BTT 02 Dış Donanım Birimleri 481BB0090

T.C.
MLL ETM BAKANLII
BLM TEKNOLOJLER
DI DONANIM BRMLER
481BB0090
Ankara, 2011
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. DI DONANIM BRMLER .............................................................................................. 3 1.1. Giri Birimleri ............................................................................................................... 3 1.1.1. Klavye.................................................................................................................... 3 1.1.2. Fare ........................................................................................................................ 5 UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 9 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 11 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 12 2. GRNTLEME BRMLER ........................................................................................ 12 2.1. Monitr ....................................................................................................................... 12 2.1.1. Monitr eitleri .................................................................................................. 13 2.1.2. Monitr Balantlar ............................................................................................ 19 2.1.3. Monitrlerle lgili Temel Kavramlar ................................................................... 19 2.2. Projeksiyon Cihazlar .................................................................................................. 22 2.2.1. Projeksiyon Cihaz eitleri ................................................................................ 23 2.2.2. Projeksiyon Cihaznn Balantlar ...................................................................... 25 2.2.3. Projeksiyon Cihaz ile lgili Temel Kavramlar .................................................... 26 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 27 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 29 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 31 3. YAZICI (PRINTER) .......................................................................................................... 31 3.1. Yazc eitleri............................................................................................................ 31 3.1.1. Nokta Vurulu (Dot Matrix) Yazclar ................................................................ 32 3.1.2. Mrekkep Pskrtmeli (Ink Jet) Yazclar .......................................................... 32 3.1.3. Lazer Yazclar .................................................................................................... 33 3.2. Yazclarn Balantlar ............................................................................................... 34 3.3. Yazclarla lgili Temel Kavramlar ............................................................................. 34 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 35 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 37 RENME FAALYET4 .................................................................................................. 39 4. GRNT LEME CHAZLARI................................................................................... 39 4.1. Tarayc (Scanner) ....................................................................................................... 39 4.1.1. Tarayc eitleri ................................................................................................. 40 4.1.2. Tarayclarn Balantlar ..................................................................................... 40 4.1.3. Tarayclarla lgili Temel Kavramlar ................................................................... 41 4.2. Kameralar .................................................................................................................... 41 4.2.1. Dijital Kameralar ................................................................................................. 41 4.2.2. Dijital Video Kameralar ...................................................................................... 44 4.2.3. Bilgisayar Kameras (Webcam) ........................................................................... 45 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 48 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 50 RENME FAALYET5 .................................................................................................. 52
5. DI DONANIM BRMNDE DSK SRCLER ....................................................... 52 5.1. hafza Kartlar ............................................................................................................. 52 5.1.1. Hafza Kart eitleri ........................................................................................... 53 5.1.2. Kart Adaptrleri ................................................................................................... 56 5.1.3. Hafza Kartlar ile lgili Temel Kavramlar .......................................................... 56 5.2. Kart Okuyucular.......................................................................................................... 57 5.2.1. Kart Okuyucu eitleri ........................................................................................ 57 5.2.2. Kart Okuyucular ile lgili Temel Kavramlar ....................................................... 58 5.3. Flash Bellekler ............................................................................................................ 59 5.3.1. Flash Belleklerin Yaps ve almas ................................................................. 59 5.3.2. Flash Belleklerle lgili Temel Kavramlar ............................................................ 60 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 62 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 64 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 65 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 69 KAYNAKA ......................................................................................................................... 71
ii
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 481BB0090 Biliim Teknolojileri Alan Ortak D Donanm Birimleri Bilgisayarlarda kullanlan d donanm birimleri ilgili bilgi veren renme materyalidir. 40/24 D donanm birimlerinin balantsn yapmak D donanm birimlerinin bilgisayar ile balantlarn gerekletirmek Genel Ama Bu modl ile gerekli ortam salandnda, d donanm birimlerinin balantsn hatasz olarak yapabileceksiniz. Amalar 1. Klavye, fare ve g kablosunu balayabileceksiniz. 2. Grntleme birimlerinin balantsn yapabileceksiniz. 3. Yazclarn balantsn yapabileceksiniz. 4. Grnt ileme cihazlarnn balantlarn yapabileceksiniz. Ortam: Statik elektrikten arndrlm ortam Donanm: Montaj tamamlanm bilgisayar kasas, klavye, fare, projeksiyon cihaz, yazc, tarayc, kamera Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.
MODLN AMACI
ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI
LME VE DEERLENDRME
iii
iv
GR GR
Sevgili renci, Gnmz bilgisayar teknolojisi ierisinde hem d donanm birimlerinin eidi artmakta hem de mevcut d donanm birimlerinin gerek hz, gerek ilevsellik gibi pek ok zelliklerinde gelimeler meydana gelmektedir. D donanm birimleri denilince aklmza ilk gelen monitr, klavye, fare gibi birimlerin dnda artk gnmz teknolojisinde haric dvd yazc, haric hard disk, kart okuyucu gibi yeni nesil d donanm birimleri de kullanlmaktadr. Bu modlde artk standart hle gelmi d donanm birimlerinin yannda yeni nesil d donanm birimlerine de yer vereceiz. Bu modln sonunda d donanm birimlerinin bilgisayara nasl balanmas gerektii, alma teknolojileri gibi temel bilgilere sahip olacaksnz. Ayrca bu modl araclyla edindiiniz bilgiler, sizlerin d donanm birimlerinin gelecekteki gelimeleri hakknda fikir yrtmenize yardmc olacaktr
RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Bu renme faaliyetinde genel adyla giri birimleri olarak adlandrlan klavye ile farenin niteliklerinin yannda, temel zelliklerini ve alma prensiplerini reneceksiniz.
ARATIRMA
Klavye ve fare eitleri ile bunlarn bilgisayarlara hangi portlar zerinden balandklarn aratrnz. Ayn birimi farkl portlar zerinden baladmzda hz ve performans farkllklar olumakta mdr? Sorgulaynz. Edindiiniz btn aratrma sonularnz raporlayp snfa sununuz ve tartnz.
1. DI DONANIM BRMLER
Bilgisayarn dorudan bir paras olmayan ancak bilgisayara daha sonradan eitli portlar vastasyla balanan cihazlara d donanm birimleri ismini veriyoruz. Klavye, fare, monitr, yazc, kart okuyucu gibi donanm birimlerini d donanm birimlerine rnek olarak verebiliriz.
1.1. Giri Birimleri

1.1.1. Klavye
eitli menlere erimek, yaz yazmak, ksa yol tularn kullanmak ve onay kutularnda seim yapmak gibi amalarla kullanlan klavye, bilgisayar tarihinin en eski donanm gelerinden biridir. yle ki bilgisayarlarda kullanm kolayl salayan fare henz icat edilmemiken klavyeler tek balarna veri girii yapmak amacyla kullanlmaktayd. 1.1.1.1 Klavyenin Yaps ve almas Klavye anahtarlama teknolojisini kullanan yapya sahiptir. Klavye zerinde her bir tu, aslnda birer elektriksel anahtardr. Tular, matris dzeninde satr ve stunlara yaylm anahtar dzenine sahiptir. Bu anahtarlar kapasitif, mekanik ve kauuk yapda olabilir. Bunlardan en ok kullanlan ve ekonomik olan kauuk yaplardr. Kauuk yapnn altnda karbon malzeme iletkenlii salamak zere kullanlr. Her bir anahtarn altnda ksa devreye ak iletken yap vardr. Tua basldnda karbon malzeme aa doru hareket ederek
matris yapy ksa devre yapar. Tu brakldnda ise kauuk malzeme eski hlini alarak karbon iletken yap, iletken telleri brakarak ksa devre bozulur.
ekil 1.1: Kauuk yapya sahip anahtarn alma prensibi
Bu ksa devre matris yapda baz kollardan akm geiine neden olacak ve bu akm klavye devresi tarafndan alglanacaktr. Klavye devresi kk bir bilgisayar gibi davranarak tuun basld konuma ait kodlar sahip olduu hafzadan (ROM) bularak PS/2 arayz zerinden bilgisayara gnderir. Bu hafza, tulara karlk gelen kodlar (character map) tutar. Klavyeler, tua basldnda bilgisayara kod gnderirken brakldklarnda da farkl bir kodu benzer ekilde bilgisayara gnderirler.
Resim1.1: Klavye devresi
1.1.1.2. Klavye eitleri Q ve F olmak zere iki eit klavye vardr. Farklar, sadece harflerin yerlerinin deiikliidir. Klavyenin en sol stndeki karakter ne ise (F ya da Q) klavye ona gre isimlendirilir.
Resim 1.2: Klavyenin i ve d yaps
Q klavye her ne kadar lkemizde daha yaygn olarak kullanlsa da F klavye Trke kelimelerin yazmna daha uygun olarak tasarlanmtr. 1.1.1.3. Klavye Balantlar
Klavyenin kasaya balanaca portu gsterir. Klavyeler, PS/2 ve USB olmak zere iki balant noktas zerinden bilgisayara balanr.
Resim 1.3: Klavye balant noktalar ve dnm adaptrleri
Dntrcler yardmyla USB ve PS/2 balant noktalar arasnda dnm yaplarak balant yaplabilir. Bunlardan baka kablosuz klavye tipleri vardr. Bu tip sistemleri kurmak iin klavyeye verici, porta ise alc taklr. Kzl tesi (IR) kla alanlar ve radyo dalgalar (RF) ile alanlar diye iki grupta toplanabilir. IR klavyede alc ve verici birbirini grmek zorunda ama RF klavyelerde bu zorunluluk yoktur. Kablosuz klavyeler almas iin pile gereksinim duyar.
Resim 1.4: Kablosuz klavye
1.1.2. Fare
Grafik ekranda imleci (cursor) istenen konuma getirmek ve komutlar vermek iin kullanlan donanmbirimidir. Standart olarak bir farede adet dme (sol, orta, sa) bulunur. Optik, lazer ve mekanik (toplu) eitleri vardr. Optik ve lazer fareler alt taraftan krmzms bir k yayar. Mekanik eit ise altta dnen ar bir topa sahiptir ve abucak tozlanarak hareketi engelleyici kirler yatay ve deyde dnebilen disk millerine yapabilmektedir.
Resim 1.5: Fare ve temel bileenleri
Farenin sol tuuyla genellikle ift tklama, bir dosyay tutup srkleme ve men seeneklerini iaretleme gibi faaliyetleri gerekletirirken sa tuu kullanarak da iletim sisteminin veya programlarn sa tu ierik menlerini aabilirsiniz. Kaydrma tekeri ile sayfalarda yukar veya aa doru hareket edebilirsiniz. 1.1.2.1. Farenin Yaps ve almas Fareler yap olarak ikiye ayrlr: Mekanik fareler
Bu tip farelerde yatay ve dey kaydrcya serbest dnebilen topun srtnmesi ile fare hareketi alglanr. Kaydrclar zerinde delikler bulunan disklere sahiptir. Disklerin nnde ve arkasnda optik (IR) alc ve vericiler vardr. Topun hareketi ile dnen disk, vericinin yayd n alcya ularken kesikli olmasn salayacaktr. Alcnn k ald anlar saylarak farenin hangi eksende ne kadar ilerledii hesaplanarak bilgisayara gnderilir.
Resim 1.6: Mekanik farenin iten ve dtan grnm
Optik ve lazer fare
Bunlar kendi aralarnda benzer yapya sahiptir, sadece aydnlatma farkldr. Optik fareler aydnlatma iin LED kullanrken lazer fareler lazer nn kullanr. Lazer, yzeydeki daha fazla ayrnty gsterebilme kabiliyetine sahiptir. Farenin hareket ettii yzeyden alnan grntler ilenerek DSP (digital signal processing) devreleri yardmyla hangi ynde hareket ettii saptanr. Yzeyden alnan her bir resim iaret ileyiciye gnderilir. aret ileyici devre, farenin hareket hzna ve ynne, resimleri karlatrarak karar verir.
Resim 1.7: Optik farenin i yaps
Kablosuz (wireless) fare
Bu tip sistemleri kurmak iin klavyeye verici, porta ise alc taklr. Kzl tesi (IR) kla alanlar ve radyo dalgalar (RF) ile alanlar diye iki grupta toplanabilir. IR klavyede alc ve verici birbirini grmek zorunda ama RF klavyelerde bu zorunluluk yoktur.
Resim 1.8: Kablosuz fare ve ek bileeni
1.1.2.2. Fare eitleri

Fareleri alma ekillerine gre mekanik ve optik olmak zere ikiye ayrabiliriz.
Resim 1.9: Optik ve mekanik farenin alttan grn
Mekanik fareler: Fare hareketini alglamak iin farenin alt ksmnda bulunan bir top kullanlr. Zamanla bu topun kirlenmesinden dolay farenin hareketleri alglamas yavalayaca iin temiz tutulmaldr. Optik ve lazer fare: Fare hareketini alglamak iin top yerine optik farelerde LED , lazer farelerde ise lazer n kullanlr. Bu nedenle hem kirlenme olay ile karlalmaz hem de fare hareketleri daha duyarl bir ekilde alglanr. Lazer farelerde kullanlan lazer sayesinde daha yksek znrlkl hareket alglama salanr.
Fareleri balant ekillerine gre kablolu ve kablosuz olmak zere ikiye ayrabiliriz. Kablolu fare: Fare ile bilgisayar arasndaki balant bir kablo vastas ile salanr. Kablosuz (wireless) fare: Fare ile bilgisayar arasndaki balant kablosuz vericiler ile salanr. Kablosuz fareler, bilgisayara dorudan balanmamas nedeniyle uzaktan kullanlabilirlik ve portatiflik salar. Kablosuz fareler, almas iin pile gereksinim duyar.
1.1.2.3. Fare Balantlar Farenin kasaya balanaca portu gsterir. balant noktas zerinden bilgisayara balanr. Fare, PS/2 ve USB olmak zere iki
Resim 1.10: Fare, balant noktalar ve dnm adaptrleri
Dntrcler yardmyla USB ve PS/2 balant noktalar arasnda dnm yaplarak balant yaplabilir.
UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Klavye ile farenin bilgisayar balantlarn kurarak bunlar altrnz. lem Basamaklar neriler Elektrik balantsnn olmadndan emin olunuz. Eer fare ya da klavye PS/2 ise fare ve klavye portunu kartrmamaya dikkat ediniz. Konnektrleri porta takarken pinlerini bkmemeye zen gsteriniz. retmeninize veya daha nceden bu ilemi yapm olan bir kiiye balantnz kontrol ettiriniz. almayan bir donanm varsa ilem basamaklarn batan tekrar ediniz. Takldnz bir konuda bilgi sayfalarn tekrar okuyunuz.
1. Evinizde veya okulunuzda bulunan bir

bilgisayarn klavye ve faresini takl olduu portlardan karnz.
2. Sktnz klavye ve farenin hangi tipte

olduunu kontrol ederek uygun porta taknz.
3. Bilgisayarn 220 V besleme kablosunu

takarak bilgisayar anz.
4. almayan bir donanmn olup olmadn

kontrol ediniz.
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1 2 3 4 5 Klavye ve fareyi bulunduu portlardan sktnz m? Bilgisayarn 220 V besleme kablosunu sktnz m? Sktnz klavye ve fareyi uygun portlarna taktnz m? Bilgisayarn 220 V besleme kablosunu taktnz m? Taktnz klavye ve fare donanmlar doru alt m? Evet Hayr
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.
10
LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi sadece giri donanmdr? A) Ses kart B) Klavye C) Yazc D) Ekran Aadakilerden hangisi klavye ve farenin takld portlardan biridir? A) Paralel port B) DVI C) C)PS/2 D) Line in Aadaki bilgilerden hangisi yanltr? A) RF klavyede alc ve verici birbirini grmek zorundadr. B) Kablosuz klavyelerde, klavyeye verici, porta ise alc taklr. C) Kablosuz klavyeler almak iin bir pile ihtiya duyarlar. D) USB ve PS/2 balant noktalar arasnda dnm yaplarak balant yaplabilir. Mekanik fareler iin aadakilerden hangisi yanltr? A) Yatay ve dey kaydrcya serbest dnebilen topun srtnmesi ile fare hareketi alglanr. B) Kaydrclar zerinde delikler bulunan disklere sahiptir. C) Disklerin nnde ve arkasnda optik (IR) alc ve vericiler vardr. D) Yzeyden alnan her bir resim iaret ileyiciye gnderilir. Optik ve lazer fareler iin aadakilerden hangisi dorudur? A) Disklerin nnde ve arkasnda optik (IR) alc ve vericiler vardr. B) DSP devreleri bilgisayarlarla fare arasndaki balanty salar. C) Yalnzca USB porta taklrlar. D) Lazer nn kullanan fareler, yzeydeki daha fazla ayrnty gsterebilme kabiliyetine sahiptir.
2.
3.
4.
5.
DEERLENDRME
Cevaplarnz modl sonunda bulunan cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
11

AMA
Bu renme faaliyetinde genel adyla grntleme birimleri olarak adlandrlan monitr ve projeksiyon cihazlarnn niteliklerinin yannda, temel zelliklerini ve alma prensiplerini reneceksiniz.
ARATIRMA
Monitrlerin eitlerini ve hangilerinin zellikle bilgisayar monitr olarak kullanlp hangilerinin ayn zamanda televizyon olarak kullanldklarn aratrnz. Projeksiyon eitlerini ve projeksiyonlarda grnt kalitesine etki eden etkenleri aratrp sorgulaynz. Edindiiniz btn aratrma sonularnz raporlayp snfa sununuz ve tartnz.
2. GRNTLEME BRMLER
2.1. Monitr
Monitr, bilgisayar ierisindeki bilgilerin kullancya aktarlmas amacyla kullanlr.
Resim 2.1: Solda CRT Monitr, Sada LCD Monitr
12
2.1.1. Monitr eitleri

Monitrler yaplarna gre CRT (Cathode Ray Tube), LCD (Liquid Crystal Display), plazma ve LED olmak zere 4e ayrlr. Bilgisayar monitrlerinde genellikle CRT ve LCD ekranlar kullanlrken Plazma ve LED ekranlar daha ok televizyon ekran olarak kullanlmaktadr. Ancak zellikle yeni retilen laptop modellerinde LED ekranlar da kullanlmaktadr. CRT (cathode ray tube) monitrler:
Kk boyutlarda binlerce krmz, yeil ve mavi fosfor kapl tabakadan oluan bir ekrana, elektron demetinin arptrlmasyla grnt oluturulur. Elektron demeti fosfor tabakaya arpmadan nce ince metal bir maskeden (shadow mask veya aperture grill) geirilir. Ama elektronlar ayn noktaya odaklamak ve babo elektronlarn ekran zerinde grnty bozmalarn engellemektir. Shadow mask, kk deliklerden oluan ekildeki ince film tabakadr. reticiler tarafndan shadow mask a rakip olarak karlm maske yntemidir. Dey dorultuda kk tellerden oluur. Burada daha az bozulma olmaktadr. Birok aperture gril ekran dz (flat) eklindedir. Aadaki ekilde CRT monitrlerin alma prensibi gsterilmektedir.
ekil 2.1: CRT iyaps ve bileenleri
LCD (liquid crystal display):
LCD ekran, plastik bir tabaka iindeki sv kristalin yanstmas ilkesi ile alr. LCD ekranlarda kullanlan sv kristaller, gerilim uygulandnda dz biimde sralanr.
13
Gerilim verilmediinde ise sv kristallerin en st tabakas ile en alt tabaka, 90 derece kvrlm ekilde dizilmitir. Bu duruma twisted nematics (TN) denir. TN durumdaki sv kristaller ierisinden geen k, polarizatr ierisinden geebilir. Polarizatrn grevi kendisine gelen duruma (yatay veya dikey) gre geirmek veya absorbe etmektir. ekilde a polarizatr dikey, b polarizatr de yatay k demetlerini geirmektedir. Elektrotlara gerilim uygulandnda ise TN yap bozularak dikey k demeti yatay forma girmediinden polarizatr zerinden kar tarafa geemeyecektir.
ekil 2.2. LCD ekranlarn bir piksel iin alma ekli
Baz LCD ekranlarda hareketli grntler bulanktr. Bu durumda ekran tepki sresi nemlidir. Plazma ekranlar:
CRT monitrlerin almasna benzer bir yntem kullanrlar. ki cam arasnda dzgn dalm, ierisinde xenon ve neon gazlarnn bulunduu binlerce fosfor kapl hcreler vardr. Elektrotlarn farkl gerilimle arj edilmeleriyle hcre ierisine, iyonize edilmi gaz zerinden akm girii olur. Bu akm UV fotonlarnn olumasna neden olan, yksek hza sahip ykl parack hareketine neden olur. UV fotonlar fosfor tabakaya arparak fosfor atomlarn yksek enerji ile ykler. Bu enerji atomlarn snmasna neden olur. Sonrasnda ise atomlar grlebilir sahip olduu enerjiyi, k fotonu eklinde ortama yayar.
14
ekil 2.3: Plazma ekran i yaps
LED ekranlar:
LED ekranlar aslnda LCD ekran olarak da dnlebilir. Light-emitting dioedes (LEDs) olarak da bilinen LED ekranlar arkadan aydnlatmal bir LCD ekrandr.
Resim 2.2: LED ekran
LED TVlerdeki byk yenilik aslnda ekran teknolojisinde ya da grnt sinyalini ileten elektronik ekipmanlarda deil, arka aydnlatma sisteminde gereklemitir.
15
Resim 2.3: LED ekran yaps
LED TVlerde, LCD ekranlarda arka aydnlatma olarak kullanlan floresan lamba yerine bir dizi LED (light-emitting dioede / k yayan diyot) kullanlr. Ekrandaki grnty oluturan her bir piksel iin k, bu LEDler araclyla gnderilir. Bu nedenle de daha net ve aydnlk bir grnt sunmaktadr. LED TVlerde arka aydnlatma olarak kullanlan LEDlerin bulunduklar yerlere gre LED TVlerin ikiye ayrldn syleyebiliriz. Bunlar dorudan aydnlatma ve kenardan aydnlatma olarak bilinir. Her iki teknolojinin de kendisine zel avantajlar bulunur. Dorudan aydnlatma kullanldnda ok yksek kontrast oranlarna ulalabiliyorken kenardan aydnlatma teknolojisinde de ok ince tasarmlar yapabilmek mmkndr. Dorudan aydnlatma teknolojisini kullanan LED TVlerde kullanlan LED says ve kontrol ettikleri blgenin bykl, grnt kalitesini dorudan etkiler. Kenardan aydnlatma teknolojisi maliyetleri drd iin bu teknolojiyi kullanan LED TVlerin fiyat daha uygundur. Sonuta her iki aydnlatma teknolojisi de standart LCD TVlerin ok stnde bir grntleme performans ve enerji tasarrufu sunar. 2.1.1.1. Ekranlarn birbiri ile karlatrmas: CRT ekranlarn en byk dezavantajlar kaplad alan, gzleri fazla yormas ve harcad gtr. Bu gibi dezavantajlarndan dolay ekran boyutlar artrlmak istendiinde CRT monitrler hi de iyi seim olmayacaktr.
16
LCD ekranlarn CRT ekranlara gre avantajlarn u ekilde sralayabiliriz: CRT ekranlara gre daha parlak ve yksek znrlkte grnt sunar. LCD ekranlarda ekrann nokta aralklarn gremezsiniz. LCD televizyonlar gz yormazlar, aksine odaklama sorunu olmadndan daha keskin ve net grnt sunarlar. LCD ekranlarn dezavantajlarn ise u ekilde sralayabiliriz: zleme alar dardr. En iyi izleme as iin tam kardan bakmak gerekir. Yan alardan bakldnda renkler deiir, siyah ksmlar parlama yapar. Gerek kontrast oranlar dktr. Bu nedenle beyaz ve siyah arasndaki renk geileri iyi deildir. Siyah rengi hibir zaman tam siyah olarak gstermezler. Grnty detayl gstermez. Bu yzden karanlkta geen filmleri izlemek keyif vermez. Hareketli grntlerde hareket eden ksmda netliin bozulmas sorunu ile karlalabilir. Plazmalara oranla ok daha az renk tonu verir. Tam insan ten rengini yakalayamamas gibi. Yksek kl ortamlarda ekran yansma yapabilir. Plazma ekranlarn avantajlarn u ekilde sralayabiliriz: Snrsz izleme as vardr. Yan alardan dahi mkemmel netlikte izleme imkn sunar. LCD ve LED ekranlarda olmayan, gerek kontrast oranna sahiptir. Gerek siyah renkler, ok detayl grnt gibi. LCD ve LED ekranlardan daha fazla renk saysna sahiptir. Hareketli sahnelerde anlk resim yenileme ve tepki sresiyle LED ve LCD Tvlerden 1000 kat daha hzldr. Ortam nda ve gneli havalarda LCD ve Led TVlerden ok dahi iyi grnt verirler. 600 Hze varan grnt yenileme hzna sahiptir (Led ve Lcd TVlerde maksimum yapay olarak 200 Hzdir.). Tepki sresi 0,001 (Led ve Lcd TVlerden 1000 kat daha hzl grnt oluturma)dir. Bu nedenle hareketli grntlerde asla bulanklama olmaz. Bilgisayar oyunu merakllar iin en iyi seim plazma TVlerdir. Parlaklk plazma ekranlarda 1.500 cd/m iken Led ve Lcd Tvlerde 500 cd/m civarndadr. Plazma ekranlarn dezavantajlarn ise u ekilde sralayabiliriz: G tketimleri dier ekran trlerine gre daha yksektir. Kullanm mrleri LCD ekranlara gre daha dktr.
17
Plazma ekranlarda, ekrandaki grnt sabit kaldnda fosfor maddesinde oluan iyon etkisi plazmann parlaklk mrn azaltr. Bunu nlemek iin alnan ISM adndaki koruyucu nlem ile sabit bir grnt ekrana uzun sre yansdnda aktifleerek ekran parlakln kademe kademe dryor. Bu ilem devam ederse 10 dakika iinde ekran parlakl yar yarya dyor. Ancak ilem yava gerekletii iin gz bu durumu alglayamyor. ISM teknolojisi sayesinde plazma ekranlarn kullanm mr uzuyor.
LED ekranlarn avantajlarn u ekilde sralayabiliriz: LED kullanmnn ilk byk avantaj, gelen grnt bilgisinde siyah olan blgelere k salayan LEDlerin kapatlarak tam siyah grnt elde etmek iin nemli bir baar elde edilmesidir. LED ekranlarn ikinci byk avantaj gsterilen renk miktarndaki arttr. Standart LCD TVlerde mevcut renklerin % 70 ile % 75i gsterilebilirken LED TVlerde bu oran % 85e kadar kabilmektedir. Bu da daha canl grntler elde edilmesi iin byk bir avantaj salar. LED ekranlarn nc nemli avantaj ise enerji tasarrufu konusundaki baarsdr. Ik kayna grntye gre kontrol edilebildii ve alp kapatlabildii iin ok ciddi boyutlarda enerji tasarrufu salanr. rnek vermek gerekirse 106 ekran bir LCD ekran ortalama 200 watt g tketirken ayn boyuttaki bir LED ekranda bu rakam ortalama 8090 watt civarna kadar debilir. Ekrana yanstlacak olan grntde siyah blgelere ait LEDler kapatlarak ok yksek kontrast oranlarna ulalabilir. Bu da grnt netliinde belirgin bir art elde edilmesini salar. Standart bir LCD ekranda 1:10.000 ile 1:50.000 arasnda kontrast oranlar elde edilirken bir LED ekranda 1:2.000.000 ile 1:5.000.000 arasnda kontrast elde edilebilir.
LED ekranlarn dezavantajlarn ise u ekilde sralayabiliriz: Led ekranlar dier ekran trlerine gre daha pahaldr. Kullanm mrleri ekran trlerine gre daha dktr. Led ok Fazla ok Fazla (2000000:1) 20.000 saat ok Dk yi ok iyi ok iyi Pahal Plazma Fazla Fazla (100000:1) 25.000 saat Orta ok iyi yi yi Ekonomik LCD Orta Orta (50000:1) 60.000 saat Dk Orta-iyi Orta - iyi Orta Pahal
Parlaklk Kontrast Kullanm mr Harcanan G Tepki sresi zleme As Renk Derinlii Ekran Bykl
Tablo 2.1: LCD, plazma ve LED ekran tiplerinin karlatrmas
18
2.1.2. Monitr Balantlar

Ekranlar, ekran kartlarna balandna gre balant noktalar arasnda uyumluluk olmas gerekir. Gnmzde DVI ve D-SUB tipi klar vardr. Ekran kart DVI ka sahipse daha iyi resim kalitesi sunduu iin DVI kl bir ekran kar alnmaldr. nk DVI dijital olarak alr ve dolays ile analog evrime gerek kalmaz. Bilinmelidir ki analogdan dijitale veya dijitalden analoga evrim yaplrken veriler azda olsa bozulmaktadr. S Video k televizyon, video, DVD player gibi cihazlarn balanmas amac ile kullanlmaktadr. HDMI standard, gelimi ve yksek tanml video ile ok kanall ses sinyallerinin tek kablo zerinden tanmasn destekler. HDMI giriine uydu alcnz, DVD playernz, mzik ve ses sistemlerinizi, televizyonlarnz balayabilir ve yksek kalite ses ile grnt aktarm salayabilirsiniz.
Resim 2.4: Ekran k portu tipleri
2.1.3. Monitrlerle lgili Temel Kavramlar

znrlk
Ekranlarn ktlar (resim, video, program ara yz) gsterirken kullanaca nokta saysn gsterir. Bu noktalara piksel denmektedir. rnein gsterilecek bir resim iin ekrann znrl ne kadar byk olursa resim daha fazla ayrntyla gsterilir. Yaygn znrlk deerlerinden 800x600, 1024x768, 1280x1024 deerleri vardr. Masast bilgisayarlarda yaygn olarak 800x600 ve 1024x768 deerleri kullanlmaktadr. znrlk azaldka ekrandaki resimler daha byk ve kalitesiz grlecektir. rnek olarak aadaki resimde baz znrlk deerlerinin karlatrmas gsterilmitir.
Resim 2.5: znrlk deerlerinin karlatrlmas
19
Monitr ekranndaki piksellerin adreslenmesi iin eitli grnt standartlar mevcuttur. Bu grnt standartlar ve znrlk tablosu u ekildedir: Grnt Standard VGA (Video Graphics Array) SVGA (Super Video Graphics Array) XGA (eXtended Video Graphics Array) WXGA (Wide eXtended Video Graphics Array) SXGA (Super eXtended Video Graphics Array) SXGA+ (Super eXtended Video Graphics Array Plus) WSXGA+ (Wide Super eXtended Video Graphics Array Plus) UXGA (Ultra eXtended Video Graphics Array) WUXGA (Wide Ultra eXtended Video Graphics Array) QXGA (Quad eXtended Graphics Array) QSXGA (Quad Super eXtended Graphics Array) QUXGA (Quad Ultra eXtended Video Graphics Array) HSXGA (Hex Super eXtended Video Graphics Array) HUXGA (Hex Ultra eXtended Video Graphics Array) Ekran boyutu znrlk 640480 800600 1024768 1200768 12801024 14001050 16801050 16001200 19201200 20481536 25602048 32002400 51204096 64004800 Ekran Oran 4:3 4:3 4:3 3:2 5:4 4:3 16:9 4:3 16:9 4:3 5:4 4:3 5:4 4:3
Tablo 2.2: Grnt Standartlarna Gre znrlk ve Ekran Oran
Ekrann kegen uzunluunu (bir kesinden dier kesine olan uzakln) gsterir. in olarak ifade edilir. 17, 19, 21, 23, 101 gibi deerler vardr. Ekran boyutu iin LCD ekranlarda grlebilir alan (kasa hari) kastedilirken CRT ekranlarda kasa dhil edilmektedir. Not: 1 in = 2.54 cm deerindedir. ki piksel aras uzaklk (dot pitch)
Ekranda iki piksel aras en yakn uzakl belirler. Uzakln az olmas daha fark edilebilir, keskin renk geilerinin olduu grntler anlamna gelir. Gnmzde 0.21, 0.24, 0.25, 0.27, 0.28 mm gibi deerler vardr.
Resim 2.6: Piksel aral
20
En/boy oran (aspect ratio)
Ekrann en ve boy oranlarn gsterir. Genelde bu oran 4:3tr. Mesela 1024x768 znrle sahip bilgisayarda en boy oran 4:3tr. Ama gnmzde 16:9, 16:10 gibi oranlar da mevcuttur. 16:9 oranna widescreen (geni ekran) ekran denilmektedir.
ekil 2.4: En boy oran rnekleri
Ekran tazeleme oran (refresh rate)
Ekrann batan aaya saniyede taranma saysn gsterir. Baka bir deyile ekrandaki grntnn saniyedeki oluturulma saysdr. Dk orana sahip ekrandaki grntler titrer ve dolaysyla kullancnn gzn yorar. Gnmzdeki hemen tm CRT ekranlar NEC firmasna ait MultiSync zelliine sahiptir. Bu zellik ekrann farkl tazeleme ve znrlk deerlerine sahip olabileceini gsterir. Ekran tazeleme oran hertz trnden ifade edilir. rnein 70 hertz deeri, ekrann saniyede 70 defa tarandn ya da dier bir ifade ile ekrandaki grntnn saniyede 70 defa tekrarlandn belirtir. l pikseller
l pikseller grnt deitii hlde rengi deimeyen ekran stndeki noktalardr (piksel). zellikle LCD ekranlarda baz pikseller zelliini retim aamasnda yitirebilmektedir. Bu durumda ekrann belirli noktalar grnt ierisinde gze batmaktadr. Birok retici l piksellerin birka adedini garanti kapsamna dahi almamaktadr. LCD ekran almadan nce mutlaka l pikseller asndan kontrol etmek yararl olur.
Resim 2.7: rnek bir l pixel
21
Tepki sresi
zellikle LCD ekranlarn seiminde nemlidir. Bir pikselin istenen rengi almas iin geen sre onun tepki sresidir. Ekranlardan bu srenin az olmas istenir. Tepki sresi hzl deien video ve oyun sahnelerinde hayalet grntlerin olumamas iin nemlidir. Daha net grntler elde etmek iin dk tepki sresine sahip LCD ekranlar alnmas gerekir.
Resim 2.8: Tepki sresinin grntye etkisi (plazma-lcd.tv)
Gr as
Ekrana belirli bir adan bakldnda oluan renk kaybdr. CRT ve plazma ekranlarda gr as daha iyidir.
Resim 2.9: Gr asna gre LCD ve plazma fark (plazma-lcd.tv)
2.2. Projeksiyon Cihazlar

Bilgisayar veya televizyon ekranndaki grnty daha da byterek perdeye ya da duvara yanstan grnt cihazlardr. Genelde sunum ve ev sinema sistemlerinde kullanlr. Film keyfi ve daha ok kii ile iletiim kurmak iin bulunmaz bir imkndr.
22
Resim 2.10: Projeksiyon cihaz nden grn
2.2.1. Projeksiyon Cihaz eitleri

Projeksiyon cihazlar LCD, LED ve DLP diye farkl yapya sahiptir. Yaygn olarak retilen ve kullanlan tipler LCD ve DLP eitleridir. Projeksiyon cihazlarnda duvardaki grnty oluturmak iin kullanlan k kayna yksek gl lambadan oluur. Kullanlan lambann mr ve gc, projeksiyon cihaz seimi asndan nemlidir.
Resim 2.11: Solda, DMDnin yapsn gsterir temsil resim. Sada DLP projeksiyon mimarisi
LCD
LCD projeksiyon cihazlarnn yapsnda, RGB iin 3 adet cam LCD panel vardr. adet (RGB) LCD panellerden geen k, dikroik prizma ile tekrar grnt, lens zerinden duvara yanstlr. Yapda kullanlan dikroik (iki renkli) ayna lambann n krmz, yeil ve mavi bileenlere ayrmak iin kullanlr. Renk ve grnt, krmz ve mavi n yansmas ve yeil n aynen geirilmesi ile oluturulur. Bu aynann taban cam, sadece ok zel bir dalga uzunluunun n yanstan ince bir film ile kaplanmtr. Dikroik prizma ise krmz, yeil ve mavi bileenlere ayran bir prizmadr. Bu prizma, dikdrtgen bir cisim oluturmak iin drt gen okgenin bir araya getirilmesinden oluturulur.
23
ekil 2.5: LCD projeksiyon i yaps
DLP
DLP (digital light processing) cihazlar ise optik yar iletken diye bilinen DMD (digital micromirror device) teknolojiyi kullanr. DMD chipleri resimdeki her bir piksele karlk resim oluturmak iin yanstabilen binlerce kk alminyum ayna paracklarndan oluur. Aynalar 10-12o kendi balarna hareket edebilmektedir. Burada ama gelen lense veya lens dna gndermektir. Resim sanki kk karelerden olumu bir yapya brnr. Her bir resim paras (piksel), ayr bir ayna parasnn zerindedir. Ayna paralarnn says znrl belirler. Siyah beyaz bir resim oluturulurken k kaynandan gelen , birim zamanda daha ok yanstan ayna beyaz bir noktann, daha az yanstan ayna ise koyu bir noktann oluumuna sebebiyet vermektedir. Renkli bir resim oluturulurken hzla dnen renk filtresinden geen k renklere (RGB) ayrlarak DMD yardmyla lens zerine yanstlr. Led projeksiyon:
Led projeksiyon teknolojisinin grnen en byk avantaj uzun projeksiyon lamba mrdr. Led projeksiyon cihazlarna biilen ortalama lamba mr 30.000 saattir. Bu LCD ve DLP projeksiyon cihazlarndaki 3.000-4.000 saatlik ortalama deerler dnldnde inanlmaz bir avantaj olarak gzkyor (Hele ki 250 Eurlardan balayan projeksiyon yedek lamba fiyatlaryla birlikte ele alndnda.). LED projeksiyon teknolojisinin bahsedebileceimiz dier avantaj ise projektrn olduka kk olan boyutlar olabilir. Lambann snma sorunu olmadndan gl bir fana ihtiya duyulmamakta, bu da cihazn boyutlarnn olduka klebilmesine olanak salamaktadr.
Led projeksiyon teknolojisinin dezavantajlarna bakacak olursak: ok dk olan k gc deerinden sz etmemiz gerekir. u anda satlmakta olan LED 24
projektrlerin 150-160 ansi lmen gibi k gc deerleri bulunmakta ki bu da 2000 ansi lmenden balayan LCd ve DLP projeksiyonlara ok dk kalmaktadr. Bu seviyelerdeki bir k gc ile ancak ok karanlk ortamlarda ve ok byk olmayan ebatlarda salkl grnt alnabilmektedir. Bu da ok nemli bir eksik olarak ortaya kmaktadr. Bir dier konu da maliyetlerin ayn seviyelerdeki DLP ve LCD projektrlere gre biraz daha yksek olmasdr. Ama bu lamba maliyeti gz nne alndnda rahtlkla kapatlacak bir fark olarak gzkyor.
Resim 2.12: Projeksiyon cihaznn kullanm
LCD ve DLP projeksiyonlar karlatracak olursak; DLP projeksiyon cihazlar; pikseller aras yakn olduu iin pikseller aras koyu noktalarn olmad daha iyi bir grntye, daha iyi kontrasta sahiptir; daha az bakm (tozlanmaya kar) ister ve daha portatiftir. Bunun yannda renk doygunluu dktr. Ayrca DLP mimariye sahip projeksiyon cihazlar genelde daha hafif ve daha kk boyutlara sahiptir. LCD projeksiyonlar ise renk doygunluu daha iyi, renk geileri keskindir. Fakat l pikseller, biraz daha kabadr ve grntde meydana gelen pikseller aras boluklar dezavantajlardr.
Resim 2.13: LCD ve DLP grnt farklar
2.2.2. Projeksiyon Cihaznn Balantlar

Bir projeksiyon cihaznda bilgisayara balanmas iin VGA k, televizyon ya da kamera gibi aygtlara balamak iin S-Video k, ses klar, USB cihaz balamak iin USB balant noktas, network ortamndan cihaza eriim iin ethernet k, dijital kamera,
25
fotoraf makinas gibi cihazlarn balanmas iin RCA Audio / Video klar gibi pek ok k bulunmaktadr.
Resim 2.14: Projeksiyon cihaz balant noktalar
2.2.3. Projeksiyon Cihaz ile lgili Temel Kavramlar

znrlk
Ekranda gsterilecek grafik ya da filmlerin gsterim kalitesini dorudan etkileyen bir zelliktir. Grntnn ka noktadan oluacan belirler. Grnty oluturan nokta miktar arttka daha ok ayrnt gsterilebilir. Bylece znrlk arttka grnt kalitesi artar. Gnmzde 1920x1080, 1280x1024, 1024x768, 800x600 gibi znrlk deerlerine sahip projeksiyon cihazlar bulunmaktadr. Lamba (ampul) mr
Gerekli aydnlatmay salayan ampuln belirli bir mr vardr. Ampul ilevini yitirirse yenisi ile deitirilmek zorundadr. Ampul, toplam projeksiyon maliyetinin yaklak yars olduu iin nemlidir. Uzun mrl olmas her zaman iyidir. Gnmzde 1000-10000 saat aras ampul mrne sahip projeksiyon cihazlar vardr. Parlaklk (k iddeti)
Projeksiyon cihaznn yayd grlebilir k miktar ile llr. Birimi ANSI lmendir. Gerekli k miktarn belirlemek iin salon bykl, izleyici says, ortamdaki k gibi durumlar parlaklk seimi asndan nemlidir. Gnmzde 700- 5000 ANSI lmen k iddetine sahip projeksiyon cihazlar bulunmaktadr.
26

Monitr ve projeksiyon cihazlarnn balantlarn yapnz ve altrnz. lem Basamaklar Evinizde veya okulunuzda bulunan bir bilgisayarn monitrnn ve projeksiyonun g kablosunu ve monitr kablosunu karnz. neriler Elektrik balantsnn olmadndan emin olunuz. Kablolar karrken vidal olup olmadn kontrol ediniz.
Eer monitr portu, yerine tam oturmuyorsa sakn zorlamaynz. Ters Monitr ve g kablosunu salam bir ekilde takmaya alyor olabilirsiniz. tekrar balaynz. Sakince tekrar kontrol ederek taknz. Daha sonra konektrn yanlarnda bulunan vidalar porta sktrnz. retmeninize veya daha nceden bu Monitr ve projeksiyon balantlarn kontrol ilemi yapm olan bir kiiye ederek bilgisayar altrnz. balantnz kontrol ettiriniz. Monitrn renk mensne girerek istee Gzleri yormayacak bir renk ayarna gre parlaklk ve kontrast ayarlamas ile getirmek gereklidir. video sinyal seviyesini ayarlaynz. Projeksiyonun yatay ve dikey konum Projeksiyon perdesinin snrlarna menlerine girerek projeksiyon grntsn tamayacak bir konuma uygun bir konuma konumlandrnz. ayarlanmaldr.
27
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1 2 3 4 5 Monitr ve projeksiyonun g kablosu ve monitr kablolarn kardnz m? Monitr ve g kablolarn tekrar baladnz m? Monitr ve projeksiyon balantlarn kontrol ederek bilgisayar altrdnz m? Monitrn parlaklk, kontrast ve video sinyal seviyelerini ayarladnz m? Projeksiyonun yatay ve dikey konumlarn ayarladnz m? Evet Hayr
DEERLENDRME
28

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi sadece k donanmdr? A) Ses Kart B) RAM C) TV Kart D) Ekran Ekran oluturan noktalardan her birine ne ad verilir? A) Dot B) Inch C) Piksel D) Byte Monitrler iin znrlk nedir? A) Noktalar aras uzaklk mesafesi B) Gsterilebilecek renk says C) Birim alandaki piksel miktar D) Ekrann fiziksel boyutlar Aadakilerden hangisi monitrler iin yanltr? A) CRTler radyasyon yayar. B) LCDlerde l noktalar olabilir. C) LCDler daha az renk kabiliyetine sahiptir. D) CRTler gz daha fazla yorar. Ekranlar iin hangisi dorudur? A) ki nokta aral fazla olmaldr. B) znrl en fazla 800x600 olmaldr. C) Kurulum iin mutlaka CD lazmdr. D) Boyutlar in olarak deerlendirilir. 19 in ekran iin hangisi dorudur? A) Ekrann kegen uzunluu 19 intir. B) Ekrann ykseklii 19 intir. C) En uzunluu 19 intir. D) Ekrann alan 19 in x intir. Projeksiyonlarla ilgili olarak aadakilerden hangisi yanltr? A) DLP projeksiyonlarn renk doygunluu daha iyi, renk geileri keskindir. B) LCD projeksiyonlarda pikseller aras boluk daha fazladr. C) DLP projeksiyon cihazlar genelde daha hafif ve daha kk boyutlara sahiptir. D) DLP projeksiyonlar daha iyi kontrast deerlerine ve daha iyi bir grntye sahiptir.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
29
8.
Aadakilerden hangisi projeksiyon cihazlarnn klarndan biri deildir? A) VGA B) S Video C) Scart D) RCA Audio / Video Projeksiyon cihazlarnda parlaklk hangi birim ile llr? A) Volt B) Amper C) Ansi lmen D) Saat Projeksiyon cihaz seiminde aadakilerden hangisi nemli deildir? A) Kullanlan lambann mr B) Kullanlan lambann parlakl C) znrlk D) Kullanlan lambann scakl
9.
10.
DEERLENDRME
30
RENME FAALYET3
AMA
RENME FAALYET3
Bu renme faaliyeti ile nokta vurulu yazclar tanyacak ve gerekli ortam salandnda nokta vurulu yazclarn bilgisayar balantsn gerekletirebileceksiniz.
ARATIRMA
Nokta vurulu yazclarn kullan amalarn aratrnz. Piyasada bulunan nokta vurulu yazc markalarn ve bunlara ait eitli modellerin zelliklerini aratrnz.
3. YAZICI (PRINTER)
Bilgisayarda hazrladnz yaz, hesap tablosu, resim ve benzeri ierikleri kda dkmek amacyla kullanlr. Yazclar bilgisayarnza USB veya LPT balants kullanarak balayabileceiniz gibi kablosuz balantyla alan yazclar kurmanz da mmkndr. Baz a cihazlarnn ve ADSL modemlerin zerinde bulunan yazc balant noktas ve cihazdaki yazc sunucusunu kullanarak bir yazcy birden ok bilgisayarn ayn anda kullanabilecei a yazcs olarak da kurabilmektesiniz. Yazclar renkli ve siyah beyaz olarak yaz ve resim basabilmektedir.
3.1. Yazc eitleri
Resim 3.1: Soldan saa lazer, mrekkep pskrtmeli ve nokta vurulu yazc
31
3.1.1. Nokta Vurulu (Dot Matrix) Yazclar

Yazma ilemi, mekanik olarak mrekkepli bir eride yazma kafasnn vurmas ile (daktilo gibi) gerekleir. Yazlar dier yazc tiplerine gre daha byk noktalardan oluur. Sesli alr ve ayn anda karbon kd kullanlarak birden fazla sayfay yazabilir. Bu yazc seiminde yazc kafadaki pin (ine) ve kolon says nemlidir. Pin says bir anda kt zerine braklabilecek nokta saysn gsterir. Kolon says ise bir satrdaki baslacak harf adedini gsterir. Nokta vurulu yazclar, sayfa bana dk yazdrma maliyeti fakat yksek yazc fiyatna sahiptir. Bask kaliteleri yksek deildir. Dolaysyla sadece metin ieriklerini, genellikle de fatura, irsaliye ve makbuz yazdrmada kullanlr. Ev kullanm iin uygun deildir.
3.1.2. Mrekkep Pskrtmeli (Ink Jet) Yazclar

Mrekkebin kt zerine pskrtlme esasna dayal olarak alan yazclardr. Yazc kafas, zerinde siyah ve renkli mrekkep kartularn tar. Yazma srasnda, kd satrn bandan sonuna kadar tarar ve sonra alt satra geer. Tarama srasnda mrekkep pskrtlecek noktalara mrekkep, bu kafa tarafndan kt zerine braklr. Kartular genelde s ile damla oluturma esasna gre mrekkep pskrtr. Tp ierisinde stcnn snarak basnc artrp damlann dar kmaya zorlanmas ile pskrtme ilemi gerekleir. Bu damla aplar ortalama 5060 mikron apnda ve 810 piko litre hacmindedir. Mrekkep pskrtmeli yazclar, gnmzde bulunduklar konum itibariyle fotoraf kalitesinde resimlerden dk znrlkl siyah beyaz yazlara kadar eitli trde bask yapabilmektedir. Ayrca yazc fonksiyonuna ek olarak bnyesinde fotokopi ekebilme ve resim tarayabilme zelliklerini de barndran ok fonksiyonlu yazc modellerinin says olduka fazladr. Son yllarda retilen mrekkep pskrtmeli yazclara Bluetooth zerinden kablosuz balant ile resim gnderebilme, dijital fotoraf makinenizin hafza kartn yazcnza takarak annda bask alabilme gibi ilave fonksiyonlar da eklenmitir. lk satn alma maliyetleri dk fakat sayfa ba maliyetleri fazladr.
32
ekil 3.1: Mrekkep pskrtmeli yazcnn alma ekli
3.1.3. Lazer Yazclar

Lazer yazclar, yazm ileminde toner denilen kurumu mrekkep kullanr. Elektrostatik ykleri zerinde tutabilen bir tambura sahiptir. Tambur ilk olarak pozitif yke sahiptir. Lazer n bilgisayardan gelen komuta gre istenen noktalar tarayp negatif ykle ykleyerek elektrostatik bask resminin negatifini oluturur. Pozitif ykl noktalar baslacak ekil, negatif ksmlar ise arkalandr. Toner tambur zerinde bu noktalara yaparak kdn yzeyine yaptrlr. Daha sonra kt stlarak toner iyice kt zerinde kalc hle getirilir. Sonrasnda ise tamburdaki basks biten elektrostatik resim temizlenir. Lazer yazclar, ok hzl ve fazla miktarda bask yapmanza imkn verir. Lazer yazclarn renkli olanlar da vardr. Birim sayfa bana den maliyet genelde daha azdr.
ekil 3.2: Lazer yazc i yaps
33
3.2. Yazclarn Balantlar

Nokta vurulu yazclar genellikle LPT portu ad verilen paralel port zerinden bilgisayara balanr.
Resim 3.2: LPT (paralel port) balant kablosu
Mrekkep pskrtmeli ve lazer yazclar ise genellikle USB port zerinden bilgisayara balanr. Gerek lazer, gerekse mrekkep pskrtmeli yazclarn bir de a balants kurabilen modelleri mevcuttur. A yazcs olarak da bilinen bu trlerin kendi zerlerinde bir NIC (network nterface card a arabirim kart) bulunur ve aa dhil edilebilir. Bylece a yazclar birden ok bilgisayar arasnda kullanma sunulabilecekleri gibi merkez olarak da ynetilebilir. Bu tr yazclar sayesinde, ak ve yazc paylam etkinletirilmi bir bilgisayarn srekli ak tutulmas zorunluluu da ortadan kalkmaktadr.
3.3. Yazclarla lgili Temel Kavramlar

znrlk Birim alana braklabilecek nokta saysn gsterir. Birimi in bana den nokta saysdr (dpi). ok olmas bask kalitesini artrr. Nokta vurulu, mrekkep pskrtmeli ve lazer yazcdan bize en uygun yazcy semek iin aadaki tablonun dikkate alnmas gerekmektedir. zellik Yazdrma Hz Yazc Maliyeti Sayfa Yazdrma Maliyeti Sesli alma Kullanm mr Fotoraf Kalitesi Nokta Vurulu Yava ok Pahal ok Ucuz ok Uzun Kt Mrekkep Pskrtmeli Orta Ucuz Pahal Orta Ksa yi Hzl Orta Ucuz Az Orta Orta Lazer
Tablo 3.1: Yazc zellikleri
34

Nokta vurulu yazclarn bilgisayar balantsn gerekletiriniz. lem Basamaklar Yazcnzn ve bilgisayarnzn g dmesinin kapal olduundan emin olunuz. Balant kablonuzun bir ucunu yazcnza, dier ucunu bilgisayarnza taknz. G kablosunu yazcnn arkasndaki girie ve sonra topraklanm bir elektrik prizine taknz. Bilgisayarda kaytl bir belgeyi aarak bir sayfasn yazdrnz. neriler Yazcnz yerletirmek iin salam ve dz bir yzey kullannz. Yazcnz kapatp ama arasnda en az 5 saniyelik bir sre braknz. Eer balant kablosu, yerine tam oturmuyorsa sakn zorlamaynz. Sakince tekrar kontrol ederek taknz. G kablosunu prize takarken dikkatli olunuz. Yazcda kt olduuna emin olarak kty alnz.
35
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1 Yazcnzn ve bilgisayarn g dmelerini kapattnz m? 2 G kablolarn ve balant kablolarn tekrar baladnz m? G kablolarn ve balant kablolarn kontrol ederek bilgisayar ve 3 yazcy altrdnz m? 4 Bilgisayarda kaytl bir belgeden, rnek yazc kts aldnz m? Evet Hayr
DEERLENDRME
36

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Yazclardan hangisi daha sesli alr? A) Siyah beyaz lazer B) Nokta vurulu C) Mrekkep pskrtmeli D) Renkli lazer Yazclar iin znrlk ne anlam ifade eder? A) Dakikadaki sayfa yazma adedi B) Yazcnn basabildii renk miktar C) Birim alana braklacak nokta miktar D) Yazcnn maksimum bask (kt) genilii Bask kalitesi en dk olan yazc aadakilerden hangisidir? A) Siyah beyaz lazer B) Nokta vurulu C) Mrekkep pskrtmeli D) Renkli lazer Bask hz en yksek olan yazc aadakilerden hangisidir? A) Siyah beyaz lazer B) Nokta vurulu C) Mrekkep pskrtmeli D) Renkli lazer Yalnzca LPT porta balanan yazc tr aadakilerden hangisidir? A) Siyah beyaz lazer B) Nokta vurulu C) Mrekkep pskrtmeli D) Renkli lazer Lazer yazclar iin aadakilerden hangisi yanltr? A) Birim sayfa bana den maliyet genelde daha yksektir. B) Siyah beyaz ve renkli bask yapma imkn vardr. C) En hzl yazc trdr. D) Yaz ve resim basksnda kullanlabilir. Yazma ilemini satr satr gerekletiren yazc tr aadakilerden hangisidir? A) Siyah beyaz lazer B) Nokta vurulu C) Mrekkep pskrtmeli D) Renkli lazer
2.
3.
4.
5.
6.
7.
37
8.
Nokta vurulu yazclarn seiminde aadakilerden hangisi nemli deildir? A) Yazc kafadaki pin says B) Yazc kafadaki kolon says C) Yazc kafadaki ine says D) Yazc kafadaki satr says lk satn alma maliyeti en dk olan yazc aadakilerden hangisidir? A) Siyah beyaz lazer B) Nokta vurulu C) Mrekkep pskrtmeli D) Renkli lazer Aadaki yazc trlerinden hangisi a yazcs olarak kullanlmaz? A) Siyah beyaz lazer B) Nokta vurulu C) Mrekkep pskrtmeli D) Renkli lazer
9.
10.
DEERLENDRME
38
RENME FAALYET4
AMA
RENME FAALYET4
Bu renme faaliyeti ile taraycy ve WebCami tanyacak ve alma biimini reneceksiniz. Ayrca dijital fotoraf ve dijital video makinelerinin ve bu makinelerle birlikte kullanlan hafza birimlerinin alma biimini renecek ve kullanabileceksiniz.
ARATIRMA
Taraycnn kullanl amalarn aratrnz. WebCamin kullanl amalarn aratrnz. Piyasada bulunan dijital fotoraf ve video makinelerini ve bunlara ait eitli modellerin zelliklerini aratrnz.
4. GRNT LEME CHAZLARI

4.1. Tarayc (Scanner)
Kitap, dergi, gazete, fotoraf gibi eitli basl dokmanlarda bulunan renkli veya siyah beyaz yazlar, resimleri bilgisayar ortamna aktarmak iin tarayclar kullanlmaktadr. Tarayclar, dokmann ince bir satr hlinde klandrlp yansyan n alglanmas prensibi ile alr. Alglanan k seviyeleri sensr tarafndan gerilime dntrlerek ADC zerinden saysala evrilip bilgisayara aktarlr. Burada sensrn boyutlar ve ADCnin znrl taranan materyalin kalitesi asndan nemlidir. Ik kayna dorusal ve tek boyutlu bir yapya sahiptir. Tarayc ierisinde CCD optik alglayc, yansyan CCD zerine toplayan lens, yansyan CCD zerine tayan aynalar ve tm bu sistemi yatay dzlemde ileri geri hareket ettiren step (adm) motor barndrr.
39
eekil 4.1: Tarayc bileenleri
4.1.1. Tarayc eitleri

Tarayclar deiik trlerde karmza kabilmektedir. ok fonksiyonlu yazclarda tmleik olarak bulunan tarayclar, sadece tarayc zellii olan ve genellikle A4 boyutundaki ktlar tararken kullanlan tarayclar (flatbed) ve kk boyutlardaki belgelerde tarama ilemini gerekletirebileceiniz el tarayclar mevcuttur.
Resim 4.1: Solda normal standart, sada ise otomatik kt beslemeli tarayc
4.1.2. Tarayclarn Balantlar

Tarayclarn hangi balant noktas zerinden bilgisayara baland, verilerin tarandktan sonra bilgisayara gnderilmesi aamasnda nemlidir. Balant noktasnn bant genilii ne kadar yksekse aktarm o kadar hzl gerekleir. Gnmzde paralel port, SCSI, USB ve firewire arayzne sahip tarayclar bulunmaktadr.
40
4.1.3. Tarayclarla lgili Temel Kavramlar

znrlk
Birimi dpi (dot per inch=in bana nokta says) ile belirlenir. Bu deer k alglayc CCD sensr zerindeki alglayc nokta saysn belirler. Tarayclarda, znrlk arttka taranan resim byr. znrlk arttka adm motor daha kk admlarla dnerek resmin daha ayrntl taranmas salanr. znrlk arttka resme ait bilgi de artar. Fotoraf kalitesinde bir resim iin en az 300 dpi, bask kalitesi iin ise 72 dpi deerleri yeterli olmaktadr. Ama gnmzde bu deerlerden ok daha byk (1200 dpi, 2400 dpi, 4800, 9600 dpi) znrle sahip tarayclar bulunmaktadr. Tarayclarda yatay ve dey znrlk beraber kullanlarak znrlk belirtilir. 1200x2400 dpi, 4800x6400 dpi gibi. Tarayclarda iki tip znrlk vardr. Bunlardan biri, donanm; dieri, yazlm znrldr. Burada nemli olan donanm znrldr. znrln yazlmla artmas; donanmn elde ettii piksellerin arasna yazlmla piksel eklenmesi (interpolasyon) ile gerekletirilir. Tarayc seerken znrln donanmn destekledii znrlk olarak dikkate alnmas gerekir. ok kk nesneler, yksek znrlkte taranrsa elde edilen resimlerde gzle grlr bozulmalar gzlemlenmitir. Renk derinlii (bit derinlii)
CCD sensr, alglad k seviyesini gerilime dntrmektedir. Tabiatta renkler, beyaz ve siyah arasnda dalm gstermektedir. Renk derinlii, alglanan k seviyesinin beyaz ve siyah arasnda ka farkl renkten biri olacan belirler. Renk derinlii ne kadar fazla ise taranan resim o kadar gereki olacaktr. Aslnda bu deer, tarayc ierisindeki ADC (analog dijital evirici)nin znrldr. rnein bir taraycnn renk derinlii 2 bit olsun. 22=4 yapar. Yani alglanan k seviyesi siyah ile beyaz dhil 4 farkl renkten birisinin deerini alacaktr. Siyah ve beyaz tarama yapan bir taraycnn renk derinlii 1 bittir. Taranan resimdeki tm farkl renkler 21=2 farkl renkle oluturulur. Bu renkler de siyah ve beyazdr. Gnmzde 24, 32, 48, 64 ve 96 bitlik renk derinliine sahip tarayclar bulunmaktadr. 24 bit deeri bile aslnda yksek bir deerdir. Renk derinlii daha ok renkli fotoraflarn taranmasnda nem arz etmektedir. Siyah beyaz dokman veya renk ayrm hassasiyeti o kadar nemli olmayan durumlarda renk derinlii dk olan tarayc tercih edilebilir. Yksek znrlkte taranm bir resmi ayn kalitede grntlemek iin kullanlan ekrann da en az o kadar znrle sahip olmas gerekir. Gnmzde henz 96 bit znrle sahip ekranlar bulunmamaktadr.
4.2. Kameralar
4.2.1. Dijital Kameralar
Dijital kameralar vastas ile fotoraf ekip bunlar bilgisayara aktarabilir ya da fotoraf yazclar yardm ile bask yapabilirsiniz.
41
Resim 4.2: Dijital kamera
Dijital fotoraf makineleri, elektroniin temelini oluturan diren deiimlerini esas alarak alr. Her malzemenin deiik durumlarda farkl direnleri vardr. Kimisi nem oranyla deiim gsterir, kimisi scaklklar, kimisi de zerine den n frekansyla deiim gsterir. Dijital fotoraf makineleri de tamamen n frekansn alglayan olduka ufak fakat ierisinde gnmz teknolojisinde 15 milyondan fazla piksel barndrabilen panellerle alr. Bu pikseller son teknoloji ile her renge hassasiyet gsterebilir hle gelmitir, yine de mkemmel deillerdir.
ekil 4.2: Dijital kamera
Ik panele dtkten sonra fotoraf makinesinin ierisinde yer alan mikroilemcilere yine nceden yklenen ve her n frekansna karlk gelen diren deerinin belirtildii program yardmyla her pikseldeki renk hzlca tespit edilir ve ilenip resim oluturulduktan sonra bu seferde LCD ekran zerine drlerek kullancya sunulur.
42
In bu panel zerine gelmeden nce merceklerle odaklanr. Grntnn fotoraf makinesinde olduundan daha parlak grnmesinin sebebi, n krc gzlklerde olduu gibi bir tabaka ile kaplanarak renklerin baz tonlarnn elekten geirilmesidir. Bu da daha parlak bir grnt salar. In panel zerine dtnde merceklerle grnt tam sdrlm ve olduka netletirilmi olur. Nasl bir mercekle bir yere bakarken ya da mercein bir kt zerine tutulup kt yaklmak istendiinde uygun odak uzakln bulmak iin mercek ileri geri hareket ettirilir ya da drbnle uzaklara bakldnda grnty netletirmek iin drbnn mercek ayarlaryla oynanr, fotoraf makinesinin mercei de aynen yledir. 4.2.1.1. Dijital kameralarla ilgili temel kavramlar: znrlk
Her karede ka piksel olduunu gsteren bu deer ektiiniz fotorafn kalitesini belirlemektedir. znrlk deerinin ykseklii kaliteyi artracaktr ancak fotorafn hafzada kaplad alan da artracaktr. znrlk deerleri sensr tipinin znrlk deerleridir. Fotoraf makinelerinde CMOS ve CCD sensr olmak zere iki tip sensr kullanlmaktadr. CCD daha ok enerji harcar, kolay snr, daha temiz ve kaliteli grnt elde eder. CMOS ise daha az enerji harcar, ucuzdur, kolay retilir fakat daha az kaliteli grntler elde eder. Genileme yuvas
Dijital kameralarn znrlkleri yksek fakat i hafzalar dk olduundan fotoraf ekme kapasiteleri tamamen hafza kartlarna baldr. 6 MPlik bir resim yaklak 2,7 MB alan kaplayacaktr. Bu durumda 32 MB i hafzas olan bir makine ile 11 tane resim ekebilirsiniz. Fakat bu cihaza 1 GBlik hafza kart takarsanz ekebileceiniz fotoraf says 380e kacaktr. Hafza kartlar eitli trlerde olabilmektedir. nemli olan cihaz hangi trde kart kullanabiliyorsa o trde kart takmaktr. Secure digital (SD), compact flash (CF), multi media card (MMC) ve memory stick gibi farkl trlerde hafza kartlar bulunmaktadr. Yaknlama (zoom) zellii
Yaknlama zellii optik ve dijital olmak zere iki eittir. Optik yaknlatrma, mercek ile yaplan gerek yaknlatrmadr. Mercein biri grnty yaknlatrp bir noktada odaklarken dieri gelen grntnn ilk mercekten getikten sonra ters dnmesinden dolay hem grnty dzeltir hem de gzn grebilecei ekilde odaklar. Tabi ki zoom miktar arttka mercek says ve hareket kabiliyetleri deiim gsterebilir. Ayrca objektiflerdeki geni a da yaplan zoomla deimektedir. Bu da fotorafnza sdrmak istediiniz kare, siz zoom yaptka klyor demektir. Optik yaknlatrma resimde kalite kayb oluturmaz. Dijital yaknlatrma ise yazlmsal yaknlatrmadr. Kalite kaybna neden olur. Dolays ile bir fotoraf makinesi alrken en nemli husus dijital zoom orannn yksekliinden ziyade, optik zoom orannn yksekliidir. Dijital yaknlatrmann dier ad interpolasyondur. Yazlm ile grnty oluturan pikseller arasna, tahmin piksel deerlerini oluturarak resmi bytmek anlamna gelir. Yazlm, kulland algoritmaya gre
43
ara deerleri tahmin eder. Ara deer tam olarak bilinemediinden resmin kalitesinde bozulma olur. Mmkn olduu srece dijital yaknlatrmann kullanlmas nerilmez. Diyafram Diyafram; kullancnn gndz veya gece, gneli ya da kapal havalarda en ideal fotoraf ekmesine imkn tanr. Diyaframn zellii, mercek zerine den n miktarn, kapanp alarak ayarlayabilmesidir. Diyafram k younluunun fazla olmas durumunda kapanr, az olmas durumunda da alarak geniler. Bu sayede kullanc, gneli ve parlak bir havada da gece karanlkta da benzer netlii yakalar.
4.2.2. Dijital Video Kameralar

Dijital video kameralar vastas ile hareketli grntleri kaydedip grntler zerinde eitli ilemler yapabilir ve bunlar televizyon, projeksiyon gibi cihazlar vastas ile direkt olarak izleyebilirsiniz.
Resim 4.3: Dijital video kamera
Standart televizyon kameras ana paradan oluur. Bunlardan birincisi lenstir. Lensler ve dier optik elemanlar haric optik sistem olarak da adlandrlr. kinci para ise grnt aygtlardr. CCD veya pickup tp eklinde olabilir. Bunlara dhil optik sistem de denir. ncs ise LCD ekrandr. Kamerann rettii grnty grmemizi salar. Tm dijital video kameralar ayn temel prensiple alr. Bu, optik grntnn elektrik sinyaline, daha sonra televizyon araclyla tekrar grnebilir hle dntrlmesidir. Objeden yansyan k lens tarafndan toplanp grnt aygtna (CCD veya pickup) toplanan odaklar. Grnt aygt video sinyaline dntrr. Bu sinyal daha sonra tekrar ilenerek ekran grnts oluturulur. 4.2.2.1. Dijital video kameralarla ilgili temel kavramlar: Kayt ortam
Video kameralar MiniDV, DVD ve HDD gibi ortamlara kayt yapabilmektedir. DVD ortamna yaplan kaytlar bilgisayar ve DVD okuyucularda dorudan kullanabilirsiniz. Fakat DVD ortamna yaplan kaytlarda, ekilen kayt zerinde dzenleme yapmak istediinizde yaplan kayt DVD zerinde yapldndan dzenleme yapamazsnz. Mini DV (kaset)lerde 90 dakikaya kadar tek yzl DVDlerde 60 dakikaya kadar kayt yaplabilir. HDD ortam kullanan kameralarda ise sabit diskin kapasitesine bal olarak bu sre deiecektir. Sabit
44
diskli kameralarn fiyatlar Mini DV ve DVD ortamna kayt yapan kameralara gre daha yksektir. Kasetlere (mini DV) yaptnz kaytlar MPEG kart denilen grnt aktarma kartlar ile bilgisayar ortamna aktarabilirsiniz. DVD ya da HDD ortamna yaptnz kaytlar ise avi, mpeg, mov gibi farkl formatlara dntrebilirsiniz. Lensler
Lenslerin temel ilevi grnt aygtnn nnde kk ve temiz bir grnt retmektir. Genellikle video kameralar deiebilir odak uzaklkl lenslere sahiptir. Lenslerin temel nitelikleri; 1.Odak uzakl, 2.Odak noktas, 3.Lens akl, 4.Alan derinliidir. Lenslerde odak uzakl, retilecek grntnn ne kadar dar veya geni bir alann ereve ierisine alnaca konusunda belirleyicidir. Ayrca odak uzakl, nesnenin / nesnelerin ne kadar byk / kk grneceini de belirler. Lensler, Geni al (narrow angle), Dar al (wide angle), Normal Deiebilir odak uzaklkl (zoom) olmak zere snflandrlabilir. Geni al bir lens, geni bir gr as salar. Geni al lenslerde, perspektif ylmalar asndan nesne / nesneler birbirlerine gerekte olduundan daha uzak alglanr. Bu sebepten geni al lenslerde kameraya yaplan yatay hareketler gerekte olduundan yava, kameraya dikey yaplan hareketler ise gerekte olduundan hzl alglanr. Dar al lenslerde ise durum geni al lenslerdekinin tam tersidir. Dar al bir lens dar bir gr as salarken perspektif ylmalar asndan nesneler birbirlerine olduundan daha yakn grnr. Bundan dolay kameraya yaplan yatay hareketlerde nesne gerekte olduundan hzl, dikey hareketlerde ise gerekte olduundan yava alglanacaktr. Normal lensler ise perspektif ylmalar insan gznn grdne yakn veren lenslerdir. Bir lensin geni, dar veya normal al olmasn belirleyen filmin kebentleri ve odak uzaklyla ilgilidir. Zoom lens, deiebilir odak uzakl sayesinde dar ve geni al lensin zelliklerine sahiptir.
4.2.3. Bilgisayar Kameras (Webcam)

Bilgisayara resim ve grnty aktarmak iin kullanlan donanm birimidir. WebCam ile evde video ve resimler ekmek, ayrca internet alt yapsn kullanarak grntl konumak mmkndr. Bunun iin birok retici WebCam zerine tmleik olarak
45
mikrofon koymaktadr. WebCamler USB port zerinden bilgisayara balanr. Nadiren de olsa gvenlik amal kullanlabilir.
Resim 4.4: WebCam bileenleri ve optik alglayc
WebCamlerde grnty yakalamak iin optik sensrler kullanlr. Sensrlerin zerinde binlerce kk optik (k) alglayc vardr. Bu alglayclar dardan gelen elektriksel iarete dntrdkten sonra saysala evirip bilgisayara gnderir, bylece grnt elde edilir. Bir sensr zerinde ne kadar ok alglayc varsa grntye ait o kadar ok ayrnt alglanabilir. WebCamler kullanlan sensr tipine gre CMOS ve CCD olmak zere ikiye ayrlr. CCD daha ok enerji harcar, kolay snr, daha temiz ve kaliteli grnt elde eder. CMOS ise daha az enerji harcar, ucuzdur, kolay retilir fakat daha grltl (grnt zerinde istenmeyen noktacklar) ve daha az kaliteli grntler elde eder. 4.2.3.1. WebCamlerle ilgili temel kavramlar: znrlk
Sensr zerindeki alglayc miktarn gsterir. Mega piksel (MP) olarak deerlendirilir. Ne kadar ok olursa o kadar iyi ve ayrntlarn yer ald grntler elde edilir. Gnmzde gerek sensr znrl maksimum 1.3MP civar eitli WebCamler bulunmaktadr. Resim ve videolarn ayr ayr znrl vardr. Genelde resimlerin znrl videolara gre daha yksektir fakat bazen ayn olabilmektedir. Videolarda znrln az olmasnn nedeni saniyede alnan grnt saysn artrmaktr. Pahal kameralarda video znrl ve saniyedeki grnt says ok daha iyi olmaktadr. Gece aydnlatmal LED klar
Gece grnt almaya yardmc eitli sayda LED lambalara sahip WebCamler, aydnl dk ortamlarda daha iyi grntler elde etmek iin kullanlabilir.
46
Resim 4.5: Lens kenarlarnda LED klara sahip bir WebCam
Zoom (Bytme)
Grnty daha da bytmek iin gerekli bir zelliktir. 4x, 10x gibi deerler alr. rnein 4x deeri, grnty 4 kat bytebilir demektir. FPS (Frame per second)
Webcamin saniyede yakalad grnt saysn gsterir. Ne kadar ok olursa grnt ve video kayd o kadar mkemmel olur. Gnmzde 15, 30, 60 gibi fps oranlarna sahip WebCamler vardr.
47

Taraycy altrp dijital fotoraf ve dijital video makinelerini kullannz. lem Basamaklar Taraycnzn ve bilgisayarnzn g dmesinin kapal olduundan emin olunuz. Balant kablonuzun bir ucunu taraycnza, dier ucunu bilgisayarnza taknz. Taraycnn adaptrn prize takp giriini taraycnn arkasndaki girie taknz. Yazl bir belgeyi taraycnn ierisine yerletirerek tarayp bilgisayara aktarnz. Dijital kamerann kapal olduuna emin olunuz. Dijital kameraya uygun hafza kartn ve bataryay yuvasna taknz. Cihaz anz ve rnek ekim yapnz. neriler Taraycnz yerletirmek iin salam ve dz bir yzey kullannz. Taraycnz kapatp ama arasnda en az 5 saniyelik bir sre braknz. Eer balant kablosu, yerine tam oturmuyorsa sakn zorlamaynz. Sakince tekrar kontrol ederek taknz. Adaptr prize takarken dikkatli olunuz. Taranacak belgenin okunakl bir belge olmasna dikkat ediniz. Bu ilem iin cihaz kitapna bavurunuz.
48
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1 Taraycnzn ve bilgisayarn g dmelerini kapattnz m? 2 Adaptrn ve balant kablolarn tekrar baladnz m? Adaptr ve balant kablolarn kontrol ederek bilgisayar ve 3 taraycy altrdnz m? 4 Yazl bir belgeyi tarayarak bilgisayara aktardnz m? 5 Dijital kameray atnz m? 6 Uygun hafza kartn ve bataryay kameraya taktnz m? 7 Cihaz ap rnek ekim yaptnz m? Evet Hayr
DEERLENDRME
49

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi yanltr? A) Tarayc ile yazlar bilgisayara aktarabiliriz. B) WebCam video ekemez C) Yazc renkli ve siyah beyaz kty ayn kda alabilir. D) l pikseller LCD monitrlerde oluur. USB bellek ile hafza kartlar iin hangisi dorudur? A) Her ikisi de flash bellek yapdadr. B) letim sistemine haber vermeden karlp taklabilir. C) Manyetik yapya sahiptir. D) Birlikte her cihazla alabilir. Aadakilerden hangisi dierlerine gre farkldr? A) Flash bellek B) RAM C) HDD D) Disket Aadakilerden hangisi dijital kayt ortam deildir? A) Mini DV B) HDD C) DVD D) MPEG Webcamin saniyede yakalad grnt says hangi birim ile ifade edilir? A) MB B) FPS C) BPS D) DPI Tarayclarn znrl hangi birim ile ifade edilir? A) MB B) FPS C) BPS D) DPI znrln yazlmla artrlp donanmn elde ettii piksellerin arasna yazlmla piksel eklenmesine ne isim verilir? A) Netletirme B) Focus C) Interpolasyon D) Image Correction
2.
3.
4.
5.
6.
7.
50
8.
Webcamlerde znrlk neyi ifade eder? A) Saniyedeki grnt saysn B) Grntnn hafzada kaplad boyutu C) Zoom oran D) Sensr zerindeki alglayc miktarn WebCam sensrleriyle ilgili olarak aadakilerden hangisi yanltr? A) CMOS sensrlerde daha kaliteli grnt elde edilir. B) CCD sensrler daha fazla enerji harcar. C) CCD sensrler daha kolay snr. D) CMOS sensrler daha ucuzdur. Aadakilerden hangisi dijital video kameralarda kullanlan lenslerin temel niteliklerinden birisi deildir? A) Odak uzakl B) Lens akl C) Odak noktas D) Lens derinlii
9.
10.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
51

AMA
Bu renme faaliyeti ile hafza kartlar ve flash bellekleri tanyacak ve alma biimini reneceksiniz. Ayrca kart okuyucular ve bellek birimlerinin kart okuyucular ile birlikte kullanmasn, hafza birimlerinin alma biimini renecek ve bunlar kullanabileceksiniz.
ARATIRMA
Hafza kartlarnn ve flash belleklerin kullanl amalarn aratrnz. Hafza kartlarnn ve flash belleklerin bozulma nedenlerini aratrnz. Hafza kartlarnn ve flash belleklerin virs ve kt yazlm konusundaki etkilerini aratrnz. Piyasada bulunan hafza kartlar ve flash bellekleri ve bunlara ait eitli modellerin zelliklerini aratrnz.
5. DI DONANIM BRMNDE DSK SRCLER

5.1. hafza Kartlar
Hafza kartlar flash bellekler gibi verileri kalc olarak depolayan kullanm kolay ve tanabilir hafza birimleridir. Cep telefonlar, bilgisayarlar, dijital fotoraf makineleri, kameralar, mzik setleri, mp3 alarlar gibi birok dijital cihazda kullanlr. Yeni model dizst bilgisayarlar birok tr hafza kartna destek veren okuyucu yuvalarna sahipken benzer ekilde yeni model yazclar da bu kart okuyucu yuvalarla birlikte retilmektedir. Bylece kartnz rnein telefonunuzdan ya da cep bilgisayarnzdan karp yazcya takarak hemen kda bask yapabilmektesiniz.
Resim 5.1: Hafza kart
52
Flash bellekler ile hafza kartlarnn, hafza yaplar ayndr. Hafza kartlar kendi aralarnda arayz (SD,MMC), hz, paket, gvenlik ve kapasite farklar bulunmaktadr.
Resim 5.2: Hafza kart i yaps ve bileenleri
5.1.1. Hafza Kart eitleri

Tm kart eitleri temelde flash hafza yapsn kullanr. Aralarnda paket, pin ve veri gvenlii teknii asndan farkllklar bulunmaktadr. Temelde ayn ii grmelerine ve ayn yapya sahip olmalarna ramen gnmzde birok eit hafza kart vardr. Her bir kart eidinin arkasnda bir veya daha fazla firma vardr. Her bir kart eidinin bykl kkl paketlere sahip eitli versiyonlar vardr. Bu versiyonlar donanm biriminin byklne gre uyumlu olmann gereidir. Hafza kartlarnn balcalar aadaki gibidir: MS (Memory Stick)
Memory Sticke, patentli bir marka olduundan sadece markal rnlerde rastlanmaktadr. Memory Stick tanabilir bir bellek kart formatdr. Kk ve hafif bir yapya sahip olan Memory Stick kartlar, dijital rnlerle birlikte veya adaptr ve kart okuyucu ile kullanlabilir. Memory Stick versiyonlar Memory StickPro, Memory StickPro-HG, MemoryStic Micro (M2) ve Memory Stick olarak karmza kar. Bu kartlar dijital kameralar, dizst bilgisayarlar, PDAlar, cep telefonlar, dijital mzik oynatclar, playstation oyun konsollar gibi baka elektronik cihazlarda da bellek zm olarak kulanlmaktadr.
Resim 5.3: Memory Stick hafza kart eitleri
MMC (multimedia card)
MMC (multi media card), saysal depolama aygtdr. Hafza kapasiteleri 2 MB ile 4GB arasndadr. Veri aktarm hz 2,5Mb/sn.dir. MMCler en yaygn olarak dijital
53
kameralar, Mp3 oynatclar ve cep telefonlarnda kullanlmaktadr. MMC, RS-MMC, MMCmobile, MMCplus, MMCmicro eitleri vardr.
Resim 5.4: MMC hafza kart eitleri
SD (secure digital card)
MMC kart yapsn temel alr. Secure digital ismi, donanmsal olarak ierdii digital rights management (DRM) fonksiyonundan ileri gelmektedir. indeki, kullanc tarafndan grlemeyen bir hafza alan, yasal olmayan dosyalarn kullanmn engellemek iin ayrlmtr. Genellikle dijital kameralar, mp3 alclar ve PDA, pek ok alan iin SD karta ihtiya duymaktadr. SD kart kullanabilen cihazlar ounlukla multimedia card kullanabilir. nk lleri, biraz ince olmasnn dnda ayndr. Fakat multimedia card iin retilmi aygtlar yuvann daha ince olmasndan dolay genellikle SD kartlar ile uyumlu deildir. Karmza SD, miniSD ve microSD olarak kmaktadr. 4GB kapasiteye kadar standart SD ve 32 GBa kadar SDHC (secure digital high capacity) modelleri vardr. SDHC ye ait 3 snf vardr. Bunlar; Snf 2=2 MB/sn., Snf 4=4 MB/sn. ve Snf 6=6 MB/sn. parametrelerine sahiptir.
Resim 5.5: SD hafza kart eitleri
CF (CompactFlash)
Bir flash bellek eididir. zerinde kendi kontrolcs bulunduundan, performans reticisine gre deiir. Yzeysel olarak 43 X 36 mm boyutlarndadr. 3.3 V ve 5 V olmak zere iki farkl voltaj seviyesinde alabilir. Type I ve Type II olmak zere iki eidi vardr. Tek farklar kalnlklardr. PCMCIA yapsn temel almtr. Genelde kamera ve PDAlarda kullanlmaktadr. Gnmzde yerini SD kart yapsna brakmaya balamtr.
54
Resim 5.6: PCMCI CF uyumlatrc kart ve compact flash hafza kart
Hafza kartlarnn karlatrmal olarak nemli parametreleri aadaki tabloda verilmitir. USB belleklerin yaps da flash olduu iin tablonun sonunda yer almtr.
Flash eidi Tip Max. Kapasite (MB) Teorik Max. Kapasite Okuma MB/s Yazma MB/s Voltaj Pin
CompactFlas h
MMC
Memory Stick
Secure Digital USB
I II MMC RS-MMC MMCmobil e MMCplus MMCmicro Standard Pro Pro Duo Pro-HG Duo Micro (M2) SD Mini SD Micro SD Full Speed High Speed
65536 12288 8192 2048 2048 4096 2048 128 4096 16000 32000 8192 32768 4096 12288 65536
137 GB 137 GB
128 GB
20 20 20 2 15 52
20 20 20 2 8 52 1.8 20 20 12040 20 20 12 10 1 40
3.3 ve 5.5 3.3 3.3 1.8 ve 3.3 3.3 1.8 ve 3.3 3.3 3.3 3.3 3.3 1.8 ve 3.3 3.3 5
50 7 7 13 13 13
128 MB
32 GB
2.5 20 20 60 20 20 12 10 1 40
10
32 GB Snrsz
9 11 8
Tablo 5.1: Hafza Kartlarnn Baz zelliklerinin Karlatrlmas
55
5.1.2. Kart Adaptrleri

Ayn eit kartlar fiziksel olarak birletiren aparatlardr. Genelde kk yapl kartlar byk soketlere takmak iin kullanlr. rnein MMCMobile ve RS-MMC kartlar, normal MMC kartlardan daha kk yapldr. Bu kartlar normal MMC soketlere takmak iin aadaki adaptr kullanlr. Benzer ekilde SD kart, memory stick ve compact flash hafza kart eitlerini kendi aralarnda dntren adaptr eitleri bulunmaktadr.
Resim 5.7: Hafza kart ve uyumlu adaptr
5.1.3. Hafza Kartlar ile lgili Temel Kavramlar

Kapasite
Hafza kartnn depolayaca veri miktar asndan nemlidir. Birimi GB cinsindendir. Byk olmas depolanacak verilerin bykln gsterir. Okuma/yazma hz
Hafza kartnn performansn gsteren en nemli kriterdir. zellikle kameralarda gerek zamanl kaliteli grntleri kaydetme ve fotoraf makinelerinde yksek znrlkte ardk resim ekme gibi durumlarda hafza kartnn hz, performans dorudan etkilemektedir. Donanmn destekledii kart eitlerinden, okuma yazma hz en yksek olan tercih etmek ok iyi sonular verecektir. Gvenlik
Verilerin yazmaya, silmeye ve okunmaya (kopyalama) kar korumaya sahip olmas kiisel veriler asndan nemlidir. Aadaki tabloda hafza kartlarnn kulland DRM eitleri gsterilmektedir. Tabloda geen secureMMC, MagicGate, CPRM yaplar verileri ifrelemek ve ifrelenmi verileri amak iin kullanlan tekniklerdir. Bylece izinsiz olarak verilere ulamak imknsz olmaktadr. Hafza kartlarnn destekledikleri gvenlik parametrelerinin yer ald tablo aada yer almtr.
56
Kart eidi CompactFlash MMC, RS-MMC MMCMobile Memory Stick Standard, PRO Memory Stick Duo, PRO Duo Memory Stick PRO-HG Duo Memory Stick Micro "M2" SD Mini SD Micro SD USB
Yazma Koruma Anahtar Hayr Hayr Hayr Evet Hayr Hayr Hayr Evet Hayr Hayr Bazen
DRM Yok Yok Var, SecureMMC Opsiyonel, Magic Gate Opsiyonel, Magic Gate Opsiyonel, Magic Gate Opsiyonel, Magic Gate Var, CPRM Yok
Tablo 5.2: Hafza Kartlar ve Destekledikleri Gvenlik Parametreleri
5.2. Kart Okuyucular

Hafza kartlarn okumak ve yazmak iin kullanlan donanm birimleridir. eitli arabirimlere sahip hafza kartlarn, USB arabirime evirerek tpk flash bellek gibi kullanmna imkn verir.
5.2.1. Kart Okuyucu eitleri

Tek kart okuyucu
Herhangi bir kart eidine ait sadece tek bir kart destekleyen cihazlardr.
Resim 5.8: Tekli kart okuyucu eidi
Tek seri kart okuyucu
Kart eitlerinden bir eide ait tm kartlar okuyan cihazlardr. rnein sadece Memory Stick versiyonlarn destekleyen kart okuyucular. oklu kart okuyucu
Birden fazla kart eidini ve onlarn alt modellerini destekleyen cihazlardr. Bunlar 9 in 1, 23 in 1 gibi isimlendirilmelerle belirtilir. Gnmzde hemen hemen tm kart eitlerini destekleyen okuyucular bulunmaktadr.
57
Resim 5.9: Solda dhili, sada haric oklu kart okuyucular
Resim 5.10: Dahil kart okuyucunun ana karta taklmas
NOT: Baz hafza kartlarnda entegre USB arayz ve soketi olduu iin bu tip kartlarn okunmas iin hafza kart art deildir. Aada USB ve SD arayze sahip bir hafza kart grlmektedir.
Resim 5.11: Arayz entegreli kart okuyucu
5.2.2. Kart Okuyucular ile lgili Temel Kavramlar

Desteklenen kart adedi
Kart okuyucunun destekledii kart eitleri ne kadar ok olursa o kadar iyidir. oklu kart okuma destei bulunan okuyucular xx in 1 eklinde bir parametreye sahiptir. xx parametresi desteklenen kart eidini gstermektedir. rnein 21 in 1 parametresi 21 eit kartn desteklendiini (okunup yazlabileceini) gstermektedir.
58
USB Tipi
Bilindii zere kart okuyucular bilgisayara USB arayz ile balanr. USB balant hzn gsteren snflar en st seviyede (USB2.0/3.0) olursa kart okuma/yazma performans yksek olacaktr. Fakat eski bir bilgisayar kullanlacaksa USB1.0 veya USB1.1 destekli bir kart okuyucu almak gerekecektir.
5.3. Flash Bellekler

Flash bellekler verileri kalc olarak depolayan tanabilir, birok ortam tarafndan desteklenen ve kullanlan hafza birimleridir. Bellekler zerinde verilerin saklanma sreleri sonsuz deildir. Bu sre tipik olarak 10 yl civarndadr. Bu hafza eitleri bata bilgisayarlar olmak zere; cep telefonlar, cep bilgisayarlar, kameralar, televizyonlar, fotoraf makineleri ve mzik setleri gibi birok dijital cihazda kullanlmaktadr. Gnmzde disketlerin ve ksmen CD-ROMlarn yerini almasndaki en byk etkenler kapasitelerinin bykl, daha uzun mrleri, kk olmalar, gn getike ucuzlamalardr. Bu bellekler elektrikle yazlp silinebilen belleklerdir. Hafza eitlerinden EEPROMdan farklar, yazma ve silme boyutunun byte deil daha byk bloklar hlinde olmasdr. Gnmzde flash belleklere usb bellek isimi de verilmektedir. Uyumlu olduu donanma gre ierdii dosya sistemi deiiklik gsterebilmektedir.
Resim 5.12: eitli flash bellek tipleri
5.3.1. Flash Belleklerin Yaps ve almas

Flash hafza yaps en kk bilgi olan bitlerin ierisinde depoland en kk hafza hcreleri dizisinden oluur. Bu dizinin satr ve stunlar vardr. Satr ve stunlarn her bir kesiiminde transistrler vardr. nce bir oksit tabakas bu transistrleri birbirinden ayrr. Elektrik yk prensibi ile alr. Oksit tabakas ykn boalmasn engelledii iin veriler yllarca saklanabilir. Oksit tabakas yazma/silme ilemlerinde zamanla ilevini yitirir. Flash bellek diye adlandrlan hafza eitleri USB arabirimini destekleyen yapya sahiptir. Bilgisayarlarn USB portlarna taklarak kullanlr. Markas ne olursa olsun yaplar ve kullanm biimleri deimez. Windows iletim sistemi, bu bellekleri otomatik olarak
59
tanmaktadr. Gnmzde flash bellekler artk bootable (iletim sistemi yerletirme) zellii ile de kullanlabilmektedir.
Resim 5.13: Flash bellek i yaps ve bileenleri
5.3.2. Flash Belleklerle lgili Temel Kavramlar

Kapasite
Tm hafza eitleri gibi flash belleklerde veri depolama bykl kapasite ile ilgilidir. Kapasitesi birimi GB cinsindendir. Deeri kadar veri depolar. letim sistemi destei
Birok bellek Linux, MacOsX v10.1.2, WinXP SP1, SP2, WinVista ve Win 7 iletim sistemleri ile sorunsuz almaktadr. Baz reticiler bu iletim sistemleri iin flash bellek ile uyumlu srclerini bir cd veya internet zerinden kullanclara sunmaktadr. Baz reticiler ise bu destei vermemektedir. Flash bellek alrken kullanmanz muhtemel iletim sistemlerine uyumlu olmasn gz nnde bulundurmanz gerekmektedir. Balant hz
Flash bellekler USB portlara baland iin desteklenen USB arabirim hz (versiyonu) iletimin bant genilii asndan nemlidir. USB konusunda deinildii gibi USB nin 1.0, 1.1, 2.0, 3.0 gibi tipleri bulunmaktadr. Flash bellekler sper hzl moda gnmzde 3.0 tipini kullanmaktadr. USB 3.0 (ya da sper hzl USB) bir nceki USB 2.0a gre performans ve g ynetimi alarndan ok nemli avantajlar salyor. USB 2.0da balant drt telli bir yap
60
ile salanrken USB 3.0n balants dokuz tel ile salanmakta ve ok ciddi bir hz fark olumasna yol ayor. Daha anlalr bir ifadeyle GBlarca veriyi USB 3.0 ile transfer etmek sadece saniyeler srebiliyor. Okuma/yazma hz
Flash bellein performansn gsteren nemli bir parametredir. Okuma yazma hz yksek bellekler dk olanlara gre daha hzl alacaktr. Flash belleklerde yap gerei okuma hz her zaman yazma hzndan daha byktr. Birimi MB/sn. veya GB/sn. cinsinden ifade edilir. Yksek olmas iyi bir seim olur. Gvenlik
Verilerin bata kopyalama olmak zere evresel faktrlerden s ve suya dme gvenliine de sahip olmas gerekmektedir. Baz model flash belleklerin kendisine ait donanmsal veya yazlmsal veri ifreleme teknikleri bulunmaktadr. Ayrca her bellein optimum alma scakl ve suya dmeleri durumunda hasar grmeyecek ekilde tasarlanmlardr. Flash bellek ve dier trdeki hafza kartlarnn usb portlarda kullanm srasnda yaplan ilem bittiinde iletim sistemi ara ubuu zerinden donanm gvenle kaldr seenei kullanldktan sonra kartlmasna dikkat ediniz. Aksi takdirde hafza kart ya da belleinizin chip ya da bellek yapsnn bozulmasna ve bir daha almamasna sebep olabilirsiniz. Hafza kartlar ve flash bellekler virs, trojan ya da zararl yazlmlarn tanmas ve bulatrlmas iin ok elverili ortamlar olduklarndan sisteme eklendikten sonra bir virs program ya da komut istemi kipinde taranarak ieriinin kontrol edilmesi iyi olabilir.
61

lem sras verilen aadaki uygulamay yapnz. lem Basamaklar eitli hafza kartlarn ve usb flash belleklerini sisteme dhil edip ve karnz. neriler Bilgisayarnzn donanm yapsnda kart okuyucu olup olmadn kontrol ediniz. Dhil kart okuyucular takarken balant iin kullanlan kablolarn anakart zerinde uygun yere taklmasna dikkat ediniz. Bu kablolarn anakart zerinde taklaca yerler anakart kitapklarnda belirtilmitir. Dhil kart okuyucularn montaj esnasnda sisteminizin kapal olmasna ve enerji almamasna dikkat ediniz. Elimizde bulunan hafza kartlarn uygun portlara takarak sistem tarafndan tannmasn bekleyerek ieriklerine baknz. Hafza kartlar hassas bir yapya sahip olduklar iin kart okuyuculara takarken zorlamamaya dikkat ediniz. Usb flash bellekleri de hafza kartlar gibi sisteminizin usb portlarna takarak sistemin tanmasn bekleyerek ierik kontrol ve biimleme ilemlerini kullanarak deneyiniz.
Eer kart okuyucu yoksa dhil ya da haric bir kart okuyucuyu sisteme taknz.
Haric kart okuyucu kullanlacaksa bilgisayar zerinde bulunan usb portlarna takarak sistemin tanmasn bekleyiniz.
Sistem tarafndan tannan hafza kartlarnn biimlendirme ilemlerini yapnz.
62
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri Farkl yaplardaki hafza kartlarn birbirinden ayrt edebiliyor musunuz? Baz hafza kartlarnn zerinde bulunan yazma korumalarn test 2 ettiniz mi? Hafza kartlarn, kart okuyucularn uygun portlarna takabiliyor 3 musunuz? 4 Farkl port yaplarn birbirlerinden ayrt edebiliyor musunuz? 1 Evet Hayr
DEERLENDRME
63

Aada bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. 2. 3. 4. 5. ( ) USB 3.0 teknolojisiyle retilmi bir flash bellek USB 2.0 portu olan bir anakartta USB 3.0 hznda alr. ( )Flash bellekler ile hafza kartlarnn, hafza teknolojileri ayndr. ( ) Kart adaptrleri ayn eit kartlar fiziksel olarak birletiren aparatlardr. ( )KART okuyucular anakart zerindeki sata portuna bal olarak alr. ( ) CF (CompactFlash) tipi kartlar genellikle masast bilgisayarlarda kullanlr.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.
64
MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Optik ve lazer fareler iin aadakilerden hangisi dorudur? A) Disklerin nnde ve arkasnda optik (IR) alc ve vericiler vardr. B) DSP devreleri bilgisayarlarla fare arasndaki balanty salar. C) Yalnzca USB porta taklr. D) Lazer nn kullanan fareler, yzeydeki daha fazla ayrnty gsterebilme kabiliyetine sahiptir. Aadakilerden hangisi monitrler iin yanltr? A) CRTler radyasyon yayar. B) LCDlerde l noktalar olabilir. C) LCDler daha az renk kabiliyetine sahiptir. D) CRTler gz daha fazla yorar. Projeksiyonlarla ilgili olarak aadakilerden hangisi yanltr? A) DLP projeksiyonlarn renk doygunluu daha iyi, renk geileri keskindir. B) LCD projeksiyonlarda pikseller aras boluk daha fazladr. C) DLP projeksiyon cihazlar genelde daha hafif ve daha kk boyutlara sahiptir. D) DLP projeksiyonlar daha iyi kontrast deerlerine ve daha iyi bir grntye sahiptir. Lazer yazclar iin aadakilerden hangisi yanltr? A) Birim sayfa bana den maliyet genelde daha yksektir. B) Siyah beyaz ve renkli bask yapma imkn vardr. C) En hzl yazc trdr. D) Yaz ve resim basksnda kullanlabilir. Aadaki yazc trlerinden hangisi a yazcs olarak kullanlmaz? A) Siyah beyaz lazer B) Nokta vurulu C) Mrekkep pskrtmeli D) Renkli lazer znrln yazlmla artrlp donanmn elde ettii piksellerin arasna yazlmla piksel eklenmesine ne isim verilir? A) Netletirme B) Focus C) Interpolasyon D) Image correction Webcamin saniyede yakalad grnt says hangi birim ile ifade edilir? A) MB B) FPS C) BPS
2.
3.
4.
5.
6.
7.
65
8.
D) DPI Yatay hareketlerde nesnenin gerekte olduundan hzl, dikey hareketlerde ise gerekte olduundan yava algland lens tr aadakilerden hangisidir? A) Dar al B) Dik al C) Geni al D) Deiebilir odak uzaklkl Kablosuz (wireless) fare iin aadakilerden hangisi yanltr? A) Bu tip sistemleri kurmak iin klavyeye verici, porta ise alc taklr. B) Kzl tesi kla alanlar IR fare olarak adlandrlr. C) Radyo dalgalar ile alanlar RF fare olarak adlandrlr. D) RF klavyede alc ve verici birbirini grmek zorunda ama IR klavyelerde bu zorunluluk yoktur. znrln yazlmla artrlp donanmn elde ettii piksellerin arasna yazlmla piksel eklenmesine ne isim verilir? A) Netletirme B) Focus C) Interpolasyon D) Image correction
9.
10.
66
KONTROL LSTES
Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri Klavye 1. Klavyenin tu yerleimlerine gre Q ve F tipi eklinde ayrldn biliyor musunuz? 2. Klavyenin hangi portlara takldn biliyor musunuz? Fare 3. Fare eitlerini biliyor musunuz? 4. Farenin hangi portlara takldn biliyor musunuz? Monitr 5. Monitr eitlerini biliyor musunuz? 6. Ekran boyutunun ne anlam ifade ettiini biliyor musunuz? 7. znrln ne olduunu ve hangi birim ile gsterildiini biliyor musunuz? Yazc 8. Yazc eitlerini biliyor musunuz? 9. Yazclarn hangi portlara takldn biliyor musunuz? 10. Yazc ile bilgisayar arasndaki balanty yapabiliyor musunuz? Tarayc 11. Tarayc eitlerini biliyor musunuz? 12. Tarayc ile bilgisayar arasndaki balanty yapabiliyor musunuz? 13. Interpolasyonun ne anlam ifade ettiini biliyor musunuz? Dijital Kameralar 14. Dijital kameralarda kullanlan sensr tiplerini biliyor musunuz? 15. Dijital kamera ile fotoraf ekebiliyor musunuz? 16. Dijital kamera ile bilgisayar balantsn yapabiliyor musunuz? Dijital Video Kameralar 17. Dijital kameralarda kullanlan lens tiplerini biliyor musunuz? 18. Dijital kamera ile fotoraf ekebiliyor musunuz? 19. Dijital kamera ile bilgisayar balantsn yapabiliyor musunuz? WebCamler 20. WebCamlerde kullanlan sensr tiplerini biliyor musunuz? 21. WebCam ile bilgisayar arasndaki balanty yapabiliyor musunuz? Hafza Kartlar 22. Hafza kartlarnn eitlerini biliyor musunuz? 23. Kart adaptrlerinin ne amala kullanldn biliyor musunuz? Kart Okuyucular 24. Kart okuyucu eitlerini biliyor musunuz? Evet Hayr
67
25. Kart okuyucularn hangi arayz kullandklarn biliyor musunuz? Flash Bellekler 26. Flash belleklerin arabirim versiyonlarn biliyor musunuz?
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
68
CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 B C A D D
RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D C C C D A A C C D

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 B C B A B A C D C B
69

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 B A A D B D C D A D

1 2 3 4 5 Yanl Doru Doru Doru Yanl
MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 D C A A B C B A D C
70
KAYNAKA KAYNAKA
EMMUNGL Levent, Bilgisayar Donanm, Ulusal Teknoloji ve Eitim Dernei, Ankara, 2008. EMMUNGL Levent, Elif AKYOL, Teknolojik rnler Seim Klavuzu, Ulusal Teknoloji ve Eitim Dernei, Ankara, 2007. http://rst.gsfc.nasa.gov
71

BTT 02 Dış Donanım Birimleri 481BB0090

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

BTT 02 Dış Donanım Birimleri 481BB0090

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

1.1. Giri Birimleri

ekil 1.1: Kauuk yapya sahip anahtarn alma prensibi

Resim1.1: Klavye devresi

Resim 1.2: Klavyenin i ve d yaps

Resim 1.3: Klavye balant noktalar ve dnm adaptrleri

Resim 1.4: Kablosuz klavye

Resim 1.5: Fare ve temel bileenleri

Resim 1.6: Mekanik farenin iten ve dtan grnm

Optik ve lazer fare

Resim 1.7: Optik farenin i yaps

Kablosuz (wireless) fare

Resim 1.8: Kablosuz fare ve ek bileeni

1.1.2.2. Fare eitleri

Resim 1.9: Optik ve mekanik farenin alttan grn

Resim 1.10: Fare, balant noktalar ve dnm adaptrleri

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

1. Evinizde veya okulunuzda bulunan bir

2. Sktnz klavye ve farenin hangi tipte

3. Bilgisayarn 220 V besleme kablosunu

4. almayan bir donanmn olup olmadn

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

Resim 2.1: Solda CRT Monitr, Sada LCD Monitr

2.1.1. Monitr eitleri

ekil 2.1: CRT iyaps ve bileenleri

LCD (liquid crystal display):

ekil 2.2. LCD ekranlarn bir piksel iin alma ekli

ekil 2.3: Plazma ekran i yaps

Resim 2.2: LED ekran

Resim 2.3: LED ekran yaps

Tablo 2.1: LCD, plazma ve LED ekran tiplerinin karlatrmas

2.1.2. Monitr Balantlar

Resim 2.4: Ekran k portu tipleri

2.1.3. Monitrlerle lgili Temel Kavramlar

Resim 2.5: znrlk deerlerinin karlatrlmas

Tablo 2.2: Grnt Standartlarna Gre znrlk ve Ekran Oran

Resim 2.6: Piksel aral

En/boy oran (aspect ratio)

ekil 2.4: En boy oran rnekleri

Ekran tazeleme oran (refresh rate)

Resim 2.7: rnek bir l pixel

Resim 2.8: Tepki sresinin grntye etkisi (plazma-lcd.tv)

Resim 2.9: Gr asna gre LCD ve plazma fark (plazma-lcd.tv)

2.2. Projeksiyon Cihazlar

Resim 2.10: Projeksiyon cihaz nden grn

2.2.1. Projeksiyon Cihaz eitleri

ekil 2.5: LCD projeksiyon i yaps

Resim 2.12: Projeksiyon cihaznn kullanm

Resim 2.13: LCD ve DLP grnt farklar

2.2.2. Projeksiyon Cihaznn Balantlar

Resim 2.14: Projeksiyon cihaz balant noktalar

2.2.3. Projeksiyon Cihaz ile lgili Temel Kavramlar

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

3.1. Yazc eitleri

3.1.1. Nokta Vurulu (Dot Matrix) Yazclar

3.1.2. Mrekkep Pskrtmeli (Ink Jet) Yazclar

ekil 3.1: Mrekkep pskrtmeli yazcnn alma ekli

3.1.3. Lazer Yazclar

ekil 3.2: Lazer yazc i yaps