You are on page 1of 42

T.C.

DOKUZ EYLL NVERSTES MHENDSLK FAKLTES MAKNA MHENDSL BLM

KALIP TASARIMI

BTRME PROJES

BURAK BA

Projeyi Yneten
Yrd.Do.Dr. Binnur Gren KIRAL

Ocak, 2007 ZMR

TEZ SINAV SONU FORMU Bu alma / / . gn toplanan jrimiz tarafndan BTRME PROJES olarak kabul edilmitir. Yaryl ii baar notu 100 (yz) tam not zerinden ( .. ) dir.

Bakan

ye

ye

Makine Mhendislii Blm Bakanlna, 2001485007 numaral Burak BA jrimiz tarafndan / / 2007 gn saat da yaplan snavda 100 (yz) tam not zerinden . almtr.

Bakan

ye

ye

ONAY

TEEKKR

Projemin hazrlanmas aamasnda btn almalarmda deerli bilgileri ile katkda bulunan ve beni ynlendiren Yrd.Do.Dr. Binnur Gren KIRALa teekkrlerimi arz ederim. Teorik kaynak bulmamda ve yardmc olup beni ynlendiren ve her konudaki yardmlarndan dolay Mete Kauuk A.. ye teekkrlerimi arz ederim. Burak BA

ZET

Bu projede plastik ve kauuk kalpl hakknda bilgiler verilip kalp tasarmnn nemi vurgulanmtr. Bir mhendisin tasarm yaparken karlaaca sorunlar ve bu sorunlarn zmleri, dikkat edilmesi gereken nemli noktalara deinilmitir. ekillerden ve grafiklerden yararlanlarak konular ayrntl olarak incelenmitir. Ayrca son blmde SOLIDWorks program kullanlarak kauuk bir para modellenip bunun kalp tasarm yaplmtr. Tasarm aamalar detayl olarak bu blmde yer almaktadr.

NDEKLER

Sayfa NDEKLER............................................................................................................I TABLOLARLSTES.................................................................................................III EKLLER LSTES..................................................................................................III Blm Bir GR 1.1. Giri........................................................................................................................1 Blm ki KALIBIN LENMES 2.1. leme.....................................................................................................................2 2.1.1. Erozyon le leme..................................................................................2 2.1.2. Talama...................................................................................................3 Blm PLASTK PARALARIN DZAYNI 3.1. Plastik Paralarda Dizayn lkeleri..........................................................................5 3.1.1. Malzeme Seimi......................................................................................5 3.1.2. Yntem Seimi........................................................................................5 3.1.3. Tolerans ve Cidar Kalnlklar.................................................................5

3.2. Plastik Enjek. Kalp. Tasar. Dikkat Edil. Gereken nem. Noktalar......................6 3.2.1. Malz. zel. Uygun Kalp. Tekniinin Seimi........................................6 3.2.2. ekme Miktarnn Belirlenmesi..............................................................6 3.2.3. Kalp Alma izgisinin Tespiti.............................................................7

3.2.4. Birden Fazla Almal Kalplar...............................................................7 3.2.5. Kalp ukuru ve Maalara Verilen Alar..............................................8 3.2.6. Yolluk, Datc, Giri Tip ve llerinin Belirlenmesi.........................9 3.2.7. Scak Yolluk Sistemleri ve Kullanm Amalar....................................11 3.3. Kalplarda Kullanlan Hidrolik Ve Pnmatik Sistemler......................................14 3.3.1. Sabit, Hareketli ve Dner Maalar........................................................15 3.4. e Uygun Malzeme Seimi.................................................................................17 3.5. Doru Kalp Istma ve Soutma Tekniinin Uygulanmas..................................17 3.5.1. Soutma Kanal Yerinin Belir. ve llendirilmesi..............................20 BLM DRT KAUUK PARALARIN TASARIMI 4. 1. Kauuun Yaps ve Tanm...............................................................................24 4.1.1. Vulkanize Edilebilir Kauuk Karm..................................................25 4.1.2. Scaklk..................................................................................................25 4.1.3. Basn....................................................................................................25 4.1.4. Zaman Faktr......................................................................................25 4.2. Kauuk Presleri...................................................................................................25 4.3. Kauuk Kalpl..............................................................................................27 4.3.1. Kauuk Kalbnn Tasarlanmas...........................................................28 4.3.1.1. Kullan. kauuk cinsinin kalp tas. Etkisi...............................28 4.3.1.2. stenilen miktarn kalp tasarmna etkisi...............................28 4.3.1.3. Pres boyutlarnn kalp tasarmna etkisi................................28 BLM BE SOLD WORKSTE RNEK KALIP TASARIMI

II

TABLO LSTES

Sayfa Tablo 3.1. Kalplama derinlii ve tek tarafl eim as bants.............................9 Tablo 3.2. Soutma sisteminin lleri...................................................................21

EKL LSTES

Sayfa ekil 3.1 Kalp alma izgisi.....................................................................................7 ekil 3.2. Birden fazla kalp alma izgili kalp........................................................8 ekil 3.3. Yolluklarn Grn...............................................................................10 ekil 3.4. Yolluk ve giri tipi....................................................................................11 ekil 3.5. Scak yolluk sistemini oluturan elemanlar..............................................11 ekil 3.6. Scak yolluk sisteminin kesiti...................................................................12 ekil 3.7. Hidrolik sistemle alan maal kalplar..................................................14 ekil 3.8. Hareketli maal kalp...............................................................................15 ekil 3.9. Dner maa sistemi iin vida-somun paralar.........................................16 ekil 3.10. Dner maal kalp..................................................................................16 ekil 3.11. Maa soutma.........................................................................................18 ekil 3.12. emeli tip soutma................................................................................18 ekil 3.13. paral bir kalpta emeli soutma...................................................19 ekil 3.14. Derinlii fazla olan kalp. il. kull. bakr borulu soutma sistemi..........19 ekil 3.15. Paral kalp ierisine yerletirilen soutucu sistem...............................20 ekil 3.16. Su kanallarnn konumu..........................................................................20

III

Sayfa ekil 3.17 Tek paral dii kalp soutmas................................................................21 ekil 3.18. Lokma soutma, bakr boru sistemi.........................................................22 ekil 3.19. Dairesel ekilli parada uygun olmayan kanal dzlemi...........................22 ekil 3.20. Kalp soutma devreleri...........................................................................23 ekil 3.21. Freze ile alm U devreli soutma sistemi.............................................23 ekil 3.22. Erkek kalp soutma sistemi, tkal dz kanal........................................23 ekil 4.1. stten Pistonlu Bir Kauuk Presi ..............................................................26 ekil 4.2. Transfer kauuk krk kalb.....................................................................27 ekil 5.1. Kondese hortumu.......................................................................................29 ekil 5.2. Kondese hortumunun alma dzlemindeki izimi........................................30 ekil 5.3. Revolve komutunun kullanm.........................................................................31 ekil 5.4. Extrude komutunun kullanm..........................................................................31 ekil 5.5. Shell komutunun kullanm...............................................................................32 ekil 5.6. Kondese hortum kalbnn alt ve stden grnm...................................32 ekil 5.7. Kondese hortum kalbnn paralanm ekli .................................................33

IV

BLM 1

GR
1.1. Giri Kalp ve takmlarn tasarm, ekonomik olarak retilmesi ve kullanlmas ok nemlidir.retilecek parann eklinden balayarak, mmkn olduu kadar fazla retime imkan verecek ekilde bir tasarm yaplmaldr. deal bir takm eliinden yaplm, uygun sl ilemden gemi bir kalp, tasarm hatal ise sl ilem srasnda bile krlabilir. Zaman kaybn nlemek ve maliyetleri dk tutmak iin bir tasarm arttr. Kalb oluturan paralar, alma koullar gz nnde bulundurularak ayr ayr deerlendirilir. Hangi paralar esnek olmaldr? alma koullarna gre paralarn korozyona ne kadar dayankl olmas gerekir? Parada anma m, yoksa darbe mi n plandadr? Keskin keler var m? Nasl saknabiliriz? entik Etkisi: Keskin keli veya ani kesit deiiklikleri ieren kalp veya takmlar, periyodik ykler altnda bu deiikliklerin entik etkisi yaratmasndan dolay tehlike altndadr. Yaz veya desen kalplar gibi entikler ieren kalplar durumlar daha da kritiktir. Bu gibi kalplarda zellikle kesit deiimlerinin balad noktalarda atlama balar. Sertlik arttka risk daha da artar. Sertliin yksek olmas gereken kalplarda keleri ve kenarlar ilerken daha byk radyuslar seilmelidir. Isl lem Asndan Tasarm: Isl ilem srasnda, gerek eliin ierisindeki yapsal dnmlerden kaynaklanan gerilmeler, gerekse de eliin yzeyi ile merkezi arasndaki scaklk farkllklar i gerilmeler oluturur. Bu gerilmeler eliin atlama veya krlma riskini arttrr. Eer Gerilim giderme tavlamas yaplmad ise, bu risk daha da artar. Tasarmc mmkn olduunca simetrik bir ekil karmaya zen gstermelidir. retilecek parann hacmi arttka kalpta bir alt para oluturmann gereklilii zerinde dnlmelidir. Byle bir tasarm anan veya hasar gren paralarn hzl bir ekilde deitirebilme avantajn ortaya karr.

BLM 2

KALIBIN LENMES
2.1.LEME elikler tornalama, frezeleme, planyalama ve talama gibi tala kaldrma yntemleri ile ilenirken, ileme yzeylerinde kesici ucun srtnmesi ve yksek scaklklara ulamas yznden gerilmeler meydana gelir.Kalbn ekline ve ilemenin miktarna bal olarak bu gerilmeler deiir.Gerilim giderme tavlamasnn amac bu gerilmeleri yok etmek iindir. Kesme srasnda, mekanik olarak uygulanan hemen hemen tm kesme kuvvetleri sya dnr.Bu yzden mekanik ileme srasnda aa kan s yaynm ve kesici takmn ucundaki scaklk ilemede ok nemli etkenlerdir. Talal imalattan doan gerilmeler ve sl ilem srasnda meydana gelen i gerilmeler malzemenin ekme dayanmn aarsa, bklme veya ekil deiiklii halinde arplmalar meydana gelir. 2.1.1.Erozyon le leme Bu yntem, bir elektroddan ark etkisiyle kan kvlcmn, ilenecek olan parann yzeyindeki metali yakarak uzaklatrmasdr. Erozyon ile ekillendirmenin avantaj, ok miktarda ayn ekli verilecek takm veya kalplarda veya sertletirilmi eliklerin ekillendirilmesinde ortaya kar. Ancak ekonomik avantajlarnn yan sra, para yzeyindeki olumsuz etkileri de gz nnde bulundurulmaldr. Aadaki ekilde erozyon sonras bir eliin yzey kesidi grlmektedir. Grnd gibi yzeyden balayarak; scakln etkisiyle eitli tabakalar meydana gelmitir. Bu tabakalarn toplam kalnl 30-50 mikrometre arasndadr. zellikle stteki beyaz tabaka ierisinde mevcut mikro atlaklar ve boluklar takmn veya kalbn erken krlmasna yol aabilir. Akm younluun di elektrik ortam, yzeydeki gerilmelerin ve yeniden sertleen tabakann derinliine dorudan etki eder. Yzeydeki gerilmeler, eliin orijinal menevilime scaklnn azaltlabilir. Erozyonun zararl etkisini azaltmak iin, ilem olduunca dk akmla bitirilmelidir. 30 o C altnda yaplan bir gerilim giderme tavlamas ile

Yzeydeki zararl tabakalar gaz ta ile veya ince taneli bir ta ile mutlaka alnmaldr. Aadaki ekilde erozyondan km yzeyin ta ile yetersiz alnmasndan kaynaklanan yzey boluklar grlmektedir. Bunlarn ou kez eliin yapsndan kaynaklanan boluklar olduu sanlr. Oysa iyi bir talama ve parlatma ile bu boluklar giderilebilir. Boluklar tm yzey boyunca yaylr, fakat parlatlmas g olan blgelerde grlr. Erozyon elektrotu olarak elektrik iletkenlii yksek bakr elektrotlar seilmelidir. Elektrolitik bakrlar tercih edilmemelidir. nk ierisinde herhangi bir alm elementi olmadndan, mekanik zellikleri son derece dktr. Oysa CuCrZr(bakr-kromzirkonyum). Bakr alamnn hem sertlii yksektir, hem de elektrik iletkenlii yeterlidir. ok gzl kalplarda tecrbeye bal olarak 4,5,6 adet elektrolitik bakrdan yaplan elektrotun yapt ii bir adet CuCrZrden yaplm elektrot gerekletirebilmektedir. 2.1.2.Talama ok iyi bir yzey ve yksek l hassasiyetinin elde edilebildii bir yntemdir. Dikkatsizce yaplan bir talama ilemi, sertletirilmi kalp veya takmn atlamasna sebep olabilir. yi bir talama yapmak iin uygun ta seimi yaplmal, yal talar kullanlmamal, soutucu sv yeterli miktarda ve kaliteli olmaldr. eliin sertlii yksek ise, daha yumuak talar seilmeli ve daha dk basnla talama yaplmaldr.bol soutucu sv ile talama yaplsa bile,tan yanl seimi veya yksek basnl talama, talama atlaklarna yol aabilir. Yzeydeki ar snmadan dolay yumuak bir yzey de ortaya kabilir. Talama sonunda yzeyde menevi renkleri veya yanm tabakalar bulunmamaldr. Genel Kurallar: Talanacak tabaka kaln ise:Kuru talamay takiben ya talama tavsiye edilir. Talanacak tabaka ok hzl bir ekilde alnacaksa:Ak gzeli, kaba taneli talar Daha dzgn bir yzey isteniyorsa:Daha kk taneli fakat daha youn yapda talar

tercih edilmeli. kullanlmal.

Geni alanlar talamak iin:Daha yumuak ve daha kaba taneli talar seilmeli. Kk alanlar talamak iin:Daha sert ve daha kk taneli talar seilmeli. Sertlii dk metalleri talamak iin:Daha sert ve kaba taneli talar seilmeli. Sert metalleri talamak iin:Daha yumuak ve daha ince taneli talar seilmeli. Yzeyin przl olmas, alma srasnda meydana gelen ekme ve basma gerilmeleri

nedeni ile eliin mekanik zelliklerini zayflatr.yzey przleri elik ierisinde hzla oalp atlamalara ve krlmalara yol aan mikro atlaklar arttrr. rnein bu artlarda alan zmbalarn yzeyi ok iyi talanmaldr.

BLM 3

PLASTK PARALARIN DZAYNI


3.1. Plastik Paralarda Dizayn lkeleri Plastik ile metallerin kalpta ekillendirilmesi arasnda birok benzerlik bulunmaktadr. Bu benzerlikler dizayn etkilemektedir. Konstrktrn imalat yntemi hakknda daha fazla bilgi sahibi olmas, daha iyi bir dizayn ekli salamaktadr. Konstrktr ,dizaynn ilk aamalarnda ou kez imalat ile ibirlii yapmakta ve bylelikle en iyi sonuca ulamaya almaktadr. Konuya ilikin genel kavramlar, malzeme seimi, toleranslar, standart ve detaylardr. 3.1.1.Malzeme Seimi Malzeme seimi, beklenen zelliklerin saptanmasna baldr. Bunlar, ekme, entik darbe ve katlanma dayanmlar, maksimum ve minimum scaklk dayanm, hava etkisi, aleve ve kimyasal etkilere diren, elektrik direnci ile anma ve izilme direnci gibi zelliklerdir. Plastik paralar iin biim ve fonksiyonlarna gre malzeme seimi yaplabilmektedir. 3.1.2.Yntem Seimi Bu yntemin seiminde, para dizayn, malzeme, imalat gereksinimleri ve maliyet gibi faktrler gz nne alnmaktadr. Bir para iin uygulanabilirlii ayn olan birden fazla yntem var ise, son karar vermek iin maliyet unsuru dikkate alnmaktadr. Bu da , para dizayn, malzeme, imalat ve takm gibi konular iermektedir. 3.1.3.Tolerans ve Cidar Kalnlklar Metallerin dkm esnasnda paraya hassas toleranslar ile elde edebilmek iin kendini ekmenin gz nnde tutulmas gerekmektedir. Plastiklerde iki ayr kendini ekme sz konusudur. lki, katlama ile ortaya kan kendini ekme; dieri ise baz malzemeler iin sz konusu olan ve katlamadan 24 saat sonra ortaya kan kendini ekmedir. rnein, plastik melamin iin dkmdeki kendini ekme yaklak 0,007-0,009 katlama sonras kendini ekme ise yaklak 0,006-0,008 dolayndadr. Bylece toplam kendini ekme yaklak 0,0130,017 arasnda olmaktadr.

3.2. Plastik Enjeksiyon Kalplarnn Tasarmnda Dikkat Edilmesi Gereken nemli Noktalar Tasarm yaplmam kalplarla retilen plastik paralarda meydana gelebilecek hatalarn giderilmesi kolay olmamaktadr. Bu nedenle, kalplama ilemi yaplacak parann btn zellikleri gz nnde bulundurularak nce kalp tasarm hazrlanr. Ayrca, kalplanacak plastik maddenin fiziksel ve kimyasal zellikleri, para et kalnl, ierisine konacak plastik tayclar, kalplama metodu, hangi tip preste kalplanaca ve kalp skma aygt gz nnde bulundurulur. 3.2.1.Malzeme zelliklerine Uygun Kalplama Tekniinin Seimi Arzu edilen zellikleri tayan plastik kalbn tasarlayan ve izen, kalp elemanlarn ileyip montajn yapan, kalpla para retimini gerekletiren, plastik ham maddesini hazrlayan ve kullanma yerine gre kalplanan parann uygun olup olmadna karar veren kontrolr arasnda yakn bir iliki bulunmaldr. nk tasarm yapan kii kalbn nasl yaplacan, kalb ileyen kii malzeme seimini ve sl ilemlerini, kalplama ilemini yapacak operatr ise, hangi tip preste ka derecelik scaklkta ve basnta retileceini bilmeyebilir. Ayrca, kalplanan parann zelliklerini kontrol eden kiinin, sonucun uygun olup olmadn ilgili kiilere bildirmesi gerekmektedir. Seri retimi salayacak oklu kalp tasarmn yapmadan nce, tek para reten kalp yaplmal ve kalplamann sonucu incelenmelidir. Daha sonra, kalp zerinde yaplmas gerekli dzeltmeler yaplp arzu edilen biim ve boyutlardaki para retimi salandktan sonra oklu kalbn tasarmna geilmelidir. 3.2.2.ekme Miktarnn Belirlenmesi Btn plastikler, ierisindeki katk maddelerinin miktarna gre deiik zellikler gstermektedir. ekme pay veya bzlme miktar, plastik madde kalplandktan sonra retilen para boyutlarnda meydana gelen l deiimidir. ekme payndan dolay para boyutlarnda meydana gelen l deiimi dorudan kalp tasarmn ilgilendiren en nemli faktrlerden biridir. Kalplanacak para tasarmn yapan kii, genellikle plastik maddenin cinsini, zelliini ve kullanma yerini gz nnde bulundurur. Plastik maddenin ve kalplanacak para tasarmna ait bilgileri alan kalp tasarmcs kalplama boluu llerini belirler, kalp elemanlarn seer ve para retimini salayacak kalp tasarmn yapar. Fenolik plastik maddelerdeki ekme pay miktar, 25 mm boyda 0.0250.375 mm arasnda deimektedir. Termoset plastik maddenin cinsine, kalbn yapld malzemeye ve

kalplanacak para boyutlarna bal olarak ekme pay miktarn yukardaki deerler arasnda almak mmkndr. Ancak, deneyimler sonucu bulunan deerler, kalp tasarmna esas ekme pay miktardr. Termoplastik maddelerden poli-etilenin 25 mm boydaki en byk ekme pay miktar 1,25 mm, naylonda bu miktar en fazla 1 mm dir. Plastik maddelerdeki ekme pay miktar kalbn yapld malzemenin cinsine, kalplanacak para zerindeki farkl kesit llerine, kalplama scaklna ve kalplama metoduna bal olarak devaml deimektedir. 3.2.3.Kalp Alma izgisinin Tespiti (KA) Kalp yarmlarnn alp kapand ve kalplanan parann alma dzlemi zerinde meydana gelen izgiye, kalp alma izgisi (KA) denir. ekil 3.1de kalp alma izgisine rnekler verilmitir. Kalplanan parann biim ve boyutlarna gre, kalbn birden fazla alma izgisi bulunabilir. Alma izgisi saysna gre de kalplar birka paraya ayrlr. Ayrca kalplanacak parann biimi, retim says, paraya verilecek eim as, boyutsal toleranslar, enjeksiyonla kalplama metodu, parann estetik grn, n kalplama ilemleri, para ierisine konulacak plastik tayclar, hava tahliye kanal, para kalnl, kalplama boluu says, yerleim
ekil 3.1 Kalp alma izgisi

plan ve giri kanal tipine gre kalp alma izgisi says belirlenir. 3.2.4. Birden Fazla Almal Kalplar retim saysn artrmak amacyla birden fazla kalplama boluu olan kalplarda iki, bir merkez evresinde oklu kalplama boluu bulunan kalplarda kalp alma izgisi bulunur. ki kalp alma izgisi bulunan kalplarda, dii kalp ve zmba ift ynl kalplama ilemini grr. Kalp dayanmn artrmak iin esas kalp elemanlar, destek plakalaryla takviye edilir. Ayrca, kalplar ierisine stc veya soutucu kanallar da alabilir. oklu veya deiik profilli paralarn retilmesinde iki veya alma izgisi bulunan kalplar kullanlr. Aksi halde, parann kalptan kartlmas veya artk plastik maddenin alnmas zorlar ve kalplama ilemi tam olarak yaplamaz (ekil 3.2).

ekil 3.2. Birden fazla kalp alma izgili kalp 3.2.5. Kalp ukuru ve Maalara Verilen Alar Kalplanan parann dii kalp ierisinden ve maalar zerinden kartlmasn kolaylatrmak amacyla kalplara eim alar verilir. Kalplanacak parann derinliine bal olarak verilecek tek tarafl eim alar genellikle 1/8 4 arasnda deimektedir. Tablo 3.1 de kalplama derinlikleri ve tek tarafl eim alar bants verilmitir. Tablodaki rnee gre 100 mm kalplama derinliindeki bir parann tek tarafl eim as 4 seildiinde, kalp az ile taban arasndaki tek tarafl l fark, 7.1 mm dir. Yine ayn tablodaki rnee gre 250 mm derinliindeki bir parann eim as 1 seildiinde, kalp az ile taban arasndaki tek tarafl l fark 4.44 mm dir. Genel kalplama ilemlerinde derinlii az olan paralarn kalp tasarmnda eim as kk, derinlii fazla olanlar iin eim as byk seilir.

Tablo 3.1. Kalplama derinlii ve tek tarafl eim as bants

3.2.6. Yolluk, Datc, Giri Tip ve llerinin Belirlenmesi Yolluk, plastik malzemeyi yolluk burcundan yolluk giriine tayan ksmdr. Yolluun ilevi malzemeyi abuk ekilde ve minimum basn kayplaryla kalba ulatrmaktr. Ayn zamanda yolluun apnn bytlmesi souma emberini byteceinden, plastiin abuk soumas ve kalp iinde aknn zorlamas nlenmelidir. Bu iki durum gz nnde tutularak, en uygun yolluk apnn seilmesi gerekir. Yolluk apnn ou zaman tekrar ayarlanmas gerekir. Sonradan deiiklik yapabilmek iin ilk ilenen ap ngrlen aplarn en k olmaldr. Datc kanallar, yolluk ve giri kanal arasndaki balant kanaldr. Datc kanaln biim ve boyutlar, kalp tasarmnda dnlmesi gereken en nemli ksmlardan biridir.

Enjeksiyon basnc kaybn en aza indirecek ve plastik maddenin akna hz kazandracak boyutlarda olmaldr. Ancak, plastik malzemenin donmamasna sebep olabilecek byklkte olmamaldr. Datc kanal lleri, kalplanacak plastik maddenin cinsi ve para boyutlarna baldr. Akkanl az olan plastik maddelerin kalplanmasnda, yolluk burcu ile kalplama boluu arasndaki uzaklk 125 mm nin altnda ise, 36,5 mm apnda yuvarlak kesitli datclar kullanlr. Byk hacimli paralarn kalplanmasnda bu deerler 89,5 mm apa kadar artrlabilir. Akkanl fazla olan plastik maddeler iin alacak datc kanal lleri de yuvarlak kesitli ve 10 mm apldr. Ancak datc kanal aplar, verilen llerden kk alp denenerek verilen deerlere yaklak llerde tamamlanr. Aksi halde, byk apl datc kanaln daha kk apa drlmesi mmkn olmaz.

ekil 3.3. Yolluklarn Grn Datc kanal ile kalplama boluunu birbirine balayan belli biim ve boyutlardaki kanallara giri kanal denir. Giri kanallar genellikle 0,75 mm dzlk, 0,75 mm derinlik ve

10

0,4 mm den 1,5 mm ye kadar genilikte yaplrlar. Kk giriler, ok kark olan malzeme akn dzene koymas ve bylece i parasna daha iyi bir grn vermesi bakmndan tercih edilir.

ekil 3.4. Yolluk ve giri tipi 3.2.7. Scak Yolluk Sistemleri ve Kullanm Amalar Scak yolluk sistemi son yllarda plastik enjeksiyon kalplnda souk yolluk (normal yolluk) sistemine gre daha fazla tercih edilmeye balanmtr. Plastik enjeksiyon kalplnda scak yolluun souk yollua gre daha fazla tercih edilmesini yksek kaliteli rn alma istei, daha ksa srede daha ok i yapabilme ve iilik giderlerinin azaltlmas olarak ekilde ksaca zetleyebiliriz.

ekil 3.5. Scak yolluk sistemini oluturan elemanlar

11

1. Kalp gz tayc plakas 3. Destek plakas 5. Yaltm (izolasyon) plakas 7. Takviye plakas 9. Is reflektr (reflektr plakas) 11. Destek halkas (rondela) 13. Merkezleme plakas 15. Filtre tertibat (malzeme filtresi) 17. Hava bal vida 19. Vidal tapa 21. Silindirik saplama 23. Termoeleman (scaklk ler) 25. Yksek verimli meme 27. Kalp gz tertibat

2. Ara plakas 4. Balama (skma) plakas 6. Merkezleme halkas 8. Scak yolluk datcs (manifold) 10. Destek halkas (rondela) 12. Kapama tapas 14. Yolluk burcu 16. Istc (spiral rezistans) 18. Vidal emniyet pimi 20. Silindirik saplama 22. Yksek gl stc (fiek rezistans) 24. Balant kutusu 26. Metal O-Halkas 28.O-Halkas

Scak yolluk sistemi; plastik enjeksiyon kalplarnda enjeksiyon makinesinin memesinden plastik enjeksiyon kalp gzne kadar ergimi plastik malzemeyi scaklk, basn kayb olmadan ve hasara uramadan kontroll bir ekilde bekletme ve istenildiinde kalp gzne enjekte etme sistemidir. ekil 3.5.'te scak yolluk sistemini oluturan balca elemanlar grmekteyiz. Scak yolluk sistemi iin gerekli olan kullanlan elemanlar; thermocoupler (scaklk kontrol elemanlar), scaklk kontrol cihazlar, stclar (datc ve meme stclar), scak yolluk memesi ve scak yolluk datcs (manifold) olarak be ana gruba ayrabiliriz

ekil 3.6. Scak yolluk sisteminin kesiti

12

Scak yolluklu kalp tasarmnda bu sistemin bizlere salayaca yararlar ksaca inceleyelim. *Kaliteli rn Normal yolluk sistemiyle yaplan kalplarda yolluk ksm hemen donup sertletii iin, en utaki rn ikinci tleme basncndan etkilenmez. Bu durumda basn sadece yolluu etkiler. Scak yollukta ise byle bir durum sz konusu deildir. Plastik scakl istenilen ekilde kontrol edilebildii iin ikinci tleme basnc rnn en u noktasn etkileyecei iin parada kntler, hava kabarcklar ve basn eksikliinden dolay doabilecek tm problemler byk lde azaltlm olur. * Zamandan tasarruf Scak yolluklu kalplarda yolluk bulunmadndan kalp alma aral sadece rnn kabilecei kadar olduu iin zamandan tasarruf edilir. * ilikten tasarruf Scak yolluk sisteminde souk yoluk sistemlerinde olduu gibi bask sonras yolluk krma ayrma ilemleri olmad iin krma ve ayrma iiliinden tasarruf edilir. Ayrca ou scak yolluk sistemi otomatik altrldndan 23 makineye bir eleman bakabilir. *Alandan tasarruf Bask sonras sadece kan rn depolamak gerekecek, yolluk ve benzeri artk malzemeler olmadndan alandan tasarruf salanm olacaktr.

*Makine mr Scak yolluk sisteminde, souk yolluk sistemine gre daha az basn uygulandndan makine daha az ypranm olur. *Makineden tasarruf Scak yoluk sisteminin makinenin kapasitesini ortalama %20 orannda artrdn dnrsek, souk yolluk sistemi kullanarak alt makine ile alan bir iletme scak yolluk sistemi kullanarak alsa be makine ile almas yeterli olacaktr. Bylece bir makine boa km olur.

13

Plastik enjeksiyon kalplarnda scak yolluk sisteminin kullanm bilgi, kalifiye iilik ve zen gerektiren hassas bir sistem olmasnn yannda ilk bakta maliyeti yksek gibi grnse de, sistemin makineden, zamandan, iilikten ve hurda malzemeden salad tasarruflar gz nne aldmzda scak yolluk sisteminin daha tasarruflu ve daha kaliteli retim yapabilmemizi salayan bir sistem olduu ortaya kmaktadr. 3.3. Kalplarda Kullanlan Hidrolik Ve Pnmatik Sistemler Baz zel durumlarda enjeksiyon kalplarnda hidrolik ve pnmatik sistemlerden faydalanlr. Maa hareketlerinin salanmasnda ve itici pimlerin altrlmasnda hidrolik sistemlerden faydalanlmaktadr. Yardmc hidrolik devrenin mevcut olduu durumlarda bu devre kalptaki maa hareketini salamak iin kullanlr. ekil 3.7.de basit hidrolikle alan maa sistemi gsteriliyor. Burada basnl hidrolik ya kullanlarak piston silindiri hareket ettirilir. Pistonun ileri hareketi balantl olduu maay merkeze doru hareket ettirir. Maann dar doru hareketi basnl yan ters ynde hareketiyle salanr. Kalp doldurma ve soutma sresinde maa yerinde hidrolik kuvvet kullanlarak salanr. Enjeksiyon esnasnda uygulanan kuvvet nedeniyle bu maalarn geriye gelmesi basn uygulanarak engellenir. Maalarn kalbn zarar grmemesi iin kalp emniyeti uygun ekilde seilmelidir.

ekil 3.7. Hidrolik sistemle alan maal kalplar Pnomatii hidrolik yerine kullanmak daha ucuz bir alternatif olarak grlebilir. Fakat baz problemler vardr. Birok modern fabrikada basnl hava 80 psi civarndadr.80 psinin zerindeki sktrlm havay retmek daha pahaldr ve bundan dolay nadiren kullanlr.

14

Pnomatik sistem hzl ve etkin ekilde altndan dolay zellikle kalplama ilemi bittikten sonra hassas olan paralarn iticiler zerinden alnmas pnmatik sistemlerle salanr. Dolaysyla para zerinde oluacak deformasyon nlenmi olur. 3.3.1. Sabit, Hareketli ve Dner Maalar Maalar, kalbn cidar kalnlklarna biim vermede, kalplama srasnda parann girinti ve kntlarn vermede kalbn bir paras olarak kullanlr. Maalarn ls, biimi kalp iindeki grevine gre belirlenir. Maalar, i parasndan kolaylkla kmasn salamak iin uygun koniklikte yaplmaldr. Maa pimleri, i paralarnn zerindeki kr veya batan baa alacak deliklerin yapmnda ve takma paralarn yerinde tutulmasnda grev yaparlar. Hareketli ve dner maalar: retilecek paralarn zelliine gre i vidal paralarn imalatnda dner maalar kullanlr Bu tr kalplarda i vidada karma ilemleri (dner maa) sistemleri kullanlarak zlr. Sistemin ekonomik olmas iin kalpta mmkn olduunca ok sayda para retilmelidir. ekil 3.10.da ok gzl ve dner maal kalbn bir gzne ait kesit resmi grlmektedir. Dnme hareketi 1 ve 2 nolu ok azl, uzun adml vida-somun ikilisi tarafndan salanmaktadr.

ekil 3.8. Hareketli maal kalp

15

ekil 3.9. Dner maa sistemi iin vida-somun paralar 1 nolu vida sabit kalp tarafna dnmeyecek ekilde balanmtr. 2 numaral somun ise hareketli kalp tarafna uygun rulmanlarla dikey ve yatay ynde kuvvet alabilecek ekilde yataklanmtr. Kalbn alma hareketi yapmasyla i paralar maalar zerinde ve maa zlrken dnmeyecek ekilde nlem alnm halde hareketli kalp tarafnda kalr. Kalp alrken vida zerinden ekilen 2 numaral somun dnmeye balar. Bu dnme hareketi 9 numaral ara dili ile 8 numaral maa dilisine iletilir. Ara dili sistemi somunun dnme hareketini dier maalara da iletecek ekilde ounlukla planet sistemi eklinde dzenlenmitir.

ekil 3.10. Dner maal kalp


8 nolu parann kuyruk tarafna i paras ile ayn hatveli alm, 11 nolu somuna vidalanmtr. Kalp alrken 8 maas i parasndaki vidann zlme ynnde dner. Bu dnme hareketiyle birlikte maa 11 somunu iine vidalanarak sola doru hareket eder ve

16

belirli bir dnemden sonra i parasndan kurtulur. Bundan sonra devreye giren 10 nolu iticiler serbest kalm bulunan i parasn kalptan karr. Yeni bir evrim balayabilir.

3.4. e Uygun Malzeme Seimi Kalp malzemesi maliyet olarak kalp iiliinin yannda ok az yer tutmasna ramen, uygun malzeme seimi kalbn mrn arttrd gibi iilii de azaltr. Kalp malzemesinden istenen zellikler; kolay ilenebilirlik, ekil bozukluuna uramadan sertletirme, anmaya dayankllk, sert ve tok bir yapda olmas, kaynak edilebilmesi, korozyon dayankll zelliklerinin, zellikle bozulma sonucu korozif gazlar karan baz polimerlerin kalpland yerlerde iyi olmas, vb. Malzeme seiminde dikkat edilmesi gereken hususlardan bazlar; kullanlacak ham madde tr, enjeksiyon artlar, plastik para boyutlar, retilecek rn says, n grlen kalp maliyeti. Enjekte edilecek plastik ham madde zellikleri, kalp malzemesi seiminde nemli faktrlerden biridir. Termoset plastikler ve plastie ilave edilen cam lifi gibi dolgu malzemeleri andrc etkiye sahiptir. Ayrca kimyasal bozulmaya urayan baz plastikler korozif zellikler gsterirler. Kullanlacak kalp malzemesi bu olumsuzluklar karlayacak nitelikte olmaldr.

3.5. Doru Kalp Istma ve Soutma Tekniinin Uygulanmas Plastik kalplar stlmas ve soutulmas, kalplanan parann kaliteli ve kalplamann ekonomik olmasn salamaktadr. En etkili kalp stma ve soutma metotlar, dii kalp ve dalc zmba veya maa ierisinde dolam yapabilen kanallarn almasyla elde edilmektedir. Dii kalp ve dalc zmba (maa) ierisine alacak stma ve soutma kanallarnn, kalplama yzeyinden uygun olan uzaklkta ve kalbn zarar grmesine sebep olmayacak ekil ve lde almas gerekmektedir.

17

ekil 3.11. Maa soutma Enjeksiyon kalplama metodunda plastik madde daha nce stldndan, kalp ierisinde yeniden stmaya gerek yoktur. Ancak, kalplama sresince enjekte memesinden kalp boluunun dolmasna kadar geen zaman ierisinde meydana gelebilecek s kaybn nleyici sistem dnlmelidir. Bu ve benzeri kalplama ilemlerinde, kalbn uygun ekilde soutulmas ve parann ekil deitirmeden kartlmas da nem tamaktadr. Plastik kalplar genellikle su veya basnl havayla soutulur. Su ile yaplacak soutma ileminde kalp yarmlar ierisine alan kanallardan gei yapan suyun birleim yerinden kalp ierisine datlmasn nlemek iin gei yollar zerindeki delikler kr tapa ile kapatlr. Kalp takviye plakalar arasndaki su szntlar da dairesel kesitli contalar ile nlenir. Bu contalar yumuak bakr, alminyum ve kauuk malzemelerden yaplr. Szdrmazl salayan bu contalara O-ringler de denir.

ekil 3.12. emeli tip soutma

18

ekil 3.13. paral bir kalpta emeli soutma

ekil 3.14. Derinlii fazla olan kalplama ileminde kullanlan bakr borulu soutma sistemi

19

ekil 3.15. Paral kalp ierisine yerletirilen soutucu sistem 3.5.1. Soutma Kanal Yerinin Belirlenmesi ve llendirilmesi Kalplarn soutulmalar genellikle kalbn syla temasta olan blgelerine alan kanallardan su akm geirilerek salanr. Bylece kalplanan malzemeden kalba iletilen s devridaim eden su akmna transfer edilir. Ayrca scak kalbn kendi yzeylerinden de nmla bir miktar s darya transfer olur. Parann homojen sertlemesini, eklini korumasn salamak iin kalplarn kontroll olarak soutulmalar nemlidir. Su kanallarnn dzenlenmesinde ekil 3.16daki nerilere dikkat etmelidir. Sol ekilde grlen 1 nolu dzenlemede kanal aralklar sadaki ekle gre byk tutulmutur. Kanallar kalp yzeyine ok yakn yaplmtr ve delik aplar byk seilmitir. Bu tarz bir dzenlemede s iletimi uygun ekilde salanamaz. Uygulama 2 numara ile gsterilen sa ekildeki gibi olmaldr. Uygulanabilir ller Tablo 3.2de verilmitir.

ekil 3.16. Su kanallarnn konumu

20

Tablo 3.2. Soutma sisteminin lleri Kalnlk (w) 2 mm 4 mm 6 mm Kanal ap (dT) 810 1012 1215

c ls delik ap (dT) lsnn 23 kat olmaldr. b ls delik ap (dT) lsnn en fazla 3 kat alnmaldr. Su kanallar ularna hortum balama ekipman vidalanacandan buralarda genellikle 3/8, 1 /4 ve 1 /2 boru di vidalar kullanlacaksa matkap aplar da bunlara uygun olarak 11, 14 ve 17,5 mm seilebilir. Metrik ince vida iin de, benzeri bir kademelendirme yaplabilir. Soutma suyu kanallarnn dzenlenmesi kalp paralarnn durumuna, i parasnn ekline ve retim imknlarna baldr. Aada konu ile ilgili eitli rnekler verilmitir.

ekil 3.17 Tek paral dii kalp soutmas

21

ekil 3.18. Lokma soutma, bakr boru sistemi

ekil 3.19. Dairesel ekilli parada uygun olmayan kanal dzlemi

22

ekil 3.20. Kalp soutma devreleri

ekil 3.21. Freze ile alm U devreli soutma sistemi

ekil 3.22. Erkek kalp soutma sistemi, tkal dz kanal

23

BLM 4

KAUUK PARALARIN TASARIMI


4. 1. KAUUUN YAPISI VE TANIMI Kauuk ok maksatl, geni kullanm potansiyeli olan, yaamn her alannda i ie olduumuz bazlar hayati nem tayan lastik malzemelerin yegane hammaddesidir. Otomotiv sektrnde insan hayat iin ok nemli ve fonksiyonel paralarn retiminde kullanlmaktadr. Akaryakt ve fren hortumlar, cam silecekleri, transmisyon kaylar, contalar, aks krkleri, radyatr ve hava hortumlar, kap ve cam profilleri, salnm, titreim takozlar, izolasyon elemanlar buna rnek olarak verilebilir. Beyaz eya sektrnde kullanlan lastik krkler,contalar ile scak ve souk su hortumlar, bulak ve amar makinesi ile ofben gibi yaammz kolaylatran eyalarn nemli fonksiyonel paralar olmulardr.Otoyol ve viyadklerde kullanlan elastomer yataklar, genleme contalar, ime suyu borularnda szdrmazlk contalar,plastik ve alminyum doramalarn profil ve contalar kauuun dier sektrlerdeki uygulamalarna rnek olarak verilebilir. Bunlarn dnda konveyr bant imalat, ayakkab retiminde ke-pene ve taban imalat, gda, salk ve elektronik sanayiindeki uygulamalar, kauuun her sektr iin vazgeilmez rnler olduunu gstermektedir. Kauuun vulkanize olabilmesi in baz artlar vardr. *Vulkanize edilebilir bir kauuk karm *Scaklk *Basn *Zaman faktrne ihtiya vardr. Bu artlar ayr ayr inceleyelim.

24

4.1.1. Vulkanize Edilebilir Kauuk Karm: Bu karm mamule dnmeden nceki kauuun yar mamul halidir. Hammaddelerin kartrlmasyla ortaya kan karmdr. Macun kvamndadr. Elastiki yumuak bir yaps vardr. 4.1.2. Scaklk: Kauuk yar mamulnn mamul haline getirilebilmesinde en nemli etkenlerden biridir. Kauuun bir pime scakl vardr. Bu scaklk kauuk cinsine gre deiim gstermektedir. EPDM kauukta 130C-140C silikon kauukta 160C-170C ye kadar kabilmektedir. 4.1.3. Basn: Vulkanize edebilmedeki gerekli etkenlerden biri de basntr. Kauuk hamurunun kalbn eklini alabilmesi iin o kalbn iinde sktrlabilmesi gerekir. 4.1.4. Zaman Faktr: Mamullerin oluabilmesi (pimesi) iin belli bir sreye ihtiya vardr. Bu sre iinde nce yar mamul erimeye, kalbn iine yaylmaya ve ayn scaklkta pimeye balar. Kauuu plastikten ayran en nemli fark budur. Kauukta erime ve pime scaklklar ayndr. Yani kauuun pimesi iin kalpta stlmaktadr. Yine bu pime sresi kauuk malzemenin cinsine ve mamul hacminin byklne gre deiim gstermektedir. Vulkanizasyon iin en nemli yntem kalplamadr. Kompresyon, transfer ve direkt enjeksiyon olarak e ayrlr. Kompresyonda karm kalbn iki yarsna konur, basn ve s ile konulduu kalbn eklini alr. Transferde karm ayr bir hazneye konur ve basn yardmyla besleme azndan akarak kalbn iine ular. Direkt enjeksiyon ileminde karm ilenerek yumuatlr ve piston yardmyla direkt kalba aktarlr.

4.2. Kauuk Presleri Kauuk presi stma sistemine sahip olan bir eit hidrolik prestir. Kalp ebatlarna gre bir tablas vardr. O tablann stnde de kalbn stlmasn ve mamuln pimesini salayan stc rezistans denmi belli kalnlklarda altta ve ste olmak zere plakalar vardr.

25

Bu presler ya alttan pistonlu ya da stten pistonludur. Bu pistonlarn bykl presin basaca tonaja baldr. Piston ap bydke preslerin tonaj da artmaktadr. Kauuk preslerinde kolaylk amacyla pistonlar aaya konur. Bunun sebebi de pres alaca zaman pistonun kendi aarlyla aa inebilmesidir. Bu sistem kolaydr fakat her zaman uygun deildir. allan kalplarn ykseklii de rnden rne deimektedir.

ekil 4.1. stten Pistonlu Bir Kauuk Presi Ebatlar byk olan rnlerde kalbn prese yerletirilebilmesi iin presin kursunun da byk olmas gerekir. Byle durumlarda pres yaplrken pistonun boyu uzun tutulur. Pistonun boyu uzun olunca ya pres yerden ykseltilmesi gerekir ya da yere ukur amak kaydyla pres yerletirilir. Bu ok tercih edilen bir yol deildir. Bunun iin piston st tablaya balanr fakat presin alma prensibinde deiiklik olur. Pres almak istendiinde yani st tabla yukar kalkacakken pistonu kapatacak ayr bir mekanizma balanr. Bu da presin maliyetini arttrc bir etkendir.

26

4.3. Kauuk Kalpl Kauuk hamuru rne dnebilmesi iin yukarda da belirtildii gibi bir skma gerekir. Bu skmann olabilmesi iin de hamurun bir yere hapsedilmesi gerekir. te hamurun sktrlarak hapsedildii yer kalptr. Kauuk kalpl ve kauuk kalp tasarm enjeksiyon kalplna gre ok daha basittir. Kauuk kalplama prosesi aadaki hususlar kapsar; 1) 2) 3) 4) Kauuk hamurunun kalbn iine uygun eklide yerletirilmesi. Kalbn merkezleme pimlerine dikkat edilerek kapatlp preslenmesi Kalp ierisindeki kauuun belli scaklkta pimesi iin beklenmesi Pien rnn kalptan karlmas Kauuk kalplnda da dier kalplama sistemlerinde olduu gibi dikkat edilecek hususlardan biri de ekme orandr. Kauuun cinslerine gre yaplacak kalplarda 0,0150,030 arasnda ekme oranlar deiiklik gstermektedir.

ekil 4.2. Transfer kauuk krk kalb

27

4.3.1. Kauuk Kalbnn Tasarlanmas Kauuk bir rn retilecei zaman nce o rnn kalbnn hazrlanmas gerekir. Bunun iin nce o kalbn tasarlanmas gerekir. Kalp tasarm hazrlanrken bilinmesi gereken baz nemli noktalar vardr. Bunlar u ekilde sralayabiliriz: 1) 2) 3) Kullanlacak kauuun cinsi stenilen miktar O rnn baslaca presin boyutlar 4.3.1.1. Kullanlacak kauuk cinsinin kalp tasarmna etkisi Kalp tasarm yaplrken kullanlacak rnn cinsinin bilinmesi gerekir. Bunun sebebi kullanlan kauuun cinsine gre malzemenin ekme paynn farkllk gstermesidir. 4.3.1.2 stenilen miktarn kalp tasarmna etkisi Kalp tasarm yaplrken retilecek rnn miktar maliyet ve iin zamannda teslimi asndan ok nemlidir. rnn boyutlarna ve malzemesine gre yaklak olarak pime sresi bellidir. Bu sreye gre gnlk ka adet mamul karlabilecei bellidir. Eer rnn ekline gre kalb kolay yaplabilen bir rnse (yuvarlak conta gibi) adet yksek olmasa da kalp birden ok gzl olarak tasarlanabilir. 4.3.1.3 Pres boyutlarnn kalp tasarmna etkisi Kalp hazrlanrken rnn basld ksmn dnda kalbn kalnl vardr. Bu kalnlk verilirken presin llerini tamayacak ekilde verilmesi gerekir. Dier trl kalp prese smaz.

28

BLM 5

SOLID WORKSTE RNEK KALIP TASARIMI

Parann Ad: Kondese Hortumu Malzeme: EPDM Kauuk Tasarm:

ekil 5.1. Kondese hortumu ncelikle reteceimiz parann byklne gre kalp malzemesinin boyutlar hesaplanr. Hidrolik preste baslacandan dolay kalp malzemesinde et pay biraz fazla tutulur. Parann her bir tarafndan 20er mm pay braklarak kalbn drtgen ekli karlr. Tasarm aamasnda dikkat edilecek en nemli husus retilecek mamln kalptan sklme eklidir. Eer hatal tasarm yaplrsa maml kalptan karmak mmkn olmaz. Bu yzden en uygun ekilde ka paradan oluaca hesaplanr. Genellikle retim aamasnda homojen rn elde edebilmek iin para simetrik olarak ortadan blnm ekilde tasarm yaplr.

29

lk ilenen para maadr. rnn ncelikle maas yaplr. Alt st plakalar maay merkezletecek ekilde ilenir. Maann merkezlemesinde oluan hatalarda rnn et kalnlklarnda farkllk olduu gzlenmektedir. Alt st plakalar ilendikten sonra merkezleme pimleri yaplr. Merkezleme pimlerinin kalbn rahat almas asndan uzun ve konik tutulmasnda faydas vardr. Bunlarda yapldktan sonra kalbn alaca prese gre balama aparatlar yaplr ve kalp baskya hazr hale getirilir.

ekil 5.2. Kondese hortumunun alma dzlemindeki izimi ncelikle parann d yuvarlak hatlarnn kesit izimi yapld. Daha sonra eksen zerinde revolve komutuyla para oluturuldu.

30

ekil 5.3. Revolve komutunun kullanm

ekil 5.4. Extrude komutunun kullanm Parann dnda yeni bir alma dzlemi seilerek ilave paras izildi ve extrude komutuyla parayla birletirildi. Parann et kalnl da shell komutuyla 3mm olarak verildi.

31

ekil 5.5. Shell komutunun kullanm

ekil 5.6. Kondese hortum kalbnn alt ve stden grnm Combine komutuyla kalbn ktk formu olturuldu. Split komutuyla da kalp ortadan simetrik olarak paraya ayrld. En sonda da merkezleme pimleri konuldu.

32

ekil 5.7. Kondese hortum kalbnn paralanm ekli

33

SONU

Yaplan almalarn ve incelemelerin sonucunda tasarmn imalat iin vazgeilemez bir aama olduu anlalmaktadr. Kalp tasarm, yalnzca kalb izmenin dnda istenilen rn saysna gre kalbn kal tasarlanacan da iermektedir. yi bir tasarmcnn tasarlad kalpta rn kalitesi de yksek olmaktadr. Tasarm srasnda, imalat srecinde karlalacak sorunlar grlmekte ve hatal rn retme olasl en aza indirilmektedir. ncelenen konularda kalp tasarlamann belli bir tecrbeye dayal olduu anlalmaktadr. Ayn zamanda iyi bir tasarmc olabilmek iin boyutlu dnme kabiliyetinin olmas gerekmektedir. Tasarm srasnda yaplan hatalar kalba da yansyaca iin para ve zaman kaybna sebep olmaktadr.

34

You might also like