FERDNAND de SAUSSURE ve GSTERGE BLM Mustafa ZSARI Ferdinand de Saussure, 26 Kasm 1857de Cenevrede dnyaya gelmitir.

Eski, nl, bilim gelenei olan soylu bir aileye mensuptur. lk renimini Bern ve Cenevrede srdrmtr. Daha 15 yana gelmeden anadili Fanszca dnda Almanca, ngilizce, Ltince ve Yunanca renmitir. 1872de Genel dil sistemine ilikin bir inceleme kaleme alr. Sz konusu incelemesini svireli mehur dilbilimci A. Pictete takdim eder. Aratrmasnda her dilin temelinde iki ve nszl kkler bulunduunu ileri sren Saussure Pictet, almasnn deerinden dolay yrekten kutlar. 1875te Cenevre niversitesine yazlr. niversitede Sanskrite renir ve mesaisini Sanskritenin eitli dil meselelerine ayrr. 1876da Paris Dilbilim Okuluna aza seilir ve yaynlad incelemelerde bilim dnyasnn dikkatini eker. Ayn yl dilbilimi tahsili iin Leibzig'e gider. Almanyada ok parlak bir gelime gsteren deerli bilgin, burada yaymlad Hint-Avrupa Dillerinde nllerin lk Sistemi zerine Bir nceleme balkl almasyla uluslar aras bir hret kazanr. Sz konusu eserinde Hint-Avrupa dil ailesinin bir ok zelliklerini ortaya karr. Bu arada Litvanya ve Parise gider; buralarda Litvanca, Yunanca ve Ltince okur. 1891de gnmze kadar aydnlatlamam bir sebepten dolay tekrar Cenevreye dner. Bir iddiaya gre, bilgin, Paris niversitesinde nemli bir krsye atanaca, mehur Collge de Franceta grevlendirilecei srada Fransz uyruuna gemesi koulu ne srlnce tas tara toplayp lkesine dnmeyi tercih etmitir. Cenevre niversitesinde Hint-Avrupa Dilbilimi ve Sanskrite okutur. Bu arada aratrmalar gittike azalan Saussure, dostlaryla mektuplamaktan dahi kanmaya balar. Bu duraklamann sebebi kimine gre alimin ar titizlii, kimine gre ise bilimsel almalarna pek ayak uyduramayan bir kadnla evlenmesi ve iki alkanldr. Fakat Saussure, 1907 ylnn Ocak aynda vermeye balad Genel Dilbilimi dersleriyle suskunluunu bozar. Salam bir bilgiyle desteklenen etkileyici bir anlatm, ayrnt ve genellemelerden oluan bir aklama gc ile bu derslerde Saussure, asl teorisini oluturur, gelitirir ve salam temellere dayandrr. Ancak anlattklarn bir kitap halinde toplamaz. Teorisine yazl ve deimez bir biim vermez. 22 ubat 1913te lr. stn yetenekleri olan Saussure, ayn zamanda engin bir bilgiye ve etkileyici bir kiilie sahipti. Dilbilim dnda gzel sanatlar, tarih ve tabiat bilimleriyle yakndan ilgilenmitir. Son derece drst ve alak gnlldr. Bilimi ve yntemi kadar samim tavrlaryla da rencileri zerinde derin izler brakmtr. lmnden sonra iki rencisi, genel dilbilimi konusunda verdii dersleri bir kitaba dntrme abasna girmilerdir. rencilerin bu konuda tuttuklar notlar toplanmlar ve iki yl iinde hocalarnn dncelerini hem adalarna hem de gelecek kuaklara aktaracak bir kitap meydana

getirmilerdir. Eser 1916da Genel Dilbilim Dersleri bal altnda yaymlanmtr. Kitap 1916dan gnmze kadar defalarca baslmtr. 1928den itibaren Japonca, Almanca, Rusa, spanyolca, ngilizce, Lehe, talyanca ve Macarcaya evrilmitir. Saussuren bu kitab 1976da Prof. Dr. Berke Vardar tarafndan dilimize kazandrlmtr. Berke Vardarn ifadesiyle, bu kitap XX. Yzylda r aan, devrim yaratan temel kitaplarndan biridir. Dilbiliminin dnda etnografya, psikoloji, edebiyat teorisi ve semiyotik sahalarnda hangi aratrmaya bakarsanz bakn mutlaka Saussureden bahsedildiini grrsnz. Genel Dilbilim Dersleri bugne kadar deiik yorumlar da beraberinde getirmitir. Bir yanyla gemie kk salan, bir yanyla an yanstan, bir yanyla da gelecein bilgi teorisini kuran zelliklere sahiptir. Ksaca XX. yzylda ada dilbilimi ve semiyotik bu kitapla balamtr. Gerekten de Soussure sistematik tutumuyla ve savunduu ilkelerle yepyeni bir yol amtr. Dil anlay Saussure ile birlikte temelinden deimi, ada bir eksene doru ynelmitir. O, hem bir dilbilimi yntemi gelitirmi hem de evrensel geerlilii olan bir bilgi teorisi oluturmutur. Onunla birlikte Dilbilim eitli bilimlerin ilham kayna, kesiim noktas, ortak paydas durumuna gelmitir. Dilbilim kavramlar ilmi dncenin balca lt ve en salam gvencesi olmutur. Bu teori sayesinde dilbilim kkenli ortak bir teori olumu, deiik disiplinler arasnda salam kprler kurulmutur. Sz konusu kitabnda dilin toplumsal bir kurum olduunu ifade eden Saussure, bir ok bakmdan dilin teki toplumsal kurumlardan ayr olduunu belirtir. Dilin zel niteliini anlayabilmek iin bir takm yeni olgulara bavurmak gerektiini syler ve Dil, kavramlar belirten bir iaretler sistemidir. der. Bylece iaretlerin toplum hayatndaki varln inceleyecek bir bilimin tasarlanabileceini vurgular. Bu bilimi de Gsterge bilimi (Semiyoloji / Semiyotik) olarak adlandrr. Gsterge bilimin bize, iaretlerin ne olduunu, hangi yasalara balandn reteceini belirtir. Henz byle bir bilimin olmadn ama mutlaka kurulmas gerektiini vurgulayan Saussure, bu bilimin dilbilimi iinde kurulabileceini nerir. Onun iin gsterge biliminin bulaca yasalar dilbiliminde de uygulanabilecektir. Bylece insana ilikin olgular btn iinde ele alnabilecektir. Nitekim Gsterge bilimi Saussureden sonra gelimesini srdrm ve gnmzn temel bilimlerinden biri haline gelmitir. Anglo-Saksonlarn Semiyotik, Franszlarn Semiyoloji dedikleri bu bilim, Trkeye gsterge bilimi olarak tercme edilmitir. Prof. Dr. Rza Filizok gsterge kavramnn baka armlar olduu grnden hareketle Trkiye iin son derece yeni olan bu bilime, aret bilimi karln vermektedir. aret bilimi henz yeni bir daldr. Bununla birlikte sratle gelimektedir. aret bilimi, tabii diller dahil her trl iaret sistemini inceler yani anlam sistemlerini inceleyen temel bir bilim daldr. Bundan dolay metin analiziyle uraan edebiyatlarn dilbilimindeki gelimeleri olduu kadar iaret bilimindeki gelimeleri de incelemeleri kanlmaz bir zorunluluktur. Saussure ile balayan Gsterge bilimi yahut aret bilimi, gelimesini srdrm, gnmzde disiplinler aras temel bir bilim haline gelmitir. Avrupa, Amerika ve Avustralyada Semiyotik dernekleri kurulmu, pek ok byk niversitede semiyotik krsleri alm, Semiyotik aratrmalarn ihtiva eden dergiler yaymlanmaya balanmtr. Semiyotik alt dallara ayrlm, edebiyatn dnda ekonomi, bilgisayar, resim, mzik, mantk, zooloji, biyoloji, iletiim, matematik vb. alanlarda alanlar ile semiyotik aratrmaclar ortak almalar

yrtmlerdir. Bu bakmdan Saussureun balatt bu bilime gelecein bilimi gzyle baklmaktadr. Bibliyografya 1-Berke Vardar, Ferdinand de Saussure ve Genel Dilbilim DersleriSunu, Genel Dilibilim Dersleri, Ankara:1985. 2-Ferdinand de Saussure, Genel Dilbilim Dersleri, Ankara:1985. 3-Peter Zima, Aesthetic of Literary Theory, New York:1998. 4-Rza Filizok, Anlam Analizine Giri, zmir:2001. 5-http:carbon.cudenver.edu./mryder/ite_data/semiotic.html