BR SM TAMLAMASINDA YELK EKNN DMES

ZERNE BR GR*

Yard. Do. Dr. Recep KARAATLI** Hemen her dilde olduu gibi dilimizde de anlatlmak istenilen her kavram, nesne veya eylemin tek kelimelik bir karl olmayabilir (delikanl, hayal krkl, insanolu, teekkr etmek gibi). Ya da anlatm srasnda sze aklk kazandrmak, anlatm daha da gl klmak, kavramlar ve nesneler arasndaki ayrm fark etmek / ettirmek iin varlklarn veya eylemlerin anlamlarn eitli ynlerden geniletmek, daraltmak, belirtmek, nitelemek gerekebilir (kk ocuk, gen kadn, yal adam; kagelmek, donup kalmak, hi konumamak, salna salna yrmek, horul horul uyumak gibi). Bu durumlarda ayn dili konuan insanlar, anlatlan anlalr hle getirebilmek, kavram ya da nesnelerin anlamlarn belirleyebilmek / nitelendirebilmek amacyla kelime grubu ad verilen bir tr anlatm eklinden yararlanrlar. Bunlar isim tamlamas, sfat tamlamas, birleik isim, birleik fiil, sfat fiil, zarf fiil, isim fiil v.s.dir. Birden fazla kelimenin bir araya gelmesiyle oluan kelime grubu nedir? zellikleri var mdr varsa nelerdir? Bu sorularn cevaplarn deiik gramer kitaplarndan kelime gruplar zerine sylenenlerde arayalm: Cmle iinde kavramlar arasnda iliki kurmak zere birden ok kelimenin belirli kurallar ile yanyana getirilmesinden oluan, yap ve anlamndaki btnlk dolaysyla cmle iinde tek bir nesne veya

**

Merhum arkadamz Yard. Do. Dr. Recep KARAATLInn bu yazs, hakemden baz eksiklerinin tamamlanmas yolunda bir rapor alm idi. Fakat zerinde alt halde son eklini veremeden vefat etti. Bu mnasebetle, yazsn, dergimiz arivindeki haliyle yaymlyoruz (TBAR) Nide ni. Fen-Ed. Fak., NDE

10 TBAR-XV-/2004-Bahar/Yard.Do.Dr.Recep KARAATLI

hareketi karlayan ve herhangi bir yarg bildirmeyen kelime topluluu. (KORKMAZ, 1992:. 100). Kelime grubu, bir varl, bir kavram, bir nitelii, bir durumu veya bir hareketi karlamak zere, belirli kurallar iinde yan yana gelen kelimeler topluluudur. (KARAHAN, 1999: 11). Kelime grubu birden fazla kelimeyi iine alan, yapsnda ve manasnda bir btnlk bulunan, dilde bir btn olarak muamele gren bir dil birliidir. (ERGN, 1986,: 374). Sz gelitirmek zere kelimeler beklenirler, kavramlar arasnda derece derece ilikiler meydana getirirler. (BANGUOLU, 1990: 496). Prof.Dr. M.Kaya Bilgegil, Belirtme Gruplar ad altnda inceleyip sekize ayrd kelime grubunu yle tarif eder: Birden ziyade kelimeden meydana geldii halde, cmledeki grevi bakmndan bir tek kelimeden farksz olan, gerektii taktirde, yine bir kelime imi gibi ekim eki alabilen isim soyundan kelimelerin tekil ettii bileik szlere, belirtme (tayin) gruplar diyoruz. (BLGEGL, 1982: 115). Birden fazla kelimeden oluan yap ve anlamnda btnlk bulunan, cmlede bir btn olarak ele alnan dil birliine kelime grubu denir. (YAVUZ-YET-BRNC, 1996: 145). Prof.Dr. Hamza Zlfikar Yksekretim rencileri in Trk Dili ve Kompozisyon Bilgileri adl ortak almada Trkede Cmle balkl yazsnda kelime grubunun tanmn yapmaz ancak onun iin unlar syler: Tek tek kelimeler bir dnceyi sz haline getiremez. Bunlarn kendi aralarnda belli kurallara ve kalplara gre birtakm gruplar oluturmas gerekir. Kelimeler arasnda derece derece kurulan bekleme, sonuta bir dnceyi aktaran anlaml bir sz dizisi durumuna geer. ZLFKAR, 1990: 12). Trke gibi, eklemesinden sz dizimine kadar kurallar manzumesi olan bir dilde, en az iki kelimenin bir araya getirilmesi ile meydana gelen kelime gruplarnda, kelimelerin grup ierisindeki dizililerinin belli kurallara gre oluu yukarda Karahan, Korkmaz, Ergin, Zlfikarn szlerinden de ak bir ekilde anlalmaktadr. Bu cmleden, Trke bir isim tamlamasnda gelerin dizilileri yaz dilinde tamlayan + tamlanan (bayrak sevgisi); sfat tamlamasnda sfat + isim (kutsal deerler); edat grubunda isim + edat (vatan gibi); balama grubunda isim + balama edat + isim (Leyl ile Mecnun) veya balama edat + isim + balama edat (Ya istikll ya lm!) ekillerinde olabilir.

11 TBAR-XV-/2004-Bahar/ sim Tamlamasnda yelik Ekinin Dmesi...

Kelime grublarnn belli kurallar ierisinde yan yana gelmeleri ve bir btn oluturmalarnn yannda daha baz zellikleri vardr. Bunlardan bir tanesi de kelime grubunun her ne kadar en az iki kelimeden olusa da cmle veya baka bir kelime grubu ierisinde bir tek kelime gibi grev yapmasdr. Kltr Merkezi (isim tamlamas)
Ty. Tn.

Atatrk
Ty.

Kltr Merkezi (isim tamlamas)

Tn.

Atatrk Kltr Merkezi rneinin ikinci unsuru olan Kltr Merkezi eklindeki isim tamlamas bir baka kelime grubunun bir gesi olmaktadr. Baka bir syleyile Kltr Merkezi biimiinde iki kelimeden oluan isim tamlamas, Atatrk Kltr Merkezi biimindeki bir isim tamlamasnn tamlanan olmutur. Trklk Bilimi (isim tamlamas)
Ty. Tn.

Trklk Bilimi
Ty.

Aratrmalar
Tn.

(isim tamlamas)

Trklk Bilimi Aratrmalar rneinde, birinci unsur olan Trklk Bilimi kelime grubu Trklk Bilimi Aratrmalar grubunun tamlayan olmutur. Ktahya ii ini : Ktahya ii (isim tamlamas)
Ty Tn

Ktahya ii ini (sfat tamlamas)

Sfat sim

Ktahya ii ini rneinde ise, sfat tamlamasnn birinci gesi kendi ierisinde bir isim tamlamasdr. Ancak iki isimden oluan bu grup baka bir tamlamada bir tek kelime gibi grev yapmtr. ocuk
sim Edat grubu

gibi alad.
edat yklem

ocuk gibi alad cmlesinde de ocuk gibi edat grubu cmlenin kuruluuna zarf tmleci grevinde katlmtr.

12 TBAR-XV-/2004-Bahar/Yard.Do.Dr.Recep KARAATLI

Kelime gruplarnn bu genel zelliklerinin yannda bir de, baz kelime gruplarnn oluabilmesi iin grubu oluturan unsurlardan birinin veya her ikisinin zel eke ihtiya duyduu durumlar da vardr: bayram+n birinci gn+,
ilgi hli eki iyelik eki

cumhurbakan+,
iyelik eki

kelime grub+u,
iyelik eki

szck trler+i;
iyelik eki

don-a-kalmak,
zarf fiil eki

yap-a-bilmek,
zarf fiil eki

gel-i-vermek,
zarf fiil eki

akam+a kadar,
ismin ynelme hli

biz+e gre,
ismin ynelme hli

bundan dolay
ismin ayrlma hli

gibi.

Kuruluunun meydana gelebilmesi iin gelerinin zerinde olmas gereken zel eklere ihtiya duyan kelime grublarndan biri de isim tamlamasdr. Kelime gruplarndan sz eden btn almalarda, ilk srada kendisine yer bulan isim tamlamasnn kuruluunda, esas itibaryla iki ge vardr. Bunlardan birincisi tamlayan, ikincisi ise tamlanandr. Bir isim tamlamasnda ana ge tamlanandr ve tamlamann sonunda yer alr. Bu yargsz anlatm birliinde, tamlanann anlamn belirginletiren, bu sayede de tamlamann yapsna imkan hazrlayan isim, tamlayandr ve kuruluun birinci gesidir. sim tamlamas kuruluunu gerekletiren gelerden birincisi olan tamlayan, asl ge tamlanana ilgi hli eki ile balanr. Ancak bu, olmazsa olmaz kural deildir. Bir isim tamlamasnda, tamlayan, ilgi hli eki almadan da tamlamann kuruluuna katlabilir ve yine bir isim tamlamas meydana gelir. Tamlayann, zerinde ilgi ekini barndrp barndrmamas ancak tamlamann belirli veya belirsiz oluunu belirlemede etken olur. Aklamay bu noktaya getirmiken deiik gramer kitaplarndan isim tamlamasnn tanmna ve varsa zelliklerine bakp bu kelime grubu ile ilgili fikir edinmeye alalm: Bir isim unsurunun iyelik sistemi iinde bir baka isim unsuruyla kurduu kelime grubudur. (KARAHAN, 1999: 13) derken tamlamann ikinci unsurunun daima iyelik eki tadn belirtir.

13 TBAR-XV-/2004-Bahar/ sim Tamlamasnda yelik Ekinin Dmesi...

Adtakm ad altnda aklad ve rneklendirdii isim tamlamasn, Banguolu; kimin veya kim halindeki ada iyelik eki alm bir ekin gelmesiyle ortaya kan kelime beine ad takm deriz. (BANGUOLU, 1990. 331) eklinde tarif eder. Prof. Dr.Zeynep Korkmaz, yelik balantsyla birbirine balanm iki veya daha ok isimden oluan tamlama. diye tanmlad isim tamlamasnn belirli ve belirsizinin ilgi eki alm veya almam tamlayan grevindeki isimle, iyelik eki alm tamlanan grevindeki bir ismin birlemesinden olutuunu syler (KORKMAZ, 1992: 90). Prof.Dr. Recep Toparl, kimi gramer kitaplarnda ad tamlamas olarak da isimlendirildiini belirttii isim tamlamas iin Bir veya daha ok ismin dier bir ismin anlamn tamamlamak iin iyelik balants ile kurduklar kelime grubu. der ve belirtili isim tamlamas altnda ... tamlayan ilgi eki ald gibi ikinci unsur durumunda olan tamlanan da her zaman iyelik eklerinden birini alr. cmlesine yer verir (TOPARLI, 2000: 117). Szck Trleri adl almada isim tamlamas ad tamlamas ve trleri bal altnda ilenmi ve bu kelime grubu ile ilgili olarak u bilgiler verilmitir: Adn bir baka adla kurduu bee tamlama diyoruz. Tamlamada temel e olan tamlanan, belirtilen, anlam tamamlanan, nitelenen, ama alnan addr ve belirtili ya da belirtisiz tamlama da iyelik ekini alr. (ATABAY-KUTLUK-ZEL, 1983: 5253) Prof.Dr. Kemal Yavuz, Prof.Dr. Kazm Yeti ve Prof.Dr. Necat Birincinin ortaklaa hazrladklar niversite Trk Dili ve Kompozisyon Dersleri adl almalarnda, cmle iinde yargsz anlatm gesi oluruk yer alan kelime gruplarndan isim tamlamasnn tanm yapmazlar ancak grubun u zelliinden bahsederler: ki isimden meydana gelen kelime grubudur. Grubu meydana getiren isimlerden birincisi tamlayan, ikincisi tamlanan durumundadr. Tamlayan ilgi eki, tamlanan da mutlaka iyelik eki alr. Ancak ilgi eki bazan yazlmaz. (YAVUZ-YET-BNC, 1996: 145) Yukarda, isim tamlamas ve zellikleri ile ilgili ileri srlen grlerden ortaya kan sonu udur: ki isim unsurunun iyelik sistemi ierisinde, aralarnda bir birlik kurabilmeleri, daha ak bir ifadeyle bir isim tamlamas meydana getirebilmeleri iin, grubun ikinci gesi olan tamlanan, zerinde daima iyelik eki tamaldr. Peki Trkede iyelik eki olmadan kurulmu isim tamlamas formunda kelime grubu rnei yok mudur? Muhakkak ki vardr. Bir ok gramer kitab veya konu ile ilgili makale bu tr rnekler vermektedir.

14 TBAR-XV-/2004-Bahar/Yard.Do.Dr.Recep KARAATLI

Arnavutky < Arnavutky+, Bakrky < Bakrky+, Edirnekap < Edirnekap+s, Fenerbahe < Fenerbahe+si, Galatasaray < Galatasaray+, Kadky < Kadky+, Mardinkap < Mardinkap+s, i kebap < i kebab+, Topkap < Topkap+s. (ERGN, 1986: 384; KARAHAN, 1999: 15) Ancak bu konu hakknda gr beyan eden btn almalar, yukardaki < iaretinin solunda kalan rneklerin asllarnda birer iyelik eki olduunu, bugn ise bu eklerin drlerek kullanldklarn ifade ederler. Bu yapdaki tamlamalar artk kalplam haldedir ve birleik kelime durumundadrlar. Tarih Metinlerdeki rnekleri Inda Taksz Tamlama Konusu zerine balkl makalesinde Musa Duman, kullanmda rnekleri mevcut olan bu tr formlar reddetmenin ilm bir davran olmayacan belirtir ve bu gruplarn belirtili ve belirtisiz isim tamlamasnn dnda bir tr olarak tasnif edilmesi gerektiini syler. taksz tamlama veya taksz isim tamlamas teriminin Receplerin tarla(s), belba(), sacaya(), Topkap(s), st anne(si), baba anne(si) vb. belirtili ve belirtisiz isim tamlamalarnn iyeliksiz rnekleri iin, tamlamalarn nc bir eidi olarak kullanlmas daha uygun olacaktr (DUMAN, 2001: 261) Bu aklamalardan sonra unu aka ifade etmek gerekir ki Dumann taksz tamlama veya taksz isim tamlamas terimi altnda tasnifini nerdii tamlamann bugne kadar deiik gramer kitaplarnda anlatlan ve / veya makalelere konu olan taksz tamlama / taksz isim tamlamas ile kurulu ve k noktas bakmndan bir ilgisi yoktur ve birbiri ile kartrlmamaldr1. Taksz tamlama / taksz isim tamlamas bizim anlatmaya altmz konunun dnda olduu iin burada sonlandralm ve asl anlatmak istediimiz bahise gelelim. Kullanmda sk sk karmza kan baz rneklerdeki eliki, aklmza yle bir soru getirmektedir: Btn gelerini ve almas gereken eklerini zerinde tayan bir isim tamlamas, baka bir isim tamlamasnn bir gesi olursa, isim tamlamasnn yapsnda bir deime olur mu? Bu sorumuzu bir rnekle amaya alalm: Tarih Blm ise iyelik ekini
Ty. Tn.

Tamlayan ilgi hli ekini almam, tamlanan

zerinde tayan bir belirtisiz isim tamlamas. Bu tamlama, baka bir isim tamlamasnda bir tek ge olarak grev alrsa, bu tamlamann yapsnda bir deiiklik olur mu? yle ki, Tarih Blm
1

Baz gramer kitaplarnda taksz tamlama veya taksz isim tamlamas ad altnda bir baka isim tamlamas trnden daha sz edilir. Bu tamlamann en nemli zellii olarak da, cins ve benzerlik ifade etmesi ile hem tamlayann ilgi hem de tamlanann da iyelik eki almamas gsterilir. (DEMRAY, 1967: 176-180; ATABAY-KUTLUKZEL, 1983:.56-57; GENCAN, 1982: 89; TOPARLI, 2000: 118)

15 TBAR-XV-/2004-Bahar/ sim Tamlamasnda yelik Ekinin Dmesi...

Bakanl eklindeki bir kullanm iin ne denilebilir? Tamlayan grevindeki isim tamlamasnn zerinde bulunan 3. teklik kii iyelik ekinin dmesinin bir sebebi var mdr? Yoksa Tarih Blm Bakanl m demek gerekir? Tarih Blm Bakanl m?,
Ty. Tn.

Tarih Blm Bakanl m?

Ty. Tn.

Bu konuda Musa Duman, ad yukarda anlan makalesinin Taksz Tamlamalarn Oluma Sreciyle lgili Deerlendirme alt balyla aklad blmnde Belirtisiz tamlamalar bir ek ile geniletildiklerinde veya baka bir tamlama grubu iinde yer aldklarnda ise ayn ekilde iyelik ekini dzenli olarak drmektedirler. Trk Dili ve Edebiyat Blm(+) Bakan, Trkiye Byk Millet Meclisi Bakan(+) Vekili (DUMAN, 2001: 259-260) der ve bu durumu iyelikteki silikleme veya iyelikteki belirsizleme diye adlandrr. Dumann bu aklamas ve devam bizim Tamlayan grevindeki isim tamlamasnn zerinde bulunan 3. teklik kii iyelik ekinin dmesinin bir sebebi var mdr? sorumuzun da cevab olabilir. Dumann yukardaki aklamasna dikkatli gzle bakan bir okuyucunun, bu aklamadan Trk Dili ve Edebiyat Blm+ Bakan ve Trkiye Byk Millet Meclisi Bakan+ Vekili eklindeki iki isim tamlamasnda Blm ve Bakan kelimelerinin zerinde siliklemi de olsa, belirsizlese de birer iyelik eki mevcuttur biiminde bir sonu karmas da mmkndr. Bizim dncemizi destekler mahiyetteki bu aklamay yapp bir kenara braktktan sonra, sosyal bilimlerde meselelere bak alar ve baklan adan elde edilen sonular farkl olabilir, hatta her bak asnn ortaya kard sonu, kendi asndan doru da olabilir dnce tarz ile meseleye ihtiyatl yaklaalm ve bu mantkla tamlamaya bir de u adan bakalm: Blm Bakanl Tamlayan ilgi hli ekini almam, tamlanan ise iyelik ekini zerinde tayan bir isim tamlamas. Bu kelime grubu, acaba baka bir kelime grubunda tamlanan olarak grev alrsa, tamlama yle kurulur. Tarih Blm Bakanl Bu durumda da akla tamlamann anlam bakmndan u soru gelmekte. Burada vurgulanmak veya zerinde durulmak istenilen blm bakanl mdr, yoksa Tarih Blmnn Bakanl mdr? Baka bir deyile doru olan syleyi Tarihin Blm
Ty. Tn. Ty. Tn.

16 TBAR-XV-/2004-Bahar/Yard.Do.Dr.Recep KARAATLI

Bakanl mdr, yoksa Tarih Blmnn Bakanl mdr? Bu isim tamlamasnda sylenilmek istenilen de, anlatlmaya allan da Tarih Blmnn Bakanl olmaldr. Bu durumu bir de gramer terimlerini kullanarak aklamaya alalm. Toplam kelimeden meydana gelen Tarih Blm() Bakanl kelime grubunun iindeki farkl kelime grubu hangi kelimelerden olumaktadr? Tarih Blm m, Blm Bakanl m? fadeyi baka bir szle aarsak; Tarih Blm kelime grubu olan
Ty.

Bakanl

eklinde tamlayan kendi ierisinde

Tn.

bir tamlama m yoksa;

Tarih Blm Bakanl tamlamas olan

Ty. Tn.

eklinde ikinci gesi kendi iinde isim bir kelime grubu mudur?

Ortada hem Musa Dumann verdii rnekler -Trk Dili ve Edebiyat Blm(+) Bakan, Trkiye Byk Millet Meclisi Bakan(+) Vekili-, hem de grubu oluturan kelimeler arasndaki anlam ilikisi bizi Tarih Blm Bakanl / Bakan eklinde kurulan bir tamlamann yapsnn doru olacana gtryor. Ancak kullanmdaki form byle deil. Tarih Blm Bakanl / Bakan yannda Tarih Blm Bakanl / Bakan eklinde ikili ve elikili yaplar karmza kmaktadr. Tarih Blm Bakanl / Bakan kelime grubu ile Atatrk niversitesi Rektrl / Rektr kelime grubu arasnda yap bakmndan bir fark var mdr? Yine ayn ekilde Personel Daire Bakanl / Bakan ile Bte Dairesi Bakanl / Bakan kelime gruplar arasndaki yapsal farkllk nedir? Bu tamlamalar arasda yap bakmndan hibir fark olmamasna ramen kullanmda fark ortaya kmaktadr. Bte Dairesi Bakanl / Bakan tamlamasnda daire kelimesinin zerindeki iyelik eki dairesi biiminde kendini korurken Personel Daire Bakanl / Bakan tamlamasnda daire kelimesinin zerindeki iyelik eki niin drlmektedir? Sonu olarak: Teekkl iin zel eke ihtiya duyan bir isim tamlamas, baka bir kelime grubunun ierisinde bir tek ge olarak grev alr. Ancak, bu gruplar iyi tespit etmek, tamlamann anlamnn belirginlemesi ve kelimeler arasndaki ban salaml bakmndan nemlidir. Bir isim tamlamasnda geler arasndaki ba kuran ve iyelik ilikisini ortaya karan ek iyelik ekidir. Bu bakmdan bir isim

17 TBAR-XV-/2004-Bahar/ sim Tamlamasnda yelik Ekinin Dmesi...

tamlamas, bir baka isim tamlamasnda yer ald zaman eklerinde her hangi bir deiiklik yaplmamaldr. Baka bir deyile bu durumlarda iyelik eki hibir surette drllmemelidir. Aada rneklerini sraladmz benzer isim tamlamalarna da bu adan bakmak, birbiri ile elien ve / veya farkl ekillerdeki kullanmlarn ortadan kaldrlmas bakmndan yarar salayacaktr. yleyse; Atatrk Aratrmalar Enstits Mdrl / Mdr, Sosyal Bilimler Enstits Mdrl / Mdr, Fen Bilimleri Enstits Mdrl / Mdr, Trklk Bilimi Aratrmalar, Trk Dil Kurumu Bakanl / Bakan, Trk Tarih Kurumu Bakanl / Bakan, Bte Dairesi Bakanl / Bakan, Ankara niversitesi Rektrl / Rektr, Yksek retim Kurulu Bakanl / Bakan rneklerinde olduu gibi; Biyoloji Blm Bakanl yerine Biyoloji Blm Bakanl / Bakan Fizik Blm Bakanl yerine Fizik Blm Bakanl / Bakan Kimya Blm Bakanl yerine Kimya Blm Bakanl / Bakan Matematik Blm Bakanl yerine Matemetik Blm Bakanl / Bakan Tarih Blm Bakanl / Bakan yerine Tarih Blm Bakanl / Bakan Trk Dili ve Edebiyat Blm Bakanl / Bakan yerine Trk Dili ve Edebiyat Blm Bakanl / Bakan Atatrk Lisesi Mdr Vekili yerine Atatrk Lisesi Mdr Vekili, .... Merkezi Yayn Katalou yerine Katalou, . Merkezi Yaynlar

. Sreli Yayn Katalou yerine Sreli Yaynlar Katalou, Yap leri ve Teknik Daire Bakanl / Bakan yerine Yap leri ve Teknik Dairesi Bakanl / Bakan Personel Daire Bakanl / Bakan yerine Personel Dairesi Bakanl / Bakan Ktphane ve renme Kaynaklar Daire Bakanl / Bakan yerine Ktphane ve renme Kaynaklar Dairesi Bakanl / Bakan Bilgi lem Daire Bakanl / Bakan yerine Bilgi lem Dairesi Bakanl / Bakan Salk, Kltr ve Spor Daire Bakanl / Bakan yerine Salk, Kltr ve Spor Dairesi Bakanl / Bakan

18 TBAR-XV-/2004-Bahar/Yard.Do.Dr.Recep KARAATLI

renci leri Daire Bakanl / Bakan yerine renci leri Dairesi Bakanl / Bakan denmeli, levhalarda ve resm yazmalarda da bu ekilde yazlmaldr. KAYNAKLAR ATABAY, Nee-KUTLUK, Dr. brahim-ZEL, Sevgi, (1983), Szck Trleri, Yneten ve Yayma Hazrlayan Prof. Dr. Doan AKSAN, TDK Yay., Ankara. BANGUOLU, Tahsin, (1990), Trkenin Grameri, TDK Yaynlar, 3. Basl, Ankara. BLGEGL, Prof.Dr. M. Kaya, (1982), Trke Dilbilgisi, Dergah Yaynlar, 2. Bask, stanbul. DUMAN, Do.Dr. Musa, Kayseri ve Yresi Kltr, Sanat ve Edebiyat Bilgi leni -12-13 Nisan 2001- Bildiriler, Tarih Metinlerdeki rnekleri Inda Taksz Tamlama Konusu zerine, Erciyes . Matbaas, Kayseri, 2001, s. 261. ERGN, Prof.Dr. Muharrem, (1986), Trk Dil Bilgisi, Yaynlar, 15. Bask, stanbul. Boazii

GENCAN, Tahir Nejat, (1982), Dilbilgisi, Yirmibirinci Basm, Kanaat Yay., stanbul. KARAHAN, Prof.Dr. Leyla, (1999), Trkede Sz Dizimi -Cmle Tahlilleri-, Aka Yaynlar, 6. Bask, Ankara, 1999. KORKMAZ, Prof.Dr. Zeynep, (1992), Gramer Terimleri Szl, TDK Yaynlar, Ankara. TOPARLI, Prof.Dr. Recep, (2000), Trk Dili ve Kompozisyon, Dilek Ofset Matbaaclk, Sivas. YAVUZ, Prof.Dr. Kemal-YET, Prof.Dr. Kazm-BRNC, Prof.Dr. Necat, (1996), niversite Trk Dili ve Kompozisyon Dersleri, Bayrak Basm-Yaym-Tantm, stanbul. ZLFKAR, Prof.Dr. Hamza, (1990), Yksekretim rencileri in Trk Dili ve Kompozisyon Bilgileri Trkede Cmle, Yksekretim Kurulu Matbaas, Ankara.