Sosyalizm ve Insan

Ernesto Che Guevara

 [Trke evirisi: Che Guevara, Sosyalizm ve Insan, Yar Yaynlar, Haziran 1990.]

 Iindekiler
1 2 Ideolojik Anketler zerine s niversitenin Zenciler, Melezler, I i ve Kyllerle Renklenmesi Gereklidir Kbann Ekonomisinin Geleceginde niversitenin Rol Sendikal Harekete Sayg Olarak s I i Snf ve Kbann Sanayile mesi s Devrimci Tp Uluslararas Gnll Emeki Mfrezelerine Veda Sylevi Kbada Sosyalizm ve Insan 3

5 9 17 19 35 44 53

3 4 5 6 7 8

Blm 1 Ideolojik Anketler zerine1

MADEM KI: Kba halknn onayn kazanan Havana Bildirisi, insan haklarn ve tm yurtta larn toplumsal ve siyas e itligini iln etmektedir; s s MADEM KI: Toplumun sosyalist geli imine yn veren yasalar herkesin zgrce geli s s yararna en tam biimde faydal olmasn mesini ve herkesin ortakla algn s amalamaktadr. MADEM KI: al ma hakk, anayasamzn2 kabul ettigi bir ilkedir; [sayfa 5] s MADEM KI: Baz al ma merkezlerinde, ynetimin, i iler arasnda ideolojik ankets s ler dzenledigi, bunun uygulanmasnn bireyin tam zgrlgnn kstlan grenilmi tir; mas sonucunu verdigi s MADEM KI: Bakanlk amalarna en uygun normlar saptamakta tam bir yetki sahibidir. Bakanlgmz su karar alm tr: s
Sanayi Bakanlgnn 19 Mays 1959da kabul ettigi 61-127 No.lu karar. (Marcha dergisinde, Montevideoda, 20 Ekim 1967de yaynland.) Bu karar, lke ekonomisinin yapsnda etkili olan eski KP yelerinin emekiler arasnda ideolojik anketler yaptklar bir dnemde, Sanayi Bakan olan Guevara tarafndan alnm tr. s 2 1940 anayasas.
1

 s 1) Bakanlgmza bagl i merkezleri yneticilerine, emekiler arasnda ideolojik soru turmalar hazrlanmas, ya da uygulanmasnn yasaks lanmas. 2) Ideolojik anketlerin, ancak bakanlgmza bagl emekiler devrimci r gtlere girmek istediklerinde uygulanabileceginin; bu durumda anket lerin devrimci rgtlerin belirleyecegi kimselerce ynetileceginin belirtilmesi. [sayfa 6]

Blm 2 niversitenin Zenciler, s Melezler, I i ve Kyllerle Renklenmesi Gereklidir1

Sevgili yolda lar, yeni niversiteli i arkada larm ve Kbann kurtulu u s s s s ugruna mcadeledeki eski silh arkada larm, bu sylevime ba larken, bus s gn bana sunulan onur payesini ancak genel olarak halk ordumuza bir sayg ni anesi olarak kabul ettigimi belirtmek isterim. Bunu ki isel bir paye olas s olmayan hibir serak kabul edemezdim; nk anlamna uygun bir ierigi yin bugnk yeni Kbada degeri yoktur. Ernesto Guevara olarak, pedagoji fakltesinin fahri doktorluk payesini nasl kabul edebilirdim; grendigim tek pedagoji, sava alanlarnn, kaba szlerin, kan dkclgn pedagojiss idir. Bunlarla cbbe giymeyi hakettigimi sanmyorum, bu nedenle Direni s Ordusunun niformasn zerimden karmyorum, ancak, ordumuz adna ve onu temsil etmek zere profesrler toplantsna gelip katlabilirim. Fakat hepimiz iin bir seref olan bu payeyi kabul ederken, halk ordusu nun ve muzaffer ordumuzun selamn ve saygsn iletmek isterim. Birgn, bu merkezin grencilerine, kk bir [sayfa 7] konferansla, niverss itenin i levleri konusunda d ndklerimi aklamaya sz vermi tim. I les s s rim, olaylarn yogunlugu bunu gerekle tirmemi nledi; bugn fahri profess rlk payemle onur kazanm olarak szm yerine getirecegim. s Her seyden nce, yeni Kbann hayatndaki temel i levi konusunda n s iversiteye ne sylemeliyim? Yalnzca grenciler hakknda degil, profesrler
1

28 Aralk 1959da Las Villas Merkez niversitesinde verilen sylev.

hakknda da, niversitenin, zencilerle, melezlerle, i i ve kyllerle renks lenmesi gerektigini syleyecegim; nk niversite kimsenin mal degildir. Kba halkna aittir. Bugn temsilcileri btn hkmet grevlerine getiril mi olan bu halk, silahlanarak ayakland ve gericiligin engelini yktysa, bus nun nedeni bu engelin esnek olu u degildi. Byle bir esneklikten yararlanp s halkn atlmn durdurabilecek zeky gsteremediler; halk zafere ula t, fas kat muzaffer bir halk olmasna ragmen yine egitimsiz olarak kald. Bugn, halk kendi gcnden emindir, kendini egitebilecegini biliyor ve niversitenin kapsna gelip dayanm tr. niversite esnek olmal ve zencilerle, mes lezlerle, i i ve kyllerle renklenmelidir, yoksa... halk kaplarn kracak ve s niversiteyi istedigi renklere boyayacaktr. Ilk mesajm budur. Daha zaferin ilk gnlerinde, lkenin niversitesine de bu mesajm iletmek istiyordum, fakat bunu ancak Santiago niversitesinde yapabildim. Benden halk olarak, Direnme ordusu olarak ve pedagoji profesr olarak bir neride bulunmam isteseler, halka gitmek iin kendini halktan biri olarak hissetmek, halkn ne oldugunu, ne istedigini, neye ihtiyac oldugunu, neler duydugunu bilmek gerekir, derdim. Biraz niversite iinde analiz ve istatistik yapmak ve ka isinin, ka kylnn, [sayfa 8] aln teriyle gnde sekiz saat al anlardan kann bu niversitede tems sil edildigini ara trmak gereklidir. Bu konuda kendi kendine soru turma s s yaptktan sonra, kendini analizleme yntemine ba vurup, bugn Kbann s ba nda bulunan hkmetin, bu niversitede halkn iradesini temsil edip s etmedigini sormaldr. Hkmet nerededir ve ne yapyor? O zaman, maale sef, bugn Kba halknn hemen hemen mutlak ogunlugunu temsil eden hkmetin, aracsz olarak halkn duygu, istek ve iradesini dile getirmek iin, yneli kazandrmak, szn sylemek, uyarc glgn i ittirmek iin s s Kba niversitelerinde sesini duyuramadgn grrz. Las Villas niversitesi bu durumu dzeltmek iin ileriye dogru bir adm att ve sanayile me zerine forum dzenlediginde Kbal sanayicilerle birls ikte hkmete de agrda bulundu. Bizim, tm devlet rgtlerinin ve devlete baglanan rgtlerin teknisyenlerinin kirleri soruldu; nk kurtulu un bu s ilk ylnda sa aal biimde hr te ebbs denilen seyin oldum olasya yapa s s madg kadar ok i yaptgmz gnmeksizin syleyebiliriz. Yine, hkmet s olarak, tarm reformunun dogrudan dogruya sonucu olan Kbadaki sanay ile menin, devrimci hkmetin yn veri iyle ve onun araclgyla yaplacas s gn, lkenin geli iminin bu a amasnda zel giri imin elbette ki nemli bir s s s rol oynayacagn, fakat, normlar hkmetin koyacagn bunun nedeninin yararllklar, bu bayrag ykseltenin kendisinin olmas, belki de kitlelerin en kk bir etkisine kar lk vermek olabilecegini, fakat hal ne olursa ols sun lkenin sanayi sektrnn basks olmayacagn syleyebiliriz. Sanayi6

 le me ve gerektirdigi abalar dogrudan dogruya hkmetin [sayfa 9] eseridir, bu s nedenle sanayiyi planlayacak ve ynlendirecek olan odur. Szm ona Kalknma Bankasnn verdigi ykl krediler, bu lkede orta dan kaldrlm tr. Bu banka, rnegin bir sanayiciye 16 milyon pesoluk bir s kredi veriyor, sanayiciyse yalnzca 400.000 peso yatryordu bunlar gerek saylardr bu para da adamn cebinden kmyor, makina satclarnn, makina alm iin verdikleri yzde 10 komisyondan geliyordu ve hkmet 16 milyon peso kredi verirken 400.000 peso yatran bu bay, i letmesinin mutlak s sahibiydi. Ona, uygun deme zamanlar tannyor ve ne zaman i ine gelirse s o zaman deme yapyordu. Yeni hkmet buna kar kyor, bu durumu s kabul etmiyor, halkn parasyla kurulmu olan bu i letmenin kendisinin ols s hr te ebbs, tmyle Kba ulusunun parasndugunu ilan ediyor ve eger s dan yararlanan birka ayrcalkldan olu uyorsa kendisinin, yani hkmes tin hr te ebbse kar oldugunu aka sylyor: ne olursa olsun, sanayi s s i letmeleri devlet planlamasna bagl olmaldr. Planlamann etin alanna s yakla tgmza gre, bir ba tan bir ba a lkenin sanayi geli imini planlas s s s yan devrimci hkmetten ba ka hi kimsenin ulusun gelecekteki ihtiyas larn kar layacak gerekli teknisyenlerin zelliklerini ve miktarn saptas maya hakk yoktur ve ancak belirli bir miktarda avukat ve doktora ihtiya oldugunu, fakat be bin mhendis ve on be bin her trl sanayi dalnda s s al acak teknisyene ihtiya duyuldugunu sylediginde hi degilse devrimci s hkmete kulak vermek ve bu elemanlar yeti tirmek gerekir, nk geles cekteki geli memizin garantisi budur. s s Bugn tm abalarmz Kbay degi ik bir Kba yapmaya adyoruz. Fakat sizinle konu an pedagoji [sayfa 10] profesr hayal kurmuyor. Kendisinde s pedagoji profesrlgnden de Merkez Bankas yneticiliginden de eser ol madgn ve eger bugn onun bu grevlerden herhangi birini yerine getir mesi gerekiyorsa, kendisini buna zorlayann halkn ihtiyalar oldugunu ok iyi biliyor. Halk iin olsa da, bu strap ekilmeksizin yaplamaz, nk her halkarda bir yandan grenirken bir yandan da al mak gereklidir. Halks tan yaplan yanl larn zerine snger ekmesi istenmelidir, nk yeni bir s s greve geldiginde, kimse yanlmaz degildir, kimse dogu tan bilgin degildir. Bir zamanlar doktor olan, sonra ko ullarn zorlamasyla silaha sarlmak zos runda kalan ve iki yl sonra kendini gerillac komutan olarak kabul ettiren, daha sonra ise banka mdr, ya da lkenin sanayiinin yneticisi olan, stelik de pedagoji doktoru olabilen bu kar nzdaki profesr gibi, bu lkenin s grenci genliginin de, herkesin, yakn bir gelecekte, duraksamakszn ve yolda grenmek zorunda kalmakszn kendisine gsterilecek grevi kabul edebilecegi sekilde hazrlanmas gereklidir. Fakat sizinle konu an, halk os cugu olan, halkn yarattg bu profesr, yine ayn halkn da egitim hakkna 7

 sahibolmasn, egitimde duvarlarn yklmasn, egitimin yalnzca ocuklar nn egitim yapmalarn saglayacak paraya sahibolanlarn ayrcalg olma masn, egitimin Kbann gnlk ekmegi olmasn ister. Las Villas niversitesinin profesrlerinin ve simdiki grencilerinin i i s ve kyl kitlelerini niversiteye almak gibi bir mucizeyi gerekle tirmelers ini beklemiyorum, byle bir d nce hi bir zaman aklmdan gemez, mants kl olan da budur. A lacak uzun bir yol vardr, uzun hazrlk yllarnda, siz s bunun denemesini yaptnz. Fakat devrimci ve isyanc [sayfa 11] olarak benim kk gemi ime dayanarak, Las Villas niversitesinin simdiki grencilers ine egitimin kimseye braklan bir miras olmadgn ve simdi grev yaptg mz egitim kurumunun kimsenin aldg bir miras olmayp tm Kba halk na ait oldugunu anlatabilirim. Ya onu halka verirsiniz, ya da halk gelip onu alr. Meslegimin e itli a amalarna niversiteli olarak, orta snftan bir ins s san olarak, ku kusuz sizin bugn sahip olduklarnza benzer genlik zlems s leri olan bir doktor olarak ba ladgm iin, mcadele srasnda degi tigim s iin, devrimin kanlmaz bir zorunluluk olduguna ve halkn davasnn son derece hakl olduguna inandgm iin, btn bu sebeplerden dolay, simdi niversitenin sahipleri olan sizlerin onu halka vermenizi isterdim. Bunu halk yarn gelir alr diye bir tehdit olarak degil, yalnzca bu, Kbaya ver mekte oldugumuz gzel rnekler arasnda fazladan bir rnek olacag iin, Las Villas Merkez niversitesinin sahipleri olan grencilerin devrimci hk metleri araclgyla onu halka vermelerini sylyorum. Meslek arkada las rm olan niversite profesrlerine de benzeri birka sey sylemek istiyorum, zenciler, melezler, i i ve kyllerle renk kazanmalar gereklidir; halka gits mek, halkla uyum halinde olmak, yani tm Kbann ihtiyalarna kar lk s vermek gereklidir. Bu ba arldgnda, kimsenin bir kayb olmayacaktr. Her s seyi kazanm olacagz ve Kba daha sert admlarla gelecege dogru yry s n srdrebilecektir, ve o zaman simdi sizi selamlayan bu doktoru, bu s komutan, bu banka mdrn ve bugnk pedagoji profesrn, bu profesrler toplantsna kabul etmek gerekli olmayacaktr. [sayfa 12]

Blm 3 Kbann Ekonomisinin Geleceginde niversitenin Rol1

Sevgili yolda larm, s Gr memizin konusunun geli imine dokunmadan nce, sizden M. Nas s ranjonun beni takdim edenin ad buydu sanyorum anlattklarnn bir kelimesine bile inanmamanz, beni devrimci ve birinci snf grencisi olarak mtevazi yerimde brakmanz rica ediyorum, nk halen Devrim niver sitesinin maliye dalnda birinci snf grencisiyim. Sadece bizim iin ortak olan ve bizi bir e it karde lik iinde birbirimize yakla tran bu sade devrs s s imci ve grenci sfatlarma dayanarak sizinle sohbet etmeye geldim. Bu gr menin daha az biimsel olmasn, soru-cevap seklinde ve hatta tart mal s s olmasn umudediyordum, fakat bu sylevin televizyon araclgyla btn lkeye yaylacag grenilince szlerime biraz eki-dzen vermem gerekti, nk yakla acagm ve zerinde konu acagm bildirdigim konu benim ugs s s ra tgm konudur ve sanyorum aranzdan biroklar da bununla ugra yor. s Konu mamn ba lg a ag yukar syle olabilirdi: Kba ekonomisinin ges s s leceginde niversitenin rol, nk ekonomi alannda [sayfa 13] yeni bir a as maya giriyoruz. Politik alanda gerekli olan btn nitelikleri kazandk, bu bizim ekonomide reforma ba lamamz saglad, hatta bu alanda ilk adm s s arttk bile, topragmzn zel mlkiyet yapsn degi tirdik, yani geli me ss reci iinde, olmas gerektigi gibi, tarm reformuyla i e ba ladk. s s Fakat bu geli menin nasl olacagn bilmek iin, tarihi ve ekonomik yers
1

2 Mart 1960 Havana niversitesi.

imizi belirlemek gereklidir. Bir geli im srecine ba lyorsak, bunun anlam bizim geli mi olmads s s s gmz, az geli mi , yar-smrge, yar sanayile mi oldugumuzdur. Fakat s s s s bizi az geli mi , yar-smrge, yar sanayile mi bir lke yapan rejimin kas s s s rakteristiklerinin ne oldugunu incelememiz gereklidir. Bizi az geli mi bir s s lke yapan bu rejimin karakteristiklerinin ne oldugunu incelememiz ve bu durumdan kurtulmamz saglayacak tedbirlerin neler oldugunu grmemiz gereklidir. Dogal olarak, az geli mi bir lkenin birinci karakteristigi sanayisinin s s olmay , mamul maddelerinin saglanmas iin d arya bagl olu udur ve s s s Kba az geli mi lkenin bu birinci tanmna tamamyla uymaktadr. s s Mutlak olarak bir yar-smrge lke oldugumuz halde Kbann yllar nasl aklanabilir? Bunu aklaboyunca, grn teki bolluk ve zenginligi s mak basittir, nk Kbann iklimi olaganstdr ve tek bir endstrinin, seker endstrisinin hzl geli imi bizim dnya pazarnda bu tek endstri, s seker endstrisi konusunda en yksek retkenlik dzeyleriyle yar maya s girmemizi saglam tr. Kendi koyduklar yasalar igneyerek, seker endsts risinin geli imine itici g kazandran, Kuzey Amerika sermayeleriydi. s Kbada Kuzey Amerikan hkmeti zamannda btn Kuzey Amerikal lara adada topraga sahibolmay [sayfa 14] yasaklayan eski bir yasa vard. Yasa byle sylyordu, fakat abucak ignendi ve Kbada yabanclarn topraga sahip olmasn nlemeyi amalayan Sanguily raporu hibir sey kazandr mad. Yava yava yabanclar seker kam plantasyonlarna sahip ktlar s s s ve her yl alt milyon ton seker reten ve dnya pazarnda rekabete gir sahip 161 seker fabrikasndan olu an gl bir i ebilecek bir retkenlige s s endstri yarattlar. Fakat Kbann yar-smrge lkelerin temel karakteristiklerinden birini, yani tek ynl bir retici olma ve yalnzca ve zellikle tek bir rne bagl kalma, bununla btn tketim maddelerini yabanc pa zardan elde etmesini saglayacak dvizlere sahibolma zelligini korumasna ok byk bir zen gsterdiler. Gya bize sekerimize kar lk yksek bir s yat dyormu gibi yaptlar, fakat, sadece arz ve talep yasasyla ve ucuz s bir tarifeyle ynetilen bir serbest ekonomi iinde, Kuzey Amerikan mamul rnleri iin, ne yerli sanayilerin, ne de Birle ik Devletlerin d nda ba ka s s s yerlerden gelen mamul rnlerin yar abilecegi tercihli tarifeleri zorla kas bul ettirdiler. Bu ok belirgin ekonomik bagmllk, daha ulusal bagmszlgmzn ilk ba larnda, Platt yasasndan sonra bile, hemen hemen mutlak saylabilecek s bir politik bagmllk seklinde ortaya kt. Bu politik durum k [???] Ocak

10

1959da tasye edildi ve hemen arkasndan Kuzeyin devi ile srt meler s ve glkler belirdi. O gne kadar tercihli muamele grmeye al m bir s s lkenin, birdenbire Karaiblerin bu kk smrgesinin devrimin kullana bilecegi tek lisanla konu maya kalk masyla, yani e it muamele grmek s s s istedigini iln etmesiyle kar la tgn d nrsek bu srt meler akla uys s s s gundur. [sayfa 15] Ba langta, yar eglenmi , yan endi eli bir ifadeyle bacaklarna tekme s s s atmaya niyetlenen bir sakall cceye bakan, fakat cssesi sebebiyle uzaga frlatlamayan kocaman Sam Amcalar gsteren karikatrlere rastlanyordu. Fakat sakall cce Amerikallarn boyutlarna eri ecek kadar byd s ve Amerikann para babalar kar snda canl bir varlk halini ald. Hers hangi bir lke, smr kar snda ho nutsuzlugunu ve uyu mazlgn dile s s s getirmek istediginde Fidel Castronun sevdigimiz portresini bayrak olarak ykseltir. Politik etki konusunda Amerikada yenilmezligin en yksek noktasna eri tik. Byk Amerika lkelerinin ho una gitsin gitmesin, tart masz hals s s kn nderleriyiz. Her eye kaadir [kadir] efendilerin gznde, nefret ettiks leri Amerikada sama, olumsuz, saygya deger olmayan ve karmakar k ne s varsa hepsini temsil ediyoruz, fakat te yandan, Riyo Bravonun gneyinden ba layarak, byk Amerikan halk kitlesi yani bizim Amerikamz iin, s kk d rc anlamda melez dedikleri halklarda soylu, iten ve sava s s olan ne varsa hepsinin temsilcisiyiz. Fakat politik geli memizin ekonomik s geli memizle ayn dzeyde olmadgn (yani onu ok a tgn) gayet iyi bils s iyoruz. Birle ik Devletler Temsilciler Meclisinde entrika eviren ekonomik s saldr egilimlerinin baz sonular vermesi bu nedenledir, nk tek bir r ne ve tek bir pazara bagl oldugumuz halde, bu bagmllktan kurtulmak iin btn gcmzle mcadele ettigimizden ve SSCB ile 10 milyon dolarlk ya da pesoluk bir kredi ve bir milyon ton seker iin anla ma imzaladgmz s s dan, smrge temsilcileri ortalg bulandrmaya ugra yorlar. Ba ka bir lkeye sat yaparak kendimizi klele tirdigimizi [sayfa 16] kants s s lamaya al yorlar. Kuzeyin devine szmona tercihli yatlarla her zaman s sattgmz sekerimizin milyon tonunun Kba halk iin nasl bir klelik anlamna geldigini hibir zaman kendi kendilerine sormam lardr. s Pazarlarmz ve retimimizi e itlendirmek iin bir ekonomik mcas dele, halk aydnlatmak, her an Kba devriminin niin ba ka pazarlar aras dgn gstermek iin bir politik sava yrtyoruz. ABD Temsilciler Meclis sinde tezghlanan yasa hikayesiyle, hazrlanan saldrya kar kmamzn s ve daha ba ka, e itli pazarlara ynelterek sekerimizi hzla kurtarmaya as s l mamzn tarihi nedenini kantlayabiliriz. Fakat buraya yalnzca sekerden s 11

szetmeye gelmedim: Ondan hi szetmemeyi isterdim, nk yapmaya al tgmz sey, sekerin Kballarn elleriyle Kba fabrikalarnda, dnyann s tm pazarlarnda mbadeleleri saglamak iin retilen ok e itli Kba rs nlerinden biri olmasn saglamaktr. Teknigin ve kltrn rolnn geli s mede en byk nemini kazandg yn ve dzey budur, burada ulusumuzun gelecekteki geli imi iin egitim merkezlerimizin rolnden szetmek istiyos rum. Bir lkeye biim verenin egitim oldugunu sanmyorum, kltrsz or dumuzla pek ok engeli ve nyargy ykarak bunun byle oldugunu kendimiz kantladk, fakat ekonomik geli menin, yalnzca bir ekonomik dn s s menin etkisiyle, bu dzeyde bir dn me yaratabilecegi de d nlemez. s s Egitim ve ekonomik geli me srekli olarak birbirini etkiler ve birbirles s rini tamamlarlar, ekonomik alanda ulusun tablosunu tamamyla degi tirebildiysek de, grn te niversitede ayn yapy srdryoruz. [sayfa 17] Sorun s pratik alanda ortaya kyor, rnegin tarm reformu ulusal enstits konusunda. Bir hamlede petrolmz kurtardk, petrolmz Kbann oldu, maden lerimizi kurtarmak ve onlarn Kba madeni olmasn saglamak iin gerekenlerin belli ba llarn yaptk. retimin ok nemli ve temel alt daimi, s kimyay, hidro karbrlerden ba layarak organik kimyay, madenyani agr s leri, yakt, genellikle metalrji ve zellikle demir madenini, tarm ve hay van yeti tirme alannda yogun bir sekilde geli memizden dogan rnleri s s iine alan bir kalknma srecine giri tik, fakat lkenin niversitelerinin kas zandrdg hazrlgn devrimin yeni ihtiyalarna, ne yneli , ne de nicelik s ac geregiyle kar la tk. bakmndan uymadg s s Daha geen gn yolda Quevedo, Havana niversitesinde bir ekonomi s blm olmas gerekip gerekmedigi konusunda krimi sordu. Oysa ki, buna cevap vermek iin, durumun bir analizini yapmak ve devlet planlama rgtlerinde halen al makta olan ekonomi uzmanlarnn saysn ortaya s karmak yeter. Ara trmamzn sonucunda zc bir durumla kar la rz. s s s Bizde, ekonomik dan man olarak Silililerden, Meksikallardan, Arjantinlis lerden, Venezellallardan, Perululardan ve daha ba ka herhangi bir Amers ika lkesinin gnderdigi yolda lardan ba kas yoktur, yani bunlar C.E.P.A.L s s ve I.N.R.A rgtlerinin atadg kimselerdir, hatta ekonomi bakanmz bile yabanc lkelerin niversitelerinde yeti mi tir. Bir ekonomi bilimleri faks s ltesi olmas gerekip gerekmedigi sorusunun cevab apak ortadadr: Bu byk bir ihtiyatr, ayrca uzman profesrlere, bir bakma devrimimizin temposunu ve ynn temsil eden ekonomimizin temposunu ve ynn yorumlayabilecek [sayfa 18] ve aklayabilecek profesrlere de ihtiyacmz vardr. Bir rnek verelim. Kimya biliminin temellerini grenmi maden mhens 12

dislerimiz, petrol mhendislerimiz ve kimya mhendislerimiz olsa, bu sa nayinin alt temel dalnn herbirinde, hkmet bunlarn sagladg itici gc geli tirmek ve yeni, olaganst dinamik bir biim kazandrmak zorunda kas lr; yalnz, bunun iin, teknisyenlerin olu turacag uygulayc koldan yoksus nuz. Hatta, dikkat edin, devrimci teknisyenler bile demedim, oysaki, ideal olanlar bunlardr yalnzca teknisyen dedim, kategorisi, ideolojisinin ya ratacag engeller, kafa yaps, gemi in kalntlar ne olursa olsun. Devrimci s teknisyene dogru trmanmay saglayacak byle dpedz bir teknisyene bile sahip degiliz. Bylesi bile yok! Ayrca, grencilerin grevini tamamlayp, g renimlerini bitirmeleri iin her trl kolaylgn gsterilmesinin gerekli ol dugu byle bir anda, su sorunla kar kar yayz: bir grencinin, rnegin s s Santa Claradan ayrlp Havanaya yerle mesi, egitim evresiyle btn ils i kisini kesmesi demektir, nk bu kk lkede bulunan niversite s henz bir ortak eylem program ortaya koyamam lardr. s Hkmet iyi bildigi bir yol tutturmu olduguna, tmyle halk hkmes tin tutumunu destekledigine, sizlerin de bugn Amerikann gurur duydugu bu devrimi kannz ve cannz pahasna korumak iin elinizden geleni yapt gnz bilindigine gre, niversitemiz de niin diger niversitelerle birlikte, devrimci hkmetle ayn yolda ve ayn tempo iinde ilerlemesin? Kamera nnde polemik yapmak iin buraya gelmi degilim, bu noktaya s yalnzca herkesin sunu iyice [sayfa 19] bellemesi iin dikkatleri ektim: ilkelerde ikilik olmayacag gibi, grenim genliginde de, ltlerde ikilik olamaz; devrimi savunmak iin hayatn vermeye hazr olan bir ki i, devrimle birlik s olmaya da hazr olmaldr bu, daha kolaydr nk, ne denirse densin, bir lte bagl kalmak, hayatn bir erek ugruna vermekten daha kolaydr. Bu nedenle, niversite su sralarda olaganst bir nem kazanm tr, s fakat bir bakma ogunlugu hkmeti destekleyen bireylerden olu masna s ragmen, devrimi geciktiren bir potansiyel unsuru halini alm tr. Bugn, hi s korkmayn, her ey toz pembe grnyor, fakat yarn ya da yarndan sonra s teknisyen yoklugu bir endstri kurulmasn kesinlikle engelleyecek, bu endstrinin kurulu unun , be yl hatta daha fazla bir zaman iin ertelenmesi s s gerekecektir. O anda, anlerini devrimin ve halkn istedigi dzeye yksel temeyen bir niversitenin bu geri kalm lkta oynadg roln nemi ortaya s kacaktr. Bunun aresi yok mudur? niversitelerin geri kalm lgn bir etkeni ve s nerdeyse kar devrim yuvalar haline gelmesinin nne geilemez mi? Devs rimci inancmn btn gcyle byle bir eye inanmay reddederim. Mutlak s olarak yaplmas gereken tek sey, koordinasyondur. Hkmete bagl tm ku rulu larn arzularnn merkezi halini alan bu kk kelime, grenci yolda s s 13

 larn da dikkatlerinin konusu olmaldr: Havana niversitesi grencileriyle, Las Villas ve Oriente niversitelerindekiler arasnda, bu niversitenin programlaryla bu niversitelere grenci yeti tiren gretim kurumlar ve s kolejlerin programlar arasnda, yeni yeti en grencilerle devrimci hkmet s arasnda koordinasyon olmal, bu koordinasyon sayesinde, belirli bir anda, grenciler hkmetin [sayfa 20] planlar geregince, rnegin gelecekte yz kimya mhendisine ihtiya olacagn bilmeli, bu koordinasyon sayesinde, meslekda larm olan doktorlar arasnda, byk bir toplumsal grevi yerine getirs meyip de yalnzca hayat kavgasyla mr tketen, brokratik i lerde zaman s ldrenler bulunmamal; eski, szde hmanist mesleklere gereginden fazla nem verilmemeli, bunlar lkenin kltrnn geli imi iin gerekli olduklar s lde deger ta mal, grenci kitlesi, teknigin hergn yarattg yeni mess leklere ynelmelidir; nk bu mesleklerde al acak elemanlarn bugn s s bulunmay , yarn kendini ok ac bir biimde hissettirecektir. I te, devrs imci hkmetin plannn elverdigince hzla gerekle tirilmesinde ba arnn s s yada ba arszlgn srr budur ba arszlk demeyelim de, nispi ba arss s s zlk diyelim. [ gereksiz] Su anda, uluslararas teknisyen rgtleri ve orta derecede bir bilimsel temele sahip teknoloji enstitleri iin olanak ara s tran Egitim Bakanlgyla anla m durumdayz. s s Bunun geli memiz iin byk yarar olacaktr; fakat, bir lke, tm plans larn kendisi yapmadka, snrlarnn iinde varolu unu srdrmek iin s gerekli rnlerin en byk ksmn kendisi imal etmedike geli mi sayls s maz. Teknik bizim baz seyler imal etmemizi saglar, fakat nasl imal edilme leri gerektigi, simdiki durumu a an bir ileri gr llk, planlama uzmans s larnn i idir, bunlar, bugn hayal ettigimiz yeni niversitenin, on-onbe yl s s iinde Kbann ihtiyalarna cevap verebilecek grenciler yeti tirebilmesi s iin, geni bir genel kltrle birlikte, niversitelerin enstitlerinde gretils melidir. Bugn hl, e itli grevlerde, brokratik i ler gren bir miktar diplos s mallara rastlanyor. Ekonomik [sayfa 21] geli me, bilimin baz dallarnda yas rarlanabilecegi aydnlarn fazlalgna i aret etti ve ihtarda bulundu, fakat s niversiteler, ekonomik geli menin knamasna kar kulaklarn tkadlar, s s ayn trden diplomallar yeti tirmeye devam ettiler. Bylece bizler, planlas rmza egilmek, geli menin karakteristiklerini enine boyuna incelemek ve s sonu olarak yeni diplomallar olu turmak zorunda kaldk. Bir gn, birisi s bana, meslek semenin iten gelen bir egilim, ki isel bir i oldugunu, bu egis s olmayacagn syledi. limin bogulmasnn dogru Her eyden nce, bu gr n yanl oldugu kansndaym. Istatistik baks s s mndan, ki isel bir rnegin ok inandrc olacagn sanmyorum ama, ben s

14

 meslegime mhendislik grenimiyle ba ladm, doktor olarak devam ettim, s daha sonra komutan oldum, simdiyse, gryorsunuz ki hatibim. Baz temel i egilimler vardr, elbette, fakat bugn bilim dallar o kadar e itlidir ki, s herhangi bir kimsenin, entellektel geli iminin daha ba nda, gerek egilis s minin ne olduguna kesinlikle karar vermesi zordur. Bir kimse, cerrah olmak istedigini syleyebilir, bu istegini yerine getirebilir ve hayatnn sonuna kadar bundan ho nut kalabilir; fakat bunun yannda, toplumun son derece s kat ko ullar izin verse pek l, deri hastalklar uzman, ruh hekimi, yada s hastahane yneticisi olabilecek 99 cerrah bulunacaktr. Iten gelen egilim ler, yeni mesleklerin yaratlmasnda, daglmnda ve eski mesleklere yeni bir yneli kazandrlmasnda ancak ok kk bir rol oynayacaktr. Daha s nce de syledigim gibi, bunun nedeni toplumun muazzam ihtiyalardr; ayrca, bugn doktor, mhendis, yada mimar olmak isteyen, fakat yalnzca, bu grenimleri yapmak iin maddi olanag bulunmadgndan, arzularn [sayfa 22] gerekle tiremeyen yzlerce, binlerce, hatta belki de yzbinlerce Kbal s vardr. Bu durum, ki isel zellikler arasnda i egilimlerin ne lde rol oys nadgn gsterir. s Bunda srar ediyorum, nk agda dnyada, bir yandan bir da mar hastalklar uzman bildigim bir meslek oldugu iin tptan rnek veriyorum ile bir gz hastalklar uzman ve bir ortopedist arasnda hibir ilgi yoktur, te yandansa, her de, zikiler, yada kimyagerler gibi, bunlarn hepsi iin ortak olan belirli sayda elementin araclgyla maddi olaylar incelerler. Bugn, artk benim orta okulda grendigim gibi belki orta okullarda hl byledir zik ve kimya denilmiyor, ziko-kimya den iliyor. Fizigi ve kimyay grenmek iin, matematik de grenmek gereklidir. Bylelikle, tm meslekler, grenciye gerekli minimum bilgiler demeti halinde birle mi lerdir. O halde, bugn niversitenin birinci snfna ba layan s s s bir yolda n, duruma gre, bilgi kazandg g bir yolu a tktan sonra, alt, s s yedi, yada be yl sonra ortopedist, avukat, yada kriminolog olacagn kess olarak degil, inlikle bildigini nasl ileri srebiliriz? Daima, bireylere bagl kitlelere bagl olarak d nmemiz gerektigini sanyorum. Bireysel adan s d nmek yanl tr, nk bireyin ihtiyalar, onun btn yurtta larnn s s s olu turdugu insan ygnnn ihtiyalar yannda kaybolur gider. s Sizlere, bugn niversite ile devrimin ihtiyalar arasndaki ayrlg ka ntlayan saylar ve veriler getirmeyi itenlikle istiyordum, grenci yolda s lar. Ne yazk ki, istatistiklerimiz ok kt tutulmu tur, burada istatistiki s de yok, btn bunlar henz yeni yeni rgtleniyor. Pratik ve elle tutulur, gzle grlr sorunlara al k olan sizlere saylarla kant getiremedim. [sayfa s 23] Bunu da ba ka bir zaman yapacagm, simdiki gibi sabrla dinlerseniz ne s mutlu bana. Yoksa, niversitenin problemlerini, benimle degil, kendi aran15

zda, profesrlerinizle, Oriente ve Las Villas niversitelerindeki yolda larns zla ve hkmetle tart nz, nk bu, sorunlar halkla tart mak demektir. s s

16

Blm 4 Sendikal Harekete Sayg Olarak1

Ben buraya bana sayglar sunulsun diye degil, Direni Ordusu adna Kba s i i snfna sayg sunmaya geldim. ok yararl insanlarn ynetiminde olan s i i snf yenilen zorba ynetimin sebeboldugu saysz felaketli korkun s olaylardan sonra kendini toparlayabilmek iin kahramanca mcadele etmektedir. Emekilerin sarayna silahl olarak ve muhafzlarla geldigim iin zgnm, nk buras insanlarn yeni kurumlar olu turmak iin al tklar bu s s dnemde bar ve huzur dolu bir yer olmalyd. Bununla birlikte, ko ullar, s s ba layan devrimin gven altna alnabilmesi iin bizi silah ta maya zors s luyor. Sava , diktatrlgn bozgunuyla bitti, fakat daha yaplacak ok sey s kalyor geriye. Bugn, ben bir gerilla sava sym, artk meslekten bir doks tor degiIim. [sayfa 25] Kba d ardan, yada adann iinden gelebilecek her trl s tehlikeden tamamyla kurtuluncaya kadar da gerilla sava s olarak kalas cagm. Bir devrime giri tik, fakat bu dnyada yalnz olmadgmz aklmzdan s karmamalyz. Latin Amerika halklar diktatrlkler yznden ac ekiyor, onlar da kurtulmaldrlar. Yardmmza ihtiyalar var. Ayn zamanda, bizim kurtulmu olmamz istemeyen kar sahipleri de var. Kuzey Amers ika basn devrimimize saldryor ve kur una dizilecek olanlar iin af ists iyor. Oysaki Birle ik Devletler, Batistaya, 20.000 Kbaly ldrtmek iin s silah gnderirken, Kuzey Amerika basn hi de tela gstermiyordu. Ans
19 Ocak 1959da verilmi bir sylev. Havanada El Mundoda 20 Ocak 1959da yaynlans m tr. s
1

17

 cak simdi, 300 sulu hakl olarak cezalandrlnca etegi tutu tu. Bu basn s kampanyas Wall Streetin gl kar sahiplerince nanse edilmi tir, fakat s bizim iin korkulacak bir sey yoktur. Biz bu devrimi d ardan hibir yardm s almadan yaptk. Szlerime son verirken, halkmzn Direni Ordusuna ok seyler borlu s oldugunu sylemek isterim. Bu bor kyllgmzn lehine olacak gerek bir tarm reformuyla denmelidir. Direni Ordumuzun byk ogunlugu zs nde kyllkten gelir. Halkmz ne istedigini bilmektedir. D ncelerini, s yarn devrimimizi, ba kanmz Doktor Urrutiay ve ba komutanmz Fidel s s Castroyu desteklemek iin yaplacak kitle mitinginde dile getirmelidir. [sayfa
26]

18

Blm 5 s I i Snf ve Kbann Sanayile mesi1 s

Bizimki gibi halk tarafndan ve halkn iradesiyle yaplan bir devrim alnan her tedbir tmyle halka maledilmedike ilerleyemez. Co kuyla bu tedbirs leri almak iin, devrimci sreci ve canla ba la bu tedbirleri almaya neden s ihtiya duyuldugunu bilmek gereklidir. Insan kendini feda ediyorsa, bunu neden yaptgn bilmelidir. Ortak refaha varan sanayile me yolunu a mak s s g bir i tir. s Ayrca, dnyada eli kiler keskinle tigi ve dnyann az geli mi blgeles s s s rindeki halk hareketleri Birle ik Devletlerin saldrgan ekonomik emperyas lizminin yerini aldg lde, Kuzey Amerikann saldrganlg kendi deniz2 inin yani Karayiplerin erevesi [sayfa 27] d na kamyor. Diger kelimelerle, s her yerde grdgmz byk uyan Kba iin tehlikeler doguruyor. Artk, s btn bu olaylarn ksmen sorumlusu oldugumuzun bilincine varmalyz. Az geli mi lkelerde apak bir uyan grlyor; Kba rnegi belirli s s s bir lde bunda katkda bulunmu tur, rnegimizin, Latin Amerikada, Jas ponyadakinden daha gl bir etki yarattgn sylemeye bile gerek yoktur. Bununla birlikte smrgeci glerin eskiden sanldg kadar gl olmadklar kantlanm tr. s Kanmzca her trl saldrya kar lk yine de geli ecek olan uluslaras s ras dayan mann olumlu yn budur. Saldrdan szederken, yaknda, ses
18 Haziran 1960da verilen sylev. Havanada Obr. Revolutionariada, 19 Haziran 1960da yaynlanm tr. s 2 Metinde, mare nostrum, latincede, bizim deniz demektir. Romallar, Akdenize, bizim deniz der.
1

19

ker kotalarmz konusunda, Birle ik Devletler Temsilciler Meclisinden ges lecek olan ekonomik saldr gibilerinden degil, gerek saldrdan szetmek istiyorum. s nmzde a lacak zor bir yol var. I ilerin, kyllerin ve gelecege dogru s yrmek zorunda olan tm yoksul snarmzn birliginden g alyoruz. Konferansm, kyllere degil dogrudan dogruya i ilere sesleniyor. Bus nun iki nedeni var. nce, kyller birinci tarihi grevlerini tamamyla yerine getirdiler, toprak zerindeki haklarn elde etmek iin enerjiyle sava s tlar ve artk zaferlerinin meyvelerini topluyorlar. Kyllgmz tmyle devrimin izindedir, i i snfysa, tersine olarak, henz sanayile me nin rs s nlerini alm degildir. Bu, niin byledir? Buna verilecek ak cevap sudur: s sanayile me iin nce bir temel yaratmamz gerekiyordu, bu temelse tars s mn yapsnda degi iklik istiyordu. Tarm reformu sanayile menin temelini s yaratt. s Simdi sanayile me yoluna kyoruz. I i snfnn [sayfa 28] rol ok byk s s bir nem kazanm tr. I iler tm grevlerini ve ya adgmz nn nemini s s anlamaldrlar. Bunlar olmasayd sanayile mi bir toplum yaratmay ba as s s ramazdk. Bunun ok aka anla lmasn istiyorum, devrimcilerle konu urken kas s amak yollara sapmann geregi yoktur. Btn zayf ynlerimizi bilmemiz ve bu zayklarmz yenmeye al mamz daha iyidir. Devrimci hareketin s nce kyller arasnda temellendigini ve ancak daha sonra i i snf iinde s kk saldgn saklayamayz. Bunun birok sebepleri vardr, nce, en gl ayaklanma hareketi kyllgn ya adg blgelerde ortaya kt. Ayaklans mann en byk prestije sahip yneticisi olan Fidel Castro kyllerin ya sadg bir blgede bulunuyordu. Fakat ok nemli ekonomik ve toplumsal nedenler de vardr: Kba, btn az geli mi lkeler gibi gl bir proletars s yaya sahip degildi. Baz sanayi dallarnda, zellikle tekelci sermayeye bagl yeni dallarda, i iler bazen ayrcalkl bireylerdiler. Seker kam i leyen i i ay sreyle s s s s gne altnda saatlerce ter dkmek, geri kalan dokuz ay boyunca ise, diger s i iler bir yllk i e sahipken ve alt kat fazla cret alrken alk ekmek s s zorundayd. Bu durum i i snf iinde byk bir ayrlk yaratyor ve bls nmelere yolayordu. Smrgeci glerin de istedigi buydu; kurulu dzeni devam ettirmek isteyecek bir aznlga ayrcalklar saglayarak i i snfn s siye ancak kendi abasyla ykselebilecegi, ortak blmeye al yorlard. I s syleniyordu. Bu yzden proletaryann daeylemle bir sey ba aramayacag s yan mas krlm t. [sayfa 29] s s

20

 Iktidar ele geirdigimizden beri Mujaln3 temsilcilerine kar amansz s bir sava yrtmemizin nedeni budur. Bu temsilciler sendika hareketinin s geli imini durduruyorlard. Bugn gemi in bu temsilcilerinin tamamyla s s dagtldgn syleyemeyiz, fakat yaknda bunlardan bir eser kalmayacaktr. Bununla birlikte i i snfnda hl sorunlar patronla i i kar tlgna s s s bagl olarak ele almak gibi bir ruh hali varlgn srdryor, buysa geregin ok basite indirgenmi bir analizidir. Bugn, sanayile me srecimize ba las s s dgmz ve devlete en n planda bir rol verdigimiz su sralarda, birok i inin s devleti herhangi bir i veren olarak d ndgn gryoruz. Devletimiz bir s s patron devletin4 tam tersidir; bunun sonucu olarak bu durumun iyice belirtilmesi iin, i ilerle uzun gr meler yapld. Simdi i iler tutumlarn s s s stiriyorlar, fakat geli meyi ksa bir sre iin frenlemi lerdir. degi s s Baz rnekler verebilirdim, fakat ne bireysel rnekler zerinde tart s mak, ne de herhangi bir kimseyi parmakla gstermek gereklidir, nk bir ok hallerde sorunun kt niyetten degil de kknden koparlp atlmas s gereken bir eski zihniyetten dogduguna inanyorum. I iler devrime engel olmak istemiyorlar. Fidelin ksa bir zaman nce syledigi su [sayfa 30] szler herkes iin ok aktr: en iyi sendika yneticisi, i ilere gnlk ekmeklerini s saglamaya al an kimse degildir. En iyi sendika yneticisi, herkesin gns lk ekmegi iin sava an, devrimci sreci ok iyi kavrayan ve devrimci sreci s analizleyip en ince ynlerine varncaya kadar anlayarak hkmeti destekleyen, baz devrimci tedbirlerin nedenlerini aklayarak yolda larn ikna s eden kimsedir. Fakat bunun anlam, sendika yneticisinin al ma bakan s yada ba ka bir hkmet yneticisinin sylediklerini tekrarlamakla yetinen s bir papagana dn mesi gerektigi degildir. s Hkmetin yanl lar yapacag ve sendika yneticisinin dikkatleri bu s yanl lar zerine ekmek zorunda oldugu aktr. Bu yanl lar tekrarlanrsa s s sendika yneticisi dikkatleri daha byk bir gle bunlarn zerine ekmelidir. Bu yalnzca bir yntem sorunudur. Hkmette pek ok halk temsilcisi var; bunlar halka hizmet etmek istiyorlar ve yapabilecegimiz her trl yanl dzeltmeye hazrlar. Bunun istisnas yoktur. Bat dnyas diye adlands rlan bu ktann en byk ekonomik ve askeri gcne kar arp arak hzl s s bir geli me srecinin ykmllg altna giren bir grup gen adamn daha s nceden edinilmi deneyleri olmadgndan hata i lenmesi dogaldr. Sendika s s
Eusebio Mujal, Batista diktatrlg srasnda bir sendika yneticisi idi. Batista ile, i iler politikadan uzak dururlarsa, onlarn ekonomik refahlarn ykseltebileceklerini ns gren bir anla ma yapm t. s s 4 Patron devlet, orijinal metinde estado patron seklindedir. retim aralarna sahibolan ve i ilere kulak asmayan bir devlet anlamndadr. s
3

21

yneticisinin grevi onlarn hatalarn halkn temsilcilerine gstermek, gerekliyse onlar inandrmak, ve bu yanl larn dzeltilmesi iin gerekli teds birler alnana kadar bu tutumu srdrmektir. Sendika yneticisi yaplan yanl lar yolda larna gstermeli, bunlarn stesinden nasl gelinecegini, s s s her eyin nasl degi tirilmesi gerektigini anlatmaldr; fakat btn bunlar s tart malarla yaplmaldr. [sayfa 31] s s Devletin al trdg i ileri greve gitmeye zorlayacak biimde uzla maz s s ve sama bir tutum taknmas yznden burada sanayile me srecinden, s yani ogunlugun devlete katlmasndan szediyorum i ilerin grev yaps mas bizim amzdan byk bir yanl tr, bu bizim sonumuzun ba langc s s olur. Bu ba mza geldigi gn, halk hkmetinin son bulmas yakla m des s s mektir. Bu, grettigimiz her eyin inkrdr. Hkmet bazen i i snfnn s s baz kesimlerinden kendilerini feda etmelerini isteyebilir. Simdiye kadar, iki kez, seker kam i ileri byk fedakrlklar yaptlar; onlar, i i snfnn en s s s sava ve snf bilincine en yatkn kesimidir, bunu btn itenligimle syls yorum. Gelecekte hepimiz devrimci grevlerimizi yerine getirmek ve ortakla algn yararna ayrcalk ve haklarmzn bazlarndan geici olarak vazs gemek zorunda kalacagz. Burada da sendika yneticisine ba ka bir grev s d er: Fedakrlgn gerektigi an saptamak, bu an analiz etmek ve i ilerin s s fedakrlgnn elverdigince az olmasn saglamak zorundadr; fakat ayn za manda yolda larn fedakrlk yapmann zorunluluguna da inandrmaldr. s siler bu istegin yerinde olduguna inanmaldrlar; sendika yneticisi du I rumu aklamal ve herkesin ikna olmasn saglamaldr. Bir devrimci hkmet, fedakrlklar yukardan isteyebilir; fakat feragat herkesin iradesinin eseri olmaldr. Sanayile me fedakrlk zerine in a edilir. Hzl bir sanayile me srecs s s ine baloya gider gibi girilemez. Gelecekte bu ok ak olarak ortaya kacaktr. Su sralarda tekelci sirketler petrol i inde bize bir darbe indirdiler (daha s dogrusu, henz darbe indirmediler de elme taktlar). Bizi petrolden yoksun etmeye al tlar. Birka yl nce, petrolszlkten devrimci [sayfa 32] hkmetis miz kebilirdi. Ne mutlu ki, bugn petrole sahibolan ve onu kimseye bagl olmakszn satan devletler vardr; ayrca onlar anla mamza kimin kar s s kabilecegine aldrmadan bu petrol bize vermek olanagna sahiptirler. Dn yada bugnk gler daglm Kbann smrgecilikten kurtulmasn ve kendi kaynaklarn kontrol altna almasn saglam tr. s Petrol bulunup bulunmadgn bilmedigimiz srece yeralt kaynaklar mz hibir deger ta mayacaktr. Bunu bilmek iin ise petrol aramamz ges reklidir ve bu ok pahaldr. Buna sra gelinceye kadar sanayi dallarmz yrtmek iin yeterli enerji bulmak zorundayz. lkemizdeki enerjinin yak-

22

 la k olarak yzde 90nnn elektrige bagl oldugunu ve elektrigimizin yzde s 90ndan fazlasnn ise petrole bagl oldugunu biliyorsunuz. Petrol ekonomimizde stratejik bir rol oynar; bu nedenle, bu sorun etrafnda byk at s malar patlak vermi tir. Bu arp malarn patlak vermesinin sadece bir an s s meselesi oldugunu biliyorduk. Yasal yollardan yabanc sirketlere yakla tk: s bunlarsa bizim ba mza yeni sorunlar amaya al arak, tm smrgeci sals s drganlklaryla kar lk verdiler. s Bugn petrole sahibolan bir devlet vardr; bu petrol ta mak iin gems ileri ve buraya kadar getirecek gc vardr. Eger bu petrol kaynagna sahibolmasaydk, simdi ok g bir alternatif kar snda bulunacaktk: ya devri s min yklmasna gz yumacak yada pek az bir farkla ok eski zamanlardaki ilkel duruma dnecektik, bu fark da yerli atalarmzn elinde bulunmayan atlarmz ve katrlarmz olmasndan ileri gelmektedir. Bunun anlam tm endstri dallarmzn bsbtn felce ugramas olacakt. Elbette ki [sayfa 33] durum ok zor olacakt. Ne mutlu ki nc bir olanak var, ve biz bundan yararlanmaya devam etmeliyiz. Bu szlerim, bizim kesin bir zafer kazandgmz ve btn tehlikenin uzakla tg anlamna gelmez. Bugn iimizden ogunun milis niformas tas smas sebepsiz degildir. Uyanklk ve egitim bugn her zamankinden., daha ok gereklidir. Aramzdan pek oklar belki de devrimi savunurken lecek tir. Fakat nemli olan bu nn gelebilecegini bilerek ve sezinleyerek yine de al maya devam etmek, fakat bu an hi gelmeyecekmi gibi, lkemizi bas s r ierisinde in a etmeyi d nerek al maktr. Byle d nmeliyiz, bu en s s s s s iyi zm yoludur ve bizim byle davranmaya hakkmz vardr. Bize sald rrlarsa, kendimizi savunacagz. D man bombalar yaptklarmz ykarsa, s zarar yok, zaferden sonra onlar tekrar yaparz. Simdi ise yalnzca yapclg d nmeliyiz. s Btn bunlar bizi politik ve ekonomik alanlarda bugn sahibolduklarmz incelemeye gtryor. Bugn, ku kusuz bir devrimci hkmete sahibiz. s Bunu, herhangi bir seyin ku kulu bir duruma d recegini sanmyorum; s s hkmetimiz, halkn ya am dzeyini ykseltmeyi ve halkmzn mutlulus gunu olanakl klacak ko ullar yaratmay amalayan bir halk hkmetidir. s Bir ba ka ba armz da geleneksel silahl gleri ortadan kaldrmak olmu s s s tur. Bir halk hkmetine sahibolmak, halk iin esastr. Simdi halkn hk metine sahibiz. Fakat herhangi bir hkmet ne yazk ki orduya dayanmak ihtiyacndadr. Bir ordu bulundurmak zorunludur, fakat bunu asalak bir kurulu haline getirmekten saknmalyz. Ordumuz bu durumdan byk ls de kurtulmu tur. Geleneksel orduyu ortadan kaldrmasaydk [sayfa 34] simdi s 23

ya hapiste, yada lm olacaktk. Bugn Direni Ordusunun bu denli nemli s s olmasnn nedeni budur. Devrimci hkmetimiz Direni Ordusundan destek s alr. Onlar, bir ve ayn seydir. Ayrca, cograk durumumuz iyidir, zengin bir doga bize olaganst bir ekonomik geli me saglyor. Daha bilinmeyen maden kaynaklarmz var. Nis kel retiminde dnyada ikinciyiz, yada en azndan bat dnyasnda ikinci srada geliyoruz. Nikel, fze ba lklar yapmnda kullanlr. Yine btn tanks larn zrhlanmasnda nikel kullanlr ve daha son zamanlara kadar havaclk sanayicinde ince lehimlerin yaplmasnda nikelden yararlanlyordu. Bu, gelecekte de kullanlacak stratejik bir madendir. Belki petrolmz de var. Demire sahiboldugumuz biliniyor, geri i lenmesi zordur, fakat bu maden s hi degilse yurdumuzda kyor. Kmrmz yok, fakat kmr elde etmek iin are ara tryoruz. Ayrca, olaganst zengin sekerkam kaynaklarna s s sahibiz. s I te aktimiz bunlar; fakat pasimiz de var. En ba ta, geli memizin e itsiz oldugunu sylemeliyiz. Btn az geli mi s s s s s lkeler gibi tek ynl bir reticiyiz. En ba ta gelen retimimiz sekerdir; s geli memizin agrlk merkezini bu rn olu turur. Seker artma fabrikalars s ndan ba ka bir ey geli tirememi iz; eskiden bu fabrikalardan elde ettikleri s s s s paralarla bir grup ithalt mamul rnler satnalyorlard. Btn bunlara, eski hkmetlerimizin hibir zaman sekerimizi uygun ko ullarla satmaya s al madgn da eklemeliyiz; bunun yerine, Birle ik Devletlerin egemen ols s dugu bir smrgeci ekonomik sistem nnde boyuna tavizler verip boyun egiyorlard. Hibir zaman yeni pazarlar yaratmay denememi lerdi. Pek ok s lke ihtiyacndan az seker tkettigi [sayfa 35] ve dnyann byk bir ksmnda satnalma gc arttg, daha ok seker satnalmaya hazr olduklar halde, lkemiz yeni pazarlar aramam tr. Eski ynetimler, gerekler kar snda s s krdler. Bir kota sistemimiz vard. Bu sistem, toprak sahiplerinin ihtiyalarn dan fazla toprak almalarn saglyordu. Sonu olarak tarmsal geli memiz s durgunluk iindeydi. Kba gibi dogal bakmdan zengin bir lke ancak ilkel bir tarm teknolojisine sahipti. Toprak kendi haline braklm t, ylda bir s kez hasat yaplyordu. Tarlalara ortalama olarak yedi ylda bir ba ka rn s ekiliyordu. Bu nedenle Kbada hasatlar ok d kt. s Bir sorun daha var. Bunu hepimiz biliyoruz, ve ben bu sorunu abartma dan ele alacagm. Topragmzdan 90 mil uzaklkta saldr potansiyeli yksek, sava sulus laryla dolu bir hava ss bulunmaktadr. Burada diplomatik saldrdan tu24

tun da ba ka lkeler iin katil kiralamaya varncaya kadar her seyi yapyors lar. Bugn Kbaya kar saldrlar yksek bir dzeye ula m tr. Stratejik s s s bakmdan Karayiplerin t yreginde bulunuyoruz. Topragmzda, bizimle srekli olarak bir srt me kaynag olu turan d man ss bulunuyor. Sas s s va karmak istiyorlar. Her eyi bir yana brakn, Latin Amerika iin kt s s rnek olmak gibi tehlikeli bir onur da ta yoruz. Biliyorsunuz, Eisenhower, s Latin Amerikay ziyarete gitti ve gzya artc gazlarn etkisiyle aglad sos nunda. Diger kelimelerle zavall ba kann durumu ok kritik. s Bizim ba kanmz da Latin Amerikaya gitti. Hkmet grevlileri ona s kar soguk davrandlar, fakat halkn scak destegini kazand. Biz hem ses rei, hem de tehlikeli bir rnek olu turuyoruz. Bu nedenle [sayfa 36] smrgecs syorlar; fakat bizi halktan koparmak olanaksziler bizi tecrit etmeye ugra dr. Bizi dereceli olarak yalnz brakmaya abalyorlar, nce Dominik Cumhuriyetinin diktatrn tecrit etmeyi denediler; daha sonra Latin Amer ikada tecrit edilmesi gereken ba ka bir diktatr bulundugunu ileri sreceks lerdir. Fidelin dedigi gibi, bizi ku atmaya al yorlar, daha sonra saldrya s s geecekler. s I te kar kar ya bulundugumuz d tan gelecek tehlike budur. Bununla s s s birlikte ilerlemeye devam etmek zorundayz. Politik tehlikeler nemsizdir. Ekonomik olanaklarmz lmeli ve daha sonra sanayile memizi tamamlays ncaya kadar ilerlemeliyiz. Ortaya koymamz gereken baz amalarmz var. Ba lca hedeerimiz nelerdir? Ya en byk amalarmz? Politik bakmdan, s kendi kaderimize sahibolmak istiyoruz, bagmsz bir ulus olmak istiyoruz. Yabanclarn mdahalesi olmakszn geli me sistemimizi kurmak istiyoruz. s Dnyayla serbeste ticaret yapmak istiyoruz. Halkn hayat dzeyini ykseltmek istiyoruz. Politik sorun konusunda endi eye kaplmamalyz. Halkn destegine sas hibiz ve hi kimse bize bir politik sorun nedeniyle diz ktremez. Bununla birlikte, geli memiz, halka gereginden daha pahalya malolmamaldr. Birs ok tketim maddelerinin ktlg nedeniyle bazlarnn mutsuz oldugunu bi liyoruz. Smrgecilik bize bu mallarn kullanlmasn ok iyi gretti. iklet bunun ok iyi bir rnegidir. Bize iklet tketmeyi grettiler; sonra da, ortada iklet kalmaynca, bu adamlar, hkmetin halkn hayat dzeyini gerekten ykseltip ykseltmedigini soruyorlar. [sayfa 37] Yanl lar yapabilecegimiz aktr; fakat ihtiya duymadgmz ve temel s olmayan pek ok madde oldugunu da anlamak gereklidir. Bugn 300.000 i s siz vardr. Bunun anlam alk, yoksulluk ve hastalktr. Aka ve itenlikle sylemeliyiz ki, hem bir yandan iklet, seftali ve ba ka lks maddeler ithal s edip hem de te yandan i sizler ve yar-i sizlere i alanlar yaratamayz. Bu, s s s 25

ba arlmas ok g bir i tir. s s s Bugn, i gcmz 2.300.000 ki iye ykselmi tir. I gcmz nfusus s s muzun te biri olu turur, i gcnn yzde 13 i sizdir, bunlar 300.000 s s s ki idir, yar-i sizler de i gcnn yzde 13n olu turur. Yakla k olarak s s s s s 300.000 ki ilik seker kam i ileri ylda ancak ay al rlar, bunlarn s s s s durumu yar-i sizligin ac bir rnegidir. s Ekonomik adan, devrimci hkmetin temel grevi her eyden nce i s s sizlerin ve daha sonra yar-i sizlerin sorunlarna zm bulmaktr. Bu nes denle iimizden pek ogu cretlerin art na kar amanszca mcadele ets s tiler, cret art yeni i sizlerin ortaya kmas anlamna gelir. Bu ulusun s s sermayeleri snrsz degildir; para basma makinalaryla sermaye yarata mayz. Ne denli ok miktarda para basarsak degeri de o denli d er. Elims izdeki sermayelerle geli memize devam etmemiz gereklidir. Yaratacagmz s endstrilerin elverdigince ok i alan yaratmasna al arak planlamamz s s zenle yapmalyz. Herkesin gnlk ekmegini kazanabilmesine zen gstermek herkesten nce bizim grevimizdir. En ba ta gelen amacmz kimsenin s a kalmamas, ve daha sonra da herkesin hergn yemek yemesini sagla maktr. Bundan sonra, herkesin uygun ko ullarda ya amasn saglamamz s s gerekecektir. Bunun arkasndansa saglk hizmetleri ve egitimin parasz olmas gelecektir. [sayfa 38] Simdi en ba ta gelen sorunumuz i sizliktir. Her seyden nce bunu d n s s s meliyiz. Dviz tasarrufu ocuk oyuncag degildir, kanlmaz bir zorunluluktur. Tasarruf edilen her kuru yeni i alanlar yaratlmasna yarayacaktr. s s Fakat biz yine konumuza dnelim. Ekonomik geli memizi nasl ba aracags s mz inceleyelim. Geli memiz iin iki yol tutturabiliriz. Birincisi hr te ebbs sistemidir s s ki braknz gesinler, braknz yapsnlar diye de adlandrlr, bunun anlam tm ekonomik glerin serbeste hareket etmesine izin vermektir. Bu ekonomik glerin birbirine e it oldugu ve lkenin geli imi iin birbirlers s varsaylr. Gemi te, Kbada bu sistem iyle serbeste rekabette bulundugu s uygulanyordu, fakat bu bizi hibir hedefe gtrmedi. Halkmzn ekonomik yollardan, bilinlenmesine engel olunarak nasl kle durumuna d rlds gn gsteren birka rnek vermek istiyorum. O zamanlar ba mzda bir diktatr vard, fakat bu diktatr olmasayd s da ayn seyler meydana gelebilirdi, rnegin simdi devletin kontrol altna alnm olan Cubanitro adl bir sirket vardr. Bu sirketin degeri 20 milyon s pesodur ve bizim onu daha da bytmemiz gereklidir. Bu, degerli bir sir kettir. Bu sirket daha nceleri, 400.000 peso yatrm bir grup pay senedi s

26

sahibinin mlkiyetindeydi. Bu grup 400.000 pesoluk bir banka kredisi elde etmi ti ve ilerinden kafas i leyen ve biraz inisiyatif sahibi olan biri gnn s s birinde milyoner olup kt. Fabrikalara ve retime hibir yatrmn yaplmadg ba ka haller de vars dr, rnegin 20 milyon pesoya sahip olan bir adam i alanlar yaratsa yada s ulusal endstriyi geli tirse, bu o kadar kt bir sey degildir. Oysaki 20 mils yon pesonun sanayiye, yatrlmayp [sayfa 39] bunun yerine yarsnn makinalar satnalnmasna harcandg geri kalannsa cebe indirildigi haller vardr. Bu milyonerlerin bir sanayi plan yaratmaya hi de niyetleri yoktu. Her sey ak ntya kaplm srkleniyordu, bu adamlaraysa btn bunlar vz geliyordu. s Bunun klasik bir rnegi yalnzca dn alnan paralar almak iin kus rulmu olan Tecnica Cubana adl kgt fabrikasyd. I te size devletin para s yardm yaptg hr te ebbsn iki rnegi. Elbette ki btn sanayi giri ims s leri iin bu durum byle degildi; fakat bu i letmelerin ogu o dnemde iks tidar kontrol altnda bulunduran asker ve politikaclarla anla ma halins deydi. Bunlar bylelikle kendilerine daha ok avantaj saglyorlard. Hr te ebbs sisteminin bir ba ka rnegi de Fidelin bir kez okudugu s s Radio-Crematann mektubudur. Mektupta, bu kurulu un Compania Cus bana de Electricidad5 sirketine yaptg hizmetlerden aktan aga szedil iyordu, oysaki, o kurum Kba halkn temsil ediyordu. Bu da hr te ebbs s sisteminin bir ba ka rnegidir. s Mlk sahiplerinin alp rpma arzusunun d nda, birok fabrikann kas panmas gibi ac bir durum da vardr. Bu niin byle olmu tur? Iki nedens den dolay, nce, kk Kbal kapitalistlerin sahiboldugu bu kk fabrikalar byk tekelci giri imlerle rekabete dayanmak zorundaydlar. Tekelci s giri imler bir rakiple kar la tklarnda hemen yatlar d ryor ve rakibi s s s s piyasadan siliyorlard. Bu byk sirketler dnya apnda i yapyor ve yat s indirimi [sayfa 40] onlar pek az etkiliyordu. Oysaki kk i letme alt ay iinde s batyordu. Ikinci sebepse hr te ebbs sisteminin yarattg anar iye baglyd. Ne s s zaman bir retici bir i kursa ve ba arsa, hemen ba ka retici daha ayn s s s i e giri iyordu, oysaki piyasann potansiyeli ancak bir tek reticiyi kaldras s biliyordu. Bunun sonucu, rakiplerin saf-d olmasyd. s Hr te ebbs sisteminin yarattg bir ba ka sonu i inin kendini als s s an bir mal olarak satmasyd. Bunun nedeni, i sizlik ve ekonomik gler s s s bulmak iin i ilerin aralarnda rekabete giri mesi arasndaki sava t. I s s s
5

Cuban Electric Company, Kuzey Amerikann mlkiyetindeki bir sirket.

27

gerekiyordu. A kalamayacaklarna gre, kendilerini satyorlard. Kapital istlerin en ucuz i ileri satnaldgn sylemege [sylemeye] bile gerek yok. s Bazen i iler a olduklar iin kendilerini daha da ucuza satyor ve bylelikle s i i snfnn karlarna zarar veriyorlard. Yani, i elde eden i i digerlers s s ini ayn ko ullar kabul edip kendisini taklidetmeye zorluyordu. Bu da hr s te ebbsn yarattg sonulardan biriydi. s Bazen de bunun tersi oluyordu. Yabanc i letme ulusal kapitalist i lets s meden yada devletten daha yksek cretler veriyor ve i ileri ayrcalkllar s sletme her yl muazzam krlar yurt d na karhaline dn tryordu. I s s rken, i i bu iyilik sever sirkete kar bagllk duyuyordu, rnegin petrol s s sirketleri, her yl 30 milyon dolar Kba snrlar d na karyorlard. Biraz s nce bir Kbalnn 20 milyon pesoyu cebine attgn akladm, fakat petrol sirketlerinin yllk kr 34 milyondu. Telefon sirketi ve elektrik sirketi gibi btn byk uluslararas i letmeler iin ayn seyi syleyebiliriz. Bunlar bir s sistem yaratm lard: yksek cretler dyor ve byk krlar topluyorlard. s s [sayfa 41] Bu sayede i i snfn blyorlard. I ilerine, yabanc sirketlerde as l tklar iin tm ba ka i ilerden farkl olduklarn sylyorlard. Kendi s s s kulpleri vard; burada zencilerin al masna izin verilmezdi. Blclk s iin her trl aratan yararlanyorlard. Bunlar Kbada gzle grlen elle tutulan rneklerdir, nk bu sistem burada uzun bir sre varlgn srd rm tr. Simdi de bize bunun bir lkenin demokratik geli imini saglayan s s tek yol oldugunu sylyorlar. Bugn, bize bunu yutturmaya al yorlar. s Fakat bir ba ka sistem daha vardr. Bizim sistemimize gre, bizler devs rimcileriz ve devrimci hkmetimiz halk temsil eder. Endstrileri kimin iin kurmak zorundayz? Kime avantaj saglamalyz? Halka avantaj saglamalyz. Bizler halkn temsilcileriyiz, bu nedenle lkenin sanayile mesini s hkmet ynetmelidir. Bu sekilde olunca, anar i olmayacaktr. Tek bir vida s fabrikasna ihtiyacmz varsa, tek bir fabrika kurulacaktr; ayrca bir bak fabrikasna ihtiyacmz olursa bundan da bir tane kurarz. Bylece karga as lk olmaz ve ulusun sermayesi tasarruf edilmi olur. s Bir temel sanayi ihtiyac kendini hissettiriyorsa, zararna da i lese kus rulacaktr, nk bu sayede sanayile memizin temelleri atlacaktr. Ayrca s kurnazlk ve bir takm oyunlarla bir grevi krmamal, bir i i gsterisini das gtmamalyz. Kendimize bir avantaj saglamak, yada herhangi bir kimseyi piyasadan silmek amacyla, bir i iye yada uzmana hakkettigi cretten fazs lasn dememeliyiz, bunlar devrimci yntemler degildir. Bununla birlikte, tm endstri dallarnda, nce i sizlere, sonra yar i sizlere olmak zere hers s kese i vermeyi garantilemenin temel amacmz [sayfa 42] oldugunu hatrmzs dan karmakszn emekiye olanaklarn elverdigi lde en yksek creti

28

 demeye al acagz. s Hr te ebbs araclgyla geli me ve devrimci geli me arasnda byk s s s farklar vardr. Birincisinde zenginlikler bir avu ki inin elinde toplanr, buns lar hkmetin dostu olan en kurnaz entrikaclardr; ikinci durumda, ulusun zenginlikleri herkese aittir. Her i letme tmyle ulusun hizmetine als r. Devrimci geli me sayesinde zenginliklerimiz yabanc sirketler tarafns s dan kontrol edilemeyecektir. Devrimci geli me, ulusal zenginliklerimizi kas demeli olarak yabanc tekellerin elinden geri almamz saglayacaktr. s I te iki sistem arasndaki temel farklar bunlardr. Halkmz devrimci ge li me yolunu semi tir, i letmelerimiz, Fidelin dedigi gibi halk ortaklg s s s adn ta yacaktr. s Bugne kadar yaptklarmz inceleyecek olursanz, bu tip geli meye uys gun davrandgmz grrsnz. Gerekten de halkn karna olan en mtevaz yasalarla i e ba ladk. Elektrik tarifesi d rld, kiralar azaltld, s s s kamu ynetiminde ayklama yapld, daha sonra yolumuz zerinde bir dnm noktas olan yasa karld, nk o zamana kadar, elektrik, yada telefon tarifelerini d rmekle, kiralar azaltmakla, ynetimde ayklama yaps makla, hr te ebbs sistemini savunanlarn nerdigi seylerin benzerlerini s yapyorduk. Kiralk ta nmaz mallara sahibolanlardan bazlar hi memnun s degillerdi. Elektrik ve telefon sirketleri aldgmz tedbirleri dogru bulmuyor lard. Fakat byk yabanc sirketler, inisiyatierimizi desteklediler, istedik leri de buydu; halkn hayat dzeyini biraz ykselten iyi n yapm [sayfa 43] s bir hkmet. Bu onlar iin mkemmel bir hkmetti. En iyisi ise Figueres6 hkmeti gibi bat demokrasisini kabul eden bir ynetimdi; devlet ba kans nn bir byk toprak sahibi olmasnn pek nemi yoktu. Daha sonra toprak reformu yapld ve bu i leri kar trd. Biliyorsunuz ki, her eyden nce, Birs s s le ik Devletlerin devlet bakanlgyla dogrudan dogruya ili kisi olan United s s Fruit Company vardr. O anda devrimci hkmetin, reformlar yapacag, bunlarn lafn et apak ortaya kt. Yava yava , ulusal zenginligimiz mekle kalmayacag s s artyor ve harekete geme kapasitemiz de ykseliyordu. Toprag kyllere dagttk, seker kooperatierimiz, tarm reformu erevesi iinde raneler iler kurdular. Hepimizin uygun admlarla ilerleyebilecegi biimde, halkn devrimci srece katlmas iin gerekli ko ullar yaratma abas iindeydik. s Sava sulularnn ve dolandrclarn mallarna elkoymak gibi kk i ler s s sayesinde gcmz arttrm tk. s
Jose Figueres, Costa-Rica ba kan (1953-1958). Latin Amerikada demokratik solun s yneticilerinden biriydi. Birle ik Devletlerin yakn dostuydu. s
6

29

 O srada saldr ba lad. Kk uaklar tarafndan saldrya ugratldk. s Havana bombaland. Saldrya yeni devrimci yasalarla kar lk verdik, buns lar petrol ve madenler hakkndaki yasalard. Bu yolda ilerlemeye devam ettik. Birle ik Devletler bizi seker kotamz kesmekle tehdidetti, biz de Sovyets ler Birligiyle bir anla ma imzaladk. Amerika Birle ik Devletleri, bankalars s nn kredilerini kesti, bunun zerine biz de komnist lkeler ve Japonya ile daha elveri li ko ullarda anla malar yaptk. D ticaretimizi [sayfa 44] e itlends s s s s irdik ve onlardan gelecek yeni darbeleri beklemeye ba ladk, nk bunlarn s nasl davrandklarn bilenler er-ge saldracaklarnn da farkndadrlar. Tekeller hibir zaman oyunu kurallarna uygun olarak oynamazlar. Bir lkede kar elde etme olanaklarn yitirdiklerini anladklarnda, bu lkeye sald rmaktan geri kalmazlar. Bazen, saldrlar dogrudan dogruyadr; kam diplomasisi dnemlerinde bu byledir; bazen de saldr ekonomik yndendir. Simdi seker kotas konusunda kar kar ya bulundugumuz durum budur. s s Bu sorunun ortaya kacagn nceden anlam tk ve bir amazla kar la s s s m tk: ya yaplmas gerekeni yapacak ve saldry kar layacak, yada ks s tann en heybetli Figueresleri olacaktk. Yeni Figueresler olmaktan daima kandk, nk bu halkn zlemlerini inkr etmek demek olacakt. Sahte demokratlar klgna brnmek ok kt bir oyundur. Somoza7 olmak daha iyidir, nk onun kim oldugunu apak biliyoruz. Yurtsever geinmek, devrimci yada lml solun adam grn ne brnmekse halka ac s bir biimde ihanet etmektir. Bunu asla yapamazdk. Kapal kaplar ardnda byk tekellerle pazarlk ederken halka devrimin diliyle hitap edemezdik. Zor bir yolu, dogru olduguna inandgmz bir yolu setik ve halk da bizi destekledi. Simdi iki cephede birden sava mamz gereklidir. Belki de hem kylar s mz ilen savunmak, hem de sanayile me sava ma giri mek zorunda kalas s s cagz. Kar kar ya bulundugumuz sorunlar analiz ettikten [sayfa 45] sonra, s s simdi i i snfnn temel grevlerini belirlememiz gereklidir. [ nerede?] s Grevler e itlidir, fakat ekonomik adan yerine getirilmesi gereken s byk zorunluluk vardr. Hatta bazen bu zorunluluk, i i snfnn zs lemleri ve patronlara kar mcadelesiyle yarattg ortak payda ile eli kiye s s d ebilir. Bugn, i i snfnn bu byk zorunluluklarndan biri iyi rets s mektir. retmek dedigimizde emekiler bizim kesinlikle onlarn zel i s verenlerinin kastettikleri seyi syledigimizi d nebilirler yani daha ok s zenginlik retmek zorunda olduklarn, fakat daha byk bir zenginligin i iler iin i sizlik demektir. Burada gri verenin elinde birikmesi diger s s s n te bir eli ki vardr, bu dogrudur, fakat eger bugn daha ok zenginliks s
7

Somoza ailesi, Nikaraguay yirmi yldan fazla bir sre diktatrlkle ynetmi tir. s

30

ler retmek zorunda isek, bundan amacmz devletin herkesin al abilmesi s iin daha ok i alanlar yaratmasn saglamaktr. Srekli yaratclk zaman s gelmi tir; elverdigince byk bir geli me meydana getirecek yeni grevler, s s i alanlar yaratmak gereklidir. Bildiginiz gibi, bir yatrmn hesaplanmas s iin trl yollar vardr. Kullanlan her emeki iin yakla k olarak 10.000 s peso gerektiren, yani byk sermaye birikimlerini zorunlu klan yatrmlar vardr. Genel olarak bunlarn verimi ok yksektir. Yine, emeki ba na s 2000 peso isteyen, yani kk sermaye birikimleri gerektiren yatrmlar da vardr. Bu tr bir yatrm ok daha az gelir saglar, fakat bizim bugnk ih tiyalarmza en iyi uyan yatrm tipi budur. En az bir bedelle elverdigince ok sayda insan al trmak zorundayz. Her eyden nce bunu yapmaya ihs s tiyacmz var, nk bu tam bir sanayile me iin gerekli teknik temeli yaras trken ayn zamanda i sizligi de ortadan kaldracaktr. [sayfa 46] s Su belgeyi saklamak istedim. Bana bunu C.M.Q. televizyonu emekileri verdiler, bu belge i i snfnn ne yapmas gerektigini aka gstermektes dir. Bu, yalnzca d ardan ithal edilmesini nlemek iin lkede yaz makis nas seritlerinin nasl iktisatl biimde kullanlacagn gsteren bir kirdir. Tutumlu olmak, para artrabilmenin yollarn tasarlamak da i i snfnn s retme zorunluluguyla hsm olan bir ba ka grevidir. Gerekli olmakszn s tek bir kuru bile harcayamayz. Her kuru etkili biimde halkn yararna s s harcanmaldr. Arttrlan her kuru i ticaretimize, yada ulusal hazinemize s gider. Buysa, yeni bir i alan yaratlmasn saglar. s retim ve tutumluluk ekonomik geli menin temelidir, fakat bununla bir s emekilerin karna olan retim ve tutumavu ki inin yararna olan degil, s lulugu kastediyoruz. Bir ba kasnn yararna olacaksa sizden byk fedaks rlklar, daha dikkatli olma, daha sk al ma gibi seyler isteyemeyiz. Bu s durumda, byle isteklerde bulunmak hakszlk olur. Biz bu fedakrlklar t myle halkn iyiligi iin istiyoruz. Devletin kontrolndeki fabrikalarda daha byk bir retim istiyoruz. Giderek kurmakta oldugumuz byk fabrikalar devletin kontrol altna girecektir. Zamanla devletin kontrol byyecek ve i i snfnn grevleri de artacaktr. Fakat btn zel sanayilerde bile, zis yankrlg nlemek ve makinalara zen gstermek gereklidir. (...)8 retmenin ve tutumlulugun d nda, i i snfnn nc zorunlulugu s s rgtlenmedir. Bu, snarn biribirine kar geleneksel biimde rgtlens mesi degil, devrime, halka ve i ilerle kyller arasndaki farkn ortadan s kalkmas gerektiginden, emeki snfna daha iyi hizmet edecek biimde rSylevinin burasnda, Guevara, sorumsuzca davrananlardan rnekler veriyor. Eski dzenin hiyerar isinden msadere edilen yeni ve prl prl Cadillaclarn acnacak durumda s oldugunu anlatyor.
8

31

 s gtlenmedir. Simdiden, daha ziyade makinala m yntemlerle toprag i le s s yecek 300.000 tarm emekisinden olu an bir grup vardr. Bunlarn emegi s daha teknik bir biim kazanyor, i te bu sekilde, retimle dogrudan ili kisi s s olan herkes bir i i haline dn melidir. s s Al tklarmzn kesinlikle tam tersini yapmalyz. Eskiden, dogrudan s dogruya ili kide bulundugumuz evre, her eyden nce nemli saylrd. Bu s s evre, sendika, mahalle, aile ve bireyden meydana geliyordu. Bireyin nemiyse en ba ta gelirdi. Bugn, ulus ve tmyle halk bireyden daha nemlidir. s Kendimizi en nemsiz bir ey, makinann en nemsiz bir paras olarak kas bul etmeli, bununla birlikte iyi i lemeliyiz. Ortaklgn yararna tm ki isel s s avantajlarmz feda etmeye hazr olmalyz. Her trl insan grubu bireyden daha nemlidir. Bir sendikal birlik herhangi bir fabrika sendikasndan daha nemlidir. Tm emekiler tek bir i iden daha nemlidir. Bu iyi ans s la lmas gereken bir seydir. Gemi in yarattg zihniyeti degi tirmek iin s s rgtlenmek zorundayz. s Sendika yneticilerinin d nme biimlerini degi tirmek gereklidir. Gs revleri, patrondan daha yksek sesle bagrmak, yada retim sistemi ere vesinde al mayan kimselere cret baglanmas gibi sama tedbirleri kabul s ettirmek degildir. Bir i iye hakketmedigi bir cret deniyorsa, o i i kends s ine ve ulusa kar entrika eviriyor demektir. [sayfa 48] s s I te, i i snfnn grevi bunlardr. Bunlar yerine getirmek iin devs rimci srecin geli imini anlamal ve buna al tgnz fabrikann kesinlikle s s tannmasn eklemelisiniz; tm retim sistemini bilmeye de ihtiyacmz vardr. Makinasn, onun tamirini ve mmknse mkemmelle tirilmesini tam s olarak bilmek her emekinin grevi ve hakkdr. Makinanz, al tgnz kes simi ve tmyle retim sistemini bilmeniz gereklidir. Bu, ynetiminizden isteyeceginiz bir grev ve bir haktr. Devlet tarafndan kontrol edilen fabrikalarn yneticileriyle i iler aras snda sk bir ili ki kurulmaldr. Byk bir fabrikay ynetmekle bu fabris kada i i olmak ayn sey degildir. Sorunlar farkl alardan grlr. Bugn s s bile, i iler ve yneticiler sorunlar degi ik alardan grrler. Yneticiler s tezghlara, i ilerse yneticinin yazhanesine gidip gelmeli, i i ve ynetici s s belirli bir sreci ayn k altnda grebilecekleri biimde gr lerini kar ls s s kl olarak birbirlerine aklamaldrlar. O zaman, sorunlarn tm ynlerini grebilirler ve bu sorunlar zlr. Bugn i iler tarafndan ne srlen birs ok hak davasnn bylelikle geri alndgn greceksiniz. Simdi devlet kontrolnde yzlerce fabrika vardr, rnegin bunlardan bi rinde, bir i i daha etkili bir retim sistemi bulmu , fakat ustaba s onun s s s

32

daha ok retmesini engellemi tir. Bunu ihanet saymam, fakat bu tutum, s duruma ve devrimci harekete yanl bir mdahaledir. Tarihin, eski d nce s s s tarzlarn agd hale getirdigi aka anla lmaldr. Yeni d ncelere sahs s ibolmalyz. Beynimizi kullanmal ve ortaya kan her sorunu incelemeliyiz. Sorunlarmzdan her birini ak kirli olarak analiz etmeliyiz. [sayfa 49] Bylelikle, sendika yneticisi ve emeki, retim srecine katlr ve bundan sorumlu olurlar. Daha ilerlere [ilerilere] gidemediysek, bunun nedeni d manca davranan sendikalarn bulunmas yada i ilerin sorunu anlayas s mamasdr. Bazen, bir sendika yneticisi fabrika yneticisi ile konu ur, tas bansa bunu teslimiyetilik olarak kabul eder. Bu tutumlar ortadan kalkmaldr, nk bunlar varolduka ulusu sanayile tirme grevimizi yerine getis remeyiz. Grevimiz, en iyi yolu bulmak ve bunu aklamaktr. Halkn grevi bu yolu bulmamzda yardmc olmak ve bu yolda hzl bir ilerleme iin tm gayretiyle katkda bulunmaktr. Halk yanl larmz yapc biimde dzelts melidir. Simdiye kadar, ula abilmemiz amacyla kendimize ok lml hedeer s setik. Henz kar kar ya bulundugumuz sorunlar i i snfnn anlayp s s s anlamadgn ve bize yapacag yardm kesinlikle bilmiyoruz. On yl iinde her Kbalnn yllk gelirinin iki kat artmasn nerdik. Bugn, her Kbal vatanda n ortalama geliri yakla k olarak ylda 415 pesodur. Bu, yln oniki s s ayna blnrse, her ki inin aylk gelirinin gerekte ok d k oldugu grs s lr. Elbetteki kadnlarn ve ocuklarn ogu al myor, fakat bu bir mazeret s degildir. On yl iinde nfus ba na yllk geliri yakla k olarak 900 pesoya s s karabilecegimizi umuyoruz. Nfus ba na d en simdiki geliri iki kat arts s trmak yapmamz gereken al malarn en belli ba llarndan biridir, byle s s bir sey Latin Amerikada simdiye kadar hi grlmemi tir. Bu, halkn satn s alma gcnn ylda yzde 7 orannda artacag anlamna gelir. Latin Amerikada, nfus ba na yllk gelirin art oran yzde 1 ila 2 arasndadr, hatta s s baz lkelerde bu oran daha da d ktr. Diger bir [sayfa 50] deyi le, geli memiz s s s son derece hzlanacak ve bu herkesin grevlerini mutlak biimde anladg lde gerekle ecektir. Hi ku kum yok ki, bu amaca ula mak olaganst s s s bir zafer olacaktr. Buna ula acagz, ve bu inanlmayacak derecede byk s bir zafer olacaktr.9 Kendimiz iin saptadgmz bir ba ka hedef ise daha ok dikkat gereks tiriyor ve 1962 ylnn sonuna kadar, yani ikibuuk yllk bir zaman ieri sinde Kbada i sizligi ortadan kaldrmay amalyor. Simdi alk lamanza s s gerek yok; bu henz sadece bir tasardr, ba arrsak hep beraber alk layas s
Guevara, burada btn gzlemlerini ve vardg sonular zetliyor. Bundan sonraki paragraar toplantda bulunanlarn sorularna verilen cevaplardan olu uyor. s
9

33

 cak, ba arszlga ugrarsak slklayacagz. Fakat bu herkesin, hkmetin ve s birle en halkn grevidir ve yeterince yiyecegi olan herkesin, yiyecek hibir s seyi olmayan yada buna yakn durumda bulunanlarla dayan mas byk s bir zorunluluktur. Toplantda bulunanlardan biri hkmetin drt gnlk mdahalesi sra snda otellerdeki m terilerin saysnn 4.000 kadar arttgn syledi. s Elbette ki pek ok ortakla a grevlerden biri de her i letmenin emekis s ler ve hkmet tarafndan birle ik olarak ynetilmesidir. rnegin otelcilik s sorunu, i i snfnn ve onlarn demokratik yntemlerle seilen yneticilers inin yeteneklerinin denendigi bir konudur. Tabii ki, ba langta elde edilen s bu ba ar tayin edici degildir. Oteller ortaya g bir sorun karyor, nk s Kbada bunlar, eskiden oyun masasnda yada ba ka bir eglence yerinde s dolarlarn brakmak [sayfa 51] iin buraya gelen turistlere hizmet amacyla ve smrgeci zihniyetine uygun olarak yaplm ve ynetilmi lerdir. Yani bu s s oteller, sahiboldugu mlklerin bir yl iinde kazandrdg gelirlerin birazn sap savurmak iin Karayiplerdeki mlklerini ziyarete gelen byk efendiye hizmet etmek iin kurulmu lardr. Bunu unutmamalyz. s Simdi turizm sanayiinin sistemini, zihniyetini ve yapsn tamamyla de s gi tirmek zorundayz. Gelen turistler, eger Birle ik Devletlerden geliyors larsa, bunlar kendi yurtta larnn az ok kanunsuz her trl tehditlerine s ggs gerecek kadar sagduyu ve cesaret sahibi olanlardr. Ayrca devrimci sreci gzyle grmek isteyecek Latin Amerikal turistler de gelecek; stelik de bu oteller adann her yanndan gelen ve lkeyi gezip grmek isteyen s yurtta larmzla da dolacaktr. Yani turistik sistemi tamamiyle degi tirmek s zorundayz, buysa kolay bir i degildir. Bu i i en iyi yapacak olanlarn devs s rimci hkmetle i birligi halinde al an emekilerin setigi yneticiler olas s cagndan hi ku kum olmadgn szlerime ekleyeyim. s

34

Blm 6 Devrimci Tp1

Yolda lar, s Kba halknn, zgrlgn, tam bir sanayile me yolunda gerekle tiris s len ilerlemeleri ve tm devrimci yasalarn yarattg geli meleri gnden gne s kutlamak iin dzenledigi yzlerce toplantdan biri olan bu sade toplantnn benim iin zel bir nemi vardr. Yllarca nce doktor olarak hayata atldgm hemen hemen herkes bilir. Tbba ba ladgmda, grenimime ba larken, bugn sahiboldugum devrimci s s d ncelerin ogu ideallerim arasnda yoktu. Herkes gibi ben de ba arl s s olmak istiyor, tannm bir ara trmac olmay, sonunda tm insanlga hizs s met edecek, fakat o an iin bana ki isel bir ba ar kazandracak baz seyler s s bulmak iin yorulmakszn al may d lyordum. Ben de hepimiz gibi evs s remin rnydm. grenimimi bitirdikten sonra baz zel ve karakterime [sayfa 53] bagl ne denlerle tm Amerikada bir yolculuga giri tim ve ktay tmyle gezdim. s Haiti ve Sen Domingo d nda btn diger Amerika lkelerini bir bakma s ziyaret etmi oldum. Yolculugumun ko ullar nedeniyle, nce grenci, sonra s s da doktor olarak, yoksullugu, alg, hastalklar, aresizlikten hasta bir o tedavi etmenin olanakszlgn, algn sebeboldugu geri zekallg ve cugu bir insan iin, vatanmz Amerikann yoksul snarnda sk sk grldg sekilde nemsiz bir kaza sonucunda oglunu kaybetmek gibi sonu gelmez ce zalar yakndan grdm. O anlarda benim iin nl bir ara trmac olmak s yada tp bilimine nemli bir katk getirmekten daha byk baz seylerin varoldugunu farkettim, amacm her eyden nce insanlara yardm etmekti. s
19 Agustos 1960da, Havanada Halk Saglg Bakanlg emrindeki bir kurulu un al s s srasnda verilen sylev.
1

35

Fakat yine de hepimiz gibi evremin bir rn olmaya devam ediyor ve bu insanlara kendi ki isel gayretimle yardm etmek istiyordum. ok yolcus luk yapm tm, o sralarda Arbenzin Guatemalasnda bulunuyordum, devrs imci tbbn ko ullarna dzen vermek iin baz notlar yazmaya ba lam tm. s s s Devrimci bir doktor olmak iin gerekli olanlar ara trmaya ba lyordum. s s Fakat, United Fruit, Devlet Bakanlg ve Fosher Dulles zaten bunlarn hepsi gerekte ayn seydir tarafndan ba latlan saldr patlak verdi, bun s larn i ba na getirdigi kuklann ad Castillo Armas idi. s s Halk, Kba halknn bugnk olgunluk derecesine henz ula mam ols s dugundan saldr ba arl oldu, ve ben gnn birinde diger biroklar gibi s srgn yolunu tuttum yada daha dogrusu Guatemaladan katm, nk bu lke benim vatanm degildir. Bunun zerine ok nemli baz seylerin farkna vardm: devrimci bir dok tor olmak iin, her eyden [sayfa 54] nce devrim yapmak gereklidir. Ayr ayr, s bireysel abalar, saf idealler, soylu erekler ugruna tm bir hayat feda etme arzusu, btn bunlar tek ba na harekete geilirse ve Amerikann bir k es s sinde, bir ba na d man hkmetlere ve ilerlemeye olanak vermeyen tops s lumsal ko ullara kar mcadeleye giri ilirse hibir seye yaramaz. Devrim s s s gibi tm bir halkn seferber olmas, silah kulyapmak iin, Kbada oldugu lanarak silahn degerini grenmesi, sava birligi uygulayarak halkn birls iginin degerini anlamas gerekir. Daha nceki sorunlar yeniden kar mza kyor. Bir toplumsal refah as l mas etkili biimde nasl yaplmaldr? Ki isel abay toplumun ihtiyalas s rna uydurmak iin ne yapmaldr? Hepimiz gemi imizi d nelim, doktor olarak yada devrimden nce hers s hangi bir halk saglg hizmetindeki al mamzda yaptklarmz ve d nds s klerimizi hatrlayalm. Bunu derin bir ele tiri ruhu iinde yapalm, bu ges mi dnemde btn duyduklarmzn ve d ndklerimizin artk bitmi sas s s ylmas lzm geldigi ve yeni tip bir insan yaratmak gerektigi sonucuna var rz. Iimizden herbiri, kendisiyle ilgili alanda, bu yeni insan tipinin mimar olursa, herkes iin bu insan yaratmak daha kolayla acak ve bu insan yeni s Kbay temsil edecektir. Bu toplantda hazr bulunan sizlerin, Kbada yeni tip insann dogmakta oldugu d ncesine sahibolmanz yerinde olur; ba s s kentte bunun iyice farkna varmak kolay olmuyor, fakat bu yeni insana lkenin her k esinde rastlanlyor. Aranzdan 26 Temmuzda Sierra Maestrada s bulunanlar daha nce hi bilmedikleri bir seyle kar la tlar: kazma-krekli s s bir ordu. Bu ordu, Oriente eyaletinde, milis askeri yolda lar ulusal bayrams larda [sayfa 55] tfekle resmi geit yaparken, omuzlarnda kazma-krekle geit resmine katlmay en byk onur sayyordu. 36

Fakat yine sizler, ku kusuz, hemen hemen on-ondrt ya larnda ols s dugu halde sekiz-dokuz ya larnda grnen, vcut yaps zayf ocuklar s da grdnz. Bunlar Sierra Maestrann gerek ogullar, her trl yoksul luk ve algn ocuklar, kt beslenmenin evltlardr. Bu kk Kbada, drt yada be televizyon kanal, yzlerce radyo istasyonu bulundugu halde, s modern bilimin tm ilerlemelerine ragmen, bu ocuklar ilk kez olarak gece okula gelip elektrik gn grdklerinde, o ak am yldzlarn ok alak oldus s gunu sylediler. Aranzdan bazlarnn ku kusuz grm oldugu bu ocuklar s s simdi kollektif okullarda yalnzca alfabenin ilk harerini grenmekle kal myor, bir meslek de kazanyor ve hatta devrimci olmann zor bilimini de kavryorlar. Kbada dogmakta olan yeni insan tipleri i te bunlardr. Bunlar cra yers lerde, Sierra Maestrann uzak k elerinde, kooperatierde ve al ma mers s kezlerinde doguyorlar. Btn bunlar bugnk tart mamzn konusuna yas kndan bagldr. Doktorun, tp alannda al an herhangi ba ka bir emeki s s gibi devrimci harekete katlmasyla yakndan ilgilidir; nk bu aba, yani orduyu egitmek, kam olan mlk sahiplerinin topraklarn, meyvasn asla s s toplamakszn alnnn teriyle hergn bu toprag i lemi olanlar arasnda s payla trma abas, toplumsal tbbn Kbada simdiye kadar yapm olduks s lar arasnda en byk eserdir. Hastalklar tedavi etmenin dayanmas gerektigi ilke, saglam bir vcut yaratmaktr. Fakat bu saglam vcudu, bir doktorun zayf bir organizma ze rinde [sayfa 56] yaptg sanatkrane bir al mayla degil, toplumsal ortakla acs s lk temeli zerinde tm kollektivitenin al masyla yaratmaktr. Tp gs nn birinde hastalklar nleyen, kamuya klavuzluk eden ve kamuyu tbbi grevlerini yerine getirmeye zorlayan, yaratmakta oldugumuz bu yeni toplumun karakteristikleri arasnda eksik olan bir takm seyleri tamamlamak yada cerrahi bir mdahalede bulunmak iin ancak son derece acil hallerde mdahale eden bir bilim halini alacaktr. Bu gn tp... (Durun bakalm! Ne oluyor orada? Bu salonda bulunma yan biri de birisinin bayldgn sanr.) Devam edelim! Bugn Halk Saglg Bakanlgndan ve tm bu tr rgtlerden istenen al ma, halk saglgn, s hastalk olarak beliren her eyi nlemek ve halka klavuzluk etmek iin els verdigince byk sayda insana yardm gtrebilecek biimde rgtlemektir. Fakat bu rgtleme al mas iin btn devrimci abalarda oldugu gibi, s znde bireye ihtiya vardr. Devrim, bazlarnn ileri srdg gibi kollektif iradeyi, kollektif inisiyati standartla trmak egiliminde degildir, tam terss ine insann bireysel olanaklarn zgrlge kavu turmaya yneliktir. s 37

Devrim, ayn zamanda bu olanaklara yn verir. Bugnk grevimiz tm doktorlarn yaratc olanaklarn toplumsal tp al malarna yneltmektir. s Bir agn sonuna gelmi bulunuyoruz, hem de yalnz burada Kbada degil. s Bunun tersi sylense ve bazlar buna inansa da, tanm oldugumuz kapitas lizm ve iinde bydgmz, ac ektigimiz evreye benzer hayat biimleri tm dnyada yklp gitmektedir. [sayfa 57] Tekeller peri anlk iinde, kollektif bilim gnden gne yeni ve nemli s zaferler kazanyor. Amerikada, Afrika ve Asya gibi boyunduruk altndaki ba ka ktalarda uzun zaman nce ba lam olan bir kurtulu hareketinin s s s s s ncs olmak onuru ve grevi bize d t. Bu derin toplumsal degi me ins sanlarn zihin yapsnda da kkl dn mler gerektiriyor. s Bir toplumsal evre iinde bulunan bir kimsenin tek ba na eylemi anlas mndaki bireycilik ortadan kaybolmaldr. Yarn, bireycilik, bireyin ortakla saclgn mutlak karna tam anlamyla kullanlmas olacaktr. Fakat, bu bugnden anla labilse de, sylediklerim anla lsa da, herkes biraz bugs s n, gemi i ve gelecegin nasl olmas gerektigini d nmeye hazr olsa da, s s s d nme tarzn degi tirmek iin byk i dn mler geirmesi ve zells s ikle toplumsal alanda kkl d dn mlere tank olmas gerekecektir. s s Kbada bu dn mler olu maktadr. Bu devrimi tanmann, halkn s s iinde ta derinlerde bulunan ve o denli uzun zamandr uyutulmu olan gs leri ke fetmeyi grenmenin bir yolu da, Kbay, kooperatieri ve yaratls makta olan al ma merkezlerini ziyaret etmektir. Tp sorununun can das marna ula mann yollarndan biri ise, yalnzca kooperatieri ve al ma s s merkezlerini olu turan insanlar ziyaret etmek degil, onlarn ektikleri hass talklar da ara trmak, neden ac ektiklerini grenmek, yllar boyunca ve s kaltsal olarak yzyllardr sren tam bir bask ve boyunduruk dneminden kalan yoksunluklarnn neler oldugunu grmektir. Doktor ve tp emekisi, kitle iinde, kollektivite iindeki insann olu turs dugu yeni al masnn can damarna gitmelidir. s Doktor daima, dnyada ne olursa olsun, ok [sayfa 58] nemli ve toplumsal ili kiler iinde sorumlulugu ok byk bir grev sahibidir, nk hastaya s ok yakndr, yapsn btn derinligiyle ok iyi bilir, acya yakla an ve onu s yat tran ki iyi temsil eder. s s Birka ay nce, Havanada grenimini bitirmi ve diplomalarn alm s s olan bir grup grenci, doktor olarak krsal blgelere al maya gitmeyi reds dettiler. Oraya gitmek iin baz avantajlar istiyorlard. Gemi in gr ass s ndan bakarsak, bunun byle olmas akla uygundur, bunu ok iyi anladgm sanyorum. Birka yl nce benim ne oldugumu ve ne d ndgm hatrlas 38

mam yeter. Bu ba kaldran gladyatrn, kendine daha iyi bir gelecek, daha s iyi i ko ullar saglamak ve kendisine ihtiya duyuldugu geregini degerlens s dirmek isteyen yalnz bir sava nn durumudur. s Peki, bunlar aileleri grenim yllarnn ogunun giderlerini kar layabs ilmi dokuz gen olmayp da, mucize eseri olarak yksek grenimini bitires bilmi , anlerde ders grebilmi 200-300 kyl olsayd durum ne olacakt? s s s I te bu kyller, btn heyecanlaryla karde lerine yardm etmeye ko acaks s lar, onlara saglanan grenim yllarnn bo a gitmedigini kantlamak iin en s ok al ma ve sorumluluk isteyen grevlere talip olacaklard. Bylelikle, s alt-yedi yl sonra, i i ve kyl snfnn ogullar olan yeni grenciler hangi s tr meslekte olursa olsun unvanlarn kazandklarnda meydana gelecek olan durumu simdiden grecektik. Fakat gelecege kaderci bir gzle bakma mal, insanlar i i yada kyl snfnn ocuklar ve kar -devrimciler olarak s s blmemelidir; bu basitliktir ve gerek bu degildir. nk bir insan devri min iinde ya amak kadar hibir sey egitmez. nk iimizden hibirinin, s Granma grubuyla ilk gelenlerden [sayfa 59] ve Sierra Maestrada yerle ip i is s ler ve kyllerle ya ayarak onlara sayg duymay grenenlerden hibirinin s i i yada kyl gemi i yoktu. Tabii ki, aramzda al mak zorunda kalm s s s s olan ve ocuklugunda baz glkler ekmi olanlar eksik degildi. Fakat his birimiz alg, gerekten alk denilebilecek seyi grmemi tik, bunu Sierra s Maestrada geirdigimiz uzun yllar srasnda geici olarak grendik. Bundan sonra, birok sey apak olarak gzlerimizin nne serildi. Ba langta s zengin bir kylye yada hatta bir byk toprak sahibine ait herhangi birseye dokunanlar siddetle cezalandran bizler, gnn birinde 10.000 kesim lik hayvan ele geirip kyllere teslim ettik ve bunlar yemelerini syledik. Kyller, yllardan ve yllardan beri ilk defa, bazlar ise hayatlarnda ilk defa kz eti yemi oldular. s 10.000 kzn pek kutsal mlkiyetine kar duydugumuz sayg silahl s sava srasnda kayboldu, tek bir insan hayatnn dnyann en zengin adas mnn tm mlklerinden binlerce kez daha degerli oldugunu gayet iyi an si yada kyl snfnn ocuklar olmayan bizler bunu i te orada lam tk. I s s grendik. Niin yok yere ayrcalkl oldugumuzu ve Kbada geri kalan in sanlarn ayn seyi grenemeyecegini syleyelim? Elbette ki bunu grenebi lirler ve stelik de bugn, devrim, insann, yaknnda bulunanlara yardm etmekten duydugu gururun yksek bir cretten ok daha nemli oldugunu, halkn minnet ve skrannn biriktirilebilecek btn paralardan ok daha tayin edici ve uzun sreli oldugunu, her doktorun eylemi yarap iinde bu degerli hazineyi, yani halkn skrann elde etmesi gerektigini anlamasn zorunlu klyor. [sayfa 60]

39

yleyse, nce eski gr lerimizi silmeli ve giderek daha byk bir ele ts s iri ruhuyla halka daha ok yakla malyz. Eskiden yakla tgmz gibi degil, s s s nk hepiniz syle diyebilirsiniz: Yoo, ben de halkn dostuyum. I ilerle, kyllerle konu may ok severim, her pazar falan yere, lan seyi grmeye s giderim. Bunu herkes yapar, fakat bugn yapmak zorunda oldugumuz yardmseverlik dayan ma seklinde olmaldr. Halka sunu demek iin yakla s s ste geldik, sana yardmc olacagz, bilimimiz sayesinde seni mamalyz: I egitecegiz, sana yanl larn, kltrszlgn, bilgisizligini gsterecegiz. s Biz halka bir ara trc ruhuyla, alak gnlllkle gitmeli halkn byk s bilgelik kaynagndan feyz almalyz. ogu kez, ne derece yanlm oldugumuzu, basma kalp d ncelerimis s zin sonunda kendimizden birer para ve reeksler halini alm oldugunun s farkna varacagz. ogu kez, yalnz genel, toplumsal ve felse gr lerimizi s s degil, tp konusundaki gr lerimizi bile ba tan a ag degi tirmemiz gerekes s s cektir. Hastalarn her zaman byk sehirlerdeki hastahanelerde herhangi bir hastalgn tedavi edildigi gibi tedavi edilemiyecegini anlayacagz; dokto run ayn zamanda nasl bir tarmc olmas da gerektigini, nasl yeni besin bitkileri ekmeyi grenmesi, krsal blgelerdeki ok snrl olan, potansiyel bakmndan dnyann en zengin tarm blgelerinden biri oldugu halde bu lkede ylesine fakir olan besinleri e itlendirmeyi grenmesi gerektigini s grecegiz. O zaman, bu ko ullarda, biraz egitimci ve hatta byk lde egis timci ve politikac da olmamz lazm geldigini, en ba ta yapmamz gereken s seyin, bagra agra bilimimizi ilan etmek degil, halkn iinde egitilecegim izi, yeni bir Kba in a etmek gibi byk ve gzel bir [sayfa 61] deneyi gerekle s s tirecegimizi kantlamak oldugunu grecegiz. Simdiden ok ilerlemi durumdayz. 1 Ocak 1959 la bugn arasndaki s uzaklg basit bir biimde lmemize olanak yoktur. Uzun zamandan beri, halkn ogunlugu, sadece bir diktatrn degil, tmyle bir sistemin ykl dgn kabul ediyor. Simdi, zaten zlmekte olan bir sistemin geride kalan ykntlar zerinde, halkn mutlak mutlulugunu yaratacak olan yeni bir sis temin kurulmasnn zorunlu oldugunu halk artk anlamaldr. Geen yln ilk aylarnda, yolda Guillenin, Arjantine gittigi zamanlar s hatrlyorum. Bugn oldugu gibi, o srada da byk bir sairdi. Siirleri yeni bir yabanc dile evrilecekti, nk her gn, simdi oldugu gibi, o vakitlerde de dnyann btn dillerini konu an yeni okuyucular kazanmaktayd, fakat s Guillen iin halkn destan olan siirlerini okumak gt, nk devrimin ilk yl, yeni bir dnemin ba ladg ve n yarglarn egemen oldugu bir zamand. s O sralarda, hi kimse sair Guillenin olaganst sanat yetenegini tm yle halkn ve halkn davasnn hizmetine adadgn farkedemiyordu. In-

40

 sanlar, onun Kbann san, sere oldugunu anlayamyorlar, yalnzca onun tabu olan bir partinin temsilcisi oldugunu biliyorlard. Simdi btn bun lar uzakta kalm tr, lkemizin baz i yaplar konusunda d nce tarzlar s s arasnda blnme olamayacagn, zerinde anla mamz gereken seyin ortak s bir d manmz olup olmadg ve ortak bir amaca ula may deneyip denes s medigimiz oldugunu anlamamz gereklidir. Ortak bir d manmz oldugunu s hepimiz biliyoruz ve hepimiz kesinlikle bu kandayz. Artk hi kimse apak biimde: Bizim ve btn Amerikann en byk d man [sayfa 62] Ames rika Birle ik Devletlerinin tekelci hkmetidir. derken kendisini birinin, s bir yabancnn dinleyip dinlemedigini, civarda eliligin ajan bulunup bu lunmadgn kontrol etmek iin etrafna baknmyor. Herkes d mann bu s oldugunu bildigine ve bu d mana kar mcadele eden herhangi bir kimses s nin bizimle ortak bir yn bulundugunu anlamaya ba ladgna gre, ortaya s yeni bir sorun kmaktadr. Buras, yani Kba iin amalar nelerdir? Biz ne istiyoruz? Halkn mutlulugunu istiyor muyuz, istemiyor muyuz? Burada herhangi bir i yada d tedbir almak szkonusu oldugunda dnyann byk s devletlerinden hibirinin eliligine ba vurmak zorunda kalmakszn, hibir s sava bloka ait olmakszn, zgr lkeler arasnda zgr bir lke olmak s iin mcadele ediyor muyuz, etmiyor muyuz? Hibir eyi olmayanlara bir eys s ler vermek iin fazlasna sahip olanlarn elinden zenginlikleri alp yeniden dagtmay d nyorsak, yaratma abasn, btn sevinlerimizin gnlk s dinamizm kaynag haline getirmeyi d nyorsak dayandgmz bir neden s vardr. Ayn amalara sahibolanlar bizim dostumuzdur. Btn bunlar arasnda, dostumuz olan kimse ba ka d ncelere sahipse, su yada bu rgte s s aitse, bunlar nemsiz tart ma konulardr. Byk tehlike, byk gergins lik ve yaratclk anlarnda, ancak byk d manlarn ve byk amalarn s nemi vardr. Amalar konusunda anla m sak, nereye gittigimizi simdiden s s kesinlikle biliyorsak, can isteyen begenmesin, biz yine de i e koyulmak zos rundayz. Devrimin olabilmesi iin nce devrimci olmakla ba lamak gerektigini s daha nce sylemi tim. Devrimse vardr. Ugrunda al may ama edineces s gimiz halk da tanmak gerekir, onu henz yeterince iyi [sayfa 63] tanmadgmz sanyorum, bu yolda henz a mamz gereken olduka byk bir uzaklk bus lundugunu d nyorum. Halkn tannmasnda ilerlememizi saglayan yols larn neler oldugu bana sorulursa, yalnz lkenin ilerine degil kooperatiflere de gitmek ve orada al mak gerekir derim bunu herkes yapabilir, bir s tp emekisinin ok nemli oldugu pekok yerler vardr, bu durumda Kba halknn dayan masnn en belli ba l alametlerinden birinin devrimci mis s lisler oldugunu, milislerin bugn hekime yeni bir i lev kazandrdgn ve s daha yakn bir gemi te ac, hatt feci bir gerek olan seye, yani ksa bir s 41

sre nce az daha byk apta bir silahl saldrnn av, yada en azndan kurbanlar olabilecegimiz geregini kabule hazrlar. Byle bir devrimci milis askeri grevini slenen [stlenen] hekimin, yine hekim olarak kalmas gerektigini de srarla belirtelim. Bizim Sierrada i ledigimiz hataya eger buna hata denilebilirse d lmemelidir. Tm s s hekim yolda lar bu yanl n ne oldugunu bilirler, her halkrda bir yaral s s yada hastann ba ucunda beklemek bize serefsizlik gibi grnyor ve ne s pahasna olursa olsun tfege sarlmaya ve ne yapmak gerektigini sava alas nnda gstermeye al yorduk. s Simdi ko ullar farkldr ve lkeyi savunmak iin olu an yeni ordular s s farkl bir teknige sahip olmak zorundadrlar; yeni ordu tekniginde hekimin yeri ok nemli olacaktr, hekim olarak kalmaya devam edecektir nk bu en gzel grevlerden biridir, sava ta daha da byk bir nem kazanmaks tadr. Bu yalnz hekimler iin degil, hasta bakclar, laborantlar ve kendini bu derece insanca bir al maya adam olan herkes iin byledir. Fas s kat tehlikenin gemeyip [sayfa 64] gizliden gizliye devam ettigini bilmekle ve at mosferde hl varlg sezilen saldry pskrtmeye hazrlanmakla birlikte, s bunu d nmeyi de bir yana brakmalyz nk, sava hazrlgn ugra s s larmzn merkezi yaparsak istediklerimizi kuramayz ve kendimizi yaratc bir al maya adayamayz. s Bir sava eylemine hazrlanmak iin harcanan btn emekler, yatrlan s btn sermayeler, yitirilmi emek ve paralardr. Ne yazk ki, bunu yapmak s gereklidir nk, hazrlanan ba kalar vardr, fakat, serei bir asker olas rak btn namusumla sizi temin ederim ki Ulusal Bankann kasalarndan ktgn grmekle en byk znt duydugum para, ykc bir ordunun kurulu una harcanacak olan paradr. Bununla birlikte, milislerin bar bir s s rol vardr, milisler, meskn merkezlerde halk birle tiren ve tannmasn s saglayan bir silah olmaldrlar. Burada, yolda larmn bana anlattgna gre s hekim milisleri arasnda oldugu gibi, son derece byk bir dayan ma olmas ldr. Tm Kbada, btn tehlike anlarnda, ihtiyac olan herkesin sorunlarn zmeye derhal gidilmelidir. Bu, ayn zamanda, birbirini tanmann, karde e ve niforma altnda s tam bir e itlik iinde, Kbann tm toplumsal snarna ait insanlarla birs lik olarak, beraber ya amann yoludur. Biz tp emekileri uzun zamandr s unuttugum bu unvan kullanmama izin veriniz, eger bu yeni dayan ma s s silahn kullanrsak [virgl] amalarmz bilirsek, d manlarmz tanr ve hangi yne gidecegimizi saptarsak, geriye a lacak yolun gnlk blmlers ini bilmekten ba ka bir ey kalmaz. Bu blmleri ise bize kimse gretemez, s s s bu blmler her bireyin a acag kendi yoludur, onun her gn yapacag i s 42

 tir, bireysel deneyiyle elde edecegi rndr, [sayfa 65] halkn refahna kendini adarken mesleki al malarnda kendinden verebilecekleridir. s Adalete dogru yol almak iin tm elemanlara sahiboldugumuza gre, bu gn pratik al malarmda yararlanmadgm, fakat daima uygulanmas ges reken, Martinin Sylemenin en iyi biimi, yapmaktr. seklindeki szn hatrlayalm ve Kbann gelecegine dogru ilerleyelim.

43

Blm 7 Uluslararas Gnll Emeki Mfrezelerine Veda Sylevi1

Kba devrimine dayan ma mesaj iletmek iin Sierra Maestra sradaglars na kadar gelmi olan Kbal ve tm dnya lkelerinden yolda lar, bugn s s bir sevin gn, genligin bayramdr, fakat ayn zamanda kederli bir gn, ayrlma gndr de. Bugn, buraya dnyann her k esinden Kba devrimi iin al maya, s s bu devrimi ve Kba halkn tanmaya gelen yolda lara veda etme gndr. s Onlar, yetenekleri elverdigi lde, genlige zg tm co kular ve tm devs rimci heyecanlaryla al tlar, ayrca bugn daha yeni kazandklar haks lar savunmak iin sava an, bu haklar korumak ve yeni kazanmlara dogru s ilerlemeyi srdrmek iin lmeye hazr bir kitle olu turan milyonlarca ins sandan meydana gelen, fakat herhangi ba ka bir halktan farkl olmayan s halkmz tanmay da grendiklerini sanyorum. e itli lkelerden gelen tm yolda lara bir devrimin ne oldugunu aks s lamaya al mak ve onlar sanki dnyada tekmi gibi bizim rnegimizi izles s meye zorlamak, kendi amzdan yanl olur. Burada [sayfa 67] devrim yapmaya s giri en ve buna [bunu] kararllkla srdren bir halk szkonusudur, yoksa s bunun ne daha fazlas ne de az. Dnyada pek ok kimse, Kballarn bildigi gibi, devrim yapmaya giri menin ne demek oldugunu artk bilmektedir ve s bir halkn, geli imini engelleyen ksteklerden kurtulmay ba ardgnda elde s s harikulade sonular da grm tr. ettigi s Fakat, ne yazk ki, Amerikada ve tm dnyada, halklarnn devrim yap1

30 Eyll 1960.

44

maya giri tigini grememi olan pek ok yolda mz da vardr. Herhangi bir s s s ba ka lkeden daha fazla smrgele tirilmi , daha fazla smrlm olmas s s s yan, bununla birlikte, umutsuzlugu ierisinde, zincirlerini kracak olan m cadeleye atlmak iin gerekli gc bulan Kbann bunu ba armasn sags layan tarihi olay su anda aklamaya belki de olanak yoktur. Amerikann ilk kesin kurtulu narasnn niin ille de Kbada atldgn bilinen tm tes orilerin yardmyla bile olsa aklamak gerekten ok gtr. Byle bir sey yapmaya niyetimiz de yok. Bu Kba rneginin halkn zlemlerini gerekle s tirmenin tek yolu oldugunu, zgrlk ve ekonomik refah demek olan ger ek mutluluga ula mak iin tek kesin mcadele arac oldugunu da iddia s etmiyoruz. Burada yaptgmz seylerin ogu, szm ona ileri srldg gibi az-geli mi degil, ezilmi , smrgele tirilmi yada yar-smrgele tirilmi s s s s s s s olan lkelerin hemen hemen tmnde yaplabilir. nk, biz de az-geli mi s s degiliz. Sadece iyi geli ememi bir lkeyiz, bunun nedeni emperyalizmin s s uzun zamandan beri hammadde kaynaklarmz i gal etmesi ve onlar kendi s ihtiyalarna uygun olarak geli tirmeye gayret etmesidir. s Birok rnek vermenin yarar yok. Kbann sekeri, [sayfa 68] Meksikann pamugu, Venezuelann petrol, Bolivyann kalay, Silinin bakr, Arjan tinin kesimlik hayvanlar ve bugday, Brezilyann kahvesi iin bunun byle oldugunu biliyorsunuz. Hepimiz bir ortak paydaya sahibiz, bizler tek ynl retim lkeleriyiz, ayrca tek pazar lkeleri olarak da bir ortak paydamz var. Biliyoruz ki, zgrlk yolunda, her eyden nce tek pazar olmaya kar , s s daha sonra ise tek ynl retim yapmaya kar mcadele etmek gereklidir s ve d ticaret gibi, iteki retimi de e itlendirmek zorundayz. Buraya kas s dar her ey ok basit. Sorun, bunun nasl ele alnacagdr. Parlamenter yola s m ba vurulacak, yoksa ksmen parlamenter yoldan, ksmen de silahl yols dan m gidilecektir? Bunu bilemiyorum ve byle bir soruya kesinlikle cevap veremem. Syleyebilecegim tek sey, Kba ko ullarnda, emperyalist bask s ve iteki kuklalarn zorbalg altnda, halk iin silahl yoldan ba ka kurtus lu aresi bulamadgmzdr. s Teknige gmlm kimseler arasndan, bize rnegin bir tarm reformuna s giri mek iin gerekli sermayenin ne kadar oldugunu soranlar karsa, ons lara hibir sermaye gerekmedigi, tek sermayenin, haklarnn bilincinde olan silahl halk oldugu seklinde cevap veririz. Biz burada, Kbada yalnzca bu sermaye ile geni bir tarm reformunu gerekle tirmeyi ba ardk ve sanayis s s le me yolunda ileriye dogru yol almaya devam edebildik. s Elbette ki, halkn tm abasn bylesine basit bir formlle zetlemek gtr, nk ok kana ve acya malolan bir mcadele szkonusudur, dn45

yann egemen gleri ise bu mcadelenin daha da ok kanla ve acyla sr s mesi iin ugra maktadrlar. Bu nedenle, [sayfa 69] bu tfeklerin ve halk tmyle kesin amalar dogrultusuna ynelen [ynelten] bu yegane sesin etrafnda kararl ve uzla maz biimde birle mi olarak kalmak, blclk tohumlar s s s ekmeye abalayanlara engel olmak gereklidir, nk, Martin Ferreronun dedigi gibi, eger karde ler aralarnda dv rlerse, yabanclar onlar pars s alar. Egemen glerse, sairin halk edebiyatndan aldg bu vecizeyi ve y netmek iin blmek gerektigini ok iyi bilirler. Hakim g, bizi kahve, bakr, petrol, kalay, seker reticileri olarak blm ve lkelerimizi birer birer daha s kolaylkla bozguna ugratabilmek iin srekli olarak yatlar d rerek, tek s bir lkedeki pazar iin mcadele eden lkeler olarak birbirimizden koparm tr. s Demek oluyor ki, bir halka uyan vecize, kaderi belirlenmemi olan ba ka s s halklara da uyabilmektedir. Hepimiz birle meliyiz, tm dnya lkeleri, zgs rlk, ekonomik refah, artk zmlenmemi hibir sorun olmadg duygusu s gibi en kutsal haklar elde etmek ugruna birle meli ve gnlk, heyecanl ve s yaratc al ma sayesinde, kimse yolumuza engel karmadan hedeerimize s ula abilecegimizi bilmelidir. Fakat egemen gler hazrdr ve onlar hepims izi smrdg iin tmn iyi tanrsnz, bu egemen gleri, bu lkelerde dogan yolda lar da ok iyi bilirler; nk canavarn bagrnda ya am , ins s s sanlga inan duyuldugu zaman bu ko ullarda ya amann ne denli korkun s s oldugunu grenmi lerdir. Bar seven, oysaki bugn istedikleri gibi olmay s s bile ba aramam olmalarna ragmen atomik slerle evrildiklerini gren s s bu lkeler egemen gcn ne oldugunu ok iyi anlam lardr. s Btn bunlar biliyoruz, yleyse, ortak grevimiz birle mektir, bizi ays rmak, el ele tutu mamz [sayfa 70] nlemek isteyen hkmetlerin stnde ve s biraz nce syledigimiz gibi yalnz genler olarak degil, insanlg tehdit eden sava larn en korkuncunu nlemek ve halkn zlemlerini gerekle tirmek s s amacna ula mak iin tek bir iradeler huzmesi seklinde, olgun, ya l ve gen s s insanlar olarak birle meliyiz. Fakat, btn bunlar bilen halklar nk s halklar cahil degildir birle meyi gerekle tirmek istediklerinde, iimizden s s ogunun ba na gelen olay ortaya kar, bu, satlm hkmetleri olan tm s s lkelerin, ezilenleri zindanlara atmak iin uyguladklar baskdr; bu gibi hkmetlere gre, rnek olarak burada hazr bulunan sizleri alacak olur sak, zgr bir lkede grenilenleri unutturmak iin ve en psrklarn san ve seref yolunu izlemeye cesaret edememesi iin her seyi yapmak mubahtr. kez bu durumla kar la Amerika lkelerinden bizi ziyarete gelenler ogu s s m ve ne yazk ki bu gibi haller tekrar meydana gelecektir. Iinizden ogu s glklerle kar la acak, iinizden biroguna kar zavalllarm snz gibi, s s s s kpek soyu sel insanlarm snz gibi, yabanc ezici glerin mttegi ims 46

 i siniz gibi davranlacak, iddia edildigi gibi, demokrasiyi ve bat tarzndaki s hayat ykmay amalayan en byk belallarla i birligi yapmakla sulanas caksnz. Bu bat tarzndaki hayat, burada, mcadele halinde bulunan Ceza yir halk, dogdugunu gremedikleri bir mutluluga eri mek ugruna arp an s s ve len tm ezilenler tarafndan temsil edilmektedir. Bu nedenle a lacak yol kolay degildir. Hatta bu yol, bizler gibi ilk engeli s a an ve halk hkmete getirenler iin bile zor olacaktr, nmzde ok g s bir a ama daha vardr, bu a amada sahte demokrasiler halk giderek daha s s ok ezecek ve halk, fkesinin [sayfa 71] ve kininin, silahlara sarlan ve iktidar ele geiren bir insan seli halini alncaya dek bydgn duyacaktr. Diyeb iliriz ki, insanlgn bugnk ko ullarnda, smrge ve yar smrge lkeler s ve ba ka egemen glerin kuklas olan hkmetlerin boyundurugu altnda s bulunanlar, er ge halkn temsilcilerini hkmete getirmek iin silaha sarlmak zorunda kalacaklar ve bu alanda tm Amerika, tm Afrika, tm Asya birle ecektir. Amerika, Afrika, Asya ve Avrupa tek bir mutlu dnya olu tus s racaktr. ok seyler greceksiniz. Kbada uykuya yatrlan emperyalizmin halkn naralaryla uyandgn, uluslararas polis denilen ve anti-komnist mcadelede ynetimi en tecrbeli olanlara verilen bir gcn nasl yaratl dgn greceksiniz. Bu anti-komnist mcadele, bizim Amerikan rnegim izde, Amerika Birle ik Devletlerinde, silahlanma yada daha dogrusu Ames rikal karde lerimize silah verilmesi ve onlarn ba kaldran bir halka kar , s s s bugn, O.E.A. denilen su alaklk simgesinin sultasnda sava a itilmesi bii s minde yaplmaktadr. Amerikada bunu grecegiz, hem de az bir zaman sonra. O zaman, niin halkn isyan ettigi ve ordularn niin olu turuldugu anla lacaktr. Fakat s s tarih ak n srdrr ve bizler, yada biz bu mcadelede d ersek, yolda las s s rmz ve bugnk ku ak halklarn bu mcadelede nasl dnyann en barbar s devleti tarafndan donatlan ordular geride braktgn ve emperyalizmi ta mamyla devirdigini grecegiz. Biz ve ku agmz, en byk aclara, en olas ganst yoksunluklara katlanmamz gerekse de, d man lgnlg iinde, s sonunu yaknla trmaktan ba ka bir i e yaramayacak bir sava kartmaya s s s s kalk sa da kesinlikle kurtulan dnyay grecegiz. Fakat, eger [sayfa 72] bir halk s bagmszlgna bu mcadeleden gemeksizin yada a amalar ksaltarak ulas sabilirse; bizden, halk birle tirme ve tfeklerle halkn olu turdugu sermaye s s yardmyla toplumsal reformlar rgtleme a amasna nasl giri ilecegini s s sorarsa, halk egitmenin ok nemli oldugu ve halklarn harikulade bir hzla cevabn veririz. egitilebildigi Kba devrimi gibi olaylarla dolu zengin bir deneyi ya ama sansna sas hip olan bizler, halkn gnden gne nasl en geni bilgileri kazandgn, en s

47

 byk devrimci inanc ve devrimci bilinci edindigini grmekle, duygulanyo ruz. Bu durum, bugn bunu farketmemizi saglayan su basit rnekle daha iyi anla lr. Burada, karde lkelerden gelen tm temsilci heyetleri haras s retle alk land, fakat aralarndan zellikle alk toplad, nk onlarn s s zel bir durumu vard: Bunlardan birincisi, Amerika Birle ik Devletleri hals knn temsilci heyetiydi, bu heyeti hibir zaman Amerika Birle ik Devletleri s hkmetiyle kar trmamaldr. Bu, rk d manlg gtmeyen, bir bireyle s s bir digeri arasnda ten rengi, din ya da ekonomik ko ullar nedeniyle fark s gzetmeyen bir halk temsilcileri heyetidir. Onun anti-tezini diger btn heyetlerden daha iyi temsil eden in Halk Cumhuriyeti heyeti de hararetle alk land. Hkmetleri amansz bir mcadele iinde olan diger iki halk da s alk land, bu hkmetlerden birinin ardnda btn bir halk vardr, digeri s ise o hkmete kar sava an halkn aldatmaktadr: Bu halklardan birinin s s temsilcisi olan Cezayir heyeti, candan yrekten alk land, Cezayir halk s bugn tarihinin yeni, harikulade bir sayfasn yazmaktadr, bizim daglarda yapmak zorunda kaldgmz gibi bir mcadele iindeler, fakat, bu sava , ne s denli barbar olursa olsun yine de baz seylere saygs olan kendi z ocukla rnn lkenin [sayfa 73] topraklarn i galine kar degil, rk d manlg ve sava s s s s felsefesiyle, katliam iinde egitilen yabanc bir lkenin askeri birliklerinin istilasna kar yrtyorlar. Bununla birlikte, yine lkesinin hkmetini s temsil etmeyen Fransz halknn heyeti de cmerte alk land. O halde, su s soruyu ortaya koyuyoruz: Neyi alk layp, neyi alk lamayacagn o denli iyi s s bilen, politik kkeni gayet iyi ayrdedebilen, su sralarda, rnegin Kba dele gasyonunun Birle mi Milletlerde, lafta kalan saldrlar bir yana brakalm, s s ili saldrlara kadar varan sert bir basknn k krttg vah ice kin ve nefs s ret gsterileriyle kar la tg bir dnemde bile, hkmetlerle halklar arasns s daki fark mkemmel biimde anlayan bir halk, devrim yapm oldugu iin s mi bu zellikleri ta maktadr? Bu halk devrimin ta iinde ya adg iin bu s s zellikleri ta maktadr. Bu halk, Kba devriminin birka aylk ya am ss s rasnda, devrimci hak dvalarnn deneyi sayesinde, burada dile getirdigi ve siz yabanc temsilcilerin, bu adada grebildiginiz elinizle dokunmu asna s hissettiginiz her eyi grendi. s O halde, konumuzu ba ka deyimlerle anlatmaya al alm ve bir halk s s egitmek iin en iyi yolun, devrime giri mek oldugunu belirtelim. Hibir zas man, halk yalnzca egitim sayesinde ve tepesine binmi zorba bir hkmet s bulundugu halde, haklarn elde etmesi iin egitmeye kalk maynz. Ona s her eyden nce, haklarn elde etmesini gretiniz; bu halk, hkmete gets iginde kendisine btn gretilenleri ve daha da fazlasn hibir abaya gerek kalmakszn grenecektir. Halkn tamamlayc bir paras ve devrimci bir hkmet olarak, bu y48

netici makamlarndan halka daima sorular sorarak; ldi i kulesine ekilen s ve halk bir takm hazr kalplara gre ynetmek sevdasnda [sayfa 74] olan bir hkmet ba arszlga mahkm oldugundan, tuttugu yol onu zorbalga gts rdgnden kendimizi hibir zaman halktan koparmakszn bu bilgileri biz de grendik. Halk ve hkmet daima bir ve ayn sey olmaldr, sizler, Ame rikal ve bizi ziyaret eden henz bagmszlgn elde edememi smrge ls kelerin evlatlar yolda larmz, halk ynetmek iin kitap okumay bilmeye s gerek olmadgn iyice kafanza yerle tiriniz. Kitap okuma biliniyorsa, daha s da iyi. Fakat, halk ynetmek iin, halka tercman olmay bilmek lzmdr, ne egitimin ne de bugn bizi halktan ayran engellerden herhangi birinin bizi halktan kopuk olarak ya atmadg bir durumda, lke iinden halkn iss teklerini dile getirmek daha kolaydr. Bu nedenle, biz i ilerden, kyllerden ve devrimden nce egitim grm s s kimselerden olu an bir hkmete sahibiz, yalnz bu sonuncular, sayca azdr s ve bu mcadele iinde en ok seyi grenmi olanlardr. s Gzlerinizin nnde bir rnek var: Isyanc Genlik. Pazar gn, Joel Ig lesias dinlediginizde, bu komutann Sierraya onbe ya ndayken ktgn, s s o sralarda okuma-yazmay pek az bildigini, bugnse tm genlige hitabe decek dzeye eri mi oldugunu hatrlaynz. Bunun nedeni, onun birbuuk s s ylda bir lozof haline gelmi olmas degildir; hayr, o halka hitabedebilir, s nk halkn ayrlmaz bir parasdr, sizin her gn neler duydugunuzu bilir ve bunlar dile getirebilir, size kadar ula may bilir. s Bu hkmetlerin onun gibi insanlardan olu mas ok daha iyidir. Bus gn yneticileri halkn iinde ac ekmi , mcadele iinde egitilmi ve bugn s s halkla zde le mi olan hkmetleri kutlamamzn nedeni budur. Dnyann s s s drt bir k esinden buraya gelmi olan yolda larmz, bizi tanmaya ve bizs s s imle al maya geldiniz, [sayfa 75] fakat getirdiginiz btn bilgilerinize ragmen, s daima yeni seyler grenebilirsiniz, bunlar, bu deneyi ya amam olan btn s s yolda lar iin yenidir, nk, tarihin bir parasdrlar ve tarih asla tekrars lanmaz. Kbada grenilecek pek ok sey vardr, bunlarn hepsi de iyi seyler, her gn grlen, halkn heyecann ve gayretke ligini kantlayan olaylar des gildir; gnn birinde ynetime getiginizde yaptgmz hatalar tekrarlama manz, rgtlenmenin derhal halkn zaferine baglanmas gerektigini gren meniz, bu rgt ne denli ileri dzeydeyse zaferin de o denli kolay olacagn bilmeniz iin kt rneklerden de ders karabilirsiniz. Bir okul sitesi in a etmek iin geldiniz, fakat buraya vardgnzda hes nz her ey rgtlenmi degildi, site yapm durdurulmu tu, bu yzden sizs s s ler, buraya an olarak brakmak istediginiz bu kk insanca dayan ma s antn bitiremediniz. Ne yazk, bizler iin en gzel bir saray in a etmi s s 49

 kadar oldugunuz halde, bu yine de rgtlenmenin ne kadar nemli oldu gunu gsteren bir rnektir. Devrimcinin gkten zembille inmi ilahi bir vars lk oldugunu, ortaya kan sorunlar vahiy sayesinde derhal zebilecegini sanmamaldr. Devrimci yorulmak bilmez bir emeki olmal, hem yorulma mal hem de dzenli olmaldr; sizler, bizim yaptgmz gibi, mcadele iinde, darbeler altnda grenmek yerine, bu rgtlenme deneyiyle devrimci mca deleye simdiden katlyorsanz, ne mutlu devrimi ugruna sava acagnz l s keye. Bu Kbada geirdiginiz gnlerden ve bu kesin deneyden karabilece giniz bir derstir; nk bunu size olumlu tarzda sunamadk. Fakat, elbette ki, lke ekonomisinin birok dallarnda bu yanl a d m degiliz. Biz de, s s s daha mcadelenin ilk anlarndan ba layarak, rgtlenmek gerektigini [sayfa s 76] grendik ve bu nedenle devrimden ancak iki yl sonra, iyi dzenledigimiz ilk kalknma planmz hazrlayp sunabiliyor ve halkn heyecan ve co kusu s sayesinde tmyle hayata geirebiliyoruz. Bu, halkn tm glerine agrda bulunmak iddiasnda olan, gz pek ykseklere dikilmi bir plandr. Tm s dnyann onu anlamas, temellerini kavramas ve i e koyulmas iin, hep s birlikte gerekle tirilmelidir. Bir kez daha, bir ekonomik kalknma planna s sahip oldugunu onur duyarak syleyebilen ilk Amerika lkesi olacagz, stelik de en nemlisi de budur bu plan gerekle ecektir, o a amaya kadar s s varmak iin elimizden gelen her seyi yapacagz. Bu plana niin ihtiyacmz vard? Bizim iin de bu yeni bir seydi, nk her zaman iyice anlayamadg mz seyler zerinde d nmek zorunda idik. D man ne yapmamz ister; s s bunu yapmamz niin ister? Bunu analiz etmemiz ve tam tersini yapmamz gereklidir. D man plan yapmamz, rgtlenmemizi, ekonomimizi devlets le tirmemizi istemiyor ve bu ugurda var gcyle mcadele ediyorsa, nedes nini kendi kendimize sormalyz. Bunun sebebi, d mann, emeki halk, s kapitalist retimin anar isi iinde klele tirmesi ve ayrca, insann insan s s iin kurt oldugu, herkesin, tm dnyann birlikte ve rgtl olarak mcadele etmesi halinde muazzam ve herkesin yararna ok daha byk bir g olu turacagn bilmeksizin; birey olarak ba kalarn geride brakmak iin, s s dirsegiyle, tekmeleriyle, kafa atarak mcadele etmeye abalamas gerektigi zihniyetini yaratmasdr. Ku kusuz, daima seyirci durumunda kalan, gnlk al malara yabanc s s olan, bunlardan sz edildigini duydugunda kendini incinmi hisseden, kors kun haykr larla kar lk veren, derhal pek kutsal zel mlkiyeti [sayfa 77] ne s s sren kimseler vardr. Peki, bu zel mlkiyet yani byk tekeller; kk sanayicileri ve tccarlar bir yana brakalm yalnzca gcmzn degil, milliyetimizin ve kltrmzn de ykmndan ba ka neydi ki? zel mls kiyetin, insann insana kar mcadelesinin en st biimi olan tekel, halk s blen, smren ve yozla tran en muhte em silahtr. En ucuz fakat en kt s s 50

kaliteden ya da yararsz rnleri ortaya srer, kltrn bizde yabanc bir zihniyet yaratmak amacyla, limler, romanlar ya da ocuk masallar bii minde satlga karr bu silah. nk onlarn stratejisi budur; bu strateji, kollektif al mann kar sna bireysel abalar karr, her insanda bir para s s bulunan ve onu digerlerini a maya iten bencilligi pohpohlar. Ayn zamanda, s her insanda var olan ve onu ba kalarndan mkemmel olduguna inands ran stnlk kompleksini de ok ar. Bylece, tekel, insanlara en gen ya las s rndan ba layarak, herbirinin en stn insan oldugu, herkese kar mcas s dele etmek, bunda zafere ula mak ve sonunda bir smrc olmak gerektigi s d ncesini a lar. Kollektif al mann klele tirici bir ey oldugunu, sanki s s s s s btn halk yalnzca en akll ve en yeteneklilerden olu uyormu gibi, halk s s hemen hemen ayn al ma yeteneklerine, fedakrlk ruhuna ve zekya sas hip irade ve gnllerin olu turdugu byk bir kitle degilmi gibi ortakla a s s s emegin en akll ve en yeteneklilerin ykselmesine engel oldugunu kantlamaya byk bir zen gsterir. Nerede blnmemi bir halk varsa, onu sis yahlar ve beyazlar, yetenekliler ve yeteneksizler, okur yazarlar ve okuma yazmas olmayanlar diye blmeye abalar, tek tek bireylere varana kadar tekrar tekrar bler, bireyi toplumun merkezi yapar. Elbette ki, bu bireylerin stnde, kendileri de [sayfa 78] kollektif, fakat ancak smrde kollektif olan tekeller vardr. Bizse, halka gcnn, kendisinin digerlerinden daha iyi oldugunu sanmamaktan, snrlarn, birlikten aldg kuvveti bilmekten, iki ki inin tek ki iden, on ki inin iki ki iden, yz ki inin s s s s s on ki iden ve alt milyonun yz ki iden ok daha fazla seyler yapabilecegine s s inanmaktan geldigini kantlamalyz. Yolda lar, dnyann drt-bir k esinden gelen temsilciler olan sizlere, s s Kba halk adna te ekkr eder ve sizlerden ok seyler grendigimizi, bize s silinmez bir an brakacagnz btn itenligimle sylemek isterim. Biz de, sizlere unutulmaz bir an brakmak ister, yararlanlabilecek her eyden yas rarlanlmasn, gerekli olan her yerde olaylarn nedeninin incelenmesini, te orilerin aklanmasn, bunlarn zenle analizlenerek ihtiya duyuldugunda revizyondan geirilmesini, tm dnyada herkesin gnn birinde mutlu olu nup olunamayacagn kendi kendine sormasn ve bunun aresini ara trs masn dileriz. Sizlere rnek olacagmz iddiasnda degiliz, yalnzca size bu rnegi sunu yoruz ve bunu bir tarihi olgu olarak cmerte veriyoruz. Eger birisi yaptklarmzdan, az da olsa dnya nfusunun bir ba ka kesimini iyiye gtrmeyi s saglayacak dersler karrsa, bu bizi tatmin edecektir. Fakat, deneyimiz bu i e yaramasa bile, dnya yolculuklarmzdan birinde, bir yerlerde sizin dost s ellerinizi yeniden skabilir ve size Kbada geirdiginiz bu iki ay hatrlatab-

51

 ilirsek mutlu olacagz. Yolda lar, sizleri minnettarlkla hatrlayacagz. Yens iden gr ebilecegimizi umut ederiz. Sizi lkemize, al mak, grenmek ya s s da sadece gezip grmek iin istediginiz kadar sk gelmeye davet ediyor, yakn da tekrar gr mek zere sizlere dosta Allaha smarladk diyoruz. [sayfa s
79]

52

Blm 8 Kbada Sosyalizm ve Insan1

Ge kalm olmama ragmen, bu notlar Afrika gezim srasnda tamamlyos rum ve bu sekilde szm yerine getirecegimi umuyorum. Bunu da ba lkta s belirtilen konuya deginerek yapmak isterim. Uruguayl okuyucularn dik katini ekecegini umarm. [Ge hari paragraf italik yazlm , orjinalinde ne?] s Sosyalizme kar ideolojik mcadelede, kapitalist konu maclarn agzns s dan d meyen ok yaygn bir iddia da, sosyalizmin yada bizim iinde buluns dugumuz sosyalizmi kurma srecinin, bireyin devlete itaatiyle karakterize edildigidir. Bu iddiay, sadece teorik temellere [sayfa 80] dayanarak rtmekle yetinmeyecegim, Kbada varolan gerekleri de ortaya koyacak ve sonra da genel yorumlar ekleyecegim. Devrimci kavgamzn, iktidar ele geirmeden nceki ve sonraki tarihini anlatmakla i e ba layacagm. s s Iyi bilindigi gibi, 1 Ocak 1959da doruguna ula an devrimci kavgamzn s ba lang tarihi 26 Temmuz 1953dr. O gnn sabahnda Fidel Castronun s ynettigi bir grup devrimci, Oriente Eyaletindeki Moncada k lalarna sals drd. Saldr ba arszlkla sonuland. Bu ba arszlk byk bir felkete s s dn t. Hayatta kalan devrimciler ise hapse atldlar, fakat onlarn genel s bir af ile serbest kalmalarndan sonra devrimci kavga yeniden ba lad. s Sosyalizmin yalnzca tohumlarnn mevcut oldugu bu devrede temel etken insand. Biz tm gvenimizi bireysel, kendine zg karakteristikleri,
Guevara, Kbada insan ve sosyalizmin incelenmesi zerine notlarn bir mektup sek linde, Uruguayda, Montevideoda kmakta olan haftalk, bagmsz, radikal Marcha dergisinin yneticisi Carlos Quijanoya yazm tr. Bu mektup Havana 1965 tarihini ta r. s s Marchadaki yayna ek olarak, ayrca bu mektup Kba Silahl Kuvvetlerinin dergisi olan Verde Olivo tarafndan da yaynlanm tr. Bu mektubun tmnn evirisi a agdadr. s s
1

53

 ad ve san olan ki ilere bagladk. Grev, yetenekleri lsnde bu insanlara s emanet edilmi ti, ba arya ula mas ya da ba arszlga ugramas onlara s s s s baglyd. Daha sonra gerilla sava a amasna geildi. Gerilla sava iki farkl uns s s surdan meydana geldi. Birinci unsur, harekete geirilmesi gereken fakat bilinsiz, uyuyan kitlelerden olu an halk, ikincisi onun ncs, hareketin s motor gc, devrimci bilincin ve militan ruhun jeneratr olan gerillalar. s I te bu nc g, zafer iin gerekli znel ko ullar yaratan hzlandrc bir s etkendi. Burada yine, d ncemizin proleterle mesi srecinde ve al kanlklars s s mzda ve d nce yapmzda meydana gelen devrimde, temel etken bireydi. s Devrimci gler iinde st rtbelere kadar ula an, Sierra Maestra sava s s larnn herbiri kendi olanaklarna gre nemli i ler ba arm lardr. Onlar s s s bu rtbelerine [sayfa 81] bu temele dayanarak eri tiler. Bu ilk kahramanlk devs resiydi ve bu devrede onlar en agr sorumluluklar, en byk tehlikeler iin arp m lardr, onlar iin bir grevi ba aryla tamamlamaktan ba ka tats s s s min edici hibir sey yoktu. Biz, devrimci egitimi amalayan al malarmzda, bu gretici temel kos nuya sk sk dnecegiz. Bizim sava larmzn davran larnda gelecegin ins s sann sezmek mmkndr. Devrim davasna kendini adama, tarihimizin ba ka dnemlerinde de gs rlr. Ekim Krizi sresince ve Florida kasrgas gnlerinde, btn bir hal kn ortaya koydugu ender rastlanr fedakrlk ve olaganst aba rnekleri grdk. Bizim temel grevlerimizden birisi de, gnlk ya antmzda da bu s kahramanca tutumu srdrmek iin ideolojik noktalardan harekete geerek bir zm yolu bulmaktr. Ocak 1959da, hilekr burjuvazinin e itli temsilcilerinin de katlmasyla s devrimci hkmet kuruldu. Temel g etkeni olarak Direnme Ordusunun varlg, iktidarn garantisini saglad. Sonradan ciddi eli kiler ortaya kt ve hzla geli ti. Subat 1959da Fidel s s Castro ba bakanlk greviyle hkmetin yneticiligini zerine almak istes digi srada, bu eli kiler ilk kez altedilmeye ba land. Bu sre, ayn yln s s Temmuzunda Ba kan Urritiann yogun kitle basks altnda istifas ile had s noktasna ula t. s s I te o dnemde, Kba devrim tarihinde, ok iyi bilinen zellikleri sistemli bir sekilde, her zaman varlgn hissettirecek olan bir g ortaya kt. Bu byk g, kitleydi.

54

 Bu ok ynl etken ileri srldg gibi birbirine benzer, ayn tip birimle rin toplulugu ya da uysal bir [sayfa 82] koyun srs gibi hareket eden bir ygn degildir ve ayrca bu kitleler yukardan aldg emirlerle i leyen bir sistem tas rafndan, byle bir toplum tipi olu turmaya zorlanmam tr. Bu toplumun, s s liderlerini ve temelde Fidel Castroyu duraksamakszn izledigi dogrudur. Fakat Fidelin kazandg gvenin derecesi, kesinlikle halkn arzu ve d ns celerini tam ve dogru bir sekilde dile getirmesinin ve verdigi szleri tutmak iin harcadg iten abalarn derecesine bagldr. Kitleler tarm reformuna ve devlet i letmelerini ynetmek gibi g bir s greve katld, Playa Giron (Domuzlar Krfezi) deneyini kahramanca ya sad, CIA tarafndan silahlandrlan e itli haydut etelerine kar sava s s s iinde elikle ti; Ekim Krizi srasnda agmzn en nemli kararlarndan s birine tank oldu; bugnse sosyalizmi kurmak iin al maya devam ediyors lar. Yzeyden baklrsa, bireyin devlete gre ikinci derecede kaldgn, daha dogrusu bireyin devlete kesinlikle itaat ettigini ileri srenler hakl gr nebilir. Kitleler, e siz bir heyecan ve disiplinle hkmetin ortaya koydugu s ekonomik karakterli, kltrel, sportif grevleri ve savunma grevini yerine getirirler. Ilk adm genellikle Fidelden ya da Devrim Yksek Komutanlgndan gelir ve onu kendilerininmi gibi kabul eden halka aklanr. Baz durumlarda s ise parti ve hkmet, halka faydal olabilecek yerel deneylerden de yararlanr ve ayn yntemi uygular. Bununla birlikte devletin de bazen yanl lk yaptg olur. Bu gibi bir yans l lk yapldgnda, kitleleri olu turan elemanlarn, yani bireylerin katklas s rndaki azalmann sonucu olarak, toplumun ortak co ku ve heyecannda da s bir azalma olur. al ma o derece felce ugram tr ki, retilenler son des s rece az miktardadr. Yanl larn dzeltilmesi zaman gelmi tir. 1962 [sayfa 83] s s Martnda Anibal Escalante tarafndan partiye zorla kabul ettirilen sekter politikann sonucu olarak byle bir olay meydana gelmi tir. s Grlyor ki, bu mekanizma bir dizi akla uygun tedbirler bulup uygu lamaya elveri li degildir. Kitlelerle daha saglam baglar kurmak gereklidir s ve bizler gelecek yllarda bu baglar geli tirmeliyiz. Fakat hkmetin st s kademelerindeki ki isel inisiyatieri gz-nne [- yok] getirirsek biz simds ilik, kar la tgmz byk sorunlara kar genel tepkileri grenirken hemen s s s hemen yalnzca sezgi yntemleri kullanyoruz. Bu konuda Fidel, byk bir ustadr. Onun kendisini halkla btnle tirs mede kullandg kendine zg yntem, ancak onu eylem halinde grmekle 55

takdir edilebilir. Byk kitle toplantlarnda, ki i, titre imleri yeni yeni nos s talar yaratan iki mzikal melodi arasndaki ahenge benzer bir duruma tank olur. Fidel ve kitle, bizim sava ve zafer naralarmzla doruk noktass na varacak biimde giderek glenen bir diyalog iinde birlikte heyecanlanmaya ba larlar. s Devrim deneyini ya amam bir ki i iin, bireylerin toplam olarak kitles s s nin lideriyle kar lkl olarak birbirine bagl oldugu bu sk birey-kitle aras s diyalektik birligi anlamak zordur. Kamuoyunu harekete getirmeye yetenekli politikaclar ortaya ktg zaman, bu e itten baz olaylar kapitalizmde de grlebilir, fakat bunlar, ass lnda gerek toplumsal hareketler degildir (eger bunlar gerek toplumsal eylemler olsalard, onlar kapitalist diye nitelendirmek pek dogru olmazd). Bu tip hareketlerin mr, bunlar yaratan insanlarn mr kadardr ya da bu eylemler, kapitalist toplumun acmaszlg bu renkli hayallere bir son verene kadar srer. [sayfa 84] Kapitalizmde insan, genellikle kavray ve anlay nn tesinde kalan acs s masz yasalarla ynetilir. Yabancla an birey, kendisi gibilerin olu turdugu s s ile bagldr. Bu gbek bag, kapitalizmin topluma grnmez bir gbek bag deger yasasdr. Bu yasa, ki inin bugnk durumunu ve gelecegini sekillens direrek hayatnn tm ynlerinde i ler haldedir. s Insanlarn ogu iin kr ve grnmez olan kapitalizmin yasalar, birey zerinde, d nmesine frsat vermeksizin etkili olur. Ki i, yalnzca grns s rde sonsuz olan nndeki ufkun geni ligini grr. Kapitalist propogandacs larn, ba ar olanaklar iin Rockfeller rneginden dogru olsun, olmasn s ders alnmas gerektigini ne srmeleri, bu ufuklar nasl pembeye boyadklarn gsterir. Bir Rockefellerin daha ortaya kmas iin gereken yoksulluk ve stra bn derecesi ve bylesine byk bir servet birikiminin zorunlu kldg ahlak szlgn ls perde arkas edilir, bu durumu halkn gzleri nne sermemiz de genellikle mmkn degildir. (Emperyalist lkelerde i ilerin, bagml lkelerin smrlmesine belli s bir oranda ortak olarak, emeki snf enternasyonalizmi bilincini nasl yitirdiklerini ve bunun, emperyalist lkelerdeki kitlelerin sava yeteneklerini s nasl zayattgn burada tart mak yerinde olur. Fakat, bu bizim konumus zun d nda kalr.) s Her halkrda, ba arya giden yolun tehlikelerle dolu oldugu, fakat yes tenekli bir bireyin szmona her seye ragmen ba arya ula abilecegi masal s s

56

anlatlr. Yol ssz, dl ise uzaktadr. Bu yolda insan insann kurdudur; bi rey, ancak digerlerinin mahvolmas pahasna ba arya ula abilir. s s Simdi, su sa rtc ve heyecan verici sosyalizmin kurulu u olaynn kah s s raman olan bireyi, tek bir varlk [sayfa 85] ve toplumun bir yesi olarak ikili ya am iinde tanmlamaya al acagm. s s yle sanyorum ki, bireyin yetersizligini ve tamamlanmam bir eser ols dugunu anlayabilmek ok sey ifade eder. Gemi aglardan kalma vaaz ve s gtler, gnmzde de bireyin bilincinde ya amaktadr; bunlar kknden s kazmak iin srekli al mak gereklidir. al ma yntemi iki ynldr. Bir s s yandan toplum dolaysz ve dolayl egitimle etkisini gsterir, te yandan ise birey, bilinli olarak kendini egitme sreci iindedir. Kurulmakta olan yeni toplum, var gcyle gemi ine kar mcadele ets s melidir. Gemi in kalntlar eski piyasa ili kilerinin srmekte srar ettigi s s gei dneminin tm zelliklerinde ve bireyi tecrit etmeye ynelik sistemli s bir egitimin izlerinin hl agrlk ta dg toplumun bilincinde varlgn des vam ettirir. Mal, kapitalist toplumun ekonomik hcresidir. Mal varoldugu srece, etkileri, retimin rgtlenmesinde ve bunun sonucu olarak toplum bilincinde kendini hissettirir. Marx, kendi i eli kileriyle hrpalanan bir lkedeki kapitalist sistemin s patlayc dn mnden dogan bir dnem olarak gei dneminin ana hats s larn belirledi. Buna ragmen, tarihi gerek iinde, emperyalizm agacnn zayf dallarnn en nce krldg baz lkeler grdk. Bu, Leninin ok nce den grdg bir durumdu. Bu lkelerde kapitalizm, halka etkilerini su ya da bu biimde hissettireb ilecek bir sekilde geli mi ti, fakat tm olanaklarn yitirmesine ragmen, ka s s pitalizmin k ne neden olan i eli kiler degildi. Yabanc bir ezici gten s s kurtulma mcadelesi, sonular ayrcalkl snfn, ezilen snfa daha bir s tn gelmesini [sayfa 86] saglayan sava gibi d olaylarn sebep oldugu yoksulluk, s s yeni smrgecilik rejimlerinin yklmasn amalayan kurtulu hareketleri, s bu tr k lerde genel etkenlerdir. Gerisini bilinli bir eylem tamamlar. s Bu lkelerde, henz toplumsal al ma iin tam bir egitim yaplamam s s tr, zenginlikler, yalnzca mlk edinme sreci araclgyla kitlelerin ihtiyac n kar lamaktan ok uzaktr. Bir yanda az geli mi lik, diger yanda sermas s s yenin kanlmaz tkeni i, fedakrlk yaplmakszn hzl bir gei i olanaks s szla trr. Ekonomik temellerin kurulu una varmak iin daha uzun bir yol s s vardr. Hzlanan geli menin hareket kolu olarak madd karn o ok ignens mi yolunu izleme egilimine ise pek sk rastlanr. s

57

 Burada, tek tek agalar grp de orman farkedememe tehlikesi ba s lar. Bizi kapitalizme sk skya baglayan verimsiz aralarn (yani ekonomik birim olarak mal, hareket kolu olaraksa kr ve ki isel madd karlar vs.) s yardmyla sosyalizme ula mak iin aldatc umut yntemini izlemek bizs leri bir kmaza srkleyebilir. Ayrca, buraya birok drtyol agz bulunan uzun bir yolu a tktan sonra s ula rsnz, fakat nerede yanl bir dn yaptgnz tam olarak anlamak s s s gtr. Zaten kurulmu olan ekonomik temeller bilin geli mesinin mahs s vna yol am tr bile. Komnizmi kurmak, [, yok] iin [,] yeni ekonomik s temeller atmak ne kadar gerekliyse, yeni insanlar yaratmak da o kadar gereklidir. Bundan dolay kitleleri eyleme geirecek arac dogru semek ok nemlidir. Temelde bu ara manevi karakterli olmal, fakat, zellikle toplumsal karakterli madd canlandrc etkenlere de yer verilmelidir. [sayfa 87] Daha nce syledigim gibi, byk felket anlarnda manevi canlandrclar etkili hale getirmek kolaydr; fakat onlarn etkisini srdrmesi iin yeni deger yarglarnn yer aldg bir bilincin geli mesine de ihtiya vardr. s Toplum tm olarak, ok byk bir okul haline getirilmelidir. stnkr bir zetle, bu durum, kapitalizmin ba lang dneminde, kaps italist bilincin olu mas srecine benzer, diyebiliriz. Kapitalizm zor kullanr, s ama ayn zamanda kendi sistemine uygun olarak halk da egitir. Dolaysz propaganda, sn toplumun kanlmazlgnn gerek baz tanrsal kken teorileri ve gerekse mekanik dogal ayklanma teorisi araclgyla aklanab ilecegine inandrlm kimseler tarafndan uygulanyordu. s Bu palavralar, kar konulmas olanaksz bir seytan tarafndan ezilds ikleri masalyla kandrlan kitleleri uyutur. Hemen ardndan bir ilerleme umudu dogar ve burada kapitalizm, geli me iin hi olanak tanmayan ns ceki kast sistemlerinden farkllk gsterir. Baz insanlara gre, kast sisteminin ideolojisi sudur: itaatkr ki inin s elde edecegi dl, lmnden sonra, eski bir inanca gre iyi insanlarn ka efsanevi bir teki dnyaya gitmektir. Diger bir takm ki ilerde bul edildigi s s ise su degi ik d nce vardr: Toplumun snara blnmesi aln yazsdr s s fakat yaptg i ler vs. sayesinde bireyler ait olduklar snftan bir yksegine atlayabilirler. Bu iki ideoloji de, kendini yeti tiren adam masal da kesinlikle iki yzls lktr. Bu teoriler, snara blnmenin srekliligi yalannn dogrulugunu kan58

 tlamaya al anlar iin kar sagladgndan ortaya atlm lardr. [sayfa 88] s s Bizde ise, dolaysz egitim daha byk bir nem kazanr. Aklamalar inandrcdr, nk dogrudur, kaamaklara gerek yoktur. Dolaysz egitim, Egitim Bakanlg ve partinin dan ma organlar gibi kurulu lar araclg ile s s ideolojik, teknik ve genel kltrn bir fonksiyonu olarak devletin egitim aygtlarnca yrtlr. Egitim, kitlelere kadar uzanr ve bu yeni tutum bir al kanlk olma egis limi kazanr. Kitleler bunu benimsemeye ve henz kendilerini egitememi s olanlar etkilemeye ba larlar. Bu ise, halk egitiminin en az digeri kadar s gl olan dolayl seklidir. Fakat bu bilinli bir sretir; birey yeni toplumsal gcn etkisini srekli olarak hisseder ve onun standartlarna tamamyla uygun olmadgn alg fakat o lar. Birey, dolayl egitimin basks altnda, dogrulugunu hissettigi zamana kadar azgeli mi liginin kendisini ona ula maktan alkoydugu bir s s s norma kendini uydurmaya abalar. Kendi kendini egitir. Sosyalizmin kurulu unun bu devresinde, dogmakta olan yeni insan gs rebiliriz. Bu sre yeni ekonomik biimlerin geli mesiyle birlikte ilerledigi s iin yeni insana sekil verilmesi henz tmyle bitirilmemi tir, hibir zaman s da bitirilemeyecektir. Egitimi yetersiz ki iler arasndan kendi ki isel tutkularn tatmin etmes s nin ssz yolunu seenleri konumuzun d nda brakalm. Bunlarda, ileriye s dogru birlik iinde yry n yepyeni grnm kar snda bile, kendilers s ine e lik eden kitlelerden tecrit edilmi olarak kalma egilimi vardr. Fakat s s nemli olan, insanlarn her geen gn toplumla tekvcut olma ihtiyalarnn bilincine varmay ve ayn zamanda toplumun eylemcileri olarak kendi degerlerini anlamay srdrmeleridir. [sayfa 89] Onlar, artk uzak arzulara uzanan bo yollarda yapayalnz yolculuk ets miyorlar, onlarla yakn ili kide bulunan, kitlelerle tekvcut olarak yryen s parti yesi nclerini, ileri i ileri, ileri insanlar izliyorlar, ncnn gzleri s gelecege ve kazanacag dle dikilmi tir, ancak, bunlarn hibir ki isel yn s s yoktur. dl, insanlarn yeni ki iliklere brnecekleri yeni bir toplum, yani s komnist insann toplumudur. Yol uzun ve glklerle doludur. Zaman zaman patikalarda dolanrz ya da geri dnmemiz gerekir, bazen ok hzl gider ve kitlelerden koparz, bazen de ok yava yol alr ve pe imiz sra gelenlerin scak nefesini ensemizde dus s yarz. Devrimciler olarak bizler, abalarmzla yol aarak elverdigince hzla ileriye dogru atlrz, fakat kitleyi kendimizden verecegimiz rneklerle esin-

59

 lendirirsek daha hzl ilerleyebilecegimizi biliriz. Manevi canlandrc etkenlere verilen neme ragmen iki ana gruba b lnme (sosyalizmin kurulu una su ya da bu nedenle katlmayan aznlgn s d nda) toplumsal bilincin ne de olsa az geli mi oldugunu gsterir. s s s nc grup ideolojik bakmdan kitlelerden daha ileridir; kitleler yeni de gerleri anlarlar, fakat bu kavray lar yeterli degildir. nclerde, onlarn n s safta grevlerini fedakrca yerine getirmelerini saglayacak niteliksel bir de s gi me meydana gelmi tir, kitlelerse ancak yaryola kadar gelebilmi lerdir, s s canlandrlmalar ve belirli siddetteki basklarla harekete getirilmeleri ge reklidir. Bu, yalnzca yenilen snfn degil, ayn zamanda zafere ula an sns fn bireyleri zerinde de etkisi grlen proletarya diktatrlgdr. Btn bunlar, tam bir ba ar iin, bir dizi dzenek ve devrimci kurulu un s s anlamna gelir. [sayfa 90] gerektigi Grevlerini tam yapanlar dllendiren, yeni toplumun geli mesini ens gellemeye kalk anlaraysa cezalar uygulayan, nclerin safnda yryecek s olanlar seerek ilerlemeyi kolayla tran dzeneklerin kusursuz i leyi iyle, s s s kstlamalar, basamaklar ve yollarn uyumlu bir bile imi, gelecege dogru s gvenli admlarla yol-almann [- yok] ogunlugun istegine uygun biimini olu turur. s Devrimin byle kurumla trlmas henz tamamlanmam tr. Burjuva s s demokrasisinin yasama meclisleri gibi basmakalp kurumlarnn topluma a lanmasndan son derece byk bir zenle kanrken, sosyalizmin kurus lu unun zel ko ullarna uygun biimde hkmetle tm olarak toplumu zs s de le tirmenin yolunu aryoruz. s s Devrimin rgtl biimlerinin kademeli geli mesini amalayan baz des nemeler pek acele edilmeksizin yapld. Herhangi bir formalitenin belki bizi kitlelerden ve bireylerden ayrabilecegi ve yozla m lktan kurtulan insans s lar grmek olan en yce ve en nemli devrimci zlemimizi gzden karabi lecegimiz korkusu bizim iin en byk engel olmu tur. s Yava yava giderilmesi gereken rgtlenme yoksunluguna ragmen ayn s s dava iin mcadele eden bireylerin bilinli toplulugu olan kitleler simdi kendi tarihlerini yapmaktadrlar. Sosyalizmde insan, grn teki standarts la trlmasna ragmen daha kusursuzdur; mkemmel aygtlarn olmay na s s ragmen kendisini ifade etme ve kendini toplumsal rgt iinde duyma olanaklar sonsuz derecede daha fazladr. Daha hl, bireyin, tm ynetim ve retim rgtne bireysel ve ortakla a olarak bilinli biimde katlmasnn desteklenmesi ve bunun teknik ve s 60

 ideolojik egitim ihtiyac krine baglanmas gerektir; yle ki, [sayfa 91] birey bu srelerin nasl sk skya birbirlerine bagl ve ilerleyi lerinin nasl paralel s oldugunu anlasn. Bu sekilde, bir kez yozla trc zincirlerin krlmasyla, in s san, tam olarak yeniden yaratl na e deger olan; toplumsal i levinin tam s s s anlamyla bilincine varacaktr. Bu szlerimiz, bireyin kltr ve sanat araclgyla kendi insan degerini ve emegin kurtulu u sayesinde gerek yapsn yeniden kazanmas biims inde yorumlanabilir. Bireyi, yukardaki kategorilerin ilki iinde geli tirmek iin, emek yeni s bir sekil almaldr. Ticar ili kilerin egemenligi altndaki insann varlgna s son verilmeli ve bireyin toplumsal grevini tam olarak yapmas iin bir norm ortaya koyacak sistem yaratlmaldr. Topluma ait retim aralar ve maki neler yalnzca grevin tamamlandg yerlerde mevzilenmelidir. s Insan, tamamladg i ler ve yarattg nesneler araclgyla insan olarak s gerek degerini anlamaya ve yaptg i in kendisini yansttgn grmeye ba s layacaktr. al ma, artk insann kendisine ait olmayan satlm i gc seks s s linde bireyin varlgnn bir ksmn tketmesini gerektirmeyecek, bunun ye rine ki inin ortak hayata katksn yanstan bir eserini, yerine getirdigi tops lumsal grevini temsil edecektir. Toplumsal grevin bu yeni seklini yaratmak ve bunu, bir yandan daha byk bir zgrlgn ko ullarn meydana getirecek olan teknolojik geli s s meyle, te yandan da, insann, emegini bir mal gibi satmak ihtiyacyla hare ket etmedigi zaman retimde tam insanca ko ullara gerekten kavu acag s s olgusunun marksist degerlendirilmesi temeline dayanan gnll [sayfa 92] al mayla uyumlu klmak iin, olanaklar elverdigince, gereken her eyi yaps s yoruz. Gnll al ldg zaman ku kusuz ba ka etkenler de ortaya kar: Bis s s rey, evresindeki btn zorlayc etkenleri, toplumsal karakterli sartl ref lekslere dn tremez ve henz toplumun basks altnda al r. (Fidel s s buna ahlki zorlama adn verir.) Insann, yeni al kanlklaryla bagl oldugu toplumsal evresinin dogrus dan basksndan kurtulan emegine kar tutumunda tam bir manevi yenis s den dogu geirmesi gereklidir. Bu komnizmde mmkn olacaktr. s Ekonomideki degi me nasl otomatik olarak meydana gelmiyorsa, bilin s s teki degi im de kendiliginden olmayacaktr. Degi meler, yava tr, uyumlu da s degildir, hzlanma dnemleri oldugu gibi, duraklamalar, hatta geriye dn s ler de grlr.

61

 Daha nce de belirttigim gibi, bizim, Marxn Gotha Programnn Ele tirs isi adl eserinde anlattg saf bir gei dnemi degil, onun nceden gremeds igi yeni bir a ama, komnizme gei in ba lang a amas ya da sosyalizmin s s s s kurulu u dnemi geirdigimizi hesaba katmamz gerekir. Bu a ama, zn s s tam olarak anlamay zorla tran kapitalizm unsurlarnn yer aldg bir ds nemdir ve siddetli snf sava lar arasnda meydana gelir. s Buna bir de marksist felsefenin geli imini nleyen ve gei dnemi tes s orisinin sistematik geli mesine engel olan skolastigi eklersek, hl bebeks lik agnda oldugumuz ve daha geni apta bir ekonomik ve politik teori s ortaya atmadan nce, kendimizi bu dnemin tm belli ba l karakteristiks lerini ara trmaya adamamz gerektigini kabul etmek zorunda oldugumuz s ortaya kar. [sayfa 93] Bundan kacak olan teori, ku kusuz, sosyalizmin kurulu unun iki temel s s diregi olan yeni insann egitimi ve teknolojik geli menin zerine eklenecek s byk bir agrlktr. Bu her iki etken iin de yapacagmz ok sey vardr, fa kat teknoloji konusundaki gecikme hi affedilmez, nk, burada karanlk lar iinde, elyordamyla ilerleme degil, dnyann daha ileri lkelerince hazr alm bulunan uzun bir yolu izlemek szkonusudur. Fidelin halkmzn ve s zellikle onun ncsnn teknik egitimine ihtiya duyulmas zerinde byle srarla durmasnn nedeni budur. retim etkinliginin i in iine kar madg d nceler alannda, maddi s s s ve manevi ihtiyalar arasndaki fark ayrdetmek daha kolaydr. Uzun za mandan beri, insanlar, kltr ve sanat araclgyla kendilerini yozla madan s kurtarmaya al maktadrlar. Emegini sattg sekiz saat boyunca lmekte s olan insan, daha sonra, ruhsal etkinlikleri sayesinde hayata dner. Fakat bu ila, ayn hastalgn mikroplarn ta maktadr; evresiyle ili ki s s kurmak isteyen yalnz bir insan andrr. Insan, bask altna alnan ki iligini s savunmakta ve ignenmemi olarak kalan tek zlemi olan estetik d nces s lere ilgi duymaktadr. Oysaki btn yaptg, kamaya al maktr. Deger yasas, yalnzca res tim ili kilerinin plak bir yansmas degildir. Tekelci kapitalistler sadece s deneysel yntemlerle al rken bile sanatn etrafna, onu kendi emirlers ine uymaya hazr bir ara haline getirecek karma k bir ag rerler. Toplus mun st yaps, sanatnn egitimini yapacag bir sanat tipini saptar. Buna kar kanlara, toplumun mekanizmas araclgyla ba egdirilir, ancak ok s s ender yetenekli sanatlar, bildiklerini okurlar. Geri kalanlar, ya utanmas [sayfa 94] kalmam kiralk adamlar haline getirilir ya da ezilirler. s Bir sanat zgrlg okulu kurulduysa da, bunun degeri de, biz onunla 62

 at ncaya kadar ya da daha dogrusu insann yozla mas sorunu ortaya s s kana dek fark edilmese bile snrldr. Anlamsz straplar ve bayag eglenceler, insann endi elerinin en elveri li gvenlik supaplar halini alr. Sas s nat bir protesto arac olarak kullanma d ncesiyle mcadele edilir. s Insan kurallara gre oynarsa, her trl takdiri kazanr bu takdir dan seden maymunun topladg alk a benzer. [ gereksiz] Kabul ettirilen s ko ul, bu grnmez kafesten kimsenin kamaya kalk amayacagdr. s s Devrim iktidar ele geirdigi zaman btn manevi degerleri ellerinden alnm olan bu gibiler, kurtulu u kamakta buldular, geri kalanlar ise s s devrimci olsun, olmasnlar nlerinde yeni bir yolun aldgn grdler. Sanat konusundaki ara trmalar yeni bir canllk kazand: Bununla birlikte s yollar hl az ok gizlidir ve kamaya egilimli gr ler zgrlk kelimess inin arkasna saklanrlar. Bu tutum, bilinlerinde hl burjuva idealizmini yanstan devrimciler arasnda bile grlr. Benzer yntemler uygulayan lkelerde, bu gibi egilimlere kar a rya s s varan bir dogmatizm araclgyla mcadele edilmeye al ld. Genel kltr s gerekte tabu idi, kltrel zlemlerin en yksek noktasnn, dogann biim ilan ediliyordu. Daha sonra bu gr , sel olarak tam bir tasavvuru oldugu s gstermek istedikleri toplumsal geregin mekanik bir tasavvuruna dn t: s bu, yaratmak istedikleri hemen hemen hi eli kisiz ve at masz bir ideal s s toplum hayaliydi. Sosyalizm gentir ve bir takm yanl lar olabilir. [sayfa 95] ok kez devrs imciler bilinenlerden farkl yntemlerle yeni insan geli tirmek grevi iin s gerekli bilgiden ve meden cesaretten yoksundurlar. Bilinen geleneksel yntemler ise onlar yaratan toplumun etkilerinden dolay kusurludurlar. (Burada yine biimle ierik arasndaki ili ki konusuna deginiyoruz.) s Yeni duruma uyamama yaygn bir haldedir, biziyse madd kurulu un sos s runlar ugra trmaktadr. Ayn zamanda byk bir devrimci otoriteye sahip byk sanat otoriteleri yoktur. Partinin adamlar bu grevi ele almal ve en ba ta gelen ama olan halkn egitimini gerekle tirmek iin areler aramas s ldrlar. Daha sonralar sadelige ve basitlige dogru bir ynelme belirdi. Herkesin s anlayabilecegi, sanatla ugra an grevlilerin anladg anlamda bir sanat yaratma egilimi ortaya kt. Gerek sanat degerleri kmsendi, genel kl tr sorunu ise sosyalizmin bugnnden ve l (l olduguna gre de tehlikesiz) gemi ten baz seyler alp benimsemeye indirgendi. Bylelikle sosyalist s gerekilik, geen yzyln sanat temelleri zerinde ykseltilmeye al ld. s

63

Oysaki 19. yzyln gereki sanat da snfsal bir sanattr, hatta belki de, yozla an insann endi elerini aga vuran 20. yzyln dekadan sanatndan s s da daha salt kapitalisttir. Kltr alannda kapitalizm, verebilecegi her eyi s vermi ve ondan geriye ryen bir cesedin igren kokusundan, yani bugs nk sanat dekadansndan ba ka bir sey kalmam tr. s s Sanat iin tek saglam yolu neden sosyalist gerekiligin donmu biims leri arasnda arayalm? zgrlk kavramna kar sosyalist gerekilik kavs ramn ileri sremeyiz, nk yeni toplumun geli imi tamamlanmadka s zgrlk yoktur ve olamaz. Ne [sayfa 96] pahasna olursa olsun ille de gerek ilik diyerek, oturdugumuz yce makamdan 19. yzyln ilk yarsndan beri geli mekte olan sanat biimlerini mahkm etmeye kalk mayalm, nk s s byle yaparsak gemi e dnmek ve dogmakta olan ve kendini yaratma ss reci iinde bulunan insann kendini sanatla ifade edi ini delilik saymak gibi s bir Proudhonvari yanl a d m oluruz. s s s s Devletin bag ladg verimli topraklarda ok kolayca ogalan zararl ot larn kkn kazmay ve ayn zamanda serbest ara trmay saglayan bir s ideolojik ve kltrel mekanizma geli tirmeye ihtiyacmz var. s Iinde ya adgmz yzylda mekanik realizmin degil, bunun tam tersis nin yanl n buluyoruz, bunun nedeni ise yeni insan yaratma ihtiyacnn s henz anla lmam olu udur. Bu yeni insan ne 19. yzyln d ncelerini s s s s ne de bizim rm ve hastalkl yzylmzn kirlerini temsil edecektir. s Henz bir hayal olmasna ve gerekle mi bir zlem olmamasna rags s men, yirmibirinci yzyln insann yaratmalyz. al mamzn temel hedefs lerinden biri de kesinlikle bu gelecek yzyln insann yaratmaktr; teorik alanda somut ba arlar kazandgmz ya da tersine somut ara trmalarms s zn temeli zerinde nemli teorik sonulara vardgmz lde, insanlgn davas olan marksizm-leninizme byk bir katkda bulunmu oluruz. s Ondokuzuncu yzyln insanna kar tepkimiz bizim yirminci yzyln s koku mu lugu iine saplanp kalmamza sebep oldu; bu dzeltilemeyecek s s bir yanl degildir, fakat revizyonizme ak kap brakmamak iin bunun s stesinden gelmemiz gereklidir. Byk kitleler geli melerini srdryorlar; yeni [sayfa 97] d nceler toplum s s iinde g kazanmaya devam ediyor; toplumun tm yelerinin tam olarak geli imi iin maddi olanaklar bulunmas, grevimizi daha da verimli klyor. s Simdi mcadele zamandr; gelecek bizimdir. zetleyecek olursak, sanatlarmzn ve aydnlarmzn yanl onlarn s en ba ta gelen kusurlarndan dogar; bunlar gerek devrimciler degillerdir. s

64

 Kara-agalar armut verecek sekilde a layabiliriz, fakat ayn zamanda ar s mut agalar da yeti tirmeliyiz. Bu byk kusuru ta mayacak olan yeni s s nesiller gelecektir. Kltr alannn ve kendini ifade etme olanaklarnn gen i ledigi lde, byk sanatlarn ortaya kmas olaslg da byk olacaks tr. Grevimiz simdiki ku ag, kendi eli kileri yznden birbirinden kopup s s yozla maktan ve yeni ku aklar da yozla trmaktan korumaktr. Ne zgrs s s lkten yararlanan fakat resmi gr leri krkrne kabul eden hizmetkrs lar ne de devlet hesabna ya ayan okul grencileri yeti tirmeliyiz. Simdiden, s s halkn gerek sesiyle yeni insann trksn syleyecek olan devrimciler yaratlyor. Fakat bu zaman alacak bir sretir. Toplumumuzda genlik ve parti nemli bir rol oynamaktadr. Genlik zellikle nemlidir nk eski yanl larn hibirini ta mayan s s s yeni insann olu turulacag, i lenmesi kolay bir kildir. Genlik bizim istekles rimize uygun olarak yeti tirilir. Egitimi giderek daha tam yaplr, ba langs s tan beri genligin i gcne katlmasn da unutmayz. Okul grencilerimiz, s egitimleri srasnda ya da tatillerinde bedeni al malar yaparlar. al ma s s baz hallerde ise [sayfa 98] bir egitim aracdr, fakat baz hallerde bir dl, diger hibir zaman ceza degildir. Yeni bir ku ak dogmaktadr. s Parti nc rgttr. En iyi i ilerin partiye kabul, diger i iler tarafns s dan nerilir. Parti aznlktadr, fakat kadrolarnn niteligi nedeniyle byk bir otoriteye sahiptir. Dilegimiz partimizin bir kitle partisi halini almasdr, fakat bu ancak kitleler ncnn dzeyine eri tiginde yani komnizm iin s egitildiklerinde mmkn olacaktr. al malarmz srekli olarak bu egitimi amalar. Parti canl bir rneks tir; kadrolar sk al mann ve fedakrlgn greticileri olmaldr. Kadrolar, s eylemleriyle, kitlelere sosyalizmin kurulu unun glklerine, snf d mans s larna, gemi in hastalklarna ve emperyalizme kar yllar sren amansz s s bir mcadele gerektiren devrimci grevin tamamlanmasnda nclk etmelidirler. Simdi, tarihi yapan kitlelerin bireysel lideri olarak insann, insan ki il s iginin oynadg rol aklamak istiyorum. Burada anlattgm bizim deneyimizdir; yoksa izlenmesini nerdigimiz bir yol degildir. Fidel ilk yllarda devrime itici gcn kazandrd, devrimin liderligini yapt. Simdi de devrimi glendirmeyi srdryor; fakat ayn yolda sekin nderler olacak sekilde geli en iyi bir grup da var, yine liderlerini izleyen s 65

byk bir kitle de var, nk liderlerine inanrlar, inanmalarnn nedeni liderlerinin onlarn isteklerini dile getirebilmesidir. Sorun bir ki inin ka kilo et yiyebilecegi, ylda ka kez plaja gidebilecegi s ya da aldg cretle d ardan ne kadar ss e yas getirtebilecegi degildir. s s Gerekte gerekli olan, bireyin kendini daha mkemmel [sayfa 99] hissetmesi, daha byk bir i zenginligine sahip olmas ve daha byk bir sorumluluk ta masdr. s lkemizde birey, iinde ya adg dnemin fedakrlk dnemi oldugunu s bilir; feragata al ktr. Fedakrlk ilk kez Sierra Maestrada ve daha sonra s sava lan her yerde grenildi; sonra da btn Kba onu grendi. Kba, Ames rikann ncsdr ve nc grevi yaptg iin, Latin Amerika halklarna tam zgrlgn yolunu gsterdigi iin fedakrlk yapmak zorundadr. lkede, nderlik nc roln de yklenmelidir ve ki inin kendini tms yle adadg ve hibir maddi dl beklemedigi gerek bir devrimde, devrimci nclk grevinin, ayn zamanda hem serei hem de kahredici oldugu b yk bir itenlikle sylenebilir. Okuyucuya acayip gelse de, gerek devrimciyi harekete getirenin byk bir a k oldugunu syleyebilirim. Bu nitelikten yoksun byk bir devrimci s d nlemez. Bir nderin kar la tg en karma k durumlardan biri, tuts s s s kularyla sogukkanllgn birle tirmek zorunda olu u ve kl kprdamakss s zn en zor kararlar alabilmesidir. nc devrimcilerimiz, bu halk sevgisini yceltmeli ve bu en kutsal davay tek ve blnmez hale getirmelidirler. Onlar, gnlk duygularn ufak krpntlaryla sradan insanlarn sevgilerinin dzeyine inemezler. Devrimin nderlerinin yeni yrmeye ba layan, babalarnn adlarn s bile grenemeyen ocuklar, devrimin tamamlanmas iin hayatlarndaki genel fedakrlklarn bir paras olarak ayr kalmak zorunda olduklar karlar vardr; arkada evreleri kesinlikle devrimci yolda larnn saysyla snrls s dr. Onlar iin devrimin d nda ba ka bir hayat yoktur. s s Bu ko ullarda, ki i, byk bir insanlk sevgisine [sayfa 100] ve a r dogmats s s izm ve soguk bir skolastisizme d memek, kitlelerden kopmamak iin gl s bir adalet ve gerekilik duygusuna sahip olmaldr. Bu insanlk sevgisinin gnlk bir i e, rnek olacak eylemlere, harekete geirici bir gce dn mesi s s iin hergn aba gstermeliyiz. Devrimin ideolojik itici gc olan devrimci, sosyalizmin kurulu unun s dnya lsnde tamamlanmasna kadar ancak lmyle bitecek olan kesintisiz al mas iinde tkenir gider. En cil grevler yerel lde tamams

66

 landgnda devrimci abalarn yava latr ya da proletarya enternasyonalizs mini unutursa, nderlik yaptg devrim, esinlendirici bir g olmaktan kar ve devrimci amansz d manmz olan emperyalizmin ok iyi yararlanacag s rahat bir uyu ukluga d er. Proletarya enternasyonalizmi hem bir grev s s hem de devrimci bir zorunluluktur. Biz halkmz byle egitiyoruz. Elbette ki simdiki durumda, baz tehlikeler vardr, bunlar yalnz dogma tizmin yada byk grevin ortasnda iken halkla olan baglarn gev emesis nin yarattg tehlikeler degildir. Zayk tehlikesi de vardr. Eger bir insan btn hayatn devrime adamak istiyorsa, baz seylerden yoksun oldugu, yada ocugunun ayakkablarnn eskidigi yahut da ailesinin baz ihtiyala rn kar layamadg gibi endi eleri olmamaldr, yoksa zihnini gelecekteki s s yozla mann tohumlarnn etkisine ak tutan bir d nce yapsna sahibos s lur. Bizim durumumuzda ortalama insann ocugunun sahiboldugu seylere bizim ocugumuzun da sahibolmasyla ve ortalama insann ocugunun yok sun oldugu seylerden bizim ocugumuzun da yoksun olmasyla yetiniriz, ailelerimiz de bunu anlamak ve bu [sayfa 101] dzeyde kalmaya al mak zoruns dadr. Devrimi insanlar yapar, fakat insan devrimci ruhunu gnden gne elikle tirmelidir. s Bylelikle ilerliyebiliriz. Bu muazzam kervann ba nda sylemekten s ne korkarz, ne de utanrz Fidel gelir. Ondan sonra partinin en iyi kadro lar, onlarn hemen arkasndan da byk glerini duyacagmz kadar yak ndan bizi tmyle halk izler; bu saglam kitle, ortak amaca dogru yryen, ne yaplmas gerektiginin bilincine varm olan bireylerden, yoksulluktan s kurtulup zgrlge kavu mak iin mcadele eden insanlardan olu ur. s s Bu byk kalabalk rgtleniyor; programnn aklg rgtlenme iht iyacnn bilincinde oldugunu gsteriyor. Artk bu kitle dagnk, elbombas paralar gibi uzayda binlerce paraya blnm , ne pahasna olursa ols sun belirsiz bir gelecege kar korunmaya abalayan, yolda laryla birlikte s s umutsuz bir mcadele iinde rpnan bir g degildir. nmzde fedakrlklar bulundugunu ve nc ulus olarak kahramanca eylemimizin bedelini dememiz gerektigini biliyoruz. Biz nderler, Amer ikann ba olan bir halkn ba nda oldugumuzu sylemeyi haketmenin bes s delini demek zorunda oldugumuzu biliyoruz. Her birimiz, kar lgnda gs revini yapm olmann hazzna ula acagmzn, ufukta glkle seilen yeni s s insann grntsne dogru birlikte ilerleyecegimizin bilincinde olarak feda krlk paymz yerine getirmek zorunda oldugumuzu biliyoruz. Sonu olarak sunlar syleyebilirim: 67

 Biz sosyalistler daha mkemmel oldugumuz iin daha zgrz, daha z gr oldugumuz iin daha mkemmeliz. Tam zgrlgmzn iskeleti simdiden kurulmu tur. s eti ve elbiseleridir. Onlar da yaratacagz.
[sayfa 102]

Eksik olan

zgrlgmz ve onun gn gnne srdrlmesi kanla ve fedakrlklarla denmi tir. s Fedakrlgmz bilinlidir; yarattgmz zgrlgn bedelidir. Yol uzundur ve bir ksm hi bilinmemektedir. Gcmzn snrn bili yoruz. Biz, kendimiz, yirmibirinci yzyln insann yaratacagz. Gnlk eylem iinde, yeni bir teknolojiye sahip yeni insan yaratrken kendimizi elikle tirecegiz. s Ki ilik, halkn en yksek erdemlerini ve isteklerini temsil ettigi ve yols srece, kitlelerin harekete geirilmesinde ve ynetilmesdan ayrlmadg inde rol oynar. Yolu aan nc grup, iyilerin en iyisi olan partidir. s I ledigimiz temel hammadde genliktir. Umudumuzu genlige baglyor ve onu elimizden bayrag almaya hazrlyoruz. Eger bu anla lmaz mektup, bir seyleri aklayabiliyorsa amacna eri mi s s s demektir. Szlerime el sk ma kadar al lm olan selammzla son veriyos s s rum: Ya zgr vatan, ya lm. [sayfa 103]

Ernesto Che Guevara

68

Aydnlanma Ktphanesi
http://www.1001001000.org