Professional Documents
Culture Documents
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
TEKNK RESM
ANKARA 2007
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ............................................................................................................... ii GR ..................................................................................................................................1 RENME FAALYET-1 .................................................................................................3 1. TEMEL GEOMETRK ZMLER .................................................................................3 1.1. izgi ve Norm Yaz Uygulamalar.............................................................................3 1.1.1. Teknik Resmin Gerei ve nemi........................................................................3 1.1.2. Teknik Resim AraGereleri ............................................................................4 1.1.3. Standart Kat lleri.......................................................................................9 1.1.4. izgi eitleri ve Kullanldklar Yerlere Gre izim Uygulamalar.................10 1.1.5. Standart Yaz Tipleri ve Norm Yaz Uygulamalar............................................12 1.1.6. Yaz ablonlarn Kullanarak Norm Yaz Yazmak............................................14 1.2. Temel Geometrik izimler ......................................................................................14 1.2.1. Doru izimi ...................................................................................................14 1.2.2. Bir Doru Parasna zerindeki Bir Noktadan Dikme kmak .........................15 1.2.3. Bir Doru Parasnn stenen Sayda Eit Paralara Blnmesi .........................15 1.2.4. Dik Ann Oluturulmas.................................................................................16 1.2.5. Daire erisine Dzgn okgen izimi.............................................................17 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................20 PERFORMANS DEERLENDRME ...........................................................................21 LME VE DEERLENDRME .................................................................................22 RENME FAALYET-2 ...............................................................................................23 2. GRN IKARMA ZMLER.............................................................................23 2.1. zdm izimleri...................................................................................................23 2.1.1. zdm Hakknda Bilgi...................................................................................23 2.1.2 zdm eitleri ..............................................................................................23 2.1.3. Temel zdm Dzlemleri, Temel Grnlerin Adlandrlmas ve izilmesi..25 2.2. Grn karma ....................................................................................................26 2.2.1. Grnle izilmi Resimlerin ncelenmesi ................................................27 2.2.2. Perspektiflerden Grn karma ...................................................................28 2.3. lek ve llendirme............................................................................................31 2.3.1. llendirmenin Gerei ve nemi ...................................................................31 2.3.2. lekler ...........................................................................................................31 2.3.3. llendirme Elemanlar ve llendirme Kurallar ........................................32 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................36 PERFORMANS DEERLENDRME ...........................................................................37 LME VE DEERLENDRME .................................................................................38 MODL DEERLENDRME...........................................................................................40 CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................41 KAYNAKLAR ..................................................................................................................43
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 520TC0002 Elektrik Elektronik Teknolojisi Alan Ortak Teknik Resim Teknik Resim konularn ieren renme materyalidir. 40/32 n koul yoktur. izim yapmak, norm yaz yazmak. Genel Ama Uygun snf ortam ve teknik resim ara-gereleri salandnda, norm yaz yazabilecek ve teknik resim izimlerini teknik resim standartlarna uygun bir ekilde yapabileceksiniz. Amalar 1. Yaz ve izim standartlarna uygun yaz yazabilecek, temel geometrik ekilleri izebileceksiniz. 2. Temel izdm kullanarak perspektifi verilen parann grnlerini hatasz izebileceksiniz ve llendirme yapabileceksiniz. ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI Teknik resim ara-gereleri, izim masas. Modln iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra, verilen lme aralar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek kendinizi deerlendirebileceksiniz. Ayrca retmeniniz, modl sonunda size lme arac uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.
MODLN AMACI
LME VE DEERLENDRME
ii
GR GR
Sevgili renci, Teknik resim, retilmesi istenen bir rnn biimine, boyutlarna ve zelliklerine ait tm bilgileri ieren, belirli kural ve standartlara gre izilen bir ekildir. Kp, silindir gibi baz geometrik paralar yazl veya szl olarak anlatlabilir. Ancak byle paralarn dndaki dier paralar, elektrik ve elektronik devreler yazl veya szl olarak anlatlamaz. Teknik resmin nemi bu noktada ortaya kar. Teknik resim, retilecek rnn gerekli yaz, izgi, grn, l vb. tm bilgilerini ierir. Uluslar aras bir dile sahiptir. Teknik resim yazlar ve izimlerinin standartlara uygun olmas gerekir. Standart, zellikleri ayn olan anlamna gelir. lkemizde standartlar, Trk Standartlar Enstits (TSE) belirler. rnein, teknik resimle ilgili izim kurallar ve yntemler TS 88 ile belirlenmitir. izim kurallar ve standartlar basittir, sadedir ve kolay renilir. Btn lkelerin teknik elemanlar, teknik resmi bilir ve izilmi teknik resimleri okur. Bu modl ile gelecein teknik eleman olan sizler de teknik resim kurallarn renecek ve standartlara uygun yaz yazabilecek, izimler yapabileceksiniz. Ayrca, teknik resimle ilgili izim kurallarn iyi renmeniz ve uygulamanz, mesleki teknik resim izimlerinizi hatasz yapmanza yardmc olacaktr. Unutmaynz ki aratran, yeniliklere ak olan ve kendini gelitiren kiiler meslek yaamlarnda aranan eleman olmaktadr.
ARATIRMA
TS.88i aratrnz. Sonucunu rapor halinde snfnzda retmeninize ve arkadalarnza sununuz.
(b)
1.1.2.2. Cetveller T Cetvel: Resim masasnda izim yaparken, yatay izgilerin kolaylkla izilmesini salar. Ayrca gnyelere kzaklk yaparak, gnyelerle izilebilen dikey ve al izgilerin izilmesini kolaylatrr. Plastik veya aa malzemeden yaplr. T cetvelin ba ksm, resim masasnn sol kenarna dayandrlarak sol el ile aa yukar hareket ettirilir.
l ve lek Cetvelleri: l cetvelleri, resim zerinden l almak ve ll resim izmek iin kullanlr. zerinde milimetrik blntler bulunur. 4
lek cetvelleri ise kenarlar birden fazla lek ile blmlendirilmi ve gen kesitli bir cetvel trdr. Resimlerin byltme veya kltme yaplarak izilmesinde kullanlr. Eri Cetvel(Pistole): Elips, parabol, hiperbol, helis, evolvent, sins vb.erilerin birletirilmesinden oluturulan bir cetvel trdr. eitli erilerin iziminde kullanlr.
Paralel Cetvel (Geriz): Genellikle resim masalarnn bir aparat olarak kullanlan ve iki ucundaki makaralardan geirilen iplerle masa zerine balanan bir cetvel trdr.
1.1.2.3. Gnyeler Standart gnyeler: 45 ve 30 (60) olarak iki trde yaplan standart gnyeler, T cetveli zerinde kaydrlarak dikey ve eik izgilerin iziminde kullanlr. Gnyelerin alar 45x45x90 ve 30x60x90 dir. Ayn zamanda bu gnyelerle 15, 30, 45, 60, 75, 90, 105 lik alar izilebilir.
45x45
30x60
ekil 1.6: eitli gnyeler
A lerler (letki): Standart gnyeler ile izilemeyen 0 ile 180 arasndaki veya 0 ile 360 arasndaki alarn lm ve iaretlenmesinde kullanlr.
1.1.2.4. Pergeller Daire ve yay izimi ile l tanmasnda kullanlr. Bir pergel takmnda bulunan ana paralar aada grlmektedir.
ekil 1.8: eitli pergeller (a) Normal pergel (b) ne ulu pergel (c) Uzatma aya Mrekkep izim ucu (f) Tirlin
1.1.2.5. ablonlar Daire ve Yay ablonlar: Deiik llerdeki daire ve yaylarn iziminde kullanlr.
(a) (b) ekil 1.10: ablon eitleri a) Daire ablon b) Yay ablon
Yaz ablonlar: Standart harflerin ve rakamlarn, cins ve byklklerine gre mika zerine delinmesiyle yaplm ablonlardr. Standart, dzgn ve temiz bir yaz iin kullanlr.
Sembol ablonlar: eitli meslek gruplarnda kullanlmak zere yaplan ve zerinde o meslekle ilgili sembol, ekil, iaret ve erilerin bulunduu ablonlardr.
1.1.2.6. Kalemler Kurun Kalemler: Yaz ve izim ilemlerinde deiik sertliklerde yaplm kurun kalemler kullanlr. Sertlik ynnden e ayrlr: 1. Sert Kalemler: H harfi ile ifade edilir. Sertlik derecesini ifade eden rakamlar harfin soluna konur (2H, 3H). 2. Yumuak Kalemler: B harfi ile ifade edilir. Harfin soluna konulan rakamlar bydke yumuakl artar (2B, 3B,). 3. Orta Sertlikte Kalemler: HB ve F harfleriyle ifade edilir. Genellikle yaz yazerken HB, kroki izimi ve llendirmede B veya HB, ince izgilerde F veya H, kaln ve koyu izgilerde B veya 2B kullanlr. Yumuak 4B 3B 2B B Orta sert HB F H 2H Sert 3H 4H
Takma Ulu(Versatil) Kalemler: 0,3 - 0,5 - 0,7 - 0,9 mm. kalnlndaki grafit ularn bir boru iinden geirilmesiyle oluturulan kalemlerdir. Ayn kalnlkta izgi izilebildii iin genellikle tercih edilir. 8
Teknik izim Kalemleri: Genellikle proje almalarnda ini mrekkebi ile kullanlan, ayn kalnlkta yazlp izilebilen kalemlerdir. lk olarak 1928 ylnda Rotring firmas tarafndan Rapido ismiyle karlmtr. Bu nedenle genellikle rapido kalemi olarak isimlendirilir. Aada numaralarna gre rapido kalemleri ve izgi kalnlklar grlmektedir.
1.1.2.7. Silgi izim yaparken veya yaz yazarken var olan hatalar silmek iin kullanlr. Silerken kd karalamamal ve ypratmamaldr.
A0
A1
A2
A3
A4
A5
A6
841x1189
594x841
420x594
297x420
210x297
148x210
105x148
10
izgilerin izilmesinde dikkat edilecek noktalar 1. izilecek izginin eidine gre uygun kalem seilir. Teknik resim dersinde genellikle kaln izgiler HB, ince izgiler H kalemle izilir. izgi kalnl yukardaki izelgede belirtilmitir. 2. izgi izerken kalem, izme ynne doru 60 eimle tutulur. izilen izginin kalnl ve koyuluu her yerde ayn olmaldr. Bunun iin izim srasnda kaleme belirli bir bask uygulanrken ayn zamanda parmaklar arasnda hafife dndrlr.
3. izilen izgiler, kelerde dier izgi ile boluksuz ve birbirini tamadan birlemelidir.
4. Kesik orta kalnlktaki izgiler izilirken genellikle izgi boyu, kk resimlerde 3 mm, byk resimlerde 6mm olarak izilir. izilen izgilerin boylar birbirine eit ve izgiler arasndaki boluk miktar da 0,8 ile 1 mm arasnda olmaldr. Kesik izgilerin ke yapmas halinde, kesik izgiler kelerde birbiri ile birlemelidir.
11
5. Noktal ince izgiler (eksen izgileri) izilirken izgi boyu, resmin byklne gre seilir. Genellikle kk resimlerde 6mm, byk resimlerde daha uzun izilir. izilen izgilerin boylar birbirine eit ve izgiler arasndaki boluk miktar da 0,8 ile 1mm arasnda olmaldr. Noktal ince izgilerin nokta yapmas veya kesimesi halinde kesime yerleri dolu izgilere gelmelidir.
12
zellikler Yaz ykseklii (Bykl) Byk harf ykseklii Kk harf ykseklii Harfler arasndaki aralk Satrlar arasndaki en az uzaklk Szckler arasndaki en az aralk Yaz kalnl h c a b e d
Oran
Boyutlar (mm.)
7 5 1 10 3 0,5
14 10 2 20 6 1
Aada dik yaz ve eik yaz normunda yazlm harfler ve rakamlar grlmektedir.
dev: Siz de ekil 1.23te verilen byk, kk harf ve rakamlar A4 kdnza dik yaz ve eik yaz normunda yaznz. 13
ablonla yaz yazarken unlara dikkat edilmelidir: 1. Yaz yksekliine uygun ablon seilir. 2. Rapido kaleminin ucuna mrekkep gelmesi salanr. 3. ablon, bir cetvele dayal olarak yaz alanna yerletirilir. Sol elin ba ve sere parma ile cetvel tutulur. Dier parmaklarla ablon hareket ettirilir. 4. Yaz srasnda rapido kalemi kada dik olarak tutulur. 5. bitiminde rapido ular bol su ile ykanarak bir bez ile kurulanr.
14
Doru paras, iki noktay en ksa yoldan birletiren noktalar kmesine denir. Uzunluu bellidir. Ulardaki noktalarn harflerine gre isimlendirilir. AB doru paras, CD doru paras gibi
ekil 1.26: Bir doru parasna zerindeki bir noktadan dikme kmak
15
1.2.3.2. Bir Doru Parasnn ok Sayda Eit Paralara Blnmesi 1. Aadaki AB doru parasn, pergel ve gnye kullanarak 5 eit paraya blelim (Herhangi bir say da olabilir). 2. AB doru parasnn bir ucuna, 30 ile 60 arasnda bir AC yardmc dorusu izilir. 3. Pergelin aya bir miktar alr. AC yardmc dorusu zerine pergel ile A noktasndan balayarak AB dorusunu blmek istediimiz sayda blnt izgisi iaretlenir. 4. Son blnt izgisi (5) ile B noktas birletirilir. Cetvel ve gnye yardmyla 5B dorusuna paralel izgiler izilir. Bylece AB doru paras 5 eit paraya blnm olur.
16
1.2.5.2. Drtgen izimi ekilde grld gibi nce eksen izgileri izilir. Sonra M merkezli belirli apta bir daire izilir. Daha sonra pergel yaklak yarap kadar alarak srayla B ve C noktalarna konur ve birbirlerini kesen 1 ve 2 numaral yaylar izilir. Yaylarn kesitii nokta E harfi ile isimlendirilir. 17
E noktas ile dairenin merkezi (M), bir izgi ile birletirilerek uzatlr. Ayn izim ilemi dier tarafta (A ve B noktalarndan) tekrarlanr. Burada bulunan noktada, M noktas ile birletirilerek uzatlr. izilen bu izgilerin daireyi kestii noktalar kendi aralarnda birletirildiinde daire iine drtgen (kare) izilmi olur.
1.2.5.3. Begen izimi ekil 1.32te grld gibi nce eksen izgileri izilir. Sonra M merkezli belirli apta bir daire izilir. Daha sonra pergel yarap kadar alarak B noktasna konur ve daireyi iki noktada kesecek ekilde 1 numaral yay izilir. Yayn daireyi kestii noktalar bir izgi ile birletirilir. Bu izginin yatay ekseni kestii nokta E harfi ile isimlendirilir. Pergel E noktasndan Aya kadar alarak 3 numaral yay izilir. Bu yayn yatay ekseni kestii nokta C harfi ile isimlendirilir. AC uzunluu, daire iine izilecek begenin bir kenarnn uzunluuna eittir. Pergel AC kadar alarak A noktasna konur ve daireyi kesecek ekilde 4 numaral yay izilir. Bu yayn daireyi kestii nokta F harfi ile isimlendirilir. Pergelin akl bozulmadan F noktasndan itibaren daire zerinde srayla yaylar izilerek begenin ke noktalar bulunur. Bu noktalar birletirildiinde daire iine begen izilmi olur.
18
1.2.5.4. Altgen izimi ekilde grld gibi nce eksen izgileri izilir. Sonra M merkezli belirli apta bir daire izilir. Daha sonra pergel yarap kadar alarak A noktasna konur ve merkezden (M) geip daireyi iki taraftan kesecek ekilde bir yay izilir. Ayn ilemler, pergel B noktasna konarak tekrarlanr. Bu yaylarn daire zerinde oluturduu kesime noktalar birletirildiinde daire iine altgen izilmi olur.
19
neriler
Teknik resim ara-gerelerini hazrlaynz. izgi eitleri ve kullanldklar yerlere gre izim uygulamalar konusunu gzden geiriniz. izgiler yardmyla eitli ekiller izmek yararl olacaktr. izgi kalnlklarnn izgi boyunca ayn olmas iin izgi izerken kalemi kendi etrafnda eit hzla dndrnz. Teknik resim yazsna uygun kalemi hazrlaynz. Yardmc izgiler ince harf izgileri kaln olmaldr. Harflerin ayn byklkte, dzgn ve okunakl olmasna dikkat ediniz. Temel geometrik izimlere ilikin terimleri ve izim yntemlerini gzden geiriniz. izim kurallarna uyunuz.(Ana izgi yardmc izgi ayrm, norm yaz kullanma, eklin kada ortalanmas) izim yaparken kdn kirlenmemesine dikkat ediniz. Bunun iin cetvel ve gnyelerinizi her zaman temiz tutunuz. Yaptnz izimler hakknda arkadalarnzla gr alveriinde bulununuz.
DEERLENDRME LTLER
1. Srekli kaln izgileri izebildiniz mi? 2. Srekli ince izgileri izebildini mi? 3. Kaln noktal izgileri izebildiniz mi? 4. Atatrkn Genlie Hitabesini norm yazya uygun ekilde yazabildiniz mi? 5. Doru izme ve paralara blme ekillerini izebildiniz mi? 6. Dik ay normlara uygun olarak izebildiniz mi ? 7. gen, drtgen, begen, altgen ekillerini normlara uygun izebildiniz mi?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Performans deerlendirme sonucu evet, hayr cevaplarnz deerlendiriniz. Eksiklerinizi faaliyete dnerek tekrarlaynz. Tamam evet ise dier renme faaliyetine geiniz.
21
LME SORULARI
1. Teknik resimde grnen evreler ve ayrtlar (kenarlar) hangi izgi ile izilir? A) Srekli ince izgi C) Kesik orta izgi 2. B) Srekli kaln izgi D) Noktal ince izgi
Aadakilerden hangisi teknik resimde kullanlan kalem deildir? A) Kurun kalem C) Takma ulu kalem B) Tkenmez kalem D) Rapido
3. Aadakilerden hangisi teknik resimde kullanlan cetvellerden deildir? A) l cetvelleri B) Pistole C) Paralel cetvel D) A ler
4. Elektrik Elektronik teknik resminde hangi yaz tipi kullanlr? A) Dik Yaz B) Eik Yaz C) Kaln Yaz D) Yamuk yaz
5. stiklal Marnn ilk iki ktasn eik yaz normunda yaznz. 6. apn kendinizin belirleyecei bir daire iine altgen iziniz.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz.
22
AMA
Temel izdm kullanarak perspektifi verilen parann grnlerini hatasz izebilecek ve llendirme yapabileceksiniz.
ARATIRMA
zdm ve perspektif kavramlar ile grn karma hakknda aratrma yapnz. Sonularn rapor halinde sununuz.
23
2.1.2.2. Paralel zdm Ik kaynann sonsuzda olmas, cismin boyutlarnn izdm dzlemine byme veya klme gstermeden dmesiyle elde edilen izdmdr. Bu izdmde nlar k kaynana paraleldir. Paralel izdm, eik ve dik izdm olmak zere ikiye ayrlr: Eik zdm: zdm nlarnn birbirine paralel ve izdm dzlemine eik (90 den farkl alarda) olarak gelmesi ile izdm dzlemi zerinde oluan grne eik izdm denir. Bu izdm, eik perspektif grnlerinin iziminde kullanlr.
Dik zdm: zdm nlarnn dzleme dik gelmesi sonucu oluan izdme dik izdm denir. Bu izdmde izdm izgileri cismin bir yzne dik geldii iin, cismin o yz ile izdm ayn byklkte olur. Teknik resimde en ok kullanlan izdm eklidir. zellikle grn karmada bu izdm ok kullanlr.
24
Yukarda kpn alm yaplarak alt temel dzlem elde edilmitir. Birer numara ile gsterilen bu dzlemlere temel izdm dzlemleri denir. 1 Numaral dzlem : Aln dzlem (Dey dzlem) 2 Numaral dzlem : st dzlem 3 Numaral dzlem : Sa yan dzlem 4 Numaral dzlem : Sol yan dzlem 5 Numaral dzlem : Alt dzlem (Yatay dzlem) 6 Numaral dzlem : Arka dzlem Grn karmada genellikle temel izdm dzlemlerinden yatay dzlem, aln dzlem (dey dzlem) ve sa yan dzlem (bazen sol yan dzlem de olabilir) kullanlr. Yan dzlemlere profil dzlem de denir. ekil 2.5te bu dzlemin alm grlmektedir.
25
Cismin, aln (dey) dzlemdeki grntsne n grn, yan (profil) dzlemdeki grntsne yan grn, yatay dzlemdeki grntsne st grn denir. Aada bir cismin izdm dzlemlerindeki n, yan ve st izdmleri ve bu izdmlerin grnleri grlmektedir.
(b)
Bolukta yer kaplayan her cismin ykseklik, genilik ve derinlik olmak zere boyutu vardr. Eksiksiz bir anlatm iin bu boyutlarla birlikte parann bitmi halini gsteren resmin de izilmesi gerekir. Bunun iin deiik yapdaki paralara eitli ynlerden baklarak grnleri izilmeli, ayn zamanda eitli para grnleri incelenmelidir. Bylelikle grn izimi ve grn okuma alkanl kazanlr. izilmi grnler incelenirken ncelikle cisim beyinde canlandrlmaldr. Sonra grnlerin isimleri ve konumlar belirlenir. Bu srada grnlere bakarak cismin boyutlar ve grnlerin birbirleriyle ilikileri belirlenmeye allr. Grnlerde delikler veya kesik izgiler (grnmeyen ksmlar) varsa, ifade ettikleri yerler belirlenerek inceleme tamamlanr. Yaplan bu inceleme sonunda cismin ekli ve boyutlar hakknda fikir sahibi olunmaldr.
(b)
Aadaki ekilde, ayn cismin baka bir ynden baklarak izilmi grn grlmektedir. Bir nceki bak as ile buradaki bak asn ve grn izimlerini karlatrnz.
27
(b)
dev: Aadaki ekilde ayn cisme bir dier ynden baklmtr. Bu bak ynne gre n grn ve st grn izilmi, sol yan grn ise eksik braklmtr. ekli inceleyerek, eksik braklan sol yan grn ekil zerinde tamamlaynz.
(a)
28
Perspektiflerden grn karrken nce n grn izilir. Daha sonra srayla yan grn ve st grn veya st grn sonra yan grn izilir. ekil 2.10da perspektifi verilen cismin n, yan ve st grnlerini izelim. Bu izim srasn dier izimlerinizde de kullanabilirsiniz. 1. Kotlama izgileri izilir. 2. Yatay ve dikey kotlama izgilerine paralel ve eit uzaklkta, yardmc izgiler (2 ve 4 numaral izgiler) izilir. 2.2.2.1. n Grn 1. Aln(dey) dzlemde 2 numaral yatay izgi zerinde 35 mm. alnr. A ve B bulunur. 2. A noktasndan 40 mm dik klr. 3. B noktasndan 20 mm dik klr. 4. C noktasndan yataya paralel 20 mm izilir. 5. D noktasndan yataya dik 20 mm klr. 6. E ve F birletirilir. 7. n grn izilmi olur. 2.2.2.2. Yan Grn 1. Sa yan (profil) dzlemde BA dorusunun uzants 30 mm izilir. 2. EF dorusunun uzants 30 mm izilir. 3. G ve noktalar birletirilir. 4. H ve J noktalar birletirilir. 5. CD uzants KL bulunur. 6. Yan grn izilmi olur. 2.2.2.3. st Grn 1. st grn, n ve yan grn yardmyla izilir. Bunun iin nce pergel O noktasna (merkez) konur. Y ve M noktalar dey eksene kadar pergelle tanarak Z ve N noktalar belirlenir. Bu tama ilemi 45 lik gnye ile de yaplabilir. 2. B, D ve A noktalar yatay dzleme tanarak U, S ve V noktalar belirlenir. Bu noktalar, N noktasnn uzants olan P, T ve R noktalar ile birletirildiinde st grn izilmi olur.
29
Aada perspektifi grlen bir baka cismin grn verilmitir. Dikkatle inceleyiniz ve siz de A4 kdna iziniz.
(a)
30
!!! Aadaki perspektif resmi dikkatle inceleyiniz. Cismin alt tarafndaki kanal, st ve yan grnlerde grlmeyecei iin kesik orta izgi ile gsterilmitir.
(a)
2.3.2. lekler
Teknik resmi izilen cisimlerin bazlar ok kk, bazlar ise ok byk boyutlu olabilir. Bu nedenle byk boyutlu cisimlerin resimleri kk, kk boyutlu cisimlerin resimleri ise byk izilmelidir. Teknik resmi izilen parann resim zerindeki izim lsnn, o parann gerek lsne oranna lek denir. 31
2.3.2.1. lek eitleri Gerek lek: Paralarn zerinden alnan llere gre izilen lek eididir. lek 1:1 diye belirtilir. Kltme lei: Byk paralarn kltlerek izildii lek eididir. lek 1:5, 1:10, 1:20, 1:50 diye belirtilir. Byltme lei: Kk paralarn byltlerek izildii lek eididir. lek 2:1, 5:1, 10:1, 20:1, 50:1 diye belirtilir.
l izgisi: Srekli ince izgi olup, izgi kalnl 0,25 mmdir. Grnten yaklak 710 mm uzaklkta bulunmaldr. Ular oklarla snrlandrlr.
l Oku: l oklarnn byklkleri, izilen resimlerin byklklerine gre deiir. l oklarnn nce evresi izilir, sonra ii karalanarak doldurulur.
32
l Rakamlar: l rakamlar dzgn ve okunakl yazlmaldr. l izgisinin tam ortasna ve 1mm st tarafna yazlr.
Grnlerin daha kolay okunmasn salayacak ller dndaki tm llendirmeler, grnlerin d tarafnda yaplmaldr. Resimler hangi lekle izilirse izilsin, zerine parann gerek bykln gsteren ller yazlmaldr. Aada n ve yan grnleri verilen bir parann llendirilmesi ve llerin resim zerindeki dal grlmektedir. Dikkatle inceleyiniz.
33
Aada eitli paralarn llendirilmi resimleri grlmektedir. Resimleri inceledikten sonra siz de farkl grnler izerek llendiriniz.
ekil 2.18
34
35
neriler
eitli teknik resim kitaplarndan veya internetten grnle izilmi resimler bulunuz. Perspektif grnlere hangi ynden bakldn ve grnten hangisinin cismin hangi yzne ait olduunu inceleyiniz. Yaptnz incelemeleri not almanz veya izerek kaydetmeniz yararnza olacaktr. Teknik resim ara- gerelerini hazrlaynz. eitli cisimler ve perspektif resimler bulunuz. Bulduunuz cisimlere ve resimlere farkl alardan bakarak cismi en iyi ifade edebilecek grnleri belirleyiniz. Bu grnleri A4 kdna iziniz. Yaptnz izimler hakknda arkadalarnzla gr alveriinde bulununuz. izimlerinizin doruluunu retmeninize kontrol ettiriniz. Varsa eksik ve yanllarnz dzeltiniz. Gerekirse izimi tekrarlaynz. llendirme iin daha nce yaptnz grn izimlerini kullanabilirsiniz. Uygulamaya gemeden nce llendirme kurallarn tekrar inceleyiniz. Eksik llendirme yapmamaya dikkat ediniz. Rakam ve harflerin dzgn ve okunakl olmasna dikkat ediniz. Yapacanz her uygulama kendinizi gelitirmenize yardmc olacaktr.
Perspektiflerden grn iziniz. Ara ve gereleri temin ediniz. Perspektifleri inceleyiniz. Perspektif zerindeki detaylarn grnte nasl ifade edileceini tasarlaymnz. Perspektif izilecek katta izim alann belirleyiniz. Grnleri teknik resim normlarna uygun olarak iziniz.
llendirme uygulamalar yapnz. Ara ve gereleri temin ediniz. llendirme yaplacak ekildeki detaylar tespit ediniz. llendirme snr ve l izgilerini iziniz. lleri l izgileri zerine normlara uygun olarak yaznz.
36
DEERLENDRME LTLER
1. grnle izilmi ekilleri aratrarak bulabildiniz mi? 2. grn iziminde hangi ynlerden bakldn gzlemlediniz mi? 3. renme faaliyetindeki grn ekillerini izim kadna normlara uygun izebildiniz mi? 4. Elinizdeki grnlerden perspektif resimleri izebildiniz mi? 5. Deiik perspektif ekilleri elde edebildiniz mi? 6. Elde ettiin perspektif ekillerini incelediniz mi? 7. Perspektif ekillerinin hangi metotla izildiini incelediniz mi? 8. Perspektif ekillerinin grnn normlara uygun izebildiniz mi? 9. izdiin tm ekilleri normlara uygun bir ekilde llendirebildiniz mi?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Performans deerlendirme sonucu evet, hayr cevaplarnz deerlendiriniz. Eksiklerinizi faaliyete dnerek tekrarlaynz. Tamam evet ise dier renme faaliyetine geiniz.
37
Sinemada perdeye den grnt Yukardaki olaylarda elde edilen grntlere ne denir? A) ekil B) Resim C) Perspektif D) zdm
38
6. Aada perspektif resmi grlen cismin grn verilmitir. Bu grnlerin, cismin hangi grnleri olduunu altlarna yaznz.
39
DEER LE DEERLENDRME LTLER Yazlar, normlara uygun yazma izgileri, normlara uygun izme Temel geometrik izimleri normlara uygun yapma Grn karma izimlerini normara uygun yapma llendirmeleri eksiksiz tekniine ve normlara uygun yapma Kdn dzeni ve temizlii
arpan Zayf Ortann Orta alt X 0 1 2 yi 3 ok yi 4
Toplam
5 5 4
4 4
Toplam Modl sonunda retmeniniz, size eitli lme aralar uyguladktan sonra yukardaki deerlendirme tablosuna benzer bir tablo aracl ile modlle ilgili durumunuzu deerlendirecektir.
40
41
42
KAYNAKLAR KAYNAKLAR
ARSLAN Mehmet, Mustafa SALAM, Uygulamal Teknik ve Meslek Resmi, Arslan Basm Yayn Datm, stanbul, 1997. ASLAN Recai, Cengiz AYDIN, M.Ali GNDZ, Teknik Resim ve Meslek Resmi, Yce Yaynlar, stanbul, 2002. AYDEMR Cavit, Teknik ve Meslek Resim, stanbul, 2003. GRKEM Abdullah, Teknik ve Meslek Resim, orum, 1994. ZL rfan, Teknik Resim Uygulama Yapraklar (1. Blm) www.fineprint.com internet sitesi
43