BLGSAYAR BLGSAYAR AGLARI

1. Giri 2. Temel Kavramlar 2.1. A ( Network ) Nedir? 2.2. Bir Ala Amalananlar 2.3. Paylam 2.4. A eitleri 2.4.1. Yerel Alar 2.4.2. Kamps Alar 2.4.3. Ulusal Alar 2.4.4. Uluslararas Alar 2.5. Veri Transfer ( letim ) Hz 2.6. A zerinde Bir Bilgisayar 3. A Topolojileri 3.1. Bus Topolojisi 3.2. Yldz ( Star ) Topolojisi 3.3. Tree Topolojisi 3.4. Ring Topolojisi 4. Kablolama Ve Balantlar 4.1. Koaksiyel Kablo 4.1.1. Koaksiyel Kablo Tipleri 4.1.2. Koaksiyel Kablo Konnektrleri 4.2. Korumasz ift Bkml ( UTP ) Kablo 4.2.1. UTP Kablo Kategorileri 4.2.2. UTP Konnektrleri 4.3. Fiber Optik Kablo 4.4. A Arabirim Kartlar 5. NT Lablarda Kullanlan Network Alt Yaps EK : Networking Ne Demektir?

1. Giri
Her gn kullanlan bir a : Telefon A Telefon a sayesinde ok ksa mesafelerden dnyann her yerine iletiim kurmak mmkndr. Bilgisayar Alar da bir anlamda bu teknolojinin geliimi olarak grlebilir. Bu dkmanla Bilgisayar Alarn, tasarmlar ve kullanmlar asndan anlamaya alacaz.

2. Temel Kavramlar 2.1. A ( Network ) Nedir?

A, paylam amacyla iki ya da daha fazla cihazn bir araya getirilmesiyle oluturulan bir yapdr. Yzlerce i istasyonu veya kiisel bilgisayardan oluabilecei gibi, iki

bilgisayarn birbirine balanmasyla da elde edilebilir.

2.2. Bir Ala(networkle) Amalananlar

Kaynak paylam :Donanm, yazlm, veri paylam, Yksek Gvenilirlik :nemli dosyalarn birka makinada yedeklenmesi, Harcanacak Paradan Tasaruf : PC'lerin her geen gn daha cazip hale gelen fiyat/performans oran, leklenebilirlik : Daha fazla ilemci eklenerek sistem performansnn artmas, letiim : alanlarn kendi aralarnda ve dnya ile kurduklar bir iletiim ortam olmas, Bilgi : Gazetelerden tartma gruplarna, e-posta'dan elektronik ticarete, videokonferans, WWW, ftp (dosya transferi), elence gibi birok ortama internet araclyla ulalabilmesi ve bilgi toplanmasnn salanmasdr.

2.3. Paylam
Temelde her a paylam iindir. Alar, cihazlarn (yazc, disk, teyp vs) uygulamalarn ve bilginin paylamn olanakl klar. Paylam Hem kiilerin hem de alma grubunun (work group) etkinliini arttr. Yazlm ve donanm maliyetlerini drr. rn gelitirme maliyetini azaltr. Dezavantaj olarak performans dkl olabilir. Uygulama Programlarnn Paylam Paylalacak programlar server(sunucu) zerinde olan bir a diski zerinde kurulabilir. lgili dosya paylalabilir, okunabilir veya altrlabilir ama silinemez olarak belirlenir ve kullanma alr. Kullanclar sisteme balanr(login) ve sonrasnda diske eriir, uygulamalar altrabilirler. Bu ekilde programlarn kurulma ve bakm ilemleri kolaylar. A lisans ile yazlm maliyeti der.

Dkman Paylam Ayn dosyaya veya dosyalarn farkl blgelerine farkl kullanclar tarafndan deiik haklarla iletiim salanabilir. Bunun iin karmak - gelimi yazlmlar kullanlmaldr. Paylalan dokmandaki deiiklik btn kullanclara yansr.

2.4. A eitleri
Alar drt ana snfta toplayabiliriz :

2.4.1. Yerel Alar

Bina veya ofis ii gibi snrl alanlar dahilinde kurulurlar. Dier a tiplerine gre daha hzl alrlar. Bnyelerinde bilgisayarlar, yazclar, iziciler, CD-ROM srcler ve dier evre arabirimleri yer alr. Gnmzde pek ok irketin gnlk ilemleri yerel bilgisayar alaryla yrtlmektedir.

2.4.2. Kamps Alar

Adn birden fazla binay bir a ile birletiren ilk organizasyonlar olan niversitelerden alyor. Birbirine yakn olan binalar arasnda bilgi ve kaynak paylamn salarlar. Yeralt ve yerst kablolar kullanlarak kurulurlar. Deiik birimler arasnda (r:\ tasarm ve retim) arasnda bilgi transferi gereken byk irketlerin hemen hepsinde bulunurlar.

2.4.3. Ulusal Alar

Tm lkeye yaylm olan organizasyonlarn birimleri arasnda veri iletiimini salarlar. Blgeleri, ehirleri, eyaletleri ve tm lkeyi kapsayabilirler. Bykehir alan alar (MAN, Metropolitan Area Networks) ya da geni alan alar (WAN, Wide Area Networks) adlar da kullanlr. Bir iletiim alt yapsn gerektirirler. Bu alt yap da telekomnikasyon irketleri tarafndan ( TT, AT&T vs. ) salanr.

2.4.4. Uluslararas Alar

Veri iletiim ihtiyac lke snrlarn amaya baladnda devreye girerler. letiim, okyanuslar aan kablolar araclyla salanabilecei gibi uydular da kullanlabilir. zel bir takm cihazlar (ynlendirici -oklayc vs) kullanlr. Deiik fiyat-performans seenekleri mevcuttur. WAN (Wide Area Networks) genel adyla anlrlar.2.6.

2.5. Veri Transfer ( letim ) Hz

Bir an iletim kapasitesini lmek iin gelitirilmi matematiksel bir modeldir. Birim olarak "bps" (bit per second - birim zamanda iletilen bit says) kullanlr. Yerel alarn iletim hzlar geen yllara kadar 1-100 Mbps(Megabit per second) arasnda deiirken, artk gigabit teknolojiler sayesinde 1000 Mbps ve st hzlar kullanlmaya balanmtr.

2.6. A zerinde Bir Bilgisayar

Standart PC , Apple veya Power PC, Workstation A ile ilgili donanm veya yazlm eklenmi durumda Bilgisayar iindeki a arabirim kart (r:\\ ethernet kart)

Bu karta taklan kablolarla gerekli iletiim cihazna balant salanlr.

 Gerekli yazlm ve donanmlar kurulduunda a ilemleri kullancya yansmaz. Artk a zerindeki kaynaklara ( disk, yazc ve veritabanna ) ulalabilir.

3. A Topolojileri 3.1. Bus Topolojisi

Tm bilgisayarlar ve dier a gereleri tek bir fiziksel ortam zerinde sralanrlar. En ucuz a teknolojilerinden biridir. Hatann yerinin belirlenmesi zor olmaktadr. Hata yerini belirlemek iin tm cihazlarn tek tek sklp taklmalar gerekir.

3.2. Yldz ( Star ) Topolojisi

Bu topolojide tm cihazlar tek bir merkezi noktaya balanrlar. Telefon alar da bu topolojiyle kurulmulardr. Cihazlar arasnda iletiimi salayan cihazlar kullanlan sisteme gre deiir. Bizim sistemimizde "hub" ve "switch" cihazlar kullanlmaktadr. Yeni kurulan sistemde "hub" larn yerini "switch" adl akll cihazlar alacaktr. Arzal cihazlarn tespiti bu yapda daha kolay olmaktadr. "Hub" veya "switch" denilen kutulardaki yanan klara bakarak hangi makinann balant sorunu olduu daha kolay anlalabilir.

3.3. Tree Topolojisi

Hiyerarik bir yapnn sz konusu olduu bir yapdr.

3.4. Ring Topolojisi

Tm cihazlar a oluturan ve halka eklinde dolaan bir kabloya baldrlar.

4. Kablolama Ve Balantlar 4.1. Koaksiyel Kablo

1950lerde AT&T Bell Laboratuarlarnda gelitirilmitir. Elektriksel sinyalleri, dardan gelen etkilere kar korur. Kablo, merkezinde bir iletken ve referans potansiyelini tayan bir d korumadan oluan silindirik bir yapdr.

 Mainframe terminal balantlarnda, kablolu televizyon ve ethernet alarnda kullanlr.

4.1.1. Koaksiyel Kablo Tipleri

TP RG-8 RG-56 RG-75

EMPEDANS 50 Ohm 50 Ohm 75 Ohm

KULLANIM 10BASE5 10BASE2 Kablo TV

4.1.2. Koaksiyel Kablo Konnektorleri

Koaksiyel kabloyu a cihazna balamada kullanlrlar. En yaygn olarak kullanlan BNC (Bayone-Neill-Concelman) tipi konnektr olarak bilinir. T tipi ve sonlandrc tipte BNC konnektrleri de vardr. T tipi olanlar 10BASE2 alarnda her bir cihaz aa balamada kullanlrlar. Sonlandrclar ise iinde diren bulunan BNC tip konnektrlerdir.

4.2. Korumasz ift Bkml ( UTP ) Kablo

UTP, telefon kablolarna benzeyen, kurulmas kolay ve dk maliyetli bir kablodur. Bkml yap elektriksel sinyallerin birbirleri zerindeki etkileri ntrletirir. UTP kablolar a cihazlarna, RJ-45 ad verilen ve telefon balantlarnda kullanlan RJ-11e ok benzeyen konnektrlerle balanrlar. UTP, ARCnet, Token Ring ve Ethernet alarnda kullanlmaktadr.

4.2.1. UTP Kablo Kategorileri

KATEGOR 1 2 UYGULAMA ALANI Yanlzca ses veri iletimi yaplmaz. Ses ve 1 Mbps ye kadar veri iletimi.

3 4

Ses ve 10 Mbps ye kadar veri iletimi. Ses ve 20 Mbps ye kadar veri iletimi.

4.2.2. UTP Konnektrleri

RJ-45 sadece tek bir ynde taklabilen plastik bir konnektrdr.

zerinde sekiz adet kablonun taklabilecei ular vardr. Konnektr,kablonun ucuna zel birtakm aralar kullanlarak taklr. RJ (Registered Jack) kablonun standartlara uygun olduunu gsterir. En ok kullanlan standart : 10BASET

4.3. Fiber Optik Kablo

Fiber optik, a kablolama teknolojilerinde gelinen en ileri aamadr. ok byk miktardaki bilgiyi yksek hzlarda tamada kullanlr. Tek bir fiber optik kablo zerinden bilgisayar verilerini, ses, grnt ve telefon konumalarn iletmek mmkn. Fiber optik kablolar dardan gelen elektriksel etkilere kar ok toleransldrlar. Koaksiyel kabloda olduu gibi fiber optik kabloda da PVC veya teflon bir d koruma vardr. Bu korumann hemen altnda kabloyu glendirmek iin kevlar tipinde fiber kullanlr. Bunun iinde de merkezi koruyan plastik bir kaplama mevcuttur. Kablonun merkezindeyse cam ve plastik fiber yapsnda silindirik bir madde bulunur. Bilgiler bu yapnn iinden k huzmeleri halinde iletilir.

4.4. A Arabirim Kartlar

Bilgisayarlar ve dier cihazlar aa balamada kullanlrlar.

 Her bir arabirim kartnn baka bir kartla ayn olmayan fiziksel bir adresi vardr. (48 bit) r:\\ 00-A0-24-A7-43-93 ou a arabirim kartnda boot PROM takmaya olanak tanyan bir soket bulunur. Bu PROM, al srasnda iletim sisteminin a zerinden(sunucudan) yklenmesini salar. Bu sayede sabit diski olmayan bilgisayarlarn da aa balanmas mmkn olur. Bu genellikle Novell sistemlerinde kullanlan bir metottur. rnek :\ Ethernet Kartlar - Kampste a arabirim kart olarak ethernet kartlar kullanlmaktadr :

5. NT Lablarda Kullanlan Network Alt Yaps

Labarotuarlarn byk ounluunda 24 PC (NT Workstation kurulu) ve bir adet NT Server(Sunucu) bulunmaktadr. Bu makinalar UTP kablolarla ilk nce "patch panel" kutularna, oradan da "hub" veya "switch"e balanmaktadr.

Fig 5.1 Patch Panel Patch Paneller kullanlarak etiketleme yaplmakta ve bylece hangi makinelerin "switch" veya "hub"in hangi ksmna(port) balants olduu kolaylkla anlalmaktadr Hub veya switch'deki her balant noktasna "port" denir.

Server'lar 100Mbit'lik portlara balyken, client'lar 10 Mbit'lik portlara baldr. Server'larn daha yksek hzlarda balanmas sistemin hzl olmasn salamaktadr.

Fig 5.2 Standart bir labrotuarn iletiim alt yaps

EK - Networking Nedir?

"Networking" fikri telekomnikasyon kadar eskidir. Ta devrinde yaayan insanlar dnelim. Davullar bireyler arasnda iletiim olarak kullanlmaktadr. Varsayalm Maara Adam A, C'yi ta yuvarlama oyunu iin armak istemektedir, fakat C, A'nn davul vuruunu duyamayacak kadar uzakta yaamaktadr. Bu durumda A'nn yapabilecei eyler : 1. C'nin olduu yere kadar gitmek 2. Daha byk bir davul almak 3. kisinin arasnda yaayan B'den mesaj iletmesini istemek Son kka "networking" denir.