulunabilir. ubuklarn stifnes matrisi 6x6 byklndedir.
Dzlem zgaralar
Genellikle, ubuklar birbirlerine rijit olarak baldrlar. Arada mafsal balar bulunabilir. Tayc
sistemin, yatay XY dzleminde bulunduu ve yklerin bu dzleme dik Z dorultusunda etkidii kabul
edilir. ubuklar birbirlerine, eilme momentinden baka, burulma momenti de aktarabilirler. Her
dm noktasnda bir dey telenme, ve birbirlerine dik iki dorultuda iki dnme olmak zere,
serbestlik derecesi vardr. ubuklarn asal eksenlerinden x ekseni, daima yatay XY dzlemi iindedir
ve dolays ile ubuk eilmeleri daima yz dzlemi iinde oluur. ubuklarda kesit tesiri olarak kesme
kuvveti, eilme ve burulma momenti doar. Eksenel uzamalar ve eksenel kuvvetler ihmal edilirler.
ubuklarn stifnes matrisi 6x6 byklndedir.
Uzay kafes tayclar
Btn ubuklar birbirlerine mafsall baldrlar ve sadece eksenel kuvvete maruzdurlar. Ykler
herhangi bir dorultuda dmlere veya ubuklara etkiyebilir. Tayc sistem uzayda herhangi bir
konumda bulunabilir. Dm noktalarnda birbirlerine dik dorultuda olmak zere, telenmeden
ibaret serbestlik derecesi vardr. ubuklarn stifnes matrisleri 6x6 byklndedir.

3
4
2 5
i j
AE
6
y
z
x
3
3 telenme
2
1
1
y
z
1
2
2 telenme
1 dnme
1 4
2 3
i j
E Ixx, AE
3 3
x
y
z
x
2
1 telenme
2 dnme
2
6
1 4
i j
E Ixx, GJ
3
5
ubuk Sistemlerin zm
787
Uzay ereveler
Genellikle, ubuklar birbirlerine rijit olarak baldrlar. Tayc sistem uzayda herhangi bir konumda
bulunabilir. Ykler herhangi dorultuda dmlere veya ubuklara etkiyebilir. Bir dm noktasnda
birbirlerine dik dorultularda, telenme ve dnmeden ibaret alt serbestlik derecesi vardr. En
kesitlerin atalet eksen dorultular istenilen herhangi bir konumda bulunabilir. ubuklarda eksenel
kuvvet, kesme kuvveti ve burulma tesirlerine ilaveten, her iki atalet ekseni etrafnda da eilme
oluabilir. ubuklarn stifnes matrisleri 12x12 byklndedir.

zm Metotlar
Tayc sistem elemanlarnn geometrik konumlar, analitik hesaplarda kullanlan stifnes matrisleri ve
zellikle dm noktalarndaki serbestlik dereceleri boyutlu olan programlar, gerek boyutlu
analiz yapabilen programlardr.
ideCAD Statik hem tayc elemanlarnn geometrik konumu bakmndan, hem de dm
noktalarndaki serbestlik dereceleri bakmndan hibir kabul ve varsaym yapmayan kesin boyutlu
bir analiz programdr. Bir dzleme indirgenebilen dzlem ereve tanm ve zellikle bunlarn
birbirleri ile ortogonal olmas ve olmamas gibi tanmlamalara gerek yoktur.
Program iinde, betonarme kat demelerinin kendi dzlemleri iinde sonsuz rijit olmas kabulnden
baka, kesin analitik zmden ayrlan, hibir varsaym veya yaklaklk yoktur.
Halbuki, boyutlu analiz yapt ileri srlen ve pratikte birok inaat mhendisi tarafndan kullanlan
baz paket programlarn, gerekte ok ciddi varsaymlar ve yaklaklklar ierdikleri ve sadece zel baz
uzay ereve tipleri iin uygun olduklar gzden uzak tutulmamaldr.
Aada yaklak boyutlu analiz metotlar ile, ideCAD Statik program tarafndan kullanlan kesin ve
en genel boyutlu analiz metodunun karlatrlmas yaplmtr.
Pratikte, paket program kullanan inaat mhendislerinin, hangi programlarn boyutlu kesin hesap
yapt, hangilerinin yaklak olduu ve hangilerinin sadece baz zel ortogonal veya ortogonal olmayan
dzlem ereve halleri iin geerli olduu konusunda bilinli bir deerlendirme ve sorgulama
yapmasnda byk yarar olacana iaret edilmitir.
1
11
3 9
i
j
EIxx,Ezz,AE,GJ
4
10
2
3
3 telenme
3 dnme
4
1
5
6
5
8
2
6 12
7
ubuk Sistemlerin zm
788
Genel Tanmlamalar
Ortogonal Yaplar
Her eyden nce, btn binalarn tayc sistemlerinin daima boyutlu olduunu belirtmeliyiz. Plan
baznda geometrileri ne olursa olsun tayc sistemlerin hepsi ereve, perde veya bunlarn
karmndan oluan bir uzay erevedir.
Kolon ve kirilerin plandaki konumlarna gre bu yaplar ortogonal ve ortogonal olmayan sistemler
olarak iki ana gruba ayrmak mmkndr. Aslnda ortogonal bir yap ortogonal olmayan sistemin zel
bir halidir. Yeri gelmiken ilgili tanmlamalar yaparak ortogonal kavramn biraz aalm.
Yapy oluturan uzay ereveyi, birbirinden bamsz dzlem ereveler ile ifade ettiimizde, her
erevenin dier erevelerle 90 derecelik ayla kesime koulunu salayan yaplara Ortogonal yap
denilebilir. Daha karmak bir ifadeyle, dey srekliliin saland, birbirlerine dik kesien noktalarda
geometrik ve deplasman uygunluk koullarn gerekletiren yaplar ortogonal karakterdedir
denilebilir. Ortogonalden kk eimli alarla sapmalar yapan tayc sistemler de ortogonal snfna
dahil edilebilir. Bunlara Kk Al Ortogonal Yaplar denir. Ortogonal ve kk al ortogonal
yaplar iin rnekler, sras ile [1] ve [2] de verilmitir.

Bamsz Al Ortogonal Yaplar
Ayrca, ok zel bir durum olan, pratikte karlalmas olduka zor olan bamsz dzlem
erevelerden oluan yaplar da ortogonal yap kapsamna alabiliriz. Bu tarz yaplar Bamsz Al
Ortogonal Yaplar olarak ta tanmlayabilir. [3]

[1] Ortogonal Yap rnei [2] Kk Al Ortogonal Yap rnei
ubuk Sistemlerin zm
789

Ortogonal Olmayan Yaplar
Ortogonal Olmayan Yaplar ise, yukardaki tanmlamaya uymayan dier tm yaplardr ve rnekleri
[4] de verilmektedir.
Uygulamada mimari ve estetik nedenlerle modern ve gsterili yaplar yapmann amaland
durumlarda tayc sistemin ortogonal olmayan elemanlardan olumasna sk rastlanmaktadr. Baz
hallerde ise, arsann biimi yap plannn geliigzel ekillerden meydana gelmesini zorunlu klarken,
statik sistem ister istemez ortogonal olmayan elemanlardan oluabilmektedir.
ok katl yaplarn hesabnda kullanlan yntemler, hesapta yaplan kabullerin geree yaknlna
baklarak yaklak ve kesin yntemler diye iki ana gurupta toplanmaktadr. Yaklak yntemlerin
hemen hemen hepsi ancak ortogonal yaplara uygulanabilmektedir.

Yaklak Yntemler
Ortogonal Sistemler in
[3] Bamsz Al Ortogonal Yap rnei
[4] Ortogonal Olmayan Plan rnei
Poligonal Yap Dzensiz Yap
ubuk Sistemlerin zm
790
Sadece ortogonal yaplara uygulanabilen yntemlerin banda Muto metodu gelmektedir. Baz dier
yaklak metotlar zmen (1978) ve Zorbozan (1981) tarafndan ayrntlar ile ele alnmtr. Ortogonal
sistemler iin gelitirilmi yaklak yntem kullanan bir paket program Sucuolu (1993) tarafndan
deerlendirilmitir.
Ortogonal sistemler iin gelitirilmi yaklak yntemlerin dayand varsaymlar yle zetlenebilir:
Bina modeli bamsz dzlem erevelerden meydana gelmektedir. Baka bir deyile tayc
sistem bamsz dzlem ereveler ile temsil edilmektedir.
Her ereve ancak kendi dzlemi iinde rijitlie sahiptir.
Dzlem ereveler, ortak kolonlar ve kat seviyelerindeki rijit deme diyaframlar ile
birletirilerek tm binann boyutlu analitik tanm yaplmaktadr.
ki ayr erevenin kesime noktasnda yer alan bir kolon, bu iki ereveden gelen ykler altnda
birim uzama uygunluk koulunu salamaz.
Dey tayc elemanlarn kendi eksenlerine gre burulma rijitlikleri ihmal edilmitir.
Bu yaklak yntemle sadece, dzlem sistemleri kesimeyen yaplar ve dzlem sistemleri birbirine dik
olan yaplar belli bir yaklaklkla hesaplanabilir. Bu yaklaklk, yap yukardaki kabullerin tmne uygun
olsa bile gerek zmden ok nemli sapmalar gsterebilir. ereveleri dik kesien yaplarda giriim
yapan alt sistemleri hesapta bamsz olarak ele alabilmek iin kesime noktalarnda bulunan dey
tayclara ait kesit asal eksenlerinin o noktadan geen dzlem sistemlerin dorultular ile akmas ve
bu noktalardaki dey srekliliin yaklak olarak salandnn kabul edilmesi gerekir.
Bu yaklak yntemlerin esas, kesin hesapta ok bilinmeyenli olan problemi, az bilinmeyenli probleme
indirgeyerek zmeye dayanr. Yaklak yntemlerde izlenen metot aadaki ilemleri yapar.
Alt sistemler kullanc veya program tarafndan oluturulur. Sz edilen alt sistem dzlem
erevelerdir. erevelerin dm noktalarnda adet deplasman vardr .Her deplasman
ereve dzleminde olmak zorundadr.
Her ereve de bulunan ubuklarn dzlem iindeki eleman rijitlik matrisleri oluturulur.
Her ereve iin yap analizinden tandmz sperpozisyon yntemi ile sistem rijitlik matrisi
kurulur.
ndirgeme yntemi ile, erevelerin yatay rijitlik matrisi elde edilir.
Bu aamada btn ereveler iin elde edilmi olan rijitlik matrisleri kullanlarak,yap yatay rijitlik
matrisi kurulur. Matris oluturulurken her bir erevenin x ekseniyle yapt a ve erevenin
orijin noktasna olan dik uzakl iin iine kalr. Bu kare matrisin dey boyutu, yap kat adedinin
kat kadardr.
Yapya kat hizasnda etkiyen ykler ve Deprem Ynetmeliine gre hesaplanan kat burulma
ubuk Sistemlerin zm
791
momentleri ile sistem yk vektr oluturulur.
Yap global denklem takm zlerek her katn iki telenme deplasman bir adet kat dnmeleri
bulunur.
Analitik yntemlerle global kat deplasmanlar her erevenin kendi dey dzlemine aktarlarak,
her erevenin her katndaki deplasmanlar bulunur. Bilinen deplasmanlardan yola klarak her
ereve iin dey ve yatay deplasman ve dzlem iindeki dnme hesaplanr.
Her erevenin tm elemanlarnn u kuvvetleri bulunur.
Bu yntemle, kiri ve kolon ularnda bir moment, bir eksenel kuvvet ve bir kesme kuvveti hesaplanr.
Kolon uzama deformasyonlarnn ihmal edildii durumda kolonlarn yatay hesap sonucu normal
kuvvetleri sfr kar. Bu tarz programlardan kirilerin ve kolonlarn burulma momentlerini
hesaplamalarn beklemek doru deildir. Kirilerde normal kuvvetler de sfr kar.
Ortogonal Olmayan Sistemler in
akrolu ve zmen (1979) tarafndan yaplan bir almada, ortogonal olmayan er0evelerden
oluan yaplar iin de yaklak bir hesap metodu gelitirilmitir. Bu yntemde kat kolonlarnn sadece o
kattaki kesme kuvveti ile orantl greceli yer deitirme yaptklar kabul edilmi bylece, her katn
hesab dier katlardan bamsz kurulup zlebilen bilinmeyenli bir denklem takm yardm ile
yaplabilmitir.
Zorbozan (1983)n Doktora almasnda deplasman ynteminin deiik bir uygulamas yaplarak,
ortogonal olmayan sistemler iin dolayl bir alt sistem kullanlm ve bir ardk yaklam metodu
kullanlarak birka admda sonuca gidilmitir.
Gelitirilen yaklak yntemler dayandklar varsaymlarn saland her tr yapda gvenle
kullanlabilirler. Bu yntemlerin genel zellikleri yapy alt sistemlerle tarif etmeleridir. Alt sistemler
bazen dzlem ereveler, bazen de dey tayc elemanlar olabilir. Alt sistemlerin ereveler olduu
programlarda kirilerin antimetrik deformasyon yaptklar varsaylarak ortogonal olmayan yaplar da
baz nlemlerle ortogonal sistemler iin gelitirilmi programlarla zlebilirler.
Alt sistemler, sistemdeki ortogonal karakteri bozan kirilerin tam orta noktalarndan ayrlarak
idealletirilir. Bu durumda daha iin banda, sz konusu kiriin moment sfr noktasnn kiriin tam
ortasnda oluacan kabul etmi oluyoruz. Eer, hesap moment sfr noktas yeri deiirse (ou
durumda deiir) hesabn bu nokta dikkate alnarak yeni batan yaplmas gerekir.
Ortogonal olmayan sistem iin uygulanan yaklak yntemlerin dayand varsaymlar unlardr:
Alt sistemler, ortak kolonlar ve kat seviyelerindeki rijit deme diyaframlar ile birletirilerek tm
binann boyutlu analitik tanm yaplr.
Dey tayc elemanlarn kendi eksenlerine gre burulma rijitlikleri ihmal edilmitir.
ubuk Sistemlerin zm
792
Bu Yaklak yntemin ayrntlar iin Zorbozan (1983)n Doktora Tezi incelenmelidir. Sonularn kesin
yntemden sapma miktar, yaplan ardk yaklam saysna baldr. Ortogonal sistemlerin yaklak
yntemlerine gre tek stnl, dayand varsaymlara uyan ortogonal olmayan yap sistemlerini de
zebilmesidir.
Kesin Yntemler
Ortogonal olmayan tayc sistemlerden oluan ok katl yaplarn yatay yklere gre kesin hesabnda,
problemin zellii gerei, dorudan alt sistem kullanma olana ortadan kalkmaktadr. Bu durumda
burulma ve boy deitirmeler ihmal edilse bile, yapnn tm dm noktalarnda iki dorultudaki
dnmeleri ile tm katlardaki yer deitirme bileenini (iki teleme bir dnme) almak
gerekmektedir.
Kesin yntemler, deplasman metodunun ok katl yaplara uygulanmas ile gelitirilen bilinmeyen says
ok fazla olan yntemlerdir. Bu programlar ortogonal veya ortogonal olmayan genel amal her trl
yap sistemini zebilen niteliktedir. Wilson (1970. 1980. 1992) tarafndan gelitirilen ve SAP serisi
olan bilinen programlar ile ideCAD Statik program (1998) kesin hesap yntemi kullanan paket
programlardr.
ideCAD Statik program yukarda sz edilen programlar ile tamamen ayn kesin hesap yntemleri
kullanarak zme giden gerek anlamda boyutlu bir paket programdr. Bu programda, kat
dzlemleri kendi iinde sonsuz rijitlie sahip varsaylr. Ayn katta bulunan tm dm noktalarnn iki
yndeki yer deitirme ve dnmeleri birbirlerine baldr. Ancak, kullanc herhangi bir kattaki
herhangi bir dm noktasnn deplasmanlarn bamsz klabilir.
Yapnn bir tek tayc sistemi vardr ve bu tayc sistem bir uzay erevedir. ereve elemanlar
kolonlar, kiriler, perdeler ve panel elemanlardr. Paneller iki kolon arasnda kalan dey perdelerdir.
Elemanlar uzayda herhangi bir konumda ve ada olabilirler. Ara katlar ve herhangi bir ekilde
kademelenme olabilir. Ksaca, uzay ubuklar, dey perdeler ve paneller ile modellenebilen her tr
yap ideCAD Statik ile boyutlu olarak tam kesinlikle zlebilir.
ideCAD Statik programnn kulland en genel boyutlu analiz metodundaki ilemlerin sras aada
zetlenmitir.
Yapnn uzayda tarif edilen dm noktalar katlardaki kolon/kiri birleimleri veya kiri
birleimleridir. Her dm noktasnn alt adet deplasman bileeni vardr. Kullanc tarafndan aksi
belirtilmedii srece, tm katlarda tm dm noktalarnn X ve Y- yatay deplasmanlar ile Z
ekseni etrafnda dnmesi ortaktr. Dier deplasman bileeni Z-dey eksenindeki
dey deplasman ile X ve Y ekseni etrafndaki dnmedir. Rijit diyaframlarn olmad ara katlarda
alt deplasman da birbirinden bamsz atanr.
ubuk ve panel elemanlarn kendi rijitlik matrisleri kendi lokal eksenlerinde oluturulur. Kiri ve
kolonlarn rijitlik matrisleri 12x12 boyutundadr. Panel elemanlarn rijitlik matrisleri ise 6x6
boyutundadr.
Eleman lokal rijitlik matrisleri, dorultu kosinsleri yardm ile yap global rijitliklerine
dntrlr. Bu ilem dm noktalarndaki bamll dikkate alarak zel ubuk
ubuk Sistemlerin zm
793
transformasyon matrisleri yardm ile yaplr.
Yap global rijitlik matrisi oluturulur.
Yapnn global rijitlik matrisi ve yk vektr zel bir Gauss eliminasyon yntemi ile zlr ve
global koordinatlardan kat deplasmanlar bulunur.
Deplasmanlar eleman koordinatlarnda hesaplanr.
Her ubuk iin 12 adet ubuk u kuvvetleri bulunur.
Kiri ve kolonlarn u kuvvetleri Tx, Ty, Nz, Mx, My, Mz
Panel elemanlarn u kuvvetleri N, T, M
ideCAD Statik Program ve Boyutlu Tayc Sistem
Her bina esasnda boyutludur. Bu programda ele alnan tm binalar da, boyutlu olarak kabul
edilecek ve binann tayc sistemini oluturan paralar olarak, boyutlu davran gsteren kolon ve
kirilerden, sadece dzlemleri iinde hareket serbestlii olan rijit kat demelerinden ve nihayet dey
deprem panellerinden sz edilecektir. Genelde, ideCAD Statik program betonarme binalar iin
yazlmtr.
Kolon ve kiriler herhangi bir poligonal en kesite sahip olan, sabit atalet momentli prizmatik
ubuklardr. Kolon ve kiriler uzayda en genel geometrik konumda olabilirler. Dolays ile, kolon ve
kirilerin her ucunda telenme ve her uta dnmeden ibaret alt serbestlik derecesi vardr. Kolon
ve kirilerin her iki ucunda da, bir eksenel kuvvet, bir burulma momenti, iki kesme kuvveti ve iki
eilme momenti bulunur. Topluca, dorusal kuvvet ve momentten oluan alt adet kuvvet
bileeni vardr. [1]
Kiri atalet eksenlerinden biri dey, dieri yatay XY-dzlemi iindedir. Kolon asal atalet eksenleri ise
uzayda herhangi bir konumda bulunabilir. Her katta kendi dzlemi iinde sonsuz rijit kabul edilen
betonarme demelerin bulunduu varsaylmtr. Bu demelerin, yatay dzlem iinde birbirine dik
iki dorultuda yatay deplasman ile dey eksen etrafnda bir dnme yaptklar, dolays ile toplam
serbestlik derecesine sahip olduklar varsaylr. Kirilerin ve kolonlarn u deplasmanlar, bu rijit kat
demesinin deplasmanlar cinsinden hesaplanr. Dolays ile,sistemin ana bilinmeyenleri, her kat
demesine ait iki telenme ve bir dnmeden ibaret serbestlik derecesidir. Dier tm ubuklarn
ve panellerin u serbestlik dereceleri, bu rijit kat demelerinin serbestlik derecelerine baml olarak
ifade edilir. Kirilerin kolon veya panellere oturduklar noktalar, kolon veya panellerin teorik dey
eksenlerinin, yani arlk merkezi eksenlerinin bulunduu noktalar olmas mecburiyeti yoktur. Kiriler,
kolon veya panelin en kesit geometrisi zerinde herhangi bir noktaya oturabilirler. Bu takdirde, kolon
veya panel arlk merkezini gsteren G-noktasndan itibaren, kiriin oturduu noktaya kadar olan
mesafe rijit bir kol olarak kabul edilir. Arlk merkezinden gayri yerlerde ular bulunan genel
konumdaki bir kiri ile, bunun i ve j ularndaki rijit kollar ve kiriin perspektif grn ve u
deplasman numaralar aadaki ekilde[2] gsterilmitir.
ubuk Sistemlerin zm
794

dy
x
y
3
1
dx
alfa
6
3
2
1
8
7
9
11
10
12
5
4
i
j
[1] Lokal Eksenlerde Kolon U Deplasmanlar
Plan
Perspektif
Rijit kol
Rijit kol
j
2
1
12
8
7
6
4
5
10
9
11
j
i
i
2
5
8
11
4
1
10
7
G
Plan
Perspektif
[2] Lokal Eksenlerde Kiri U Deplasmanlar
G
3
ubuk Sistemlerin zm
795
Dey dzlemdeki bir deprem paneli nce, bir levha sonlu eleman olarak ele alnr ve bu sonlu
elemann rijitlik matrisi [3]de gsterildii gibi, panelin st ve alt balarndaki kesit orta noktalarndan
ibaret iki noktaya indirgenir. Bu iki nokta panel dzlemi iinde yatay ve dey telenmeler ile, gene
panel dzlemi iinde bir dnmeden ibaret er serbestlik derecesine sahiptir. Dolays ile, 6x6 boyutlu
bir rijitlik matrisi vardr. Dey panellerin dzlemlerine dik dorultuda rijitlikleri bulunmad
varsaylmtr. Bir panelin genel konumu ve ularndaki kuvvetler [4] de verilmitir.

Tayc Sistemin Global Eksenlere Transformasyonu
[3] Panel Elemanlar Lokal Deplasmanlar
x
y
r
o
Plan
Ub
Wlt Wrt
Wlb Wrb
Ut
Ut
d
d
h
4
3
1 2
4
4
3
1
2
h
5 6
1
1,V
1,V
2,Mb
2,Ml
3,P
3,P
[4] Panel Eleman U Kuvvetleri
ubuk Sistemlerin zm
796
Kolon ve kiriler en genel geometrik konumda uzayda herhangi iki dm noktas arasnda
bulunduklar iin, nce bunlarn ubuk eksenlerinin dorultu kosinsleri u noktalarn
koordinatlarndan, en kesit asal atalet eksenlerinin dorultu kosinsleri ise, data hazrlama srasnda
tarif edilen eksenlerin ynlerinden vektr arpmlar yolu ile bulunur.
boyutlu bir ubuun, y-ubuk ekseni ile, buna dik iki dorultudaki x ve z-asal atalet eksenlerinin
hesaplanan dorultu kosinsleri f-matrisi iinde, aadaki ekilde yazlabilir:
| |
(
(
(
=
z z z
y y y
x x x
n m l
n m l
n m l
t ( 1 )
Bu f-matrisinin nmerik olarak bilinmesi halinde l transformasyon arpm forml kullanlarak
global eksenlerdeki rijitlik matrisi elde edilir:
| | | | | | | | T k T k
yerel
T
global
= ( 2 )
Burada, (T)=ubuun her iki ucundaki dorultu kosinsleri matrisinin kegenlerinde barndran bir
transformasyon matrisidir. Aada kirilerin, kolonlarn ve deprem panellerinin dorultu kosins
matrisleri verilmitir.
Kirilerin Transformasyon Matrisi:
| |= t
(
(
(
(
Q Q n m Q n l
n m l
Q l Q m
y y y y
y y y
y y
/ /
0 / /
( 3 )
Burada,
2 / 1 2
) 1 (
y
n Q = ( 4 )
) ( ; ) ( ; ) (
i j z i j y i j x
Z Z Y Y X X = A = A = A (5)
L n L m L l
z y y y x y
/ ; / ; / A = A = A = ( 6 )
Kolonlarn Transformasyon Matrisi:
| Cos | Sin 0 0 0 tx ] [t =
0 0 1 0 0 0
ubuk Sistemlerin zm
797
| Sin - | Cos 0 0 0 ty
0 0 0 | Cos | Sin 0
0 0 0 0 0 1
0 0 0 | Sin - | Cos 0

) (cos ) (sin | |
y x x
d d t = ( 8 )
) (sin ) (cos | |
y x
d d tz + = ( 9 )
Burada B=Lokal 1 inci asal atalet eksenini global X-eksenin ile yapt adr ve ayrca, dx ve
dy=kolon arlk merkezinin XY- koordinat eksenlerinin orijinine olan uzaklnn sras ile, X ve Y
global eksenleri dorultularndaki izdmleridir.

Panellerin Transformasyon Matrisi:
| Cos | Sin -r 0 0
0 0 0 1 0
] t [ =
0 0 0 0 1
Burada, B=Panelin plandaki uzunlamasna orta ekseninin X-ekseni ile yapt a, r=orijininden
itibaren plandaki en kesitin uzunlamasna orta eksenine olan en yakn uzaklktr. Bir panelin rijitlik
matrisi terimleri ise yle ifade edilmektedir:
h I E k / 2
11
= ( 11 )
h I E k /
22
= ( 12 )
h I E k /
33
= ( 13 )
Burada, h=panelin ykseklii, I=plandaki en kesit alann en byk atalet momenti, A=plandaki en
kesit alandr.
ubuk Sistemlerin zm
798
Panellerin rijitlik matrisleri de, benzer ekilde global eksen takmlarna transforme edilir. Daha sonra,
Kod Numaralar algoritmik yntemi kullanlarak, binaya ait tm tayc sistemin global eksenlerdeki
sistem rijitlik matrisi elde edilir.
Sistemin rijitlik matrisinin serbestlik derecesi says N,aadaki formlle ifade edilebilir.
Burada, NJ=sistemdeki toplam dm says, NK=binann rijit kat demesi saysdr.
NK 3 J N 3 N - + - =
Sistem zm
Her yklemeye ait sistem yk vektr ve sistem rijitlik matrisi tekil edildikten sonra , dinamik bir
bellek kullanm algoritmas kullanlarak, ideYAPI tarafndan gelitirilmi olan zel bir Gauss eliminasyon
metodu yardm ile, sistemin deplasmanlar zlr.
Rijitlik matrisinin iindeki hibir sfr deeri ile aritmetik ilem yaplmaz. Bylece, sistemin denklem
takmlarnn Gauss eliminasyon metodu ile zm, mmkn olan en ksa zamanda gerekletirilir.
Sfrlarla aritmetik ilem yaplmasn nleyen dinamik bellek kullanm algoritmasnn temelinde, her
rijitlik teriminin drt yanndaki sfr olmayan deerlerin indislerinin depolanmas yatar. Bylece, sfrlar
otomatikman saf d brakan bir numaralama sistemi elde edilmi olur. Dolays ile rijitlik matrisinin
bilgisayarda igal ettii bellek miktar da, minimuma indirgenmi olur.
Sistemin zmnden elde edilen kat deplasmanlar, kolon, kiri ve panel rijitlik matrislerinin yerine
konarak, her ykleme hali iin bu elemanlarn her birinin iki ucundaki ubuk ve panel u kuvvetleri
elde edilir. Ayrca, TS 500n gerektirdii tm yk kombinasyonlar ve varsa kullancnn istedii ek yk
kombinasyonlar gz nne alnarak, her ubuk ve panelin her iki ucundaki u kuvvetleri her yk
kombinasyonu iin hesaplanr.
Dinamik Analiz
Dinamik hesapta modal deerlerin tayininde kullanlan yntem Vianello Stodola metodudur. Bu
metotla tekil ktleli sistemlerin serbest titreim hesab kesin bir ekilde yaplabilir. nce, yapnn ilgili
deprem dorultusundaki yatay deplasman bileenlerine ait flexibilite matrisi kurulur. Daha sonra, kat
arlklarndan bina ktle matrisi elde edilir. Bu iki matristen ve balang karakteristik vektrnden
hareket edilerek, yaplan ardk yaklam hesaplar sonunda, her mod iin zel asal frekans ve
karakteristik vektrler bulunur. Elde edilen karakteristik vektrler belirli katsaylar yardmyla
normalletirilir. Bylece, yapnn normalletirilmi serbest titreim modlar ve zel asal frekanslar ve
periyotlar tayin edilmi olur.
Modal sperpozisyon yntemi ile dinamik hesap yapld zaman genelde aadaki ilem sras takip
edilir:
Dinamik hesabn ka mod iin yaplaca saptanr.
ubuk Sistemlerin zm
799
Yap yatay rijitlik matrisi oluturulur. Bu matriste gerekli dzenlemeler yaplarak titremeyen
dey ve dnme deplasmanlar elimine edilmi olur. Bylece, binann kat demesi dzlemi
iinde birbirine dik iki yndeki titreimlerine kar gelen indirgenmi rijitlik matrisi elde edilir.
Arzu edilirse,binann titreimleri yatay dzlemde sadece bir yne inhisar ettirilebilir.
Kegen ktle matrisi oluturulur.
Bina iin, indirgenmi yatay rijitlik matrisi ve kegen ktle matrisi yardm ile gz nne alnan
her mod iin zel asal frekans hesaplanr.
terasyon yolu ile, karakteristik vektrler bulunur.
Normalletirmek iin gerekli blme kat saylar bulunur ve modlarn katk arpanlar hesaplanr.
Her mod iin maksimum davran spektral ivmeleri hesaplanr veya eriden okunur.
Her mod iin kat hizasna etkiyen modal ykler bulunur.
Her kat iin, iin Tam Karesel Birletirme (CQC Complete Quadratic Combination ) yolu ile
maksimum kat ykleri hesaplanr.
Bulunan kat ykleri ile (her iki yn iin), minimum kat burulmalar art da dikkate alnarak,
yatay ykler altnda sistemin analizine devam edilir.
Modal sperpozisyon yntemi ile katl bir binann dinamik analizine ait saysal rnek EK 2de
zetlenmitir.
Kesitlerde Boyut Tahkiki ve Donat Tayini
Her ubuk eleman iin, btn yk kombinasyonlarndaki eksenel kuvvet, burulma momenti, iki
eksenli eilmeye ait kesme kuvvetleri ve eilme momentleri elde edildikten sonra, bu ubuklarn her
iki ucunda, en kesit boyutlarn tahkiki yaplr.
Tama gc metodu kullanlarak ve en kritik yk kombinasyonu gz nne alnarak her ubuun iki
ucunda donat tayini yaplr. Donatlar, kolonlarda kelerde konsantre olduundan ve ayrca keler
arasnda kenarlar boyunca eit yayl olduuna gre iki eksenli eilme iin hesaplanr. Kirilerde donat
tek eksenli eilmeye gre tayin edilir. Minimum ve maksimum donat koullar zellikle tahkik edilir.
Panellerde donatlar dey ve yatay dorultularda ve panelin her iki yz iin ayr hesaplanr.
Plak zmleri sonlu elemanlar yntemiyle yaplr. Plaa noktasal ve/veya izgisel ykle tarif edilebilir.
Boluklar herhangi bir geometride tariflenerek plak analizinde dikkate alnr. Plak zerinde n tane
hesap aks geirilerek ve her bir aks iin deme donat hesab yaplabilir ve izdirilebilir. Plak moment
diyagramlar izdirilebilir.
ubuk Sistemlerin zm
800
Pafta izimleri
Yaplan statik ve dinamik yk analizlerinin ve tayin edilen donatlarn nda, plotter makinesinin
eliinde, sistemin her kat iin ayr olmak zere, kalp planlar, kolon aplikasyon planlar, deme,
donat planlar, kiri boyuna grn, en kesiti ve donat alm planlar ve dier ayrntlar izilir.
ideCAD Statik programnn izimi ile ilgili kt modllerinin listesi aada verilmitir.
Kat Planlar
Kalp Plan
Donat Plan
Kolon Aplikasyon Plan
Kolon Dey Almlar
Kolon Kiri Birleim Yatay Kesiti
Perde Detaylar
Etriye Detaylar
Kat Kiri Resimleri
Kat Kiri Detaylar
Kaset Kiri Detaylar
Nervr Kiri Detaylar
Temel Planlar
Temel Aplikasyon Plan
Tekil Temel Detaylar
Kaset Temel Aplikasyon Plan
Radye Temel Aplikasyon Plan
Temel Kiri Resimleri
Srekli Temel Kiri Detaylar
ubuk Sistemlerin zm
801
Ba Kiri Detaylar
Metrajlar
Kalp Metraj
Beton Metraj
Demir Metraj
Programa Bilgi Girii
Programa giri bilgileri Windows platformunda, programn stn CAD teknolojiyle verilir. Yardm
menleri ve grsel data girii kullancya byk rahatlk salar.
TS 500 Betonarme, TS 498 Ykler ve ayrca, 1997 , 2007 Deprem Ynetmelii artlar otomatik
olarak kontrol edilir. Burada, u an yrrlkteki artnamelerden alnm deerler default olarak
tanmldr. stenildiinde kullanc tarafndan deitirilebilir. Programa nce, ele alnan bina ile ilgili
genel bilgiler girilir. Bu bilgiler, kat adedi, deprem blgesi ile ilgili bilgiler, beton ve donat ile ilgili
malzeme bilgileri, zemin parametreleri olarak sralanabilir. Daha sonra her kata ait geometrik ve
tayc sistem bilgileri girilir.
Tayc Sistemin Elemanlar le lgili Bilgiler
Eksen Takmlar
Eksen takmlar programn data girileri kullanm kitabnda ayrntlar ile tarif edilmitir. Burada,
algoritmik anlamda genel olarak ksaca ele alnmtr. Daha detayl bilgi iin, program yardm butonu
veya kullanm kitabna bavurulmaldr. Tayc elemanlar girilmeden nce yapnn global eksen takm
seilir. Orijin, planda herhangi bir nokta olabilir. Yatay eksenler X ve Y ile, dey eksen Z ile gsterilir.
Elemanlar programn kendi grafik editrnde boyutlu olarak girilir. Kullanc eleman grd
ekilde tanmlar. ideCAD Statik program girilen tm elemanlar birbiriyle ilikilendirir.
Akslar
Data girimi iin aks tarifi gerekmez. Akslar sadece aplikasyon iin tanmlanabilir. Akslar uzayda
herhangi bir konumda olabilirler. Yatay dzlemde bir aks tanmlayabilmek iin gerekli olan minimum
bilgiler verilmelidir. Eer, girilen aks X-eksenine paralel ise, sadece X eksenine olan mesafesi girilir.
Genel konumlu akslar, zerinde zerine barndrdklar herhangi iki noktann koordinatlar araclyla
tanmlanr. Birbirlerine paralel akslar, daha nce girilmi olanndan tretilebilir.
Kolonlar
Kolon tanm iin nce kolonun x ve y boyutu tanmlanr. Program kolon majr ve minr akslar
otomatik seer. Majr ve minr aksn kesime noktas dzlemde bir nokta tanmlar. Kolonun saptanan
ubuk Sistemlerin zm
802
bu noktaya gre dx ve dy kaklklar ile kolon boyutlar verildiinde kolonun yatay dzlemde yeri
sabitlenmi olur. dx ve dy kaklklar en ok kullanlan duruma gre butonlar yardmyla nmerik
deerlerle uramadan kolaylkla verilebilir. Kolon oluturulduunda uzaydaki yeri, dm ve ubuk
numaralar otomatik olarak oluturulur. 3 boyutlu tayc sistem istenildii anda alnabilir.
Program ayr kolon tipi belirleyebilir.
Dikdrtgen kolonlar
Daire kolonlar
En genel ekliyle poligon kolonlar
Kolona ait Ix ve Iy atalet momentleri program tarafndan kendi asal eksenlerinde hesaplanr. Yine,
kolonun byk atalet momentine ait majr aksn yatayla yapt a program tarafndan tayin edilir.
Kolon boyu kat genel blmnde girilen kat koordinatlar yardmyla hesaplanr. Eer kolonun st ve
alt ucu genel kat kotundan farkl ise, kolon ularnn koordinatlar programa ayrca verilir.
Kolonun burulma rijitliine kullanc mdahale edebilir. Burulma rijitlii sfr girilirse kolon burulma
rijitliini kullanc ihmal ediyor demektir. Ayrca, kolonun iki tam kat arasnda bir dm noktas tanm
yaplmak istenirse (ara kat kirii iin) bu bilgi kullanc tarafndan girilir.
Kolonun st veya alt ucunun deplasmanlarn ilgili katlarn deplasmanlarndan bamsz klmak
gerekirse, yeni dm noktas serbestlii tanmlanabilir.
Son olarak kolon temele kadar devam etmeyip konsol ucuna veya kiri zerine biniyorsa bu durumu
da gz nne almak mmkndr. Simetrik sistemlerde data retme butonlar kullanlarak nemli
zaman tasarrufu salanr. Ayrca, ok kombinasyonlu filtre (layer) olanaklar sayesinde sadece ilgili
datalar (kat veya eleman) grntlenebilir. Poligon ve tp kolonlar grafik olarak sisteme tantlrlar.
izgiyle poligon kolon konturlar izilip poligon kolona dntr komutuyla poligon kolon kolayca
tariflenebilir.
Kiriler
Kiri tanm iin sanda veya solundaki elemanlar fare ile semek yeterlidir. Sa ve sol utaki
elemanlar;kolon, panel, kiri veya bo u olabilir. Aks otomatik olarak seilir. Kiri stnden geen
asal x ekseni ile belirtilen kiri aks arasndaki delta mesafesi iareti ile bildirildiinde kiriin konumu
sabitlenmi olur.
Kiriler demelerden otomatik olarak yk alrlar, bu ilemi program kendisi yapar. Kiri zerinde var
olan duvar yk ile TS 498 kapsam dnda ykler istenirse ayrca sabit ve hareketli yk olmak zere
en genel yk olarak programa verilebilir. Program default olarak kiri st kotunu kat genel blmnde
girilen kat kotundan alr. Eer kiri al (deyde) ve/veya ters kiri zelliinde ise sol ve sa u
kotlarna ilave bilgi verilerek bu durum belirtilir.
Kirilerin de burulma rijitliine kolonlarda olduu gibi mdahale edilebilir. Burulma rijitlii sfr yazlrsa
kiri burulma rijitlii ihmal ediliyor demektir.
ubuk Sistemlerin zm
803
Paneller
Panel tanm iin sanda veya solundaki elemanlar fare ile semek yeterlidir. Sa ve sol utaki
elemanlar, kolon veya panel olabilir. Panel aks otomatik olarak seilir. Panel stnden geen asal x
ekseni ile belirtilen panel aks arasndaki delta mesafesi iareti ile bildirildiinde panelin konumu
sabitlenmi olur.
Demeler, Nervrler ve Kasetler
Demeler, nervrler ve kasetler tanm iin, kapal blgenin iine farenin sol tuuyla tklanmas
yeterlidir. evre elemanlar kiriler, kolonlar, paneller veya bo u program tarafndan otomatik
tannr.
Data Kontrol
Yapnn boyutlu modeli oluturulmadan nce, girilen tm bilgiler program tarafndan gzden
geirilerek mantksal hata yaplp yaplmad kontrol edilir. Yaplan hatalar eleman ve kat baznda
listelenir. Bu hatalar giderilmeden model oluturulamaz.
Yapnn Yatay Yklerinin Saptanmas
Yap yatay ykleri Deprem Ynetmeliinde aklanan ekliyle program tarafndan hesaplanr. Ayrca
yatay kat kuvvetleri kullanc tarafndan girilerek rzgar ve toprak itkisi hesab boyutlu olarak
yaplabilir.
Yapya etkiyen d kuvvet burulma momentleri program tarafndan hesaplanr. Yatay kat kuvvetleri ve
yap eksantrikliine baklarak X-ynnde iki ve Y-ynnde iki olmak zere toplam drt adet burulma
momenti hesaplanr
Bylece, her kat hizasnda arlk merkezine etkiyen X-yn deprem ykleri Y-yn deprem ykleri
ve art-eksi yn deitirebilen burulma momentleri hesaplanm olur.
Dey Ykler
Dey ykler demelerden kirilere aktarlan yayl ykler ile kullanc tarafndan ek olarak girilmi
dier d yklerden oluur.
ubuklarn eksenleri boyunca etkiyen ykler ile aklkta etkiyen tekil yklerin ankastrelik u
etkilerinin ters iaretleri, dm noktasna etkiyen d ykler olarak kabul edilir.
Demelerden kirilere aktarlan yk, sonlu elemanlarn mesnet reaksiyonlardr. Bu yzden ykn
ekli gen trapez veya dzgn yk deildir. Herhangi bir eride olabilir. Ayrca demeye bildirilen
noktasal ve/veya izgisel yklerde dey yk olarak kirilere aktarlr. Kiri ykleri 3 boyutlu olarak
izdirilip incelenebilir.
ubuk Sistemlerin zm
804
Ek 1 Uzay ereve ubuunun Rijitlik Matrisi
| |
xyz
j j j
j j j
j i
j i
i i i
i i i
j i
j i
xyz
E G F G
T T
A C B C
C D C D
S S
G H G H
F G E G
T T
B C A C
C D C D
S S
G H G H
k
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(

=
. . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . .

eitli Notasyonlarn Tanmlar
Yz-Dzleminde Eilme xy-Dzleminde Eilme
T
e
m
e
l

S
t
i
f
n
e
s

S
a
y
l
a
r

L
El
b B
L
El
a A
L
El
a A
x
x
x
jx j
x
ix i
=
=
=

L
El
b F
L
El
a E
L
El
a E
z
z
z
jz j
z
iz i
=
=
=

( )
( )
( )
3
2
2
2
L
El
b a a D
L
El
b a C
L
El
b a C
x
x jx ix
x
x jx j
x
x ix i
+ + =
+ =
+ =

( )
( )
( )
3
2
2
2
2
L
El
b a a H
L
El
b a G
L
El
b a G
z jz iz
z
z jz j
z
z iz i
+ + =
+ =
+ =

D
i
e
r

S
t
i
f
n
e
s

s
a
y
l
a
r

L
AE
S = Eksenel Rijitlii
L
GJ
T = Burulma Rijitlii
x
El =x atalet ekseni etrafndaki eilme rijitlii
z
El =z atalet ekseni etrafndaki eilme rijitlii
ubuk Sistemlerin zm
805
ix
a =i ucunda x atalet ekseni etrafnda birim dnme yaptrtabilmek iin gerekli momentin katsays
Normal olarak
ix
a =4'tr.
iz
a =i ucunda z atalet ekseni etrafnda birim dnme yaptrtabilmek iin gerekli momentin katsays.
Normal olarak
iz
a =4'tr.
b =i ucunda birim dnme var iken j ucundaki moment katsays. Normal olarak b =4'tr
j i
i
ix
a

4
3

j i
i
jx
a

4
3

j i
j i
b

4
3

Ular yar bal ubuklarda bu katsaylarda dzeltme yaplr.
j i
i
ix
a

4
3

j i
i
jx
a

4
3

j i
j i
b

4
3

j i
, = Sras ile, i ve j ucundaki ballk oran (Tam bal ularda
i
=%100, mafsall ularda
i
=%0)
Ek 2 3 Katl Bir Binann Dinamik Analizi
Dinamik hesap iin ekil E1'de gsterilen 3-katl bir dzlem ereve rnek olarak alnmtr. Bu
rnek, akrolu ve arkadalar (1974) kitabndan aynen alnmtr. Sistemin eilme ve alan rijitlikleri
aada verilmitir:
Kesit
EI (t/m
2
)
EA (ton)
NP 34 3 297 -
IP 16 552.3 122 640
IP 20 1 249.5 173 670
IP 22 1 690.5 191 130
Katlarda X deplasman bileenine ait indirgenmi (dzenlenmi) flexibilite matrisi
| | | | t m S F / 10
8656 . 1 4608 . 2 5283 . 2
4608 . 2 1048 . 6 8708 . 6
5283 . 2 8708 . 6 0423 . 13
3 1

(
(
(
= =
ubuk Sistemlerin zm
806
ve yerekimi ivmesi
2
/ 81 . 9 sn m g = alnarak ktle matrisi
| | m sn t M /
0581 . 3 0 0
0 0581 . 3 0
0 0 0387 . 2
2
(
(
(
=

bulunur. Buradan;
| || |
2 3
10
7052 . 7 5254 . 7 1544 . 5
5254 . 7 6691 . 18 0075 . 14
7318 . 7 0116 . 21 5896 . 26
sn M F

(
(
(
=
bulunur. Karakteristik vektr;
{ }
=
1
1
1
D
olarak tahmin edilirse, ardk yaklam hesaplar sonunda sistemin birinci normal moduna ait zel
asal frekans;
sn l w
/ 837 . 4 =
ve karakteristik vektr;
{ }
=
27482 . 0
66773 . 0
1
T
D
olarak bulunur. sistemin 2'nci ve 3'nc normal modlarna ait zel asal frekanslar ile karakteristik
vektrlerde yaplan hesaplar sonunda sistemin birinci normal moduna ait zel asal frekans;
{ }

= =
66546 . 0
72899 . 0
1
/ 69 . 12
2 2
D sn l w { }
= =
1
66546 . 0
25427 . 0
/ 32 . 22
3 3
D sn l w

ubuk Sistemlerin zm
807
ekil E1 3 Katl Bir elik ereve

ekil E2 Titreim Modlar
6.00m
3.00
3.00
3.00
IP 16
IP 20
W
1
=20 ton
W
2
=30 ton
IP 22
W
3
=30 ton
NP 34
NP 34
NP 34
1.Mod
0.29352
0.11928 0.52463
0.35031
0.14416
0.44837
0.32686
0.49911
0.31217
2.Mod 3.Mod
W
1
=4.837 W
2
=12.69 W
3
=22.32
+
-
+
+
ubuk Sistemlerin zm
808

olarak elde edilir. { }
1
D , { }
2
D ve { }
3
D karakteristik vektrlerinin normalletirilmesi iin nce,
{ } { }{ }
2
i i i
C D M D =
bants yardmyla
1317 . 2 2303 . 2 9061 . 1
3 2 1
= = = C C C
deerleri hesaplanr. Ayn indisli vektrlerin elemanlar bu saylara blnrse;
{ } | |{ } 1 =
j
T
j
M | |
normalizasyon art salanr ve
| | | |
(
(
(
= =
46911 . 0 29352 . 0 14418 . 0
31217 . 0 32686 . 0 35031 . 0
11928 . 0 44837 . 0 52463 . 0
3 2 1
| | | |
normalletirilmi karakteristik vektrler matrisi elde edilir. Sistemin bylece elde edilmi olan serbest
titreim modlar ekil E2'de gsterilmitir.
Yapnn zel periyotlar ise
sn w T 30 . 1 / 2
1 1
= = t , sn w T 495 . 0 / 2
2 2
= = t , sn w T 282 . 0 / 2
3 3
= = t
olarak hesaplanmaktadr. Temel hareketine ait maksimum ivme deerinin
2
/ 27 . 3 33 . 0 sn m g a
maks
= =
ve yapnn kritik snm orannn da h = 0.05 olduu kabul edilmektedir. Bu deerler yardm ile El
Centro spektrumu diyagramndan sras ile,
2
1 1
/ 322 . 2 27 . 3 71 . 0 300 . 1 sn m S iin sn T
a
= = =
2
2 2
/ 545 . 4 27 . 3 39 . 1 495 . 0 sn m S iin sn T
a
= = =
2
3 3
/ 134 . 5 27 . 3 57 . 1 282 . 0 sn m S iin sn T
a
= = =
deerleri alnr. Daha sonra
ubuk Sistemlerin zm
809
{ }
1
1
1
0581 . 3
0581 . 3
0387 . 2
3
2
1
x
U ve
M
M
M

olduu gznnde tutularak
{ } | |{ } { }
= =
3
2
1
M
M
M
U T
T
i x
T
i i
| | o
5818 . 2
1
= o 9831 . 0
2
= o 7231 . 0
3
= o
katk arpanlar elde edilir. Etkin ktleler bu katk arpanlarnn kareleridir. Dolays ile,
523 . 0
966 . 0
666 . 6
2
3
3
2
2
2
2
1
1
= =
= =
= =
o
o
o
M
M
M

155 . 8 =
e
M
elde edilir. Her mod iin katlara etkiyen modal yatay ykler de
{ } { }{ }
i ai i i
M S q | o =
{ }
=
64 . 2
42 . 6
41 . 6
1
q { }

=
01 . 4
47 . 4
08 . 4
2
q { }
=
33 . 5
54 . 3
90 . 0
3
q
olarak bulunur. Yapnn deprem srasnda elastoplastik deformasyon yapt gznnde tutulur ve
sneklik oran 6 alnrsa elastik boyutlandrmada kullanlacak dm noktas ykleri yukardaki
deerleri 6'ya blerek
{ }
=
444 . 0
070 . 1
068 . 1
1
q { }

=
668 . 0
745 . 0
680 . 0
2
q { }
=
888 . 0
590 . 0
150 . 0
3
q
eklinde elde edilir. Maksimum kat ykleri iin aadaki kareler ortalamas metodu kullanlr.
{ } { }
=
2
max i
q q
ubuk Sistemlerin zm
810
Bylece,
{ }
=
191 . 1
431 . 1
275 . 1
max
q
bulunur. Arzu edilirse, her mod iin kat kesme kuvvetleri hesaplanr ve bunlarn kareler ortalamas
alnarak, muhtemel maksimum kat kesme kuvvetleri aadaki gibi hesaplanr.

811
Blm 18 Programn 2007 Deprem Ynetmeliine Uyumluluu
Bu blmde bulunan bilgiler Ynetmelik ile birlikte kullanld zaman anlalr olmaktadr. Ayrca
ideCAD Statik ktlar ile incelenmesi faydal olur. Deprem Ynetmeliinde her madde gayet ak
ekilde ifade edilmitir. Bu yzden ok zet bir slup seilmitir.
2.3. Dzensiz Binalar
2.3.2.1 A1 ve B2 tr dzensizlikler otomatik olarak saptanmaktadr. A1 burulma dzensizlii
tm yatay yklemeler iin ara admlar ile birlikte ktlarda listelenir. B2 yumuak kat dzensizlii tm
yatay yklemeler iin ara admlar ile birlikte ktlarda listelenir.
2.3.2.2 Deprem kuvvetlerinin tayc sistem elemanlar arasnda gvenle aktarld kullanc
inisiyatifinde hesapla dorulanr. A2 ve A3 tr dzensizlikte dikkate alnan dey elemanlarn adlar ve
u kuvvetleri, ayrntl olarak tm yatay yklemeler iin ktlarda listelenir.
2.3.2.3 B1 Komu katlar aras rijitlik dzensizlii otomatik tahkik edilir. Hibir suretle nci<0.60
olmasna msaade edilmez. 0.6-0.8 aralnda tayc sistem katsays 1.25 ncimin deeri ile arplr.
2.3.2.4 B3 tr dzensizlii olan yaplarda;
a-) Otomatik kontrol yaplmaz.
b-) lgili dm noktasna bal tm kiri ve kolonlarn btn kesitlerinde tm yklemeler iin elde
edilen tm i kuvvetler %50 orannda otomatik arttrlr.
c-) Program byle bir data giriine msaade etmez. Dolaysyla uygulanmaz.
d-) Otomatik kontrol yaplmaz. Kullanc yapmamaldr.
2.4. Elastik Deprem Yklerinin Tanmlanmas:Spektral vme Katsays
2.4 Uygulanr.
2.4.1 Kullanc tabloda iaretler. Ayrca herhangi bir etkin yer ivme katsays girebilir.
2.4.2 Kullanc tablodan girer.
2.4.3.1 Uygulanr. Spektrum Karakteristik periyotlar tablodan iaretlenir. Ayrca kullanc tanml
periyotlar girilebilir.
2.4.3.2 Kullanc denetimindedir.
2.4.4 Kullanc kendi denetiminde tanml periyotlar girebilir.
Programn 2007 Deprem Ynetmeliine Uyumu
812
2.5. Elastik Deprem Yklerinin Azaltlmas:Deprem Yk Azaltma
Katsays
2.5.1.1 Tayc sistem davran katsays kontrol yaplr.
2.5.1.2 Kullanc denetimindedir. Bir dorultuda yksek veya karma , buna dik dorultuda normal
olan sistemler normal kabul edilir.
2.5.1.3 Farkl R katsays tanmlanabilir. Kullanc denetimindedir.
2.5.1.5 a,b,c durumlar kullanc denetimindedir. Uygun olmayan katsay seilirse kullanc uyarlr,
kullanlmas gereken R katsays belirtilir.
2.5.2.1 Sneklik dzeyi yksek boluksuz betonarme perdeler ile sneklik dzeyi yksek
betonarme erevelerin birlikte tasarland sistemlerde R katsays kontrol edilir. R=7 kullanlabilmesi
iin kesme kuvveti orannn %75'den daha fazla olup olmadna baklr. Fazla ise kullanc uyarlr.
2.5.2.2 Kesme kuvveti 0 .75 ile 1.0 aralnda da kontrol yaplarak kullanc uygun R katsaysn
girmeye zorlanr. R katsays deprem ynetmelii genel raporunda belirtilir.
2.5.2.3 Otomatik kontrol yaplr. Deerler ktlarda gsterilir.
2.5.3.1 Kesme kuvveti 0 .75den byk olup olmad kontrol edilerek kullanc uygun R katsaysn
girmeye zorlanr. R katsays deprem ynetmelii genel raporunda belirtilir. (Hn>25 koulu iin)
2.5.3.2 Otomatik kontrol yaplmaz. Kullanc denetimindedir.
2.5.4.1 Kullanc belirtir.
a-) Otomatik kontrol yaplr. Kesme kuvveti orannn 0.40dan kk olmasna izin
verilmez.
b-) Kesme kuvveti oran kontrol yaplr. 2/3den byk olmas durumunda kullancnn R
katsaysn deitirmesi iin uyarlr. R katsays deeri kullanc denetiminde diyalogda
tekrar girilip hesap yaptrlr.
c-) Kesme kuvveti oran 0.4, 2/3 aralnda olup olmad kontrol edilir ve kullanc uyarlr.
Uygun R katsays ktlarda nerilir. R katsays deeri kullanc denetiminde diyalogda
tekrar girilip hesap yaptrlr.
2.5.4.2 Uygulanr. Rijit kat tanm kullanc inisiyatifindedir.
813
2.5.5 Ana tayclar prefabrike ve elik olan binalar ideCAD Statik'in kapsam dndadr.
2.6. Hesap Ynteminin Seilmesi
2.7.1 Programda Mod Birletirme Yntemi ile hesap uygulanmaktadr. Edeer deprem yk
yntemi seilmesine izin verilmez.
2.6.2 Edeer deprem yk ynteminin uygulanmasna izin verilmez.
2.7. Edeer Deprem Yk Yntemi
ideCAD Statik 4ten itibaren bu yntem kaldrlmtr.Kullanc programda dinamik hesap yntemi
seer.
2.7.1.1 Uygulanr.
2.7.1.2 Uygulanr.
2.7.2.1 Uygulanr.
2.7.2.2 Uygulanr.
2.7.2.3 Uygulanr.
2.7.2.4 Uygulanr.
2.7.3.1 Uygulanr.
2.7.3.2 Kolon dm noktalarnn deplasmanlarn katn deplasmanlarndan ayrmak iin ideCAD
Statik programnda st serbest kolon tanm getirilmitir. Kullanc gereken kolonlar bu ekilde
tanmlamak zorundadr. Katta ka tane bamsz rijit diyafram varsa yap bu say kadar ayr ayr
hesaplanmaldr. Her hesapta ilgili rijit diyafram iinde olmayan kolonlar st serbest tanmlanmaldr.
Ancak yap bir defa da tm kolonlar itibariyle ve tek bir rijit diyafram olarak alp dey ykler
asndan emniyetli tarafta kalnmas salanmaldr.
2.7.3.3 Kullanc edeer hesap yk yntemi seemez. Dolaysyla bu durumun olumas olas
deildir.
2.7.4.1 Kullanc edeer hesap yk yntemi seemez. Program bina birinci doal periyodunu
dinamik hesap yaparak bulur.
2.7.4.2 Bina birinci doal periyodunu N>13 olan binalarda 0.1Nden byk alnmaz.
2.7.5 Otomatik uygulanr.
814
2.8. Mod Birletirme Yntemi
2.8 Her katta Kaydrlm ktle merkezlerinin her birinde birbirine dik dorultuda iki yatay
serbestlik derecesi ile dey eksen etrafnda dnme serbestlik derecesi gz nne alnr. Bu ama iin
nce Yap 3 boyutlu Stifness matrisi son deplasmanlar, Yukarda tanmlanan serbestlik dereceleri
olacak ekilde dzenlenir. Titreim yapmayan serbestlik derecelerine karlk gelen satr ve stunlar
elimine edilerek yalnz titreim yapan dorultular kapsayan indirgenmi Stifness matrisi bulunur.
Matris (3*kat adedi) *(3*kat adedi) boyutundadr. Matematik yntemle zel deerler ve zel
vektrler ve periyotlar hesaplanr. Her mod iin o moddaki deplasmanlarn katlm miktarn
karakterize eden katk arpanlar (katlm oran) hesaplanr. Bylece her modun etkin ktlesi bulunur.
vme spektrumu erisi ve her modun periyotu ve deprem yk azaltma katsaysndan yola klarak
Spa(Tr) hesaplanr. Her mod iin binaya etkiyen toplam tasarm yk deprem yk bulunur. Her
mod, her kat ve her serbestlik derecesi iin F kuvvetleri hesaplanr.
2.8.1 Uygulanr.
2.8.2.1 Uygulanr.
2.8.2.2 Kolon dm noktalarnn deplasmanlarn katn deplasmanlarndan ayrmak iin ideCAD
Statik'te st serbest kolon tanm getirilmitir. Kullanc gereken kolonlar bu ekilde tanmlamak
zorundadr. Katta ka tane bamsz rijit diyafram varsa yap bu say kadar ayr ayr hesaplanmaldr.
Her hesapta ilgili rijit diyafram iinde olmayan kolonlar st serbest tanmlanmaldr. Ancak yap bir
defa da tm kolonlar itibariyle ve tek bir rijit diyafram olarak alp dey ykler asndan emniyetli
tarafta kalnmas salanmaldr.
2.8.3.1 Titreim modu yeterlilik kontrol otomatik yaplr. Yetersiz mod says tespit edilirse
ktlarda belirtilir.
2.8.3.2 Uygulanr. ktlarda listelenir.
2.8.4.1 Hi bir durumda karelerin karekk yntemi kullanlmaz.
2.8.4.2 Her durumda maksimum mod katklarnn birletirilmesi iin Tam Karesel Birletirme
(CQC Complete Quadratic Combination ) Kural uygulanr. apraz Korelasyon Katsaylar Hesabnda
modal snm oran %5 alnr.
2.8.5 Uygulanr. Detaylaryla ktlarda gsterilir.
2.8.6 Uygulanr. Detaylaryla ktlarda gsterilir.
2.9. Zaman Tanm Alannda Hesap Yntemleri
2.9 Uygulanr.
815
2.10. Yer deitirmelerin Snrlandrlmas, kinci Mertebe Etkileri ve
Deprem Derzleri
2.10.1.1 Uygulanr.
2.10.1.2 Uygulanr. Detaylaryla ktlarda listelenir. Verilen koullara uygun olmayan durum varsa
ktlarda belirtilir. Ancak yapsal olmayan (cephe elemanlar) gevrek elemanlarn kullanlabilirlik
kontrol yaplmaz.
6.10.2.1 Uygulanr.
6.10.2.2 Uygulanr detaylaryla ktlarda listelenir.
6.10.3 Kullanc denetimindedir.
2.13. Deprem Hesap Raporlarna likin Kurallar
2.13.1 Uygulanr.
2.13.2 Uygulanr.
2.13.3 Uygulanr.
2.13.4 Uygulanr.
3.1. Kapsam
7.1.1 Uygulanr.
3.2. Genel Kurallar
3.2.1.1 Kullanc sneklik dzeyine karar verir. Program sneklik dzeyi yksek sistemler iin tm
koullar uygular.
3.2.1.2 Kullanc sneklik dzeyine karar verir. Program sneklik dzeyi normal sistemler iin tm
koullar uygular.
3.2.2 Uygulanr.
3.2.3 Otomatik uygulanr. Ayrca kullanc istedii gibi mdahale edebilir.
3.2.4 Kesit hesaplarnda Tama gc yntemi uygulanr.
816
3.2.5.1 Uygulanr. Kullanc inisiyatifindedir.
3.2.5.3 Otomatik kontrol yapmaz.
3.3. Sneklik Dzeyi Yksek Kolonlar
3.3.1.2 Uygulanr. Otomatik kontrol edilir.
3.3.3 Uygulanr. Kolon dey alm detaylarnda ayrntlaryla izilir.
3.3.4 Otomatik uygulanr. Tm kontroller yaplr. Kolon dey almlarnda detaylaryla izilir.
ktlarda detaylaryla listelenir.
3.3.6.1 Otomatik uygulanr.
3.3.6.3 Program asndan Denklem 7.4'n mutlaka salanmas gerekir. Salanmad takdirde
olumsuzluk ktlarda rapor edilir. Kullanc yap rijitliini arttrarak hesab tekrar eder.
3.3.7 Otomatik uygulanr. ktlarda detayl listelenir. Olumsuz durum ktda raporlanr.
3.3.8 Uygulanr. Kullancnn kolonu ksa kolon olarak iaretlenmesi gerekir.
3.4. Sneklik Dzeyi Yksek Kiriler
3.4.1 Kullanc inisiyatifindedir.
817
3.4.5 Otomatik uygulanr. ktlarda detayl listelenir.
3.5. Sneklik Dzeyi Yksek ereve sistemlerinde Kolon-Kiri Birleim
Blgeleri
7.5 Otomatik uygulanr. Olumsuzluk olmas durumunda ktlarda bariz grnecek ekilde
GVENSZ yazlr.
3.6. Sneklik Dzeyi Yksek Perdeler
3.6.1.1 Dey tayc elemann perde olup olmad 1/7 oranna gre otomatik belirlenir. Perde
kalnl ile ilgili seim kullanc inisiyatifindedir.
3.6.1.2 Kullanc inisiyatifindedir. Kullanc kontrol eder.
3.6.1.3 Kullanc inisiyatifindedir. Kullanc kontrol eder.
3.6.2.1 U blgeleri otomatik tekil edilir. Perde kalnl ile ilgili seim kullanc inisiyatifindir.
3.6.2.2 Uygulanmaz. Kullanc perdenin %20 azalmasna msaade etmeden paral panel objeleri
ile model kurabilir.
3.6.2.3 Kullanc inisiyatifindedir.
3.6.2.4 Tanmlanan ekilde perde tekili yaplamaz.
3.6.3 Uygulanr.
818
3.6.6.2 Kontrol edilmez.
3.6.6.3 Kontrol edilir. ktlarda detaylaryla baslr. Kullanc uyarlr.
3.6.7.1 Otomatik kontrol edilir. Kullanc uyarlr. ktlarda detaylaryla baslr
3.6.7.2 Kullanc programa kontrol ettirebilir. ktsn alabilir.
3.6.8.2 Otomatik yaplmaz.
3.6.8.3 Yeniden dalm yaplmaz.
3.6.8.4 Yaplmaz.
3.7. Sneklik Dzeyi Normal Kolonlar
3.7 Uygulanr.
3.8. Sneklik Dzeyi Normal Kiriler
3.8 Uygulanr.
3.9. Sneklik Dzeyi Normal ereve Sistemlerinde Kolon-Kiri Birleim
Blgeleri
3.9 Uygulanr.
3.10. Sneklik Dzeyi Normal Perdeler
3.10 Uygulanr.
3.13. Betonarme Uygulama projesi izimlerine likin Kurallar
3.13.1 Otomatik yazlr.
3.13.1.2 Otomatik yazlr.
3.13.1.3 Kanca kvrm detaylarn kullanc izebilir.
3.13.2.1 Otomatik izilir.
819
3.13.3 Otomatik izilir
7.2. Binalardan bilgilerin toplanmas
7.2 Toplanan bilgiler eleman baznda tanmlanabilmektedir. Korozyon oran girilebilmektedir.
ktlarda girilen bilgiler belirtilmektedir
7.2.16 Kullanc tablodan seer. ktlarda seilen dzey belirtilir.
7.3. Yap Elemanlar Hasar Snrlar ve Hasar Blgeleri
7.3 Eleman hasar blgeleri otomatik hesaplanr.
7.4. Deprem Hesabna likin lke ve Kurallar
7.4.1 Dorusal hesap yntemi kullanlmaktadr.
7.4.2 Uygulanr. Kullanc spektrum arpan tanmlayabilir. ktlarda gsterilir.
7.4.3 Uygulanr.
7.4.4 Uygulanr.
7.4.5 Uygulanr.
7.4.6 Uygulanr.
7.4.7 Uygulanr.
7.4.8 Uygulanr.
7.4.9 Kullanc tablodan seer. Seime gre otomatik uygulanr.
7.4.10 Uygulanr.
7.4.11 Uygulanr.
7.4.12 Uygulanr.
820
7.4.13 Uygulanr.
7.4.14 Kullanc inisiyatifinde dikkate alnr.
7.4.15 Bindirme boyu katsays girilebilir. Akma gerilmesi deeri bu deere gre otomatik
azaltlr. ktlarda baslr.
7.4.16 Kullanc inisiyatifinde dikkate alnr.
7.4.17 Uygulanr.
7.5. Depremde Bina Performansnn Dorusal Hesap Yntemleri le
Belirlenmesi
7.5 Deprem performans bu yntemle belirlenir.
7.5.1.1 Edeer deprem yk yntemi seilmise kat says, bina ykseklii ve nbi koullar kontrol
edilir. Kullanc uyarlr. Ra=1 alnr. ile arplr.
7.5.1.2 Mod birletirme ynetimi seilebilir. Ra=1 alnr.
7.5.2.1 Uygulanr.
7.5.2.2 Snek ve gevrek elemanlar otomatik belirlenir. a, b, c bentleri otomatik yaplr.
7.5.2.3 Uygulanr.
a-) zin verilmez.
b-) Uygulanr.
c-) Kullanc eleman baznda tablodan iaretler.
7.5.2.4 Uygulanmaz.
7.5.2.5 Uygulanr.
7.5.2.6 Kontrol edilir. Salamayan elemanlar ktlarda belli olacak ekilde listelenir.
7.5.3 Kontrol edilir. Salamayan elemanlar ktlarda belli olacak ekilde listelenir.
7.6.11 Uygulanr.
821
7.7. Bina Deprem Performansnn Belirlenmesi
7.4 Otomatik belirlenir. Sonular ktlarda detayl baslr.
7.8. Binalar in Hedeflenen Performans Dzeyleri
7.8.1 Otomatik belirlenir. Sonular ktlarda detayl baslr. Kullanc spektrum arpan
tanmlayabilir. ktlarda gsterilir.
7.8.2 Kullanc program ktlarndan bakarak deerlendirebilir.
Dzensizlikler in Programda Yaplabilecek lemler
Dzensizlik nlem
Programda
Yaplan
qbi > 1.2 ise, ek d merkezlik arttrlarak
edeer deprem yk yntemine gre hesap
yaplabilir.
qbi > 2.0 dinamik hesap yaplmas zorunludur.
A1 Burulma Dzensizlii
Dinamik analiz yaplrsa, qbi kouluna
baklmasna gerek yoktur.
Kullanc
ayarlarda dinamik
hesap yntemini
seer.
A2 Deme Sreksizlik ve
A3 Planda knt
Dzensizlii
Deprem yknn demelerden kolon ve
perdelere iletildii hesapla gsterilir.
Kullanc
programa
kontrol
ettirebilir.
A4 Tayc Sistem
Elemanlarnn Paralel
Olmama Dzensizlii
Dik iki dorultudaki deprem etkisinden bulunan
i kuvvetler birletirilir.
Otomatik yaplr.
0.6<qci,min<0.8 ise, R katsays 1.25qci,min ile
arplr.
Otomatik yaplr.
B1 Zayf Kat Dzensizlii
0.6<qci,min olmasna izin verilmez.
Kullanc kolon ve
perde kesitlerinin
arttrmas
ynnde uyarlr.
B2 Yumuak Kat Dzensizlii Dinamik analiz yaplr.
Kullanc
ayarlarda dinamik
hesap yntemini
seer.
Kolon konsola oturamaz. Perde kirie
mesnetlenemez.
-
B3 Dey Sreksizlik
Dzensizlii
Kolon iki ucundan mesnetli kirie oturabilir.
kuvvetler %50
otomatik
arttrlr.
822
Dzensizlik nlem
Programda
Yaplan
Perde iki ucundan kolona oturabilir.
Program dikkate
almaz. Kullanc
nlem almak
zorundadr.
Greli kat telemesi
Greli kat telemesi 0.035 ve 0.02/R koulu
salanr.
Otomatik
kontrol edilir ve
koul
salanmazsa
sistem rijitliinin
arttrlmas iin
kullanc uyarlr.
kinci Mertebe Etkileri
kinci mertebe gsterge deerinin 0.12
koulunu salamas salanr.
Otomatik
kontrol edilir ve
koul
salanmazsa
sistem rijitliinin
arttrlmas iin
kullanc uyarlr.

823
Blm 19 Raporlar, Kullanlan Simgeler ve Aklamalar
Bu blmde; raporda kullanlan tm simgeler, rapor balklarna gre sralanarak aklanmtr.
Hesaplarda kullanlan kapal formller belirtilmi, hangi deerin nasl bulunduu anlatlmtr.
Sayfa Balndaki Mesaj
Projede olumsuzluklar var ise PROJEDE YNETMELKLERE UYGUN OLMAYAN DURUMLAR
TESPT EDLD mesaj her kt sayfasnn bana yazlr. Olumsuzluklarn neler olduu ise ktlarn
birinci sayfasnda listelenir.
Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri
Simgeler
Eleman :Elemann ad. Kullanc tarafndan elemann yap uzay ereve bilgilerinden biri
deitirilirse, eleman adnn yanna * iareti konulur. K01*, S1* vs.
:Kiri elemanlarnn sol u dm noktasnn numaras. Kolon elemannn alt u dm
noktasnn numaras
j :Kiri elemanlarnn sa u dm noktasnn numaras. Kolon elemannn st u dm
noktasnn numaras
L :Elemann boyu. [m] Kirilerde teorik boy. Kolonlarda dm noktasndan dm
noktasna olan boy (Elemanlarn Teorik Noktalar konu balna baknz)
IBurul :Elemann burulma ataleti [m4]
IMajor :Elemann majr atalet momenti [m4]
IMinor :Elemann Minr atalet momenti [m4]
A :Elemann alan [m2]
Cos :Elemann plandaki asnn cosins Kirilerde i-j vektrnn yatayla yapt ann
cosins. Kolonlarda majr atalet dzlemine dik vektrn yatayla yapt ann cosins. Uzun kenar
x eksenine paralel bir dikdrtgen kolonun as 90 derecedir.
Sin :Elemann plandaki asnn sins
Ex1(Xo) :Kolonlarda kolonun arlk merkezi x apsisi. [m] Kirilerde, kiriin sol ucundaki teorik
dm noktas ile kiriin sol ucu arasndaki eksantrisitenin x eksenine paralel mesafesi
Raporlar, Kullanlan Simgeler ve Aklamalar
824
Ey1(Yo) :Kolonlarda kolonun arlk merkezi y ordinat. [m] Kirilerde, kiriin sol ucundaki teorik
dm noktas ile kiriin sol ucu arasndaki eksantrisitenin y eksenine paralel mesafesi
Ex2 :Kiriin sa ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin x
eksenine paralel mesafesi [m]
Ey2 :Kiriin sa ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin y
Kullanc Tanml Elemanlar
Kullanc, kolon, kiri, perde gibi elemanlarn malzeme ve geometrik bilgilerini deitirirse, deitirilen
elemanlarn deitirilen bilgileri bu balk altnda raporlanr.
Simgeler
Eleman :Deitirilen elemann ad.
Kat :Deitirilen elemann kat numaras.
fck :Elemann beton karakteristik basn dayanmdr. [
2
/ cm kgf ]
k1 :Elemann kesitinde, beton basn blou derinliinin tarafsz eksen derinliine orandr.
Kullanc mdahale etmemise (deer yazl deilse), varsaylan beton snfna gre aada tabloda
listelenen k1 deerleri kullanlmtr.
BS14-BS25 BS30 BS35 BS40 BS45 BS50
0.85 0.82 0.79 0.76 0.73 0.70
fctk :Elemann beton karakteristik ekme dayanmdr. [
2
/ cm kgf ]
fyk :Elemann elik akma dayanmdr. [
2
/ cm kgf ]
elast. :Elemann elastisite modldr. (
2
/ m t ). Kullanc mdahale etmediyse, (deer yazl
deilse), elastisite modl hesabnda aadaki forml kullanlr.
140000 10270 + = fcj Ecj Ecj= j gnlk betonun elastisite modl (kgf/cm2) ; fcj = j gnlk betonun
silindirik basn dayanm [kgf/cm2]
ix :Elemann burulma atalet momentidir. [
4
m ]
iy :Elemann majr atalet momentidir. [
4
m ]
825
iz :Elemann minr atalet momentidir. [
4
m ]
alan :Elemann alandr. [
2
m ]
Ex1 :Kirilerde, kiriin sol ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sol ucu arasndaki
eksantrisitenin x eksenine paralel mesafesi [m]
Ey1 :Kirilerde, kiriin sol ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sol ucu arasndaki
eksantrisitenin y eksenine paralel mesafesi [m]
Ex2 :Kiriin sa ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin x
Ey2 :Kiriin sa ucundaki teorik dm noktas ile kiriin sa ucu arasndaki eksantrisitenin y
i
:Kiriin sol mesnedinin ankastre durumunu belirleyen satrdr. 1 tam ankastredir. 1'den
kk deerde verilen saynn derecesine gre ankastrelik deeri de azalr.
j
:Kiriin sa mesnedinin ankastre durumunu belirleyen satrdr. 1 tam ankastredir. 1'den
kk deerde verilen saynn derecesine gre ankastrelik deeri de azalr.
Aklamalar
Bu balk altnda listelenen tm deerler statik ve betonarme hesab direk etkilemektedir. Dolaysyla
kullanclar sz konusu deerleri kullanrken ok dikkatli olmaldrlar.
Kat Edeer Yatay Kuvvetleri ve Genel Bilgileri
Simgeler
gi :Binann i. katndaki toplam sabit yk [t]
qi :Binann i. katndaki toplam hareketli yk [t]
HYKK:Hareketli yk katlm katsaysz
wi:Binann i. katnn hareketli yk katlm katsays kullanlarak hesaplanan arl [t]
Hi :Binann i. katnn temel stnden itibaren llen ykseklii (Bodrum katlarnda rijit evre
perdelerinin bulunduu binalarda iinci katn zemin kat demesi stnden itibaren llen ykseklii )
Bu durumda, rijit evre perdelerin bulunduu katlarda hi bir deer yazlmaz. [m]
Fi(x) :Edeer deprem yk ynteminde i. kata etkiyen edeer deprem yk (x yn) [t]
826
Fi(y) :Edeer deprem yk ynteminde i. kata etkiyen edeer deprem yk (y yn) [t]
Xa,Ya :Katn arlk merkezlerinin koordinatlardr.[m]
Rx, Ry : Katn rijitlik merkezlerinin koordinatlardr. [m]
Aklamalar
Fi(x) , Fi(y) nin bulunmas:
X ve Y yn iin;
Doal Titreim Periyodu Tr hesaplanr. Zemin cinsine gre belirlenen spektrum erisinde T
yerine, Tr konularak (Denklem 6.2a,b,c) S(Tr) hesaplanr.
S(T) = 1+1.5T/
A
T ( 0
A
T T s s ) Denklem 6.2a
S(T) = 2.5 (T
A
B
T T s < ) Denklem 6.2b
S(T) = 2.5(
B
T /T)
8 . 0
(
B
T T > ) Denklem 6.2c
(Denklem 6.3a,b) de T yerine Tr konularak Ra(Tr) hesaplanr. Tr>T
A
ise Ra(Tr)=R dir.
Ra(T) = 1.5 + (R - 1.5)T/ T
A
( 0
A
T T s s ) Denklem 6.3a
Ra(T) = R ( Tr > T
A
) Denklem 6.3b
A(T)= Ao I S(T) (Denklem 6.1) denklemiyle ile A(Tr) hesaplanr.
Vt = W. A(T1) / Ra(T1) (Denklem 6.4) ile Vt hesaplanr. Bu formlde bulunan A(T1) ve Ra(T1),
srasyla A(Tr) ve Ra(Tr) dir. Vt deeri 0.10 Ao I W deerinden byk veya eit olmaldr.
Hn>25 ise Fn A = 0.07 T1 Vt (denklem 6.8) kullanlarak Fn A hesaplanr. Hn s 25 ise Fn A =0
dr. Fn A 0.2Vt den kk ya da eit olmaldr.
(Denklem 6.9) kullanlarak her kat iin Fi hesaplanr.
Fi = (Vt -
N
F A )
=
N
j
wjHj
wiHi
1
) (

827
Rijit evre perdelerinin bulunduu katlarda Fi Madde 6.7.2.4 belirtilen esaslara gre hesaplanr.
Fi=Fbk=Ao I Wbk /1.5. Bu formldeki Wbk, ilgili katn Wi sidir.
Burada kullanlan simgeler iin ayrca dinamik hesap yaplmsa dinamik hesap bal altnda, yar
dinamik hesap yapldysa yar dinamik hesap bal altnda rapor edilir.
Dinamik Hesap
Simgeler
W :Binann hareketli yk katlm katsays kullanlarak bulunan toplam arl [t]
T1a :Binann ampirik bant ile hesaplanan birinci doal titreim periyodu [s]
Hn :Binann temel stnden itibaren llen toplam ykseklii (Bodrum katlarnda rijit evre
perdelerinin bulunduu binalarda zemin kat demesi stnden itibaren llen toplam
ykseklik) [m]
A Fnx :Binann N'inci katna (tepesine) etkiyen ek edeer deprem yk ( x yn) [t]
A Fny :Binann N'inci katna (tepesine) etkiyen ek edeer deprem yk ( y yn) [t]
Vt(x) :Edeer deprem yk ynteminde x dorultusunda binaya etkiyen toplam edeer
deprem yk (taban kesme kuvveti) [t]
Vt(y) :Edeer deprem yk ynteminde y dorultusunda binaya etkiyen toplam edeer
deprem yk (taban kesme kuvveti) [t]
VtB(x) :Mod birletirme ynteminde x dorultusunda modlara ait katklarn birletirilmesi ile
bulunan bina toplam deprem yk (taban kesme kuvveti) [t]
VtB(y) :Mod birletirme ynteminde y dorultusunda modlara ait katklarn birletirilmesi ile
bulunan bina toplam deprem yk (taban kesme kuvveti) [t]
| :Mod birletirme yntemi ile hesaplanan byklklerin alt snrlarnn belirlenmesi iin
kullanlan katsay
Ao :Etkin yer ivmesi katsays
I :Bina nem katsays
Tr :Binann r'inci titreim periyodu [s]
S(Tr) :Tr iin hesaplanan spektrum katsays
828
Aklamalar;
X ve Y yn iin,
Her modda, serbest titreim periyodu (w), doal titreim periyodu (Tr), (Denklem 6.2)
kullanlarak spektrum katsays S(Tr), (Denklem 6.1) kullanlarak spektral ivme katsays A(Tr),
(Denklem 6.3) kullanlarak deprem yk azaltma katsays Ra(Tr), (Denklem 6.15) kullanlarak
ivme spekturum ordinat Spa(Tr), etkin modal ktle Mr, C katsays ve katk arpan hesaplanr,
srasyla listelenir.
Spa(Tr) = A(Tr) g / Ra(Tr) Denklem 6.15
Hesaba katlacak titreim modu says kontrol edilir. (Madde 6.8.3.1) (Bu madde edeer deprem
ykne gre hesap yaplrsa uygulanmaz)
Bina toplam ktlesi= W/g (g yerekimi ivmesi=9.81 m/ s
2
)
Bina toplam ktlesinin %90n hesaplanr.
Bina toplam ktlesinin %5i hesaplanr.
Toplam etkin modal ktle bulunur ve bina toplam ktlesi ile karlatrlr. Toplam etkin modal
ktle, bina toplam ktlesinden bykse mod says yeterlidir.
Srasyla karakteristik mod vektrleri, normalletirilmi yap serbest titreim modlar yap kat
maksimum ivmeleri, yap kat modal ktleleri, yap kat elastik deprem ykleri, yap kat tasarm
deprem ykleri hesaplanr.
Kat maksimum ykleri, edeer ve dinamik ykler olmak zere listelenir. Rijit bodrum evre
perdelerinin bulunduu katta bu deerler sfrdr. Bu yklerin toplamlar Madde 6.8.5e gre
karlatrlr. Vt(x)<| VtB(x) ve Vt(y)<| VtB(y) ise dinamik analizle bulunan btn i
kuvvetler; x yn iin, ) ( / ) ( x VtB x Vt | ; y yn iin ) ( / ) ( y VtB y Vt | katsaylaryla otomatik
olarak arplrlar. (Bu madde edeer deprem ykne gre hesap yaplrsa uygulanmaz. Sadece
edeer deprem yk yntemine gre bulunan kat maksimum ykleri listelenir.)
Katlara Etkiyen Yatay Ykler
Simgeler
ex :Katn burulma momenti hesabnda kullanlan eksantrisite [m]
ey :Katn burulma momenti hesabnda kullanlan eksantrisite [m]
Fx :Kullanlan ynteme gre hesaplanan, X yn kat deprem kuvveti [t]
829
Fy :Kullanlan ynteme gre hesaplanan, Y yn kat deprem kuvveti [t]
Mb :Kata etkiyen burulma momenti [tm]
Dm Noktas Deplasmanlar
Simgeler
Dn :Dm noktas numaras
X,Y,Z :Dm noktas koordinatlar [m]
G1 :Dm noktasnn global x ekseni dorultusundaki deplasman bileeni kod numaras
G2 :Dm noktasnn global y ekseni dorultusundaki deplasman bileeni kod numaras
G3 :Dm noktasnn global z ekseni dorultusundaki deplasman bileeni kod numaras
G4 :Dm noktasnn global x ekseni etrafndaki deplasman bileeni kod numaras
G5 :Dm noktasnn global y ekseni etrafndaki deplasman bileeni kod numaras
G6 :Dm noktasnn global z ekseni etrafndaki deplasman bileeni kod numaras
U(x) :Dm noktasnn global x ekseni dorultusundaki deplasman [mm]
U(y) :Dm noktasnn global y ekseni dorultusundaki deplasman [mm]
U(z) :Dm noktasnn global z ekseni dorultusundaki deplasman [mm]
R(x) :Dm noktasnn global x ekseni etrafndaki deplasman[radyan]
R(y) :Dm noktasnn global y ekseni etrafndaki deplasman [radyan]
R(z) :Dm noktasnn global z ekseni etrafndaki deplasman [radyan]
Kat Deplasmanlar
Simgeler
o x :Katn mastr dm noktasnn ( ktle merkezinin ) x deplasman [mm]
o y :Katn mastar dm noktasnn ( ktle merkezinin ) y deplasman [mm]
830
u :Katn mastar dm noktasnn ( ktle merkezinin ) dnmesi [radyan]
Elemanlarn U Kuvvetleri
Simgeler
Kolonlar ve paneller
1 indisler alt ucu simgelemektedir.
2 indisler st ucu simgelemektedir.
majr dzlem:Kolonun majr (byk) atalet momentinin hesapland dzlem. Uzun kenar eksenine
paralel bir dikdrtgen kolonun majr dzlemi , x eksenine paraleldir.
tx1 :Kolonun uzun kenar dorultusundaki kesme kuvveti majr dzlemdeki kesme kuvveti [t]
ty1 :Kolonun ksa kenar dorultusundaki kesme kuvveti majr dzleme dik dzlemdeki
kesme kuvveti [t]
tz1 :Kolonun eksenel kuvveti [t]
mx1 :Kolonun ksa kenar dorultusundaki moment majr dzleme dik dzlemdeki moment
[tm]
my1 :Kolonun uzun kenar dorultusundaki moment majr dzlemdeki moment [tm]
mb1 :Kolonun burulma momenti [tm]
Kiriler
1 indisler sol ucu simgelemektedir.
2 indisler sa ucu simgelemektedir.
tz1 :Kesme kuvveti
my1 :Eilme momenti
mb1 :Burulma momenti
Aklamalar
831
Kolonlarda, 0.70<o i <1 aralnda (Mra + Mr) > 1.2 (Mri + Mrj) denkleminin hem alttaki, hem de
stteki dm noktalarnn saland kolonlara etkiyen eilme momentleri ve kesme kuvvetleri 1/ o i
orannda arplarak otomatik olarak attrlr. Sonular ikinci satr olarak(yanna 1/ o i yazar) listelenir
Greli Kat telemelerinin Snrlandrlmas
Teorisi
Herhangi bir kolon veya perde iin, ardk iki kat arasndaki yer deitirme farkn ifade eden greli
kat telemesi,
i
= d
i
d
(i-1)
d
i
ve d
(i-1)
, binann iinci ve (i -1)inci katlarnda herhangi bir kolon veya perdenin ularnda hesaptan
elde edilen yatay yer deitirmeleri gstermektedir.
En byk
i
deeri (
i
)
max
, aada verilen koullarn elverisiz olann salayacaktr:
(
i
)
max
/ h
i
0.035 ve
(
i
)
max
/ h
i
0.02 / R
Yukarda belirtilen koulun binann herhangi bir katnda salanamamas durumunda, tayc sistemin
rijitlii arttrlarak deprem hesab tekrarlanacaktr. Ancak verilen koul salansa bile, yapsal olmayan
gevrek elemanlarn (cephe elemanlar vb), elde edilen greli kat telemeleri altnda kullanlabilirlii
hesapla dorulanmaldr.
Raporlar
Greli kat telemelerin snrlandrlmas ile ilgili bilgiler Deprem Ynetmelii Genel raporunda
baslmaktadr. Rapor almak iin Rapor mensnden Deprem Ynetmelii Genel Raporu satr tklanr.
Bu raporda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr.
Simge Birimi Aklamas
Kat Raporun basld katn ad veya numarasdr.
d(i)SLU mm
Kat stununda yazan katn sol-st kesinde hesaplanan yatay yer
deitirme
d(i-1)SLU mm
Kat stununda yazan katn bir alt katnda sol-st kesinde
hesaplanan yatay yer deitirme
(i)SLU mm = d(i)SLU - d(i-1)SLU
832
d(i)SLA mm
Kat stununda yazan katn sol-alt kesinde hesaplanan yatay yer
deitirme
d(i-1)SLA mm
Kat stununda yazan katn bir alt katnda sol-alt kesinde
(i)SLA mm = d(i)SLA - d(i-1)SLA
d(i)SA mm
Kat stununda yazan katn sa-alt kesinde hesaplanan yatay yer
deitirme
d(i-1)SA mm
Kat stununda yazan katn bir alt katnda sa-alt kesinde
(i)SA mm = d(i)SA - d(i-1)SA
d(i)SU mm
Kat stununda yazan katn sa-st kesinde hesaplanan yatay yer
deitirme
d(i-1)SU mm
Kat stununda yazan katn bir alt katnda sa-st kesinde
(i)SU mm = d(i)SU - d(i-1)SU
hi m Kat stununda yazan katn yksekliidir.
(i)max mm (i)SLA, (i)SLU, (i)SA, (i)SU den en bydr.
(i)max/hi
(i)max/hi deeridir.
st snr ile otomatik kontrol edilir.
(i)max/hi 0.035 ve (i)max/hi 0.02 / R art salanyorsa
Greli Kat telemeleri Snr salanyor demektir. art
salanmyorsa, program sistem rijitliinin arttrlmas ynnde mesaj
verecektir.
kinci Mertebe Etkileri
Teorisi
Gz nne alnan deprem dorultusunda her bir katta, kinci Mertebe Gsterge Deeri, u i nin
aada verilen koulu salayp salamamas durumudur, Bu koul salanrsa ikinci mertebe etkileri
yrrlkteki betonarme ve elik yap ynetmeliklerine gre deerlendirilecektir.
Program bu koulun saplanmamas durumunda sistem rijitliinin arttrlmas ynnde kullancy uyarr.
833
12 . 0
) (
1
s
A
=

=
i i
N
j
j ort i
i
h V
W
u
ort
)
i
(A = Her bir kolon veya perde iin, ardk iki kat arasndaki yer deitirme farkn ifade eden
greli kat telemelerinin (
i
= d
i
d
(i-1)
) ortalamasdr.
V
i
= i. katn ilgili dorultudaki kat kesme kuvvetidir.
hi = i. katn yksekliidir.
=
N
1 j
j
W = i. kattan itibaren en st kata kadar olan katlarn hareketli yk katlm katsays kullanlarak
hesaplanm arlklarnn toplamlardr.
Raporlar
kinci mertebe etkileri ile ilgili bilgiler Deprem Ynetmelii Genel baslmaktadr. Rapor almak iin
Rapor mensnden Deprem Ynetmelii Genel Raporu satr tklanr. Bu raporda kullanlan
notasyonlarn aklamalar unlardr.
Kat Raporun basld katn ad veya numarasdr.
(i)ort mm
Kat stununda yazan katta her bir kolon veya perde iin, ardk iki
kat arasndaki yer deitirme farkn ifade eden greli kat
telemelerinin (
i
= d
i
d
(i-1)
) ortalamasdr.
Vi t
Kat stununda yazan katta katn ilgili dorultudaki kat kesme
kuvvetidir.
hi m Kat stununda yazan katn yksekliidir.
wj t
Kat stununda yazan kattan itibaren en st kata kadar olan katlarn
hareketli yk katlm katsays kullanlarak hesaplanm arlklarnn
toplamlardr.
Vi.hi tm = Vi * hi deeri
i
kinci mertebe etkisi gsterge deeri. 0.12 den kk eit olup
olmadna otomatik baklr. Gsterge deeri 0.12 den bykse
program istem rijitliinin arttrlmas ynnde kullancy uyarr.
834
A1 Burulma Dzensizlii
Teorisi
Yapnn birbirine dik iki deprem dorultusundan herhangi biri iin, herhangi bir katta en byk greli
kat telemesinin o katta ayn dorultudaki ortalama greli telemeye oran olarak tanmlanan
burulma dzensizlii katsaysnn 1.2 den byk olmas durumudur.
2 . 1
2 / )
min i max i
(
max i
iortalama
max i
bi
>
A + A
A
=
A
A
= q
Aklamas
Burada kat ortalama yatay deitirmesi bina demesinin rijit diyafram gibi davrand kabul edilerek,
en kk ve en byk yer deitirmelerin ortalamas alnmtr. Burulma tr dzensizlik deprem
kuvvetinin etkidii kat ktle merkezi ile kat rijitlik merkezinin birbirinden ayrk olmas ile belirgin
duruma gelir.
Deprem Ynetmeliinde dinamik hesap tayc sistemin davrannn belirlenmesinde daha etkili bir
yntem kabul edildii iin, 0 . 2 >
bi
q olmas durumunda, birinci ve ikinci deprem blgelerinde dinamik
(A
i
)
max

(A
i
)
min

Deprem
Dorultusu
835
hesap yaplmas zorunlu klnmtr. Burulma dzensizlii katsaysnn 1.2< s q
bi
2.0 olmas
durumunda ise, katlara etkiyen edeer deprem yk iin kabul edilen %5 ek d merkezliin
( )
2
2 . 1 /
bi i
D q = katsays ile arttrlmas ngrlr.
ideCAD Statik programnda, program yapda A1 dzensizlii kmas durumunda hibir koulda
edeer deprem yk ynteminin uygulanmasna msaade etmez. A1 dzensizlii olutuu
durumlarda kullanc hesab dinamik analiz ile yapmak durumundadr. Hatta 4.0 versiyonundan itibaren
Edeer Deprem Yk yntemi program seeneklerinden kartlmtr.
Raporlar
A1 tr dzensizlikleri ile ilgili bilgiler Deprem Ynetmelii Genel raporunda Dzensizlikler bal
altnda baslmaktadr. Rapor almak iin Rapor mensnden Deprem Ynetmelii Genel Raporu satr
tklanr. Bu raporda A1 tr dzensizlikler ile ilgili kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr.
Kat lgili katn ad veya numaras
(A
i
)max1 mm
Kat stununda yazan katta 1. Deprem yklemesinden (E1)
hesaplanan maksimum greli kat telemesi
(A
i
)min1 mm
hesaplanan minimum greli kat telemesi
(A
i
)ort1 mm |(A
i
)max1+(A
i
)min1] / 2
qbi1
1. deprem yklemesinden oluan burulma dzensizlii katsays.
(A
i
)max1 / (A
i
)ort1
(A
i
)max2 mm
(A
i
)min2 mm
(A
i
)ort2 mm |(A
i
)max2+(A
i
)min2] / 2
qbi2
(A
i
)max2 / (A
i
)ort2
(A
i
)max3 mm
836
(A
i
)min3 mm
(A
i
)ort3 mm |(A
i
)max3+(A
i
)min3] / 2
qbi3
(A
i
)max3 / (A
i
)ort3
(A
i
)max4 mm
(A
i
)min4 mm
(A
i
)ort4 mm |(A
i
)max4+(A
i
)min4] / 2
qbi4
(A
i
)max4 / (A
i
)ort4
Herhangi bir katta, qbi1, qbi2, qbi3 , qbi4 deerinden biri 1.2 den bykse yapda A1 burulma
dzensizlii vardr.
A2-A3 Dzensizlii Kontrol
Teorisi
Herhangi bir kattaki demede; merdiven ve asansr boluklar dahil, boluk alanlar toplamnn kat
brt alannn 1/3 nden fazla olmas durumu, deprem yklerinin kolon ve perde gibi dey tayc
elemanlara gvenle aktarabilmesini gletiren yerel deme boluklarnn bulunmas durumu ve
demenin dzlem ii rijitlik ve dayanmnda ani deiikliklerin bulunmas deme sreksizlii A2
dzensizlii olarak tanmlanr.
Bina kat planlarnda knt yapan ksmlarn birbirine dik iki dorultudaki boyutlarnn her ikisinin de,
binann o katnn ayn dorultulardaki toplam plan boyutlarnn %20'sinden daha byk olmas
durumu A3 dzensizlii durumudur.
A2 tr dzensizlikler:
837
A
Ab
> 1/3 ise A2 tr dzensizlik vardr.
EAb = Boluk alanlar toplam
A = Brt kat alan
A3 tr dzensizlikler:

ax > 0.2 Lx ve ayn zamanda ay> 0.2 Ly ise A3 tr dzensizlik vardr.
Aklamas
Deprem kuvvetinin yapda ktlenin youn olarak bulunduu demelerde meydana geldii kabul
edildii iin, bu yklerin demelerde mesnetlik yapan kiri, kolon ve perde gibi elemanlara iletmesi
nemlidir. Deme boluklarnn bulunmas ve zellikle demenin dorudan kolon ve perdeye
Ab Ab1
Ab2
Lx
ay
Ly
ax ax ax
Lx
ay
Ly
ax ax
Lx
ay
ay
Ly
838
mesnetlendii kirisiz demelerde bu mesnetlenme kenarnda boluklarn bulunmas, kuvvet iletimini
zorlatracak ve gerilme ylmalarna sebep olacaktr. Bunun gibi, deme kalnlnda ani saylabilecek
deiiklikler de deprem kuvvetlerinin iletilmesinde ani gerilme ylmalarna sebep olabilir. Bu
dzensizliin bulunduu binalarda, kat demelerin kendi dzlemleri iinde deprem kuvvetlerini,
kolon ve perde gibi dey tayc elemanlarna gvenle aktarabildii gsterilmelidir. Deprem
ynetmeliimde bir hesap ayrnts verilmemi olup, hesap kabulleri ve zmleme ynteminin proje
mhendisi tarafndan seilmesi gerekmektedir.
L, T, H ve U eklindeki demeler deprem kuvvetlerini dier elemanlara iletirken rijit diyafram gibi
davrand kabul doru olmayabilir. Bu durumda sistem demenin kollarnda dzlemleri iinde
birbirine gre relatif yer deitirme yapabilir. Demede oluan deprem yklerin kiri, kolon ve perde
gibi elemanlara paylatrlmasnda demenin dzlem ii eilmenin de gz nne alnmas ve bu
kuvvetlerin gvenle elemanlar aras aktarabildiinin gsterilmesi gerekir.
ideCAD Statik programnda seilen bir deme kesiti, seilen kolonlardaki deprem kesme
kuvvetlerinin oluturduu momentlerle tahkik edilerek, kesitteki beton basn dayanmnn yeterli olup
olmad kontrol edilebilir. Yeterli deilse programn sz konusu deme kesiti iin nerdii donat
alan kesitin altna ve stne yerletirilebilir.
Raporlar
A2-A3 tr dzensizlikleri ile ilgili bilgiler A2-A3 tr dzensizlikler raporu ile baslmaktadr. Rapor
almak iin, projede A2-A3 dzensizlii kontrol yapacanz hatta projenin o blgesindeki kiri ve
demeleri kesen bir izgi ve bir aks seilir. Seilen aks moment kolunun yerini belirler. izgi ve aks
seildikten sonra Rapor mensnden nce Deprem Ynetmelii, sonra A2-A3 Dzensizlii Kontrol
satrn tklanr. A2-A3 Dzensizlii Kontrol diyalogundaki parametreler tahkikte hangi kolonlarn
hangi moment koluyla dikkate alnacan belirler. A2-A3 tr dzensizliklere ait raporda kullanlan
notasyonlarn aklamalar unlardr.
o derece
A2-A3 dzensizlikte kullanlan aksn, global koordinat takmna gre
as.
x1, y1,
x2, y2
m
A2-A3 dzensizlikte kullanlan aksn global koordinat takmna gre
koordinatlar.
Sin o A2-A3 dzensizlikte kullanlan aksa ann sins.
D
o
r
u
l
t
u

v
e

K
o
n
u
m

Cos o A2-A3 dzensizlikte kullanlan aksa ann cosins
Kolon Dzensizlik kontrolnde kullanlan kolonun ad.
H
e
r

b
i
r

d
e
p
r
e
m

y
k
l
e
m
e
s
i
n
d
e

Cos o
Kolon majr atalet dzlemine dik vektrn yatayla yapt ann
cosins.
839
Sin o
Kolon majr atalet dzlemine dik vektrn yatayla yapt ann
sins. Uzun kenar x eksenine paralel bir dikdrtgen kolonun as 90
derecedir.
e m Moment kolunun uzunluudur.
txu t
inci katta x ekseni dorultusunda kolonun st ucuna etkiyen kesme
kuvvetidir
tyu t
iinci katta y ekseni dorultusunda kolonun st ucuna etkiyen kesme
kuvvetidir
txa t
(i+1)inci katta x ekseni dorultusunda kolonun alt ucuna etkiyen
kesme kuvvetidir
tya t
(i+1)inci katta y ekseni dorultusunda kolonun alt ucuna etkiyen
kesme kuvvetidir
Vux t = txu * sin [arcsin(aksa_ait_a)]
Vuy t = tyu * cos [arcsin(aksa_ait_a)]
Vax t = txa * sin [arcsin (aksa_ait_a)]
Vay t = tya * cos [arcsin(aksa_ait_a)]
Vu T = Vux + Vuy
Va t = Vax+Vay
V t = Va-Vu
M tm = V * e
D m Tahkikin yapld kesitin yksekliidir.
B m Tahkikin yapld kesitin geniliidir.
W m Kesitin mukavemet momentidir.
fctd Kgf/cm
Beton karakteristik hesap dayanm. (ekme) Hesap dayanm, beton
karakteristik ekme dayanmnn, statik ayarlarda tanmlanabilen beton
gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir.
Sigma t/m
= M/W
Bu deer fctd den kkse beton basn ekmesi yeterlidir mesaj
yazlr. Bykse yeterli deildir mesaj yazlr.
840
Td t Donatnn basn kuvvetidir
As cm Plan her iki yzne de konulacak donat miktardr.
A4 Tayc Sistem Eleman Eksenlerinin Paralel Olmamas
Teorisi
Tayc sistemin dey elemanlarnn plandaki asal eksenlerinin, gz nne alnan birbirine dik yatay
deprem dorultularna paralel olmamas, tayc eleman eksenlerinin paralel olmamas durumudur.

Bu tr dzensizliklerin bulunduu binalarda, elemanlarn asal eksen dorultusundaki i kuvvetler
aadaki denkleme gre elde edilecektir.
Ba = Bax 0.30 Bay
Ba = 0.30 Bax Bay
Bax, tayc sistem elemanlarnn a asal ekseni dorultusunda, x dorultusundaki depremden oluan i
kuvvet bykl, Bay, tayc sistem elemanlarnn a asal ekseni dorultusunda, xe dik y
dorultusundaki depremden oluan i kuvvet bykl Ba ise, tayc sistem elemanlarnn a asal
ekseni dorultusunda tasarma esas i kuvvet bykldr.
Aklamas
Sistemde, herhangi bir kolonun majr ekseni global koordinat takmna gre 0 ya da 90 dereceden
farkl olacak ekilde yerletirildiinde o sistemde A4 dzensizlii var demektir. Ayn ekilde, sistemde
bulunan poligon kolonlar her koulda A4 dzensizlii olutururlar. nk poligon kolonlarn majr
ekseni, 0 ya da 90 derece deildir. Herhangi bir adadr. Program poligon kolonlarn majr eksenini
x deprem
dorultusu
a
a
a
b
b
a
a
b
b
b
b
a
y deprem
dorultusu
y
x
841
otomatik bulmakta, majr ekseni 0 ya da 90 dereceden farkl olduu durumda ise A4 dzensizlii
tespit etmektedir.
Raporlar
A4 dzensizlii ile ilgili bilgiler Deprem Ynetmelii Genel Raporu ile baslmaktadr. Rapor almak iin
Rapor mensnden Deprem Ynetmelii Genel Raporu tklanr. A4 tr dzensizlii bal altnda,
sistemde eer A4 dzensizlii varsa SSTEMDE A4 DZENSZL TESPT EDLMTR. MADDE
6.7.5 UYGULANMITIR mesaj yazlr. Aksi durumda SSTEMDE ELEMANLARIN TM YATAY
VEYA DEYDEDR mesaj yazlr. A4 dzensizliinin uygulanmas durumunda, elemanlarn asal
eksen dorultusundaki i kuvvet byklklerine yukardaki denklem uygulanarak sonular her bir
deprem dorultusu iin bu balk altnda listelenir. Burada listelenen byklkleri, elemanlarn
tasarmnda kullanlan byklklerdir. Raporda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr.
Eleman Ad Dzensizliin uyguland tayc elemann ad.
tx1 t Alt uta minr* aks dorultusunda kesme kuvvetidir.
ty1 t Alt uta majr* aks dorultusunda kesme kuvvetidir.
tz1 t Alt uta normal (dey) kuvvettir.
mx1 tm Alt uta minr aks etrafnda eilme momentidir.
my1 tm Alt uta majr aks etrafnda eilme momentidir.
mb1 tm Alt uta kolon dey ekseni etrafnda burulma momentidir.
tx2 t st uta minr aks dorultusunda kesme kuvvetidir.
ty2 t st uta majr aks dorultusunda kesme kuvvetidir.
tz2 t st uta normal (dey) kuvvettir.
mx2 tm st uta minr aks etrafnda eilme momentidir.
my2 tm st uta majr aks etrafnda eilme momentidir.
mb2 tm st uta kolon dey ekseni etrafnda burulma momentidir.
* majr ve minr aks tanm iin Elemanlarn Lokal Koordinat Sistemleri ve majr Eksenleri
konusunu inceleyebilirsiniz.
842
B1 Komu Katlar Aras Dayanm Dzensizlii
Teorisi
Betonarme binalarda, birbirine dik iki deprem dorultusunun herhangi birinde, herhangi bir kattaki
etkili kesme alannn, bir st kattaki etkili kesme alanna oran olarak tanmlanan Dayanm
Dzensizlii Katsays qcinin 0.80den kk olmas durumudur.
Dayanm dzensizlii katsays:
( )
( )
80 . 0
1 i
e
A
i
e
A
ci
<
+
= q

Etkili kesme alan:
+ + =
k
g
w e
A A A A 15 . 0
Ae = Herhangi bir katta, gz nne alnan deprem dorultusunda etkili kesme alandr.
Ag = Herhangi bir katta, gz nne alnan deprem dorultusuna paralel dorultuda perde olarak
alan tayc sistem elemanlarnn en kesit alanlarnn toplamdr.
Ak = Herhangi bir katta, gz nne alnan deprem dorultusuna paralel kargir dolgu duvar alanlarnn
(kap ve pencere boluklar hari) toplamdr.
Yaplarda depremden dolay doan kolon ve perde kesme kuvvetleri ve momentleri st katlara doru
azalr. Buna uygun olarak bina ykseklii boyunca kolon ve perde kapasitelerinin yukarya doru
azalarak deiimi beklenir. Bu suretle tanmas gerekecek etki ile tanabilecek etki arasnda uygun bir
deiim oluturulur ve oluabilecek bir deprem hasarnn dengeli bir biimde dalmasn salar.
Katlarn yatay kuvvet tama kapasitesine kargir duvarlar da etkili olur. Birbirini takip eden iki katta
dey kolon ve perde kesitlerinde nemli deiiklikler olmamasna ramen, alt katta kargir duvarlarn
bulunmamas, bu katn tama kapasitesini azaltr ve deprem hasarnn bu katta younlamasna sebep
olur. B1 dzensizliinin bulunduu binalarda i inci kattaki dolgu duvar alanlarnn toplam bir st
kattaki duvarlarna gre daha fazla ise, dayanm dzensizlii katsaysnn hesabnda dolgu duvarlar gz
nne alnmayacaktr. Bu tr dzensizliin bulunduu duvarlarda eer, 0.60 qci,min < 0.80 ise,
olumsuzluun giderilmesi iin, tayc davran katsays 1.25*qci,min ile arplarak kltlecek ve
bylece toplam deprem etkisi bytlecek ve binann tmne her iki dorultuda uygulanacaktr. Buna
karlk qci,min < 0.60 durumuna izin verilmedii iin, zayf katn kolon ve perde kesitleri uygun
ekilde arttrlarak bu orann bymesi salanacaktr.
843
Aklamas
Mimari tasarm ideCAD mimari program kullanlarak yaplmsa, duvar etkili alanlar toplam, ideCAD
Mimaride tanmlanm duvar objelerin zellikleri kullanlarak bulunur. nk ideCAD Mimari
programnda tanmlanan duvarn kalnl ve uzunluu belirtilebilmektedir.
Mimari tasarm ideCAD Mimari programnda yaplmamsa, duvar ykleri nmerik bir deer olarak
kg/m cinsinden kirilerin stnde tanmlanacaktr. Bu durumda o kiriin zerindeki duvarn deprem
dorultusundaki alan, kiri uzunluu, kat ykseklii ve duvar birim hacim arl kullanlarak bulunur.
DuvarYkseklii = KatYkseklii*0.821428571 (Ortalama duvar ykseklii)
DuvarKalnl=DuvarYk/(DuvarBirimArl*DuvarYkseklii)
X yn;
Ak=DuvarKalnl*KiriUzunluu*Cos(kirias)
Y yn;
Ak=DuvarKalnl*KiriUzunluu*Sin(kirias)
Kirilere tanmlanan duvar ykleri allan katn duvarlarn deil doal olarak bir st katn duvarlarn
temsil etmektedir. Bu sebeple projenin en alt kat iin, duvar arl girilemeyecektir. En alt katta
duvar deeri tanmlanamad iin Ak deerini doal olarak belirsizdir. Bu sebeple Kat parametreleri
(Ae)
i+1
(Ae)
i
844
diyalogunda her kat iin Ak deeri kullanc tarafndan tanmlanabilmektedir. Kullanc isterse, sadece
en alt katta Ak deeri girerek, dier katlar programa otomatik hesaplatabilir.
0.60 qci,min < 0.80 aralnda R katsays 1.25*qci,min ile otomatik olarak arplmaktadr. qci,min
< 0.60 ise, kolon ve perdelerin kesitlerinin bytlmesi iin kullanc raporlarda uyarlmaktadr.
Raporlar
B1 dzensizlii ile ilgili bilgiler Deprem Ynetmelii Genel Raporu ile baslmaktadr. Rapor almak iin
Rapor mensnden Deprem Ynetmelii Genel Raporu tklanr. B1 tr dzensizlii bal altnda, B1
dzensizlii kontrolnde kullanlan notasyonlar baslrlar. Raporda kullanlan notasyonlarn aklamalar
unlardr.
Kat Dzensizliin uyguland katn addr.
Aw(i+1) m2
Bir st kattaki kolon en kesiti etkin gvde alanlar Aw'larn
toplamdr.
Ag(i+1) m2
Bir st katta gz nne alnan deprem dorultusuna paralel olarak
perde olarak alan tayc sistem elemanlarnn enkesit alanlarnn
toplamdr.
Ak(i+1) m2
Bir st katta gz nne alnan deprem dorultusuna paralel kagir
dolgu duvar alanlarnn ( kap ve pencere boluklar dlm)
toplamdr.
Ae(i+1) m2
Bir st katta gz nne alnan deprem dorultusunda etkili kesme
alandr.
Aw(i) m2 Kattaki kolon en kesiti etkin gvde alanlar Aw'larn toplamdr.
Ag(i) m2
Katta gz nne alnan deprem dorultusuna paralel perde olarak
alan tayc sistem elemanlarnn enkesit alanlarnn toplamdr.
Ak(i) m2
Katta gz nne alnan deprem dorultusuna paralel kagir dolgu
duvar alanlarnn ( kap ve pencere boluklar dlm) toplamdr.
Ae(i) M2 Katta gz nne alnan deprem dorultusunda etkili kesme alandr.
qci Katn dayanm dzensizlii katsays
1.25(qci)min deeri, R Katsaysnn Seim Nedeni balnda rapor edilir. R katsays da 1.25(qci)min
arplm olarak R Katsaysnn Seim Nedeni balnda yazlmaktadr. Bu yzden hesap ncesinde
girilen R ile seilen R arasnda arpmmdan dolay fark olmas doaldr.
845
B2 Komu Katlar Aras Rijitlik Dzensizlii
Teorisi
Birbirine dik iki deprem dorultusunun herhangi biri iin, herhangi bir i inci kattaki ortalama greli kat
telemesinin bir st kattaki ortalama greli kat telemesine oran olarak tanmlanan Rijitlik
Dzensizlii Katsays qki nin 1.5tan fazla olmas durumudur.
5 . 1
max ) 1 ( min ) 1 (
max min
1
>
A + A
A + A
=
A
A
=
+ + + i i
i i
ortalama i
iortalama
ki
q

Aklamas
B2 dzensizlii hesap ynteminin seiminde etkili olan dzensizliktir. ideCAD statik programnda 4
versiyonundan sonra edeer deprem yk ynteminin uygulanmasna hibir koulda msaade
edilmez. Kullanc hesab dinamik analiz ile yapmak durumundadr.
(A
i
)
max

(A
i
)
min

Deprem
Dorultusu
846
Raporlar
B2 tr dzensizlikleri ile ilgili bilgiler Deprem Ynetmelii Genel raporunda Dzensizlikler bal
tklanr. B2 tr dzensizlikleri ile ilgili kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr.
Kat lgili katn ad veya numarasdr.
(A
i
)ort1 mm
Kat stununda yazan katta 1. deprem yklemesinden hesaplanan
ortalama greli kat telemesi
(A
i+1
)ort1 mm
Kat stununda yazan kattn bir st katnda 1. deprem yklemesinden
hesaplanan ortalama greli kat telemesi
qki1
rijitlik dzensizlii katsays
(A
i
)ort2 mm
(A
i+1
)ort2 mm
qki2
(A
i
)ort3 mm
(A
i+1
)ort3 mm
qki3
(A
i
)ort4 mm
(A
i+1
)ort4 mm
qki4
qki lerden biri 1.50 den bykse B2 komu katlar aras rijitlik dzensizlii vardr.
847
B3 Tayc Sistemin Dey Elemanlarnn Sreksizlii
Teorisi
Tayc sistemin dey elemanlarnn (kolon veya perdelerin) baz katlarda kaldrlarak kirilerin veya
guseli kolonlarn stne veya ucuna oturtulmas, ya da st kattaki perdelerin altta kolonlara veya
kirilere oturtulmas bu dzensizlii oluturur.
a = Btn deprem blgelerinde, kolonlarn binann herhangi bir katnda konsol kirilerin veya alttaki
kolonlarda oluturulan guselerin stne veya ucuna oturtulmasna hibir zaman izin verilmez.
b= Kolonun iki ucundan mesnetli bir kirie oturmas durumunda, kiriin btn kesitlerinde ve ayrca
gz nne alnan deprem dorultusunda bu kiriin baland dm noktalarna birleen dier kiri
ve kolonlarn btn kesitlerinde, dey ykler ve depremin ortak etkisinden oluan tm i kuvvet
deerleri %50 orannda arttrlacaktr.
c= st kattaki perdenin her iki ucundan altta kolonlara oturtulmas durumunda, bu kolonlarda dey
ykler ve depremin ortak etkisinden oluan tm i kuvvet deerleri %50 arttrlacaktr. Perdeye
mesnetlik yapan kolonlarn sarlma blgesindeki enine donat btn kolon boyunca devam
ettirilecektir. (Program bu sistem iin herhangi bir nlem almaz).
a b
d c
848
d= Perdelerin binann herhangi bir katnda, kendi dzlemleri iinde kirilerin stne aklk ortasnda
oturtulmasna hibir zaman izin verilmez.
Aklamas
Deprem etkilerinin karlanmasnda, tayc sistemin dzgn ereve sisteminin salanmas, kolon ve
perdelerden oluan dey tayc elemanlarn bina ykseklii boyunca srekli devam etmesi, yapnn
davrann nemli lde etkiler. Bunlardaki sreksizler tayc sistemde ereve olumasn engeller.
Depremin dey bileeninin yataydan daha kk olmas ve tayc sistemin boyutlanmasnda dey
yklerin etkili olmas nedeniyle, depremin dey bileeni gz nne alnmaz. Ancak, dey tayc
elemann sreksiz olmas, depremin dey bileeni nedeniyle bu elemanlarda oluan normal kuvvetler
kirilerde nemli eilme etkileri oluturur. Ayrca kolon ve perdelerdeki sreksizlikler de
mesnetlendikleri kirilerde nemli yer deitirmelere ve ikinci mertebe etkilerine sebep olabilir.
Btn bu nedenlerle tayc sistemde dey eleman sreksizliinden kanmak en uygun yoldur. Bu
sebeplerden dolay Deprem Ynetmelii bu tr dzensizlikleri yasaklam ve deprem yklerini
arttrmtr.
Raporlar
B3 tr dzensizlikleri ile ilgili bilgiler Deprem Ynetmelii Genel raporunda Dzensizlikler bal
tklanr. B3 tr dzensizlikleri ile ilgili kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr.
Eleman B3 dzensizlii kartan elemann addr.
Kat B3 dzensizlii kan katn ad veya numarasdr.
Sistemde B3 dzensizlii varsa bu tablodaki bilgiler baslr. lgili dm noktasna bal tm kiri ve
kolonlarn btn kesitlerinde tm yklemeler iin elde edilen tm i kuvvetler %50 orannda
otomatik attrlr. B3 dzensizlii yoksa, Tayc Sistemin Dey Elemanlarnda Sreksizlik
Bulunmamaktadr. mesaj rapor edilir.
R Katsaysnn Seim Nedeni
Devrilme Momenti Kontrol
Teorisi
om , sneklik dzeyi yksek perdelerin tabannda elde edilen eilme momentleri toplamnn, binann
tm iin tabanda meydana gelen toplam devrilme momentleri orandr.
849
+
E +
= o
kolon
M
perde
M
m
K
perde
M
m

Devrilme momentleri kontrolleri Deprem Ynetmelii Genel raporunda baslmaktadr.
perde
M = lgili katta ve ilgili deprem yklemesinde, perde momentlerinin toplam
kolon
M = lgili katta ve ilgili deprem yklemesinde, kolon momentlerinin toplam
m
K E = lgili katta ve ilgili deprem yklemesinde, perde dzlemindeki kiri momentlerinin toplam.
Bu momentleri Proje Genel Ayarlar diyalogunda Alfam hesabnda perde momentleri toplamna
kiri momentlerini de dahil et seeneini iaretlenirse dikkate alnr. Aksi durumda dikkate alnmaz.
Aklamas
Programda devrilme momenti kontrolleri 4 adet deprem yklemesi iin yaplr. Deprem yklemeleri
daha nce de anlatld zere E1 ve E2 yatay x(global), E3 ve E4 dikey y(global) olarak tanmlanr.
Kolon ve perde momentleri ise kendi lokal eksenlerinde betonarme diyaloglarnda kuvvetler-donat
alanlar sekmesinde veya raporlarda Eleman U Kuvvetleri raporunda verilmektedir. Her kolonun
veya perdenin x ve y ekseni majr aksnn konumuna gre deiecektir rnein bir kolon veya bir
perde iin grnen mx deeri global x eksenini dndren moment deil, kolon veya perdenin lokal x
eksenini dndren momenttir. Bu konuda detayl bilgi iin ltfen Elemanlarn lokal koordinat
sistemleri ve majr eksenleri baln inceleyiniz.
E1 ve E2 deprem yklemeleri x global dorultuda yapld iin devrilme momenti kontrol, kolon ve
perde momentlerinden sadece x global eksenini dndren momentlerden seilerek yaplr. Konum
gerei kolonun veya perdenin mx veya my moment deerlerinden herhangi biri x global eksenini
dndren moment olarak karmza kacaktr. Kolon veya perdenin lokal x ekseni 0 veya 90
dereceden farkl ise, perde veya kolon momentleri global x eksenine iz drlr. Toplam moment
izdmlerinin vektrel toplamdr. Mx = mx * cos(o) + my * sin(o) ; burada o, kolon majr
ekseninin x global ekseni ile yapt adr.
Ayn ekilde, E3 ve E4 deprem yklemeleri y global dorultuda yapld iin devrilme momenti
kontrol, kolon ve perde momentlerinden sadece y global eksenini dndren momentlerden
seilerek yaplr. Yine konum gerei kolonun veya perdenin mx veya my moment deerlerinden
herhangi biri y global eksenini dndren moment olarak karmza kacaktr. Kolon veya perdenin
lokal x ekseni 0 veya 90 dereceden farkl ise, perde veya kolon momentleri global y eksenine iz
drlr. Toplam moment, izdmlerinin vektrel toplamdr. My = mx * sin(o) + my * cos(o) ;
burada o, kolon majr ekseninin x global ekseni ile yapt adr.
Moment deerlerinin mutlak deeri alnarak hesaba katlr.

850
Herhangi bir deprem dorultusunda:
Perdeler
PMx= P1mx + P2my + [P3my * cos(o) P3mx * sin(o)]
PMy= P1my + P2mx + [P3mx * cos(o) + P3 my * sin(o)]
Toplam Devrilme Momenti
)
i
H ....
2
H
1
H (
ix
F ...... )
3
H
2
H
1
H (
3 x
F )
2
H
1
H (
2 x
F
1
H
1 x
F
x
M + + + + + + + + + + =
)
i
H ....
2
H
1
H (
iy
F ...... )
3
H
2
H
1
H (
3 y
F )
2
H
1
H (
2 y
F
1
H
1 y
F
y
M + + + + + + + + + + =
Fxi=x ynnde(yataya paralel) i.katn katn kat kesme kuvveti (t) (kat parametrelerinde yazan deer)
Fyi=x ynnde(yataya dik) i.katn katn kat kesme kuvveti (t) (kat parametrelerinde yazan deer)
Mx=x ynnde toplam devrilme momenti (tm)
My=y ynnde toplan devrilme momenti (tm)
Hi=i.katn kat ykseklii (m)
o
m

x
mx
my
x
y
mx my
y
x
mx
y
x
mx
my
x
y
my
mx
y
S1
S2
P1
S3
P2
P3
my
y
mx x
G
l
o
b
a
l

y

e
k
s
e
n
i

Global x ekseni
my
851
Perde dzlemindeki kiri momentleri dikkate alnmazsa,
Mx
PMx
mx
= o ve
My
Pmy
my
= o
Perde dzlemindeki kiri momentleri dikkate alnrsa,
Mx
KMx PMx
mx
+
= o ve
My
KMy Pmy
my
+
= o
Raporlar
Devrilme momenti kontrolleri Deprem Ynetmelii Genel raporunda R Katsaysnn Seim Nedeni
bal altnda baslmaktadr. Rapor almak iin Rapor mensnden Deprem Ynetmelii Genel Raporu
satr tklanr. Bu raporlarda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr.
Kat Devrilme momenti yaplan katn ad veya numaras
Pmx tm
En alt katta(bodrum perdesi stnde) ve ilgili deprem
yklemesinden dolay kattaki perdelerin yatay x istikametine iz
drlm momentlerin toplam
Pmy tm
En alt katta(bodrum perdesi stnde) ve ilgili deprem
yklemesinden dolay kattaki perdelerin yatay y istikametine iz
drlm momentlerin toplam
Mx tm Yatay x istikametine iz drlm toplam devrilme momenti
My tm Dikey y istikametine iz drlm toplam devrilme momenti
Kmx tm
Yatay x istikametine iz drlm perde dzlemindeki kiri
momentlerinin toplam
Kmy tm
Dikey y istikametine iz drlm perde dzlemindeki kiri
momentlerinin toplam
oMx (Pmx+Kmx) /Mx
oMy (Pmy+Kmx)/My
852
Sneklik Dzeyi Yksek/Karma Yap Tasarmda R katsays ve Devrilme
momenti kontrol
Sneklik dzeyi yksek tasarm yapldnda nce R katsay 7 alnmal, analizden sonra om

deerine
baklmaldr.

om

deeri 0.75 den byk ise

R=10-4*om bantsndan R katsays hesaplanmal ve R
katsaysn Proje Genel Ayarlar diyalogunda deitirmek suretiyle yap analizini tekrarlanmaldr.
Devrilme momenti kontrollerinin raporland ktlarda, listenin sonunda maksimum om ve bu
maksimum deere gre hesaplaman R=10-4*om deerlerini de ayrca raporlanr.
Sneklik dzeyi karma yap tasarmnda om deerinin 0.4 dan kk veya eit olmasna msaade
edilmez. om deerinin 0.4 ve 2/3 aralnda olmas durumunda R katsays, R=4 + 3*om deeri
hesaplanarak hesap tekrar edilmelidir.
om deerinin 2/3 den byk veya eit olmas durumunda R=6 alnarak hesap tekrar edilmelidir.
Sistemde rijit bodrum var ise, rijit bodrumum bir st katndaki om deerleri dikkate alnr.
Aadaki tabloda tayc sistemler iin kstlama koullar grlmektedir.
Uygulama Kstlamas
Tayc
Sistem
Sneklik
Dzeyi
Davran
Katsays (R)
Yap nem
Katsays (I)
Deprem Blgesi, Ykseklik
Normal R=4 I <= 1.2
Sadece 3. ve 4. Deprem blgelerinde
Hn<=25 m. (plak deme)
Hn<=13 m (kirisiz ve dili deme) ereve
Yksek R=8
Normal R=4 I <= 1.2
o
m
>=0.75
Yksek
6<=R=10-
4o
m
<=7

ereve
+ Perde
Karma
5.2<=R=4
+3o
m
<=6

o
m
>=0.40
Normal R=4 I <= 1.2
Perde
Yksek R=6
853
Normal R=4
Boluklu
Perde
Yksek R=7 I <= 1.2
Kesme kuvveti kontrol
os , sneklik dzeyi yksek perdelerin tabannda elde edilen kesme kuvvetleri toplamnn, binann
tm iin tabanda meydana gelen toplam kesme kuvvetleri toplamna orandr.
Kesme kuvvetleri kontrolleri Deprem Ynetmelii Genel raporunda baslmaktadr.
Pt = lgili katta ve ilgili deprem yklemesinde, yatay x eksenine transfer edilmi perde kesme
kuvvetlerinin toplamdr. (ton)
Tx = lgili katta ve ilgili deprem yklemesinde, kolonlarn ve perdelerin yatay x eksenine transfer
edilmi kesme kuvvetlerinin toplamdr.
os = Pt / Tx
Programda kesme kuvvetleri kontrolleri 4 adet deprem yklemesi iin yaplr. Deprem yklemeleri
daha nce de anlatld zere E1 ve E2 yatay x(global), E3 ve E4 dikey y(global) olarak tanmlanr.
Kolon ve perde kesme kuvvetleri ise kendi lokal eksenlerinde betonarme diyaloglarnda kuvvetler-
donat alanlar sekmesinde veya raporlarda Eleman U Kuvvetleri raporunda verilmektedir. Her
kolonun veya perdenin x ve y ekseni majr aksnn konumuna gre deiecektir rnein bir kolon
veya bir perde iin grnen tx deeri global x ekseni ynnde deil, kolon veya perdenin lokal x
ekseni ynndeki kesme kuvvetidir. Bu konuda detayl bilgi iin ltfen Elemanlarn lokal koordinat
sistemleri ve majr eksenleri baln inceleyiniz.
Kesme kuvvetlerinin x ve y eksenine transferleri:
Tx = tx * cos(o) + ty * sin(o) ; burada o, kolon majr ekseninin x global ekseni ile yapt adr.
Ty = tx * sin(o) + ty * cos(o) ; burada o, kolon majr ekseninin x global ekseni ile yapt adr.
Aklamalar
Sneklik dzeyi yksek yap tasarmnda, 1997 deprem ynetmeliine gre, o Mx ya da o My
herhangi bir deprem yklemesinde 0.75den kk veya eitse R=7 kullanlabilir. 0.75den byk ise
program rapor alrken kullancy uyarr. Bu durumda, kullanc, R=10 - 4
M
o formlnden R
katsaysn hesaplar ve tekrar analiz yaptrr. (
M
o , o Mx ve o My'lerin en by olarak alnabilir).
Kullanlan R katsays Seilen R katsays olarak bu balkta listelenir. Sneklik dzeyi karma yap
tasarmnda
M
o > 0.40 kontrol yaplr. 0.40>
M
o >2/3 aralnda ise program kullancy uyarr. Bu
durumda kullanc, R=Rn 1.5
M
o (Ryp-Rn) formlnden R katsaysn hesaplar ve tekrar analiz
yaptrr.
854
2007 deprem ynetmeliine gre analiz yapldnda yukar ilem os (kesme kuvvetleri oran) gre
yaplr.
Srasyla, deprem blgesi, bina nem katsays, bina toplam ykseklii, girilen R katsays, seilen R
katsays, 1.25( qc)min deeri listelenir. R katsaysnn uygunluu rapor edilir.
Hesap Ynteminin Seim Nedeni
Srasyla deprem blgesi, Bina toplam ykseklii, dzensizlik durumlar ve katsaylar (A1 iin qbi, B2
iin qki) ve kullanlan hesap yntemi rapor edilir.
Vis/Vik Oranlar
Simgeler
Vis1 :Binann i. katnda (Mra + Mr)
>
1.2 (Mri + Mrj) denkleminin (Denklem 7.3) hem
alttaki hem de steki dm noktalarnda saland kolonlarda , 1. deprem yklemesinden
hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t]
Vik1 :Binann i. katnda tm kolonlarda 1. deprem yklemesinden hesaplanan kesme
kuvvetlerinin toplam [t]
o i1 :i. katta 1. deprem yklemesinden hesaplanan Vis1/Vik1 oran
Vis2 :Binann i. katnda Denklem 7.3'n hem alttaki hem de steki dm noktalarnda
saland kolonlarda , 2. deprem yklemesinden hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam [t]
855
Aklamalar
Herhangi bir deprem yklemesinde ve herhangi bir katta, o i < 0.70 olmasna izin verilmez.
0.70<o i <1 aralnda (Mra + Mr) > 1.2 (Mri + Mrj) denkleminin hem alttaki, hem de stteki
dm noktalarnn saland kolonlara etkiyen eilme momentleri ve kesme kuvvetleri 1/ o i
orannda arplarak otomatik olarak attrlr. Sonular Eleman U Kuvvetleri" balnda ikinci satr
olarak(yanna 1/ o i yazar) listelenir. Mra, Mr, Mri, Mrj iin Deprem Ynetmelii Kolon Raporu'na
baknz.
Plaklar (Kirili ve kirisiz demeler)
Teorisi
Deme analizi sonlu elemanlar yntemi ile yaplr. Sonlu elemanlar 4 dm noktal, 12 serbest
dereceli plak elemanlardr. Ykler, dm noktalarna etkiyen noktasal, iki dm noktas arasnda
izgisel ve eleman zerinde yayl yk eklinde olabilir. Bu ykler projenin herhangi bir aamasnda plak
zerinde tanmlanabilir.
Kullanc Deme Ayarlar diyalogunda her bir demenin sonlu eleman geniliini belirleyebilir.
Varsaylan sonlu elemanlar genilii 0.25 metredir.
Plaklar belirlenen genilikte sonlu elemanlara blnrler. Sonlu elemanlarn ke noktalarnda
oluturulan dm noktalar program tarafndan otomatik numaralandrlrlar. Oluturulan dikdrtgen
plaklarn geometrik zellikleri ve yk bilgileri bellidir. Sistem zlr, dm noktas deplasmanlar ve
u kuvvetleri hesaplanr.
Betonarme Hesap Akslar
Geometrisi drtgen plaklarda, momentler ounlukla demelerin ortalarnda maksimumdur. Bu tr
sistemlerde betonarme hesap aks, deme tanmlandnda otomatik olarak demenin ortasndan
geirilir. ok kenarl ve yamuk sistemlerde, deme Kuvvetleri incelenerek, plan olumsuz blgeleri
belirlendikten sonra birden fazla betonarme hesap aks kullanlarak o deme iin en uygun
betonarme hesab yaplabilir. Betonarme hesap akslar ayn demede birden fazla olabilir ve kullanc
856
betonarme hesap akslarn tanmladka program hesap akslarn otomatik numaralandrr. Planda
adet hesap aks tanmlanan bir plakta srasyla 1,2,3,4 diye numaralanm hesap akslar olarak
grnecektir.
otomatik alglar. Plak demenin kenarlarnda kiriler, perdeler, kolonlar olabilecei gibi, baz kenarlar
bota da olabilir. Plak kenarlarnda kolon ve perde ankastre mesnettir. Kenar kiri ise, mesnet, plan
sreksiz olmas durumunda basit, srekli olmas durumunda ise ankastredir. Her plak kendi
mesnetlenme durumuna gre otomatik deerlendirilir. Plak demelerin mesnetlenmesinde
Konsol demenin kolon, panel ve/veya kirie mesnetlendii durumlarda, mesnetlenen elemann
ayarlarnda (kiri, panel ve/veya kolon) statik sekmesinde, Bu kiri, panel ve/veya kolon konsol
deme tayor seenei iaretlenmesi uygun olur.
Betonarme hesap aks dorultusunda belirlenen alma ekilleri ve donat tipleri
deitirilebilir.
Aks tipi sekmesi :
Donat tipi:
857
konulacak demektir.
alma ekilleri:
ift yn ksa
de atlabilir.
Tek yn ksa
donat da atlabilir.
uzatlr.
ift yn uzun
de atlabilir.
Tek yn uzun
donats) atlr.
858
o kullanlr).
o kullanlr).
Verilen donaty kullan: iaretlenirse, hesap sonucunda bulunan donat yerine bu satrda girilen donat
koulunu salamaldr).
kvrlmadan braklr.
lave Sekmesi:
859
miktardr.
Demelerin Analizi, Betonarmesi ve Donatlar
Deme analizinde kullanlacak ykler yayl, noktasal ve izgisel olabilir. Yk deerleri sabit yk(g) ve
hareketli yk(q) olarak tanmlanr. Ykler deme analizinde yk katsaylar ile arplarak kullanlrlar.
AnalizdeKullanlanToplamYk=SabitYkFaktr x g + HareketliYkFaktr x q
Betonarme hesap akslar tanmlandktan sonra her katta Analiz mensnden Deme Analizi satr
veya toolbardan Deme Analizi butonu tklanr. Program her betonarme hesap aks iin plan
analizini, betonarmesini ve donat hesabn otomatik yapar. Betonarme hesap aks geirilmeyen
demelerin betonarmesi ve donat hesab yaplmaz.
Analiz srasnda plan alma ekli ve donat tipi belirlenir. Betonarme hesap aks dorultusundaki
hesap momentleri belirlenir. Hesap momentleri belirlendikten sonra 1 m genilik iin, mesnet ve
aklkta plan hesap momenti, kalnl, pas pay, malzeme bilgileri ve parametreleri kullanlarak
tama gc yntemine gre betonarmesi yaplr. Plak kesitinde ift donat karsa, deme iin kesit
yetersiz mesaj kullancya iletilir. Betonarme sonunda bulunan donat alanlar, parametrelerde
belirlenen minimum donat artlar ile karlatrlr. Aklkta donat seilir. Mesnetlenme durumuna
gre srekli demelerde komu demeden gelen donatlar da dikkate alnarak mesnetlerde
demenin donatlar bulunur. Plakta donat seerken hangi donatlarn kullanlaca Betonarme
mens altnda Donat Seimi diyalogunda kullanc belirtilebilir. Sonular Betonarme/Deme satr
tklanarak alan Deme Betonarme diyalogunda incelenebilir.
860
Deme Hesap Sonularnn ncelenmesi
Deme Donatlar Demeler Sekmesi
Demeler betonarme hesap aksna gre listelenir. Bir demede birden fazla betonarme hesap aks
olabileceinden ayn betonarme hesap aks says kadar satrda listelenecektir.
Bu sekmede bulunan stunlarn aklamalar aadadr.
sim
Plan planda grnen ismidir. (D1, D2, D10 vb) Eksik donat durumunda plan ismi yerine As(-)!
yazs grnr.
No
Her bir plak iin otomatik olarak numaralan Betonarme hesap aksnn numarasdr.(1,2,3,4 vb) Ayn
plakta birden fazla hesap aks olabileceinden sim stununda ayn plak birden fazla satrda
grnebilecektir. Her betonarme aks numaras diyalogda bir satr ifade etmektedir.
Sol st ilave
lgili betonarme hesap aksnda sol mesnette hesaplanan ilave donatnn ap ve cm cinsinden araldr.
zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve aral deitirilebilir.
stte dz
lgili betonarme hesap aksnda stte hesaplanan dz donatnn ap ve cm cinsinden araldr.

Altta dz
lgili betonarme hesap aksnda altta hesaplanan dz donatnn ap ve cm cinsinden araldr. zerinde
ift tklama yaplrsa donatnn ap ve aral deitirilebilir.
861
Pilye
lgili betonarme hesap aksnda, aklkta hesaplanan donatnn ap ve cm cinsinden araldr. Donat
tipi dz+pilye seiliyse ise bu stunda yazan pilye ile dier pilyenin arasn ifade eder. zerinde ift
tklama yaplrsa donatnn ap ve aral deitirilebilir.
Sa st ilave
lgili betonarme hesap aksnda sa mesnette hesaplanan ilave donatnn ap ve cm cinsinden araldr.
Momentler ve Donat Alanlar Sekmesi
Bu sekmede momentler, donat alan deerleri ve malzeme karakteristik deerleri verilmektedir.
Bu sekmede bulunan notasyonlarn aklamalar aadadr.
Moment (Sol stte)
lgili betonarme hesap aksnda sol mesnettin st kesitindeki maksimum momenttir. lgili betonarme
hesap aksnn ne olduu bilgisi diyalogun balk yazsnda izlenebilir.
Moment (Aklk stte)
lgili betonarme hesap aksnn st kesitinde aklktaki maksimum momenttir. Aklktaki donat
hesabnda bu moment kullanlr. Birimi tmdir. lgili betonarme hesap aksnn ne olduu bilgisi
diyalogun balk yazsnda izlenebilir.
Moment (Aklk altta)
lgili betonarme hesap aksnn alt kesitinde aklktaki maksimum momenttir. Aklktaki donat
Moment (Sa stte)
lgili betonarme hesap aksnda sa mesnettin st kesitindeki maksimum momenttir. lgili betonarme
As(Hesaplanan) (Sol stte)
lgili betonarme hesap aksnn sol mesnedinin st kesitinde Moment (sol stte) satrnda yazan
momentten 1 metre genilik iin hesaplanan donat miktardr.
862
As(Hesaplanan) (Aklk stte)
lgili betonarme hesap aksnn st kesitinde Moment (aklk stte) satrnda yazan momentten 1
metre genilik iin hesaplanan donat miktardr.
As(Hesaplanan) (Aklk altta)
lgili betonarme hesap aksnn alt kesitinde Moment (aklk altta) satrnda yazan momentten 1
As(Hesaplanan) (Sa stte)
lgili betonarme hesap aksnn sa mesnedinin st kesitinde Moment (sa stte) satrnda yazan
As(Gereken) (Sol stte)
Betonarme hesap aksnn sol mesnedinin st kesitinde, momentten hesaplanan donat alan ile
artname gerei konmas gereken donat alanndan byk olandr. Birimi cm2dir.
As(Gereken) (Aklk stte)
Betonarme hesap aksnn st kesitinde, momentten hesaplanan donat alan ile artname gerei
konmas gereken donat alanndan byk olandr. Birimi cm2dir.
As(Gereken) (Aklk altta)
Betonarme hesap aksnn alt kesitinde, momentten hesaplanan donat alan ile artname gerei
100 cm geniliinde, 12 cm yksekliinde, 1.5 cm pas pay ve moment 0.27 tm olsun.
Tama gc yntemine gre BS16 ve S220 malzemeleri iin As(hesaplanan) =1.71 cm olarak
bulunur.
Minimum donat, Asmin= b * (d-d) * MinekmePur= 100 * 10.5 * 0.0025 = 2.62 cm dir
Asmin > As olduundan kullanlacak donat miktar As(Gereken)=2.62 cm dir.
As(Gereken) (Sa stte)
Betonarme hesap aksnn sa mesnedinin st kesitinde, momentten hesaplanan donat alan ile
863
As(Mevcut) (Sol stte)
Betonarme hesap aksnn sol mesnedinde st kesitinde bulunan btn donatlarn(soldan ve sadan
gelen pilyeler ve ilave donatlar) miktardr. Birimi cm2dir.
As(Mevcut) (Aklk stte)
Betonarme hesap aksnn st kesitinde bulunan btn donatlarn(soldan ve sadan gelen pilyeler ve
ilave donatlar) miktardr. Birimi cm2dir.
rnein bu satrda 5.306 deeri olsun. Demeler sekmesine bakldnda bu mesnette ilave donat
8/20 ve sa komudan |8/36 pilye gelmekte, kendi pilyesi ise yine 8/36 olarak grlmektedir.
As(Mevcut) satrnda grnen deer, bu donatnn toplam olan 5.306 deeridir.
As(Mevcut) (Aklk altta)
Betonarme hesap aksnn alt kesitinde bulunan btn donatlarn(soldan ve sadan gelen pilyeler ve
rnein bu satrda 2.793 deeri olsun. Demeler sekmesine bakldnda orta stununda dz ve pilye
iin donat 8/36 deeri grlmektedir. As(Mevcut)- Max(Aklk) satrnda grnen deer, 8/36
dz + 8/36 pilyenin toplam olan 2.793 deeridir.
As(Mevcut) (Sa stte)
Betonarme hesap aksnn sa mesnedinde st kesitinde bulunan btn donatlarn(soldan ve sadan
Beton fck
Plaa ait betonun karakteristik basn dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton
sekmesinde Deme iin seilen beton snfna gre belirlenmitir. Birimi kg/cm2 dir.
Beton fcd
Beton iin kullanlan karakteristik hesap basn dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton
Snflar sekmesinde Deme iin seilen beton snfna gre belirlenmitir. Hesap dayanm, beton
karakteristik basn dayanmnn, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde
tanmlanabilen beton gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir. Birimi kg/cm2dir.
864
Beton fctd
Beton karakteristik hesap ekme dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton Snflar
sekmesinde Deme iin seilen beton snfna gre belirlenmitir. Hesap dayanm, beton
karakteristik ekme dayanmnn, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde
tanmlanabilen beton gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir. Birimi kg/cm2 dir.
elik fyk
elik akma dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda elik Snflar sekmesinde Deme iin
seilen elik snfna gre belirlenmitir. Birimi kg/cm2dir.
elik fyd
elik hesap dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda elik Snflar sekmesinde Deme iin
seilen elik snfna gre belirlenmitir. Hesap dayanm, elik akma dayanmnn, Proje Genel Ayarlar
diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde tanmlanabilen elik gvenlik katsaysna blmyle elde
edilmitir. Birimi kg/cm2dir.
Moment diyagram
lgili hesap aks zerinde hesaplanan momentin diyagram izilir. stte ykleme kombinasyonu
blmnden dilediiniz yklemeyi seebilirsiniz.
lave Donatlar Sekmesi
miktardr.
865
Raporlar
Plak demelerinin hesap sonularn yazcdan almak iin Rapor mensnden Deme satr tklanr.
Hesap n bilgileri
Deme hesabnda kullanlan ve yukarda tanmlar yaplan parametreler baslr.
Deme Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar
Aks
Plan kalp plannda grnen ismi ile betonarme hesap aksnn
numarasdr. Ayn plakta birden fazla hesap aks olabileceinden bu
stununda ayn plak birden fazla satrda grnebilecektir. (D101
1Aks, D101 2Aks vb)
Kat
Plak demesinin bulunduu kattr (Zemin kat, 1.Normal kat vb).
Bu terimleri kullanc Kat Genel Ayarlar diyalogunda deitirebilir.
L m
Plak demesinin ilgili betonarme hesap aks dorultusundaki temiz
akldr.
G kg/m2 Demenin sabit ykdr.
Q kg/m2 Demenin hareketli ykdr.
Msol tm
lgili betonarme hesap aksnda sol mesnette hesaplanan momentin
deeridir. Sol mesnetteki donatnn hesabnda bu moment
kullanlmtr.
Assol cm2
Betonarme hesap aksnn solunda, momentten hesaplanan donat
alan ile artname gerei konmas gereken donat alanndan byk
olandr.
DntSol
mm/cm Betonarme hesap aksnn solundaki mesnette ilave adet ve apdr.
866
(ap/aralk) lave yoksa bu simgede deer baslmaz. Botur.
Mack tm
lgili betonarme hesap aksnn aklnda hesaplanan momentin
deeridir. Aklk donatsnn hesabnda bu moment kullanlmtr.
Asack cm2
Betonarme hesap aksnn aklnda, momentten hesaplanan donat
olandr.
Dntak
mm/cm
(ap/aralk)
Betonarme hesap aksnn aklnda bulunan donatnn ap ve
araldr. lave yoksa bu simgede deer baslmaz. Botur.
Msa tm
lgili betonarme hesap aksnda sa mesnette hesaplanan momentin
deeridir. Sa mesnetteki donatnn hesabnda bu moment
kullanlmtr.

Assa
cm2
Betonarme hesap aksnn sanda, momentten hesaplanan donat
olandr.
DntSa
mm/cm
(ap/aralk)
Betonarme hesap aksnn sandaki mesnette ilave adet ve apdr.
lave yoksa bu simgede deer baslmaz. Botur.
Deme Dz Donatlar
Aks
1Aks, D101 2Aks vb)
No lavenin numaradr. Program tarafndan otomatik atanr.
Kat
Bu terimleri kullanc Kat Genel Ayarlar diyalogunda deitirebilir
Tip
lave donatnn alt donat m, st donat m olduu bilgisidir. Alt
yazarsa ilave donat altta, st yazarsa, ilave donat sttedir.
Kon.X m
lave donatsnn bulunduu blgenin global x eksenine olan
mesafesidir.
Kon.Y m
lave donatsnn bulunduu blgenin global y eksenine olan
mesafesidir.
867
En m lave donatsnn bulunduu blgenin geniliidir.
Boy lave donatsnn bulunduu blgenin yksekliidir.
Donat adet mm/cm
lave donatsnn bulunduu blgeye konulacak olan ilave donatnn
adet, ap ve araldr.
Ger.As cm2
lave donatnn bulunduu blgede hesap veya ynetmelik gerei
konulmas gereken donat miktardr.
Me.As cm2 lave donatnn bulunduu blgeye konulmu donatnn miktardr.
Dizayn Mom. t/m
lave donatnn bulunduu blgede en byk donaty veren
momenttir.
Ykleme tm Dizayn momentin hesapland en olumsuz ykleme ekli yazlr.
Deme Sonlu Eleman Hesap Bilgileri
Deme sonlu eleman bilgileri raporu olmak iin, Rapor mensnden Deme ve ardndan Deme
sonular satr tklanr

D.n Ad Deme sonlu elemanna ait dm noktalarnn numaralardr.
Kat Sonlu eleman bilgilerinin bulunduu katn addr.
Sonlu eleman
moment as
1
2
3
1
2
3
M22
M11
M12
a
b
c
d
e
f
g
h
868
x m Dm noktasnn global orijine apsisidir.
y m Dm noktasnn global orijine ordinatdr.
z m Dm noktasnn yksekliidir.
Depl. mm Dm noktasnn dey deplasmandr.
M11 tm 1 ekseni dorultusundaki moment (2 ekseni etrafndaki moment).
M22 2 ekseni dorultusundaki moment (1 ekseni etrafndaki moment)
T13 t
Normali 1 ekseni olan yzeydeki (ekilde abcd ve/veya efgh
dzlemlerinde) 3 ekseni dorultusundaki kuvvet. Birimi ton.
T23 t
Normali 2 ekseni olan yzeydeki (ekilde bcef ve/veya adeh
F11 t 1 ekseni dorultusundaki kuvvettir.
F12 t
Normali 1 ekseni olan yzeydeki( ekilde abcd veya efgh

1
2
3
a
b
c
d
e
f
g
h
F11
F22
F12
T13
T23
869
Kirisiz Deme Zmbalama Kontrolleri
Plaa uygulanan kesme kuvveti, zmbalama alanna blnerek zmbalama gerilmesi, beton ekme
dayanm zmbalama alan ile arplarak zmbalama dayanm bulunur. Zmbalama alan, kolon
yznden d/2 uzaklnda oluan zmbalama evresinin faydal ykseklik(d) ile arplmas ile hesaplanr.
Faydal ykseklik, zmbalama tablas kullanlacaksa, deme ve zmbalama tablasnn ykseklii,
kullanlmayacaksa, sadece deme yksekliinden deme pas paynn kartlmasyla elde edilir.
h,b, zmbalama kontrolnn yapld kolon boyutlarn , kolon yznden d/2 uzaklnda oluan evre
Up ile gsterilirse,
Up= (h+ d) + (b+d) + (h+ d) + (b+d)
Zmbalama alan,
Alan= Up. d
Zmbalama dayanm Vpr, zmbalama alan ile beton ekme dayanmnn arpmndan bulunabilir.
Vpr=fctd . Up . d
Zmbalama yk Vpd,
Vpd = (N2 N1) Alan * p
N1 = Kolon balnn stnde bulunan bir st kattaki- kolonun yk katsaylaryla arplm dey
kuvvetidir. st katta kolon yoksa sfr alnr.
N2 = Kolon balna ait kolonun yk katsaylaryla arplm dey kuvvetidir.
q = Yk katsaylaryla arplm toplam deme ykdr.
Vpd > Vpr ise kolon zmbalama kontroln ayor demektir. Program raporlarda hata uyars
verecektir.
60/25 bir kolonun zmbalama tahkiki, N2= 88.288 t, N1=73.477 t, fctd=10.435 kg/cm2, deme
ykseklii=12 cm, pas pay=1.5 cm, g=450 kg/m2, q=200 kg/m2
d=12-1.5=10,5
Up= 2*[(60+10.5)+(25+10.5)]=212 cm
Ap=212*10.5=2226 cm2
p=0.45*1.4+0.2*1.6=0.95 t/m2
870
Vpd = (88.288-73.477)- 0.95*0.2226 =14.59953 ton
Vpr = 104.36 * 2.12 * 0.105=23.23 ton
Vpd<Vpr olduundan bu plak zmbalama kesmesine kar gvelidir.
Kirisiz demelerin zmbalama sonular, Betonarme/Kolon Bal diyalogunda gsterilir. Raporlar
ise Rapor/Deme/Deme Betonarme satr tklanarak deme raporlar ile birlikte hazrlanr.
Balk
Zmbalama kontrol iin planda girilmesi zorunlu olan kolon bal
objesinin addr. (KB101, KB102 vb)
Kat Kolon balnn bulunduu katn numarasdr.
hx m
Kolon bal tanmlanan-zmbalama kontrolnde yk esas alnan-
kolonun 1. boyutudur.
by m
Hx m
Zmbalama kontrol iin planda girilmesi zorunlu olan kolon
balnn 1. boyutudur.(Kolon bal ykseklii sfr girilmise, bu
raporda D2 stunu bosa- hesapta bir nemi yoktur).
Bx m
Vpr1 t
Zmbala kontrolnde, tabla ykseklii girilmemise sadece deme
faydal ykseklii baz alnarak hesaplanan zmbalama ykdr.
Vpr1=(N2 N1) Alan1 * p1
alan1 m
faydal ykseklii baz alnarak hesaplanan zmbalama alandr.
alan1=Up1.d1
Up1 m
faydal ykseklii baz alnarak hesaplanan zmbalama evresidir.
Up1=2 (hx+by + 2d1)
N1 t
Kolon balnn stnde bulunan bir st kattaki- kolonun yk
katsaylaryla arplm dey kuvvetidir. st katta kolon yoksa sfr
871
alnr.
N2 t
Kolon balna ait kolonun yk katsaylaryla arplm dey
kuvvetidir.
p1 t/m Yk katsaylaryla arplm deme ykdr.
d1 m
Tabla ykseklii girilmise, (tabla ykseklii + deme ykseklii
pas pay), girilmemise, sadece (deme ykseklii-pas pay)
Vpr2 t
Zmbala kontrolnde, tabla ykseklii girilmise sadece deme
faydal ykseklii baz alnarak hesaplanan zmbalama ykdr. Tabla
ykseklii girilmemise, bo gzkr.
alan2 m
faydal ykseklii baz alnarak hesaplanan zmbalama alandr. Tabla
alan2=Up2.d2
Up2 m
Tabla ykseklii girilmemise, bo gzkr.
Up2=2 (hx+by + 2d2)
p2 t/m
Yk katsaylaryla arplm deme ykdr. Tabla ykseklii
girilmemise, bo gzkr.
d2 m
Tabla ykseklii girilmise, bo gzkr, girilmemise, sadece
(deme ykseklii-pas pay)
Nervrler (Dili Demeler)
Teorisi
Dili demeler sk kirilerden oluan deme sistemidir. Bu kiriler bir veya iki dorultuda ve arada
boluklar braklarak oluturulur. Bir dorultudaki demelerde yklerin di dorultusunda bunlara dik
kirilere iletildii kabul edilir. Bunun sonucu olarak, dilerle ayn dorultudaki kolonlar birletiren
kirilerin ykleri, dilerinkine benzer olarak ortaya kar ve bunlar da di yksekliinde oluturmak
mmkn olur. Ancak kolonlarla balantlarn salamak ve deprem gibi, yatay yklerden gelecek
etkileri karlamak iin genilikleri byk tutulur. Dilerin aralar bo olabilecei gibi, tayc olamayan
hafif bloklarla doldurularak dz bir tavan yzeyi de elde edilebilir.
872
Boyutlandrlmalarnda diler ayr ele alnrsa da, st plakla olan ilikilerinden dolay ykn tanmasnda
birbirine yardm ederler. Bu yardmn arttrlmas iin zellikle akl byk ve ykseklii fazla olan
dilerin, enine bir dile, momentin byk olduu aklk ortasndan balanmalar uygun olur.
Dili demelerde deme yknn akl kk olan kirilere iletilmesi dilerin dorultusunun
seiminde genellikle etkili olur. Buna gre dileri demenin uzun kenarna paralel semek uygun
der. Ancak, bir deme sisteminde dilerin dorultusunu deme gznden gzne deitirmek,
hem dilerin srekliliini salayamayacandan ve hem de mesnet tekil eden kirilerde gereksiz
burulma momenti ortaya kacandan uygun deildir. zellikle, balkon gibi konsollarda dilerin yk
tama dorultusunda bulunmas ve i ksma doru srekliliin salanmas nemlidir. Dilere paralel
kiriler, dey ykleri az kirilerdir. Buna karlk, genellikle kolonlar birletirdiklerinden, zellikle
yatay yklerin tanmasnda bir ereve oluturur ve daha ok zorlanrlar. Bu nedenle bu kirilerin
kesitleri deprem etkisi dnlerek dilerden daha byk seilmelidir.
Dili demelerin kesit etkilerinin bulunmas iin yaplacak statik hesaplar ve boyutlandrlmalar
kiriler gibi yaplr. Programda tipik diler olarak tanmladmz diler, hesapta kiri gibi kullanlacak
olan dilerdir. Kullanc nervr sistemini tanmlar. Dilerin geometrik zellikleri (diler arasndaki
aralk,di genilii ve ykseklii gibi), deme kalnl ve deme zerinde bulunan sabit ve hareketli
ykler bellidir.

Nervr dilerinin hesab iin kullanc Tipik Kiri Belirle komutuyla tipik bir di belirler. Her nervr
demesinde iki adet tipik di tanmlanabilir. Bylece L tipi gibi deiik geometriye sahip demelerde
farkl aklklar iin hesap yaplabilir. Tipik kirilerin hesab ve betonarmesi nervr hesabnn temelini
tekil eder.
ki komu nervrn tipik dileri ayn hizaya gelmezse diler srekli olmazlar. Bu nedenle diler
tanmlanrken dilerin aralklar birbirine denk gelecek ekilde seilmeli ve tipik diler sistem srekli ise
ayn hizaya gelecek ekilde seilmelidir. Dili demelerin hesab tipik kirilerin zlmesi ile yaplr.
izimler, tipik kirilerin almlar ve nervr demelerin kalp plannda gsterilmesi eklindedir.
Nervr zerinde kalan plakta stte dilere dik dorultuda datma donats yerletirilmelidir. Kullanc
datma donats izimi iin betonarme hesap akslarn yardmc unsur olarak kullanabilir. Dili
demelerde betonarme hesap aksnn hesap asndan bir ilevi yoktur. Sadece datma donats
izimi iin kullanlr.
Dili demelerde dilerle, dilerin mesnetlendii ereve kirileri arasnda zgara kesiim sz
konusudur. Bu kesiimlerde dey istikamette(z ekseni dorultunda) kesme kuvveti ve nervr srekli
ise y ekseni etrafnda eilme momenti hesaplanr. Sistemde bulunan dilerin kesme kuvvetleri, bu
dilerin mesnetlendii ereve kirilerine etki ettirilir. ereve kirilerinin nervr demesinden ald
ykler, dilerin kesme kuvvetleridir.
Tipik di
873

Yukardaki ekilde nervr dilerinin lokal eksenleri ve u kuvvetleri grlmektedir. Kuvvet ve
momentlerin yn sa el iaret kaidesine gre belirlenir.
Dili demeler bir kiri sistemi gibi de tanmlanabilirler. Bu sistemde her nervr dii bir kiri objesi ve
nervr dilerinin arasnda kalan plaklar ise deme (plak) objesi olarak girilir. 3 boyutlu analiz
yapldnda sistem bir btn olarak zlecektir. Yukarda anlatld gibi, ereve kirileri zerine
dilerin kesme kuvvetleri yk olarak etki ettirilmeyecek, ereve kirileri ve diler 3 boyutlu analiz
ierisinde rijitlikleri orannda kendi hakk olan tesirleri alacaktr.
Nervr analizi, betonarmesi ve donat seimi
Her kat iin Analiz mensnden Deme Analizi satr veya toolbardan Deme Analizi butonu
tklanr. Program her nervr analizini, betonarmesini ve donat hesabn otomatik yapar. Tipik di
tanmlanmayan nervr demelerin analizi yaplmaz.
Nervr zerinde kullanlan ykler aadaki gibi hesaplanr.

b
b
h
e
hf
e
Tipik di
e/2 e/2
Tipik di
h
b
y
z
x
Di
y
tz
Di
My
874

Tipik diin zerinde bulunan sabit yklerin hesab,
Diin kendi arl,
ZatiYk = bw * h * BetonBirimArl
Kaplama yknden ve plak zatisinden gelen,
SabitYk=KaplamaG * b + e/2 * hf * BetonBirimArl * 2
KaplamaG deeri, Deme Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar sekmesinde ve BetonBirimArl,
Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-Gvenlik sekmesinde tanmlanabilmektedir.
Tipik diin zerinde bulunan hareketli ykn hesab
ToplamHareketliYk= Q * b
Q deeri, Deme Ayarlar diyalogunda Genel Ayarlar sekmesinde tanmlanabilmektedir. Ykler
belirlendikten sonra dilerin atalet momentleri ve ankastrelik tesirleri hesaplanr. Sistem sabit ve
hareketli ykler altnda zlerek, her bir diin solunda ve sanda sabit ve hareketli yklemelere ait
mesnet momentleri ve kesme kuvvetleri hesaplanr. Di sreli deilse, mesnet momenti sfrdr.
Donat hesabnda kullanlmak zere bu tesirler sabit ve hareketli yk katsaylaryla arplr, mesnette
mesnet momenti ve kesme kuvveti, aklkta aklk momenti bulunur.
Hesapta kullanlacak etkiler belirlendikten sonra, mesnet ve aklkta diin kalnl, pas pay, malzeme
bilgileri ve parametreleri kullanlarak tama gc yntemine gre betonarmesi yaplr. Di kesitinde
aklkta ift donat karsa ve maksimum pursantaj aarsa, kesit yetersiz mesaj kullancya iletilir.
Betonarme sonunda bulunan donat alanlar, parametrelerde belirlenen minimum donat artlar ile
karlatrlr. Aklkta donat seilir. Montaj ve diler srekli ise komu diten gelen donatlar da
dikkate alnarak mesnetlerde ilave donatlar hesaplanr. Dilerde donat seerken hangi donatlarn
kullanlaca Betonarme mens altnda Donat Seimi diyalogunda belirtilebilir. Sonular
Betonarme/Nervr Donatlar satr tklanarak alan Nervr Betonarme diyalogunda incelenebilir.
Nervr Demesi Hesap Sonularnn ncelenmesi
Kiriler Sekmesi
875
sim
Nervr demesinin planda grnen ismi ile tipik diin numarasdr. (D1,1, D1,2 D2,1 vb). Tipik di
ayn nervr demesinde 2 tane olabileceinden sim stununda ayn nervr dii birden fazla satrda
grnebilecektir. Her nervr dii diyalogda bir satr ifade etmektedir.
B
Nervr tipik diin geniliidir. Birimi cm. dir.
H
Nervr tipik diin yksekliidir. Birimi cm. dir.
Solst
Sol mesnette stte atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn
ap ve adedi deitirilebilir. lave yoksa hcre botur.
SolAlt
Sol mesnette altta atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap
ve adedi deitirilebilir. lave yoksa hcre botur.
Montaj
Kesitin stnde etriyeyi tutmas iin yerletirilen montaj donatsnn adedi ve apdr. Montaj donats
minimum 1.56 (2| 10) cm atlr.
Dz
Aklkta aklk momentinden veya parametrelerdeki minimum koullardan bulunan dz donatnn
adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir.
Pilye
Aklkta aklk momentinden veya parametrelerdeki minimum koullardan bulunan pilyenin adedi ve
apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir. Pilyesiz dizayn iin,
Betonarme/Donat Seimi/Nervr-Kaset sekmesinde pilyede kullanlacak donatlarn iaretlerinin
kaldrlmas yeterlidir.
Sast
Sa mesnette stte atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn
876
SaAlt
Sa mesnette altta atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap
Etriye
Nervr diine konulacak etriyenin ap ve orta blge ve sklatrma blgesi araldr. Araln birimi
cm dir. Nervr dilerinde sklatrma yaplmad iin sklatrma blgesi iin verilen aralk deeri
izimde gsterilmez.
Etriye seiminde Nervr parametrelerinde tanmlanan maksimum ve minimum etriye aralklar
dikkate alnr.
Kuvvetler ve Donat Alanlar Sekmesi
Yk
Nervr analizi G sabit yklere, Q hareketli yklere gre yaplr. Bu stunda u kuvvetlerinin hangi
yklemeye (G ve Q) ait olduu bilgisi verilir. G satrnda sabit yklemeden oluan u kuvvetleri, Q
satrnda hareketli yklemeden oluan u kuvvetleri izlenebilir.
tz1
Tipik diin sol ucunda oluan kesme kuvvetidir. Birimi tondur. G satrnda sabit ykten, Q satrnda
hareketli ykten oluan kesme kuvvetleri izlenebilir.
my1
Tipik diin sol ucunda oluan momenttir. Birimi tm dir. G satrnda sabit ykten, Q satrnda hareketli
ykten oluan momentler izlenebilir.
tz2
Tipik diin sa ucunda oluan kesme kuvvetidir. Birimi tondur. G satrnda sabit ykten, Q satrnda
my1
Tipik diin sa ucunda oluan momenttir. Birimi tm dir. G satrnda sabit ykten, Q satrnda hareketli
Beton fck
Nervre ait betonun karakteristik basn dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton
877
Beton fcd
Beton fctd
elik fyk
seilen elik snfna gre belirlenmitir. Birimi kg/cm2 dir.
elik fyd
edilmitir. Birimi kg/cm2 dir.
Hesap Momentleri ve Donat Alanlar
Moment ve donat alanlar nervr diinde sol mesnette stte ve altta, sa mesnette stte ve altta ,
aklkta stte(montaj) ve altta(dz+pilye) olarak verilmektedir. Donat alanlar, HesaplananAs-
artname-Mevcut formatnda, hesap momentleri ise bu deerlerin altnda grlebilir. Hesap
momentleri yk katsaylaryla arplm olarak kullanlr. Donat hesaplar tama gcne gre yaplr.
nce sol mesnette, G yklemesine ait my1 momenti sabit yk katsaysyla, Q yklemesine ait my1
momenti ise hareketli yk katsaysyla arplr, toplam alnr ve hesap momenti bulunur.
Sa mesnette, G yklemesine ait my1 momenti sabit yk katsaysyla, Q yklemesine ait my1
momenti ise hareketli yk katsaysyla arplr ve toplam alnr hesap momenti bulunur.
Sol ve sa mesnette yk katsaylaryla arplm u kuvvetleri kullanlarak maksimum aklk momenti
hesaplanr.
Aklk momenti, malzeme ve kesit bilgileri kullanlarak donat alan bulunur. Donat alan ortada altta
bulunan Hesaplanan As hcresinde izlenebilir. Nervr kaset parametrelerinde yazan minimum
pursantaj deeri dikkate alnarak artname gerei konmas gereken donat alan hesaplanr. artname
878
gerei kesite konmas gereken donat alan ile hesap as karlatrlr. Donat alanlarndan hangisi
bykse ortada altta bulunan artname hcresinde o deer izlenir. Kesite konulacak donat alan
artname hcresinde yazan donat alandr. Bu donat alanna gre aklkta kesite konulacak donatnn
ap ve adedi seilir. Aklkta pilye kullanlacaksa, donat dz+pilye olarak belirlenir. Seilen donatnn
alan, ortada altta Mevcut hcresinde izlenir.
Aklkta stte kesite konulacak montaj donats belirlenir. Montaj donats ap donat seiminde
belirlenen aptr ve 2 tanedir.
Mesnette stte mesnede ait hesap momenti, malzeme ve kesit bilgileri kullanlarak donat alan
bulunur. Donat alan solda ve sada bulunan Hesaplanan As hcresinde izlenebilir. Nervr kaset
parametrelerinde yazan minimum pursantaj deeri dikkate alnarak artname gerei konmas gereken
donat alan hesaplanr. artname gerei kesite konmas gereken donat alan ile hesap as karlatrlr.
Donat alanlarndan hangisi bykse hcresinde o deer izlenir. Kesite konulacak donat alan
artname hcresinde yazan donat alandr. Komu aklklardan ve kendi aklndan gelen montaj ve
pilyeler de dlerek donat alan yeterli deilse, ilave donat deeri bulunur ve ilave donatnn ap ve
adedi belirlenir. Mesnette bulunan toplam donat miktar Mevcut hcresinde izlenir.
Nervrlerde altta mesnette hesap momenti yoktur. Dolaysyla Hesaplanan As ve artname
hcreleri sfrdr. Mevcut hcresinde komu ve kendi aklndan gelen dz donatlarn toplam izlenir.
Raporlar
Nervr demelerinin hesap sonularn yazcdan almak iin Rapor mensnden Nervr-Kaset Kirii
Yk Analizi ve Nervr satr tklanr. Bu raporlarda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr.
Nervr Kaset Kirii Yk Analizi
Tipik
Nervr tipik diin kalp plannda grnen ismi ile tipik diin
numarasdr. Ayn nervr demesinde birden fazla tipik di
olabileceinden bu stunda ayn deme birden fazla satrda
grnebilecektir. (N101-1, N101-2, N103-1 vb)
Kat
Nervr demesinin bulunduu kattr (Zemin kat, 1.Normal kat
vb). Bu terimleri kullanc Kat Genel Ayarlar diyalogunda
deitirebilir.
Ln m lgili nervr diinin temiz akldr.
Nereden
Nervr diine etki eden ykn niteliidir. Nervr diini yk analizi
satrda verilir. Bunlar, kendi arlndan oluan zati ykler, nervr
demesinde tanmlanm sabit ve hareketli ykler ve toplamdr.
Zati ykler zati olarak, sabit ve hareketli ykler ise, nervr
demesinin adyla yazlrlar. Toplam satrnda ise sabit+zati
yklerden hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetlerinin ve
879
momentlerin toplam ile hareketli yklerden oluan ankastrelik
kesme kuvvetleri ve momentleri grlr.
G/Q kg/m2
Nervr demesinde tanmlanm srasyla sabit ve hareketli ykn
deeridir.
Mg1 tm Sol uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik momenttir.
Mq1 tm Sol uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik momenttir.
Vg1 t Sol uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir.
Vq1 t Sol uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir.
Mg2 tm Sa uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik momenttir.
Mq2 tm Sa uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik momenttir.
Vg2 t Sa uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir.
Vq2 t Sa uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir.
Edeer G t/m Sabit ykn edeer dzgn yayl yk karldr.
Edeer Q t/m Sabit ykn edeer dzgn yayl yk karldr.
Nmerik rnekler

e=50 cm; b=10 cm; h=32 cm; hf=7cm , Gkaplama=150 kg/m; Q=250 kg/m,
BetonBirimArl=2.5 t/m3 ln=4.3 m olsun. (b=e/2+bw+e/2)
ZatiYk = bw * h * BetonBirimArl
ZatiYk = 0.1 *0.32 * 2.5= 0.08 t/m (edeerg de yazlan deer)
Mg1= Mg2= edeerg * ln*ln / 12 = 0.08 * 4.3*74.3/ 12 = 0.123 tm (zatiden)
bw
h
e
hf
e
N101 Tipik di
h
880
Vg1=Vg2= edeerq * ln /2 = 0.08 * 4.3 / 2 = 0.172 t (zatiden)
SabitYk= KaplamaG * b + e/2 * hf * BetonBirimArl * 2
SabitYk= 0.150 * 0.60 + 0.25*0.07*2.5*2 = 0. 178 t/m (edeerg yazlan
deer)
Mg1= Mg2= edeerg * ln*ln / 12 = 0.178 * 4.3*4.3 / 12 = 0.274 tm (N101den gelen)
Vg1=Vg2= edeerq * ln /2 = 0.178 * 4.3 / 2 = 0.383 t (N101den gelen)
Toplam sabit ykten oluan ankastrelik tesirler,
ToplamMg1=Mg2= 0.123+0.274 =0.397 tm
ToplamVg1=Vg2= 0.172+0.383= 0.555 t
HareketliYk= Q * b
HareketliYk = 0.200 * 0.6 = 0.12 t/m (edeerg yazlan deer)
ToplamMq1= Mq2= edeerg * ln*ln / 12 = 0.12 * 4.3*4.3 / 12 = 0.185
ToplamVq1=Vq2= edeerq * ln /2 = 0.12 * 4.3 / 2 = 0.258 t
Nervr kirilerinin donatlar
Kiri
Nervr tipik diin kalp plannda grnen ismidir. Ayn nervr
demesinde birden fazla tipik di olabileceinden bu stunda ayn
deme birden fazla satrda grnebilecektir. Her satrda alt
satr(nervr blgesi) bulunmaktadr. Bunlar, srasyla, sol mesnet,
aklk ve sa mesnet blgeleridir. Sol mesnet iin sol, aklk iin
nervr demesini ismi, sa mesnette iin ise sa terimleri yazlr
ve bu terimlerin karlnda ise moment, donat alanlar, donat adet
ve aplar verilir.
Kat
Nervr demesinin bulunduu kattr (Zemin kat, 1.Normal kat
vb). Bu terimleri kullanc Kat Genel Ayarlar diyalogunda
deitirebilir.
bw m Nervr diinin geniliidir.
hk m Nervr diinin yksekliidir.
881
Ln m Nervr diinin temiz akldr.
Mdst tm
Diin ilgili blgesinde st tarafta en fazla ekme donats karan
dizayn momentidir. Dizayn momenti sabit ve hareketli
yklemelerden oluan momentin, sabit ve hareketli yk katsaylaryla
arplp toplanmasndan elde edilir. (1.4G+1.6Q)
MdAlt tm
Diin ilgili blgesinde alt tarafta en fazla ekme donats karan
dizayn momentidir. Mesnette(sol ve sada) bu deer sfrdr.
Aklkta ise maksimum momenttir. Maksimum moment, sabit ve
hareketli yk katsaylaryla arplm durumdadr. (1.4G+1.6Q)
Hes.Asst cm2
Diin ilgili blgesinde Mdst momentinden hesaplanan donat
alanyla, artname gerei konmas gereken donat alanndan byk
olandr. Bu alan, donat seiminde kullanlan alandr.
Hes.AsAlt cm2
Diin ilgili blgesinde Mdalt momentinden hesaplanan donat alanyla,
artname gerei konmas gereken donat alanndan byk olandr.
Bu alan, donat seiminde kullanlan alandr.
Mev.Asst cm2
Diin ilgili blgesinde bulunan tm donatlarn toplamdr. Bu
toplamda mesnette stte, komu aklktan gelen pilyeler, montajlar,
ilaveler ve kendi aklndan gelen pilyeler dahildir. Aklkta stte
ise montaj donatsnn karldr.
Mev.AsAlt cm2
Diin ilgili blgesinde bulunan tm donatlarn toplamdr. Mesnette
altta, komu aklktan ve kendi aklndan gelen dzlerin
toplamdr. Aklkta ise altta Hes.As Alt deerinden seilen
donatnn karldr.
Montaj
adedi mm
cinsinden
ap
Alkta stte atlan montaj donatsnn adedi ve apdr.
Dz
adedi mm
cinsinden
ap
Aklkta altta atlan dz donatnn adedi ve apdr.
Pilye
adedi mm
cinsinden
ap
Aklkta altta atlan pilyenin adedi ve apdr. Donat yoksa bo
braklr.
Pilye
adedi mm
cinsinden
ap
Aklkta altta atlan pilyenin adedi ve apdr. Donat yoksa bol
braklr.
882
Gvde
adedi mm
cinsinden
ap
Nervr diinin gvdesine atlan gvde donatsnn adedi ve apdr.
Etriye
ap/aralk
(mm/cm)
Nervr diine konulacak etriyenin ap, orta blge ve sklatrma
blgesi araldr. Nervr almnda dilerde deprem tesiri olmad
iin sklatrma blgesi oluturulmaz.
Kasetler (ift Dorultuda alan Dili Demeler)
Teorisi
Kasetler, aklklarn byk ve yklerin ar olduu sistemlerde kullanlrlar. Ykler iki dorultudaki
dilerle paylatrlarak ereve kirilerine tanr. Kaset demelerde her iki dorultuda atlan diler
zgara bir kesiim oluturur. Dilerin aralar bo olabilecei gibi, tayc olamayan hafif bloklarla
doldurularak dz bir tavan yzeyi de elde edilebilir.
Kaset demelerin kesit etkilerinin bulunmas iin yaplacak statik hesaplar ve boyutlandrlmalar
kiriler gibi yaplr. Programda tipik diler olarak tanmladmz diler, hesapta kiri gibi kullanlacak
olan dilerdir. Kullanc kaset sistemini tanmlar. Dilerin geometrik zellikleri (diler arasndaki
aralk,di genilii ve ykseklii gibi), deme kalnl ve deme zerinde bulunan sabit ve hareketli
ykler bellidir.
Kaset dilerinin belirlenmesi iin kullanc Tipik Kiri Belirle komutuyla tipik di belirler. Her kaset
demesinde her ynde birer adet olmak zere iki adet tipik di tanmlanabilir. Tipik kirilerin hesab
ve betonarmesi kaset hesabnn temelini tekil eder.

883
ki komu kasetin tipik dileri ayn hizaya gelmezse diler srekli olmazlar. Bu nedenle diler
tanmlanrken dilerin aralklar birbirine denk gelecek ekilde seilmeli ve tipik diler sistem srekli ise
ayn hizaya gelecek ekilde belirlenmelidir. Dili demelerin hesab tipik kirilerin zlmesi ile
yaplr. izimler, tipik kirilerin almlar ve kaset demelerin kalp plannda gsterilmesi eklindedir.
Kaset zerinde kalan plakta iki ynde datma donats yerletirilmelidir. Kullanc datma donats
izimi iin betonarme hesap akslarn yardmc unsur olarak kullanabilir. Kaset demelerde
betonarme hesap aksnn hesap asndan bir ilevi yoktur. Sadece datma donats izimi iin
kullanlr.
Kaset demelerde dilerle, dilerin mesnetlendii ereve kirileri arasnda zgara kesiim sz
konusudur. Bu kesiimlerde dey istikamette(z ekseni dorultunda) kesme kuvveti ve kaset srekli
ise y ekseni etrafnda eilme momenti hesaplanr. Sistemde bulunan dilerin kesme kuvvetleri, bu
dilerin mesnetlendii ereve kirilerine etki ettirilir. ereve kirilerinin kaset demesinden ald
ykler, dilerin kesme kuvvetleridir.

Yukardaki ekilde kaset dilerinin lokal eksenleri ve u kuvvetleri grlmektedir. Kuvvet ve
momentlerin pozitif yn sa el iaret kaidesine gre belirlenir.
Dili demeler bir kiri sistemi gibi de tanmlanabilirler. Bu sistemde her kaset dii bir kiri objesi ve
kaset dilerinin arasnda kalan plaklar ise deme (plak) objesi olarak girilir. 3 boyutlu analiz
yapldnda sistem bir btn olarak zlecektir. Yukarda anlatld gibi, ereve kirileri zerine
dilerin kesme kuvvetleri yk olarak etki ettirilmeyecek, ereve kirileri ve diler 3 boyutlu analiz
ierisinde rijitlikleri orannda kendi hakk olan tesirleri alacaktr.
Kaset analizi, betonarmesi ve donat seimi
Her kat iin Analiz mensnden Deme Analizi satr veya toolbardan Deme Analizi butonu
tklanr. Program kaset demesinin analizini, betonarmesini ve donat hesabn otomatik yapar. Tipik
di tanmlanmayan kaset demelerin analizi yaplmaz. Kaset zerinde kullanlan ykler aadaki gibi
hesaplanr.
y
z
x
Di
y
tz
Di
My
884
Tipik diin zerine gelen ykler hesaplanr. Edeer g ve q olarak denklemi yazarsak,
EdeerG= DemeG*DemeAlan/ToplamNervrDUzunluu (t/m)
EdeerQ= DemeQ*DemeAlan/ToplamNervrDUzunluu (t/m)
Ykler belirlendikten sonra dilerin atalet momentleri ve ankastrelik tesirleri hesaplanr. Sistem sabit
ve hareketli ykler altnda zlerek, her bir diin solunda ve sanda sabit ve hareketli yklemelere
ait mesnet momentleri ve kesme kuvvetleri hesaplanr. Di sreli deilse, mesnet momenti sfrdr.
Donat hesabnda kullanlmak zere bu tesirler sabit ve hareketli yk katsaylaryla arplr ve mesnette
mesnet momenti ve kesme kuvveti ve aklkta aklk momenti bulunur.
Hesapta kullanlacak etkiler belirlendikten sonra, mesnet ve aklkta diin kalnl, pas pay, malzeme
bilgileri ve parametreleri kullanlarak tama gc yntemine gre betonarmesi yaplr. Di kesitinde
aklkta ift donat karsa ve maksimum pursantaj alrsa, kesit yetersiz mesaj kullancya iletilir.
Betonarme sonunda bulunan donat alanlar, parametrelerde belirlenen minimum donat artlar ile
karlatrlr. Aklkta donat seilir. Montaj ve mesnetlenme durumuna gre srekli dilerde komu
diten gelen donatlar da dikkate alnarak mesnetlerde ilave donatlar bulunur. Dilerde donat
seerken hangi donatlarn kullanlaca Betonarme mens altnda Donat Seimi diyalogunda
kullanc belirtilebilir. Sonular Betonarme/Kaset Donatlar satr tklanarak alan Kaset Betonarme
diyalogunda incelenebilir.
Kaset Demesi Hesap Sonularnn ncelenmesi
Kiriler Sekmesi
sim
b
bw
h
e
hf
e
Tipik di
e/2 e/2
Tipik di
h
b
885
Kaset demesinin planda grnen ismi ile tipik diin numarasdr. (D1,1, D1,2 D2,1 vb). Tipik di ayn
nervr demesinde 2 tane olabileceinden sim stununda ayn nervr dii birden fazla satrda
grnebilecektir. Her nervr dii diyalogda bir satr ifade etmektedir.
B
Nervr tipik diin geniliidir. Birimi cm. dir.
H
Nervr tipik diin yksekliidir. Birimi cm. dir.
Solst
Sol mesnette stte atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn
SolAlt
Sol mesnette altta atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap
Montaj
Kesitin stnde etriyeyi tutmas iin yerletirilen montaj donatsnn adedi ve apdr. Montaj donats
minimum 1.56 (2| 10) cm atlr.
Dz
Aklkta aklk momentinden veya parametrelerdeki minimum koullardan bulunan dz donatnn
adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir.
Pilye
Aklkta aklk momentinden veya parametrelerdeki minimum koullardan bulunan pilyenin adedi ve
apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap ve adedi deitirilebilir. Pilyesiz dizayn iin,
Betonarme/Donat Seimi/Nervr-Kaset sekmesinde pilyede kullanlacak donatlarn iaretlerinin
kaldrlmas yeterlidir.
Sast
Sa mesnette stte atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn
SaAlt
886
Sa mesnette altta atlan ilave donatnn adedi ve apdr. zerinde ift tklama yaplrsa donatnn ap
Etriye
Kaset diine konulacak etriyenin ap ve orta blge ve sklatrma blgesi araldr. Araln birimi cm
dir. Nervr dilerinde sklatrma yaplmad iin sklatrma blgesi iin verilen aralk deeri izimde
gsterilmez.
Etriye seiminde Nervr parametrelerinde tanmlanan maksimum ve minimum etriye aralklar
dikkate alnr.
Kuvvetler ve Donat Alanlar Sekmesi
Yk
Kaset analizi G sabit yklere ve Q hareketli yklere gre yaplr. Bu stunda u kuvvetlerinin hangi
yklemeye (G ve Q) ait olduu bilgisi verilir. G satrnda sabit yklemeden oluan u kuvvetleri, Q
satrnda hareketli yklemeden oluan u kuvvetleri izlenebilir.
tz1
Tipik diin sol ucunda oluan kesme kuvvetidir. Birimi tondur. G satrnda sabit ykten, Q satrnda
my1
Tipik diin sol ucunda oluan momenttir. Birimi tm dir. G satrnda sabit ykten, Q satrnda hareketli
tz2
Tipik diin sa ucunda oluan kesme kuvvetidir. Birimi tondur. G satrnda sabit ykten, Q satrnda
my1
Tipik diin sa ucunda oluan momenttir. Birimi tm dir. G satrnda sabit ykten, Q satrnda hareketli
Beton fck
Nervre ait betonun karakteristik basn dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton
887
Beton fcd
Beton fctd
elik fyk
seilen elik snfna gre belirlenmitir. Birimi kg/cm2 dir.
elik fyd
edilmitir. Birimi kg/cm2 dir.
Hesap Momentleri ve Donat Alanlar
Moment ve donat alanlar kaset diinde sol mesnette stte ve altta, sa mesnette stte ve altta ,
aklkta stte(montaj) ve altta(dz+pilye) olarak verilmektedir. Donat alanlar, HesaplananAs-
artname-Mevcut formatnda, hesap momentleri ise bu deerlerin altnda grlebilir. Hesap
momentleri yk katsaylaryla arplm olarak kullanlr. Donat hesaplar tama gcne gre yaplr.
nce sol mesnette, G yklemesine ait my1 momenti sabit yk katsaysyla, Q yklemesine ait my1
momenti ise hareketli yk katsaysyla arplr, toplam alnr ve hesap momenti bulunur.
Sa mesnette, G yklemesine ait my1 momenti sabit yk katsaysyla, Q yklemesine ait my1
momenti ise hareketli yk katsaysyla arplr ve toplam alnr hesap momenti bulunur.
Sol ve sa mesnette yk katsaylaryla arplm u kuvvetleri kullanlarak maksimum aklk momenti
hesaplanr.
Aklk momenti, malzeme ve kesit bilgileri kullanlarak donat alan bulunur. Donat alan ortada altta
bulunan Hesaplanan As hcresinde izlenebilir. Nervr kaset parametrelerinde yazan minimum
pursantaj deerleri de dikkate alnarak artname gerei konmas gereken donat alan hesaplanr.
888
artname gerei kesite konmas gereken donat alan ile hesap as karlatrlr. Donat alanlarndan
hangisi bykse ortada altta bulunan artname hcresinde o deer izlenir. Kesite konulacak donat
alan artname hcresinde yazan donat alandr. Bu donat alanna gre aklkta kesite konulacak
donatnn ap ve adedi seilir. Aklkta pilye kullanlacaksa, donat dz+pilye olarak belirlenir. Seilen
donatnn alan, ortada altta Mevcut hcresinde izlenir.
Aklkta stte kesite konulacak montaj donats belirlenir. Montaj donats ap donat seiminde
belirlenen aptr ve 2 tanedir. Aklkta stte kesite konmas
Mesnette stte mesnede ait hesap momenti, malzeme ve kesit bilgileri kullanlarak donat alan
bulunur. Donat alan solda ve sada bulunan Hesaplanan As hcresinde izlenebilir. Nervr kaset
parametrelerinde yazan minimum pursantaj deeri dikkate alnarak artname gerei konmas gereken
donat alan hesaplanr. artname gerei kesite konmas gereken donat alan ile hesap as karlatrlr.
Donat alanlarndan hangisi bykse hcresinde o deer izlenir. Kesite konulacak donat alan
artname hcresinde yazan donat alandr. Komu aklklardan ve kendi aklndan gelen montaj ve
pilyeler de dlerek donat alan yeterli deilse, ilave donat deeri bulunur ve ilave donatnn ap ve
adedi belirlenir. Mesnette bulunan toplam donat miktar Mevcut hcresinde izlenir.
Kasetlerde altta mesnette hesap momenti yoktur. Dolaysyla Hesaplanan As ve artname
hcreleri sfrdr. Mevcut hcresinde komu ve kendi aklndan gelen dz donatlarn toplam izlenir.
Raporlar
Kaset demelerinin hesap sonularn yazcdan almak iin Rapor mensnden Nervr-Kaset Kirii
Yk Analizi ve Kaset satr tklanr. Bu raporlarda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr.

Nervr Kaset Kirii Yk Analizi
Tipik
Kaset tipik diin kalp plannda grnen ismi ile tipik diin
numarasdr. Ayn kaset demesinde birden fazla tipik di
olabileceinden bu stunda ayn deme birden fazla satrda
grnebilecektir. (D101-1, D101-2, D103-1 vb)
Kat
Kaset demesinin bulunduu kattr (Zemin kat, 1.Normal kat vb).
Ln m lgili kaset diinin temiz akldr.
Nereden
Kaset diine etki eden ykn niteliidir. Kaset diini yk analizi
satrda verilir. Bunlar, kendi arlndan oluan zati ykler, kaset
demesinde tanmlanm sabit ve hareketli ykler ve toplamdr.
Zati ykler zati olarak, sabit ve hareketli ykler ise, kaset
demesinin adyla yazlrlar. Toplam satrnda ise sabit+zati
889
yklerden hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetlerinin ve
momentlerin toplam ile hareketli yklerden oluan ankastrelik
kesme kuvvetleri ve momentleri grlr.
G/Q kg/m2
Kaset demesinde tanmlanm srasyla sabit ve hareketli ykn
deeridir.
Mg1 tm Sol uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik momenttir.
Mq1 tm Sol uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik momenttir.
Vg1 t Sol uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir.
Vq1 t Sol uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir.
Mg2 tm Sa uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik momenttir.
Mq2 tm Sa uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik momenttir.
Vg2 t Sa uta sabit ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir.
Vq2 t Sa uta hareketli ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvvetidir.
Edeer G t/m Sabit ykn edeer dzgn yayl yk karldr.
Edeer Q t/m Sabit ykn edeer dzgn yayl yk karldr.
Kaset kirilerinin donatlar
Kiri
Kaset tipik diin kalp plannda grnen ismidir. Ayn kaset
demesinde birden fazla tipik di olabileceinden bu stunda ayn
deme birden fazla satrda grnebilecektir. Her satrda alt
satr(kaset blgesi) bulunmaktadr. Bunlar, srasyla, sol mesnet,
aklk ve sa mesnet blgeleridir. Sol mesnet iin sol, aklk iin
kaset demesini ismi, sa mesnette iin ise sa terimleri yazlr
ve bu terimlerin karlnda ise moment, donat alanlar, donat adet
ve aplar verilir.
Kat
Kaset demesinin bulunduu kattr (Zemin kat, 1.Normal kat vb).
bw m Kaset diinin geniliidir.
hk m Kaset diinin yksekliidir.
890
Ln m Kaset diinin temiz akldr.
Mdst tm
Diin ilgili blgesinde st tarafta en fazla ekme donats karan
dizayn momentidir. Dizayn momenti sabit ve hareketli
yklemelerden oluan momentin, sabit ve hareketli yk katsaylaryla
arplp toplanmasndan elde edilir. (1.4G+1.6Q)
MdAlt tm
Diin ilgili blgesinde alt tarafta en fazla ekme donats karan
dizayn momentidir. Mesnette(sol ve sada) bu deer sfrdr.
Aklkta ise maksimum momenttir. Maksimum moment, sabit ve
hareketli yk katsaylaryla arplm durumdadr. (1.4G+1.6Q)
Hes.Asst cm2
Diin ilgili blgesinde Mdst momentinden hesaplanan donat
alanyla, artname gerei konmas gereken donat alanndan byk
olandr. Bu alan, donat seiminde kullanlan alandr.
Hes.AsAlt cm2
Diin ilgili blgesinde Mdalt momentinden hesaplanan donat alanyla,
artname gerei konmas gereken donat alanndan byk olandr.
Bu alan, donat seiminde kullanlan alandr.
Mev.Asst cm2
Diin ilgili blgesinde bulunan tm donatlarn toplamdr. Bu
toplamda mesnette stte, komu aklktan gelen pilyeler, montajlar,
ilaveler ve kendi aklndan gelen pilyeler dahildir. Aklkta stte
ise montaj donatsnn karldr.
Mev.AsAlt cm2
Diin ilgili blgesinde bulunan tm donatlarn toplamdr. Mesnette
altta, komu aklktan ve kendi aklndan gelen dzlerin
toplamdr. Aklkta ise altta Hes.As Alt deerinden seilen
donatnn karldr.
Montaj
adedi mm
cinsinden
ap
Alkta stte atlan montaj donatsnn adedi ve apdr.
Dz
adedi mm
cinsinden
ap
Aklkta altta atlan dz donatnn adedi ve apdr.
Pilye
adedi mm
cinsinden
ap
Aklkta altta atlan pilyenin adedi ve apdr. Donat yoksa bo
braklr.
Pilye
adedi mm
cinsinden
ap
Aklkta altta atlan pilyenin adedi ve apdr. Donat yoksa bol
braklr.
891
Gvde
adedi mm
cinsinden
ap
Kaset diinin gvdesine atlan gvde donatsnn adedi ve apdr.
Etriye
ap/aralk
(mm/cm)
Kaset diine konulacak etriyenin ap, orta blge ve sklatrma
blgesi araldr. Nervr almnda dilerde deprem tesiri olmad
iin sklatrma blgesi oluturulmaz.
Kiriler
Kiri U Kuvvetleri
Kiri u kuvvetleri Betonarme mens altnda Kiri Donatlar diyalogunda Kuvvetler-Donat Alanlar
sekmesinde tablo halinde verilmektedir. Bu tabloda kullanlan notasyonlarn aklamalar u ekildedir.
Yk
Kiri u kuvvetleri hesaplanrken kullanlan yklemenin addr. E1,
E2, E3, E4 srasyla ktle merkezinden x yn iin +%5, -%5, y
yn iin +%5, -%5 kaydrlm deprem yklemeleri, G sabit
yklerden oluan dey hesap, Q hareketli yklerden oluan dey
hesap, W1, W2, W3, W4 rzgar ve H1, H2, H3, H4 toprak itkisi
yklemeleridir.
ty1 t Kiri sol ucunda y ekseni* dorultusundaki normal kuvvetidir.
tz1 t Kiri sol ucunda dey dorultusundaki kesme kuvvetidir.
tx1 t Kiri sol ucunda x ekseni dorultusundaki kesme kuvvetidir.
my1 tm Kiri sol ucunda y ekseni* etrafndaki eilme momentidir.
mb1 tm Kiri sol ucundaki burulma momentidir.
mx1 tm Kiri sol ucunda x ekseni etrafndaki eilme momentidir.
ty2 t Kiri sa ucunda y ekseni* dorultusundaki normal kuvvetidir.
tz2 t Kiri sa ucunda dey dorultusundaki kesme kuvvetidir.
tx2 t Kiri sa ucunda x ekseni dorultusundaki kesme kuvvetidir.
my2 tm Kiri sa ucunda y ekseni* etrafndaki eilme momentidir.
892
mb2 tm Kiri sa ucundaki burulma momentidir.
mx2 tm Kiri sa ucunda x ekseni etrafndaki eilme momentidir.
* Kiri eksen tanm iin Elemanlarn Lokal Koordinat Sistemleri ve majr Eksenleri konusunu
inceleyebilirsiniz.
Kirilerin Yk Bilgileri ve Ankastrelik Tesirleri
Aklamas
Sistemde bulunan dey sabit ve hareketli ykler ile kirilerin ankastrelik tesirleri bulunur. Kiri
zerinde bulunan duvarlar, noktasal ykler; demeye bal olarak demeden gelen deme ykleri
ve yine deme zerinde bulunan noktasal ve izgisel ykler kirilerin ankastrelik tesirlerini belirler.
Edeer yayl ykten oluan ankastelik tesirler
Kirilerdeki edeer yayl ykler, kiri zerinde tanmlanm duvar yk ile kiriin kendi arlndan
hesaplanan yklerdir.
Kirilerde yayl ykten oluan ankastrelik momentler aadaki formlle hesaplanr.
M1 = M2 = q * ln * ln / 12
q = Kiri zerindeki edeer yayl yk (t/m)
ln = Kiri temiz akl (m)
M1 = Kiriin sol ucundaki ankastrelik momenti. (tm)
M2 = Kiriin sa ucundaki ankastrelik momenti. (tm)
q
kiri
ln (temiz aklk)
893
Programda bir kirite sabit ykten hesaplanan ankastrelik moment sol uta, Mg1, sa uta ise Mg2
olarak; hareketli ykten hesaplanan ankastrelik moment sol uta, Mq1, sa uta ise Mq2 olarak
sembolize edilmitir.
Kirilerde yayl ykten oluan ankastrelik kesme kuvveti aadaki formlle hesaplanr.
V 1 = V2 = q * ln / 2 + (M1+M2) / ln
q = Kiri zerindeki edeer yayl yk (t/m)
ln = Kiri temiz akl (kolonlarda dlm deer) (m)
V 1= Kiriin sol ucundaki ankastrelik kesme kuvveti (t)
V 2= Kiriin sa ucundaki ankastrelik kesme kuvveti (t)
M1=Sol uta ankastrelik moment (tm)
M2=Sa uta ankastrelik moment (tm)
Programda bir kirite sabit ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvveti sol uta, Vg1, sa uta ise
Vg2 olarak; hareketli ykten hesaplanan ankastrelik kesme kuvveti sol uta, Vq1, sa uta ise Vq2
olarak sembolize edilmitir.
Noktasal ykten oluan ankastre tesirler

Kirilerde noktasal ykten oluan ankastrelik momentler aadaki formlle hesaplanr.
M1 = P * lo * ( ln lo ) * ( ln lo ) / ( ln * ln )
M2 = P * lo * lo * ( ln lo ) / (ln * ln )
lo = Kiri zerinde tanmlanm noktasal ykn kiri sol ucuna olan mesafesi (m)
ln
P (sabit ya da hareketli)
lo
894
Kirilerde noktasal ykten oluan ankastrelik kesme kuvvetleri aadaki formlle hesaplanr.
M1 = P * lo * ( ln lo ) * ( ln lo ) / ( ln * ln ) + ( M1 + M2 ) / ln
M2 = P * lo * lo * ( ln lo ) / (ln * ln ) + ( M1+ M2 ) / ln
lo = Kiri zerinde tanmlanm noktasal ykn kiri sol ucuna olan mesafesi (m)
Demeden oluan ankastre tesirler
Demelerin ykleri kirilere sonlu elemanlarn mesnet reaksiyonlarndan oluturulan parabolik bir
eri eklinde aktarlrlar. Bu erinin oluturduu fonksiyona gre ankastrelik kesme kuvvetleri ve
momentler programda otomatik olarak hesaplanr. Dolaysyla programda gen, trapez, dzgn
eklinde yaklak yk dalmndan bahsedilemez.
Raporlar
Kiri Ykleri raporu Rapor mens altnda Kiri Ykleri satr tklanarak hazrlanr. Bu raporda
kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr.
Kiri Yk bilgilerinin verildii kiriin addr.
Kat Yk bilgilerinin verildii kiriin bulunduu katn addr.
Ln / lo m
Kiri temiz akldr / Kirite noktasal yk tanmlanmsa kiri
zerinde tanmlanm bu ykn kiriin sol ucuna mesafesidir. Bu bilgi
ekstra satrnn olduu satrda grnr.
Nereden
Ykn hangi elemandan etkidii veya ykn niteliini aklayan terim
yazlr. Zati, kiriin kendi arlndan oluan tesirleri; Duvar,
kiriin zerindeki duvar arlndan oluan tesirleri; Ekstra, kiri
zerindeki tanmlanm noktasal ykten oluan tesirleri,D1 ,D2
vb, demelerden oluan tesirleri iaret eder.
G / Q
kg /m2
veya kg
Srasyla sabit ve hareketli yklerin deerleridir. Demlere ait
satrlarda kg /m2 cinsinden, noktasal yke(ekstra yke) ait satrlarda
ise kg cinsinden belirtiriler.
Mg1 tm
Kiri sol ucunda sabit ykten hesaplanan kiri ankastrelik
momentidir.
895
Mq1 tm
Kiri sol ucunda hareketli ykten hesaplanan kiri ankastrelik
momentidir.
Vg1 t
Kiri sol ucunda sabit ykten oluan kiri ankastrelik kesme
kuvvetidir.
Vq1 t
Kiri sol ucunda hareketli ykten oluan kiri ankastrelik kesme
kuvvetidir.
Mg2 tm
Kiri sa ucunda sabit ykten hesaplanan kiri ankastrelik
momentidir.
Mq2 tm
Kiri sa ucunda hareketli ykten hesaplanan kiri ankastrelik
momentidir.
Vg2 t
Kiri sa ucunda sabit ykten oluan kiri ankastrelik kesme
kuvvetidir.
Vq2 t
Kiri sa ucunda hareketli ykten oluan kiri ankastrelik kesme
kuvvetidir.
Ed. G t/m Sabit ykn edeer dzgn yayl yk karldr.
Ed. Q t/m Hareketli ykn edeer dzgn yayl yk karldr.
Deprem Ynetmelii Kiri Tahkikleri
Boyuna donat koullarnn kontrol
Kiri mesnetlerinde stteki ekme donatsnn minimum oran,
fyd / fcd > bants ile kontrol edilir. Program sol mesnet orann Sol sa mesnet orann ise
Sa simgeleriyle raporlar. Mesnette hi bir koulda ,
fcd / fyd < = Asmevcut / bw * d olmasna izin verilmez. Gerekirse donat arttrlr. (Bu koul
kiri-kiri birleimli basit- mesnetlerde kontrol edilmez.)
bw = kiri genilii
d = kiriin pas pay dlm ykseklii
Asmevcut = mesnetteki mevcut donat alan
fctd = kiriin betonunun tasarm ekme dayanm
fyd = kiriin boyuna donatsnn tasarm akma dayanm
896
Kiri mesnetlerindeki alt donat, 1.ve 2. deprem blgelerinde ayn mesnetteki st donatnn %50sinden az
olamaz. 3. ve 4. deprem blgelerinde bu oran %30a indirilir.
1. ve 2. deprem blgelerinde, programda, Asmesnetalt< Asmesnetst * 50 / 100 olmasna hi bir
koulda izin verilmez. Gerekirse donat arttrlr. (Basit mesnetler hari)
3. ve 4. deprem Asmesnetalt< Asmesnetst * 30 / 100 olmasna izin verilmez. Gerekirse donat
(Basit mesnetler hari)
Aklk ve mesnetlerde ekme donats oran TS500de verilen maksimum deerden ve %2den fazla
olamaz.
TS500de de bu oran %2 verilmitir. Donat hibir koulda bu koulla belirlenen snrdan fazla
olamaz. Fazla olmas durumunda program maksimum pursantajn fazla olduu kiri iin kesit
yetersiz mesaj verecektir.
Programda aklkta M=18.562 tm momentine sahip bir bw=25 H=50 cm boyutlarnda pas pay
d=3 cm olan kiriin BS20 ve S220 malzemeleri iin donats As=18.562 cm bulunmutur. Bu kiriin
) 3 50 ( 25
562 . 18
) ' h h ( bw
As
=
= bulunur.
=0.027 > 0.02 olduu iin bu kirite kesit yetersizdir. Kiriin boyutlar yeterince bytlmelidir.
Kirilerin Kesme Gvenlii
Ve = Vdy ( Mpi + Mpj ) / ln hesaplanr.
Ve <= 0.22 * bw * d * fcd olmaldr. Aksi durumda program kesit yetersiz uyars verecektir.
Ve = Kirilerde enine donat hesabnda esas alnacak kesme kuvveti
Vdy = Kiriin kolon yznde dey yklerden oluan basit kiri kesme kuvveti
Mpi = Kiriin sol ucunda hesaplanan peklemeli tama gc momenti
Mpj = Kiriin sa ucunda hesaplanan peklemeli tama gc momenti
bw = Kiri genilii
d = Kiriin pas pay dlm ykseklii
fcd = Betonun hesap basn dayanm
897
Raporlar
sim Deprem tahkiki bilgilerinin verildii kiriin addr.
Kat Deprem tahkiki bilgilerinin verildii kiriin bulunduu katn addr.
bw m Kiriin gvde geniliidir.
hk m Kiri yksekliidir.
ln m Kiri temiz akldr.
fctd kgf/cm2 Kiriin betonunun tasarm ekme dayanmdr.
fyd kgf/cm2 Kiriin betonunun tasarm basn dayanmdr.
Sol
Kiriin sol mesnedinin st tarafnda mevcut ekme donatdan
hesaplanan donat orandr.
Sol = Assolstmevcut/ [bw * (h-pas pay)]
Sa
Kiriin sa mesnedinin st tarafnda mevcut ekme donatdan
hesaplanan donat orandr.
Sol = Assolstmevcut/ [bw * (hk-pas pay)]
Vr t
Kiri kesitinin kesme dayanmdr. Deprem ynetmeliine gre,
Vr=0.22 * fcd * bw * (hk-pas pay)
Vei t Kiriin sol ucunda hesaplanan kesme kuvvetidir.*
Vej t Kiriin sa ucunda hesaplanan kesme kuvvetidir.*
Vdyi t
Kiriin sol ucunda ve kolon yznde dey yklerden meydana
gelen basit kiri kesme kuvvetidir.
Vdyj t
Kiriin sa ucunda ve kolon yznde dey yklerden meydana
gelen basit kiri kesme kuvvetidir.
Mpist tm
Kiriin sol ucunda stte ekme kartacak yn iin hesaplanan
peklemeli tama gc momentidir.
Mpialt tm
Kiriin sol ucunda altta ekme kartacak yn iin hesaplanan
Mpjst tm
Kiriin sa ucunda stte ekme kartacak yn iin hesaplanan
Mpjalt tm
Kiriin sa ucunda altta ekme kartacak yn iin hesaplanan
898
* Depremin soldan, sadan etkimesi durumlar sonucunda, sol ve sa u iin en olumsuz kesme
kuvveti hesab yaplr. (Vei ve Vej). Bunun iin;
(Mpist+Mpjalt), (Mpialt+Mpjst) hesaplanr. Byk olan alnr. (Mpmax olsun).
Sol u iin; Vei=Vdyi + Mpmax/ln
Sa u iin; Vej=Vdyj + Mpmax/ln hesaplanr.
Kiri Betonarmesi
Kirilerde en olumsuz ykleme kombinasyonun bulunmas
Kiri mesnetlerinde donat hesabnda kullanlacak moment deprem, dey, varsa rzgar ve toprak
yklemelerinin sperpozisyonundan bulunur. Programda mesnetlerdeki donat hesab sol ve sa
mesnette stte ve altta yaplr. Aklkta altta ise dey yklemeden oluan momentler yk katsaylar
ile arplarak kullanlr ve donat hesab yaplr. Kiri dey ykleme itibariyle ters alyorsa, aklkta
st blge iin de donat hesab yaplr. Hesap sonularnda en byk donat alann veren ykleme
kombinasyonu, sz konusu kiri blgesi iin en olumsuz ykleme kombinasyonudur.
Yk kombinezonlar aadaki gibidir. Mesnetlerde;
1.4 G + 1.6 Q (GSabit yklerden, Q hareketli yklerden yaplan dey ykleme )
G + Q E1 (E1, E2, E3, E4 yatay ve dey ynde %5 kaydrlm deprem yklemesi)
G + Q E2
G + Q E3
G + Q E4
0.9 G + Q E1
0.9 G + Q E2
0.9 G + Q E3
0.9 G + Q E4
G + 1.3 Q 1.3 W1 (W1, W2, W3, W4 rzgar yklemeleri)
G + 1.3 Q 1.3 W2
899
G + 1.3 Q 1.3 W3
G + 1.3 Q 1.3 W4
0.9 G 1.3 W1
0.9 G 1.3 W2
0.9 G 1.3 W3
0.9 G 1.3 W4
1.4 G + 1.6 Q 1.6 H1 (H1, H2, H3, H4 toprak itkisi yklemeleri)
1.4 G + 1.6 Q 1.6 H2
1.4 G + 1.6 Q 1.6 H3
1.4 G + 1.6 Q 1.6 H4
0.9 G 1.6 H1
0.9 G 1.6 H2
0.9 G 1.6 H3
0.9 G 1.6 H4
Aklkta;
Kiri Donatlar diyalogunda veya raporlarda rnein G + Q E4 \ Alt eklinde grlen bir yazdan
anlalan u olmaldr. G + Q E4 yklemesi yukarda listelenen yklemelerin en olumsuzudur. Kiri
mesnedinde alt dm noktasnda G sabit , Q hareketli dey yklemelerden oluan momentler
toplanm, E4 4. deprem yklemesinden oluan momentten kartlm ve sz konusu mesnette
hesap momenti bulunmutur. Kiriin bu mesnetteki donat alan bu yklemede en byktr.
Kiri donat hesab
Kiri donat hesab tama gc ilkelerine gre yaplmaktadr.

900

Md = hesap momenti (tm)
bw = kiri genilii (cm)
b = tabla genilii (cm)
hf = tabla ykseklii (cm)
As = kiri ekme blgesi donat miktar (cm2)
As= kiri basn blgesi donat miktar (cm2)
fcd = beton karakteristik hesap dayanm (kg/cm2)
fyd = elik hesap dayanm (kg/cm2)
Aadaki parametreler hesaplanr.
h
' h 2
1 = o ; o + = o 1
1
;
2
1
0679375 . 0
L
m o = ;
fyd 000404 , 0 3
1
646 . 0
d
+
o
=
Kesit dikdrtgen kesit ise,
2
h bw fcd 00001 . 0 w = kesit tablal kesit ise,
2
h b fcd 00001 . 0 w =
olarak hesaplanacaktr.
W
Md
m =
L
m m > ise,
)
d
6 . 1
1
(
d
4348 . 0 e o = ;
d
15 . 1
f
o
= ;
e m f
e m
+

= | ;
|
=
1
d

bw
b
As
As
bw
h
h
h
d
h
As
As
Md
hf
901
h fyd
w 100000
As

= ; As ' As | = Kesit ift donatldr. As ekme blgesinde, As basn blgesindedir.
L
m m s ise,
2 . 3
m 7194 . 14
2
1
1
o o
=
Kesit dikdrtgen kesit ise ( hf=0 );
d
> ise
)
d
6 . 1
1
(
d
4348 . 0 e o = ;
d
15 . 1
f
o
= ;
e m f
e m
+

= | ;
|
=
1
d

h fyd
w 100000
As

d
s ise
0 = | ve
fyd h
w 100000
As

= Kesit tek donatldr. As ekme blgesindedir.
Kesit tablal kesit ise ( hf>0 );
h
hf 5063 . 0
s ise
d
> ise
)
d
6 . 1
1
(
d
4348 . 0 e o = ;
d
15 . 1
f
o
= ;
e m f
e m
+

= | ;
|
=
1
d

h fyd
w 100000
As

d
s ise
0 = | ve
fyd h
w 100000
As

902
h
hf 5063 . 0
> ise
cd
f
2
h
w
b 00001 . 0
1
w = ;
1
w
Md
m
m =

h
hf
j = ; j ) j
1
( ) 1
bw
b
( 255 . 0
1
m o =
j
1
1
m 3 . 2
1
o
= ;
1
m
m
m
2
m = ;
1
2
j ) 1
bw
b
( 554 . 0
d
'
d
o
+ =
L
m
2
m > ise
1
'
d 2
= ; )
2
8 . 0
1
5 . 0 (
2
8696 . 0 2 m o = ;
2
m
1
m
m
m
3
m =
o
=
3
m 15 . 1
3
;
3 2 1
+ + = ;
= |
3

h fyd
w 100000
As

L
m
2
m s ise
2 . 3
2
m 7194 . 14
2
1
1
o o
= ;
2 1
+ =
'
d
s ise
0 = | ve
fyd h
w 100000
As

'
d
> ise
1
'
d 2
= ; )
2
8 . 0
1
5 . 0 (
2
8696 . 0 2 m o = ;
2
m
1
m m
3
m =
o
=
3
m 15 . 1
3
;
3 2 1
+ + = ;
= |
3

903
h fyd
1
w 100000
As

30/50 boyutlarnda, Md=6.835 tm, pas pay=3 cm, fyd=3652.174 kg/cm2, fcd=133.333 kg/cm2
olan dikdrtgen kesitli kiriin donatsnn el ile hesab
88 . 0
50
3 * 2
2 1 = = o ; 88 . 1
1
= o ; 2401183 . 0 88 . 1 * 88 . 1 * 0679375 . 0
L
m = =
174 . 3652 * 000404 . 0 3
88 . 1 * 646 . 0
d
+
= =0.271363
w=0.00001*133.33*25*50*50=83.33125
m = 6.835 / 83.33125 = 0.082
L
m m < olduundan,
11075 . 0
2 . 3
082 . 0 * 7194 . 14 88 . 1 * 88 . 1 88 . 1
=

=
d
< olduundan,
As=100000*0.11075*83.33125 / ( 50 * 3652.174)=5.054 cm2 (ekme blgesinde)
25/60 boyutlarnda, Md=30.287 tm, pas pay=3 cm, fyd=1913.043 kg/cm2, fcd=106.667 kg/cm2
olan dikdrtgen kesitli kiriin donatsnn el ile hesab
90 . 0
60
3 * 2
1 = = o ; 90 . 1 90 . 0 1
1
= + = o ; 2452 . 0 90 . 1 * 90 . 1 * 0679375 . 0
L
m = =
3253 . 0
043 . 1913 * 000404 . 0 3
90 . 1 * 646 . 0
d
=
+
= ; 96 60 * 60 * 25 * 667 . 106 * 00001 . 0
1
w = =
31548 . 0
96
287 . 30
m
m = =
1951 . 0 ) 3253 . 0 * 6 . 1 90 . 1 ( * 3253 . 0 * 4348 . 0 e = =
25458 . 0 3253 . 0 *
15 . 1
90 . 0
f = =
904
321 . 0
1951 . 0 31548 . 0 25458 . 0
1951 . 0 31548 . 0
=
+

= | ; 479 . 0
321 . 0 1
3253 . 0
=
=
60 * 043 . 1913
96 * 479 . 0 * 100000
As = =40.072 cm2 (ekme blgesinde)
072 . 40 * 321 . 0
'
s
A = =12.863 cm2 (basn blgesinde)
25/60 boyutlarnda, Md=52.697 tm, b=169 cm, hf=12cm, pas pay=3 cm, fyd=1913.043 kg/cm2,
fcd=106.667 kg/cm2 olan tablal kiriin donatsnn el ile hesab
90 . 0
60
3 * 2
1 = = o ; 90 . 1 90 . 0 1
1
= + = o ; 2452 . 0 90 . 1 * 90 . 1 * 0679375 . 0
L
m = =
3253 . 0
043 . 1913 * 000404 . 0 3
90 . 1 * 646 . 0
d
=
+
= ; 962 . 648 60 * 60 * 169 * 667 . 106 * 00001 . 0 w = =
0812 . 0
962 . 648
697 . 52
m = =
1081 . 0
2 . 3
0812 . 0 * 7194 . 14 90 . 1 * 90 . 1 90 . 1
=

= > 0.5063*12/60=0.1006
96
100000
667 . 106 * 60 * 60 * 25
w = =
5489 . 0
96
697 . 52
m = =
20 . 0
60
12
j = = ; 499392 . 0 20 . 0 * ) 20 . 0 90 . 1 ( * ) 1
25
169
( * 255 . 0
1
m = =
675648 . 0
2 . 0 90 . 1
499932 . 0 * 3 . 2
1
=
= ; 04535 . 0 499392 . 0 5489 . 0

2
m = =
9971 . 0
90 . 1
2
* 20 . 0 * ) 1
25
169
( * 554 . 0 3253 . 0
'
d
= + =
2452 . 0
L
m 04535 . 0 2 m = < = olduundan,
905
057699 . 0
2 . 3
04535 . 0 * 7194 . 14 90 . 1 * 90 . 1 90 . 1
=

= < 0.9971
043 . 1913 * 60
962 . 648 * 1081 . 0 * 100000
30/70 boyutlarnda, Md=138.403 tm, b=174 cm, hf=12cm, pas pay=3 cm, fyd=3652.174 kg/cm2,
fcd=133.333 kg/cm2 olan tablal kiriin donatsnn el ile hesab
914 . 0
70
3 * 2
1 = = o ; 914 . 1 914 . 0 1
1
= + = o ; 2489 . 0 914 . 1 * 914 . 1 * 0679375 . 0
L
m = =
2763 . 0
174 . 3652 * 000404 . 0 3
914 . 1 * 646 . 0
d
=
+
=
77 . 1136 70 * 70 * 174 * 333 . 133 * 00001 . 0 w = =
1218 . 0
77 . 1136
403 . 138
m = = < 0.2489
1725 . 0
2 . 3
1218 . 0 * 7191 . 14 914 . 1 * 914 . 1 914 . 1
=

= > 0868 . 0
70
12 * 5063 . 0
=
196 33 . 133 * 70 * 70 * 30 * 00001 . 0
1
w = = ; 706 . 0
196
403 . 138
m
m = =
1714 . 0
70
12
J = = ; 366 . 0 1714 . 0 * ) 1714 . 0 914 . 1 ( * ) 1
30
174
( * 255 . 0
1
m = =
483 . 0
1714 . 0 914 . 1
366 . 0 * 3 . 2
1
=
= ; 34 . 0 366 . 0 706 . 0
2
m = =
5258 . 0
914 . 1
2
* 1714 . 0 * ) 1
30
174
( * 554 . 0 2763 . 0
'
d
= + =
0428 . 0 483 . 0 5258 . 0
2
= =
0342 . 0 ) 04828 . 0 * 8 . 0 914 . 1 * 5 . 0 ( * 0428 . 0 * 8696 . 0
2
m = =
3058 . 0 0342 . 0 366 . 0 706 . 0
3
m = =
906
3846 . 0
914 . 0
3058 . 0 * 15 . 1
3
= =
91014 . 0 3846 . 0 0428 . 0 483 . 0 = + + =
422 . 0
91014 . 0
3846 . 0
= = |
777 . 69
70 * 174 . 3652
196 * 91014 . 0 * 100000
As = =
456 . 29 777 . 69 * 422 . 0
'
s
A = =
30/70 boyutlarnda, Md=35 tm, pas pay=3 cm, BS20/S420 olan dikdrtgen kiriin donatsnn Zekai
Celep Nahit Kumbasar Betonarme Yaplar Kitab ile hesab,
Zekai Celep Nahit Kumbasar Betonarme Yaplar Kitab Tablo 4 =>
kd = d (cm) / ) m ( b / ) kNm ( Md
kd = 47 / 25 . 0 / 10 * 35 = 1.26 => ks = 3.26, ks = 1.2
d / d = 3 / 45 = 0.07 => d =1.0
'
d
= 1.0
As = ks* d * Md (kNm) / d (cm) = 3.26 * 1 * 35 * 10 / 47 = 24.28 cm2
As = ks *
'
d
* Md(kNm) / d(cm) = 1.2 * 1 * 35 * 10 / 47 = 8.94 cm2
Ayn rnei ideCAD Statik programnn algoritmasyla el ile yaparsak,
88 . 0
50
3 * 2
1 = = o ; 88 . 1 88 . 0 1
1
= + = o ; 2401183 . 0 88 . 1 * 88 . 1 * 0679375 . 0
L
m = =
25857 . 0
4200 * 000404 . 0 3
88 . 1 * 646 . 0
d
=
+
= ; 125 50 * 50 * 25 * 200 * 00001 . 0
1
w = =
28 . 0
125
35
m = = >0.24
16485201 . 0 ) 25857 . 0 * 6 . 1 88 . 1 ( * 25857 . 0 * 4348 . 0 e = =
907
19786 . 0 25857 . 0 *
15 . 1
88 . 0
f = =
3678 . 0
16475201 . 0 28 . 0 197486 . 0
16485201 . 0 28 . 0
=
+
= | ; 409 . 0
3678 . 0 1
25857 . 0
=
=
50 * 4200
128 * 409 . 0 * 100000
93 . 24 * 3678 . 0
'
s
A = =9.16 cm2 (basn blgesinde)
Zekai Celep Nahit Kumbasar Betonarme Yaplar Kitab ile program betonarme hesab karlatrlmas
30/60, pas pay=3 cm, BS25/S420, Md = 50 tm
ideCAD Statik programnda, As = 30.30 cm
2
As = 2.30 cm
2

Zekai Celep Nahit Kumbasar Betonarme Yaplar Kitab ile hesap,

kd = d(cm) / ) m ( b / ) kNm ( Md
kd = 57 / 3 . 0 / 10 * 50 = 1.4 olduundan ks = 3.43, ks = 0.30
d / d = 3 / 57 = 0.05 olduundan
d
= 1.0
d
= 1.0
As = ks *
d
* Md(kNm) / d(cm) = 3.43 * 1 * 50 * 10 / 57 = 30.10 cm
2

As = ks *
d
* Md(kNm) / d(cm) = 0.30 * 1 * 50 * 10 / 57 = 2.63 cm
2

30/50, pas pay=5 cm., BS25/S420, Md = 50 tm.
ideCAD Statik programnda, As = 36.93 cm
2
As = 14.83 cm
2

Zekai Celep Nahit Kumbasar Betonarme Yaplar Kitab ile hesap,
kd = d(cm) / ) m ( b / ) kNm ( Md
kd = 45 / 3 . 0 / 10 * 50 = 1.10 ise ks = 3.25, ks = 1.3
d / d = 5 / 45 = 0.11 ise,
d
= 1.02,
d
= 1.045
908
As = ks *
d
* Md(kNm) / d(cm) = 3.25 * 1.02 * 50 * 10 / 45 = 36.83 cm
2

As = ks *
d
* Md(kNm) / d(cm) = 1.3 * 1.045 * 50 * 10 / 45 = 15.09 cm
2

Kiri Etriye Hesab
Kirilerde pilye olsa bile, kiri etriye hesabnda pilyeler dikkate alnmaz. Kiri etriye hesabnda
kullanlacak kesme kuvveti deprem ynetmeliinde belirtilen bant ile hesaplanr.
Ve = Vdy ( Mpi + Mpj ) / ln
Vcr hesaplanr.
Vcr=0.65 fctd bw d
Ve Vdy >= 0.5 Vd ise Vc=0 alnr. Aksi durumda, Vc= 0.8 Vcr hesaplanr. (Vd=Yk katsaylaryla
arplm dey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan kesme kuvvetidir.)
Vr, kesitin tayabilecei maksimum kesme kuvveti deeridir. Etriye hesabnda kullanlan dizayn kesme
kuvveti Venin Vr' yi amasna izin verilmez.
Vr' nin hesabnda izlenen yol:
Vw= Kesme donatsnn kesme dayanmna katksdr.
Vw= (Asw/s) * fywd * d
Vr=Vc+Vw.
Vmaks= 0.22 * fcd * bw * d
Vmaks < Vr ise kesit yetersizdir. Program uyar verecektir. Kesit yetersiz deilse aadaki bantdan
kayma donats bulunur.
d
ywd
f
Vc Ve
s
Asw
= 0.3 * (fctd / fywd) * b
Yukardaki kayma donats deeri kirilerde sklatrma blgesine konulacaktr.

909
Kiri Raporlar
Kirilerin Betonarme Hesap Sonular
Kiri
Bu stunda her bir kiriin bilgileri 3 satr ierisinde raporlanmaktadr.
Sol satr kiriin sol mesnedini, kiriin plandaki adnn yazld satr
kiriin akln, sa satr ise kiriin sa mesnedini belirtmektedir.
Kat Raporu baslan kiriin kat genel ayarlarnda belirtilen katdr.
st
Kiriin sol(1.satr) ve sa(3.satr) mesnetlerinde, kesitin st tarafnda
en fazla ekme donats karan ykleme kombinasyonunun addr.
Alt
Kiriin Sol(1.satr) ve Sa(3.satr) mesnetlerinde, kesitin alt tarafnda
en fazla ekme donats karan ykleme kombinasyonunun addr.
Ve t
Enine donat hesabnda esas alnan kesme kuvvetidir. *
Ve = Vdy ( Mpi + Mpj ) / ln
Vd t
Yk katsaylar ile arplm dey ykler ve depremin ortak etkisi
altnda hesaplanan kesme kuvvetidir.
Vcr t
Eik atlamay oluturan kesme kuvvetidir.
Vcr=0.65 fctd bw d
Vc t
Betonun kesme dayanmna katksdr. Ve Vdy >= 0.5 Vd ise
Vc=0 alnr. Aksi durumda, Vc= 0.8 Vcr hesaplanr.
Asw/s cm2/m 1 metredeki etriye donatsnn alandr.
Tabla cm
TS500 de aklanm formller kullanlarak hesaplanan tabla
geniliidir. *
AkMom tm
Kiri orasndaki momentin deeridir. (Bu deer her zaman dey yk
faktryle arplm deerdir. 1.4G+1.6Q)
AkMomYeri m Aklk momentinin sol mesnede mesafesidir.
Moment0 m
Kiriin moment sfr noktasnn sol ve sa ucuna olan mesafesidir. Sol
ucu deeri 1.satrda, sa ucu deeri 3. satrda yazlr.
* Ayrntl bilgi iin kirilerin kesme gvenlii konusunu inceleyiniz.
* Tabla hesab ayrntl bilgi iin Tayc Sistem Bilgileri bal altndaki Kiri Boyutlar konusunu
inceleyiniz.
Kiri Donatlar
Kiri
Bu stunda her bir kiriin bilgileri 3 satr ierisinde raporlanmaktadr.
Sol satr kiriin sol mesnedini, kiriin plandaki adnn yazld satr
kiriin akln, sa satr ise kiriin sa mesnedini belirtmektedir.
910
Kiri Donatlar
Kat Raporu baslan kiriin kat genel ayarlarnda belirtilen katdr.
bw m Kiriin gvde geniliidir.
hk m Kiriin yksekliidir.
ln m
Kiri kolona mesnetliyse ,kolon iinden kolon iene; kiri baka bir
kirie mesnetli ise kiri ortasndan kiri ortasna; kiri, kirie ve
kolona mesnetliyse kiri orasndan kolon kenarna llen uzaklktr.
Mdst tm
Kiriin ilgili blgesinde st tarafta en fazla ekme donats karan
dizayn momentidir.
MdAlt tm
Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta en fazla ekme donats karan
dizayn momentidir.
Hes.Asst cm2 Kiriin ilgili blgesinde st tarafta hesaplanan donat alandr.
Hes.AsAlt cm2 Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta hesaplanan donat alandr.
Mev. Asst cm2 Kiriin ilgili blgesinde st tarafta mevcut(toplam) donat alandr.
Mev..AsAlt cm2 Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta mevcut donat alandr.
Montaj adet - ap Kiriin montaj donatsdr.
Dz adet - ap Kiriin dz donatsdr.
Pilye adet - ap Kiriin pilye donatsdr.
Gvde adet - ap Kiriin gvde donatsdr.
Etriye
ap/aralk/ara
lk
Kiriin etriyesidir. Srasyla etriye ap, kiri aklndaki etriye aral
ve kiri sklatrma blgesindeki etriye aral belirtilir.
st ilave adet ap
lgili mesnette (1.satr sol mesnet, 3. satr sa mesnet) kesitin ekme
blgesinde bulunan donatnn adet apdr.
Alt ilave adet - ap
lgili mesnette (1.satr sol mesnet, 3. satr sa mesnet) kesitin basn
blgesinde bulunan donatnn adet apdr.
911
Kolonlar
Burkulma Hesab
Teorisi
Kolon burkulma hesaplar, analiz srasnda P delta etkileri dikkate alnmamsa, ubat 2000 TS500
de aklanan Moment Bytme Yntemine gre yaplmaktadr.
Durayllk (stabilite) gstergesi hesaplanr.
05 . 0
fi
V
i
di
N
i
5 . 1 s
A =

i
A = i katndaki greli kat telenmesi
i
di
N
=i katndaki her bir kolonun tasarm eksenel kuvvetinin eksenden eksene llen kolon
boyuna blnmesinden elde edilen deerlerin toplam
fi
V = i katndaki toplam kesme kuvveti
Yukardaki koul salanyorsa, o katta yeterli rijitlik bulunduu ve yanal telenmenin nlenmi olduu
varsaylr. Aksi durumda yanal telenmenin nlenmemi olduu varsaylr.
Srasyla alt ve st dm noktasnda, ( )

I
kolonlar iin hesaplanr.
I = Kolon atalet momenti
= Eksenden eksene llen kolon boyu
Srasyla alt ve st dm noktasnda, ( )

I
kiriler iin hesaplanr.
I =Kolonun st dm noktasna balanan kirilere ait atlanm kesitin atalet momentidir
Iatlam=
2
n
l
h
3 1
g
I
2 . 0
|
|
.
|
\
|
+

912
ln=Kiri temiz akldr.
h=Kiri yksekliidir.
Ig=Kiri atalet momentidir.
Kolon ucu dnmesi engelleme katsaylar ve ortalamas hesaplanr.
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
= o
kiri
I
kolon
I
a
ve
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
= o
kiri
I
kolon
I
b

)
b a
( 5 . 0 m o + o = o
a
o = Alt dm noktasnda kolon ucu dnmesi engelleme katsays
b
o = st dm noktasnda kolon ucu dnmesi engelleme katsays
m
o = Kolon ucu dnmesi engelleme katsaylar ortalamas
Kolon etkili boyu katsays k yanal telenmesi nlenmi ve nlenmemi kat kolonlar iin hesaplanr.
Yanal telenmesi nlenmi kat kolonlar iin;
k=0.7 + 0.05(
a
o +
b
o ) s (0.85 + 0.05
a
o ) s 1
Yanal telenmesi nlenmemi kat kolonlar iin;
m
o < 2 ise,
m
1
20
m
20
k o +
o
=
m
o 2 ise,
m
1 9 . 0 k o + =
Bir ucu mafsall olan yanal telenmesi nlenmemi kolonlarda, k=2+0.3
b
o alnr.
Kolon etkili boyu hesaplanr.
ln k
k
=
Kolon burkulma yk hesaplanr.
913
2
2
) (
k
k
EI
N
t
=
Kolon etkili eilme rjitlii (EI), aadaki denklemden elde edilir.
( )
Rm
I E I E
EI
s s c c
+
+
=
1
2 . 0

veya,
( )
Rm
I E
EI
c c
+
=
1
4 . 0

Burada EcIc tm kolon kesitinin eilme rijitlii, EsIs de boyuna donat kesitinin, eleman kesiti arlk
merkezine gre oluturduu eilme rijitliidir. Snme oran Rm, yanal telenmesi nlenmi
sistemlerde, dey yklerden elde edilen kolon hesap eksenel kuvvetindeki kalc yk katsaysnn,
toplam deere orandr.
Nd
Ngd
R
m
=
Snme oran Rm, yanal telenmesi nlenmemi sistemlerde ise, tm kat kolonlar hesap kesme
kuvvetlerindeki (Vd) kalc yk katks toplamnn, hesap kesme kuvvetleri toplamna orandr.
=
d
gd
m
V
V
R (Tm kat iin)
Yatay telenmesi nlenmi kat kolonlarnda moment bytme katsays;
0 . 1
3 . 1 1
>
=
Nk
Nd
Cm
|
Burada,
Cm=0.6 + 0.4 (M1/M2) 0.4 ; M1 M2
Kolon ular arasnda etkiyen herhangi bir yatay yk varsa Cm=1.0 alnr.
Tasarmda kullanlacak tasarm momenti | ile arplr.
Md= | M2
Yanal telenmesi nlenmemi kat kolonlarnda, tm kat kolonlar iin;
914
0 . 1
k
N
d
N
3 . 1 1
1
>
= |

Burada
d
N ve
k
N , o kattaki basn elemanlarnn tadklar eksenel tasarm yklerinin toplam
ve kritik kolon yklerinin toplamdr. Bu deerler aadaki koulu salamaldr. Salamyorsa kolon
boyutlarnn bytlmesi ynnde kullanc uyarlr.
d
N 0.45
k
N
Yanal telenmesi nlenmemi kat kolonlarnn her biri iin ayrca bireysel | deerleri de hesaplanr. Bu
hesaplarda Cm=1.0 alnmaldr. Hesap momentinin bulunmasnda, | ve |s deerlerinden byk olan
kullanlr.
Md = | M2 veya Md = |s M2 (byk olan Md kullanlr.)
Ancak, serbest boy ile bulunan narinlik oran,
fckAc
d
N
35
i
k
>
|
|
.
|
\
|

olan kolonlarn hesap momentlerinin bulunmasnda, | ve |s deerlerinin arpm kullanlr.
Md = | |s M2
Ac=Gvde kesiti beton alandr.
fck=Beton karakteristik basn dayanmdr.
Kolon U Kuvvetleri
Kolon u kuvvetleri Betonarme mens altnda Kolon Donatlar diyalogunda Kuvvetler-Donat
Alanlar sekmesinde tablo halinde verilmektedir. Bu tabloda kullanlan notasyonlarn aklamalar u
ekildedir.
Yk
Kolon u kuvvetleri hesaplanrken kullanlan yklemenin addr. E1,
yklemeleridir.
915
Gl kolon kontrolleri
Deprem ynetmeliinde belirtilen Kolonlarn kirilerinden daha gl olmas koulu otomatik olarak
kontrol edilir.
Sadece erevelerden veya perde ve erevelerin birleiminden oluan tayc sistemlerde, her kolon
kiri dm noktasna birleen kolonlarn tama gc momentlerinin toplam, o dm noktasna
birleen kirilerin tama gc momentleri toplamndan en az %20 daha byk olacaktr.
(Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj)
Mra = Kolonun veya perdenin serbest yksekliinin alt ucunda fcd ve fyd ye gre hesaplanan tama
gc momenti
916
Mr = Kolonun veya perdenin serbest yksekliinin st ucunda fcd ve fyd ye gre hesaplanan tama
gc momenti
Mri = Kiriin sol ucu i deki kolon veya perde yznde fcd ve fydye gre hesaplanan pozitif veya
negatif tama gc momenti
Mrj = Kiriin sa ucu j deki kolon veya perde yznde fcd ve fydye gre hesaplanan negatif veya
pozitif tama gc momenti,

Dm noktasna birleen kolonlarn her ikisinde de Nd 0.10 Ac fck olmas durumunda veya
Tek katl binalarda ve ok katl binalarn en st katndaki dm noktalarnda veya Kirilerin sapland
perdenin zayf dorultuda kolon gibi almas durumunda, yukardaki koulun salanmas zorunlu
deildir.
Nd = Yk katsaylar ile arplm dey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan
eksenel kuvvet. (Kolonu en olumsuz yapan ykleme kombinasyonuna gre hesaplanr)
Ac = Kolonun en kesit alan
fck = Betonun karakteristik basn dayanm
Dm noktasna birleen kolonlarn birinde Nd 0.10 Ac fck olmas ve sistemde (Mra+Mr)
1.2( Mri + Mrj) koulunu salamayan kolonlarn olmas durumunda, gz nne alnan deprem
dorultusunda binann herhangi i inci bir katnda,
70 . 0
ik
V
is
V
i
> = o
koulu salanyorsa, ilgili katn alt ve/veya stndeki baz kolonlarda (Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj)
n salanmamasna izin verilir.
Mra
Mr
Mra
Mr
Mrj Mri Mrj Mri
Deprem Yn Deprem Yn
917
Nd 0.10 Ac fck koulunu salayan kolonlar (Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) koulunu salamasa bile
Vis nin hesabnda kullanlabilir.
Vik = Binann iinci katndaki tm kolonlarda gz nne alnan deprem dorultusunda hesaplanan
kesme kuvvetlerinin toplam
Vis = Binann iinci katnda, (Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) n hem alttaki hem de stteki dm
noktalarnda saland kolonlarda, gz nne alnan deprem dorultusunda hesaplanan kesme
kuvvetlerinin toplam
70 . 0
ik
V
is
V
i
> = o in salanmas durumunda 0.70 <
i
o < 1.00 aralnda (Mra+Mr) 1.2( Mri
+ Mrj) n hem alttaki, hem de stteki dm noktalarnda salad kolonlara etki eden eilme
momentleri ve kesme kuvvetleri (1/
i
o ) oran ile arplarak attrlr.
Herhangi bir katta 70 . 0
ik
V
is
V
i
> = o koulu salamyorsa, kullanc program tarafndan
uyarlacaktr.
Programda gl kolon kontrol ile ilgi bilgiler Kolon Donatlar diyalogunda Zayf Kolon Bilgileri
sekmesinde gsterilmektedir. Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) koulunu salamayan kolonlar ise, yine
ayn diyalogda Kolonlar sekmesinde ZK stununda iaretlenir.
Kolonlarn Kesme Gvenlii
(Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) bantsnn salanp salanmadna baklr.
Mra = Kolonun veya perdenin serbest yksekliinin alt ucunda fcd ve fyd ye gre hesaplanan tama
gc momenti
Mr = Kolonun veya perdenin serbest yksekliinin st ucunda fcd ve fyd ye gre hesaplanan tama
gc momenti
Mri = Kiriin sol ucu i deki kolon veya perde yznde fcd ve fydye gre hesaplanan pozitif veya
negatif tama gc momenti
Mrj = Kiriin sa ucu j deki kolon veya perde yznde fcd ve fydye gre hesaplanan negatif
veya pozitif tama gc momenti,
918
(Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) salanyorsa M ve Ma aadaki bantlardan hesaplanr;
Mpi=1.4Mra (Peklemeli tama gc momenti)
Mpj=1.4Mr (Peklemeli tama gc momenti)
Mpj Mpi Mp + =
Mh(i)=allan katta kolon st ucundaki momenttir.
Mha(i)=allan katta kolon alt ucundaki momenttir.
Mha(i+1)=allan katn bir st katnda kolon alt ucundaki momenttir.
Mh(i-1)=allan katn bir alt katnda kolon st ucundaki momenttir.
+ +
= Mp
i Mha i Mh
i Mh
M
) 1 ( ) (
) (

+
= Mp
i Mh i Mha
i Mha
Ma
) 1 ( ) (
) (

(Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) koulu salanmyorsa M ve Ma aadaki bantlardan hesaplanr;
M=1.4Mra
Ma=1.4Mr
Kolonlarn enine donat hesabna esas alnan kesme kuvveti Ve hesaplanr.
Mra
Mr
Mra
Mr
Mrj Mri Mrj Mri
Deprem Yn Deprem Yn
919
n b a e
M M V / ) ( + =
n
= Kolonun kiriler arasnda kalan yksekliidir.
Ve 0.22 Aw fcd veya Ve Vr=0.65 fctd Aw (Aw kolon alan) ise o kolonun kesme gvenlii
salanmtr. Deilse salanmamtr ve kullanc kolon donatlarnda K mesaj ile uyarlr.
Kolonda Maksimum Normal Kuvvet Kontrol
Her kolon iin
fck 5 . 0
max Nd
Ac > bants otomatik kontrol edilir. Salamyorsa kullanc kolon
donatlarnda E mesaj ile uyarlr.
Ac = Kolon brt alandr.
Ndmax = Yk katsaylar kullanarak, sadece dey yklere gre veya dey ykler ve deprem
yklerine gre hesaplanan eksenel kuvvettir.
fck = Betonun karakteristik silindir basn dayanmdr.
Deprem Ynetmelii Kolon Raporu (Gl Kolon ve Kesme Kuvveti
Raporlar)
Kolonlarn deprem ynetmelii ile ilgili kontrolleri Deprem Ynetmelii Kolon Raporunda
baslmaktadr. Rapor almak iin Rapor mensnden Deprem Ynetmelii ve Deprem Ynetmelii
Kolon Raporu satr tklanr. Bu raporda kullanlan notasyonlarn aklamalar unlardr.

sim Kontrol yaplan kolonun addr.
Kat Kontrole yaplan kolonun katdr.
Yn Kontroln hangi ynde yapld bilgisi verilir. majr* veya minr.
Zk
lgili kattaki kolon zayf kolon olarak hesaplanmsa baka bir deyile
(Mra+Mr) 1.2( Mri + Mrj) koulu salanmyorsa bu stuna +
iareti konulur. Kolon gl kolon ise hibir iaret yoktur.
Maf
lgili kattaki kolonun st ve alt ularnda (Mra+Mr) 1.2( Mri +
Mrj) salanp salanmad bilgisidir. Salanmayan ucun ad yazlr.
(Alt veya st). Koul salanrsa bo braklr.
920
Mra tm st kattaki kolonun alt ucunda hesaplanan tama gc momentidir.
Mr tm lgili kattaki kolonun st ucunda hesaplanan tama gc momentidir.
Mrj+ tm
Kiriin sa ucunda kolon veya perde yznde hesaplanan pozitif
tama gc momentidir.
Mrj- tm
Kiriin sa ucunda kolon veya perde yznde hesaplanan negatif
tama gc momentidir.
Mri+ tm
Kiriin sol ucunda kolon veya perde yznde hesaplanan pozitif
tama gc momentidir.
Mri- tm
Kiriin sol ucunda kolon veya perde yznde hesaplanan negatif
tama gc momentidir.
Mha(i+1) tm allan katn bir st katnda kolon alt ucundaki momenttir.
Mha(i) tm allan katta kolon alt ucundaki momenttir.
Mh(i) tm allan katta kolon st ucundaki momenttir.
Mh(i-1) tm allan katn bir alt katnda kolon st ucundaki momenttir.
Mp tm allan katta kolon st ucunda hesaplanan peklemeli momenttir
Mpa tm allan katta kolon alt ucunda hesaplanan peklemeli momenttir
M tm
Kolonun serbest yksekliinin st ucunda, kolon kesme kuvvetinin
hesabnda esas alnan momentidir.
Ma tm
Kolonun serbest yksekliinin alt ucunda, kolon kesme kuvvetinin
hesabnda esas alnan momentidir.
Ve t
Kolon enine donat hesabnda esas alnan kesme kuvvetidir.
Ve=(M+Ma)/ln
Vmax t Vr=0.65fctdAw ve 0.22Awfcd nin kk olandr.
Kolon Betonarmesi
Kolon iin en olumsuz ykleme kombinasyonun bulunmas
Kolon donat hesabnda kullanlan hesap tesirleri(Mxd, Myd, Nd ) deprem, dey, varsa rzgar ve
toprak yklemelerinin sperpozisyonundan bulunur. Programda TS500 de verilen yk katsaylar
921
kullanlarak her bir ykleme iin alt ve st dm noktalarnda kolon donat hesab yaplr. Hesap
sonularnda en byk donat alann veren ykleme, sz konusu kolon iin en olumsuz ykleme
kombinasyonudur.
Yk kombinezonlar aadaki gibidir.
G + Q E2
G + Q E3
G + Q E4
0.9 G + Q E1
0.9 G + Q E2
0.9 G + Q E3
0.9 G + Q E4
G + 1.3 Q 1.3 W2
G + 1.3 Q 1.3 W3
G + 1.3 Q 1.3 W4
0.9 G 1.3 W1
0.9 G 1.3 W2
0.9 G 1.3 W3
0.9 G 1.3 W4
1.4 G + 1.6 Q 1.6 H2
1.4 G + 1.6 Q 1.6 H3
922
1.4 G + 1.6 Q 1.6 H4
0.9 G 1.6 H1
0.9 G 1.6 H2
0.9 G 1.6 H3
0.9 G 1.6 H4
Kolon Donatlar diyalogunda veya raporlarda rnein G + Q E4 \ Alt eklinde grlen bir yazdan
anlalan u olmaldr. G + Q E4 yklemesi yukarda listelenen yklemelerin en olumsuzudur. Kolon
alt dm noktasnda G sabit , Q hareketli dey yklemelerden oluan mx1, my1, tz1 toplanm, E4
4. deprem yklemesinden oluan mx1, my1, tz1 kartlm ve kolon Mxd, Myd ve Nd hesap tesirleri
bulunmutur. Kolon donat alan bu yklemede en byktr.
Kolon Donatsnn Bulunmas
Programda kolonlarn betonarme hesab tama gc yntemi kullanlarak iki eksenli eilmeye gre
yaplr. Kullanlan yntem Adnan akrolu Erkan zer in eik eilme ve eksenel kuvvet
etkisindeki dikdrtgen betonarme kesitlerde tama gc formleri kitabnda aklad yntemdir.
Myd : Kolon y lokal ekseni etrafndaki sperpozisyon sonucunda bulunan eilme momentidir.
Mxd : Kolon x lokal ekseni etrafndaki sperpozisyon sonucunda bulunan eilme momentidir.
Nd : Sperpozisyon sonucunda bulunan eksenel basn kuvvetidir.
b,h: kesitin x ve y eksenleri dorultularndaki kenar uzunluklardr.
fck : Beton karakteristik basn dayanmdr.
fyk: elik akma dayanmdr.
b
Myd
Mxd
x
h
Nd
y
923
nce aadaki birimsiz parametreler hesaplanr.
bhfck
Nd
n = ,
fck bh
Mxd
mx
2
= ,
hfck b
Myd
my
2
=
S220 donat eliine ait formller:
n < 0.20 ise;
m = mx + k my , (my mx)
k = (3 - 6.65 n) my + 2.65 n + 0.10
= 2.86 m + 2.92 n n - 1.78 n
0.20 n 0.30 ise;
k = (-1.33 - 15 n) my - 1.4 n + 0.91
= 2.92 m - 1.92
n > 0.3 ise,
k = (3.67 1.67 n) my + 0.85 1.2 n
= 2.92 m +0.65 n n + 0.254 n 0.33
S420 ve stt elie ait formller:
n < 0.20 ise;
k = (2 - 6.65 n) my + 2.65 n + 0.20
= 2.86 m + 2.92 n n - 1.48 n
0.20 n 0.30 ise;
924
k = (-4.33 - 25 n) my - 2.05 n + 1.14
= 2.92 m - 1.92
n > 0.3 ise,
k = (3.67 1.67 n) my + 0.75 0.75 n
= 2.92 m +0.62 n n + 0.254 n 0.32
k2 katsays hesaplanr.
2 . 0
2 . 0
8 . 0
2
+
+
=
n
m
n
m
k
o

Yukardaki ad geen kitaptaki abaktan donat yerletirme durumuna gre k1 katsays bulunur.
Aadaki bantdan kolon donats hesaplanr.
As=k1 k2 b h fck / fyk
k1 katsays, kolonlarda donat yerletirme durumuna gre belirlenir. Analiz sonucunda program
donaty drt kede eit donat olmas durumuna gre yerletirir. Kullanc analizden sonra herhangi
bir aamada kolonlarn donat yerletirme durumunu deitirebilir.
Donat yerletirme durumlar unlardr:
Drt kenar boyunca eit ve dzgn yayl donat hali
Programn varsaylan donat yerletirme durumudur. Kolon donat alan her kenarda eit donat olacak
ekilde yerletirilir.
Kelerde ve kenar ortalarnda toplam sekiz eit donat hali
25
4|16-ke
6|18-kenar
60
925
Kullanc Kolon Donatlar diyalogundan iaretleyerek seer. Program gerekirse donat adet ve apn
otomatik deitirir.
Bu rnekte iroz aral Deprem Ynetmelii artna uymuyor. Kullanc yapmamal.
Toplam donatnn 3/16 snn kelerde, 1/16 snn kenar ortalarnda bulunmas hali
otomatik deitirir.

Karlkl iki kenarda eit ve dzgn yayl donat hali
otomatik deitirir.
60
25
12|14
12|14
25
60
926
80/30 boyutlarnda Myd= -54.303 tm, Mxd=26.514 tm, Nd=14.746, fck=200 kg/cm2(BS20),
fyk=4200(S420) kg/cm2 bir kolonun drt kenar boyunca eit ve dzgn yayl donat haline gre
betonarme hesab el ile hesab (Program kts; Ashesap=78.003 cm2, Asmevcut=78.54 cm2 (4|14
+ 36|16):
bhfck
Nd
n = ,
fck bh
Mxd
mx
2
= ,
fck b
Myd
my
2
=
0307 . 0
2000 * 03 . * 8 . 0
746 . 14
= = n 141 . 0
2000 * 80 . 0 * 3 . 0
303 . 54
2
= = mx
184 . 0
2000 * 8 . 0 * 30 . 0
514 . 26
2
= = my
n < 0.3 olduundan
k = (2 - 6.65 n) my + 2.65 n + 0.20
k = (2 6.65 * 0.0307) * 0.184 + 2.65 * 0.0307 + 0.20 = 0.6117
m = mx + k my
m = 0.141 + 0.6117 * 0.184 = 0.254
= 2.86 m + 2.92 n n - 1.48 n
= 2.86 * 0.254 + 2.92 * 0.0307 * 0.0307 1.48 * 0.0307 = 0.684
937 . 0
80 . 0
025 . 0 * 2 80 . 0 * 2
=
=
h
PasPayi h
o (Pas pay = 2.5 cm)
857 . 0
2 . 0
0307 . 0
254 . 0
2 . 0
937 . 0
8 . 0
*
0307 . 0
254 . 0
2 . 0
2 . 0
8 . 0
2 =
+
+
=
+
+
=
n
m
n
m
k
o

25
60
8|16
927
Abaktan k1 = 1.17 okunur.
As = k1 k2 b h fck / fyk
As = 1.17 * 0.857 * 0.684 * 80 * 30 * 200/4200
As = 78.38 cm2 bulunur. Seilen donat 4|14 + 36|16 = 78.54 cm2 dir.
Pursantaj = 78.54 / (80*300) = 0.033 > 0.03 olduundan program bu kolon iin kolon donatlarnda
maksimum pursantaj alyor (M) mesaj ile kullancy uyaracaktr.
Kolon Etriye(Enine Donat) Hesab
Kolon etriye hesab kolon sklatrma blgesi iin deprem ynetmeliinde n grlen formllerle
yaplr. Kolonun her iki yn iin(majr ve minr) aadaki hesaplar yaplr. Byk olan Ash kullanlr.
bk : En dtaki enine eksenler arasndaki uzaklk
Nd : Sperpozisyon sonucunda bulunan eksenel basn kuvvetidir. (Betonarme hesapta kullanlan
deer)
b,h: Kesitin x ve y eksenleri dorultularndaki kenar uzunluklardr.
Ac : Kolonun brt en kesit alandr. (Ac=b*h)
pp : Kolon pas pay
Ack: Sarg donatsnn dndan dna alnan l iinde kalan ekirdek beton alandr. Ack= (b-2*pp) *
(h-2*pp )
EtriyeDonatAlan=Kullanlacak etriye donatsnn alan (rnein 8lik donat 0.50 cm2 dir.)
EtriyeKolSays=Kolon kesitinde bulunan etriye ve irozlarn toplam kol saysdr.
bk= b 2*pp + 0.8 (majr iin) (8lik etriye kabul)
bk = h- 2*pp + 0.8 (minr iin) (8lik etriye kabul)
(Ash1/s) = 0.3 bk [(Ac/Ack) 1 ] (fck/fywk) ve
(Ash2/s) = 0.075 bk (fck/fywk) hesaplanr.
(Ash1/s) ve (Ash2/s) den by (Ash/s) dir.
Nd 0.2 Ac fck ise
928
(Ash/s) = 2/3 * (Ash/s) dikkatte alnr.
Kolondaki iroz says deprem ynetmelii artlar (7.3.4e gre) baz alnarak bulunur. iroz ile
beraber kolonda kullanlan etriye kol says bulunur. (EtriyeKolSays) (rnein 50 cm geniliinde bir
kolonun bu genilikteki irozu 1 tanedir. Etriye kol says ise 3 dr.)
s = EtriyeDonatAlan*EtriyeKolsays / (Ash/s)
Kolon etriye hesab kolon orta blgesi iin 1 metredeki enine donat miktar:
majr ve minrde her iki yn ayr olmak zere Ve deeri hesaplanr. (Ayrntl bilgi iin Kolonlarn
Kesme Gvenlii baln inceleyiniz.) Programda ve, majr yn iin Vemaj, minr yn iin Vemin
notasyonu kullanlmaktadr.
Betonun kesme dayanma katks hesaplanr.
majr yn iin;
Vcrmaj= 0.65 * fctd * b * (d-pp)
Vcmaj=0.8 * Vcrmaj (Vemaj 0.5* Vd ve ayn zamanda Nd 0.05 Ac fck ise) aksi durumda,
Vcmaj=0 alnr.
fctd : Beton hesap ekme dayanm
fywd:Enine donatnn tasarm akma dayanm
b : Kolon majr dzleminde kolon genilii
d : Kolonun minr dzlemindeki genilii
pp:Kolon pas pay
Vd:Ykleme kombinasyonundan hesaplanm en olumsuz kesme kuvveti
Nd :Ykleme kombinasyonundan hesaplanm en olumsuz eksenel kuvvet.
Asws1 = (Vemaj-Vcmaj) / (fyd * (b-pp) )
Aswminimum = 0.3 * fctd * (b-pp) / fyd (TS500 min koul)
Aswsmaj = Asws1 ve Aswminimum dan byk olandr.
Kullanlan etriye donat apna gre aralk bulunur.
929
s_majr = EtriyeDonatAlan*EtriyeKolsays / (Aswmaj)
Minr yn iin;
Vcrmin= 0.65 * fctd * (b-pp) * d
Vcmin=0.8 * Vcrmin (Vemin 0.5* Vd ve ayn zamanda Vd 0.5 Ac fck ise) aksi durumda,
Vcmin=0 alnr.
Asws1 = (Vemin-Vcmin) / (fyd * (d-pp))
Aswminimum = 0.3 * fctd * (d-pp) / fyd (TS500 min koul)
Aswsmin = Asws1 ve Aswminimum dan byk olandr.
s_minr = EtriyeDonatAlan*EtriyeKolsays / (Aswmin)
s_majr ve s_minr karlatrlr ve kk olan kolon orta blgesi araldr. Bu aralk ayrca
ynetmelik koullar ile karlatrlr ve elverisiz olan kullanlr.
50/25 bir kolonun el ile etriye hesab
BS20(fck=200), Etriye S220(fywk=2200), Nd=10.11 ton, pas pay=2.5 cm, Vemaj=7.06 t.,
Vemin=3.84 t, Vcrmin=7.80 t., Vcrmaj=6.59 t.
majr;
bk= 50 2*2.5 + 0.8 = 45.8 cm
(Ash1/s) = 0.3* 45.8*[ (50*25/ 45.8*20.8)-1] * 200/2200 =0.3898
(Ash2/s) = 0.0075 * 45.8 * 200/2200= 0.0333
(Ash/s)= 0.3898 dir.
Nd <0.2 * 25 * 50 * 200 = 50 ton olduundan
(Ash/s)= 2/3*0.3898=0.2598
Etriye kolu 3(etriye + 1 iroz) ve 8 etriye kullanlacak, buna gre
s Aralkmajor = 0.5 * 3 / 0.2598 =5.76 =6 cm
Minr;
930
bk= 25 2*2.5 + 0.8 = 20.8 cm
(Ash1/s) = 0.3* 20.8*[ (50*25/ 45.8*20.8)-1] * 200/2200 =0.177
(Ash2/s) = 0.0075 * 25.8 * 200/2200= 0.00175
(Ash/s)= 0.177 dir.
Nd <0.2 * 25 * 50 * 200 = 50 ton olduundan
(Ash/s)= 2/3*0.177 =0.118
Etriye kolu 2(1 etriye) ve 8 etriye kullanlacak, buna gre
s Aralkminr = 0.5 * 2 / 0.118 =8.47 -> 8 cm
Bu hesaplara gre kolon etriye sarlma blgesi aral 6 cm dir. Ynetmelik koullarna uygundur.
Orta blge:
majr;
Asws1 = (7.06 6.89) / (1.91304*47.5) = 0.00187 cm2 /cm = 0.187 cm2/m
Aswminimum= 0.3 * 0.010667 * 47.5 / 1.91304 = 0.079 cm2/cm = 7.95 cm2/m
Aswsmaj = 7.95 cm2/ m (Kolon donatlar ktlarnda baslan deer)
aralkmajor = 0.5 *3 / 0.0795 = 18.9 cm
minr;
Asws1 = ok kk nemsiz
Aswminimum= 0.3 * 0.010667 * 22.5 / 1.91304 = 0.0376 cm2/cm = 3.76 cm2/m
Aswsmaj = 3.76 cm2/ m (Kolon donatlar ktlarnda baslan deer)
aralkminr = 0.5 * 2 / 0.0376 = 26.5 cm
kolon orta blgesi aral = 18.9 cm. Deprem ynetmelii ve TS500 koullar dolays ile seilen
aralk= 12 cm. dir.
Bu hesaplara gre kolon etriye sarlma blgesi aral 6 cm dir. orta blge aral ise 12 cm dir.
Program ayrca birleim blgesi iin minimum koullar dikkate alarak da ayrca etriye aral hesaplar.
931
Bu rnek iin minimum 10 cmdir. (Kuatlmam kolon-kiri birleim blgesinin minimum koullarna
istinaden) Buna gre kolon etriyesi ktlarda, |8/12/6/10 eklinde grnecektir.
Kolon Raporlar
Kolonlarn betonarme, burkulma ve donat hesaplar bu raporda baslmaktadr. Rapor almak iin
Rapor mensnden Kolon Betonarme satr tklanr. Bu raporda kullanlan notasyonlarn aklamalar
unlardr.
Kolon Betonarme Hesap Sonular
sim Kolonun planda grnen addr.
Kat Kolonun katdr.
Ndmax t
Kolonda en byk eksenel kuvveti veren kombinasyondan
hesaplanan eksenel kuvvettir.
Ykleme Ndmax deerinin bulunduu ykleme kombinasyonudur.
Ndmin t
Kolonda en kk eksenel kuvveti veren kombinasyondan
hesaplanan eksenel kuvvettir.
Ykleme Ndmin deerinin bulunduu ykleme kombinasyonudur.
Acfck t
Kolon alan ile beton karakteristik basn dayanmnn arpmdr.
Ac*fck
Ashmaj cm2
Kolon majr* dzleminde s enine donat aralna kar gelen
ykseklik boyunca kolon u blgesindeki tm etriye kollarnn ve
irozlarn en kesit alan deerlerinin majr dzleme dik dorultudaki
izdmlerinin toplamdr. Kolon uzun kenarna paralel etriyelerin ve
irozlarn toplam alanlarnn izdmleridir. (1)
Ashmin cm2
Kolon minr* dzleminde s enine donat aralna kar gelen
ykseklik boyunca kolon u blgesindeki tm etriye kollarnn ve
irozlarn en kesit alan deerlerinin minr dzleme dik dorultudaki
izdmlerinin toplam Kolon ksa kenarna paralel etriyelerin ve
irozlarn toplam alanlarnn izdmleridir. (1)
VeMaj t
Kolonda majr* dzlemde enine donat hesabnda esas alnan kesme
kuvvetidir. Ve=(M+Ma)/ln (2)
Vemin t
Kolonda minr dzlemde enine donat hesabnda esas alnan kesme
kuvvetidir. Ve=(M+Ma)/ln (2)
Vcrmaj t
Majr dzlemde betonun kesme dayanmna katksdr.
Vcrmaj=0.65 fctd .bw .d (bw:majr dzleminde kolon genilii, d:
minr dzleminde kolon genilii-pas pay)
932
Kolon Betonarme Hesap Sonular
Vcrmin t
Minr dzlemde betonun kesme dayanmna katksdr.
Vcrmaj=0.65 fctd .bw .d (bw:majr dzleminde kolon genilii-pp,
d: minr dzleminde kolon genilii-pas pay)
Vcmaj t
Majr dzlemde betonun kesme dayanmna katksdr. Vemaj 0.5*
Vd ve ayn zamanda Vd 0.5 Vd ise Vcmaj=0 aksi durumda
Vcmaj=0.8 * Vcrmaj deeri kullanlr. (Vd, Ykleme
kombinasyonundan hesaplanm en olumsuz kesme kuvveti, Nd ise
en olumsuz eksenel kuvvettir.
Vcmin t
Minr dzlemde betonun kesme dayanmna katksdr. Vemin 0.5*
Vd ve ayn zamanda Vd 0.5 Vd ise Vcmin=0 aksi durumda
Vcmin=0.8 * Vcrmin deeri kullanlr. (Vd, Ykleme
kombinasyonundan hesaplanm en olumsuz kesme kuvveti, Nd ise
en olumsuz eksenel kuvvettir.
Asws/maj cm2 1 metredeki kayma donats alan (majr dzlemde)
Asws/maj cm2 1 metredeki kayma donats alan (minr dzlemde)
* majr ve minr dzlemi tanm iin Elemanlarn Lokal Koordinat Sistemleri ve majr Eksenleri
(1) Ash forml iin Kolon Etriye Hesab konusunu inceleyebilirsiniz.
(2) Vemaj ve Vemin deerlerinin nasl hesapland Kolonlarn Kesme Gvenlii konusunda
anlatlmtr.
kinci Mertebe Momentleri(Moment Bytme Yntemi)
Kat Burkulma hesabnn yapld katn addr.
Duyarllk
Durayllk (stabilite) gstergesidir.

di m i. katn en byk greli kat telemesidir.
Top.Ndi/Li t/m
i katndaki her bir kolonun tasarm eksenel kuvvetinin eksenden
eksene llen kolon boyuna blnmesinden elde edilen
deerlerin toplamdr.
Deer
Vfi t
i katndaki toplam kesme kuvvetidir. E1 ve E2 deprem
yklemelerinde x yn, E3 ve E4 deprem yklemelerinde y yn
kat kesme kuvveti kullanlr.
933
kinci Mertebe Momentleri(Moment Bytme Yntemi)
Ykleme E1
x yn +%5 eksantristesindeki deprem yklemesinin addr. Bu
stuna durayllk, di, Top.Ndi/Li ve Vfi deerlerinin E1
yklemesi sonucunda bulunan sonular yazlr.
Ykleme E2
x yn -%5 eksantristesindeki deprem yklemesinin addr. Bu
Ykleme E3
y yn -%5 eksantristesindeki deprem yklemesinin addr. Bu
Ykleme E4
y yn +%5 eksantristesindeki deprem yklemesinin addr. Bu
Durayllk gstergesi 0.05 den kk ya da eit ise yatay telenme nlenmi mesaj yazlr. Aksi
durumda yatay telenme nlenmemi mesaj yazlr.
sim Burkulma kontrol yaplan kolonun planda grnen ismidir.
Kat Burkulma kontrol yaplan kolonun katdr.
Yn Kontroln hangi ynde yapld bilgisi verilir. majr* veya minr.
a o Kolon alt ucunda kolon ucu dnmesi engelleme katsaysdr.
b o Kolon st ucunda kolon ucu dnmesi engelleme katsaysdr.
k Kolon etkili boyu katsaysdr.
Nk t Kolon burkulma ykdr.
Nd t
x ve y dorultusundaki momentlerin sperpoze edilmesi
sonucunda en byk donaty veren ykleme kombinasyonuna
gre hesaplanan eksenel kuvvettir.
M1, M2 tm
x ve y dorultusundaki momentlerin sperpoze edilmesi
sonucunda en byk donaty veren ykleme kombinasyonuna
gre hesaplanan alt ve st dm noktasndaki momentlerdir.
CM Moment katsaysdr.
El | lgili kolon iin hesaplanan arttrma katsaysdr.
Se |
Kat iin hesaplanan arttrma katsays ile eleman iin hesaplanan
arttrma katsaysndan byk olandr.
* majr ve minr dzlemi tanm iin Elemanlarn Lokal Koordinat Sistemleri ve majr Eksenleri
konusunu inceleyebilirsiniz
Kolonlarn Donatlar
934
hx m Kolonun uzun kenar uzunluu
by m Kolonun ksa kenar uzunluu
Ykleme Kolonda en fazla donaty karan kombinasyon
N,Mx,My t, tm, tm
Kombinasyondan hesaplanan betonarme hesaba esas dizayn
kuvvetleri
MevAs cm2 Kolondaki mevcut donat alan
Ke Ke donats adet ve ap
Kenar Kenar donats adet ve ap
Kolon Kiri Birleim Blgelerinin Kesme Gvenlii
935

Kolonlarn Donatlar
h m Tahkikin yapld yne paralel kolon boyutudur.
Kiri 1 Sol taraftaki kiriin addr.
bw1 m Kiri 1in geniliidir.
Kiri 2 Sa taraftaki kiriin addr.
bj m
Tahkikin yapld ynde birleim blgesine saplanan kiriin dey
orta ekseninden itibaren kolon kenarlarna olan uzaklklardan kk
olannn iki katdr.
3/4b m Kolonun tahkik yaplan yne dik boyutunun 3/4'dr.
Kuatlm birleim koullar

b
w1
ve b
w2
> 3/4 b
b
w3
ve b
w4
> 3/4 h
As1
bw3
bw2
bw4
bw1
b
h
b1
b2
As2
C1
C2
V
Va
Vkol=min (Va ,V)
Deprem
dorultusu bw1<bw2 olmas durumu iin
bj=2 min (b1,b2)
bj<=(b1+h)
936
Kolonlarn Donatlar
As1j cm2 1. kiriin sa ucunun st tarafndaki donat miktardr.
As1j cm2 1. kiriin sa ucunun alt tarafndaki donat donatsdr.
As2j cm2 2. kiriin sa ucunun st tarafndaki donat miktardr.
As2j cm2 2. kiriin sa ucunun alt tarafndaki donat donatsdr.
Vkol t
Tahkik edilen birleimin stnde ve altnda hesaplanan kolon kesme
kuvvetlerinin kk olandr.
Ve (+) t 1.25fyk(As1j + As2i) - Vkol
Ve (-) t 1.25fyk(As1i + As2j) - Vkol
VeMax t
Birleimin tayabilecei maksimum kesme kuvvetidir.
Vemax=0.60.bj.fcd (kuatlm birleimlerde)
Vemax=0.45.bj.fcd (kuatlmam birleimlerde)
Birleim
Birleimin kuatlm veya kuatlmam bilgisi yazlr. Kirilerin
kolona drt taraftan birlemesi, her bir kiriin geniliinin kolon
geniliinin 3/4nden daha az olmamas durumunda, kolon kiri
birleimi kuatlm birleim, aksi durumda kuatlmam birleim
olarak tanmlanr.
Herhangi bir deprem dorultusunda Ve > Vemax ise, birleim gvenli deildir. Bu durumda program
Betonarme mens altndaki Kolon Donatlar diyalogunda sz konusu kolon iin B uyars verir.
ktlarda ise, GVENSZ tmcesi yazlr.
Ve(+)=1.25 fyk (As1j+ As2i) - Vkol hesaplanr. (ncelenen kiri 0 veya 90 dereceden farkl bir
ada ise Ve deeri Cos ile arplarak x eksenine, Sin ile arplarak y eksenine iz drlr.
Kirie ait alfa deeri eleman u kuvvetleri raporunda baslmaktadr.)
Ve(-)=1.25 fyk (As1i+ As2j) - Vkol hesaplanr. (ncelenen kiri 0 veya 90 dereceden farkl bir
ada ise Ve deeri Cos ile arplarak x eksenine, Sin ile arplarak y eksenine iz drlr.
Kirie ait alfa deeri eleman u kuvvetleri raporunda baslmaktadr.)
Ve(+) veya Ve(-)< Vemax ise kesme gvenlii salanyordur. Deilse salanmyordur. Bu
durumda GVENSZ mesaj rapor edilir.
Birleimin hangi istikametinde(kirilerinde) gvensizlik olduunu anlamak iin, kolon donatlar
diyalogunda B yazan kolon seilir ve Rapor/Deprem Ynetmelii/Kolon Kiri Kesme Gvenlii
raporu alnr. Gvensiz yazan satrdaki kiriler, sz konusu kirilerdir.
937
Programda kolon kiri kesme gvenlii kontrolnden geememi birleimler olsa dahi (B problemi),
program rapor kts alnmasna izin verir (projede hatalar tespit edildi mesaj vermez), bununla
birlikte raporda gvensiz tmcesini yazar. Kullanc ynetmelik gerei btn gvensiz birleimleri,
gvenli birleim durumuna getirmek zorundadr.
Kolon kesme gvenlii kontrolnde, kiri orta noktas kolonu kesmiyorsa bj deeri sfr ktndan
dolay program bu birleimi kolon kesme gvenlii kontrolnde dikkate almaz. Bunun nedeni, bu
birleimde kiri teorik ekseni kolon zerinden gememesidir. zellikle nervrl-kasetli sistemlerde
yatk olarak tanmladm kirilerde bu durum karmza ok kmaktadr. Kullanclarmzn bu
hususu gz nne alarak gerekirse tasarmlarn gzden geirmesi gereklidir.
Perdeler
Perde iin en olumsuz ykleme kombinasyonun bulunmas
Perde donat hesabnda kullanlan hesap tesirleri (Mxd, Myd, Nd ) deprem, dey, varsa rzgar ve
toprak yklemelerinin sperpozisyonundan bulunur. Programda TS500 de verilen yk katsaylar
kullanlarak her bir ykleme iin alt ve st dm noktalarnda perde donat hesab yaplr. Hesap
sonularnda en byk donat alann veren ykleme, sz konusu perde iin en olumsuz ykleme
kombinasyonudur.
Yk kombinezonlar aadaki gibidir.
G + Q E2
G + Q E3
G + Q E4
0.9 G + Q E1
0.9 G + Q E2
0.9 G + Q E3
0.9 G + Q E4
G + 1.3 Q 1.3 W2
938
G + 1.3 Q 1.3 W3
G + 1.3 Q 1.3 W4
0.9 G 1.3 W1
0.9 G 1.3 W2
0.9 G 1.3 W3
0.9 G 1.3 W4
1.4 G + 1.6 Q 1.6 H2
1.4 G + 1.6 Q 1.6 H3
1.4 G + 1.6 Q 1.6 H4
0.9 G 1.6 H1
0.9 G 1.6 H2
0.9 G 1.6 H3
0.9 G 1.6 H4
Perde Donatlar diyalogunda veya raporlarda rnein G + Q E4 \ Alt eklinde grlen bir yazdan
anlalan u olmaldr. G + Q E4 yklemesi yukarda listelenen yklemelerin en olumsuzudur. Perde
alt dm noktasnda G sabit , Q hareketli dey yklemelerden oluan mx1, my1, tz1 toplanm, E4
4. deprem yklemesinden oluan mx1, my1, tz1 kartlm ve kolon Mxd, Myd ve Nd hesap tesirleri
bulunmutur. Perde donat alan bu yklemede en byktr.
Perde U Kuvvetleri
Panel u kuvvetleri Betonarme mens altnda Perde Betonarme diyalogunda Kuvvetler-Donat
Alanlar sekmesinde tablo halinde verilmektedir. Bu tabloda kullanlan notasyonlarn aklamalar u
ekildedir.
Yk
Perde u kuvvetleri hesaplanrken kullanlan yklemenin addr. E1,
939
yklemeleridir.
Perde U Blgeleri ve Kritik Perde Ykseklii
Ykseklii(Hw) uzunluundan(lw) 2 kat fazla olan perdelerde, perde u blgeleri oluturulur. Perde
ykseklii, perdenin temele balanan kottan, perdenin yap ierisindeki en st noktasna llen
yksekliidir. Sistemde rijit bodrum tanm varsa, perde ykseklii, temel kotundan deil,rijit bodrum
katndan itibaren llr.
940

Kritik perde ykseklii Hcr, aadaki koullar salayacak ekilde belirlenir.
Hcr lw ; Hcr Hw / 6 ; Hcr < 2 lw
Yukardaki izime gre Hcr:
Hcr=24/6 = lw= 4 metredir. Soldaki rijit bodrum olmayan duruma gre kritik perde ykseklii Hcr,
1. ve 2. katta; sadaki rijit bodrum olduu duruma gre kritik perde ykseklii Hcr, 4. ve 3. katta ve
temel noktasna kadar kritik perde ykseklii devam ettirileceinden, 2. ve 1. katta da oluturulacaktr.
Bunun dndaki katlar kritik perde ykseklii dndaki katlar olarak tanmlanr.
Perde u blgelerinin uzunluu ve minimum donat miktarlar aadaki gibi hesaplanr.
Kritik perde ykseklii boyunca perde u blgesi uzunluu;
lu 2 bw veya lu 0.1 lw
rijit bodrum
seviyesi
3

m
.

2.kat
3.kat
4.kat
H
w
=
2
4

m
.

6.kat
7.kat
8.kat
temel seviyesi
5.kat
3

m
.

3

m
.

3

m
.

3

m
.

3

m
.

3

m
.

3

m
.

1.kat
3

m
.

2.kat
3.kat
4.kat
H
w
=
1
8

m
.

6.kat
7.kat
8.kat
temel seviyesi
5.kat
3

m
.

3

m
.

3

m
.

3

m
.

3

m
.

3

m
.

3

m
.

1.kat
lw=4 m lw=4 m
941
Tasarm Eilme Momentleri
Hw / w > 2.0 koulunu salayan perdelerde tasarma esas eilme momentleri kritik perde ykseklii
boyunca sabit bir deer olarak, perde tabannda oluan eilme momentine eit alnr. Kritik perde
yksekliinin sona erdii kesitin stnde ise, perdenin tabannda ve tepesinde hesaplanan momentleri
birletiren doruya paralel olan dorusal moment diyagram uygulanr. evresinde rijit perdeler
bulunan bodrumlu binalarda sabit perde momenti, kritik perde ykseklii boyunca gz nne
alnr.Dorusal moment diyagram ile hesaplanan perde tasarm eilme momentleri kullanlarak
perdenin donats hesaplanr. Perde tasarm eilme momentleri perde betonarme raporunda
baslmaktadr.
Tasarm eilme momentleri raporu panel betonarmesi raporunda baslmaktadr.
sim Perdenin planda grnen addr.
Kat Perdenin katdr.
My3 tm
E3 deprem yklemesi ile perdenin st ucunda hesaplanan tasarm
eilme momentidir.
My4 tm
E4 deprem yklemesi ile perdenin st ucunda hesaplanan tasarm
eilme momentidir.
My1a tm
E1 deprem yklemesi ile perdenin alt ucunda hesaplanan tasarm
eilme momentidir.
My2a tm
eilme momentidir.
Tasarm eilme
momenti
Hesap eilme
momenti
Tasarm eilme
momenti
Hesap eilme
momenti
Hw
Hw
Hcr Hcr
Perdeli sistem Perdeli - ereveli sistem
942
My3a tm
eilme momentidir.
My4a tm
eilme momentidir.
Hw m
Temel stnden veya zemin kat demesinden itibaren llen
toplam perde yksekliidir
Hcr m Kritik perde yksekliidir.
Perde yatay donats
Perdenin her iki yzndeki gvde donatlarnn toplam enkesit alan, dey ve yatay donatlarn her biri
iin, perde u blgelerinin arasnda kalan perde gvdesi brt enkesit alannn 0.0025inden az
yaplmaz. Hw / w 2.0 olmas durumunda perde gvdesi, perdenin tm kesiti olarak gz nne
alnr ve perde gvdesinde boyuna ve enine donat aral 25 cm den fazla seilmez.
Kat ykseklii 3 m olan, 25/400 perde iin;
0.0025*25*400=25 cm2, bir yzde 12.5 cm2 donat.
12lik donat kullanrsak, 12.5/1.13=11 adet donat ,300/11=27.27 cm arayla,
Maksimum donat aral 25 cm olacandan yatay gvde = 12 /25 olur.
Perdelerin kesme gvenlii
1997 ve 2007 deprem ynetmeliinde Vr, aadaki bant ile tanmlanmtr.
)
ywd
f
sh ctd
f 65 . 0 (
ch
A
r
V + =
Perde tasarm u kuvvetlerinden en olumsuz ykleme kombinasyonundan en byk Vd deeri tespit
edilir. 2007 deprem ynetmeliine gre kontrol edilecekse, Vd=1.5Vd alnr.
Yukardaki bantda Vr yerine Vd konularak,
sh
hesaplanr.
2 yz iin etriye alan:
Ash =
sh
* b * s / 2
Ash = Yatay gvde donats alan
b = Perde kalnl
943
s = ki etriye arasndaki mesafe
Perdenin her iki yzndeki gvde donatlarnn toplam enkesit alan, dey ve yatay donatlarn her biri
iin, perde u blgelerinin arasnda kalan perde gvdesi brt enkesit alannn 0.0025inden az
yaplmaz. Hw / w 2.0 olmas durumunda perde gvdesi, perdenin tm kesiti olarak gz nne
alnr ve perde gvdesinde boyuna ve enine donat aral 25 cm den fazla seilmez.
Ash> 0.0025 * b * h olmaldr.
b = Perde kalnl
h= perde uzunluu
Asha deerine gre perde yatay donats seilir. Seilen donatya gre tekrar
sh
hesaplanr.
sh
= 2 * Ash / (s * b)
Yukardaki
sh
kullanlarak, tekrar Vr hesaplanr.
)
ywd
f
sh ctd
f 65 . 0 (
ch
A
r
V + =
Vmax = 0.22 Ach fcd hesaplanr.
Vr < Vmax olmaldr. Bu koul salamyorsa, perde kesme gvenlii alyor demektir ve program sz
konusu perdeler iin kesit yetersiz uyars verir.
Ach = Boluksuz perdenin, ba kirili perdede her bir perde parasnn brt enkesit alandr.
fctd =Betonun hesap ekme dayanmdr.
fywd = Etriye donatsnn hesap akma dayanmdr.
fcd = Betonun hesap basn dayanmdr.
Perde donatsnn bulunmas ve kesite yerletirilmesi
Programda perdelerin betonarme hesab tama gc yntemi kullanlarak iki eksenli eilmeye gre ,
perde tasarm momentleri kullanlarak yaplr. (Perdelerin zayf ynndeki atalet momentleri
kullanlmamsa ksa dorultudaki eilme momenti sfrdr). Kullanlan yntem Adnan akrolu
Erkan zer in eik eilme ve eksenel kuvvet etkisindeki dikdrtgen betonarme kesitlerde tama gc
formleri kitabnda aklad yntemdir. Hesap yntemi detaylar, rnekler ve ampirik formller iin
bu kitapta bulunanKolon Donatsnn Bulunmas baln inceleyiniz.
944
Perde betonarme hesab sonucunda bulunan donat miktar hi bir koulda kesitin %1inden az
olmasna izin verilmez.
Perde betonarme hesab sonucunda bulunan donat miktar kesite yerletirilirken, perdenin varsa
solda ve sada oluturulmak zere u blgeleri ve gvde blgesi tespit edilir. U blgesi kriterleri
Perde U Blgeleri ve Kritik Perde Ykseklii bal altnda anlatlmtr.
Betonarme mens altnda Parametreler/Panel parametreleri diyalogunda perdenin toplam
donat alannn ne kadarnn u blgesine yerletirilecei koulu kullanc tarafndan
tanmlanabilmektedir. (U donat/Toplam donat). Bu parametrenin varsaylan deeri %50dir.
stenirse bu oran deitirilebilir. Perdede u donat tekil edilecekse, hesap sonucunda bulunan toplam
donatnn u donat/toplam donat oran kadar alan u blgesine yerletirilir. Bu alan hi bir koulda
aadaki donat deerlerinden az olamaz.
Kritik perde yksekliinde;
u blgesi minimum donat alan As 0.001 bw*lw veya 414
Kritik perde ykseklii dnda;
u blgesi minimum donat alan As 0.002*bw *lw veya 414
En alt katta 25/200 boyutlarnda Myd=-261.751 tm, Mxd=0, Nd=69.656 t, fck=200 kg/cm2(BS20),
fyk=4200(S420) kg/cm2, kat ykseklikleri 3 m , 5 kat dolaysyla Hw=15 m, Hcr=2.50 m olan bir
betonarm hesab el ile hesab ve donat yerleimi
n = 69.656 / ( 0.25*2*2000)=0.069656
mx=261,751/(2*2*0.25*2000)=0.1308
my=0
k=(2-6.65*n)*0+2.65*0.06956+0.20=0.3843
m=0.1308 + 0.3843*0=0.1308
=2.86*0.1308+2.92*0.069656*0.069656-1.48*0.069656 = 0.28516
=(2-2*0.025)/2=0.975 (pas pay=2.5 cm)
k2=[(0.1308*0.8/0.069656*0.975)+0.2]/ [(0.1308/0.069656)+0.2]=0.837
Abaktan k1 =1.206 okunur.
As= 1.206 * 0.837*0.28516*200*25*200/4200=68.53 cm2 bulunur.
945
Minimum As = 25*200* 0.01=50 cm2 olduundan bu perde iin As=68.53 cm2 alnr.
U blgesine den donat alan Asu= %50 * 68.53=34.256 cm2 (%50 panel parametresinden)
Minimum u blgesi MinAsu= 0.002*200*25=10 cm2 (kritik perde boyunca olacak nk perde en
alt katta ve kritik perde ykseklii iinde)
Asu > MinAsu olduundan u blgelerine 34.256 cm2 donat yerletirilecektir.
Gvde blgesine de 34.256 cm2 donat yerletirilecektir.
Perdenin betonarme hesap ve sonular panel raporunda baslmaktadr.
Kat Perdenin katdr.
lw m Perdenin uzunluudur.
bw m Perdenin geniliidir.
Ykleme Perdede en fazla donaty karan kombinasyondur.
N, Mxd, Myd t, tm, tm
Kombinasyondan hesaplanan betonarme hesaba esas dizayn
kuvvetleri
MevAs cm2 Perdenin kesitine konulan donat miktardr.
Sol adet, ap
Perdede u blgesi tekil edilmise, perdenin sol u blgesine
yerletirilen donatnn adedi ve apdr. U blgesi tekil edilmemise
stun bo grnr.
Orta adet, ap
Perdenin gvde blgesine yerletirilen donatnn adedi ve apdr.
U blgesi tekil edilmise, perdenin tamamna yerletirilen
donatnn adedi ve apdr.
Sol adet, ap
Perdede u blgesi tekil edilmise, perdenin sa u blgesine
yerletirilen donatnn adedi ve apdr. U blgesi tekil edilmemise
stun bo grnr.
YatayGv ap/aralk Perdedeki yatay gvde donatsnn ap ve araldr.
UEtr ap/aralk
Perdede u blgesi tekil edilmise, u blgesinde kullanlan
etriyenin ap ve araldr. U blgesi tekil edilmemise bu stun
bo grnr.
Vd t
Perde kesme gvenlii kontrolnde kullanlan en byk kesme
kuvvetidir.
946
Vr t Kesme dayanmdr.*
*Kesme dayanm hesab iin Perde kesme gvenlii baln inceleyiniz.
Srtnme Kesmesi Hesab
Srtnme kesmesi hesab perdeler iin TS500 ubat 2000 basksnda tanmlanan ynteme gre yaplr.
Srtnme kesmesi dayanm aadaki denklemden hesaplanr.
= .
yd
f .
wf
A
r
V
Awf =Yalnzca birleme dzlemine dik dorultuda dzenlenmi donat ubuklarnn toplam alandr.
fyd=elik hesap dayanmdr.
= Kesme srtnme katsaysdr. Programda panel parametrelerinde tablodan seilebilmektedir.
Birdkm beton (monolitik) 1.4
Przlendirilmi yzey 1,0
Przlendirilmemi yzey 0.6
Yukardan hesaplanan Vrnin en byk eksenel yk Vdden kk olmasna msaade edilmez.
Vr Vd olmaldr. Ayrca
Vd 0.2.fcd.Ac olmaldr.
fcd=Beton hesap dayanmdr. En byk 250 kg/cm2 alnr.
Ac=Perde alandr.
Srtnme kesmesi raporu, Rapor/Semeli Raporlar satr tklandnda alan diyalogdan
iaretlenerek alnabilir.
Kat Perdenin katdr.
947
lw m Perdenin uzunluudur.
bw m Perdenin geniliidir.
ap mm
Perdede bulunan boyuna donatlarn apdr. Farkl aplar aralarna
konularak gsterilir.
Adet ap stunda belirtilen donatnn ka adet olduunu gsterir.
Awf cm2 Adet ve ap stunlarnda belirtilen donatlarn toplam alandr.
fcd t/m2 Beton hesap dayanmdr.
fyd t/m2 elik hesap dayanmdr.

Hesapta kullanlan kullanc tarafndan belirtilmi kesme srtnme
katsaysdr
Vr t Srtnme kesmesi dayanmdr.
0.2Acfcd t Srtnme kesmesi dayanmdr. (0.22*fcd*lw*bw)
Vd t En olumsuz ykleme kombinasyonundan hesaplanan eksenel yktr.

Tekil Temeller
Teorisi
Hesap yntemi
Tekil temeller, tek bir kolon iin dzenlenen temel trdr. Programda tekil temel kare veya
dikdrtgen formda tanmlanr. Tekil temel kesiti dikdrtgen veya trapez olabilir. Tanmlama
aamasnda boyutlar belirtilen tekil temeller, programda sonlu elemanlara blnerek, elastik zemine
oturan plak teorisiyle zlrler. Herhangi bir kolon tklanarak tanmlanan tekil temellere, kolondan
her bir ykleme kombinasyonu iin, x ve y ynnde 2 adet eilme momenti ve bir normal kuvvet etki
ettirilmektedir. Hesap sonucunda, zemin gerilmeleri tekil temel plann her bir kenarnda ve plak
ortalarnda 4.er adet olmak zere toplam 12 noktada tm yklemelere gre otomatik tespit edilirler.
Zemin gerilmeleri, Betonarme/Tekil Temel/Zemin Gerilmeleri diyalogunda grlebilir. Bu diyalogda
tekil temelde btn yklemeler gz nne allarak hesaplanm minimum ve maksimum gerilme
deerleri de gsterilir. Maksimum gerilme, zemin emniyet gerilmesinden byk ise, temel zemin
gerilmesi asndan kurtarmyordur ve program, tekil temel iin olumsuz uyars verir. Zemin gerilmesi
948
ile ilgili ikinci uyar, Proje Genel Ayarlar diyalogunda Yk-gvenlik sekmesinde Temellerde
negatif zemin gerilmesi kontrol yap seenei iaretliyse ve tekil temeldenegatif zemin gerilmesi
kmas durumunda verilir.
Tekil temelde kayma gvenlii
Tekil temel hesabnda hesap kesme kuvveti(Vd) eik atlamay oluturan kesme kuvveti ile
karlatrlr. Eik atlamay oluturan kesme kuvveti Vcr her iki yn iin aadaki formlle hesaplanr.
Vcrx=0.65 * fctd * bx * (hd)
Vcry= 0.65 fctd * by * (h-d)
Vcrx > Vdx veya Vcry> Vdy ise tekil temelde kayma gvenlii salamyordur. Bu durumda program
olumsuzluk uyars verecektir.
bx = tekil temelin 1. boyutu
by = tekil temelin dier boyutu
fctd = beton karakteristik hesap dayanm
h = tekil temel ykseklii
d= paspay
Tekil temelde zmbalama tahkiki
Tekil temellerde zmbalama tahkiki TS500de belirtilen ynteme gre yaplr.

nce zmbalama evresi hesaplanr.
d= h - d
Bx
By
h
d
bx
by
949
Up= (bx + d) + ( by+d) + (bx+ d) + (by+d)
Vpr=fctd . Up . d
Zmbalama yk Vpd,
Vpd = N1 Fa
Fa = (bx+d) (by+d) . Gerilme
N1 = Temel eksenel ykdr.
Gerilme (tp) = Zmbalama evresinde hesaplanan zemin gerilmesidir.
Vpd > Vpr ise tekil temel zmbalama kontroln ayor demektir. Program raporlarda hata uyars
verecektir.
Tekil Temel Betonarme
Tekil temel plak eleman olmas dolaysyla, momentler her iki dorultuda ayrca 1 metre genilik iin
bulunur. Tekil temel betonarmesi, trapez ya da dikdrtgen kesit zelliklerine gre 1 metre genilik
iin yaplr ve bulunan donat kesitin tamamna yerletirilir.
Kesit hesab sonucu bulunan As deeri, tekil temel parametrelerinde tanmlanabilen minimum
pursantaj deeri ile karlatrlr ve byk olan As deeri kullanlarak kullanlabilecek donat aplarna
gre donat ap ve adeti belirlenir.
X dorultusu minimum donat, Asminx=MinimumPursantaj * bx * (h-d ) olarak hesaplanr.
Y dorultusu minimum donat, Asminy=MinimumPursantaj * by * (h-d ) olarak hesaplanr.
Asmin>Ashesap olduundan Asmin kullanlr. Tekil temel parametrelerinde verilen Minimum Donat
Aral, Maksimum Donat Aral ve Donat Seimi diyalogunda Tekil Temel sekmesinde verilen
donat parametreleri de kullanlarak kullanlacak donat ap ve aral belirlenir
950
Tekil Temel Raporlar
Temellere gelen kolon ykleri
Temel raporlarnda, raporun banda, iki dey, 4 deprem, varsa, 4 rzgar ve 4 toprak itkisi
yklemelerinden oluan kolon ve panel ykleri, bir tablo halinde baslrlar. Bu tablo incelenerek,i
temellere hangi kolondan ne kadar moment ve eksenel yk aktarld izlenebilir.
Kolon Dey elemann planda grnen addr.
x,y m Dey eleman teorik noktasnn global eksene gre koordinatlardr.
o derece Dey elemann majr eksenin global x eksenine yapt adr. (1)
N t
Dey elemann yandaki stunda belirtilen yklemeye ait normal
kuvvetidir.
Mx tm
Dey elemann yandaki stunda belirtilen yklemeye ait, global x
eseni etrafndaki momentidir.
My tm
Dey elemann yandaki stunda belirtilen yklemeye ait, global y
eseni etrafndaki momentidir.
E1, E2, E3,
E4
Deprem yklemeleridir. (2)
G, Q Srasyla sabit ve hareketli yklerden oluan dey yklemelerdir.
W1, W2,
W3, W4
Rzgar yklemeleridir. (3)
H1, H2, H3,
H4
Toprak itkisi yklemeleridir. (3)
(1) Majr ve minr aks tanm iin Elemanlarn Lokal Koordinat Sistemleri ve majr Eksenleri
(2) Deprem yklemeleri iin Tayc Sistem Bilgi Girileri konusu altnda anlatlan Deprem Ykleri
baln inceleyiniz.
(3) Rzgar ve toprak itkisi yklemeleri iin Tayc Sistem Bilgi Girileri konusu altnda anlatlan
Rzgar Ykleri ve Toprak itkisinden oluan ykler baln inceleyiniz.
Tekil temel statik betonarme sonular ve donatlar
Eleman Tekil temelin planda grnen addr.
951
hx m Tekil temelin tanmland kolonun 1. kenar uzunluudur.
by m Tekil temelin tanmland kolonun 2. kenar uzunluudur.
Hx m Tekil temelin 1. kenar uzunluudur.
By m Tekil temelin 2. kenar uzunluudur.
hf m Tekil temelin kalnldr.
ZG t/m
Tekil temelin hesap sonucunda en olumsuz ykleme sonucunda
hesaplanan zemin gerilmesi deeridir. Bu deer zemin emniyet
gerilmesi ile karlatrlarak temelin zemin emniyet asndan gvenli
olup olmad tespit edilir.
Vdx t
1. dorultuda tekil temelde hesaplanan kesme kuvvetidir. Eik
atlamay oluturan kesme kuvveti ile karlatrlarak temelde kayma
gvenlii kontrol yaplr.
Vdy t
2. dorultuda tekil temelde hesaplanan kesme kuvvetidir. Eik
atlamay oluturan kesme kuvveti ile karlatrlarak temelde kayma
gvenlii kontrol yaplr.
MaxMx tm 1. dorultuda donat hesabnda kullanlan eilme momentidir.
MaxMy tm 2. dorultuda donat hesabnda kullanlan eilme momentidir.
Vpr t
Tekil temelin zmbalama dayanmdr. (*)
Vpr=fctd . Up . d
Vpd t
Tekil temelin zmbalama ykdr. (*)
Vpd = N1 Fa
tp t Zmbalama kesitinde oluan kayma gerilmesidir.
Vcrx t
1. dorultuda eik atlamay oluturan kesme kuvvetidir.
Vcrx=0.65 * fctd * hx * (hpaspay)
Vcry t
2. dorultuda eik atlamay oluturan kesme kuvvetidir.
Vcry=0.65 * fctd * by * (hpaspay)
Asx cm
1. dorultuda MaxMx eilme momentinden hesaplanan mevcut
donat alandr.
Asy cm
2. dorultuda MaxMy eilme momentinden hesaplanan mevcut
donat alandr.
Dntx adet - ap 1. dorultuda Asx deerine karlk gelen donatnn adet ve apdr.
Dnty adet - ap 2. dorultuda Asx deerine karlk gelen donatnn adet ve apdr
952
* Daha detayl bilgi iin tekil temelde zmbalama dayanm baln inceleyiniz.
Kirili ve kirisiz radye demeler
Teorisi
Radye deme analizi elastik zemine oturan sonlu elemanlar yntemi ile yaplr. Sonlu elemanlar 4
dm noktal, 12 serbest dereceli plak elemanlardr. Ykler, kolon ve perde elemanlardan temel
sistemine otomatik aktarlrlar.
Kullanc Deme Ayarlar diyalogunda her bir demenin sonlu eleman geniliini belirleyebilir.
Varsaylan sonlu elemanlar genilii 0.25 metredir.
Radye demeler belirlenen genilikte sonlu elemanlara blnrler. Sonlu elemanlarn ke
noktalarnda oluturulan dm noktalar program tarafndan otomatik numaralandrlrlar.
Oluturulan dikdrtgen plaklarn geometrik zellikleri ve yk bilgileri bellidir. Sistem zlr, dm
noktas deplasmanlar, u kuvvetler ve zemin gerilmeleri hesaplanr.
Kirisiz radye tasarmnda, deme kenar objesi kullanlarak sistemi evreleyen bir kontur tanmlanr.
Bu kontur ierisine ise radye deme pla yerletirilir. Kirisiz deme tanmnda srekli temel objesi
kullanlmaz.
Kirili radye tasarmnda, kolonlar uygun ykseklikteki srekli temellerle balanr. Srekli temellerin
arasnda kalan kapal alana ise radye deme tanmlanr.
Programda kirili radye ile kirisiz radye hesabnda yntem farkll vardr.
Kirili radyede, srekli temelle bal kolonlardan gelen dey ykler kullanlarak nce radye deme
zerinde oluan ortalama hareketli ve sabit ykler bulunur. Bu ykler radye deme zerinde G ve Q
deeri olarak grnrler. Daha sonra bu ykler kullanlarak sistem ters dndrlm kirili plak gibi
zlr ve srekli temelle gelen ykler tespit edilir. En sonunda ise, srekli temel zerindeki ykler ile
srekli temelin solunda ve sanda bulunan deprem ve deyden hesaplanm momentler de dikkate
alnarak kirili radye zm tamamlanr.
Kirisiz radyede ise, sistem bir seferde zlr. zmde kolondaki deprem ve dey u kuvvetler
radye pla zerinde direk etki ettirilirler.
Betonarme Hesap Akslar
Radye deme tanmlandnda program otomatik olarak demenin ortasndan iki adet betonarme
hesap aks oluturur. Radye Kuvvetleri incelenerek, plan olumsuz blgeleri belirlendikten sonra
953
birden fazla betonarme hesap aks kullanlarak o deme iin en uygun betonarme hesab yaplabilir.
Betonarme hesap akslar ayn demede birden fazla olabilir ve kullanc betonarme hesap akslarn
tanmladka program hesap akslarn otomatik numaralandrr. Planda betonarme hesap akslar plan
zerinde numaras yazlm izgi eklinde grnecektir. rnein 4 adet hesap aks tanmlanan bir
plakta srasyla 1,2,3,4 diye numaralanm hesap akslar olarak grnecektir.
Program betonarme hesap aksnn getii hatta plan sreklilik ve mesnetlenme durumlarn otomatik
alglar. Plakta kiriler, perdeler, kolonlar olabilecei gibi, baz kenarlar bota da olabilir. Plak
kenarlarnda kolon ve perde ankastre mesnettir. Kenar srekli temel ise, mesnet, plan sreksiz
olmas durumunda basit, srekli olmas durumunda ise ankastredir. Her plak kendi mesnetlenme
durumuna gre otomatik deerlendirilir.
Betonarme hesap aks dorultusunda belirlenen alma ekilleri ve donat tipleri
Temel analizi sonucunda plan alma ekli ve ne tip donat atlaca otomatik olarak tespit edilir.
Bununla beraber, betonarme hesap aks edit ile plan alma ekli ve donat tipi deitirilebilir.
Aks tipi sekmesi :
Donat tipi:
954
Geerli olduu mesafe: Kullanlan donatnn plakta ka metrelik mesafeye yerletirilecei belirtilir.
Buraya yazlan deerin deitirilmesi radye donat adedini ve radye hesabn dikkate alnaca blgeyi
belirler.
alma ekilleri:
ift yn ksa
de atlabilir.
Tek yn ksa
donat da atlabilir.
uzatlr.
ift yn uzun
de atlabilir.
Tek yn uzun
donats) atlr.
o kullanlr).
955
o kullanlr).
Verilen donaty kullan: aretlenirse, hesap sonucunda bulunan donat yerine bu satrda girilen donat
koulunu salamaldr).
kvrlmadan braklr.
Programda kirili ve kirisiz radyeler iin alt ve ste dz donat dizayn yapldnda, mesnet
alt ve st dz olarak seilmesi durumunda, temel analizi sonucunda gerekli grlen mesnetlerde
Sonular Betonarme/Radye Deme/lave Donatlar sekmesinde verilirler. Sekmede tabloda, ilave
donatya ait detay bilgiler, grafikte ise ilave donatnn hangi blgeye ait olduu bilgisi verilir. Mavi
alanlar st ilave donatlarnn blgelerini, krmz alanlar ise, alt ilave donatlarn blgelerini temsil
ederler.
lave Sekmesi:
No: lavenin numarasdr. Program tarafndan otomatik atanr.
956
miktardr.
Radye Deme Hesap Sonularnn ncelenmesi
Radye Deme Donatlar Demeler Sekmesi
Demeler betonarme hesap aksna gre listelenir. Bir demede birden fazla betonarme hesap aks
olabileceinden ayn betonarme hesap aks says kadar satrda listelenecektir.
Bu sekmede bulunan stunlarn aklamalar aadadr.
sim
Plan planda grnen ismidir. (RD1, RD2, RD10 vb) Eksik donat durumunda plan ismi yerine As(-)!
yazs grnr.
No
Her bir plak iin otomatik olarak numaralan Betonarme hesap aksnn numarasdr.(1,2,3,4 vb) Ayn
plakta birden fazla hesap aks olabileceinden sim stununda ayn plak birden fazla satrda
grnebilecektir. Her betonarme aks numaras diyalogda bir satr ifade etmektedir.
Sol st ilave
lgili betonarme hesap aksnda sol mesnette hesaplanan ilave donatnn ap ve cm cinsinden araldr.
957
stte dz
lgili betonarme hesap aksnda stte hesaplanan dz donatnn ap ve cm cinsinden araldr.
Altta dz
lgili betonarme hesap aksnda altta hesaplanan dz donatnn ap ve cm cinsinden araldr. zerinde
ift tklama yaplrsa donatnn ap ve aral deitirilebilir.
Pilye
lgili betonarme hesap aksnda, aklkta hesaplanan donatnn ap ve cm cinsinden araldr. Donat
tipi dz+pilye seiliyse ise bu stunda yazan pilye ile dier pilyenin arasn ifade eder. zerinde ift
tklama yaplrsa donatnn ap ve aral deitirilebilir.
Sa st ilave
lgili betonarme hesap aksnda sa mesnette hesaplanan ilave donatnn ap ve cm cinsinden araldr.
Momentler ve Donat Alanlar Sekmesi
Bu sekmede momentler, donat alan deerleri ve malzeme karakteristik deerleri verilmektedir.
Bu sekmede bulunan notasyonlarn aklamalar aadadr.
Moment (Sol stte)
lgili betonarme hesap aksnda sol mesnettin st kesitindeki maksimum momenttir. lgili betonarme
Moment (Aklk stte)
lgili betonarme hesap aksnn st kesitinde aklktaki maksimum momenttir. Aklktaki donat
Moment (Aklk altta)
lgili betonarme hesap aksnn alt kesitinde aklktaki maksimum momenttir. Aklktaki donat
958
Moment (Sa stte)
lgili betonarme hesap aksnda sa mesnettin st kesitindeki maksimum momenttir. lgili betonarme
As(Hesaplanan) (Sol stte)
lgili betonarme hesap aksnn sol mesnedinin st kesitinde Moment (sol stte) satrnda yazan
As(Hesaplanan) (Aklk stte)
lgili betonarme hesap aksnn st kesitinde Moment (aklk stte) satrnda yazan momentten 1
As(Hesaplanan) (Aklk altta)
lgili betonarme hesap aksnn alt kesitinde Moment (aklk altta) satrnda yazan momentten 1
As(Hesaplanan) (Sa stte)
lgili betonarme hesap aksnn sa mesnedinin st kesitinde Moment (sa stte) satrnda yazan
As(Gereken) (Sol stte)
Betonarme hesap aksnn sol mesnedinin st kesitinde, momentten hesaplanan donat alan ile
As(Gereken) (Aklk stte)
Betonarme hesap aksnn st kesitinde, momentten hesaplanan donat alan ile artname gerei
As(Gereken) (Aklk altta)
Betonarme hesap aksnn alt kesitinde, momentten hesaplanan donat alan ile artname gerei
100 cm geniliinde, 50 cm yksekliinde, 5 cm pas pay, minimum donat;
Asmin= b * (d-d) * MinekmePur= 100 * 45 * 0.0025 =11.25 cm dir
959
As(Gereken) (Sa stte)
Betonarme hesap aksnn sa mesnedinin st kesitinde, momentten hesaplanan donat alan ile
As(Mevcut) (Sol stte)
Betonarme hesap aksnn sol mesnedinde st kesitinde bulunan btn donatlarn(soldan ve sadan
As(Mevcut) (Aklk stte)
Betonarme hesap aksnn st kesitinde bulunan btn donatlarn(soldan ve sadan gelen pilyeler ve
As(Mevcut) (Aklk altta)
Betonarme hesap aksnn alt kesitinde bulunan btn donatlarn(soldan ve sadan gelen pilyeler ve
As(Mevcut) (Sa stte)
Betonarme hesap aksnn sa mesnedinde st kesitinde bulunan btn donatlarn(soldan ve sadan
Beton fck
Plaa ait betonun karakteristik basn dayanmdr. Proje Genel Ayarlar diyalogunda Beton
Beton fcd
tanmlanabilen beton gvenlik katsaysna blmyle elde edilmitir. Birimi kg/cm2dir.
Beton fctd
960
elik fyk
seilen elik snfna gre belirlenmitir. Birimi kg/cm2dir.
elik fyd
edilmitir. Birimi kg/cm2dir.
Moment diyagram
lgili hesap aks zerinde hesaplanan momentin diyagram izilir. stte ykleme kombinasyonu
blmnden dilediiniz yklemeyi seebilirsiniz.
lave Donatlar Sekmesi
No: lavenin numarasdr. Program tarafndan otomatik atanr.
miktardr.
961
Raporlar
Plak demelerinin hesap sonularn yazcdan almak iin Rapor mensnden Deme satr tklanr.
Hesap n bilgileri
Deme hesabnda kullanlan ve yukarda tanmlar yaplan parametreler baslr.
Deme Statik-Betonarme Sonular ve Donatlar
Aks
1Aks, D101 2Aks vb)
Kat
L m
Plak demesinin ilgili betonarme hesap aks dorultusundaki temiz
akldr.
G kg/m2 Demenin sabit ykdr.
Q kg/m2 Demenin hareketli ykdr.
Msol tm
lgili betonarme hesap aksnda sol mesnette hesaplanan momentin
deeridir. Sol mesnetteki donatnn hesabnda bu moment
kullanlmtr.
Assol cm2
Betonarme hesap aksnn solunda, momentten hesaplanan donat
olandr.
DntSol
mm/cm
(ap/aralk)
Betonarme hesap aksnn solundaki mesnette ilave adet ve apdr.
Mack tm
lgili betonarme hesap aksnn aklnda hesaplanan momentin
deeridir. Aklk donatsnn hesabnda bu moment kullanlmtr.
Asack cm2
Betonarme hesap aksnn aklnda, momentten hesaplanan donat
962
olandr.
Dntak
mm/cm
(ap/aralk)
Betonarme hesap aksnn aklnda bulunan donatnn ap ve
araldr. lave yoksa bu simgede deer baslmaz. Botur.
Msa tm
lgili betonarme hesap aksnda sa mesnette hesaplanan momentin
deeridir. Sa mesnetteki donatnn hesabnda bu moment
kullanlmtr.

Assa
cm2
Betonarme hesap aksnn sanda, momentten hesaplanan donat
olandr.
DntSa
mm/cm
(ap/aralk)
Betonarme hesap aksnn sandaki mesnette ilave adet ve apdr.
Deme Dz Donatlar
Aks
1Aks, D101 2Aks vb)
No lavenin numaradr. Program tarafndan otomatik atanr.
Kat
Bu terimleri kullanc Kat Genel Ayarlar diyalogunda deitirebilir
Tip
lave donatnn alt donat m, st donat m olduu bilgisidir. Alt
yazarsa ilave donat altta, st yazarsa, ilave donat sttedir.
Kon.X m
lave donatsnn bulunduu blgenin global x eksenine olan
mesafesidir.
Kon.Y m
lave donatsnn bulunduu blgenin global y eksenine olan
mesafesidir.
En m lave donatsnn bulunduu blgenin geniliidir.
Boy lave donatsnn bulunduu blgenin yksekliidir.
Donat adet mm/cm
lave donatsnn bulunduu blgeye konulacak olan ilave donatnn
adet, ap ve araldr.
963
Ger.As cm2
lave donatnn bulunduu blgede hesap veya ynetmelik gerei
konulmas gereken donat miktardr.
Me.As cm2 lave donatnn bulunduu blgeye konulmu donatnn miktardr.
Dizayn Mom. t/m
lave donatnn bulunduu blgede en byk donaty veren
momenttir.
Ykleme tm Dizayn momentin hesapland en olumsuz ykleme ekli yazlr.
Deme Sonlu Eleman Hesap Bilgileri
Deme sonlu eleman bilgileri raporu olmak iin, Rapor mensnden Deme ve ardndan Deme
sonular satr tklanr

D.n Ad Deme sonlu elemanna ait dm noktalarnn numaralardr.
Kat Sonlu eleman bilgilerinin bulunduu katn addr.
x m Dm noktasnn global orijine apsisidir.
y m Dm noktasnn global orijine ordinatdr.
z m Dm noktasnn yksekliidir.
Depl. mm Dm noktasnn dey deplasmandr.
Sonlu eleman
moment as
1
2
3
1
2
3
M22
M11
M12
a
b
c
d
e
f
g
h
964
M11 tm 1 ekseni dorultusundaki moment (2 ekseni etrafndaki moment).
M22 2 ekseni dorultusundaki moment (1 ekseni etrafndaki moment)
T13 t
Normali 1 ekseni olan yzeydeki (ekilde abcd ve/veya efgh
T23 t
Normali 2 ekseni olan yzeydeki (ekilde bcef ve/veya adeh
F12 t
Normali 1 ekseni olan yzeydeki( ekilde abcd veya efgh

Kirisiz Deme Zmbalama Kontrolleri
Plaa uygulanan kesme kuvveti, zmbalama alanna blnerek zmbalama gerilmesi, beton ekme
dayanm zmbalama alan ile arplarak zmbalama dayanm bulunur. Zmbalama alan, kolon
yznden d/2 uzaklnda oluan zmbalama evresinin faydal ykseklik(d) ile arplmas ile hesaplanr.
Faydal ykseklik, zmbalama tablas kullanlacaksa, deme ve zmbalama tablasnn ykseklii,
kullanlmayacaksa, sadece deme yksekliinden deme pas paynn kartlmasyla elde edilir.
1
2
3
a
b
c
d
e
f
g
h
F11
F22
F12
T13
T23
965
h,b, zmbalama kontrolnn yapld kolon boyutlarn , kolon yznden d/2 uzaklnda oluan evre
Up ile gsterilirse,
Up= (h+ d) + (b+d) + (h+ d) + (b+d)
Zmbalama alan,
Alan= Up. d
Vpr=fctd . Up . d
Zmbalama yk Vpd,
Vpd = (N2 N1) Alan * p
N1 = Kolon balnn stnde bulunan bir st kattaki- kolonun yk katsaylaryla arplm dey
kuvvetidir. st katta kolon yoksa sfr alnr.
N2 = Kolon balna ait kolonun yk katsaylaryla arplm dey kuvvetidir.
q = Yk katsaylaryla arplm toplam deme ykdr.
Vpd > Vpr ise kolon zmbalama kontroln ayor demektir. Program raporlarda hata uyars
verecektir.
60/25 bir kolonun zmbalama tahkiki, N2= 88.288 t, N1=73.477 t, fctd=10.435 kg/cm2, deme
ykseklii=12 cm, pas pay=1.5 cm, g=450 kg/m2, q=200 kg/m2
d=12-1.5=10,5
Up= 2*[(60+10.5)+(25+10.5)]=212 cm
Ap=212*10.5=2226 cm2
p=0.45*1.4+0.2*1.6=0.95 t/m2
Vpr = (88.288-73.477)- 0.95*0.2226 =14.59953 ton
Vpd = 104.36 * 2.12 * 0.105=23.23 ton
Vpd<Vpr olduundan bu plak zmbalama kesmesine kar gvelidir.
Kirisiz demelerin zmbalama sonular, Betonarme/Kolon Bal diyalogunda gsterilir. Raporlar
ise Rapor/Deme/Deme Betonarme satr tklanarak deme raporlar ile birlikte hazrlanr.
966
Balk
Zmbalama kontrol iin planda girilmesi zorunlu olan kolon bal
objesinin addr. (KB101, KB102 vb)
Kat Kolon balnn bulunduu katn numarasdr.
hx m
by m
Hx m
Bx m
Vpr1 t
faydal ykseklii baz alnarak hesaplanan zmbalama ykdr.
alan1 m
faydal ykseklii baz alnarak hesaplanan zmbalama alandr.
alan1=Up1.d1
Up1 m
Up1=2 (hx+by + 2d1)
N1 t
Kolon balnn stnde bulunan bir st kattaki- kolonun yk
katsaylaryla arplm dey kuvvetidir. st katta kolon yoksa sfr
alnr.
N2 t
Kolon balna ait kolonun yk katsaylaryla arplm dey
kuvvetidir.
p1 t/m Yk katsaylaryla arplm deme ykdr.
d1 m
Tabla ykseklii girilmise, (tabla ykseklii + deme ykseklii
pas pay), girilmemise, sadece (deme ykseklii-pas pay)
967
Vpr2 t
faydal ykseklii baz alnarak hesaplanan zmbalama ykdr. Tabla
alan2 m
faydal ykseklii baz alnarak hesaplanan zmbalama alandr. Tabla
alan2=Up2.d2
Up2 m
Tabla ykseklii girilmemise, bo gzkr.
Up2=2 (hx+by + 2d2)
p2 t/m
Yk katsaylaryla arplm deme ykdr. Tabla ykseklii
girilmemise, bo gzkr.
d2 m
Tabla ykseklii girilmise, bo gzkr, girilmemise, sadece
(deme ykseklii-pas pay)
Srekli Temeller
Simgeler
Aks :Radye demesinin ad ve hesap aks
L :Demenin ilgili dorultudaki temiz akl [m]
G :Radye demesinin sabit yke ait gerileme deeri [kg/m
2
]
Q :Radye demesinin hareketli yke ait gerilme deeri [kg/m
2
]
D :Radye demesinin ykseklii [m]
MSol :lgili dorultunun solunda hesaplanan moment [tm]
AsSol :lgili dorultunun solunda (sol mesnet) olmas gerekli donat alan [cm2]
DntSol :Sol mesnetteki ilave adet ve ap
MAck :lgili dorultunun aklnda hesaplanan moment [tm]
AsAck :lgili dorultunun aklnda olmas gerekli donat alan [cm2]
968
DntAck :Aklktaki donat adet ve ap
MSa :lgili dorultunun sanda hesaplanan moment [tm]
AsSa :lgili dorultunun sanda (sa mesnet) olmas gerekli donat alan [cm2]
DntSa :Sa mesnetteki ilave adet ve ap
Aklamalar
G ve Q deerleri toplanarak zemin emniyetinden kk olup olmad karlatrlr. Radye kirilerine
ait donatlar Srekli Temel Kirilerini Donatlar balnda baslmaktadr. Sistem radye ise srekli
kirilerde baslan zemin gerilmesi deeri sfr gzkr. Zemin gerilme tahkiki radye demelerinde
yaplmaldr.
Srekli Temellerin Statik Hesap Sonular
Simgeler
i :Temelin sol ucundaki kolonun ad
j :Temelin sa ucundaki kolonun ad
tz1 :Temelin sol ucundaki kesme kuvveti [t]
my1 :Temelin sol ucundaki eilme momenti [tm]
mb1 :Temelin sol ucundaki burulma momenti [tm]
tz2 :Temelin sa ucundaki kesme kuvveti [t]
my2 :Temelin sa ucundaki eilme momenti [tm]
mb2 :Temelin sa ucundaki burulma momenti [tm]
Srekli Temel Kirilerinin Donatlar
Simgeler
ZG :Zemin gerilmesi Zemin gerilme tahkiki radye demelerinde G Q deerleri toplanarak
yaplmaldr. [t/m2]
B :st ampatman genilii [m]
969
Ba :Alt ampatman genilii [m]
Ln :Aklk [m]
Mdst :Kiriin ilgili blgesinde st tarafta en fazla ekme donats karan dizayn momenti. [tm]
MdAlt :Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta en fazla ekme donats karan dizayn momenti [tm]
Hes.Asst :Kiriin ilgili blgesinde st tarafta hesaplanan donat alan [cm2]
Hes.AsAlt :Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta hesaplanan donat alan [cm2]
Mev.Asst :Kiriin ilgili blgesinde st tarafta mevcut donat alan [cm2]
Mev.AsAlt :Kiriin ilgili blgesinde alt tarafta mevcut donat alan [cm2]
Teorik Esaslar Blmnn Referanslar
akrolu, A., zden, E., zmen, G.,(1974),Yap Sistemlerinin Hesab iin Matris Metotlar ve
Elektronik Hesap Makinesi Programlar, stanbul.
akrolu, A., zmen, G., (1979), Ortogonal Olmayan erevelerden Oluan Yaplar iin
Gelitirilmi Muto Yntemi, .T.. Dergisi, Cilt 37, Say 2, s.25-34, stanbul.
zmen, G., (1978), Ortogonal Tayc Sistemlerden Oluan ok Katl Yaplarn Yatay Yklere
Gre Hesab, .T.. Dergisi, Cilt 36, Say 1 s. 25-34, stanbul
Stamatto, M.C., Stafford, S.B.,(1969) An Approximate Method for the Three Dimensional
Analysis of Tall Buildings, Proc. Instn. Civ. Engrs., s. 361-379.
Sz konusu referans O.D.T..de hazrlanm bir program deerlendirme testidir. lgili firmann,
firmamza yapt talep zerine kaynak ad belirtilmemitir.
Tezcan, S.S., (1970), ubuk Sistemlerin Elektronik Hesap Makineleri le zm stanbul
Teknik niversitesi Ktphanesi, Elektronik Hesap Bilimleri Enstits Yaynlar, No.12, stanbul.
Wilson, E.L., (1970), SOLID SAP-A Statik Analysis Program for Three Dimensional Solid
Structures, University of California, Structural Engineering Laboratory, Report No.UC-SESM
71-19
Wilson, E.L., Dovey II.II., Habibullah, A., (1980).TABS80, Three Dimensional Analysis of
Building Systems Theoretical Manual.
Wilson, E.L., Habibullah, A., (1992), Sap90,Structural Analysis, User Manual.
Zorbozan, M., (1981),Direkt Deplasman Metodu ile Ortogonal Tayc Sistemlerden oluan
970
ok Katl Yaplarn Yatay Yklere Gre Hesab iin Bir EHM Program /YAYOI, .T.. naat
Fakltesi, stanbul.
Zorbozan, M., (1983),Ortogonal Olmayan Tayc Sistemlerden Oluan ok Katl Yaplarn
Yatay Yklere Gre Hesab iin Bir Yntem,Doktora Tezi, .T. naat Fakltesi, Fen Bilimleri
Enstits, stanbul.
Laboratory, Report No.UC-SESM 71-19
Wilson, E.L., Dovey II.II., Habibullah, A., (1980).TABS80, Three Dimensional Analysis of
Building Systems Theoretical Manual.
Zekai Celep, Nahit Kumbasar, (1998). Betonarme Yaplar
Zekai Celep, Nahit Kumbasar, (2000). Deprem Mhendisliine Giri
Adnan akrolu, Erkan zer, Eik Eilme ve Eksenel Kuvvet Etkisindeki Dikdrtgen
Betonarme Kesitlerde Tama Gc Formlleri
Uur Ersoy, (1987), Betonarme Temel lkeler ve Tama Gc Hesab
Uur Ersoy, (1995), Betonarme II Deme ve Temeller

i
ndeks

.
.3ds.........................................................................................................................................................573, 582
.bak.........................................................................................................................................................579, 584
.cde ................................................................................................................................................................572
.dwf ................................................................................................................................................................575
.dwg ...............................................................................................................................................573, 574, 583
.dxf .................................................................................................................................................................583
.ico..................................................................................................................................................................578
.ide .................................................................................................................................................................571
.set..........................................................................................................................................................577, 584
.vrml ...............................................................................................................................................................575
2
2007 deprem ynetmelii ..............................................................................................................................500
2B izim Olutur ...........................................................................................................................................661
2B izim pencereleri......................................................................................................................................659
2B ve 3B ktphaneler ...................................................................................................................................451
2B-2B pencereler aras kopyalama ilemleri..................................................................................................568
2B-3B pencereler aras kopyalama ilemleri...................................................................................................568
2D Pencereler..................................................................................................................................................22
3
3 boyut izim modunu aktif hale getir ..............................................................................................................31
3Boyuttta ilkel objeleri gster ..........................................................................................................................31
3ds Export......................................................................................................................................................573
3DS mport ....................................................................................................................................................582
3-Noktadan....................................................................................................................................................471
6
6.13. Deprem Hesap Raporlarna likin Kurallar ...........................................................................................815
7
7.4.Sneklik Dzeyi Kiriler............................................................................................................................816
A
A1 Burulma Dzensizlii.................................................................................................................................834
A2-A3 Dzensizlii Kontrol..........................................................................................................................836
A4 Tayc Sistem Eleman Eksenlerinin Paralel Olmamas .............................................................................840
ab hatas .........................................................................................................................................................185
A ..................................................................................................................................................................657
A llendirme ............................................................................................................................................441
A llendirme ayarlar ................................................................................................................................432
Al deme...................................................................................................................................................238

ii
Almlarda ankraj boyu.................................................................................................................................. 597
Alta son projeyi ykle.............................................................................................................................. 1, 30
Aa yaps...................................................................................................................................................... 483
Ak hesab iin duvar birim arl ................................................................................................................... 506
Akll ller ................................................................................................................................................... 445
Aks ......................................................................................................................................... 100, 107, 108, 109
Aks (yatay-dey-eik) ................................................................................................................................... 105
Aks ayarlar..................................................................................................................................................... 100
Aks Ayarlar.................................................................................................................................................... 100
Aks dairesini ta............................................................................................................................................. 111
Aks dndr .................................................................................................................................................... 111
Aks etiketini ta ............................................................................................................................................. 111
Aks klavye destekleri........................................................................................................................................ 99
Aks ofset ................................................................................................................................................ 107, 108
Aks snr......................................................................................................................................................... 108
Aks ta........................................................................................................................................................... 110
Aks toolbar...................................................................................................................................................... 99
Aksn dier objelerle ilikisi ............................................................................................................................ 113
Aks-Kontur izgisi ilikisi ................................................................................................................................ 112
Akslarn llendirilmesi ................................................................................................................................ 113
Akslarla zgara oluturmak ............................................................................................................................. 113
Aksonometrik Perspektif Pencereleri ...................................................................................................... 15, 648
Aktif Kat Gster ........................................................................................................................................ 78, 79
Alan................................................................................................................................................................ 657
Alfam hesabnda perde momentleri toplamna kiri momentlerini de dahil et............................................... 509
Aln kirii ........................................................................................................................................................ 179
Alt blge......................................................................................................................................................... 399
Alt dz donat......................................................................................................................... 245, 274, 856, 953
Alt kat Ak deerini stteki katla ayn kullan.................................................................................................... 506
Alt Kat Gster ................................................................................................................................................. 78
Altta ve stte dz donat ........................................................................................................ 246, 274, 857, 953
AMP............................................................................................................................................................... 706
Ampatman Maksimum Donat Aral ............................................................................................................ 777
Ampatman Minimum Donat Aral............................................................................................................... 777
Ampatman Minimum Donat Oran ............................................................................................................... 776
AMP'den Ykle............................................................................................................................................... 707
Analiz ayarlar ................................................................................................................................................. 495
Analiz ncesi ayarlar....................................................................................................................................... 495
Analiz+Betonarme ........................................................................................................................................ 559
Ani sehim....................................................................................................................................................... 249
Ao Etkin Yer vmesi Katsays ......................................................................................................................... 745
Aralarnda a farkl kk kirileri srekli kabul et ........................................................................................ 510
Arayz................................................................................................................................................................ 2
Arazi............................................................................................................................................................... 392
Arazi ayarlar .................................................................................................................................................. 392
Arazi izim Teknikleri ................................................................................................................................... 399
Arazi izimi.................................................................................................................................................... 395
Arazi kot lleri ve ayarlar .......................................................................................................................... 403
Arazi kotunu teleyerek deitirmek............................................................................................................. 400
iii
Arazi ve arazi elemanlarn zelliklerini deitirmek........................................................................................400
Araziye kalnlk vermek ..................................................................................................................................399
Arka plan..........................................................................................................................................................29
Arivleme .......................................................................................................................................................568
As(Gereken) Max(Aklk) ...................................................................................................................862, 958
As(Gereken) Sol ..................................................................................................................862, 863, 958, 959
As(Hesaplanan) Max(Aklk)...............................................................................................................862, 958
Asansr perdesi ..............................................................................................................................................204
Ask donats alan ...........................................................................................................................................184
Ask donats hesab ........................................................................................................................................183
Ask donats hesabnda mevcut etriyeleri dikkate al ......................................................................................184
Aa Kaydr......................................................................................................................................................71
Aamal naat Hesab .............................................................................................................................501, 552
Atalet momentleri ..........................................................................................................................................718
Ayak .............................................................................................................. 394, 423, 425, 428, 430, 433, 436
Ayarlar btn izim pencerelere uygula ..........................................................................................................31
Ayarlar kaydet ...............................................................................................................................................577
Ayarlar ykle..................................................................................................................................................584
Ayn anda birden fazla izgiyi trimlemek.........................................................................................................652
B
B1 Komu Katlar Aras Dayanm Dzensizlii.................................................................................................842
B2 Komu Katlar Aras Rijitlik Dzensizlii ....................................................................................................845
B3 Tayc Sistemin Dey Elemanlarnn Sreksizlii ....................................................................................847
Ba Kirii Almlar .........................................................................................................................................608
Ba Kirii Donatlar ........................................................................................................................................591
Ba Kirii Parametreleri..................................................................................................................................779
Bamsz Al Ortogonal Yaplar ....................................................................................................................788
Basit (saplama) kiri ........................................................................................................................................175
Baka CAD programlar ile veri alverii........................................................................................................588
Beton fcd................................................................................................................................................863, 959
Beton fck................................................................................................................................................863, 959
Beton fctd...............................................................................................................................................864, 959
Beton hesap basn ve ekme dayanm .........................................................................................................757
Beton karakteristik basn ve ekme dayanmlar ...........................................................................................756
Beton metraj .................................................................................................................................................705
Beton snflar..................................................................................................................................................758
Beton Snflar .................................................................................................................................................757
Beton ve elik snflarn deitirmek ..............................................................................................................487
Betonarme Hesap Aks...........................................................................................................244, 245, 273, 274
Betonarme Hesap Aks Edit ...................................................................................................245, 274, 856, 953
Betonarme Hesap Aks Sil ......................................................................................................................248, 277
Betonarme Hesap Akslar.......................................................................................................................855, 952
Betonarme hesap akslarn gster ..........................................................................................................245, 274
Betonarme malzeme tanmlamak...................................................................................................................486
Betonarme objelerin kesit zellikleri ..............................................................................................................491
Betonarme Uygulama projesi izimlerine likin Kurallar ..............................................................................818
Betonarmede deme, kaset ve nervrlere ilikin olumsuzluk uyarlar ve anlamlar .....................................251

iv
Betonarmede kolonlara ilikin olumsuzluk uyarlar ve anlamlar ................................................................... 150
Betonarmede panellere ilikin olumsuzluk uyarlar ve anlamlar ................................................................... 211
Betonarmede radyelere ilikin olumsuzluk uyarlar ve anlamlar ................................................................... 279
Betonarmede srekli temellere ilikin olumsuzluk uyarlar ve anlamlar ....................................................... 309
Betonun Elastisite Modl ............................................................................................................................. 759
Bezier............................................................................................................................................................. 463
Bileen Seimi diyalogu ...122, 166, 195, 222, 227, 261, 291, 302, 313, 321, 328, 342, 367, 380, 388, 447, 682
Bileik Materyal Editr Diyalogu .................................................................................................................. 638
Bileik materyalin herhangi bir objeye atanmas..................................................................................... 637, 641
Bileik materyaller.......................................................................................................................................... 637
Bilgi Satr ........................................................................................................................................................... 6
Bina nem katsays ................................................................................................................................ 498, 746
Bir Dorultuda alan Dili Demelerin boyutlar ..................................................................................... 726
Bir projeden baka bir projeye kopyalama..................................................................................................... 568
Birim Ayarlar ................................................................................................................................................. 485
Birimler .................................................................................................................................................... 42, 679
Birincil dm noktas ekle ............................................................................................................................ 352
Birincil dm noktas sil ................................................................................................................................ 352
Birleik bir kesit tanmlamak .......................................................................................................................... 492
Bitmap............................................................................................................................................................ 478
Bitmap tarama................................................................................................................................................ 408
Blok Oluturma.............................................................................................................................................. 664
Blok yap ......................................................................................................................................................... 651
Bloklar aras mesafe ....................................................................................................................................... 597
Bloklar isme gre dzenle............................................................................................................................. 597
Bodrum evre perdeleri................................................................................................................................. 188
Boluk (Arazi)................................................................................................................................................. 398
Boluk donats ............................................................................................................................................... 233
Boyuna donat koullarnn kontrol.............................................................................................................. 895
Blen objeyi otomatik olarak adlandr............................................................................................ 170, 199, 305
Blnen objeleri Otomatik Adlandr .............................................................................................. 175, 177, 203
Blnen objeyi otomatik olarak adlandr........................................................................................ 170, 199, 305
Break.............................................................................................................................................................. 653
Bu kiri konsol demeyi tayor.................................................................................................................... 179
bu kolon konsol demeyi tayor.................................................................................................................. 136
Bu perde konsol demeyi tayor................................................................................................................. 204
Bulunduu mod105, 125, 169, 198, 229, 254, 263, 292, 304, 317, 344, 369, 395, 406, 449, 453, 459, 463,
468, 471, 474
Bulunduu mod (Deme kenar) .................................................................................................................. 254
Bulunduklar modlar....................................................................................................................... 321, 329, 437
Burkulma Hesab............................................................................................................................................ 911
Burulma kontrolleri ve donats ...................................................................................................................... 182
Burulma Rijitliini Dikkate Al.................................................................................................................. 770, 775
C
Chamfer......................................................................................................................................................... 654
Chamfer Ayarlar............................................................................................................................................ 655
Crossing seim................................................................................................................................................. 36
v

allan pencereyi deitirmek (Pencere semek) ..........................................................................................23
alma ekilleri ve donat tipleri .............................................................................................246, 275, 857, 954
ap llendirme...........................................................................................................................................442
ap llendirme ayarlar ..............................................................................................................................434
atlam kiriin atalet momenti ......................................................................................................................723
eliin Elastisite Modl ................................................................................................................................760
elik Akma Dayanm .....................................................................................................................................758
elik fyd.................................................................................................................................................864, 960
elik fyk .................................................................................................................................................864, 960
elik Hesap Dayanm ....................................................................................................................................759
elik Snflar...................................................................................................................................................758
ember..........................................................................................................................................................468
ereve rengi.................................................................................................................................................596
evre .............................................................................................................................................................657
evre rengi ....................................................................................................................................................640
ift Dorultuda alan Dili Demelerin boyutlar......................................................................................727
ift Etriye in Min. B.............................................................................................................766, 772, 776, 780
iroz iz........................................................................................................................................................609
izgi toolbar ..................................................................................................................................................457
izgilerle evrilmi alana tarama oluturmak .................................................................................................412
izgisel deme yk.....................................................................................................................................521
izgisel Deme Yk ...........................................................................................................................244, 273
izgisel ykler ................................................................................................................................................737
izim Detaylar ..........................................................................................................................................71, 77
izim paftalarnn birletirilmesi .....................................................................................................................662
izim Snr .......................................................................................................................................................49
oklu elenik yay yntemi..............................................................................................................................269
ubuk Sistemlerin zm ...........................................................................................................................783
ubuk Sistemlerinin Snflandrlmas ..............................................................................................................785
ubuk Tayc Sistemin Saysal Modeli:..........................................................................................................709
ubuk Tayc Sistemler ................................................................................................................................709
D
D.N. Atlama faktr.........................................................................................................................................31
Dat...............................................................................................................................................................658
Daha ksa donatlar birletir ...........................................................................................................................511
Daire kolon ....................................................................................................................................................129
Daire kolonun kaklk ve boyutunu deitirmek............................................................................................143
Dairesel deme boluu ...............................................................................................................................233
Dairesel Deme Kenar ................................................................................................................................255
Dairesel Kiri ..................................................................................................................................................171
Dairesel kiri (Kirie dntr).......................................................................................................................180
Dairesel konsol deme.................................................................................................................................240
Dairesel Panel.................................................................................................................................................200
Davran spektrum durumu............................................................................................................................536
Davran spektrumu fonksiyonu.....................................................................................................................535

vi
Dayanm dzensizlii katsays ........................................................................................................................ 842
Denge burulmas .................................................................................................................................... 162, 183
Deprem blgesi ............................................................................................................................................. 500
Deprem Ynetmelii Kiri Tahkikleri............................................................................................................. 895
Deprem Ynetmelii Kolon Raporu (Gl Kolon ve Kesme Kuvveti Raporlar) .......................................... 919
Deprem yklerinin hesaplanmas ................................................................................................................... 740
Deprem yklerinin sperpozisyonu............................................................................................................... 742
Deprem Yk Azaltma Katsays ............................................................................................................ 747, 812
Derz............................................................................................................................................................... 308
Detay Dzeyi ........................................................................................................................................... 13, 646
Detaylandrlm Yap Metraj ......................................................................................................................... 679
Devrilme Momenti Kontrol ......................................................................................................................... 848
DIN227 standartna gre metraj oluturulmas.............................................................................................. 705
D merkezlik etkisinde rijitlik merkezini de dikkate al .................................................................................. 497
D llendirme............................................................................................................................................ 437
Dier objeler iin donat tablosu uzunluklar olutur...................................................................................... 598
Dik Metodu...................................................................................................................................................... 91
Dik Referans .................................................................................................................................................... 92
Dikdrtgen kolon........................................................................................................................................... 126
Dikdrtgen kolon - Keye yanak ............................................................................................................... 127
Dikdrtgen kolon Ortalanm ..................................................................................................................... 128
Dikdrtgen kolon- Kenara yanak................................................................................................................. 127
Dikdrtgen kolonun kaklk ve boyutlarn deitirmek................................................................................ 141
Dilastasyon..................................................................................................................................................... 308
Dilatasyonlu yaplarda srekli temeller........................................................................................................... 308
Dinamik.......................................................................................................................................................... 710
Dinamik Analiz............................................................................................................................................... 798
Dinamik deprem ykleri ................................................................................................................................ 750
Dinamik Hesap .............................................................................................................................................. 827
Dili Demeler Teorisi ................................................................................................................................. 871
Diyaloglar........................................................................................................................................................... 7
Doal titreim periyodu ................................................................................................................................. 745
Dorusal olmayan statik analiz ykleme durumlar ........................................................................................ 533
Dorusal statik analiz ykleme durumlar ...................................................................................................... 531
Doku2............................................................................................................................................................ 640
Donanm Kilidi ................................................................................................................................................... 1
Donat metraj ................................................................................................................................................ 705
Donat para uzunluklar tablosu olutur........................................................................................................ 598
Donat poz numaralarn iz ........................................................................................................................... 596
Donat Seimi................................................................................................................................................. 512
Donat seimini iin izin verilen kombinasyon aral...................................................................................... 510
Donat tablosu olutur.................................................................................................................................... 598
Donat, kalp ve beton metraj........................................................................................................................ 705
Donaty global numaralandr ......................................................................................................................... 597
Dosyadan yaptr........................................................................................................................................... 567
Dosyaya kopyala ............................................................................................................................................ 567
Drtgen izgi.................................................................................................................................................. 460
Deme ......................................................................................................... 229, 235, 237, 244, 245, 273, 274
Deme analizi ve betonarme dizayn:........................................................................................................... 496
vii
Deme ayarlar .....................................................................................................................................217, 257
Deme boluu.....................................................................................................................................233, 267
Deme Boyutlar ..........................................................................................................................................725
Deme donat para boylarn yaz ................................................................................................................596
Deme Donatlar .........................................................................................................................................589
Deme Donatlar Demeler Sekmesi ................................................................................860, 864, 956, 960
Deme Hareketli Ykleri..............................................................................................................................731
Deme Hesap Sonularnn ncelenmesi...............................................................................................860, 956
Deme kenar ...............................................................................................................................................254
Deme Kenar ayarlar ..................................................................................................................................253
Deme Kenar izimi ....................................................................................................................................254
Deme Kenar toolbar .................................................................................................................................252
Deme kenarnn kirie, panele balanmas ..................................................................................................177
Deme Ofset................................................................................................................................................234
Deme olutururken dikkat edilecek hususlar......................................................................................243, 271
Deme Parametreleri ...................................................................................................................................761
Deme raporlar ...................................................................................................................................865, 961
Deme Sonlu Eleman Hesap Bilgileri....................................................................................................867, 963
Deme toolbar ....................................................................................................................................216, 256
Deme yazs ta ..................................................................................................................................237, 270
Deme yk ktphanesi ...............................................................................................................................516
Demeden oluan ankastre tesirler .......................................................................................................894
Demelerde sabit ve hareketli yklerin tanmlanmas ..................................................................................520
Demelerde sehim kontrolleri .....................................................................................................................249
Demelerin Analizi, Betonarmesi ve Donatlar ............................................................................................859
Demelerin dier objelerle ilikisi.........................................................................................................243, 272
Demelerin kaplama ve hareketli ykleri .....................................................................................................520
Demenin alma ekilleri ve donat tipleri..........................................................................................856, 953
Duvar .....................................................................................................................................................181, 208
Duvar st deme........................................................................................................................................234
Duvar ykleri..................................................................................................................................................728
Duvarlar Kolonlarla Bl .................................................................................................................................151
Dm noktalarn gster.................................................................................................................................31
Dm Noktas Atlama Faktr.......................................................................................................................56
Dm Noktas Deplasmanlar ......................................................................................................................829
Dm Noktas Dndr...................................................................................................................................58
Dm Noktas lemleri..................................................................................................................................62
Dm Noktas Kilitlen ....................................................................................................................................56
Dm Noktas Ta.........................................................................................................................................57
Dm Noktas ve Obje ..................................................................................................................................55
Dm noktas yk ekle...............................................................................................................................529
Dey ykleme hesab iin rijit diyafram kabul yap ......................................................................................501
Dey Ykler..................................................................................................................................................727
Dk deme .......................................................................................................................................241, 271
Dz donat dizaynnda mesnet ilaveleri ..................................................................................247, 276, 858, 955
Dz+Pilye..............................................................................................................................245, 274, 856, 953
Dzensiz Binalar.............................................................................................................................................811
Dzensizlikler in Programda lemler ..........................................................................................................821

viii
Dzgn yayl yk ekle.................................................................................................................................... 521
Dzlem ereveler......................................................................................................................................... 785
Dzlem Elemanl tayc Sistemler (Plaklar):.................................................................................................. 710
Dzlem zgaralar ............................................................................................................................................ 786
Dzlem kafes kiriler ..................................................................................................................................... 785
DWF export................................................................................................................................................... 575
Dwg Export ................................................................................................................................................... 574
Dwg mport ................................................................................................................................................... 583
DWG/DXF Export Seenekleri ............................................................................................................. 573, 574
Dxf Export ..................................................................................................................................................... 573
Dxf mport ..................................................................................................................................................... 583
Dxf, Dwg dosyalarnda yazlar........................................................................................................................ 457
E
E mesaj .......................................................................................................................................................... 919
Eik deme................................................................................................................................................... 238
Eik kiri......................................................................................................................................................... 173
Eik kolon ...................................................................................................................................................... 131
Eimli deme................................................................................................................................................ 238
Eri ve Serbest izgi toolbarlar..................................................................................................................... 461
Eri Yzeyli Tayc Sistemler ........................................................................................................................ 710
Erisel deme boluu.................................................................................................................................. 233
Erisel Deme Kenar................................................................................................................................... 255
Erisel Kiri ............................................................................................................................................ 171, 199
Eksantriste ..................................................................................................................................................... 497
Eksen takm................................................................................................................................................... 711
Elastik Deprem Yklerinin Azaltlmas:Deprem Yk Azaltma Katsays........................................................ 812
Elastik Deprem Yklerinin Tanmlanmas:Spektral vme Katsays ................................................................. 811
Eleman baznda s farklar tanmlamak........................................................................................................... 557
Eleman baznda rapor almak.......................................................................................................................... 672
Elemanlarn lokal koordinat sistemleri ve major eksenleri ............................................................. 711, 849, 853
Elemanlarn U Kuvvetleri.............................................................................................................................. 830
Elemanlarnn teorik noktalar ........................................................................................................................ 713
Elips merkez - keler .................................................................................................................................. 474
Elips keler................................................................................................................................................... 474
Elips orta nokta - eksen ................................................................................................................................. 475
Eliptik yay - keler........................................................................................................................................ 476
Eliptik yay merkez keler .......................................................................................................................... 477
Eliptik yay orta nokta Eksen........................................................................................................................ 477
En genel hali ile kesit tanmlamak................................................................................................................... 491
En genel hali ile poligon kolonlarn teorik noktalar........................................................................................ 714
En Yakn Nokta................................................................................................................................................ 94
Eskiz modu .................................................................................................................................................... 465
Eskiz Modu ....................................................................................................................................................... 76
E ykselti erileri .......................................................................................................................................... 397
E ykselti erileri ile arazi tanmlamak.......................................................................................................... 401
Edeer deprem ykleri ......................................................................................................................... 742, 750
Edeer Deprem Yk Yntemi .................................................................................................................... 813
Edeer yayl ykten oluan ankastelik tesirler .................................................................................... 892
ix
Etiket..............................................................................................................................................................441
Etiket ayarlar .................................................................................................................................................431
Etiket yazsn deitir .....................................................................................................................................444
etkin yer ivmesi ..............................................................................................................................................500
Etriye iz .......................................................................................................................................................609
Etriye Maksimum Aral.................................................................................................................................768
Etriye Minimum Aral ...................................................................................................................................768
Euler Burkulma Analizi ...................................................................................................................................551
Euler burkulma analizinin yaplmas ................................................................................................................552
Euler burkulma durumu .................................................................................................................................551
F
Fareye ata.........................................................................................................................................................27
Fillet................................................................................................................................................................654
Fillet Ayarlar ..................................................................................................................................................654
Fillet ve Chamfer Ayarlar.......................................................................................................................654, 655
Filtre Olanaklar..............................................................................................................................................592
Fit .................................................................................................................. 394, 423, 425, 428, 430, 433, 436
G
Geili seim.....................................................................................................................................................36
Gelimi obje oalt........................................................................................................................................565
Gelimi Yakalama......................................................................................................................................59, 67
Genel Ayarlar ...................................................................................................................................................29
Genel betonarme parametreleri ....................................................................................................................510
Genel geometri kontrl..................................................................................................................................32
Genel trapez yk ekle ....................................................................................................................................528
Genilie uydur:..............................................................................................................................................676
Geometri kon Destei.....................................................................................................................................86
Geometri Kontrol.........................................................................................................................................513
Geometrik Bilgiler ..........................................................................................................................................711
Girdi Birimleri.............................................................................................................................................42, 45
Greli Kat telemelerinin Snrlandrlmas ....................................................................................................831
Grnt............................................................................................................................................................68
Grnt Deitir ........................................................................................................................15, 17, 648, 650
Grnt Konfigrasyonu................................................................................................................................641
Grn .................................................................................................................................................624, 660
Grn Pencereleri ................................................................................................................................10, 644
Grn, Perspektif ve Aksonometrik Perspektif Pencereleri .........................................................................10
Gvde ap ....................................................................................................................................................770
Gvde Demiri in H......................................................................................................................767, 771, 780
Gvde Demiri in Minimum H......................................................................................................................777
Gvde donats ...............................................................................................................................................720
Grafik fonksiyonlar gster .............................................................................................................................547
Guse...............................................................................................................................................................180
Glendirme perdesi ......................................................................................................................................201
Gl kolon kontrolleri ..................................................................................................................................915
Gl Kolon ve Kesme Kuvveti Raporlar.......................................................................................................919

x
H
Hafriyat hesab ............................................................................................................................................... 402
Hafriyat hesab iin arazi paralarna hafriyat adm deeri vermek................................................................. 402
Hareketli yk faktr..................................................................................................................................... 506
Hareketli yk ktphanesi ............................................................................................................................. 518
Hasr Donat................................................................................................................................................... 241
Hasr Donat Ayarlar ..................................................................................................................................... 240
Hasp................................................................................................................................................................... 1
Hatlar aras mesafe................................................................................................................................. 430, 597
Havuz..................................................................................................................................................... 364, 369
Havuz analizi .................................................................................................................................................. 375
Havuz Ayarlar................................................................................................................................................ 365
Havuz izim yardmclar ................................................................................................................................ 364
Havuz izimi.................................................................................................................................................. 369
Havuz duvar zelliklerini ayarla...................................................................................................................... 372
Havuz konsol zelliklerini ayarla .................................................................................................................... 373
Havuz kuvvetlerinin ve donat alanlarnn 3B erevede incelenmesi............................................................. 376
Havuz sonlu eleman kuvvetlerinin anlamlar ve kuvvet eksenleri ................................................................... 375
Havuz statik hesaplar .................................................................................................................................... 375
Havuz toolbar ............................................................................................................................................... 364
Havuz yzeyi eimini dzenle ........................................................................................................................ 369
Havuz yzeyi zelliklerini ayarla..................................................................................................................... 370
Herhangi bir statik materyal tanm yapmak................................................................................................... 488
Hesap ktlar ................................................................................................................................................ 671
Hesap donats tolerans ................................................................................................................................. 507
Hesap Momentleri ve Donat Alanlar .................................................................................................... 877, 887
Hesap Ynteminin Seim Nedeni ................................................................................................................. 854
Hesap Ynteminin Seilmesi .......................................................................................................................... 813
Hesapta Deprem Momentlerini Kullan .......................................................................................................... 777
Hesapta Deprem Normal Kuvvetlerini Kullan ............................................................................................... 779
Hesapta Kolon Momentlerini Kullan .............................................................................................................. 779
Hzl Tama ................................................................................................................................................... 656
Hizala ............................................................................................................................................................. 657
I
II BV standartna gre metraj oluturulmas ................................................................................................... 705
Is ykleri ........................................................................................................................................................ 504
Is Ykleri Hesab ........................................................................................................................................... 556
Is ykleri iin rijitlik azaltma faktrleri tanmlamak........................................................................................ 558
Is ykleri kombinasyonlar ............................................................................................................................. 556
Izgara izgilerini gster..................................................................................................................................... 51
Izgara Sistemi ................................................................................................................................................... 50
Izgaray dm noktas gibi yakala.................................................................................................................... 32
Izgaray dm noktas gibi yakalama......................................................................................................... 52, 56

llendirme .............................................................................................................................................. 438
ideCAD Rapor programn kullanmak............................................................................................................ 673
xi
ideCAD Statik Program ve Boyutlu Tayc Sistem.................................................................................793
deCAD Wrep................................................................................................................................................588
kinci Mertebe Etkileri ....................................................................................................................................832
kincil dm noktas ekle ..............................................................................................................................354
kincil dm noktas sil ..................................................................................................................................354
kincil merdiven deformasyonu ......................................................................................................................353
kincil merdiven deformasyonunu iptal et ......................................................................................................354
lave Donat Maksimum Donat Aral ...........................................................................................................764
lave Donat Maksimum donat aral x*d......................................................................................................782
lave Donat Minimum Donat Aral .....................................................................................................764, 782
lave Maksimum donat aral x*d..................................................................................................................764
lave Sabit ve Hareketli Ykler .......................................................................................................................732
lkel obje ayarlar ....................................................................................................................458, 462, 467, 470
lkel obje kesiimlerini yakalamak...................................................................................................................461
lkel objeler.....................................................................................................................................................651
lkel objeler toolbar .......................................................................................................................................457
lkel Objeler toolbar ......................................................................................................................466, 469, 473
mleler ............................................................................................................................................................89
mport ederken zel karakterleri tercme et ................................................................................................455
mport ederken zel karakterleri tercme et: .................................................................................................30
n.................................................................................................................. 394, 423, 425, 428, 430, 433, 436
nteraktif Kamera .....................................................................................................................................14, 647
simler.............................................................................................................................................................510
stinat duvar ...................................................................................................................................................381
stinat Duvar ..................................................................................................................................................376
stinat duvar analizi ........................................................................................................................................382
stinat duvar ayarlar ......................................................................................................................................377
stinat duvar betonarme sonularnn incelenmesi .........................................................................................382
stinat duvar izimleri.....................................................................................................................................383
stinat duvar raporlar ....................................................................................................................................383
stinat duvar statik hesaplar, izimi ve raporlar ............................................................................................382
stinat duvar toolbar......................................................................................................................................376
J
Jpeg ................................................................................................................................................................478
K
K mesaj ..........................................................................................................................................................917
Kabuk aktar ....................................................................................................................................................572
Kabuk olarak modelle.............................................................................................................................208, 209
Kademe yapan kirisiz radye plaklar...............................................................................................................277
Kalem kalnlklar.............................................................................................................................................585
Kalp metraj ...................................................................................................................................................705
Kalp Plan .......................................................................................................................................................605
Kalp Plan Kesiti .............................................................................................................................................601
Kalp/Temel Plan Kesiti ..................................................................................................................................601
Kamera.............................................................................................................................................15, 631, 648
Kamera ayarlar ..............................................................................................................................................631

xii
Kamera tanmla.............................................................................................................................................. 631
Kapal bezier .................................................................................................................................................. 464
Kapal nurbs ................................................................................................................................................... 465
Kaplama ykleri.............................................................................................................................................. 728
Kasede dntr ............................................................................................................................................ 236
Kaset Almlar .............................................................................................................................................. 607
Kaset analizi, betonarmesi ve donat seimi ................................................................................................... 883
Kaset Donatlar ............................................................................................................................................. 590
Kaset Demelerin boyutlar.......................................................................................................................... 727
Kaset Demesi Hesap Sonularnn ncelenmesi .......................................................................................... 884
Kaset kirilerinin donatlar ............................................................................................................................. 889
Kaset raporlar ............................................................................................................................................... 888
Kasetler (ift Dorultuda alan Dili Demeler) ...................................................................................... 882
Kasetler Teorisi.............................................................................................................................................. 882
Kat baznda s farklar tanmlamak ................................................................................................................. 557
Kat Bilgileri ..................................................................................................................................................... 761
Kat Deplasmanlar .......................................................................................................................................... 829
Kat Edeer Yatay Kuvvetleri ve Genel Bilgileri ............................................................................................. 825
Kat kopyala .................................................................................................................................................... 561
Kat Pencereleri .................................................................................................................................................. 8
Kat ve Kat Tanmlar ........................................................................................................................................ 67
Katn toplam hareketli yklerinin hesaplanmas ............................................................................................. 740
Katn toplam sabit yklerinin hesaplanmas .................................................................................................... 739
Katlar aras kopyalama ................................................................................................................................... 568
Katlara etkiyen yatay kuvvetler ...................................................................................................................... 748
Katlara Etkiyen Yatay Ykler.......................................................................................................................... 828
Katman............................................................................................................................................................. 73
Katmanlar Kilitle/z ...................................................................................................................................... 75
Katmanlar Sakla/Gster................................................................................................................................... 74
Katmanl duvar, Tabakal duvar, Tabakal Malzeme, Tabakal Deme,......................................................... 637
Kaydedilmi raporun yklenmesi ................................................................................................................... 584
Kaydr............................................................................................................................................................... 70
Kaydrlm ktle merkezi............................................................................................................................... 814
Kayt ederken yedekle (*.bak).......................................................................................................................... 29
Kayt edilmi yap bileenlerin yklenmesi...................................................................................................... 681
Kayma gvenlii.............................................................................................................................................. 896
Kazk temel ............................................................................................................................................ 279, 283
Kazk temel ayarlar........................................................................................................................................ 280
Kazk temel izim teknikleri ........................................................................................................................... 284
Kazk temel izim yardmclar........................................................................................................................ 279
Kazk temel izimi .......................................................................................................................................... 283
Kazk temel parametreleri ............................................................................................................................. 284
Kazk temel toolbar ....................................................................................................................................... 279
Kazk temel ve kirisiz radye temel ilikisi ...................................................................................................... 285
Kazk temellerin analiz sonular ve raporlar ................................................................................................. 285
Kenara yanak kolon bal ........................................................................................................................... 156
Kenara yanak tekil temel ............................................................................................................................. 295
Kenarda ve kolon kenarnda ykseklik........................................................................................................... 295
Kesin Yntemler ............................................................................................................................................ 792
xiii
Kesiim llendirme ....................................................................................................................................440
Kesiim llendirme ayarlar .........................................................................................................................429
Kesiimlerle Bl ...................................................................................... 175, 176, 177, 203, 231, 239, 254, 264
Kesit .......................................................................................................................................................623, 659
Kesit Hesaplar ...............................................................................................................................................710
Kesit kontrol tolerans ..................................................................................................................................507
Kesit kot .........................................................................................................................................................439
Kesit kot ayarlar ............................................................................................................................................426
Kesit olutur ...................................................................................................................................................360
Kesit taramalar ..............................................................................................................................................413
Kesit ve Grn............................................................................................................................................611
Kesit ve Grn Pencereleri...........................................................................................................................17
Kesit yetersiz..................................................................................................................................................908
Kesitlerde Boyut Tahkiki ve Donat Tayini .....................................................................................................799
Kesitleri arinden yklemek ...........................................................................................................................494
Kesitleri arive kayt etmek ............................................................................................................................494
Kesitte ve planda srekli temeller ..................................................................................................................307
Kesitte ve planda tekil temeller ......................................................................................................................296
Kesme kuvveti kontrol .................................................................................................................................853
Ksa Yollar ..........................................................................................................................................................4
Kilit .....................................................................................................................................................................1
Kiri ........................................................................................................................................................170, 317
Kiri - Temel yn belirt (srekli temel) ........................................................................................................306
Kiri Almlar ................................................................................................................................................606
Kiri alanlar ....................................................................................................................................................724
Kiri alanlarnn deitirilmesi..........................................................................................................................724
Kiri atalet momentleri ...................................................................................................................................721
Kiri atalet momentlerinin deitirilmesi ........................................................................................................724
Kiri ayarlar diyalou..............................................................................................................................158, 310
Kiri Betonarmesi ...........................................................................................................................................898
Kiri boyutlar .................................................................................................................................................720
Kiri donat hesab ..........................................................................................................................................899
Kiri Donatlar ...............................................................................................................................................589
Kiri Etriye Hesab ..........................................................................................................................................908
Kiri genilii ve ykseklii ..............................................................................................................................720
Kiri hesap akl...........................................................................................................................................721
Kiri klavye destekleri.............................................................................................................................158, 310
Kiri Mesnet Detaylar ....................................................................................................................................607
Kiri Parametreleri .........................................................................................................................................765
Kiri sarlma blgesi ........................................................................................................................................768
Kiri tabla geniliinin bulunmas.....................................................................................................................722
Kiri toolbar...........................................................................................................................................157, 310
Kiri U Kuvvetleri .........................................................................................................................................891
Kiri zerinde kolon tanmlamak ....................................................................................................................180
Kiri yk ktphanesi .....................................................................................................................................518
Kiri ykleri ....................................................................................................................................................510
Kirie Dntr ..............................................................................................................................................181
Kirie mesnetlenen konsol plak demeler ....................................................................................................179

xiv
Kirii panele dntrmek ............................................................................................................................. 176
Kiriin dier objelerle ilikisi ................................................................................................................... 187, 318
Kiriin panele balanmas ............................................................................................................................... 176
Kiriler............................................................................................................................................................ 891
Kiriler iin lokal y ekseninin dzlemdeki konumu......................................................................................... 713
Kiriler Sekmesi...................................................................................................................................... 874, 884
Kirilerde atlak kontrolleri............................................................................................................................ 182
Kirilerde Duvar Yklerinin Ayarlanmas........................................................................................................ 519
Kirilerde en olumsuz ykleme kombinasyonun bulunmas ........................................................................... 898
Kirilerde noktasal ykler............................................................................................................................... 732
Kirilerde Sehim Kontrolleri........................................................................................................................... 181
Kirilerin atalet momenti hesab..................................................................................................................... 722
Kirilerin Kesme Gvenlii ............................................................................................................................. 896
Kirilerin majr aks ve as ........................................................................................................................... 713
Kirilerin llendirilmesi ............................................................................................................................... 179
Kirilerin Transformasyon Matrisi: ................................................................................................................. 796
Kirilerin u noktalar ..................................................................................................................................... 715
Kirilerin Yk Bilgileri ve Ankastrelik Tesirleri ............................................................................................... 892
Kirili demelerin boyutlar........................................................................................................................... 725
Kirisiz (mantar) deme ............................................................................................................................... 231
Kirisiz (mantar) radye................................................................................................................................... 265
Kirisiz demelerin boyutlar ........................................................................................................................ 726
Kirisiz radyelerin zemin emniyet kontrolnde deprem yklerini kullan........................................................ 505
Klonla............................................................................................................................................................. 564
Kolon ............................................................................................................................................. 116, 127, 128
Kolon akslarn iz ............................................................................................................................................ 29
Kolon alan deerlerinin deitirilmesi............................................................................................................. 720
Kolon alanlar ................................................................................................................................................. 719
Kolon alt sarlma blgesi 1.5lb........................................................................................................................ 597
Kolon alt ve st kotlar ................................................................................................................................... 138
Kolon Aplikasyon Plan ................................................................................................................................... 606
Kolon atalet momentlerinin deitirilmesi...................................................................................................... 719
Kolon Ayarlar ................................................................................................................................................ 116
Kolon ayarlar diyalogu................................................................................................................................... 116
Kolon bal ................................................................................................................................................... 155
Kolon Bal................................................................................................................................................... 151
Kolon bal ayarlar diyalou ........................................................................................................................ 152
Kolon bal klavye destekleri ....................................................................................................................... 152
Kolon bal toolbar...................................................................................................................................... 151
Kolon Betonarmesi ........................................................................................................................................ 920
Kolon boyutlar .............................................................................................................................................. 134
Kolon boyutlarnn deitirilmesi .................................................................................................................... 718
Kolon Donatlar............................................................................................................................................. 590
Kolon Donatsnn Bulunmas ......................................................................................................................... 922
Kolon dm noktas ve gelimi yakalama.................................................................................................... 138
Kolon Dey Almlar................................................................................................................................... 607
Kolon dey almlarnda sadece majr aks .................................................................................................. 597
Kolon Etriye(Enine Donat) Hesab ................................................................................................................ 927
Kolon filizleri: ................................................................................................................................................. 511
xv
Kolon iin en olumsuz ykleme kombinasyonun bulunmas ...................................................................920, 937
Kolon isimlendirmek ......................................................................................................................................148
Kolon Kiri Birleim Blgelerinin Kesme Gvenlii.........................................................................................934
Kolon kiri kesme gvenliinde konsol ve basit kirileri dikkate al: ................................................................500
Kolon klavye destekleri ..................................................................................................................................115
Kolon mantolama ...........................................................................................................................................132
Kolon mantosu malzeme bilgileri ve pursantaj deerleri ................................................................................133
Kolon mantosu varken eksenel yk kontrol .................................................................................................134
kolon orta blgesindeki etriye aral..............................................................................................................774
Kolon Parametreleri .......................................................................................................................................772
Kolon Raporlar ..............................................................................................................................................931
Kolon Sarlma Blgesinde Etriye Aral Koullar ...........................................................................................774
Kolon toolbar ................................................................................................................................................114
Kolon trimle ...................................................................................................................................................135
Kolon U Kuvvetleri ...............................................................................................................................914, 938
Kolon ve perdenin eni ve boyu......................................................................................................................717
Kolona mesnetlenen konsol plak demeler ..................................................................................................136
Kolonda Maksimum Normal Kuvvet Kontrol...............................................................................................919
Kolon-Kiri Birleim Yatay Kesidi ...................................................................................................................608
Kolonlar (Teorik aklamas)...........................................................................................................................911
Kolonlar iin lokal y ekseninin dzlemdeki konumu.......................................................................................711
Kolonlarda noktasal ykler .............................................................................................................................733
Kolonlarda sva ...............................................................................................................................................136
Kolonlarn Kesme Gvenlii ...................................................................................................................816, 917
Kolonlarn Kirilerden Daha Gl Olmas .....................................................................................................816
Kolonlarn lokal y ekseni tanm ......................................................................................................................711
Kolonlarn major aks......................................................................................................................................718
Kolonlarn Transformasyon Matrisi: ...............................................................................................................796
Kolonlarn ve panellerin majr aks ve as ....................................................................................................711
Kolonlarn ve panellerin teorik noktalar ........................................................................................................713
Kolonun dier objelerle ilikisi ........................................................................................................................150
Kolonun kirie oturmas .................................................................................................................................180
Kombinasyonlar..............................................................................................................................................538
Komut tekrar...................................................................................................................................................40
Komut ve Bilgi Girii .........................................................................................................................................39
Konsol donats .......................................................................................................................246, 274, 856, 953
Konsol deme.......................................................................................................................179, 204, 239, 271
Konsol demeler ..........................................................................................................................................136
Konsol kiri.....................................................................................................................................................177
Konsol kirie oturan kolon .............................................................................................................................180
Konsollar komutu...........................................................................................................................................178
Kontur izgileri ...............................................................................................................................................480
Kontur izgileri ......................................................................................................................................480, 481
Kontur izgilerinin ilevleri .............................................................................................................................481
Kontur hesapla ...............................................................................................................................................481
Kontur Kopyala ..............................................................................................................................................566
Kontur kopyala ve kontur yaptr ..................................................................................................................566
Kontur Objelerini ptal Et.................................................................................................................................79

xvi
Kontur Objelerini Se ...................................................................................................................................... 79
Koordinat Sistemi........................................................................................................................................... 711
Kopyala .......................................................................................................................................................... 566
Kopyala ve yaptr ......................................................................................................................................... 562
Korkuluk sakla / gster................................................................................................................................... 355
Korkuluk says edit ........................................................................................................................................ 355
Kot ayarlar..................................................................................................................................................... 424
Kot izgisi ...................................................................................................................................................... 397
Kot Noktas.................................................................................................................................................... 396
Kot llendirme ........................................................................................................................................... 438
Keye Yanak Kolon.................................................................................................................................... 127
Keye yanak kolon bal .......................................................................................................................... 156
Keye yanak tekil temel ............................................................................................................................. 294
Kritik perde ykseklii................................................................................................................................... 939
Kritik perde ykseklii.................................................................................................................................... 213
Kubbe .................................................................................................................................................... 318, 322
Kubbe analizi .................................................................................................................................................. 324
Kubbe ayarlar ................................................................................................................................................ 319
Kubbe kuvvetlerinin ve donat alanlarnn incelenmesi ................................................................................... 325
Kubbe mesnet zelliklerinin ayarlanmas ....................................................................................................... 324
Kubbe yk ve malzeme bilgilerinin tanmlanmas ........................................................................................... 324
Kullanc Tanml Elemanlar ............................................................................................................................ 824
Kullanc Tanml Tarama Olutur................................................................................................................... 413
Kullanlan Koordinat Sistemi:.......................................................................................................................... 709
Kullanlan Saysal zm Yntemleri: ............................................................................................................ 709
Kuatlm Kolon-Kiri Birleim Blgesinde Etriye Aral Koullar................................................................. 774
Kuvvetler ve Donat Alanlar Sekmesi ............................................................................................................ 876
Kuyu temel..................................................................................................................................................... 384
Kuyu temel analizi .......................................................................................................................................... 390
Kuyu temel ayarlar ........................................................................................................................................ 384
Kuyu temel betonarme sonularnn incelenmesi........................................................................................... 391
Kuyu temel izim yardmclar ........................................................................................................................ 384
Kuyu temel izimi........................................................................................................................................... 390
Kuyu temel izimleri ...................................................................................................................................... 391
Kuyu temel klavye destei.............................................................................................................................. 384
Kuyu temel raporlar ...................................................................................................................................... 391
Kuyu temel statik hesaplar, izimi ve raporlar.............................................................................................. 390
Kuyu temel toolbar ....................................................................................................................................... 384
Ktle katsays ................................................................................................................................................. 545
Ktle merkezi................................................................................................................................................. 559
Ktphane (Tefri) ......................................................................................................................................... 449
Ktphane ayarlar ......................................................................................................................................... 446
Ktphane dndr, ta.................................................................................................................................. 450
Ktphane toolbar ........................................................................................................................................ 445
Ktphane-tarama ilikisi ............................................................................................................................... 451
Ktphaneye yeni elemanlar eklemek ........................................................................................................... 452
L
Levhalar, Perdeler, Yksek Gvdeli Kiriler................................................................................................... 710
xvii
Lokal Eksenlerde Kiri U Deplasmanlar .......................................................................................................793
Lokal Eksenlerde Kolon U Deplasmanlar ....................................................................................................793
Lokal Koordinat Sistemi Etkinletir ...............................................................................................................49, 95
Lokal Koordinat Sistemi Tanmla................................................................................................................49, 95
Lokal Nokta Tanmla........................................................................................................................................94
M
M tuu ............................................................................................................................................................656
Madde 3.4.3.1 ................................................................................................................................................186
Mahal alan hesab..............................................................................................................................................29
Mahal Ofset....................................................................................................................................................234
Mahal taramas, tarama - kap/pencere ilikisi ................................................................................................410
Mahal taramas, tarama ktphane ilikisi.....................................................................................................410
Mahaller ve demeler ...................................................................................................................................242
Maksimum ekme Pursantaj .................................................................................................................766, 771
Maksimum Donat Aral .......................................................................................................213, 763, 778, 782
Maksimum donat aral x*d..................................................................................................................763, 782
Maksimum Enine Donat Aral .....................................................................................................................212
Maksimum Etriye Aral.........................................................................................................772, 774, 776, 780
Maksimum ilave says.....................................................................................................................................510
Maksimum Montaj Donat Aral ...................................................................................................................777
Maksimum pursantaj ......................................................................................................................................896
Maksimum Pursantaj ......................................................................................................................212, 773, 780
Maksimum Tevzi Aral .................................................................................................................................776
Maliyet Raporlarnn Hazrlanmas ..................................................................................................................703
Malzeme Bilgileri ............................................................................................................................................755
Malzeme gvenlik katsaylar ..........................................................................................................................756
Malzeme Karakteristikleri ..............................................................................................................................756
Malzemelerin Tanm ......................................................................................................................................680
Manto kenarn deitir...................................................................................................................................132
Manto kenarn kaldr......................................................................................................................................133
Mantolama......................................................................................................................................................132
Mantolama yzdesi .........................................................................................................................................133
Materyal tanm...............................................................................................................................................639
Men ..................................................................................................................................................................2
Merdiven................................................................................................................................334, 344, 359, 363
Merdiven Alan Ekle .......................................................................................................................................346
Merdiven analizi .............................................................................................................................................361
Merdiven ayarlar............................................................................................................................................334
Merdiven Ayarlar ...........................................................................................................................................334
Merdiven Betonarme Hesap Aks iz ............................................................................................................359
Merdiven Betonarme Hesap Aks Deitir .....................................................................................................360
Merdiven Betonarme Hesap Aksn Sil ...........................................................................................................360
Merdiven Betonarme Hesap Akslarnn Deitirilmesi ...................................................................................360
Merdiven betonarme hesap akslarnn silinmesi .............................................................................................360
Merdiven betonarme hesap akslarnn tanmlanmas ......................................................................................359
Merdiven betonarme sonularnn incelenmesi ..............................................................................................363
Merdiven izimleri..........................................................................................................................................363

xviii
Merdiven izmek ........................................................................................................................................... 346
Merdiven deformasyonu................................................................................................................................ 351
Merdiven deformasyonu toolbar................................................................................................................... 333
Merdiven deformasyonunu iptal et ................................................................................................................ 353
Merdiven Edit ................................................................................................................................................ 351
Merdiven kaydet ............................................................................................................................................ 355
Merdiven klavye destei................................................................................................................................. 334
Merdiven kot ve ykseklikleri ........................................................................................................................ 356
Merdiven kuvvetlerinin ve donat alanlarnn incelenmesi .............................................................................. 363
Merdiven mesnet zelliklerinin ayarlanmas................................................................................................... 358
Merdiven raporlar ......................................................................................................................................... 363
Merdiven sahanl.......................................................................................................................................... 350
Merdiven statik hesaplar ............................................................................................................................... 358
Merdiven toolbar .......................................................................................................................................... 332
Merdiven ve merdiven parametreleri hakknda ............................................................................................. 356
Merdiven yk ve malzeme bilgilerinin tanmlanmas ...................................................................................... 359
Merdivenin dengelenmesi .............................................................................................................................. 357
Merkez-yarap-alar .................................................................................................................................... 472
Mesaj Satr ......................................................................................................................................................... 7
Metraj .................................................................................................................................................... 679, 705
Mevcut merdivenlerden yeni merdiven tipleri tretme................................................................................. 350
Mevcut yazlar baka projelerde kullanma..................................................................................................... 456
Mimari Objeler ................................................................................................................................................ 78
Mimari Plan-Kalp Plan .................................................................................................................................... 86
Minimum Aklk ekme Pursantaj ............................................................................................... 765, 771, 779
Minimum Asal ekme Pursantaj ........................................................................................................... 761, 781
Minimum Boyut Oran ................................................................................................................................... 214
Minimum ekme Pursantaj ........................................................................................................................... 775
Minimum Dier ekme Pursantaj ......................................................................................................... 762, 781
Minimum donat aral................................................................................................................................... 510
Minimum Donat Aral ......................................................................................................... 213, 763, 779, 781
Minimum Enine Donat Aral ....................................................................................................................... 212
Minimum Etriye Aral .......................................................................................................... 772, 773, 776, 780
Minimum Gvde Pursantaj ............................................................................................................................ 214
Minimum Hurdi Dier Pursantaj ........................................................................................................... 762, 781
Minimum Hurdi Pursantaj ..................................................................................................................... 762, 781
Minimum olarak kullan................................................................................................................................... 133
Minimum pilye alt kalan ................................................................................................................................. 510
Minimum Pursantaj ........................................................................................................................ 211, 772, 778
Minimum U Pursantaj .................................................................................................................................. 213
Mod birleirme yntemi................................................................................................................................. 497
Mod Birletirme Yntemi .............................................................................................................................. 814
Modal analiz durumlar................................................................................................................................... 534
Moment Max(Aklk).......................................................................................................... 861, 862, 957, 958
Moment Bytme Yntemi ........................................................................................................................... 911
Moment0 noktasna gre olutur................................................................................................................... 597
Momentler ve Donat Alanlar Sekmesi.................................................................................................. 861, 957
Montaj Maksimum Aral............................................................................................................................... 769
xix
N
Nervr Kaset Kirii Yk Analizi ...........................................................................................................878, 888
Nervr Kaset Parametreleri ........................................................................................................................770
Nervr Almlar ............................................................................................................................................606
Nervr analizi, betonarmesi ve donat seimi ................................................................................................873
Nervr Donatlar ...........................................................................................................................................589
Nervr Demesi Hesap Sonularnn ncelenmesi........................................................................................874
Nervr raporlar .............................................................................................................................................878
Nervr yk analizi ..........................................................................................................................................873
Nervre dntr ..........................................................................................................................................235
Nervrler (Dili Demeler) ..........................................................................................................................871
Nervrlerin boyutlar .....................................................................................................................................726
Nervrl Kaset Plaklar ..................................................................................................................................710
Nesne Edit........................................................................................................................................................97
No..........................................................................................................................................................860, 956
Noktasal deme yk...................................................................................................................................521
Noktasal Deme Yk .........................................................................................................................244, 272
Noktasal k...................................................................................................................................................635
Noktasal Ik Kayna Ayarlar ................................................................................................................632, 634
Noktasal ktle ekle.........................................................................................................................................530
Noktasal Yk Ekle ..........................................................................................................................................524
Noktasal Ykler..............................................................................................................................................732
Noktasal ykten oluan ankastre tesirler ...............................................................................................893
Nonlineer inaat aamas hesab .............................................................................................................501, 553
Nurbs .............................................................................................................................................................464
O
Obje Adlandr.................................................................................................................................................148
Obje Aac......................................................................................................................................................483
Obje Ayarlar Diyaloglar ..................................................................................................................................83
Obje Bamllk .................................................................................................................................................60
Obje bilgilerini fare zerinde gster .................................................................................................................30
Obje Bilgilerini Fare zerinde Gster................................................................................................................7
Obje Bilgilerinin Gsterilmesi.............................................................................................................................7
Obje Bul .....................................................................................................................................................38, 95
Obje oalt.....................................................................................................................................................564
Obje Katman Deitir........................................................................................................................................76
Obje Kontur izimi ..........................................................................................................................................79
Obje Niteliklerinin zelletirilmesi ..................................................................................................................27
Obje Parala................................................................................................... 424, 427, 439, 440, 441, 651, 662
Obje Seimi ......................................................................................................................................................35
Obje taramalar ..............................................................................................................................................409
Obje yaptrrken koordinat al.........................................................................................................................32
Obje Yardmc Toolbarlar................................................................................................................................83
Objelere eim ver ..........................................................................................................................................238
Objelerin Katlardaki Grnrl....................................................................................................................77
Ofset ..............................................................................................................................................................655

xx
OpenGl donanm hzlandrcsn kullan ............................................................................................................ 31
Oranla listesi .................................. 123, 167, 195, 223, 228, 262, 291, 303, 314, 343, 367, 380, 389, 448, 683
Orijin ve Koordinat Kutusu.............................................................................................................................. 45
Orta Nokta ...................................................................................................................................................... 94
Ortalanm Kolon........................................................................................................................................... 128
Ortalanm kolon bal ................................................................................................................................. 155
Ortalanm tekil temel ................................................................................................................................... 293
Ortogonal Olmayan Sistemler in Yaklak Yntemler ................................................................................. 791
Ortogonal Olmayan Yaplar ........................................................................................................................... 789
Ortogonal Sistemler in Yaklak Yntemler................................................................................................. 789
Ortogonal Yaplar........................................................................................................................................... 788
OSKA............................................................................................................................................................. 706
OSKA'dan Ykle............................................................................................................................................. 706
Otomatik Adlandr ......................................................................................................................................... 149
Otomatik betonarme dizayn ......................................................................................................................... 496
Otomatik kayt ......................................................................................................................................... 29, 579
Otomatik kontur objesi izimi ......................................................................................................................... 32
Otomatik Tarama .......................................................................................................................................... 412

lek ............................................................................................................................................... 42, 444, 596
lekle (scale) ............................................................................................................................................... 653
llendirme Ayarlar.................................................................................................................................... 421
llendirme leini deitirmek ................................................................................................................ 444
llendirme toolbar.................................................................................................................................... 420
llendirme yazlarn ilk haline getir ........................................................................................................... 444
llendirme yazlarn ta ............................................................................................................................ 443
llendirme yazsn gster/kapat ................................................................................................................ 443
llendirmeye para ekle/kar ................................................................................................................... 442
nceki Pencere ............................................................................................................................................... 24
z arlktan oluan dey ykler................................................................................................................... 727
P
Pafta Ayarlar.................................................................................................................................................. 663
Pafta baznda donat tablosu olutur .............................................................................................................. 598
Pafta Blou..................................................................................................................................................... 665
Pafta Blou Tm izimler ........................................................................................................................... 664
Pafta Blou Ayarlar........................................................................................................................................ 666
Pafta Blou Drtgen..................................................................................................................................... 664
Pafta Blou Ekle ............................................................................................................................................. 667
Pafta Blou Gncelle...................................................................................................................................... 667
Pafta Blou Oluturma ................................................................................................................................... 664
Pafta Blou Poligon ...................................................................................................................................... 665
Pafta izimleri................................................................................................................................................ 800
Pafta Dizayn .................................................................................................................................................. 662
Pafta Olutur.................................................................................................................................................. 663
Panel .............................................................................................................................................................. 198
Panel ayarlar diyalou.................................................................................................................................... 189
xxi
Panel balk blgesi uzunluklar.......................................................................................................................210
Panel Elemanlar Lokal Deplasmanlar.............................................................................................................795
Panel klavye destekleri ...................................................................................................................................189
Panel toolbar .................................................................................................................................................188
Panel stne kiri tanmlamak ........................................................................................................................204
Panel ve Perde Parametreleri.........................................................................................................................211
Panele dntr .............................................................................................................................................207
Panele Dntr.............................................................................................................................................208
Panele kiri ve deme kenar balamak ........................................................................................................203
Panelin dier objelerle ilikisi ..........................................................................................................................215
Paneller ..........................................................................................................................................................188
Panellerde kap - pencere veya ksmi boluklar..............................................................................................208
Panellerin kabuk olarak modellenmesi ...........................................................................................................208
Panellerin llendirilmesi ..............................................................................................................................207
Parabolik yk ekle ..........................................................................................................................................527
Paralel Referans................................................................................................................................................93
Parametreler ..........................................................................................................................................512, 761
Parametrik tarama..........................................................................................................................................406
Parametrik Tarama ........................................................................................................................................406
Para boylarnn izdirilmesi ...................................................................................................................248, 277
Pas pay........................................................................................................... 211, 761, 770, 772, 775, 778, 781
Pdf ..................................................................................................................................................................678
PDF Olarak Kaydet ........................................................................................................................................576
Pencere(Window) seim..................................................................................................................................35
Pencereler..........................................................................................................................................................8
Perde..............................................................................................................................................................188
Perde detaynda dey kesit gster................................................................................................................597
Perde Detaylar ..............................................................................................................................................607
Perde Donatlar .............................................................................................................................................590
Perde Donatsnn Bulunmas..........................................................................................................................943
Perde u. blgeleri .........................................................................................................................................939
Perde yatay donats .......................................................................................................................................942
Perdelerin kesme gvenlii.............................................................................................................................942
Perdeye mesnetlenen konsol plak demeler................................................................................................204
Perspektif - Grn Pencereleri ...................................................................................................................641
Perspektif - Grn Pencereleri ve Grnt Konfigrasyonu..................................................11, 13, 644, 646
Perspektif Pencereleri ..............................................................................................................................12, 645
Perspektifte Bul ................................................................................................................................................96
Plan alma ekilleri ve donat tipleri..................................................................................................856, 953
Plak demeler zerindeki noktasal ykler ....................................................................................................735
Plaklar.............................................................................................................................................................855
Plaklar teorisi..........................................................................................................................................855, 952
Plan lek Ayarlar...........................................................................................................................................72
Plan Pencereleri ...............................................................................................................................................10
Planda Bul.........................................................................................................................................................96
Plato...............................................................................................................................................................397
Poligon kolon..................................................................................................................................................129
Poligon Kolon.................................................................................................................................................124

xxii
Poligon Kolon Ayarlar ................................................................................................................................... 124
Poligon Kolon ayarlar diyalou ...................................................................................................................... 124
Poligon kolona dntr ................................................................................................................................ 130
Poligon Kolonlarn Geometrik Merkezi ......................................................................................................... 714
Poligon kolonun kaklk ve boyutlarn deitirmek....................................................................................... 144
Prn/Plt dosyas olarak yazdrma ..................................................................................................................... 588
Programn altrlmas ve lk Ekran.................................................................................................................. 1
Proje A ......................................................................................................................................................... 582
Proje izimleri ................................................................................................................................................. 23
Proje Takip Penceresi ...................................................................................................................................... 71
Proje yedei ................................................................................................................................................... 579
Proje yedeklerinin yklenmesi ....................................................................................................................... 584
Projeyi farkl kaydet ....................................................................................................................................... 571
Projeyi kaydederken yedek al ........................................................................................................................ 580
Projeyi kaydet ................................................................................................................................................ 571
Projeyi yazcya/iziciye gnderme................................................................................................................. 586
R
R Katsaysnn Seim Nedeni .......................................................................................................................... 848
Radye deme (Kirili) ................................................................................................................................... 263
Radye Demesi Donatlar............................................................................................................................ 591
Radye Demesi Parametreleri...................................................................................................................... 780
Radye temellerde negatif zemin gerilmesi kontrol yap ................................................................................ 505
Radye temellerin zemin emniyet kontroln ortalama gerilmeye gre yap................................................... 505
Rapor alrken uygunluk kontrol yap ............................................................................................................. 509
Rapor hazrlamak ........................................................................................................................................... 671
Rapor kaydet.................................................................................................................................................. 581
Rapor sayfalarnn grnm.......................................................................................................................... 676
Raporda proje hata uyarlarn takip etmek .................................................................................................... 677
Raporda Sayfa Balndaki Mesaj ................................................................................................................... 823
Raporlar ......................................................................................................................................................... 669
Raporlara firma logosu eklemek..................................................................................................................... 674
Raporlara resim eklemek ............................................................................................................................... 675
Raporlarda birim ayarlar................................................................................................................................ 674
Raporlarda firma logosu silmek...................................................................................................................... 675
Raporlarda indeks sayfalar ............................................................................................................................. 678
Raporlar Pdf olarak kayt etmek.................................................................................................................... 678
Raporlar Txt olarak kayt etmek.................................................................................................................... 678
Raporlarn yazdrlmas ................................................................................................................................... 588
Raporu yazdrmak.......................................................................................................................................... 673
Referans noktas ............................................................................................................................................. 412
Renk ayarlar .................................................................................................................................................. 585
Resim............................................................................................................................................................. 478
Resimlerin izdirilmesi ................................................................................................................................... 479
Rijit bodrum kat numaras ............................................................................................................................. 205
Rijit diyafram ktlelerini diyafram merkezinde younlatr:............................................................................ 498
Rijit diyaframlar .............................................................................................................................................. 250
Rijit kol ........................................................................................................................................................... 793
Rijit kollar....................................................................................................................................................... 716
xxiii
Rijit kollar dikkate alma:.................................................................................................................................500
Rijitlik katsays ................................................................................................................................................545
Rijitlik merkezi................................................................................................................................................559
Rijitlik ve Ktle Merkezleri .............................................................................................................................559
Rota................................................................................................................................................233, 346, 460
Rtre etkileri ..........................................................................................................................................502, 555
Rzgar ykleri.................................................................................................................................................751
Rzgar yklerinin sperpozisyonu..................................................................................................................752
S
Saaklar ..........................................................................................................................................................242
sadece ekirdek ksmn kullan .......................................................................................................................134
Sadece kendi alan iin....................................................................................................................................360
sadece manto olarak kullan ............................................................................................................................134
Sadece seili objeleri al ...................................................................................................................................596
Sa..........................................................................................................................................................861, 957
Sa tu men gster .........................................................................................................................................30
Sa Tu Men Gster.......................................................................................................................................40
Saa Kaydr.......................................................................................................................................................71
Sahanlk demesi...........................................................................................................................................242
SAP2000 programna data aktarmak..............................................................................................................572
Saplama kiri tanm ........................................................................................................................................175
Saplama kirilerin ykleri ................................................................................................................................738
Sayfa grnm:.............................................................................................................................................676
Sayfa marjlar : ................................................................................................................................................677
Sayfa numaras ayarlar: ..................................................................................................................................677
Seilmi.............................................................................................................................................................29
Seim gruplar...................................................................................................................................................39
Seim Gruplar..................................................................................................................................................39
Seimi Hatrla ...................................................................................................................................................38
Seimi Kaydet...................................................................................................................................................38
Seme uzakl ..................................................................................................................................................31
Semeli Raporlar ............................................................................................................................................672
Sehim..............................................................................................................................................249, 721, 725
Sehim artn her zaman denetle ..............................................................................................................181, 249
Sekmeler ........................................................................................................................................................677
Serbest izgi ...................................................................................................................................................465
Serbest llendirme .....................................................................................................................................438
Serbest tarama ...............................................................................................................................................410
Sktrarak Kaydet..........................................................................................................................................572
Snr tonoz ......................................................................................................................................................330
Sradaki bloklar arasndaki ykseklik fark .......................................................................................................598
Simetri ............................................................................................................................................................655
Simetri (mirror) ..............................................................................................................................................655
Sistem zm..............................................................................................................................................798
Sol ..........................................................................................................................................................860, 956
Sola Kaydr........................................................................................................................................................71
Son Komutu Tekrarla.......................................................................................................................................41

xxiv
Son kullanlan sekmeyi hatrla............................................................................................................................. 7
Son seim......................................................................................................................................................... 37
Son sekmeyi hatrla .......................................................................................................................................... 30
Sonlu eleman kuvvetlerinin anlamlar ve kuvvet eksenleri...................................................................... 330, 362
sonlu elemanlar yntemi ........................................................................................................................ 855, 952
Sonraki Pencere............................................................................................................................................... 24
Spektral vme Katsays................................................................................................................................... 811
Spektrum karakteristik periyotlar ................................................................................................................. 743
Spektrum katsays ......................................................................................................................................... 745
spekturm erisi .............................................................................................................................................. 745
Spekler renk................................................................................................................................................. 640
Spot k.......................................................................................................................................................... 636
Statik kesit byklkleri ve tanmlar .............................................................................................................. 491
Statik materyaller ........................................................................................................................................... 486
Statik materyalleri arivden yklemek............................................................................................................ 490
Statik materyalleri arive kayt etmek ............................................................................................................ 489
Statik Metrajlar AMP'ye Aktar....................................................................................................................... 706
Statik Objeler................................................................................................................................................... 78
Stifnes matrisi ve stifnes denklemi.................................................................................................................. 784
Stifnes tesir saylar ......................................................................................................................................... 783
Su basman perdeleri....................................................................................................................................... 209
Sneklik Dzeyi Normal ereve Sistemelerinde Kolon-Kiri Birleim Blgeleri.......................................... 818
Sneklik Dzeyi Normal Kiriler.................................................................................................................... 818
Sneklik Dzeyi Yksek ereve sistemlerinde Kolon-Kiri Birleim Blgeleri ............................................. 817
Sneklik Dzeyi Yksek Perdeler .................................................................................................................. 817
Sneklik Dzeyi Yksek/Karma Yap Tasarmda R katsays ve Devrilme momenti kontrol ....................... 852
Sneklilik Dzeyi Yksek Kolonlar................................................................................................................. 816
Snme etkileri ........................................................................................................................................ 502, 554
Srekli izgi .................................................................................................................................................... 459
Srekli izim modu........................................................................................................................................... 32
Srekli izim Modu.......................................................................................................................................... 41
Srekli Deme Kenar .................................................................................................................................. 256
Srekli temel .................................................................................................................................................. 304
Srekli temel ayarlar ..................................................................................................................................... 298
Srekli Temel Donatlar ................................................................................................................................ 590
Srekli temel kaklklar................................................................................................................................. 306
Srekli Temel Kirilerinin Donatlar .............................................................................................................. 968
Srekli temel klavye destei ........................................................................................................................... 297
Srekli Temel Parametreleri .......................................................................................................................... 775
Srekli temel toolbar..................................................................................................................................... 297
Srekli temelin dier objelerle ilikisi ............................................................................................................. 309
Srekli temellerin llendirilmesi ................................................................................................................. 308
Srekli Temellerin Statik Hesap Sonular...................................................................................................... 968
Srekli Yay Kiri ............................................................................................................................................. 172
Srekli Yay Panel............................................................................................................................................ 200
Srtnme Kesmesi Hesab ............................................................................................................................. 946

ablon ........................................................................................................................................................ 1, 581
xxv
ablon projesi oluturmak ..............................................................................................................................578
T
Tabaka..............................................................................................................................................................73
Tabla genilii .................................................................................................................................................722
tamamn kullan ..............................................................................................................................................134
Tanmlanan yap bileenlerin kayt edilmesi ....................................................................................................681
Tanml tarama ...............................................................................................................................................407
Tanml tarama dosyasnn ierii ....................................................................................................................415
Tarama ...........................................................................................................................404, 406, 407, 408, 409
Tarama ktphanesine ilave yapmak.............................................................................................................413
Tarama ayarlar...............................................................................................................................................404
Tarama Boluu..............................................................................................................................................409
Tarama boluu bul ........................................................................................................................................412
Tarama referans noktas tanmla ....................................................................................................................412
Tarama toolbar..............................................................................................................................................404
Taramann kullanlabilecei dier alanlar.........................................................................................................413
Ta.................................................................................................................................................................656
Tayc Sistem Bilgi Girileri ...........................................................................................................................711
Tayc sistem davran ..................................................................................................................................747
Tayc sistem davran katsays.....................................................................................................................498
Tayc Sistemin Davran Ortam: .................................................................................................................709
Tayc Sistemin Global Eksenlere Transformasyonu.....................................................................................795
Tayc Sistemlerin Snflandrlmas ................................................................................................................815
TDY 2007.......................................................................................................................................................500
TDY Madde 3.4.3.1 kontrolleri ......................................................................................................................185
Teet..............................................................................................................................................................656
Tek izgi .........................................................................................................................................................459
Tekil temel ayarlar.........................................................................................................................................287
Tekil temel izimi ...........................................................................................................................................293
Tekil Temel Detaylar.....................................................................................................................................608
Tekil Temel Donatlar ...................................................................................................................................591
Tekil temel klavye destei ..............................................................................................................................286
Tekil Temel Parametreleri .............................................................................................................................778
Tekil temel sistemlerin yap temel etkileimli zmleri ................................................................................548
Tekil temel toolbar ........................................................................................................................................285
Tekil temelin dier objelerle ilikisi ................................................................................................................296
Temel Analizi..................................................................................................................................................560
Temel analizi ve betonarme dizayn: ..............................................................................................................496
Temel Aplikasyon Plan ..................................................................................................................................601
Temel aplikasyon plan kesiti ..........................................................................................................................601
Temel derinlii dzeltme faktrleri ................................................................................................................550
Temel Hesaplar .............................................................................................................................................710
Temel Kiri Almlar .....................................................................................................................................608
Temel sistemlerin yap temel etkileimli zm...........................................................................................547
Temel-Kiri Yn Belirle................................................................................................................................173
Temellerde negatif zemin gerilmesi kontrol yap ..........................................................................................505
Temellerde st dz donaty kvr ...................................................................................................................597

xxvi
Temellerin zemin emniyet kontrolnde deprem yklerini kullan .................................................................. 505
Temellerin zemin gerilmesini ortalamaya gre yap........................................................................................ 505
Teorik Esaslar Blmnn Referanslar.......................................................................................................... 969
Tepki spektrumu............................................................................................................................................ 498
Tepki spekturumu.......................................................................................................................................... 497
Ters kiri, dk kiri, ara kat kirii ................................................................................................................ 174
Time history................................................................................................................................................... 543
Tip.................................................................................................................................................................... 73
Tipik diler ............................................................................................................................................. 872, 883
Tipik Kiri Belirle.................................................................................................................... 236, 237, 872, 882
Tonoz............................................................................................................................................................. 329
Tonoz analizi .................................................................................................................................................. 331
Tonoz ayarlar ................................................................................................................................................ 326
Tonoz izim yardmclar ................................................................................................................................ 326
Tonoz kuvvetlerinin ve donat alanlarnn incelenmesi ................................................................................... 332
Tonoz mesnet zelliklerinin ayarlanmas ....................................................................................................... 331
Tonoz mesnetlerini tanmla ................................................................................................................... 331, 358
Tonoz statik hesaplar .................................................................................................................................... 330
Tonoz toolbar ............................................................................................................................................... 326
Toolbar , Men zelletirme ve Ksa Yol Tanmlama...................................................................................... 25
Toolbarlar ve konlar ......................................................................................................................................... 3
Toplam edeer deprem yk....................................................................................................................... 747
Toprak bileke yklerinin sperpozisyonu..................................................................................................... 754
Toprak birim arl ....................................................................................................................................... 504
Toprak tkisinden Oluan Ykler ................................................................................................................... 752
Trapez yk ekle ............................................................................................................................................. 522
Trim............................................................................................................................................................... 652
TS500............................................................................................................................................................. 249
TS500 atlak snrlar ...................................................................................................................................... 182
TS500 Sehim snrlar.............................................................................................................................. 182, 250
Tm katlarda se.............................................................................................................................................. 38
Tm Kontur Objelerini ptal Et ........................................................................................................................ 79
Tm Kontur Objerini Se................................................................................................................................. 79
Tm yap boyunca devam etmeyen paneller.................................................................................................. 210
Tm yap s farklar tanmlamak..................................................................................................................... 556
Txt ................................................................................................................................................................. 678
U
U Donats/Toplam Donat (%).................................................................................................................... 212
U noktas edit............................................................................................................................................... 307
U noktas Edit................................................................................................................................................. 58
U noktas edit (Kiri) .................................................................................................................................... 173
U noktas edit (panel) ................................................................................................................................... 202
Uu Modu .............................................................................................................................................. 14, 647
Uygunluk burulmas ............................................................................................................................... 162, 183
Uzaklk........................................................................................................................................................... 657
Uzat ............................................................................................................................................................... 651
Uzay ereve ubuunun Rijitlik Matrisi....................................................................................................... 804
Uzay ereveler ............................................................................................................................................. 787
xxvii
Uzay kafes tayclar.......................................................................................................................................786

Boyutlu Tayc Sistem.............................................................................................................................793
st Kat Gster ................................................................................................................................................78
st rijit bodrum kat numaras........................................................................................................................498
stte dz donat.....................................................................................................................246, 274, 857, 953
st serbest kolonlar .....................................................................................................................................813
st Serbest Kolonlar ....................................................................................................................................761
V
Vazgeme Metodlar.........................................................................................................................................88
Vaziyet plan ...................................................................................................................................................662
Vektr izim Olutur.....................................................................................................................................662
Vektr izimi Olutur................................................................................................................14, 17, 648, 650
Vis/Vik Oranlar ..............................................................................................................................................854
VRML export..................................................................................................................................................575
W
Winkler yay yntemi ......................................................................................................................................269
Y
Yaklak Yntemler.........................................................................................................................................789
Yamuk trapez eleman yk ekle ....................................................................................................................525
Yap Bileenleri Metraj Raporlar ....................................................................................................................703
Yap Bileenleri Veritabann AMP'ye Aktar ....................................................................................................708
Yap Bileenleri Veritabann Oska'ya Aktar....................................................................................................707
Yap gvenlii..................................................................................................................................................755
Yap malzemelerin objelere atanmas .............................................................................................................682
Yap tipi katsays ............................................................................................................................................498
Yap Uzay ereve Eleman Bilgileri ...............................................................................................................823
Yapsal Aa Grnm .................................................................................................................................483
Yaptr ...........................................................................................................................................................563
Yardmc Izgara izgileri...................................................................................................................................54
Yarm daire (yay) eklinde poligon kolon tanmlamak ....................................................................................146
Yatay uzunluk...................................................................................................................................................73
Yatay ve Dey Kaydrma ubuklar ................................................................................................................69
Yatay Ykler ...................................................................................................................................................739
Yay Deme Kenar........................................................................................................................................255
Yay Kiri .................................................................................................................................................171, 200
Yay kubbe.......................................................................................................................................................322
yay rijitlii .......................................................................................................................................................549
Yay eklinde erisel aks izimi ........................................................................................................................106
Yay eklinde Konsol Deme.........................................................................................................................240
Yaylma rengi ..................................................................................................................................................640
Yaz.................................................................................................................................................................453
Yaz Ayarlar ...................................................................................................................................................452

xxviii
Yaz deitir.................................................................................................................................................... 456
Yaz Deitir........................................................................................................... 424, 427, 439, 441, 454, 455
Yaz mport .................................................................................................................................................... 455
Yaz toolbar ................................................................................................................................................... 452
Yedekle.......................................................................................................................................................... 580
Yeni Merdiven Olutur................................................................................................................................... 346
Yeni merdiven oluturma............................................................................................................................... 346
Yeni Pafta Blou Tm izimler ................................................................................................................... 664
Yeni Pafta Blou ember............................................................................................................................. 665
Yeni Pafta Blou Drtgen............................................................................................................................. 664
Yeni Pafta Blou Poligon .............................................................................................................................. 665
Yeni Pafta Olutur.......................................................................................................................................... 663
Yeni proje ...................................................................................................................................................... 581
Yeni Proje .......................................................................................................................................................... 1
Yeniden dalm.............................................................................................................................................. 507
Yeniden Olutur............................................................................................................................................... 69
Yerdeitirmelerin Snrlandrlmas, kinci Mertebe Etkileri ve Deprem Derzleri ......................................... 815
Yma deme ............................................................................................................................................... 234
Yrtk donats ................................................................................................................................................. 233
Ynetmelik Ve Geometrik Uygunluk Kontrol.............................................................................................. 669
Ynlendirilmi k .......................................................................................................................................... 636
Ynlendirilmi Ik Kayna Ayarlar................................................................................................................ 633
Yukar Kaydr ................................................................................................................................................... 71
Yk bilgilerinin tanmlanmas .......................................................................................................................... 515
Yk gvenlik katsaylar .................................................................................................................................. 755
Yk ktphanesi............................................................................................................................................. 515
Ykleme durumlar ........................................................................................................................................ 531
Ykseklie uydur:........................................................................................................................................... 676
Yzey dokusu................................................................................................................................................. 639
Yzeyler ayrca seilip tanamaz ................................................................................................................... 656
Yzeysel Tayc Sistemler............................................................................................................................. 710
Z
Zaman tanm alan analizinin yaplmas ........................................................................................................... 547
Zaman tanm alan durumlar ......................................................................................................................... 544
Zaman tanm alan fonksiyonlar ..................................................................................................................... 543
Zaman tanm alan kombinasyonlarnn belirlenmesi ...................................................................................... 546
Zaman Tanm Alannda Hesap ....................................................................................................................... 543
Zaman Tanm Alannda Hesap Yntemleri .................................................................................................... 814
Zamana bal sehim........................................................................................................................................ 249
Zati yk faktr ............................................................................................................................................. 506
Zayf kolon..................................................................................................................................................... 915
Zemin emniyet gerilmesi ............................................................................................................................... 505
Zemin hakim periyodu................................................................................................................................... 498
Zemin katmanlar ........................................................................................................................................... 284
Zemin Yap Etkileimli zm....................................................................................................................... 547
Zemin yatak katsays ..................................................................................................................................... 504
Zmbalama ............................................................................................................................................. 232, 266
Zmbalama tahkiki iin kolon bal ............................................................................................................... 151
xxix
ZK ..................................................................................................................................................................915
Zoom...............................................................................................................................................................68
Zoom Geri .......................................................................................................................................................70
Zoom Hepsi .....................................................................................................................................................70
Zoom In ...........................................................................................................................................................70
Zoom Out ........................................................................................................................................................70
Zoom Pencere .................................................................................................................................................69
Zoom Seim.....................................................................................................................................................70
Zoom Snrlar ...................................................................................................................................................70
Zum..................................................................................................................................................................68
Zum ve Grnt lemleri ................................................................................................................................68

Idecad Statik 6 Kitap

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Idecad Statik 6 Kitap

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bu kitap, ideCAD Statik 6 programnn kullanm ile ilgili aklamalar iermektedir.

= ; 04535 . 0 499392 . 0 5489 . 0

You might also like