1

ATATRK LKE VE NKLAPLARI

htilal: Mevcut siyasal dzenin zorla yklmasdr. nkilap(devrim): ,htilalle birlikte yklan dzenin yerine yenisinin kurulmasdr. Hem ihtilalin hemde inkilabn iki ortak zellii vardr ZORLAMA ve TOPYEKN DEM (siyasal,askeri,hukuk) Not: Din ve Ahlak deimez. Evrim: Toplumsal kurumlarn kendiliinden hissedilmeden yava yava deimesidir. Reform(Islahat): Mevcut dzenin belirli kurumlarndaki iyiletirmedir.(mesela: sadece askeri dzeltim iyiletirme) Hkmet darbesi(askeri darbe): 1913 Bab- Ali Baskn (ittihat ve terakkinin ynetimi ele geirmesi) DEVRMLER 1-) Dnyann ilk Bamszlk Sava Amerikan Bamszlk Savadr - ilk ve en uzun mrl anayasas Amerikan Anayasasdr - Laikliin yer ald ilk anayasadr.

2-)Fransz htilali Kral , Soylular , Din Adamlar

Burjuvazi, Halk

3-)Rus Devrimi (1917) arlk Rusya => Sovyet Rusya Halk ve aydn kesim tarafndan benimsenmedii iin baarsz olmutur. 4-) Trk nkilab (devrimi) Ayrntl olarak ileride greceksin .

lk Toplumsal Birlik => Aile lk Siyasal Birlik => Kabile => Devlet

Kabilelerin Devlet olabilmesi iin Ortak Dil Ortak Din Ortak Dman Ortak Ekonami ye sahip olmalar gerekir.

Kltr: zeldir. Uygarlk: Geneldir. Devlet: Belli bir kltr birikimine sahip toplumlarn ortaya kardklar nemli bir kurumdur. eleri: lke Halk Egemenlik (Siyasal Otorite) Rnesans: Edebiyat , gzel sanatlar. talyada ortaya kmtr. Reform: Dinde yenilik hareketleri Tmar sistemi: Ayan=> Toprak Aas OSMANLI MPARATORLUUNDAK GELM SREC

III .SELM Geni Kapsaml bir reform gerekletirmek istedi adna da NZAM-I CEDD verdi. - modern bir ordu kurdu - Batda ilk diplomatik temsilcilikleri at

II. MAHMUT SENED TTFAK Ayan - Padiah Padiahn otoritesinden ilk kez taviz verdii olay. VAKA HAYRYE Yeni eri ocann datlmas Divan kuruldu. yerine bakanlklar

ABDLHAMT TANZMAT FERMANI Tm yurttalar kapsar. (Mslman gayrimslman )

II. ABDLHAMT Gen Osmanllarn giriimi ile I.MERUTYET

Mutlak monari - Padiah Meruti monari - Padiah - Meclis (Ayan + Mebusan )
.

ISLAHAT FERMANI
.

Gayrimslimleri kapsar. Cizye kalkmtr.

.. .

Osm nin hukuken batya almasn balatan ilk gelime

- Anayasa Kanun i Esasi (g hala padiahta)

Bir sonraki sayfa devamdr

OSMANLI RUS SAVAI (1877 1878 ) II.Abdlhamit sava bahane ederek I.Merutiyet i kaldrmtr. Sava Kaybedilmitir ve Sonucu olarak Berlin Antlamas imzalanmtr. Berlin Antlamas : Kars , Ardahan , Batum Rusya ya Braklmtr Srbistan , Karada , Romanya Bamsz olmulardr Bosna Hersek ynetimi => Avusturya Macaristan a braklmtr.

STBDAT(BASKI) DNEM Duyun i Umumiye (Genel Borlar daresi) II. MERUTYET ttihat ve Terakkiciler tarafndan yaptrlmtr. 31 MART OLAYI Rejime kar olanlar (mutlak monari isteyenler) Hareket Ordusu (ttihat ve Terakki) bastrmtr (komutan :M.Kemal) Sonu olarak II.Abdlhamit indirilip yerine V.Mehmet Reat getirilmitir. 1909 Anayasa deiiklii yaplm ve gven meclis e geirilmitir.

TRABLUSGARP SAVAI (talya Osm) Gnll subaylar M.Kemal ve Enver Paa Kaybedilmitir sonucu Ui Ant. yaplmtr . Bylelikle Afrika kalan son Osm topraklar da kaybedilmitir.

I. BALKAN SAVAI Karada Srbistan Yunanistan Bulgaristan

OSMANLI
(en Karl devlet)

ttihat ve Terakkiciler BAB I AL BASKINI NI yapmlardr ve Osm sava kayp etmitir. LONDRA ANTLAMASI Midye Enez izgisi (Krklareli ve Edirne Kayp) Ege Adalar , Bat Trakya kayp Arnavutluk aradan syrlarak bamszln ilan ediyor.

II. BALKAN SAVAI Karada Srbistan Yunanistan Romanya Osmanl

BULGARSTAN (sava kaybetmitir)

NOT: Osmanl Islahat hareketlerinin baarsz olma nedeni ileri bir toplum modelinin hangi esaslara dayal olduunu kavrayamamtr.

DNCE AKIMLARI Osmanlclk ( Gen Osmanllar tarafndan ileri srlmtr) Trklk => Dil alannda balamtr. Fikir babas Ziya Gkalp(kadn haklar konusunda almalar olmutur) tir. Ulusal bir Burjuvazi yaratlmak istenmitir. Turanclk (Enver Paa) Adem-i Merkeziyetilik (kiisel giriim ve yerinden ynetimi (liberalizm) savunmutur. (Prens Sabahattin) slamclk (mmetilik) : II.Abdlhamit

I. DNYA SAVAI
TLAF DEVLETLER : NGLTERE FRANSA RUSYA - TALYA

TTFAK DEVLETLER : ALMAYA - AVUS.MAC. MP - TALYA - OSMANLI - BULGARSTAN

SAVAIN NEDENLER : I. II. III. IV. V. VI. Hammadde ve Pazarpay Fransz ihtilali Milliyetilik akm Alman ngiliz rekabeti Almaya Fransa arasndaki Alsan Loren toprak sorunu Rusyann Panslavizm politikasnn Avs.Mac.mp unu tehdit etmesi Ar silahlanma

Not: Savan nedenleri arasnda ekonomik durgunluk yoktur. Not: Alman mp kurulmas devletler aras dengeyi bozmutur. Not: Avs.Mac.mp , talya ya sava amas nedeniyle cepheler genilemi Kuzey talya ya yaylm dolaysyla savan cephe alan genilemitir. CEPHELER (hemen hemen hepsi ayn anda gelimi olaylardr): 1-) KAFKAS CEPHES (TAARRUZ) Turan mp. Hayali (ok sayda asker donarak lm ve cephe kapanmak zeredir) Bak petrol yataklar Kars ,Ardahan ,Batum u geri almak

Bu arada M.Kemal Mu ve Bitlis i kurtarmtr Rusyada ihtilal oldu (Bolevik htilali ) VE Rusya Osm ile uzlat (cephe kayp edilirken leyhimize bir ant yapld) Brest-Litowsk Ant.(Osm-Rusya) Kars ,Ardahan ,Batum u geri alnd. Cephe kendiliinden KAPANDI

2-)KANAL CEPHES (TAARRUZ) : Mslman Araplarn ihaneti ile cephe baarsz olmutur.

3-) ANAKKALE CEPHES (SAVUNMA) tilaf devletlerinin 1915 ylnda Osmanly saf d brakarak sava bitirmek amacyla yaptklar plan boazlarn ele geirilmesidir. Cephe kazanlmtr Sonular: Savan sresi 2 yl uzamtr Bulgaristan savaa dahil olmutur arlk Rusya yklmtr.

4-) Dier Cepheler IRAK , FLSTN SURYE , YEMEN , HCAZ 5-) SINIR DII CEPHELER Makedonya Romanya Galiya

WLSON LKELER Yenenler yenilenlerden toprak ve sava tazminat alamayacaktr. Gizli anlamalar yaplmayacaktr. Sorunlar bar yoluyla grmek adna Milletler Cemiyeti kurulucaktr.

YENLENLERLE YAPILAN ANTLAMALAR Almanya Avusturya Maceristan Bulgaristan Osmanl => => => => => Versay St.Jermen Trianan Nyyi Mondros

SONULARI: mparatorluklar ykld Avs.Mac.mparatorluu paralannca : Yugoslavya , Polonya , Cekostavakya kuruldu Not: Yugoslavya Srbistan , Karada , Hrvatistan , Slovenya , Bosna Hersek Almanya da ve talya da demokratik olmayan hkmetler kuruldu Savan en nemli sonucu Tm lkelerde Ekonomik Bunalm Balad ABD dahil.

GZL PAYLAIMLAR Rusya ngiltere Fransa talya : Midye-Enez in Dousu ve Dou Anadolu : Irak , rdn , Lbnan : Akdeniz Sahilleri , ukurova : Bat Akdeniz ve Ege

Not: Paris Bar Konferasyonun da zmir Yunanistan a verildi Not: Arap topraklarnn ngiltere ve Fransa arasnda paylalmasn ngren ant: Sykes-Picket antlamasdr Not: Paris Bar Osmanlnn Paylalmasyla ilgili deil Osmanlnn Toprak Btnln korumasyla alakaldr.

MONDROS ATEKES Osmanldan Rauf Bey ngiltere den Amiral Calthorpe Not: Am.Calthorpe Yunan donanmasnn stanbul a karlmayaca konusunda Trk Heyetine zel garanti vermitir. I. II. III. Boazlar ve Tm mstahkem mevkiler igal edilecektir. Telgraf hatlar , Demiryollar ttihatlara braklacaktr. Osmanl ordusu terhis edilicektir. 7.Madde: Herhangi bir kargaa halinde yenenler diledikleri yerleri igal edebiliceklerdir . ( Atekes hkmne uymayan madde)

Not: Osm nin paylalmasn ilk kez gndeme getiren antlama 1881 tarihli mparator Antlamasdr. Mondros Atekesinden sonra ilk igal edilen blge MUSUL (ngilizler tarafndan) Not: Mondros tan sonra kurulan stanbul hkmetlerinin ortak zellii ngiliz koruculuunu benimsemi olmalardr. Not: Trk Halknn gallere Kar Tepkisi Yerel Direni rgtleri Kurmak Olmutur. YARARLI CEMYETLER Trakya Paa Eli Cemiyeti (yunanllara kar kurulmutur) zmir Reddi lhak Cemiyeti ( yunanllara kar kurulmutur) Trabzon Cemiyeti (Pontusu Rumlara kar kurulmutur) Klikyallar Cemiyeti (Franszlara Kar Kurulmutur)

ZARARLI CEMYETLER Rumlar Pontus Rum Mavri Mira Etnik-i Eterya Ermeniler Hnak Tanak Yahudi Alyans srailit Maccabi

TRKLERN KURDUU ZARARLI CEMYETLER Teali slam Wilson Prensipleri Cemiyeti ngiliz Muhipleri Cemiyeti Krt Teali Cemiyetleri Sulh ve Selameti Osmaniye Cemiyeti

Not: Ulusal kurtulu savann ilk silahl direni blgesi gneyde Franszlara kar Mersin Tarsus Osmaniye yresinde ortaya kmtr. UFAK APLI KONGRELER I. II. III. IV. V. slam htilal Komitas (Rumlara kar kurulan ilk direni) Kars slam uras ( Ermenilere kar yaplan ilk rgt) Nazilli Kongresi ( Kuva-i Milliyenin glendirilmesi ve asker kazandrma karar alnmtr) Alaehir Kongresi ( stanbul a bal yar zerk siyasal kurulu rgtlenmesi) Milli Kongre ( Yurdun kurtarlmas iin Osm nin Milletler Cemiyetine (uluslar kurum) alnmasn amalayan ancak baarsz olan kongredir.)

NEML KONGRELER Olaylarn geliim sreci : Dou Karadenizde Trkler ile pontusu Rumlar arasnda yaanan gerilimin tilaflar tarafndan dikkat ekmemesi iin Damat Ferit M.Kemal i 9.Ordu Mfettii atam ve ordaki Trkleri silahszlandrmasn ve olas bir durumda Trkleri geri ekmesi grevini vermitir M. Kemal ilk Olarak Samsun a varmtr. Havza Genelgesi lk olarak halktan ulusal apta bir miting yapmasn istemitir. M. Kemal in gerek niyetini aa vuran ilk belge Havzadan ,Harbiye nezaretine ektii telgraftr.

Amasya Genelgesi Vatann btnl ve bamszl tehlikededir (gereke) stanbul Hkmeti grevini yapmyor (gereke) Vatann btnln ve milletin bamszln yine milletin azim ve kararll kurtaracaktr.(ama ve yntem) Sivas ta ulusal bir kongre toplanacaktr.

Not: Genelgeyi dorudan imzalayan Ali Fuat Paa dr. Genelgeyi nemli klan sebepler : lk kez ulusal egemenlikten bahsedilmitir. Kurtulu sava ulusa mal edilmitir. Kurtulu savann karar baland yerdir Bir ihtilal bildirgesidir. (nk ulusal egemenlie dayal yeni bir devlet kurmay hedeflemitir.) Amasya dan sonra M. Kemal Grevinden istefa etmitir.

Erzurum Kongresi Blgesel topland Ulusal kararlar alnd Sivil nderlik yolu ald Manda ve himaye ilk kez reddedildi Bir temsil heyeti oluturuldu (blgesel geici hkmet)

Not: Bir temsil heyetinin oluturulmas ulusal rgtlenmenin yolunun aldnn bir gstergesidir.

Sivas Kongresi Not: Sivas Kongresini engellemek iin D. Ferit Yunanllarla anlaarak makul bir izgide durmalarn salamtr. Kongre ncesi Yaanan Sorunlar: M. Kemal in bakan olmasna kar kanlar olmutur. ABD mangas gndeme gelmitir. Padiah a ekilen ballk telgraf Kongrenin siyasetle ilgisinin olmad karar alnmtr.

Kararlar: Hem toplanmas hemde alnan kararlar Ulusal dr. Manda ve Himaye Kesin olarak kalkmtr. Temsil heyeti (UlusaL) Anadolu ve Rumeli Mdafaai Hukuk Cemiyeti kurulmutur. Mebusan meclisi almaldr. stanbul hkmeti ile her trl iliki kesilmitir.

Sonucunda D. Ferit istifa ediyor yerine Ali Rza Bey Sadrazam oluyor.

Amasya Protokolleri

Temsil Heyeti M. Kemal

stanbul Hkmeti Salih Paa

Temsil heyetinin varl Tannmtr. Mebusan Meclisi Kurulucak Temsil heyeti Ankara da grev alcak

Misak- Milli nin zellikleri Kurtulu savann izlencesidir. lkelerin Hkmleri ilk olarak M. Kemal ile Erzurum da atld. Parlamento tarafndan onaylanmtr.

Mebusan Meclisinin Toplanmas (bamszlk kararlar) M. Kemalin istekleri Kendisinin bakan seilmesi (gereklemedi) Mdafa-i Hukuk grubu -> Felah Vatan (gereklemedi) Misak Milli (gerekleti)

Not: ngilizler stanbul hkmetinin Misak Milliyi kabul ettiini duyunca stanbul u Resmen igal ettiler.

TBMM NN AILMASI (23 NSAN 1920) Temsil heyetinin grevi sona ermitir Kurucu Meclis yeni bir hkmet kurucak Olaan st bir meclistir ( sava meclisi) lk Bakan erif Bey dir TBMM yi Osmanldan Ayran: Ulusal olmas Tek meclis yapsna sahip olmas Parti yok gruplar var . ARMHC

Not: Not: Not:

TTFAT VE TERAKK A.R.M.H.C. HALK FIKRASI CUMHURYET HALK PARTS TBMM yi tanyan ilk devlet Sovyet Rusya dr. D. Ferit in Kuva-i Milliye ye kar kurduu rgt Kuva-i nzibatiye dir.

YASAMA YRTME (muvakkat icra heyeti) YARGI GLER BRL TBMM nin ilk Anayasas 1921 Anayasas (Tekilat- Esasiye) en nemli zellii egemenliin kaynann deitirilmesidir. lk almalar stanbul hkmeti ile iliki kesildi Dnya Parlamentosuna yazlar gnderildi Rusya ile ilikiler gelitirildi Hiyanet-i Vataniye kanunu karld (Kendisi zerinde bir g tanmadnn gstergesidir)

SEVR ANTLAMASI San Remo Konferans : Tasla belirlendi Saltanat uras Sevr i mzalad ve Hadi Paa tarafndan onayland Not: Sevr Ant. s hukuksal adan geersizdir. nk Mebusan meclisi tarafndan onaylanmamtr. Bunun zerine TBMM bu antlamay imzalayanlar Vatan Haini ilan etti ve antlamay tanmad. KURTULU SAVAI Hazrlk evresi Dzenli ordu kurulurken; Posta havaleleri geciktirilmitir. Bankalardaki paralara el koyulmutur. Halka yeni vergiler getirilmitir. Franszlardan bor para alnmtr.

DOU CEPHES Ermenilerle yaplmtr ve kazanlmtr. Gmr Antlamas imzalanmtr. Ermeniler Sevr in geersiz olduunu kabul etmilerdir TBMM nin yapt ilk antlamadr. lk kez TRKYE ad gemitir. Dzenli ordunun ilk zaferi douda Ermenilere kardr.

Not: Paris Bar Osm nin paylalmas ile ilgili deildir.

10

GNEY CEPHES Franszlar Kuva-i Milliye Ankara Antlamas ile cephe kapanacak BATI CEPHES I. NN SAVAI smet Paa Dzenli ordu erkez Ethem Ayaklanmas (Kuva-i Seyyare) Ktahya da kanl Kayplar. smet Paa nce Yunanllar durdurdu , Sonrada erkezin syann Bastrd.

Savan Sonular Londra Konferans (TBMM nin varl itilaf devletlerince tannmtr.) Osmanl Tevfik Paa sz hakkn vermitir TBMM Bekir Sami Bey

Moskova Antlamas Sovyet Rusya TBMM Bolevizm e kar kapitalist devletleri snrndan uzakta tutabilmek amacyla destek vermitir.

1921 Anayasas Kabul Edildi stiklal Mar Anlama devletleri arasndaki ekimeyi gn yzne kard. TBMM nin otoritesi artmtr.

II.NN SAVAI smet Paa Kazand

ESKEHR KTAHYA SAVAI Yenildik M. Kemal in emriyle ordu Sakarya nn Dousuna ekildi. Sonu olarak Mustafa Kemal 3 ay bakomutan

Tekalif-i Milliye Tat Aralarnn %20 si Yiyecek ve giyeceklerin %40 Tm Teknik elemanlar Her trl sahipsiz mal Hepsi orduya verilecektir.

11

SAKARYA SAVAI M. Kemal Kazandk Hatt Mdafaa Yoktur Satt Mdafaa Vardr Sonular M. Kemal e Mareallik ve Gazilik Unvan verildi. talyanlar Sessizce Anadolu dan ekildi Fransa ile ANKARA Antlamas imzaland (Fransa Anadolu dan ilk resmi ekilen devlettir.(Hatay snr d kalmtr) Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars Antlamas imzaland ve dou snrlar son eklini ald. Not: ngilizler lml bir bask kurarak Sevr i TBMM ye kabul ettirmeye almas Anadolu hareketinin tam bamszlk ilkesini anlayamadnn bir gstergesidir. BYK TAARRUZ Kazandk kesin sonu alnd Ordular lk Hedefiniz Akdeniz leri

MUDANYA ATEKES smet Paa Dou Trakya 15 gn ierisinde Boaltlacak Bara kadar TBMM 8000 Jandarmasn Dou Trakya da bulundurabilecek Meri in Batsnda bir miktar tilaf Askeri Bulunabilecek stanbul ve Boazlarn zerinde itilaflarn varl kesin Bar a kadar devam edicektir

Not: Dou Trakya , stanbul ve Boazlar hkme balanan yerler arasndadr.

SALTANATIN KALDIRILMASI Osmanl hkmetinin Lozan a katlmasn engellemek iin saltanat kaldrlmtr. (Tevfik Paann baardan pay alma istediine son verildi.) Abdlmecit Efendi yeni halife seildi Kanun-i Esasi Tarihe kart

Not: TBMM nin gznde saltanat daha nce stanbul igali ile zaten bitmitir. LOZAN BARI ANTLAMASI smet Paa Katlmtr Taviz verilmeyecek konular Snrlar Suriye snr (Hatay): Hatay yine darda Irak snr (Musul) : zm yok karar yok Bat snr : Yunanistan ,Karada Sava Tazminat olarak vericektir. Ermeni Yurdu Kapitilasyonlar

12

Sonular Kapitilasyonlar kaldrld Duyun-u Umumiye kaldrld Yunanistan Trkiye arasnda nfus deiimine karar verildi Boazlar konusu aleyhimize zld Komisyon ve askersizletirme Yunanistan ege adalarn silahszlandracak Aznlklarn ayrcalklar kaldrld

Not: Ege adalarnn ve Bat Trakya nn geri alnamamasnn nedeni buralarn daha nce Balkan Savanda yitirmi olmamzdr.

CUMHURYETN LANI (1923) Hkmet yelerinin tek tek meclisten seilmeleri ekim aynda bir hkmet bunalmna sebep oldu . Bu sorun Cumhuriyetin ilan ile zlmtr. Bylece kabine sistemine girilmi ve hkmetin kurulma ekli deimitir. 9 Eyll 1923 Halk Fkras Cumhurbakan M. Kemal Babakan smet Paa Meclis Bakan Fethi Bey

Halifelik kaldrlmtr. (3 Mart 1924) ( Cumhuriyet rejimi ile badamad iin) I. II. Halk Fkras Terakki Perver Cumhuriyet Fkras (1924) Kurucular : K. Karabekir , Ali Fuat , Rauf , Refet , Adnan Beylerdir Parti Evrim i savunmutur Liberal Ekonomiyi savunmulardr. eyh Sait Ayaklanmas eriat yanls Cumhuriyet ve Laiklie kar bir isyandr lke iinde T.Perver Cumhuriyet Fkras lke Dnda ngilizler destek olmulardr. smet Paa Takrir-i Skun(1925-1929) Kanunu ile syan Bastrmtr. (nemli devrimler yaplmtr) Not: M. Kemal i siyaset d brakmak isteyenlerin plan yeni bir seim yasas hazrlamakt

ANAYASALAR 1876 Anayasas I. Merutiyet (Gen Osmanllar) 1909 Anayasas II. Merutiyet (ttihat ve Terakki) 1921 Anayasas Tekilat- Esasiye Kurucu bir anayasadr. Olaan st bir anayasadr. Gler birlii ilkesini benimsemitir. Meclis stnl sz konusudur. Yarg yetkisi hkme balanmamtr. Not: Yrtme gcnn parlamento iinden karak hkmete serbestlik parlamentoya denetim hakk veren sisteme Parlamenter Sistem denir.

13

1924 Anayasas Trk Tarihinin en uzun mrl anayasasdr. Meclis stnl hala devam etmektedir. Cumhurbakan meclisten gelen yasay bir kere geri evirebilir. Kuruculuk niteliine son veren anayasadr. TBMM yi olaan st yetkilere sahip meclis olmaktan karmtr. Yurttalara geni bir dil ve vicdan zgrl salayan ilk anayasadr. (1928 de devletin dini islamdr ibaresi anayasadan karlmtr) zgrlklerin hangi lde snrlandrlaca belirlenmemitir.

1961 Anayasas Bu anayasa Askeri darbe sonucu yrrle giren bir anayasa olarak kabul edilmemektedir. Nedeni ise kurucu meclis tarafndan hazrlanp halk oyuna sunulmutur. Tam olarak gler ayrl gereklemitir. Yarg bamsz mahkemelere braklmtr. Ayrca anayasa mahkemesi kurulmutur. iye grev toplu szleme gibi haklarn verildii anayasadr. En liberal en zgrlk anayasadr Cumhurbakanna meclisi datma hakk verilmitir. Meclis iki kanatldr. MLLET MECLS CUMHURYET SENATOSU 40 yan doldurmu olmak Yksek renim grm olmak 1982 Anayasas 1. Askeri darbe sonucu olumu bir anayasadr 2. Milli gvenlik konseyi ulus adna ynetim hakkn kullanmtr. 3. Kurucu meclis iki kanatldr DANIMA MECLS MLL GVENLK KONSEY 4. Bugnk anayasa hazrlanrken 1961 anayasas temel alnmtr. 5. Cumhuriyet senatosu kaldrlm ve tek meclis geleneine geri dnlmtr. 6. Temel hak ve zgrlkler detayl bir ekilde elden geirilmitir. 7. En kat anayasadr. TC NN POLTKASI

1925 1929 (Takrir-i Skun) Yllar arasnda gerekleen inklaplar apka kanunu (25 kasm 1925) Tekke ,Trbe ve Zaviyelerin kapatlmas (30 kasm 1925) Uluslar aras takvim ve saatin kabul (1 Ocak 1926 ) Medeni Kanunun hazrlanp yrrle girmesi (17 ubat 1926) Anayasada deiiklik yaplarak laiklie gidiin salanmas (10 Nisan 1928) Uluslar aras rakamlarn kabul (20 Mays 1928) Harf inklab (1 Kasm 1928)

1930 1938 Yllar arasnda Gerekleen nklaplar Kadnlara belediye seimlerinde seme ve seilme hakk tannmas (3 Nisan 1930) Uluslar aras llerin kabul (26 Mart 1931) Trk Tarih Kurumunun kurulmas (12 Nisan 1931) Trk dil kurumunun Kurulmas ( 12 Temmuz 1932) niversite Reformu (1 Austos 1933) Soyad Kanunu ( 21 Haziran 1934) Din adamlarnn klk kyafetlerinin dzenlenmesi (3 Aralk 1934)(kadnlara dokunulmam) Kadnlara milletvekili seme ve seilme hakknn tannmas (5 Aralk 1934) Anayasaya alt LKENN girmesi (5 ubat 1937)

14

Serbest Cumhuriyet Fkras (1930) M. Kemal Fethi Okyar dan istemitir. Partinin kurulma nedenleri Dnya ekonomik bunalm ok Partili Siyasal Hayata geilmek istenmesi Serbest Cum. Fk. (rejim kartlarnn toplanmas zerine kapatld) Liberal Ekonomi

CHP

Devleti Ekonomi

Ahali Cum . Fkras Kapatld

Menemen Olay Sonular Bursa Olay (1933) Ezann Trke okunmasna bir tepkidir. Genlik , Halk ve Devrimci kadro arasnda daha salam balar kuruldu Trk adalamas hakknda ynlara ynelik eitici etkinliklerde bulunuldu Devrimler karsndaki tehlikenin henz gemediini gsterdiinden yneticileri daha dikkatli olmaya zen gstermesini salad ok partili siyasal hayata bir sre daha geilemeyecei anlald

Tunceli (Dersim) Olaylar Devletin yol ,okul ,kpr gibi imar faaliyetleri toprak aalarnn karlarn zedelemitir ve bu nedenle isyanlar ortaya kmtr. Not: 1937 ylnda Babakan nn nn kat devletilik politikas yznden M. Kemal ile aras ald ve grevinden ayrld yerine Celal Bayar geti. Not: M. Kemal 1937 ylnda kendine ait iftlikleri ulusa balamtr. NN (MLL EF) DNEM (1938 1950 ) II. Dnya savana katlmama gerekemiz teknolojik yetersizlik Ktlk artt Savaa katlanlara satlan Krom madeni sayesinde lkede dviz stou olutu Toprak reformu kanunu karld ancak baarsz oldu Krsal kesime retmen yetitirmek ve eitimi halka yaymak adna ky enstitleri ald. Dou Bat klasikleri Trkeye evrildi Tiyatro Klasik mzik geliti Teknik retim artt Yeni yksek eitim kurumlar ald 1945 de Milli Kalknma , 1946 da Demokrat parti , 1948 de Millet Partisi ald 1946 Seimlerinde ak oy gizli saym yaplmtr. CHP kazanmtr. 1950 Seimlerinde gizli oy ak saym yaplm ve Demokrat Parti seimi kazanmtr.

15

DEMOKRAT PART DNEM (1950 1960) Babakan Adnan Menderestir. Bu dnemin en belirgin zellii Trk devriminin bir btn olarak benimsenmemesidir. Atatrk koruma kanunu karlmtr. Ky enstitleri ve halk evleri kapatlmtr. Anayasann dili sadeletirilmitir. Ezann Arapa okunmas serbest braklmtr. Muhalefeti sindirmek iin tahkikat komisyonu kuruldu Oy toplama uruna gereksiz fabrikalar ald Baz kiileri memnun etmek iin devrimden taviz verildi.

TC NN DI POLTKASI Antlama (itilaf) devletleri I.Dnya sava sonrasnda Avusturyallarn yaad baz topraklar talyanlara verdiler. Yeni kurulan ekoslovakya da pek ok Avusturyal yayordu ,Avusturya Trolleri talyanlara verilmiti zerinde Macarlarn yaad topraklar Romanya ya verdiler. Yeni kurulan Polonya ya pek ok Alman topran verdiler. ATATRKN DI SYASETTE TEMEL AMACI 1. 2. 3. Osm nin Uluslar aras varlnn silinmesi ve yerine Trk devletinin tannmas Yurdun dmandan kurtarlmas iin yrtlen savaa mmkn olduu kadar d destek salamak Zafere ulanca bir bar ortamnn kurulmas ve yaatlmas

LOZANDAN DOAN SORUNLAR VE ZMLER 1. 2. MUSUL SORUNU (1926) : Musul un Irak a braklmas karar Uluslar Kurumunda alnd TRK YUNAN SORUNU: sorun zlecek Dei tokuun Nedenleri: Rumlarn kurtulu sava srasnda yunanllar desteklemi olmas Rumlarn Trkiye de kalmalar durumunda srekli bir tedirginlik yaayacaklar Rumlarn Kurtulu savandaki insanlk d tutumlarnn unutulmayacak olmas Yunanistan n Rumlar ileride kkrtabilecei dncesi MONTR BOAZLAR SZLEMES

3.

talya ve Almanya nn saldrgan politikas zerine ngilizler Trkleri yanda olarak kazanabilmek iin imzalamtr ve leyhimize sonulanmtr Buna gre; Bir savata Trkiye tarafszsa sava gemileri boazdan geemeyecek Trkiye savaa girerse veya tehlikeyi hissederse boazlar diledii gibi kapatp aabilecek Ticaret gemileri boazdan her zaman geebilecek Savata ve barta Karadeniz e kys olmayan devletlerin bu denize geirecek gemileri eitli byklk ve yk miktar bakmndan snrlandrlmtr.

4.

HATAY SORUNU VE ZM Hatay n Trkiye ye katlmasn salayan gelimeler; Franszlarn Suriye deki Mandasn brakmak istemesi ngiltere nin Trkiye leyhine arabuluculuk yapmas Hatay parlamentosunu oluturulacak seimlerin Franszlar tarafndan yrtlmemesi Hatay parlamentosundan Trkiye ile birleme karar kmas

Milletler cemiyetine yelik (1932)

16

BALKAN ANTANTI (1934) Trkiye , Yunanistan , Yugoslavya , Romanya Almanya ve talya tehlikesine kar yaplmtr Romanyann Almanya ya yanamasndan sonra antant dalmtr.

SADABAT PAKTI (1937) talya ve Almanya tehlikesine kar Trkiye , ran , Irak , Afganistan II.Dnya savann balamasyla dalmtr.

II. DNYA SAVAI (1939 1945)

Nedenleri; talya da iktidara gelen Musollini Habeistan igal ederek Akdeniz de hak iddia etmesi ngiltere ve Fransann ar ekonomik koullar I. Dnya Sava sonunda kurduklar dzenden dn verebilecek bir konuma getirmesi Japonya nn in ve Kore zerinde hak iddia ederek pasifikteki ABD karlarn tehdit etmesi Almaya da kurulan Faist rejimin Avusturya ve ekoslavakyay igal etmesi Not: Savan temel nedeni Versay ant. ile saptanan Avrupa siyasal yapsnn gereki olmamasdr. Almanya ve Rusya anlaarak Polonya y igale baladlar. ngiltere ve Fransa nn Rusya ya sava amamasnn nedeni Rusyann kazanlmak istenmesidir. 1950 1995 ARASI DI SYASET Avrupa Konseyi : Avrupa devletleri insan hak ve zgrlklerini korumak iin 1949da bu rgt kurmulardr. Trkiye de bu tarihte ye olmutur. Nato (Kuzey Atlantik Savunma Pakt) : II.Dnya Savandan sonra genileme eylemi gsteren Rusya ya kar batl devletler tarafndan kurulmutur. 1952 de Trkiye de dahil olmutur.

17

NTE 16 NKLABIN TEMEL ZELLKLER Kltrn eleri; a. Ekonomik e : insann yaamn daha ileriye gtrebilmesi iin gerekli eylerin retilmesidir. Yeme, me, Barnma gibi b. Devlet Hukuk esi : nsanlar aras ilikileri dzenleyen , dzeni kuran devlettir. Devlet bu dzeni hukuk kurallaryla salar c. Ahlak ve Din esi : Darwin e gre insan dier canllardan ayran en nemli fark ahlaktr. d. Bilim ve Sanat esi : nsanlarn yzlerce yl ayn deerlere saplanp kalmalarn engelleyen edir.

Kapal Kltr : Ulam olanakszl nedeniyle baz kltrler dier kltrlerle ilikiye giremezler. r: Amazon Ormanlar

Kltrler Aras Etkileim ; a. b. nsanlar zellikle ekonomik zorluklar nedeniyle baka kltrlerle etkileime girerler. nsanlar sava ve g gibi nedenler ile kendi isteklerinin dnda birbirleriyle etkileime geerler

Not: bir kltrn baka bir kltr zerideki etkisi gizli bir uyumaya baldr. Yani yeni eleri benimseyen kltrn kabul konusundaki iradesine baldr.

Kltr Deimeleri; Kltrn deimesindeki en nemli etken etkileimdir. Not : Kltrleri deerlendirirken ele alnacak temel lt insana verilen deerdir.

Devrim Yntemleri ; Devrimdeki zorlama esi inandrma ve ikna etme yol ile yaplmaldr. Konulacak yeni kltrn elerini saptamak Toplumun tm saflarnn kazanlmas iin inandrma yoluna gitmek Deien llerin ne lde deitiini, yerletiini saptamak iin denetim yapmak.

18

NTE 17 TRK NKLABINI ETKLEYEN AKIMLAR AYDINLANMA AI Bat uygarl srasyla ,Mezopotamya , Msr , in , Hint , Roma ve slam uygarlklarnn katklar ile bu gnlere gelmitir. slamiyet : slam dnyasnda bir sorunun zm Kuran Kerimde veya Hadislerde yoksa sorun dinin kurallarna bal kalmak koulu ile akl yoluyla zlebiliyordu. Buna itihat ad verilir Not: bn-i Rt inantan nce akl gelir diyerek akln nemini vurgulamtr. Batllar kendisine Avarroes demitir Batda akla verilen nemin gelimesi ile beraber rasyonelizm ortaya kmtr. Roger Bacon ilk kez akl ve gzlem yoluyla gereklere ulalabileceini belirtmitir. Rnesans (yeniden dou) Avrupa da bilim , sanat edebiyat alannda ortaya kan yenilik hareketlerine denir. Reform Din alannda balayan yenilik hareketleridir. Bu olay sonucunda din adamlarnn her ie karmalar ve ynetime mdaheleleri engellenmitir. Yeni mezhepler ortaya kmtr. Aydnlanma anda Devlet le lgili u Grler Ortaya kmtr ; Hkmdarn devlet gcn tanrdan ald inancnn bo bir inan olduu Hkmdarn gcn halk ile birlikte paylamas gerektii Yneticilerin btn yurttalara eit davranmas gerektii

Not: Kle hakkndan bahsedilmez.

NSAN HAKLARI VE ZGRLKLER Liberalizm Akmlar : Aydnlanma a ile birlikte eitlie ve insan haklarna dayanan bir sistem ortaya kt buna Liberalizm denir. Ekonomik Liberalizm : Kurucusu Adem Smith dir. Ekonomik etkinliklerin bireye braklmasn savundu bylece ekonomik liberalizm ortaya kt (ngiltere) Sosyal Liberalizm : Bu sistemde demokratik btn haklarn yurttalara verilmesi sz konusudur. lk zafer Kuzey ABD dedir. Sanayi devrimi sonrasnda Emperyalizm ve buna karlk Sosyalizm ortaya kmtr.

Sosyalizm de temel hedef retilen mallarn adaletli bir ekilde datlmasn salamaktr. Bu sisteme gre retim aralar devletin elinde olmaldr. Karl Marx a gre ; Dnyann btn iileri birleerek ihtilal yapma ve ynetimi ele geirme aamasna geldiler . Marx a gre kurulacak geici bir Proleterya Diktatrl ile bunun sonucunda ilk sosyalist htilaller Fransa da ortaya kmtr.Ancak Marx n istedii esas sosyalist ihtilal Rusya da Lenin nderliinde ortaya kmtr. Sosyalistler ile sosyal demokrasiyi savununlar arasndaki temel fark; ynetime geme konusunda sosyalistlerin ihtilalcilii , Sosyala demokratlarn ise halkn oyuna uymay kabul etmesidir.

19

NTE 18 DEMOKRATK HUKUK DEVLET Hukukun Nitelii Bir toplumda yaayan insanlar arasndaki ilikileri salayan, dzenleyen ve devlet tarafndan koyulan kurallara hukuk kurallar denir. Pozitif Hukuk Bir devlette belirli bir zamanda yrrlkte olan bir baka deile uygulanan hukuk kurallarna pozitif hukuk denir. Doal Hukuk Bir hukuk dncesi veya lksnden kaynaklanan duygularn ve akln dourduu hukuk anlayna doal hukuk denir. Yasaya Bal Devlet Yasaya bal devletin genel zellii yasalarn genel ve herkesi balayc olmasdr. Hukuka Bal Devlet nl dnr John J. Russo ounluun her zaman hakl olduu formln ortaya atarak yasalarn ancak bu yolla yaplmas gerektiini savunmutur.

NSAN HAKLARI Birinci Dnya Sava sonrasnda faist ynetimler kurulmutu ve kinci Dnya Sava srerken ngiltere ve ABD ortak bir bildiri yaynlayarak sava sonu dzende insan haklarn dikkate alnacan bildirdiler. Bu bildiriye ATLANTK BLDRS denir. kinci Dnya Sava sonunda 1948 de Birlemi Milletler nsan Haklar Evrensel Bildirisini kabul ettiler. Bu bildiriyi 48 devlet onaylad . Onaylamayanlar : SSBC , ekoslavakya, Beyaz Rusya , Polonya , Suudi Arabistan, Gney Afrika, Ukrayna ve Yugoslavya bu bildiriyi imzalamak konusunda ekimser kalmlardr.

1949 ylnda kurulan Avrupa Konseyi 1950 ylnda Avrupa nsan Haklar ve zgrlklerini Korumaya Dair Szlemeyi imzaladlar. Buna gre konseye ye devletlerin vatandalar kendi lkelerini dava edebileceklerdi. BELL BALI NSAN HAKLARI 1. 2. 3. 4. Yaama hakk nsan Bedeninin dokunulmazl Eitlik nsan Kiiliini diledii gibi gelitirme hakk

DEMOKRATK HUKUK DEVLET Demokratik hukuk devletinin ileyebilmesi iin temel art yarg bamszldr. Demokrasi ve insan haklar da gereklidir.

20

NTE 19 TRK HUKUK SSTEMNN KURULMASI Bir devletin baarl olmas iin nce hukuk sisteminin deitirilmesi gerekiyor. Hukuk inklab ilk olarak devletin kurulmas ile balam ve 1937 ye kadar yaplan inklaplar devletin dayand temel ilkelerle birletirildi. Devletin Temel Yapsn Kuran nklaplar; Ulusal egemenlik ilkesine gei (Amasya Tamimi) Ulusal egemenlik ilkesinin pekitirilmesi (TBMM nin almasyla ulusal egemenlik uygulanm ancak daha sonra yaplanlar ile pekitirilmitir.) Saltanatn kaldrlmas (1 Kasm 1922) Cumhuriyetin ilan Ulusal cemiyetlerin birletirilmesi (Sivas Kongresi) Devletin Din Kurumlarndan Arndrlmas ; Halifeliin kaldrlmas (1924)(cumhuriyetin alanndan sonra kaldrlmtr) Tevhid-i Tedrisat Kanunu retimin birletirilmesi Milli eitim esaslar belirlenmitir. eriye ve evkaf n kaldrlmas (yerine Diyanet ileri ba. le Vakflar genel md. kuruldu) Tekke, Zaviye ve Trbelerin kapatlmas (1925) Trk medeni kanunun kabul (1926) Devletin dini islamdr ibaresinin anayasadan kaldrlmas (1928) Laiklik ilkesinin Anayasaya eklenmesi (1937)

Temel Yasalarn Yaplmas Osm Hukuk Sisteminin Yaps Dinin etkisi ok fazlayd Bir hukuk birlii yoktu Kadn erkek eitsizlii vard Kuran ve Hadiste yazl su ve cezalarn dna kmak yasakt Ticaret kanunlar modern ekonomik yaama uygun deildi slam hukuk kurallar sistemli bir metin halinde dzenlenmemiti

Medeni Kanun Osmde slam medeni kanunu olan mecelle yrrlkteydi zellikleri 1. Hanefi hukuk kurallarna gre dzenlenmiti 2. Eya Kii ilikilerine ok az yer veriyordu 3. Laik deildi 4. Bor ilikileri dzenlenmemiti Bunun sonucunda svire medeni kanunu 1926 ylnda kabul edildi Alnma nedenleri; Aklc ve Pratik bir yapya sahip olmas Batda yrrle girmi son medeni kanun olmas Yargca geni yetkiler vermesi

21

NTE 20 TRK ETM SSTEMNN KURULMASI

Osmanl Eitim Sistemi balyd Osmde eitimin temeli olan medreseler devletin dnda kendiliinden gelimiti ve vakflara Devlete bal tek eitim kurumu (devlet adam yetitiren) Enderun mektebiydi Osm. lk eitim bakanl Tanzimat dneminde kurulmutur. Osmnin ilk niversitesi Darl Finun dur

Osmanl Eitim Sisteminin Geri Kalma Nedenleri; Batda balayan bilimsel gelimelere kaplarn kapatmas Din etkisinin fazla olmas Devletin medreseleri denetleme yetkisinin olmamas Not: 3 Mart 1924 ylnda Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile eitim ve retim birletirilmi ve Tm okullar MEB e balanmtr. Not: 1926 ylnda karlan Maarif Tekilat kanun ile eitim ve retimin esaslarn belirlemitir. Harf nkilab ; Arap harflerinin zor okunmas Arap alfabesindeki sesli harf saysnn Trke iin yeterli olmamas nsz harf saysnn gereksiz derecede fazla olmas Arap alfabesinin Trkenin ses ve kelime yapsna uygun olmamas Latin alfabesinin kabulnden hemen sonra halka okuma ve yazma retmek iin Millet Mektepleri almtr. 1933 ylnda ilk niversite stanbul niversitesidir.(yabanc bilim adamlarnn katksyla)

22

NTE 21 TRK EKONOMSNN YENDEN KURULMASI EKONOMY DZELTME ABALARI Trkiye ktisat Kongresi(17 ubat 1923) zmir de toplanlmtr. Misak- ktisadi (milli bamszlk ekonomisi) benimsenmitir. Aar Vergisinin Kaldrlmas (1925) Kylden alnan toprak vergisi kaldrld (Halklk) Sanayileme Yolundaki abalar 1925 Sanayi ve Maden Bankas kuruldu 1926 Uak ve Alpullu eker fabrikalar kuruldu 1927 Tevik-i Sanayi kanunu kartld Para ve Bte Politikas 1924 Bankas (ilk) 1926 Emlak ve Eytem Bankas Ekonomik Bamszlk lkesinin Gerekletirilmesi Lozan da Kapitlasyonlarn kaldrlmas bu alandaki en byk admdr. 1926 ylnda Kabotaj Kanunu karlmtr (denizlerde yolcu ve yk tama Trk)

DEVLETLK LKESN UYGULANMASI Nedenleri; zel giriimin ortaya kmamas 1929 Dnya Ekonomik Bunalm Uygulanmas; 1. Sanayi Alannda ; (1930 dan sonra devleti ekonomiye geildi) a) 1933 de Smer Bank b) 1934 de I. Be yllk Kalknma plan kabul edildi ve planl ekonomiye geildi c) II. Plan yrrle girdi fakat kinci Dnya Sava nedeniyle baarsz oldu 2. Tarm Alannda (baarsz olundu) 3. Para ve Kredi Politikalarnda 1930 ylnda Merkez Bankasna para basma yetkisi verilmitir.

ATATRKN TEMEL KTSAT POLTKALARI Anti enflasyonist para kredi politikas Devalasyonsuz d ekonomik ilikiler politikas Denk bte politikas Planl kalknma politikas

23

NTE 22 TOPLUM YAAYIININ YENDEN DZENLENMES

SOYADI KANUNU (1934) Soyad kanunundan nce kii adnn korunmas ile ilgili olarak ilk dzenleme medeni kanun ile gereklemitir. Kii hukuk dzeni iinde belirginlemesini salayan e kiinin soyad tamasdr. Soyad kanunu ile kiilerin ayrcalk durumlarn bildiren unvanlar kaldrlmtr.

KILIK KIYAFET DZENLEMES Bu alanda ilk dzenlemeyi yapan II.Mahmut devlet memurlarna sark giymeyi yasaklam ve yerine Fes, Pantolon, Ceket, Sakal tra getirmitir. Atatrkn bu alanda yapt ilk alma 1925 apka Kanunudur. Klk Kyafet nklab 1934 ylnda tamamlanmtr. (kiilerin dinsel mabet ve ayinler dnda dinsel kyafet ile gezmelerini yasaklamtr.) Din ile klk kyafet arasnda hibir ilikinin olmadnn anlalmas laikliin salanmas iin gerekliydi. Dinsel simge olmu kyafetlere son verilmitir. Kadnlarn klk ve kyafetlerine karlmamtr.

TAKVM VE LLERDE YAPILAN DEKLKLER Osmanlda Hicri ve Rumi(maliye ile ilgili) olmak zere ikili takvim esast. Yeni dzende Miladi Takvim (1926) e geilmitir. 1931 ylnda Metrik Sistem de yaplan dzenlemeler mevcuttur. 1928 ylnda Uluslar Aras Rakamlar kabul edilmitir.

SALIK ALANINDA lk salk bakanl TBMM nin almasndan bir ay sonra kurulmutur (1920)

24

NTE 23 ATATRKLK DEOLOJS

deoloji: Kurucusu veya kurucular tarafndan belirlenip ortaya konulan ve uzun saylabilecek bir gelime sonucu beliren kendi iinde tutarl dnceler btnne denir. Sert deoloji: Sosyalist, Dinsel deoloji Yumuak deoloji: Demokrasi

Demokrasi bir ideolojimidir ?

Demokrasiyi bir ideoloji saymayanlara gre demokrasi bir rejimdir. Oysa insan haklarna, ulusal egemenlie ve temsil esasna dayand iin mkemmel bir ideoloji tabana oturmaktadr.

Atatrklk bir ideolojimidir ?

Bizzat Atatrk tarafndan oluturulmu bir ideolojidir. Atatrk deolojisinin Dayand Temel lkeler ; Fransz devriminden Atatrk n ald dnceler Ayrcalkl toplum modeline son vermitir Egemenlik ulusa ait olmaldr nsanlar vazgeilemez hak ve zgrlklere sahip olmaldr Devlet ynetimine din kartrlmamaldr

Aydnlanma ann ilkelerinin Osm ye giriinin yava olmasnn nedenleri; Eitim alanndaki almalarn yetersiz olmas Geleneksel devlet dzeninin deimeyeceinin dnlmesi Devletin tanrsal nitelikte bulunduu yargsnn kesin olmas Devletin ekonomik adan durgunluk dneminde olmas

Atatrk lkelerinin Temelinde; 1. Rasyonalizm (aklclk) 2. Pragmatizm (yararclk, faydaclk) 3. Pozitivizm (olguculuk) 4. Karma Ekonomi Not: Atatrk Fransz ihtilalinden ald dnceleri Trk toplum bnyesine uygun hale getirerek uygulamtr. Not: Atatrk ideolojisinin zerinde kurulu iki ilke, Aklclk (Laiklik) ve Ulusuluk (milliyetilik) tur.

25

NTE 24 CUMHURYETLK
HUKUKSAL VE SYASAL NTEL Monari: Tek kii egemenlii Oligari: Belirli grup ya da zmre Demokrasi: Tm halk kapsar CUMHURYETLK VE DEMOKRAS Yneticilerin seimle baa geldii sistemdir. Not: Her cumhuriyet demokratik deildir. 1. Dorudan Demokrasi: En ideal biimidir. Vatanda hibir arac olmadan ynetim dorudan mdahele eder. (antik yunan kongreleri) 2. Temsili Demokrasi: Vatanda zgr iradesi ile belli bir dnem iin temsilciler seerler ve bu temsilciler aracl ile ynetime katlrlar. 3. Yar Dorudan Demokrasi: Bu sistemde temsilcilerin kabul ettii baz yasalar halk oyuna sunulur ATATRKN ULUSAL EGEMENLK DNCELER 1. Egemenlik insanlarn iradelerini gerekletirmek iin kullanmak zorunda olduklar bir aratr 2. nsanlar egemenlii dorudan doruya kullanmaldrlar 3. Her insan egemenlie eit artlarda sahip olmaldr. 4. Egemenlik bakalarna devir edilemez 5. Egemenlik ulusun btnne aittir. Blnmez ve paralanamaz. ATATRKN DEMOKRAS LE LGL GRLER 1. Demokrasi btn bireylerin ayn siyasal haklara sahip olmasdr. 2. Demokrasi insanlarn egemenlie katlmasdr 3. Demokrasi ekonomik bir geim kayna deildir. 4. Demokrasi eitlik iindir. Not: Demokrasi zorlayc bir toplumsal dayanma deildir.

26

NTE 25 MLLYETLK
MLLET KAVRAMI ZERNE ETL GRLER 1. Milleti Belli Irka Dayandran Gr: Bu gre gre milletin ayn rktan olmas bir millet olmak iin yeterlidir.

2. Milleti Belli Bir Dine Dayandran Gr: Fakat bu gr yeterli deildir. rnein samuraylar farkl dini inanlara sahipti

3. Milleti Belli Bir Dile Dayandran Gr: Ayn dili konumamalarna kar millet olan topluluklar vardr. rnek olarak svire ve Gney Afrika

Ulusun eleri a) b) c) d) Dil birlii Din birlii Irk birlii Tarih ve Kltr birlii

ULUSULUK GRNN TRKLERDE GELM Milliyetilik Trkiyede ilk kez ttihat ve Terakki zamannda dil alannda balamtr. II. Merutiyet Dneminde etkili olmutur. Not: Ulusun nitelii ve ulus kavram zerine ilk kez zgn dnceler reten Ziya Gkalp tir. Ziya Gkalp e gre; Trkiyeyi oluturan eler arasnda dil, din ve rk vardr. Fakat bunlar tek bana yeterli deildir. Ona gre asl olan manevi elerdir: Kltr, Tarih ve Kader Birlii Atatrk e Gre Trk Ulusu; Zengin bir hatra mirasna sahip bulunan, beraber yaamak konusunda ortak arzu ve rzada samimi olan ve sahip olunan mirasn korunmasnda iradeleri ortak olan, insanlarn birlemesinden meydana gelen topluma millet (ulus) denir. Vicdani istekleri ile Trk toplumunun ortak deerleri ile balanan Atatrk tarafndan Trk kabul edilmitir. Ulusuluk Kavram inde; Bilinli Bireycilik Bireyin ycelmesi ile ulusunda ycelecei inanc Bir ulusa ait olma duygusu Bireyin haklarnn en iyi biimde korunacana inanmas

27

NTE 26 HALKILIK VE DEVLETLK

Atatrkn Halkl;

1. Yeni kurulan Trk devleti belli zmreye veya belirli bir karlara sahip insanlara deil dorudan doruya hakla dayanr 2. 3.
Halk arasndaki farkllklar sadece meslekler ile snrldr. Halklkta temel esas halkn mutluluunun yine halka salanmasdr

Devletiliin Grevleri; lkeyi savunmak Adaleti salamak Asayii srdrmek Devletilik le lgili Yaplan nklaplar; Aar vergisinin kartlmas Yabanc iletmelerin satn alnmas Demir yollarnn yaplmas Para Kredi ilerinin dzenlenmesi

NTE 27 LAKLK
Laik devletin en belirgin zellii din ve vicdan zgrlnn snrlarn geni tutmasdr. Amerikan anayasas Laikliin hukuksal adan biimini ald ilk anayasadr. Laiklikle lgili nklaplar; 1. 2. 3. 4. Medeni Kanunun Kabul (1926) Halifeliin kaldrlmas Tevhid-i Tedrisat Kanunu eriye bakanlnn kaldrlmas

1926 da kabul edilen Trk medeni kanunu laiklik iin temel saylabilecek maddesi rt yana ulaan ocuun dinini semekte zgr olmasdr.

Atatrkn Laiklikle lgili Grleri; Atatrk dine kar deildir. Din bir vicdan iidir. Din ve devlet ayrl yani laiklik demokrasi iin geerlidir. Atatrk dinin siyasal bir smr arac olarak kullanlmasna kardr.

28

NTE 28 NKLAPILIK (DEVRMCLK)

nkilaplk Atatrk ilkelerinin deitirilmesinde ve srdrlmesinde temel olan ilkedir. Atatrk Trk inklabn ihtilal den ayrmaya alm ve kargaa dzensizlik evresini kaldrarak dzenlemeye gemitir. Trk nklabnn Nitelikleri; Devrime temel olan deerler evrenseldir. Evrensel deerler Trk ulusunun bnyesine uydurulmutur. Bireye insan olma onuru salanmtr. Akla ve insan sevgisine dayanr.

Trk nklab Gerekletirilirken zlenecek Yollar; Olaylar ve olgulardan yararlanmak Her evreyi zaman geldiinde uygulamak Ulusun duygu ve dnceleri zerinde ilemek Adm adm ilerleyerek amaca ulamak

Not: Olaylarn akna gre hareket etmek sz konusu deildir. Trk nklab Nasl Korunur; nklap onu yapanlar ve yrtenler tarafndan srekli gelitirilmeli ve kkletirilmelidir. nklabn getirdikleri tm kesimlere anlatlmal, nklaba kar kanlar aydnlatlmaldr. nklab korumak iin gerekirse devrime, tepki gsterenlere ise gerekirse sert bir ekilde tepki verilmelidir.

NTE 29 ATATRKLE KARI ELETRLER VE YANITLARI

Kiiliine Kar Eletirenler; Bu konuda eletiri yapan grup Atatrkn zel yaamn ve ailesi ile ilgili uydurmalarla nderi Trk halknn gznden drmeye almlardr. Atatrkle Ynelik likiler; Sistemi tmyle ret edenler; Trk devrimini tmyle reddeden gruptur. kinci Cumhuriyeti zellikleri; Kemalizm ve demokrasinin badamayacan savunurlar.(ortak zellik) Demokrasiden vazgeilemeyeceine inanmlardr. Gayet iyi ve salam bir eitim almlardr. Bugnk olumsuzluklarn nedeni olarak Atatrkn kurmu olduu Cumhuriyeti gsterirler.

Ayrca ikinci cumhuriyetilerin devrime kar eletirileri de youndur. Bunlara gre Atatrkn kurduu cumhuriyetle yalnz kendi karlarn dnen bir avu brokrat yetimitir. Ayrca Atatrk n yeniliklerini silahl kuvvetlere dayanarak yaptn savunmulardr.

29

NTE 30 GENEL DEERLENDRME

TRK NKILABININ NTEL Trk inklab ile kurtulu sava bir btndr. Trk inklab 1919 (Amasya tamimi) 1938 yllarn kapsar lkeler birbirinden ayrlamaz bir btndr. Cumhuriyetilik ve milliyetiliin doal sonucu halklktr. Halklkta devletilik ilkesiyle btn halindedir. Atatrk ilkelerine esas olan inklaplarn salam, tutarl ve kalc nitelikte olmasnn temel nedeni evrensel deerlerin tarihi gereklerle uyumasdr. zellikleri; Sonular; Ulusal bir devlet kurulmutur. Ulusal bir tarih bilinci gelitirilmitir. KT ler yaygnlatrlmtr. Trk Dilinin z benliine kavumasna allmtr. Paralanmaya kar rgtlenilmitir. Bamszlk mcadelesine nem verilmitir. Devlet rgtlerine ncelik verilmitir. Baka uluslar rnek alnmtr.

KALKINMA VE TRK NKILABI 1. EKONOMK KALKINMA; Kapitlasyonlarn kaldrlmas ile beraber btn sektrlerde byk bir gelime yaanmtr. ETM VE KLTR KALKINMASI; Ksa zamanda okul ve renci saysnda byk art olmutur. Kltr alannda atlmlar gereklemitir. Pek ok kitaplk ve mze kurulmutur. Tiyatro says artmtr. Sanat olaylar kk kentlere kadar yaylmtr.

2.

TRK NKILABININ DNYADAK ETKLER Atatrkn yapt devrim Asya ve Afrikal toplumlar zerinde byk etkiler brakmtr. zellikle Cezayirliler Trk inklabn rnek almlardr. Franszlara kar bamszlk sava vermilerdir. Trk devriminin ve Ulusal kurtulu savann btn dnyada yank uyandrmasnn temel nedeni tutsak uluslara rnek tekil etmesidir. Batllar ise zellikle Trk devriminde meydana gelen kkl deiikliklerden zellikle u alanlar takip etmilerdir; Kadn Haklar Hukuk Eitim

Bunun sonucunda batllarn dou toplumlarna kar bak da deimitir.

__SON__