ANALOG HABERLEME

.. ELEKTRK ELEKTRONK MHENDSL LETM LABORATUVARI KASIM,2007

13.11.2007

HABERLEME SSTEMLERNDE TEMEL KAVRAMLAR

Anlaml bir bilginin (herhangi bir biimdeki) zaman ve uzay iinde kaynak ad verilen noktadan kullanc olarak adlandrlan baka bir noktaya aktarlmasna haberleme denir. Tam , kesintisiz ve yzde yz iletiim iin iletiim engellerinin almas gerekir. letiim engelleri: 1. Distorsiyon 2. Grlt
13.11.2007 2

HABERLEME SSTEM

13.11.2007

HABERLEME SSTEM
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Haberleme sistemi kurulurken zelliklere dikkat etmek gerekir: Band genilii Dstorsiyon Zayflama aretin grltye oran Kanallaras etki Haber gnderme hz u

13.11.2007

MODLASYON
Bilgi iareti tarafndan tayc frekansna ait herhangi bir zelliin (genlik,frekans,faz vb.) deitirilerek, bilgi iletilmesine modlasyon denir. En genel tanmyla iaretin bir tayc dalga yardmyla iletim ilemidir.

13.11.2007

Modlasyonun Yararlar
Anten uzunluu Anten uzunluunun pratikte gereklenebilecek bir boyda olmas iin, iaretin frekans spektrumu deitirilmelidir. Birden fazla iaretin transmisyonu Ayn anda bir veya birden ok iaretin, iaretler birbirine karmakszn bir noktadan, uzaktaki dier bir noktaya iletilmesi modlasyonla mmkndr. (r: Frekans oullamas) Kanal grltsn azaltmak aret iletilecei ortamn zelliklerine uygun, grltden etkilenmeyecek bir biime dntrlmelidir.
13.11.2007 6

Modlasyon Trleri
Modlasyon ilemi tayc dalgann tipine gre ikiye ayrlr. 1. Srekli dalga modlasyonu 2. Darbe modlasyonu Darbe modlasyonu saysal haberlemede kullanld iin burada incelenmeyecektir. Srekli dalga modlasyonunda belirli bir frekansta bir sinzoidal kullanlr. Srekli dalga modlasyonu tipinde tayc yksek frekansl, XC(t)=A.Cos(wCt+), bir iaret kullanlr. Gnderilmek istenen mesaj iareti f(t), tayc iaretin bir parametresini deitirmek suretiyle modlasyon gerekletirilir.
13.11.2007 7

Modlasyon Trleri

13.11.2007

Modlasyon Trleri
Tayc denkleminden de grld zere deiebilecek parametre vardr. 1. Eer tayc iaretin genlii (A) mesaj iaretinin lineer bir fonksiyonu olarak deitiriliyorsa buna Genlik Modlasyonu (AM-GM) ad verilir. 2. Eer tayc iaretin ani frekans (wC) mesaj iaretinin lineer bir fonksiyonu olarak deitiriliyorsa buna Frekans Modlasyonu (FM) ad verilir. 3. Eer tayc iaretin faz () mesaj iaretinin lineer bir fonksiyonu olarak deitiriliyorsa buna Faz Modlasyonu (PM) (a- stel Modlasyon adlar da verilir) ad verilir.
13.11.2007 9

GENLK MODLASYONU
Genlik Modlasyonu iki balk altnda incelenecektir. 1. ift Yan Bandl (YB) Genlik Modlasyonu 2. Tek Yan Bandl (TYB) Genlik Modlasyonu

13.11.2007

10

Taycs Bastrlm ift Yan Bant Genlik Modlasyonu

Taycs bastrlm ift yan bant genlik modlasyonunun zaman domenindeki ifadesi; ( t ) = f ( t ) cos ( wct )
1 1 ( w ) = F ( w + wc ) + F ( w wc ) 2 2

13.11.2007

11

Taycs Bastrlm ift Yan Bant Genlik Modlasyonu

13.11.2007

12

Taycs Bastrlm ift Yan Bant Genlik Modlasyonu

aretin frekans spektrumu wC frekansna kaymtr. Fakat spektrum biimi deimemitir. Modle edilmi sinyalde tayc frekans belirleyecek frekans bileeni yoktur. Bu nedenle taycs bastrlm ift yan bant genlik modlasyonu olarak adlandrlr. Modle edilmi dalgann bant genilii iaretin bant geniliinden (B=2A) daha fazladr. Buna iletim bant genilii denir.

13.11.2007

13

Taycs Bastrlm ift Yan Bant aretlerin retimi

ekildeki gibi bir modlatr f t Cosw t C () iaretini retmek iin kullanlabilir. ekilden de grld zere bu yapnn iindeki temel eleman bir arpm eleman olduu iin arpm modlatr olarak da adlandrlr. Bu arpma ilemi Kyc Modlatr Nonlinear aygt modlatrleri Kullanlarak iki ekilde gerekletirilebilir.
13.11.2007 14

Taycs Bastrlm ift Yan Bant aretlerin retimi

13.11.2007

15

13.11.2007

16

Taycs Bastrlm ift Yan Bant aretlerin Demodlasyonu

Modle edilmi (t) iaretinden mesaja ait f(t) iaretini elde etmek iin wc frekansnda bulunan spektrumu tekrar orijine transfer etmek amacyla (t) iareti Cos(wCt) ile arplr. Fakat alc tarafnda tayc sinyalin e zamanl olarak retilmesi zorunluluu vardr. E zamanl oluturulmad zaman faz kaymalar olur.

Alak geiren bir filtre ile f(t) sinyali tekrar elde edilebilir.

13.11.2007

17

Genlik Modlasyonu -Byk Taycl ift Yan Bant Genlik Modlasyonu (GM)
Taycs bastrlm ift yan bant modlasyonlu bir iaretin demodlasyonu srasnda alcda e zamanl olarak tayc iaretin retilmesi iin olduka kompleks yaplara ihtiya duyulur. Bu nedenle alc pahaldr. Tayc bilgisi alcda elde etmek yerine tayc bilgisi iaretle beraber gnderilir. Burada tayc genliini iaretin tm spektral bileenlerinden daha byk semek gerekir. ACos(wCt) biimindeki bir tayc dalgann genlii A(t)=A(1+mf(t)) eklinde f(t)nin lineer bir fonksiyonu olarak semek genlik modlasyonu olarak adlandrlr.

GM ( m ) = A 1 + mf ( t ) cos ( wc t )
m<1 iin GM(t)nin zarf A[1+mf(t)]>0 olmaktadr. Yani mesaj iaretini modle edilmi iaretin zarfndan elde edebiliriz. m>1 iin GM(t)nin zarfndan mesaj iareti elde edilmez. Bu durum zarf bozulmasna karlk gelir.
13.11.2007 18

Genlik Modlasyonu -Byk Taycl ift Yan Bant Genlik Modlasyonu (GM)
GM(t)nin fourier dnmnden

13.11.2007

19

Genlik Modlasyonlu aretler

GMlu iaretlerin retimi Mesaj iareti olarak (1+%mf(t)) alnarak, tayc bastrlm YBli iaretin Elde edilmesindeki
13.11.2007 20

Genlik Modlasyonlu aretlerin Demodlasyonu

En ok kullanlan aadaki ekilde grlen zarf detektrdr. Burada RC alak geiren filtre tepe deer deiimlerine duyarldr. RC zaman sabiti 1/fCden ok byk 1/wdan kktr. Dolaysyla V0(t)nin zarf V(t)nin zarfna yaklak eit olur.

13.11.2007

21

Tek Yan Bant Genlik Modlasyonu (TYB GM)

Taycs bastrlm ift yan bant genlik modlasyonu ve byk taycl genlik modlasyonunda bant genilii mesaj iaretinin bant geniliinin iki katna kmaktadr. Eer bant genilii nemli ise bu iki modlasyon kullanl deildir. zellikle iaretler gnderilirken bandn verimli kullanlmas gerekmektedir. Tek Yan Bant Modlasyonun Analitik fadesi

13.11.2007

22

 f ( t ) f(t)nin Hilbert Dnmdr. Spektrumdaki tm genlikleri deitirilmeden 900 kaydrlmasna karlk gelir.

frekanslarn

13.11.2007

23

Tek Yan Bant aretlerin retimi

ki ekilde retilebilirler. a- Yan bantlarn filtrelenmesi b- Blok diyagram ile Filtreleme ile yan bantlarn yok edilmesi olduka keskin bir kesim frekans gerektirdiinden zordur. Ancak f(t) dk frekansl bilgi tamyorsa filtrenin eiminin yksek olmasna yani ok keskin frekansl olmasna gerek yoktur.

13.11.2007

24

Tek Yan Bant aretlerin Demodlasyonu

Demodlasyon iin tek yan bant iaretlerin frekans spektrumu tekrar orijine transfer edilmelidir. Cos(wCt) ile iaret arplmaldr.

Bu arpm alak geiren bir filtreye uygulanrsa;

13.11.2007

25

Artk Yan Bant Modlasyonu

Bant genilii tek yan banttan fazla ift yan banttan azdr. Artk yan bantl iaretlerin modlatrleri ve sezicileri kolaydr. ift yan banttan tek yan bant elde etmek iin mkemmel filtre tasarlamak gerekti. Ama alt yan bantta ideal olmayan bir bant geiren filtre kullanmak yeterlidir. AYBl iaretim spektral younluu

1 1 FAYB ( w ) = F ( w + wc ) + F ( w wc ) H v ( w ) 2 2
Hv(w) artk yan bant filtresi olarak tanmlanr. Bu filtre ift yan banttan birinin yaklak olarak tmn ve dierinin de sadece kk bir ksmn geirir.

13.11.2007

26