SIgun

yayinlari

Byk

Ozanlar

Dizisi

MEM
A A

EHMEDE XANI
Trkesi
:

M. E. Bozarslan

GN YAYINLARI
Bamusahip Sokak, Tan Ap. No.
STANBUL - 1968
6

HLAL MATBAACILIK KOLL. T. - stanbul -

1968

- Tel.:

22 91 78

PfiGOTIN

NSZ

MEM ZN

MEM ZN di nava pirtkn bjeyyn dinyay n nemirda li qora pn ch girtye. Ev pirtka gewre bi babet xwe hevtay ROMEO JLlYET'a ekspr LEYLA MECNN'a Fizl'ye. Hem bi babet xwe, hem j bi fesahet rmeta xweya bjey ev pirtk d her xwendevan bi al xweda di ke hjayya xwe bi her kes di de qeblkirm. Xasma h Rohelat welat me di nava geln xelkda ev pirtk pir pir hatye naskinn. Bi w qas ku gelek mirovn nexwend j h gor xwe hmek pern w jiber di km carna ku minasebet t, ji dev di xwnm. L mixabm ku xwendevann welat me, n ku bi zar Kurd Tirk di peyvm tev, ji xwendma v pirtka hja heta nuha b par mane. Lewra pirtk bi herfn Ereb hatye nivsn bi zar Tirk ne hatye wergerandm. Ji ber v, ten kesn ku bi zar Kurd herfn Ereb tev di zanm, di karm w bi xwmn. Ekeraye ku hejmara vana j pir pir hendike. Jibo v htyaca han me MEM O ZN' hem wer gerand bi herfn Latn hem j wer gerand bi zar Tu-k. Bi v away fersenda xwendma w, ji xwendevann ku bi zar Kurd Tirk di peyvin tevra di be. Jibo ku miqayesekirma esl w wergernika wya bi zar Tirk ji xwendevananra hsan be, me rpeln Kurd Tirk h hember hevd, rupeln Kurd h al ep, n Tirk j h al rast dan. Di her rpelekda bi qas hevd ferd hatm rzkirm.

Ji ber ku ev pu-tk di dawya sedsala XVII'anda hatye nivsn, wek pirtkn hevdemd w git, di wda j gelek pirsn Ereb Faris hene. Tab di wergernika Tu-k' da me van pu:san j wek n Kurd wer gerand. L di esl

10

MEM 0 ZN

pirtkda me van pirsan ne guhart h ser hald wan mvM. Ji ber ku her kes bi mana vana ni zane, me di daviaya pirtkda ferhengek ji van pirsanra kir mana wan di w ferhengda bi zar Kurd Tirk tev mvs.

roka Mem Zn' bi nav Mem AIan di nava xelk Kurdda gelek belavbyye gelek kevne. Ev rok ji ber Mladve di nava xelkda t gotm bye destanek mtolojk. Hozan mezm Ehmed Xan j ji roka Mem AIan lhama xwe girtye bi w lham w irok h gor jna dema xwe xistye kirasek migexxes, bi awak hevdem modem nivsye. Bi v yek hem rok ji wmdabn nzgar kirye, hem j ji bjey Kurd'ra eserek nemir dyar kirye. Xan di v pirtkda h dora evia. Mem Zn, jna dema xwe wezyeta wya komel, zanyar dar j bi hunermendyek xurt teswr kirye anye ber avan. Bay, rasty, b, gunehy, jary bmdesty di exs Mem Zn da civandye nandaye, Xiraby, galzy, fesad durty j di exs Bekir'da kirye qahkek miexxes h ber avan ra xistye. Ji bil vana zhnyeta ku w dem li ser karbidestn dewlet erxa dar syas hakimbye j bi terzek hostay daye fmku-m; v zhnyeta padamay, stemkar, ewt kufik helanye h erd xistye; tevger zhnyeta karbidestan, xasma rabn rmgtma wan bi gotinn kesn dilre, kndar, mefaperest alz anye rast, teqbh ku-ye adeta h dij v sazmana nz stemkar ra bye.
ME^f ZlN ber nuha s caran hatye apkirm:

12

MEM ZN
1 2 3

Sala 1919'wan Ii Stenbol', bi herfn Ereb. Sala 1958'an h am' bi herfn Ereb. Sala 1962'wan h Moskowa'y bi herfn Latn. Ji bil v, git pirtk bi zar Rus end pikn w j bi zar Elman hatye wergerandm. Hema hema di hem ansklopedyn dmyayda qala vv mvsar w t kirm. Li welat me nav w jiengarya nivsar w bi kurt di ANSKLOPEDlYA, ISLAM, faskula 68'an, rpela 1113'anda derbaz di be.

Amanca me ji wergerandm belavkirina v pirtka hja eve ku, em v pirtka nemira kilask ji xwendevann welat xwera bi dm karkirm bi wan bi din naskirm. Em bawer di kin ku ev wergerandm belavkirma me, d hem ji zdebna zanyarya xwendevananra, hem j ji dewlemendbna pirtkxana welat mera bi be xizmetek. Eger ev bawerya me bi ch b em d xwe gelek bextewer bi hesibnm. Ji bil v, jibo ku wergerandma v pirtka nemir hi herfn Latn bi zar Tirk ji mera b nesb, em gelek kfxwem.
20/10/1968
M. Emn Bozarslan

JNENGARlYA XAN
Ehmed Xan sala 1651' h hla Hekkar'y li gund Xan' hatye din. Di demek kurtta bi zann zanyarya xwe nav deng daye, di v rastda gelek pda ye. Di 14 salya xweda ketye jna mvsary. Xan ji bjey Kurd'ra xizmetek pir hja kirye defmku-m. L mixabin ku tarxa wefata w ne kife. Meqbera w h Bayezda Rohelat zyaretgaha xelkye. Xan ji bjey Kurdra xizmetek pir hja kirye gelek 'r esern qedirbilmd dyar kirye. aheser eserd w MEM ZlN'e. Hozan v pirtk sala 1695'an temam kirye. Der heq destpkirma wda tu wesqe tunnm. T gotm ku sala 1690' dest bi mvsna w kirye. NBARA BIKAN j pirtkek wy hjaye. Ev pirtk Ferhenga Ereb-Kurdye, ew j wek MEM ZN' tev menzme. Di ser her pikek weda j retek der heq mefa xwendm, xebat, rasty karn weha yn komelda mvsye. Tarxa nivsna NBARA BIKAN 1684'e. Ji bil vana EQDA MAN j bi nezim nivsye. Ev NBARA BIKAN bi hevdra end caran h Stenbol' hatine apkirin.
Xan di dema xweda gelek pdakarbye
;

avva

ku

ji MEM O ZlN' j t fmkirin h dij neheqy, stem, ndakary sazmana feodal cephe girtye, di v rda pir tkon kirye; alkarya rebenan, xizanan, bindestan bersteman kirye. Wek hmek zanayn hevdemd xwe ji karbidestanra stemkaranra alz ne kirye, li d mefay ne bezye. Kurta gotm: Tim tim h al xelkbye. Mesela di pgotma NOBARA BIOKAN'da gotye ku:

16

MEM ZN

Min ev nivs ne jibo sahib rewacan Belk jibo bikd Kurmancan Ji v j bi ekeray t zann ku xizmeta w ji kesn

xwed rewac xwed meqamra, ji hendikn bextewerra ne bye; ji piranya xelkra, ji zarkn xelkra xizmet xebat kirye. Hozan mezm di fikra xweda serbestbye, baweryd xwe bi wrn gotye nivsye, di v yekda ji tu titek fikar ne kirye ji gotm nivsna rasty qet qet pada ne maye. Xan li d moda w dem ya aistoqratk ne ye wek zanayn dm pirtkn xwe bi zar Ereb Faris ne nivsye. Esern xwe git bi zar xelk, bi zar xwey d, bi zar Kurd nivsye bye yek ji prewn bjey Kurd. Hozan nemir, di meydana bjeda awa hunermendbye, di meydana felsef zanyaryda j wisa di ppilkek bilmddabye. Di v yekda ji zanayn Rohelat hevtay Frdews, Sad, Fizl yn wek wanbye. awa ku ji pirtka w j t fmkirm xwedy felsefek pir kr zanyaryek pir ferebye. Ji bil zar xwey d Kurd, bi zar Tirk, Ereb Faris j ba di zambye. Gelek mixabm ku der heq jna wda zannek bi sipartek wesqe di dest meda timne. L ev yek tesell di de me ku, eserd w nav w xistine nava qora mirovn nemir w timzmd kirme.

PESN XWED

Sername name nam Ellah B nam w natemane, wellah Ey metle hisn qebaz, Mehbb heqq-y mecaz
Nam teye lewh nameya q sm teye neq xameya q
B neq te neq xame, xame B nam te name, natemame

Nam teye ah beyt meqsd Fhrist mikatebat mehmd

Mazmn miraselat Iareyb Mehd mikaefat blxeyb

Mehbb qulb men lehul-qelb! Qelban tu di k bi bal xweve celb

Maq-i tu'w, bi fexr naz! Aiq tu'w, lk- b nyaz!

20

MEM ZN

Mitleq tu mifd mistef ad B ibhe mird hem mirad! Nr tu di hisn ry dildar Nar tu di qelb aiq zar! (1) em', ne ji qism nr nar ems, ji eyan tu perdedar! Genc tu di nv tilsm alem Kenz tu eyan ji sm adem Ev alem adem-jai mehd Ev mimkun masway mewcd Hemyan bi teye midare debr Feyyaz ryaz xelq wel-emr! Emr te bi lefz Kun du alem Alewcd-i kirm, xerez i adem Adem bi xwe yek ji herduwane Yek herfe ji emr Kim, fekane Ew herfe heqqeta miheqqeq Hem emre bi qudreta te hem xelq Ebah-i miressemm ji nast Erwah-i miwessemm bi laht Ev rh cesed bi cebr krah Tezwc-i buwn bi emr Ellah Nast-i eger i rengsefale Laht-i ji pertewa cemale Herfa ku me got, neq hre L meqsed maneya w kre Zahir te eger numaye suxra Batm ewe neq xame kubra Mewcde di w, ehadet xeyb Mehde di w, syadet cyb
(1) Aiq zar: Evndar reben qels peran.. Di be ku ev kelme di esl xweda Jar be, l bi abn -"Zar^^ hatibe nivsn.

22

MEM ZN

nsan bi xwe hem zelame, hem nr Adem ji te hem qerbe, hem dr Hind weku cins alemne
Ew tabi new' ademne Ev renge felek hem miezzem Ev ende melek hem mikerrem Ev kargeha ezm dewwar Ev bargeha bed' seyyar Ev ende zeran digel enasir Ev renge arez digel cewahir Ev ende he n'met nefas Ev renge he me'kel melabs Ev ende he middea metlb Ev renge he miteha mehbb Heywan meadm nebatat Metlb meqasid miradat Blcunle jibo mera h karin Flcimle jibo me ber di barm Heqqa, ku te xwe nzam rewneq Tertb-i kirm jibo me, elheq! Em xafil atil gunehkar Mayne di qeyd nefs emmar Nnm me di qelb fikr zikrek Na kin bi ziman hemd ikrek (1) Xan ku nehin bi qelb zakir Bar! Bi de w ziman akir!

(1) Ziman: Di v rz rza pey me li na wan -"Ziman^ nivs.

vyada

-KZebanw-

b,

GAZlEIRIN LAVAYIYA JI XWEDRA

Ey ikr te cewhera zeban! Wey zikr te seyqela cenan! Ey Wahid b erk yekta! Wey Wacid b nezr hemta! Ey Baqy b zewal dam! Wey Hady b fenay qam! Ey xaliq erd asmanan! Wey xaliq cimle ns canan! Milk melek felek bi carek Blcimle te kirm, tebareki Subhaneke, kulleme xeleqte! Ehsente fe keyfe ma feleqte (1) Her ku te kir, ey nkkar! Heryek di hed xweda sezawar
(1) Ev beyt gi bi zar Erebye, mana w eve: i qas titn ku te aferandye, ez jibo wan te pak u paqij di drim, ez hemyan di ecibnim. Her tit ku te 31 tunneyy anye heyy, 31 tarty anye ronahy; bi i away te kiribe te xwe kirye, karn

te hem xwem.

26

MEM ZlN

Ev neh sedefd-i pir mirar Durrd-i sefd, efaf tar Heftd-i msal durr xelten Here chet har-i erkan Hers weledd-i pir mewald: Xezra sema, digel meqald Lewh qelem sewabit er Heywan nebat maden fer
Zahir kirm ev qeder sanay' Peyda kirin ev qeder beday' Heryek ji edem kirin te peyda! Ibda'i kirm te b heyla Flcimle: i ewwel i axir Elqsse: i mi'min i kafir, Heryek ji tera we bne mezher! Ew renge di wan tu by mezmer! B hisn te nne wan wicdek! B nr te nne wan nimdek! Hkmet ewe batm zahir! Qudret ewe xab hazir! Nnm te tecezz-y temekkim Emma we di van di k tewettim Goya hem csmekm, tu can! Goya hem ehrekm, tu xan!

Hisna teye zneta hebban! Reka teye xeyreta reqban! Meyla teye aiqan di kit! Derd teye dil ji ber di git!

28

MEM ZN

rn te kire ekir li Perwz! Ferhad-i ji reng ek xnrz! Leyla te kire bela h Qeys-! Ramn bi te ram-i b h Weys! Ysif te ira numa Zileyxa? Wamiq te kusa ghande Ezra? x weku pnce hec bijar, Dn kir te jibo kea kufar! (1)
Nlfer nazeperwer kir! Ew j te h mhr mi.ter kir! Balay bilind te daye serwan! Pabend bela te da tezerwan! Bilbil te kirm hezar-i eyda! Sorgul te kirin ji xar peyda! Xwe reng te da gyay sorgul! Xwe deng te da neway biIbiJ! Ronah te da ser emalan! Perwane kirin bi ewq talan! Mehbb-i te kirm di dilke! Meczb-i te p kirm miewwe! Ev q mehebbeta di dilda Ev zilf. selasil di milda, Aya, ne te kirm miqabil! Heryek te bi hev kinn miadil! Ayne te kirm mikerrer! Hisna xwe di wan te ku- misewwer! Ayne h p ttyan girt! Davek te h pg kvyan girt! Ayne, ji wan weye ku ave Ew eks, ji wan weye ku tave
(1) x: x Sen'an ku li du kea Padah Ermenistan' jibo w dr, mey ve xwar, gavenya berazan kir, pa j keik kir misilman u revand an. Feqy Teyran roka v.' bi 'r mvsye.

30

MEM ZN

Neq te di bnm ew di av Na kin hezer ji av dav Lebtene teleb di km zelal W dane dam zilf xal Meqsd-i ku b ji pve hazir
D qesd-i bi km cem nazir

Tt bi xwe, ma ekir di rjm? Her di bihn, ew di bjm W meqsed mixteser di bnm Pabende di bm, gelek di mnm
Meqsd mirad dil tu a'y! Emma tu TudlIu men tea y! Her te di v bi b dalal Pabende di k bi zilf xal Her ku tu bn ser hdayet Vra bi gir, bi k nayet, Hazir w di b meqam malm Ger xadime w di gr mexdm B secde te ey cenab Mabd! Adem kire qblegah mescd Isa te kusa ghande ewcan? Aya bi i te heband ew can ? Dersa ku bi xef te gote drs Elbette di meqam teqds Ibls' feqr b cnayet Hind te heb digel nayet Her roj di kir hezar-i taet Lewra ku te da w sttaet W secde ne kir li xeyr Mabd Gra te ji ber der xwe merdd Yek secde ne bir Ii pg exyar
,

Qehra te kire mixelledun-nar Elqsse : ji hkmeta te agah Ferdek me ne d, tebarekellah !

32

MEM ZN

Irfantelebd-i sahib drak

Der heqq te got: Ma erefnak Xan bi nezanya xwe der heq Gumrah-i bi bit, ne dre, elheq Ua ku meger min Xweda bit Ya raheber w Mustef a bit Yareb! Tu bi heqq Mustefa k, Xan bi xwera tu agna k!

PESN PEXEMBER
Eya bi heseb dell birhan Na bm u meger wicb mkan Wacib yeke, zat Kbrya'ye Munkun pire, cem' maswaye W Wacib mimknat-i berqe' Mimkun w jibo xwe kirne metle' Yan ew, v bi bit miberhen Hisna w bi der kevit ji mekmen (1) Gencney cewher bi bit fa Sabit bi bitin ji neq, neqqa L sen'et w Hekm zana (2) Neq ew Qadir Tewana Ne'db ku bi bit ew rismek Layiq ew d hebit riqmek Her weku bne, b reqemb Lew ewwel ma xeleq qelemb
(1) Ew v bi bit miberhan: Ew Xweda bi van titan bi be bi dell, van titan ji heyya wra bi bm dell. (2) Zana: Dana b, me h n -"Zana'^- nivs.

36

MEM ZN

Ev ewwel rh aql ewwel Hersne bi ewwel miewwel (1) Emma me ke wan ji hev tu tefrq Ev renge ewan bi gre tewfq: B: ey'ek wahidin bi carek Te'dad teeddud 'tbarek (2) Ewwel biriq ji hisn sermed Nrek bye maneya Muhammed Ew nr-i bi emr Almul-xeyb B mene feyz alema xeyb Erwah-i ji maneya Pxem.ber bn, mesela nebat ekker B esl esl cimle nefsan Nefsa sueda nefs nehsan Hemyan ji w girtme teferru' Hemyan bi w girtine temettu' Hja ne zemn, ne ev semab Ew serwer cimle enbyab Xelqa felekan jibo wra b Secda melekan jibo wrab Ew rehmet cunle alemnb Adem di meyan m.a' tnb Pxember cem' cuz' kulb Adem bi xwe hj-i av gilb Ew pencereye cemal Bar emsa feleka dild-i tar Gava kete sret chan Peyxember axir zeman, W berzex mimknat Wacib W padeh h ikl hacib.
(1)

Ev ewwel: Yan qelem. Bi ewvel: Bi bna ber titn

dm.
(2) 'tbarelc: Ev 'tbarekye, wisa hatye qebUunn. Yan vana di esl xweda yekm, l cih hatme twkirm.

38

MEM ZN

Mensx-i kirm w dn millet Ma'll-i kirm ell Uet Fikr ku chan cem' kufre Ka ji nibiwweta xwe sifre Xelq ku hebn h ry erdan Teklf-i kirm hem bi merdan Xaqan bi xwe Hmdoy kemnb Fexfr-i ji xwan kase, nb Qeyser bi qusrya xwe qasir Hazir gerya bi eyn basir ah Ereb elem ku ra kir Ksra'y Ecem, eceb duta kir Rom Hebe Fireng Tatar Her ku ne kir bi dn-i qrar, Naar-i gelek bi r fena bn Hetta ku hmek bi dn teba bn Ptxane bi agir di utm Ategede cimlek ve kutm Gava ew dn kir akara Dawd-y Sibt-y Nesara, Tewrat ewan ji br kir ekser Incl Zebr-i n ji ezber Isa'yi dema di xwend ncl Behsa w di kir bi wehy- tenzl
Go: Mijde di dim, Resl Emced D pa me b, bi nav Ehmed Da'wa xwe di kir bi dest ezman Dest w bi r, dev bi qur'an Xwejolqete, hem Resle, hem Mr

Pirhkmete, hem ktabe, hem r Naxwande sebeq, miderris am B mal menale, sahib-n'am B xeyl heem, bi xwe changr B tebl elem, chan sedagr

40

MEM ZN

Her te di d meger her-ew b Leger ji cmd Lem terew b (1) B xeyme bargah eywan Ewran ve di da li ser w se^rwan Hmd ku ji pve baxeberb Ew ende ji pigtve babeserb Shdan ne di ket ji w h erdan Vkra di bhst sed xeberdan Goyende di bn digel, cemadat Peywende di bn digel, nebatat Yek new' nema ji cms heywan Nna bi mbiwweta w man Illa ku hmek ji bn Adem Bn derxur agir cehennem (2) Elqsse : Di erd asmanan HasU: Di cem' ns canan Ev b meddedd-i ummeta xwe Mimtaz-i kirm bi hmmeta xwe
Wer'a w we reng dn qew kir er^a w srat mistew kir Alim hem ibh enbyane Abid hem pkve ewlyane

Ferdek ji sehabeyd-i Kubber Pnsed ji delawerd-i kuffar, Ew cimle digel yek seraser Ne'db bi mehabet beraber Xelq heye ibheyek di dn Behs bi cedel bi ket ji dn,
(1) -"Lem terew"-: Ev parek ji ayetekye, mana w We ne di dtm-; Xwd di v ayetda qala er Huneyn' di ke di bje: ^Me jibo alkarya Pxember' xwe hmek sipahan and ku

we wan ne di dtm>.>.
(2)

Agir: Ate b, me h n -"Agir" nivs.

42

MEM O ZN

Qur'an xeber i mi'czatm! Ayat siwer i beyynatm!

Bbekr Omer i xwe qernm! Osman EI eceb guznin!

Ey Padeh bilmdepaye! Xurd felek nin saye! (1) Ne't te bi lm mm mihale Meddah-i jibo te Zilcelal'le

Ez d i bi bjim? Ey ehnah! Wessaf teye kelam Ellah aha! ji tera xwe sme Yasn Taha! ji tera tilsme Tasn (2) Her ev bese, ey Hebb Muxtar ! :
Bar ji tera bi j te sond xwar (3) Sed car bi j te, ey keremkar ! : Ger d me hebin guneh dused bar,
Sed mertebe ger i em xirabn, Emma ji te naumd-i na bn Hetta bi ghte Xan'y jar Napak Peld wacbun-nar
(1) Saye: S. Yan roja felek bi qedr xwe bi rmeta xwe ji te pir kmtu-e, h bm teye, wek ka tu li ser

rtn, ew wek sya teye. (2) -"Yasn"- Taha: Du navn Pxembenn her yek di qur'anda di ser srekda hatye. Tasn-: Ev du herfn Ereb'ne, weha

tn nivsn:

(___/^

Tasn>^ tn xwendm, di ser srek

qur'anda hatine, l kes bi mana wan m zane. (3) Bi j te: Bi jna te, bi umr te; ev arete bi al ayetek qur'anve Ku Xwed tda bi umr Pxember sond xwarye.

44

MEM ZN

Ew j bi xirab-y seyn Da'wa di ketm bi ummetn

W bed'emel wek klaban Bar bi ke peyrew sehaban

IV

DAXWAZA MEHDER Jl PXEMBER DAXWAZA EFW Jl XWED

Ey wastey wicd kewnejm!

ayestey qurb Qabe qewseyn (1)

ahneh textek Medne! Mi'ciz ji te ew qeder me dne Seyra felekan h nik te gavek Fexra melekan ji te silavak eqqel-qemera te yek aret Zaxel-besera te yek baret (2)
(1) Qurb qabe qwseyn: Nzkya bi qas du kevanan; ev iaret di ke bi al v ayetve: -"Di m'racde Pxember bi qas du kevanan nz Xwed b..>> (2) eqqel-qemer: Qetkirma Hv; ev arete bi al mi'cza Pxember ku w bi aretek hv kirye du qet. Zaxel - beser; mutna av; ev arete bi al v ayetve: -"Pxember eva m'rac Xwd dt av w ne imit. Yek baret: Yek gotmek, ku ew j di qur'andaye.

48

MEM 0 ZN

Ey Padeh serr LewIak ! (1) Ra be here asman, alak! Hazir ji tera Buraq Refref atir bi tera Firte ref ref Da ref 'i bi bin ji ber te perde B perde digel Xwed xeber de ! Bj: Tu Qedr Zilcelal' Bj: Tu Qedm Layezal' Em fan-y jar mitexakn Had ne tu b, xwe em helakn Ewwel te jibo i da me tazm, Dan h ser me tac tkrm, (2) Terf xlaf et te da me ? (3) Gava te emant xwe da me, Malm teb ku em nezann Qedr w emanet ni zann Her te jibo me kir rade Yek zerre me l ne kir zyade Haa ji kemal re'feta te, Dre ji celal rehmeta te Kufr gimehan bi k behane Laq te bi tin... Eve ehane? Yekrne h nik te kufr man Yeksne Ii nik te xuld nran Qehra xwe bi k eger tu zahir Cennet Ii me d bi bte agii(1) Lewlak: Ev ser gotmek Xwedye, mana w -"Eger ne tu bya; Xwed .ii Pxember'ra gotye: Eger ne tu bya min fele-

kan ne di aferand.(2) Tekrm: Qedirbilind; ev arete bi al w ayeta ku di bje: Me kurn Adem qedirbihnd kir (3) Xlafet: Weklya Xwed; ev arete bi al w ayeta ku di bje: Xwed soz da misi mann karba, ku d wan di erdda bi ke wekl, awa ku n ber wan ji kirib wekl...>'

,50

MEM 0 ZN

Wer feyz-i bi ket sehab rehmet Dozex li me d bi bte cennet Ger kafir ger gunahekarin Blcunle ji te umdewarm Kes nne ji kafir usatan Mezher ne bitin jibo sf atan Kafir buwn em bi sm Qehhar
Xeffere ku em kirn gunehkar Kufr tu meger ne bi bex? Ger d gunehan bi me bi nex, D ad-i bi bin h me eyatn Mesrr-i bi bm gelek melan

Qet xrete ey penah alem ! Qet laqe, Ey givan adem! Ev gurg len bed, serencam Jkra bi ketin me ibh exnam? Elqsse: Bi k ku dw serke Tenha ten bi te ate Flcimle: Me cimle xas aman As-5m eq-jm natemaman, Tkra bi ef aeta xwe xas ke Vkra me ji agr xilas ke

DERD IE
Saq! Tu jibo Xwed kerem ke Yek cir'e mey di cam Cem ke (1) Da cam-i bi mey channuma bit Her me radeye xuya bit Da kef-i bi bit h ber me ehwal Kan di bitm miyesser qbal ? dbar me wa gha kemal Aya buwe qabil zewal? Ya her v/ehe d Ii stwa bit, Hetta wek dewr minteha bit? Qet mimkune ev ji erx lewleb: Tali' bi bitm jibo me kewkeb, Bext me jibo mera bi bit yar Carek bi bitm ji xwab heyar

(1)

Cam Cem: Qedeha Padah ran' Cimd, ku tda gelek

dr di xuya, wek Telesqop' bye. Hozan qedeha xwe j

titn

dirbandye bi w qedeh.

54

MEM O ZN

r hunera me bte dann Qedr qelema me bte zann Derd me bi bnitm lac lm me bi bnitin rewac?
Ger d hebuwa me serf irazek Sahibkeremek suxennuwazek, Neqd me di b bi skke meskk (1) Ne'dma wehe b rewac mekk Her end ku xalis temzm Neqdeyn-i bi skkey ezzm

Xemxwar di kir li me yetman Tnane der ji dest leman

Her bire r dest hmmet Zebt kir ji xwera bi mr dewlet

(1)

Neqd: Zr zv. Li vir bi mecaz di mana bjeda hatye

gotin.

.56

MEM O ZlN

Lewra ku ckan wek erse W hukm di dest r rse L eqd sdaq mehr kabn: Lutf kerem eta bexn (1) Pirs ji dm mm ev bi hkmet: Mehra te i?, gote mm ku: Hmmet Hasil Ku: Dm, bi r hsan Tesxr-i di bit jiboy nsan Ez mame di hkmeta Xwed'da Kurmanc-i di dewleta dmda Aya bi i wech mane mehrm? Blcimle jibo i bne mehkm? Wan girt bi r-i ehr uhret Tesxr-i kmn blad hmmet Her mrek wan bi bezl Hatem Her mrek wan bi rezm Ristem
Bi'fkir ji Erab heta ve Gurcan

Kurmancye bye ibh bircan Ev Rm Ecem bi wan hesarm

Kurmanc-i hem h ar kenarm Herdu teref an qebl Kurmanc Bo tr qeza kiryie amanc Goya ku li serhedan kildm Her tafe seddekm sddm

(1) Mana v rz a ber w eve: Din Wk bke, hukm w j di dest r tjdaye, k xwedy w urbe ew ji xwera bk di be; l qenc camr u bexn. j qelen heq marbirn Kabn'a bkne.. Nexu di v ber mirov bi zor bk bne bl ke mal xwe, pa qencya xwe bi ke.

58

MEM O ZN

Ciwamr-y hmmet sexawet Mrn-y xret celadet, Ew xetme jibo qebl Ekrad Wan dane bi r hmmet dad Hmd ji ecaet xeyrm Ew ende ji mmnet nefrm Ev xret ev ulww hmmet B mani heml bar minnet Lew pkve heme b tif aqm Dam bi temerrid qaqm Ger d hebuwa me ttfaqek Vkra bi kira me nqyadek
Tekml-i di kir me dn dewlet ^TehsI-i di kir me lm hkmet Temyz-i di bn ji hev meqalat Mimtaz-i di bn xwedan kemalat

VI

SEBEBE NmSNA PIRTK BI ZAR KURD

Xan ji kemal b kemal Meydan kemal dt xal Yan ne ji qabil xebr Belk bi teessib er Hasil: ji nad, eger ji bdad Ev bd'ete kir xlaf mu'tad: Saf emirand, ve xwar durd Manend dur lsan Kurd,

naye nzam ntzam Kaye cefa jibpy am Da xelq-i ne bjitin ku: Ekrad B ma'rfetm, b esl bmyad Enwa mlel xwedan kitbm Kurmanc-i ten di b hesbm Hem ehl nezer ne bn ku: Kurmanc Iq ne kirm jibo xwe amanc

62

MEM O ZN

Tkda ne di talibm, ne metlb Vkra ne mihbbm ew, ne mehbb

B behrene ew ji qebaz Farix ji heqq-y mecaz

Kurmanc-i ne pir di b kemalin Emma di yetm b mecalm

Flcimle ne cahil nezanm Belk di sefl b xwedanm

Ger d hebya n>9 j xwedanek Alkeremek, letfedanek,

lm huner kemal z'an 'r xezel ktab dwan,

Ev cms bi buwa h ba w maml Ev neqd-i bi ba li nik w meqbl,
Mm d elema kelam mewzn AI bi kira h ban gerdn

Bna ve riha Mel Cizr P hey bi kira EI Herr

Keyfek we bi da Feqh Teyran, Hetta bi ebed bi may heyran

i'bkim ku qew kesade bazar Nnm ji qumara xerdar Xasma di v esrda ku hunyan Maq hebbe bo me hemyan

Yan j'timay dirav dnar Her yek ji mera we bne dildar, Ger lm temam bi d bi plek Bi'fro tu hkmet bi solek,

64

MEM O ZN

Kes na kete mter xwe cam (1) Ra na giritm kesek nzam

Weqt ku me d zemane ev reng Flcimle li ser dirav b ceng, Hez kir me bi bne kmyager. Gava ku me d ne b miyesser, Nisfyye me plek amel kir Tesfyye cewher dexel kir Qelb me ne kir qebl hle

Qet bo xerez ne b wesle Dn , ne ket bi dest me dnar Pa ji near bjme seffar Sifr xwey xef me ekera kir Qirtasyeb, me l dua kir Da'wet gerya bi sdq cabet B wastey qezay hacet. Ev pl-i eger i b buhane Yekrne saf bbuhane B hle xurde, temamm Meqbl miamela ewamin Kurmancye sirfe, b gumane Zr nne, bi bn sipde mane Sifr mey sore akare Zv nne bi bn ku Km'eyare
Neqd me me bje Kem'eyare B skkey ah ehrewaye Ger d bi buwa bi derb menq Ne'dma wehe b rewac mex Mehbbe, bi kes ne nam-zade Lew bextesyah namirade
(1) Mter: Ronah, roj; yan kesek lm ku wek camye ji xwera nake roj li pey ronahye w na e.

66

MEM 0 ZN

Qirtasyeya me b penahan B derb qebl padahan, Ma'lle li ba gelek elman Meqble li ba gelek hekman L hakun weqt marfetnak Mesm'i ne kir bi sem' drak Mr ku bi nav Mrza'ye Mehza nezera w kmyaye Qelbd-i zexel diket belor Pld-3 dexel di ket filor Sed bar hebm fils ehmer Derhal-i di ket bi yek nezer zer I'Iay di ket bi qehr, edna Ednaja di ket bi lutf, e'Ia Paan di girit wek esran Aza di ketm wek feqran Her roj hezar b newayan, Her lehze bi iutf, sed gedayan, Zengn di ketm bi dest hmmet. Hkmet ewe na ketin u mmnet Ger d w nezer bi da me carek

ksr tewecciha mibarek,

Ev qewl-i hem di kirne e'ar Ev pl-i hem di bne dnar Emma nezera w zde ame Lew xas nezer ji dil ne da me Ew rehmet xase bo ewam Yareb ! Tu bi d vv' her dewam

vn

MEYGER! MEY T KE

QEDEH
Saq! Bi ke cam asman Raha wek rh cawdan Da era bi kirm dmax can ter Yek lehze bi rah rheperwer

Saq! Tu bi rje cam mna Ava ku di ket zemr, bna adab-i bi gre qelb mehzn Medho-i bi gre aql mecnn Saq! Bi ke kaseya micewher W rey ma'sera mitehher Yaqt mizab la'l seyyal W durr xweab xemr tellal Durdaney xwe bi rje nav Yan ereqa wek gulav, Dem dem bi de dest meyperestan Xelq ku hmek ji dil di destan

70

MEM O ZN

Da cam dilan bi bit miresse' Bezma tereb bi bit misenne' V meclis meyxuran midam Mestane bi ke ji n midam Mimkim ku ji f eyz b nhayet Yek qetre bi bit li mm nayet Ne'a qedeha meya mirewweq Keyf a neba rez bi rewneq Ew renge bi ket di nefs te'sr Hasil bi bitm di qelb tewr Yan bi kevte can, ewqek Hetta bi ghte qelb, zewqek Te'sr nefes bi bit jibo mm Terh qees bi bit jibo mm Tesfyye dil bi bit me hasil Hevdeng-i bi bim digel enadil Mirx dil mirde, bte perwaz B perde bi bit terane perdaz Dem ihbet bilbilan bi nalit Geh ibh enadilan bi kalit Ahan ku ver bi ket sehergah Hemware digel nesm hemrah Sed xuney dil ji ber bi ker bm Sosm bi ziman baxeber bin Bikoj-i bi pikivm ji xaran xwnrj-i bi bm dem hezaran Sorgul bi girn bi ek ebnem Bilbil bi kenm li rexm hemdem Saq! Bi de mui erab gulgn B deng def seday Qann Da ehne mihtesib ne bnm ah bi civm, u xem ne mnm Tew-i bi in ji qelb mehzn Dsan bi bun ez ji n dgergn

72

MEM O ZN

Mexmr-1 bi bim, bi kirme lafan Serxo-i bi bim, bi kim guzafan B keyf-i ne im u ez bi bjim Dwane bi bira, duran bi rjim Bedhal-i bi bim siran bi der dim B qal-i ji batm xeber dim Tebh Ney bi kun terennim Tt sfet ez bi kim tekellim Da kef-i bi bin ji mm keramat Mehd-i bi bin h mm meqamat u'be ji meqam dil bi awaz Gulen bi ketin guwet ehnaz Neyreng ji xewr dil bi aheng Sed reng seda bi dim wek eng Manend Rubab, b kemane Deng b ji def a me b tebane Zuhre bi biht neway uaq Reqqase bi bit li ewc neh taq Saz dil kul bi zr bem bit Sazendey q Zn Mem bit erha xem dil bi kim fesane Zn Mera bi kira behane Nexra we ji perdey dernim Zn Mem ji n ve jnim

Ma'll-i buwn hebb aiq ro he wek tebb haziq, Derman bi kun ez ewan dewa kira Wan b mededan ji nve ra kim Derd di dil Mem cegerr Zn'a ji dern dil cefak W perdegeya effe, raestr W b guneh ji tuhraet dr.

74

MEM O ZN

Mehr-i bi kim bi terz uslb Mimtaz-i bi bin raihbb- raehbb Ew renge bi kim ji n seref raz Da bne teraaey nezerbaz Dlber li Mem bi km girn Aiq bi kenin bi derd Zn Heraderd-i bi kin bi wan sefay B derd-i bi kevne helwelay Xelq ku ji sne ji dil saf Pakzesint ehl nsaf Blcimle bi kin jibo me tehsn Bjm ku: Bi qenc hate tedwn Xelq ji Yahbbuhum, dgergn Her ji ezel buw Yuhbbn (1> Da bn bi km hkayet g Hmdek bi kirm xwe p ferara Hmdek bi kirin bi can sema Hm p bi kirin ji dil weda L hv di kim ji mistedan Herfan ne girm li raistefdan
Ev name eger xirabe, ger qenc

Kaye digel w, min dused renc Nbareye, tfle, nresde Her end nehin qew guzde, L mm ji rezan ne kir temettu' Manend dizan bi kin tetebbu' Nrest hedqey fuade Masrae, effe, xanezade Nbare eger rn, eger tal Metbe ji reng new' etfal
(1) -"Yuhbbuhum: Ev kelmekye ji ayetek, mana w -"Xwd wan di evne>; yan kesn qencn ku Xwed ji wan razyo<^Yuhbbn-: EwXwed di evnin; ev j kelmekye ji w ayet.

76

MEM O ZN

Mm hv heye ji ehl halan Teqbh-i ne km evan tefalan

Ev mejwe eger ne abdare Kurmancye, ew qeder li kare Ev tfle eger ne nazenne Nbare, bi mm qew rne Ev raeywe eger ne pir lezze Ev tfle bi ram qew ezze Mehbbe, lbas goiware Milkd-i ramin, ne misteare Elfaz mean-y barat na' meban-y arat, Mewz' meqasid hkayet Mermz menaqib drayet Oslb sfat raane lefz Esla ne kirin rae yek ji wan qerz Blcimle netacd-i fikrm Dze ners bkrm Yareb! Me de dest xelq nasaz V ahid dilrevay tennaz (1) Ommd-i ewe ji ehl rfan: Ew d ne girm Ii mm u herf an Ten'i ne km, wek xeyran slah-i bi km li min qusran Eshab kemal perdepom Erbab xerez di pir xurom Me'ml-i ewe ji ehl razan: Ew d ne kirm bi min tmazan Ez plewerim, ne gewherme Xudresteme ez, ne perwerme

(1) ahid: Rind, mexsed j ev pirtke. Dilreva: -"Dilruba" btx me li n -nDilreva^ nivs.

78

MEM O ZN

Kurmancim koh-y kenar Van end xeberd-i girdewar,

Imza bi kirm bi hisn eltaf Isxa bi km ew bi sera' nsaf

Eshab xerez ku goh bi drm, Eyban bi kirim, Ii mm verm Ava rw air ne rjm Ger mimkune, yk qenc bi bjm Sehw- xeletan ne km teeccib Te'wil-i bi km jibo teessib

vra

PESN MR BOTAN HERDU

XUKD W SIT U ZN
Neqqa sehfey hkayet Neqqad sebkey rwayet

Ka bi v terh resm ayn L da bi v terz derb tezyn; Go: Padehek zemman sabiq Ra b di hikmeta xwe faiq Ecnas mlel mit' mmqad Nesla w Ereb, Emr Ekrad Text w Cizr bext mes'd Tali' qew-y meqami raehmd Rom Ereb Ecem di ferman Mehre bi nav Mr Botan Aba zara cedd- walid Mensb miselseld-i Xalid

82

MEM O ZN

Cebbar felek ji w hezerkar Meslle ji sell sejrf Cebbar (1) Zbendey milk zeyn dnb Nav w Emr Zeynidn b Mr ji wra bi zn-i mewsf (2) Znet ji wra bi dn-i ma'rf Asar ecaeta w ah Da girt ji mah ta bi mah Mahyyet w raedar dmya ahyyet w ar uqba Mihtac sexaweta w Hatem Mexlb gecaeta w Ristem Hatem ji keraal hmraeta wey Tomar sexaweta xwe kir tey Aql huner sexa meydan Zebt neseq nzam dwan, Dndar-jr dewlet dyanet Serdar-y sewlet siyanet, Mehne ji her yek xeznek Meknne ji her yek defnek B usr-i jibo wra miyesser B xusr-i jibo wra miqedd^r, Enwa newadir cewahir Elwan nefas zewahir Mecraey mimknat meqsd Wacib kiribn h nik w mewcd Hasil bi w middea metlb Wasil bi w miteha mehbb
(1) Meslle ji sell seyf Cebbar: Ji kajia r Xwed hatib kan; di v ferdda du mana hene ku jra di bjin Tewrye. Manak ewb ku me nivs, ya din j mexsed tda ji r Xwed, Xalid'e; ev j ji nasla wye. (2) Bi zn: Bi nv nav w ku ^Zeyn^e, jibo rastkirma qafy "Zn^ hatye mvsn.

84

MEM O ZN

Sehna herem ji nazennan Cennet tijb ji hornan Hor w di cennet gelekbn Xlman w di hezret melekbn L zadey ddeman dewlet Nbadey bostan ffet, ehzade dubn li nik w ah Xurd-i dubn Ii mk w mah Yan ku ji w nejad al Herare dubn di laubal Yek serw ryaz rasitb W nav bi rasit Sit'b Ya d ji dil hinav Mr'b W nav ji nsf nav Mr'b (1) Rav/ wehe gote mm mierama: Ew hoi bi nav Zn misemma Yek zde rn, zyade mehbb Yek rh qulb hor meqlb Yek esmer ya diw zerb Yek hor-y ya diw perb Ew hor per di bbedelbn Lewra ku ji nr Lemyezel'bn Hisna rux wan u kes ne db Zra ji cemal sermedb LvIa'I- semen'zar gulrux Rewneq iken bi tan xullux Zilfeyn-i msal tay Smbil Xeddejm-i ji reng ry sorgul Ew sorgul smbild-i azad Bikift h qedd serw imad
(1)

Nav Mr <<Zeymdn bye, ev bi herfn Ereb weha t

nivsn:
di be

'-^-^' CJ^J 'N CJ"^ ^\ ev j

sva. em nv wy pn j bi qetmn

nav Zn'ye.

86

MEM O ZN

Sorgul ji xweda Ii ser rehist Smbil bi xwe pkve da herist Hisna xet rux ji xett yaqt aha zqen ji shr Hart Goya kirib ji misk bz Remmal felek nqat-i rz Xal nuqet beyaz humre Bejd; Hecer tewaf umre Ebr ji kevan qews eflak (1) Mijgan b guraan ji sehra seramak Sermayey weheta cmnan Merraze di deheta ujninan Mebht-i di bn di tirfetil-eyn Keaf rimz hkmetil-eyn Cebhet di numa ji terf kll Goya Ii ufuq cenah Cbrl Westaja li stway dam Xurd-i di xizmeta w qam Her bi dya rux benago Flhal-i bi der di da jibo ho Gerden, te di go di dest saq Qarreye, pirerab baq Yan ibhet eya nebat (2) Yan mnbe kanya heyat Serpence naxun mihenna Roncdey xatir mihenna Xelq ku di dtm ew kemergah Hazir di kirm ji xewr dil Ah

(1) (2)

Kevan: Keman b, me li n Kevan nivs. eya: eya- b, me li n eya nivs.

MEM O ZN

Zahir di kirm ku zend bazm fd ne diman gil gazm Her end ku herdu ibh canbn Ew herdu bi hisn, tew'emanbn Her end Sit we nazennb L Zn ji msal hornb Her end Sit sitre web L Zn bi ruxan heyve geb Her end Sit wek qemerb Zn Mihre sfet, zyade terb Ev herdu wek du eviraxan Gava di mene bax raxan, Nalan di kirm cemad hejnvan
Talan di kirm nebat nsan Kof ji eewahiran mikellel Koter .71 netrikan miselsel Serbend qeseb di dan cebn Aiq di mirm ji dest evn Ev znet xeml qit mendel Ez p pes yemn qenbel, Gava di men, pr digel wan Wahh di kirm wel di xelwan

Ger xm ger mela mrm Derw xen ger feqrm Kes nne ne talib oemal Kes nne ne raxib wsal Hm raxib hisn Layezal'm Hm talib qalib betalm Lkn hemyan yeke yeqn dost Ferqa ku heye ji mexz ta post

IX

RIND tr EVN
Hmd ku di qeyser di dmya Vk dane Xwed meta' kala Mecm xezand-i Qeyser Hetta vig duxmeya Sikender, Durrd-i def and-i Xaqan La'la ku di xatema Silman, Her end zyade trbuhabm Blcimle bi cuz' hisn na bin Hisna li rux Sit Zn B behrek agir evn (1) Pla ku di girte pl mewcan Roja di kete hadd ewcan Sed can dil ceger di sotin Xelq bi mesel ji wan di gotm ems qeraeran qrane pkve Lew miter ev chane pkve
(1)

Agir: Ate b, me li n Agir mvs.

92

MEM O ZN

Seyyad cemal wan xezalan Seyyat seday wan delalan Dellal-i sfet, geleg sfet r J'efxan ji naleyan ne bn tr Rojan evan gelek di naln Hetta ku digel melek di kaln

Hisna ne bitin u hedd- xayet Na bit ji xwe aiqan nhayet L aiq bulhewes cudane Hm f adexwaz hm fdane Canantelebm hinek jibo can Hm cantelebm jiboy canan Hm weslehebn ji reng Tacdn Hm derdeguzn wek Mera Zn

SALIXDANA MEM U TACDN

Da bne bi ser hkayeta p : Xelq ku ji derd q dilr, Her end ku b hed qiyasbn Ara-jT xewadira xewasbn Lkn ji xewadirad-i mirataz Sed law sehqed serefraz Her yek di meqam hisn, rojek Her yek bi kelam snesojek Her yek bi kemal bedremahek Her yek bi cemal sedr ahek Ew j hem aiqm di talib Ew j hem talibm di raxib Lkn ne bi dtm ehadet Belk bi bihstm rwayet. Blcimle di xizmeta Emr'bn Flcimle ji sirr hev xebrbn

MEM O ZN

Serhelqey wan permsalan Sertac ewan raelekxsalan Tacdn-i di gotin ciwanek Gohderz' zemane pehlewanek Nesl neseb heseb eyanb Serdefter serwer kuranb Bab w di gotin Sikender Lekn Ereban di go Xezenfer Lewra ku bi r ibh rb Roja er ew hezar-i mrb Tacdn du bira hebn di qella Manend du ahbaz cemraa Dam dil dijmman di sotm Yek Arif, yek eko di gotm Emma w ji cimle xas aman J'ew ende bira bab raaman, Lawek kinb bira jibo xwe N.. Ez xeletim.. ira jibo xwe Roja ku ew bira ne dta Tebh eva ira ne dta Dmya h w tk di bye tar Rojb ku h w di kir tewar Enbaz fereh, erk xemb Sergetey xem bi nav Mem'b Mem j li w aiqek temarab Ne ibh bira bab marab Her end biray axiretb Te d'go ku dm axiretb Tacdn weled Wezr Dwan Mem j xelef Debr Dwan Ew herdu ciwan, we lk aiq Ew herdu bira, we pkve sadiq

MEM O ZN

Yek Qeys' zemane, yk-i Leyla Yek Wamiq' esre, yk-i Ezra Ew yar ji dil, ne serserbii Reh ibhet mihr Miter'b

Yar biray i muwaxat Na bit bi rya-jTi meqalat Yar ne hsanye, cefaye Meqsd-i ji yary wefaye Axir tu eger ne k wef ay, Ewwel me de ber xwe w cefay

XI

PROZKIRINA NEWROZ U SERSAL

Xellaq chan ji feyz fitret Hey'at felek bi wech qudi'et B qalib b miht mqyas B alet b rair mqras Ev ende miezzera midewwer Ev renge misenne' mikerrer nane bi me'reza wicd Kane bi menzera ihd Hkmet ewe ev hem h karm Hmdek di peya hm siwarm Hmdek di bet' hm serm
Hin Hm Hmdek di min hm menm midbirm ew, hmek raidebber miqbilm ew, hmek miqedder Hm katibm ew, hmek di ustad Hm mitribm ew, hmek di cellad Rojeperest hm ebefrz xusserevn hm xeraendz

Hm Hm

102

MEM O ZN

Hmdek di msal Zn zerne Hm ibh Mem di raiterne Blcimle miseyqel mmrm Hin padehin, hmek wezrm Hmdek ji teherrika teb Ew tne bi nuqteya reb Tecdd-i di km jibo me sal, Gava wek tne 'tdal

Zanay mieraraer kuhensal (1) Ev renge he go jibo me ehwal Go: Adet py zemanan Evb li hem c-ya. raekanan : Weqt wek ehsiwar xawer Tehwl-i di kir di mah Azer (2) Yan ku di hate birc S^rsal Qet kes ne di ma di mesken mal Blcimle di ne der ji malan Hetta di ghte pr kalan Roja ku di bye d newroz, Tazm jibo dema dilefroz, Sehra men di kirne mesken Beyda dmen di kirne gulen Xasma ezeb ked-i bakir Elg^sse: Cewahird-i nadir Tkda di mizej^en milebbes Vkra li tef erric mirexxes Lkn ne bi tuhmet bi mmnet Belk bi terq er' sunnet
Zana: Dana- b, me li n Zana nivs. Mah Azer: Hva Adar. Roja 21' Adar roj ve di gere, ew roj Newroz'e.
(1) (2)

104

MEM 0 ZN

Lewra ku ewan xerez ji get Meqsd-i ji niya bi det, Ewb ku: i talib i metlb Yau du teref, mihbb- mehbb Ev herdu celeb ku hev bi bnm Kuf wd-i xwe ew jibo xwe bnm

xn

DERKETEVA BAJARYAN BI DETE,

JIBO SERSAL U GET

Dewra felek ji bext feyroz Dsan ku numa ji nve Newroz Mebn h w adet mibarek ehr sipahyan bi carek Bajr kelat xan ber dan Tebh bi nejdyan cerdan Sef sef di mene koh detan Ref ref di xune sejn:" getan Esnaf uraera, sxar kubbar Qet'a ve ne raa di ehr deyyar Hmdek bi peyay ne baxan Hmdek bi siwar ne raxan Hmdek bi teba-ja bi kesret Hindek bi heval-jo bi wehdet Ra bne ve xanim xewatn Wan j tij gul kuan besatn Horan kire mesken xwe cennet B perde b melal mmnet

108

MEM O ZN

Dze duxter ruwalan Pakzezar zilf xalan Etrab kewabd-i ezra Mirdan mirahiqd-i zba Eshab quma lutf ruxsar Erbab meta hisn ddar Wan lk di kirm meta yek erz Texran di kirm bi tl wel-erz Sewdakir qbn di bazar Hem bayi hisn hem xerdar Sersal bakir ruwalan SedsaJ-w ciwan pr kalan Sersal li resm rah raahd Grane di raeqam mehmd

xra

MR DESTURA XORTAN DI DE

JIBO UYEVA GETA NEWROZ

Qendl mmr dr ezreq Mkat Hemel ku kir mirewweq Sersal-i ku b jl nve raa'rar Mr daye kurd-i taze destr Destr-i ku b jibo wiaqan Ra bn hera ibhet uaqan Tk ne bi raa'reza mezad Dildadey meqsed mirad Illa ku'ten Memo Tacdn Wan dane xwe duxterane tezyn Yan di dema ku bye tehwl Ew herdu bira di caraetebdl stebreq sundusm di berda end mi'ciz meqrerae bi serda

112

MEM O ZN

Kagul kinbne turre her s Perem kinbne zilf gs Wan lew kirib lbas tesrf, Da qet ne bitm li wan u teklf Pde lbas dlberan Seyran di kirm bi sergiran

XIV

MEM U TACDN RAST ZN U SITYE TN U DI XEMIN

Wan herdu kurd-i cametebdl Weqt di kirin di ehr tehwl

Nagah-i ecabek numa wan

Yek cuz'i ji aql qet ne ma wan Dtm di mehelle zikakan Her kue xurfe ibakan Sed taze ciwan ji reng serwan Dba herr xez di ber wan Pnsed ji ke kur ruwalan (1) Ew ende ji qism pr kalan Enwa mizekker raiennes
Hmdek di birehne, hin milebbes Hindek di eal-jm ekabir

Hmdek di edan-jm esaxir Pxwas-i hmek, hmek di serkol Kao ji pyan, ser wek hol
(1)

Pnsed: Pansed- b, me li n Pnsed nivs.

116

MEM 0 ZN

Sermest-i hmek, hinek di serxwe Dembeste hmek, hmek di demge Goyende hmek, hinek di xam Poyende hinek, hinek di medh Hm camedirde, hin di serxwe Hm aql remde, hm miewwe Hindan di kirm fxan feryad Hm by ji qeyd aql azad Her yek di meqamek dgergn Her yek bi cefayek cegerxn
Ew herdu demek veman teheyyir Bn xerqey luccey tefekkir Tacdn sekm pirsyar kir Pirsa xwe bi yk extyar kir Go: Ey Xizir reh hdayet! Bj, ev i belaye b nhayet? W got: Du ehlewend eddad ro li v xelq bne cellad Her ku di bmn ew du serxv/e Flhal-i di kin weha miewwe Wan go: Te ne d, ku ew i rengin?x W go: Du kurm, zyade ngm Wan go ku: Bi r eperin ew? Ya ne bi xedeng xmcerm ew ? W go ku: Bi xemze bi awir Xelq di kujm wek bi kbir

Wan pirs di kir ku, ger bi bnm Da bo xwe bi merd est helnin Herdu di w karbn ku, nagah Dtm ku ji mehz qudretullah Ew herdu puser wek du peyker Tabende bi ikl ah exter Yekhey'et ikl yeklbasin Emma di w ehr rengnenasin

118

MEM O ZN

Sretmelekin, suwerperne Ne baym ew, ne miterne Van herdu biran ku ew du ewba Dtm, dil can we dan bi aba Ew reng geryan cmn waleh Ed qe ne bn ji aql ageh Ne fehm xred, ne aql ne ho Gr bne h ser zemn, medho Flcirale ji aql can tr bn Flhal-i ji drve herdu gr bn Wan herdu firteyd-i kubbar, Dtin du melek zyade dildar Mehparene, lkn aftabm Dildarene, l cegerkebabm Tebh bi seyd nvebismil B ibhe ghane hal raikil Naar'i bezne ser ikaran Fikrne ruxd-i wan ngaran Zann ku ne seyd serserne Serxeyl sipah dlberne Westan nezer kirm bi dqqet Wan hate bi qelb rehm rqqet Elqsse: Ji hisn van xezalan Rehmek kete qelb wan ruwalan Sirra dil kir bi hev teelliq Nra rux wan bi hev teeiq Mekfe terq anay Rhan qe ne kir ji hev cudayi

120

MEM O ZN

Yek rengek sirf alem xeyb Zahir di kir tthad lareyb Hubb we kirin bi hev girftar, Hisn we kirm bi hev telebkar, Te d'go ku, i qalib i meq lb Herar-i, i tahb i metlb, B gibhe yekm ; i ten, i erwah
Ew mittehidm ; i can, i ebah Hubba di dilan ger helawet

Buxza di dilan ger edawet, Nsbet bi me hadism, edmin Lkn ji heqqeta qedmin Lewra ku cmd can, micenned bne di lm Heq mixelled Hm mi'teMm, hmek mixalif Hm mrxtelifm, hinek mialif Wan mi'telif an-i pkve ulfet Axir we kirm, ne ma u kulfet Yan ku ewan kurd-i xwnxwar Gava wehe dtm ew birndar, Ew herdu bi sed dilan hebandm Rnitm herdu wer gerandm Gavek seyirn h bejn balan Plek heyirn Ii zilf xalan Gotm: Eceb ev ked-i kne? Yan herdu melakd Xwed'ne? Ev meywe Ii k cih ghane? Ev gul di i gulen numane? Serwd-i i cyebarekne? Tejnrd-i i mirxzarekne ? Ma-werd ji histird-i gulgn Rhtm li ruxd-i wan di pirxn Iq kirib wisa ne heyar, Qet'a ne di b ji xwe xeberdar

122

MEM O ZN

Axir ku kirm bi xameya eq Hisna xet wan h lewh dil meq Wan v ku bi zanm ew i eslm Lewra ku ni zann ew i neslm Enguteryd-i wan ciwanan Kan ji esabid xwedanan Xatem ji enaraild xwe kan Danne cyan, jiboy nan Yaqt-i bi raohryan guhorn Elraas-i bi eyd belorn Sersal xwe ji dest bi der dan Ey xwe bedel kirm bi derdan Nagah-i ecanibm xuya bn Nakara-i kirm weda' ra bn Man herdu bira wek du seydan Pabest selasilan qeydan Ra bn ku evek syah tar ems qeraeran kir tewar Reh ibhet rairx nvebismil B quwwet b tewan b dil Sersem dewar ser' mecrr Sewda fuad xebl raexmr Sed car di ketne astanan Hetta ku ghane ayanan Her end ghtme meqaman Emma ku li wan du telxekaman, Roj ev weqt sibh var Yeksan di numa h wan bi yek car

XV
MEM t TACDN JI MESEL HAYDAR DI BIN

Ew doxteem herdu ahn Ew soxteper Memo Tacdn Xwe ne ikar kebk qazan, Nagah-i bi serve ibh bazan, Nrek f itil h wan Ji nageh d qe ne ma ewan u ageh. Hmd ku di hefteya Hemel'bn Ew zde di weh-jr xebelbiin Ew hefte h wan ku biiye salif Xokerdey ^q bn miahf Ra bne ve rojek pkve (1) Fikrne bi reng ry ykve Iq kirib wisa mibeddel Wan yk ii dii nas ne kir ji ewwel Ewwel di kirm ji hev texemb Pa ku kirin bi hev teqerrib.
(1)

Di v ferdda kmayk heye, lewra wezna w ikandye.

126

MEM O ZN

Dtm xwe bi paebend zengil Perwaz firn mihal mikil Oskiifeke zilraet bi serda CiLfyeke ulfet bi berda B ta'me b erab n b av B meqsed ii b mirad ii b gav Mestane ji reng em dildar Mexmiir syah ii mest ii bmar Manend dehan yar, dilteng Naln ji reha dil, wek eng Gotm: Eceb em ku biine bmar? Ya biine di k er birndar? Ya ne wehe em ira m karn? Mecriih ii zef li dilfikarn? Ev renge he wan di kir tefehhis Mahyett hal xwe tecessis Tacdn fikir di dest biray Tsit guherek wek iray Yaquteke msl daney nar Me'el sfete jibo eva tar Manend emal ew tis Hekkak-i bi nav Zn nivs Dest xwe dirj kir ku bmt Da qenc-i nezer bi ket, bi bmt Mem j fikir, di dest Tacdn, Elmaseke bbuha ii texmn, L sm Sit kir ktabet, Ostadek sahib meharet,

Serref-i eger bi bte Buqrat Texmn bi ketm bi wezn qrat, Bazar-i bi ket jibo Felatiin Mecmii xezaned-i Qariin, , Smma semend-i wan nignan Na bit bi wiqiif diirebnan.

128

MEM O ZN

Maym di teeccib ii tehej^ir Da man ii gelek kirm tef ekkir Zann ku sewahib nig^an Her kir, kir Sit ii Zn'an Roja weku by d tehwl Ew j geryane cametebdl awa xerailne ev, kean Ew j geryane cilkuran Ewbiin ku me go:Di roj Newroz Msl meh ii mihr alemefroz Ew herdune d-i dest vemitm Ew herdune d-i xel di kutm Ewbiine di ehr by cellad Ewbiine ku xel ji dest bi feryad Ewbiine li van ceger kewandm Ewbiine li van ceger kewandin Wan herdu biran bi aql ii texmn B gabe qatil xwe zann Tacdn-i, h mk hebi irek q di w htib1i qusiirek Go: Ra be bira! ji nav nivnan Bes ah-i bi ke ji ber birnan Em rn, ii ew di xwe xezalin Pir eybe ku em ji dest bi nalm Mem puxtey iqb temam Got ku: Brra! Meger tu xam Da zen ne bir micessemim ez Ser ta bi pyan miqessemim ez Ev csm-i li mm buye mixettet Ew xet hem byne mmeqqet, Te'sr-i we reng q ii wemqen Blt-tl di tiil erz ii umqan, Yek nuqte nehm ji derd xal Hja tu di b: ira di nal?

130

MEM 0 ZlN-

Dil biye mehell q hala V hal di v mehell vala Nne eceb er bi bm hiliil Mm maye ji siiret heyil ahneh q b xerez hat Cewher veir, dema arez hat Ev hal ii mehell-ii csm ii cewher

q ji xwera kirm misexxer Can ii ceger ii dil ii hmavan Dest ii ser ii p pit ii avan,
Wellah yek ne raaye rahet BUah yek ne raaye taqet Bizdandme wan ji ram elaiq Blcimle di bn ku: Nehnu aiq Na pirs h hal mm, tu zalim! Hja tu di bj ez ne nalim Ev renge he w ku kir tezelhm Tacdn qe ne ma jibo' tekellim Ew mane digel evan birnan Behsa me li ser Sit Znan

XVI

ZN U SIT JI SERSALE VE DI

GERIN U SERPHATINA XWE JI

DAYA XWERA DI BJIN

Ew j vegern bi w lbas Hazir lyan ku kes ne nas Her end kirin lbas tebdl Emraa ne di biin ji hal tehwl Iq kiribiin wisan mibeddel d ne di iine hal ewwel Qet kes ne di go Sit ii Zn'e Xelq we di zan, ecnebne Dayneke wan hebii zeman Tebh belay asman Zala felek li ber zebiinbii W nav ji pr Heyzebiin'bii Ew hat ji xeflet bi serda Fikr ku ciid-i wan di berda Riinitme b mezaq ii mereb Wmda kirme zqen di xebxeb

134

MEM O ZN

Yan di teheyyir ii melalm Mehpare di halet webalm Clwa buy cewcemd-i taze Reng semen bi cay xaze (1) Kafiire msil, zar qan Sorgul geryane za'feran Zan ku per di b lbasm Mecliib mehebbet unasm Go: Ey hewesa dil ii hmavan! Her yek ji we rohnya du avan Hafiz ji wera meger Xwed bit Can me jibo wera fd bit Hun hmde miqej^edm di qeyd Iro bi ten ku iine seyd, We zii emirand jibo i sersal? Hun rast bi bn, ku biiye ev hal? Bjm ku miqeddme i renge? v heyrete, ya xiyal benge? Hun bo i heznm ey raetaya! Nnm u netce b qezaya Hun bjine mm, ku bii qezj^e ? Keng h me xef di bit xebyye ? Ez d nuhe reralek bi rjira Ism ii zemr ez bi bjira Yan iie ii raendila xwe danun Mahj^et hal d bi zanira Wan gotme daye nhan: Em sibh ku iine dar ji xan, Her li me bii duar ii peyda Hazir gerya cmiin ii eyda

(1) Semen: Kullka Yasemn. Cay xaze: Cy sor kumeyt; yan dmn wand sor sip bb, bb wek Yasemn.

136

MEM O ZN

Axir ku ji hedd iiye der cewr Cewr h me aqbet numa dewr Em j geryan meliil ii mexbiin Hatne ve em xeff ii mecniin Dayn bi teenn-joi tewella ii b'alve, daye wan tesella Go: Hun bi cemal ehryarm Her yek ji we ah ii xundekann K bit ku ne bit rait'ii mihtac? K bit ku ne dit we b teleb bac ? Her we heband, ey perzad ! Hisna we di ket jibo we mmqad Xasma di v ehr bit we dildar Ez D w bi kim nuha xerdar Bjin kye? Da bi ira bi bnira Hazir bi kirim, jibo we bnim Wan gotme Heyzebiin'a sahir: Derd li me, ey tebb raahir! B ibhe dewa ji dest te ttin, Teqrr-i eger ji dest me btm. Teqrr edakirm mihale Tedbr ii dewakinn betale Hmd hene Kj ii kur di Bohtan Belk di cem bejn ii bohtan Kes nne bi lutf ii hisn mehiir lla ku di deftera rae mestiir Yan hem rii bi rii rae dne IJmd di v ehr ademne rohe du ke xerq ba Ser ta bi qedera debq ii dba Zbende ji ikl ah xawer Tabende ji reng mah enwer

138

MEM O ZN

Nageh h me biin duar ii zahir Grr bne ji diirve herdu nadir Em iine bi ser, bmn ku kne Fikrn, ne wek me aderane Tehqq-i melek weya perbiin Lewra ku ji av ii gil berbiin Gava ku me dtin ew perzad Em j geryan ji aql azad Ew herdu wek du cara Cimd Em herdu msal mah ii xurd Gava weku pkve biin raiqabil, Msbah ii zicac-i biin miadil, Qarilre ji necm mm'ekis bii Niirek me bi qelb miqtebis bii Qendl ii fitle ger ji wanbii, Agir ji rux rae herduwanbii Zeyt me ii agur me d'sa Ber bii me, dil me p eysa Sohtn xwe bi xw, ni zan i hale Heyarye, xewne, ya xiyale?

xvn

DAYE GUSTLD MEM U TACDN DI BNE

Dajon hejor ji maceray Go: Ey rih ii qalibd-i day! Hun iine tefernca ruwalan Farrx ji teeiqa xezalan ikl ku we dt b meale Meyla we bi qism jm mihale Meyla beer beer di vtm Emma we kean, puser di vtm Ke qet li kean di bm xerdar ? B neqd kuran mihale bazar Kur ajdney cemal zatm Ke mezher pertewa sfatin B zat, sfet erez msale Cewher ne bitm, erez betale Qam di bitm erez bi cewher B ems, qemer di bit mmewwer?

142

MEM O ZN

Meyla ji rux kuran ber bit Sed car-i ku hor-yii per bit, Ew meyl-i kii d bi ket we mef tCm ? Ew Leyl, ku d bi ket we mecniin ? Mecniin ku ne bit edl Leyl, Leyl ku di ket bi leyl rayl? Gul qet li gulan di bte aiq? Ezra xwe bi xwe di bte Wamiq? Xusro ne buwa siwar ebdz rn li ekir di biiye Perwz? Ferhad-i ciwa sirik pirxiin Nna, ne di d siwar gulgiin J'ew ende he aleraa rcalan Begzade ii sade ii ruwalan, Dil qet we ne bit bi kesve mail Gjin di edan-joi erazil. B nam nan di xeyr ma'riif Qelb we bi van ku biiye mexiif , Ev emr-i bi mm qew mihale Ev xewne we dt, ya xiyale Zn ku bihstin ew mean Ev nexme ji perdey deran, Ev renge he gote: Dayeya pr! Xalib te ne raaye aql ii tedbr Te d'go ku: Bi da'wet ii ezaira Hal ku xef bitin di zanim ikl ku me d ne b meale Tehqqe; ne xewne, ne xiyale Wan ger melek li eger beerbiin Ger qism nsa'ii ger puserbiin Engiuteryd-i wan evane nane me w jibo nane Reml tu bi rast eger di zan Xatem eve, d bi zan xwedan

}'44

MEM O ZN

W ehley hlekar cazii Go: Bne jibo me xateman zii Da eve remlek bi rjim Hetta sibe sahiban bi bjira Hazir Sity nign deran Da dest eczeye zeraan Zn wehe gote Heyzebiin': Mm dil bye werteyek ji xiin Gava weku werte tte co Weqt ku di ket bi ket xuro Teskn di ket ev nign, dil jar Dem dem ku di dim bi em xwnbar. Znhare! eger di b nign Zii bne ve, bo me dilhezn Lewra bi wye me sebr saman Ew bo mme xatema Silman

xvra

DAYE DI E CEM FALAVJ

W delley b fesal ii mihtal Sibh xwe ghande p Remmal Zrek-du bmn di dest xwe bo pr Ev renge he kir zemr teqrr, Go: Min du kurik hajnn di masiim B bab ii yetm ii jar ii mehriim Roja weku biiye d ii sersal Ew j bi terq teb' etfal Ra biine ve herdu iine get Xiilan xehtandibiin h det rohe deraa ku bne peyda Dnin, telesm, cmiin ii eyda Hatne ve b lbas ii taz Geh geh di kirm fxan ii gaz Bhe di kevm, gelek di mnm Gava weku ra di bm, di dnm
,

Ev xatemene

ewan di destm

Goya tu di b bi van di mestin

148

MEM O ZN

Ey waqif remz ii kaif raz! B areme ez, tu areperdaz! hsan bi ke, qenc-i j xeber de Kan sebyd-i mm i derde? Mecniinye, ser'e, ya hewaye? awa mereze, i bo dewaye? Ey rairid peway raiqbil! Hellal uqiid ii hell mikil! Sirrek heye w di van nignan Peydaye li nik we diirebnan Eshab nign bi bje, kne? Cmnne, perne, ademne?*

XIX

FALAVEJ FAL DAVJE tJ DAYE DI KEVE IKLE HEKM, LI MEME U TACDN DI GERE
Ew wans lm Danyal' (1) Gava fikir di ikl fal Plhal-i di rehin ummehatan B wez' tewellida benatan Lehyan ii neqjry pkve dtm Tacdn ii Sit'ye pkve dtm ikl fereh digel xem dt B perde w Zn digel Mem dt Ev renge he gote qasida pr, Meqsiid-i bi mekr ii kzb ii tezwr: Ma qet di bitm jibo te hasil, B rast? Riiw mihale menzii (2). Te d'go ku: kurd-i min di dnm, Na bjye mm: Sit ii Zn'm
Danyal: Pxemberek Cihdane. Mana v rz eve: Ma b rast, rw xwaz bi dest te di keve? Ev ne mimkune.
(1) (2)

menzil da-

152

MEM O ZN

Roja weku iine get ii sejran Wan dne h r du ddeheyran Yan du kurd-i serweqaraet Ra biiye Ii wan kuran qiyamet Flhal-i evan du aftaban Dil iiye ve bal du mahtaban Ew biine ji q van di b ho Ev biine ji hisn wan di medho Ev fetey belay qm Ew teney kerbelay qm Ev xateme, yd-i wan kuranin Van j du nign di dest wanm awa xemilne ev kuran Ew j geryane cilkean Pr wehe gote x reramal: Mm ibhe ne ma di kef ehwal Lkn tu bi bje : Ew i eslm ? Qenc kef-i bi ke ku ew i neslm? x go ku: Di dn qebaz Bey'ek heye, ew di bn Teraz B ert kefaet rewaye. ert miteaqidan rizaye Xasma ku kurd-i van bijar Durdaneye yek, ii yek rairar Begzadeye yek ji nesl mran Yek j bi neseb kur debran* W sahrey jibo nane Dsan xeberek kire behane Go: Aiq ii mibtela ii dnan Meftiin jibo Sit ii Zn'an Ew na bme qabil hsaban Na kuncme defter ii ktaban xm! Tu di zan Ev Cizr'e Tkda kubera ii Kurdemre

154

MEM O ZN

hsan bi ke, perdey helne

Ew herdu melek, bi bje Kne? Ehda me we bit: Ten bi bnim, il zr bi im jibo te bnim x go: Tu here, bi bn wiaqan Teft-i bi ke c-jni wsaqan (1) Her ku di bjm ew elle Ew lle jibo tera delle Bi'nra xwe bi siiret tebban B perde di bn wan hebban Gava ku te dtm ew melekwar Kife ji quma j xerdar Xasma ku, di dest wan nignm Manqiie h wan Sit ii Zn'in Ra bii ve aciize ibh Luqman Ser ta bi qedem dewa ii derman Qariire ii huqqe, niter ii ks Hel girtin ewa xebse telbs Dan pexila xwe end kitbek Di numa bi hekmyek ecbek Hazir xwe ghande pekaran Flhal-i biiye nedra yaran Wan go: Tu ji kiive ty, i pr? Xalib tu ji lraek xebr Go: Ger i ku zahir hekmim Zde bi du lletan elmim Zail di kim ez qew du janan: Derd bedenan ii derd canan Wan go: Tu jibo mera xeber de Derd ku li can-i bit i derde?
(1) Wsaqan: Ev kelme di zar Ereb'da bi mana Zexm>^e, l ev mana ji virra dest na de. Wisa t texmnkirin ku Wetaqahbye, bi abn Wsaqan hatye nivsn. Wetaq- bi mana cy Tnitina mezmane.

156

MEM O ZN

W got ku: Hun meger ne bnm W derd, elametm nehnm Ew derdek zde b mecale Sihhet ji w derdra raihale Diir bit ji we ew, gel ruwalan ! Ew berq di siiret epalan, Gava ve di dit, v/ek biriiske B u'le ii pt ii b iriiske B cerhe ii qerhe ii birne Nav h w derd her evne Erama we di sojitm hinavan Xwna dil-i t ji herdu avan Wan gotine w ku: xejn:e meqdem! Halen nexwein ji rae du hemdem Ihsan bi ke, herduwan dewa ke Derman ke, bi new'ek tu ra ke Her tu di bj, era wisa km Her tu di xwaz, em eda kin Pr xwe ghande nik merzan Weqt fikir di wan ezzan, W gote bi hemdem ii dellan: Tenha me bi hlin, ii ellan Da ez bi kinm v derd texs Pa bi kim ez deway telxs Hevr hem iine der ji ba wan Pfi- ma, ten digel du lawan

XX

DAYE BI MEM U TACDN'RA DI PEYVE

Bmar bi derd q bedhal Nageh fikirn ku iine haval Riimt ji p wanve Zal'ek Qametivyay, renghlalek Aheste kelaraek di bjit Di'grtm histiran di rjit Gotm: i kes tu ey dilaram! Bo i di gir weha bi nakam ? W go: Bi ser Sit ii Zn Mehza, ji wera di kim girn Maxsiis-i ji nik Sit ii Zn'an Hatim h we xwe bi kim birnan Enguteryd-i we evane! Inane me w jibo nane Hun hel girm ii bi dm mgnan Bednam-i rae km Sit ii Zn'an Ez qasid, ii hun jibo me raeqsiid Hun mm rae km ey mirad-i! Merdiid

160

MEM O ZN

Ev mijde ewan dema kirm go

Yekcar ji ahyan ne ma ho Heyar-i ku biin, demek ne westan Flhal-i bezne p ii destan Tekrar-i h dest p ii dawan Sed biise di dan ewan du lawan Dayn heyir ji tyaq Ber da giry ji ftraq Go: Xera rae xun, ey mirad ii meqsiidF Mizgn ji wera, bi heqq Mabiid, Te'wfq-i refq-i bit ji Bar, Ez d we bi kim bi shrekar, Hun cunle h erdek cema bm Herar-i bi meqseda xwe a bm. Nam ii neseba xwe hun eyan km Sirra dil bo mera beyan kin Da ez ve gerim bi van nignan Tesxr-i bi kim Sit ii Zn'an Tacl-i bi kim jibo sewab Zii brae ve, ez digel cewab Tacdn-i nign ji dest deran Da dest eciizeya zeraan Mera t fikir ku b nign Keng di ketm midar ii jn? Go: Daye! Tu ram bi dre raaziir K can-i di dit ji dest xwe destr ? Ev xateme sme, ger tilsme Mm can ewe, qalib me csme Ey daye! Tu qasid hebb B ibhe li derd mm tebb Sedq ser zilcemal, Zn Me'stne ji dest mm nign Gava tu di ve, ey wefadar! Ev renge ji mm bi bje dildar

162

MEM O ZN

Ew ahe, eger i ez gedame Eltaf ehnehane ame Ez bende ne laq wsalun Xursend bi siiret xiyalim Razme ji ew qeder cemal: Mm bnite xelweta xiyal Her gah-i ji ah dil bi tirsit Geh gah-i li hal mm bi pirsit

XXI

DAYE VE DI GERE CEM SIT U ZN

Ew herdu nhal Er'era eng Riinit msal xune dilteng ivyay, bi fikr ii serniv Her lehze ji dayey bi hv Mexmiir xebiiq b nhayet Mitaq sabiihbiin bi xayet Dtm ku ji nageh tebbe W hat bi siiretek ecbe Zn ii Sit'ya ji q medhii Wan daye kmn rewan der axii Gotm: Bi Xwed k, ey ddaram! Aya te kirne ew melek, ram? Remla te i go? Per te zann? Yan herdu di iiey te ann? Tra h me kun kir siwda Aya te beyan ne kir ku, k da? W go: Bi ser wy mibarek Sed car qesem di kim, he carek

166

MEM O ZN

Ez hatime v dem ji ba wan Emma gimeha rae t bi lawan Her dem ku Sit ii Zn di bjin Sed reng sirik xwn di rjm Qurban we bim, bi v keraal Ew herdu beer bi w ceraal, awa we bijarm ew du mimtaz Zbendey weslm ew serefraz Wellah qesera di kim bi Bar Ew herdu durd-i we bi jar, Na bm di u berr-ii behr ii kanan Nnm we, melek di asmanan Ew herdu jibo wera sezane Mrzane eger, we ger gedane Ew delle bi dil we biiye dellal, DUdade ji pve man demek lal Zn ii Sit'yan ne ma di dil ho Gava ku ewan kir ev xeber go Elqsse: Ji kunh maceray Heyar ku daye di day, Agir te di go ghande neft Pt j di ii asman heft q agire, ten yay Tiir'e Dil ew ecera bi nar ii niire Mkate qefes, qebes iraye Can zeyte, fitl w xefaye Dil iieye, ew ira di nave Sir cuz'e, di kuUda belave Blkul ji ser heta bi eqdam Sohtm bi w agir dilaram Gotm: Ji mera tu dUnewaz Ey daye! Jibo me aresaz

168

MEM O ZN

Dehqan tuw, em wek nhaln Ezman tuw, em bi xwe di laln Ger lehzeyek ne k tu guf tar Ger saetek ne b tu xeraxwar, Era d weku xar ii xes, heba bm Em d wekii berg, berhewa bm Ey Waqif waqat drn! Em xeyr te mehreman ne drn Tacdn digel Mem te got: Perwanene, per li wan rae soht Ew j nuhe pir di ntzarm Belk ji me zdetir nearm Ra be here zii, bi bje Tacdn: Ger d te Sit bi v, Mem Zn, Mizgn ji wera, me hun qebiilm Em j ji we zdetir meliihn Iqa we celew ji me revaye Mani' li rae perdeya heyaye Ew perde jibo wera edrae Bperdejd bo wera qedrae Xwazgn ii wesat ii wesle Her ku ji ba we bn, cemle Ev renge bi bje wan hebban Mecmii mewal-jdi xetban Hmdek ji wera bi bm rica Hmdek ji mera bi bm dua Belk kiribit Xwed miqedder Wesla me ii we bi bit miyesser

xxn

MIR SITY DI DE TACDN

Xwe weqte jib ell mitaq Xasraa ku jibo qebl uaq Dermanek sihhet ii fay Mizpn ii beareta wefay

Nageh bi ghte wan ji durdan

Azade bi ket ewan ji derdan

Ew daye ji reng Enstetals Ser ta bi qedem lbas telbs Dsan kete siiret tebban Hazir xwe ghande nik hebban Ew mijde, wek me got, gotm Ew soht, wek ne soht, sohtin Emma bi w agir we ge biin Te d'go qe nexwe ne biin, di xwebiin Goya ku ewan ji dest Felatiin Xwarin bi yeqn dewa ii macn

172

MEM 0 ZlN

Ra biine ve iine nik hevalan endek ji meharim ii ruwalan Agah-i kirm ji maceray Ra biin bi teessib, ii tebay Gava ku ewan bihst raizgn Hay dan bi tebay xelq ii xwazgn Hmdek ulema ii hm di adil Hmdek umera ii hin di cahil Ra biine ve cirale iine nik Mr Ev renge kirin qezyye teqrr. K: Ey waly milk ii mal ii millet!
(1)

Wey hamy dad ii dn ii dewlet ! Tu saye lutf Girdgar' ro li rae ah ii xundekar ah, nezera te krayaye Mah, esera te pirzyaye Her te ve xund, ew ezze Her te ne xund, b temze Her te kire irax ii ge kir, Ger hal xirabe j te xwe kir Tacdn-i eger i ranzaye Nsbet bi te bendeye, gedaye Hatm ku bi km ji dil duay Flcimle di km ji te ricay: Tacdn Sity ji te di xwazit Ew qul bi iraxy di nazit Ew bendeye, w bi gre azad Zbendeye, w bi dre damad Mr go ku: He we dt laq Elbette jibo meraya f aq

(1)

K ey: Jibo rastbna

wezn, di v ev Key b xwendin.

174

MEM O ZN

Her ku wekle bt riinit Mewl.^ kye? xutbey bi xiinit (1) Eqda Sity me kir li Tacdn cabe eve. Qebiile.. Amn (2) Flhal-i eko bez, ii p Mr Teqbl-i kir qebiil teqrr Mecmii Mela ii x Mran Axa ii ekabir ii feqran Vkra bi dev xwe wan sena kir Tkda bi dil xwe wan dua kir Mr go Bi qutin def ii rubaban Bnm hem erbet ii eraban Da bezmeke admane dann Iro he, ku sibh em nizann, D ibhet v dem di xwe bm? Ya d bi mirin, weya nexwe bm? Hublaye leyal, ey mewal! Kan i di zn elettewal? Ev wen ii ah tew'emanm Ev erx ii felek di b emanin Geh niir numane, gah-i mezlera Geh siir numane, gah-i raatem Gava ku di bn weqt ret Da fewt-i ne k zeman firset Lewra ku zeman msal re Ne bjitm ev melaye, mre Iro he jibo rizay Tacdn Mm j ji xwe ed bikm bi xwazgn Ev ende zemane ew xulame Dam di xulamy temame
Mewla: Mela. Qeble: Wekl Tacdn v gotin di bje. Yan min mara Sity li Tacdn qebl kir.
(1) (2)

476

MEM 0 ZN

Ew hinde di xizmeta raedabii Omr w di ber meda fena bii erte di ereta wefay Em j ji wra bi xun cef ay Iro he di xizmeta w ra bn Bzzat-i di xizmeta wda bn Mr wehek bitin, ku can aba ne dit bi adman? Ger mm hebitm hezar ii yek ser Wan cimle di rojek bi defter, Ger ez ne kirim fda bi carek Mrn li min ne bit raibarek Tacdn ku di xizmeta Emr'bii ena w di dest, ii enegrbii Elqsse : Bi ewketa xwe ew Mr Ra bii bi xwe biiye amgr Ka w bi meclisa xwe xwanek Goya kire fer-i asraanek Qurs meh ii mhr asman Inan, te di go bi cay nan Ev lengeryd-i zv ii zrn ibhet felekd-i jor ii jrn Her sehn mezin msal bircek Serpo li ser ji reng dircek Her tebs-yii kaseyd-i fexfiir Yek exter pirzyay pirniir Cedy-ii Hemel' di asman Biryan ii kebab mhman Her kase ii tebsyek yek enbar Serare, ebh nefs emraar Enwa teara irb ii rn Elwan xda ii nuql rengn
'<

178

MEM O ZN

Van merebe ii eyax ti Dewran di kinn bi nazenn Seyyare sfet bi get ii seyran Her ku di d di may heyran Narmc ii tirmc ii nar ii leymii Newbawey axsar mnii Fanz ii nebat ii qend i ekker Ma-werd ii zibad ii raisk ii enber Hmdan di kmn mede, xaze Hindan di kirin dmax, taze Mecraer geryan bi iid ii enber Biin cirale meam can raietter Raraeger ii xwenewa ii xwedeng ayeste xwequraa ii xwereng
Hevdeng-i hinek bi sewt sazan Hemdeng-i hmek bi fexr ii nazan Muxn-jai kemane, iid ii tenbiir eng ii def ii ziirina sentiir 0aq ii newaraq-jrii ewc Vkra di kirin bi rasit zewc Awaze ii u'be ii maqamat B perde bi rau'ciz ii keramat Zahir ku di biin ji Nay gerdan Xaretker aql ii dn ii man Saq ewin bi ab engiir

Mitrib herin bi seyt Sentiir

Qewwal ii mixenn-jrii xezelxwan Mexmiir ii syah ii mest ii sekran

Elqsse: Li rexm seb' eddad Dann bi w resm ursebmyad

180

MEM O ZN

Xettat felek, ji de.:;t qelem ket Cellad-i di kir ku w qelem ket Nahd-i bi erdda di da eng Meh ii veir di Birc Xereng Kwan-i di Delw'da nhan bii Bercs-i di Hiit' bnan bii Dinya hem biiye ey ret Zala felek ji kerb ii hesret, ii j'dest ne di hat ii maye aciz Naar-i eciize biiye kadiz ejTciixey erx rengseraaw Rehwar sema kir reha w (1) Alem hem biye retabad ehr bedew, ebd ii azad Mistexreq n'met ii tereb biin Mistecme ah-jm leeb biin Ra bii ve, ku xwan ji ber xewasan Saq geryan bi cara ii kasan Mr xundme p Memo ii Tacdn Go: erxe h min Memo! Tu obn Ew herdu kirin temam melbiis Ra biin bi edeb etek kirin biis Riinitm ii pkve wan ve xwarin Ew roj bi yekve rabiiwarin

(1) Rehwar sema: Rewan govend. bezand. Yan gr b gerya.

Kir reha: Ra kir,

xxm

DLANA SITY U TACDN

Weqt wekii niieriis xurd Neh qubbe, msal cam Cirad Flcirale kirm bi rux micella Goya ku kirm bi zr raitella Meate ii daye ii perestar q kir cirale germebazar iin zejm-i bi km Sit ii Znan Nazende bi kin du nazennan Ewwel fikirn di zilf ii xalan Dtm ku dilan di bin bi talan Gava fikirn di qews ebrii Biin ibhet wesme, j syehrii (1) Fikrne ruxd-i wan di taze ermende di biin bi cay xaze (2)
(1)

Wesme; Boyaxa birwan. Yan hmg ku birwd Zn

Sity rebn, ew boyax li ber wan gewr di ma vana j ji ber wve erm kirin, rre bn. (2) Bi cay xaze: Di na reng sorda. Yan dtin ku rwd wan ji reng sor sortire, ji ber w yek, ji ber reng sorve erm kirin.

:84

MEM O ZN

Qadir ne di biin, ji sirmey re Ahiiy Xeten bi km miewwe (1) Ser ta bi qedera ji reng ane Sed se'y kirin jibo^behane Mehza ji du ahiiwan yek ahii Wan seh ne kirm heta serek mii lla, ser miiyek raeyanbii E!w j bi mesel, ne ten, ne canbii Qet'a ji raexafeta ikestm Qet l kemerek ne hate bestin
Kes dil ne di da u l bi bnit Belk ku ji nazik iknt (2) Ma dest-i di da ku dest ii pence, Henna bi ketm bi reng rence ? Neq ku Xwed kir mixeyyer K qadire w bi ket raixeyyer?

Axir geryan ji reng me'jnis Ew man ii hena ii reng, ii pabiis (3) Znet ji qedd-i wan hebban Bexie zemn tela ii ban Ferxende kirm bi ferq, efser Tabende kirm bi tac, gewher Serlewhey sefhey misenne' Zbende bi zwer miresse'
(1) Bi kin miewwe: Tevhev bi km. Yan avd wann wek avn xezald Xeten' hing ku rebn, xemlnokan ni karibn kil re bi kin avd v/an bi w kil tevhev bi kin, ne xwe bi km. (2)Yan Ji dil kes ne di hat ku kember li newqd wan bi bne. Lewra di tirsyan ku ji ber naziky, kember newqd wan bi ikne. (3) Yan ji ber ku htyaca kean bi xemilandina wan tunneb hena wan, rengd wan hem dt dest wanda tew man; erm bn, serd xwe xwar kirin, serd wan hate ber lingd wan, wek ku lingd xwe ma bi kin.

186

MEM O ZN

Praye ji rewneqa cemal B hale h xermena hlal (1) Elmas ii zimerred ii mirar Xal ii xet ii turreyd-i tar
Manend ktab airane Mewz bi wez' xane-xane Ev rewneq ariz zat Bii nusxey shr ii mu'czat Ebyat-i bi cem' biine dwan Ayat-i bi sun' biine qur'an Ew sm'et ositad mitleq Her ku di d di go: HuweI-Heq Tezyn-i ku b temam h biikan Ayn kete aris ii skan Enwa tecerarail ii raelabis Elwan cewahir ii nef ais Sed carye ii dused ben iin Zerbeft lbas ii zcrben iin Naqe bi qtar ii dur bi qentar Yaqt-i bi bar ii zr bi xerwar Xaric ji teeddida hsaban Xariq li teqeyj^da ktaban Ne'dhate teeqqil ev chaze Ne'dbiin raitehemmil ew cemaze V debdebey we kirne aiq Bii zelzele, ra kirm xelaiq ehr ji mizekker ii miennes Flcimle mizeyyen ii milebbes

Tebh bi behr pirtemewwic Cimbe di kirm, xerez teferric

(1) Yan rwd wan wek hvb, b wek bder seywana hv.

ew xeml xz j li dor

188

MEM O ZIN

Nageh gerya bi Ciid meftiih Dergah kerem li getya Niih Yan ku mareta Sit t
Qesra perya bi rasit t, Her texte ji iid sendeliis Textek xetebend abeniis Ergek ji cewahiran miresse' Belqs-i cels w mirebbe' Dest best ji pve pekaran Durrnkemer ii guherguharan Sed Asef Berxya wek ba Hemmal di kir bi er, dila Hel girtme ser ser xwe ew mehd Dest-dest di revand ji hev bi sed cehd Ew texterewan wek gembii Behra ku bi ser ket, adembii Behrek ji hewa ku hate co Naar-i ji dil di ket xiro Xulq ch cimle aiqane Perwane ii em' dermeyane Sof ii mela, feqr ii paa Vkra li teferric ii temaa Xelq ku ji dest xeman bi feryad Ferdek qe ne ma nebiiy dilad Her ber derek emateyek l Her mecme'ek temaeyek l Te d'go ku eriis-i ejm cane Lew biine bi dil h pey rewane Sazan mir hey kirm wek Siir Ks ii def ii Kerrena naqr

190

MEM O ZN

aba ii seda ii gaze-gazan Gohdar-i xen kirm ji sazan Vkra ku seda ji wan bi der ket Qesra f elek seda bi ser ket Ev ey ii neat adraan Na dde bi ddeyan zeraan Filka feleka melek di nav Mewcan ku reva di weqt ii gav, Ev tentene ii ar ii ajrni iin lehzeyek ghane Tecdi Tacdn bi xwe biiye padahek Mem j h tenit ibh mahek Rnit di ehnen al Cem'ek ji ekabiran hewal Ra biin Ii tefernc ve westan Wan cunle, tebeq di herdu destan Manend tibaq esman Yaqiit ii zimerred di kan Rhtm tebeq dur nsar Jorda li marya ngar Emraa tebeqd-i wan hera pir Zr ii werq ii cewahir dur Yexraaker genc biine raaa Xizan hem biine mr ii paa Sed car h hvya hersan (1) Xaric ji civandma xessan, Fazil ji kerameta kerman Zad ji xudanya leman (2)

(1)

Hersan: Dilbijokn diravan; yan ew zr zv gewhe-

rn ku hatin rhtin, sed car zdetirbn ji w qas ku wan dilbijokan hv di kirin. (2) Xudanya leman: Pitdanna ikdan

192

MEM O ZN

Xizan ii geda we biine mun'em Miflis biiye jmberest ii muxlem (1) Xizan ii geda, xen . zengn adan ii hezn ii a ii xemgn, Ed ne di biin ji hev miexxes Te d'go hem rarekm, mirexxes Tkda di minasib ii miwafiq Vkra di misafih ii mianiq Hasil ku ji meqseda seraraest Biin ew der ii ban ii ew sera raest Hm mest ii hinek di kirdebeng Xwanende ii bezlego ii eng Her beng-joi serxwed-i Bohtan Tk hatme erx ii baz ii lotan Brte, sema ii saz ii govend rn ii ekerleb ii ekerxend Ezra ii ruwal ii bkr ii niirdan Hor ii melek ii per ii wldan Gulprehen ii semenqebayan ekkerdehenan ii qendexayan Zrnkemeran ii keckulahan Tel'etqemefan ii xetsyahan Zvnbeden ii semen'zaran (2) Svnzqen ii memikhmaran Ev miiyeraeyan ii raaregsii Ev ardesale, areebrii Mirdan mirahiq ii micerred Law we ku xet wek zimerred
(1) Mana v rz eve: xizan parsek wisa trdirav bn ku, jibo trkirma zik xwe htyaca wan bi firotina namsa wan ne ma; ji ber v yek kesn jinperest tolaz miflis bn, d ni karibn namsa kesek bi diravan j bi kirin. (2) Zvnbeden: Smnbeden>> b, me h n Zvnbeden nivs.

104

MEM O ZN

Xwedeng-1 hmek, hmek di xwereng Hin cergebez, ii hm dger leng Blcimle li rexm v eciiz Yan h xlaf pitekiiz Kjd-i sivik, kurd-i lawn Manend benat msl Perwn (1) Hin darebend ii hm di de'vmar Hin slslebend ii hin di sej^ar

Encim sfet encimn firozan Heft ev di temara ii heft-i rozan Bezma Sity cem' Tacd'n Gran bi v reng zb i tesyn

(1)

Manend Benat: Wek strn Term Maxr*.

XXIV

FIND TACDN DI XUNE CEM STYE

Daman eriis pak gerdin (1) Damadi ku kir bi mhr gugn Ta't bi rohnye ku ra kir Xem ibhet zimet fena kir Weqt seher ji roj heit Agir te di go ghte neft Germyyet nar qurbS meqsd (2) Ra kir ji wicd aiqaji dd Cem'yyet xa,s agir n bad (3) Eibette di ket mirov-i berbad Ev q ii hewa ku biine dilda Can ii di d bi dm bi aba Sebr ewitand ftraq Tk soht qran ii htraq
(1) Dav,'a bka pak, ku ew j gerdnc; dawa gerdn ku v/ek bkek pak paqije. (2) Germya agir nzbna daxwaz. (3) Agir : Ate.^>- b, me h n agir nivs. Bad: Ba. Yan civna agir bay di cyek xiss tenhada.

198

MEM O ZN

Deryay mehebbet utulum kir Aram ii ekb ii sebr gum kir Mehbiib ii mihb ji fert tewr Hatm ku bi bm bi ewq teqdr (1) Meate ii mihreban ii dayn obn ii mehanmd-i Tacdn Mistewcib weqt dn railaqat Berraicib ii miqtezay adat, Mecmii mibexxerat ii mi'tir Memziic miferrehat miskir Cam ii qedeh ii eyax ii raexmer Ev raisk ii zibad ii iid ii enber Ma-werd ii gulab ii tr ah Elqsse: Ji mah ta bi mah Esbab neat ii ey ii ret Alat sefa ii zewq ii sihbet Ew ende kirm ewan miheyya Mehza mir p di biin mihejrya Araste bii eriisexane Dwar ii der ii urii xane Ra biine ve xasek ii xadim Hindek di eqarib ii mehanra era'ek bi teraarae ii miteUa emsek bi cemale ii miceila Hel girtine ser ser xwe reqqas nane meyan meclisa xas em' bi ziman hal b qal Ev renge he kir beyan ehwal K: Ey aiq b qerar ii b tab Ger ibh mm xwedan teb ii tab, Ra be here hecleya eriis Pabende bi be bi payebs
(1)

Yan Kirin ku bi ewq bi minn.

200

MEM O ZN

em'a te wek te ntzare ewqa te li can ii csm nare Sohtin te bese msal em'an Bes ibhet mm bi bare dem'an Ger aiq, ra be ibh ferra Can xwe bi de nsar ii aba Ey say meqseda tewaf! Wey salik menheca metaf! Ew qble ii Kabeya te meqsd Nzg te biiye emr Mabd Bej^ ii Hecer ii Meqam ii Hicra Se'y ii Teleb ii Tewaf ii Omre Bar ji tera kirin miqedder Ha biine jibo tera mij'^esser! Av, tu rewan be p selw r, tu heman kerem ke xelw Tacdn-i ji sret emal Manay mehebbeta epal Zan bi teeramil ii bi drak Ra bii ji cy xwe est ii alak Yar xem ii ahyan Mem jar Vra biiye sahib ii slehdar Dest w di dest, ii dil di dbii Bii hacib derge, iir Ii milbii Tacdn bi v terz ii seray Mem ma li der digel duay Lcwra ku mexiifbii ew milaqat Melziime li aiqan miadat

202

MEM O ZN

Ger qism mihbb-ii ger hebbm Elbette bi dijram ii reqbm Hm dw ii hmek ji wan perne Hmdek di mmafiq ademne

XXV

BtK C'ZAVA DI GJIN HEVDU

Zava bi edeb ku ii ji der'dan em'a ku li pit hcab ii perdan Ra bii ku ji pgve ii, xeraman Kga li zemn bi naz-i daman Zilfd-i xwe kirne paye endaz Destd-i xwe kirne ferq perdaz Dma ku bi nir, Beytil-eqsa Qendl f elek bi w di sa Mexmiir xebiiq derd hcran Mitaq sebh wesl canan J'ewwelve li adet mibah Dest xwe dirj kire sirah No ji sirahya ekerleb Non qedehek ji mey lebaleb (1) Mexmiir ku def' kir meya nab Bhn kir gul ii smbild-i trab (2)
(1) (2)

Lebaleb: Lv bi lv, tij. Yan J ji lvn hevd ve xwann.

Gul: Mexsed j dmn bkne Smbil: Mexsed j bisk

zilfd wne.

206

MEM O ZN

Geh nrgiz ii lale, gah-i sorgul Reyhan ii binefe, gah-i sinbil, Tk tkve di dan ii tk di bestm Hin biise di dan ii hm di gestm Ew ende bi yekve radimiisan Newbet ne di dane hev li biisan Elmas i guher cebn ii dmdan Tebdl-i bwvn bi la'l ii miran Deryay mehebbet we kir co Dest gerden ii leb bi leb, hemaxii Medho-i buwn bi w midam B he we ketm ji ser qiyam Qadir ne di biin bi kin quiid Gr biine bi yekve bo siciid Tekrar-i ji secdey ku ra biin Ew ende bi yekve herdu a biin ekkir ji lebd-i yek revandm Sorgul ji ruxd-i yek civandm Terkb-i kirm jibo xwe gulqend Tezwc-i ku biin bi yekve dilbend S roj ii evan bi dil peyapey Wan teneleban ve xwarin ew mey Mistesqy erbeta raeya nab Axir ku nebiin bi irb trab Kej^yyet ne'eya erab Kane kemal strab Safzqen ii bedenefaf Kir meyl ii raehebbeta zfaf Sermest-i bi dest tk heristm (1) Bii kelte ii gelc, ii da haristm Dem lk piyan ii dem cuda biin Geh tk hejyan ii geh cU ba biin
(1)

Bi dest tk: Bi dest hevd.

MEM O ZN

Dem ew didubiin ii gah-i yekbiin Geh cot ii bi yekve, gah-i tekbiin Tra ku ji ac, berhedsf bii (1) Amac-i bi sefweta sedefbii Amac-i ku bii mehell peykan Durdane bedel kirm bi mircan Nebl hat ve, nesl-i ma di wda Nesla xwe ji can ii dil bi w da Pejweste bi roj eger bi evbii Wan ber ji mehebbet bi hevbii Hemv/are du serxv/ed-i serke Vala di kirm h yek du trke Ger roj ii eger evd-i rebiin Ew herdu melek we pk di xwe biin Goya te di go du kmyager MexCiI-i buwn bi eqd cewher Ew riih ii cesed bi yeltve mmzem Nefsejm-i bi yekve bme raidxem nzal legen niziile brq Tes'd-i kirin bi qer'ii enbq (2) Memziic ebh r i ekker Mexliit wek heyat ii kewser Qet'a unebii ne xur, ne xwabek Wan br ne di hat nan ii abek Ew hefte temam-i biiye gerdek Agah-i ne biin ji hal ferdek Xalib gerya li derd sihhet Xem iin vairn ji kerb weset

(1) Ji ac: Ji diran fl, wek w sip. Berhedef b: Li amanc rast b, ber xwe da amanc. (2) Mexsed bergirtina bk ji zavye.

210

MEM O ZN

Nageh seher ji roj het Ridwan meya ji nv bihut Mem h j wisa Ii ber derbii Dam ew ser li ser berbii Hja ew raesken astanbii Rojan ii evan we paspanbii Tacdn ku ji gerdek bi der ket Ro jek te di go Mera bi ser ket Flhal-i we reng-i adraan bii Hera'efser ewc asraan bii

(1)

Yarek te hebit, meger we btm

Ger d we ne bit, meger ne btm Yar bi tera bitm miwaf iq Sed xizmd-i xain ii mmafiq, Qurban bi ke, qet me b mixabm i' dk bi kesan ku b wefa bm? Qurban bi ke, qet me bje kne? B kne bira! eger bi kne (2) Yar te jibo tera biraye Hera ave jibo te, hera iraye

(1) (2)

Ridwan: Serekfirt Bihut. Mexsed zavye. B kne: B krin. Bi kne: Bi krin.

XXVI

BEKIR LI CEM MR FESADYA TACDN U MEM DI KE

Gava ji edem Xwed kir cad Ev ke'svn raekan ji niive bmyad Mecrnii mikewvvenat alem Hetta ve xulase new' adem Eya bi heseb sfat ii ef'al Inane wiciid mixtelif hal Mewcid-i kirm bi hev raieyyen Ezdad-i kirin bi zid mibejryen Ev erd ii sema bet' dar Ev railk ii meek raiqm ii sar Ev niir ii zelam ii kufr ii rnan Ev xuld seqer, bihut ii nran Ev band ii harr-ii retb ii yabis Ev mr ii geda, xen-jm bais Ev ax ii hewa ii agir ii av Ev leyl ii nehar ii s-yii stav Ev hcr ii wsal ii ah-jm xem Ev mewt ii heyet ii siir ii matera

214

MEM O ZN

Hm niiremsal ii hm wek nar Hmdek di helm hm di dijwar Van sadiq ii rast ii xrexwahan Van qems-jdi xwar riisyahan Van ehl cehennem ii ezaban Van laq cennet sewaban Na bn ku Pkve cunle ziddm? Hkmet ye, bo qi pkve niddm? Lewra ku ne bit eger texaM Temyz-i mihale, hera teanf

Elqsse: Bi q tizay xlqet Mr bi kemal ii zz-ii rif 'et

Ra girt jibo xwe dergevanek Fettan zemane, sey-pisanek Dam li der w qapcbii Qella' qelag ii qehwecb Emma bi neseb ne merd Bohtan Belk mitewellid ji buhtan (1) Esl w di bn ji Mergever'b Mehza w beer bi or ii erbii Nav w mmafiq Bekir'bii Belk ji Beiiqya betirbii Menna'ii mizebzebn ii bls Xedda'ii xeberbezn ii telbs agird eameta w ejrtan ermende ji gotma w Bohtan Bedehre ji reng dw kabiis Bedf'l ii sitzekar ii saliis

(1)

Mitewellid ji buhtan: Ji derewan wehdb, pb.

216

MEM O ZIN

Tacdn-i di gote Mr eyan: Mrim! Bi ke der v dergevan Ev laq dergeh te nne Ev kelbe, nehndere, bi kne Her end se ii dergevan birane Ekser se bi mihr ii bawefane Ev renge he Mr di gote Tacdn: F'ld-i Bekir raeger m zann? Em qism emr-i qism an Pir fetl ii gern, ii p pan Naare jibo me aivanek Labidde jibo me dergevanek Hmd bi hikiimet dikn dewr Geh edle jibo me kar, ii geh cewr Her end Bekir weled zmaye A me ji w bi fetl ii baye Ev zunre ku zalim ii ewanm Siiba-jai ehne-w dergevanm Ad-i me zahraan di grm Dexld-i mezaliman di hrm A me eger i weqf ame Gewr tij gans herarae W gans harisek di nit Ev harise bo rae d helnit Ev adete nne xas raran Na bn li ber der faqran, Wan j hera paspan ji sanm? Ew j hem qism dergevanm Sultan serr b nyaz (1) Na bn jiboy karesaz,

(1)

Padah- text b lava; yan Xwed.

218

MEM O ZN

Hind ew ra kirin selatn Deh end ew kirm eyatn? Hasil: Di sey xwe Mr ne biir Ta'll-i di dane ber zeriir Mrin hene ew seyd-i taz Na din bi edaleyd-i taz (1) Ew knewer ii xebs ii midbir Yan Bekir' bi dil raizewwir Xewfa w hebii bi xef ji Tacdn Dara di di v/da heb kn Weqt ku bi dewet i seadet Ev dawete bii bi resm ii adet Xef j'ademyan, wek Ezaz Mehza xereza w kzb ii tesw
Tenha wehe gote Mr, di xefda: Mrim! Te Sit qew teef da Ew cewher tac tace cewlier Ew efser zb ii zb efser Elw renge sezay text, ew reng Ferzane bi eq ii ferr-i ferheng, Ksra bi keser jiboy dn Fexfiir-i bi xewre bo evn (2) Qeyser ji kur xwera bi xwesta Xaqan-i ji pve dest bi besta Hja ne di bii bi w tu erzan

Ev renge he ser ser bi d wan Mr go: Qe di dim, eya bedexter! Tacdn ii Mera, bi text Qeyser? Roja weku biiye ceng ii hawar Tacdn ii Mera, dused ji nayar

(1)

(2)

Edaleyd taz: Hespn Ereb, Kehl. Bi xewre: Bi hedane, di de he xwe, tne bra xwe.

220

MEM O ZN

Bcirae bi zirx zend ii binper Inan ji mera bi iir ii eper Xaqan kye? Ez i kira bi Fexfiir? Na dim ez ewan bi rib' raa'miir Me'iin-i ku d ne bii u te'sr Ew mes'ee wer gerande tezv/ir Go: Qence heqqeta-humaman Hemsenge sedaqeta xuaman: Roja ve di xun erab bewa Gava ku di xun kebab seiwa, awane di ah-joi sefay Ew renge di teng-jm cefay, Ariz ne bitin i wan tebeddi Zahir ne bitm ji wan tei8vv\vil. Mehza ne km ev qusr xizmet Qet'a ne kin ew fitiir immet Ev zewq ii cefa bi bm miqabi Ev/ sidq ii wef a bi bin miadil L zaye hmmeta kerman Derheqq nelaq ii lem.an Nakes ne sezay genc ii male Niires ne mmasib celae Menziirye niiresan erabe Mexmry serxwean xirabe Pir aq-i di vt pir tehemmil Niires bi mey ne ket tehewwi Mrira! Te ne d, Kur Siliender, Day te nezer, ji hedd der? Roja ku Sit te daye Tacdn W j'al xwe dajaye Mera, Zn Mr go: i eceb bi ram ne kir pirs? Ya ne, w ne mayye ji mm tirs? Go: Ma tu ni zan ew kusane? Mrzaye, ciwane, pehlewane

222

MEM C ZN

Meydan dye w, celew revaye Her weku ew bi ket rewaye Tirsa mm ewe: Bi kbr kn Tuxyan bi katin ji pa Zn Da'wa neseb bi ket bi Xalid Qesda heseb bi het zewaid Mr go: Me ji di hebii bi daxvvaz Zn bi Mem bi kim serefraz Sond di xum ez bi rh waid Hetta bi ghte cedd Xalid Mehza bi zikiir nesl Adem Zne bi jmt ez qe ne dem Her ji ser xwe biiye bzar Ha Zn! O bila bi bit xerdar Merd ji ser ii riha xwe tre B xewf-i bi xwazitm, ku mre

Hukkam-i bi batin ii bi zahir

B ibhe miabihin bi agir Zahir di sipah-joi bi niirin Batm ji midarey di diirm Rehm ku di km ji reng dojm Qehr ku di km chan di sojm Znhare, bi wan ne k tu bawer! Ger bab ii pis ii ger birader ! Xasma ku miqerrebd-i bedxwah Nzk bi bm, neiizu bllah!

xxvn

ZN BI AGIR EVlNE DI EWITE

Tacdn ii Sit ku biin bi hev ad Wesl kirm ew ji hcr azad Mera may di kunc wehdet ferd Ne yar ii ne heinnin, ne hemderd Hemdera ku ne bm jibo demanra Hemderd-i ne bin jibo xemanra, Xemgn bi i d bi km tehemmil? ahn bi i d bi kin tewessil? ahn xeman di vte enbaz Derdan ii deman di vte demsaz Onsj^et aiqan sikiine Sermayey wehget cinne Asiide di bm bi yek dii, hemqal Xasma ku hebm bi yekve henihal Zn ii Sit-y Memo ii Tacdn Vkra di kirm midar ii teskn Zn' ku di kir ji derd, efxan Deng Sity di biiye derman

226

MEM O ZN

Gava weku Mera bi dil di nal Tacdn di biiye hekm li al Ev herdu ji herduwan cuda biin iin herdu bi meqseda xwe a biin Man Zn ii Mem di b serencam B raeqsed ii b mirad b kam il roj ne xur ne xwab Zn Ser ra ne di bii ji ser girn Xwna dil bii xda xwarm Histir bi xwe erbet ii vexwann Hemware bi roj, eger bi evbii W hal ji frqet her evbii
Rojan di gir, bi ev di kir ah Ew reng gerya zef-i ew mah, Bedra riiw w buwe hlalek Tel'et di nuraa wek xiyalek Herazad ii heval heraninan Heraraz eran ii nazennan, ,Her lehze di gotm bi rqqet K: Ey serw ryaz bax rif'et! Sersebze ii berk ciiyebar! Ev ende i histiran di bar? Hemre eger ji te cuda bii Xwe ii ii bi hemser xwe a bii W girtye bo xwe sebr temkn Ew aye h w, tu l're xemgn (1) Mn be'd, xeman ji qelb ra ke (2) Tebih bi zilf ber vi ba ke n n bi ke turreyd-i ebreng Gul gul ve ke arizd-i gulreng

(1) (2)

L're: Li re, li vir. Mn be'd: Ji nuha pda, pit v gav.

228

MEM O ZN

Zilf an ve ke da bi bm miselsel Ikll-i h cebhet raikellel (1) Biskan tu ji xuraryan cuda ke Zilf an e ke, pkve berhewa ke Da smbil ii sorgul ana bm Reyhan ii bmefe ta bi ta bm Biskan bi werne ser hlalan Sewda ke di Bekke'y Ba'an Dsan bi ke xumryan qedehn Ce'dan ve ke, Kabe bit syehpii Ta 3;eq-i ji xerb ii erq, ta am
Huccac-i sfet bi bestm hram Pejwend bi ke pkve bisk ii xa raze ke mishefa cema Serlewhey dm bi bit mizehheb Ayat Xwed bi bin rairetteb Da frqey kafir ii raisilman Tesdq-i bi km bi ness qur'an Van xemze ii awird-i xwnxwar Wan xmcer ii keyberd-i dijwar Znhare, me d cewaz ii ruxset! Wan nne bi kes u rif q ii rehmet Me'ziin bi ke turreyd-i terrar Da hukra-i bi kin Ii ah ii xundkar Perd tu ji ber gulan helne B sebry bilbilan bi bne Xendan bi ke ximeya dehan Nalan ke hezar dastan (2)

(1) kll-i li cebhet mikellel: Desteyn kullkan h eny bi xemilin; yan bila zilfn te wek kullkan h enya te belev bi bin. (2) Yan bila kena dev te lham bi de rokvanan, ew j bi w lham hezar rok bi nivsin.

230

MEM O ZN

Serxwe ke h gerden guharan. Sersem ke cmiin ii dn ii haran Meyxur ke melan bi xenc ii nazan xan bi eyne ber berazan Destiir bi de bisk ii zilf ii xalan Agah-i bi gre ehl halan Da rairid b terq ham Sergete ne bit wek beham Inkar-i bi ket dalal mitleq qrar-i bi ket bi siiret heq Farix ji tecellya celal Qani' bi tesewwira cemal Fan bi ketm ew wiciid Baq bi bitin bi v ihiid Ev ende ewan di gotm ev pend Zn p ne dibii sebiir ii xursend Belk bi neshet ii bi pendan Yekcar di kete bela ii bendan Iq agire, nefheye neshet Sirperdeye, lewraeye fezhet
Hind ku ewan di kir melamet

W zde di bii ji wan nedamet Ekan ne didane av firset Ahan ne dida dehan mihlet Da ev bi kelamek xeber dit Ya ew bi meqamek nezer dit Nasih fikirn ku we'z ii teqrr Na km bi u reng nef 'ii te'sr Majdn di teeccib ku ew mah Ev ende jibo ira di ket ah? Wan her we qiyas di kir ku Zn' Her bo Sity di ket girn Dtm ku xeber hem hewa biin Naar-i kirm sikiit ra biin

xxvm

ZN BI XEMANRA DI PEYtVB

Zn ma bi ten digel xeman cot Xem l civyan, jibo xeman got: K: Ey heranefesd-i b newayan Feryaderesd-i pircefayan Heraderd dild-i derdemendan Heraperdey sirr raisteraendan! Hemraz dild-i dilbirnan! Hemxwabey xatir heznan! Hemkasey xwan b tearaan ! Hemraereb rali telxekaman! Aiq bi we wasil cemalin Salik bi we nal Celalm Wraney di we maye xa Qet xejnr we kes nehm hewa awa di kirm jibo xwe raa'miir Mitleq ji wera rae daye destiir Dewlet bi weye di dar dinya Rif'et ji weya seray uqba

234

MEM 0 ZN

Xem lew me di vn, ku bawefane Na bn eve tehl-yii cefane Roja reyane yar can Yar xweyane adman Kewnejm-i i acil i acil Xemxwar ne bit, ku tne hasil? Hasil: Bi we xwe di bit h min dil B genc xeman, ji dil i hasil?

XXIX

ZtN JI SITY GAZINAN DI KE

Geh. gah-i Sit di kir mixateb Ev renge he ew melek miateb: K: Ey riih ii rewan qelb Zn! Nra beser dyar ii dn! Hemad-yTi heracefa ii heradem! Hem lehm ii zam ii cild ii hem dem! Herare ii hera cenah ii heraser!

Herabze, hemayan hem per ! Wey teb' bi teb' min mitabiq! Illa ku bi bext na miwafiq Sed ikr-i, te bext-i biiye yawer awa te di v, we da te Dawer Sed ikr-i, te bext-i bii raisaid Tali' gerya jibo te said Bext mm eger i zde re hat Ev qismete bo me zde xwe hat Teqsm xeman jibo mira bii Teqdre ezel, yeqn wisa bii

238

MEM O ZN

ah ji tera, ii xem jibo min Tacdn ji tera, ii Mem jibo mm Xem iin ku li siiret Mem'ne (1) Lew xem ji mira li ser xerane

(1) n ku: Lewra ku. Li sret Mem'ne: Li ikl wne, yan j li rw wne.

XXX

ZN BI FINDRA DI PEYVE
Dem, em' di kir jibo xwe demsaz K: Ey hemser ii hemnin ii hemraz Herend bi sohtin we.k mm Emraa ne bi gotin wek ram Ger ibhet ram te j bi gota D mm bi xwe dil qew ne sohta Derd mm ii te ji yek bi ferqe Ew ferqe ji xerb ta bi erqe Meriq tuw, agir te zahir Mexrb ez, ii batin min agir
Dam di sojit rae ritey can Te na sojitm bi xeyr ezman (1) Pht me li ser, di dil perenge Can me digel pereng cenge ewqek te li ser ser dyare Sewdayek serser di bare Ew ewq-i jibo tera ziraane

Ev phti jibo.mera zyane

(1)

Ji bil hinek zemanan. Yan hmek vvextan bi tan di ewite.

242

MEIvj O ZlN

Phta ji dil me day ser ser Hukm di ketin h bay Serger (1) Her end bi ev di mn bdar Sibhan di niv heta vi var (2) Evar ii seher bi roj, eger ev Ez her di sojim wisa h ser hev

(1) (2)

Bay Serser: Bagr, bapk, bay pir guzim. Di niv: Di kev nava nivnan, hsa di b, ra di zy.

XXXI

ZN BI FIRFIROKRA DI PEYVE
Geh gah-i ji dest dil birndar Naar-i di bii ji can bzer Perwa ne di kir bi agir xem (1) Perwane di kir jibo xwe heradem K: Ey tair ayan frqet! Wey bilbil bostan hrqet! Ey hiccet aiqd-i saib! Wey raibtil middeay kazib! (2) Merdane di bex can erzan Hej^a! Ku bi mir geran lerzan (3) Na west demek h ber heway Napuxte teleb di k fenay Ew lez ji tera gelek qusiire Ew lerze jibo tera fitiire B sebr ii b sikiin ii b tab Lewra xwe di k bi ziiy pirtab
(1) (2) (3)

Agir: Ate b, me h n Agir. nivs. ku doza evn ya derewn betal di ke. Bi mirin tu geryay bi lerz, tu di leriz.

246

MEM O ZN

Napuxtey eybek teraarae Metbx-i di bjin ku xame Puxte di sojm, meger u caran Fan qe di bm bi niir ii naran? Baq di germ wek semender Wan csm di bte can enwer W csraemmewwera wek riih Beyza qemera miqabeet yn (1). Yek zerre ji asman ii erdan Ne'dma ku neket digel xeberdan J'ev ademyd-i sahib exraz Mehza di kir htraz ii 'raz F^ra xwe di kir ji ns ii canan (2) Sirra xwa di gote b zimanan (3) Ser ta bi qedem xerq xemb Neq dil ii can xiyal Mem'bii

(1) (2) (3)

Yan a ku wek hva hember roj sip b. Fikre xwe di kir: Di tirs, fikar di kir. Zimanan: Zebanan- b, me li n Zimanan>* mvs.

xxxn

PERIANYA MEM
Mem j ji xiyal riiw dildar Yan ku ji areziiw ddar Bii dnek dipezr ii sewda Mecnnek b nezr eyda

Xalib gerya h aq dehet Miinis gerya i qelb wehet Ne qabil hera dax ii derdan Ne nal seyr bax werdan Hasil ku ne bii wsal Zn Rahet unebii ji ber birn Lewra ku du teneleb di b gav B tab-i bi bm jibo firek av, Nageh bi rijit ji asman Sereraey ab zendegan, Yek tene mirad dil helnit, Yek soxte her wisa bi ranit, Yek kesb-i bi ket heyat sermed, d di ite memat mirated Tacdn-i ku ew wsal-i dest da Ew reng h Mem melal-i dest da

2.50

MEM 0 ZN

Esla ji xeman ne biiye hsa Mehza bi kesan nebii miwaa Qet'a w ne bii li clh qerarek Esla w ne bii bi kes midarek Ew weqt wekii di iiye p Mr Te d'go ku du saxe p di zmcr (1) Her lehze ji derd ii ah ii wah Agir di ghande bargah Gava ku di iiye p Tacdn Ew jar-i digel dil bi naln, Ne'd bi ketm midar ii sihbet Ne'dbii bi kmt qerar ii ulf et

(1)

Saxe: Em: rast mana v kelm ne hatin., Li gor tex-

mna me ev kelme' a d w li ser hevd Saqep> ne, yan aqn

hngd w. Eger whabe, kalma Saq bi abn Sax> hatye mvsn.

xxxni
MEM BI DCLE'RA DI PEYVE

Naar-i ji heyet di ii dr Hemderd-i di bii digel et kiir K: Ey ibhet ek mm rewane! B sebr ii sikiin, aqane B sebr ii qerar ii b sikiin Yan ibhet mm tu j cmiin ? Qet nne jibo tera qerarek Xalib di dil teda neyarek (1) Her lehze te j i tte br? Sergete di b h rex Cizr' Ev ehreye ger jibo te mehbiib Hasil geryaye bo te metliib Dam di dil tedane raenzl Dest te li gerdan heraal Hja ji Xwed tu fikr na k Her roj hezar ikr na k
(1) Mana ferda diduwan li gor babet nne. Bi texmna me d rast w wehabe: XaIib di dil tedaye yarek.

254

MEM O ZN

Ev ende di k hewar ii gaz

d i miradek di xwaz?
Bhiide ira di ki tu feryed? Aware di dyar Bexdad? Ger ez bi girm we ger bi nalim Wer ez bi mirira we ger bi kalim, Her weku ez bi kim rewaye Maqiil jibo mera fenaye Carek li dil mi j guzer ke Seremey em mm nezer ke Derd dil mm ku b dewaye? em ter mm ima ceraye? Dwanerae, mm per bi der da Ez Dcle'me, zenber me ber da (1) Westan ii Nrgiz ii Seqlan Derwaze ii Omer ii Meydan (2) Van sejTegehan tu l di k get Ez meme, jibo mira der ii det

(1) (2)

Zenber: Em rast mana kelm ne hatin. Qey zembereke. Ev gitik navn deranin ku Dcle di wanda derbaz di be.

xxxrv
MEM BI BAYRA DI FEYVE
Greh behs di kir digel Seba'y erha xera dil di gote bay K: Ey csm etf ibhet r.h! Dergah beden i ber te mefth Ez hv di kira ku b teweqqif Rencdeqedera bi b tekellif Carek here suddetus - seadet (1) Gave|c here sdretun - nhayet (2) Ewwel tu bi pose astan Pa here p disitan Emma bi tewazi'ii bi tazra Sed raertebe htram ii tekrm Aheste jibo bi ke duay Wabestey w bi ke senay ayeste bi ke tu htrara Destbeste vewest, bi ke seara
Suddetus - seade: Navdera bextyary; yan koka Zn' Zdretun - nhayet: Cy^ ku Pxember tda bi Xwed'ra pej^vye; mexsed j oda Zn'ye.
(1) (2)

258

MEM 0 ZN

Pa hereket ke pve apik Sqlet ne grr h teb' nazik Ev narae ku xwn dil mdade Ev sefhe ku merdimek sewade, Perd me livn ji ber cemal Tenha bi de dest erzhai Znhare! di ba ne k nqab Gava ku di xwnitm ktab Bj ji meda ku: Padahim! Benden ana soyle: Qbegahim! (1) Lew metle' niir Zilcelal' Lew menbe kewsera zelal Lew menzer ii mezhera lah Em bne geda, tu padah Da bo me bi heqq mittesif b Der heqq me edl ii mintesif b Der dde ji ddey tewela Geh gah-i bi k ii dil tecella Ev de'b qedme padahan
Wan ame nezer h pirgunahan

Wellah guneh xwe ez m zamm Emma me dilek hebii, di zanim Ew dil, peryan ji min revaye Ev pleke ew ji mm cudaye Weqt ku digel mm ew tebabi Sahib hewes ii xwedan hewabii Belk kmbit xeta ii syan Insan xuliqn bi neqs ii nsyan Sed car ku zde pirgunahe L sayey zilf te penahe

(1)

Benden ana soyle: Ji dev mm ji-a bje. Ev bi zar Tir-

kye.

260

MEM O ZN

Ger qehr-i bi k li w cezaye Wer efw-i bi k eceb etaye Ev renge bi bje, ey Seba tz! Wangah-i zemn bi pos ii berxz (1) Ey bad Seba! Bi heqq Mabiid Gave weku ty ji p ieqsiid,

Znhare! Hmek ji xak dergah Bne ji mira digel xwe hemrah Toza ku ji reng tiityaye Bna bi xwera ku kmyaye

(1)

Wangah: O an gah. Yan w dem, w gav.

XXXV

MEM GAZIN JI DILE XWE DI KE

Geh ceng-i di kir digel dil jar K: Ey xan ermesar xeddar! Kan qewl . qerar ii ehd ii peywend, Peyman ii qesem, yemn ii sewgend ? Te d'go ku: Digel te sadiqim ez, Te d'go: Bi tera miwafiqira ez Te d'go ku: Digel te yekdilira ez Te d'go ku: Xweden tehemmilira ez Hejifa! Ku zyade b wefay Weyla! Ku ne qabil cefay Qelb dexel, bi dil neyar! Pir l i ep ii xirab ii xwar Ey tty perwere rn! Wey tfl tifeyl nezenn! Yar xweyan biiw meger tu Qelb reyan biiw raeger tu (1)
(1)

Qelb reyan:

Sist zexel rojn re.

264

MEM O ZN

Dilhay! kusan deriin tenha (1) Insafe ten bi hl tenha?

Ev bilbil can di raehbesa ten Maye bi ten msal bjen nsafe bi k tu can bedrd? (2) Derwazey ten bi gr mesdiid? Sirra di teda, ji feyz cane Niira di zemn ji asraane Ey dil ! Me e b irax can Zulraate, tu kor r ni zan Meqsiide eger jibo te canan Canan te di candane pmhan Lewra tu mmiinedar zat Ajdney siiret sfat Znhare! Me e Ii dii tewella Da can ne ketin ji te teberra na te di bte xancyyet Terka te di bte raf izyyet Xaric me be da bi b tu daxil Terk me ke da bi b tu wasil Refz meke tu, bi dil be smn Ma Bauke? Wejmek, ente mnn! (3) Sabit be ku da ne naxelef b Da waqif sirr Men eref b (2) Her end tu iiy ber der dost L dost-i h nik mme, i w post

Dilha: Ey dil. Dern tenha: Hundir cesed han, v la. Tu xatir ji gan bi xwaz, w terk bi k. Ev ferd gi bi zar Ereb'ye, mana w eve: i b bi te? Mala te ne keve, tu ji min, ji la mm! (4) Men eref: K ku nas bi ke; ev parekye ji hedsek, temam w eve: K nefsa xwe nas bi ke, xweday xwe j nas di ke
(1) (2) (3)

266

MEM O ZIN

Qedda te heband bo te dare Zilfa tu ivand ew qmare Cezba tu revay can li bale Sirra tu fdajd ew xwemale Bawer te ney h zilf xalan Mal me de Hmdyan bi talan Pabende me be bi tar gsii Sergete me be bi qews ebr Her end Xell', ey belake! (1) Gulzar-i te di bte ate Tebh te sed hezar-i bilbil Sed car bi km fxan i xulxul Perwane sfet h pg werdan Her dem di sojm bi dax ii derdan Ey dil! 'Te xwe daye ber heway Qesda te ew bi k sefay Emma ji tebb q sadiq Mm zanye bo tera miwafiq: Perhze ji qism mitehatan Teqwaye ji van milezzezatan Her ku mixalif hewaye Ejm w jibo tera faye Mm pirsye b guman ji Luqman Xasyyet erbetan ii luqman Her ku rne ejm daye Her weku tale ew dewaye Ew ende ew digel dil got, Naar-i dil dil bi w sot Diikel ji herareta siweyda Ra bii tij bii mehell sewda Ra bii ve ji dil duxan ii yehmm Re kir li ser dmax xeyiim
(1)

Xell: Birahm Pxember.

268

MEM O ZN

Neynk xiyal bii mikedder Ajdney aql bii mixebber Ewrek te di go ji erd ra bii Evraz-i, h asman cema bii W e'wr ji nvika hinavan Xwnbar di kir bi herdu avan Seyla ceger wisa li gur hat Goya ku bi ser, Erez ve gur hat (1) Elqsse: Ji lleta di dilda Seylek we di ii Mem bi railda ettil - Ereb ii Ferat ii Ceyhiin Hers te di go bi yekve ra biin Her end ji histir Mem' jar n biin li lex et, Sipndar Sehra hem biiye sehn bustan Sahil biiye gulen ii guhstan W b dil her h w mekan girt W bilbil bc xwe ayan girt Ew bilbil eger i pirhewesbii Zmdan beden li w qefesbii Vkra weryan li w per ii bal Tkda weyan ji w xet ii xal Qedda wy ibhet Senewber Xem bii, ivya msal Er'er Riiwd-i w ger i her di terbiin Manend xizam, lk zerbiin Ariz qewim h nejmik jeng Rewneq u nema h neq Erjeng (2) q we nexwe kir ew belake Hubb we teles kir ew miewwe.
(1) (2)

Ve gur hat: Bi gur hat.

n bi nav deng Man'ye;

Erjeng: Lewha Ressam mexed j rw Mem'ye.

270

MEM O ZN

Dma w ne ma u ab ii rengek Nitq-a w ne ma cewab ii dengek J'ewwelve li rex et nexwe ket il roj temam ibh le ket Aqi ii xred ii iiir nsan Hss-ii hareket, quway hejwan, Qet'a qe ne ma ji van u asar Yek cuz' Ii nik Mem' birndar

XXXVI

MR DI E NRE
Seyyad kar hisn exbar (1) Kir bo me ku serguzet zhar Go: Rojek xwe bi fesl ii eyyam Dewra feleka fena serencara Ferra qeza bi sun' qudret Xebra kinbii msal cennet Meate sfet, chan drn Tezyn kiribii eriise ayn Her yek ji newal ii koh detan Reh ibhet goeyd bihutan Her rewze, ryaz Xuld eiber Her eme ji eyn ab kewser Her koh-i ji reng Tiire Miisa J'enwar tecelly di sa Her nehr-i ji reng ejdehabn Her sebze bi mu'cizan Esa'biin Her dar-i ji feyz niibuhar Tk u'le di da ji niir Bar
(1)

Nrvan

nra rindya peyvan. Yan drokvan.

274

MEM O ZN

Her gul ji msal ate Tr Yek me'el be qusiir pirniir Her mirx seher bi xwe kelmek Her tiit-yii qumryek nedmek Her nexl ndakunende her gah Tebh ecer di go: Enellah (1) Xergo ii xezal ii gur ii a,hii Ev qaz quling ii kebk ii thii Ker ker di ern h koh detan Ref ref di f irn di nv bihutan Elqsse: Bi qtza zeman Bii firset ey ii kameran Fesla bi gerin h get . sejrran Nr-i bi km ji weh ii teyran

Mr ku felek mit ferman Go: Sibhe nebiiy, qewm Bohtan, Ra best slah ii gurz ii imr Blcirale digel me bne nr Hazir ne bitm kesek di seyd Ew d bi mirit di bend ii qeyd Xelq ku heta bi sibh kazib Hazir kinbiin bsat ii ratib, Fecr ku nuraaye v/an elamet Ra bii di w ehrde qiyaraet Mran ve kirin uqab ii baz ran di birin, pilmg taz Derrende ii adem ii beham Ferdek qe nema di ehr-i qam
(1) Tebh ecer: Wek dara yay Tr ku deng Xwed j hat, got Enellah. yan ez Xwed'me.

276

MEM O ZN

Dam ded i adem-joi hejwan Tf 1 ii seb, aiva rezvan Elqsse: Qebleya rcalan Flcimle kesek ne ma di malan
Bii heregehek Ii seydegahan efqet ne kirin h b gunahan

Ew ende ji wehyan di kutm Goya ku wihii-i qet ne htin Derrende, dewende ii perende Hm kut d) girt, hm fekende apikherekat ii niiciwanan Wan faris ii kurd ii pehlewanan Derrende di randibiin bi ran Perrende bi randibiin bi tran Mehbiib msal ehlewendan Merkeb'ereban, xwedan kemendan ogan di dest digel gupalan Avtine gerdend xezalan Ew resiwar bi perr-ii gng Xwn kinbiin, belek pilmg Ew ende xezal ewan kirm seyd Ew ende pimg ewan kirm qeyd, d ne di m digel xwe bnm Belk ne di in ji c helnin Kut ji xwera birm feqran Girt bi xwera birm emran

XXX vn

BEXE MlR
Baxek w hebii Emr Zeydn Bax Irera di ii, bi raizgn Her dewhe ji w, ii her tiyiirek Yek qesr ji cennet, ii hiirek Bo utn dest p avan Kewser kiribii seb?i Ridwan Hemser bi meqam Sdre serwek Manend firte her Tezerwek Tebh Mem, dil Senewber Sed pare ji q, qedd Er'er Narenc ii Tirmc-i ibh Zn Zer biiy ji lleta evn Sv riteb ii mar ii bustan Lv ii zqen ii inar ii pestan (1) iraad ii inar-i hemqederabiin Xwe sayewer ii elhraerabiin
(1) Inar: Em rast mana v kelm ne hatin. texmnkinn ku ew j nav lebatekye, belk dm be.

L wisa t

280

MEM O ZN

Zrnqedehd-i mest lebrz (1) Reyhan ii bmeve cimle newxz razey selsebl ii enhar Mecmiiey xidrewat ii ezhar Sehna rez micmelen ktabek Her qit'e fesle fesl ii babek (2) Goya bi edeb edb tencm Ser sefhey bax ibh teqwra, Cedwel kmbii bi hell smab mgerfe sfet gfuld-i srab Etraf-i ji smbil ii reyahn Elwan ji xitiit sebz mikn Her yek di kirm beyan ehkam Bext syeh ii sefde 'lam

(1) Mest: Wisa t texmn kirin ku ev kelme Mit.e, bi abn *Mest>.i- hatye mvsn. Mit bi mana tijye. Lebrz: Lvrj, Yan mey bi ser lvn wda di rijya. (2) Fesl babek: Pik birek pirtk.

xxxvra

ZN DI E BEXE
Ew ahiiw seydegah wehet (1) Ew banw bargahi ulfet Serkulh xezal det derdan Serget nhal bax wei:dan (2) Pabestey qeyd q xwnxwar Seyda ku Mem kir birndar D ehr ii mehelle cimle xal Xal biiw kue ii hewa Tenha ii tehne bax bustan B ns ii perne sehn ii eywan Zan ku zeraane b eraane Go: Ra ba dilo! Eceb zeraane Firset xwee da bi ne seyran Ca sejnr-i bi kn Ii weh ii teyran Kan qe heyn ji wan rae hemderd? Lewra ku ev ademne b derd
(1) Xezala nrgeha kvty, teii kv mab. Yan Zn. (2) Serpera axa bax gulan.

a ku di cy nrda

bi

284

MEM O ZN

Teyrek me bhstj'e di baxan Bext w ree ji reng zaxan L jar ii zef ii b mecale Aiftey riiw werd ale Rojan di ketm fxan zar Xwna xwe di xut evd-i tar Dam di ketm fxan ii xulxul Hevdeng mme bi nav bilbil Hemderdek qence, ehl hale Dermanek derd mm li bale Ey dil! Were da bi n nhan Hja ku heye me zendegan Belk bi neshet ii bi pend Aza me bi ket ji qeyd ii bend Ev renge lie got, ii b tewqqif Zn hate ve bax b tekellif Agah-i ne biin ji w u deyyar Ne daye, ne xadim ii perestar Meqsiid ew ne' retekbii W mehz-i mirad zletekbii Lew hate ve bax ew perzad Da tr-i bi ket ji dest xeman dad Her lale Ii sne biine daxek Her xune bi sohtm iraxek Her dar-i li csra bne barek Gulnar-li qelb biine narek Tenha ku xwe d berek di desbii (1) Ew seng-i, zebaney ceresbii (2) Dem dem we di da h deff mermer (3) B ibhe dil beran di bii ker
(1) (2) (3)

Kevirek di destn wdab. Ew kevir ziman zengilb. Mexsed j snga wye.

286

MEM O ZN

Gava ku nezer di kir li avan Xwnave di ii ji herdu avan

Sehna rez bii heway bilbil adab-i di kir bi ab gul, gul Qedda ku bi rasit Senewber Dma bi zyay mhr enwer, Ew renge di da h ax ii erd Ew ende di siit toz ii gerd, (1) Ax di kir Ax, ii ber di naln
Daran di kir Ah, pehk di kaln

Her dem ku di kir ji derd-i Yah Mr'at felek di kir syehrii Pejmirde kirm bi reng, sorgul Efserde kxrm bi deng, bilbil Bilbil ne di bi bte hevdeng Sorgul ne di bii bi bte hevreng Hind ku di baxda nezer kir Behsa xwe digel guld-i zer kir K: Ey ibhet aiqan dgergn! Wey ibhet mm zerr, zergiin! Berkd-i we sed ne, ew hezann Hun bo i zerm, zef ii jarin ? Yan ibhet min di b Mem'm hun, Lewra wek mm di pirxemm hun ? Bilbil bi guld-i sore mexiil Hun mayne ibh min di ma'ziil Lewra di ell ii derdenakin Lewra di hezn ii sneakm Hun qenc-i jibo mira dellm Hun bo me di halda edlm

(1)

Di st:

Di dewisand,

wek stina

kulaf.

Gerd:

Latn

bexe.

MEM 0 ZN

Xukek me hebii ji reng sorgul Hel girtye w jibo xwe bilbil Ha! htye bo me endelbek Mehrm ii sefl b nesbek Ez j ji zell ii b nesb Zer biirae ji hcr endelb Draa rame sere erxewan Zer biiye wek we za'feran Carek bi dya mm ew bi dilxwah Ed ne di kir mm Ah-i bllah

XXXIX

MEM J DI E BEXE

Her bi bitm ji xej'r, eger er B daye na bitm miyesser Ger wesle we ger quma ddar B daye na bitm u bazar Ew daye cimle remz ii halm Belk ji cenab Zilcelal'm Qelb te di bjitm ku: Ra be Ev saete eyn feth babe Ew koh weqar ii behr mewziin Iq kmbii xeff ii mecniin Yan ku Mem' merz bedhal Zaf kinb zyade pamal Roja ku ji ehr xel bi der ket Sewday xiyal Zn bi ser ket Bmar bi derd ^q sekren B nezc merez ghte buhran B qelqeleyek di qelb xemgn Esla ne di bii di xan teskn Naar-i ji xai^ ew bi der ket Ew daye. Xizr-i bii, bi ber ket

292

MEM ZlN

Ew Xizr-i i bii Teewwiqa dil Ew ewq-i i bii? Teeiqa dil Qeb w dige w bye bax (1) Kan kean ghande bax (2) Zi'a ku evd-i re, di tar Her dem bi fxan ii ah zar Dam ji Xwed di kir temenna Mera ra bit ii bte nik bi tenha, Nageh fikir ku Mem ji der hat Bmar Mesh-i d bi ser hat Zn ji evn adman FLhal-i ne ma u zendegan B he kete ser men v/ek gul Sed pare ceger ji q bilbil Mem hat vl teferrica gulan kir Seyrek i rhan i .smbilan kir Go: Ey gul! Eger tu nazenn, Keng tu ji reng rw Zn'? Ey sinbi! Eger hey tu xwe b,

Rhan ji te byne syehrii,

Hun ne ji msal zilf yarin

Hun herdu fizl hcrzekarm Ey bibil! Eger tu ehl hal Perwany em' werd a,
Zn'a me ji sorgua te getir Bext me ji tali te letir Bilbil ezim, ey nkserencam Byhiide ira di k xwe bednam? Gul yek ne ten, ku sed hezaran Gulen di ditm di nbuharan

(1) (2)

Bye bax: B as, h ber w ra b. Ghande bax: Ghande bexe.

294

MEM 0 ZlN

Maiiq ku msl wan gelek bin Her end ku hor-jm melek bm, Ew na bme miicib u derdan iiewra ku hej?n li cunle erdan Yek bit, ii ne bit msal hemta Mestire ji reng Za Enqa, Aiq bi i d bi ket midare? B sebr ii mirm, em. i are? Ev renge di go, ji hal xafil Nageh fikir ku p miqabil Zn'a ku dused per perestar Hora ku Memo jibo girftar, W sebze sfet li ser zemn B he kir, dariiw evn. Zn'a ku gebfli durr mekniin Plhal-i ku d Mem' cegerxiin, (1) B he kete ber pyan b gav Serw ku gh%te ber pyan av, (2) Xune ji xewa seher ve bikift (3) W biiy bi bilbil xwera cift Go: Ev xewe, ya ne xud xiyale? Ev xevrae sehhe, ya betale? Hasil: Ku Ji pa sed xiyalan Xasjryet boy zilf ii xalan, Zn ku ghande ber meam, Seyd mir zmde kir bi dam. Ra b ku h pedest Zn Fikr ku du dest di dest Zn Man herdu gelek li pg yek lal Ne nitq ii xeber, ne ql n ne gal
(1)
(2>

(3)

Ku df: Ku Mem w dt. Serw: Dara serw, mexsed j Zn'e. Av: Yan Mem. Xune: Yan Zn.

296

MEM O ZN

Ewwel di kirin bi dest aret Pa ku ve bii Ii wan baret, Ew ende kalemri pkve gotm F!w ende ji p yekve sotm (1) Ew ende ekir bi yekve rtm Ew ende lebd-i yek di mtin Ew ende qedeh bi yekve xwarm Ew ende qeza ji n(i bijarm era ii leb ii sne, gerden ii do Ruxsar ii zfqen ber ii benago Yk yk bi dil ji yek di xwestin Hm biise di dan ii hm di gestm Ew tenelebd ji wesl yek thn Gerden di kirm li yk ii d, bhn Zn'a ku bi rux msal em'an Pirewq zya ii niir ii lem'an Perwane sfet Mem bi zahir Csm xwe ii can di dane agir Geh ge di bii agir evn Perwa ne di ma jiboy Zn Herdu di w halda eyan B perdesera ii b nuwan Wan dt di baxda serayek Ayney Cem, channumayek Ra biin ii mene ehnenan Rnitm, ii herdu nazennan, Hcran di kirm ji ser hkayet Wicdan di kirm ji nii rvayet. Dem ebr-i sfet, hezn ii giryan Geh xune mesel, letf ii xendan Her dem di kinn qeza ii smnet Ferza weku biisene, i mmnet?
(1)

Ji ber hevd ewitn, dil wan bi hevd ewit.

298

MEM O ZN

Her end ku ref'i biin tekeUif Lkn evigandibiin tesernf Ew geri hebiin ji hev bi hv Emma ne di iin qev/ niv Hubba di dUan ji hedd derbii Serhedd zerafetan kemerbii qa ku li ser hed kemale, Ava ku ji menbe zelale, Elbette xwe d bi ket hraset Na ket u qebiilya necaset. Cwan ii buhar ii bax mehbiib Aya di dm i maye metliib? Xasma hetaitm evn xahb Lebteney q herdu canib Ed i bi bjrm? Ez m zanim, Bhnez k ne soyleye zebanim (1)

(1)

Ziman mm mzane ku i bje. Ev bi Tirkye.

XL
MR JI NERE DI ZIVIRE t) BI SER MEM ZNE'DA T
Saq! Me bi gir ku ez bi destim (1) Mexmiinm ii meynexwar mestim Gava ku ve xwar Mem ii Zn Axift h mm ch birn
Em aiq eger i meyperestm Emma ji meya Ele,st mestm (2) Ew mey ne wek meya te ae Ew mey ji cema ZilceaFe Ew hubb hebb pakezate Qnwan hedqey sfate Saq! Bi de mm jibo Xwed'ra Camek ji meya te doh di gra Her cir'eyek e j bi kim tam Yek ne'e bese heta serencam
(1)

Bi destim: Di kevim, li ketmme.

weme?.
(2)

Elest: Roja ku Xwed ji gananra go Ma ez ne xweday

302

MEM O ZN

Ew kej^eki mehze, b kem ii kej^ (1) Esrareke b xiyal ii b tej^ Da def 'i bi kun xumar dn Heyar-i bi bim ji xwab niin Da ibh Mem ne bit, ku xafil Bt mr ecel bi ser me acil, Roja mme urar-i iiye var (2) Hja ne bun ez ji xwe xeberdar Zn'a hewesa dil heway Mm dabite nave xwe-ebay (3)

Mr hat h ser w hmde esker Zirna ii nefr ii kiis mehtar Daday i teblexan ii sazan awii ii seda ii gaze-gazan Pabend bi q herdu cran (4) Dermande, ji p yekve heyran, Qet seh ne kirm ku ev i renge Qet goh ne kirm ku ev i denge Mr go ku: Ve km evan xezalan Pabende me km ewan epalan Tk ber dme bax wan wek tejT Da em bi -kurm hero h wan sejn:'^ Xeq ku xezal ii gur ii xergii Xwe girt li ser mil ii der axii Ann hera Mr tijjry rez kir Axi ku ivan tijyy pez kir,
B kem keyf: B iqas away. ye: Li gor texmna me rast w be- ye. Dabite: Danbe. Nave xwe-ebay: Navbera xwe ebay, yan j nave xwe ebay- yan navaebaye xwe. (4) Herdu cran: Mem Zn.
(1) (2) (3)

304

MEM O ZN

Mr gote ekabir . xewasan: Tenbh-i bi km nedm ii nasan Da n ii demek di bax riinn Lewra ku 31 rehtyan zebnn* Ew hatine der seray al Dtm der ii ban hem di xal Emraa ku dere tk kuadm Reng qur'ey textey miradm (1) Hazir kete qelb w xiyalek Zan ku ne xalye ji halek Mr bi weqar ii aql . ferheng Tacdn ii Bekir xwe dane bm eng nane sera ku Zn ii Mem t Goh dane seda, ku zr i bem t Mr hat bi serve, d Mem' jar Pal dayye balgeyd-i zertar Kaye ser xwe v/ ebayek vare ne em'ii ne irayek Mr go: Kye ev di v zeman, B ruxset min di v mekan? Zn ku bihst, deng nas Flhal-i xwe daye bin lbas Mem qet ji ch xwe ra ne bii got: Seyda te li mm dil ii ceger sot Mrim! Te di zan sz nexwebiim Hetta ve deh qew nehebiim Iro me bih&t ku xel digel Mr Tkda bi tebay iine nr Sebra me ne ma di nav nivnan Ra biim, ii digel evan birnan, Naar-i bi der ketrni ji xan Nageh me xwe d li v mekan
(1)

Wek qur'n text miradanin;

qey ev tewirek falbye.

306

MEM O ZIN

Mr go: Nexwean nehin jibo qeyd Bar te di baxda i kir seyd? Go: Ez ku bi bm bi ke tu bawer Dawer bi mera ku bye yawer, Mm d di v baxda xezalek Emma ne xezal-i bii epalek Ahiiw sip ii av di rebiin Biskn di syah ii bhn xwebiin Her lehze ji nafeyd tetar Sed bar-i ji turejryan di bar Sehray Xeten tij bitm misk Yek tay ji zitf w ii yek bisk Her end sip ii avbelekb Emma bi qiyas mm melekbii Lewra ku tu hat ew nhan bii Hmd tu ne hat ew eyanbii Tacdn ji tekellima w zan: Zin hatye ba Mem nhan Go: Goh me dme Mem, ku dne Malxol'ye, w aqi unne 'raz-i kmn ji w kelam E'yan hem vk ketm teman Saq ii erab ii em'i xwestm Dwanek hakmane bestm

XLI

TACDN JIBO RIZGARKIRINA MEME t ZNE MALA XWE DI

EWITNE
Tacdn fikir ku- bezme biie Pir zewq sef a ii ey ii niie Mem zde bi xusse . meale ii bave go: Bira! i hae? Erama bi aret ii miemraa Pirs, Mem bi remz ii ma, Dest xwe oi hika ebay Ka, ii ecaybek numay Dtm du kez ji misk tatar (1)
Manend du ser bi muhr ehmar (2), Gerday di paila Mem'da (3) Mem may di heybet i xemda Zan ku qew xirabe ehwal Ra bii bi lez, ii bez ii ii mal
(1) (2) (3)

Misk: Mik. b, me li n Misk. nivs. Wek ser du ehmarn bi mor. Gerday: Pay, lefyay, mar ku xwe gilor di ke.

310

MEM O ZN

Nageh bi xezeb ku ji derda Zan Sity, digel xeber da Got: Te i hale, ey tehemtm! Tacl-i ye, kye te dijmm? Gro: Ra be Sit! Ku mm derenge Iro me digel v ma cenge Tlfl xwe xilas ke, d bi it mal Mal bo mm, ii ha jibo te mendal Sermayey umr zendegan Yan Mem Zn bi dilgiran, Maj^e di werteya belay Mm qesde ku ez bi kim ruhay Xel ve d'kujit agir bi av Ez d ve kujim bi agir av Mala xwe ji reng qewm Zerdet Da agir, ii gazya xwe rahet Agir ku di girte xan ii manan W girte bi gaz-yi fxanan Eqwam ii qebal ii egar Blcimle bezne def ' agir Agah-i ku biin emr ii xlman Xal kirm ew sera ii dwan Ew j ku bezne w liewar W mittehem we gote yar: (1) Tacdn-i te d i reng eda kir? Miisa li me behr xera ziwa kir Ra be tu here heremseray Da ez bi im agir ii nday Zn ra bii ii iiye xelweta xas Tacdn-i ne ma ne cil, ne palas Esbab ii tecemmil ii defne Emlak ii cewahir xezne
(1)

W mittehem:

Wy ku di bin zennda mab. Yan Mem.

312

MEM O ZN

Blcimle d'rya biray sotm Lew nav bi qenc tte gotm

Mal rae hebn tu ey nkiinam! Hubba w d; ket mirov-i bednam Znhare ! Me bie h raa-i haris Lewra ku di bin ji dest te waris Cem'a w jibo te bar zehmet Terka w jibo te nar hesret Roja bi pedest Bar Dest te ji genc ii mal ar Ev cennet ii e quma ddar, Ey mifis axiret xerdar!, Keng ji tera di bin raiyesser? D bne te: Mifliso! Here der Reh ibhet v chan fan Mift na dine paryek ji nan Ma me de warisan tu meccan, Ger d te bi v hsayya can Waris ji tera kefenbuhay Hette ne kirin di dn hesay (1) Hja ku xwe telef bi ke ma Bcime b.' de bi hisn e'mal Yan serf-i bi ke rasa Tacdn P nav ebed jibo xwe bi'stn Yan p bi kire tu yarek qenc Ew tire bo tera ji sed genc

(1)

Hesa>i- ji kelma Hsseya bi zar Ereb hatye girtin

Ci

di zar Kurd'da

bye Hesa, bi raana ^Parfe.

XLn

BEKIB GnlYA MEM tJ ZN JI MB'RA DI KE

Sultan wlayet mehebbet (1) Serxeyl eyalet meweddet (2) Gava ku ji mekmen xuls (3) Bi'nmt h text dil ciliis (4) Keng di ketm qebii estar? Hetta elema xwe na ket zhar Reh ibhet padah encim Tabende ji tarem harim J'ew end tebeqat asman J'ew ende mesafe ii mekan J'ew end enasir ii sehaban J'ew ende mewani'ii hcaban Naar'i di ket nifiiz-i her riiz Elbette di bte alem efriiz
Padah walat evn. Yan evndar. Sersiwar welat evn. Yan evndar. (3) Ji veargeha rasty. (4) Yan li ser text dil rne rmtina xwe j rian bi de.
(1)
<2)

316

MEM O ZN

Ev padeh ku Iqe name

Roj bi wi nsbetek temame Ew j qe ve na irit u caran Naar-i bi ker di kct sitaran
(1)

Raz di dil Mem ii Zn Saz ku di perdeya evn, Hmd ne ghtibii zimanan (2) Ne'dbii u zyan jibo xwedanan Mzrab ziman xelq nasaz (3) B perde ka bii terane perdaz, (4) Zn' ne guneh, Mem ne siicik
Agah-i kirm bizirg kik (5)

Zengi bi deva guhanve zeng Meftiile enamilan ji merx Uaq-i liezn i b newabn Xel tene Hiseyn'e Kerbela'bk (6) Meclis bi neway zr ii bem bn Memii ji heway Zn Mem bn Bar h cemazey ne besbii Xemmaz-i di mertebe ceresb
Yan xeberd-i herdu yaran Neramam ii hesiid i ilekaran.
Pvekek temame, ew bi roj xwe t pvan qiyaskirm. Zimanan: Zebanan b, mp li n Zimanan.> nivs. Ziman: Zeban b, me li n Ziman nus. Ku b perde, awa qayd sitiran xemiland. Yan w gotm li her der b pvan got. (5) Bizirg kik: Bizin se, yan j mezm bik; h gor v manay Kik. ji Kuuk a bizar Tirk hatye girtm jibo rastbna qafy Kik hatye r.ivsn. Mana Mezin bik
(1) (2) (3) (4)

xwetire.
(6)

Wek w tbn, tyd gerandma

gotmanbn.

318

MEM O ZN

Ew ende di mechsan gerandm Ew ende bi qemsyan ghandm

Hetta Bekir' ji feng Ibls

Sahib xerez xebs tebUse Ew j ji w hal bii xeberdar Ra bii ji ch xwe ew xerezdar Tenha xw ghande xelweta Mr Elqsse kir ew qezjrye teqrr Mr hate tehewwira bi xret B xerqey behr fikir ii heyret Pu-s ji ew xebs saliis
Go : Ev xebera xlaf namiis, Em d ku heqqet eyan km,

Serritey tuhmet beyan km?

Go: Emr-i bi ke, Mem bi xiinm Hun herdu di xelwet ku riinm, Mem aiq sadiqe, bi zan qenc Vra bi leyze tu bi setrenc ert xwe Ji w bi xwaze dilxwaz D kef-i bi bit heqqeta raz Gava ku ew di k tu mexliib B: Rast-i bi b, kye te metliib? Mem fris ii betl i snesaf e Xasma bi tera xwe b xiafe Hubba di dil xwe na ket nkar Sirra xwe di ket jibo te qrar Sabitqedeme di v evn D bje ku: Aiqim li Zn

Pa, tuw sahib kyaset Laq w bi bn ye syaset Hukkam-i ji cms ah marm Eshab simiim ii muhredarm

320-

MEM O ZN

Muhran ku di din, bi zan ku zehre Mihr ku di kin, bi zan ku qehre Aqil hezer di kin ji maran

Xafil di bme mihbb-ii yaran Her end h nik bi zz-ii naz Her end digel bi le'b ii baz, Cuz' bi bitin ji te texej^ir Kull di ketm li te tedebbir Xasma ku hebin xebs ii xennas Bedxwah bex-i bm mnen-nas Tehqqe xirabtinn u eytan Yareb! Me ke wan qerb sultan

xLm

MIB BI MEM'BA BI SETRENC DI LZE PA W DAVJE ZINDANE

Salar mewakb kewakib (1)

Serdar tewah'ii xewanb

Sultan serr erx rabi' Weqt weku bii ji erq tali', etrancy mah ii cmd exter (2) Blcunle h ser bsat exder (3), eh-mat-i kirm bi beyzeqa nur (4) Te d'go hem biin di tor mestir
Mr ku ji xret dilefkar r ji hemjryet birndar
(1) (2)

Fermander

legerd stran. Yan roj.

etrency mah: Hva ku bi setrenc di lzt. Yan ronah di

da. Cind exter: Leger sitran. (3) Li ser bsat exder: Li ser palasa kesk. Yan Ii ser erd. (4) ehmat kir: ah wan bindest kir, wek lzvan ku di setrencda lzvan dm mat di ke. Bi beyzeqa nr: Bi dank setrenc ku ji nrye.

324

MEM O ZN

Hetta sibe xew ne hate avan Sakm ne di bii, ji reng avan Roj ku ji merq i:uma nr Afaq-i kirm ji zilmet diir, Mr ra bii ii hate gehnen Nzk seray nazenn Riimt ii we gote pekaran: Hun gaz bi kin nedm ii yaran Tenha ji mira Mem bi xiinm Ticdn i digel biran me xiinm Iro h Mem ez xezeb kim Siicek w heye ez edeb kim Na bit ku ji mm bi bm di xafil (1) Blcimle bi emr bm di aal! (2) J'ew pa hande nik Mem xwend Hazir kiribiin gulab gulqend Ew ende gerab qend ii ekker Ew ende gulab ii misk enber nan ii di meclis gerandin Kej?fd-i xwe ser bi ser ghandm Encam tekellim ii xeberdan Kane bi satirenc nerdan Mr gote Mem, bi kn kerbe: Iro me digel te ceng ii herbe Ra be ji mua were miqabil B ik bi tera ezun micadil ert me digel te, ey serefraz! Her te di v, jibo me dilxwaz

(1) Na be ku hun ji min b hay bi bin, bila tim gohd we h fermana mm be. (2) Hem di fermanda bi lezin, bi lez fermana min bi c bnm.

326

MEM O ZN

L Mr, ji kuran heb ciwanek Mehbb zemane, nuktedanek Yiisif ji melaheta w mehciib Ristem ji ecaeta w mexiib Hemsihbet ii hemdem Mem'bii Hemah-joi hemxem Mera'bii Serdar kuran bi nav Girgn Flha-i xeber ghande Tacdn Ew betl-i ku bii ji hsl waqif Ra bn bi vsora eko ii Arif ran veris&nd qeyd ii zincr Hers bi tebayi iine nik Mr Tacdn ku digel biran bi me hat Ka'beyn-i j:bo Mem due hat Fl ii Rix ii Kerkedan ku hatm (1) Dn Mr ii mielhra xwe raatm Zann ku Memo bi bend ii baze Mr gote Mem: Du dest taze S dest-i ji Mr birm temam Mifsid fikir ji w meqam, (2) Zn d ku h pencer dyare Mhre li meh di ket nezare (3) Bedxwah, bi n i hle ra kir! Ev renge behaneyek eda kir, Go: Bend ii lej^z ii ch bi dorin Hun herdu cyan bi hev bi gorm Mem d bi bitm v car mexliib Hasil bi bitm jibo te metliib

(1) Fl Rix Kerkedan: S darik setrencne. Mexsed ji wan Tacdn eko Arif'm. (2) Mifsid: Mirov fesad; yan Bekir. (3) Roje li hv di nre.

328

MEM O ZN

Mr ra bii ii ii ch Mem' jar Mem hate ch ji pve dildar (1> avd-i Mem ku dn ruy Zn Mift dane ji dest xwe Fl ii Ferzn Dil maye li pencer ii ibakan Heps xwe di da h ch peyakan Mr bir ji Mem temam e dest Mem bii ji meya ji ji^ve sermest (2) Mr gote Mem: Me bir xwe dilxwaz W go ku: Bi b, ye te daxwaz? Mr go: Me xerez ne kesb male Meqsiid-i ji teyy, kef hale Metliib-i ji le'b ii bend ii bazan Qet nne bi xeyr kef razan ert mm ewe: Bi k tu qrar, Kan di din kye te dildar? Her perya te di li bale Hor sfete, melek msale Ger laq te ew bi bnim Mal xwe bi dim, jibo te bnmi Sahib xerez di weqt firset (3) Ta'na xwe ji reng def' tuhmet (4) Go: Mm dye ya Mem heband Keek Erebane, vdeqand Ser ta bi pyan ree wek qr Ne laq behs i xwestma Mr Ta'n di Mem we reng eser kir Yekcar ji aql-i b xeber kir
Cy ku li pya w yar xuyab, yan Zn. Ji w meya ku li p wb, yan ji nihrtma Zn. Sahib xerez: Yan Bekir. Yan bi awak wisa peyv, goya ku bi w away ftraya der heq Mem'da ji ser hel tne, l mexseda w eve ku bi v pey v derb li Mem xe.
(1) (2) (3) (4)

330

MEM O ZN

Behra dil perde l, bi co hat Nagah-i bi gaz-yii xuro ha Go: Qet ne weye wek w got Mnm! Perya dil mi soht, ehzadeye, ehnen mekane Enqaye, bilmdeayane Mranye ew, ji nesl pake Niiranye ew, ne ab ii xake Serdefter hor ii nazenne Her end melek, bi nav Zn'e Mrevxeberaxlafheybet Gava ku bihst, hate xret W gote qebleya xuaman:
Hun bo i, gel nemekheraraan ! V nakes na girin bi zllet, Da ez bi kujim ew bi bret? Ra biine Mem dused xezenfer Mem ra bii pyan bi dest xmcer Tacdn ii eko digel biray Ra biin bi teessib ii tebay Gotm: Gel cmdyan! Ve westm Him cirale ne serxwe ii ne mestm Hun qenc-i di zanm em kusanm Sahib hunerm di pehlewanm Pnsed Ji we hemle km bi kerban Na dne we nebeta gu derban Ger i we ecel bi dest me nne Emma we gelek ji dest me dne Hetta ku bi km Mem girftar Ssed ji we d bi bm bu-ndar Hetta ne me hersyan bi ker km Him d Ii Mem kusa nezer km Her kir Hakim me ferman Em na bme mani u hukman

332

MEM 0 ZN

Destd-i me bestne li ber Mr Ha gerden dest ii p ii zincr* Mr ra bii ii p Mem best Tacdn mirina xwe w dem xwest Emma i bi ket? Jibo ne are Cellade, ne mre xundekare Mem girt hande p serheng Go: Heps-i bi km di quUeya teng*. Hel girtm ii birne p dzdar Mehbiis-i kmn di quUeya tar Dwan meclis belav biin (1) Blcimle jibo Mem di mehziin Dwane sfet bi ah ii feryad Hemyan di kirm jibo Mem dad

(1)

Dwan meclis: Mirovn ku h dwan civatbn.

XLIV

HAL MEM DI ZINDANDA

Mihra felek ezel edma Kna felek ebed qedme Her wekii ew ji erd ra ket Elbette w d di erdra ket Ulw Ji xwera eyan di xwazit Sifl Ji mera nhan di xwazit Na bn, hero ku aftab Davte mixareya turab Xasma ku digel qebl aiq Hem xan ii xware, hem mmafiq Elbette dil me qebazan Ewwel di bitm bi xenc ii nazan Axir di ketin meliil i rae'yis Manend Mem zell ii mehbiis Davjite raehbes bi nakam Datmte merqed serencam Ew bextere leqeb h w Mem B hemnefes li heval hemdem

336

MEM O ZN

Havtine alek bi zar (1) Tebh bi gor teng tar Mekriihe wek dehan ejder Menkre wek Nekr ii Mmker Riinit di wve abdane Zmdan h w bye iUexane Ew ch h w biiye ah Nexeb (2) Ew meh gerya hlal yekeb Sof ku ghte kunc xelwet xn gha meqam wehdet (3) Geh ibhet aiqan bi diLxwaz Geh ibhet abidan bi daxwaz Her lehze digel kela girn Ev renge he w di gote Zn: K: Ey msl herareta xerz! (4) ro he di Misr dil Ezz' (5) Sed car hero h qelb xeranak Prahen sebr mm te kir ak Geh geh, i di bit wet Zilejrxa Pirsa me bi k ? Tu ey ekerxa ! Leya tuw, ez Jibo te Mecniin Gulgiin Ji tera sink pirxiin Ferhad'im ez, tu bo me rn Seyab sirik coy rn Dmya li me ger i biiye zmdan Iro he ten ezim misilman Lewra Ji dev Nebyy Mirsel Bii ev xebere sehh ii mirsel:
Bi zarf: Bi girn, ku tda girna mirov t. ah Nexeb: em bajai- Nexeb. Meqam wehdet: Meqam yekty. Belk j mexsed j Wehdetil-Wicdbe. (4) Wek germya ku tim, ji ber xweda t. (5) Ezz: Tu Padah, serekwezr.
(1) (2) (3)

333

MEM 0 ZN

Dmya ku bihut kafirane Me'way belay mi'ramane Her end qew raiewweim ez Ew end bi nuewwe xweira ez Sed sa bi gr mm tu mehbiis Ma ez qe di bun Ji wesl me'jms? Sond di xum ez bi Siirey Niir, (1) Draa ku ewe ktab mestr, Deh car bi heqq bejn ii bal, il car bi heqq zilf xal, Tehqq-i bi aftab ruxsar, (2) Tesdq-i bi mahtab ddar. Te'kd-i bi qblegah ebrii, Tazn-i bi secdegah gsii, Sed car qesem bi herdu niinan, (3) Ehda min ewe digel uyiinan: Hetta remeq hebit Ji can Cana! Tu di canda nhan Hmd ku Ji hcr b qerarim Ew ende Ji te umdewanra Her end ku Mr h ram xezeb kir Ev qehr h mm ne b sebeb kir Her end xebr Bekir w goh kir Ev cebr li min ew bi ch kir Lewra ku tu ah, ez gedabiim Ez bo te ne kufw-ii hemliqabiira Tu rahreceraal ii raehcebn Ev ende letf ii nazenn
(1) (2)

Srey Nr: Srek qur'anye, tda qala minasebetn

di be.

ji-

nan mran

Tehqq: En sonda xwe pt di kim, xurt di kim. Aftab Rw tey wek roj. (3) Herdu nnan: Herdu avn wek herfn nn ku di nivsana Erebda wehane: i ' /
luxsar:

340

MEM O ZN

Ez xar ii zell ii xaksarim Ev renge zef ii dilfikarim Perwanerae, ten .mi daye agir Sohtme bi batm bi zalur Neyliifer'e dil, tu aftab Ten ibh kitan, tu raahtab Ger ten bi rizit weya bi bit xerq Wer dil bi bitm di behr xem xerq Heqq mme, adle, zilm-i nne Xasyyet agir evne Ev ale eger i zde kiire Emma Ji edalet ne dre Sofme sewmeemnim Xwe talib niir riiw Zn'im Hasil: Qewira meqam Miitii (1) Ber miicib Qeble en teratii (2) Tezkyyey nefs bii mikemmel Tesfyyey qeb bii mihessel Ajaney riih b micela Nef s ii dil ii can bi hev miseff a Ew mi'tekif di de'wr ha Hja ne ghgt dewr sa Belk ne il ii ne erbenek Zenna di dil w bii yeqnek
(1) Meqam Mt: Merteba welty ku mirov bi mirina nefs di gj. (2) Ber mcib Qeble en temt: Li gor fermana ku di bje H,i ku hun ne mirine, ev gotm j hedse. Mana v beyt e\'e: Pxember gotye ku: Hj ku hun ne mirine bi mirin.. Yan h.i ku hun di dinda di jn, nefsa xwe bi kujin wisa xwe b nefs bi kin ku wek hun rairibin. Li gor v gotma w ev merteba welty ku bi kutina nefs di be, ji Mem'ra bi c hat. Lewra ew .11 hj ku ne mirib kete zindan nefsa xwe di wda paqij kir, goya ku nefsa xwe kut bi w away ber mirina
xwe mir.

342

MEM O ZN

Mehiid-1 biwn h qelb enwar Mekiif-i biiwn li ber w esrar

Ajoney dil we bii miseyqel Siiret we bi maney mibeddel, (1) Ew heykel metleba raecaz (2) Bii rael'eb tfl qebaz (3) Ev munkun ii maswa seraser Flcunle Jibo w biine raenzer Ev dar ii ber ii dewab ii nsan Ev maden ii ev nebat ii heywan Her ku bi dil w l nezer kir Her bi xiyal-i l guzer kir Her yek di numa Jibo w Zn'ek Mehiide Ji her yek yeqnek Goya bi xwe ew resedninbii Ew al-i Jibo w diirebnbii

Heykel la daxwaza evna ne rastn. Yan ew la Mem ku ber bi ten ghana cem Zn di xwest daxwaza w evna di rdab, evna rastn pra tunneb. (3) B cy lztina zark evna ratn. Yan evna rastn wek zarkek di le wda dest bi lztin kir gerya. Evna di rda,
na xwe da evna rastn.

(1) (2)

ikl madde wisa bi manewyat guhor ku.

XLV

ZN BE HEV DI BE tJ GAZINAN JI

FELEKE DI KE
Zn'a ku bi derd hcr xeragn B sebr sikiin, qerar ii temkn Hind weku Mem ne biiy mehbiis Hja ne di bii Ji wesl me'yiis Gava weku Mem ghte al Ummd-i ne ma Jibo wsal Nizhetgeh ii ehnen ii eywan L biine hesar hebs ii zmdan Hmd weku erbet ii teambiin Goya ku h w hem herambiin Can ne di kir u xwab ii rahet Csra ne di d u tab taqet Ew renge zef ii Jar-i biibii Goya ku bi csm tay mibii Ew mii gerya Ji za'feran Tebh bi reng ii riiy Xan

346

MEM 0 ZN

eb ta bi seher, seher heta eb Fanx ne di b ji zikr Yareb! Her lehze di gote erx dewwar K: Ey zalim b eman xwnxwar! Mm qesd ii xerez digel te nne Aya te digel mm ev i kne? Dewrek te ne kir demek Jibo mm (1) Pir d te meger Mem'ek Jibo mm Niirek di riiw me kir te peyda Sohtm li Mem te p siweyda ewqek di rux Mem te hil kir Qelb me bi w te sot, ii kul kir Aya te i meslehet di mm d? Nan me da te yk cmd
Ewwel te kusan h mm eyan kir? Pa te ira li mm nhan kir?

Sohtm te bi agir fraq Kutm te bi derd tyaq Alem hem pkve ad xurrem
Dajone mm Mem te matem Derd xwe Jibo mira bi bje Jehra di dil xweda bi rje Yiisif te li min hande al Kutim te di v xirabemal Yaqiib-i sfet hezn ii nalan (2) Sebra dil ii can te bir bi talan Ez majrme herwek Zileyxa B Ysif ii b mirad ii me'wa Greh ekwe di kir Jibo Mem' jar K: Ey Yiisif' b guneh, girftar!
(1) Te demek jibo min, jibo rastbna ans min gerek ne kir, tu carek jibo bextewerya min ne geryay.

(2)

Yaqb: Bav Osif Pxember.

348

MEM O ZN

Da fikr-i ne k ku rahetun ez Da zen ne bir bi taqetim ez Wellah qesem di kim bi Bar Rojd-i sip, evd-i tar Nnm Ji mira u xwab xwarm lla ku du dde xwn di bann Bdarye sen'et du avau Xwnxwarye xv/arma hmavan Ey qbley qelb mm ! Bi dibcwah, Wey Ka'be'y can! Bi Ka'betuIIah, Her lehze ji dest frgeta te Her weqt-i ji dest hesreta te Sed ah ii dused enn ii efxan B gav-i me t Ji nv dil i can Ev rengeye hal mm eb ii riiz Hal te kusane, ey dU efriiz?! Zmdany ram! Te k celse? Sewdayy mm! Te k ense? Ey dil! Tu Ji qelb mm bi der kev Wey can! Tu Jibo dil bi ber kev Hun herdu herm Mem bi bnm L yek xeber Jibo me bnin Ey dil! Tu ku l di k selam Zii bne ve bo mera peyam Kan bi i hale ew girftar? Dann i xiyale, dilefkar? Kan h me ae, yane zze ? Bax w buhare, ya payze? Xwereng ii letfe ibh sorgul Yan jar ii zefe msl bilbil? Eywan li me biiye dar mhnet Zmdan bi me biiye bax cennet

350

MEM O ZN

Xwezya ku h mm xezeb kira Mr Manend Mem bi xull- zmcr, Ez J bi handima w al Rojek ve ketan h mm Ji sal (1) Carek bi dya mm ew girftar Derman bi kira mm ew birndar Umr mm eger i yok remeqbii Heqqa ku mirm Jibo me heq bii

(1)

Ve ketan: Der h rain ve kirna, li mm der keta.

XLVI

TACDN tr BIRAYD XW JIBO RIZGARKIRINA MEM DI WRIN

Eczay ktab qebazj (1) Sehhaf raicelled mecaz (2) raze ii cuz'ii bend terkb (3) Ev renge kirm bi nezm ii tertb Go: Zn ii Mem'd-i nazeperwerd Gava wehe der ve biin li wan derd Ew derd-i we bne behr ate Ew ate xem we biiye serke, Xelq ku hebii ji q tewr W agir kir h wan we te'sr, Ma'liil-i biiwn hem bi derdan Yek car bi der ketm Ji perdan Xasma ku miwafiqd-i drn Herasihbet wan, Sit ii Tacdn,
Parn pirtka evndary. Ew kes ku rpeln pirtkd mecaz rast di ke saz di ke. Yan ku drok ji mera neqil kirye; drokvan. (3) Mexsed ji vana gitik pikn drokne. Terkb ev renge kinn: Bi v away kom kirm civandin. Nezm tertb: Rzkirin.
(1) (2)

354

MEM O ZN

Derdan we li wan ji niive ser dan

Ed ne di hate J xeberdan
Her end ku ew Ji van cuda biin Dsan bi w derd mibtelabiin Derd Sity xiyal Zn'bii Tacdm ji xema Mem we dnbii, Her lehze digel biran bi erbii Qesda di dil w ev xeberbii : Ra bit bi xezeb bi te p Mr Daxwaz-i bi ket Mem bi teqsr Carek bi itm Mem rica ket Siic guneh Mem eda ket Da rar Ji wra biray ber det Ya ev ser mal-i t bi der det. Arif wehe gote: Ristem Zal! Ev emr-i bi mm mihale b qal B ceng ii cdal b tehewwir Qet v uxul me km tesevAvir Ev ma'reke na bitm bi dwan Em mane sibhe sehn meydan Ya qenc ewe em sibe siwar bn
Hers bi slah kar bar bn arane cewenan di ber kn Zendane ii mxferan li ser kn Gurzan bi hejn, riman bi bazn Ev renge Mem Ji Mr bi xwazn Ya d bi kutek Mem' xwe ber dn (1) Ya cimle bi merd ser bi der dn Ger w bi v reng Mem ruha kir, Derd di dil me vn dewa kir. Wer may misir h ser nad Em d bi kirn we reng chad
(1)

Bi kutek: Bi carek, di cda.

356

MEM O ZN

J'e'wwelve bin Bekir bi ker kn W midbir J'ber der bi der kn Her ber derek gurek h ber bit Xesmaney qenc-i ser bi ser bit M3r er ji wra bi ket teessib Ra bit li me ew bi ket texelhb, A ecel wisa bi grn Tebh heban seran bi hrn Bohtan bi kirne reqs ii govend De bne temaey ekerxend Gava weku dest bi dne herban Mehbiib-i temae kin h derban Her lelize bi bjin ew perzad Destd-i we xwe, ciwan mrzad!
Hindek bi girn, hmek sena km Hmdek bi kenm, hinek dua km Dildar-i nezer bi km ji bircan Durdane bi der kevm Ji dircan ehzade Ji penceran nezar kin Gulprehenan di ber xwe ker km

Her dem bi bihn ji nazennan Sed medh ii hezar-i afernan Tacdn xebera biray gh kir Mihkem di dil xweda bi ch kir

xLvn

TACDN JI MR'RA XEBER DI NE BERDANA MEM JE DI XWAZE

Sersibhe, ku ehsiwr efleq (1) Eheb ku kiande cay ebleq (2) Edhem di tewley nihn kir (3) Eheb Ji xwera Ji niive zn kir Gurz xwey aten deran Tx xwey zerfean ku dan, Dmya Ji mehabeta xwe zer kir Tx ii kemera yan bi ker kir

Tacdn ii biran Ji xelq l'al (4) Xwestm bi dil xwe wan helal Kane der bi reqs ii baz Rex ereb, semend taz
Sereksiwar sib. Yan roj. Elheb: Hesp boz, mexsed j sibeye.. Ebleq: Hesp qer, yan ev. (3) Edhem: Hesp qer, yan ev. (4) Xelq l'al: Xelk h al wan, mirovd wan.
(1) (2)

360

MEM O ZN

Msmar-1 kirm bedii Ji xeflet (1) Heyar-i kirm edii bi sewlet Meydan bi dewan kilan, bi dest kor Goya ve di dan li dijmman gor Tacdn Ji tewabi xwe yek pr Tajon kir ii zii hande p Mr Got: Here bje: Mr ii axan! Bnende ve na kujm iraxan Mr me eger i diirebne ro w di av niir-i nne Em ar-i bira hebiin di sadiq Herar-i h xizmeta w aiq nsafe ku zdetir Ji sal Mem majaye b xwedan di al? Dijmm h me ane, dost-i xemgn Ferze rairma eko ii Tacdn Mera ger i ku zde pirgunahe L aiqe, q-i padahe Hukm tu me ke li padahan Zdm tu rae ke h b gunahan Em hv di km, Mem ruha ket Derd di dil Mem dewa ket
Era ar-i birane, ar-i dwar Erkan seadeta w herar

Herar-i serd-i rae wek go ogan iradeta w kao Ya raesehet Jibo me ket Ya ne, Ji mera Bekir ve r ket Da em xeberan Jibo w bjm Derdd-i xwe em h w bi rjm Riimet me ne ma h riiw am D neql-i bi kn bi ne am'
(1) Msmar: Bizmar; qey mexsed j r, yan j rimin. Kirirt bed: Ekera kinn.

XLvm

BEKIB DI TIRSE tJ DEKEKl NtJ E DI KE

Teqrr ku kir temam-i Qasid Waqif gerya bi hal hasid (1)
Zan ku Jibo wra xirabe Go: Efw-i Jibo Mem sewabe Mrim! Me ne go jibo te pn Tacdn . biran Ji xwe me n? Zn bi de wan weya bi kuj min Yan ew bi terane xesm ii dijmin Ya qenc ewe qet ne k tekellira Tacdn Ji te na ketm tewahhim Bje: Me fda kirm Mem ii Zn Tezwc-i kum, me dane Tacdn Zahir tu me ke ev nad Carek ve kuj agir f esad J'ew pa tu bxe weqt firset (2) Znhare ! Me d eman ii mihlet
(1) (2)

Hasid: Dexes. Yan Bekir. B xe: V xe, w agir v xe.

364

MEM O ZN

Xesm ku ne bi b miqabil Derman ye ? erbeta helahi Lew lazime hakiman du fmcan: Yek xas xirab, ii yk qencan Da yek nexwean Jibo w xwe ket Ya d Ji wra xwean nexwe ket Yek can Ji dijmman cuda ket Ya d miryan Ji niive ra ket Kerba xwe rae ke tu akare Ya qenc ewe era bi kn midare olm hene, ew bi kerb na bin Lewra ku bi zor ii derb na bm Ustad di vtm, ii teemmil xf a ii texaf il ii tehemmil Ewqat zemane giin-giin Bar Ji mera kirm nimiine Yan ev ii roj ii sibh amm
Hm rohnne, hm Ji wan zelamm Em J di leyal-yi neharan Da bn bi nhan ii akaran Hin zahir ii hmdekan bi xef kn Ra kn hmekan, hman telef kn W milhid iir wisa seqa kir (1) Misr Ji xwera wisa bira kir (2) Pend xelet ii xlaf ii yalan Bend ii seqet ii xlaf ii kalan (3) Tesn-i kirm w hmde ten' Bestm w Ii iir ibh ters'

(1) W milhid: W b dn, w Xwed ne nas, yan Bekir. r: -^iro b, me li n r- nivs. (2) (3)

Misr: r Misr, mexsed j dek dolabin. Bira: Tj.

Bend: Ben r. Xlaf: Qab.

366

MEM O ZN

Ew iir-i h bm ser xwe dan Ew renge vear kes ni zan Mr weku dil bi kerb sot Her ku Bekir Jibo w got, Bawer kir ii gote merd Qasid: Ey pr-i! Me ke tu fikr fasid Ger fewt-i bi kun cem ferzan Tacdn ku di dim Ji dest xwe erzan? Mm ewket ii seltenet bi wne Ev uhret ii an mm Ji wne Ev nam ii nan ii ev meqame B xatir w h mm herame Ew Ristem kejrwe, lendehaye (1) Gencneme ez, ew ejdehaye Bj : Bi di xwe min Mem ii Zn Herdu bi hela dane Tacdn B wech-i Ji ram tu biijd weh Daxwaz-i te kir, ku mm ne bex? Tacdii ii eko bi zz-ii nazm D her we bi tm, wek di xwazin Qasid ku rewane b Ji p Mr Teqrr ku kir temam tabr, rd-i h er we biin melam, Gotin: Dem dewleta w dam (2)

(1) (2)

Keywe:

Padah,

Key.

rd h er: rn ku ji erra amade bbn; Yan Tacdn

birayd xwe.

XLIX

BEKIR R NAN MB DI DE

var ku asman menqel (1)

Dan, ii h wan vear me'el (2) Yan ku ve kut irax zerrn (3) Wer girt Ji nii hbas rengn Mr ku heme ad ii xurrem Goya ketibii lbas matem W bextek riisyah mel'iin (4) Gava ew d ku Mr-i mehziin, Go: Xem me xwe ey irax dewiet! Ger umr-i bi dit Jibo rae mihlet, Ev kerb ii elera eger te nav, Zn Mem Ji dil xwe bav. Ew herdune bais fesad Ew biine sebep Jibo nad Ger zn-i bi dit jibo mira Mr Ez d bi kujun Mem bi tedbr
(1) (2) (3) (4)

Menqel: Manqala agir, mexsed j sitrin. Me'el: Mlede, yan roj. irax zerrn: ira rengzer, yan roj. Bextek: Kabs, yan Bekir. Mehzn: Mell.

370

MEM O ZN

Tacdn ii biran bi erbetek zehr Tu d' demek ewan bi k qehr Emr ku di bit tedarik asan Ageh me ke p tu xelq ii nasan Mrim! Tu here, bi bje Zn: Mem sohlye, agir evn Mem tene, tu ab zendegan Mem mirde, tu can cawdan Bj ku: Here Mem derne Mm dayye te, Jibo xwe bne. Mm zanye Mem zyade Jare Perwaneye, meqseda w nare Gava ku nezer bi ket li Zn' Tehqiqe ku na ketm u Jn Flhal-i dema ku w bi bnit Bawer me ke ev bi nh bi mnit Mem ger bi v reng zii fena bit D kemeke nza-i ra bit

Mrm hene aqihn, ezzm L sadedilm, di b temzm (1) Ew sade Ji bilh ii natemam Dil na dme menea keam Wan dil gohe, goh bi dive nne Raavm ii merdimeksipne (2) Her ku di bjm xerezdar Bawer di km ew bi rasty xwar Na bn : Eve qence ya xirabe Ne bn: Eve xet'e ya sewabe (3)
(1) (2)
(3)

B temzin: Ni kann qenc xiraby ji hevd ve qetnin. Bbikn avd wan sipne; qey mexed eve ku wek koranin. Xet'e: ae. Sewabe: Raste.

372

MEM O ZN

Qasirnezerm di b teemmil Hazirxezebin di b tehemmil Eixleb di bm ew bi aql mexriir Ekser di germ Ji dani diir Bedxwah ii bexl ii bedsekalan Bed'esl ii sefh ii bedfalan Tnm di kme refq ii rehber Bednam-i di bm wezr ii serwer

Di'sprme van kesan umiir Ew d'xme dewlet qusiir ]Mrd-i bi dewlet ii feraset Sahib efeqet xwedan syaset, Ew her kesek xwedan-i na km Hetta weku mtihan-i na km il car di km yek micerreb Pa ew d bi km miqerreb Ev mr ii wezrya chan Ev be^-w kizrya zeman Herdu bi msal yek di lzm Herdu di betal ii b temzm Hetta weku ger ne b tu E3heq (1> Keng di bye wezr mitleq?

(1)

Yan tu bi durt al:^ her kar wan rast tw nek.

MlR DESTtJRA DTINA MEME DI

DE ZN tr ZN DI XEME
Tedbr-i kunende pr aqil (1) Elv renge he bii Jibo me naqil Go: Mr bi miawer ray Weqt weku ii heremseray Zn gaz kir ii h ba xwe dan Ew perde Ji ser sir helan Go: BdiIya Mem me bes kir Azerden-i mm h w ebes kir Cewr stema ku min h w kir Elw cewr-i te kir, stem ew kir Iqa te Ji w aqil revabii eyda ii cmiin mibtela bii Zan ji hekmek me tedbr Dwane dewa di bm bi zmcr Lew mm bi xezeb hande al Ew hebs-i li v/ ghande sal
(1) Tedbr kunend: Kes ku bi bin karan tedbran di zane. Pr aqil: Pr aqilmend. Yan mirov ku v rok neqil kirye.

376

MEM O ZN

Da q-i bi ket kemal hasil Hubba we ne ket wsal-i batil Elhal-i dema bi qelb ii cani
Mqdar mehebbeta we zan Hun herdu di merteba kemalm Meqbhn ii qabi wsam Mem aiq sadiqe bi tehqq Qelb me di ket Jibo w tesdq Me'miire bi emr padah Maziire bi uzr b gunah Her ku li w bi ket tab Ebette di bnitm qab Hisna teye ew kir girftar Hubba teye ew kir birndar Tra w li dil ket te da Ew dariiw bhe te p da Ew sirme di av w te ka Hetta tu ne d, w di ne a Zilfa. te h dest ii p w best Eqreb sfeta dil w gest Toqa te h gerdena w dan Dava te ve da h qelb ii can awa ve kirm te herdu ah Ber dane feqr-i herdu cadii Dsan tu here digel xeber de Qeydan tu ve ke Jibo xwe ber de Ey xuney naikufte sorgul! Bi'kn qefes, derne bilbil EJw thne,. tu kanya Ferat Ew xeste, tu emeya heyat Ew tene, tu ab zendegan E3w mirde, tu can cawdan EJv perdegaye ku pir hewa bii Mezbiit di perdeya heya bii

378

MEM O ZN

Elw perde biray ku l hel avt Xwn di dev ii gep w havt, Zn'a ku dused birn h cerg ii halet fewt, ad merg (1) Behra ku Ji cunbea heway Mehfiize bi perdeya heyay Haciz ku hewa reva ji mabejm Berzex Ji heya ne ma di behrejm (2) Ew qulzem xem kel bi ser co Ser co ii kel, pirande serpo Serpo-i pir, Ji dil pela xiin (3) Havt wek Ferat ii Ceyhiin Goya hejya hezar-i be Meybii, rijya Ji qelb e Mr-i bi xerez ken h Zn Ew renge reva kela girn Hazir Ji diiw kebab ulfet Gerya w di ev-i ek efqet Fewwarey merhemet bi kel hat Bgav-i gir ew digel hat Ew ende gir bira digel w

Hetta sibe her we man di xelw Zn xerqey xwn dil wek gul Mr l di gir msal bilbil Mehrem hera vk ketm h ba wan Blcimle bezne dest dawan (4)

K: Ey Xusro'y heqnas adil! Naheq tu Jibo i biiyi qatil ?

ad merg: Bi mirin a b, minna xwe xwest. Di behreyn: Di herdu behranda. Qey mexed j behra evn a derd xemane. Yan snor ku ji ermb, di navbera herdu behranda ne ma.
(1) (2) (3) (4)

Pir: Fir. Pela x: Pla xwn. Dest dawn Mr.

380

MEM 0 ZN

Zn gulben bax smetb Zn serw ryaz ffetbii Pakze dura sedef Ji dircan Laq te ne bii bi gr mircan Nazikbedena letfe masiim B cirm-i bi k Ji umr mehriim Ev renge di xak xwnra k B siic-i ji can beden cuda k Mr go: Me kirm xiyal batil Ew b hee, ez ne biime qatil Zn di kujun meger bi erada Tiibaye di cennet heremda Elhl herem bezne ser w Ciibar-i rewan kinn h serw Bii wen ii n di xan ii manan Feryad-i ghane asraanan Yek hat ji derve naghan Go: Mem mir, ii dawe zendegan Zn mirma Mem bi goh ket Goya miribii Ji nii bi rih ket Ra bii fikir di ar kenaran D Mr di girit ibh baran Xelq herem xewas ii am Matemzede biine bttemara Go: Ey sebeb seadeta min! B kej^ tu me be di daweta mm Ey ah-i! Te daye riih ruxset Fewta xwe w d jibo xwe firset Can ii ii bi can mittesil bii Elw riih-i bi rh mizmehil bii

382

MEM O ZN

Hetta ku ne bii Ji dev te qrar Elw maja di hebs ten girftar Tebh Mem meliil ii mehbiis Bo hfz riza ii nav ii namiis Elw lew ne di ii heta ve ro Mabii li Ji vanya te gro (1) Riihm! Te Ji dil deraa riza da ahm! Te di milk dil sela da Csm min b newa giran bii Riih min natewan rewan bii Derha-i Ji qalib bi der ket ewqek Ji nh Mem bi ber ket
Wan terk-i kinn seray f an Ew me chan cawdan Her ku qebiil ne ket mekanan D sejT-i bi ket di lamekanan

Hun v sefer xelet me xiinm ahid Ji mera miqerrebnm Gava weku can Ji ten rewan bii Canan ew dt ii can bi can bii Hasil: Ku Ji pa ttsal Ew pertew ii me'ela cemal, Gavek sekmn ii raitraen biin Hna ku bi yekve mi'temn biin, Ew qetre di qulzema sfatan Ew zerre di behra mihlkatan, Dera hatme sahil fenay Geh iine bi ser hed beqay Flcimle Ji merkeza turab Ejw zerre ghane aftab

(1) Li ji vanya Girt, girt mab.

te: Li benda

destr

xwestina

te. Gro:

884

MEM O ZN

Qet'a ne bi ttsal ii tehll (1) Mehza ne bi nfsal tehwl (2) Wan r ku birm bi canib zat Baq geryan bi zat zerrat (3) Nnm eceb ev xeber Jibo mm Hun v me kme himer Jibo mm x weku ez bi dil mirdim Ew riih ii rewane, ez qeddun Her end li ba we nav Mem'bii L padehek elhmembii Bii laq ferr padah (4) Meqbiil teqerriba lah Qelb vye wadya miqeddes Riiha w bi niir Heq miqebbes Hel girtun ii bi'rme Tur Sna Bnende kirun digel xwe bna name der Ji v hcab Ev zerre ghande aftab Hna ku bi can min ev sefer kir Ev can me ji can firo, qer kir (5) Her end ku zahir ql got (6) Hazir w di pejrve rc got (7)

(1) Ne bi ghana hevd yekbn. Yan ne ku ghan hevd t ketin nava hevd, bi hevdra bn yek. (2) Ne bi cudabn vegern. Yan ne ku ji hevd cuda bn ji hevd qetyan, ve geryan. (3) Bi xra zat bn zerreyd nemir. (4) an erefa padahy. (5) Ji can firo: Qey mexed j lae. Qer kir: Me bir, j

qetand.
(6) ql : J bi qete, j der keve. Yan ji gan mera got ku: ji la der keve, j bi qete. (7) rc: Ve gere. Yan ji gan mera got:Dsa ve gere, here bi gje la-.

386

MEM

ZN

Lew hatime da bi kim we raz Merzyye bi bim h p Qaz Da ez bi kinm digel we tevvd' Da hun bi kirm digel me tey' Dsan ve genm ji ba we reqqas Mirtaz-i bi bim bi cenneta xas

LI

ZN WESYETA XWE LI MR DI KE
Zn ku numane wan keramet Ev ende menazil ii meqamat, Riinit ii wesj^eta xwe bo Mr Ev renge he kir beyan ii teqrr K: Ey padeh rihan qelban! Hemre buw fda ii qurban Qurban te bm hero dused Zn Ez hv di kun ne b tu xemgn Roja weku bir me Mera Jibo xwe Blcimle bmn me xem Jibo xwe Mensiir-i buwra h kewer xem Xera biine Jibo mira misellem Mem bo mm, ii merhemet Jibo te Xera bo ram, seltenet Jibo te ahm! Bi mira mebe mmazi' Ez biime bi hsseya xwe qani' Riine tu li text, ibh Xusro Tac xwey zr bi gre kecrii Bezma tereb bi dre tertb Zewq fereh bi gre terkb

390

MEM O ZN

Serxweg bi ke sade i ruwalan iin xwe ke ji niive pr ii kalan Esbab neat kameran Adab sefa li zendegan Amade ke erbet ii teaman Azade ke carye-w xulaman Pir ke tebeqan Jibo nsar Da bn fiqera di v hewar Mecmii-i bi ke miferrhatan Mexliit-i bi ke miettratan Meclis bi bitm bi wan mizehheb Tehnyye bi bit Ji nii miretteb Da vk bi kevm li mm ekerxend Tkra bi hejm bi reqs ii govend Eqsam bixiir iid ii enber Ma-werd ii zibad ii misk ezfer Ev cms-i Ji n'metan btir bm Ev qism-i Ji hedd zdetir bm Heywanyeta me biiye zail Rhanyeta me bye kamil Csm me eger di te al Riihd-i me d bi km wsal Eqda weku dawet melek bm Eqsam bixiir d gelek bm Lewra ez ii Mera melek sfatm Em mal tb ii tej^ibatm Ursa ku firi^te dawetne Damad eriis-i eennetne Roja ku Sit te daye Tacdn awa te di ehr bestm ayn, Tenbh-i bi ke dikan siikan Tezyn-i bi km ji reng biikan Botan tu bi b bila siwar bm Cmd tu bi b bila li kar bm

392

MEM O ZN

Sergerm-1 bi bm wek di dan Hmd ku h hev di dm cirdan Roja ku te ew per ver kir, {1> end weku kfxwe te kir, Ez hv di kim bi k nayet Qaniin-i bi k wisan rayet, (2) Iro he jibo mira du endan (3) Dsan tu wisan b ad xendan hsan ke tedank ii chazan Hazir bi ke imtriban sazan Manend mareya Sit t Her ibhet mehmela per t, Tabiiteke zmgar ii rengn Smdoqeke xurdekare zerrrt, (4) Serpo ew zemntela bit Sejrwan ew xwedan cela bit. Znhare ! Me herdu biik ii zavan B qedr-i ne k h p avan Gava ku di ne nv mezar Da xelq-i ne bjitin bi zar: Eqda Sity i roje xwebii! Zn Ji ezel i bexterebii! Na me bila Sit digel b Tacdn-i digel Mem bi dil b Manend Mem Jiboy Tacdn (5) Tacdn bi wra bi gre obn obn bitm ew digel Mem' mm ah bitm ew digel xem mm
Ew per: Sit. Qayde wisa bx parz. Yan ji mmra j wek w roj aheng kfxwe k. (3) Du endan: Du qas h w roj. (4) Xurdekare: Derxn, enbil titn dm. (5) Wek ku Mem jibo Tacdn b birazava.
(1) (2)

394

MEM O ZN

Ey mal xejT b mikafat! Wey bazil meqsed ii miradat! Hetta veku salek temara Hind ku telef di k team, Hmd ku bi der di d lbasan, Hmd ve di xiin am ii xasan, Hmd ku bi ker di k qumaan, Hmd ku belav di k meaan, Her roj bi nj^eta xezay Hmd ku gelek di k etay, Hmd weku tu h text-i riin, Her roj tu cmdyan ve xiin, Hmd ku tu pir di k xeznan, Hmd weku a di k heznan, Hmd ku xen di k feqran, Hmd ku ruha di k esran, Hmd di hikiimetxeber d, Hmd weku girtyan tu ber d, Her ku Jibo xwera di k xerc, Her di xezneyan di k derc, Qehra weku dijmman di ket def', Zecra weku zaliman di ket ref', Edla ku Jibo Xwed tu xas k Mezlra-i Ji zaliman xelas ki, Saz ku di cengda di bj, Xwna Ji mixalifan di rj, Hetta xurek sey ikar, Hetta elef kerd-i bar; ahm! Li te bit wesjryeta mm: Wan serf-i bi ke bi nyyeta mm Me'fkir di heqqet tnecaz Bi'nvse h deftera chaz Da fexr-i bi kun h p zav ermende ne bim di weqt gav

396

MEM O ZN

Her end ku mm qew dirj kir Pirbjye, ser li te me gj krr Gor teme meqsade me diire Diir bit Ji te, merqeda rae kre Lew hmde qeder di bm bi dqqet Da bte dil te rehm ii rqqet Der heqq mm ii Mem ne k ar Gava di mmt Mem' birndar, Ez d bi cenazey wra bira Hetta veku meqberan teba bim Weqt di mirira, bi d tu destiir Da mm bi kirm digel w mestiir Mm J'a w derbider ne gr B perde digel w mm ver Zn ku kirm wesjryet axir Xab gerya Ji derd hazir, (1) Mr go: Tu here Mem bi bne Ger d miribit ew ve Jne Bawer tu bi ke, bi sdq ii man Bme li te ii Mem peman Ger hun bi mirm, we ger ku ra bm Na bit tu ii Mem Ji hev cuda bm

(1)

Yan derd w y hazir wmda b.

LD

ZN DI E CEM MEM
Zn ku bibst ev tekellun Ev mihr . wefa ev terehhim Ra bii xemil Ji pay ta ferq Bii behr hism di gewheran xerq Dajon ii Sit ii sed perestar Xurd ii meh niciim sej^yar, Blcimle bi der ketm Ji bircan Durdane bi der ketm Ji dircan Sed carye Sit ii dayn Hel girtm ew bi resm ii ayn Zan ku ne b mirad-i hasil, B xelwet xas x karai (1) Ew Zuhre, msal-i zerre reqqas (2) Bii mehrem raz xelweta xas Gava ku ghane xelwexan Dergeh ve kinn h hebsxan

(1)

x kamil: Yan Mem.

E\v zumre: Ew sitra Zuhre (Venus). Yan Zn.

(2)

400

MEM O ZN

Ew pkve bi me'el ii fener iin Dayn ii Sit hmek di ber iin (1) Dtm ku di sahil sedefwar (2) Ew xerqey behr q xwnxwar, Durdaney bbuhay can (3) Der daye Ji dest xwe rayegan Fanos qefes we raay b tab (4) Gulzar beden we may b ab Wan pirs-i kirin Ji xelq bend Hal w feqr mistemend Xelq ku digel Mem girftar Gotm ku: Me d Ji seth dwar Berqek bi eceb Mem bi ser ket ewqek Ji ser Mera bi der ket Yek ibhet roj, yek hejav bii Yek ibhet zr, ii yek Ji zv b Ew ems ii qemer ku mittesil bn Derha-i bi yekve mizmehil biin Gava weku pkve miqtebis biin Ew herdu li dew' ram'ekis bn Ew reng geryan minr ii rewen
Zmdan h me kime sehn gulen Mera j bi v reng b xeber bii Xwna dil w bi derve der bii

Ey dday dil ne biiye meftiih nkar-i ne k teCeilya rh

(1)

(5)

(2) (3) (4)

Qasek li p n. Qerax wek sedef. Yan qerax girtxan. Gan xwey wek tena durra bbuha hja.

Fanos qefes: La v/y wek qefesa fanos ku bi iray

rohn di be. (5) Kes ku av dil w ve ne bye.

402

MEM O ZN

Da fikr-i ne k ku ev hiliile Yan nesxe, xiriice, yan dixiile Da zen ne bir ku ev mesale
Ya qewl zafe, ya betale Xewna tu di bn, ev meqame ey'ek Ji ihiide, natemame (1) Hemsihbetya Mem' mikerrem Agah-i kmn heval ii hemdem W mirid qenc h wan nezer kir Qelb w di qelb wan eser kir Hemxelwetya Mem' girftar Bii perdekuay yar ii exyar

Dayn ii Sit ku iin bi serda Hind ku ewan dige xeber da Gotm ku: Memo! Tu ra be Zn hat Riiha teye, b guraan, yeqn hat Ew teneeb zelal ddar adab-i ne bii bi nav dildar Hmd ku reha dil kiandm (2) Hmd ku gulav l reandm Wan seh ne kirm di csm canek lla Ji ser di duxanek W mirde irax naghan (3) Dkel Ji ser di iiye ban

(1) (2) (3)

Titek ji dtina v meqamye, l nvcoye. Reha dil': Reha dil Mem, damara dil w qolinc wl, Ew ira ku ji nkave mirib, veminb.

404

MEM O ZN

Zn hat ii Ji pve bii hewale Bedr ku ve da Ji ber xwe hale Berqe, ku ve da Ji ber cemal Xurd-i numa digel hlal Zn wehe gote w bedh: Qum ya ceseden nefextu fh! (1) ewqa xeber dev epal Ber biiye ser diiw eraal (2) W diiy qebes Ji ewq ra girt Qendl qefes qebes ku da girt, (3) Ew xelwety di 'tkaf Ra bii ve bi nyyeta tewaf Ewwel ew' kir bi sdq-i der dera (4) Tecdd widii bi ab zemzem Westa h misella ii m.eqam (5) W cebhe ghanda stlam (6) Tewfek-du kirm i dor Bejrt Perwaney per ghande zeyt (7) Gava weku per h w di sotm Wan ende kelam-i pkve gotin Perwaney go: Tu xwe dell em' wehe go: Tu xwe xell (8)
Ra be, ey la ku mm pif kiry!. Ev bi zer Erebye. Bi ber ser dy find ket, gha dy ser fmd. Mexsed ji fmd Mem'ye. (3) Ku v irsk ira la Mem tij kir, ronahya xwe li her der la w belav kir la w wek qendlek v xist, rohn kir. (4) Der dem: Di w wextda. (.)) Misella: Cy nimj. Meqam: Meqam Birahm Pxember ku li hember Mala Xwed'ye. Yan pber Zn.
(1) (2)

(6) Enya xwe ghande Kevir Re di dwar Mala Xwed'da. Mexsed ji kevir xala rw Zn'ye. (7) Perwane: Yan Mem. (8) em': Yan Zn.

406

MEM O ZN

Perwaney go: Tu rehnuraay em' wehe go: Tu canfezay Perwaney go: Tu dilfiroz em' wehe go: Tu snesoz Perwaney go: Tu aresaz em' wehe go: Tu dilnewaz* Perwaney go: Tu padah em' wehe go: Tu qblegah Perwaney go: Tu hiir zat em' wehe go : Tu niir zat Wan tenelebd-i b tekellif Wan soxteyd-i b tesernf E]v reng di kirm bi yekve sihbet Lk erz di kirm kemal ulfet

Lm
MEM& DI MIRE

Dayn ii Sit ii ew perestar Ew bend ii hebs ii girftar, Sergerm-i buwn bi guf t ii goy Sermest-i buwn Ji bhn ii boy Wan gote Meme, ku: Ey cegerxiin! Em hatme da iie b tu mecniin Zn bii sebeb cmnya te Mr bii sebeb zebnya te Mr b bi tera xwedan terehhim Zn hat ii digel te kir tekelhm Ger teney, ev he ab heywan! Wer xestey, hate ser te Luqman Mecniin, xwe hate ba te Leyla Ger Wamiq', ha Jibo te Ezra! Gter bilbil, gul Jibo te hazir Neyliifer, Mhr-i biiye nazir Perwaney, gera'i w ejdsa

Wer nurdeja, hate ser te sa Dwane me be bi v hewaja Bgane me be, tu anay

410

MEM O ZN

Hora ku te can ii dil di desb Zn'a ku te daraa hewesbii, awa te di v we hate ba te Dmyaye, fenaye, hat bate (1) Elrzan me firoe umr zajd' Bhiide me be h can bajr' Cama ecel heta bi no Na bn Jibo xwe canfiro (2) Dsan xwe bi aql ana ke Zencr cmiiny reha ke Lewra ve kirm me qeyd ii zencr Ra b bi mera bi ne p Mr Sahib kereme, xwedan etaye Zilla w sha per Huma'ye (3) Vk dane jibo te yar ii ehbab Hazir Itirme bsat ii esbab Sabitqedeme h daweta te R daye te bext ii dewleta te (4) Derhal-i dema bi miqabil D bo te bi ket mirad-i hasil awa te ji w mirade dilxwaz Ew renge te d bi ket serefraz Weqt ku Mem bihstm ev pend E!v renge he go ew hunermend: Ez na ime hezreta u mran Ez na bime bendey esran Ev mr wezrya mecaz
Ev u'bede xiyalebaz
Hat bate: Carna t, carna j nay. Canfiro: Kes ku gan xwe bi firop. Sya w sya per teyr dewletye. R daye te: Ber xwe daye te. Dek sr xiyal.

(5)

(1) (2) (3) (4) (5)

412

MEM O ZN

Blcimle betal ii b beqane B aqbetm, hem f enane Mr ku mirm hebit, ne mre Maziil hebit, ew esre Em iine huziir Mr mran W hakim hakim ii feqran ahngeh mr ii padahan Bexendey tuhmeta gimahan E kir nejmika cemal Tra xwe numa bi zUf ii xal Fanos beden kir mitella Tda Ji mera kir tecella Ew Mr Hekme, Zilcelal'e B ezl ii texejryir ii zewale Tezwc-i kirin di alema xeyb Te'bb-i kmn bi emr lareyb Bakiire ii bax zz ii nazn Sed ikr-i ku bkr ii serfirazn Haa ku di v seray f an B cennet Edn cawdan, Heywan sfet em bi kn zmay Bhiide di mesken fenay

Terdamen sernikn ii merdiid ermende bi ne p Mabd Mabiid-i Jibo rae hor ii xlman Tezjon kmne di bax Ridwan
Ew mmtezmn li rhleta me

Fexr di km ew bi dawate me L cennet aiqan cudaye Mad lqay kbryaye (1) Altire ew Ji bax Ridwan Na kuncme w u hor ii xlman
(1)

Dema dtma Xwd'ye.

414

MEM O ZN

Hv di kin em ew Ji Mabiid Nnm me bi xejrt- w u meqsiid Gava ew kir temenn axir Dergah-i ve bii h ber w hazir Teyr ku qefes h br ve biijd E!w renge f ir, wek ne biiy Dest xwe Ji qeyd gil kianibn engd-i dil xwe ra weandm ehbaz-i ji qeyd merkeza fer (1) Perwaz-i kir ii ghtu Zl'er (2)

(1) (2)

Ji ben qeyd merkeza ax, merkeza dmyay. Fir ghst Xwed. Yan mir.

LTV

NA MEME KU-nNA BEKIR

Elw matemy ku baxeber bii

Ev renge Jibo me newheker bii (1) Go: Can ku Ji heps ten cuda bii Feryad ii fxan di ehr ra bii
Bii welwele ii fxan ii zar B zelzele, ii bezn hewar Bohtan Ji mezin heta bikan Nswan ii ke ii benat ii biikan E'yan ii ekabir ea Mrza ii ruwa ii aubal Yek ferd-i ne ma di ehr dixwe Bcimle di serxwe ii raiewwe Vkra di bezn bi ser Mera've Wan derd birin bi ser xemve Tacdn i Bekm bi ttfaq (2) Biin herdu h erdek milaq
(1) (2)

Dengbj n. Yan ji mera qala w n kir. Bi ttfaq: Bi rasthatin, bi tesadif.

418

MEM O ZN

Gro: Ey sebeb fesad alem!

ejd:an sfet h ikl adem! Ey bais fitne ii fesadan! Wey raani meqsed ii miradan! Ey perdedir Mera ii Zne !

Wey daxeke h ser birn ! bls xebs pimedamet!

Bes nne? Li mm te kir qiyamet Der heqq Mem seqet xeber da Hetta ku h mm te Mem bi der da Ev ende mmafiq ii neyar Hja tu bi av mm dyar Mem d bi mirit, tu d bi mn? HJ xwe bi ger h r zemn? Hazir w Bekir di erdra kir Csra bi bela Ji can cuda kir Gava ku ghte ser biray Nrek w ne d di w iray Tacdn Ji ser xwe tac ii toraar Havtme ser le Mem' jar (1) Dn bii Ji tehessira biray Her ku di d w ejdehay, Flhal-i di kir ku w fena ket Tebh Bekir di erdra ket Qet kes ne di bi bit miqabil B ibhe bi w di biiye qatii Naar-i xeber birm jibo Mr Mr hat ii li p v^^ best zmcr Gava ku cenaze wan helann ahid ku ji mehed derann

(1) Tomar : Tac. Ser. le Mem' jar: Di nusxekda j Ser le birndarw-e.

420

MEM O ZN

Mehiid-1 buwn h wan elamet

Ra bii li xelaqan qiyamet Dw ku ve best wan bi tedbr Bizdand h ber xwe qeyd ii zmcr Zmcr ii kemend ew iknand Derwaze ii perde w helnand Ejder Ji mixarejr ku ber bii (1) Derhal-i bez di na wer bii Tabiit h ser ser xwe dan Elfxan di g^hane asman Hmd ku di ehr adem biin Tkda bi l'bas matem bn Hmd ku hebiin di ehr mehr Xatiin ii mixedderat ii mestiir Gsiivekir, bi tay terpii Ser ta bi qedem hem syehpii B m'cer ii berqe'ii serendaz Re girt Jibo Mem bi dilxwaz Nejryahe ii mihreban dayn
Goyende bi nale ibh Goyn (2) Wan mersye di'stiran bi aheng Zn ra biiye p, bi qameta eng Nahde sfet h deng saz Reqqase di iiye ber cenaz Dam ii ded ii adem i miiran Dar ii ber caraid ii tiyran Blcimle Jibo Mem di nan Her yek bi meqamek di kaln Telp re wan syahepoan Reh gibhet e'wrek xuroan

(1)

(2)

Ku ber b: Ku der ket. Goyende bi nale: Bi nalnan di peyvn, dinalyan.

422

MEM O ZN

Elw ende Ji anzd-i gulgiin

Vkra di wern smk pirxiin, Goya ku di fesl hiibuhar Baran-i h gulenan di bar Ev matem ev syahepii (1) Ev areev ii zar ii pii, (2) Bohtan w zeman kime adet Bii resm qedm ta qyamet (3)

(1) (2) (3)

Syahep: Wergirtma ciln re, re girdan.

zar: Ptemal, bersng.

Resm qedm: R adeta mjy, a ber.

LV

ZN DI BAYA BEKIR'DA DI

PEYVE
Weqt weku iine ser mezaran Wan d miryek di nv du daran Havtme erd ibh murdar B newheker ii xwedan ii xemxwar Pirsn: Ekeb ev i b newaye? Gotm: Bekir' xwedan cezaye Tacdn Ji riiw dm fena kir Alem bi fenajaya w a kir Ra'w wehe gote min rwayet : Zn ku bihst ev hkayet, Ev renge he gote Mr ii Tacdn: Ey ah ii wezr zz-ii temkn! Ez hv di kim ne km nad Der heqq v menbe fesad Lewra ku xwedan ns ii canan W xahq erd ii asmanan, Roja ew hubb da hebban Hmg ew buxz da reqban

426

MEM O ZN

Mewciid-1 kirm dema Ji madiim Em pkve di lazimn ii melziim Em sorgulm, ew Jibo me xare Em gencm ew Jibo me mare

Gul hfz-i di bm bi niik xaran Gencne xwedan di bm bi maran J'ewwelve eger i w cefa kir Axir bi mera ew wef a kir
Zahir w eger mixalefet kir Batm bi mera miwafeqet kir Ger ew ne buwa di nv me hal qa me di bii betal ii zal W ger i jibo xwera xirab kir Der heqq me Vf qew sewab krr E!w bii sebeb heqqeta me Daxil gerya terqeta me Ew J di rya meda ehde Tehqq-i bi km ku ew sede Znhare! Ji raeheda ku Mem t Elbette Ji merqeda ku em t,

Mehrm-i me kin Bekir, emanetl Em biine bi w sey siyanet Gava ku di ne nv sed Kelb me bitm h ber wesd

nsafe jibo xwedan nsaf

Ajrne di btm ev qeder saf ! Qet munkune av ii abegne, E3v renge ne ket qebiil kne? Haa ku bi xejnr puxtey q Kella ku sway suxtey gq,

428

MEM O ZN
EiV

E!v

ende h sahib cefay renge kesek bi ket wefay.

Elv tafe merhemetsintm

Lew laq n'neta bihutm (1)

(1) Ev tafe: Ev bir. Yan bira evndaran, kesn ku bi agir evn ewitn. Merhemetsintm: Xwyd wem merhemet dilova-

nye.

LVI

ZN J DI MIRE
Elqsse: ehd q cellad Meqtiil stem, qell b dad Elw kuty cirm b gunah (1) Tebh berat padah Meniir-i kmn bi niir pak (2) Mestiir-i di nv qubiir xak Ew dur bi xezney siparm (3) Ew mar-i ii ber pyan vearm (4) Daynandme ber ser elamet Yan eve serwer qiyamet Serxeyl qebl pakebazan Serdar cem serfirazan
Zn hat ii bi qameta senewber B serw-i h ser w sayeguster
(1) (2) (3)
(4^

Kuty: Kutey. b, me h n Kuty>. mvs. Menr kirin: Nivsn, xemilandin. Yan kefen l pan. Ew dur: Yan Mem. Ew mar: Yan Bekir.

432

MEM O ZN

B perde msal Ney di nal Histir di wern elettewal Ejm te di go di fesl Nsan Derya rijya Ji ewr dsan Baran ku h tirbey di bar Her dane di biine deh rairar Her dem ku di kir Ji derd dil ah Wan matemyan, neiizu bllah Vra bi newa di girtm aheng Her neh f elekan bi ser di ket deng Cmd ii sipah ii emran Derw ii rej^e ii feqran Dildar ii epal ii nazenian Hor ii per ii xerarevnan, Vkra di kirm hewar-i her kes Efxan di ghane erx etles Zn ku ne ma qwam quwwet Nal biryan ii ket Ji qudret Riinit h ber ser Mem' Jar Mem kir bi tekellim xeberdar (1) K: Ey malik railk csm ii can! Ez baxeme ii tu baxevan Bax te ghand, b xwedane B riiw te ew Jibo irane? Ev xal ii xet ii zar ii gulzar Ev hisn ii cema ii bax ruxsar Badam syah . em ehla (2) Nar ii bh ii sv ii ax bala Xwereng bi lezzet ii bi tamm B ibhe h xejrr te heramm
(1) Yan pra peyv. () Badam syah: Behvd re. Qey mexsed j birne. em ehla: av nrgiz.

434

MEM O ZN

Nexla bedena xwe ra wenim V meywey cimle da wenira Van smbil ii laleyd-i xerra Reyhan bmefey miterra Yan ku zar ii zilf ii xalan Ya qenc ewe ez bi dim bi talan Manend gulan lbas ker kim Ax i xwely bi serxwe wer kim Zdfan hm ta bi ta bi kim Heqq mme ca bi ca bi im Ev bax ii buhar ii berk ii esmar Enwar ii ikiife, cem' ezhar Nezra nezera tebiin bi carek Weqfa besera tebiin mibarek kim ez ewan temam re ne xim Ji wan u am Lkn xwe bi xw di kim tesewwir: Belk tu h min bi b texeyyir, e ne bit h ba te meqbiil ku tu mm bi gr mes'iil Terkb wiciid csm ii canm MiLkd-i tene, ne b xwedanm bi bitm Ji hisn miiyek u bi k h mm tu siiyek
1

Gava ku h mm bi k tab Zanun ku ne im bi dim cewab bi bim wek te medhii [ta digel te bim hemaxiig (1) Laq ewe tey bi kim bsat Pakze bi bim Ji xilat

(1) Hemax: Hemba. hevd hembz bi km.

Yan t kevim hembza te, ez tu

436

MEM O ZN

Ya qenc ewe her bi v cemal Azerde ne kun qe zilf xal Teslm-i bi kim emanet Heq Tefwz te bun bi xeml ii rewneq (1) Ev renge eda kirm heqaq Bizdand Ji alem el^q Hembz-i di merqed weran (2) B zar-i numa beden ji can (3) Dest xwe bi dil ji can utm Goya ku emal-i bii, ve kutm Riiha xwe hande p Bar Csm xwe sipare w mezar.

Wan matemyd-i dil birndar Tekrar-i Ji niive kime hawar Elfxan ji can hazirnan Feryad iihad nazirnan, S roj ii evan Ji fer xebra Peyweste di ne er e'la Hetta weku Zn bi resm ii ayn Techz-i kirm wek di zann Lehda ku Mem' meleknezer t Yan sedefa ku ew guher t Ew ende h ser girn bi zar Baran sink l di bar EIw ende li ser buwn guherbar Ser l ve kirin Ji niive tekrar
Tefwz te bim: Xwe bi sipnm te, xwe bavjim cem le Weran: Gerand, gor kir hembza xwe. La ji gan xuya b. Yan j cuda b b w xuya b, bi ten ma.
(1)
(2) (3)

438

MEM O ZN

Ew herdu guher di dircekda E!w ems ii qemer di bircekda

B waste wan kirm miqarin B fasle ew bi hev siparm HasU: Ve kurm ji niive smdoq Mr gote: Mem! Jibo te maiiq S car-i ji qahb seda hat (1) Awaz bi lefz Merheba hat Hemyan ku bihst sirr tehqq Blcimle kirm bi q tesdq

Tehsn ii sed afern ji wanra (2) Qet meyl dm ne bii bi wanra Aliide ne biin bi xak ii xaak Ev bii esera mehebbeta pak Pakze ii pakebaz-i ew iin Diize ii serf iraz-i ew n Lebtene ii ber ji hev nexwar (3) Hesretzede iine pg Bar Xwe ey-i kirm bi q, wellah Xwe pkve mmn, tebarekellah! Her bi ciwan ibh Zn Tebdl-i bi ket bi %q, Jn Ya msl Mem bi q ser det Ey ii xwegy h r bi der det Elbette mirad-i d helnit (4) Her ku rade d bi bnit
(1) (2) (3) (4)

Ji qalib: Ji la Mem. Tehsn: Ev kelma pesnye, wek Afern. Ber: Fk. Helmt: Bi gire, bi sitne.

440

MEM O ZlN

Yareb! Bi kelal ^q sadiq, Yareb! Bi kemal sidq aiq, Yareb Bi rnya cemal, Yareb! Bi evnya celal, Yarebb! Bi derd hcr cangah, (1) Yarebb! Bi zewq wesl dilxwah, Yareb! Bi helaweta hebban, Yareb! Bi edaweta reqban, Yarebb! Bi naz nazennan, Yareb! Bi nyaz xemguznan, Yarebb! Bi av av bilbil, Yareb! Bi xunav nav sorgul Yarebb! Bi ek al Mecniin, Yarebb! Bi riiy Leyl gulgiin, Yareb! Bi Mem w evn, Yareb! Bi tehessira li Zn, Weqt ku cuda di k Ji can B behre ne k ji q, Xan. Yan ji welayeta Muhemraed Mehriim-i ne k tu yareb! Ehmed awa Ji nibiwwet bi qale (2) Metleb Ji welayet w hale (3) Dam ew guft ii go weaye Lkn ew cist i co belaye Qewld-i w ser ser guzaf m F'ld-i w cunleten xafin

Hcr cangah: Drketina Yar, ku gan evndar praye. Ji pxembery bi zanne, derheqq pxemberyda zanina w heye 'di babet dnda bi lm zahir bye zana. (3) Metleb: Daxwaz. Hale: Qencya hal dile. Yan di xwaze ku wek bi der xwe, bi dil xwe j zana bi be bi be dostek qenc
(1) (2)

ji Pxember'ra.

442

MEM O ZN

Zahir Ji wera sese guftar

Batm bi wera xebse kirdar Manend M^im ew mirmcan Tebh Bekir bi bexe qencan

Lvn

HER GYA LI SER KOKA XWE N DI BE

Hkmet ewe ew Ji dar dinya iin sejT-i kmn seray uqba: Wan terk-i ne kir cbeta xwe Her yek xuiqn h xlqeta xwe Yan ku li ser Mem ii Zn n bii Ji zraeta evn Riskn du eded nhal serke Ra biin bi hewave herdu serxwe Yek serw seh, ii yek senewber Sersebz i letf ii sayeguster Wan dest-i di gerdend-i yekra Qedda xwe dirj kirm bi yekra n bii Ji ew ber ji xr (1) Darek h qiyafeta Kmr'
Elw dar-i ji rahet berbii

Manend xwedan-i b'stirb

(1)

Ew ku ji xr qency b parb Yan Bekir.

446

MEM O ZN

Ra bii xwe ghande herdu daran

Bii mani wesl herdu yaran Rahet w ne bi ket midare Xesmaney kir w akare Dsan xwe ghande wan hebban Elw l piya wek reqban Hasil: Li firii', eger usiilan (1) EjW l fetil wek fuziilan

Xelq ku bi esl-i bedsmtm Ew esl-i Ji wan qe tte utm ? il sal tu henzel bi n, Sed av bi d bi hengivn, Perwerde bi k bi aftab, Her dem bi ren l gulab, Her roj-i reha w l bi ker k, (2) W fasley tij eker k, (3) Xizmet bi kir tu hmde wane, (4) E3w bo te di bte Hmdewane? Da fikr-i ne k dema ku ber det Ew xeyr Ji tehly semer det

(1) (2) (3) (4)

Fir: axah gulyan. Osl: Kurmn daran.

Reha w koka w bi qel. w fasily: Koka w. Hmde wane: Hinek dm j weha, ew qas j.

Lvra

DAWIYA ROKE
Agah Ji hal dewr ejryam (1) Ev renge he gote nun serencam Go: Prek mihredar aiq Qewl w Ji reng sibh sadiq Weqt weku ew di bii miraqib Riiha w di bii h csm xalib Esrar-i di bii h w dyarf Nr di kmn h er Bar Xab ku di bii Ji alema gil Xalib ku di bii h alema dU Qelb w Ji sirr lewh mehf iiz Her lehze di bii bi kef mehziiz Zahir ku di biin Ji w keramat Ageh di kirm Xwedan meqamat W pr bi xewn, eger bi Uiam Ev renge he kir heqqet 'lam Gto: iime dyar bax Ridwan Mm d du hezar-i hor ii xlman
(1)

Mirovek ku ji hal gera rojan haydarb.

450

MEM O ZN

Blcimle di qesrek emeldar 'Ew qesr-i bitiin Ji durr ehwar Yek ibh Bekir bi tac ii bmper

Westajr h ber der miqerrer oganek heyzeran di desbii Emma me ni zan ew i kesbii Mm gote w: Ey xwdan meratib! Aya tu xwedan, ya ne hacib? Gro: x! Tu ni zan ma ku kme? Ez ew Bekir' ku qapiime
Ez miterek Mem ii Zn'im Lew l're he astanninim (1)
Ev qesre ku het tebeq eyamn Yek ya mme, heft tebeq di wanin Ez l're emn i dest bi darira Lkn di v railk hssedanra Her end bi ik paspamm Emraa bi mekan erk wanim Mm gote w: Ey nk ii serencam! Wazih bi ke ha bo mm 'lam Her end kerema Kerm'i ame Bar bi i da te ev meqame? Go: x! Tu hj ne biiy arif Emraa di dm tu biija waqif Ez ger bi xeber reqb wanbiim

Lkn bi nezer hebb wanbiim Mm ew Ji dm bi pave kan Mu'tad-i kirm bi derd i an Xwe di dm li wan bi der dan Ii^qad-i kinn bi dax li derdan Ew ende me dane wan syaset Hetta weku bn xwedan rjraset
(1)

L're he: Li te he. Yan h vira han.

452

MEM O ZN

Lewra me li derr wan xeber da Hetta ku ser xwe t bi der da Ev herdu chan bi hev hevTne Ev derre h derr bsv qewne (1) Hetta weku ber ne d tu yk Na bn u Izzet Ji yk EW derre bi wan me daye berdan Kane bi asman Ji erdan Mm dajdye wan bitun bihutek Wan dayye mm ji bax, xitek x may Ii gotma w gohdr Go: Ey eqy te aqbet xr! Tacdn ku tu kut b cnayet Bar bi wra i kir nayet? Go: Efw-i kir ew, cenab Bar Bii cennet, ii ne iiye nar Xellaq-i, xirab-yii xebs Bexne w, cennet nivs Alem ku bi dest xirabya mm Aciz kmbii fesadya mm Kutim w Jibo nzam alem Bo rahetya ewam alem Zahir w eger i kir qebahet Batin buwe rahet ew qebahat olm hene zahren xirabm F'lm hene siireten sewabm Yek ede li sret cefay Yek qehre di kswet wefay L perdeke rimiiz hkmet (2) B sir ne kir ew kmiiz qismet
Ev derre: Ev herdu hew. Li der hev: Li dij hevd. rimz hkmet: ku perde kiandye ser iaret hkmetan, wan veartye. Yan Xwed.
(1) (2)

Perdek^

454

MEM O ZN

Tewz-1 ne kir li am nasan Mexsiis ew da nedm ii nasan E!w sir w ne kir Jibo me maliim Hm mehremm ii hmek di mehriim (1) Sed ikr-i ez xirab, ii Tacdn Mehza bi teelliqa Mem ii Zn Mehriim-i ne biin bi pirgunah Biin mezher rehmeta lah

Ey dost-i! Bi dil be yar qencan Ya qenc-i bi be neyar qencan Ew qencin ii qency di zanm EIw xeyr Ji qency ni zanm Hmd ku bi wan bi k cefay Ew d bi kirm bi dil wefay Znhare! Me be mihb xiraban Ne dost, ne dijmin klaban Ger dost-i b, d bi km te murdar Wer dijmm, d bi kin birndar Ev hmmete xas aiqane E!v mertebe rah sadigane Xelq ku wek Bekir eqne F'ld-i w cunle naheqne, Yan ibhet Tacidn di cebbar Qettal ii deawer ii cegerdar, Mafii bi ketm kerameta wan Mexfiir-i bi bin Ji hmmeta wan Teqwj^et wan bi bit mededkar Teb'jT^et wan bi ket sezawar.

(1) Mehremm:

Nzk wne, bi wan razan di zanm.

456

MEM O ZN

Ev remze heqqeta etfe z'an bi ke nuktey zerfe Iz'an bi ke mes'el, miderns! Texmn mesahet, mihendis! Dijmm ku ji q behrewer bm Bes, dost-i ne d di mi'teber bm ? Ev renge teeliqa reqban Bes, ende tefewwiqa hebban? Xasma ku mihbb bi bte mehbiib Ew talib heq bi bte metliib Heqqa ku ten w heq di zanit Qet xeyr w kes bi heq ni zanit

LIX

EVINA BESTIN
Ey mistemi mesal teswl! Wey mictehid qiyas ii te'wl! Xan ku ji cam q dn b Ew oreerab-i p rn bii Ew ende ve xwar ew ne heyar Agah nema ew Ji guftar Mestaneye ew, bi kejrf me'miir Dwaneye ew, bi urf maziir Mexmiire ii badeno ii serxwe Lew badef iroe ii miewwe
Her ku di bjitm, hewaye Ger goh bi dm, neway Naye Ew ney ne helal ii ne herame B perdeye, l ne b meqame Kurd, Ereb, Der ii Taz (1) Terkb-i kmn bi hezl ii baz Hmdek ji fesaneyd-i Bohtan Hmdek di behane, hm di buhtan
(1)

Der: Ev zaravek Zar Fans'bye.

Taz: Ereb.

460

MEM O ZN

Boht ii Mihemraed-w Silv (1) Hm le' ii hmek Ji zr ii zv Xermuhre ii mork ii mirar (2) Hmdek di ef af ii hm di tar Ters'i kirm wek biikan nane bi qeyser ii skan Hm qsse ii hm ji wan msahh Hmdek di heram ii hm helalm Her qsse ji hsse behremendm Her emsle, ger bi zan pendm Lkn w xerez ji guf t goy Meqsiid-i Ji hmde cist ii coy Zahirkirma cemal qe Sabitkirma kemal qe q aj^ey Xwedanumaye Xurde sfet, xWedan ayaye Xafil me be q flheqqe Ey rehrew eqrebut-terqe ! Xwe cewhere, cms kmyaye Qedr w bi zan, giranbuhaye Teb' weku sifr ii b clane Qelb weku qelb ii ya qeane, Ew cewhere, wan di ket mitella Ev seyqele wan di ket micella. Her ku kesek bi ket rade (3) Ya q-i mude, ya mirade Ajoney eks b msae Gencney sirr b zewale Kes nne ji q b eser bit Mimkun, ku Ji zewq b xeber bit
(1) (2) (3)

Ev navd s wey Zarav Kurmanc'ne. Xermuhre: Moryn keran. Bi ket rade: Bi xwaze, bi evne.

462

MEM O ZN

Her kes bi qiyas hmmeta xwe D serf-i bi ket radeta xwe L ekser amyan nezamn Nefsa xwe Jibo xwera ni zanm Nabalix ii ebleh ii sefhm Ya zahid ii sof-yi feqhm Ew cahil ii umm-jai seflm B mirid ii rehber ii dellm Naar-i di bm li q bajd' Neqd xwe di dm bi hisn zajr' Hm serf-i di km bi ey dmya Hm p di kirm seray uqba Ev herdu celeb di bm zyankar Mehriim-i di bm ji zewq ddar

LX

GELO EV XEWNE YAN XIYALE? (1)

Saq! Were bje mm, i lewne?
Elv kewne xljrale, ya ne xewne?

Tabr-i me ke ku ew betale Teswr-i me ke ku ew xiyale Axaz-i eger i rengheyate Encam heyat w memate Yan ku wiciide b wiciide Xwe xlqete, heyfe b xuliide Eflak i enasir ii mewald (2) Elxlat ii tebay'ii meqald (3) Vkra di bed'ul-trakm (4) Tkda di serul-nfkakm (5)
(1) (2)

Hozan di v pikda jna nsan di sewirne. Eflak: Felekin. Enasir: Unsurn ku jn hebyu ji wan

bine, ku av agir hewa axin. Mewald: Tebetn ku ji wan unsuran di bin, ku il germ serma ziwayne. (3) Exlat: Titn ku ji van tebetan di bin ji civana wan tn rest, wek mirovan. Tebay: Tebetin. Meqald: Miftn gerdn. (4) Bed'ul-trakin: Bi awak xweik bi hevdra hevparin, xwe ghane hevd bi hevdra v Jn anne rast. (5) Seri'ul-nfkakm: Z ji hevd di qetin.

466

MEM O ZN

Serritey gewhera beqane Sermayey lleta fenane Hmdek di seql ii hm xeffm Hmdek di xefy-jri hm letfm Her end jibo me esl ii bxm Her ar-i jibo me ax xm (1) Agir ve mirit, hewa hewaye (2) Av er gikya, heba hebaye (3)

Ef lak-i msal asyab'm Hemware bi erx nqlabm Dexl h w a ademne Metmiirey erd ard lne (4) Ew dane bi nobet ii tewal Dam di njm ji dev ewal Her rijya di bit micezza Jkra di bm ii di bit miherra Texmr-i di km Ji niive tekrar Ew qalib qelbe qablun-nar E!w ende di km ew syaset Razne bi mertebe necaset Flcunle ne mirde ii ne ehya Ber miicib la yemtu yehya (5) lla ku nefs ii paketnet Yan ku nuf iis nkesret Dehqan bi xisiisyet helnit W daney xasseten bi nit
Hetta ne rizit helak-i na bit Naresket, qence pak-i na bit
Ax xin: axd axne. Hewa na mne, winda di be. Heba hebaye: Ax tunne di be. Tit ku di bm erdda vearye, ard nerme. Li gor fermana Xwed ku di bje: Xelk doj ne di minn ne ve di jn-.
(1) (2) (3) (4) (5)

468

MEM O ZlN

Weqt resya ii biiye xue W d bi qutm jiboy tiie A dev ii eqeqa zimanan Ava dehen ii ber didanan Ew end ew deq di dm, di hrm (1) Ew ende di gehr ten di gnn (2) E!w end di qutm w ev emeldar Hetta we ku hr bi bit wek ar Hasil: Ku Ji pa wan eefayan D bte tesemfa quwayan (3), Geh cazbe batm ve kit Geh maske bi'gviit, bi it Dem hazme bt, ew bi ket hezm Dem dafe bt, ew bi ket kezm Tennr medde w bi pjit Her ku xirabe j bi rjit Tas'd-i bi km he letfe Tenzl-i bi km, he kesfe Pa Ji w, eltef cuda km Temyz-i bi km, ji hev bela km Tebbax herareta xerz Sebbax ii mimeyyiz temz Tewz'i bi ket li csm ii a'zan Mamiir-i bi bm chat ii erkan Dza ceger ii dil zicac Teqtr-i bi km meya mzac
Hasil: Ereqa meya heyat Teqtr-i ku bii wek nebat Hja ji zihiir van iiinan Bii qabil alema bitnan
(1) (2) (3)

Deq di dm: Di kutm. Di ehr ten: Di bajar lada. Tesernfa quwayan: Bm hukm quwwet^n ku di la mi-

rovdane.

470

MEM O ZN

xiite di xut di behr ma (1) Ren^ di bitin demek dma Dem qde di bit Jiboy terkb (2) Teswr-i di bit bi nezm ii tertb Terkb-i ku b rasal mircan Bii eksepezr pertewa can (3) Ew can ye? Mihceya nebat E3w mihceya menea heyat Hmd weku sakm bitne Xamiie, xwarma w xiine Weqt ku Ji mezre xef ay Elw sebzey ter bi ket numay W sebzeja dem bi dem bi xiin D av-i bi dm Ji pa biin Baran ne ji feyz bit mededkar E!w dane di bte nexl b bar Sersebze di bit Ji berk ii baran Ger l bi werit Ji feyz, baran Ew sebze ku bii nhal serke Sexwe gerya Ji meywey xwe Ew meywe dema gha kemal B mezher pertewa cemal Ger laq zzeta Emre Wer derxur hezreta Qedr'e (4) W hel di girin Jibo dyar B waste w di bm dyar
Greh

Xte di xut: Nq di be. Behr ma: Behra av. qde di bit: Bi benve t rzkirin, wek moryan. Yan lebatn w h ber hevd tn rzkinn. (3) Eksepezr pertewa can: Neynika trja gan. Yan d gan t kev gan bi be. (4) Xurek pber Xwed. Yan ku mirovek qencbe , sezay dostanya Xwed'be.
(1) (2)

472

MEM O ZN

Flhal-1 ku ii, di bte mehbiib Nav w h w di bte mecziib Ev nexlme wafrul-firiim L zde di nadrul-wiqm Wer may wisan h ber heway Eiw d ite ma'sera cefay Lazim ewe perwere bi bnit

Terbyyet derxure helnit (1) Geh puxte bi aftab er' Geh suxte bi mahtab wer' Gava pijya gha kemal Weqta njya ji ser nhal, Hetta ne kevit ji ewc zzet Hetta ne ghte xak zUet, Ew na bite salik terq W na bme ma'sera heqq Ev renge he dest bi dest bi rve E]w mertebe mertebe bi wve E!w mejrwe bi xut kema xerbet Ew luqmey xwe bi bte erbet E!w meywe eger rne, xame Wer tehle ii tirge, natemame Hetta ne bi dest pr meyxwer Ew hel kelitm di xumm ekber Gava ku di wve kel bi ser ket Weqt Ji xum mezm bi der ket Yan ku ji kesreta sfatan Ew tey bi ketm tecellyatan Elqsse: Ji germya cemal Hasil: Ku bi ewketa eelal

(1)

Derxur^:

Xurek. Yan b halek wisan ku sezay dosta-

ny be.

474

MEM O ZN

Cewher ku temam raizmehil bit Tebh erez ku minf eil bit GermjTTet wan teceUyatan Wan mihnq ii wan miqewwyatan Tenzl-i bi km Ji w xubar Tes'd-i bi km Ji w buxar Xahs ku bi bit Ji pa tes!d Hja di ite meqam tecrd Cewher Ji erez ku bii raicerred Datnme biitey micedded, Ew biite eger i tengenaye Sehray fenay dilkuaye Hemreng surah-joi peyale Hmd weku sore, ya ne ale Hja ne biiye rehq mextiim Hja ne iiye meqara raaliim Hind Ji xwe w hebit wiciidek Nnm Ji Xwed ew nimiidek B merebey wefay ah (1) E!w na ite mereba lah (2) Fan ne bitm fenay raitleq Na bmtm ew beqay bI-Heq Fant Jibo wra beqaye Baqt Jibo wra lgaye Emraa ne bi ttsal ii Uhaq (3) Belk ne bi nfsal tlaq (4)

B tasa wefadariya kfxwey. Mereba lah: Cy vexwarina xweday. ttsal lhaq: Zehqn. Yan ne ku bi Xwed've di zehqe bi wra di be yek. (4) Infsal tlaq: Cihbn mayina bi ser xwe. Yan ji Xwed cih j, bi ser xwe j na mne, Xwed w ber j na de.
(1) (2) (3)

476

MEM O ZN

Ev renge di ket mirad hasil Anca di bite mird wasil (1)

Yareb ! i di bit, Ji ber me koran Carek tu ve d hcab ii toran, Bnende bi k emd-i aciz B perde ii b hcab ii haciz, Deryay yeqn bi ket temewwic Em J bi kurn deraek tefemc, Ev zenn-ii guman ii lra teqld Tebdl-i bi bm bi ejm tewhd, Esbab ii wesle qet ne mnm Carek te misebbeb bi bnm? Iman me heye bi zat Wacib mkanyeta me biiye hacib (2) Dsan Ji me her tu me xilas ke Yareb! Me Jibo xwera xwenas ke Ev sejn: sUiik ii teyy raenzil Mexsiise Jibo raird raiqbil Keng Ji mera di bit miyesser, Xaliq Ji ezel ne ket miqedder? Lewra ku xirab-joi qebiil (3) Nnm bi fezal ii f izl Abid bi ryayek helakin As bi duayek di pakm Alem ku wek xiyal zllle San'i bi xwe hadi-jm midUe E!w tnite menzera xiyaJ E!w t xite perdeya dalal
(1) (2) (3)

Anca: w ax.

mkanyeta me: Hebna meya ne zerr, aferanya me.

Qebl: Berdayina v rya durust.

478

MEM 0 ZN

L daye me cuz' xtyar Nefsa me peld ii hilekar, E!w J birye Ji dest me naar Em mane, ii lutf Heq mededkar Bes qenc-i Jibo me amyanra Her ev bese bo me asy anra : J'ewwelve Xwed bi heq bi nasn Her end qusiir ii km ii kasn pa bi dil xwe j bi tirsn Dn xwe Ji aliman bi pirsn awa ku di bjm, em wisa bn Hetta ku ji rii dm fena bn Paa xwe bi dne lutf Bar Belk me bi bexitm Ji nar

LXI

PAGOTIN PEYVA BI QELEMERA

Ey rakib waqi peyad! (1) Wey aiq sefheyd-i sade! Ey air saxir ii nikiinser! (2) Wey sahir saxir ii fisiinkr! (3) Ey ham wadya dalal! Wey xawy da'weya kema! Ey xamey sertera bedreng! Bes namey xwequma xwereng, Riire ke bi nav xett-ii xalan Bednam-i bi ke bi B ii Dal'an (4) Hmd weku xet Xubar hiire (5) E!w xet ji letafet ne diire

(1)

Sahir saxir: Srbaz qemer. Fisnker: ku avan bi sr gir di de. (4) B Dalan: Herfn -<B- -kD^. (5) Xet: Nivsan. Xubar: Tewirek ravsana Ereb'ye.

(2) (3)

Siwar ku bi rast peyaye. Saxir: B rmet, nehja.

482

MEM O ZN

Gava ku ji reng' meq pir bii Ya ibget Nesx i Sulsii gir bii (1)
Ew nasix nusxeya cemae (2) B rewneq ii rohn-yii kemale Lazim ewe dlberd-i sade Xet l ne bitm wek qlade Xwe znete xet h mah ruxsar Hind Ii riiwan ne bye hefsar Ey xame ! Te J gelek dirj kir Ev name, heae te pir qirj kir Her end kelam-j ibh dur bit B qedr-i di bit, dema ku pir bit

Na bn bi qmetm cewahir
Lewra ku di hendikm di nadir Sehw-ii xelet ii xeta ii nsyan Mecmiiey napesend syan Tehrr-i kinn te b teemmil

K d bi ketm ji te tehemmil ? Kes nne bi ket jibo te tehsn Goyendey afern ii nefrn! (3) Ey b edeba xirabe b ar ! Kustax ii stemker ii syehkar! Hmd ku ser te min qelemkir Ew end te xet xeta reqem kir Hind ku ser te mm tera Ew end-i te kir gunehtela (4) Fehha te kir pi reng Xan Neqqa te kir msal Man
(1) Nesx Suls: Navn du tewir nivsana Ereb'ne, herdu j bi herfn gir tn nivsn. (2) Rpela nndy re di ke xirab di ke. (3) Ey gotox aferinan gotinn nefret (4) Gunehtela: Leza li gunehan, xebata Ii kirina gunehan.

484

MEM O ZN

Mexl bese bi le'b ii lehwan Toba xwe bi ke J'xeta ii nsyan Carek were ser terq tobe Hmd ne ghtye te nobe

Ew betl delawer zeberdest Ewwel kemera tehew^vir best Bii rakib duldul enamU (1) Derhal-i digel me bii miqabil Ka Ji zunan zilfeqarek (2) Bii xism digel me ehsiwarek Sil bii, rikya ji wan taban (3) Ezman gerya bi van cewaban; Go : Ehmed ! Eger tu n xebs, Her ku te go mm ew nivs Qewld-i te qenc, eger xirabm F'Id te xeta, eger sewabin Ey bedemelo! Tu qenc di zan: Tu qaU ii fail xwedan Neybiim ii di alema Neyistan (4) Meybiim, ne bi dest meyperestan Gava ku te ez birim ji saz (5) Ne deng-i di ram hebii, ne gaz Te diir-i kirim Ji nik hevalan Mehciir-i kinm ji milk ii malan

(1) Li duldul sertilyan siwar b. (2) Ziman: "Zeban". b, me h n Ziman" nivs. (3) Sil b: Xeyd. Rikya: Rika me girt. (4) Neybm: Ez zilbm. Neyistan: Cy zilan, zillek. (5) Ji saz: Ji ziUek, Ji nava zilan.

486

MEM O ZN

Bend ii wesild-i mm serabun (1) Ewwel te kirin bi emr kun, kun (2) Pa ku te kir debax q Kun kir dU mm bi dax q Te pif kire csm mm deraa can Hatin Ji dU ram ah ii efxan Nefxa te h mm dil ii ceger sot Her ku te pif kir, min ew got Ez lalim, ii b ziman ii xamii (3) B nefs ii nefes, Ji qism qam Bezma tereb bi min te xwe kir
Dwan guneh bi mm te re ktr (4> Her end ku zahir heyim ez Sazende tuw, wek Ney'im ez Ma Ney bi xwe titek di bjit? Xame bi xwe rehek di rjit? Katib qelem di ket syehkar Sazendeye, Ney Ji dest bi hawar Nay ii qelem ii ktab i nan Tr i hedef ii keman ii kan Mehkiimueleyh'biin di teqdr HJ sm guneh ne biiy testr

Yareb! Tu di zan Xan'y Jar Tebh bi xaraeya girf tar, Qelb w di dest tedaye elheq Dest w di dest xwe nne mitleq
(1)

Serabun:
(2)

Bend: Girk. Wesld min: Movikd min, pareyn min. Ji ser heta bin. Bi emr -"Kun^: Bi fermana Bi be, wek fermana Ziman: -KZeban"- b, me li n -"Ziman^ mvs. Dwan guneh: Deftera gunehan.

Xwed. Kun: Qul.

(3) (4)

488

MEM O ZN

Gava ku li w te ser qelem kir (1) Her te rade kir, reqem kir Amir tuw, ew bi emr me'miir Me'miir-i di bm heme maziir Ger dayye w te xtyarek (2) Ew j w sipare te bi carek Peyweste di dest te ser-qedembii E3w ger bi lim, we ger qelembii (3) Nef 'ii zerera xwe ew ni zanit Ya qene-i jibo xwera i zanit? awa ku jibo tera rizaye E!w Ney sfete, w ew hewaye Wellah Ji sefd-jKi syah (4) W qesd ii xerez tuw, Uah! Emma bi mirekkeba qebah Rre kirme gelek sefah Xett teye semiwit sermeq Sh sale xet xeta di ket meq Lewra ku dema Ji xeyb fek bii (5) Tarx-i hezar ii st ii yek'bii (6)

Isal-i ghte Ul-ii aran (7) W perew gunahekaran

(1) Te w aferand, yan J te zann day, yan J te qabilyeta mvsn day. (2) xtyarek: Cuz'ek xtyar. (3) Ger bi lim: Ger lim^> b, l Ji ber ku wezna ferd di ikye me Ger bi lim nivs. (4) Sefd-y syah: Sipty rey. Yan Ji mvsn, (5) Dema ku Ji tunneyy qetya. Yan dema ku hate dm, welid. (6) Ev tarxa Hcrye, bi tarxa Mlad di ke 1651. Hozan nemir, di v tarxda hatye din. (7) Yan umr w sal b 44 sal. Nexu nivsna Mem Zn di 1695'anda temam bye.

490

MEM O ZN

Vk da ji menahyan gelek mal Yek pl-i ne hm Ji hisn e'mal Ewwel ku te da ji q metle (1) Axir bi de w tu hisn, meqte' (2)
D A W I

(1)

Metie': Ronah. Yan te ronahya evn da ser w kir

evndar.
(2) Hisn meqte': Dawbirna qenc. Yan wisa bi ke ku bi awak qenc elaqa xwe ji dm bi bire, dawyek qenc bi ke para

w.

FERHENG (Szlk)
A

Ab: Av (Su) Aba: Bav kaim (Atalar) Abegne: Cam, belr (Cam, biUr) Abd: Peresdar (Ahit) Abdane: Peresdaran (Abite) Abdar: B av (Sulu) Ac: Drane fl (Fildii) Acil: 1 Peende (Gelecek zaman).
zaman)

Nuha (imdiki
(Hz.

Adera: 1 Mrov (nsan). 2 Adem Pexember Adem) Aiaq: As\van (Ufuklar) Altab: Roj (Gne) Agah: Haydar (Haberdar) Aheste: Hed (Yava) Ah: 1 Xezal, (Ceyln). 2 Kemay (Kusur) Axaz: Dest pe krma karek (Bir iin balangc) Axl: Axur, hev (Al, ahr)

494

Ax: Hembz (Kucak) Al: Sor (Kirmizi) Alat: Ambiirm, haletin (Aletler) Alemefrz: Rohnkirox gerdiin (Diinyaja aydmlatan) AK: BUmd (Yuce) Almul-xeyb: Zanay bi titn nepen (GizU eyleri bilen) Aliide: Lewit (Pishge biUaan) Ain: Git (Umiim) Amel: Xebat (alima) Aram: Hsay (Rahathk) Araste: XemUand (Suslenmi) Anf: Naskir (Taniyan) Anz: 1 Peydabiija (Sonradan olan). 2 Dm (Yanak) Ainz: Nii biiy (Sonradan olan) Ari: Riit (Arinmi) Asef Berxya: Wezr SUman Pxember (Hz. Sleyman'm Veziri) As: Gunehkar (Giinahkar) Asman: Ji reng asman, hen (Gk rengi, raavi) Astan: Hev (Avlu) Asyab: A (Degirmen) Astide: Hsa (Rahat) A: 1 A (Degirman). 2 At (Bariik) Aifte: Peran (Perian) Aina: Naskirox (Taniyan) Ayan: Hln (Yuva) Ategede: Peresgaha agirperestan (Atee tapanlarm tapmagi)

Atil: Teral (Tenbel) Ayn: 1 Risun (Resira). (Gibi)

Aheng (Tren).

Wek

Ayne: Neynik (Ajma) Azerde, azerden: Renc (Eziyet)

495

Bab: 1 Bav (Baba). 2 Deri (Kap) Babeser: B dtm, dtox (Gzl, gren) Ba: Baere (Yol gei creti, ba) Bade: Mey (arap) Baxeber: Haydar (Haberdar) Bas: 1 Sebeb (Sebep) 2 Xzan (yoksul) Bakre: Bzep (Bakir) Bal: Bask (Kanat) Bala: Bejn (Boy) Ban: Haf (Dam) Ban: Xatn, (Hatun) Bar: 1 Fk (Meyve). 2 Bar (Yk) Band: Sar (Souk) Bari: Xwede (Allah) Barigeh: 1 Eywan (Salon). 2 Felek (Felek) Basr: Dtox (Gren) Bayi': Frotox (Satc) Baal: Dayox, belavkrox (Veren, datan) Baz: Lztn (Ojmamak) Bed: Ps, zt (irkin) Beday': Tten xwek (Gzel eyler) Bedexter: Bedster, be yom (Uursuz) Bedevv: Gund (Kyl) Bedxwah: Xer nexvvaz (Bedhah, kt niyetU) Bedh: Ekera (Aikr) Bedr: Hva tj (Dolunay) Bedrd: Rzt (irkin yzl) Bedsekal: Nyetxrab (Kt lUyei) Bedsmt: X'wxrab (Kt huylu, anlksz) Beham: Dev^ann (Davarlar)

496

Behre: Par (Pay) Behremend: Xwed par (Pay sahibi) Behrewer: Xwed par (Pay sahibi) Bekke: Bajar Mekk (Mekke ehri) Belor: Tit ji belor (Billiirdan olan ey) Beliiqya: Cihiidek hUekarbye (Bir hilekar Yahudiymi) Belwa: Bela, tecribe (Bela, deneme) Bena go: Penka goh (Kulak memesi) Bend baz: Hunermend (Meharet) Bexende: Efiikar (Bagilayici) Benat: Kem (Kizlar) Bende: Kole (Kul) Bendi: Girt (Tutuklu) Beng: Gyakye mirov p serxwe di be (Sarho edici bir ot) Ben: Xulara, qiil (Hizmeti, kul) Ber: 1 Kevir (Ta). 2 Bergeh (Yn). 3 Fk (Meyve) Ber b me: Ber bi me hat (Bize dogru geldi) Bercs: Sitra Miter (Jubiter yUdizi) Ber di bann: Di bm bardane; yan J xr ii br di dm, ked di barnm, ber Ji wan di bare (Yiik altmdalar; ya da iiriin verirler, iiriin yagdmrlar) . Berxz: Ra be (Kalk) Ber: B par (Yoksun) Berk: Pehk (Yaprakcik) Berq: Biriisk (iraek) Berqe': Perde (Perde) Berr: BeJ (Kara parasi, deniz karUigi) Berzex: Bej zirav navbera du behran, snor (Iki deniz arasmdaki ince kara parasi, smir) Besatn: Bostanm (Bostanlar) Beser: Dtm (Grmek)

497

Best: Gire da (Balad) Bearet: Mzgn (Mjde) Bet': Hedme (Ar jryl) Bey": Frotn (Sat) Beyda: Dest (Ova) Beyt: 1 Mala Xwede (Kbe).
(Ev)

e'r (iir).

Mal

Beyte Meqsd: Mala X'wede ku xelk qesda jnna we di ke (Halkn gitmek istedii AUahm evi) Beytl-eqsa: Mzgefta bajare Quds'e (Kuds'teki Cami) Beyynat: Nianen ekera (Ak almetler) Bezi: Camer (Cmertlik) Bezlego: Qemer (Komik) Bezm: Cvata henge (Elence mecUsi) Be dad: Be are (aresiz) Bex: Kok nejad (Kk ve soy) Bejen: Bejmg (Kalbur) Be kene: Be kerm (Beceriksizdirler) Be newa: Be hez (Gsz) Berte: Te'vvrek govende, jera di bejm Govenda feqyan (Bir halay eididir, Fakiler halay denir) Be zar: Near (aresiz) B bazn: B lznm (Oynatalm) Bjarm: Pek ann (fa etti) B kalt: B nale (nlesin) B kene: B kern (BecerikUdirler) Bdh: Ehmeq (Ahmaklk) Bmper: Tewrek ekbye, belk mertal be (Bir silh, bel ki kalkandr) Bmyad: 1 Hm (Temel). 2 Avay (Yap). Brehne: Taz (plak) Brhan: DelU (Kant) Btnan: Zkan (Karmlar) B vverne: Wer ke (Serp)
F.
: .32

493

Bidar: Heyar (Uyamklik) Bli: Byok (Ajrva) Bkr: Ket (Kizlik, bekaret) Bilad: Welat (lke) Blcimle: Hera (Hepsi) Bil Heq: Bi Xwed, wxeday (AUah hakki iin, ilah) Bilkul: Bi tevay, hera (Tamaraen, hepsi) Bmar: Nexwe (Hasta) Bina: Bi dtm, bi bnah (Gren) Binende: Kes ku diir di bne (Uzagi gren) Bisat: Tit raxistm (Yaygi) Bie: Dara rae (Mee agaci) Bz: Zik, bi mana tur bm ena xezalan y tij misk J t (Karm, ceylanlarm eneleri altmdaki misk kesesine de denir) Buhran: B he (Kiriz) Buxar: Helraa kel (Kaynama buhan) Buqrat: Zanak Yunan,biiye (Bir Yunan bilgini) Bulhewes: Evndar ne Ji dil (Candan sevmeyen aik) Bii, Bo: Bhn (Koku) Biise: Ma (puciik) Bii: Tevihev, tkUhev (Kariik) Bte: iie (ie)

Ca: CUi (Yer) Cam: Qedeha mey (Iki kadehi) Camediride: CUdirand (Yirtik elbiseh) Cametebdl: CUguhart (Degiik kiyafetli) Camid: Heby b gan (Ruhsuz varlik) Can: 1 Gan (Ruh) 2 La (Viicut).

499

Cana, canan: yar (sevgiU) Canfeza: Jnbex, bexendeye kefxweye (Hayat, sa-iin
baheden)

Oamb: Al (Taraf, yn) Cawda: Tmm (Ebed) Cazibe: Heza kane (ekici g) Cebbar: 1 Xurt (Gl). 2 Zordest (Zorba) Cebhet: En (Alm) Cebn: Herdu alyen enye (Alnn iki yan) Ced'an: Grken por (Sa bklmleri) Oedel: Mmaqee, pevn (Mnakaa) Cedy: Brca Karke j 12 bu-cen roje (Olak Burcu) Oegerri: Cegerkul (Gnl yaral) Cela: Rohn (IUc) Celadet: Mrxas, egt (Kahramanlk, yiitlik) -Celal: Mezmat (Byklk) Oelew: Hefsar (Yular) Cels: Hevale rntme (Oturma arkada) Oema: Cvn (Toplanma) Oemad, Cemadat: Hebyen be gan (Ruhsuz varlklar) Oemaze: Deve (Deve) em': Hem (Hep) Cendl: Ba, meqbl (yi, makbul) Cemma: Nukubcz (Yamuk gagal) Cenah: Bask (Kanat) Cenan: DU (Kalp) Cera: Herkand (Akar, akc) Cerdan: Talankerm (yamacUar) Ceres: ZengU (mgrak) Cerh: Brn (Yara) Cewahr: Pranya Cewhere, hebye ku b sere xwe di kare hebna xwe nan b de, wek kevr. (Cevhertn ouludur, kendi basma varhm gsterebilen varlk, ta gibi)

500

Cewcem: Em rast mana v kelm ne hatin (Bu kelimenin anlamma rastlamadik). Cewr: Stem (Zuliim, haksizhk ) Cewen: Zirx (Zirh) Ccz'e: Girna li ser rair, dirandma cUan ii kiandma por Jibo mirma w (liinun iizerinde aglamak, elbiseleri yirtraak, salari yolmak)

Cift: Cot (ift) Cilf: Ley, naser (Sel) Ciliis: Riinitin (Oturraak) Cmdi: 1 Sipah (Asker). 2 Xort rmd (Giizel delikanli) Cmiid: Sipahan (Askerler) Cmn: 1 Dnt (Dehhk). 2 Dn (DeU) Cir'e: Qurt (Yudum) Cirm: Guneh (u) CibIIet: Nejad kok (Soy) Cihannuma: Nandayox din (Diinyayi gsteren) Chanpenali: Kes ku dmya pita xwe p gir di de (Diinyanm giivendigi kimse) Chat: Piranya Chete yan Rohelat, Roava, Bakur Baur (Cihetin ogulu, yani Dogu, Bati, Kuzey ve Giiney
Clwa: Rohn (Aydinlik) Co: Keldaym (Kaynamak, coraak)

Cunbe: Pldaym, hejn (Dalgalanmak ( sallanraak) Cuz': Pere (Para) Cbar, Cyebar: Newal (Dere) Cd: yay ku geraya Niih h ser rawestye (Nuh'un geraisinin durdugu dag)

501

aha zqenc: alka navbera leve jern ene (Alt du dakla ene arasmdaki ukur) ak: Drand (YrtU) alak: B svk, b lez (abucak) apkherekat: Kese ku b lez tev di gere (e'vik davranan) arane: Tewrek cUe cengebye (Bir sava elbisesiydi) areebr: Brre (Karakah) araperdaz: Dtoxe are havUe (are bulan) a^mg^, engr: ekroxe kefx'weye henge (Elen ce dzenUyen) avv: Peleger (nc askerler) eng: 1 Enk (Dirsek). 2 Nve Kulme (Avucun ya
rs). 3
Tevv^rek saz (Bir saz).

eng: Sazvane saza eng (eng sazmn algcs) erxe: B enxe, b bre (Seirt, ge) est alak: B lez eleng (evike, abucak) m: av (Gz) n: Heng (Elence) dlexane: Cye ku peresdar teda peresti di km (Abierin
ibadet ettikleri yer)

rb: Xureken rn (Yah yemekler) vyayi: Xuz (Yamuk) har erkan: Her ar goe, yani Rohelata bakur, Roavaya bakur, Rohelata baur, Roavaya baur (Drt yn, yani Kuzeydou, Kuzeybat, Gneydou, Gneybat) hanm: E aran (Drdnc) n: Xz (Yamuk) n n: Xelek xelek (Halka halka) u: tu (Hi)

502

Nav ii deng (hret). Dafe: Hza tehradaym (tici gu) Da henst: Bi hevdiira da ket (Birlikte diitu) Dair: Grbiiy (Yuvarlanan) Darebend: Qora govend ya gUor (Halka gibi halay safi) Daiye: Semed (Sebep) Dalal nutleq: Avartya yekcar (Mutlak sapiklik) Dam: 1 DavUc (Fak). 2 Heywann ked (Evcil hayvanlar) Damad: 1 Zava (Damat). 2 Daman: Daw (Etek)
DUan (Dugiin)

Da': Jan (Hastahk) Dad: 1 Edalet (Adalet). 2

Dane:

Tene (Tane). 2

Tamik nava davik (Fakm

iindeki yem) Dam: wr (Danima)

Darii: Derman (Ila)

Dasitan: roka kevne (Destan) Da'wet: 1 Dua (Dua). 2 DUan (Diigun). Dawer: Xwed (Allah) Dawid: Kesn h ser dn Dawid Pxember (Hz. Davud'un
dinine mensup olanlar Dayn: Daye (Dadi) Debiq: Dermanek rengkesk (Yeil renkli bir koku) Debr: Nivsvan (Yazici, .sekreter)

Debr: Idarekirm (Ynetmek) Ded: Hejrwann kiiv (Vah hajrvanlar) Def': Vegerandm, qewirandm (savmak ) Defain: Piranya (Defneye (Definenin oguludur) Dehan: Dev (Agiz)

503

Dehqan: 1 Axa (Aa). 2 Baxvan, cotkar (Bahvan, ifti) Dexel: Ne saf (Kalp, safi olmayan) Delawer: Merxas (Yiit) DeUal: Bangkrox (arc) Delle: Tol (Fahie) Del'vv: Bmca SatUe j 12 brcen roje (Gnein Kova Burcu) Dem: 1 Zeman (Zaman). 2 X'wn (Kan) Dem': Hstr (Gzya) Dembeste: Kese ku b zehmet helma xvve di de di stne (Zor soluyan kimse) Demge: Kese b hesan helma xwe di de di stne (Kolay soluyan kimse) Demsaz: Heval Arkada) Derb: 1 Lexstm (Dvmek). 2 apkrma du-avan (Para basmak) Dere: Daxlkrn (Dahil etmek) Derdenak: B derd (DertU) Derxur: Xurek (Yiyecek) Derice: Deriye bk (Kk kap) Dermende: Nexwe (Hasta) Dermeyan: Di navda (inde) Derr: Zrar, dj (Zarar, kart) Derre: He-vv (Kuma) Derrende: Heywane rnok (Yui^c hayvan) Dervvaze: Der (Kap) Dew': Trej, ronah (m, k)
Devva: Derman (l)

Dewab: Heywanm (Hajrvanlar) Dewende: Beza (ok koan) Dewhe: Dara mezm (Bjk aa) De\vre hal: Wergern guhartma hal (HaUn dnmesi) De\vwar: Gerby (Yuvarlanan) Deyyar: Mrov, kes (nsan, ahs)

504

Dr ezreq: Dra hen, asman (Mavi kiUse, gk) Drin: Kevn (eski) Di bestin: Gir di dan (Baglarlardi) Dilaram: Hsayya dil (Gniil rahathgi) Dildade: Evndar, yar (Seven, sevgiU)
DUdar: Yar (SevgiU) Dilda: Heval dU (GniU arkadai)

Dilefroz, Dilefriiz: Rohnkirox dU (Gnlii aydmlatan) Dilfikar, DUefkar: Dil bi tirs (rkek gniillu) Ddxwah: Daxwaza dil (GniU dilegi) DUkua: Vekirox dU (Gniil aiei) Dilnewaz: Gekirox dil (Gnlii canlandiran, enlendireni Di nmna: Di xuya (Griiniirdii) Dirc: Qalika miraryan (nci kabugu) Dfoa: Hevrun (pek) Ddar: Xuyajr, rii (Griinii, jdiz) Dde: av (Gz) Ddeheyran: ku mirov li avn w heyran di mne (Gziine hayran olunan) Dgergiin: Bi tewirek dm (Bambaka) Dmax: Mej (Bejdn) Dimai: Xwn (Kanli) Dmen: Erd bej (Susuz toprak) Dnar: Dirav zrn (Altm para) Drayet: Brbmn (Diiiince) D'sa: Di sa, di bms Parlardi) Diwan: 1 Civata mezinan (Biijaiklerin raeclisi). 2 Pirtiika 'ran (iir kitabi) Dyar: Jor (Yukari, zirve) Dyar: 1 Xuyay (Gziiken). 2 Hedye (Armagan). Dzdar: Dergevan girtxan, yan kel (Hapishane ya da kale kapicisi) Doxteem: avke, ku avd w wek n keanm (Kiz gzlii, gzleri kizlarm gziine benzeyan kimse)

505

Dozex: Doj (Chennem) Dxan: D (Duman) Ihucmeya Skender: Radara Eskendere Rom (Bjk s kender'in radar) Duxter: Ke (Kz) Dur, Durr: Mrar (nc) Durr Xeltan: Mraryen tevhev, asmanan (Kark inci ler, gkler) Durd: Tlp (Tortu) Durdan, Durdane: Teneyen mraryan (nci taneleri) Dnre nsare: Mraryen ku h sere bke ten reandm (Celinin basma dklen inciler)

Duta: Duqat (ki bklm)

Dd: D (Duman) Ddeman: Nejad (Soy) Drebn: Kese drdtox (Uza gren) Dn: eva y (Dn gece) Dze: Kea bakire (Bakire kz)

Eal: Kesen mezm, blmd (Byk kimseler, jksek dere

celi kimseler) Ebes: Tew (Faydasz) Ebd: Koleyan (Kleler) Ebleh: Ehmeq (Ahmak) Ebr: Hewr, e-vvr (Bulut) Ebyat: Rezen e'ran (Urin beyitleri) Ecanb: Kesen xerb (YabancUar) Ecnas: Tewrm (Cinsler, eitler) Ecz: Prejm (Kocakar) Ed b km: B hesbnm (Saymz)

Edan: Pranya Ednaye (Ednanm oulu)

506

Edawet: Neyar (Diimanlik) Edem: Tunney (Yokluk) Edb: Bjevan (Eldebiyati) Edl: Hevta, beranber (Denk, kari kariya) Edm: Tunne (Yok olan) Edl: Dad (Adalet)

Edn: Nav bihutkye (Bir cennet adidir) Edna: Kes nizimtir (En alak kimse)
Ed: Neyar (Diiman) Ef'al: Piranya F'Ie (Fulin ogulu) Effe: Ke, yan jma paqij, a bi namiis (Temiz, namusu kiz ya da kadm) Eflak: Piranya Feleke (Felekin ogulu) Efriiz: Rohn (Aydmlik) Efser: 1 Meliil, xemgn (zgiin). 2 Kulah (Ta) Eviandibn: Di dest xweda htibiin, pariztibn (Esirgemilerdi) Ehl nezer: Kesn zana, brbir (Bilginler, diiunce adamlari) Ehmer: Sor (Kirmizi) Ehya: Zmdyan (Canlilar) Exder: Kesk (Yeil) Exlat: Hebiiyn ku ji imsuran di bm (gelerden yaratUan varliklar) Exnam: Pezin (Koyunlar) Exter: Sitr (YUdiz) Eqanb: Xizmin (Hisimlar) Eqd: 1 Marbirn (Nikah kiymak). 2 DUan (Diigiin). 3 Girdan (Baglamak). 4 Bi benvekirma moryan (Boncuklan iphge takmak). 5 Diravn ku dema xwestma biik Ji raala bav wra t dajan (Kiz istenirken bab^sigile verilen paralar, balik) Eqdam: Lmgm (Ayaklar) Eqrebut-teriqe: Rya nzktir (En yakm yol)

50T

Eq'wam: Qe'wnan (Ka'vimler) Ekber: Mezntr (En byk) Ekrad: Pranya Kurde (Krdn oulu) Eks: Ronahya tte ku di ave, yan nejmkeda di xuye (Yansuna) E'la: BUmdtr (En yksek) EIaq: Ben rehen ku mrov b jneve gire di dm (nsan hayata bahyan balar)

Elef: Pt (Hayvan yiyecei) Elem: 1 E (An). 2 Al (Bayrak) Elettevval: L pey hevd (Pe pee) ELPaz: Gotmm (Szler, szckler) Elhal: Nuha (imdi) Ellmem: Hmmetblmd (Yksek himmetli) El: Nexwe (Hasta). Elm: Pr zana (ok biIgiU) Elmeqam: RtbebUnd (Yksek rtbeU) Elqsse: Kurta gotme (Szn ksas) Eltaf: Qencyan (yiUkler) Eltef : Naziktir, nermtr (En nazik, en yumuak)
Elwan: Rengm (Renkler)

E'mal: Karn (ler)

Emced: Pr b an (ok anh) Emda: Qesden (Kasten) Emeldar: Karker (i) Emr: Mr (Bey)

Emr: 1 Ferman (Emir). 2 Kar () Emsle: Wekokm (rnekler) Enadl: Te'mrek bUbU (Bir eit blbl) EnamU: SertUkm Parmak ular) Enasr: Pranya Unsure ku ber di hatm gotm ann jn j wan e bye. Evm: Av, ax, agur hewa (Unsurun ouludur, eskiden drt olduklar ve hayatm

508

bunlardan meydana geldigi sylenirdi. unlardir: Su,

toprak, ate ve hava) Enbaz: Heval (Arkada) Enbiya: Pxembenn (Peygamberler) Encam: Daw (Sonu) Encim: Sitnn (YUdizlar) Encunen: Civat (Komite) EngLr: Tir (zum)
Elnhar: emm (Nehirler)

Enin: Naln (Inleme)

Enis: Hogir (Munis) Enwa': Tewirm (eitler) Enwar: Piranya Envere (Enverin ogulu) Enwer: Pif rohn (ok iikh) Er: Eger (Eger) ErazU: Piranya RezUe (ReziIin ogulu) Erbab: Xwedyan (Sahipler) Erbein: U (Kirk) Er'er: Darelcye, bi tirk Jra di bjm (Ardi)
Erez: em Erez (Aras Nehri). 2 Tit ku ni kare bi ser xwe hebiina xwe nan bi de, di v yekda mihtac cewhere, wek reng (Kendi bama varhgmi gstereraiyen, bu hususta cevhere muhta olan, renk gibi)
1

Erxewan: KuIUka hmar (Nar iegi) Enstetalis: Zanay Yunan Arsto (Yunanli bilgin Aristo)
Er: Text (Taht) Eriis: Biik (Gelm) Erz: 1 Nandan (Gstermek) 2 Fereja, ber (En) Esabi': Tilne (Parraaklar) Esaxir: Biiikm (Kuiikler) Esbab: Titn lazim (GerekU eyler)

Esmar: Fkjon (Meyveler)

509

Esnaf: Tewr tewr (eit eit) Esr: Sedsal (YzyU) Estar: Perdeyn (Perdeler) E'ar: e'rm (Urler) Ebah: C^mm (Cisimler) Ek: Hstr (Gzya) Eta: Dayn, qenc (Vermek, iyiUk] Etfal: Zarkm (ocuklar) Etrab: Keen hevsaled kuran (DelikanlUara yat kzlar) Ewam: Xelk (Halk) E'vvan: Alkarm (Yardmclar) Ewba: Du xorten b hevdra (Beraber olan iki deUkanh) Ewc: Tewre jor (Zirve) Ewran: Hevvran (Bulutlar) Eyax: Em raste mana ve pirse ne hatm (Bu kelimenin

mnasn bulamadk) E'yan: Kesen gregr (llerigelenler) Eyan: 1 Dtm (Grmek). 2 Xuyay (Grnen) Eyan: 1 Ekeray (Aka) 2 Vata (st ak,
tsz)

Eyn: av (Gz) Ey: Jna b kefxwe (Mutlu yaamak) Eyyam: Rojm (Gnler) Ezam: Nvtm (Muskalar) Ezazl: eyten (eji;an) Ezdad: Tten dje hevd (Bir birine kar, zt eyler) Ezfer: Kske bm ena xezalan ku misk tedaye (Ceylnla rm eneleri altmdaki misk kesesi

Ezhar: Kullkm (iekler) Ezman: Zman (Dil) Ezra: Kea bakire (Bakire kz)

510

Faiq: BUmd, ba (Yiiksek, iyi) Fanz: Tewirek vexwarm (Bir iki eldi) Farix: Vala (Bo) Fans: Siwar (Binici) Fasid: Xirab, a (Ktu, yanli) Fa: Ekera (Fa) Fazil: Zde (Fazla) Fehha: Derketma Ji snor (Haddi amak) Fexfiir: 1 Padah n (in Kirali). 2 Kasa mey (ki kadehi) Fekane: Hema bii, yan Xwed got Bi be, hema ew J bi (Ouverdi, yani AUah 01 dedi, o da oluverdi)

Fekende: Lawir ku ketye davik (Faka girmig hajrvan) Fena: Tunnebm (Yok olraak) Feramiis: Kes ku xwe Ji br di ke (Oyalanan) Ferxende: Bextewer (Mutlu) Ferq: 1 Cuday (Ayu-ma). 2 Ser (Ba) Ferq perdaz: Ji perdan cuda (Perdelerden ajnrma) Ferr: Rmd (GuzeUik) Ferra: 1 Firfirok (Pervane) 2 Raxistox (Sergici) Ferra qeza: Raxistox qeder (Kaderin sergicisi) Fer: Raxistm (Sermek) Fert: Pir, derketma ji snor (oka, smm amak) Fei^aderes: Kes ku di mdada mirovda t (Insanm imdadma gelen kimse)

Ferzane: Kes pir zana, di Zannda b hevta (ok bilgih,

bilgide esiz olan)

Fesane: Efsane, rok (Efsane, hikaye)

Feth: Vekirm (Amak)

511

Fettan: Fesad, b fitne (Mfsit, fitneci) Fewware: Pet (Alev)

Feyroz, Feyrz: Renge hen (Ma'vi renk) Feyyaz: Barandoxe feyze, Xwede (Fejiz yadran, AUah) Fezai: Karen ba (yi iler) Fezhet: Ekerakrma ne h gor daxwaze (Arzuya aykr olan aklama) Fdk: Gem (Gemi) Flor: Paqj, saf (Temiz, safi) Fds: Manqrm (Mangrlar)
Trs, vekn (Korkmak, ekinmek) Frz: Rohn, b ewq (Aydm, kl) Tebet (Tabiat) Sisti (GevekUk) Fzl: 1 Tew (Faydasz). 2 Be ar (Arsz) Flcmle: Hem, b carek (Hepsi, hep birUkte) Fheqqe: B rast, rastn (Gerekten, gerek) Fuad: DU (Kalp) Fkr: Froz, Ftret: Ftr:

Ve: Pada, b unda (Geriye) Vensand: Ve kr (zd) Ve: 1 Ev (u). 2 Xwest (Diledi) Vek ketm: Kom bn, ghane nevd (ToplandUar), Vekra: B hevdra, dgel hevd (Beraberce) Vera b gri: Tu pera ra gr, alkarya v^ b k (Ona yar dm edersen, onu desteklersen)

Vhal: V tte ku te di keve nek, yan evna ku te di keve nava dU (Bir yere giren bu nesne, yani gnln
iine giren ak)

bl2

G
Gah: 1 Carna (Bazi bazi). 2 Gav, zeman (An, zaraan)

Gaze-gaz: Qre-qr (Bagirima) Geda: Kole, parsek (Kle, dUenci) Genc, Gencne: Xizne (Hazine) Get: Ger (Seyahat) Get: Grem (Gtemi) Grewher: Gewherfiro (Cevher saticisi) Grane: Gerandm, derbazkmn (evirdiler, geirdiler) Gsii: Kez (Sa rgusii) Gil: Har (amur) Girdevvar: Berhevkir, civand (Derlenmi) Girdgar: Xwed (Allah) Go: Goh (Kulak) Goyende: di bn: Di gotin, di pejavn (KonuurIardi)
Gowar: Guhar (Kiipe) Goya: Teyrekye bi ev di qre (Gece bagiran bir ku) Guftar: Gotm, peyv (Konuma) Guherguharan: Guhargewheran (Cevher kupeliler) Gulab: Gulav (Gul suyn) Gulben: axa gul (Gu dali) Gulgiin: Gulreng (Gii rengi) Gulqend: Ava ekir Qend (Kant ekerinin erbeti) Gulnar: Ava kuUka hmar (Nar ieginin erbeti) Gulprehen: Kes ku kiras w wek guye (Gmlegi glil gibi olan) Gum kir: Winda kir (kaybetti) Gumrah: Avar (Sapik) Guwet: Tewirek qayd sitiranye (Bir arki makami) Guzaf : Gotmn tew (Bo szler)

Guzer: Ger, derbazbiin (Dolamak, gemek) Guzde, Guzn: Bijare (Sekin) Giin: Reng (Renk)

513

Hacb: Pajrvan, dergevan (Nbeti, kapc) Hacz: Navbr (ki eyin arama giren) Hadis: Ne (Sonradan olan) Had: Kese ku mrov tine reya durust (nsam doru yola getiren)

Hal: Navbr (ki ejin arasna giren) Ham: Wmdaby, bereday (Kaybolan, babo kimse)
Haldmane: Mr an (Beyce)

Hala: Tte ku te di keve nava ttek dm, mexsed evne

(Bir eyin iine giren, maksat aktr) Hale: Seywana dora hve (Aym etrafndaki hale) Ham: Parezdar (Himaye eden) Haris: Cotkar (ifti) Herr: Germ (Scak) Hasl: 1 Tte ku b dest di keve (Elde edilen). 2 Kurta gotme (Szn ksas) Hazq: Hunermend (Mutahasss, mahir) Hazrn: Kesen hazr (Hazr olanlar) Hazme: Heza hezmku'me (Hazmedici g) Hebb: Yar (SevgiU) Hecer: 1 Kevr (Ta). 2 Kevure Re ku di dwar Mala Xwede'daye (Hacer-Esved) Hecle: Bermal (Oda) Hedd: 1 Hesm (Demir). 2 Che mzuntir (En alak yer) Hedqe: Bax (Bahe) Heqaq: Rastiyan (Gerekler) Heqqa: B rast (Gerekten) Hekim: Pm zana (ok bgUi) Hekkak: Nvsvane h ser maden, yan kevu: (Maden ya da taa yaz yazan)
F.
: 33

514

Helahil: Kutox (lduriicu) Helawet: rn (Tatlihk) HeU: Pikaftm (zmek) Hellal: Pikaftox (zen) Helwela: Gotma LahewIe wela
(LahevIe demek)

quwwete Ua bUlah

Hel smab: Avzva heland (Eritilmi giimii suyii, yaldiz) Henaxi: Hembz (Kucaklaan) Hemajyan: Heval hln (Yuva arkadai) Hembze: Heva zik, bira ii xuk (Karde) Hemdem: Heval (Arkada) Hemefser: Heva KiUah (Ta arkadai) Hemel: Birca Beran ji 12 bircn roj (Giinein Ko Burcu) Hemie: Tim (Her zaman) Heitn.liai: Hava hal ii razan (Hal ve sir arkadai) Hemxehvet: Heva xelwet (Havet arkadai) Memxwsihei Heva razan (Uyku arkadai) Hemqal: Heval peyv (Konuma arkadai) Hemqedem: Heva mg, di sewyekda (Bir seviyede, eit) Hemkase: Heva vexwarm (Iki arkadai)
Heial: Helgirtm (Yiiklenmek)

Hemqa: Heval dtm (Griime arkadai) Hej]an!.ii: Heval rnitm (Oturma arkadai) Heinrah: Heva r, hevr (Yolda) Hemraz: Heval razan (Sir arkadai) Hemseng: Beranber, hevta (Denk) Hemser: Heval (Arkada) Hemware: Her gav, tim (Her zaman) Hemzad: Heval xwann (Yemek arkadagi) Henze: Fkyek wek zebeye, l biiike pir tale (Ebiicehil Karpuzu) Her end: Ger iqas (Geri)

515

Herfan ne grm: abnan der ne xm (Yanhhklar aa

vurmasmlar) Henstm: Kom bn, wek weye (Salkm gibi toplandUar) Herr: Hevr%m (pek) Herzekar: Kotoxe gotmen tew (Herzeci) Heseb: Nejad (Soy)

Hesretzede: Kese ku belaya hesrete b serda hatye, be

rmrad (Hasretzede) Hesd: Dexes (Kskan) Heem: Meyet (Maiyet) Hewa: 1 Hevva (Hava) . 2 Evn (Ak) Hev^al: armedor (ewre) Hey: Zmd (Canl) Hey'at: Pranya Hey'ete (Hey'etin oulu) Hey'et: kU (ekU, biim) Heyet: Avay, enay (Meskn yer) Heyl, Heyula: Nejada gerdng (EvreUn ilk maddesi) Hezer: Xwe parztm (Sakmmak) Hezl: Yari (aka) Hezret: Pedest (Huzur, birirUn huzurunda olmak) Hccet: DeUl (Kant) Hcre: Kunca SunayU Pexember ya l rex Mala XwedS (Kbenin yanmdald Hz. smaU Hcresi) Hmd: Hmek (Biraz) Hinde: Ev qas (Bu kadar) Hmdewane: Zebe (Karpuz) Hmd: Ev qas ku, qas ku (u kadar ki, ne kadar M) Hll: Teketma gane laek piti mmme di laek dmda (Bir ruhun lmden sonra bir baka vcuda girmesi) Hnayan: Kse dravan (Para kesesi) EUcab: Perde (Perde) Hcr, Hcran: Drketma evndar j yarg (Hicran) fflkmet: Zanin, felsefe (BUgi, felsefe)

516

Hlal: Hvik, bir tn diriibandm bi w (Hilal, kalar ona benzetiUr) Hn: Gav (An) Hraset: Xwe panztm (Kendini sakmmak) Hrqet: ewat (Yanmak) Hol: Gog* (Top) Hor, Hiir: Horyd bihut (Cennet hurileri) Hor meqliib: Vajy ji hory (Huriden dnme) Hubb: Evn (Sevgi) Hubla: Avis (Gebe) Huslan: Mran (Beyler) Haimain: Xwed hmmet qenc (Himmet ve iyilik sahibi)
Humre: Sor (Kirmizi) Huwel-Heq: Ew heqqe( O haktir)

Ht: Birca Masy Ji 12 bircn roj (Guuein Balik Burcu)

Xadim: Xulam (Hizmeti) Xaib: Wmdabiiy (Kayip) Xaqan: Padah Tirkistan' (Turkistan Hukiimdan)
Xak: Ax (Toprak) Xaksar: Ji ax, b riimet (Topraktan, degersiz) Xal: ana Ii rii (Yuzdeki ben) Xalab: 1 Zorbir (Yenen). 2 Qey (Gaiba) Xame: Qelem (Kalem) Xam.: Kes b deng ku na pejdve (Konumayan, sessiz kimse) Xaiie: Mal, malik, (Ev, Hane)

Xanezad: Xanedan, ji nejadek pak (Hanedan) Xasek: Xulam navmali (Harem hizmetisi) Xas nezer: Nihrtma xisiis (zel baki)

517

Xar: Str (Diken) Xaretker: Talanker (Yamac) Xancyyet: Derketma j qann adetan (Kanun ve gele
nekten kmak)

Xarq: Drandoxe adete, j adete der (Harika) Xar xes: Ger gel, qr, qal (erp) Xasyyet: Xssjryet (zelUk) Xaak: Ger gel, qr qal (erp) Xatem: Gustil (Yzk) Xawer: Rohelat (Dou) Xavn: Vala (Bo) Xaz: Renge sor (Krmz renk) Xebxeb: GUare bm ene (ene alt) Xebr: Haydar (Haberdar) Xebyye: Vear, nepen (GizU kapakl) Xebl: Perian (Perian) Xebq: Meya ku eva y hatye ve xwarm, mexsed ev ne (Dn gece iilen arap, maksat aktr) Xedd: Dem (Yanak) Xedda': Xapnok (Aldatc) Xedeng: Tr (Ok) Xef: Nepen (GizU) Xeffar: Nuxaftoxe gunehan,
AUah)

Xvs^ede

(Gnahlar rten,

Xel: Xelq (Halk) Xelaq: Gelen xelqe (Halk kitleleri) Xelaq: Gelen xelqe (Halk kitleleri) Xelef : Kur, pis (Oul, evlt) Xem: Dost (Dost) Xelq: 1 Mrovm (nsanlar, halk). 2

Aferandm (Ya

ratmak) XeUaq: Aferandox, Xwede (Yaratc, AUah)

Xem:

Derd (Dert).

Xz (Yamuk)

518

Xemendiz: Kes ku xeman di pve, di civne (Gamlan len, toplayan) Xemguzn: Bijartox xeman (Gamlan seen) Xemmaz: Pejwgern, fesad (Dedikoducu, miifsit) Xemnak: Xwed derd ii xem (Gam ve dert sahibi)
Xemr: Mey (arap)

Xemze: Awir (Gamze) Xenc: Naz (Naz) Xendan: Bi ken, kfxwe (Giiliimseyen, sevinU olan) Xen: Dewlemend (Zengin) Xennas: ejrtn (gejrtan) Xeraman: Bi naz i delal (Nazli, cilveli) Xerbet: erbet (erbet) Xereng: Birca Kevjal ji 12 bircn roj (Giinein Yenge burcu) Xerez: 1 Rik, kn (Garez, kin). 2 Daxwaz (Arzu, dilek) Xeridar: Kirdar, kirnox (Alici) Xerq: Nqby (Suya batan) Xerq 1 Niiqbiin (Suya batma). 2 Dirandm (Yirtma) Xerqe: Niiqbiijr (Suya batan) Xermen: Bder, sejwana dora hv (Harman, ajrm evrestndeki hale) Xerra: Birqok (Parlak) Xerwar: Xerar (Bujik uvaJ) Xess: ikid (Cimri) Xesmane: Neyar (Diimanlik) Xet: 1 Cng (akak). 2 Nivsan (Yazi) Xetebend: Perwaza text (Tahtm pervazi) Xeten: Bajarekbiiye misk xezald w pir hjabiiye (Ceylanlarmm miski ok degerU olan bir ehir) Xetb: Xwazgn (Diiniir) Xetme: Morkirye, hatye morkirm (Onaylanmigtir)

519

Xetsyah: Kea ku bska ser cnga we ree (akamdaki

zlf siyah olan kz) Xettat: Nvsvan (Yazc) Xewadm: Xulamn (Hizmetiler) Xevv'as: Kesen gregr, h pe (lerigelen kimseler) Xewatn: Pranya Xatne (Hatunn oulu) Xewf: Tu-s (Korku) Xewr: Kuran (DerinUk) Xeyb: Tt che nexuyay (Grnmeyen ey ve yer) Xeyl: Hesp (At) Xeyme: Kon (adr) Xeyre neqdem: Tu b xer hat (Ho geldin) Xeym: Frnk (Gez) Xeyr: Kese b xret (HamiyetU kimse) Xez: Qumaek hevrmne (Bir ipekU kuma) Xezel: Tewrek e're (Bir iir eidi, gazel) Xezenfer: er (Arslan) Xerexwah: Xerxwaz (Hayrhah, iyi kalpU) XdTewat: Sebzeym (Sebzeler) Xdqet: Aferin (YaradU) Xt: Svk, i (Denek, p, i) Xtt: Xezm (izgiler) Xzam: Kulkekye (Bir iektir) Xzm: Mrove h pe (Yakm akraba, hsm) Xda: Bakt (Gda) Xlafe mu'tad: J adete der (Mutat hilaf) Xlman: Zarken bhute (Cennet ocuklar) Xred: AqU (AkU) Xokerdeye qe: En ku xwe kmbn evne (Kendilerini a ka atanlar) Xudreste: Kese ku be mamosta, xwe b xwe ^aye ( retmensiz olarak kendi kendine yetien kimse) Xuld: Bhut (Cennet)

520

Xull: Zmcr ku li dest ii Imgd girtyan t girdan (Piranga) XuUux: CU hevr^mn tenik (Ince ipek elbise) Xulid: Zindbina timm (Ebed hayat, ebedyet) Xunun: Kup mey mezm (Biiyiik arap fiisi)
Xumr: Reng xumr, sor (Kirmizi renk) Xune: Gula ne pikif, pmdik (Gonca giil) Xundekar: Padah (Padiah) Xundm: Bangkirm (agirmak, davet etmek) Xur: Xwarin (Yemek) Xurfe: Bermal (Oda) Xuro: Keldaym rijna bi ser firaqda (Kaynayip tama) Xurrem: ad, dUge (SevinU) Xursend: Sitandox xwarm ii bakiit (Gida alan) Xurd: RoJ (Giine) Xuric: Derketma Ji qann ii adetan (Kanun ve gelenekten ikmak) Xusr: Zirar (Zarar) Xusse: Keder, xem (Keder, gam) Xusserevn: Revnok xeman (Gamlari dagitan) Xiil: Prhevok (Cadi) Xe: We (Salkun) XWab: Xew (Uyku) Xwan: 1 Xwann (Yemek). 2 Sifre (Sofra)

Xwanende: Sitiranbj, dengbj (arkici) Xwan kase: Vexwaxma ji kasa mey (arap kadehindei imek) Xwemal: Malxoy maJ (Evin sahibi, aUe reiai) Xwexlqet: Rmdafern (Giizel yaratihli)

521

baret: Pejrvr, peyvek (Sz, szck) bda': Aferandma b awak xwe (Gzelce yaratmak)
bn: Kur, pis (Oul, erkek ocuu) Icab: Bersv (Cevap) icabet: Qeblkrma xundme (any kabul etmek) dbar: Bextre, be tal (TaUhsizUk, bahszlk) lftraq: Drketma j yare (Yardan uzak kalmak)

hsan: Qenc (yiUk) htraz: X'vve parztm (Kendini saknmak) xfa': Veartm (Gizlemek) xtlat: Tekili (Karmak, ihtilt) qbal: Peende (Gelecek zaman) lqtza: X'westn, cab (Gerek, icab) krah: Zorkrm (Zorlama) Iksr: Maddek kmye'vvye, b we zer, j madenen tm te
chekrm (Altn dier madenlerden ayran kimyasal bir madde) l'la: Blmdkrn (Ykseltme) 'Iam: Ekerakrm (Aklamak) Ue, Uet: 1 Semed (Neden). 2 Nexv^e (Hastalk)

ma: iaret (aret) maret: 1 Avay (Bina). 2 Text (Taht) mareya ngare: Texte Stye (Sti'nin taht) mkan: Hebne ne zerr (Zorunlu olmayan varlk) nayet: 1 Baldaym (Dikkat etmek). 2 Alkar (Yar
dm)

neb: Tm (zm) ntizar: Repan (Beklemek, yol gzlemek) inzal: Daxstm, rehtm (ndirmek, dkmek) rfan: Zann (Bilgi)

522

rfanteleb: Kes ku daxwaza naskirm di ke (Tanimak

istiyen)

'raz: Zivirna ber (Yuz evirraek) sxa: Gohdar (Dinlemek) sm: Nav (Ad) stebreq: Tewirek quma hevrmn (Bir ipekli kuma) sltaet: Hz (Gu) stwa: Nv asman (Gk ortasi) qebaz: Evn (Ak) ret: Heng (Eglence) retabad: Ava ii ge bi heng (Eglenceyle enlenen,
canlanan)

tiyaq: DUbiJok (Arzulamak) tab: Gazm (Sitem) 'ldal: Hatma ch adet, rastbiin (Normal yere gelmek) 'tkaf : Perestya di mizgeftda (Camideki ibadet) tr ah: Derman bhnxwe wek padahan (Padiahlarinki gibi giizel kokular) tthad: Yekiti (BirUk) ttsal: Hevdtm, ghana cem hevdii (Kavumak)

z'an: Qebiilkinna rasty (Dogrujm kabul etmek) zar: 1 Cng (akak). 2 Ptemal (Petemal) zhar: Ekerakirm (Aiklamak) zlet: Mayma bi ten (Yalniz kalmak) zz: Heybet, mezm (Heybet, buyukluk).

Jar: 1 B got, zef (Etsiz, zajnf). 2 Reben (Zavalh) Jkve: Ji hevdii (Bir birinden) Jkra bi ketm: Ji hevd bi qetne, belav bi ke (Ajnrsm, dagitsm) Ji wan weye ku: Ji wan wisaye ku, di bjm qey ku (yle saniyorlar ki)

523

Q
Qablun-ar: Msteheqe ar (Atee mstahak olan) Qal: Gotox (Syleyen) Qam: 1 Kese ku hebna w b 'vvye, X'wede (Kendi ken dine var olan, AUah) .2 L ser Imgan (Ayakta) Qal: Gotm, pejrv (Konuma, syleme) Qalb: 1 Qalk (Kabuk). 2 La (Vcut) Qam': Beskr (Yetinen, kanaat getiren) Qani: Pr sor (ok krmz) Qann: 1 Yasa (Yasa). 2 Nave sazek (Bir saz ad) Qarr, Qarre: e (ie) Qasr: Kurt (Ksa) Qeba: Gmehm (Gnahlar, kabahatlar) Qebal: Qebleyan (Kabileler) Qebes: 1 Kozr (Kz). 2 usk (Kvlcm) Qedd: Bejn (Boy) Qedem: Lmg (Ayak) Qedd: Gote zwa (Kuru et) Qedm: 1 Kese ku j bereya bereve heye, Xwede (Eskidenberi var olan, AUah). 2 Tte kevne (Eski ey) Qedr: Xurt, b hez, Xwede (Gl, Allah) Qefes: 1 Qefesa heywanan (Hayvan kafesi). 2 Sng (Gs) Qehhar: Pu- b xm, Xvvede (Kahredici, AUah) Qena': Dergevane kele (Kale kapcs) Qella: B dek (Kurnaz) Qelem ket: B bire, je ke (Keser) Qenbel: AU epe (Sol taraf) Qemer: Hv (Ay) Qems!: Derewn, vmek (Yalanc) Qebd: Tewrek sekme (Bir eit eker)

524

Qendexayan: n ku pejrvd wan, wek ku ekir xwanbm rnm (eker yemiler gibi szleri tatli olanlar) Qentar: Weznekye (Bir tarti) Qer': L xistm, tehmdan (telemek, dvmek)
Qerh: Kul (Yara, iban) Qerb: Nzk (Yakm) Qern: Heval p (Yakm arkada) Qerz: Dejm (dun)

Qeseb: Bendikd kumn jman (Kadm feslerinin kaytanlari) Qet'a: Ji bm (Asla) Qetal: Kut (lduriUmu) Qetre: DUop (Damla) Qettal: Mrkuj (Kaatil) Qewl: (otm, pej^ (Sz) Qews: Kevan (Yay) Qewwel Qemer (Komik adam) Qeys: Evndar Leyl, Mecniin (Leyla'nm aigi, Mecmm) Qeyseri: Siik, bazar (ari, pazar) Qeza: 1 Kirma nimj pit derbazbiina wext (Vakit getikten sonra namai kUmak). 2 Tunnekirm (Imha etmek). 3 Qeder (Kader). Qedandma kare ( bitirme) Qezaya, Qedaya: Piranya Qezyyeye (Qezzj^enin
ogulu) Qezlyye: Mesele (Problem)

Qmar: engel ku got pv t daleqandm (Etin asUdigi

kanca)

Qirtasye: Kaxiz, riipel; bi mana mecaz Ji paxir sayara hatiye gotm (Kagit, sayfa; mecarf anlamda yazisiz bakir iin kuUanUma) Qit: ZUfa biiik (iiiik ziUiif) Qlade: Gerden (Kolye)

525

Qnwan: We (Salkm) Qiran: Beranber (Yan yana) Qrat: Weznekye (Bir l) Qtar: Rezka devan (Deve dizisi) Qwam: Hez (G) Qubbe: Kmbet, b mecaz j asnanra te gotm (Kubbe, mecaz anlamda gk iin kuUanUr) Qulb: DUm (Kalpler) Oolbemen Iehnl-qelb: Dilen kesed wxed dU (Gnl sahip lerinin gnlleri) Onlzem: Behr (Deniz) Qurb: Nezk (Yaknlk, yakm olmak) Quwaye heywan: Heza jne (Hayat gc)
K Ka'betullah: Mala X'wede (AUahm Kbesi) KaTeyn: Herdu kap, zar (ki aUt, zar) Kabin: Te'vvrek perya bkeye (Gelinin bir hediyesidir) Kala: Mal mUk (Mal-miUk) Kam: Mr ad, daxwaz (Murad, dilek) Kameram: Bextewer (Muuluk) Karesaz: Sazkrm meandma kar (in jrtlmesi) Kargen: Gerdn (Evren) Kas: Kem, b qusr (Kem kii, kusurlu) Kase: Qedeha meye (gki kadehi) Kazb: Dere-vvn (Yalanc) Kebk: Kew (Keklik) Keckulahan: Kulahxviraran, kofrxwaran (Eri taIUar, trbenleri, eri olanlar) Kecr: B ser rra xwar (Yzn stne emek) Kefaet: Hevtay (Denk olmaJt) Kelal: Westandm (Yormak, verdii yorgunluk) Kelam: Pejrv (Konuma) Kelat: Keleyan (Kaleleri Kelim: Musa Pexember (Hz. Musa)

526

Kelte: Kelebiit (Ojmama) Kemal, Kemalat: Ghana bUmdy (Kemale ermek, olgunlamak) Kemal b kemal: Temambiina kmayy (KemalsizUgin kemale ermesi) Keaari: Ji qerax (Kenardan)
Kenz: Xizne (Hazine) Keramet: eref, hesyet (eref, haysiyet) Kerem: Qenc (yiUk) Kerm: Kes qenc, camr (lyi, cmert olan) Kerrena: Nav sazekye (Bir sazm adi) Kesb: Karkirm (Kazan) Kes: Gur (Yogun) Kesret: Pir (okluk) Keaf nmz hkmetil-eyn : Kes ku aret zann ii hkmetan kif di ke. (Bilgi ve hikmet iaretlerini kefeden kimse) Kfewer: Welat (lke) Kewab: Ken memikgUover (Tombul memeli kizlar) Kewkeb: Sitr (Yildiz) Kewn: Gerdiin (Evren)

Kewneyn: Herdu gerdiin (ki evren) Keyfyet: 1 away (Keyfiyet). 2 Keyber, Kbir: Sertr (Ok ucu)
Kezm: Daqurtandm (Yutmak)

Kfxwe (Keyif)

Kj: Ke (Kiz) Kwan: Sitra Zuhel (Saturn jmldizi) Kilan: Hejandm (Salladilar) Kmiiz: Xiznan (Hazineler)
Kurdar: Kurm (FiU)

Kirdebeng: Bengbiiy, beng (ilgmlami)

Kiab: Seym (Kpekler)

Ksre: Pad%ah Iran' (ran Hukiimdari)

Kswet: CU (Elbise)

527

Kitabet: Nvsn (Yazmak) Kzb: Derew^ (Yalan) Koh: Sya (Da) Koh: yay (Dah) Koter: Gerden (Kolye) Kubra: Mezmtir (En bjk) Kuffar: Kafran (Gvurlar) Kufw: Hevta (Deng) Ku: 1 L ku (Nerde). 2 awa (NasU). 3 Kja (Hangi). 4 Eer (Eer) Knhensal: Kevnesal, pr (YUar khnemi, yal) Kul: 1 R (ban). 2 Gt (Tm) KuMet: Zehmet, zor (Glk) Kon: 1 B be, fermana Xwede ku di beje B be (01, AUahm 01 emri). 2 Qul (DeUk) Knnh: Bme kar, mahiyet (in ijz, mahiyeti) Kurdemfir: Mren Kurd (Krt beyleri) Kusan: 1 awa(NasU). 2 una (Niin) Kustax: elaq, be erm (Kstah) Kuad: Vekr (Ak) Ks: Def (Davul)

Labdde: Hemm lazme (Mutiaka gerekir) Laht: Nolen paqj (Tenz sfatiar) La'I: Gewherek sore (Krmz bir cevher) Lamekan: Gerdna asmanan (Gkler alemi, mekn d) Lareyb: Be guman (phesiz) Laubali: B delal, serbest (Nazl, serbest) Layezal: Xwedg (AUah)
Leb: Lev (Dudak)

528

Le'b: Lztm (Ojmamak) Ijebaeb: 1 Tij, bi lvanra (Agzma kadar dolu). 2 Lv bi lv (Dudak dudaga) Lebtene: Lvt, lvziwa (Dudagi susuzluktan kuruyan) jLehd: Gor (Mezar) Lehw: Heng (Eglence) l#hyan: Her du alyan (ki taraf) Lehze: Gav (an) Lem: Kes nejadnizim ii avbir (Alak soylu ve zugurt
kimse)

Len: Mel'iin (Mel'iin) Lemyezel: Xwed (AUah) Letf : Nazik, narn (Nazik) Letfedan: Kes ku bi gotmn xwe ii zirav di zane (nceUkleri bilen) Lewleb: Felek (Felek) Leyali: Piranya Leyle (Leylin ogulu)
Ley: ev (Gece)

Lk: Li hevdii (Bir birine) Liqa: Rasthatm, dtma Xwed (KarUamak, AUahi grmek)

Lot: Lotik (Ziplama) Lucce: Pla av (Su dalgasi) Lutf: Qenc (lyiUk)

Bfediim: Tunne (Yok olan) Ma erefnak: Me te ne nas (Seni tanimadik)

Maf: Bexand (Affedilen) Mah, Meh: Bv (Ay) Mahtab, Mehtab: Tavehv (Mehtap) l>Iahiid: Kife (BiUnen)

529

Mal: DUbjok, mejnldar (Meyleden) Mabcol: Nex'wee b Ser'aye (Sar'al) Ma'll: 1 Nexwe (Hasta). 2 Tte ku jera del te ann (Kantlanan) Maml: Tte ku pe te emelkrm (GeerU olan) Ma'mr: 1 Dme (Dnya). 2 Ava (Bajnndr) Manend: Wek (Gibi) Man: Ressame ini e b nav deng (nl in Ressam) Ma'ser: Guvageh (zmn sklp rasmm karld yer) Maske: Heza ku di gire (Tutan g) Maswa: Hebyen j bil X'wede (Allahtan baka yaratk
lar) Maa: Kese ku di mee (Yryen) Ma'reke: Ceng, tkon (Sava, mcadele) Ma'rez: Temaegeh (Sergi) Marfetnak: Kese b zann (Bilgili kimse) Maruf: Naskr (Tanmm) Matem: n (Matem) Matemi: Kese n (Yasl kimse) Ma-'vverd: Gulav (Gl sujru) Mazl: Derketye j kar (Azlolunan) Mazl: Derketma j kar (Azlolunmak) Meadm: Pranya Madene (Medenin oulu) Meal: Mana (Anlam) Mean: 1 Pranya Manaye (Manann oulu). 2 Stran (ark syleme) Meban: ekrm h hevanna gotman (Sz syleme) Mebht: Hejor (akm) Mebn: L ser, h gor (zerine, gre) Meclbe mehebbeta unasm: B evna mrovnan hatme kean (Baz adamlarm sevgisiyle ekilmiler, celbedihrU1er)

Mecmer: Bxrdan (Buhurdanlk)

F.
:

34

530

Mecrih: Birndar (Yarah) Mecrr: Kay (ekilmi, celbedilmi) Meddah: Pesmdar (vucii) Medh: Pesn (vgii) Medho, Medh: GJ (Sersem) Mefth: Vekir (Aik) Meftiin: Evndar bhe (Meftun, tutkim) Meger: 1 Ewxu (Meger). 2 Mera, bi raya

Xwed

(nallah)
Mehabet: Heybet, saw (Heybet) Meharet: Hunermend (Meharet) Mehanm: Kesn mal (Mahremler) Mehbib: Kes ku t evandm (SevUen kimse) Mehcebn: Enhv (Mehtap ahnli) Mehcir: Terkkir (Terkedilmi) Mehd: Dergii (Beik) Mehell: n (Yer, mahaU) Mehkiimtt eleyh: Bm hukum, bm ferman (Emir alti) Mehmel: Texterewan (Tahtaravali) Mehmid: PaqiJ, bUmd, bi qedir (Yuce) Mehr: Heq marbirna biik Gelinin rkah iicreti) Mehpare: Para hv (Ay parasi) Mehz, Mehza: Sirf (Salt) Mehziiz: Xwed par (Hisse sahibi) Mexafet: Tirs (Korku) Mexbin: Xapyay (Aldanmi) Mexdim: Kes ku jra xizmet t kirm (Hizmet edUen kise) Mexfir: Nuxaft (rtiilen) Mexmer: Firaqa mey (arap kabi) Mexmir: Serxwe, mest (Sarho, mest) Mexrr: 1 Qure (Magrur). 2 Xapyay (Aldanan) Mexf : Bi tirs (Korkulu) Mexz: Mej (Bejdn)

531

Meqalat: Gotmm (Szler) Meqald: Mftejrm, b mana mecaz j erxa felekera te go tm (Anahtarlar, mecaz anlamda felek arkma derUr) Meqam: 1 Ch (Yer). 2 CUe Brahm Pexember ku h hember Mala Xwedeye (Hz. brahim'in Kebe nn deki yeri) Meqame malm: Cye kfe e dosten X'wede (Bilinen yer, Allahn dostlarmm yeri) Megasd: Pranya Meqsede (Maksadm oulu) Meqlb: 1 Vaj (Tersine dnk). 2 Gan (Ruh) Meqreme: CUSn temken hevrmn (nce ipekU elbise) Megseda seramest: Daxw'aza ku seryan mest di ke, yan drav (Kafalar mest eden dilek, yani paralar)

Meqtl: Kut (ldrlen)

Me'kel: Xurek (Yiyecek) Mekmen: Veargeh (Pusu) Meknn: Veart (Gizlenmi) Mekr: Dek (Hile, oyunbazlk) Mekf : Xuyaji (Grnen) Melabs: CUm (Elbiseler) Melahet: Rmd, nazk (GzelUk, naziklik) Melan: Mel'nm (Mel'unlar) Melal: Peran, sst (Perianlk, geveklik) Melamet: Gazm (Sitem) Melbs: CU (Elbise) Melefcssal: Kese b nola frtan (Melek sfati kimse) Melekwar: Wek frttan (Melek gibi) Melzm: Tt, yan kese ku j mnrov na qete (Melzm) Memat: Murm (lm) Meml: Tj Dolu) Me'ml: TtS ku te hevku-m (Umulan Memzc: Tevhev, tekhev (Karm) Menah: Be fermanyen Xwede (AUahm yasak ettikleri)

532

Menaqib: Jnengarym (Byografiler) Menal: Mal ii mUk, ritbe (Mal-miilk, riitbe) MenazU: Piranya MenzUe (MenzUin ogulu) Menbe': Kan (Kaynak) Mendal: Zariik (ocuk) Mendel: ar ii temez, desmal (Kadmlarm bartusii^
mendil)

Menhec: R, rik (z, izlenen yoi) Men': Zexm (Saglam) Menq: Nexkir (Nakih) Menna': Uciid (Cimri) Mensiix: Betalkir, b hukum (ptal edihni, hiikumsiiz) Mensiir: 1 Belavkir (Serpilmi). 2 Mizeffer (Muzaffer) Mene': Jder (Mene) Menzer: Cy xuyabn (Griinme yeri, manzara) Menzil: 1 Xan (Ev). 2 Ch ku mirov di xwaze bi gj (nsanm ulamak istedigi yer) Menziri: Pvek (l) Merd: Mirov (nsan) Merdane: bi ciwanmr (Cmerte) Merdd: Qewirand (Reddedilen), Merez: Nexwe (Hastahk) Mergever: Nav cyekye li Iran' (Iran'da bir yer adi) Merqed: Gor (Mezar) Merkeb'ereban: n ku li hespn Ereb siwar biibn (Arap
atlarma binenler)

Mermiz: Tit ku t aretkirm aret edilen) Mersye: Sitirann ser miryan (lu agidi) Merzyye: Razkir (Razi edilen) Mesal: rok (Masal) Mescid: Kes ku secde Jra t birm (Kendisine secde edilen) Mesdiid: Ritun (Tikanmi)

533

Mesh: sa Pexember (Hz. sa) Mekk: Draven apkr (BasUm para) Mesll: Sre kand (ekilmi kU) Mesm': Gohdar (Dinleme) Mesrur: Kefx'w^e, dlad (SevinU)

Mestur:

Nuxaft (rtlen).
yazlm)

Rezkur, nvs (Sa-

trlam,

Meam: Lebate behnkrme (Koku alma organ) Mesame can: CUen gan ku behn di grm (Ruhun koku alma duyulan) Me'el: Melede (Meale) Mehed: Che ehdan (ehitlki) Mehd: Xuyay (Grnen) Mexf: Pr b evn, geje evne (ok seven, aktan sersemleen)

Meq: Nvsana gr ku mamosta jbo hnkrma qutabyan di nvse, nvsn (retmerUn, talebelerin renmesi iin yazd iri yaz, yaz yazmak) Mekk: B guman (pheU) Mereb: Vex'warm (ecek) Meate: Jma xemlnok (Sslejici kadm) Metae yek: Eyaye hevd (Bir birlerirUn metam) Metaf : Che tewafa Mala Xwede (KberUn tavaf yeri) Metaya: BejnbUnd (nceboylu) Metb': 1 Perew (Ujrulan kimse, nder) 2 B xw
(Huylu)

Metbx: Peht, pjand (Pikin, olgun) Metle': Ce derketma roje (Gnein dou ufku) Metlb: 1 Daxwaz (Dilek). 2 Tte ku te xwestm

(stenen)
Me''wa: Hewr (Barmak) Mewal: Dostm (Dostiar) Mevpam': Manim (EngeUer) Mewc: Pel (Dalga)

534

Mewzi': 1 Babet (Konu). 2 Danand (Konulmu) Mewzin: 1 Peyv ii nivsnn 'r (iir) 2 Yeksor (Devamli ajmi tempoyla olan) Meyan: 1 Nav (i). 2 Newq (Bel) Me'ys: B hv (Umutsuz) Mezaq: Tam (Tat) Mezaliman: Bmsiteman (Zuliim altmdakiler, mazliimlar) Mezher: Ch xuyabiin (Yansiraa yeri) Mezlem: Tar (Karanhk) Meamer: Veargeh (Gizlenilen yer) Mezre': Zev (Tara) Me'zin: Bi destiir (zinh) Mhman; Mhman: Mvan (Msafir) Miadat: Neyar (Diimanlik) Miadil: Hevta (Denk) Mialif : Hogir (iilfet eden) Miamq: Kesn ku hevdi hembz dikm (Kuaklaanar) Miateb: Bergazm (Sitem edien) Mibal: Helal (Miibah) Mibexxerat: Tewirn bixr (Buhur eitleri) Mibeyyen: Beyankir (Beyan edien, aUcanan) Mibtil: Betalkirox (ptal eden) Blicadd: ku tkon di ke (Mucadele eden) Micedded: Teze, Ji nive (Yeni, yeniden) Micella: Rohn, clakir (Aydm, cilali) Micenned: Civand, komkir (Topanmi) Micerreb: Tecnbekir (Denenmi) Rlicerreb: Tecribekir (Denenmi) Micerred: Rt (Armmi) Mcessem: Bi csm ii la (Vucudu saglara olan) Micezza: Parekir (Paralanmi) Mi'ciz: Mi'czn Pxember (Peygamberin mucizeleri) Midam: 1 Tunm (Devamli). 2 Meyxur, serxwe (arap ien, sarho)

535

ftldbr: B dek, fenek (Hilekr, oyunbaz) Mdebber: Ye ku tedbra w te grtm (Tedbiri alman) Mddea: Tte ku te dozkrm (ddia edilen) Blderns: Mamosta (retmen) Mide-RTver: Gor (Yuvarlak) Mdxem: Tte ku di ttekda wmda di be (Bir eyda
kaybolan) MdH: Kese ku mrov avare di ke (nsam saptran)

Memmer: Navsal (Yal) Mennes: Me (Dii) Mettrat: Dermanen behnxwes (Gzel kokar) Me'wwel: Te'wlkr (Te'vil edilen, deitirilerek yorumla nan) Meyyen: Kfe (BelU) Mferrhat: Tte ku kefxwe di dm (Keyif vericiler) Mfd: Dayoxe mefaye (Fayda veren) Mft: Bela (Beda'vva) Mxebber: B toz (Tozlu) Mhal: Tte be mkn (Mmkn olmayan) Mhce: Sergul (z) Mhenna: 1 Henekr (Kmal). 2 Kfxwes (Se'vinU)

Mherra: Heray (tlm) Mhessel: Tte ku b dest di keve (Elde edilen) Mheyya: 1 Amade (Hazr olan). 2 Vejand (Diril
tilen)

Mbb: Evndar, dost (k, dost) Mdt: PUan (Pln) Mihlkat: Tte ku mrov di bm helake (Helake gtren) Mhr: Evn (Ak) Mhredar: Evndar (Uc, seven) Mlrq: ewtandox (Yakc) Mhtal: B hUe, hUebaz (Hilekr) Mxedderat: Ke jmen ptperde (PerdeU kz ve kadm lar)

536

Mixelled: Tunm (Ebed) Mixelledun-nar: J ku tim di agirda di mne (Ebed atete kalan)
Mixettet: Xzkir (izgili) Mixeyyer: 1 Guhart (Degitirilmi) . 2 Bi kfa xwe (Muhayyer) Min: Alkar (Yardimei) Mijgan: Bijang (ICirpikler) Miqbil: Hatox ber bi me (Bize dogru gelen) Miqarm: Beranber (Yanyana) Miqebbes: Girtox irsk (KivUcim alan) Miqeddme: Dest p kirm (Balangi) Miqerreb: Nzkby (Yaklami olan) Bliqerrebin: Serekn firtan (Melek baglari) Miqerrer: Tit ku t biryarkirm (Kararlatirilan) Miqessem: Pikkir, parebiiy (Bliinmii, paralanmi) Miqewwyat: Titn ku hz zde di km (Giicii artiran eyler) Miqeyyed: Girdayy di qeydda (Kayitlanan) Miqm: Rawestox (Duran, ikamet eden) Miqtebis: Girtox irsk (KivUcimanan) Mikaefat: Titn ku tn kifkirin (Kegfedilen eyler) Mikatebat: Titn ku di navbera hmekanda tn mvsn (Yazimalar) Mikedder: elo (Bulamk) Mikellel: XemUandy bi gewheran (Cevherle sslenmi) Mikerrem: Qedu'bilmd (erefU) Mikerrer: Li di hevdii (Ardarda) Mikewwenat: Hebiij^ (Varliklar, yaratiklar) Mda^at: Hev dtm (Griime) Milebbes: Bi cU (ElbiseU) Mdettex: Lewitand (BiUagmi) MUezzezat: Titn bi tam (LezzetU eyler) Munknat: Piranya Mrmkune (Mumkuniiun ogulu)

537

Mmkun: Tte ku mkn di be hebna 'w ne zerrye (Mmkn olan ve varl zorunlu olmayan) Mmtaz: Bjare (mtiyazl, sekin) Mmted: Drej (Uzun) Mmaz': Kese ku pevn di ke (atan, nizaa den kimse) Mmeqqet: Nuxtekr (Noktalanm) Mm'eks: Ronahya ku di neynike, yan aveda di xuye.
(Yansyan) Mm'em: Kese ku n'met di bne (Nmet gren) Mnewwer: Rohn (Aydm) MmfeU: Tte ku te'sr di bne (Etkilenen) Mmr: Tte ku rohn di de (k veren, aydmlatan) Mmqad: Stxwar (Boyun een) Mnteha: Daw (Son, nihayet) Mmzem: Zelqand (Yapk) Mradat: Pranya Mrade (Muradm oulu) Mrahq: Kre ber balucbne (Bula ermek zere olan delikanl) Mraqb: Kese ku di keve mraqebe (Dnceye dalan) Mraselat: Tten ku di navbera hmekanda ten andrt (Teait edilenler) Mrrcan: Sor (Krmz) Mrdan: Xorten ku hej r smbeled wan ne hatye (Tys delikanllar) Mirde: Mir (l)

Mrebbe': Rntye cvatk (Bada kurup oturan) Mrrexxes: B destur (Ruhsath) Mresse': Nexkr (Naklanm, sslenmi) Mrettfeb: Rezku (Dizilmi) Mrewweq: Zelal, saf (Duru, safi) MiTx: Tejrr (Ku) Mrxzar: Bexe tejrran (Ku bahesi) Mmncan: E ku cane xwe mrandye (Canm feda eden>

338

Mirid: f ku di v (rade eden) Mirsel: and (Gnderilmi, eli) Mirid: Nandayox r (Yol gsteren)
Mirtaz: Raz (Razi) MisafUi: ku dest yek di idae (Birinin eUni sikan) Misebbeb: E ku Ji semedan t zann (Nedenlerden bUinen) Miseffa: Safkir (Tasfiye edilmi, temizlenmi) Misexxer: Bm ferman (Emir alti) Misellem: Teslmbiiy (TesUm olan)

Misenne': Nexkir (lenmi, suslenmi)

Miselsel: Zmcrkir (Zincirlenmig) Misewwer: kir, bi ikl ii siiret (Tasvir edilen) Miseyqel: Binqand (Parlatilmi) Miskir: Serxwekirox (Sarho edici) Mistear: Emanet (Emanet) Mistecme': Civngeh (Toplanma yeri) tlistefad: ku J stifadet kirm (Kendisinden yararlanilan) Misefd: f ku stfade di ke (Yararlanan) Mistexreq: Nuqbiiy (Gark oImu) IVIisted: Qutaby ku nii dest bi xwendm kirye (Yani grenci) Mistemend: Reban, peran (ZavaUi) Mistem': Gohdar (Dinleyici)

Mistesqi: Vexwarox (en) Mistewcib: Li gor (Geregince) Slistew: Diz, misaw (Duz, dogru) Mir: Halet ^aretkirm (aret etme aleti) Mikn: Ji misk (Miskten) Miteha: Tit ku dU di bij (gtiha edilen) Miter: 1 Kirdar (Ahci). 2 Sitra Miter (Jiibter yildizi) Mitabiq: Li gor hevdi (Bir birine uygun)

539

Mteaqd: Krnox frotox (Alc ve satc) Mtehher: Paqj (TenUz) MteUa: Avzerkr, avzvkr (Altm veya gm yaldzl) M'tr: Dermane behnxwe (Gzel koku) Mt.: Bnferman (taat eden) M'telf : Hogr (lfet eden) M'tekf : Peresdare di mzgefteda (Tapmakta ibadet eden) M'temn: Ewle (Emin olan, gvenen) Mtmen: Dil b c (nanan, tatmin olan) Mtrb: Sazvan (Saz alan) Mttehd: Yekby (Birleik) Mttesd: Zelqand (Yapm) Mi'wasa: Alkar (Yardm) Blvvessem: B nan (Naan alm)
Mzab: Heland (Eritilmi) Mzebzeb: Xapnoke duru (ki jzl aldatc) Blzehheb: Avzerkr (Altm yaldzl) Mzekker: Ner (Erkek)

Mzewwr: Derewn (Tezvirci) Mzmehd: Tte ku di ttek dmda v?mda di be (Bir ey de kaybolan) MS'cer: Laka ku jm lsered xwe di pem (Kadmlarm bE^
rts) Mlhr: Roj (Gne) Mxfer: Kme ku esker di dm sered xwe (Asker bah) Mqras: Meqes (Makas) MBBel: Pu-anya MiUete (MiUetin oulu) Mna: KulUkekye (Bir iek) MMen-nas: J mrovan (nsanlardan) Min: Bhute (Cemet) Mr'at: NeynUt (Ayna) M%kat: Fanos (Fener) Mi^kate Hemel: Fanosa Beran, mexsed je Bfea Berane j 12 brcen roje ku di Newroz'eda roj di keve (Ko

540

Feneri, maksat gunein Nevruz'da girdigi Ko Burcudur) Muxlem: Tolaz ku bi kuran xirab di ke (Kulampara) Mims: Hogir (tlfet eden)

N Nab: Zelal (Duru)

Nabahx: Neghayi, xav (01gunlamami, ig, kem)

Naar: Ji near lazime (aresizlikten gerekir) Nadir: Tit km peydabiijr (Az bulunan ey, nadir) Nadrul-wuqi': Km peydabiiy (Az bulunan) Nadde: Tit ku km peyda di be (Az bulunan, nadide) Nafe: Misk (Misk) Nafeyd Tetari: Miskn welat Teteran (Tatar ulkesinin miskleri) Nageh: Ji nkave (Aniden) Naghan: Ji ngkave (Aniden) Nahd: Sitra Zuhre (Venus yUdizi) Naxelef: Kes ku na be wekfl Xwed (Alaha vekil olmayan kimse)

Naxwende: Nexwend (Okumami)

Nail: GhLtox (Eren, nail olan) Naqe: Deva m (Dii deve) Naqil: NeqUkirox (Nakleden) Naqr: Nav sazekye (Bir sazm adi) Nakam: Miradnvco, b mirad (Eksik muratli, muratsiz) Na Imncine: Bi c na bm (Sigmazlar) Nam: Nav (Ad) Name: Mektib, bi mana pirtiik hatye gotin (Mektup. kitap anlanmida kuUanihnig) Namirad: B mirad (Muratsiz)

541

Vamzad: Mensbe b nave yeke (Birinin adma mensub olan) Napesend: Kara ku na ye ecbandm (Beenilmeyen i) Napuxte: Ne pjyay, ne ghay (Pikin olmayan, olgun lamam) Nar: 1 Hmar (Nar) . 2 Ar (Ate) Naresket: Neghay, napjyay (Olgunlamam, pikin olmayan) Narine: Tev^rek fk (Narenciye) Nas: 1 Naskr (Tandk). 2 Xelq (Halk) Nasaz: Ne l re, bere (Uygunsuz kimse)

Nash: retkrox (t veren)

NasDc: Xrabkrox (Bozan, bozucu)

Nast: Madde (Madde) Nakufte: Nepkf, pmdk (Gonca) Natewa: Qels, svk (Zayf, hafif) Naumd: Be hev (Umutsuz) Nay: Saza Ney (Ney) Naye gerdan: Saza Ney a ku di gerya, yan j j gerdana dengbej a "vvek Neye dengzrav (Dnen Ney'den, ya da Ney gibi ince sesli olan arkcmm grtlandan) Nazede: Nazdar (Nazl) Nazr: Nhertox (Gren) Nazrn: Nhertoxan (Grenler) Nebat: 1 Giy ay an (Bitkiler). 2 Tevvrek ekr (Bir
eit eker) Nebyy: Pexember (Peygamber) Nebi: Tr (Ok) Necaset: Ps (PisUk) Nedamet: Poman (PimarUk) Nedm: Yawer (Yaver) Nef : Mefa (Fayda) Nefas: Tten heja (DeerU eyler)

Nefha: Pfkrm (flemek)

542

Nefx: Pifkirm (Uflemek) Nefr: Gelek mirov (Kalabahk) Nefs emmar: Nefsa ku ber mirov di de rya xu-ab (nsani ktii yola iten nefis) Nefir: Nefretkirox (Nefret eden)
Nehar: RoJ (Giindiiz) Nehm: Nne (Degil) Nehn: Vear, nepen (Gizli, sakli) Nelinder: Di hundir. xweda, dU bi kn (Kinci) Nehnu aiq: Em evndarm (Biz aigiz) Nehs: Kes bextre, gunehkar (Mutsuz, giinaiikar) Neh taq: Neh kumbet, neh felek (Dokuz kubbe, dokuz felek) Nexl: Dara xurra (Hurma agaci) Nexm, Nexme: Sitiran (Tiirkii, arki sylemek) Nejd: Talanker (Yagmaci) Neqdeyn: Zr ii zv, bi mecaz di mana bjeda hatye (Altm ve giimu, mecaz olarak edebiyat anlammda gelEoi)

Neqyy: Paqij (Temiz) Neqqad: Tenqdkirox (Eletirici) Neqqa: Nexker (Nakii) Nemek: Xwey (Tuz) Nennuam: Pejrvgern, fesat (Miifsit) Nerd: Lztika bi Tewl (Tavla oyunu) Nesara: FUIejon (Hiristiyanlar) Neseq: Dsiplm (Disipli) Nesm: Sura bay (Yel) Nesl: 1 Sertr (Ok ucu). 2 Nejad (Soy) N^t: Kfxweg (Sevin) Ne : Ni kar, m kare (Edemezsin, edemez) Ne't: Pesn (vgii) Netac: Derket, ked (Sonular, uriinler) Netnk: Zrn bi gerdenyve (Kolyeye takUan altmlar)

543

New': Te-^r (eit) Newa: 1 Denge strane (ark sesi). 2 Hez (G), 3 HavU (are) Newadr: Pranya Nadre (Nadirin oulu) Newaraq: Dengzrav (nce ses) Newbawe: Nubar (Turfanda) Newheker: Kese ku h ser mir di stre (l zerine at syleyen) Nevra;z: N raby (Yeni kalkm, yeni yetimi) Neyyahe: Jma ku h ser mir di stre (l zerine at syleyen kadm)
Nezc: Ghan: (Olgunlama) Nezer: Nhertm (Bakmak) Nezerbaz: Kese ku mhertma w 'wek a tejrre baze (a hin bakl) Nezr: Wek (Gibi, emsal) Nezm: Rezkmn (Sralamak) Nbwwet: Pexember (Peygamberlik) Ndd: Hevtaye dj (Kar olan denk)

Ngn: Gust (Yzk)

Nhn: Vear, nepen (Gizli, sakl)

Nk: Cem, bal (Yanmda) Nmd: Xuyay (Grnme) Nsfyye: B insaf (nsafh) Nn: Rnt (Oturan)
Nzl: Rjn (Dklme)

Nzhetgeh: Che behn berdane (Oyalanma yeri) Ndakunend: Bangkrox (aran) Nhad: BUmd (Yksek, uzun) Nhal: ax (Dal) Nhan, Nhan: B dz (GizUce) Nqat: Nuxteym (Noktalar) Nkesret: Xvba (Temiz huylu) Nkkar: Karba (yi i, ii gzel olan)

!:.4.i

Nlknam: Navba (yi adli) Nkserencam: Kes ku dawya w ba ii xre (Sonu iyi
olan) Nlifer: Nav kulUkekye (Bir iek adi) Nna: Ne an (Getirmedi) Nran: Agmn (Ateler) Nsa': Jmm (Kadmlar) Nsar: Werandm (Serpmek ) Nsbet: 1 Li gor (Gre). 2 Wek (Gibi) Nsf: Nv (Yarim) Nswan: Jmm (Kadmlar) Nsyan: Ji brkirm (Unutmak) Nyaz: 1 Daxwaz (Dilek). 2 Lava (Yakari) Nzam: Sazuman (Diizen) Noi: Ve xwar (ti) Nuql: ekir behvan li fisteqan (Badem ve fistik ekeri) Nuktedan: Zanay bi titn zirav (nceUkleri bUen, nuktedan) Numa: 1 Xuya bii (Grundu). 2 Nan da (Gsterdi) Nuwan: Tevger (Hareket, davram) Nibade: Nilghajd (Turfanda) Nbare: Niighay (Turfanda) Nieris: Biika nii (GeUnUk) Niers xurd: Roja wek bika ni (GeUn gibi olan gune)

Nik: Nukul (Gaga) Nres, Niresd: Nii^ay, dan grme) Ni: Vexwarm (mek)
Ni.n: rn (Tath)

niidt (Yeni yetien, sonra-

^'V^

Q^?sgc^^^^^:g;^g'(tHty^^

^)a>^QG^^'^^4^S'^<^iV<Vf^C^^
Buyuk alr E h m e d e Xanf (Ahmet-i Hanf)'nin, Dogu ede biyatimn en nde gelen klasikleri arasinda yer alan dev eserl MEM ZN (Memo ile Zin)'i TUrklye'de llk defa olarak hem KUrteorijlnali.hemdegerli dUUnUr MehmetEmln Bozarslan' in TUrke evlrlslyle okurlara sunmaktan gurur duyuyoruz.

GN YAYINLARI: P.K. 1119

Kapak Resmi:Ayhan ERER

STANBUL Fiati: 20 tira

Kapak

Baskisi

ouRANOFSETB^tMivi