Gemiten Gelen Gelenek: ktidar, Devlet ve Ulus-Devlet

Modern a, insana hkmetmede byk geliimin ve deiimin addr. Eskinin mitoloji, din, gelenek zerine kurulu kutsal itaat sylemleri yerine bunlarn modern dnmleri ile birlikte devlet tarafndan kontrol edilen teknik ve brokratik yntemlerle insanlara hkmetmeyi baard. GR Modern a, insana hkmetmede byk geliimin ve deiimin addr. Eskinin mitoloji, din, gelenek zerine kurulu kutsal itaat sylemleri yerine bunlarn modern dnmleri ile birlikte devlet tarafndan kontrol edilen teknik ve brokratik yntemlerle insanlara hkmetmeyi baard. Bu dnmle insanlarn sadece dncelerini deil bedenlerini ve hayat alanlarn tamamen dzenleyen modern bir dnya algsn da bireylere dayatt. Bireylerin hayatlarnda devlete dzenlenmemi hibir alan brakmad. Modern devlet bireylerin kendisinden kaabilecei tm zgrlk alanlarn yok etti. En byk dayatma olarak da modern olann ilerlemeci bir zorunluluk ve yaam standard olarak sunulmas oldu. Tarihin, toplumun, medeniyetin ve insanlk olurunun kanlmaz tek gereinin bu zorunluluklara boyun emek olduu ilan edildi. nsanlar, kendisinden akn, kutsal ve mutlak amalarn aralar haline dntrld. nsan doasn modern anlamda yeniden dntrerek gnlllk esas zerinden modern iktidar dzenine dayal ilikilerine meruiyet kazandrd. Doal olarak bu sre Rousseaudan da esinlenerek iktidarn bir hakim, itaatin ise bir dev olduu kabulyle sonlandrld. Bu dnm ile iktidarn var olu sebepleri deil, eylemlerinin sebepleri meruiyet konusunu oluturdu. Meruiyetin modern biimde bir kez kurulmas bu temel sorunsal ortadan kaldrd ve devletin var olu gerekeleri tartma alanlarnn dnda brakld. Siyasal iktidarn varlk sebebi bireysel tercihler, bireysel haklar, zgrlkler ve toplumsal rzann srekliliine deil tm bu olgularn var olma gerekesi siyasal iktidarn var olma zorunluluuna baland. Abdullah calan, yapt tespitte; Kapitalist uygarlk, nce kendi mitolojik yklerini yaratarak ie balamtr. kar klikleri veya artk-rn tekelleri bu ykler olmadan, zorbalkla ancak birka defalk talan gerekletirebilir. Kalc ve kabul edilebilir olmalar iin mutlaka mitolojilere, din ve hukuka ihtiyalar vardr. Gnmzde ise, tm bu etkenlerle birlikte (s)nin (seks, spor ve sanatn) poplerletirilip medyada sunulmasyla, toplumlarn zihnen ve duygusal olarak daha da artlandrlarak yrtlmesiyle kalclk ve kabul edilebilirlik kesinletirilmeye allr diye belirtmektedir. Modern a, insanln karsna zorunluluk yalanlar ile kt. En byk zorunluluk olarak merulatrlan devlet ise Hobbesun egemen g yokluu kadar zararl deildir szyle anlamn bulmutur. Modern devlet, yokluunun douraca kaos korkusu ile insanlar daha az ktye boyun emeye mecbur klmtr. Kaos korkusu her trl dzen inasna meruiyet kazandrrken birlik, btnlk ve uyumun koruyucusu olan siyasal iktidar iin de toplumun ortak dmanlar olan bireysellik, farkllk, paralanmlk, uyumsuzluk, blclk de bu dzenin dna atlmas gereken daha ktler ilan edildi. nsan olmann ortak kimlii ve deersellii yerine rk, ulus, devlet, lke, din, mezhep gibi kategorik alt kimliklerin zorunluluu esas alnd. Bununla birlikte, siyasal topluluklar oluturularak bunlarn kan ba ile birbirlerine bal bir aile olduklar ve yurttalarn birbirlerinin kardei olduu sylemleri hkim klnd. Bunun iindir ki kutsallatrlan rk, lke, devlet, lider, ordu mitolojileri Platondan miras olarak alnan modern devletin propagandaya dnm yansmalarndan sadece bir kadr. Bu blmleme araclyla insanlk znellikleri devlete blnm tekiler olarak ilan edildi. Bu tekiler algs iinde biz ve onlar arasndaki doal atma kurgusu bizi onlara kar ortak bir sava hedefinde ve ideolojik bir erevede devlete ikin kld. Bu atma ideolojisi ile iktidarn doasnda var olan egemenlik olgusu tm modern devletlere hkim oldu. Modern ada devlet kendi zorunluluunun paralelinde halkn sadece politik desteini deil kaytsz artsz sadakatini de salam oldu. Platon, Machiavelli ve Hegelden esinlenerek bu korku paralelinde iddet, terr, zulm, gaddarlk ve bask modern iktidarn en nemli zellii olarak ortaya kt. Korku ve terr ile nce insann sonra dnyann fethini ve btnsel bir egemenlik kurmay hedefleyen modern iktidar, yaylma uruna yaylmay, iktidar uruna iktidar gerekletirmek iin ie insann zn, doasn, erdemliliini ve ahlakn(insanln) yok etmekle balad. Modern devlet, insann her bir blmlenmesini kendi blnmezliinin arac kld. nsan ne kadar kk bir kategorik kimlik tanm iine aldysa o kadar byd. nsan ne kadar kk bir kategorik zaafn iine mahkm ettiyse o kadar glendi. Modern devlet tarihsel ve siyasal olarak insana ve insanla kar ve ramen konuland. En basitinden insann doal haklar bile devletin iradesine baml klnd. Doal olarak da bu haklarn devlet tarafndan gasp zorunlu ktlk, bu haklarn tannmas ise bir ltfa dntrld. Modern devlet araclyla ilk kez insanlk ile insan ayn kategorik ayrmda ve en alt kimlik tanmlamalarnda bulutu. Hangi rka ait olduumuz hangi devlete ait olduumuzu belirledi ve insanlk onurumuz devletlerin

snrlar iinde yaama zorunluluuna kurban edildi. nsanln en alt kategorik kimlii olan rk, insann en st(n) kimlii kabul edildi. Bata insann doas olmak zere teki dinler, teki rklar, teki uluslar, teki kltrler, teki snflar bu kimliin dmanlar ilan edildi. Bu meruiyet balamnda hala devletler tek ulusal temsilci, hala uluslar tek mutlak akl, hala teki uluslar savalmas gereken tekiler, hala tekiler evrensel akln egemenlii altna alnmas gereken dmanlar, hala halk kendisine asla gvenilmemesi ve devleti emanet edilmemesi gereken kt doal tehditler, hala tarihin yasalarndan devirilen atma-diyalog sylemleri, hala zorunlu eitim, zorunlu askerlik, zorunlu yurttalk, zorunlu demokrasi ve oy verme, hala kutsal anayasa, kutsal kurucu babalar ve atalar ve hala toplumsal hedeflerin ne olduu modern sylemleri halka dikte eden mutlak akllarn modern iktidar devam etmektedir. KTDAR NEDR? Devlet ve Siyasal olan arasndaki ortaklk, her ikisinin de iktidar olgusuna iaret etmesindedir. Antik ynetim biimlerinin adlar, Yunanca da g, iktidar, salamlk anlamna gelen Kratos ve otorite, yetke anlamna gelen Arke szlerinden gelir: Aristokrasi, Demokrasi, Monari, Oligari gibi. Buna benzer biimde sonradan ekillenen ve yine iktidar biimlerini gsteren dier btn adlarda bu iki szden tremitir: Fizyokrasi, Brokrasi, Poliari gibi. Dorudan ya da dolayl biimde iktidar tanmyla veya iktidar olgusuyla analize balamayan siyasal kuram yoktur. Devlet uzun zaman, egemenliin taycs olarak tanmlanm ve devlet analizi, egemene ait olan erklerin incelenmesi biiminde olmutur. Devlet kuram, erkin (yasama, yrtme ve yarg) ve bunlar arasndaki ilikilerin aklanmas etrafnda dner. Abdullah calan ise iktidar yle tanmlamaktadr: iktidar tarihsel-toplumsal ve kuramsal ilikiler toplamdr. Tarihsel ve toplumsal gelimenin en hayati dokular, alanlar zerinde konumlanr ve geleneksellemeye alr. Geleneksellik kurumsallk anlamn da tar. ktidarlar en kurumsallam, zen gsterilen, hatta protokole balanan toplumsal ilikiler alandr. lgililerince ok ilevsel klndklar iin, kurumsallama ve biimlenmesini ok iyi protokollere balamak, sreklilii ve temsiliyeti asndan hayatidir. rnein; sultanlk iktidarnn inas, devir ve teslim edilmeleri, ele geirilmeleri muazzam rntlerle, simgelerle, protokollerle dzenlenmitir. Klk-kyafetlerinden, yemeklerine, evliliklerinden, lmlerine kadar her ilikinin binlerce yl nce geleneksellemi biimleri ve kurallar vardr. Bu nedenle herkes diledii gle iktidar olamaz. Merutiyetinin ancak bu gelenek ve sembollerle nemli oranda salandnn bilincindedir. Siyaset kuramnda ayr bak as temelinde ekillenen ayr iktidar kuram vardr. Bunlar: zdeki, znel ve likisel iktidar kuramlardr. A-ZDEK KTDAR YAKLAIMI: En nemli temsilcisi Hobbes olan bu yaklamda iktidar, herhangi bir mal gibi sahip olunan ve kullanlan bir ey olarak dnlr. rnein Hobbes, 1651 ylnda, iktidar, insann sahip olduu ve gelecekte ak bir fayda elde etmesini salayacak bir aratr diye belirtir. Bu ara, salamlk ve zek gibi doutan getirilen yeteneklerden oluabilecei gibi, servet gibi sonradan da elde edilebilinir. Ancak doutan gelmesi veya sonradan elde edilmesi, iktidarn arzulanan eyi elde etmede bir ara olarak alglanmasn deitirmez. B- ZNEL KTDAR YAKLAIMI: Bu kuramn bilinen temsilcisi ise John Locketur. Lockea gre iktidar, hedeflere ulamada kullanlan bir ara olmaktan ok, znenin belli sonular yaratabilme kapasitesidir. Atein madenleri eritme gc (iktidar) vardr demekle egemenlerin yasalar koyma ve bylece uyruklarnn eylemlerini etkileme gc (iktidar) vardr demek arasnda hibir farkn olmadn belirtmektedir. C- LKSEL KTDAR YAKLAIMI: Bugn en yaygn olan iktidar anlay, bu kurama dayanmaktadr. Buna gre iktidar, iki znenin (kiinin ya da grubun) arasndaki, birinin dierinden belli bir davran edindii bir ilikidir. Bu yaklamn baat temsilcilerinden Robert Dahl, iktidarla ilgili u tanm yapar: Etki(iktidar da kapsayan bir terim), aktrler arasndaki, bir aktrn dier aktrleri baka trl olsayd davranmayacaklar bir biimde davranmaya ynelttii bir iliki biimidir. ktidar buradaki gibi iki aktr arasnda bir iliki olarak tanmlandnda, zgrlkle sk bir ba iindedir. yle ki birinin tannmas, dierinin yadsnmas olmaktadr.

KTDARIN TEMELLLER VE MERULUK SORUNU

Siyasal iktidarn kuramsallatrlmasnda srasyla soru nemlidir: Siyasal iktidar nedir? Siyasal iktidar dier iktidar biimlerinden ayran nitelikler nelerdir? Siyasal ktidarn hakllnn kayna nerededir? Klasik siyaset kuram, iktidarn temelini sorgularken yalnzca zora dayal iktidarn hakllatrlmas dncesini yadsr. Meru ve gayri-meru iktidar arasnda ayrm yapar. Burada sorulan anahtar soru u olmaldr? eer iktidar snrl biimde zor temelinde kurulursa o zaman siyasal iktidar soyguncular etesinin iktidarndan nasl ayrabiliriz? St. Augustine, syle ifade etmektedir: Adalet olmasayd krallklar soyguncu etelerinden baka ne olabilirdi ki? skender ile korsan arasndaki nl atma aradaki ayrmn ne kadar ince olduunu bize gstermektedir. Kraln kendisine neden denizleri istila ettiini sormas zerine korsan yant verir: Senin topra (yeryzn) istila etmenle ayn neden. Fakat ben kk bir filoyla bu ii yaptmdan bana korsan, sense byk bir filoyla bu ii yaptndan sana da kral diyorlar. Pek ok dnr iin adalet gcn meru kullanmyla haksz kullanm arasndaki snr izen anahtar kavramdr. Platonda Devlet, Rousseauda Toplum Szlemesi adl eserlerinin banda adalet ve g/zor arasndaki ilikiyi tartrlar. Hem Sokrates, hem de Rousseau glnn hakl olduu tezini reddeder. Hobbes, uyruklarn gvenliini salamak (ki bu devletin en yce hedefidir) ve sonuta siyasal iktidar tesis etmek iin, bir kii ya da kurulun devlet iinde meru olarak iktidar elinde bulundurmasnn gerekli olduunu savunmutur. ktidara bu ekilde etik veya yasal bir nitelik yklenmesi, iyi siyasal iktidarla kt siyasal iktidar (iktidarn gasp edilmesi anlamnda) arasnda yzyllardr varln srdren ayrma temel oluturmutur. Bu ayrmn siyasal sorumluluk sorunu konusunda nemli sonular olmutur. Hatta mutlak itaatin kuramcs olarak bilinen Hobbes bile, iktidar gasp edenin (gayri meru prensin) dman olarak kabul edilmesi gerektiini savunmutur. stn iktidarn (yani siyasal iktidarn) etik bir hakll (ya da yasal-hukuki bir temeli) olmas gerektii olgusu eitli meruluk ilkelerinin ortaya kmasna neden olmutur. Meruluk, iktidar elinde tutann buyruk verme hakkn ve uyruun buyruklara itaat etme devini hakl klan bir temelin arand farkl yollara iaret etmektedir. Rnesans ve Aydnlanma dneminin rn olarak doa biliminin her alanda kullanlmaya balanmasyla birlikte siyasette de yeni bir yaklam gelimitir. Siyasal alan, bir rastlantlar alan deil, doal ilkelerden oluan doal haklara tabi bir alandr. Stoa felsefesine kadar geriye giden doal dzen kurgularndan yola klarak toplum ve devlet felsefesi gelitirilmitir. Bu anlayn merkezinde ise insana ve insan aklna olan byk gven yer almaktadr. Tm insanlar doal haklara sahiptirler ve bu haklardan dolayl da kendilerini ynetecek iktidar belirleme haklar vardr. nsann bu yeni/modern duruu, toplumsal dzenin zgr bireysel eylemlerle olutuu ve ynetilenlerin gnll szlemeler araclyla iktidara itaat etmesinin gereklilii dncesini gelitirmitir. Toplum szlemesi ile siyasal iktidarn sadece bir g oda olmas reddedilerek yanna bir meruiyet kriteri ki bu kriterin toplumsal onama zerine kurulmas gerektii konulmutur. Toplum, yneticilerinin emir verme, siyasal iktidar kullanma, cezalandrma gibi haklara sahip olduuna inanmal ki bunlara itaat etmeyi grev bilsin. ktidarn bir hak, itaatin ise bir grev olduunu salayacak tek ey ise meruiyettir. Modern devlete geile birlikte devlet teorisinin en byk dnm siyasal iktidarn meruiyet kaynann toplum szlemesi ile devletten alnp topluma veya bireye verilmesidir. Toplumun ne olduu sorusu bu dnmn en nemli sorusudur. Toplum szlemesi kuramlarnda toplum, iki farkl tanmlamayla daha dorusu iki farkl amala ele alnr; tek tek bireylerden oluan(atomistik) bir heterojen yap ( Hobbes ve Locke) veya bir, btn, tek bir homojenik ktle(Rousseau). Birinci tanmda birey iin devlet ya tm haklarn devrettii bir canavar( Hobbes ) ya da tm haklarnn teminat bir hakem ( Locke ) olarak karmza kar. kinci tanmda ise toplum iin devlet genel iradenin somutlat egemen gtr(Rousseau). Modern devlet kuramnn kkenini oluturan toplum szlemesi teorilerinin bu denli farkllamas bize ama/niin-ara/nasl balamnda modern devletlerin de ne denli farkllaabileceini gsterir. Hobbes, Locke ve Rousseau toplum szlemesi kuramlar ile meruiyete toplumsal ve bireysel olarak rasyonel gerekeler arayna girmilerdir. Onlar modern devlet kuramclar yapan da bu araylardr. Siyasal iktidarn meruluu dinsel, mitolojik veya geleneksel ballklarda deil, bireylerin ona olan itaatinin karlkl bir uzlamaya dayanyor olmasndadr. Modern devlet bu sylemlerle meruiyetini, akn temel yasalar yerine tamamen toplumsal ve bireysel rza araynda gerekletirmitir. Siyasal iktidarn kendinden menkul meruiyet anlay yerine toplumsal ve bireysel alandan kaynaklanan meruiyet yasalar getirmilerdir: gvenlik, uzlama, toplumsal rza/konsenss, zgrlk, eitlik, bireycilik ve mlkiyet. Artk siyasal iktidarn yasalar bunlar olacaktr. Siyasal iktidarn meruiyet yasas, bu ilkelerin gerekletirilmesine

dntrlmtr. Ama bu toplumsal szlemenin amasall dorultusunda ve onun emri altnda olacaktr. Bu gelenek de Hobbes ile balayan modern devlet dncesinden baka bir ey deildir. DEVLET YA DA ULUS-DEVLET Ulus, ulus-devlet ve ulusuluk doal olmayan bir takm koullarn neticesinde retilmi suni kavramlardr. Ulus, bir toplumsallk biimini ifade eder ve bu toplumda, insanlar hem kltrel hem de siyasi nitelie sahip bir kimlik bir arada tutabilir.( A.Giddens 2005) Bu kimliin inasnn, toplum zerinde egemenlik kurarak devleti oluturan snfn karlarna uygun olmasna ise nem gsterilir. Bu sebeple modern ulus-devletin var oluu, tek tip bir insan modeli zerinden homojen bir ulus ina edebilmesine baldr. Bu balamda Sayn calann belirlemesi nemlidir: ulus-devlet siyasi alanda da tek tiplemeye zen gsterir. Farkl ulusal kimliklere yer olmad gibi, farkl siyasi oluumlara da yer vermez. Merkezi devletten, dier deyile niter yap olarak da adlandrlan devletten kast, demokratiklemenin temel koullarndan olan kendi farkllklar temelinde siyaset yapmay olanakszlatrmaktr. Bunu devletin btnlne tehdit sayar. Ulus-devlet sadece birey baznda tek tiplemeyi yaratmakla kalmaz; tm toplumsal btnlklere de tek tiplemi bir zihniyet ve duygu dnyasn alar. Bylelikle kendi iktidarn hem tm topluma yayar, hem de tek tip toplumu, ulus-devlet toplumunu yaratm olur. Yine Sayn calan ulus-devleti ; kapitalist modernite dneminde toplumun tm btnlne yaylm iktidar aygtlarnn ve vatanda denilen bireylerin hukuki ereve iindeki birliine ulus-devlet demek mmkndr. Buradaki belirleyici kavram, toplumun tmne yaylm iktidar olgusudur. Daha nceki tm devletlerin meruiyeti kendi kurum ve kadrolar ile snrlyd. Ulus-devlette bu snr alr. Vatanda denilen veya devletin kendi ideolojik, kurumsal ve ekonomik karlarna gre oluturmak istedii bireylerin, sanki devletin hak ve grevleri olan birer yesiymi gibi devletletirilmesi, ulus-devletin zdr. Vatandan oluturulmas, ulus devletin en ok nem verdii konularn banda gelmektedir. Bunun iin ideolojik, siyasi, ekonomik, hukuki, kltrel, cinsiyet, askerlik, din, eitim, medya gibi birok unsurdan yararlanmaya alr diye tanmlamaktadr. Max Webere gre; Devlet, belli bir lkede fiziksel g kullanma tekelini meru biimde elinde tutan insan topluluudur. Weberin tanmnda ngrd, egemen ulus-devletlerden oluan dnyann bir paras olan bu ynetim ve devlet modeli, yeni bir oluumdur. Ulus-devlet, Ortaan sonlarnda ve Yenian balarnda Avrupada feodalitenin k ve kilisenin siyasal nfuzunun krl ile birlikte ortaya kmtr. Ulus-devlet, dank ve atan otoriteler arasnda blnm olan insanlar lke ve ulus kavramlar arasnda toplayan bir oluumdur. 1919 Versailles anlamasna kadar Avrupada ulus-devletlerin oluturduu dnya modeline uygun bir yaplanma tamamlanm deildir. Ulus-devletler meruluklarnn kaynan, her ulusun kendi kaderini belirleme hakkna sahip olmas ilkesinden alr. Bir ulusun yeleri, kendi geleneklerine ve kltrlerine uygun bir hukuk sistemi erevesinde hareket eden bir ynetimin varlna rza gsterirler. Bu dncenin ak biimde ifade edilii, 18. yzyl sonlarnda Fransz ve Amerikan devrimleri ile mmkn olmutur. Ulusun bir devlet aygt araclyla karar ald ynetim modeli olarak ulus-devlet, ynetimi oluturan farkl kurumlarn anayasal ileyileri sonucunda ortaya kan uygulamalar ulusun karar sayar. Platonun Devlet Adamndan, Machiavellinin Hkmdarna uzanan uzun gelenek iinde siyasal dnrler devleti esas olarak ynetenlerin bak asndan grmlerdir. Bu gelenek iinde, topluma alttakiler asndan bakan bir perspektifin tamamen yok olduu sylenemez. Siyasal topluma, karlar, gereksinimler, haklar ve hkmetten salanacak fayda asndan yaklaan perspektif unutulmu deildir. Ancak siyasal sylemde, siyasal ilikinin betimlenmesinde sk sk srsn gden oban, uaklarna buyruk veren efendi, ocuklarna bakan ebeveyn gibi benzetmelerin kullanlyor olmas, hangi perspektifin egemen olduunu aka gstermektedir. Modern an balarnda bireyin doal haklarnn kefi tam bir dnm noktas olmutur. Bu haklar, herhangi bir siyasal toplumun ve bu toplumun iktidar yapsnn oluumunu nceler. Ailenin ve aristokratik toplumun tersine siyasal toplum, karlkl szlemeyle toplum iinde yaamaya ve bir toplum ynetimi oluturmaya karar veren bireylerin gnll bir yapnts olarak kabul edilmeye balar. Tam da bu nokta da Rousseau; toplumsal olaylarda her eyin en sonunda siyasete bal olduu dncesindedir. O, toplumun kusurlu kuruluuyla ilgili olarak kn alglam ve daha sonra belirttii zere, bir siyasal tezin plann buradan tasarlamaya balamtr. Bu, insan karakterinin her zaman hkmet tarafndan biimlendirildii gzleminden hareket eden bir tezdir. Ortaya koyduu dnceye gre; biz

sadece ynetenlerin bizi yapt gibiyiz ve bu yzden kusurlarmz insan doasndan deil, aksine kt ynetilmi olduumuzdan kaynaklanmaktadr. Rousseau, Toplum Szlemesinin hemen banda insan zgr doar ama her yerde zincirlere vurulmutur ifadesine yer verir. Modern an tam da merkezinde olan Rousseau, halkn yarataca bir devletten, siyaset araclyla devletin yarataca bir halka gei dnrdr. Hobbesta Leviathan yaratan halk, Rousseau da yerini devletin yaratt halka brakr. Hobbesun sorunu mutlak bir KTDAR kurmak iken, Rousseaunun sorunu sarslmaz bir meruiyete dayal mutlak bir TAAT kurmaktr. Rousseau; iktidara deil, itaate mutlaklk aramaktadr. Rousseau, mutlak egemen bir devlet ina etmek iin aydnlanma ann tek tek yok ettii eski silahlar modern balamda yeniden retecektir. Modern meruiyet kaynaklarn geleneksel kaynaklar revize ederek kurgulayan Rousseau, zellikle dini, tarihi ve kolektif dnceyi yardmna arr. nk modern devletin artk iktidara deil ok gl bir TAATE ihtiyac vardr. Egemen, herkesin bir ve ayn kiilikte gerekten birlemesidir. Devletin z o kiide toplanmtr, onun dnda kalan herkes onun uyruudur. HOBBES SONU Siyasal iktidarn meruluu, artk kendisini belirledii ilkeler ile deil kendisini kuran toplumun ilkeleriyle uzlamas olarak alglanmaktadr. Modern devletin bireyi/toplumu dzenlemek iin gereken meru g kullanma tekeli de bylece ele geirilmitir. Siyasal iktidar toplumsal rzaya dnmedike bir zoru, bir zorunluluu ve bir zorbal temsil etmektedir. Bu yzden tm siyasal iktidarlarn temel problemi, bireysel onama ve toplumsal rza araydr. Aslnda siyasal dnceler tarihi, siyasal iktidarlarn kendilerini hakllatrma ve rasyonelletirme tarihinden baka bir ey deildir. Gnmzde hala modern iktidar dncesi ekseninde toplumu bir btn olarak kontrol edip dzenleyen ve bask aralaryla sreklilik salayan siyasal bir sistem sz konusudur. Bu sistem zellikle teknolojinin, ordunun, brokrasinin, iletiim aralarnn ve eitim kurumlarnn kullanlmasyla bir btn olarak toplumsal mobilizasyonunu salayan bir sistemdir. Demokrasiyi sadece seim olgusuna indirgeyerek evrensel demokratik deerler olan siyasal iktidarn denetimi, keyfiliin nlenmesi, siyasal katlmn zgr sivil toplumsal kurumlar araclyla rgtlenmesi, farkl ideolojik yaklamlarn kendini ifade zgrl, muhalefetin zgrce siyasal iktidar eletirmesi ilkelerinin gz ard edildii ve tek bir ideolojik hegemonya ierisinde siyasal yaamn dzenlendii devlet modelinin var olduu bir sistemdir. Unutulmamaldr ki, siyasetin ilevi, bireylerin siyasal iktidar ilikilerine katlmasdr, siyasal iktidarn bireylerin ilikilerine katlmas deil. Birey ve bireysel tercihlerin amaland siyaset alglamasnda; siyasal katlm, konsenss, bireysel karlar ve temsil olgular toplumsal rza ve siyasal istikrarn olmazsa olmaz olan meruiyet ilkeleri kabul edilir. Siyaset; ister insanlarn doalarndan gelen farkllklar, tercihler ve taraftarlklar, isterse toplumsal, snfsal, dinsel, geleneksel, ideolojik ilke, deer ve kar atmalar olsun, bu farkllklarn ve atmalarn yok edilmesi zerine deil, eit ve zgr bir ortamda uzlatrlmas zerine kuruludur. Farkllklar yok etme zerine kurulu tm uralar, despotizm olarak adlandrlmaldr. Ali Rizgar